ĐUBRENJE ULJANE REPICE AZOTOM

Brojna domaća i strana istraživanja i proizvodni rezultati ukazuju da je đubrenje

uljane repice azotom jedna od najvažnijih tehnoloških mera. To je ona mera o kojoj uveliko
zavisi kako prinos tako i stabilnost, odnosno sigurnost proizvodnje ove kulture.

Opšte je poznata važnost ovog biogenog elementa, koji je biljkama i svim

organizmima potreban za rast i reprodukciju. Azot je sastavni deo svih proteina, svih
enzima, te mnogih intermedijarnih spojeva metabolizama, koji nastaju u sintezama i
transformacijama energije. Osim toga, sastavni je deo dezoksiribonukleinskih kiselina,
koje su sastavni deo gena. Među 15 poznatih makro biogenih elemenata, azot je jedan od
najvažnijih koje biljka prima iz zemljišta, ili đubriva i njegovo je mesto jedinstveno. Sva
istraživanja o važnosti azota kod uljane repice govore o velikim potrebama azota u toku
rasta i razvoja ove kulture. Iz tog razloga uljana repica izvanredno dobro reaguje na
povećano đubrenje sa azotom, posebno đubrenje sa povećanom količinom azota i fosfora.
Poznato je da uljana repica bolje reaguje na đubrenje sa azotorn i fosforom nego žitarice.

Nakon zime, biljka uljane repice regeneriše, stvara novu rozetu, ali uglavnom
na račun suve materije akumulirane u hypo i epikotilu u toku jeseni i ubrzo kreće u
intenzivan porast. U relativno kratkom periodu izgradi ogromnu zelenu masu i suvu
materiju. Najčešće preko 55 % suve materije izgradi u ovom periodu. Ovako snažan
biopotencijal može biti pokrenut jedino »azotom iz ruke«, jer zemljište se tek zagreva,
mikrobiološki procesi su tek započeli, mineralizacija organskog azota je tek započela, a
potrebe uljane repice za azotom su u ovom kratkom periodu najveće i iznose preko 100 kg
N/ha za prinose veće od 3000 kg/ha.

Za prihranu dolaze u obzir uglavnom azotna đubriva. Zavisno o ishranjenosti

useva, mogu se primeniti i mikroelementi putem folijarne prihrane, posebno na vrlo
siromašnim zemljištima. Mikroelemente treba uglavnom kombinovati sa primenom
hemijskih sredstava za zaštitu bilja. U proizvodnoj praksi kod nas u glavnim područjima
gajenja uljane repice, uobičajeno je da se uljana repica prihranjuje samo sa azotnim
djubrivima.

Poznato je da uljana repica u toku svog rasta i razvoja treba velike količine azota
i vrlo dobro reaguje povećanjem prinosa na povećane količine azota, posebno na
siromašnijim zemljištima.

Za prihranjivanje u toku vegetacije ostaju dve trećine ukupno predviđenih azotnih

đubriva. Prihrana se može obaviti jedanput, ili dva puta, ukoliko se vrše dve prihrane, veći
deo azota treba dati u prvoj prihrani (70-80 kg/ha), a manji (20-30 kg/ha) u drugoj prihrani.
Za prihranu najbolji oblik azota je amonijum-nitratni oblik (AN). Po pravilu, prihrana se
vrši kod većine proizvođača u proizvodnji jedan put i to neposredno pred početak
vegetacije nakon zime. U našim uslovima to je obično tokom druge ili treće dekade
februara. Ukoliko se obavlja i druga prihrana, nju treba izvršiti u fazi pupanja tj.
neposredno pred početak intenzivnog porasta.
 Prema mnogim ispitivanjima dvokratna prihrana nema velike prednosti pred
jednokratnom prihranom, osim u slučaju kad nakon prve prihrane padnu obilnije i
dugotrajnije padavine koje na laganim i peskovitim zemljištima slabe sorptivne
sposobnosti isperu azotna hraniva.

U proizvodnji uljane repice prihrana predstavlja jednu od najvažnijih

tehnoloških mera, kojom se značajno može pomoći usevu uljane repice da se oporavi
nakon zimskih stresova, posebno ako se pravovremeno izvrši sa odgovarajućim dozama i
vrstom đubriva.