Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Ο∆ΗΓΙΑ 89/106/ΕΟΚ ΓΙΑ ΤΑ Η Οδηγία για τα προϊόντα δοµικών κατασκευών, που διεθνώς
ΠΡΟΪΟΝΤΑ ∆ΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ αναφέρεται ως CPD, αποτελεί την πλέον περίπλοκη Οδηγία
Σύµφωνα µε στοιχεία που παρουσιάζονται στην επίσηµη
ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 για το έτος 2003,
ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί το µεγαλύτερο
βιοµηχανικό εργοδότη µε 11,8 εκατοµµύρια εργαζόµενους,
που αποτελούν το 7% του συνόλου της απασχόλησης και το
28% της βιοµηχανικής απασχόλησης. Είναι χαρακτηριστικό
ότι το 2003 επενδύθηκαν 910 δις ευρώ για τις κατασκευές, ενώ
είναι φανερή η εξάρτηση και άλλων κλάδων από αυτές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, µε στόχο την εξάλειψη των τεχνικών
εµποδίων, για την ελεύθερη διακίνηση των προϊόντων,
δηµιούργησε το πλαίσιο των Οδηγιών νέας προσέγγισης, που
καθορίζουν τις βασικές απαιτήσεις για την ασφάλεια, την
προστασία του περιβάλλοντος και γενικότερα απαιτήσεις για
τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, χωρίς συγχρόνως να
ανατρέπονται τα ήδη υπάρχοντα, αιτιολογηµένα επίπεδα
προστασίας στα κράτη-µέλη. Οι εν λόγω οδηγίες
προϋποθέτουν την τεχνική εναρµόνιση και την υιοθέτηση
Ευρωπαϊκών Προτύπων.
Για τα προϊόντα του τοµέα των δοµικών κατασκευών
θεσπίστηκε η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ η οποία τροποποιήθηκε
από την Οδηγία 93/68/ΕΟΚ που αφορά τη σήµανση CE. Στην
Ελληνική νοµοθεσία εναρµονίστηκε µε το Π.∆. 334/94, στο
οποίο ρυθµίζονται οι εθνικές παράµετροι και καθορίζονται οι
αρµόδιοι φορείς για την εφαρµογή της Οδηγίας. «Προϊόν του
τοµέα των δοµικών κατασκευών» νοείται κάθε προϊόν το
οποίο κατασκευάζεται για να ενσωµατωθεί, κατά τρόπο
διαρκή, σε δοµικά έργα εν γένει, που καλύπτουν τόσο τα
κτίρια όσο και τα έργα πολιτικού µηχανικού (άρθρο 1 της
Οδηγίας). Εποµένως τα προϊόντα που καλύπτονται από την
Οδηγία είναι πάρα πολλά και ενδεικτικά αναφέρονται οι
παρακάτω οικογένειες προϊόντων:

Αδρανή υλικά

Αλουµίνιο και κράµατα αλουµινίου

Πόρτες, παράθυρα, κουφώµατα

Τοιχοποιία

Είδη υγιεινής

Τσιµέντα και δοµική άσβεστος

Επενδύσεις τοίχων

Φυσικοί λίθοι

Σιδηροδροµικές εφαρµογές

Υλικά οδοποιίας

Αερισµός κτιρίων

Σωλήνες, εξαρτήµατα και οι συνδέσεις τους

Μόνιµα πυροσβεστικά συστήµατα

Εναλλάκτες θερµότητας
Η χρήση τους προβλέπεται α) στη µελέτη έργων δοµικών
κατασκευών, β) στον έλεγχο της συµµόρφωσης µε τη Βασική
Απαίτηση Νο.1 (µηχανική αντοχή) συµπεριλαµβα-νοµένων
στοιχείων της Βασικής Απαίτησης Νο.4 (ασφάλεια χρήσης) και
µέρος της Βασικής Απαίτησης Νο.2 (πυρασφάλεια),
συµπεριλαµβανοµένης της αντοχής στο χρόνο και γ) στον
καθορισµό της απόδοσης των προϊόντων δοµικών κατασκευών. Οι
ευρωκώδικες αποτελούνται από 9 σειρές προτύπων και µέχρι το
1998 είχαν εκδοθεί 62 σχέδια προτύπων. Σήµερα βρισκόµαστε στο
µεταβατικό στάδιο όπου µετατρέπονται τα 62 ENV τµήµατα των
ευρωκωδίκων σε 57 EN.
Επίσης µε την Απόφ. 2000/147/ΕΚ και το πρότυπο ΕΝ 13501-1,
δηµιουργήθηκαν οι ευρωκλάσεις για την ενιαία ταξινόµηση
δοµικών προϊόντων και στοιχείων σχετικά µε την φωτιά.
Προβλέπονται 7 κατηγορίες ταξινόµησης των προϊόντων ανάλογα
Νέας Προσέγγισης, µε ευρεία γκάµα προϊόντων και έχει
υποχρεωτική εφαρµογή στα προϊόντα που διακινούνται στην
ΕΕ και στις χώρες EFTA εκτός Ελβετίας (σύνολο 28 χώρες).
Η ευρεία γκάµα προϊόντων, η υποχρεωτική εφαρµογή εντός
της ΕΕ και η µεγάλη ευρωπαϊκή αγορά, καθιστούν ιδιαίτερα
σηµαντική την εφαρµογή της Οδηγίας. Στα πλαίσια της
εθνικής εναρµόνισης, τα κράτη µέλη επιτρέπεται να ορίσουν
«επίπεδα και κλάσεις» απόδοσης προϊόντων για τις συνθήκες
που τα αφορούν.
Βασικές απαιτήσεις προϊόντων
Οι βασικές απαιτήσεις των προϊόντων, που τίθενται από την
Οδηγία, είναι οι εξής:
1. Μηχανική αντοχή και ευστάθεια
2. Πυρασφάλεια
3. Υγιεινή, υγεία και περιβάλλον
4. Ασφάλεια χρήσης
5. Προστασία κατά του θορύβου
6. Εξοικονόµηση ενέργειας και συγκράτηση θερµότητας
Με βάση τις παραπάνω έξι βασικές απαιτήσεις, δίνονται
εντολές προς τους Ευρωπαϊκούς Οργανισµούς Τυποποίησης
(CEN, CENELEC κλπ.) για την έκδοση εναρµονισµένων
Ευρωπαϊκών προτύπων. Σε αντίθεση µε άλλες Οδηγίες Νέας
Προσέγγισης, οι βασικές απαιτήσεις δεν έχουν εφαρµογή
άµεσα στα προϊόντα. Η απόδοσή τους αποκτά σηµασία µόνο
όταν ενσωµατώνονται στο έργο. Γι αυτό:

Έχει ιδιαίτερη σηµασία η σκοπούµενη χρήση τους, η
οποία πρέπει να αναφέρεται και στη σήµανση του
προϊόντος.

Μεταβάλλεται ο τρόπος αξιολόγησης της συµµόρφωσης
ανάλογα µε τη σκοπούµενη χρήση και το πώς οι βασικές
απαιτήσεις επηρεάζουν το έργο (π.χ. ανάλογα µε τη
συµµετοχή του σε παραλαβή φορτίων, τη συµπεριφορά
του προϊόντος στη φωτιά κ.ο.κ.)

Ενδέχεται να υφίστανται διαφορετικά πρότυπα ανάλογα
µε τη χρήση (π.χ. αδρανή για σκυρόδεµα, για κονιάµατα,
για οδοποιία κ.ά.).
Για παράδειγµα, το ίδιο προϊόν µπορεί να τίθεται στην αγορά
µε δηλωµένη τιµή µηχανικής αντοχής εφόσον προορίζεται για
φέρον στοιχείο ή χωρίς απαίτηση επίδοσης. Η δυνατότητα
αυτή περιορίζεται από τις εθνικές διατάξεις, τις απαιτήσεις της
µελέτης και την επιλογή του χρήστη.
Παράλληλα µε την Οδηγία 89/106/ΕΟΚ η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή υποστήριξε την προσπάθεια για τη θέσπιση των
ευρωκωδίκων. Οι ευρωκώδικες αποτελούν µια σειρά
προτύπων που περιέχουν κοινές ενοποιηµένες µεθόδους
υπολογισµών για την εκτίµηση της µηχανικής αντοχής των
κατασκευών ή µέρους αυτών.
1+
α) (καθήκοντα του κατασκευαστή)
+ 1. τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο
1 2. τον πρόσθετο έλεγχο δειγµάτων λαµβανοµένων στο
εργοστάσιο ο οποίος διενεργείται από τον
κατασκευαστή βάσει προκαθορισµένου σχεδίου
β) (καθήκοντα του Κοινοποιηµένου Οργανισµού)
3. την πρώτη δοκιµή τύπου του προϊόντος
4. την αρχική επιθεώρηση του εργοστασίου και του
ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο
5. τη διαρκή επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση
1 του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο
6. ενδεχοµένως, τη δειγµατοληπτική δοκιµή δειγµάτων
λαµβανοµένων από την ελεύθερη αγορά, από το
εργοστάσιο ή από το εργοτάξιο
 ii) ∆ήλωση συµµόρφωσης του προϊόντος από τον
κατασκευαστή, µε βάση:

2+ Πρώτη δυνατότητα:
Α1 α) Καθήκοντα Κατασκευαστή
άκαυστα Καίγονται δύσκολα
Α2 1. Την πρώτη δοκιµή τύπου του προϊόντος
Β 2 2. Τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο
C 3. Ενδεχοµένως, τη δοκιµή δειγµάτων
βραδύκαυστα
D λαµβανοµένων από το εργοστάσιο βάσει
E προκαθορισµένου σχεδίου
β) καθήκοντα του Κοινοποιηµένου Οργανισµού
F χωρίς απαιτήσεις Καίγονται εύκολα 4. Την πιστοποίηση της εγκυρότητας του ελέγχου
της παραγωγής στο εργοστάσιο, µε βάση:
- την αρχική επιθεώρηση του εργοστασίου και
s1 SMOGRA ≤30 m2/s2 d0 µη φλεγόµενα σταγονίδια/ του ελέγχου της παραγωγής στο εργοστάσιο,
σωµατίδια εντός 600s
s2 SMOGRA ≤180 m2/s2 d1 µη φλεγόµενα σταγονίδια/ - ενδεχοµένως, τη συνεχή επιθεώρηση,
σωµατίδια για >10s αξιολόγηση και αναγνώριση του ελέγχου της
s3 - d2 -
(SMOGRA: ταχύτητα αύξησης καπνού) ∆εύτερη δυνατότητα:
3
1. την αρχική δοκιµή τύπου του προϊόντος από
Αξιολόγηση της Συµµόρφωσης Κοινοποιηµένο Εργαστήριο,
Στα πλαίσια της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ καθορίζονται και οι 2. τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο
διαδικασίες αξιολόγησης της συµµόρφωσης ενός προϊόντος προς
τις τεχνικές προδιαγραφές. Εφαρµόζονται οι παρακάτω µέθοδοι
4 Τρίτη δυνατότητα:
αξιολόγησης της συµµόρφωσης σύµφωνα µε το Παράρτηµα ΙΙΙ
1. την πρώτη δοκιµή τύπου από τον κατασκευαστή
της Οδηγίας.
2. 2. τον έλεγχο της παραγωγής στο εργοστάσιο
i) Πιστοποίηση της συµµόρφωσης του προϊόντος σπό
Κοινοποιηµένο Οργανισµό µε βάση:

2
Στα παραπάνω εµφανίζονται και οι κοινοποιηµένοι (ή
αναγνωρισµένοι) φορείς για την εφαρµογή της Οδηγίας που α)
διακρίνονται σε: α) φορείς πιστοποίησης, β) φορείς επιθεώρησης
και γ) εργαστήρια δοκιµών. Οι κοινοποιηµένοι φορείς
χαρακτηρίζονται από το µοναδιαίο τετραψήφιο αριθµό β)
κοινοποίησης στην Επίσηµη Εφηµερίδα της ΕΕ.
Οι µέθοδοι που χρησιµοποιούνται για ένα σύστηµα, καθώς και ο γ)
συνδυασµός τους, ρυθµίζονται ανάλογα µε τις απαιτήσεις για το
εκάστοτε προϊόν ή οµάδα προϊόντων. Οι εναλλακτικοί τρόποι
δ)
αξιολόγησης της συµµόρφωσης καθορίζονται από τις εντολές
τυποποίησης και περιλαµβάνονται στο παράρτηµα ΖΑ του σχετικού
εναρµονισµένου Ευρωπαϊκού προτύπου, ανάλογα µε τη
κρισιµότητα των βασικών απαιτήσεων και τη σκοπούµενη χρήση
του προϊόντος.
Σύστηµα Βάση σήµανσης CE
1 i) χωρίς δειγµατοληπτικό έλεγχο στην αγορά ∆ήλωση συµµόρφωσης συνοδευόµενη από πιστοποιητικό
1 ∆ήλωση συµµόρφωσης συνοδευόµενη από πιστοποιητικό
i) µε δειγµατοληπτικό έλεγχο στην αγορά
+ προϊόντος
ii) Πρώτη δυνατότητα χωρίς τη συνεχή
επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση ∆ήλωση συµµόρφωσης συνοδευόµενη από πιστοποιητικό
2 Οργ. Πιστοποίησης
του ελέγχου της παραγωγής στο ελέγχου εργοστασίου
εργοστάσιο.
ii) Πρώτη δυνατότητα µε τη συνεχή
2 επιθεώρηση, αξιολόγηση και αναγνώριση ∆ήλωση συµµόρφωσης συνοδευόµενη από πιστοποιητικό
+ του ελέγχου της παραγωγής στο ελέγχου εργοστασίου
εργοστάσιο.
3 ii) ∆εύτερη δυνατότητα ∆ήλωση συµµόρφωσης
4 ii) Τρίτη δυνατότητα ∆ήλωση συµµόρφωσης
Η Ελληνική Πραγµατικότητα
Αυτή τη στιγµή έχουν δηµοσιευτεί περισσότερα από 150
εναρµονισµένα πρότυπα, ενώ πλήθος άλλων βρίσκονται στη
διαδικασία προετοιµασίας. Η ελληνική πολιτεία έχει ήδη
τροποποιήσει τη νοµοθεσία για την εφαρµογή της Οδηγίας στα
τσιµέντα (ΕΝ 197), ενώ ορισµένα πρότυπα (π.χ. ΕΝ 12620 για
αδρανή σκυροδέµατος) παρ' ότι έχει περάσει η ηµεροµηνία
απόσυρσης των εθνικών προδιαγραφών, δεν εφαρµόζονται καθώς
οι ελληνικοί κανονισµοί απαιτούν διαφορετικά χαρακτηριστικά και
δεν υπάρχουν ελληνικοί Κοινοποιηµένοι Φορείς Πιστοποίησης.
Εποµένως θα πρέπει να γίνουν άµεσα ενέργειες από τους αρµόδιους
φορείς, για:

µετάφραση των προτύπων στα Ελληνικά

νοµοθετικές διατάξεις για υιοθέτηση των εναρµονισµένων
προτύπων στην εθνική νοµοθεσία

καθορισµό ειδικών εθνικών απαιτήσεων για κάθε προϊόν, όπου
απαιτείται

προσαρµογές των υφιστάµενων κανονισµών (π.χ. ΚΤΣ, ΠΤΠ,
ΚΘΚ, ΤΟΤΕΕ) προς τις απαιτήσεις των νέων εναρµονισµένων
προτύπων.
Η υφιστάµενη καθυστέρηση δηµιουργεί πολλά προβλήµατα στην
αγορά,.
3
Ορισµένοι έλληνες παραγωγοί έχουν αναγκασθεί να
πιστοποιηθούν από Κοινοποιηµένο Οργανισµό του
εξωτερικού µε υψηλό κόστος.
Οι µελέτες και οι κατασκευές δεν έχουν προσαρµοσθεί στα
Ευρωπαϊκά Πρότυπα, γεγονός που θα έχει επιπτώσεις
ιδιαίτερα για χρηµατοδοτούµενα από την Ε.Ε. έργα.
Προϊόντα άλλων ευρωπαϊκών ή τρίτων χωρών που φέρουν
CE θα έχουν προβάδισµα και στην ελληνική αγορά.
Στα πλαίσια της εφαρµογής και πιστοποίησης Συστηµάτων
∆ιαχείρισης Ποιότητας, δηµιουργούνται προβλήµατα τόσο
στους παραγωγούς όσο και στους πελάτες τους, διότι το
Πρότυπο ISO 9001:2000 απαιτεί την εφαρµογή των
νοµοθετικών απαιτήσεων που αφορούν στο προϊόν.
Φορέας
Οργ. Πιστοποίησης
Οργ. Πιστοποίησης
Οργ. Πιστοποίησης
Εργαστήριο
Ελπίζουµε, ότι τα εµπλεκόµενα Υπουργεία Ανάπτυξης και
Χωροταξίας/Περιβάλλοντος/∆ηµοσίων Έργων θα επισπεύσουν
τις διαδικασίες ώστε να είναι δυνατή η ικανοποίηση των
απαιτήσεων της Οδηγίας 89/106 και των Ευρωπαϊκών
Προτύπων.
Μαθιός Βλαχάκης
Αναπληρωτής ∆/ντής Κτιριακών – Τεχνικών Έργων
Βιβλιογραφία:
- Ψήφισµα του Συµβουλίου τηςTUV HELLAS
7ης Μαΐου 1985 για νέα προσέγγιση στο θέµα της
τεχνικής εναρµόνισης και τυποποίησης (ΕΕ C 136 της 04.06.1985, σ. 0001).
- Οδηγία του Συµβουλίου της 21ης ∆εκεµβρίου 1988 για την προσέγγιση των
νοµοθετικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών µελών όσον αφορά τα
προϊόντα του τοµέα των δοµικών κατασκευών 89/106/ΕΟΚ (ΕΕ L 40 της
11.2.1989, σ. 0012).
- Οδηγία 93/68/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 22ας Ιουλίου 1993 για την
τροποποίηση των οδηγιών Νέας Προσέγγισης (ΕΕ L 220 της 30.8.1993, σ.
0001).
- Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής Κοινότητος, Μέρος
τρίτο - Η πολιτική της Κοινότητoς, Τίτλος Ι - Κοινοί κανόνες, Κεφάλαιο 3: Η
προσέγγιση των νοµοθεσιών, Άρθρο 100 α (ΕΕ L 169 της 29/06/1987, σ.
0008).
- Απόφ. 2000/147/ΕΚ περί εφαρµογής της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ του Συµβουλίου
αναφορικά µε την ταξινόµηση των δοµικών προϊόντων ανάλογα µε τη
συµπεριφορά τους απέναντι στη φωτιά (EE L 50 της 23.2.2000, σ. 0014)
- Guidance Paper K: The Attestation of Conformity Systems and the role and
tasks of the Notified Bodies in the field of the Construction Products Directive
4