Naresuan University Journal 2006; 14(2): 35-45 35

à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§: à·¤â¹âÅÂÕ¾Åѧ§Ò¹ÊÓËÃѺ͹Ҥµ
¹Ô¾¹¸ ࡵب͌ Â* ÇѲ¹¾§É ÃѡɏÇàÔ ªÕÂà áÅÐ ÊØ¢Ä´Õ ¹Ò¶¡Ã³¡ØÅ

Fuel Cells: Energy Technology for the Future

Nipon Ketjoy*, Wattanapong Rakwichian and Sukruedee Nathakaranakule

ÇÔ·ÂÒÅѾÅѧ§Ò¹·´á·¹ ÁËÒÇÔ·ÂÒÅѹàÃÈÇà ¾ÔɳØâÅ¡ 65000

School of Renewable Energy Technology (SERT), Naresuan University, Phitsanulok 65000, Thailand.
*Corresponding author. E-mail address: niponk@nu.ac.th (N. Ketjoy)
Received 23 December 2004; accepted 5 July 2006
º·ÊÃØ»
ʶҹ¡Òó¾Åѧ§Ò¹¢Í§âÅ¡áÅТͧ»ÃÐà·Èä·ÂÁÕ¤ÇÒÁµÖ§à¤ÃÕ´à¹×Íè §¨Ò¡ÃÒ¤Ò¹éÓÁѹ·Õàè ¾ÔÁè ÊÙ§¢Ö¹é »ÃСͺ¡Ñº¡ÒÃà¨ÃÔ­àµÔºâµ
·Ò§àÈÃÉ°¡Ô¨Í‹ҧµ‹Íà¹×Íè §¢Í§»ÃÐà·È¨Õ¹áÅÐÍÔ¹à´Õ «Ö§è ¡ÓÅѧ¨Ð¡ÅÒÂ໚¹¼ŒºÙ ÃÔâÀ¤¾Åѧ§Ò¹ÃÒÂãË­‹à¹×Íè §¨Ò¡»ÃЪҡâͧ·Ñ§é Êͧ»ÃÐà·È
ÃÇÁ¡Ñ¹¤Ô´à»š¹Ë¹Ö§è ã¹ÊÒÁ¢Í§»ÃЪҡÃâÅ¡ ¹Í¡¨Ò¡¹ÕÂé §Ñ ÃÇÁ¶Ö§Ê¶Ò¹¡Òó·Ò§´ŒÒ¹ÊÔ§è áǴŌÍÁ¨Ò¡¡ÒÃ㪌àª×Íé à¾ÅÔ§¿ÍÊ«ÔÅ ¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹
·´á·¹à»š¹·Ò§àÅ×Í¡Ë¹Ö§è ¢Í§¡ÒÃᡌ»­ ˜ ËÒʶҹ¡Òó¾Åѧ§Ò¹¢Í§âÅ¡áÅТͧ»ÃÐà·È º·¤ÇÒÁ©ºÑº¹Õàé »š¹Ê‹Ç¹Ë¹Ö§è ¢Í§â¤Ã§¡ÒáÒÃÈÖ¡ÉÒ
¤ÇÒÁ໚¹ä»ä´Œã¹¡ÒèѴµÑ§é ˌͧ»¯ÔºµÑ ¡Ô ÒÃäÎâ´ÃਹáÅÐà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§¢Í§ÇÔ·ÂÒÅѾÅѧ§Ò¹·´á·¹ ÁËÒÇÔ·ÂÒÅѹàÃÈÇà º·¤ÇÒÁ䴌¹Ó
àʹͻÃÐÇѵ¤Ô ÇÒÁ໚¹ÁÒáÅÐ¾×¹é °Ò¹¢Í§à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§ ª¹Ô´¢Í§à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§ ¢ŒÍ´ÕáÅТŒÍ¨Ó¡Ñ´ ¡ÒûÃÐÂØ¡µãªŒ§Ò¹ áÅÐÃҤҢͧà«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§

Summary
The energy situation of the world as well as of Thailand becomes crisis due to the continuous
increase in oil price, along with the economic growth in China and India, whose population is one third of the
world population, thus making both countries the world's biggest energy consumers and the environmental
situation from the use of fossil fuel. Renewable energy is a key to solving this problem. This paper is part of the
feasibility study for setting up a Hydrogen and Fuel Cell Laboratory of the School of Renewable Energy
Technology (SERT), Naresuan University. The paper presents the introduction, types, advantages, limitations,
applications and costs of fuel cells.

º·¹Ó
¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹¢Í§âÅ¡ã¹ ¾.È. 2546 à¾ÔèÁ¢Öé¹Í‹ҧÃÇ´àÃçÇ ÃÒ¤Ò¹éÓÁѹáÅСÒ«¸ÃÃÁªÒµÔ·ÓʶԵÔÊÙ§ÊØ´
ã¹Ãͺ 20 »‚ ¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹¢Ñ¹é µŒ¹ (primary energy consumption) à¾ÔÁè ¢Ö¹é 2.9 à»ÍÏà«ç¹µ«§Öè ÊÑÁ¾Ñ¹¸¡ºÑ ¡Òÿ„¹œ µÑÇ
¢Í§àÈÃÉ°¡Ô¨âÅ¡ áÅСÒÃà¨ÃÔ­àµÔºâµ·Ò§àÈÃÉ°¡Ô¨Í‹ҧµ‹Íà¹×èͧ¢Í§»ÃÐà·È¨Õ¹áÅÐÍÔ¹à´Õ ¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹¢Ñé¹µŒ¹
¢Í§»ÃÐà·Èã¹àÍàªÕÂừԿ¡ÁÕÍѵÃÒ¡ÒÃà¾ÔèÁ¢Öé¹ÊÙ§ÊØ´·Õè 6.9 à»ÍÏà«ç¹µ ËÒ¡¾Ô¨ÒóÒã¹àÃ×èͧ¢Í§»ÃÔÁÒ³ÊÓÃͧ
áÅФÇÒÁÁÑ¹è ¤§·Ò§´ŒÒ¹¾Åѧ§Ò¹¢Í§âÅ¡¨Ð¾ºÇ‹Ò »ÃÔÁÒ³ÊÓÃͧ¹éÓÁѹ 85 à»ÍÏà«ç¹µÁÍÕ Â‹ãÙ ¹»ÃÐà·Èà¾Õ§ 11 »ÃÐà·È
»ÃÔ Á Ò³ÊÓÃͧ¡ Ò «¸ÃÃÁªÒµÔ 75 à»ÍÏ à «ç ¹ µ ÁÕ Í Â‹Ù ã ¹ 9 »ÃÐà·È áÅлÃÔ Á Ò³ÊÓÃͧ¶‹ Ò ¹ËÔ ¹ 90 à»ÍÏ à «ç ¹ µ
ÁÕÍ‹Ùã¹ 10 »ÃÐà·È «Öè§Ê‹Ç¹ãË­‹¡ç໚¹»ÃÐà·È·Õè«éӡѹ㹡ŋØÁ´Ñ§¡Å‹ÒÇ (British Petroleum, 2004) »˜­ËÒâšÌ͹
(global warming) ໚¹ÍÕ¡»˜­ËÒË¹Ö§è ·Õè·ÇÕ¤ÇÒÁÃعáçà¾ÔÁè ¢Ö¹é ·Ø¡»‚ â´Â໚¹·Õ·è ÃҺṋª´Ñ áŌÇÇ‹Ò ÊÒà˵ØËÅÑ¡à¡Ô´¨Ò¡
¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹¨Ò¡àª×éÍà¾ÅÔ§¿ÍÊ«ÔÅ (µÒÃÒ§·Õè 1) ¹Í¡¨Ò¡¹Õé ¡ÒÃà¾ÔèÁ¢Ö鹢ͧ»ÃЪҡÃâÅ¡¡çÁÕʋǹ·Óãˌʶҹ¡Òó
¾Åѧ§Ò¹¢Í§âÅ¡àÅÇÌÒÂŧઋ¹¡Ñ¹ ÍѵÃÒ¡ÒÃà¾ÔèÁ¢Ö鹢ͧ»ÃЪҡÃâÅ¡Í‹ٷÕè»ÃÐÁÒ³ 1.22 à»ÍÏà«ç¹µµ‹Í»‚áÅФҴNjÒ
»ÃЪҡÃâÅ¡¨Ðà¾Ôè Á ¢Öé ¹ ໚ ¹ Êͧ෋ Ò ¨Ò¡¨Ó¹Ç¹ã¹»˜ ¨ ¨Ø ºÑ ¹ â´Â㹪‹ Ç §¡ÅҧȵÇÃÃÉ·Õè 21 ¨ÐÁÕ » ÃЪҡÃ
ÊÙ § ¶Ö § 12,000 Ō Ò ¹¤¹ ÍÑ µ ÃÒ¡ÒÃà¨ÃÔ ­ àµÔ º âµ·Ò§àÈÃÉ°¡Ô ¨ áÅлÃÔ Á Ò³¤ÇÒÁµŒ Í §¡ÒþÅÑ § §Ò¹¡ç ¨ Ðà¾Ôè Á ¢Öé ¹
Í‹ҧÃÇ´àÃçÇ «Ö觤ÇÒÁµŒÍ§¡ÒþÅѧ§Ò¹¢Ñé¹µŒ¹¨Ðà¾ÔèÁ¢Öé¹»ÃÐÁÒ³ 1.53 ෋Ҩҡ»˜¨¨ØºÑ¹ (ÃÙ»·Õè 1) ¡ÒÃáÊǧËÒáËŋ§
¾Åѧ§Ò¹ãËÁ‹ ¡ÒÃ͹ØÃѡɏ¾Åѧ§Ò¹ áÅÐÃÑ¡ÉÒÊÔè§áǴŌÍÁ¨Ö§à»š¹àÃ×èͧ·ÕèÊӤѭÂÔ觵‹ÍÁ¹ØɏªÒµÔ
36 Naresuan University Journal 2006; 14(2)

ตารางที ่ 1 การเปลี ่ ย นแปลงของสภาวะอากาศโลกใน ค.ศ.2050 และปริ ม าณการปลดปล่ อ ยก๊ า ซคาร์ บ อนไดออกไซด์

(tonnes/capita)
ระดับการเปลี่ยนแปลง อุณหภูมิสูงขึ้น (°C) ระดับน้ําทะเลสูงขึ้น (cm) ความเขมขนของ CO2 (ppmv)
ระดับต่ํา 0.9 12 467
ระดับปานกลาง 1.8 22 498
ระดับรุนแรง 2.4 67 528
ปริมาณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (tonnes/capita)
สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย ญี่ปุน สหภาพยุโรป รัสเซีย ตะวันออกกลาง จีน ลาตินอเมริกา เอเชีย แอฟริกา โลก (เฉลี่ย)
19.88 15.84 9.17 8.58 8.48 5.31 2.51 2.11 1.21 0.98 3.92

ที่มา: Stambouli & Traversa, 2002

22,000 1,400
20,000 ตัวเลขจริง ตัวเลขประมาณการ 1,300
1,200
18,000

ความตองการพลังงานและไฟฟา (MBDOE a)
1,100
16,000
จํานวนประชากรโลก (ลานคน)

1,000
14,000 900
12,000 800
700
10,000 600
8,000 500
6,000 ประชากรโลก 400
ความตองการพลังงาน 300
4,000
200
2,000 ความตองการไฟฟา
100
0 2004 0
1940 1960 1980 2000 2020 2040 2060 2080 2100
ค.ศ.
หมายเหตุ.
a ล้านบาเรลเทียบเท่าน้ำมันดิบต่อวัน (MBDOE)

รูปที่ 1 การเพิ่มขึ้นของประชากรโลก ความต้องการพลังงาน และความต้องการไฟฟ้า (ที่มา: Stambouli and Traversa, 2002)

ปัจจุบันประเทศไทยประสบปัญหาการเพิ่มขึ้นของราคาน้ำมันอย่างต่อเนื่อง และมีแนวโน้มที่จะสูงขึ้นอีก
เนื่องจากปัจจัยแวดล้อมหลายประการอันได้แก่ ปริมาณสำรองของน้ำมันที่ลดลง ความไม่มั่นคงทางการเมือง
และเศรษฐกิจของกลุ่มประเทศตะวันออกกลางซึ่งเป็นแหล่งผลิตน้ำมันใหญ่ของโลก (เป็นแหล่งที่ประเทศไทยพึ่งพา
เป็นหลัก) รวมถึงสงครามต่อต้านการก่อการร้าย ซึ่งเป็นที่แน่ชัดว่าสหรัฐอเมริกาไม่สามารถควบคุมราคาและปริมาณ
การผลิตน้ำมันของตะวันออกกลาง และประเทศกลุม่ โอเปกได้ ซึง่ ส่งผลกระทบต่อราคาน้ำมันเชือ้ เพลิง และเชือ้ เพลิง
ฟอสซิลอื่นๆ ภายในประเทศไทย ปัจจุบันประเทศไทยต้องนำเข้าน้ำมันเชื้อเพลิงถึง 90 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณการใช้
ทัง้ หมด น้ำมันเชือ้ เพลิงเพือ่ การพาณิชย์ (น้ำมันดีเซล เบนซิน ฯลฯ) ถูกใช้ในภาคการขนส่งถึง 60 เปอร์เซ็นต์ คิดเป็น
เงินกว่า 500,000 ล้านบาทต่อปี (สำนักงานคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ, 2547) เนื่องจากการ
คมนาคมขนส่งของประเทศผูกติดกับการใช้น้ำมันเชื้อเพลิง จึงเป็นที่น่ากังวลว่า หากราคาน้ำมันยังคงสูงขึ้นไปอีก
ประเทศจะต้องสูญเสียเงินตราเป็นจำนวนมหาศาล นอกจากนี้ปัจจุบันประเทศไทยได้ประกาศยุทธศาสตร์ที่จะพัฒนา
ประเทศให้เป็นศูนย์กลางทางด้านอุตสาหกรรมรถยนต์แห่งภูมิภาคเอเชีย (Detroit of Asia) ซึ่งมีส่วนส่งเสริมให้เกิด
การผลิตรถยนต์เพือ่ ใช้ภายในประเทศและส่งออกเพิม่ ขึน้ โดยเมือ่ ปลายปี พ.ศ. 2547 ยอดขายรถยนต์รวมทุกประเภท
Naresuan University Journal 2006; 14(2) 37

¢Í§»ÃÐà·ÈÊÙ§¶Ö§ 626,026 ¤Ñ¹ (S. P. International, 2005) «Öè§ã¹á§‹¢Í§¡ÒÃà¨ÃÔ­àµÔºâµ¢Í§ÍصÊÒË¡ÃÃÁ

ö¹µ¢Í§»ÃÐà·È໚¹àÃ×èͧ·Õè´Õ ᵋã¹Íա᧋˹Öè§ÍÒ¨·ÓãˌÁÕö¹µãËÁ‹à¢ŒÒÁÒã¹Ãкº¤Á¹Ò¤ÁÍ‹ҧÁÒ¡ÁÒÂ
«Öè§ËÁÒ¶֧¤ÇÒÁµŒÍ§¡ÒÃ㪌¹éÓÁѹàª×éÍà¾ÅÔ§¡ç¨Ðà¾ÔèÁ¢Öé¹àª‹¹¡Ñ¹
¨Ò¡Ê¶Ò¹¡Òó´Ñ§¡Å‹ÒÇ ËÒ¡äÁ‹ÁÕ¡ÒÃàµÃÕÂÁ¡ÒÃÇÔ¨ÑÂáÅоѲ¹Òà¾×èÍËÒáËŋ§¾Åѧ§Ò¹ãËÁ‹ÁÒ·´á·¹áŌÇ
ã¹Í¹Ò¤µ»ÃÐà·È¨Ð䴌ÃѺ¼Å¡ÃзºÍ‹ҧÃعáçÍ‹ҧṋ¹Í¹ «Öè§äÁ‹à¾Õ§ʋ§¼Åµ‹ÍÃкºàÈÃÉ°¡Ô¨¢Í§»ÃÐà·È
෋ҹÑé¹ »ÃЪҪ¹·Ø¡¤¹·Õè㪌¾Åѧ§Ò¹¡ç¨Ð䴌ÃѺ¼Å¡Ãзº´Ñ§¡Å‹ÒÇ´ŒÇÂઋ¹¡Ñ¹ ÃÙ»·Õè 2 ໚¹ÊѴʋǹ¢Í§¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹
¢Ñé¹µŒ¹¢Í§âÅ¡ «Öè§ä´ŒÁÒ¨Ò¡¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢ŒÍÁÙÅ»ÃÔÁÒ³ÊÓÃͧ¾Åѧ§Ò¹¿ÍÊ«ÔÅáÅÐÈÑ¡ÂÀÒ¾¢Í§¾Åѧ§Ò¹·´á·¹¢Í§âÅ¡
àËç¹ä´ŒÇҋ ã¹ÍÕ¡»ÃÐÁÒ³ 20 »‚¢ÒŒ §Ë¹ŒÒ¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹¢Ñ¹é µŒ¹¢Í§âÅ¡¨Ò¡àª×Íé à¾ÅÔ§¿ÍÊ«ÔŨж֧¨Ø´ÊÙ§ÊØ´ ᵋ·¹Õè ҋ ʹã¨
¤×Í ¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹·´á·¹ÁÕÊѴʋǹ¶Ö§ 40 à»ÍÏà«ç¹µ ´Ñ§¹Ñé¹ËÅÒ»ÃÐà·È¨Ö§ä´ŒàÃÔèÁ·Ó¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ ÇԨѠáÅоѲ¹Ò
´ŒÒ¹¾Åѧ§Ò¹·´á·¹Í‹ҧ¨ÃÔ§¨Ñ§ â´Âä´ŒÃºÑ ¡ÒÃʋ§àÊÃÔÁÍ‹ҧ´Õ¨Ò¡ÀÒ¤ÃÑ°ºÒÅ ÃÇÁ¶Ö§ºÃÔÉ·Ñ ¾Åѧ§Ò¹ÂѡɏãË­‹àª‹¹ àªÅŏ
(Shell) ºÕ ¾Õ (BP) ÍÒÅʵÃÍÁ (ALSTOM) ËÃ× Í â·à·Å (TOTAL) «Öè § »˜ ¨ ¨Ø ºÑ ¹ ºÃÔ ÉÑ · àËŋ Ò ¹Õé ä ´Œ à ÃÔè Á ¸Ø à ¡Ô ¨
´ŒÒ¹¾Åѧ§Ò¹·´á·¹áÅŒÇ à¾×èÍÊÒÁÒö¤§¤ÇÒÁ໚¹ÁËÒÍÓ¹Ò¨·Ò§´ŒÒ¹¸ØáԨ¾Åѧ§Ò¹µ‹Íä»ã¹Í¹Ò¤µ
    
¡¨´ŠŠµœ…´œÊ ˜oœ7:K
 

®¨nŠ¡¨´ŠŠµœÄ®¤n¥´ŠÅ¤nš¦µ´—Á‹œ
 ¡¨´ŠŠµœ‡ªµ¤¦o°œÄ˜o¡·£¡Â¨³
¡¨´ŠŠµœ‹µ„¤®µ­¤»š¦
¡¨´ŠŠµœÂ­Š°µš·˜¥r

¸ª¤ª¨¦¼žÂÄ®¤n

 
 ¡¨´ŠŠµœ¨¤
¡¨´ŠŠµœœÊε
¸ª¤ª¨—´ŠÊ Á—·¤
¡¨´ŠŠµœž¦¤µ–¼

  „pµŽ›¦¦¤µ˜·
œÊε¤´œ
™nµœ®·œ


 
 
   
   
   
 

‡« 
ÃÙ»·Õè 2 ÊѴʋǹ¡ÒÃ㪌¾Åѧ§Ò¹¢Ñ¹é µŒ¹¢Í§âÅ¡ (·ÕÁè Ò: Shell, 2004)

à«Åŏàª×éÍà¾Åԧ໚¹áËŋ§¾Åѧ§Ò¹ãËÁ‹·Õè䴌ÃѺ¤ÇÒÁʹã¨à»š¹Í‹ҧÁÒ¡ã¹»˜¨¨ØºÑ¹ à¹×èͧ¨Ò¡ÊÒÁÒö»ÃÐÂØ¡µ
㪌䴌ËÅÒ¡ËÅÒ ઋ¹ Ãкºä¿¿‡ÒÊÓËÃѺ¾×é¹·Õ誹º·Ë‹Ò§ä¡Å 㹤ÃÑÇàÃ×͹ ËÃ×Íã¹ÍÒ¤ÒÃÊӹѡ§Ò¹µ‹Ò§æ ÃÇÁ¶Ö§
ã¹âç§Ò¹ÍصÊÒË¡ÃÃÁ Ãкºä¿¿‡ÒÊÓËÃѺö¹µä¿¿‡Ò ¤ÍÁ¾ÔÇàµÍÏ â·ÃÈѾ·Á×Ͷ×Í ÇÔ·ÂØ ËÃ×ÍÍØ»¡Ã³ä¿¿‡Ò
¢¹Ò´àÅç¡Í×è¹æ ÍØ»¡Ã³·Ò§¡Ò÷ËÒà 㪌ã¹Ãкº¼ÅԵ俿‡ÒẺ Combine Heat Cycle Power Plant (CHP)
»˜¨¨Øº¹Ñ ÂѧäÁ‹ÁËÕ ¹‹Ç§ҹã´ã¹»ÃÐà·Èä·Â·Ó¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¡ÒÃ㪌§Ò¹à«Åŏàª×Íé à¾Åԧ͋ҧ¨ÃÔ§¨Ñ§áÅе‹Íà¹×Íè § ´Ñ§¹Ñ¹é à¾×Íè ãˌ
»ÃÐà·ÈÁÕ¤ÇÒÁ¾ÃŒÍÁ㹡Ò÷ըè ÐÃͧÃѺã¹à·¤â¹âÅÂÕ´§Ñ ¡Å‹ÒÇ ¨Ö§¨Ó໚¹Í‹ҧÂÔ§è ·Õµè ͌ §àÃÔÁè ÈÖ¡ÉÒà·¤â¹âÅÂÕà«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§
Í‹ҧà˧´‹Ç¹

»ÃÐÇѵԢͧà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§µŒ¹áººµÑÇáá¢Í§âÅ¡·ÕèÊÒÁÒö·Ó§Ò¹ä´Œ¶Ù¡ÊÌҧ¢Öé¹â´Â à«ÍÏÇÔÅàÅÕÂÁ âÃàºÔϵ â¡Ã¿
(Sir William Robert Grove) ¹Ñ¡¡®ËÁÒÂáÅйѡ¿ÊԡʏªÒÇàÇÅʏ ã¹ ¤.È. 1839 à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§¹Õé»ÃСͺ仴ŒÇÂ
 Naresuan University Journal 2006; 14(2)
38 38
Naresuan University Journal 2006; 14(2)

¢ÑéÇÍÔàÅç¡â·Ã´Êͧ¢ÑéÇ«Ö觷Өҡá¾Å·Ô¹ÑÁá¡ÍÍ¡¨Ò¡¡Ñ¹´ŒÇÂËÅʹᡌǫÖ觺ÃèءÒ«àÍÒänj ¢ŒÒ§Ë¹Öè§à»š¹äÎâ´Ãਹ
áÅÐÍÕ¡¢ŒÒ§Ë¹Öè§à»š¹ÍÍ¡«Ôਹ ᷋§ÍÔàÅç¡â·Ã´·Ñé§Êͧ¨‹ØÁÍ‹Ùã¹ÊÒÃÅÐÅÒÂÍÔàÅç¡â·Ãäŵ (¡Ã´«ÑÅ¿ÙÃÔ¡à¨×ͨҧ)àª×èÍÁµ‹Í
¢ÑéÇä¿¿‡Ò·Ñé§Êͧ «Öè§ÊÒÁÒöÇÑ´¤‹Òáç´Ñ¹ä¿¿‡ÒÃÐËNjҧ¢ÑéÇ·Ñé§Êͧ䴌ᵋµèÓÁÒ¡ ´Ñ§¹Ñé¹â¡Ã¿¨Ö§¹Óà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§´Ñ§¡Å‹ÒÇ
ÁÒµ‹Í¡Ñ¹ËÅÒÂæ µÑÇà¾×èÍãˌ䴌áç´Ñ¹ä¿¿‡Ò·ÕèÊÙ§¢Öé¹ ¡Ò䌹¾º¢Í§à¢Ò䴌ÃѺ¤ÇÒÁʹ㨹ŒÍÂÁҡ㹪‹Ç§àÇÅÒ¹Ñé¹
·Óãˌà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§¶Ù¡Å×Áä» ¨¹ã¹ª‹Ç§ ¤.È. 1950 ËÅÑ¡¡Òâͧâ¡Ã¿ä´ŒÃѺ¤ÇÒÁʹã¨ÍÕ¡¤ÃÑé§ à¹×èͧ¨Ò¡¤ÇÒÁ
µŒÍ§¡ÒÃà·¤â¹âÅÂÕÃкº¾Åѧ§Ò¹ä¿¿‡Ò¢¹Ò´àÅç¡à¾×èͧҹ´ŒÒ¹ÍÇ¡ÒÈáÅдŒÒ¹¡Ò÷ËÒà ÂÒ¹ÍÇ¡ÒÈáÅÐàÃ×Í´Ó¹éÓ
µŒÍ§¡ÒÃÃкº¾Åѧ§Ò¹ä¿¿‡Ò«Ö觵ŒÍ§äÁ‹ãª‹à·¤â¹âÅÂÕà¤Ã×èͧ¹µÊѹ´Ò»ÀÒÂã¹ ã¹ ¤.È. 1960 ͧ¤¡ÒúÃÔËÒáÒúԹ
ÍÇ¡ÒÈÊËÃÑ°Ï (National Aeronautics and Space Administration, NASA) 㪌§º»ÃÐÁÒ³ 10 ŌҹàËÃÕ­ÊËÃÑ°
à¾×è;Ѳ¹Òà«Åŏàª×éÍà¾ÅԧẺ㪌äÎâ´Ãਹ໚¹àª×éÍà¾ÅÔ§ÊÓËÃѺâ¤Ã§¡ÒÃÍÇ¡ÒÈ;ÍÅâÅ (Apollo) à¹×èͧ¨Ò¡¡ÒÃ㪌
ẵàµÍÃÕè¸ÃÃÁ´ÒÁÕ¹éÓ˹ѡÁÒ¡à¡Ô¹ä»ÊÓËÃѺÂÒ¹ÍÇ¡ÒÈ ã¹ª‹Ç§µŒ¹·ÈÇÃÃÉ·Õè 90 ¹Ñ¡ÇÔ·ÂÒÈÒʵÏáÅÐÇÔÈÇ¡Ã
䴌¾Ñ²¹Òà·¤â¹âÅÂÕà«Åŏàª×éÍà¾ÅԧẺµ‹Ò§æ Í‹ҧµ‹Íà¹×èͧ «Öè§ÊÒÁÒöà¾ÔèÁ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾áÅÐÅ´ÃҤҢͧÃкºä´Œ
ã¹¢³Ðà´ÕÂǡѹ »˜¨¨ØºÑ¹à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§ÊÒÁÒö»ÃÐÂØ¡µãªŒ§Ò¹ä´ŒËÅÒÂÃٻẺ áÅШÐ໚¹à·¤â¹âÅÂÕ·Õ軯ÔÇѵԡÒÃ㪌
¾Åѧ§Ò¹¢Í§âÅ¡ã¹Í¹Ò¤µ

¾×é¹°Ò¹¢Í§à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§ ¤×Í ÍØ»¡Ã³·ÕèÊÒÁÒö¼ÅÔµ¾Åѧ§Ò¹ä¿¿‡ÒáÅФÇÒÁÌ͹´ŒÇ¡Ãкǹ¡ÒÃà¤ÁÕä¿¿‡Ò â´Â¡ÒÃ
ÃÇÁµÑǡѹÃÐËNjҧàª×Íé à¾ÅÔ§·Õàè »š¹¡Ò« (äÎâ´Ãਹ ¡Ò«¸ÃÃÁªÒµÔ â¾Ãྐྵ) áÅÐÍÒ¡ÒÈ (ÍÍ¡«Ôਹ) ¼Å¢Í§¡Ãкǹ
¡ÒÃ´Ñ § ¡Å‹ Ò ÇÂÑ § ·Óãˌ ä ´Œ ¹éÓ «Öè § ໚ ¹ àÊÁ× Í ¹äÍàÊÕ Â ¢Í§Ãкº´Œ Ç Â à«Åŏ à ª×é Í à¾ÅÔ § ÊÒÁÒö·Ó§Ò¹ä´Œ Í Â‹ Ò §µ‹ Í à¹×è Í §
µÃҺ෋ҷÕèÁÕàª×éÍà¾ÅÔ§»‡Í¹ãˌÃкº äÁ‹µŒÍ§¡ÒáÒûÃШØãËÁ‹àËÁ×͹ẵàµÍÃÕè ¹Í¡¨Ò¡¹ÕéÂѧÁÕ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀҾ㹡ÒÃ
á»Å§ÃÙ»¾Åѧ§Ò¹·ÕèÊÙ§¡Ç‹Òà·¤â¹âÅÂÕ¡ÒÃá»Å§ÃÙ»¾Åѧ§Ò¹Í×è¹æ ·Õè㪌¡Ñ¹Í‹٠¡Ò÷ӧҹ»ÃÒȨҡ¡ÒÃà¼ÒäËÁŒ¨Ö§äÁ‹ÁÕ
ÁžÔÉ äÁ‹Á¡Õ ÒÃà¤Å×Íè ¹äËǢͧÍØ»¡Ã³
à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§»ÃСͺ仴ŒÇÂªÑ¹é ¢Í§ÇÑÊ´ØÊÒÁªÑ¹é àÃÕ§«ŒÍ¹¡Ñ¹ ªÑ¹é áá໚¹áÍâ¹´ ªÑ¹é ·ÕÊè ͧ໚¹ÍÔàÅç¡â·Ãäŵ
áÅЪÑé¹·ÕèÊÒÁ໚¹á¤â·´ â´Â·ÕèáÍâ¹´áÅÐá¤â·´·Ó˹ŒÒ·Õè໚¹µÑÇà˧ (catalyst) ʋǹªÑ鹡Åҧ໚¹â¤Ã§ÊÌҧ·Õè໚¹
¾ÒËдٴ«ÑºÍÔàÅç¡â·ÃäŵàÍÒänj à«Åŏàª×éÍà¾ÅԧᵋÅЪ¹Ô´¨Ð㪌ÍÔàÅç¡â·Ãäŵ·Õèᵡµ‹Ò§¡Ñ¹ «Öè§ÍҨ໚¹¢Í§àËÅÇ
ËÃ×ͧ͢á¢ç§ã¹ÃÙ»¢Í§â¤Ã§ÊÌҧàÁÁàºÃ¹ à¹×èͧ¨Ò¡à«Åŏàª×éÍà¾Åԧ˹Öè§à«ÅŏÊÒÁÒö¼ÅÔµáç´Ñ¹ä¿¿‡Ò䴌à¾Õ§
àÅ硹ŒÍ¨֧¨Ó໚¹µŒÍ§¹Óà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§ËÅÒÂà«ÅŏÁÒµ‹ÍࢌҴŒÇ¡ѹà¾×èÍãˌ䴌¢¹Ò´¢Í§áç´Ñ¹ä¿¿‡ÒµÒÁµŒÍ§¡ÒÃ
«Öè§àÃÕ¡ÅѡɳТͧ¡ÒùÓà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§ÁÒµ‹Í¡Ñ¹ËÅÒÂæ à«ÅŏNjÒáʵ¡ (stack) ´Ñ§ÃÙ»·Õè 3 (¡) ÅѡɳТͧ
áʵ¡à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§¢Í§¨ÃÔ§¢¹Ò´ 250 kW áÊ´§´Ñ§ÃÙ»·Õè 3 (¢) (Stambouli & Traversa, 2002; Bewag, 2004)

 °Ü—

‡Ú— VWDFN

°·Á¨È„ڦŨ˜r
 
(¡) (¢)
ÃÙ»·Õè 3 (¡) â¤Ã§ÊÌҧ¢Í§à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§ (¢) à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§¢¹Ò´ 250 kW (·ÕÁè Ò: Bewag, 2004)
Naresuan University Journal 2006; 14(2) 39

ÃÙ»·Õè 4 áÊ´§¡Ò÷ӧҹ¢Í§à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§ àª×éÍà¾ÅÔ§·Õè㪌¡Ñºà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§¨Ð¶Ù¡à»ÅÕè¹ÃÙ»ãˌ໚¹äÎâ´Ãਹ

â´ÂàÁ×èÍäÎâ´Ãਹ¼‹Ò¹à¢ŒÒÁÒ·ÕèµÑÇà˧á¾Å·Ô¹ÑÁ (platinum catalyst) ¨Ðà¡Ô´»¯Ô¡ÔÃÔÂÒä¿¿‡ÒËÃ×ÍÍÔàÅç¡â·Ãäŵ¢Öé¹
ã¹¢³Ð·Õè·Ó»¯Ô¡ÔÃÔÂÒ¹Ñé¹ âÁàÅ¡ØŢͧäÎâ´Ãਹ¨ÐᵡµÑÇãˌÍÔàÅ硵Ã͹áÅÐâ»ÃµÍ¹ ÍÔàÅ硵Ã͹·Õèà¡Ô´¢Ö鹨Ðà¤Å×è͹·Õè
ä»·Õè¢ÑéÇä¿¿‡Ò â»ÃµÍ¹·ÕèàËÅ×ÍÍ‹Ùà¤Å×è͹·Õ輋ҹàÁÁàºÃ¹ ÍÔàÅ硵Ã͹à¤Å×è͹·ÕèÁÒÂѧ¢ÑéÇä¿¿‡Ò·Õ赋ÍÍ‹١Ѻà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
à¾×èÍãˌ¾Åѧ§Ò¹¡ÑºÀÒÃзҧ俿‡Ò ¨Ò¡¹Ñ鹡çà¤Å×è͹·Õè¡ÅѺࢌÒà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§à¾×èÍÃÇÁµÑǡѺâ»ÃµÍ¹¨Ò¡äÎâ´Ãਹ
áÅÐÍÍ¡«Ôਹ¨Ò¡ÍÒ¡ÒÈ «Ö觡Ãкǹ¡ÒùÕé·Óãˌ䴌¤ÇÒÁÌ͹áÅйéÓ
 °·Á¨È„˜¦°œš¸ÁÉ ‡¨º°É œš¸¤É µ¥´Š
 °·Á¨È„˜¦°œÂ˜„˜´ª‹µ„ …´ÊªÅ¢¢jµ‹nµ¥¡¨´ŠŠµœÄ®o„´£µ¦³
°³˜°¤Å±Ã—¦Á‹œš¸˜É ´ªÁ¦nŠ šµŠÅ¢¢jµÂ¨³Á‡¨º°É œš¸É„¨´Á…oµ
¡¨š·œ´¤ ÁŽ¨¨rÁºÊ°Á¡¨·Š

 Þ¦˜°œš¸ÁÉ ®¨º°‹µ„  °·Á¨È„˜¦°œš¸ÉÁ‡¨ºÉ°œš¸„É ¨´Á…oµ

°³˜°¤Å±Ã—¦Á‹œÁ‡¨ºÉ°œš¸É ÁŽ¨¨rÁºÊ°Á¡¨·Š¦ª¤˜´ª„´
ŸnµœÁ¤¤Á¦œ űצÁ‹œÂ¨³°°„Ž·Á‹œ‹µ„
°µ„µ«šÎµÄ®oŗoœÊ娳‡ªµ¤¦o°œ
Þ¦˜°œ

˜´ªÁ¦nŠÂ¡¨š·œ´¤

Á¤¤Á¦œ

ÃÙ»·Õè 4 ¡Ò÷ӧҹ¢Í§à«Åŏàª×Íé à¾ÅÔ§ (·ÕÁè Ò: Kammen, 2002)

»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾¢Í§à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
¡Ò÷ӧҹ¢Í§à«Åŏàª×éÍà¾Åԧ໚¹¡ÒÃà»ÅÕè¹ÃÙ»¨Ò¡¾Åѧ§Ò¹à¤ÁÕä»à»š¹¾Åѧ§Ò¹ä¿¿‡Òâ´ÂµÃ§ «Öè§áµ¡µ‹Ò§
¨Ò¡¡Ãкǹ¡ÒüÅԵ俿‡Òâ´Â·ÑèÇä»·Õè¾Åѧ§Ò¹à¤Áըж١à»ÅÕè¹Ãٻ໚¹¾Åѧ§Ò¹¤ÇÒÁÌ͹áÅÐà»ÅÕè¹໚¹¾Åѧ§Ò¹¡Å
¡‹Í¹à»ÅÕè¹໚¹¾Åѧ§Ò¹ä¿¿‡Ò àÃÕ¡¡Ãкǹ¡Òôѧ¡Å‹ÒÇÇ‹Ò "Çѯ¨Ñ¡Ã¤ÒÏ⹵ (carnot cycle)" «Ö觻ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾¢Í§
Çѯ¨Ñ¡Ã¤ÒÏ⹵¨Ð¢Öé¹Í‹١Ѻ¼Åµ‹Ò§¢Í§ÍسËÀÙÁÔàÃÔèÁµŒ¹ áÅÐÍسËÀÙÁÔÊØ´·ŒÒ¢ͧ¡Ãкǹ¡Òà ´Ñ§¹Ñé¹à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
¨Ö§ÁÕ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾ÊÙ§¡Ç‹Òà¤Ã×èͧ¨Ñ¡Ã¤ÒÏ⹵áÁŒ¨Ð·Ó§Ò¹·ÕèÍسËÀÙÁÔµèÓà¾Õ§ 80 oC »ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾¢Í§à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
(hfc) ã¹·Ò§·ÄɯբÖé¹Í‹١ѺÊѴʋǹ¢Í§µÑÇá»Ã·Ò§à·ÍÏâÁä´¹ÒÁԡʏÊͧµÑÇ ¤×Í ¾Åѧ§Ò¹·Ò§à¤ÁÕËÃ×;Åѧ§Ò¹
¢Í§¡ÔºÊ (Gibbs energy, DGo) áÅоÅѧ§Ò¹¤ÇÒÁÌ͹ÃÇÁËÃ×Íà͹·ÒÅ»‚ (enthalpy, DHo) ¢Í§àª×Íé à¾ÅÔ§à¢Õ¹໚¹
ÊÁ¡ÒÃ䴌´§Ñ ¹Õé (Tse, 2005)
 '* 
K IF (1)
'+ 

ª¹Ô´¢Í§à«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§
à«Åŏ à ª×é Í à¾ÅÔ § ÊÒÁÒö¨Óṡª¹Ô ´ µÒÁÍØ ³ ËÀÙ ÁÔ ¡ Ò÷ӧҹáÅЪ¹Ô ´ ¢Í§ÍÔ à Åç ¡ â·Ãäŵ ·Õè ã ªŒ «Öè § »˜ ¨ ¨Ø ºÑ ¹
ÁÕà«Åŏàª×éÍà¾Åԧ͋ÙËÅÒª¹Ô´ Í͡ẺÁÒà¾×èÍÇѵ¶Ø»ÃÐʧ¤¢Í§¡ÒÃ㪌§Ò¹·Õèᵡµ‹Ò§¡Ñ¹´Ñ§µÒÃÒ§·Õè 2 áÅÐÁÕ¢ŒÍ´Õ
¢ŒÍàÊÕÂáÊ´§´Ñ§µÒÃÒ§·Õè 3
40                                                                                                                                              Naresuan  University  Journal  2006;  14(2)

ตารางที่ 2 ชนิดของเซลลเชื้อเพลิง อุณหภูมิการทํางาน เชื้อเพลิงและออกซิแดนท อิเล็กโทรไลตที่ใช กระบวนการในอิเล็กโทรไลตเปาหมาย

ขนาดกําลังผลิต การประยุกตใชและผูจําหนาย
ชนิด อุณหภูมทิ าํ งาน เชือ้ เพลิง/ อิเล็กโทรไลต กระบวนการ เปาหมาย การประยุกตใช
(°C) ออกซิแดนท ในอิเล็กโทรไลต ขนาดกําลัง และผูจ าํ หนาย
ผลิต
อัลคาไลน 50‐200 ไฮโดรเจน/ โปตัสเซียม OH‐ ¬ (รับ 20‐100 kW ดานอวกาศ
(Alkaline, (60‐90)* ออกซิเจน ไฮดรอกไซด อิเล็กตรอน) (บริษทั ZeTek)
AFC) (KOH)

กรดฟอสฟอริก 160‐210 กาซธรรมชาติ/ กรดฟอสฟอริก H+ ® (ให 50 kW‐20 การศึกษาความ

(Phosphoric (60‐120)* อากาศ โปรตอน) MW เปนไปไดทาง
acid, PAFC) เทคนิค (บริษทั
ONSI)
คารบอเนต 630‐650 กาซธรรมชาติ/ เกลือเหลว (เกลือไน CO2‐ ¬ (รับ 300 kW‐3 ทดสอบภาคสนาม
เหลว (Molten (ca. 400)* อากาศ เตรด, เกลือซัลเฟต, อิเล็กตรอน) MW (บริษทั MC
carbonate, คารบอเนต) Power, FCE,
MCFC) MTU)

โซลิตออกไซด 600‐1000 กาซธรรมชาติ/ ออกไซด O‐ ¬ (รับ 2 kW‐300 ทดสอบภาคสนาม

(Solid oxide, (300‐600)* อากาศ เซอรโคเนียมเสถียร อิเล็กตรอน) MW (บริษทั Siemens,
SOFC) และสารโดป Sulzer‐Hexis)
เพอรอฟสไกต

โปรตรอนเอ็ก 50‐80 ไฮโดรเจน, โพลิเมอร, H+ ® (ให 2‐250 kW ตนแบบ (บริษทั

เชนจเมม (< 75)* เมทานอล/ โปรตรอน เอ็กเชนจ โปรตอน) Ballard, IFC,
เบรน อากาศ เมมเบรน DeNora, H‐
(Proton‐ Power, plug
exchange power)
membrane,
PEMFC)

ไดเร็กเมทา 60‐200 เมทานอล/ โพลิเมอร H+ ® (ให N/A งานวิจยั พืน้ ฐาน

นอล (Direct อากาศ โปรตอน)
methanol,
DMFC)

กรดซัลฟูรกิ 80‐90 แอลกอฮอล, กรดซัลฟูรกิ H+ ® (ให N/A N/A

(Sulphuric ไฮโดรเจน/ โปรตอน)
acid, SAFC) อากาศ

โซลิตโพลิ 90 ไฮโดรเจน/ โซลิตซัลโพเนต H+ ® (ให N/A N/A

เมอร (Solid อากาศ โพลีสไตรีน โปรตอน)
polymer,
SPFC)
หมายเหตุ.
*คืออุณหภูมิทํางานจากเอกสารอางอิง Erdmann, 2003; N/A คือ ยังไมปรากฏขอมูล
ที่มา: Stambouli & Traversa, 2002; Erdmann, 2003
Naresuan  University  Journal  2006;  14(2)  41

ตารางที่ 3 ขอดีและขอเสียของเซลลเชือ้ เพลิงแตละชนิด

ชนิดของเซลลเชื้อเพลิง ขอดี ขอเสีย

โปรตรอนเอ็กเชนจเมมเบรน (PEMFC)
‐ มีอิเล็กโทรดเปนของแข็ง ลดการกัด
กรอน และการแกไขปญหาการกัดกรอนทํา
ไดงาย
‐ อุณหภูมิทํางานต่ํา
‐ การเริ่มตนทํางานของระบบทําไดรวดเร็ว
(quick start‐up)
‐ การทํางานที่อุณหภูมิต่ํา ตองใชตัวตัวเรงที่
มีราคาสูง
‐ มีความออนไหวตอความบริสุทธิ์ของ
เชื้อเพลิงสูง

อัลคาไลน (AFC) ‐ การเกิดปฏิกิริยาที่ขั้วแคโทดเร็วมาก ‐ ตนทุนในการกําจัดกาซ

ในอัลคาไลนอิเล็กโทรไลต ทําใหมี คารบอนไดออกไซดจากเชื้อเพลิงสูง และ
สมรรถนะสูง ตองการระบบอัดอากาศ

กรดฟอสฟอริก (PAFC) ‐ ประสิทธิภาพสูงสุดถึง 85 เปอรเซ็นต ‐ ตองการตัวเรงแพลทินัม

สําหรับการทํางานแบบระบบผลิตรวม ‐ ใหกระแสและกําลังไฟฟาที่ต่ํา
ระหวางไฟฟาและความรอน ‐ ขนาดใหญและน้ําหนักมาก
‐ สามารถใชกับเชื้อเพลิงไฮโดรเจนที่ไม
บริสุทธิ์ได

คารบอเนตเหลว (MCFC) ‐ ประสิทธิภาพสูง ‐ ทํางานที่อุณหภูมิสูง ทําใหเกิดการสึก

‐ ใชเชื้อเพลิงไดหลายชนิด กรอนและเซลลเสียหายไดงาย
‐ สามารถใชตัวเรงไดหลายแบบ

โซลิตออกไซด (SOFC) ‐ ประสิทธิภาพสูง ‐ ทํางานที่อุณหภูมิสูง ทําใหเกิดการสึก

‐ ใชเชื้อเพลิงไดหลายชนิด กรอนและเซลลเสียหายไดงาย
‐ สามารถใชตัวเรงไดหลายแบบ
‐ มีอิเล็กโทรดเปนของแข็ง ลดการกัด
กรอน และการแกไขปญหาทําไดงาย

ที่มา: U.S. Department of Energy, 2005

ขอดีและขอจํากัดของเซลล เชื้อเพลิง
เซลลเชื้อเพลิงมีทั้งขอดีและขอจํากัดตางๆ ดังตอไปนี้
ความมั่นคงทางดานพลังงาน: การใชเซลลเชื้อเพลิงชวยลดการใชน้ํามัน ลดการนําเขาและเพิ่มความเปนไปได
ของจั ดหาไฟฟ าในหลายประเทศ เนื่ องจากเซลล เชื้ อเพลิ งใช ไ ฮโดรเจนเป นเชื้ อเพลิ งซึ่ ง สามารถจั ดหาและผลิ ตได
จากหลายแหลง เชน จากกาซธรรมชาติ น้ํามันและผลิตภัณฑปโตรเลียม ถานหิน ชีวมวล น้ํา และสารเคมี (McLellan
et al., 2005)
ความมั่ น คงของระบบสู ง: ประสิ ทธิ ภ าพในการทํ างานของระบบสู ง กว า 90 เปอร เซ็ น ต ความมั่ นคง
และความสม่ําเสมอของการจายพลังงานสูงกวา 99.99 เปอรเซ็นต (Stambouli & Traversa, 2002)
ค าใช จ ายในการเดิ น ระบบต่ํ า: เซลล เชื้ อเพลิ งมี ต น ทุ นในการเดิ นระบบต่ํ า มากหากเที ยบกั บเทคโนโลยี
พลั งงานอื่ น โดยเฉพาะหากมี การผลิ ตและใช เป นจํานวนมาก เนื่ องจากเมื่ อพิ จารณาถึ งสวนประกอบในระบบเซลล
เชื้อเพลิงแลวจะพบวา ไมมีความสลับซับซอน และไมมีสวนใดของระบบที่มีการเคลื่อนไหวระหวางทํางาน
สามารถผลิตไฟฟาไดอยางสม่ําเสมอและตอเนื่อง: สามารถเดินระบบไดอยางตอเนื่ องตางจากเครื่ องกําเนิด
ไฟฟาสํารองชนิดอืน่ เชน เครือ่ งกําเนิดไฟฟาเครือ่ งยนตดเี ซลหรือเครือ่ งจายไฟสํารอง (Uninterrupted Power Supply;UPS)
42                                                                                                                                              Naresuan  University  Journal  2006;  14(2)

เซลล เ ชื้ อเพลิ งจะทํ างานอย างต อเนื่ องตราบเท าที่ มี เ ชื้ อเพลิ งป อนให ระบบ (Stambouli & Traversa, 2002)
สามารถใชเชื้อเพลิงไดหลายชนิด: เชน ไฮโดรเจน กาซธรรมชาติ โพรเพน บิวเทน เมทานอล และน้ํามันดีเซล
เปนตน
เป น มิ ต รกั บ สิ่ งแวดล อ ม: เซลล เ ชื้ อเพลิ ง เป น พลั ง งานที่ สะอาดมากมี การปลดปล อยมลพิ ษ ที่ ต่ํ า กว า
100-1,000 เทาเมื่อเทียบกับมาตรฐานของ American Clean Bus Standard 1998 (15 ppmv of CO2) และเมื่อ
เปรียบเทียบกับโรงไฟฟาที่ใชเทคโนโลยีในปจจุบัน (Stambouli & Traversa, 2002)
ไมมีเสียงดังระหวางทํางาน: การทํางานของเซลลเชื้อเพลิงไมมีเสียงดังรบกวนเหมือนกับเครื่ องยนตสันดาป
ภายใน สามารถติดตั้ งภายในอาคาร ไม ต องมีอุปกรณป องกั นเสี ยงดั ง ตารางที่ 4 เปรี ยบเที ยบระดับเสี ยงจากการ
ทํางานของเซลลเชื้อเพลิงกับเทคโนโลยีอื่นๆ

ตารางที่ 4 เปรียบเทียบระดับเสียงจากการทํางานของเซลลเชือ้ เพลิงกับเทคโนโลยีอนื่ ๆ

รายการ โรงไฟฟากาซ ไมโครเทอรไบน โรงไฟฟาดีเซล เซลลเชื้อเพลิง มาตรฐานในเขตชุมชน
ระดับเสียง ดัง ปานกลาง ดัง เบา เบา*
ระบบปองกันเสียง ตองการ ตองการ ตองการ ไมตองการ ไมตองการ
หมายเหต.
*ระดั บเสี ยงเดี ยวกั บเซลล เชื้ อเพลิ ง; มาตรฐานระดั บเสี ยงโดยทั่ วไป: ดั ง คื อ สู งกว า 100 เดซิ เ บลเอ / ปานกลาง คื อ ระหว าง
70-100 เดซิเบลเอ / เบา คือ ต่ํากวา 70 เดซิเบลเอ
ที่มา: กรมควบคุมมลพิษ, 2548; Stambouli & Traversa, 2002

ประสิทธิภาพสูง: ประสิทธิภาพในการเปลี่ ยนรูปพลังงานสู งถึง 50-70 เปอร เซ็นต สําหรับการเปลี่ ยนรูป

เปนไฟฟา และ 90 เปอรเซ็ นต หากรวมพลังงานความรอนที่ ผลิตได นอกจากนี้ ยังสามารถชวยลดตนทุ นเชื้ อเพลิง
และอนุ รั กษ ทรั พ ยากรธรรมชาติ ตารางที่ 5 เปรี ยบเที ยบประสิ ทธิ ภ าพของเซลล เ ชื้ อเพลิ ง กั บ เทคโนโลยี อื่ น ๆ
และรูปที่ 5 เปนผลการทดสอบประสิทธิภาพของเซลลเชื้อเพลิงชนิดโซลิตออกไซด (Solid Oxide Fuel Cell, SOFC)
ขนาด 1.0 kWe และชนิ ด โปรตรอนเอ็ กเชนจ เมมเบรน (Proton Exchange Membrane Fuel Cell, PEMFC)
ขนาด 4.5 kWe ใชกาซธรรมชาติเปนเชื้อเพลิง

ตารางที่ 5 เปรียบเทียบประสิทธิภาพของเซลลเชือ้ เพลิงกับเทคโนโลยีอนื่ ๆ

รายการ โรงไฟฟ า ก า ซ ไมโครเทอร ไ บน โรงไฟฟ า ดี เซล เซลล เชื้ อ เพลิ ง
ประสิ ท ธิ ภ าพ 20% 24% 32% 90% (รวมการใช ค วามร อ น)

ที่มา: Stambouli & Traversa, 2002

ข อจํากั ด: เซลล เชื้ อเพลิ งตองการออกซิ เจนและไฮโดรเจนในการผลิ ตไฟฟา โดยปกติ ออกซิเจนจะไดมาก

จากอากาศประมาณ 20 เปอร เ ซ็ น ต ซึ่ งต า งจากไฮโดรเจนที่ มี ข อ จํากั ด ในเรื่ องของการกั กเก็ บ และการขนส ง
จากเหตุผลดังกลาวทําใหมกี ารศึกษาและวิจัยการใชเชือ้ เพลิงชนิดอืน่ ๆ ทดแทนการใชไฮโดรเจนโดยตรง เชน แอลกอฮอล
และสารไฮโดรคาร บอนต างๆ ซึ่ งป จ จุ บั นได เริ่ มมี การนํ า มาใช งานแล ว แต การใช เชื้ อเพลิ งในลั กษณะนี้
จํ า เป นต องมี อุ ปกรณ เปลี่ ยนรู ป (reformer) เชื้ อเพลิ งให เป นไฮโดรเจนเพื่ อป อนให กั บเซลล เชื้ อเพลิ ง
ซึ่ ง เชื้ อเพลิ งบางชนิ ดทําให เ กิ ด ป ญหาการจั ด การอิ เล็ กโทรไลต (electrolyte management) เช น อิ เล็ กโทรไลต
แบบของเหลวมี ปญหาเรื่ องการกั ดกร อน อิเล็ กโทรไลต แบบของแข็งบางชนิ ดมี ราคาสูงมาก เชน แพลทินั มในเซลล
เชื้อเพลิงชนิดโปรตรอนเอ็กเชนจเมมเบรน อิเล็กโทรไลตบางประเภทตองการอุณหภูมิทํางานสูงมาก เชน โซลิตออกไซด
และคารบอเนตเหลว
Naresuan  University  Journal  2006;  14(2)  43

ประสิทธิภาพ
100% ประสิทธิภาพรวมของเซลลเชื้อเพลิงชนิดโซลิตออกไซด (SOFC)
90%
80%
70% ประสิทธิภาพรวมของเซลลเชื้อเพลิงชนิดโปรตรอนเอ็กเชนจเมมเบรน (PEMFC)
60%
50%
40% ประสิทธิภาพทางไฟฟาของเซลลเชื้อเพลิงชนิดโปรตรอนเอ็กเชนจเมมเบรน (PEMFC)
30%
20% ประสิทธิภาพทางไฟฟาของเซลลเชื้อเพลิงชนิดโซลิตออกไซด (SOFC)
10%
0%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
ภาระของเซลลเชื้อเพลิง (%ของกําลังไฟฟาสูงสุดที่จายได )

รูปที่ 5 ประสิทธิภาพของเซลลเชื้อเพลิงชนิด SOFC ขนาด 1.0 kWe และ PEMFC ขนาด 4.5 kWe ใชกาซธรรมชาติเปนเชื้อเพลิง
(Erdmann, 2003)

การประยุกตใช งานเซลลเชื้ อเพลิง

เซลลเชื้อเพลิงสามารถประยุกตใชงานไดหลากหลาย ตั้งแตระบบที่ตองการความมั่นคงของพลังงานสูง เชน
ระบบคอมพิวเตอร ศูนยกระจายขาว ศูนยสื่อสาร ศูนยประมวลผลขอมูล หรือโรงงานอุตสาหกรรมไฮเทค ฯลฯ ระบบ
ที่ ตองการการลดการปลดปลอยมลพิษทางอากาศ เชน รถยนตส วนบุคคล รถโดยสาร การใชงานในเขตชุ มชนเมือง
(โรงงานอุตสาหกรรมในเขตชุมชนเมือง) สนามบิน พื้ นที่ หรือเขตที่มีมาตรฐานของการปลอดปลอยมลพิ ษที่ เขมงวด
พื้ นที่ ที่ไมมีไฟฟ าใช เชน ใชในระบบไฟฟาสําหรั บพื้ นที่ หางไกลจากสายสงไฟฟา ชวยเพิ่ มความมั่ นคงใหกับระบบ
สายสงไฟฟา สามารถประยุกตใชรวมกับโรงงานกําจัดขยะ ซึ่งกาซจากขยะสามารถนํามาเปลี่ยนรูปเปนพลังงานไฟฟา
และความรอนดวยการใชเซลลเชื้อเพลิง รูปที่ 6 เปนตัวอยางการประยุกตใชงานเซลลเชื้อเพลิง

(ก) (ข)
รูปที่ 6 (ก) สถานีไฟฟาเซลลเชื้อเพลิงขนาด 250 kW (ที่มา: Bewag, 2004) (ข) รถยนตใชพลังงานจากเซลลเชื้อเพลิง

ราคาของเซลลเชื้อเพลิง
ป จจุบั นยั งไม มีการผลิ ตเซลล เชื้ อเพลิ งในเชิ งอุ ตสาหกรรมขนาดใหญ มากนั ก ทําให ราคาเริ่ มต นของเซลล
เชื้อเพลิงยังคงสูงอยูมาก คือ ประมาณ 10,000-20,000 ยูโร/kW (Erdmann, 2003) เบาวเอิน และคณะทําการ
ศึ กษาด านเศรษฐศาสตร ของการใช เซลล เ ชื้ อเพลิ งขนาดต างๆ ในระบบผลิ ต ไฟฟ าสําหรั บประเทศกําลั ง พั ฒนา
44                                                                                                                                              Naresuan  University  Journal  2006;  14(2)

ซึ่งไดตัวเลขแสดงดังตารางที่ 6 (Bauen et al., 2003) นอกจากนี้ยังมีการนําเสนอผลการศึกษาซึ่งแสดงสมมุติฐาน

ของการประเมิ นราคาของระบบเซลล เชื้ อเพลิ งชนิ ด โซลิ ต ออกไซด จากผู ผ ลิ ต ในประเทศเยอรมั น ดั งตารางที่ 7
(Erdmann, 2003; Tsuchiya & Kobayashi, 2004)

ตารางที่ 6 ราคาประเมินของระบบเซลลเชื้อเพลิงขนาดตางๆ ในแตละป (เหรียญสหรัฐ ฯ/kWe ติดตั้ง)

กิโลวัตตติดตั้งของ ราคาในแตละป (พ.ศ.) ในหนวย เหรียญสหรัฐ ฯ/kWe
ระบบเซลลเชื้อเพลิง 2546 2548 2553 2558 2563
1‐100 kW 5,285 3,819 1,624 1,079 901
100 kW‐1 MW 6,231 3,920 1,777 1,230 1,041
1‐10 MW 7,250 3,983 1,813 1,249 1,087
หมายเหตุ.
kWe ติดตั้ง คือ กิโลวัตตไฟฟาติดตั้งของระบบเซลลเชื้อเพลิง
ที่มา: Bauen et al., 2003

ตารางที่ 7 ตนทุนและการประเมินราคาของระบบเซลลเชือ้ เพลิง

เปาหมายของราคาระบบเซลลเชื้อเพลิงชนิดโซลิตออกไซด (SOFC)
เงินลงทุนระบบเซลลเชื้อเพลิง SOFC (ยูโร)
กรณีใชกาซธรรมชาติเปนเชื้อเพลิง I = 900 + 500 x power (kW)
กรณีใชน้ํามันเปนเชื้อเพลิง I = 1,400 + 500 x power (kW)
คาบํารุงรักษาระบบเซลลเชื้อเพลิง SOFC (ยูโร/ป) oc = 100 + 100 x power (kW)
คาสัญญาการใชงานระบบ SOFC 250 ยูโร/ป
ราคาพลังงาน
ราคาคาไฟฟาสําหรับบานพักอาศัย 0.1402 ยูโร/kWh + 46.26 ยูโร/ป
ราคาคากาซธรรมชาติสําหรับบานพักอาศัย 0.0389 ยูโร/kWh + 94.90 ยูโร/ป
ราคาคาน้ํามันเตาสําหรับบานพักอาศัย 39 ยูโร/100 ลิตร
ราคาคาไฟฟาที่จายเขาระบบ (Fed in power) 0.025 ยูโร/kWh
เงินสนับสนุนคาไฟฟาที่จายเขาระบบ (Subsidy for fed in power) 0.0511 ยูโร/kWh

ที่มา: Erdmann, 2003; Tsuchiya & Kobayashi, 2004

บทสรุ ป
เซลล เ ชื้ อเพลิ ง คื อ อุ ป กรณ ที่ ส ามารถผลิ ต พลั ง งานไฟฟ าและความร อนด ว ยกระบวนการเคมี ไ ฟฟ า
โดยการรวมตัวกันระหวางเชื้อเพลิงที่เปนกาซไฮโดรเจน และออกซิเจน เซลลเชื้อเพลิงประกอบดวยชั้นของวัสดุสามชั้น
เรี ยงซ อนกั น ชั้ นแรกเป นแอโนด ชั้ นที่ สองเป นอิ เล็ กโทรไลต และชั้ นที่ สามเป น แคโทด โดยที่ แอโนดและแคโทด
ทําหน าที่ เป นตั วเร ง ส วนชั้ นกลางเป นโครงสร างที่ เป นพาหะดู ดซั บ อิ เล็ กโทรไลต เ อาไว เซลล เชื้ อเพลิ งหนึ่ งเซลล
สามารถผลิตแรงดันไฟฟาไดเพียงเล็กนอยเทานั้น จําเปนตองนําเซลลเชื้อเพลิงหลายเซลลมาตอเขาดวยกันเพื่อใหได
ขนาดของแรงดันไฟฟาตามตองการ เซลลเชื้อเพลิงมีประสิทธิภาพในการเปลี่ยนรูปพลังงานสูงถึง 50-70 เปอรเซ็นต
สําหรั บการเปลี่ ยนรูปเปนไฟฟ า และ 90 เปอร เซ็ นต เมื่ อรวมพลั งงานความรอนที่ ผลิ ตได เซลลเชื้ อเพลิ งสามารถ
ประยุ กต ใ ช ง านได หลากหลาย เช น ระบบคอมพิ ว เตอร ศู นย กระจายข าว ศู นย สื่ อสาร ศู น ย ประมวลผลข อมู ล
โรงงานอุตสาหกรรม รถยนตสวนบุคคล รถโดยสาร เครื่ องบิน ใชในพื้ นที่ หรือเขตที่มีมาตรฐานของการปลอดปลอย
มลพิษที่เขมงวด และพื้นที่ที่ไมมีไฟฟาใช ปจจุบันยังไมมีการผลิตเซลลเชื้อเพลิงในเชิงอุตสาหกรรมขนาดใหญเทาใดนัก
ทําใหราคาเริ่มตนของเซลลเชื้อเพลิงยังคงสูงอยูมากที่ประมาณ 10,000-20,000 ยูโร/kW
Naresuan University Journal 2006; 14(2) 45

¡ÔµµÔ¡ÃÃÁ»ÃСÒÈ
º·¤ÇÒÁ¹Õé à »š ¹ ʋ Ç ¹Ë¹Öè § ¢Í§â¤Ã§¡ÒáÒÃÈÖ ¡ ÉÒ¤ÇÒÁ໚ ¹ ä»ä´Œ ¡ ÒÃ¨Ñ ´ µÑé § ˌ Í §»¯Ô ºÑ µÔ ¡ ÒÃäÎâ´Ãਹ
áÅÐà«Åŏàª×éÍà¾ÅÔ§ 䴌ÃѺ·Ø¹Ê¹ÑºÊ¹Ø¹â´ÂÇÔ·ÂÒÅѾÅѧ§Ò¹·´á·¹ ÁËÒÇÔ·ÂÒÅѹàÃÈÇà áÅÐʶҹ·Ùµä·Â
ã¹»ÃÐà·ÈàÂÍÃÁѹ

àÍ¡ÊÒÃ͌ҧÍÔ§
¡ÃÁ¤Çº¤ØÁÁžÔÉ. (2548). Áҵðҹ¤Ø ³ ÀÒ¾ÍÒ¡ÒÈáÅÐàÊÕ Â §. Ê× º ¤Œ ¹ ¢Œ Í ÁÙ Å àÁ×è Í ÇÑ ¹ ·Õè 5 ¸Ñ ¹ ÇÒ¤Á 2548
¨Ò¡ http://www.pcd.go.th/info_serv/reg_std_airsnd04.html#s1.
Êӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒùâºÒ¾Åѧ§Ò¹áˋ§ªÒµÔ. (2547). ¢‹ÒǾÅѧ§Ò¹. Ê׺¤Œ¹¢ŒÍÁÙÅàÁ×Íè Çѹ·Õè 20 ¡Ñ¹ÂÒ¹ 2547
¨Ò¡ http://www.eppo.go.th.
Bauen, A., Hart, D., & Chase, A. (2003). Fuel cells for distributed generation in developing countries-an
analysis. International Journal of Hydrogen Energy, 28, 695-701.
Bewag. (2004). Bewag fuel cell innovation park. Retrieved September 20, 2004, from http://www.innovation
-brennstoffzelle.de/e/index.html.
British Petroleum. (2004). BP statistical review of world energy 2004. Retrieved September 20, 2004,
from http://www.bp.com/statisticalreview2004.
Erdmann, G. (2003). Future economics of the fuel cell housing market. International Journal of Hydrogen
Energy, 28, 685-694.
Kammen, D. M. (2002, February). The role of fuel cells in the renewable roadmap to energy independence.
Paper presented at the Testimony for the United States House Subcommittee on Energy,
Washington, DC.
McLellan, B., Shoko, E., Dicks, A. L., & Diniz da Costa, J. C. (2005). Hydrogen production and utilisation
opportunities for Australia. International Journal of Hydrogen Energy, 30, 669-679.
Shell. (2004). Shell renewable energy. Retrieved September 20, 2004, from http://www.shell.com.
S. P. International. (2005). News & update. Retrieved June 19, 2005, from http://www.spinter.com/
spi_news.htm.
Stambouli, B. A., & Traversa, E. (2002). Fuel cells, an alternative to standard sources of energy. Renewable
and Sustainable Energy Reviews, 6, 297-306.
Tse, L. (2005). Fuel cell versus Carnot efficiency. Retrieved September 22, 2005, from http://www.
visionengineer.com/env/fc_efficiency.php.
Tsuchiya, H., & Kobayashi, O. (2004). Mass production cost of PEM fuel cell by learning curve. International
Journal of Hydrogen Energy, 29, 985-990.
U.S. Department of Energy. (2005). Energy efficiency and renewable energy: Fuel cell. Retrieved September
22, 2005, from http://www.eere.energy.gov/hydrogenandfuelcells/fuelcells/fc_types.html.