ΠΑΡΕΜΒΑ΢Η ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΕΤΑΙ΢ΘΗΣΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΣΩΝ

Σο Οικοςφςτημα του Όρουσ Αιγάλεω – Ποικίλου και τησ Λίμνησ Κουμουνδοφρου

να χαρακτηριςτεί περιοχή Προςταςίασ τησ Φφςησ
από το νζο Ρυθμιςτικό ΢χζδιο Αθήνασ – Αττικήσ

[NAI αυτό είναι θ Οροςειρά του Αιγάλεω – Ποικίλο!!!]

Φορείσ και πολίτεσ από τθ Δυτικι Ακινα που δραςτθριοποιοφνται για τθν προςταςία του
περιβάλλοντοσ και ειδικότερα του Οικοςυςτιματοσ του Προυσ Αιγάλεω – Ροικίλου και τθσ Λίμνθσ
Κουμουνδοφρου υπζβαλαν εμπεριςτατωμζνθ πρόταςθ προσ το ΥΡΕΚΑ και τον Οργανιςμό Ακινασ
για να χαρακτθριςτεί ο ορεινόσ όγκοσ και θ λίμνθ ωσ «περιοχι Ρροςταςίασ τθσ Φφςθσ». Θ πρόταςθ
υποβλικθκε από τουσ εξισ φορείσ και πολίτεσ: Διαρκισ Κίνθςθ Χαϊδαρίου - Επιτροπι Ρροςταςίασ
και Οικολογικισ Ανάδειξθσ του Προυσ Αιγάλεω - Οικολογικόσ Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Χαϊδαρίου
ΟΛΚΟ.ΡΟΛΛ.Σ - Ρεριβαλλοντικόσ Εξωραϊςτικόσ Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Δαφνίου Χαϊδαρίου "Ο
Δαφναίοσ Απόλλων» - Πμιλοσ για το Ρεριβάλλον, τον Ρολιτιςμό και τθν Ροιότθτα Ηωισ ςτθν
Ρετροφπολθ « ΤΟ ΡΟΛΚΛΛΟ » - Ρεριβαλλοντικόσ Φυςιολατρικόσ Σφλλογοσ Ρεριςτερίου - Ειρινθ
Βαλλιανάτου, Βιολόγοσ δρ. Συςτθματικισ Βοτανικισ Φυτοκοινωνιολογίασ - Τάςοσ Λφτρασ,
Δικθγόροσ.
Ραρουςιάηουμε βαςικά ςτοιχεία τθσ πρόταςθσ, που αναλφεται επιςτθμονικά, τεχνικά και νομικά
ςε 93 ςελίδεσ και ςυνοδεφεται από 11 παραρτιματα.

Ι. ΢ΚΟΠΟ΢ ΣΗ΢ ΠΡΟΣΑ΢Η΢: «Είναι ο χαρακτθριςμόσ των ορεινϊν όγκων Αιγάλεω – Ποικίλου και
τθσ λίμνθσ Ρειτϊν (Κουμουνδοφρου), ωσ περιοχισ προςταςίασ τθσ φφςθσ και θ υπαγωγι τουσ, ςτισ
διατάξεισ των άρκρων 18-21 του ν. 1650/86, με τθ διαδικαςία που προβλζπει το άρκρο 21 παρ. 1 του
ν. 1650/86, δθλαδι από το νζο Ρυκμιςτικό ΢χζδιο τθσ Αττικισ (Ρ΢Α).
Με τον χαρακτθριςμό και τθν υπαγωγι αυτι επιδιϊκεται να υπάρξει ςαφισ οριοκζτθςθ των
προςτατευτζων περιοχϊν από τον οικιςτικό ιςτό και από άλλεσ εγκατεςτθμζνεσ χριςεισ γθσ, να
απαγορευκοφν δραςτθριότθτεσ και ζργα υποβάκμιςθσ-όχλθςθσ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ, να
απομακρυνκοφν οι οχλοφςεσ χριςεισ και εγκαταςτάςεισ, να προςδιοριςκοφν οι επιτρεπόμενεσ
δραςτθριότθτεσ και οι διαχειριςτικζσ επεμβάςεισ ςτο οικοςφςτθμα να διζπονται από αυςτθρά
οικολογικά – επιςτθμονικά κριτιρια.
Σο Αιγάλεω – Ποικίλο και θ λίμνθ Ρειτϊν (Κουμουνδοφρου), παρά τθ διαχρονικι τουσ υποβάκμιςθ
από επιβλαβείσ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ (όπωσ άλλωςτε ςυμβαίνει με όλα τα βουνά τθσ Αττικισ),
διατθροφν αξιόλογο οικοςφςτθμα και βιοποικιλότθτεσ που δεν ζχουν μζχρι ςιμερα αναδειχκεί. Θ
προςταςία και διαχείριςι τουσ, ωσ ςτοιχείων του φυςικοφ και πολιτιςμικοφ περιβάλλοντοσ, είναι
αναγκαία για τθ διατιρθςθ ενόσ ελάχιςτου ανεκτοφ επιπζδου ποιότθτασ τθσ ηωισ των κατοίκων του
 2

λεκανοπεδίου τθσ Ακινασ.» Ζνα επιπρόςκετο ςτοιχείο είναι το γεγονόσ «ότι το οικοςφςτθμα του
Αιγάλεω - Ποικίλου περιλαμβάνει προςτατευτζουσ τφπουσ οικοτόπων υπαγόμενουσ ςτισ κατθγορίεσ
τθσ οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ, κακϊσ και προςτατευτζα είδθ χλωρίδασ και πανίδασ.

ΙΙ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΤ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΠΡΟΣΑ΢Η «Θ περιοχι που αποτυπϊνεται και περικλείεται από
τθν περιφερειακι οριοκετικι γραμμι ςτουσ χάρτεσ του ν. 2742/99 (άρ.21)» και επιπρόςκετα
προτείνεται θ «κατά τόπουσ διεφρυνςθ τθσ περιφερειακισ γραμμισ ϊςτε να ςυμπεριλθφκοφν ςε
αυτι όλεσ οι αδόμθτεσ περιοχζσ, κακϊσ και όλεσ οι δθμόςιεσ εκτάςεισ ειδικϊν χριςεων (νοςοκομεία,
ψυχιατρεία, ςτρατόπεδα κ.α.) με τθ μνεία ότι οι ειδικζσ αυτζσ χριςεισ κα παραμείνουν, μετά όμωσ
τθν, με οιονδιποτε τρόπο, απομάκρυνςι τουσ οι περιοχζσ που καταλαμβάνουν κα ενςωματωκοφν
πλιρωσ ςτθν περιοχι προςταςίασ και κα διζπονται ςτο εξισ από το νομικό κακεςτϊσ αυτισ.»

ΙΙΙ) ΣΕΚΜΗΡΙΩ΢Η ΣΗ΢ ΠΡΟΣΑ΢Η΢ ΜΕ ΒΑ΢Η ΣΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ

ΣΗ΢ ΠΡΟ΢ΣΑΣΕΤΣΕΑ΢ ΠΕΡΙΟΧΗ΢.
1. Ρεριγράφεται το οικοςφςτθμα, τα τοπωνφμια, οι ςθμερινζσ χριςεισ και αναφζρεται ότι
«Πρόκειται για ζνα αςβεςτολικικό, πετρϊδεσ και βραχϊδεσ γενικά βουνό χαμθλοφ υψομζτρου, που
καλφπτεται εν μζρει από αυτοφυι δάςθ χαλεπίου πεφκθσ, δάςθ με αγριελιζσ, κυπαρίςςια,
«κζδρουσ», ςχίνουσ, πουρνάρια, φρυγανικζσ εκτάςεισ και αςβεςτολικικοφσ βραχϊδεισ
ςχθματιςμοφσ. Ζνα μεγάλο τμιμα τθσ βλάςτθςισ του, κυρίωσ ςτα ανατολικά, προζρχεται από
αναδαςϊςεισ. Οι κλίςεισ του είναι γενικά ομαλζσ πλθν των βραχωδϊν εξάρςεων και άλλων
γεωλογικϊν ςχθματιςμϊν (φαράγγια κλπ). Από γεωλογικι άποψθ ανικει ςτθ ηϊνθ τθσ Ανατολικισ
Ελλάδασ. Σα πετρϊματά του είναι ιηθματογενι και αποτελοφνται από αςβεςτόλικουσ, αργιλικό
ςχιςτόλικο και ψαμμίτεσ. Ο γεωλογικόσ του ςχθματιςμόσ ανάγεται ςτθν ανϊτερθ παλαιοηωϊκι
περίοδο. ΢τθν επιφάνειά του παρατθροφνται εκτεταμζνα επιμικθ ριγματα καρςτικοφ χαρακτιρα.
΢τθ ΝΔ πλευρά του Ποικίλου, πάνω από τον οικιςμό Νεόκτιςτα, υπάρχει το μικρό, αλλά επιβλθτικό
φαράγγι Ηαςτάνι, που είναι το πιο ςτενό τθσ Αττικισ…» Ραρουςιάηονται οριςμζνα από τα
ςθμαντικότερα ιςτορικά και γεωλογικά ςπιλαια όπωσ του Ρανόσ, του Δρομζα και τθσ Αφαίασ και
υπογραμμίηεται ότι «λόγω τθσ αςβεςτολικικισ ςφςταςθσ του βουνοφ υπάρχουν πολλά μικρά ι
μεγαλφτερα ςπιλαια ι ςπθλαιϊδεισ κοιλότθτεσ. Δεν ζχει γίνει μζχρι ςιμερα ςυςτθματικι ζρευνα και
πλιρθσ καταγραφι αυτϊν.»
2. Αρχαιολογικά – Ιςτορικά – Πολιτιςμικά ςτοιχεία. «Γνωρίηουμε ότι ςτα πρϊτα – πρϊτα χρόνια
τθσ Αττικισ ςτουσ πρόποδεσ του Αιγάλεω είχαν ςυγκεντρωκεί τρείσ ομάδεσ μεταλλουργϊν, οι
Ευπυρίδεσ, οι Κροπίδεσ και οι Πελζκεσ οι οποίοι είχαν διαμορφϊςει μία τρικωμία. Ο λόγοσ τθσ
εγκατάςταςθσ τουσ εκεί ιταν γιατί από το βουνό μποροφςαν να προμθκεφονται εφκολα
ξυλοκάρβουνα για τα καμίνια τουσ. Μποροφμε να υποκζςουμε ότι για τον ίδιο λόγο είχαν
εγκαταςτακεί εκεί και κεραμείσ και ανκρακείσ. Επίςθσ μποροφμε βάςιμα να ςυνάγουμε ότι θ
βλάςτθςθ του βουνοφ από τότε ιταν κατάλλθλθ για ξυλοκάρβουνα δθλαδι ιταν κυρίωσ καμνϊδθσ
(κατθγορία μακκίασ βλάςτθςθσ). Αργότερα δθμιουργικθκαν γφρω από το βουνό και
γεωργοκτθνοτροφικοί οικιςμοί. Ζνασ από αυτοφσ ιταν ο διμοσ του Ζρμου ςτθ κζςθ του ςθμερινοφ
Χαϊδαρίου.» Ραρουςιάηονται αναλυτικά ο «Ναόσ του Δαφναίου Απόλλωνα», «Το Λερό τθσ
Αφροδίτθσ», «Οι αρχαίοι ΢ειτοί» (Λίμνθ Κουμουνδοφρου), «το τείχοσ τουσ Δζματοσ», «οι δφο κλάδοι
τθσ Λεράσ Οδοφ», «Θ Μονι Δαφνίου», «Το μνθμείο τθσ Ρυκιονίκθσ» κ.λπ.
3. Σο Σοπίο. Σφμφωνα με κείμενο τθσ Γϋ Εφορείασ Ρροϊςτορικϊν και Κλαςςικϊν Αρχαιοτιτων «θ
ευρφτερθ περιοχι, γφρω από τθ λίμνθ Κουμουνδοφρου, εντάςςεται ςτθν αρχαία τοπογραφία,
αποτελεί ιςτορικό τοπίο, και παρουςιάηει αρχαιολογικό ενδιαφζρον, ςτοιχεία, δθλαδι, που δεν
πρζπει να καταςτραφοφν από βιομθχανικζσ - βιοτεχνικζσ χριςεισ». Το φαινομενικά πετρϊδεσ και
άγονο βουνό αποκαλφπτεται ςε οικοςφςτθμα εξαιρετικά πλοφςιο ςε χλωρίδα και πανίδα, οι γυμνοί
αςβεςτολικικοί βράχοι ςε βραχόκθπουσ, θ καμνϊδθσ βλάςτθςθ ςε άγριο δάςοσ ςτα ενδότερα, οι
ομαλζσ πλαγιζσ ςε απόκρθμνα φαράγγια ςτο εςωτερικό του. Θ ενεργθτικι – εξερευνθτικι
ςυμπεριφορά του κεατι τον οδθγεί ςε ςυνκζςεισ οπτικϊν εμπειριϊν μεγάλθσ αιςκθτικισ αξίασ που
παραμζνουν «ακζατεσ» ςε όςουσ δεν ανταποκρίνονται ςτθν πρόκλθςθ ελευκερίασ που τουσ
απευκφνεται ι θ προςζγγιςι τουσ δεν διζπεται από αιςκθτικά κριτιρια. Ραρόμοιεσ οπτικζσ
εμπειρίεσ ςυνκζτουν τα διάςπαρτα ςε όλθ τθν ζκταςθ τθσ προςτατευτζασ περιοχισ αρχαιολογικά
υπολείμματα, αλλά και τζτοια νεϊτερων χρόνων (ερείπια οικιςμϊν, χτιςμάτων, αναβακμίδων). Το
βουνό προςφζρει εξάλλου εξαιρετικά ςθμεία κζαςθσ προσ τθν Ράρνθκα, τθν Ρεντζλθ, τον Υμθττό, τα
Γεράνεια (πίςω από τα οποία δφει ο ιλιοσ), το λεκανοπζδιο τθσ Ακινασ (όπου με ευκρίνεια κεϊνται
 3

τα Τουρκοβοφνια, ο Λυκαβθττόσ, θ Ακρόπολθ, ο λόφοσ Φιλοπάππου κ.α.), τον Σαρωνικό Κόλπο, τθ

Σαλαμίνα, τον κόλπο τθσ Ελευςίνασ, το Κριάςιο Ρεδίο.
4. Σο οικοςφςτθμα
Α. Γενικά χαρακτθριςτικά
Το οικοςφςτθμα του Ροικίλου, είναι απομονωμζνο και ιδιαίτερα ευαίςκθτο ςε περαιτζρω
επεμβάςεισ και επιβαρφνςεισ που μπορεί να διαταράξουν τθν ιςορροπία του και να προκαλζςουν ς'
αυτό μθ αναςτρζψιμεσ βλάβεσ. Και αυτά ενϊ θ περιβαλλοντικι του ςθμαςία για τθν Αττικι, ζχει,
μετά τθν καταςτροφι του Εκν. Δρυμοφ τθσ Ράρνθκασ και τισ πυρκαγιζσ τθσ ΒΑ Αττικισ, καταςτεί
αναντικατάςτατθ. Το οικοςφςτθμα του Ροικίλου είναι επιπλζον ευαίςκθτο γιατί αποτελεί αποδζκτθ
των βιομθχανικϊν ρφπων του Κριάςιου πεδίου και των αςτικϊν ρφπων του Λεκανοπεδίου τθσ
Ακινασ, περιλαμβανομζνων και των θχθτικϊν ρφπων Είναι επίςθσ ευαίςκθτο γιατί δζχεται ςυνεχείσ
βίαιεσ επεμβάςεισ από ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ (από απόκεςθ ςκουπιδιϊν μζχρι διανοίξεισ
δρόμων). Τζλοσ είναι ευαίςκθτο εξαιτίασ τθσ ςυνεχοφσ ζκκεςθσ ςε κινδφνουσ πυρκαγιάσ και γενικά
καταςτροφϊν που απορρζουν από τισ αςτικζσ και βιομθχανικζσ δράςεισ.
Β. Οι οικότοποι του Αιγάλεω – Ποικίλου
Στο βουνό ςυνυπάρχουν και αλλθλεπιδροφν τζςςερεισ επί μζρουσ τφποι οικοτόπων. Οι οικότοποι
αυτοί εντάςςονται ςε προςτατευτζουσ τφπουσ τθσ Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ: Β.1) Οικότοποσ τθσ Χαλεπίου
πεφκθσ (Pinus halepensis) - κωδικόσ 9540 Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ, Β.2) Οικότοποσ τθσ μακκίασ
βλάςτθςθσ ι αείφυλλων ςκλθρόφυλλων κάμνων - κωδικόσ 5210 Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ, Β.3) Οικότοποσ
των φρυγάνων - κωδικοί 5420 & 5430 Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ, Β.4) Βλάςτθςθ αςβεςτολικικϊν βράχων
και ςχθματιςμϊν - κωδικόσ 8210 Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ.
Γ. Η χλωρίδα του Αιγάλεω – Ποικίλου
Θ πρόταςθ αναφζρεται ςτα μζχρι τϊρα ςυμπεράςματα εκελοντικισ πολυετοφσ χλωριδικισ
ζρευνασ που διεξάγεται και περιλαμβάνει λεπτομερι ζλεγχο των παλιϊν καταλόγων, ζρευνα πεδίου
με παρατθριςεισ, φωτογραφίεσ, ςυλλογι και μελζτθ φυτικϊν δειγμάτων.

Σφμφωνα με υπό δθμοςίευςθ άρκρο τθσ δρ. Ειρ. Βαλλιανάτου και προφορικζσ τθσ πλθροφορίεσ,
ζωσ τϊρα ζχουν καταγραφεί και ταξινομθκεί:
 πάνω από 750 αυτοφυι είδθ και υποείδθ. Από αυτά 41 είδθ είναι ελλθνικά ενδθμικά, 8
είναι ενδθμικά τθσ Ελλάδασ και τθσ ευρφτερθσ περιοχισ του Αιγαίου και 30 χαρακτθρίηονται
ςθμαντικά (παρουςιάηονται Γ.1 αναλυτικά ςτθν πρόταςθ).
 Από τα 79 ςυνολικά αυτά είδθ, 40 είναι προςτατευτζα, ςφμφωνα με τθν ελλθνικι
νομοκεςία ι ευρωπαϊκζσ και διεκνείσ ςυνκικεσ.
Τα ςτοιχεία αυτά ςυνεχίηουν να εμπλουτίηονται και ςφντομα κα δθμοςιευκοφν ςε διεκνζσ
επιςτθμονικό περιοδικό. Αναδεικνφεται ζτςι ςτο Αιγάλεω - Ροικίλο αξιοςθμείωτθ χλωριδικι
ποικιλότθτα που δεν είχε μζχρι ςιμερα καταγραφεί και αξιολογθκεί. Ραράλλθλα ςυγκροτείται βάςθ
δεδομζνων για τθ χλωρίδα του βουνοφ ϊςτε να παρακολουκείται θ κατάςταςθ και θ εξζλιξι τθσ,
κακϊσ και να εμπλουτίηεται με νζα είδθ και ςτοιχεία για τθν κατάςταςθ των πλθκυςμϊν τθσ.
Είναι αξιοςθμείωτο ότι ςτο Αιγάλεω - Ροικίλο εξακολουκοφν να υπάρχουν ανζγγιχτεσ περιοχζσ με
αυτοφυείσ κοινότθτεσ χαλεπίου πεφκθσ, αείφυλλων ςκλθρόφυλλων πλατφφυλλων κάμνων, χαμθλϊν
ξθροφυτικϊν κάμνων (φρφγανα) και χαςμοφυτικι βλάςτθςθ. Αυτζσ καλφπτουν περίπου το ½ τθσ
δαςικισ ζκταςθσ. Ο πλθκυςμόσ ενόσ ςθμαντικοφ αρικμοφ ειδϊν χλωρίδασ ζχει μειωκεί επικίνδυνα
και κινδυνεφει να εξαφανιςκεί εφόςον δεν λθφκοφν ςοβαρά μζτρα προςταςίασ.
Δ. Η πανίδα του Αιγάλεω – Ποικίλου
Για τθν πανίδα του Αιγάλεω - Ροικίλου μζχρι ςιμερα ζχουν εκπονθκεί δφο μελζτεσ:
Θ πρϊτθ το 1999, του Φϊτθ Ρεργαντι (βιολόγου, οικολόγου MSc, ορνικολόγου, εμπειρογνϊμονα
διαχείριςθσ φυςικοφ περιβάλλοντοσ και προγραμμάτων περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ και
αναψυχισ) με τίτλο «ΣΥΝΟΨΘ ΤΘΣ ΡΑΝΛΔΛΚΘΣ ΣΘΜΑΣΛΑΣ ΤΘΣ ΡΕ΢ΛΟΧΘΣ ΤΟΥ ΒΟΤΑΝΛΚΟΥ ΚΘΡΟΥ
ΔΛΟΜΘΔΟΥΣ ΣΤΟ ΡΟΛΚΛΛΟ Ο΢ΟΣ ΑΛΓΑΛΕΩ» (ανζκδοτθ). Ο Ρεργαντισ αναφζρει ότι ζχει κάνει
ςυςτθματικι καταγραφι τθσ ορνικοπανίδασ, ενϊ για τα κθλαςτικά και ερπετά οι καταγραφζσ του
είναι περιςταςιακζσ. Στθν εργαςία του περιζχεται κατάλογοσ εκατόν δφο (102) διαφορετικϊν ειδϊν
πουλιϊν από τα οποία 17 ανικουν ςτα αυςτθρά προςτατευόμενα ςφμφωνα με τθν οδθγία
409/79/ΕΟΚ, και 79 περιλαμβάνονται ςτο προςάρτθμα ΛΛ τθσ ςφμβαςθσ τθσ Βζρνθσ για τθν
προςταςία τθσ άγριασ ηωισ.
Το 2004 ολοκλθρϊκθκε θ τελικι ζκκεςθ τθσ μελζτθσ με αντικείμενο: "Προσ Αιγάλεω – Ροικίλο,
αποκατάςταςθ του δαςικοφ χαρακτιρα, προςταςία και ανάδειξι του" από ερευνθτικι ομάδα με
εργοδοτικό φορζα τον ΑΣΔΑ και χρθματοδότθςθ του ΥΡΕΧΩΔΕ ςτα πλαίςια του προγράμματοσ
 4

"Ρ΢ΟΣΤΑΣΛΑ ΡΕ΢ΛΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΛ ΒΛΩΣΛΜΘ ΑΝΑΡΤΥΞΘ". Με τθ μελζτθ αυτι, μεταξφ άλλων, όπωσ
αναφζρεται, επιχειρικθκε και μια πρϊτθ ζρευνα και καταγραφι τθσ ορνικοπανίδασ του Αιγάλεω-
Ροικίλου. Καταγράφθκαν 84 είδθ πουλιϊν που εμφανίηονται μονίμωσ ι ςε ςυγκεκριμζνεσ περιόδουσ
(ιδιαίτερα το χειμϊνα κακϊσ και κατά τισ μεταναςτευτικζσ περιόδουσ). Μεταξφ αυτϊν
περιλαμβάνονται και 11 είδθ, τα οποία περιλαμβάνονται ςτο παράρτθμα Λ τθσ κοινοτικισ οδθγίασ
79/409-85/411/ΕΟΚ.
Αναλυτικά ςτθν πρόταςθ παρουςιάηονται: Θ Ορνικοπανίδα (Δ1), Τα ζντομα (Δ2), Τα κθλαςτικά (Δ3),
Τα ερπετά (Δ4), Τα αμφίβια (Δ5), όπωσ τα ςτοιχεία τουσ προκφπτουν από τισ μελζτεσ αυτζσ.

Ε. Ο υγροβιότοποσ τθσ λίμνθσ Κουμουνδοφρου

Ραρουςιάηεται θ οικολογικι και θ ιςτορικι αξία τθσ Λίμνθσ Κουμουνδοφρου (Λίμνεσ των ΢ειτϊν ςτθν
αρχαιότθτα), επιςθμαίνονται οι αιτίεσ ρφπανςθσ, αλλά παράλλθλα αναδεικνφεται ότι παρά τουσ
ρφπουσ και τισ πιζςεισ είναι ζνασ ηωντανόσ υγροβιότοποσ.
Στθ λίμνθ υπάρχουν οι προχποκζςεισ που κα οδθγοφν περιοδικά το ςφςτθμα τθσ λίμνθσ ςε ςυνκικεσ
παροδικοφ «κανάτου». Το ςφςτθμα προειδοποιεί για επερχόμενθ, μθ αναςτρζψιμθ περιβαλλοντικι
καταςτροφι. Το οικοςφςτθμα τθσ λίμνθσ ρυπαίνεται υπόγεια από: α) τα ςτραγγίςματα των
Χωματερϊν των Άνω Λιοςίων και τθσ Φυλισ, β) των διαρροϊν πετρελαιοειδϊν των ΕΛΡΕ
Αςπροπφργου, τισ δεξαμενζσ ΕΛΛΝΟΛΛ και τισ αποκικεσ καυςίμων του παρακείμενου ςτρατοπζδου
(Ξθρογιάννθ) και υπζργεια από τθν εκπομπι ρφπων (υδρογονάνκρακεσ, αιωροφμενα ςωματίδια) των
εργοςταςίων του Κριαςίου.
Στθν ζκκεςθ ζτουσ 2009 τθσ Ελλθνικισ Ορνικολογικισ Εταιρείασ με τίτλο «ΤΑ ΡΟΥΛΛΑ ΤΩΝ
ΥΓ΢ΟΤΟΡΩΝ ΤΘΣ ΑΤΤΛΚΘΣ» ςθμειϊνεται ότι «Θ λίμνθ φιλοξενεί τον μεγαλφτερο αρικμό υδρόβιων
πουλιϊν, ςε ςχζςθ με τουσ λοιποφσ υγροβιότοπουσ τθσ Αττικισ με το μεγαλφτερο πλθκυςμό αυτϊν
να αποτελοφν οι Φαλαρίδεσ, των οποίων ο αρικμόσ τον Δεκζμβριο 2008 ανιλκε ςε 1060 άτομα. Το
2009 καταγράφθκαν 38 είδθ πουλιϊν, από τα οποία πζντε (5) είδθ περιλαμβάνονται ςτο
παράρτθμα Ι τθσ Οδθγίασ 2009/147/ΕΚ για τθ διατιρθςθ των άγριων πτθνϊν (πρϊθν Οδθγία
79/409). Θ παρουςία τθσ Βαλτόπαπιασ, που ο αρικμόσ των ατόμων τθσ που παρατθρικθκαν, τον
Δεκζμβριο 2008 ανιλκε ςε 25 άτομα, είναι ιδιαίτερα ςθμαντικι αφοφ αυτι βρίςκεται και ςτο
Κόκκινο βιβλίο των απειλοφμενων ηϊων τθσ Ελλάδασ (επικαιροποίθςθ 2009) με τθν ζνδειξθ VU
(τρωτό).»

5. Αναδαςϊςεισ: Το ςφνολο τθσ ζκταςθσ του Αιγάλεω - Ροικίλου κθρφχκθκε αναδαςωτζο με

απόφαςθ του υπουργείου Γεωργίασ το 1936. Κάποιεσ αναδαςωτικζσ προςπάκειεσ που ζγιναν τθν
δεκαετία του 1960 ςε οριςμζνα ςθμεία τθσ περιμζτρου (Καματερό, Ηοφριά) ζδωςαν μικρά αλςφλλια,
απόδειξθ τθσ δυνατότθτασ τθσ περιοχισ που γειτνιάηει με τον οικιςτικό ιςτό, να ξαναγίνει δάςοσ. Το
1976 θ ζκταςθ μπικε ςτο πρόγραμμα αναδάςωςθσ τθσ Διεφκυνςθσ Αναδαςϊςεων Αττικισ και το
1978 δθμιουργικθκε ζνα πυκνό δίκτυο δαςικϊν δρόμων για τθν προςπζλαςθ και τθν
πραγματοποίθςθ τθσ αναδάςωςθσ. Το 1980 ολοκλθρϊκθκαν οι εργαςίεσ αναδάςωςθσ που κάλυψαν
μεγάλο τμιμα του βουνοφ. Επιςθμαίνεται ότι «Λδιαίτερα οι αναδαςϊςεισ που γίνονται ςτα πλαίςια
μακθτικϊν εξορμιςεων ςε ςυνεργαςία με τουσ γφρω από το βουνό Διμουσ είναι αναποτελεςματικζσ
γιατί γίνονται χωρίσ καμία προετοιμαςία, με δενδρφλλια από τα φυτϊρια των Διμων που
προορίηονται για πλατείεσ και άλςθ και βζβαια χωρίσ επόμενθ επιτιρθςθ και φροντίδα. Τελευταία
εμφανίςκθκε και το φαινόμενο αναδαςϊςεων με πρωτοβουλία ιδιωτικϊν εταιρειϊν που γίνεται για
διαφθμιςτικοφσ λόγουσ. Με τισ αναδαςϊςεισ αυτζσ ειςάγονται ςτο βουνό ξενικά είδθ που μπορεί να
διαταράξουν τθν υφιςτάμενθ ιςορροπία του οικοςυςτιματοσ. Θ ςυνολικι εικόνα τθσ περιοχισ
εφαρμογισ τθσ μεκόδου αυτισ αναδάςωςθσ είναι εικόνα υποβάκμιςθσ, βίαιθσ ειςβολισ ςτο
οικοςφςτθμα του Ροικίλου και αλλοίωςθσ των οικοτόπων και τθσ αυτοφυοφσ βλάςτθςισ του. Η
υπαγωγι του βουνοφ ςτο νομικό κακεςτϊσ προςταςίασ του ν. 1650/86 μεταξφ των άλλων κα ζχει
ωσ ςυνζπεια και τθν οικολογικι του διαχείριςθ, ζτςι ϊςτε οι όποιεσ αναδαςωτικζσ επεμβάςεισ να
γίνονται ςε επιλεγμζνα ςθμεία, με μεκόδουσ και είδθ ςυμβατζσ με το υφιςτάμενο προςτατευτζο
οικοςφςτθμα, φςτερα από ειδικζσ περιβαλλοντικζσ μελζτεσ.
6. Διαχρονικζσ αιτίεσ υποβάκμιςθσ: Το Αιγάλεω – Ροικίλο είναι ςιμερα ζνα κακοποιθμζνο
βουνό, όπωσ και όλα τα βουνά τθσ Αττικισ. Το λεκανοπζδιο τθσ Ακινασ και το Κριάςιο Ρεδίο ζχουν
και αυτά αλλάξει μορφι, όχι μόνο ςε ςχζςθ με τθν αρχαιότθτα, αλλά και ςε ςχζςθ με τα μζςα του
20ου αιϊνα.
 5

Αιτίεσ τθσ υποβάκμιςθσ είναι: α) Βόςκθςθ, β) Τλοτόμθςθ, γ) Λατομεία, δ) Δόμθςθ, ε) Ολυμπιακό

ςκοπευτιριο: Το 1984 παραχωρικθκε ζκταςθ 435 ςτρεμμάτων για τθν καταςκευι Ολυμπιακοφ
Σκοπευτθρίου ςε κεντρικι περιοχι του Ροικίλου. Τα ςχζδια ματαιϊκθκαν φςτερα από
κινθτοποιιςεισ τθσ Τ.Α. και των κατοίκων τθσ Δυτικισ Ακινασ και επιφανϊν δαςολόγων (Γ. Ντοφροσ
κ.α.), όμωσ θ ιςοπεδωμζνθ ζκταςθ παραμζνει μζχρι ςιμερα, ζςτω και αναδαςωμζνθ, για να
υπενκυμίηει πόςο εφκολθ είναι θ καταςτροφι του φυςικοφ περιβάλλοντοσ και πόςο δφςκολθ θ
αποκατάςταςι του. ςτ) Διάνοιξθ οδϊν: Εκνικοί οδικοί άξονεσ, υπερτοπικισ ςθμαςίασ οδοί,
περιφερειακοί δρόμοι, ςιδθροδρομικζσ γραμμζσ καταςκευάςτθκαν, καταςκευάηονται και
ςχεδιάηεται να καταςκευαςκοφν γφρω του αςκϊντασ πρόςκετθ πίεςθ και ςυνεχι όχλθςθ ςτο
οικοςφςτθμά του. Ρροσ τθν Δ πλευρά του βουνοφ θ νζα ςιδθροδρομικι γραμμι Λκονίου –
Αςπροπφργου καταςκευάηεται ςε μζςο υψόμετρο 180 περίπου μζτρων. Για τθ διάνοιξι τθσ
αλλοιϊκθκε ςε μεγάλθ ζκταςθ το φυςικό ανάγλυφο, καταςτράφθκαν ανζγγιχτεσ περιοχζσ
κωνοφόρων και καμνϊδουσ βλάςτθςθσ, προκλικθκε περαιτζρω αιςκθτικι υποβάκμιςθ του τοπίου,
μειϊκθκε κι άλλο θ ςυνοχι τθσ προςτατευτζασ περιοχισ, η) Οχλοφςεσ εγκαταςτάςεισ: Στισ κορυφζσ
του βουνοφ ζχουν εγκαταςτακεί αυκαίρετα πλικοσ κεραίεσ ραδιοφωνίασ και κινθτισ τθλεφωνίασ,
με άδειεσ αμφίβολθσ νομιμότθτασ. Από τθν πλευρά του Κριάςιου πεδίου τα διχλιςτιρια, οι
βιοτεχνίεσ, θ χωματερι αποτελοφν επίςθσ πθγζσ μόνιμθσ ρφπανςθσ και όχλθςθσ του υφιςτάμενου
οικοςυςτιματοσ αλλά και κινδφνων πρόκλθςθσ πυρκαγιϊν, θ) Ιδιοκτθςιακό: Το Ροικίλο ιδιαίτερα
αποτελεί χρόνιο ιδιοκτθςιακό διακφβευμα εκκλθςιαςτικϊν ιδρυμάτων, ιδιωτϊν και διάφορων
φορζων με απϊτερο ςκοπό τθν περαιτζρω λεθλαςία του και τθν κερδοςκοπία, ενϊ ςτθν μεγαλφτερθ
ζκταςι του είναι χαρακτθριςμζνο ωσ δθμόςια δαςικι ζκταςθ. κ) Εναπόκεςθ απορριμμάτων: Σε
όλεσ τισ ειςόδουσ του βουνοφ, ςε διάφορα ςθμεία του δαςικοφ οδικοφ δικτφου, ακόμθ και ςτισ
αδιζξοδεσ απολιξεισ δαςικϊν δρόμων υπάρχει αυξθμζνο το φαινόμενο τθσ απόρριψθσ μπαηϊν,
οικοςκευϊν και απορριμμάτων. Μοναδικι εξαίρεςθ αποτελεί ο χϊροσ του Διομιδειου Βοτανικοφ
Κιπου, ι) ΧΑΔΑ ΢χιςτοφ, ια) Πυρκαγιζσ: Σφμφωνα με τα καταγεγραμμζνα ςτοιχεία από το ζτοσ 1985
ζωσ το ζτοσ 2000 μόνο ςτθν περιοχι του Ροικίλου εκδθλϊκθκαν 74 πυρκαγιζσ, από τισ οποίεσ οι
περιςςότερεσ ςτα όρια του δάςουσ με τον αςτικό ιςτό.
7. ΢θμερινζσ πιζςεισ, απειλζσ και οχλοφςεσ χριςεισ
α) Επζκταςθ δόμθςθσ και αυκαίρετθ δόμθςθ.Το ιςχφον νομικό κακεςτϊσ (ν. 2742/99 άρκρο 21)
επιτρζπει τθν ανζγερςθ και λειτουργία αναψυκτθρίων, καφενείων, εςτιατορίων, πολιτιςτικϊν
χριςεων, κτιρίων περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ και ακλθτικϊν εγκαταςτάςεων ςε μεγάλα τμιματα
τθσ προςτατευτζασ περιοχισ τα οποία χαρακτθρίηει ωσ Ηϊνεσ Β, Δ, Η1. Ηϊνθ Β ζχει χωροκετθκεί
ακόμθ και ςτον πυρινα τθσ προςτατευτζασ περιοχισ, β) Διάνοιξθ – ΢υντιρθςθ οδϊν: Τθν
προςτατευτζα περιοχι διατρζχει αλλά και πολλαπλά τζμνει ζνα πυκνό οδικό και ςιδθροδρομικό
δίκτυο. Θ Εκνικι Οδόσ Ακθνϊν – Κορίνκου, θ Ρεριφερειακι Αιγάλεω, θ Λ. Σχιςτοφ, θ οδόσ που
ςυνδζει το Χαϊδάρι με τον Κορυδαλλό (Σχιςτό Κορυδαλλοφ), ο προαςτιακόσ ςιδθρόδρομοσ, θ υπό
καταςκευι νζα εμπορικι ςιδθροδρομικι γραμμι Λκονίου – Αςπροπφργου (μικουσ 21 χλμ). γ)
Απόρριψθ μπαηϊν, ςκουπιδιϊν, δ) Κεραίεσ, ε) Λακροκθρία: Μεγάλο τμιμα τθσ προςτατευτζασ
περιοχισ αποτελεί μόνιμο καταφφγιο κθραμάτων από το ζτοσ 1976, ςτ) ΢τρατόπεδα: Στρατόπεδο
Καραϊςκάκθ (Χαϊδάρι). Καταλαμβάνει ζκταςθ 3.200- ςτρεμμάτων, από τα οποία 2.800- ςτρ. ςτισ
πλαγιζσ του Ροικίλου Προυσ. Θ επί πολλά ζτθ λειτουργία πεδίου βολισ, που ςτο παρελκόν
περιελάμβανε ρίψθ χειροβομβίδων και όλμων, ζχει τεράςτιεσ επιπτϊςεισ υποβάκμιςθσ του φυςικοφ
περιβάλλοντοσ ςε μεγάλθ ζκταςθ του Ροικίλου που εκτείνεται από το φψοσ του ςθμερινοφ κεάτρου
Φοίνικα ζωσ τα Δ όρια του ςτρατοπζδου, η) Κίνδυνοι πυρκαγιϊν: Ιδθ, κατά τόπουσ, ςτα όρια με τον
οικιςτικό ιςτό ζχουν εκδθλωκεί μζςα ςτον Λοφνιο 2010, αρκετζσ πυρκαγιζσ από εμπρθςμοφσ που
ευτυχϊσ καταςβζςτθκαν ςχετικά ζγκαιρα. θ) Βόςκθςθ: Στθν περιφζρεια του βουνοφ βρίςκονται
εγκατεςτθμζνα ποιμνιοςτάςια που ςυνεχίηουν να λειτουργοφν παρά τθν ιςχφουςα απαγόρευςθ τθσ
βόςκθςθσ. Τα γιδοπρόβατα ςυνεχίηουν να ανεβαίνουν ζωσ και τισ κορυφογραμμζσ του βουνοφ
καταςτρζφοντασ τα νεαρά αυτοφυι δενδρφλλια, κ) Μθ αποκατάςταςθ ΧΑΔΑ ΢χιςτοφ: Ραρ’ όλο
που θ χωματερι ςταμάτθςε να λειτουργεί το 2003 και το 2004 ξεκίνθςαν τα ζργα αποκατάςταςισ
τθσ, από τα 125 ςτρζμματα που ζχουν καλυφκεί με φωςφογφψο ζχουν εξυγιανκεί με
χρθματοδότθςθ του ΥΡΕΧΩΔΕ μόνο 50 ςτρζμματα ενϊ υπολείπεται θ αποκατάςταςθ 75
ςτρεμμάτων. Επειδι ο φωςφογφψοσ δεν μπορεί να απομακρυνκεί, το ραδιενεργό υλικό καλφφκθκε
με ειδικζσ μεμβράνεσ και ςτθ ςυνζχεια επιςτρϊκθκε με χϊμα.

8. Τφιςτάμενεσ δραςτθριότθτεσ ομάδων και ατόμων

 6

Το Αιγάλεω - Ροικίλο αποτελεί πεδίο ιπιων και ςυμβατϊν με τα ιδιαίτερα οικολογικά

χαρακτθριςτικά του δραςτθριοτιτων όπωσ περίπατο ςτουσ δαςικοφσ δρόμουσ, ορεινι πεηοπορία
ςτο εκτεταμζνο δίκτυο μονοπατιϊν που υπάρχει ςε όλο τον ορεινό όγκο, ποδθλαςία ςτουσ δαςικοφσ
δρόμουσ και μονοπάτια, αναρρίχθςθ ςτισ φυςικζσ πίςτεσ (κάκετουσ αςβεςτόλικουσ) που βρίςκονται
ςτο φαράγγι Ηαςτάνι (ζχει δθμιουργθκεί μια μεγάλθ αναρριχθτικι πίςτα με περιςςότερεσ από 50
διαδρομζσ) και ςε άλλεσ κζςεισ (Χαιδάρι κ.α.), ςυνδυαςμόσ των δραςτθριοτιτων αυτϊν με
προςζγγιςθ ςε ςθμεία κζαςθσ προσ το λεκανοπζδιο τθσ Ακινασ, το Κριάςιο πεδίο, τθ Σαλαμίνα, τον
κόλπο τθσ Ελευςίνασ κ.α. Τουλάχιςτον μία φορά το χρόνο διοργανϊνονται ςτο Ροικίλο ποδθλατικοί
αγϊνεσ με mountain – bike και αγϊνασ δρόμου κατά μικοσ των δαςικϊν δρόμων (Α.Ο. Απόλλων).

9. Σα μονοπάτια του βουνοφ

Το βουνό διατρζχεται από μεγάλο αρικμό μονοπατιϊν τα οποία αφοφ κακαριςκοφν και
ςθματοδοτθκοφν μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν για ιπιεσ ζωσ μζτρια δφςκολεσ πεηοπορικζσ
διαδρομζσ. Οριςμζνα από τα μονοπάτια αυτά καταγράφονται ςτουσ χάρτεσ τθσ Αττικισ του Kaoupert
(PYRGOS 1883) αλλά και ςε χάρτεσ τθσ Γεωγραφικισ Υπθρεςίασ Στρατοφ.

10. ΢υμπεράςματα με βάςθ τα οικολογικά χαρακτθριςτικά του βουνοφ

Ραρά τισ κακοποιιςεισ, τισ επεμβάςεισ, τον περιοριςμό τθσ ζκταςισ τουσ, τθν απομόνωςι τουσ, τισ
ςυνεχείσ ζντονεσ πιζςεισ που δζχονται, το Αιγάλεω - Ροικίλο και θ λίμνθ Κουμουνδοφρου διατθροφν
ζνα δυναμικό και εξελιςςόμενο οικοςφςτθμα, με χαρακτθριςτικά τθ βιοποικιλότθτα, τθν εςωτερικι
αλλθλεπίδραςθ και ιςορροπία των ειδϊν. Ο μεγάλοσ αρικμόσ ςπάνιων, ενδθμικϊν ι/και
προςτατευόμενων ειδϊν χλωρίδασ και πανίδασ, κακϊσ και οι προςτατευτζοι τφποι οικοτόπων τθσ
περιοχισ, αφοφ λθφκοφν υπόψθ και τα αρχαιολογικά – ιςτορικά – πολιτιςμικά ςτοιχεία τθσ
περιοχισ, κακϊσ και θ κζςθ του οικοςυςτιματοσ μεταξφ δφο επιβαρυμζνων περιβαλλοντικά
περιοχϊν (λεκανοπεδίου Ακινασ και Κριάςιο Ρεδίο), κακιςτοφν αναγκαία τθν άμεςθ λιψθ
ουςιαςτικϊν μζτρων περιβαλλοντικισ προςταςίασ τθσ περιοχισ.

IV. ΣΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕ΢ΣΩ΢

Τα προπαρατικζμενα ςτοιχεία και χαρακτθριςτικά του Αιγάλεω – Ροικίλου και τθσ λίμνθσ
Κουμουνδοφρου, ςυνοδευόμενα από τα παραρτιματα τθσ πρόταςθσ, τεκμθριϊνουν επαρκϊσ το
αίτθμα για τθν υπαγωγι του βουνοφ ςτο κακεςτϊσ νομικισ προςταςίασ του ν. 1650/86 με τον
χαρακτθριςμό του, από το νζο ΢ΣΑ, ωσ περιοχισ προςταςίασ τθσ φφςθσ (αντί του χαρακτθριςμοφ
«ενιαίο πάρκο αναψυχισ» που προζβλεπε το προθγοφμενο ςχζδιο ΢ΣΑ με τον οποίο είμαςτε ριηικά
αντίκετοι). Θ υπαγωγι αυτι μάλιςτα επιβάλλεται ωσ υποχρζωςθ ςυμμόρφωςθσ προσ τισ επιταγζσ
του Ελλθνικοφ Συντάγματοσ (άρκρο 24), του ν. 1650/86 (άρκρα 18 επ.), τθσ Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ για
τθ διατιρθςθ των φυςικϊν οικοτόπων κακϊσ και τθσ άγριασ πανίδασ και χλωρίδασ, τθσ Οδθγίασ
2009/147/ΕΚ για τθ διατιρθςθ των άγριων πτθνϊν, τθσ ςφμβαςθσ τθσ Βζρνθσ για τθ διατιρθςθ τθσ
άγριασ ηωισ και του φυςικοφ περιβάλλοντοσ τθσ Ευρϊπθσ (ν. 1335/1983), τθσ ςφμβαςθσ CITES για το
διεκνζσ εμπόριο αγρίων ειδϊν πανίδασ και χλωρίδασ που απειλοφνται με εξαφάνιςθ (ν. 2055/92),
τθσ ςφμβαςθσ του ΢ίο για τθν βιοποικιλότθτα (απόφαςθ 93/626/ΕΟΚ τθσ 25-10-1993), τθσ
Ευρωπαϊκισ Σφμβαςθσ για το τοπίο (ν.3827/2010).
Το οικοςφςτθμα του βουνοφ φιλοξενεί πάνω από 750 είδθ χλωρίδασ με 79 από αυτά ενδθμικά,
ςπάνια, θ/και προςτατευόμενα. Από αυτά 40 είδθ είναι προςτατευτζα, ςφμφωνα με τθν ελλθνικι
νομοκεςία ι ευρωπαϊκζσ και διεκνείσ ςυνκικεσ. Δζκαζξι (16) από αυτά προςτατεφονται με το π.δ.
67/81, ζνα (1) περιλαμβάνεται και ςτο παράρτθμα IV τθσ Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ, δφο (2) και ςτο
παράρτθμα Λ τθσ ςφμβαςθσ τθσ Βζρνθσ. Στο βουνό ζχουν καταγραφεί 23 είδθ ορχιδεϊν που
προςτατεφονται από τθ ςφμβαςθ CITES. Ζχουν καταγραφεί, μζχρι ςιμερα, 20 είδθ πουλιϊν που
περιλαμβάνονται ςτο παράρτθμα Λ τθσ κοινοτικισ οδθγίασ 79/409-85/411/ΕΟΚ και 79 που
αναφζρονται ςτο προςάρτθμα ΛΛ τθσ ςφμβαςθσ τθσ Βζρνθσ. Ζχουν καταγραφεί, μζχρι ςιμερα, 37
είδθ πεταλοφδων, 4 από τα οποία προςτατεφονται με το π.δ. 67/81 και 1 περιλαμβάνεται και ςτο
παράρτθμα IV τθσ οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ. Ζχουν καταγραφεί, μζχρι ςιμερα, 12 είδθ κθλαςτικϊν, από
τα οποία το ζνα περιλαμβάνεται ςτο παράρτθμα IV τθσ Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ και πζντε
προςτατεφονται με το π.δ. 67/81. Ζχουν καταγραφεί, μζχρι ςιμερα, δεκαζξι είδθ ερπετϊν από τα
οποία δφο περιλαμβάνονται ςτα παραρτιματα II και IV τθσ Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ και 14
προςτατεφονται με το π.δ. 67/81. Μζχρι ςιμερα ζχουν καταγραφεί τζςςερα είδθ αμφιβίων δφο από
τα οποία περιλαμβάνονται ςτο παράρτθμα IV τθσ Οδθγίασ 92/43/ΕΟΚ και ςτο π.δ. 67/81. Θ λίμνθ
 7

΢ειτϊν (Κουμουνδοφρου) αναδεικνφεται ςε ςθμαντικό υγροβιότοπο για τα πουλιά τθσ Αττικισ και
όχι μόνο. Το 2009 καταγράφθκαν ς’ αυτιν 38 είδθ πουλιϊν, από τα οποία πζντε είδθ
περιλαμβάνονται ςτο παράρτθμα Λ τθσ Οδθγίασ 2009/147/ΕΚ.
Θ υπαγωγι του ςε αυςτθρό νομικό κακεςτϊσ περιβαλλοντικισ προςταςίασ και μάλιςτα ςτισ
διατάξεισ των άρκρων 18-21 του ν. 1650/86 επιβάλλεται από λόγουσ ιςτορικοφσ, πολιτιςμικοφσ,
αιςκθτικοφσ, προςταςίασ τθσ βιοποικιλότθτάσ του, τθσ φφςθσ του και του τοπίου του, ωσ βιότοπου
ςπάνιων ι/και απειλοφμενων με εξαφάνιςθ ειδϊν αυτοφυοφσ χλωρίδασ και άγριασ πανίδασ. Επίςθσ
επιβάλλεται ςε εφαρμογι του Σ. και τθσ Ελλθνικισ Νομοκεςίασ για τθν προςταςία του φυςικοφ
περιβάλλοντοσ, κακϊσ και ςε εφαρμογι των Οδθγιϊν τθσ Ε.Ε. και των διεκνϊν ςυμβάςεων ςτισ
οποίεσ ζχει προςχωριςει θ χϊρα μασ για τθν προςταςία των φυςικϊν οικοτόπων, τθσ άγριασ
χλωρίδασ και πανίδασ, των άγριων πουλιϊν και τθσ Ευρωπαϊκισ Σφμβαςθσ του Τοπίου.
Για τουσ ίδιουσ λόγουσ επιβάλλεται θ κίνθςθ τθσ διαδικαςίασ για τθν ζνταξθ τθσ περιοχισ ςτο
δίκτυο Natura, επιπλζον δε και για λόγουσ αντιςτάκμιςθσ των περιβαλλοντικϊν καταςτροφϊν τθσ
Αττικισ από τισ πυρκαγιζσ των τελευταίων ετϊν και τθσ εξ αιτίασ αυτϊν ςυντελεςκείςασ μεγάλθσ
υποβάκμιςθσ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ.
Στο κεφάλαιο αυτό παρουςιάηονται λεπτομερειακά: 1. Λςτορικι αναδρομι (διατάξεισ, αποφάςεισ
κ.λπ. που κακορίηουν τισ χριςεισ και τθν προςταςία του βουνοφ), 2. Το άρκρο 21 ν. 2742/99
(κρίνεται ότι πρζπει να αντικαταςτακεί, οι ηϊνεσ δεν προςφζρουν τθν προςταςία που χρειάηεται το
βουνό), 3. Διαχείριςθ: Το βουνό διαχειρίηεται ςτθν μεγαλφτερι του ζκταςθ το Δαςαρχείο Αιγάλεω,
ζνα τμιμα του το Δαςαρχείο Ράρνθκασ (2.000- ςτρζμματα) και ζνα τρίτο τμιμα του το Δαςαρχείο
Ρειραιά. Μετά τθν υπαγωγι του βουνοφ ςτισ ρυκμίςεισ του άρκρου 21 ν. 2742/1999 καταρτίςτθκε
το 2003 μεταξφ Υπουργείου Γεωργίασ και ΑΣΔΑ (Αναπτυξιακόσ Σφνδεςμοσ Δυτικισ Ακινασ) θ από 25-
9-2003 προγραμματικι ςφμβαςθ «για τθ μελζτθ και καταςκευι δθμοςίων δαςοτεχνικϊν ζργων
δαςικισ αναψυχισ, ανάδειξθσ και προςταςίασ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ ςε δθμόςια δάςθ και
δαςικζσ εκτάςεισ ςτο Ποικίλο Όροσ – Όροσ Αιγάλεω Δυτικισ Αττικισ». Θ χρονικι διάρκεια τθσ
ςφμβαςθσ αυτισ, που ορίςκθκε για 5 ζτθ με δυνατότθτα 2ετοφσ παράταςθσ, ζλθξε το 2008 και
παρατάκθκε για δφο ακόμθ ζτθ, με λιξθ τθν 25-9-2010, 4. Κριτικι αξιολόγθςθ ιςχφοντοσ νομικοφ
κακεςτϊτοσ: είναι πρόδθλο ότι το υφιςτάμενο νομικό κακεςτϊσ βρίςκεται ςε πλιρθ αναντιςτοιχία
με τα οικολογικά χαρακτθριςτικά τθσ προςτατευτζασ περιοχισ και θ διατιρθςι του κακιςτά άμεςο
και επικείμενο τον κίνδυνο να προκλθκοφν ςτο οικοςφςτθμα ανεπανόρκωτεσ και μθ αναςτρζψιμεσ
καταςτροφζσ, 5. Κριτικι αξιολόγθςθ διαχείριςθσ: Θ διαχείριςθ που αςκείται είναι αντίςτοιχθ ςε
χαρακτθριςτικά και κατεφκυνςθ με το υφιςτάμενο νομικό κακεςτϊσ. Αν δεν διαφυλάςςονταν ο
ρόλοσ τθσ Δ/νςθσ Δαςϊν Δυτ. Αττικισ ωσ εποπτεφουςασ αρχισ και δεν διατθρείτο ο χαρακτθριςμόσ
τθσ περιοχισ ωσ δάςουσ, τότε θ κατάςταςθ κα ιταν αςφαλϊσ χειρότερθ. Είναι πάντωσ άξιο να
ςθμειωκεί ότι ο ρόλοσ τθσ Δ/νςθσ Δαςϊν ςτθ διαχείριςθ τθσ περιοχισ με τισ διατάξεισ του άρκρου 21
ν. 2742/1999 υποβακμίηεται ςε γνωμοδοτικό ενϊ αυξάνονται οι πιζςεισ και θ δθμιουργία
επικοινωνιακοφ περιβάλλοντοσ για τθν αντικατάςταςθ των όρων χαρακτθριςμοφ του βουνοφ από
«δάςοσ» και «δαςικι ζκταςθ» ςε «περιαςτικό πάρκο» (βλ. και προθγοφμενο ςχζδιο ΢ΣΑ) ζτςι ϊςτε
να αποδυναμωκεί ζωσ να ακυρωκεί ο ρόλοσ τθσ Δ/νςθσ Δαςϊν ςτθ διαχείριςθ τθσ προςτατευτζασ
περιοχισ και κατά ςυνζπεια και θ εφαρμογι ςε αυτι των προςτατευτικϊν διατάξεων τθσ δαςικισ
νομοκεςίασ.

V. ΢ΤΜΠΕΡΑ΢ΜΑΣΑ ΣΕΚΜΗΡΙΩ΢Η΢
Θ περιοχι του όρουσ Αιγάλεω – Ροικίλου και θ λίμνθ Κουμουνδοφρου, περιλαμβάνουν
οικοςφςτθμα με οικότοπουσ, χλωρίδα και πανίδα, μεγάλθσ οικολογικισ αξίασ. Θ χλωρίδα και πανίδα
χαρακτθρίηονται από μεγάλθ βιοποικιλότθτα και μεγάλο αρικμό ςπάνιων, ενδθμικϊν ι/και
προςτατευόμενων ειδϊν από τθν Ελλθνικι νομοκεςία, τισ οδθγίεσ τθσ Ε.Ε. και τισ διεκνείσ ςυμβάςεισ
ςτισ οποίεσ ζχει προςχωριςει θ χϊρα μασ. Ππωσ ορίηουν δε οι νόμοι αυτοί και Οδθγίεσ, τα
προςτατευόμενα είδθ χλωρίδασ και πανίδασ πρζπει να προςτατεφονται μαηί με τουσ βιοτόπουσ τουσ.
Το Αιγάλεω – Ροικίλο και θ λίμνθ Κουμουνδοφρου ςυνιςτοφν εξάλλου ζνα απομονωμζνο και
εφκραυςτο οικοςφςτθμα που βρίςκεται ανάμεςα ςε υποβακμιςμζνεσ και οχλοφςεσ περιοχζσ
(λεκανοπζδιο Ακινασ και Κριάςιο πεδίο). Διαχρονικά ζχει υποςτεί και ςυνεχίηει να υφίςταται
μεγάλεσ υποβακμιςτικζσ ενζργειεσ και πιζςεισ. Θ ζκταςθ τουσ ζχει ςυρρικνωκεί ςε επικίνδυνο βακμό
για τα όρια ανοχισ του οικοςυςτιματοσ.
Θ περιβαλλοντικι, ιςτορικι, πολιτιςμικι και αιςκθτικι αξία τθσ περιοχισ για τουσ κατοίκουσ τθσ
Ακινασ και του Κριαςίου είναι αναντικατάςτατθ, αφοφ λθφκεί υπόψθ και θ ραγδαία υποβάκμιςθ
του φυςικοφ περιβάλλοντοσ ςτθν Αττικι.
 8

Ραρ’ όλα αυτά θ περιοχι δεν προςτατεφεται αποτελεςματικά. Το νομικό κακεςτϊσ που διζπει τθ
διαχείριςθ τθσ περιοχισ είναι αναντίςτοιχο προσ τα οικολογικά τθσ χαρακτθριςτικά. Το ηιτθμα
υπαγωγισ τθσ περιοχισ ςτισ προςτατευτικζσ διατάξεισ των άρκρων 18-21 του ν. 1650/86 και των
Οδθγιϊν 92/43/ΕΟΚ, 79/409/ΕΟΚ είναι άμεςο και επιτακτικό.
Θ φπαρξθ τθσ πιο πάνω βιοποικιλότθτασ και προςτατευόμενων ειδϊν υπάγει, ςφμφωνα με το π.δ.
67/81 άμεςα τθν περιοχι ςτισ προςτατευτικζσ διατάξεισ του ν. 998/1979 περί προςταςίασ των
δαςϊν και των δαςικϊν εν γζνει εκτάςεων τθσ Χϊρασ, μεταξφ των οποίων και αυτι του άρκρου 19
παρ. 4 ςφμφωνα με τθν οποία "Κατά τθ διαχείριςθ των δαςϊν και των δαςικϊν εκτάςεων
λαμβάνεται μζριμνα για τθ διατιρθςθ τθσ βιοποικιλότθτασ ςε όλα τθσ τα επίπεδα (γενετικι, ειδϊν,
οικοςυςτθμάτων και τοπίου").
Θ ίδια περιοχι, ωσ τοπίο ιδιαίτερου φυςικοφ κάλλουσ, ςφμφωνα με τθ διάταξθ του άρκρου 31
παρ. 9 ν. 1650/86 πρζπει και για το λόγο αυτό να υπαχκεί ςε κακεςτϊσ προςταςίασ τθσ φφςθσ.
Σφμφωνα με τα κριτιρια του νόμου αυτοφ (άρκρο 19): Ωσ περιοχζσ προςταςίασ τθσ φφςθσ
χαρακτθρίηονται εκτάςεισ μεγάλθσ οικολογικισ ι βιολογικισ αξίασ. Στισ περιοχζσ αυτζσ
προςτατεφεται το φυςικό περιβάλλον από κάκε δραςτθριότθτα ι επζμβαςθ που είναι δυνατό να
μεταβάλει ι να αλλοιϊςει τθ φυςικι κατάςταςθ, ςφνκεςθ ι εξζλιξθ τουσ.
Σφμφωνα με τθ διάταξθ του άρκρου 20 του ίδιου ν. τα είδθ τθσ αυτοφυοφσ χλωρίδασ και τθσ
άγριασ πανίδασ προςτατεφονται και διατθροφνται μαηί με τθ βιοκοινότθτα και το βιότοπο ι
οικότοπο τουσ, ωσ βιογενετικά αποκζματα και ωσ ςυςτατικά ςτοιχεία των οικοςυςτθμάτων.
Λδιαίτερα προςτατεφονται και διατθροφνται είδθ που είναι ςπάνια ι απειλοφνται με εξαφάνιςθ, είδθ
των οποίων ο πλθκυςμόσ, χωρίσ να διατρζχει άμεςο κίνδυνο εξαφάνιςθσ, εμφανίηει τάςθ μείωςθσ
λόγω υποβάκμιςθσ των βιοτόπων του είδουσ ι υπερεκμετάλλευςισ του, κακϊσ και είδθ που ζχουν
ιδιαίτερθ οικολογικι, επιςτθμονικι, γενετικι, παραδοςιακι ι οικονομικι αξία.
Θ προςτατευτζα περιοχι, όπωσ προκφπτει και από τθ γενόμενθ τεκμθρίωςθ, καλφπτει πλιρωσ τα
προαναφερόμενα κριτιρια του άρκρου 19 ν. 1650/86, για τθν υπαγωγι τθσ ςε κακεςτϊσ
περιβαλλοντικισ προςταςίασ. Σφμφωνα με τθ διάταξθ του άρκρου 21 παρ. 1 ο χαρακτθριςμόσ
περιοχϊν ωσ προςταςίασ τθσ φφςθσ γίνεται και ςε εφαρμογι περιφερειακοφ χωροταξικοφ ςχεδίου,
όπωσ είναι το ΢ΣΑ.
Για όλουσ τουσ προαναφερόμενουσ λόγουσ τεκμθριϊνεται πλιρωσ το αίτθμα χαρακτθριςμοφ τθσ
περιοχισ των ορζων Αιγάλεω – Ροικίλου και τθσ λίμνθσ Κουμουνδοφρου ωσ "Ρεριοχισ προςταςίασ
τθσ φφςθσ, των οικοςυςτθμάτων, τθσ πανίδασ και χλωρίδασ τθσ", υπαγόμενθσ ςτισ διατάξεισ του ν.
1650/86 και των Οδθγιϊν 92/43/ΕΟΚ, 79/409-85/411/ΕΟΚ, ςτα πλαίςια εκπόνθςθσ του νζου
ςχεδίου ΢ΣΑ τθσ Αττικισ.
Σε όλθ τθν ζκταςθ τθσ προςτατευτζασ περιοχισ να απαγορεφεται θ παραχϊρθςθ, ι με οιονδιποτε
τρόπο διάκεςθ, εκτάςεων του Δθμοςίου. Οι παραβάτεσ των διατάξεων που κα διζπουν το νομικό
κακεςτϊσ και τθ διαχείριςθ τθσ προςτατευτζασ περιοχισ να υπόκεινται ςτισ κυρϊςεισ του ν. 1650/86
εκτόσ αν παραβιάηονται διατάξεισ και άλλων νόμων. Από τθ δθμοςίευςθ του ΢ΣΑ πρζπει να
καταργθκεί κάκε προθγοφμενθ διάταξθ νόμου που αφορά το προςτατευτζο αντικείμενο.
Μζχρι τθν ολοκλιρωςθ των διαδικαςιϊν ζκδοςθσ του ςχετικοφ π.δ. για τθν προςτατευτζα
περιοχι πρζπει να αναςταλεί άμεςα θ χοριγθςθ όλων των οικοδομικϊν αδειϊν, αδειϊν
εγκατάςταςθσ όλων των χριςεων, και θ εκτζλεςθ κάκε καταςκευαςτικοφ ζργου, κακϊσ και
οποιαδιποτε άλλθ διαχειριςτικι παρζμβαςθ, πλθν αυτϊν που αφοροφν τθν πυραςφάλεια και
δαςοκομικζσ εργαςίεσ.
΢τον Φορζα Διαχείριςθσ τθσ προςτατευτζασ περιοχισ ηθτοφμε να υπάρχει εκπροςϊπθςθ και
αυτϊν που υπογράφουν και υποβάλλουν τθν παροφςα πρόταςθ.