Ο ασυμβίβαστος, οραματιστής, και πάντα πρόθυμος

δασολόγος Γιώργος Ντούρος έφυγε σήμερα Πέμπτη 25/1

από κοντά μας μετά από μια μεγάλη δοκιμασία που είχε με
την υγεία του από το καλοκαίρι του 2007.
Ο Γιώργος Ντούρος έδωσε μεγάλους αγώνες και
συγκρούστηκε με ιδιωτικά συμφέροντα για την προστασία
των δασών και γενικότερα του φυσικού περιβάλλοντος
της χώρας μας.
Ήταν ο εμπνευστής της ιδέας να φυτευτούν περισσότερες
από 7.000 αγριλιές στο Ποικίλο Όρος, ως δασάρχης
Πάρνηθας έδωσε την εντολή να κατεδαφιστούν παράνομα
κτήρια, έβαλε τη δική του σφραγίδα στη Διεύθυνση
Αναδασώσεων και πρόσφατα στη Διεύθυνση Εθνικών
Δρυμών.
Ο Γιώργος Ντούρος συμμετείχε στο περιοδικό Νέα
Οικολογία και ήταν τακτικός συνεργάτης του οικολογικού
περιοδικού ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ. Συμμετείχε πρόθυμα σε ημερίδες
επιστημονικών φορέων και συλλόγων.
Είχε επισκεφτεί το Χαϊδάρι το 1999 σε εκδήλωση του
περιοδικού προσανατολισμοί και πριν ένα χρόνο
συμμετείχε στην ημερίδα που διοργάνωσε ο Όμιλος για το
Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Ποιότητα Ζωής στην
Πετρούπολη με θέμα το Ποικίλο Όρος. Η ομιλία του με
θέμα «Συνήθεις τρόποι καταπάτησης των δασικών
εκτάσεων» αποτελεί ένα πολύτιμο ντοκουμέντο το οποίο
το έχουμε ήδη χρησιμοποιήσει για την υπεράσπιση του
Ποικίλου Όρους
O Γιώργος Ντούρος (ή Κώστας Κλωνάρας) έγραφε
αρκετές φορές με ψευδώνυμο στο περιοδικό ΝΕΑ
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ και αργότερα στην ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ) για θέματα
δασών, πάρκων και αλσών. Επιλέξαμε να σας
παρουσιάσουμε στην ανανέωση του Μαρτίου ένα άρθρο
του για το Ποικίλο Όρος που δημοσιεύτηκε το 1985. Στο
άρθρο αυτό φαίνονται η αξία του βουνού αλλά και οι
απειλές που δέχεται το Ποικίλο το 1984- 1985
(σκοπευτήριο, νεκροταφείο μεγάλου μεγέθους) που
ευτυχώς κάτω από την πίεση και τις αντιδράσεις
ολιγάριθμων ανθρώπων, αλλά με ειδικό πολιτικό βάρος,
αντιμετωπίζονται ή περιορίζουν τον αρνητικό χαρακτήρα
τους.

Κ.Φωτ.

«...Θα θυμάμαι πάντοτε όλα όσα με πάθος δίδασκε σε

εμάς τους αδαείς, με το μόνιμο πικρό του χαμόγελο. Πικρό
γιατί εκείνος είχε το "προνόμιο" του βάρους της βαθιάς
γνώσης των μη αναστρέψιμων καταστροφών που έχει
υποστεί η ελληνική φύση από τους κάθε λογής εχθρούς
της. Δύσκολα τα λόγια αυτήν την ώρα της θλίψης...»

Γιώννης Σακιώτης http://sakiotis.blogspot.com

Απόσπασμα από το σημείωμα του συνεργάτη και φίλο του
εκλιπόντα.

Ένα φυσικό άλσος καταστρέφεται στις

δυτικές συνοικίες της Αττικής

Ποικίλες επεμβάσεις απειλούν με εξαφάνιση το... Ποικίλον

Όρος, έναν από τους λίγους πνεύμονες στο πολύπαθο
Λεκανοπέδιο

(το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νέα Οικολογία» το

Δεκέμβριο του 1985.)

Το Ποικίλο Όρος είναι μια λοφώδης κορυφοσειρά,

βορειοανατολικά του όρους Αιγάλεω. Με υψόμετρο 450
μέτρα και έκταση 18.000 στρέμματα, οροθετεί προς τα
δυτικά το λεκανοπέδιο της Αττικής και το διαχωρίζει από το
Θριάσιο πεδίο. Από δασικής πλευράς, υπάγεται στο
Δασαρχείο Αιγάλεω (16.000 στρ.) και σε μικρό ποσοστό
(2.000 στρ.) στο Δασαρχείο Πάρνηθας. Είναι σχεδόν στο
σύνολό του βραχώδης έκταση με πουρνάρια, αγριελιές,
φρύγανα και ποώδη βλάστηση. Σε ορισμένες θέσεις
υπάρχουν σποραδικά συστάδες πεύκων (χαλέπια), ηλικίας
30-40 ετών, και σε ορισμένα σημεία συδενδρίες ηλικίας
περίπου 100 ετών, μάρτυρες κάποιου πευκοδάσους, που
καταστράφηκε πριν από πολλά χρόνια και που ποτέ δεν
είχε τις προϋποθέσεις να αναγεννηθεί.

Το σύνολο της έκτασης κηρύχθηκε με απόφαση του

υπουργείου Γεωργίας αναδασωτέο το 1936 και καταφύγιο
θηραμάτων, το 1976. Κάποιες αναδασωτκές προσπάθειες
πριν 20 περίπου χρόνια σε ορισμένα σημεία της
περιμέτρου (Καματερό, Ζοφριά) έδωσαν ήδη μικρά
αλσύλλια, απόδειξη της δυνατότητας της περιοχής να
ξαναγίνει δάσος. Το 1976 η έκταση μπήκε στο πρόγραμμα
αναδάσωσης της Διεύθυνσης Αναδασώσεων Αττικής και το
1978 δημιουργήθηκε ένα πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων
για την προσπέλαση, την πραγματοποίηση της
αναδάσωσης, την αντιπυρική προστασία και την
αξιοποίηση του χώρου ως περιαστικού πράσινου. Το 1980
είχε σχεδόν αναδασωθεί το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης
με ικανοποιητική επιτυχία, έργο για το οποίο δαπανήθηκαν
εκατοντάδες εκατομμύρια (1). Με την ίδρυση του
καταφυγίου θηραμάτων και την απαγόρευση του κυνηγιού
εγκαταστάθηκαν σ΄ αυτό αξιόλογοι πληθυσμοί λαγού και
πέρδικας.

Μέχρι το 1984, αν εξαιρέσουμε τα δέκα περίπου λατομεία

(2), που λειτούργησαν στην περίμετρο της έκτασης και σε
χαμηλό υψόμετρο και που δεν αλλοίωσαν τη συνολική
εικόνα του βουνού, σε γενικές γραμμές δεν έγιναν άλλες
παρεμβάσεις. Έτσι ο χώρος απέκτησε τεράστια σημασία
από πλευράς οικολογίας, αισθητικής και αναψυχής που θα
είναι στο μέλλον ακόμα μεγαλύτερη με τη βέβαιη
προοπτική ενός νέου δάσους. Η θέση του Ποικίλου όρους
ανάμεσα στις πιο υποβαθμισμένες και προβληματικές
περιοχές του Θριασίου πεδίου και των δυτικών συνοικιών
του λεκανοπεδίου της Αττικής, σε σχήμα λωρίδας, με
κατεύθυνση ΒΑ-ΝΔ, μαζί με τον όγκο του υπόλοιπου
Αιγάλεω προς το νότο δημιουργεί ένα πολύτιμο χώρο που
η πολεοδομική σχεδίαση της Αττικής έπρεπε να τον είχε
προβλέψει, αν δεν υπήρχε. Η ατμόσφαιρα του
λεκανοπεδίου θα ήταν ίσως πιο βαριά, αν επικοινωνούσε
με την ατμόσφαιρα της βιομηχανικής περιοχής του
Θριασίου πεδίου και της Ελευσίνας. Η ύπαρξη ενός τέτοιου
ορεινού όγκου με το υψόμετρο των 450 μ. Ανάμεσα στις
πιο βεβαρημένες οικολογικά περιοχές της Αττικής,
δημιουργεί κάποια ανοδικά ρεύματα αέρος και βελτιώνει τις
ατμοσφαιρικές συνθήκες, Η λειτουργία του αυτή με την
ύπαρξη του δάσους, στο μέλλον, θα είναι πιο
αποτελεσματική. Η διατήρηση του φυσικού ανάγλυφου του
βουνού επιβάλλεται αφού από καιρό τραυματίσαμε το
Λυκαβηττό, μετατρέψαμε τα Τουρκοβούνια σε σεληνιακό
τοπίο και ξεκοιλιάσαμε την Πεντέλη (Η αλλοίωση του
φυσικού ανάγλυφου μιας εκτεταμένης περιοχής είναι
οριστική και ανεπανόρθωτη. Είναι απώλεια ενός βασικού
συνδετικού κρίκου του ανθρώπου με το φυσικό
περιβάλλον). Η κοινωνική όμως αξία της περιοχής είναι
ακόμα μεγαλύτερη, διότι υπάρχουν μικροί επίπεδοι ή
οπωσδήποτε βατοί χώροι, κατάλληλοι για ολιγόωρη
παραμονή και αναψυχή των επισκεπτών, καθώς και
πάμπολλα σημεία με αναπεπταμένο πεδίο ορατότητας και
πανοραμική θέα προς την Αθήνα και προς το Θριάσιο
πεδίο. Εδώ, ο επισκέπτης έχει την εντύπωση ότι βρίσκεται
σε ένα φυσικό περιβάλλον αποκομμένο από κάθε είδους
ανθρώπινη επέμβαση, αν και βρίσκεται στην καρδιά της
Αττικής.

Το 1984 είναι χρόνος δίσεκτος για το Ποικίλο όρος. Με

πρωθυπουργική εντολή και παρά τις αντιρρήσεις του
Δασαρχείου Αιγάλεω και σειρά δημοσιευμάτων,
παραχωρείται στο κέντρο της έκτασης ένας χώρος 435
στρ. Στη Γ.Γ.Α. (Γενική Γραμματεία Αθλητισμού) για την
ίδρυση κρατικού σκοπευτηρίου. Και πριν ακόμα το
Δασαρχείο Αιγάλεω παραδώσει την έκταση στη Γ.Γ.Α.,
κλιμάκιο της ΜΟΜΑ (υπηρεσία του στρατού) ισοπεδώνει
σε πρώτη φάση μια έκταση 100 στρ. περίπου
καταστρέφοντας μερικές δεκάδες χιλιάδες δενδρύλλια
πεύκης, που φυτεύτηκαν εκεί πριν από λίγα χρόνια, μαζί
βέβαια με τη φυσική θαμνώδη βλάστηση. Έτσι, διακόπηκε
η συνέχεια της οροσειράς και δημιουργήθηκε μια πληγή,
ορατή από όλα τα δυτικά και βόρεια σημεία του Ποικίλου
όρους, κόπηκε το καταφύγιο θηραμάτων στα δύο και
εμποδίστηκε η κυκλοφορία, πράγμα που συνεπάγεται την
ανάγκη διάνοιξης και άλλων παρακαμπτηρίων δασικών
δρόμων.

Λίγο αργότερα, παραχωρείται άλλη μια έκταση 100 στρ.

στη Γ.Γ.Α. για αθλητικές εγκαταστάσεις. Ευτυχώς αυτή τη
φορά στο νταμάρι του Γρηγορίου, ένα χώρο που έτσι
αξιοποιείται κατάλληλα. Το 1985, ύστερα από αίτημα των
δήμων Περιστερίου, Πετρούπολης, Ν.Λιοσίων,
Αγ.Αναργύρων, Καματερού και της κοινότητας Ζεφυρίου
παραχωρείται έκταση 200 στρ. ένα χιλιόμετρο ανατολικά
του υψώματος Ζαχαρίτσα με απόφαση του αναπληρωτή
Υπουργού Γεωργίας Γ.Μωραϊτη, για τη δημιουργία κοινού
νεκροταφείου. Η έκταση αυτή καταλαμβάνει ένα από τα
υψώματα της κορυφοσειράς, σε υψόμετρο 370 μ.. και, όταν
διαμορφωθεί για το σκοπό που παραχωρήθηκε, θα
προκαλέσει σημαντικότατες επιπτώσεις όπως:

Μόνιμη και οριστική αλλοίωση του φυσικού

τοπογραφικού ανάγλυφου και των τοπιακών
χαρακτηριστικών του βουνού, αφού για να ισοπεδωθεί θα
απαιτηθεί εκσκαφή 1.500.000 κ.μ. βράχου, τα δε προϊόντα
της εκσκαφής θα αποτεθούν προς τη νότια κυρίως πλευρά
αλλά και προς τη βόρεια και θα διαμορφώσουν μια
αντιαισθητική επιφάνεια ορατή από κοντινές και μακρινές
αποστάσεις της κατοικημένης Αθήνας.
Με τη διάστρωση των προϊόντων της εκσκαφής θα
καλυφθεί τελικά διπλάσια τουλάχιστον έκταση και θα
καταστραφούν περίπου 80.000 δενδρύλλια, που
φυτεύτηκαν εκεί τα τελευταία χρόνια. Θα έπρεπε να
γνωρίζουν οι εισηγητές αυτής της λύσης ότι οι εισπράξεις
των δήμων από τα νεκροταφεία (ενοικιάσεις τάφων κ.τ.λ.)
αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό ποσοστό των εσόδων
τους και ότι, στην προκειμένη περίπτωση, ένα νεκροταφείο
σε ευάερο και ευήλιο χώρο θα μεταβληθεί σε
κερδοσκοπική επιχείρηση εις βάρος του ευρύτερου
κοινωνικού συμφέροντος, το οποίο συνήθως οι πάντες
επικαλούνται. Θα μπορούσε τουλάχιστον η απόφαση του
Υπουργείου Γεωργίας να περιλαμβάνει αυστηρώς
δεσμευτικούς όρους για τον τρόπο διαμόρφωσης του
χώρου και την προστασία του περιβάλλοντος, όπως π.χ.
να μη γίνει ισοπέδωση του υψώματος αλλά προσαρμογή
στο υπάρχον ανάγλυφο.
Θα διαχωριστεί, φυσικά, το βουνό στα δύο και με
την απαιτούμενη ασφαλτόστρωση για την προσπέλαση και
τη διακίνηση πλήθους οχημάτων και ανθρώπων το
καταφύγιο θηραμάτων θα καταστραφεί, τουλάχιστον σε ένα
μεγάλο τμήμα της έκτασης, και οι λαγοί και οι πέρδικες θα
εκλείψουν οριστικά.
Η επέμβαση αυτή για τη δημιουργία του
νεκροταφείου μαζί με τη χωροθέτησή του, κρατικού
Σκοπευτηρίου στην ίδια περιοχή, ανοίγει το δρόμο για
πλήθος άλλες παρόμοιες επεμβάσεις, που δεν θα λείψουν
στο μέλλον.

Τι θα μπορούσε να γίνει; Το Σκοπευτήριο θα μπορούσε να

λειτουργήσει σε ένα από τα δέκα λατομεία της περιοχής,
Καμία επιχειρηματολογία δεν πείθει ότι δεν υπήρχε άλλη
λύση ή ότι λόγοι κοινωνικού συμφέροντος επέβαλαν τη
θυσία ενός βουνού για το «χόμπυ» κάποιων ελάχιστων
«σπόρτσμεν». Γιατί άραγε τέτοια προνομιακή μεταχείριση
στους σκοπευτές και εις βάρος του πληθυσμού της δυτικής
Αθήνας; Γιατί τόσο μεγάλη έκταση «450 στρ.»; Είναι
αλήθεια ότι ξένοι στρατιωτικοί ακόλουθοι και άλλοι σχετικοί
κύκλοι ενδιαφέρονται ζωηρά και άσκησαν την επιρροή
τους;

Όσον αφορά ένα νεκροταφείο τέτοιου μεγέθους, πράγματι

δεν υπάρχει αρκετός χώρος στις δυτικές συνοικίες της
πρωτεύουσας. Γιατί, όμως, πρέπει να λειτουργήσει κοινό
νεκροταφείο για τόσο μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της
Αθήνας; Αν κάποιος είχε τη φαεινή ιδέα να γίνει κοινό
νεκροταφείο για όλους τους δήμους της Αθήνας, μήπως θα
έπρεπε να ισοπεδώσουμε τον Υμηττό; Θα μπορούσαν,
λοιπόν, να βρεθούν μικρότεροι χώροι στους πρόποδες του
βουνού για κάθε δήμο ή κοινότητα, ή ακόμα και δύο χώροι
για μεγάλους δήμους. Άλλωστε, στο δήμο Άνω Λιοσίων
παραχωρήθηκε ήδη για ίδρυση νεκροταφείου δημόσια
δασική έκταση στην περιοχή Καλιστήρι, που με κάποια
διεύρυνση θα μπορούσε να καλύψει και τις ανάγκες του
δήμου Καματερού και της κοινότητας Ζεφυρίου.

Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι πρέπει να

αναθεωρηθεί οπωσδήποτε η απόφαση παραχώρησης του
χώρου του νεκροταφείου και να σταματήσουν αμέσως οι
εργασίες για το Σκοπευτήριο, μια και δεν έγιναν ακόμα οι
εγκαταστάσεις. Καλείται η κυβέρνηση να μην επιτείνει την
υποβάθμιση των δυτικών συνοικιών, στερώντας τους τον
μοναδικό αξιόλογο χώρο φυσικής αναψυχής και
ξεκούρασης που διαθέτουν.

Κ.Κλωνάρας