‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‬

‫وزارت ﺗﻌﺎون‪،‬ﮐﺎر و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ رواﺑﻂ ﮐﺎر‬

‫اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮق‬

‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻓﻨﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﮐﺎر‬

‫ﻧﺎم اﺳﺘﺎد‪ :‬آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﮔﻮدرزي‬
‫ﺳﺎل‪1397‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪1‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪2‬‬ ‫ﺧﻄﺮات ﻋﻤﺪه ﻣﻮﺟﻮد در دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺑﺮﻗﯽ‬
‫‪3‬‬ ‫ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ و ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﯽ از آن‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -1‬ﺧﻄﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي‬
‫‪4‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪6‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ در اﯾﺠﺎد ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‬
‫‪13‬‬ ‫ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫‪13‬‬ ‫‪ -1‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫‪15‬‬ ‫‪ -2‬ﺷﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫‪17‬‬ ‫اﺛﺮات ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ و اﺧﺘﻼﻻت و ﻋﻮارض ﭘﺲ از ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪19‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪19‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫‪20‬‬ ‫روﺷﻬﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪21‬‬ ‫‪ -1‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺎﯾﻖ ﮐﺎري‬
‫‪21‬‬ ‫‪ -2‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ وﻟﺘﺎژ ﮐﻢ‬
‫‪21‬‬ ‫‪ -3‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه‬
‫‪21‬‬ ‫‪ -4‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﺪ ﺧﻄﺎي ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ ‪FI‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪ -5‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﻢ زﻣﯿﻦ‬
‫‪23‬‬ ‫اﻫﺪاف اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ )ارﺗﯿﻨﮓ(‬
‫‪23‬‬ ‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت‬
‫‪24‬‬ ‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي اﺗﺼﺎﻟﯽ زﻣﯿﻦ‬
‫‪25‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در ﺷﺒﮑﻪ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ‬
‫‪27‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫‪27‬‬ ‫اﻫﺪاف ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ در ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬
‫‪29‬‬ ‫ﺧﻄﺮات ﮐﺎر ﺑﺮ روي ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬
‫‪29‬‬ ‫اﻧﻮاع ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬
‫‪29‬‬ ‫ﺣﺮﯾﻢ ﻣﺠﺎز ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ‬
‫‪31‬‬ ‫رﻋﺪ و ﺑﺮق‬
‫‪31‬‬ ‫رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪32‬‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻓﺮدي ﮐﺎر ﺑﺎ ﺑﺮق‬
‫‪36‬‬ ‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪37‬‬ ‫دﺳﺘﻮرات اﯾﻤﻨﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺮﻗﮑﺎران‬
‫‪38‬‬ ‫رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل اﯾﻤﻨﯽ در ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﺮﻗﯽ‬
‫‪38‬‬ ‫ﻧﮑﺎت ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ‬
‫‪38‬‬ ‫ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ در ﺣﯿﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ در ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ‬
‫‪39‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﻄﺮ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪40‬‬ ‫ﮐﻤﮏ ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ در ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪40‬‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺼﺪوﻣﯿﻦ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫‪41‬‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺠﺎت ﺷﺨﺺ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫‪42‬‬ ‫اﻣﺪاد و ﻧﺠﺎت در ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
 .
) .
(
.
.
.
. 4
)
. (
.
. .
.

1
‫‪ -‬اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ :‬ﺑﺮوز ﻋﯿﺐ در ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ دﺳﺘﮕﺎه و ﯾﺎ اﺗﺼﺎل ﺳﯿﻢ ﻧﻘﻄﻪ وﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در اﺛﺮ ﺑﺮوز ﻋﯿﺐ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻋﺎﯾﻖ‬
‫ﺷﺪه‪.‬‬
‫‪ – 2‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه‪ :‬ﺗﻤﺎس دوﺳﯿﻢ ﺑﺪون ﻋﺎﯾﻖ ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮق ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ‪،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺷﺪﯾﺪي از ﻣﺪار ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮم ﺷﺪن زﯾﺎد ﺳﯿﻢ ﻫﺎ و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻣﻮﺟﺐ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﮔﺎﻫﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺟﺮﻗﻪ و ﻗﻮس اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه‪:‬‬
‫اﻟﻒ(ﻋﺎﯾﻖ ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻫﺎدي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ و ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﻣﻘﻄﻊ ﺳﯿﻢ ﻫﺎدي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر ﻋﺎدي ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮم ﺷﺪن ﻣﺪار ﻧﮕﺮدد‪.‬‬
‫ج( ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ آﺳﯿﺐ ﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫د( ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻫﺎدي ﺑﺎﯾﺪ روي ﻣﻘﺮه ﻫﺎ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﻋﺎﯾﻖ ﮐﻪ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ و اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﮐﺎﻓﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ه( اﺗﺼﺎل ﯾﺎ اﻧﺸﻌﺎب ﺳﯿﻢ ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي آن ﻣﺤﮑﻢ و ﻋﺎﯾﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و( ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻫﺎدي در ﻧﻘﺎﻃﯽ ﮐﻪ از روي ﺳﯿﻢ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ز( ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻫﺎدي در ﻣﺤﻞ ﻋﺒﻮر از ﺳﻘﻒ و دﯾﻮار و ﮐﻒ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮب ﻋﺎﯾﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ از رﻃﻮﺑﺖ و‬
‫آﺳﯿﺐ ﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺼﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﺗﺼﺎل ﺑﺪﻧﻪ‪ :‬اﺗﺼﺎل ﯾﮑﯽ از ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻫﺎدي ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮق ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﻓﻠﺰي دﺳﺘﮕﺎه در اﺛﺮ وﺟﻮد‬
‫ﻋﯿﺐ در دﺳﺘﮕﺎه ﯾﺎ ﺧﺮاﺑﯽ اﯾﺰوﻻﺳﯿﻮن ﺳﯿﻢ ﭘﯿﭽﯽ ﻫﺎ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﺎ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺑﺪﻧﻪ و زﻣﯿﻦ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﻌﯿﻮب ﺷﺪن ﻋﺎﯾﻖ‪ :‬ﻋﺎﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎه ﯾﺎ ﺳﯿﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮري آﺳﯿﺐ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎدي ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫در ﻣﻌﺮض دﺳﺘﺮﺳﯽ ﯾﺎ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﻓﻠﺰي دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 -1
-2

: -1

.
:
: (  ) .1
. .
  .
:
.
: (    ) .2
"
.
: ( ) .3
.
) Residual current circuit Breaker) 
(

: (    ) .4

: .5
.

3
 -
. (1
(2
.
. (3
(4
.

-2

.
( )
.

.
.
.

. .

( )
. .
.

4
 :
) " -
.
( ) -
.
-
.
-

( " )
" -
.
-
"
.
-
.
-
( ) "
.
-
.
-

: **
( ) (1
(2

5
 (3
(4
) (5

(6

:
: -1

.
. 50 30
:
400 - 0 -
20000-400 -
63000( ) -
400000 230000( ) -
. 320 120 110
65
.
4000 2500
.
10000
. 3
.

: -2

6
10 :
. 25
. 50
.
1

mA 60 50
1/5 0/6
3 2

7 5

10 8

12 11 35
.

15

25 20
.

80 50

100 90 ( )
.

7
 -
.
.

.
.
-

.
50 300 50 50
.
.
.

: -3

. .

600000 100000

1000

600 400

100

. .
. .

8
 .
100 1
:
(1
(2
(3
(4
(5
(6
(7
: -8

65 127 220 220

3200 2500 800 650

3600 2800 1200 800

4400 3400 1600 1200

%60
: -
.
.
.

9
 : -

.
.
.

: -4

.
.
1 .
.
(1

( )

10
:
: -

.
: -

.
. .
: -

.
.
: -

11
 : -

.
.
: -5

. .
: -6

60 50 .
.
1/3 50
1000 .
. 80

.......

100 10 120-117 50
45 21 120-117 100
20 10 121-100 125
0 10 125-120 150

12
 . .

%3-6 .
.

.
:

. , .

.
.
.
.
2000
, .
.
. .
:

13
 -

. -

.
.
.
.
. .
, 1000
.
.

-
:
.
0/1 205
.
.

14
 ..
.
:
.
.

.
.
. :
(

.
:
1000
1000

:
-
-
-
*
.

-2

. ( ) .

15
 .
.
.

( )
.

. .
&
'($#


"

99,5

:
-4 -3 -2 -1

50HZ -
12 10 -----
15 -----
20 -----
25 20 -----
50 40 -----
2000 60 50 -----

16
: ( Effects Physiological ) -
: -1
2 2

( )

( )

.
. 0/4 0/3 0/1
. 140
. 0,8
. 6 .
.  
. ( ) ( )
. .
. .
. 40

17
 .
. 65 60
70 65
.

.
( )

.
)

-2


%(#

:( ) -3

18
 .
.
. .

.
: -

: -
: -1

: -

: -


19
 : -

: -

)
(
:
: -2

-
-
-
-
( ) -

: **

-1

-2

-3

20
‫‪ -1‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺎﯾﻖ ﮐﺎري‪ :‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻋﺎﯾﻖ ﮐﺮدن اﺿﺎﻓﯽ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻫﺎدي دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﺎﯾﻖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ دﺳﺘﮕﺎه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻮﻻ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ در دﺳﺘﺮس اﻓﺮاد‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺟﺰء ﻣﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺟﺪاﺳﺎزي اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ درﺻﻮرت ﻋﯿﺐ در ﻋﺎﯾﻖ اوﻟﯿﻪ ﺗﺤﺖ اﺧﺘﻼف‬
‫ﺳﻄﺢ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎرج ﻋﺎﯾﻖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ وﻟﺘﺎژ ﮐﻢ‪ :‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 50‬وﻟﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﯽ ﺧﻄﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰاﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻻﻣﭗ ﻫﺎي دﺳﺘﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﻓﻠﺰي و ﯾﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻌﻤﯿﺮ اﻧﻮاع دﯾﮓ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر و اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫اﺳﺒﺎب ﺑﺎزي ﻫﺎ از اﯾﻦ وﻟﺘﺎژ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺪا ﮐﻨﻨﺪه‪ :‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻠﺖ اﺷﮑﺎل در ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻨﺪي ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺪﻧﻪ آن ﺑﺮق دار ﺷﻮد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﺪا ﮐﺮدن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ اﺷﺨﺎص ﺑﻌﻠﺖ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺑﺪﻧﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮﻣﺎﺗﻮر ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش ﺑﺮاي وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﮐﻤﺘﺮ از ‪500‬وﻟﺖ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﻓﻘﻂ در‬
‫ﺻﻮرت ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺨﺺ در ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن و ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪن ﻣﺪار اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺳﯿﻢ زﻣﯿﻦ را‬
‫ﺣﺬف ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ﺻﻮرت وﺟﻮد اﺗﺼﺎل ﺑﺪﻧﻪ و ﺗﻤﺎس ﻓﺮد ﺑﺎ آن از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺪار از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﺒﻮر آن از ﺑﺪن ﻓﺮد‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮐﻠﯿﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﺪ ﺧﻄﺎي ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ ‪ : FI‬ﮐﻠﯿﺪ ﺧﻄﺎي ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ ‪ FI‬وﺳﯿﻠﻪ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ ﺑﺮاي ﻗﻄﻊ اﺿﻄﺮاري‬
‫ﻣﺪار در ﻣﻮاﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﯿﺒﯽ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪار ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻋﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻠﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻠﯿﺪ ﺧﻄﺎي ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ ‪ FI‬ﻗﺎدر اﺳﺖ‬
‫ﻇﺮف ﻣﺪت ‪ 0/2‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻣﺪار ﻣﻌﯿﻮب را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﻠﯿﺪ در ﻧﺸﺮﯾﺎت و ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﺳﺎﻣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن‬
‫‪Differential Relay‬‬ ‫رﻟﻪ ﺗﻔﺎﺿﻠﯽ‬
‫‪Residual Current Device‬‬ ‫‪RCD‬‬
‫‪Residual Current Operated Circuit Breaker‬‬ ‫‪RCCB‬‬
‫‪Ground Fault Interrupts‬‬ ‫‪GFI‬‬
‫‪Earth Leakage Circuit Breaker‬‬ ‫‪ELCB‬‬

‫ﻣﻨﺸﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻧﻈﯿﺮ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ و ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﯿﻦ رﺳﺎﻧﺎﻫﺎي ﺑﺮقدار و ﯾﺎ ﺑﯿﻦ رﺳﺎﻧﺎي ﺑﺮقدار و زﻣﯿﻦ‪،‬‬
‫آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ رﺳﺎﻧﺎ و رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ از ﻣﺴﯿﺮ اﺻﻠﯽ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫و ﺑ ﺎ ﻋﺒﻮر از ﻣﺴﯿﺮ داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‪ ،‬ﺣﺮارت و ﯾﺎ ﺟﺮﻗﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮده ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ آﺗﺶﺳﻮزي ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ‪ -1 ،‬ﺧﻄﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي و ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﺮﻗﯽ و ‪ -2‬ﺧﻄﺮ ﺑﺮقﮔﺮﻓﺘﮕﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺮارت ﻧﺎﺷﯽ از ازدﯾﺎد ﺟﺮﯾﺎن )ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ ‪ +‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎر( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﯾﻖ رﺳﺎﻧﺎ را ﻣﯽﺳﻮزاﻧﺪ و‬
‫ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎي ﻟﺨﺖ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﻻﯾﻪي ﻧﺎزﮐﯽ از ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ رﺳﺎﻧﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺟﺮﻗﻪ‬

‫‪21‬‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺣﺮارت ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺟﺮﻗﻪ‪ ،‬رﺳﺎﻧﺎ را ﺳﻮزاﻧﺪه و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ ﺳﻄﻮح ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫رﺳﺎﻧﺎ آﻟﻮده و ﯾﺎ در ﻣﺠﺎورت ﻣﻮاد آﺗﺶزا ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮب و ﻏﯿﺮه ﺑﺎﺷﻨﺪ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﯿﺶ از‪%30‬‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎي اﻧﺒﺎر و اﻣﺎﮐﻦ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آﺗﺶ ﺳﻮزيﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 300‬ﻣﯿﻠﯽ‬
‫آﻣﭙﺮ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺗﺎ آﺗﺶ ﺳﻮزي ﺑﻮﺟﻮد آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺮ ﺧﺴﺎرت و آﺳﯿﺐ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﺮﻗﯽ‪:‬‬
‫در ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ )‪ (Earth‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺎز ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺠﺎز ﺑﺮﺳﺪ و‬
‫ﺣﺮارت ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﯿﻢ ﭘﯿﭻ ﻣﻮﺗﻮر و ﯾﺎ ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ آن ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از رﻟﻪ ﻫﺎي ﻧﺸﺘﯽ ﯾﺎب و ﯾﺎ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن را ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ‬
‫وﻇﯿﻔﻪي ﮐﻠﯿﺪ ﻧﺸﺖ ﯾﺎب‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﺪار در ﻣﻮاﻗﻊ وﺟﻮد ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﻧﺸﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎس ﮐﺎر ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﻄﺮ‬
‫ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﺮوﺟﯽ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﮔﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ در ﻣﺪاري ﮐﻪ ﮐﻠﯿﺪ‬
‫در آن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻠﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻠﯿﺪ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده و ﺟﺮﯾﺎن ورودي و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺪار را ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ‪ (Residual Current Detector) RCD‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺑﮕﺬرد و ﺧﻄﺮ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات و وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ ﺻﺪﻣﻪ ﻧﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار اﺻﻄﻼﺣﺎ" ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد )اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ از‬
‫ﺟﺪولﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ‪ RCD‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻ" ‪ 10 ، 5‬و ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﮑﺮر ﻣﺪار ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﻧﺸﺘﯽ ‪ 5‬و ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪ 30‬ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎس ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻ" ‪ 300‬و ‪ 500‬ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺟﺒﺎري در ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ‪ TT‬و ﺟﻬﺖ اﯾﻤﻨﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ‪ TN‬و‪ IT‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰات درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺮ آﺗﺶ ﺳﻮزي ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻ" ‪ 300‬ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺎت ﮐﺎرﺑﺮدي در ﻧﺼﺐ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن ‪:‬‬

‫‪ ‬ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ و ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ وﺟﻪ‪ ،‬وﺟﻮد آن از ﻧﺒﻮد آن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬اﺗﺼﺎل ﻧﺸﺘﯽ در ﺳﻤﺖ ﻣﺪار ﺑﺎر ﮐﻠﯿﺪ ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻧﺸﺘﯽ ﻫﺎي ﻗﺒﻞ از ﮐﻠﯿﺪ ﭘﻮﺷﺶ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ ‬در ﻣﺪار ﭘﺲ از ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺳﯿﻢ ﻧﻮل در ﻫﯿﭻ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺎ زﻣﯿﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﯽ دﻟﯿﻞ ﮐﻠﯿﺪ را‬
‫در ﭘﯽ دارد‪ .‬ﭘﺲ ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ در ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﯿﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ‪ TN-C‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﻧﺼﺐ ﭼﻨﺪ ‪ RCD‬ﺗﺎﺑﻠﻮﯾﯽ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﯿﻨﻪ ﻧﻮل ﻣﺪار ﻫﺮ ﮐﺪام ﺟﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺮدﺷﯽ در ﻧﻮل‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺷﺘﺒﺎه‬
‫در ﭘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪ -5‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﻢ زﻣﯿﻦ‬
‫اﻫﺪاف اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ) ﺳﯿﺴﺘﻢ ارﺗﯿﻨﮓ(‬
‫دراﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪ ،‬وﺻﻞ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎﯾﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﺑﺪﻧﮥ ﻫﺎدي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ را زﻣﯿﻦ‬
‫ﮐﺮدن ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ و از دودﯾﺪﮔﺎه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺣﻔﻆ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻨﺪي وﺗﺄﻣﯿﻦ ﺻﺤﺖ ﮐﺎر ﻟﻮازم و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎ و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ﻟﻮازم و ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﻌﯿﻮب ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ‪ ،‬اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﯾﺎ "اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ" ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ) اﺗﺼﺎل ﻧﻮﺗﺮال ﺑﻪ زﻣﯿﻦ (‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻧﻮع دﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ‪" ،‬اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ اﯾﻤﻨﯽ ﯾﺎ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ" اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ در اﯾﺠﺎد اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﺷﻐﻠﯽ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف‬
‫ﮐﻨﻨﺪه ﻧﻬﺎﯾﯽ اﻧﺮژي ﺑﺮق ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف دﯾﮕﺮ ازاﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ‪،‬ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺧﻄﺮ آﺗﺶ‬
‫ﺳﻮزي از راه ﻗﻄﻊ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﺪار ﻣﻌﯿﻮب ﺑﻪ ﮐﻤﮏ وﺻﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻪ ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﯽ ﯾﺎ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺗﻔﮑﯿﮏ دو ﻧﻮع اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي دو ﻫﺪف ﺑﺎﻻ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﺮدو ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ در ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻔﮑﯿﮏ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﻻزم و ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮع‬
‫دﯾﮕﺮي اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﯾﻌﻨﯽ زﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺑﺎر ﺻﺎﻋﻘﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻮﺿﻮع را ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺪف از زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن در ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ )ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ( ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﮐﺎﻫﺶ وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس در زﻣﺎن وﻗﻮع اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﮐﻢ‬
‫‪ -2‬ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻓﯿﻮزﻫﺎ‪،‬ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ‪ ،‬رﻟﻪ ﻫﺎ و ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ‪RCD‬‬
‫‪ -3‬ﻫﻤﭙﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺳﺎزي‬
‫‪ -4‬ﻣﺴﯿﺮي ﻫﻤﻮار ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺻﺎﻋﻘﻪ‬

‫‪ -‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت‬
‫‪ -1‬اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ)‪ : (functional earthing‬اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﮐﺎر ﺻﺤﯿﺢ دﺳﺘﮕﺎه اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫‪ -2‬اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ)‪ : (earth electrode‬ﻫﺎدي ﯾﺎ دﺳﺘﻪاي از ﻫﺎديﻫﺎ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ زﻣﯿﻦ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﯾﮏ اﺗﺼﺎل‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ را ﺑﺎ آن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ زﻣﯿﻦ)‪ : (ground potential‬ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮم ﮐﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﮐﻪ در داﺧﻞ زﻣﯿﻦ ﯾﺎ روي‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ اﻃﺮاف اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ از اﻟﮑﺘﺮود ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل اﺻﻠﯽ زﻣﯿﻦ)‪ : (main earthing terminal‬ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل ﯾﺎ ﺷﯿﻨﻪاي ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آن ﻫﺎديﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻫﺎديﻫﺎي ﻫﻤﺒﻨﺪي ﻫﻢ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪه و ﻫﺎدي ﻫﺎي اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﺎﯾﻞ زﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ زﻣﯿﻦ)‪ : (earth leakage current‬ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺪار ﺳﺎﻟﻢ از ﻧﻈﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﯾﺎ‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻣﯽرود‪ .‬اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داراي ﻣﻮﻟﻔﻪ ﺧﺎزﻧﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺎزن ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﺪا در ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬زﻣﯿﻦ )‪ : (earth‬ﺟﺮم ﻫﺎدي ﮐﺮه زﻣﯿﻦ ﮐﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ آن در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻄﻮر ﻗﺮاردادي ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﺻﻔﺮ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫‪ -7‬ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ)‪:(earthing system‬ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﺎديﻫﺎي زﻣﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل اﺻﻠﯽ زﻣﯿﻦ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -8‬ﮔﺮادﯾﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ)‪ :(Potential gradient‬ﮔﺮادﯾﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ در واﺣﺪ ﻃﻮل ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ و در ﺟﻬﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار آن‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﺳﺖ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -9‬ﻫﺎدي ﻫﻤﺒﻨﺪي)‪ : (bonding conductor‬ﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﺒﻨﺪي ﻫﻢ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﮑﺎر‬
‫ﻣﯽرود‪.‬‬
‫‪ -10‬ﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ)‪ : (protective conductor‬ﻫﺎدﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ در ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫روﺷﻬﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود و ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي زﯾﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﺎدي در دﺳﺘﺮس‬
‫‪ -‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ‬
‫‪ -‬ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل اﺻﻠﯽ زﻣﯿﻦ‬
‫‪ -‬اﻟﮑﺘﺮود ) ﻫﺎي ( زﻣﯿﻦ‬
‫‪ -‬ﻧﻘﻄﻪ زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﻣﻨﺒﻊ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻨﺜﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‬
‫‪-11‬ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﯽ )ﻧﻮل( ‪ :‬ﻫﺎدﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻨﺜﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ وﺻﻞ ﺷﺪه و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ را دارد ‪.‬‬
‫‪-12‬ﻫﺎدي زﻣﯿﻦ ‪ :‬ﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﺮﻣﯿﻨﺎل اﺻﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت را ﺑﻪ اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ وﺳﺎﯾﻞ زﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-13‬ﻫﺎدي ﻣﺸﺘﺮك ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ – ﺧﻨﺜﯽ )‪ :(PEN‬ﻫﺎدﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻣﺄ ﻧﻘﺶ ﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ )‪ (PE‬و ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﯽ )‪ (N‬را دارد‪.‬‬
‫‪ -14‬ﻫﻢ ﺑﻨﺪي ﻫﻢ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪه ‪ :‬اﺗﺼﺎل اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﮐﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻫﺎدي ﻣﺨﺘﻠﻒ در دﺳﺘﺮس و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي‬
‫ﻫﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ را ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي اﺗﺼﺎﻟﯽ زﻣﯿﻦ‬

‫زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﯾﻪ‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺮق‪،‬در ﻣﻮرد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻐﺬﯾﻪ زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﻫﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ از ﻫﺮ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ وﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬وﺟﻮد اﯾﻦ ﻣﻘﺮرات اﺳﺎﺳﺄ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﯾﻤﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺿﺮوري ﺑﻮده و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻫﺎديﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ درﺟﻪ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻨﺪي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﻧﻮﺗﺮال ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻨﻈﻮر از زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﻧﻮﺗﺮال ‪ ،‬رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف زﯾﺮاﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﺛﺮات ﮐﻠﯿﺪزﻧﯽ وﺻﺎﻋﻘﻪ‬
‫ب ‪ -‬ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن اﺗﺼﺎﻟﯽ در ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬
‫ج ‪ -‬ﮐﺎﻫﺶ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل وﻟﺘﺎژ‬
‫د ‪ -‬ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن وﻟﺘﺎژ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻮل‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﻧﻮﺗﺮال ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ب ‪ -‬زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪24‬‬
 ‫ج – زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن از ﻃﺮﯾﻖ راﮐﺘﺎﻧﺲ‬
‫د ‪ -‬زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر زﻣﯿﻦ‬
‫اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﻣﻄﻠﻮب ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم داﺷﺘﻦ ﺷـﺒﮑﻪ زﻣﯿﻨـﯽ ﺑـﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻫﺮﭼـﻪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺑﺮق وﺳﯿﻊ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎ ًﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻓﻮق اﻟﻌﺎده روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻢ ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز اﯾﻤﻨﯽ ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬
‫ﺑﻌﺪي ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺟﺪﯾﺪي از ﻟﺤﺎظ اﯾﻤﻨﯽ راﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺮادﯾﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ داراي ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﻋﻤﺪه زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺻﻔﺮ دﯾـﺪه ﺷـﺪه درﻧﻘﻄـﻪ اﺗﺼـﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﻮﭼﮑﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﺳﺮﯾﻊ رﻟﻪ ﻫﺎي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻄﺎي ﻓﺎز ﺑـﻪ زﻣـﯿﻦ ﺗﻀـﻤﯿﻦ ﮔـﺮدد و ﻫـﻢ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﻓﺎزﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮاز ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه و ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ب ( ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﺮﻗﮕﯿﺮ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮﺟﯽ ﮐﻢ درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑـﺮاي ﺑﺮﻗﮕﯿـﺮ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آورد‪ .‬ﺑﺮﻗﮕﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮرﺗﺨﻠﯿﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻣﻮﺟﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد وﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي ﻣـﻮﺟﯽ ﺑـﺎ‬
‫داﻣﻨﻪ و ﺷﯿﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ازﻃﺮﯾﻖ آن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮﺟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺑـﺮق‬
‫ﮔﯿﺮ ﺑﻪ آن ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﺎﻣﻞ وﺳﺮﯾﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي ﻣﻮﺟﯽ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﭘﺬﯾﺮد و وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﺟﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي‬
‫در ﻃﺮف زﻣﯿﻦ ﺑﺮق ﮔﯿﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳـﻄﺢ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺑﺮﻗﮕﯿـﺮ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ و اﺣﺘﻤـﺎل آﺳـﯿﺐ دﯾـﺪﮔﯽ‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﯿﺶ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ج ( ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﯾﻤﻨﯽ اﻓﺮاد وﺗﺠﻬﯿﺰات را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻃﺮح ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ‪ ،‬ﭼﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋـﺎدي و ﭼـﻪ‬
‫در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻄﺎ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﺷﺨﺎص ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻣﻌﺮض ﺷﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎك واﻗﻊ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در ﺷﺒﮑﻪ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در وﻟﺘﺎژ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﻮاع زﯾﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬

‫ﺣﺮف اول از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ‪:‬‬

‫‪ : T‬ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎٌ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ وﺻﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ : I‬ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺮق دار ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻮده ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫وﺻﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺣﺮف دوم از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ‪:‬‬
‫‪ : N‬ﺑﺪﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺎدي از ﻧﻈﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎٌ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﻧﯿﺮو وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ : T‬ﺑﺪﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺎدي از ﻧﻈﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎٌ و ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﯿﺮو ﺑﻪ زﻣﯿﻦ وﺻﻞ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺑﺪﻧﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ زﻣﯿﻦ وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺣﺮف ﺳﻮم از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ‪:‬‬
‫‪ : C‬ﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ و ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﯽ )ﻧﻮل( ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪ : S‬ﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ و ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﯽ )ﻧﻮل( از ﻫﻢ ﻣﺠﺰاﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ :TN‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺄ زﻣﯿﻦ ﺷﺪه و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻫﺎدي در دﺳﺘﺮس و‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻫﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﺎدﯾﻬﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﯾﺎ ﻧﻘﺎط زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ ﻓﻠﺰي ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ از ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﯾﺎ ﻧﻘﺎط زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﻣﻨﺒﻊ وﺟﻮد دارد)‬
‫ﺷﮑﻞ ‪(1‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ TN‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي زﯾﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ :TN -C‬در ﮐﻞ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ و ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﯾﮏ ﻫﺎدي ﻣﺸﺘﺮك واﮔﺬار ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎي ﻫﻢ ﻣﺮﮐﺰ زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﯾﺎ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎي ﺑﺎ ﻏﻼف ﻓﻠﺰي زﻣﯿﻦ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن اﺗﺼﺎل‬
‫زﻣﯿﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ TN-C‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ :TN -S‬در ﮐﻞ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،‬ﻫﺎديﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ و ﺧﻨﺜﺎ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺠﺰا ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﯿﺮ‬
‫ﻓﻠﺰي ﺑﯿﻦ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت و ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي آن ‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﺎﺑﻞ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﻏﻼف ﻓﻠﺰي اﺳﺖ ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ TN-S‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪1‬‬

‫‪ -٣‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ :TN-C-S‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪﻫﺎدي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ و ﻫﺎدي ﺧﻨﺜﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﯾﮏ‬
‫ﻫﺎدي ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻋﯽ از ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ آن "‪ "PME‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ TN-C-S‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺧﻮد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ TN-C‬ﺑﻮده و ﻧﺤﻮه اﺟﺮاي ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺑﻪ روش ‪ TN -S‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫‪-‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ :TT‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺄ زﻣﯿﻦ ﺷﺪه و ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻫﺎدي در دﺳﺘﺮس و‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻫﺎدي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺑﻪ اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ﻣﺤﻠﯽ ﯾﺎ اﻟﮑﺘﺮودﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ از زﻣﯿﻦ) ﻫﺎي (‬
‫ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ :IT‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺑﺰرگ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻫﺎدي در دﺳﺘﺮس ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ) ﺷﮑﻞ‬
‫‪ (.2‬اﺳﺘﻔﺎده ازاﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺮق ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﻧﻮاع ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺎﺳﯿﺴﺎﺗﯽ را در‬
‫ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ TN‬را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ و درآن ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪار ﯾﺎ ﻣﺪارﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﯾﻞ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬اﮔﺮ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻫﺎدي در دﺳﺘﺮس آن ﻣﺪار ﯾﺎ ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ وﺻﻞ ﺷﻮد ‪ ،‬آن ﻗﺴﻤﺖ از ﺗﺎﺳﯿﺎت ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ TT‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬اﮐﺜﺮﯾﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ازﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ TN -C -S،TN -S‬ﯾﺎ ‪ TT‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬

‫ﻫﺪف اﺻﻠﯽ زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﺛﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از وﻗﻮع اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ‪ ,‬از ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺟﺪا ﮐﺮد ‪.‬وﺳﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ‪ ,‬وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬اﻧﺘﺨﺎب وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ,‬ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺪارﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻮرد‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ‪.‬‬

‫اﻫﺪاف ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ در ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ) ﭘﺴﺘﻬﺎ و ﻧﯿﺮوﮔﺎه ﻫﺎ(‬
‫ﺑﺮوز اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه در ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻣﻮﻗﺖ و ﮔﺬرا و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﺳﯿﺐ دﯾﺪن ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﯿﺸﺎﻣﺪي ﻋﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﺧﻄﺎي ﻓﺎز ﺑﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ و ﺑﺪﻧﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬زﻣﯿﻦ ﮐﺮدن ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻘﺎط ﻧﻮﺗﺮال در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ اﯾﻦ اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﺛﺮ ﺑﺮوز ﺧﻄﺎي اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻓﺎز و ﯾﺎ ﻓﺎزﻫﺎ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺎدي ﺑﻪ زﻣﯿﻦ داﺧﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن‬
‫ﮔﺮادﯾﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺰرﮔﯽ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﭘﺴﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن را در ﻣﻌﺮض ﺷﻮك ﻧﺎﺷﯽ از وﻟﺘﺎژ ﮔﺎم ﯾﺎ‬
‫ﺗﻤﺎس ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺷﺒﮑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ ﻫﺎدﯾﻬﺎي آن ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﮔﺮادﯾﺎن ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺳﻄﺤﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﺣﻠﻘﻪ )ﻣﺶ(‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﮔﺎم‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس‬
‫و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺒﮑﻪ زﻣﯿﻦ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺒﮑﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ درﻧﺰدﯾﮑﯽ وﯾﺎ ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺠﻬﯿﺰات اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻗﺮار دارد در ﻣﻌﺮض ﺷﻮك‬
‫ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻧﺎﺷﯽ از وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬وﻟﺘﺎژ ﮔﺎم ‪:‬‬
‫ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺷﺪﯾﺪ اﺗﺼﺎﻟﯽ در ﭘﺎي ﯾﮏ ﺳﺎزه ﯾﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻠﺰي زﻣﯿﻦ وﯾﺎ ازاﻟﮑﺘﺮود اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ آن ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ وﻟﺘـﺎژ‬
‫زﻣﯿﻦ دراﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮﺳﺪ و در ﻧﻘﺎط ﻣﺠﺎور ﻣﺤﻞ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺨﺶ ﺟﺮﯾﺎن در ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ زﻣﯿﻦ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و در ﻓﺎﺻﻠﻪ دور ﻣﻘﺪار آن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑـﻪ ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ورود ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد اﺧﺘﻼف وﻟﺘﺎژ زﯾﺮ دو ﭘﺎي او ) وﻟﺘﺎژ ﮔﺎم ( ﮐﻢ ﮐﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺑﻄﻮري ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﺮد‬

‫‪27‬‬
‫ﺑﺪون ﮐﻔﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﯿﻠﯽ زودﺗﺮ اﯾﻦ اﺧﺘﻼف را اﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺎم ﻫﺎي ﯾﮏ ﻓﺮد ) ‪ ( d F‬درﺣﺎل راه رﻓﺘﻦ ﺑﻄﻮر‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ 3‬ﻣﺪار ﻣﻌﺎدل ﺷﺮاﯾﻂ اﺗﺼﺎﻟﯽ رﺳﻢ ﺷﺪه ﮐﻪ درآن ‪ RB‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪن ‪ RF ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮدي ﻫﺮ ﭘﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾـﮏ‬
‫زﻣﯿﻦ دور و ‪ RMF‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ دو ﭘﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻫﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ I A .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺟـﺎري ﺷـﺪه در ﺑـﺪن ﺷـﺨﺺ‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ -3‬ﻣﺪار وﻟﺘﺎژ ﮔﺎم‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ RB‬دراﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ داﺧﻞ ﺑﺪن از ﯾﮏ ﮐﻒ ﭘﺎ ﺗﺎ ﮐـﻒ‬
‫ﭘﺎي دﯾﮕﺮاﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪن ) ‪ ( RB‬در وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ‪ 9‬ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ روي اﻓﺮاد زﯾﺎدي ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ‪ 99/5‬درﺻﺪ آﻧﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ در ﺣـﺪود ‪ 2330‬اﻫـﻢ ﺑـﯿﻦ دو دﺳـﺖ و‬
‫‪ 1130‬اﻫﻢ ﺑﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﭘـﺎ در ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ ‪ 50‬از ﺧـﻮد ﻧﺸـﺎن داده اﻧـﺪ‪ .‬در‬
‫وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪن ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت اﯾﻤﻨـﯽ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪن ‪ 1000‬اﻫﻢ ﺑﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺮﯾﮏ از دو ﭘﺎ و ﯾﺎ ﺑـﯿﻦ ﯾـﮏ ﭘـﺎ و‬
‫ﭘﺎي دﯾﮕﺮ ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ - 4‬ﻣﺪار وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس‬ ‫ب‪ -‬وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﯾﺎ ﺳﺎزه ﺑﺮﻗﺪار ﺷﺪه دﺳﺖ ﺑﺰﻧـﺪ‪ ،‬ﺗﺤـﺖ وﻟﺘـﺎژ‬
‫ﺗﻤﺎس ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ .(4‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎده ﮐـﻪ دﺳـﺘﮕﺎه ﯾـﺎ ﺳـﺎزه‬
‫داراي اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﺷﮑﻞ ﺷﯿﺐ وﻟﺘﺎژ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ وﻟﺘـﺎژ ﮔـﺎم ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻢ ﻓﻠﺰ ﺳﺎزه در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ زﻣـﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻧـﻪ‬
‫ﺳﺎزه ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻢ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﻮده و ﺣﺪاﮐﺜﺮ وﻟﺘﺎژ اﺗﺼﺎﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ زﻣـﯿﻦ را‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﺨﺺ دراﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿـﺰ ﯾـﮏ ﻣﺘـﺮ از ﺳـﺎزه‬
‫ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﺧﺘﻼف وﻟﺘﺎژ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ اﯾﺴﺘﺎده‪،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻓﻠﺰي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺷـﺒﮑﻪ زﻣـﯿﻦ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻟﻤﺲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ج ‪ -‬وﻟﺘﺎژ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬
‫وﻟﺘﺎژ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻﯽ از وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس اﺳﺖ‪ .‬دراﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺨﺺ ﮐﻪ در روي زﻣﯿﻦ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ اﯾﺴﺘﺎده ﯾﮏ ﻫﺎدي را ﮐﻪ‬
‫در دوردﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺻﻔﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ ﻟﻤﺲ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺨﺺ در روي زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‬
‫ﺻﻔﺮ و دوراز اﯾﺴﺘﮕﺎه اﯾﺴﺘﺎده و ﯾﮏ ﻫﺎدي را ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ زﯾﺎد ﺷﺒﮑﻪ زﻣﯿﻦ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ ﻟﻤﺲ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ زﻣﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد وﺧﻄﺮ آن ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮاﺳﺖ و اﻏﻠﺐ ﺣﻮادث ﻣﺮﮔﺒﺎر از اﯾﻦ ﻧﻮع‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ آن ﻧﻈﯿﺮ وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮرﮐﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺷﺎره ﻧﻤﻮدﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر‬
‫ﺟﺮﯾﺎن زﻣﯿﻦ از آن ﮔﺮادﯾﺎن ﺳﻄﺤﯽ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ در ﻣﺤﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺣﺪودﻣﺠﺎز ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ زﻣﯿﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻓﺰاﯾﺶ وﻟﺘﺎژ زﻣﯿﻦ در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن از آن در ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫اﻧﻮاع ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺠﺎز از ﺧﻄﻮط ﺑﺮﻫﻨﻪ ﻓﺸﺎرﻗﻮي‬
‫‪ -2‬ﺑﺮﻗﺪارﺷﺪن ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﻘﺺ ﻋﺎﯾﻘﯽ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮدن زﻣﯿﻦ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ )ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺸﺘﯽ(‬
‫‪ -3‬ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﺷﯿﺎء ﻓﻠﺰي زﻣﯿﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﺰرگ در ﻣﺠﺎورت ﺧﻄﻮط ﻓﺸﺎرﻗﻮي)اﻟﻘﺎء ﺧﺎزﻧﯽ وﻟﺘﺎژ(‬
‫‪ -4‬ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﻟﺘﺎژﺗﻤﺎس ووﻟﺘﺎژ ﮔﺎم ﺣﯿﻦ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه وﯾﺎ رﻋﺪ و ﺑﺮق‬

‫اﻧﻮاع وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در زﻣﺎن اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻓﺸﺎرﻗﻮي ‪:‬‬

‫‪ -1‬وﻟﺘﺎژ ﺗﻤﺎس‬
‫‪ -2‬وﻟﺘﺎژ ﮔﺎم )وﻟﺘﺎژ ﻗﺪم(‬
‫‪ -3‬وﻟﺘﺎژ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬
‫‪ -4‬وﻟﺘﺎژ ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﺣﺮﯾﻢ ﻣﺠﺎز ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﯽ ﻫﺮ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﻮاﯾﯽ ﻣﺠﺎور ﯾﺎ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺠﺎور ﯾﺎ دﯾﻮارﻫﺎ ﯾﺎ ﭘﯿﺎده رو ﻫﺎ و ﯾﺎ درﺧﺘﺎن اﻃﺮاف ﻧﺒﺎﯾﺪ از‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﻄﻮط و اﺷﺨﺎص دو ﺣﺮﯾﻢ دارﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻣﺠﺎز ﻫﺮﯾﮏ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺷﻤﺎره ‪ 5‬و ‪ 6‬وزارت ﻧﯿﺮو ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﺣﺮﯾﻢ ﻣﺠﺎز درﺟﻪ ﯾﮏ‪ :‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﯽ ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ از ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺠﺎورش ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﺷﺒﮑﻪ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ‪ 20‬ﮐﯿﻠﻮوﻟﺖ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 5‬ﻣﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮﯾﻢ ﻣﺠﺎز درﺟﻪ دو‪ :‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﯽ ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ﯾﺎ دﯾﻮار ﭘﯿﺎده روﻫﺎ ﯾﺎ درﺧﺘﺎن اﻃﺮاف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﯾﺪ ‪ 1/3‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ ‪ 3 ،‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺷﺒﮑﻪ ‪ 20‬ﮐﯿﻠﻮوﻟﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺠﺎز ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﻗﺪار ﺑﺮاي اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺮ ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و‬
‫در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺗﺠﺎوز از اﯾﻦ ﺣﺪود اﻟﺰاﻣﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺮاد ورزﯾﺪه را ﺑﮑﺎر ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﺪود ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻋﻀﺎء ﺑﺪن ﯾﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﻓﻠﺰي ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺪن ﺗﻤﺎس دارﻧﺪ و ﺳﯿﻤﻬﺎي ﺑﺮﻗﺪار وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن )ﻣﺘﺮ(‬ ‫وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﯿﻦ دو ﻓﺎز‬

‫‪ 0,6‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪600‬ﺗﺎ ‪14000‬وﻟﺖ‬

‫‪ 0.9‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪14000‬ﺗﺎ ‪27000‬وﻟﺖ‬
‫‪ 1,2‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪27000‬ﺗﺎ ‪47000‬وﻟﺖ‬
‫‪ 1,5‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪47000‬ﺗﺎ ‪115000‬وﻟﺖ‬
‫‪ 2,1‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪115000‬ﺗﺎ ‪230000‬وﻟﺖ‬
‫‪ 3‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪230000‬ﺗﺎ ‪345000‬وﻟﺖ‬
‫‪ 4,5‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪345000‬ﺗﺎ ‪460000‬وﻟﺖ‬

‫‪30‬‬
 . , , -1
. , -2
. , , -3
. -4
. -5
. -6
.
. -7
: -
, , , -1
. -2
... , , ,
. ,( ) , -3
. ,
, ). -4
( ,
. , , -5
. , -6
, , -7
. ,
.
. , -8

,
.

31
 -
.

.
: -
. 1
. 2
 3

:
-2 1
4 -3
6 5
7
. .... -8
: -1

.
.
.

32
 : -
. 1
. 2
. . 3
. 4
-5
.
. 6
: -

. 
: -2

**

.
: -3

33
.

.
-4

.
.

: *
-
.
-
.
-
( )
.
.
-
.

34
 -
.
.
-5

.
.

.
-6

35
 -

2 -

36
 -

-
.

. -
*

-1

-2

-3
-5

-5
-6
-7

-8
-9

-10
-11
-12

-13

-14

-15

37
 ‫رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل اﯾﻤﻨﯽ در ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﺮﻗﯽ ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻗﻄﻊ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﺑﺮق ‪:‬‬
‫ﻗﻄﻊ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺧﻄﻮط ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﻌﻤﯿﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن درب ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺣﯿﻦ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﮐﻠﯿﺪ ﺟﻬﺖ ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ از ﻗﻮس اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫‪ -2‬اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﻗﻄﻊ ﺑﺮق ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻓﺎزﻣﺘﺮ و وﻟﺘﻤﺘﺮ‬
‫‪ -3‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻓﺎزﻫﺎ و اﺗﺼﺎل ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ )ارت( ﺷﯿﻨﻪ ﻫﺎ‬
‫‪ -4‬ﻗﻔﻞ ﮐﺮدن درب ﺗﺎﺑﻠﻮ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ و ﻓﯿﻮزﻫﺎ‬
‫‪ -5‬ﻧﺼﺐ ﻋﻼﺋﻢ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه و ﻧﻮارﮐﺸﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻌﻤﯿﺮات‬

‫ﻧﮑﺎت ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ ‪:‬‬

‫‪ (1‬از ﺧﻄﺮات ﺑﺮق آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ (2‬از ﻗﺒﻞ ﺑﺮاي ﮐﺎرﻣﺎن و اﯾﻤﻨﯽ آن ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮﯾﺰﯾﻢ‪.‬‬
‫‪ (3‬از ﮐﺎر در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﻤﻨﺎك و دﯾﮕﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن از اﺟﺰاء ﺑﺮﻗﺪار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ و ﺷﯿﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺮق اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ (5‬از اﺗﺼﺎﻻت و ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ (6‬از اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ (7‬ﺣﺘﻤﺎ ﺑﻪ ﻟﻮازم و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻓﺮدي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫در ﺣﯿﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﺪارات و وﺳﺎﯾﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ در ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮑﺎت اﯾﻤﻨﯽ زﯾﺮ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ (1‬از اﺷﻐﺎل ﻓﻀﺎي ﺟﻠﻮي ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺧﻮداري ﺷﻮد ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ را ﻗﻄﻊ وﺻﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ (2‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﻤﻨﺎك ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﺘﺮ اﺳﺖ زﯾﺮا ﻣﺴﯿﺮ ﻫﻤﻮارﺗﺮي ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮق اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﻤﻨﺎك ﯾﻌﻨﯽ ‪:‬‬
‫‪ ‬اﯾﺴﺘﺎدن ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺧﯿﺲ و ﯾﺎ داﺧﻞ آب‬
‫‪ ‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﻧﻤﻨﺎك‬
‫‪ ‬ﻫﻮاي ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺮﻃﻮب‬

‫‪38‬‬
 ‫‪ ‬ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎري ﻋﺮق رﯾﺰان‬
‫‪ (3‬ﻣﻮﻗﻊ ﮐﺎر اﺷﯿﺎء ﻓﻠﺰي ﻏﯿﺮ ﺿﺮوري )اﻧﮕﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ،‬دﺳﺘﺒﻨﺪ و ‪ (...‬را در آورﯾﺪ !!!‬
‫‪ (4‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﺑﺮق را ﺑﺮﻗﺪار ﻓﺮض ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ (5‬ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (6‬ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﺪارات و ﺗﺠﻬﯿﺰات اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ از ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪) .‬از ﻗﺒﯿﻞ دﺳﺘﮑﺶ‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﮐﻔﺶ ﻋﺎﯾﻖ‪ ،‬ﻋﯿﻨﮏ و ﻧﻘﺎب ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ‪ ،‬زﯾﺮ ﭘﺎﺋﯽ ﻻﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬اﻧﺒﺮﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ‪ ،‬ﻓﯿﻮز ﮔﯿﺮﻫﺎ و اﺑﺰاآﻻت ﻋﺎﯾﻖ(‪.‬‬
‫‪ (7‬ﻫﻤﯿﺸﻪ از ﻋﻼﺋﻢ ﺧﻄﺮ و ﻋﻼﺋﻢ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (8‬ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺎﻃﺮه آﻣﯿﺰ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (9‬از ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﻪ و ﻧﺮدﺑﺎن ﻫﺎي ﻓﻠﺰي اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ (10‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺪارات اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻻﻣﭗ اﻣﺘﺤﺎن ﻧﺸﻮد زﯾﺮا در ﺻﻮرت ﺗﺮﮐﯿﺪن ﻻﻣﭗ ﻋﻮاﻗﺐ وﺧﯿﻤﯽ در ﭘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ (11‬ﺑﻄﻮر ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺳﯿﻢ ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺷﻮد و وﺳﺎﯾﻞ‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات‪،‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ و ﻓﯿﻮزﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده و ﺧﺮاب ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ از ﮐﺎرﮔﺎه ﺧﺎرج و ﻣﻌﺪوم ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (12‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد در ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺮ روي ﻣﺪارات اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ اﻗﺪام ﺑﮑﺎر ﻧﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (13‬ﺗﻌﻤﯿﺮ وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺎﻫﺮ واﮔﺬار ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (14‬ﺳﯿﻢ ﻫﺎي وﺳﺎﯾﻞ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﮐﻪ از وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻي‪ 50‬وﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ دوﺷﺎﺧﻪ ارت دارﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (15‬ﮐﻠﯿﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﯿﺎر ﺑﺎ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن و ﻓﯿﻮز ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (16‬ﻫﺮﮔﺰ از ﺳﯿﻢ ﻫﺎ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺎر ﮐﺸﯿﺪه ﻧﺸﻮد‪.‬ﺟﺪول زﯾﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺠﺎز ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﯿﻤﻬﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﻄﺮ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻗﻄﻊ ﺧﻮدﮐﺎر ﮐﻠﯿﺪ اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ )ﻣﺜﻞ ﻣﯿﻨﯿﺎﺗﻮري( و ﯾﺎ ﻓﯿﻮز ﺳﻮﺧﺘﻪ‬
‫‪ ‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺟﺎن و ﻧﺸﺖ ﯾﺎب ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق ﮔﺮدﯾﺪه‬
‫‪ ‬اﺣﺴﺎس ﮔﺮﻣﺎي ﻏﯿﺮﻋﺎدي در وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺮﻗﯽ‪،‬ﺳﯿﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻠﻬﺎ‪ ،‬اﺗﺼﺎﻻت ‪ ،‬ﺗﺮﻣﯿﻨﺎﻟﻬﺎ و ‪...‬‬
‫‪ ‬ﺑﻮي ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﻮاد ﻋﺎﯾﻘﯽ داغ ﺷﺪه‬
‫‪ ‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﺎﯾﻘﻬﺎي ﺳﻮﺧﺘﻪ و ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ داده ) ﻗﻬﻮه اي ﯾﺎ ﺳﯿﺎه ﺷﺪه ( اﻃﺮاف ﺳﯿﻤﻬﺎ و اﺗﺼﺎﻻت‬
‫‪ ‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺎل ﺟﻮش و ﭘﺮﯾﺪﮔﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ در روي اﺗﺼﺎﻻت ‪ ،‬دوﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ و ﻓﯿﺶ ﻫﺎ‬
‫‪ ‬ﮐﻢ ﻧﻮري ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻻﻣﭙﻬﺎ ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻮ زدن ﻻﻣﭗ ﻫﺎ‬
‫‪ ‬ﺻﺪاي ﺟﺮﻗﻪ ‪ ،‬وزوز ﮐﺮدن ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي در وﺳﺎﯾﻞ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺮﻗﯽ‬
‫‪ ‬اﺣﺴﺎس ﺧﺎرش ‪ ،‬ﺳﻮزش و ﯾﺎ ﻟﺮزش ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﻗﺪار ﺑﻮدن ﺑﺪﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﺎ و ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺗﻤﺎس‬

‫‪39‬‬
.
-
-
:

. 


( ) 
. 
. 
. 
. 
( ) . 
( ) 

40
 : -
-
.
.
. 250 -
.

. 500 -
.
. -
.
.
-
....

41
 ‫‪ -‬اﻣﺪاد و ﻧﺠﺎت در ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ‬

‫‪ -1‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺼﺪوم‬
‫اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم در ﻧﺠﺎت ﻣﺼﺪوم ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺑﺮق و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ازﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ از ﺑﺪن ﻣﺼﺪوم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ‪ ،‬ﺣﯿﺎﺗﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه درﻣﯿﺰان ﺟﺮاﺣﺎت وارده ﺑﻪ ﻓﺮد دﭼﺎر ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﻠﯿﺪ و ﯾﺎ ﺧﺎرج ﮐﺮدن دو ﺷﺎﺧﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮق از ﭘﺮﯾﺰ در ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن‪ ،‬از‬
‫ﻋﺒﻮرﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮق ازﺑﺪن ﻓﺮد ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺸﮑﻞ و ﯾﺎ زﻣﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻫﻤﯿﺖ زﻣﺎن وﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﻮدن ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﻫﺎ وﺛﺎﻧﯿﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮏ ﺗﮑﻪ ﻋﺎ ﯾﻖ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺷﯿﺸﻪ‪ ،‬ﭼﯿﻨﯽ‪ ،‬ﭼﻮب ﺧﺸﮏ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﺿﺨﯿﻢ ﺧﺸﮏ‪،‬ﭘﺎرﭼﻪ و ﯾﺎ‬
‫ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺳﯿﻢ ﺑﺮق و ﯾﺎ ﻓﺮد دﭼﺎر ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ را از اﺗﺼﺎل ﺑﺮق ﺟﺪا ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺗﻤﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺮقدار ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﯾﺎدآوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻧﺎﺟﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ دﻗﺖ ﮐﻨﺪ در ﺣﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺼﺪوم از ﺑﺮق درﺻﻮرت‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﺪن وي ﺑﺎ ﺑﺮق ﻧﺎﺷﯽ از اﺷﮑﺎل در اﻣﺪادرﺳﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮق از ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﻧﻈﯿﺮ ﻗﻠﺐ و رﯾﻪ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ درﺻﻮرت اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻓﺮد ﻧﺎﺟﯽ در زﯾﺮ ﭘﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﮑﻪ اي ﻋﺎﯾﻖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺗﺨﺘﻪ ﭼﻮب‪ ،‬ﻓﺮش وﻏﯿﺮه ﻗﺮار‬
‫داده و ﺑﺎ ﭘﯿﭽﺎﻧﺪن ﭼﻨﺪ دور ﭘﺎرﭼﻪ ﺧﺸﮏ و ﯾﺎ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد ﺑﻪ دور دﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﮑﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﺑﯿﺶ از ‪ 1‬ﮐﯿﻠﻮوﻟﺖ وﮐﻤﺘﺮ از ‪33‬ﮐﯿﻠﻮوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺼﺪوم‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﯿﺪ ﺑﺮق اﺻﻠﯽ)دژﻧﮑﺘﻮر( ﻣﯽ ﺗﻮان از ﭼﻮب ﻋﺎﯾﻖ وﯾﺎ دﺳﺘﻪ ﻋﺎﯾﻖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﮐﻪ ﻃﻮل آن‬
‫ﺑﯿﺶ ازﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺟﻮاﻧﺐ اﺣﺘﯿﺎط و ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻮدن ﺑﻪ دﺳﺘﮑﺶ وﮐﻔﺶ ﻋﺎﯾﻖ‪،‬ﻣﺼﺪوم را از ﺑﺮق ﺟﺪا ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه در ﻣﺤﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺮﺗﺎب اﺷﯿﺎء ﻓﻠﺰي از راه دور ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﺑﺮق و اﯾﺠﺎد‬
‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻗﻄﻊ ﺑﺮق را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ و رﻋﺎﯾﺖ ﺟﻮاﻧﺐ اﺣﺘﯿﺎط و دور‬
‫ﻣﺎﻧﺪن از ﻗﻮس اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺗﺼﺎﻟﯽ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬و ﻗﺒﻞ از اﻣﺪاد از ﻗﻄﻊ ﺑﺮق اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي وﻟﺘﺎژﺑﯿﺶ از ‪33‬ﮐﯿﻠﻮ وﻟﺖ و ﯾﺎ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‪،‬ﺣﺘﻤﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﮐﻠﯿﺪ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي)ﺑﺮﯾﮑﺮ(‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺷﺪه وﭘﺲ از ارت‬
‫ﻧﻤﻮدن ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺮق دار ‪ ،‬ﻓﺮد ﺣﺎدﺛﻪ دﯾﺪه را از ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫زﻣﯿﻦ)ارت( ﮐﺮدن ﺧﻄﻮط وﺷﯿﻨﻪ ﻫﺎ و ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي در اﺗﺼﺎل ﺑﺎ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﻫﺰار وﻟﺖ ﻗﺒﻞ از ﺗﻤﺎس‬
‫اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻣﺪادرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺼﺪوم‬
‫در ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻋﻮارﺿﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﺪوم دﭼﺎر آن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬اﯾﺴﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ و از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن دم و ﺑﺎزدم‬
‫‪ -‬اﯾﺴﺖ ﻗﻠﺒﯽ‬
‫‪ -‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‬
‫‪ -1-2‬ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‬
‫ﺑﻌﻠﺖ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮔﺎز دي اﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ و دﯾﮕﺮ ﮔﺎزﻫﺎي ﺳﻤﯽ‪ ،‬ﻏﺮق ﺷﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﻣﺠﺮاي‬
‫ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﻌﻀﯽ ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ ﻧﻈﯿﺮ دﯾﻔﺘﺮي و ﯾﺎ ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ ﺧﻔﮕﯽ ﯾﺎ اﯾﺴﺖ ﺗﻨﻔﺴﯽ رخ ﻧﻤﻮده‬
‫ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺣﯿﺎء ﺗﻨﻔﺴﯽ ﯾﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺛﺮي ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮق ﺑﺮ روي ﻣﺮﮐﺰ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻨﻔﺲ ﯾﺎ ﺑﺼﻞاﻟﻨﺨﺎع ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺗﻨﻔﺴﯽ رخ داده ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺪم رﺳﯿﺪن اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ و ﻣﺮگ آﻧﻬﺎ وﺧﻔﮕﯽ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﭘﺲ از ﻗﺮاردادن ﻣﺼﺪوم درﻣﺤﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ اﺣﯿﺎء ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روش‪،‬ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪42‬‬
‫اﺳﺎس ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﺣﺮﮐﺎت ﺑﺪﻧﯽ و ورزﺷﻬﺎي دﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻀﻼت ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺷﺨﺺ ﺣﺎدﺛﻪ دﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن رﯾﻪ ﻫﺎ و ورود ﻫﻮا در آﻧﻬﺎ ﺷﺪه و اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪ ﺧﻮن وﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺪن ﺑﺮﺳﺪ و ﮐﻢ ﮐﻢ‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﺎي ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﯿﺢ و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺠﺎم داده وﻗﺒﻞ از‬
‫اﻧﺠﺎم دادن ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﺮ راه ﺗﻨﻔﺲ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮود‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﻤﺎره ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ درﻫﺮ دﻗﯿﻘﻪ درﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎره ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗ ﺠﺎوز ﮐﻨﺪ وﺿﻤﻨﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﺮوع ﺷﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ را ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﺮد ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب اﻧﺠﺎم داد ﺗﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ آن را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اداﻣﻪ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﯾﻘﻪ ذﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪-‬روش دﻣﯿﺪن ﻫﻮا‬
‫اﯾﻦ روش ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻣﻬﻢ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاء اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻔﺲ دﻫﺎن ‪ -‬ﺑﻪ ‪ -‬دﻫﺎن‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻔﺲ دﻫﺎن ‪ -‬ﺑﻪ ‪ -‬ﺑﯿﻨﯽ‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻔﺲ دﻫﺎن ‪ -‬ﺑﻪ – دﻫﺎن و ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻨﻔﺲ دﻫﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ دﻫﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد)ﻣﺜﻼ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺿﺎﯾﻌﺎت دﻫﺎﻧﯽ ﻣﺼﺪوم(‪ ،‬ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از راه ﺑﯿﻨﯽ )دﻫﺎن ‪ -‬ﺑﻪ ‪ -‬ﺑﯿﻨﯽ( ﺻﻮرت‬
‫ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬در ﺧﺮدﺳﺎﻻن و ﻧﻮزادان از روش دﻫﺎن ‪ -‬ﺑﻪ ‪ -‬دﻫﺎن و ﺑﯿﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ 1‬ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺼﺪوم را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪه و راه ﺗﻨﻔﺴﯽ ﭘﺎﮐﯿﺰه و ﺑﺎز ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﮐﻒ دﺳﺖ را روي ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﻣﺼﺪوم ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺷﺴﺖ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﻮراخﻫﺎي ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺼﺪوم ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﻣﯿﺘﻮان ﭘﺘﻮ ﯾﺎ ﺑﺎﻟﺶ زﯾﺮ ﺷﺎﻧﻪ ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﻋﻘﺐ و ﭼﺎﻧﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬دﻫﺎن ﺧﻮد را ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎز ﻧﻤﻮده و ﭘﺲ از ﮐﺸﯿﺪن ﻧﻔﺲ ﻋﻤﯿﻖ ‪ ،‬ﻟﺐﻫﺎي ﺧﻮد را اﻃﺮاف دﻫﺎن ﻣﺼﺪوم ﻗﺮار‬
‫داده ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺗﻤﺎم دﻫﺎن او را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺑﺎ ﻗﺪرت‪ ،‬آن ﻗﺪر در دﻫﺎن ﻣﺼﺪوم دﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﺷﻮد ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ او ﺗﺎ ﺳﺮ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪).‬در ﺣﯿﻦ دﻣﯿﺪن در دﻫﺎن ﻣﺼﺪوم ﺑﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﻧﮕﺎه ﮔﺮدد‪(.‬‬
‫‪ .5‬دﻫﺎن ﺧﻮد را از دﻫﺎن ﻣﺼﺪوم دور ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﻫﻮا از رﯾﻪ او ﺧﺎرج ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻧﻔﺴﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﮐﺸﯿﺪه و ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺎ آﻫﻨﮓ ﺣﺪود ‪ 15‬ﺑﺎر در دﻗﯿﻘﻪ ﺗﮑﺮار ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﻋﻤﻞ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺼﺪوم ﺷﺒﯿﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽرود‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ از ‪ 5‬ﺑﺎر ﺗﻨﻔﺲ دﻫﺎن ﺑﻪ‬
‫دﻫﺎن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﻼﯾﻢ دﺳﺖ ﺑﺮ روي ﺷﮑﻢ‪ ،‬ﻫﻮا را از ﻣﻌﺪه ﻣﺼﺪوم ﺧﺎرج ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪1‬‬

‫ب‪ -‬روش ﺳﯿﻠﻮﺳﺘﺮ‬

‫ﻣﺼﺪوم ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد)ﺷﮑﻞ‪ (2‬و ﻧﺎﺟﯽ در ﺑﺎﻻي ﺳﺮ او اﯾﺴﺘﺎده و ﻣﭻﻫﺎي دو دﺳﺖ او را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎزوﻫﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮدي ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﻮازي ﺳﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ آورد و دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽدارد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و در آن ﻣﻮﻗﻊ ﻓﺸﺎر ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪاش وارد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ دو ﻧﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻧﻔﺮ دوم ﺑﺎ دﺳﺘﻤﺎل زﺑﺎن ﺑﯿﻤﺎر را ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻫﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﺗﻨﻔﺲ‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد زﺑﺎن ﻣﺼﺪوم را ﺑﯿﺮون آورده ﺳﭙﺲ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪2‬‬

‫‪44‬‬
 ‫ج‪-‬روش ﻫﻮﻟﮕﺮ ﻧﯿﻠﺴﻮن‬
‫ﺑﯿﻤﺎر را ﺑﺎ ﺻﻮرت در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﻬﺎﯾﺶ زﯾﺮ ﭼﺎﻧﻪاش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت او ﻧﺒﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻃﺮف‬
‫ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﺳﺘﻬﺎﯾﺶ ﻣﺠﺮوح ﺷﺪه ﭼﺎﻧﻪ را ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻟﺶ ﺑﺎﻻ ﻧﮕﻬﺪارﯾﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪ 3‬اﻟﻒ( ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﺮاي ﻫﻮا ﺑﺎز و ﻋﺎري از اﺟﺴﺎم ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﺑﯿﻤﺎر روي ﯾﮏ ﭘﺎ زاﻧﻮ ﺑﺰﻧﯿﺪ و ﭘﺎي دﯾﮕﺮ را در ﻧﺰدﯾﮑﯽ‬
‫آرﻧﺞ ﺑﯿﻤﺎر ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ .‬دﺳﺘﻬﺎي ﺧﻮد را روي اﺳﺘﺨﻮان ﮐﺘﻒ ﺑﯿﻤﺎر ﻗﺮار داده و ﺑﺪﻧﺘﺎن را ﺑﻄﺮف ﺟﻠﻮ ﺣﺮﮐﺖ دﻫﯿﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ آرﻧﺠﻬﺎﯾﺘﺎن ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎزوﻫﺎﯾﺘﺎن ﺑﺤﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮدي ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻄﺮف ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻓﺸﺎر دﻫﯿﺪ وﻟﯽ ﻧﻪ زﯾﺎد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ‪ 2‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻃﻮل ﺑﮑﺸﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪ 3‬اﻟﻒ و ب(‬
‫ﺑﺎزوي ﺑﯿﻤﺎررا از ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺑﺎﻻي آرﻧﺞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻄﺮف ﻋﻘﺐ ﺣﺮﮐﺖ دﻫﯿﺪ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ آرﻧﺠﻬﺎي ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻻي‬
‫ﺳﺮش ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪) .‬ﯾﮑﯽ دو ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺷﮑﻞ ج و د( ﺑﺎزوﻫﺎ را ﭘﺎﺋﯿﻦ آورده و دﺳﺘﻬﺎﯾﺘﺎن را ﺑﺤﺎﻟﺖ اول روي اﺳﺘﺨﻮان ﮐﺘﻒ‬
‫ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ ‪ 3‬اﻟﻒ( ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺎت را ده ﺑﺎر در دﻗﯿﻘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3‬‬
‫د‪-‬روش ﻫﻮارد ‪ -‬ﻓﺸﺮدن ﻗﻔﺴﻪ ﺻﺪري از ﺟﻠﻮ‬
‫ﻣﺼﺪوم را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﯿﺨﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺟﯽ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﭘﺎي ﻣﺼﺪوم د ر ﻧﺰدﯾﮏ زاﻧﻮي او ﭼﻤﺒﺎﺗﻤﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ در ﺣﺮﮐﺖ اول دو‬
‫دﺳﺖ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪ 4‬ﺑﺮ روي ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺼﺪوم ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻓﺸﺎر وارد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮري ﮐﻪ وزن ﺧﻮد را ﺑﺎ دو دﺳﺖ‬
‫ﺑﻘﺎﺋﺪه و دو ﻃﺮف ﻗﻔﺴﻪ ﻣﺼﺪوم ﻣﯽاﻧﺪازد‪ .‬در وﻫﻠﻪ دوم ﻓﺸﺎر را از روي ﺳﯿﻨﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮ ﻣﯽدارد و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد و اﯾﻦ ﻋ ﻤﻞ را در ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺰده ﺑﺎر در دﻗﯿﻘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺪهﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎر آﺳﯿﺐ‬
‫ﻧﺮﺳﺪ و ﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪4‬‬
‫ه‪-‬روش ﺷﻔﺮ ﯾﺎ ﻓﺸﺮدن دﻧﺪه ﻫﺎ از ﭘﺸﺖ‬
‫ﻣﺼﺪوم را ﺑﻪ روي ﺷﮑﻢ ﻣﯽﺧﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ)ﺷﮑﻞ ‪ (5‬و ﺳﺮ او را ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ وﺿﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻗﺮار داده و ﭘﺘﻮﯾﯽ را ﺗﺎ‬
‫ﮐﺮده و در زﯾﺮ ﺷﮑﻢ او ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﺟﯽ ﭘﺎﻫﺎي ﺧﻮد را در دو ﻃﺮف ﺑﯿﻤﺎر ﮔﺬارده و در زﯾﺮ زاﻧﻮي ﻣﺼﺪوم ﭼﻤﺒﺎﺗﻤﻪ‬
‫ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﺪ و ﺑﺎ ﭘﻨﺠﻪﻫﺎي ﺑﺎز ﺧﻮد آﺧﺮﯾﻦ دﻧﺪهﻫﺎي او را ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻗﺎﺋﺪه ﺳﯿﻨﻪ را ﻓﺸﺎر ﻣﯽ‪-‬دﻫﺪ و وزن ﺗﻨﻪ‬

‫‪45‬‬
‫ﺧﻮد را روي ﻣﺼﺪوم ﻣﯽاﻧﺪازد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ را رﻫﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ و روي ﺳﺎﻗﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﺑﻮده و ﺑﺮ ﻃﺮﯾﻘﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺗﺮي دارد زﯾﺮا دﻓﺎع ﻋﻀﻼﺗﯽ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ و ﻋﻤﻠﯿﺎت آن ﺳﺎده اﺳﺖ و ﺟﺎي‬
‫وﺳﯿﻌﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺒﺪ و ﺟﻬﺎزﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺿﺮﺑﻪ و ﻓﺸﺎر وارد ﻧﻤﯽآورد و ﺧﻄﺮ ﺳﻘﻮط زﺑﺎن و ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪن ﺣﻨﺠﺮه ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺣﺘﯽ اﺷﺨﺎص ﻏﺮﯾﻖ را ﭘﺲ از ﯾﮑﺴﺎﻋﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺸﯿﺪ و ﺗﺎ ﺳﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ را ﻣﯽﺗﻮان اداﻣﻪ داد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪5‬‬
‫و‪ -‬روش آﻻﮐﻠﻨﮕﯽ و ﯾﺎ ﺗﺎب دادن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﺪن‬
‫در اﯾﻦ روش ﻧﺎﺟﯽ ﺑﺪون زﺣﻤﺖ و اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﮐﺮدن اﺣﺸﺎء و اﻣﻌﺎي ﺷﮑﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﯿﻦ‪،‬‬
‫ﺣﺠﺎب ﺣﺎﺟﺰ را ﺑﺤﺮﮐﺖ در ﻣﯽآورد ﺗﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺧﻮدﺑﺨﻮد اﻧﺠﺎم ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺷﺨﺺ آﺳﯿﺐ دﯾﺪه را روي ﯾﮏ‬
‫ﺗﺨﺖ ﯾﺎ ﻣﺜﻼ ﻟﻨﮕﻪ در دﻣﺮ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه او را ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ ﺳﭙﺲ وﺳﻂ ﺗﺨﺖ را روي ﯾﮏ ﺧﺮك ﯾﺎ ﺷﯿﺌﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ آن‬
‫ﮔﺬارده ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎت ﻣﻮزون )‪ 15‬ﺣﺪود ﺑﺎر در دﻗﯿﻘﻪ( ﺗﺨﺖ را ﺗﺎ زاوﯾﻪ ‪ 30‬و ‪ 35‬درﺟﻪ ﺑﺒﺎﻻ و ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻣﯽآورﻧﺪ‪).‬ﺷﮑﻞ‬
‫‪(6‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪6‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ اي ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ و ﺑﺪون‬
‫درﻧﮓ ﺷﺮوع ﮐﺮد و ﺑﻪ زودي ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﺸﺪ و در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﯾﺎري ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﻨﻈﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد و ﺷﻤﺎره دﻓﻌﺎت آن از دﻓﻌﺎت ﺗﻨﻔﺲ در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫)ﺣﺪود ‪ 15‬ﺑﺎ در ﻫﺮ دﻗﯿﻘﻪ( ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-2‬ﻣﺎﺳﺎژ ﻗﻠﺒﯽ‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻮت ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬اﯾﺴﺖ ﻗﻠﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻗﻠﺐ ‪ ،‬ﺧﻮن را ﻣﺠﺪدا در ﺑﺪن ﺑﻪ ﮔﺮدش درآورد ﺗﺎ در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪ ﻧﻘﺎط اﺻﻠﯽ ﺑﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻐﺰ رﺳﯿﺪه‬
‫و ﺣﯿﺎت ﻣﺼﺪوم دوﺑﺎره ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫روشﻫﺎي ﮐﻠﯽ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻗﻠﺐ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﺰرﯾﻖ دارو ﺑﻪ ﻗﻠﺐ‬
‫‪ -‬ﺷﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫‪ -‬ﻣﺎﺳﺎژ داﺧﻠﯽ ﻗﻠﺐ‬
‫‪ -‬ﻣﺎﺳﺎژ ﺧﺎرﺟﯽ ﻗﻠﺐ‬
‫‪ -1-2-2‬ﺗﺰرﯾﻖ دارو ﺑﻪ ﻗﻠﺐ‬

‫‪46‬‬
‫در ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺳﺎژ ﺧﺎرﺟﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺰرﯾﻖ ‪ 0,3‬ﺗﺎ ‪ 0,5‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ ﻣﺤﻠﻮل ‪1‬در ‪1000‬‬
‫اﭘﯽ ﻧﻔﺮﯾﻦ در ﻗﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -2-2-2‬ﺷﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬
‫در اﯾﻦ روش ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻮك دﻫﻨﺪه ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎ ﺑﺮق وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﻋﻀﻼت ﻗﻠﺐ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ وادار ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-2-2‬ﻣﺎﺳﺎژ داﺧﻠﯽ ﻗﻠﺐ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﺳﺎژ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮاح و در روي ﻣﯿﺰ ﻋﻤﻞ و در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺑﺎز‬
‫ﻧﻤﻮدن ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ )در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ دﻧﺪه ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻗﻠﺐ ( ﻗﻠﺐ را ﺑﯿﻦ ﺷﺴﺖ و ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﺳﺎژ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ذﮐﺮ ﻃﺮز ﻋﻤﻞ و ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯿﺒﺎﯾﺴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮاح ﻣﺘﺨﺼﺺ و در‬
‫اﺗﺎق ﻋﻤﻞ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫‪ -4-2-2‬ﻣﺎﺳﺎژ ﺧﺎرﺟﯽ ﻗﻠﺐ‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ روش ﻓﻮق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص و در ﻣﺤﻞ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻣﺮاﮐﺰ اورژاﻧﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﺳﺖ اﻣﺎ روش ﻣﺎﺳﺎژ ﺧﺎرﺟﯽ را در ﻋﯿﻦ ﮐﺎرآﻣﺪي و ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات وﯾﮋه ﺗﻮﺳﻂ اﻣﺪادﮔﺮ در ﻫﺮﮐﺠﺎ‬
‫و ﺑﺮ روي ﻫﺮﮐﺲ و در ﻫﺮ ﺳﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺸﺎر ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ دو اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺮ روي‬
‫اﺳﺘﺨﻮان ﺟﻨﺎق ﺳﯿﻨﻪ و ﻓﺸﺎر ﮐﻒ ﯾﮏ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻼﯾﻤﺖ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﮐﻤﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ در اﺷﺨﺎص‬
‫ﻣﺴﻦ و ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻓﺸﺎر ﻫﺮ دو دﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬روش ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺼﺪوم ﺑﻪ ﭘﺸﺖ‪ ،‬روي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺳﻔﺖ و ﻣﺤﮑﻢ ﺧﻮاﺑﺎﻧﯿﺪه ﺗﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺑﺮ روي ﻗﻠﺐ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻓﺸﺎر ﻻزم ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ وﺿﻊ ﻣﺼﺪوم و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺪﻧﯽ او ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺷﺨﺺ ﻧﺎﺟﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﮐﻨﺎر ﻣﺼﺪوم – ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ اش – زاﻧﻮ زده ﻃﻮري ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از وزن ﺑﺪن ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﻓﺸﺮدن ﺳﯿﻨﻪ ﺑﯿﻤﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎس اورا از روي ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ اش ﮐﻨﺎر ﺑﺰﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﮐﻒ دﺳﺖ را روي ﻧﯿﻤﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ اﺳﺘﺨﻮان ﺟﻨﺎغ ﺳﯿﻨﻪ ﻗﺮار داده و اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻓﺮد ﻧﺎﺟﯽ از ﻫﻢ ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ .‬ﮐﻒ‬
‫دﺳﺖ دﯾﮕﺮ را روي اﯾﻦ دﺳﺖ ﻗﺮار داده و اﻧﮕﺸﺘﺎن را در ﻫﻢ ﻓﺮو ﺑﺮده و ﻗﻼب ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ) .‬وﯾﺎ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺿﺮﺑﺪري روي ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد(‪ .‬از ﺗﻤﺎس اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺼﺪوم ﺧﻮدداري ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺎزوﻫﺎي ﺧﻮد را ﮐﺎﻣﻼ راﺳﺖ ﻧﮕﻪ دارﯾﺪ و ﺗﻨﻪ ﺧﻮد را آن ﻗﺪر ﺟﻠﻮ ﺑﺒﺮﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزوﻫﺎي ﮐﺎﻣﻼ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﺼﺪوم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﯿﺮوي وزن ﺧﻮد روي ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺼﺪوم ﻓﺸﺎر آورﯾﺪ‪.‬ﻓﺸﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ‬
‫ﻣﺼﺪوم ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﻮد ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺮ روي ﻗﻠﺐ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ ..‬ﭘﺲ از ﻫﺮ ﺑﺎر ﻓﺸﺎ ر ‪ ،‬ﺑﺪون ﺑﺮداﺷﺘﻦ دﺳﺖ ﻫﺎ‪،‬اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﺮﮔﺮدد ودﯾﮕﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻧﺪﻫﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﮑﺚ ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬دوﺑﺎره ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ را ﻓﺸﺎر دﻫﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را در ﺣﺪود ‪ 60‬ﻣﺮﺗﺒﻪ در دﻗﯿﻘﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ آﻧﮑﻪ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ اﺣﯿﺎء ﮔﺮدﯾﺪ ﻣﺎﺳﺎژ ﻗﻠﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎﺳﺎ ژ ﺧﺎرﺟﯽ ﻗﻠﺐ ﺗﺎ ﺣﺪي ﮐﺎر ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ را ﻧﯿﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﻟﮑﻦ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﮏ دﻫﻨﺪه دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﻔﺮ دوم اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ دﻫﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ آﻧﮑﻪ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ‪،‬ﻣﺎﺳﺎژ ﻗﻠﺒﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﮔﺮدد اﻣﺎ ﺗﻨﻔﺲ دﻫﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن آن ﻗﺪر اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻋﺎدي‬
‫ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرت ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﺪن اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺪوم ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺘﻨﺎوب ﻧﻤﻮده و رﻧﮕﺶ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﺮ‬
‫و ﻣﺮدﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﮐﻢﮐﻢ وﺿﻊ ﻋﺎدي ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و ﻣﺎﺳﺎژ ﻗﻠﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﺎدام ﺗﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺼﺪوم ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي اداﻣﻪ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ و از اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﻧﺎ اﻣﯿﺪ ﻧﺸﺪ زﯾﺮا ﺷﻮاﻫﺪي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ دهﻫﺎ دﻗﯿﻘﻪ از اﻋﻤﺎل اﯾﻦ‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺪوم ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺗﺎ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻓﻮت ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﻣﺮگ ﻣﻐﺰي‪ ،‬اﻣﺪاد رﺳﺎﻧﯽ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫‪ -3-2‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‬
‫در ﻣﻮر د ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﻗﮕﺮﻓﺘﮕﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت و درﺟﻪ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ در ﺻﻮرت اﺣﺘﻤﺎل ﺷﻮك ﻧﺎﺷﯽ از‬
‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺪوم را ﻃﻮري ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه ﮐﻪ ﺳﺮ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﺑﺪن و ﭘﺎﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﺑﯿﻤﺎر‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ زﺧﻢ ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ آن را در ﻧﯿﺎورﯾﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ را ﺑﺎ ﯾﮏ ﭘﺎرﭼﻪ ﯾﺎ ﺣﻮﻟﻪ ﺗﻤﯿﺰ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن و درﻣﺎن اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﮏ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ارﺟﺎع داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪48‬‬