‫ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ اﻟﻴﺎف ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف‪.‬‬

‫ﺗﺌﻮري‪:‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻗﺒﻞ ﺑﻴﺎن ﮔﺸﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻴﻔﻲ اﻟﻴﺎف ﺑﻪ روشﻫﺎي زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﺴﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ‪ -2 .‬ﺗﺴﺖ ﻣﻌﺮفﻫﺎ‪ -3 .‬ﺗﺴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ‪ -4 .‬ﺗﺴﺖ ﻧﻘﻄﺔ ذوب‪ -5 .‬ﺗﺴﺖ ﺣﻼﻟﻴﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن روﺷﻬﺎي ﺑﺎﻻ ﺗﺴﺖ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻧﻮع ﻛﻠﻲ اﻟﻴﺎف ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻠﻮﻟﺰي‪ ،‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ و ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﻮدن اﻟﻴﺎف را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺴﺖ ﻣﻌﺮفﻫﺎي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻟﻴﺎف ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﻴﺎف ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد ﭼﻮن اﻟﻴﺎف ﻃﺒﻴﻌﻲ داراي ﺳﻄﺢ ﻃﻮﻟﻲ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ اﻛﺜﺮ اﻟﻴﺎف ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻛﺮﻳﻠﻴﻚ داراي ﺳﻄﺢ ﻃﻮﻟﻲ ﺻﺎف و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ داﻳﺮهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺴﺖ ﻧﻘﻄﺔ‬
‫ذوب ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻟﻴﺎف ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻘﻄﺔ ذوب اﻟﻴﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﺎوت زﻳﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺜﻼً ﺗﺴﺖ ﻧﻘﻄﺔ ذوب ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺎﻳﻠﻮن ‪ 66‬از ﭘﻠﻲ اﺳﺘﺮ‬
‫زﻳﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮن اﻳﻦ دو ﻟﻴﻒ داراي ﻧﻘﻄﺔ ذوب ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫روش ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ روش ﺣﻼﻟﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﻃﺒﻴﻌﻲ داﺷﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد وﻟﻲ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﺴﺖﻫﺎي ﻓﻮق ﺑﻪ ﺟﺰ ﺣﻼﻟﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ اﻟﻴﺎف را از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺗﺴﺖﻫﺎي‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺮف‪ ،‬ﻧﻘﻄﺔ ذوب ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻤﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ روﺷﻬﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﺣﻼﻟﻴﺖ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف را از ﻧﻈﺮ ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻤﻲ ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف ﺑﻪ روش ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﻟﻴﺎﻓﻲ را زﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﻗﺮار داد و ﭘﺲ‬
‫از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻴﻔﻲ اﻟﻴﺎف از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎرش ﺗﻌﺪاد اﻟﻴﺎف ﻳﻜﺴﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ اﻟﻴﺎف ﻣﻮﺟﻮد در زﻳﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ‪ ،‬درﺻﺪ ﻋﺪدي ﻫﺮ ﻧﻮع ﻟﻴﻒ را در ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺪﺳﺖ آورد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻃﻮل‬
‫اﻟﻴﺎف ﻣﺨﺘﻠﻒ و داﻧﺴﻴﺘﺔ آﻧﻬﺎ‪ ،‬درﺻﺪ وزﻧﻲ ﻫﺮ ﻧﻮ از اﻟﻴﺎف را در ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬روش ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻤﻲ ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف ﺑﻪ روش ﺣﻼﻟﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺣﻼﻟﻴﺖ ﻳﻚ ﺣﻼل ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻼل دﻳﮕﺮ اﺳﺖ در‬
‫ﺷﺮح آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺷﺮح آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻤﻲ ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا اﻟﻴﺎف را از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد و ﻧﻮع اﻟﻴﺎف ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﻣﺨﻠﻮط را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﻠﻮط را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع اﻟﻴﺎف اﺳﺖ )ﻫﻢ‬
‫داراي ﭘﻮد ﻫﻢ ﺗﺎر ﺑﺎﺷﺪ( ﻃﺒﻖ ﭼﺎرﺗﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺣﻼلﻫﺎي ﻋﻨﻮان ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﺨﻠﻮط در ﺣﻼل ﺣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺲ‬
‫از ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﺣﻼل و دادن زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري از ﺣﻼل را داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮي ﻣﻲرﻳﺰﻳﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﻼل آﻟﻲ ﺑﻮد ﺑﻪ آن ﻣﻘﺪاري آب اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺣﻼل ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ H2SO4 75%,‬و اﺳﻴﺪ ﻓﺮﻣﻴﻚ ﺑﻪ آن ﻣﻘﺪاري اﺳﺘﻦ‬
‫‪75%, H2SO4 60%,‬‬
‫‪60%, HCL4.4‬‬
‫‪HCL4.4N‬‬
‫‪4.4N, HCL,‬‬
‫‪HCL, NaoH‬‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ رﻧﮓ ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻴﺮي ﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ آن ﺣﻼل ﺣﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺤﻠﻮل ﺷﻔﺎف ﺑﻮد ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻼل ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻞ ﻛﺮدن ﺟﺰﺋﻲ ﻧﺒﻮده‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻤﻲ اﻟﻴﺎف ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪاري از ﻣﺨﻠﻮط اﻟﻴﺎف‬
‫را در آون ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺸﻚ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ آن را وزن ﻛﺮد )‪ .(DT‬ﺣﺎل اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ روش‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭼﺎرت ﺑﺎ ﺣﻼلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻞ ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ اﮔﺮ ﺣﻼل ﺟﺰﺋﻲ را ﺣﻞ‬
‫ﻛﺮد )ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪة ﺷﻴﺮي ﺷﺪن( آﻧﻘﺪر ﺑﻪ آن ﺣﻼل اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و در ﻟﻮﻟﻪ آزﻣﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮ ﻣﻲرﻳﺰﻳﻢ و ﺗﺴﺖ‬
‫ﺷﻴﺮي ﺷﺪن را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﺰء ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻼل ﺣﻞ ﺷﺪه و از‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ را دوﺑﺎره ﺧﺸﻚ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و وزن آن را اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ D1
.‬و دوﺑﺎره‬
‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺣﻞ ﻛﺮدن ﺟﺰء ﺑﻌﺪي و اداﻣﺔ ﻛﺎر ﻛﺮدن ﻃﺒﻖ ﭼﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺟﺰء ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه‬
‫در ﻣﺨﻠﻮط )از روﺷﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻴﻔﻲ( ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً در ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﺠﻬﻮﻟﻲ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺗﺴﺖ ﻛﻴﻔﻲ ﺣﻼﻟﻴﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ دو ﻧﻮع ﻟﻴﻒ ﭘﺸﻢ و اﻛﺮﻳﻠﻴﻚ‬
‫در ﭘﺎرﭼﻪ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎرﭼﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﭘﺸﻢ و اﻛﺮﻳﻠﻴﻚ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﺲ از اﻧﺪازهﮔﻴﻲ وزن ﺧﺸﻚ ﻛﻞ ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0.62‬ﮔﺮم ﺑﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮد ‪ 5%‬در ﺟﻮش ﻧﻤﻮﻧﺔ ﭘﺸﻢ را ﺣﻞ ﻛﺮدﻳﻢ و ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن وزن‬
‫آن را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻴﺰان ﭘﺸﻢ را در ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ درﺻﺪ اﻟﻴﺎف در ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ رﻃﻮﺑﺖ‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻳﮕﻴﻦ اﻟﻴﺎف ﭘﺸﻢ و اﻛﺮﻳﻠﻴﻚ در ﻣﺨﻠﻮط درﺻﺪ‬
‫وزﻧﻲ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ را در ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪:‬‬

‫‪R1‬ﭘﺸﻢ‬ ‫‪=14‬‬

‫‪R2=1.5‬اﻛﺮﻳﻠﻴﻚ‬

‫‪٣‬‬