Vergi hukukunun kaynakları

 Yasama organından doğan kaynaklar

 Yürütme organından doğan kaynaklar
 Örf ve adetten doğan kaynaklar
 Yargı organından doğan kaynaklar
 Doktrinden doğan kaynaklar

Yasama kaynakları

 Anayasa – Madde 73
o Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle
yükümlüdür. (genellik ilkesi, vergi ödeme gücüne göre vergi alınacağı ilkesi, verginin
amacı yer alır.)
o Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı maliye politikasının sosyal amacıdır (adalet
ilkesi yer alır)
o Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir ve
kaldırılır. (vergilerin kanuniliği ilkesi)
o Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisna ve indirimleriyle
oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirttiği aşağı ve yukarı sınırlar içinde
değişiklik yapma yetkisi Bakanlar kuruluna verilebilir.
 Kanun
 Uluslararası antlaşmalar
o Devlet maliyesine yük getirmeyen ve kişi haklarına aykırı olmayan anlaşmalar Resmi
gazetede yayınlanarak yürürlüğe girer.

Yürütme kaynakları

 KHK – ancak OHAL durumunda

 BK kararları
 Tüzük – AYM madde 115 – açıklayıcı ve yorumlayıcı bir kaynaktır
 Yönetmelik – AYM madde 124 –
o Mali konularda yönetmelik çıkarılacağı zaman sayıştay’ın görüşü alınır. Yönetmelikler
ayrıntıları belirler.
 Genel tebliğ – Maliye bakanlığı çıkarır
 Özelge – mukteza – Kişiye özeldir
o VUK’a göre yetkili idare tarafından verilen muktezaya göre hareket eden bir
mükellefe vergi cezası kesilemez ve gecikme faizi hesaplanmaz

Yargı kaynakları

 Anayasa Mahkemesi Kaynakları

o İptali istenen kanun, KHK ve meclis iç tüzüğünün resmi gazetede yayınlanmasından
itibaren 60 gün içinde iptal davası açılabilir
 İçtihadı birleştirme kararları

Örf ve adetten doğan kaynaklar – Vergi hukuku kaynağı olmaz ancak kanunda belirtilmişse olur -

Doktrin kaynakları
VUK kapsamı

 Bu kanun hükümleri genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve
belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanır.
 Üniversiteler özel bütçeli olduğundan üniversite harcı VUK kapsamında değildir.
 Gümrük ve tekel idareleri tarafından alınan vergi ve resimler bu kanuna tabi değildir.

Amme alacaklarını tahsili kanunu kapsamı

 Bu kanuna göre, devlete, il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, harç, ceza tahkik ve
takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli gecikme zammı, faiz gibi
feri amme alacakları ve kamu hizmetlerinin uygulanmasından doğan diğer alacaklar ile
bunların takip masraflarına bu kanun hükümleri uygulanır.
 Ancak sözleşmeden, haksız fiil ve haksız iktisaptan (sebepsiz zenginleşme) doğan alacaklara
bu kanun hükümleri uygulanmaz.

Yersellik ilkesi

Kişisellik ilkesi

Geriye yürümezlik ilkesi

 Gerçek geriye yürüme

o Yeni çıkarılmış olan bir yasanın, bu yasa çıkarılmadan önceki dönemlerde hukuki
sonuç ve durumlarını eski yasaya göre tamamlamış olaylara ve durumlara
uygulanmasıdır.
 Gerçek olmayan geriye yürüme
o Yeni çıkarılmış olan bir yasanın, bu yasa çıkarılmadan önceki dönemlerde başlamış
fakat hukuki sonuçlarını doğurmamış olaylara uygulanmasıdır.

Yorum

 Lafzi yorum
 Tarihi yorum
 Sistematik yorum
 Gai – amaçsal yorum/ekonomik yaklaşıma benzer – peçeleme perdeleme sözleşme

Vergi mahremiyeti

 Vergi muameleleri ve incelemeleri ile uğraşan memurlar

 Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olanlar
 Vergi kanunlarına göre kurulan komisyonlara iştirak edenler
 Vergi işlerinde kullanılan bilirkişiler

İstisnası

 Vergi İlanı
 Vergi levhası asılması

İspat

 Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti

esastır.
  Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü
delille ispatlanabilir. Şu kadar ki, vergiyi doğuran olayla ilgisi tabii ve açık bulunmayan şahit
ifadesi ispatlama vasıtası olarak kullanılamaz
 İktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad
olmayan bir durumun iddia olunması halinde ispat külfeti bunu iddia eden tarafa aittir.

Kavramlar

 Vergi mükellefi
 Vergi sorumlusu

Müteselsil olmayan sorumluluk

 Vergi kesenlerin sorumluluğu

o VUK 11:Yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar,
verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevlerin yerine
getirilmesinden sorumludurlar. Bu sorumluluk, bunların ödedikleri vergilerden dolayı
asıl mükellefe rücu etme hakkını ortadan kaldırmaz.
o Vergi kesenler, bu sorumluluklarını yerine getirmezlerse, zamanında alınmayan vergi
ve buna bağlı faiz ceza ve zamlar vergiyi kaynakta kesmek zorunda olan kişiden alınır.
Bu kişi ödemiş olduğu vergiyi daha sonra asıl mükellefe rücu edebilir. Ancak bu
vergiye bağlı olarak ortaya çıkan faiz, ceza ve zamları asıl mükellefe rücu edemez.
 Kanuni temsilcilerin sorumluluğu
o Tüzel kişilerde kanuni temsil
 Tüzel kişilerde vergi ile ödevlerin yerine getirilmemesinden dolayı ortaya
çıkan vergi alacağı önce, doğrudan tüzel kişilikten istenir. Eğer tüzel kişilikten
bu vergi alacağı tahsil edilmezse temsilciden istenir. Ancak temsilciden
istenebilmesi için, tüzel kişiliğin bu vergi borcunu ödeyemeyeceğini gösteren
bir aciz vesikası alınması gerekir.
 Bağlı olan faiz, ceza ve zamlar da öncelikle tüzel kişilikten istenir. Fakat ceza
hapis cezasını gerektiren bir davranış ise ancak bu durumda doğrudan
temsilci bu cezaya maruz kalacaktır. Ancak kaçakçılık cezasını gerektiren bir
davranış varsa ceza suçu işleyene verilecektir.
 TTK’ya göre limited şirketlerde ortaklar, ortaklık borçlarından dolayı koymuş
oldukları sermaye miktarı ile sorumludurlar. Ancak bu durum kamu alacakları
için söz konusu değildir. Amme kanununa göre limited şirket ortakları amme
borçlarından dolayı koymuş oldukları sermaye oranında sorumludurlar.
o Gerçek kişilerde kanuni temsil

 Mirasçıların sorumluluğu

Müteselsil sorumluluk

 Veraset ve intikal vergisinde

 Özel tüketim vergisinde
 Tasfiye memurları
 Serbest muhasebeci, Mali Müşavir, YMM