Professional Documents
Culture Documents
*
Yüksek Lisans Öğrencisi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih
Anabilim Dalı, Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Bilim Dalı, Sakarya,
sulekarabiyik5@gmail.com. (Makale gönderim tarihi: 22.02.2017, makale
kabul tarihi: 15.03.2017)
Şule Karabıyık 120
th th
to escalate between the late 15 century and early 16 century. During the
reign of Suleiman the Magnificent and V. Carlos, the competition between
two countries increased dramatically and though the wars between both
th
powers which ended from time to time lasted until the last quarter of 16
century. After the truce that was made in 1578, relations weakened and both
countries started to deal with their own internal problems. With the treaty of
alliance and commercial in 1782, the Ottoman-Spanish relations raised
continuously. Spain, who wanted to have a say in Mediterranean, sent
delegates to Istanbul and opened many embassies to trade and establish
political relations with the area. It is possible to get more information from
Ottoman archive documents about the name of Jerusalem, Alexandria,
Aleppo, İzmir, Thessaloniki ambassadors which was appointed to trade
centers and also the dates of their appointment, the reasons of their
resignation.
Keywords: Ottoman, Spain, Trade, Ambassador, Embassy
Giriş
Türk-İspanyol ilişkileri, Bizans İmparatorluğu tarafından davet
edilen Katalan Kumpanyası’nın Konstantinopolis’e gelmesiyle 14.
yüzyılın ilk yıllarında başlamıştır. Bu ilk temas iki milletin hafızasında
izler bırakmış ve çeşitli eserlere yansımıştır. 15. yüzyılın sonlarında
birliklerini tamamlayan Türk ve İspanyol imparatorlukları Endülüs
Müslümanları nedeniyle karşı karşıya gelmiş ve aralarındaki rekabet
16. yüzyılda da sürmüştür. Bu rekabetin temel nedeni Osmanlı Devleti
ile İspanya’nın izledikleri politikaların birbirine ters düşmesiydi. Bu
yüzyılda iki ülke arasındaki ilişkileri çatışma olarak özetlemek
mümkündür.
16. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan yeni şartlar ve iki devletin
yaşamış olduğu problemler bir barış yapılmasını zaruri hale getiriyordu.
1578’de yapılan ateşkes ile İspanyollar ve Osmanlılar Akdeniz’de
birbirleri aleyhine harekâtta bulunmayacaklardı. Bu ateşkes antlaşması
1584, 1587 ve 1591 yıllarında tekrar yenilenerek çatışmasızlık hali
devam etmiştir.
17. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İspanya arasında kalıcı barış yapma
fikri tekrar gündeme geldi ise de Osmanlı-İspanya yakınlaşmasının
Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan İspanyol Konsoloslar (1785-1912) 121
1
Yusuf Ayönü, Katalanların Anadolu ve Trakya’daki Faaliyetleri (1302-1311),
Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir 2009, s. 27 vd.
2
Sertuğ Galip İnan, XVI. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri, Sakarya
Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2012, s. 6.
Şule Karabıyık 122
3
Muzaffer Arıkan, “XV-XVI. Asırlarda Türk-İspanyol Münasebetlerine Toplu Bir
Bakış”, AÜDTCFD, C. XXII, Sayı: 3-4, Ankara 1968, s. 240.
4
Yusuf Ayönü, a.g.e., s. 19-20.
5
Yusuf Ayönü, a.g.e., s. 104-105.
6
David Nicolle, Niğbolu 1396, Çev. Özgür Kolçak, Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları, İstanbul 2014, s. 39-40.
7
Juan Carlos Bayo (Haz), Yakup Çelebi’nin Öyküsü, Çev. Mehmet Sait Şener,
İletişim Yayınları, İstanbul 2015.
Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan İspanyol Konsoloslar (1785-1912) 123
8
Tufan Turan, Osmanlı Devleti-İspanya İlişkileri (1774-1876), Sakarya
Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya 2013, s. 13-15.
9
İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C. II, TTK, 10. Baskı, Ankara 2011, s.
199-200; İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. I,
İstanbul 1971, s. 388.
10
Turan, a.g.t., s. 16.
11
Salahi R. Sonyel, “Osmanlı İmparatorluğu’na Yapılan İlk Musevi Göçlerinin
Beş Yüzüncü Yıldönümü”, Belleten, C. 56, Sayı: 215, Ankara 1992, s. 201-203.
12
Uzunçarşılı, a.g.e., s. 200.
Şule Karabıyık 124
13
Arıkan, a.g.m., s.241.
14
Paulino Toledo, “Osmanlı-İspanyol İmparatorluklarında Dünya
İmparatorluğu Fikri, 16. Yüzyıl”, İspanya-Türkiye, 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla
Rekabet ve Dostluk, Ed. Pablo Martin Asuero, Çev. Peral Bayaz Çarum, Kitap
Yayınevi, İstanbul 2006, s.16.
15
Arıkan, a.g.m., s. 239.
16
Toledo, a.g.m., s. 17.
17
Hüseyin Serdar Tabakoğlu, XVIII. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri, Dergâh
Yayınları, İstanbul 2011, s. 14.
Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan İspanyol Konsoloslar (1785-1912) 125
20
Erdal Çoban, “Macaristan’da Protestanlığın Gelişmesi ve Osmanlı
Hakimiyeti”, OTAM, Sayı: 7, Ankara 1996, s. 100 (99-112).
21
Tabakoğlu, a.g.e., s. 13.
22
Tabakoğlu, a.g.e., s. 20.
Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan İspanyol Konsoloslar (1785-1912) 127
23
Tabakoğlu, a.g.e., s. 21-22.
24
Tabakoğlu, a.g.e., s. 24.
25
Tufan Turan, a.g.t., s. 60-61.
26
Kemal Beydilli, “İspanya”, DİA, C. XXIII, İstanbul 2001, s. 166 (162-170).
Şule Karabıyık 128
27
Turan, a.g.t., s. 61.
28
Müzakerelerin safahatı hakkında bkz. Turan, a.g.t., s. 61-69; Tabakoğlu,
a.g.e., s. 37-47.
29
Antlaşmanın maddeleri Osmanlı Arşivi’nde bulunan 46/01 Numaralı Düvel-i
Ecnebiye Defteri (BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 1-6) esas alınarak
özetlenmiştir.
Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan İspanyol Konsoloslar (1785-1912) 129
30
Turan, a.g.t., s. 82; Tabakoğlu, a.g.e., s. 57.
31
Tabakoğlu, a.g.e., s. 67.
Şule Karabıyık 132
32
Örneğin İngilizlerin Doğu Akdeniz’de İngilizlerin oluşturduğu ticaret ağı ve
konsolosluk yapılanması hakkında bkz. M. Sait Türkhan, 18. Yüzyılda Doğu
Akdeniz’de Ticaret ve Haleb, İstanbul Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora
Tezi, İstanbul 2014, s. 185-286.
33
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 57.
34
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 132.
35
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 138-139.
Şule Karabıyık 136
36
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 122.
37
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 133.
38
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 134.
39
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 136.
40
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 123.
41
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 130.
42
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 128.
43
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 133.
44
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 129.
45
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 132.
46
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 134.
47
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 135.
48
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 137-138.
Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan İspanyol Konsoloslar (1785-1912) 137
49
Örneğin Selanik Konsolosu Don Antonyo Difas vefat etmişti (BOA
A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 125).
50
İskenderiye konsolosu Don Tefor de İskalante, bölgenin havasına ve suyuna
alışamadığı için istifa etmişti (BOA A.DVNS.DVE.d 046/1, s. 86-87).
Şule Karabıyık 138
Kaynakça
1. Arşiv Belgeleri
BOA A.DVNS.DVE.d 046/1.
2. Kitaplar ve Makaleler
Muzaffer Arıkan, “XV-XVI. Asırlarda Türk-İspanyol Münasebetlerine Toplu
Bir Bakış”, AÜDTCFD, C. XXII, Sayı: 3-4, Ankara 1968, s. 239-256.
Ayönü, Yusuf, Katalanların Anadolu ve Trakya’daki Faaliyetleri (1302-
1311), Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir 2009.
Bayo, Juan Carlos (Haz), Yakup Çelebi’nin Öyküsü, Çev. Mehmet Sait Şener,
İletişim Yayınları, İstanbul 2015.
Beydilli, Kemal, “İspanya”, DİA, C. XXIII, İstanbul 2001, s. 162-170.
Çoban, Erdal, “Macaristan’da Protestanlığın Gelişmesi ve Osmanlı
Hakimiyeti”, OTAM, Sayı: 7, Ankara 1996, s. 99-112.
Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. I, İstanbul
1971.
İnan, Sertuğ Galip, XVI. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri, Sakarya
Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2012.
Nicolle, David, Niğbolu 1396, Çev. Özgür Kolçak, Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları, İstanbul 2014.
Sonyel, Salahi R., “Osmanlı İmparatorluğu’na Yapılan İlk Musevi Göçlerinin
Beş Yüzüncü Yıldönümü”, Belleten, C. 56, Sayı: 215, Ankara 1992, s. 201-206.
Tabakoğlu, Hüseyin Serdar, XVIII. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri,
Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
Toledo, Paulino, “Osmanlı-İspanyol İmparatorluklarında Dünya
İmparatorluğu Fikri, 16. Yüzyıl”, İspanya-Türkiye, 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla
Rekabet ve Dostluk, Ed. Pablo Martin Asuero, Çev. Peral Bayaz Çarum, Kitap
Yayınevi, İstanbul 2006, s. 15-29.
Turan, Tufan, Osmanlı Devleti-İspanya İlişkileri (1774-1876), Sakarya
Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya 2013.
Türkhan, M. Sait, 18. Yüzyılda Doğu Akdeniz’de Ticaret ve Haleb, İstanbul
Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2014
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. II, TTK, 10. Baskı, Ankara 2011.