Izahli Kurikulum Ve Pedaqogika 1ci Hisse Ayshen Muellime Qasimova Gence Seheri

Ayşən müəllimə Qasımova Mustafayeva 055 468 89 24 Gəncə şəhəri
İZAHLI
KURİKULUM VƏ
PEDAQOGİKA
1-ci hissə
(Qəbul tipli suallar və onların izahlı cavabları)
Ayşən müəllimə Qasımova Mustafayeva
055 468 89 24 ayshenqasimova@yahoo.com
Gəncə 2018
UĞUR ƏLDƏ ETMƏK İSTƏYƏN YOLLAR AXTARIR,

İSTƏMƏYƏN İSƏ BƏHANƏLƏR 
Hər gün nizamlı və davamlı olaraq 3 saat dərs ilə

məşğul olan, çalışmalar edən, ev tapşırıqlarını
yerinə yetirən şagirdin qazana bilməyəcəyi təhsil
ocağı yoxdur. Çünki imtahanda verilən bütün
suallar, ən savadlılar üçün deyil, əzmlə çalışıb
qazananlar üçün hazırlanmaqdadır. Xəyallarını
sonraya saxlama və hədəflərin üçün əlindən gələni
et!
O zaman, QAZANAN SƏN OLACAQSAN.
1. Kurikulum sözünün lüğəti mənası – Yol, istiqamət

2. İbtidai təhsil səviyyəsi üçün 9 fənn kurikulumu hazırlanıb.
3. İdraki taksonomiyalar Benjamin Blum tərəfindən 1956-cı ildə təsnif olunub.
4. Psixomotor taksanomiyaya aid olanlar : hazırolma, uyğunlaşma, yaradıcılıq, mexanizmi
müəyyənləşdirmə
5. Fənn kurikulumlarında əks olunub : 1. Qiymətləndirmə növləri və üsulları 2. Təlimin
forma və üsulları 3. Təlim strategiyaları
6. Emosional taksanomiyaya aid olan səviyyələr : 1. Qəbul etmək 2. Reaksiya vermək
3. Dəyərləndirmək 4. Təşkil etmək 5. Dəyərlərin daşıyıcısı olmaq
7. Ünsiyyət növünə aid olanlar : Təqdim etmək, seçimini izah etmək, reaksiya vermək, şərh
etmək
8. İdraki (Blum) taksanomiyasının mahiyyəti –İntellektual bacarıq və vərdişlərin inkişaf
etdirilməsini istiqamətləndirmək
9. Məzmun standartının quruluşu – bilik, fəaliyyət
10. “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikadsının Qanunu 47 maddədən ibarətdir.
11. 2.1.3. “İdman növlərinə (atletika, gimnastika) aid sadə hərəkətləri nümunələrə
müvafiq təkrar edir” alt standartının fəaliyyət hissəsi - Psixomotor növünə, səviyyəsi isə
təqlid etməyə aiddir.
12. “Təhsil haqqında” qanunun ən az maddədən ibarət olan fəsli 5-ci fəsildir.
13. Deklarativ – məlumat xarakterli biliklər
14. İdrak taksanomiyası üzrə Bilik səviyyəsinin təlim nəticələri : müəyyən edir, sadalayır.
15. İdrak taksanomiyası üzrə Anlama səviyyəsinin təlim nəticələri : fərqləndirir, izah edir.
16. İdrak taksanomiyası üzrə Tətbiqetmə səviyyəsinin təlim nəticələri : dəyişir, nümayiş
etdirir.
17. İdrak taksanomiyası üzrə Analiz səviyyəsinin təlim nəticələri : ayırır, müəyyən edir.
18. Blum taksanomiyasının mərhələləri ( ardıcıllıqla) – Bilmə, Anlama, Tətbiq, Təhlil,
Sintez, Dəyərləndirmə (Hissetmə aid deyil).
Kişinin xoşbəxtliyi qadından, qadının xoşbəxtliyi uşaqdan, uşağın xoşbəxtliyi isə anasını
sevən bir atadan keçər.
19. Təhsil taksanomiyaları :

● Zəncirvari quruluşa malikdir;
● Təlimin konqruentliyinə əminlik yaradır;
● Təlimin keyfiyyətini yüksəldir;
● Təlimin məqsədlərinin ardıcıllığını və əlaqəliliyini təmin edir.
20. 4.1.1. Hərfi birləşmələri və sözləri düzgün yazır. – (prosedural bilik, psixomotor
fəaliyyət)
21. İnteraktiv təlim – müəllim və şagirdlər arasında əks-əlaqənin yaradılması.
22. Kurikulum – Təlimin məzmunu, təşkili və qiymətləndirilməsi ilə bağlı məsələləri
özündə əks etdirən konseptual sənəddir.
23. 4.1.1. Müvafiq mərhələdə informasiya prosesləri və texnologiyaların tətbiq sahələrini
və əhəmiyyətini şərh edir. (prosedural bilik, ünsiyyət fəaliyyət)( tətbiq edirsə, prosedural
bilikdir).
24. Təhsil haqqında qanun – 19 iyun 2009
25. Kurikulumun səciyyəvi cəhətləri : Nəticəyönümlüdür, Şəxsiyyətyönümlüdür,
İnteqrativlik əsas prinsip kimi qəbul olunub.
26. Kurikulum islahatını zəruri edən səbəblər :
● Təhsilin məqsəd və vəzifələrinə yeni baxış və yanaşmaların formalaşması
● İnformasiya əsrinin tələbləri
● Dünya təhsil sisteminə inteqrasiya
● Planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyartına keçid
● Cəmiyyətdə yeni ictimai münasibətlərin yaranması
27. Təhsil standartı – Təhsilalanalanların bilik, bacarıq və vərdişlərinin səviyyəsinə
qoyulmuş dövlət tələbidir.
28. Təhsil islahatları 1999-2013-cü illəri əhatə edir.
29. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası 12 noyabr 1995-ci il
30. Kurikulumlarda fənnin məzmunu bacarıqlar şəklində ifadə edilən təlim nəticələri –
standartlar formasında verilmişdir.
Bugünün uşaqlarını dünənin qaydaları ilə tərbiyə etsək, sabahlarından oğurlamış olarıq.
31. Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası – 24 oktyabr

2013-cü il
32. Təhsil qanunu – 19 iyun 2009.
33. Milli Kurikulum hazırlanarkən nəzərə alınan prinsiplər : Tələbyönümlülük,
Nəticəyönümlülük, Şəxsiyyətyönümlülük, İntqrativlik (Subyektivlik aid deyil).
34. Şagirdyönümlülük prinsipi– tədris və təlim işi şagirdlərin maraq və tələbatlarının
ödənilməsinə, onların istedad və qabiliyyətlərinin, potensial imkanlarının inkişafına
yönəldir.
35. Şəxsiyyətyönümlülük prinsipi – Şagirdlərdə idraki, ünsiyyət, psixomotor bacarıqları
inkişaf etdirməklə onlarda milli və bəşəri dəyərlərin formalaşdırırlmasıdır.
36. Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Əsasnaməsi – 13 yanvar 2011
37. Ümumtəhsil üzrə proqramda (kurikulumda) əks olunub:
● Ümumi təhsilin səviyyələri üzrə təlim nəticələri və məzmun standartları;
● Ümumi təhsilin hər bir səviyyəsində tədris olunan fənlər;
● Ümumi təhsil səviyyələri üzrə həftəlik dərs və dərsdənkənar məşğələlərin saatlarının
miqdarı;
● Təlim nailiyyətlərinin (nəticələrinin) qiymətləndirilməsi və monitorinqi;
● Ümumi təhsil sistemində pedaqoji prosesin təşkili prinsipləri.
38. Ümumi təhsilin idarə olunması aşağıdakı prinsiplər əsasında həyata keçirilir:
● hesabatlılıq;
● məsuliyyətin bölüşdürülməsi;
● inkişafın monitorinqi.
39. Ümumi təhsil sistemində pedaqoji prosesin təşkili prinsipləri:
● Pedaqoji prosesin tamlığı;
● Şagirdyönümlülük;
● Fəaliyyətin stimullaşdırılması;
● Təlimdə bərabər imkanların yaradılması
40. Kurikulum – təlim prosesi ilə bağlı bütün fəaliyyətlərin səmərəli təşkilinə,
məqsədyönlü və ardıcıl həyata keçirilməsinə imkan yaradan konseptual sənəddir.
Toxum torpağa düşsə, onun üçün “öldü” deyilə bilərmi?

41. Tələbyönümlülük prinsipi – fərdin, cəmiyyətin və dövlətin dəyişən ehtiyac və

tələbatlarının nəzərə alınması.
42. Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları (kurikulumları) – 3 iyun 2010.
43. Kurikulum termini 90-cı illərin axrından Azərbaycanda istifadə olunmağa başlayıb.
44. Qiymətləndirmə standartları – təhsilin müəyyən mərhələsində şagirdlərin nailiyyət
səviyyəsinə qoyulan dövlət tələbidir.
45. İnteqrativlik – Kurikulumun əsas prinsiplərindən biridir. Təhsilin məzmun
komponentlərinin bir-biri ilə və həyatla əlaqəsidir.
46. Ümumtəhsil məktəblərində təhsil səviyyələri :
● ibtidai təhsil səviyyəsi (1– 4-cü sinif)
● Ümumi orta təhsil səviyyəsi (5-9-cu sinif)
● Tam orta təhsil səviyyəsi (10-11-ci sinif)
47. Ümumi təhsil pilləsində təhsilverənlərin keyfiyyət göstəriciləri :
● İşlədiyi məktəbdə və ictimaiyyətdə hörmətə və nüfuza sahib olmalı;
● Ədalətlilik, məsuliyyətlilik, cavabdehlik keyfiyyətlərinə sahib olmalı;
● Əməkdaşlıq, tətqiqatçılıq, özünütəhsil və idarəçilik bacarıqlarına yiyələnməli;
● İxtisası üzrə dövrün tələbatına uyğun elmi-nəzəri biliklərə yiyələnməli.
(avtoritar rejimə əsasən dərs keçə bilməz).
48. Müəllimin innovativ fəaliyyətinin nəticəsinə aid olanlar :
● Şagirdlərin kompetensiyası artır;
● Təhsil müəssisəsinin nüfuzu artır;
● Təhsilin keyfiyyəti yüksəlir.
49. Müasir kurikulumda qiymətləndirmə standartları və mexanizmləri müəyyən olunub.
50. 3.3.3. Çəkdiyi şəkillərin atributlarını dəyişir. (Kontekstual bilik, psixomotor fəaliyyət) (
dəyişə bilirsə deməli yeni əldə olunan bilikdir).
51. Nəticəyönümlülük prinsipi– Əvvəlcədən müəyyən edilmiş şagird nailiyyətinin
nəticələr formasında əks etdirilməsidir.
52. 4.2.8. Sahə və perimetrin tapılmasına aid məsələlər tərtib və həll edir.
(Kontekstual bilik, idraki fəaliyyət) (Tərtib edirsə deməli yeni əldə olunan bilikdir).
Əgər A planın alınmadısa, unutma ki, əlifbada hələ 31 hərf qalıb.

53. Fənn kurikulumun strukturu : fənn üzrə ümumi təlim nəticələri, təlim strategiyaları,
şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi, məzmun standartlarının şərhi.
54. Kurikulumun xüsusiyyətləri : şəxsiyyətyönümlü, nəticəyönümlü, inteqrativlik,
tələbyönümlü
55. Azərbaycan Respublikası Təhsil haqqında İslahat proqramı – 15 iyun 1999
56. Təhsildə isıahat qanunu – 15 iyun 1999.
57. Qiymətləndirmə konsepsiyası – 13 yanvar 2009
58. Ümumtəhsil məktəblərində məktəbdaxili qiymətləndirmənin aparılmasına dair
müvəqqəti təlimat – 2 sentyabr 2013
59. Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları və proqramları (kurikulumları) – 3 iyun
2010.
60. Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları :
● Ümumi təhsilin məzmunu;
● Ümumi təhsilin idarə olunması;
● Ümumi təhsilin maddi-texniki və tədris bazası;
● Ümumi təhsilin infrastrukturu;
● Ümumi təhsil sistemində təhsilverənlərin keyfiyyət göstəriciləri;
● Ümumi təhsil sistemində təhsilalanların bilik, bacarıq və vərdişlərinin səviyyəsi.
61. Milli kurikulum – ölkə miqyasında təhsilin hər bir pilləsindəki fəaliyyətlərin həyata
keçirilməsinə imkan yaradan və onları istiqamətləndirən konseptual sənəddir.
62. Alt-standart - əks standartlarda ifadə olunmuş fikrin müəyyən hissəsidir.
63. Fənn kurikulumu – fənn üzrə fəaliyyətləri istiqamətləndirən konseptual sənəddir.
64. Əsas standart – fənlər üzrə müəyyən olunan təlim nəticələrini məzmun xətləri üzrə
ümumi şəkildə ifadə edir.
65. Kurikulum islahatını zəruri edən səbəblər :
● Cəmiyyətdə yeni ictimai münasibətlərin yaranması;
● Dünya təhsil sisteminı inteqrasiya;
● Planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçid;
● Mövcud ümumi təhsil proqramlarının müasir tələblərə cavab verməməsi
(təhsilin məqsəd və vəzifələrinə yeni baxış və yanaşmaların formalaşmaması aid deyil).
Mükəmməllik, hər savaşda döyüşərək qazanmaq deyildir. Ən yaxşı strategiya,

döyüşmədən qazanmaqdır.
66. Fənn kurikulumun strukturu : giriş, fənnin məqsədi və vəzifələri, fənnin xarakterik
xüsusiyyətləri, fənnin məzmunu, təlim strategiyaları, şagird nailiyyətlərinin
qiymətləndirilməsi.
67. Fənn kurikulumuna aiddir : məzmun standartı, məzmun xətti, ümumi təlim nəticələri,
qiymətləndirmə (aid deyil – həftəlik dərs saatlarının miqdarı).
68. Kurikulumun mahiyyəti : təhsil pillələri üzrə təhsilin məzmununu və mənimsənilmə
qaydalarını müəyyən edir.
69. Müəllimin innovativ fəaliyyətləri:
● İnnovativ təlim və informasiya texnologiyalarını tətbiq edir;
● İnnovativ yanaşmalar əsasında peşə fəaliyyətini daim təkmilləşdirməyə sıy göstərir;
● Pedaqoji prosesə yeni yanaşmalar əsasında səmərəli təlim üsulları yaradır;
● İnkişafetdirici, differensial və inteqrativ yanaşmaları tətbiq edir.
70. Fənn kurikulumun məzmununun strukturları :
● ümumi təlim nəticələri;
● məzmun xətləri;
● məzmun xətləri və siniflər üzrə təlim nəticələri;
● məzmun standartları
71. Məzmun xətti dəyişməzdir.
72. Məzmun xətti fənn üzrə ümumi təlim nəticələrinin reallaşmasını təmin etmək üçün
müəyyən olunmuş məzmunun zəruri hissəsidir.
73. Əsas standart əsasən dəyişməzdir.
74. Alt standart daim dəyişir.
75. Bilik – təbiət və cəmiyyət haqqında şübhə doğurmayan, isbata ehtiyacı olmayan
qaydalar, anlayışlar, təriflər, müddəalar.
76. Bacarıq – biliyi tətbiq edə bilmək.
77. Vərdiş – dəfələrlə təkrar etməklə bacarıqların avtomatlaşması.
78. Fənlərin tədrisi metodikası təlim metodları və texnologiyalarının ayrı-ayrı fənlərin
tədrisində tədbiqi məsələlərini əhatə edir.
Heç kimi şamla axtarmayın, görülməsi lazım olan kəs onsuz da işığı ilə parlayacaqdır.
79. Alt standartın funksiyaları :

● Təlim məqsədlərinin dəqiq müəyyən olunması üçün etibarlı zəmin yaradır;
● Təlim startegiyalarının düzgün seçilməsində mühüm rol oynayır;
● Təlimin inteqrativliyini təmin edir;
● Təlimin məzmununun davamlı inkişafını təmin edir.
80. Psixomotor – hərəki fəaliyyət növüdür.
81. İdraki bacarıqlar : fərqləndirmək, tanımaq, nümunə göstərmək, müqayisə etmək,
təhlil etmək, dəyərləndirmək.
82. Qiymətləndirmə konsepsiyası : 13 yanvar 2009-cu il
83. Bilik ---- tanımaq, sadalamaq.
84. Sintez ---- plan tutmaq.
85. Tətbiq ---- həll etmək.
86. Təhlil ---- struktur müəyyənləşdirmək.
87. Qiymətləndirmə standartı – təhsil alanların nailiyyət səviyyəsinə qoyulan dövlət
tələbidir.
88. 1.2.4. Nitq situasiyalarından asılı olaraq danışıq prosesində müvafiq jest və
mimikalardan istifadə edir. – (prosedural bilik, ünsiyyət və psixomotor fəaliyyət)
89. 2.1.2. Sadə ədədi ifadələrin qiymətini hesablayır. (Prosedural bilik, idraki fəaliyyət)
90. 4.1.7. Ad, əlamət, hərəkət bildirən sözləri tanıyır və fərqləndirir. ( deklarativ bilik,
idraki fəaliyyət).
91. Ünsiyyət bacarıqları : şərh etmək, seçimini izah etmək, təsvir etmək.
92. psixomotor bacarıqları : yazmaq, yapmaq, jest və mimikadan istifadə etmək, piano
çalmaq.
93. Kompetensiya (beş barmaq) : biliklər, bacarıqlar, vərdişlər, dəyərlər, keyfiyyətlər
(qiymətləndirmə aid deyil).
94. Dərsin əsas funksiyaları : öyrədici, tərbiyəedici, inkişafetdirici.
95. Hər bir standart alt standarta ayrılır.
96. Tədris resursları : didaktik materiallar, çalışmalar, əyani vəsaitlər, elektron təlim
vasitələri (dərs icmalı aid deyil, dərs icmalı müəllimə aiddir).
Söyləyə biləcəyi sözü olmayan insan ya ucadan danışar, ya da əsəblə. Konfutsi

97. Alt standartlara aiddir :

● Təlim məqsədlərinin dəqiq müəyyən olunmasını təmin edir;
● Təlim prosesinin planlaşdırılması və qurulmasını istiqamətləndirir;
● Təlimin müxtəlif mərhələləri üzrə şagirdlərin inkişafını izləməyə imkan verir;
● Əsas standartın tərkib hissəsi olub ona xidmət edir.
98. Kontekstual bilik – problemin həll edilməsi yolu ilə əldə olunan yeni biliklərdir.
99. Ünsiyyət fəaliyyətinə aiddir : təqdim etmək, seçimini izah etmək, reaksiya vermək,
şərh etmək.
100. Təlim strategiyaları :
● təlimin təşkilinə verilən əsas tələblər;
● təlim fəaliyyətinin planlaşdırılması;
● forma və üsullar.
101. Deklarativ bilik – fənn üzrə məlumat xarakterli biliklərdir.
102. Fəal təlim fəal idrak fəaliyyətinə əsaslanır.
103. Prosedural bilik – fəaliyyətin icrasına dair prosedur qaydaları əhatə edən biliklərdir.
104. Məzmun standartı 2 hissədən ibarətdir.
105. Alt standartın funksiyaları :
● Təlim məqsədlərinin dəqiq müəyyən olunması üçün etibarlı zəmin yaradır;
● Təlim strategiyalarının düzgün seçilməsində mühüm rol oynayır;
● Təlimin məzmununun davamlı inkişafını təmin edir;
● Təlimin inteqrativliyini təmin edir.
106. Biliyin növləri : prosedural, deklorativ, kontekstual.
107. Təlimin prinsipləri :
● sistemlilik, davamlılıq;
● əyanilik;
● şagirdlərin fəallığı və müstəqilliyi.
(müəllimlərin təhsil səviyyəsi aid deyil)
108. Şagirdlərin fəaliyyəti – konkret tapşırıq üzrə problemi araşdırır və düzgün həlli
yolunu tapmaq.
İnsanların ən pisi, birinə ayrı, digərinə isə ayrı görünən ikiüzlü insanlardər.
Hz.Məhəmməd (s.a.a.s)
109. Portfolio – şagirdlərin təlim nailiyyətləri və inkişaf göstəricilərindən, pedaqoji

heyətin rəy və tövsiyyələrindən ibarət sənədlər toplusu
110. İnteqrasiyada ifrata varmaq, fənlə bağlı mühüm bilik və bacarıqların tədrisindən
yayındıra bilər.
111. Fənləri hansı model üzrə inteqrasiya etmək haqqında dərindən düşünmək və düzgün
qərarlar qəbul etmək lazımdır.
112. Bütün fənlər üzrə təhsilin müxtəlif pillələrində inteqrasiyaya eyni dərəcədə
əhəmiyyət verilməlidir.
113. Şaquli inteqrasiya həm də siniflərarası inteqrasiya adlanır.
114. Yaradıcı tətbiqetmə mərhələsinə aiddir :
● Biliklərin mənimsənilməsinin başlıca meyarıdır.
● Biliyi möhkımləndirir, onun praktiki əhəmiyyətini uşağa açıb göstərir.
● Bu mərhələ vaxt etibarilə yalnız akademik dərslə məhdudlaşmaya da bilər.
● Şagirdlərdə yaradıcı təfəkkürün inkişafını təmin edən prosesdir.
115. Tədqiqatın aparılması mərhələsində yeni faktların öyrənilməsi və bu suallara
cavabların tapılması gedişində düşünmək və yeni bilgiləri kəşf etmək üçün münasib şərait
yaradır.
116. Fərdi iş formasının mənfi cəhəti : artıq vaxt itkisinin olması
117. İnandırmaq – təhsil alanların mənəvi tərbiyəsində əsas metod.
118. Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyasının həyata
keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planı – 19 yanvar 2015-ci il
119. Multimediya – səs, şəkil, mətn, animasiya, video kimi iki və daha artıq mediyanən
birləşməsi.
120. İllik planlaşdırmaya aiddir : standart, inteqrasiya, resurslar, tarix ( motivasiya aid
deyil)
121. Kurikulumun səviyyəvi xüsusiyyətləri : nəticəyönümlülük, şəxsiyyətyönümlülük,
inteqrativlik.
122. 1.2.4. Nitqində jest və mimikalardan istifadə edir. – prosedural bilik, psixomotor və
emosional fəaliyyət.
Qadınlar insandır, biz isə insanoğlu. Neşet Ertaş

123. Müəllimin innovativ fəaliyyətləri :

● İnkişafetdirici, differensial və inteqrativ yanaşmaları tətbiq edir;
● Yeni təlim üsulları yaradır;
● İnnovativ təlim informasiya texnologiyalarını tətbiq edir;
● Təlim prosesində şagirdə obyekt kimi baxmır;
( təlim prosesində şagirdlərə mövzu ilə bağlı daha çox məlumat verməyə çalışır – bu fikir
səhvdir).
124. Nə üçün? – açıq sualdır.
125. Şagirdin mövqeyi – “kəşf edən”, “tətqiqatçı”;
126. Müəllimin mövqeyi – “bələdçi”, “aparıcı”;
127. İntekrativ iş formaları – cütlüklərlə iş
128. Refleksiya mərhələsi şagirdlərin tədqiqat fəaliyyətlərinin əsas mərhələsini dərk
etməyə xidmət edir.
129. Fəal təlimin xüsusiyyətləri :
● Problemin həlli prosesində biliklərin müstəqil şəkildə əldə edilməsi və mənimsənilməsi;
● Yeni biliklərin tədqiqat prosesində dərk ediıməsi;
● Dialoji təlimə üstünlük verilməsi;
● Təfəkkürə əsaslanması.
130. Pedaqoji prosesin tamlığı – Təlim məqsədləri kompleks ( inkişafetdirici, öyrədici,
tərbiyəedici) şəkildə həyata keçirilir, real nəticələrlə yekunlaşan müəllim və şagird
fəaliyyətini əhatə edir.
131. Prosedural bilik – fəaliyyətin icrasına dair prosedur qaydaları əhatə edən biliklərdir.
132. Təlim üsulları : BİBÖ, Karusel, Auksion, Ziqzaq.
133. Təlimin 4 forması var.
134. Təhsil taksanomiyaları : İdraki, emosional, psixomotor.
135. İnteqrasiya olunmuş kurikulum : fənn sahələri üzrə təlimin asanlaşdırılmasına
xidmət edir. Bu, əksər hallarda əsas təlim məqsədləri ətrafında cəmləşir və ayrı-ayrı
fənlərlə bağlı bilikləri əhatə edir.
136. Məzmun xətti dəyişməzdir.
İnsanı – sadəcə gördüklərindən ibaərt sanma... Görə bilmədiklərində axtar...

Daxilindədir həqiqətin rəsmi... Xarici isə, sadəcə bir mənzərədir...
137. Əsas standart əsasən dəyişməzdir.

138. Alt-standart daim dəyişir.
139. Qiymətləndirmə standartları şagirdlərin nailiyyət səviyyəsini müəyyən edir.
140. 1.1.3. İnformasiyadan istifadə üsullarını sadə formada izah edir. – Deklarativ bilik.
141. Ziqzaq təlim üsulu – Bu üsul mətnin məzmununun qısa müddət ərzində şagirdlər
tərəfindən mənimsənilməsinə imkan yaradır. Şagirdlər dörd nəfərlik qruplara bölünür
(əsas qrup). Qruplardakı şagirdlər yenidən nömrələnir. Hər qrupdakı eyni rəqəmli
şagirdlərdən yeni qrup (ekspert qrupu) yaradılır. Öyrəniləcək mətn qrupların sayı qədər
hissələrə bölünür və ekspert qruplarına verilir.
142. 2.1.1. Mötərizəli və mötərizəsiz ədəi ifadələri oxuyur və yazır. – İdraki, bilik.
143. Venn diaqramı üsulu – Əşya və hadisələri müqayisə etmək, onların oxşar və fərqli
cəhətlərini müəyyənləşdirmək üçün bu üsuldan istifadə olunur.
144. 1.3.1. Canlılar aləminə aid olan varlıqları (bitki, heyvan, insan) tanıyır. – Təlim
məqsədi : Heyvanlar aləminə aid varllqları oxuyur.
145. Təlimdə bərabər imkanların yaradılması – Bütün şagirdlərə eyni təlim şəraiti yaradılır
və pedaqoji proses onların potensial imkanları nəzərə alınmaqla tənzimlənir.
146. 3.1.3. Yemək masası ətrafında davranlş nümayiş etdirir. – psixomotor, mexanizm.
147. Cütlərlə iş forması – Şagirdlər təlim tapşırıqlarını birgə yerinə yetirirlər. Bu dərs
forması şagirdlərə daha yaxından əməkdaşlıq etməyə və ünsiyyət qurmağa, məsuliyyəti
bölüşməyə optimal imkan yaradır.
148. 2.1.3. İdman növlərinə (atletika, gimnastika) aid sadə hərəkətləri nümunələrə
müvafiq təkrar edir. – psixomotor, təqlid etmək.
149. Şagirdyönümlülük – tədris və təlim şagirdlərin maraq və tələbatlarının ödənilməsinə,
onların istedad və qabiliyyətlərinin, potensial imkanlarının inkişafına yönəldilir.
150. BİBÖ üsulu – Strategiya ilə oxuyan oxucu məqsədləri müəyyənləşdirərkən bu
üsuldan istifadə edir.
151. Fənn kurikulumları əsasında təlimin planlaşdırılmasının 2 növü var.
152. Perseptiv planlaşdırma illik müddəti əhatə edir.
153. 4 təlim forması var.
Sizi xoşbəxt edən, dünya deyil ALLAHdır.

154. İş formaları : cütlərlə, fərdi, kollektiv, qruplarla.

155. İş üsulları : Beyin həmləsi, kiçik qruplarla müzakirə.
156. Planlaşdırmanın 2 növü var.
157. İllik planlaşdırmaya aid olanlar : Tədris vahidi, resurslar, tarix, mövzu,
qiymətləndirmə, standartlar. ( bunlar isə yoxdur : motivasiya, tədqiqa aparılması, yaradıcı
tətbiqetmə).
158. Perseptiv planlaşdırma aparmaq üçün müəllim bu bacarıqlara malik olmalıdır:
● Məzmun standartlarına əsasən dərslikdəki (dərslik olmayan fənlər üzrə müəllim
vəsaitindəki) tədris vahidi və mövzular üzrə dəqiqləşmələr aparmaq;
● İnteqrasiya imkanlarını müəyyən etmək;
● Tədris vahidlərinin və mövzuların ardıcıllığını müəyyənləşdirmək.
159. Tədris vahidi və mövzuların ardıcıllığı sadədən mürəkkəbə, məntiqi və xronoloji
ardıcıllıq prinsiplərə əsasən müəyyən olunur. ( Bunlar isə yoxdur: məntiqi, şeirlərin
ardıcıllığı, zaman ardıcıllığı, məzmun ardıcıllığı, asandan çətinə, standartların ardıcıllığı).
160. Şaquli inteqrasiya – Standartların siniflər üzrə əlaqəsini əhatə edir. Bilik, bacarıq və
vərdişlərin sinifdən-sinfə genişlənərək inkişaf etməısini izləməyə imkan yaradır.
161. Fəaliyyət xətti – Məzmun xətlərində əks olunan biliklərin əldə edilməsində şagirdə
praktik imkan yaradır.
162. Fəaliyyətin stimullaşdırılması – Pedaqoji prosesin səmərəli və effektiv qurulması,
şagirdlərin təlimə marağının artırılması üçün onların fəaliyyətindəki bütün irəliləyişlər
qeyd olunur və dəyərləndirilir, nəticə etibarı ilə şagirdlərin daha uğurlu təlim nəticələrinə
istiqamətləndirilməsi təmin olunur.
163. Məzmun xətti – fənn üzrə təlim nəticələrinin reallaşması üçün müəyyən olunmuş
mızmunun zəruri hissəsidir.
164. Auksion üsulu – hamı növbə ilə əşya və ya hadisə haqqında fikir söyləyir, sonuncu
təklif verən şagird qalib sayılır.
165. Beyin həmləsi – Bu üsuldan demək olar ki, hər dərs istifadə olunur. Bu üsul əqli
hücum da adlandırılır. Şagirdlərdə yeni mövzuya maraq oyatmaq, habelə onların nəyi
yaxşı (və ya pis) bildiklərini aydınlaşdırmaq məqsədilə bu üsuldan istifadə olunur.
“Bir kitab məni necə dəyişə bilər ki?" deyirsənsə, əlindəki kitaba bax! O da bir zamanlar
odun idi. 
166. Layihələrin hazırlanması – şagirdlərin tədqiqat vərdişlərinin, biliklərə müstəqil

yiyələnmə bacarıqlarının formalaşmasında mühüm rol oynayır, onlara müstəqil şəkildə öz
fəaliyyət proqramlarını qurmağa, habelə öz vaxtını və işini qrafik üzrə planlaşdırmağa
kömək edir.
167. Motivasiya haqqında :
● Motivasiya qismində istifadə olunan materialın xüsusiyyətləri cəlbedici, qeyri-adi,
müəmmalı, gözlənilməz olmalıdır;
● Motivasiyanı rəmzi (simvolik) materiallarla qurmaq olar. (rəsm, foto, video, musiqi,
ədəbi əsərdən parça, əşya, rəvayət, tapmaca, şeir, qrafik və s.)
● Tədqiqat sualı təlim məqsədinə əsasən müəyyənləşdirilməli və dərsin məqsədinə
yönəlməlidir.
● Tədqiqat sualının qoyulması zamanı yaradıcılıq və tədqiqat imkanının olması nəzərə
alınmalıdır.
168. Tədqiqat aparılması zamanı müəllim :
● təlim üsulunu və formasını müəyyənləşdirir;
● qiymətləndirmə meyarlarını şagirdlərin nəzərinə çatdırır;
● tədqiqat sualına cavab axtarmaq üçün şagirdlərə müvafiq şərait yaradır;
● tədqiqat üçün ayrılmış vaxtı şagirdlərin nızırinə çatdırır.
169. İş vərəqi :
● tapşırıqların məzmunu dərsin məqsədinə və şagirdlərin inkişaf, yaş səviyyəsinə,
marağına uyğun olmalıdır;
● iş vərəqində məzmun və tərtibat cəlbedici olmalıdır;
● dövlət proqramına və milli dəyərlərə əsaslanmalıdır;
● fərdi və ya qrup işi üçün hazırlanmış iş vərəqləri qiymətləndirmə standartlarına uyğun
hazırlanmalıdır.
64 GB yaddaşı olan telefona heyran olub əlimizdən yerə qoymuruq, ancaq bilmirik ki,
2,5 milyon GB-lıq beynimiz var... Bu, 300 il davam edə biləcək bir filmi lentə almaq
deməkdir. Bizləri qüsursuz və möhtəşəm şəkildə var edən Qüdrətə sonsuz şükürlər
olsun...
170. Tədqiqat prosesi zamanı müəllimin vəzifəsi :

● tədqiqata başlamadan əvvəl qiymətləndirmə meyarlarını şagirdlərin nəzərinə
çatdırmaq;
● zərurət yarandıqda şagirdlərin işinə müdaxilə etmək, problemin həllinə yönəltmək.
171. Motivasiya zamanı buraxılan səhvlər :
● müəllim motivasiya qismində bir həll variantı olan çalışmadan istifadə edir;
● müəllim motivasiya qismində rela problem əvəzinə həvəsləndirici informasiyadan
(maraqlı, cəlbedici) və ya onun təqdimatı üsullarından (oyun, rəngbərəng şəkil) istifadə
edir.
172. Müəllimin vəzifələri :
● təhsil alanlarda fəal vətəndaş mövqeyi formalaşdırmaq;
● pedaqoji etika və əxlaq normalarıan riayət etmək;
● şagirdlərin təlim nailiyyətlərini qiymətləndirmək;
● təhsil sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsində iştirak etmək.
173. Ümumiləşdirmə və nəticələrin çıxarılması mərhələsi zamanı :
● nəticəyə gəlmək üçün müəllim şagirdlərin köməyi ilə əldə olunan bilgiləri
ümumiləşdirir;
● müəllim şagirdlərin dərsin axırında çıxardıqları nəticələri və etdikləri
ümumiləşdirmələrlə ilkin fərziyyələr və tədqiqat sualı arasında əlaqə yaratmağa çalışır;
● əldə edilmiş ideyanı tədqiqat sualı ilə və şagirdlərin ilkin fərziyyələri ilə müqayisəsini
təşkil edir;
● müəllim problem qoyur və problemin həllində əsas iştirakçı şagird olur, özü yox.
174. Perseptiv planlaşdırma aparmaq üçün müəllim bunlara malik olmalıdır:
● məzmun standartlarına əsasən dərslikdəki (dərslik olmayan fənlər üzrə müəllim
vəsaitindəki) tədris vahidi və mövzular üzrə dəqiqləşmələr aparmaq;
● tədris vahidlərinin və mövzuların ardıcıllığını müəyyənləşdirmək;
● inteqrasiya imkanlarını müəyyən etmək;
● əlavə resurslar seçmək.
175. Nümunəvi perseptiv planlaşdırma sxeminə aid olanlar : tədris vahidi, mövzular,
standartlar, inteqrasiya, tarix.
Hərkəsləşmə !
176. Fəal dərsin mərhələləri :

1. Motivasiya, problemin qoyuluşu
2. Tədqiqatın aparılması
3. Məlumat mübadiləsi
4. Məlumatların müzakirəsi
5. Nəticələrin çıxarılması
6. Yaradıcı tətbiqetmə
7. Qiymətləndirmə (məqsədə görə müəyyən mərhələdən sonra aparıla bilər)
177. Gündəlik planlaşdırma nümunəsinə aiddir : mövzu, inteqrasiya, təlim üsulları,
yaradıcı tətbiqetmə. ( Tədris vahidi aid deyil).
178. Motivasiya mərhələsi :
● Fəal dərsin birinci mərhələsidir;
● İnsan təfəkkürünü hərəkətə gətirən və şagirdlərin idrak fəallığına təkan verən prosesdir;
● Hər hansı bir fəaliyyətə təhrik edən vasitədir;
● Problem qoyulur, fərziyyələr irəli sürülür.
179. İnformasiya mübadiləsi mərhələsində iştirakçılar tədqiqatın gedişində əldə etdikləri
tapıntıların, yeni in formasiyanın mübadiləsini aparırlar.
180. Tədqiqatın aparılması mərhələsində yeni faktların öyrənilməsi və bu suallara
cavabların tapılması gedişində düşünmək və ya yeni bilgiləri kəşf etmək üçün münasib
şərait yaranır.
181. Yaradıcı tətbiqetmə mərhələsi :
● Biliklərin mənimsənilməsinin başlıca meyarıdır;
● Biliyi möhkəmləndirir, onun praktiki əhəmiyyətini uşağa açıb göstərir;
● Bu mərhələ vaxt etibarı ilə yalnız bir akademik dərslə məhdudlaşmaya da bilər;
● Şagirdlərdə yaradıcı təfəkkürü inkişaf etdirir.
182. Nəticələrin çıxarılması mərhələsi :
● Şagirdlər yeni biliyin kəşfi yolunda son addımı atır, ümumiləşdirmə aparır;
● Şagird əldə olunan bilikləri irəli sürülmüş fərziyyələrlə müstəqiı olaraq tutuşdurmalıdır;
● Şagirdlər kəşf etdikləri biliklər üçün bənzərsiz sevinc və məmnuniyyət hissi yaşayırlar;
● Şagirdlərin fikirləri sistemləşdirilir, əldə olunan informasiya ümumiləşdirilir.
Əhd eləmə, cəhd elə!

183. İnformasiyanın müzakirsəi və təşkili mərhələsi :

● Bütün bilik, bacarıq və vərdişlərin, təfəkkürün müxtəlif növlərinin (məntiqi, tənqidi,
yaradıcı) səfərbərliyini tələb edir;
● Bu mərhələdə mövcud tədqiqat sualına cavabın cizgiləri aydın seçilməyə başlayır.
Məlumatlar sxem, qrafik, təsnifat formasında təşkil oluna bilər.
184. Qiymətləndirmə mərhələsi : istənilən prosesin təkmilləşdirilməsini təmin edən bir
mexanizmdir.
185. İnteqrasiyanın növləri : fəndaxili və fənlərarası.
186. Fəndaxili inteqrasiyanın növləri : üfüqi və şaquli.
187. Fərdi iş forması : şagirdin fəaliyyətini izləmək, potensial imkanlarını
müəyyənləşdirmək və inkişaf etdirmək məqsədi daşıyır. Bu təlim forması şagirdin sərbəst
düşünməsi üçün real imkanlar yaradır.
188. Kurikulumda məzmun standartı : şagirdlərin bilik və bacarıq səviyyəsinə qoyulan
dövlət tələbidir.
189. Təlim strategiyaları seçilərkən bunlar nəzərə alınır : qiymətləndirmə standartları,
fənnin məqsədləri, fənnin məqsəd və vəzifələri, şagirdlərin potensial imkanları. (valideynin
arzusu aid deyil).
190. Fənn kurikulumlarında təlim strategiyalarına daxildir :
● Fənnin təliminə verilən əsas tələblər;
● Təlimin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar;
● Fənn üzrə təlimin planlaşdırılması;
● İllik planlaşdırma.
191. Təlim üsulları: Müzakirə, Beyin həmləsi, Venn diaqramı, Debatlar, Dərs oyun.
192. Beyin həmləsi həm də Əqli hücumdur.
193. Təlimin təşkilinə verilən tələblər :
● Dəstəkləyici mühitin yaradılması;
● Şagirdyönümlülük;
● Təlimdə bərabər imkanların yaradılması;
● Fəaliyyətin stimullaşdırılması.
Hara getdiyinizi bilmirsinizsə, heç bir yol sizi getdiyiniz yerə aparmayacaq. Martens
194. Emosional taksanomiyanın səviyyələri ardıcıllığı :

Məqbul sayma, reaksiya vermə, dəyərləndirmə, təşkiletmə, dəyər və dəyərlər sistemini
xarakterində əks etdirmə.
195. Psixomotor taksanomiyanın səviyyələri ardıcıllığı :
Hissetmə, hazır olma, təqlideetmə, mexanizmi müəyyənləşdirmə, mükəmməl icra,
uyğunlaşma, yaradıcılıq.
196. Taksanomiya :
● təlim nəticələrinə əsaslanaraq refleksiyanı düzgün keçirməyə imkan verir;
● təlimi daha ardıcıl və səmərəli qurmağa zəmin yaradır;
● qoyulmuş məqsədlərə uyğun qiymətləndirmə vasitələri seçməyə zəmin yaradır;
● təlim məqsədlərini düzgün müəyyənləşdirmək imkanı yaradır;
● problemləri düzgün müəyyənləşdirmək və uyğun tapşırıqları tərtib etməyə kömək edir.
197. Fənlərarası inteqrasiya : müxtəlif fənlər arasında məntiqi əlaqələrin qurulmasına
xidmət göstərir. Bu proses eyni bir bacarığın ayrı-ayrı fənlər vasitəsilə daha da
təkmilləşdirilməsini təmin edir.
198. Gündəlik planlaşdırmada qeyd olunanlar : motivasiya, resurslar, təqqiqatın
aparılması, məlumat mübadiləsi, məqsəd, mövzu. (tədris vahidi, ev tapşırıqlarının
yoxlanılması, dərs saatlarının sayı).
199. BİBÖ abreviaturası : Bilirəm. İstəyirəm bilim. Öyrəndim.
200. Motivasiyanın düşündürücü və məqsədəuyğun olmasının səbəbləri :
● Tədqiqatı dərsin nəticələrinə yönəldir.
● Təhsilalanlarda idrak fəallığı yaradır.
201. Deklarativ bilik :
● Prosesləri və ya fəaliyyət mərhələlərini özündə əks etdirmir.
● Hər hansı anlayışın tərkib hissələrinin dərk edilməsini əhatə edir.
202. Refleksiya – artıq başa çatmış dərsin şüurda inikası.
203. Relevantlıq – dialoq və əməkdaşlığın zəruriliyi.
204. Dərs mexanizmi – nəzərdə tutulmuş məqsədlə qiymətləndirmə arasında uzlaşma.
205. Məzmun standartı – bilik və fəliyyət.
Dəyərsiz insandan da betəri var – dəyərləri olmayan insan... Ayşənizm

206. Anlayışın çıxarılması üsulu – tapmacaya bənzəyən bu üsulda müəllim dairəvi karta
şagirddən tələb etdiyi fikri yazır və lövhədən asır. Həmin fikrin xüsusiyyətləri barədə
yönəldici söz sadalayır və ya qeyd etdirir. Şagirdlər bu xüsusiyyətlərə uyğun olaraq
gizlədilmiş ifadəni – sözü tapırlar.
207. Unikal, orijinal məhsulun yaradılması – idraki fəaliyyət növü, sintez bacarıq
səviyyəsinə aiddir.
208. Təlim prosesində iştirak etmək üçün şagirdlərin stimullaşdırılması – ünsiyyət
fəaliyyət növü, məqbul saymaq bacarıq səviyyəsinə aiddir.
209. Ənənəvi təlim xüsusiyyətlərinə aiddir :
● Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal və fərdi sorğu) ;
● Aydın olmayan məsələlərin açıqlanması və dəqiqləşdirilməsi (izahı) ;
● Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi ;
● Reproduktiv (təkraredici) tətbiqetmə.
210. Pedaqogika insanın tərbiyəsi, təlimi və təhsili haqqında elmdir.
211. Pedaqogika və psixologiyada şəxsiyyətin inkişafı ilə bağlı istiqamətlər : bioloji,
sosioloji, biososioloji
212. Təlimin üsulları : Müəllimin şərhi, kitab üzərində iş, problemli situasiya
213. Aksiologiya dəyərlər haqqında fəlsəfi təlimdir.
214. Müşahidə tədqiqat metoduna aiddir - Pedaqoji prosesdə açıq və gizli, geniş və
məhdud, sistematik və epizodik anlayışlar
215. Fəlsəfi səviyyə - fəlsəfi biliklər sistemi
216. Konkret elmi səviyyə - xüsusi elmi fənlər üzrə tədqiqatlarda tətbiq olunan prinsip və
metodların məcmusu
217. Texnoloji səviyyə - tədqiqatın metodikası və texnikası
218. Kollektiv sosial qrupu orqanları olan, vəkalət, məsuliyyət, hissələr arasında nisbət,
qarşılıqlı asılılıq olan iri miqyaslı canlı orqanizmdir.
219. Didaktik oyunlar və tədris funksiyaları tədris – idrak fəaliyyətinin motivləşdirilməsi və
stimullaşdırılması təlim metodlarına aiddir.
220. Elmi pedaqogika 17-ci əsrdə yaranmışdır.
Sizə daş atırlar? Problem deyil. Götürün o daşlardan ev tikin... Quyu qazırlar? Su töküb
hovuz düzəldin. Bir sözlə, pozitiv olun.  Ayşənizm
221. Təhsilin humanistləşdirilməsinə aiddir :

● Təlim-tərbiyə proseslərinin fərdiləşdirilməsi;
● Şagirdlərdə sosial əhəmiyyətli (mənəviyyatlılıq) keyfiyyətlərin və qabiliyyətlərin inkişaf
etdirilməsi;
● Şagirdlərdə fəallıq, təşəbbüskarlıq, fəaliyyətsevən kimi keyfiyyətləri inkişaf etdirmək;
● İnsanın seçim hüququna hörmət edilməsi.
222. Təhsil cəmiyyətin və dövlətin mənafeyi naminə şəxsiyyətin intellektual və emosional
sferasını inkişaf etdirmək, onu həyatda hazırlamaq məqsədilə verilir.
223. Pedaqoji tədqiqatların struktur səviyyələrinin məntiqi ardıcıllığı : Fəlsəfi, Konkret
elmi səviyyə, Texnoloji
224. Özünütərbiyə obyektin öz hərəkətlərini arzu olunan motiv kimi dərk etməsi
məqsədilə başlayır.
225. Təlimin təşkilinin dərsdənkənar formalarına aid olanlar : dərnək, ekskursiya,
müstəqil iş. (dərs, giriş dərsi, qarışıq dərs aid deyil)
226. Qrup halında aparılan sinifdənxaric işlərə aid olanlar : dərnəklər, məsləhətlər,
çalışmalar (iməciliklər, olimpiadalar, disputlar (yəni müzakirələr), konfranslar aid deyil).
227. Yenidəntərbiyə : İnsanın müşahidə olunan qüsurlarını, zərərli keyfiyyətlərini aradan
qaldırmaq, yerində müsbət keyfiyyətlər tərbiyə etmək
228. Pedaqogika bölmələri : təlim və təhsil nəzəriyyəsi, pedaqogikanın ümumi əsasları,
tərbiyə nəzəriyyəsi, məktəbşünaslıq
229. Biliklərin alınması və bacarıqların mənbəyini təlim vasitələri təşkil edir.
230. Şəxsiyyətin inkişafına təsir göstərən amillər : irsiyyət, mühit, tərbiyə, fəaliyyət
(məktəb aid deyil).
231. Mütəşəkkil tərbiyə prosesi ictimai həyatın obyektiv və subyektiv amilləri ilə şərtlənir.
232. Şagirdlərin fəaliyyətinə aiddir : yeni bilikləri, bacarıqları qavramaq
233. Məktəblilərin estetik tərbiyəsinin mahiyyəti şagirdlərin estetik hiss, zövq, qavrayış və
s. qabiliyyətlərini inkişaf etdirməkdən ibarətdir.
234. Məruzə və mühazirə üsulundan tərbiyə işində əsasən yuxarı siniflərdə istifadə edilir.
Ər və arvad olmağa tələsməyin! Əvvəlcə dost, sonra sevgili olun ki... sonra bunları
kənarda axtarmayasınız... Ayşənizm
235. Ailə tərbiyəsinə mənfi təsir göstərən səbəblər : ailələrin iqtisadi vəziyyətinin zəif
olması, ictimai həyatın mədəni səviyyəsinin aşağı olması, boşanma hallarının artması
236. İqtisadi tərbiyənin komponentlərinin məntiqi ardıcıllığı :
1. iqtisadi biliklər 2. Qənaətcilik çüurunun və iqtisadi təfəkkürünün formalaşdırılması 3.
Iqtisadçı hərəkətlərin formalaşdırılması 4. Sahibkarlıq və təsərüffatçılıq qabiliyyət və
bacarıqlar 5. Iqtisadi vərdişlərin formalaşdırılması
237. Müəllimin layihələşdirici funksiyası : gələcək fəaliyyət modelini qurmaq, müəyyən
olunmuş şəraitdə və vaxtda məqsədə nail olmaq üçün yollar və vasitələr seçmək
238. İrsiyyət dedikdə valideynlərdən uşaqlara müəyyən keyfiyyət və xüsusiyyətlərin
bioloji keçməsi başa düşülür.
239. Müqayisəli pedaqogika ali təhsil müəssisələrində ali təhsil prosesinin spesifik
xüsusiyyətlərini öyrənir.
240. Müvafiqlik prinsipinə görə təlim prosesi şagirdlərin inkişaf səviyyəsinə və yaş
xüsusiyyətlərinə uyğun təşkil edilməli və həyata keçirilməlidir.
241. Təşkilatçılıq qabiliyyəti : müəllimin bu keyfiyyəti uşaqları birləşdirmək, onları məşğul
etmək, vəzifələri bölüşdürmək, işi planlaşdırmaq, görülən işə yekun vurmaq və s.
bacarığında özünü göstərir.
242. İdrak nəzəriyyəsi– bu nəzəriyyə pedaqoji gerçəkliyi tədqiq etmək üçün metodoloji
platforma rolunu oynayır.
243. Müasir elmdə uşağın bu yaş dövrləri qəbul edilmişdir: çağalıq, körpəlik,
məktəbəqədər, məktəb yaşı dövrü
244. Təhsilə məxsus xüsusiyyətlər : Təhsilin müstəqilliyi və ancaq insana aid olması; xalq
təsərrüfatının tərkib hissəsi olması; tərbiyə və inkişaf imkanına malik olması
245. Tərbiyə prosesinin qanunauyğunluqları tərbiyə prosesinin dialektikasını ifadə edir.
246. Azərbaycanda əlavə təhsilin istiqamətləri : ixtisasartırma, stajkeçmə, təkrar ali təhsil,
yenidənhazırlanma
247. Təhsil pedaqogika elminin predmetidir.
248. Dərslik bu funksiyaları yerinə yetirir : motivasiyalaşdırıcı, informasiyavermə, nəzarət-
korreksiya
Yemək seçimini offisianta, geyim seçimini satıcıya, həyat yoldaşı seçimini valideynə
etibar edən insanlarıq...  Odur ki, avropalılarla müqayisə hər zaman effekt verməyə
bilər. Ayşənizm
249. Məktəb şurasının ən effektisi : pedaqoji sektor, valideyn sektoru

250. Motivasiyanı öyrənmək üçün istfadə olunan xüsusi priyomlar və onların mənaları:
● situasiyaların yaradılması : şəraiti dəyişməklə şagirdlərin davranışının dəyişməsi
● şəkil üzrə nağıl söyləmək, təxəyyüldə situasiyalar yaratmaq : təxəyyülün məhsulu kimi
öz münasibətini bildirir.
● yoldaşın seçilməsi : motivlərin müstəqil dərəcəsini öyrənmək.
251. Təlimin əlamətləri arasında ardıcıllıq : 1. Müəllimin rəhbərliyi altında həyata keçirilir;
2. Bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsini təmin edir; 3. Şagirdlərdə elmi
dünyagörüşünü formalaşmasına kömək edir; 4. Təhsil verməklə yanaşı, tərbiyəedici və
inkişafetdirici vəzifəni yerinə yetirir.
252. Pedaqoji sistemlərin idarə edilməsinin əsas prinsipləri : demokratikləşdirmə və
humanistləşdirmə; sistemlilik və tamlıq; vahid rəhbərlik və kollegiallığın vəhdəti;
obyektivlik və informasiya tamlığı; səlahiyyətlərin paylanması.
253. Fəal təlimin xüsusiyyətləri :
● motivasiya (problemin qoyulması, fərziyyələrin irəli sürülməsi)
● tədqiqatın aparılması (fərziyyələri yoxlamaq üçün tapşırıqları həlletmə prosesində
məlumatların, faktların axtarılması və toplanılması)
● məlumatın mübadiləsi (əldə edilmiş məlumatların təqdim olunmasl)
● məlumatın müzakirəsi və təşkili (məlumatın müzakirəsi, təsnifi, əlaqələndirilməsi)
● nəticələrin çıxarılması (nəticələrin fərziyyələrlə müqayisəsi və onların təsdiq olunub-
olunmaması haqqında nəticənin çıxarılması)
● produktiv (yaradıcı) tətbiqetmə
● qiymətləndirmə və ya refleksiya (hər mərhələdə aparıla bilər)
254. Ənənəvi təlimin xüsusiyyətləri :
● Öyrənilən mövzuların sorğusu (frontal və fərdi sorğu)
● Aydın olmayan məsələlərin açıqlanması və dəqiqləşdirilməsi
● Yeni dərsin möhkəmləndirilməsi
● Reproduktiv (təkraredici) tətbiqetmə
Hər kəsin öz dünyası var... Bəzisində həyat yoxdu, bəzisində isə insan... Ayşənizm
255. Refleksiya – artıq başa çatmış prosesin şüurda inikasıdır. Təlim prosesinin
refleksiyası biliklərin mənimsənilməsinin bütün mərhələlərini təhlil etməyə və dərindən
başa düşməyə imkan verən başlıca mexanizmlərdən biridir.
256. Əqli hücum təlim üsulu dərsin motivasiya mərhələsinə daha uyğundur.
257. Tədqiqat sualını tərtib etmək üçün müəllim əvvəlcə tədqiqat sualını cavabı ilə dərsin
sonunda nəzərdə tutduğu təlim nəticəsinin uyğunluğunu nəzərdən keçirməlidir.
258. Fərdi iş formasının müsbət cəhəti – şagirdin fərdi imkanlarını yaxından izləmək
259. Pedaqogikanın mənbələri : pedaqoji əsərlər, məktəb sənədlərinin öyrənilməsi,
qabaqcıl təcrübənin öyrənilməsi
260. Pedaqogika elminin qarşısında duran vəzifələr : şəxsiyyətin inkişafı və
formalaşdırılması
261. İnteraktiv təlim metoduna aid olanlar : dəyirmi masa, rollu oyunlar, əqli hücum,
klaster, induktiv və deduktiv metod (müəllimin şərhi, məktən müzakirəsi, müəllimin izahı
aid deyil)
262. Komenski - hamıya hər şeyi öyrədən universal ustalıq adlandıran pedaqoq.
263. Təhsil haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu 19 iyun 2009-cu ildə qəbul
edilib.
264. Fəaliyyətin növlərinin ardıcıllığı : dəyişdirici fəaliyyət, idrak fəaliyyəti, praktik
fəaliyyət, kommunikativ fəaliyyət
265. Tərbiyə prosesinin hərəkətverici qüvvəsi :
● tərəflərin səviyyə və imkanları arasındakı qüvvə
● şagirdin kollektivinə edilən pedaqoji təsirin ümumi, onun şagirdlər tərəfindən qəbul
olunmasının fərdi xarakter daşıması ilə əlaqədar qüvvə
● xarici tələb və təsirlər ilə uşağın daxili səy, meyl və marağı arasındakı qüvvə
● şagirdin əks təsirləri ilə müəllimin formalaşmış keyfiyyətləri arasındakı qüvvə
266. Pedaqogikanın əsas anlayışları : təlim, tərbiyə, təhsil
267. Pedaqogika sosial elmlər sisteminə aiddir.
Xarab süd içənə zərərdir... Südü xarab isə bütün cəmiyyətə... Ayşənizm
268. Pedaqoji sistemin təkmilləşdirilməsi yollarının və onların mahiyyəti :

● İntensiv – pedaqoji sistemin inkişafının daxili ehtiyatlar hesabına həyata keçirilməsi
● Ekstensiv – pedaqoji sistemin təkmilləşdirilməsi üçün əlavə qüvvələrin (yeni
avadanlıqlar, texnologiyalar, kapital qoyuluşu və s.) cəlb edilməsi
269. Pedaqoji eksperiment – müəllim və şagirdlərin fəaliyyətini xüsusi təşkil etməklə irəli
sürülən fərziyyənin düzgünlüyünü öyrənmək və yoxlamaq üçün tədqiqat metodu
270. Müasir qiymətləndirməyə aiddir :
● təhsil keyfiyyətinin yüksəldilməsinə yönəldilir və onu idarə edən vacib amil kimi
meydana çıxır;
● şagirdin inkişafı sistemli şəkildə izlənilir;
● qiymətləndirmənin obyekttivliyini təmin edir;
● şagirdin nailiyyətlərinin inkişaf səviyyəsini ölçmək üçün qiymətləndirmə standartları
müəyyən olunmuşdur.
(tədrisin yalnız müəyyən hissəsində tətbiq edilir –bu isə aid deyil)
271. Qiymətləndirmə standartları 4 səviyyədə müəyyən olunur.
272. Məktəbdaxili qiymətləndirmənin 3 növü var.
273. Diaqnostik qiymətləndirmə - fənn üzrə təlimin hər hansı bir mərhələsində şagirdlərin
ilkin bilik və bacarıq səviyyəsini qiymətləndirmək məqsədi ilə aparılır.
274. Diaqnostik qiymətləndirmə aparılır :
● Təlim prosesinin əvvəlində ;
● Təlim prosesinin hər hansı aralıq mərhələində ;
● Bölmənin tədrisindən əvvəl və ya yarımil başlayanda.
275. Formativ qiymətləndirmə : təlim prosesinin hər hansı bir mərhələsi üçün müəyyən
olunmuş nəticələr əsasında şagirdlərin bilik və bacarıqlarının səviyyəsini qiymətləndirmək
məqsədi ilə aparılır.
276. Pedaqoji elmlər sistemi pedaqogika elminin şaxələnməsi nəticəsində yaranmışdır.
277. Təlim və təhsil nəzəriyyəsi Epdaqogika elminin bölməsidir.
Həyatda ən vacib olan sadəcə dörd sual var : Nə müqəddəsdir? Ruh nədən yaranır?
Nəyə görə yaşamalıyıq? Və nəyə görə ölməliyik? Dördünün də cavabı eynidir – Sevgi,
sadəcə sevgi. “Don Juan de Marko”.
278. Şəxsiyyətin inkişafı ilə bağlı əsas istiqamətlər və onların mahiyyəti :

● Bioloji istiqamət : insan sırf təbii varlıqdır, onun bütün davranışı anadan olarkən özü ilə
gətirdiyi tələbatların, maraqların, instinktlərin təsiri ilə izah edilir.
● Sosioloji istiqamət : insanın sosial inkişafı onun cəmiyyət həyatına daxil olması ilə
başlayır.
● Biososioloji istiqamət : psixi proseslərin bioloji təbiəti olsa da, şəxsiyyətin təcrübəsi,
əxlaqi-mənəvi baxışları, maraq qabiliyyətləri sosial hadisə kimi formalaşır.
279. Cəzalandırma şagirdlərin hərəkət və davranışlarına verilən mənfi qiymətin ifadə
formasıdır.
280. Tədris proqramı tədris planına əsasən tərtib edilir.
281. Şəxsiyyətin formalaşmasına təsir göstərən amillər : irsiyyət, mühit, tərbiyə, fəaliyyət
mühiti.
282. Pedaqoji prosesin mərhələləri : hazırlıq, əsas, yekun
283. Tərbiyə - tərbiyənin əsas tərkib hissələrini birləşdirir və onların hır birinin məqsədi,
məzmunu və vəzifələri var və onlar bir-birilə sıx əlaqədədirlər.
284. Özünütərbiyə - adamın özünü saflaşdırmasıdır – xarakterini müsbət mənada
dəyişmək, öz üzərində məqsədyönlü işləməkdir.
285. Yenidən tərbiyə - yaranmış mənfi keyfiyyətləri aradan qaldırmaq, əvəzində müsbət
sifətlər aşılamaq.
286. Əqli tərbiyə müəllim və ya tərbiyəçinin rəhbərliyi altında şagirdlərin əqli qüvvələrini
və təfəkkürünün məqsədyönlü inkişaf etdirilməsi və onlarda elmi dünyagörüşünün
formalaşdırılması prosesidir.
287. Sosial mühit – insanın həuay fəaliyyətini, inkişafını əhatə edən xarici şərait
288. Formativ qiymətləndirmə dərs ilinin əvvəlindən başlayaraq mütəmadi olaraq aparılır.
289. İki formativ qiymətləndirmə sxemi var.
290. Analitik qiymətləndirmə sxremi :
● Şagirdin ayrı-ayrı fəaliyyət sahələri üzrə qiymətlərini müəyyənləşdirir;
● Qiymətləndirmədə, əsasən 4-5 ballıq şkaladan istifadə edilir;
● Bu zaman şagirdlərin fəaliyyəti ardıcıl qiymətləndirilməklə, onların nailiyyətləri haqında
daha ətraflı informasiya verilir.
Gendə etika yoxdursa, bu genetikdir.  Ayşənizm

● Uzunmüddətli qiymətləndirmədə də adlanır.

291. Summativ qiymətləndirmə təhsilin hər hansı mərhələsində şagirdlərin əldə etdikləri
nailiyyətləri qiymətləndirmək məqsədi ilə aparılır.
292. Summativ qiymətləndirmə bölmə və bəhslərin, yarımilin sonunda aparılır.
293. Təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipi : bərabərlik, humanistlik, inteqrasiya,
liberallaşma (tərbiyə aid deyil)
294. Sinif rəhbərinin vəzifələri :
● Azərbaycan milli bayramları, əlamətdar tarixi hadisələri ilə bağlı tədbirlər təşkil etmək,
mərasimləri qeyd etmək;
● valideynlərlə əlaqə yaratmaq və onlara uşaqların tərbiyə olunmasında kömək
göstərmək (şəxsən, məktəb psixoloqu və müəllimlər vasitəsilə);
● şagirdlərin xarici görünüşünə, geyiminə nəzarət etmək;
● şagirdlərin dərs davamiyyətinə nəzarət etmək.
295. Liberallaşma - təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərindən biridir. Təhsil
sahəsinin və təhsil fəaliyyətinin açıqlığının genişləndirilməsi deməkdir.
296. Təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipləri :
● Humanistlik – milli və ümumbəşəri dəyərlərin, şəxsiyyətin azad inkişafının, insan
hüquqları və azadlıqlarının prioritet kimi qəbul olunması;
● Demokratiklik – təhsilalanların azad düşüncə ruhunda tərbiyə edilməsi;
● Liberallaşma – təhsil sahəsinin və təhsil fəaliyyətinin açıqlığınının genişləndirilməsi
● Fasiləsizlik, vəhdətlik, daimilik – təhsilin ayrı-ayrı pillələri arasında sıx dialektik qarşılıqlı
əlaqənin təmin olunması
(Səmərəlilik adlı prinsip yoxdur).
297. Differensial təlim – təhsil-tərbiyə elə təşkilini nəzərdə tutur ki, hər bir təhsilalanın
tədris materialını öz qabiliyyətinə və öz imkanlarına uyğun şəkildə mənimsəmək imkanı
əldə etsin.
298. Kinestetik – İntellektin tipidir. Bu qabiliyyət insana hərəkət, jest və mimikalar
vasitəsilə özünü ifadə etməkimkanı verir. Belə insanlar obyektlərə toxunmağa, daim
hərəkətdə olmağa, rəqs etməyə meyillidirlər.
Gerçəyin gücü ilə yaşadığım müddətcə kainatı belə fəth edə bilərəm! Höte (Faust)
299. Venn diaqramından əşya və hadisələri müqayisə etmək, onların oxşar və fərqli
cəhətlərini müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
300. Təlim zamanı üsullar seçilərkən nəzərə almaq lazımdır :
● şagirdlərin yaş səviyyəsini;
● dərsin hansı mərhələsində istifadə olunacağını;
● dərsin gözlənilən təlim nəticələrini.
301. Məktəbdaxili qiymətləndirmənin tərkib hissələri : diaqnostik qiymətləndirmə,
formativ qiymətləndirmə, böyük summativ qiymətləndirmə, kiçik summativ
qiymətləndirmə.
302. Fənn kurikulumunun strukturuna aiddir : fənn üzrə təlim nəticələri, təlim
strategiyaları, şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirməsi, məzmun standartlarının şərhi.
303. Təlim prosesində taksonomiyalar təfəkkürün müxtəlif növlərini inkişaf etdirmək üçün
tapşırıqlar tərtib etməyə xidmət edir.
304. Cari planlaşdırmada ən çox buraxılan səhv : dərslikdəki materiaılı mənimsətmək.
305. Fəal (İnteraktiv) təlimin xüsusiyyəti : Müəllim və şagirdlər arasında əks-əlaqənin
yaradılması
306. Testin relevantlığı – test tapşırıqlarının məzmununun yoxlama məqsədlərinə uyğun
olması.
307. Test diaqnostik qiymətləndirmə vasitəsi ilə deyil.
308. Tapşırıqvermə üsulundan vasitəsi çalışmalardır.
309. Məktəbdaxili qiymətləndirmənin 3 növü var.
310. Qiymətləndirmə sxemləri :
● Qiymətləndirmənin daha ədalətli, obyektiv, etibarlı və ardıcıl həyata keçirilməsinə
imkan verir;
● Tədrisin səmərəliliyi ilə bağlı müəllimləri faydalı məlumatlarla təmin edir;
● 2 növ qiymətləndirmə sxemi mövcuddur;
● Qiymətləndirmə sxemləri şagirdin işini qiymətləndirmək üçün müəllimin sərf etdiyi
vaxtı azaldır;
● konkret məqsəd və tələbləri (meyarları) müəyyən edir.
Gözəl görünməyin ən qısa və sadə yolu gözəl düşünməkdir. Ayşənizm

311. Qısamüddətli diaqnostik qiymətləndirmə tədris vahidlərinin əvvəlində bir dərsin

müəyyən hissəsində aparılır.
312. Testin etibarlılığı – Testin eyni şəraitdə dəfələrlə keçirilməsindən alınan balların
təxminən eyni olmasını bildirir.
313. Beynəlxalq qiymətləndirmə proqramının əsas məqsədləri :
● Ölkədə təhsilin vəziyyəti haqqında müvafiq məlumat əldə etmək, beynəlxalq səviyyəli
müqayisələr aparmaq;
● Öyrənilməsi və müzakirəsi tələb olunan problemləri, təhsilin inkişafının prioritet
istiqamətlərini təyin etmək;
● pedaqoji ölçmə nəzəriyyəsinin gündılik təcrübədə istifadə olunan nəzəri və praktiki
məsələlərini öyrənmək.
314. Summativ qiymətləndirmədə istifadə olunan metod və vasitələr : şifahi sorğu,
testlər, şifahi sorğu üzrə qeydiyyat vərəqi
315. Qiymətləndirmə standartı :
● Təhsilin müəyyən mərhələsində şagirdləri nailiyyət səviyyəsinə qoyulan dövlət
tələbidir;
● Təhsilin hər hansı bir mərhələsində müəyyən olunmuş səviyyələr üzrə şagiridn
yiyələnməli olduğu bilik və bacarıqların kəmiyyət və keyfiyyət göstəricisidir;
● Məzmun standartlarının reallaşma səviyyəsini, şagirdlərin inkişafındakı dəyişiklikləri
müəyyən edir;
● Qiymətləndirmə standartlarının müəyyən olunması müasir kurikulumu ənənəvi təhsil
sistemindən fərqləndirən cəhətlərdir.
316. Qiymətləndirmə səviyyələri : milli, beynəlxalq,məktəbdaxili
317. Kiçik summativ qiymətləndirmə vasitələri fənn müəllimi tərəfindən hazırlanır.
318. Böyük summativ qiymətləndirmə yarımilin sonunda təhsil müəssisəsinin rəhbərliyi
tərəfindən yaradılan müvafiq kommisiyanın nəzarəti ilə fənni tədris edən müəllim
tərəfindən aparılır.
319. Bədii əsərlərin müzakirəsi üsulu uşaqların mənəviyyatına, zehni və hissi aləminə
təsir göstərməklə, davranış normalarını onlara başa salmaqla, inam və əqidə yaratmaq
işində qüdrətli tərbiyə üsullarından biridir.
İki cür qız var : ağlı başında və ağlı maşında  Ayşənizm

320. Məktəbdaxili idarəetmədə pedaqoji təhsilin növləri :

● Parametrik təhlil – rübün sonunda, tədris ilinin yarısında və axırında keçirilir, əsas
nəticələri və onlara nail olma səbəblərini öyrənmək məqsədini güdür.
● Tematik təhlil – tematik təhlilin məzmunu – təlim metodlarınım optimal
əlaqələndirilməsi, şagirdlərin biliklər sisteminin formalaşdırılması və s.
● Yekun təhlil – məktəb şurasının, pedaqoji şuranın fəaliyyətinin nəticələri
321. Müşahidə - açıq və gizli, geniş və məhdud, stematik və epizodik ola bilər.
322. Şagirdlərin fəaliyyəti : bacarıqların və vərdişlərun əldə olunması, onların
sistemləşdirilməsi
323. Müəllim və şagirdlərin həddindən artıq yüklənilməsi onların iş qabiliyyətini azaldır və
sağlamlıqlarına pis təsir göstərir. Qüvvədə olan normalara görə 2-ci sinif şagirdiev
tapşırığının yerinə yetirilməsi üçün gündə 1 saat vaxt sərf etməlidir.
324. Təhsil-tərbiyə məqsədlərinə nail olmaq üçün pedaqoq və şagirdlərin nizama salınmış
qarşılıqlı fəaliyyəti təlimin təşkili forması ilə bağlıdır.
325. Pedaqogika – Təhsil haqında elmdir.
326. Pedaqogikanın vəzifələri : tərbiyənin, təhsilin və təlimin qanunlarını dərk etmək
327. Pedaqogika böyüyən nəslin təhsil-tərbiyəsinin qanunauyğunluğunu öyrənir.
328. Pedaqogika uşaqların anatomik-fizioloji və psixoloji xüsusiyyətlərini öyrənir.
329. Pedaqogika klassik və müasir pedaqoqların təlim-tərbiyə haqqında fikirlərindən
istifadə edir.
330. Tədqiqat metodları pedaqoji gerçəkliyin, yəni pedaqoji fakt, hadisə və proseslərin
dərk edilməsi və dəyişdirilməsi haqqında nəzəri müddəaların məcmusu kimi çıxış edir.
331. Y.A.Komenski – ilk dəfə təlim, tərbiyə, təhsil məsələlərini elmi zəmində izah etməyə
və əsaslandırmağa təşəbbüs göstərən pedaqoq.
332. Müəllimin pedaqoji taktı – şagird şəxsiyyətinə hörmət etmək, onlarla ünsiyyətdə
müəyyən hədlərə riayət etmək
333. Müəllimin şagirdlərlə qeyri-verbal ünsiyyətinə daxil olanlar : mimika, əl-qol hərəkəti,
baxış
Özünü dağ başına qoyanları nəzərə alsaq, Azərbaycan alpinistlər ölkəsidir. Ayşənizm
334. Sinif rəhbərinin tərbiyəvi planının bölmələrinin ardıcıllığı :

● ümumi məsələlər,
● təlim əməyinin təşkili,
● tərbiyəvi işlər,
● şagird özünüidarə orqanları ilə iş,
● valideynlərlə, ictimaiyyətlə və əmək kollektivləri ilə əlbir iş
335. Müəllimlik peşəsinə verilən tələblər və onların mahiyyəti :
● ümumi tələblər : müəllimin şəxsiyyətinə verilən tələblər;
● xüsusi tələblər : müəllimin bilik və bacarığına verilən tələblər;
● spesifik tələblər : müəllimin ixtisas və metodik hazırlığına verilən tələblər
336. Müəllimin pedaqoji qabiliyyətləri :
● didaktik : tədris materialını aydın, ifadəli, inandırıcı və ardıcıl şəkildə şərh etmə;
● kommunikativ : şagirdlər, onların valideynləri və müəllim həmkarları ilə düzgün
qarşılıqlı münasibətlər yarada bilmək;
● təşkilatçılıq : şagirdləri işə cəlb etmək, onlar arasında düzgün vəzifə bölgüsü aparmaq
337. Fasilitasiya üzrə buraxılmış səhvlər :
● qapalı suallardan istifadə;
● formal dinləmə;
● yeni anlayışın izahatsız verilməsi;
● təlimatsız tapşırığın verilməsi
338. Diaqnostik qiymətləndirmə vasitələri : çalışmalar, müəllimin qeydiyyat vərəqi,
söhbət və müəllimin sorğu vərəqi
339. YADDA SAXLAYIN : (asan qayda  )
● Qiymətləndirmə üsullarını (metodlarını) görmürük. Məsələn, musahibə, tapşırıqvermə,
oxu, yazı, rubrik və s. Bunlar üsullardır və biz bunları görmürük.
● Qiymətləndirmə vasitələrini görürük. Məsələn, qeydiyyat vərəqi, meyar cədvəli və s.)
340. Summativ qiymətləndirmə aparılır :
● 1-ci yarımilin sonunda
● tədris vahidinin sonunda
Cümlə qura bilmir, gedib ailə qurur. Ayşənizm

● 2-ci yarımilin sonunda

● dərs ilinin sonunda
341. Ev tapşırıqları – dərsdə alınmış bilik, bacarıq və vərdişlərin möhkəmləndirilməsi
məqsədini güdən sərbəst iş formasıdır.
342. Fasilitasiya prosesi – yönəldici, köməkçi sualların effektli tətbiqinin köməyi ilə
diskussiyaların təşkili və şagirdlərin fəallaşdırılması prosesindən ibarətdir.
343. Üfüqi inteqrasiya – fənn üzrə məzmun xətlərini əlaqələndirməklə müvafiq mızmun
standartlarının müəyyən tədris vahidlərində ifadə olunmasını təmin edir.
344. Liberallaşma – təhsil sahəsinin və təhsil fəaliyyətinin açıqlığının genişləndirilməsi
prinsipidir.
345. Diaqnostik qiymətləndirmə - bu qiymətləndirmənin nəticələri rəsmi qeyd olunmur.
346. Formativ qiymətləndirmə - bu qiymətləndirmə davamlı və səmərəli əks əlaqə
mexanizmidir.
347. Summativ qiymətləndirmə - kiçik və böyük qiymətləndirmə
348. Məktəbdaxili qiymətləndirmənin növləri : diaqnostik qiymətləndimə, formativ
qiymətləndimə, summativ qiymətləndimə.
349. Summativ qiymətləndirmə dərs ilinin əvvəlində aparılmır.
350. Fəal təlim metodlarının mahiyyəti : şagirdlərin ağlını, düşüncəsini, təfəkkürünü
formalaşdırmaq.
351. İllüstrasiya və demonstrasiya - Təlimin şagirdlərin fakt və hadisələrin müşahidəsinə
əsaslanan metodu
352. Müəllimin dərsə hazırlanmasının mərhələlərinin ardıcıllığı : diaqostlaşdırma,
proqnozlaşdırma, layihələndirmə.
353. Təlim prosesinin baş amilləri :
● tədris materialı - iki kompleks amil : obyektiv informasiya, pedaqoji cəhətdən işlənmiş
informasiya.
● təşkilati-pedaqoji təsir : dərslərdə sinifdənxaric və məktəbdənkənar məşğələlərdə
təşkilati pedaqoji təsir.
● şagirdlərin oxumağa qabilliyi,vaxt : dərsdə, sinifdənxaric və məktəbdənkənar
fəaliyyətdə oxumağa qabillik; dərsdə və müstəqil oxumağa sərf olunan vaxt.
Hədəfinizə çata bilməyəcəyinizi iddia edən tanışlarınızı qoruyun... Onlar, hədəfə çatmaq
yolunda ən böyük stimulunuzdur. Ayşənizm
354. Dərsə verilən tələblər :

● Təhsilverici : dərsdə ən yeni texnologiyaları tətbiq etmık, təlimin müxtəlif növlərini,
forma və metodlarını əlaqələndirmək və s.
● Tərbiyəedici : şagirdləri milli-mənəvi dəyərlər əsasında tərbiyə etmək və s.
● İnkişafetdirici : şagirdlərin intellektual, emosional, sosial inkişafında dəyişiklikləri
nəzərə almaqla məşğələləri yenidən qurmaq.
355. Dərs – tədris prosesinin məna, vaxt və təşkili cəhətdən bitkin kəsiyi.
356. Təhsil məzmunun xətti strukturda müəyyənləşdirmək o deməkdir ki, tədris
materialının ayrı-ayrı hissələri bir-biri ilə sıx əlaqədə, fasiləsiz ardıcıllıqla, məktəb təlimi
dövründə bir dəfə öyrədilir.
357. Təlimin prinsipləri : müvafiqlik prinsipi, elmilik prinsipi, əyanilik prinsipi.
358. Təhsil-tərbiyənin məqsədi asılıdır :
● cəmiyyətin inkişaf səviyyəsi və sürətindən;
● cəmiyyətin tələbat və imkanlarından;
● pedaqoji elmin və praktikanın inkişaf səviyyəsindən.
359. Təlim prosesinin ümumi qanunauyğunluqlarının ardıcıl sırası :
● təhsilin məqsədi qanunauyğunluğu;
● təhsilin məzmunu qanunauyğunluğu;
● təhsilin keyfiyyəti qanunauyğunluğu;
● təhsilin metodlarıı qanunauyğunluğu;
360. Rəmzi (simvolik) əyani vasitələrin növləri : xəritələr, çertyojlar, sxemlər, herbari
361. Təlim prinsipləri :
● Əyanilik prinsipi : təlim şagirdlər tərəfindən bilavasitə qavranılan fakt və hadisələr
üzərində qurmağı tələb edir;
● Müvafiqlik prinsipi : tədris materialını şagirdlərin yaş və inkişaf imkanlarını
uyğunlaşdırmağı tələb edir;
● Elmilik prinsipi : elmin əsas anlayışlarını qaydalar, qanunauyğunluqlar formasında
təhsilin məzmununa gətirməyi tələb edir.
361. Qrup işinin mənfi və müsbət tərəflərini şərh edir – Tənqidi təfəkkür
Dağ dağa rast gəlməsə də, insan mərdiməzara rast gəlir. Ayşənizm
362. Təfəkkürün növləri: məntiqi, tənqidi, yaradıcı

363. Tədris vahidlərinin ardıcıllığı : məzmun ardıcıllığı, məntiqi ardıcıllıq
364. Tədqiqat sualının funksiyası : dəqiq, lakonik, dərsin məqsədinə uyğun olmalıdır.
365. Fəal təlimin mexanizmləri :
● problemli şəraitin yaradılması;
● şagird-tədqiqatçı, müəllim-fasilitator;
● dialoqun və əməkdaşlığın zəruriliyi.
366. Tədqiqat zamanı buraxılan səhvlər :
● müəllimin diqqəti yalnız çıxış edəndə olmalıdır;
● müəllim təqdimata rəsmiyyət xatirinə qulaq asır;
● hər təqdimatdan sonra müəllim özü onu şərh edir və qiymətləndirir.
367. Müəllimin pedaqoji qabiliyyətlərini əks etdirən fikirlər :təşkilatçılıq, didaktik,
kommunikativ, perseptiv, tədqiqatçılıq, elmi-idraki
368. Müşahidə metodu – pedaqji prosesin hər hansı bir tərəfini ciddi nəzarət şəraitində
obyektiv öyrənməyə imkan verən, hamı üçün eyni zamanda keçirilən yoxlamaq metodu.
369. Fənlərin tədrisi metodikası - pedaqoji nəzəriyyənin struktur elementlərini ayro-ayrı
fənlərin tədrisinə məsələlərini tədqiq edir.
370. Pedaqoji prosesin yekun mərhələsi alınan nəticələrin təhlili ilə başa çatır.
371. Pedaqoji prosesdə şəxsiyyətin inkişafına təsir göstərən amillər : irsiyyət, təlim-
tərbiyə mühiti, tətbiq edilən pedaqoji tısir vasitələri və metodları.
372. Müəllimin dərsə hazırlaşması formalarının ardıcıllığı : ümumi hazırlıq, metodiki
hazırlıq,cari hazırlıq.
373. İnandırma üsulunun vasitələri : tərbiyəvi söhbətlər, rəğbətləndirmə, disputlar,
təşəkkür.
374. Oyun vasitəsilə uşaq öz idrakı və sosial tələbatlarını ödəyir.
375. Didaktikanın başlıca suallarından biri : nə üçün öyrənmək, nəyi öyrənmək, necə
öyrətmək.
376. Sosial dəyərlərin şəxsiyyətin formalaşmasına səmərəli təsir göstərməsi məktəb-ailə-
ictimaiyyət münasibətlərinin düzgün qurulmasından asılıdır.
Biz bayrağımızın üstündə daima “əsək” ki, bayrağımız da bizim üzərimizdə daima əssin.
Ayşənizm.
377. İnsanpərvərliyin əxlaqi keyfiyyətləri : həmrəylik, dostluq və yoldaşlıq, beynəlmiləlçilik

və vətənpərvərlik.
378. Peşə pedaqogikası konkret peşə fəaliyyətinin qanunauyğunluqlarını öyrənir, nəzəri
ümumiləşdirmələr aparır, insanın təhsilinin prinsiplərini və texnologiyasını işləyib
hazırlayır.
379. Didaktikanın yerinə yetirdiyi mühüm vəzifələr : nəzəri və praktiki
380. Tərbiyə periodik, ictimai, əbədi, üstqurum hadisəsidir.
381. Metodologiya idrak fəaliyyətinin təşkilinin prinsip, forma və metodları haqqında
təlimdir.
382. İnnovasiya – təlim, təhsil-tərbiyə prosesinin gedişini və nəticələrini yaxşılaşdırmaq
məqsədilə pedaqoji sistemdə həyata keçirilən yenilik.
383. Tədris planı – tədris müəssisənin tipindən asılı olaraq həmin müəssisədə keçilən
fənlərin tam siyahısını, təlik saatların miqdarını müəyyən edən dövlt sənədi
384. Mühitin təsiri nəticəsində uşaqların mənəviyyat və hərəkətlərində yaranan
qüsurlarını tərbiyənin köməyilə aradan qaldırmaq olar.
385. Müəllimin şagirdlərlə qeyri-verbal ünsiyyətinə daxildir : mimika, əl-qol hərəkəti,
baxış.
386. İdarəetmə fəaliyyətinin məqəsdinin ardıcıllığı : işin başlanğıcı, bu işin ümumi
istiqamətini, məzmununu, forma, metodları.
387. Dünyagörüşü – insanın ətraf gerçəkliyə münasibətini bildirən baxışlar sistemidir.
388. Təhsil-tərbiyənin məqsədinə təsir edən amillər :
● cəmiyyətin inkişaf fəaliiyəti və tempi;
● cəmiyyətin tələbat və imkanları;
● pedaqoji elm və praktikanın inkişaf səviyyəsi.
389. Fəaliyyət komponenti pedaqoq və şagirdlərin qarşılıqlı təsirini, onların əməkdaşlığını,
prosesin təşkili və idarəolunmasını əks etdirir.
390. Tərbiyənin məzmunun əlamətləri : məqsədyönlülük; sosial-mədəni dəyərlərə
müvafiqlik; təşkil olunan tərbiyə sisteminin mövcudluğu
Terroristlərin sevmədiyi 3 peşə vardır : əsgərlər, müəllimlər və həkimlər. Əsgərləri

sevməzlər, çünki döyüşmək məcburiyyətindədirlər; Müəllimləri də sevməzlər, çünki
müəllimlər ümid verərlər; onların öldürmək istədiklərini yaşatdıqları üçün həkimləri də
sevməzlər.
391. Ali məktəb pedaqogikası ali təhsil müəssisələrində ali təhsil prosesinin spesifik
xüsusiyyətlərini öyrənir.
392. Peddaqoji cərəyanlar :
● Futuralogiya
● Feksiztensializm
● Neotomizm
● Praqmatizm
393. Dərsə verilən tələblər voə onların məzmunu :
● Təhsilverici : dərsdə ən yeni texnologiyaları tətbiq etmək, təlimin müxtəlif növlərini,
forma və metodlarını əlaqələndirmək və s.
● Tərbiyəedici : şagirdlərin milli-mənəvi dəyərlər əsasında tərbiyə etmək və s.
● İnkişafetdirici : şagirdlərin intellektual, emosional, sosial inkişafında dəyişiklikləri nəzərə
almaqla məşğələləri yenidən qurmaq
394. Təhsil-tərbiyə prosesinin xüsusiyyətləri : məqsədyönlü, fasiləli, ikitərəfli.
(qısamüddətli, stabil, birtərəfli adlı xüsusiyyətlər yoxdur).
395. Dərsin tipləri : kombinəedilmiş dərs, yeni bilik öyrədən dərs, korreksiya dərsi (əxlaq
dərsi adlı tip yoxdur).
396. Anlama yeni təsəvvürlərin əvvəl mənimsənilmiş biliklər sistemi ilə əlaqəsinə
əsaslanır.
397. Pedaqogikanın texnoloji səviyyələri : rekleksiya səviyyə, layihə səviyyəsi, diaqnostik
səviyyə, korrektiv səviyyə (dəyişdirici səviyyə adlı yoxdur).
398. Fəal təlimin mərhələsi : tədqiqatın aparılması, motivasiya, məlumatın mübadiləsi,
yaradıcı tətbiqetmə. (tədqiqat sualının verilməsi adlı mərhələ yoxdur).
399. Fəal təlimin reallaşdırılması mexanizmləri :
● şagird-tədqiqatçı, müəllim-fasilitator,bələdçi;
● problemli situasiyanın yaradılması;
● dialoqun və əməkdaşlığın zəruriliyi;
● psixoloji dəstək: hörmət və etibar
Sizə daş atanlara siz gül atın. Məsələn kaktus  Ayşənizm

400. İş vərəqlərinə verilən tələblər :

● şagirdlərin səviyyəsində uyğun olmalıdır;
● cəlbedici məzmunu və tərtibatı olmalıdır;
● dərsin məqsədinə uyğun olmaldıdır;
● tapşırıqların çətinlik dərəcəsi müxtəlif olmalıdır.
401. Fasilitasiya qaydaları : fikrin təhrik edilməsi, psixoloji dəstək, məlumatla təminetmə,
təşkilati dəstək ( motivasiyanın düzgün qurulması adlı qayda yoxdur).
402. Kurikulumun əsas xüsusiyyətləri :
● fəndaxili və fənlərarası əlaqə əsas prinsip kimi qəbul olunub;
● qiymətləndirmə standartları və mexanizmləri müəyyən edilib;
● şagirdyönümlüdür;
● tələbyönümlüdür.
403. Təhsil standartı : təhsilalanların bilik, bacarıq və vərdişlərinin səviyyəsinə qoyulmuş
404. Təlimin təşkilinə verilən tələblər :
● dəstəkləyici mühitin yaradılması;
● fəaliyyətin stimullaşdırılması;
● təlimdə bərabər imkanların yaradılması;
● inkişafyönümlülük.
405. Fəal təlimin xüsusiyyəti : müəllim və şagirdlər arasında əks-əlaqənin yaradılması
406. Ədədin kəmiyyətin göstərici olduğunu başa düşdüyünü nümayiş etdirir. – prosedural
bilik, idraki fəaliyyət.
407. Test nümunələri qiymətləndirmə standartları əsasında hazırlanır.
408. Kurikulumun ümumi prinsipləri : interaktivlik, nəticəyönümlülük tələbəyönümlülük,
şagirdyönümlülük.
409. Fəal təlimdə şagird tədqiqatçıdır.
410. Fəal təlimdə müəllim fasilitatordur.
411. Fəal təlim tədqiqat üsulu vasitəsi ilə keçirilir.
Özünüzü tərbiyə edin. Uşağınızı yox. Onsuz da o, sizi təkrarlayacaq.

412. Fəal təlimdə şagirdlər bütün dərs zamanı fəal olur.

413. Hovard Qardner nəzəriyyəsinə görə dərketmənin 8 üsulu var.
414. “Müəllim şagirdlərə Mənim gələcəyim mövzusunda şifahi mətn qurmağı tapşırdı”.
Linqivistik qavrama üsuluna aid olan şagird bu tapşırığın icrasında daha uğurlu nəticə
göstərə bilər.
415. “Təklikdə öyrənmək vərdişləri nümayiş etdirir, qarşısındakı insanın kim olduğunu, nə
edə biləcəyini və nə etmək istədiyini bilir”. Qeyd olunanlar şəxsiyyətdaxili dərketmə
üsulunu xarakterizə edir.
416. Beynəlxalq qiymətləndirmə : şagirdlərin, onların ailələrinin təhsil müəssisələri və
tədris prosesinin xüsusiyyətlərini öyrənməyə, riyazi savadlılıq, oxu savadı, təbiət elmləri
savadlılığı və müxtəlif tipli problemləri həll etmə bacarıqlarını qiymətləndirir.
417. Tərbiyə prosesinin xüsusiyyətləri :
● məqsədyönlü prosesdir;
● mürəkkəb prosesdir;
● uzun sürən prosesdir;
● fasiləli prosesdir;
● dəyişkən prosesdir;
● qeyri-müəyyən prosesdir.
418. “Naməlum olan məsələləri müəyyənləşdirən suallar, açıq suallar, açar sözlərin
köməkliyi ilə mövzuya aid verilən suallar”. Bunlar mptivasiyanın məqsədəuyğun qurmağın
sual verməyə həvəsləndirmə yoludur.
419. Dəstəkləyici mühitin yaradılması : pedaqoji prosesin münasib maddi-texniki baza
əsasında, sağlam mənəvi-psixoloji mühitdə təşkil edilməsi keyfiyyətin və səmərəliliyin
yüksəldilməsi üçün əlverişli və təhlükəsiz təlim şəraiti yaradılır. Bu təlim təşkilinə verilən
dəstəkləyici mühitin yaradılması tələbidir.
420. Fasilitasiya əsaslanır :
● müəllim və şagird əməkdaşlığına;
● şagirdlərin qabiliyyətlərinə inam;
● təfəkkürün stimullaşdırılmasına;
● onların qarşılıqlı hörmət və etibarı
Dağa dönmək varkən ... dağa çıxmaq niyə?! Ayşənizm

421. “Fərziyyələri yoxlamaq və tədqiqat sual-cavab tapmaq üçün faktların axtarılması”. Bu

dərsin tədqiqatın aparılması mərhələsinə aiddir.
422. Azərbaycan Respublikasında təhsil alanların vəzifələri :
● pedaqoji işçilərin şərəf və ləyaqətinə hörmətlə yanaşmaq;
● təhsil müəssisəsinin nizamnaməsinin tələblərinə riayət etmək;
● dövlət, cəmiyyət, ailə və özü qarşısında məsuliyyəti dərk etmək;
● dövlət təhsil standartlarına uyğun bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnmək;
● təhsil sahəsində qanunvericiliyin tələblərinə, etik normalara və təlim-təbiyə prosesi ilə
bağlı qaydalara əməl etmək;
423. Təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipləri : humanistlik, demokratiklik,
bərabərlik, inteqrasiya (şəxsiyyətlik adlı olanı yoxdur).
424. Azərbaycan Respublikasında təhsil formaları : formal, qeyri-formal, informal
425. Azərbaycan Respublikasında təhsil pillələri :
● məktəbəqədər təhsil
● ümumi təhsil
● ilk peşə ixtisas təhsili
● orta ixtisas təhsili
● ali təhsil
426. Azərbaycan Respublikasında təhsil səviyyələri :
● ibtidai təhsil
● ümumi orta təhsil
● tam orta təhsil
● bakalavriat
● magistratura
● doktorantura
427. Ümumi təhsil sistemində dərslik siyasəti : 23 yanvar 2006-cı il
428. Sinif rəhbərinin iş forması : fərdi iş, qruplarla iş, tərbiyə prosesinin təşkili
prinsiplərinin nəzərə alınması.
Öz ayaqları üzərində dayana bilməyən, özgə ayaqları altda tapdanmağa məhkumdur.

Ayşənizm
429. “İnsanın təlim və iş prosesi dövründə qazandığı, təkmilləşdirdiyi və lazım olan anda
asanlıqla (avtomatik şəkildə) tətbiq edə bildiyi hərəkətlərdir”. Söhbət kompetensiyanın
vərdiş növündən gedir.
430. Analitik qiymətləndirmə uzunmüddətli qiymətləndirmə adlanır.
431. Qiymətləndirmə üçün üsul, forma və vasitələr, meyarlar seçərkən müəllim nəzərə
almalıdır : məzmunu, dərsin məqsədini, şagirdin bilik, bacarıq və vərdişlərinin səviyyəsini.
432. Diaqnostik qiymətləndirmənin əsas məqsədi : təlim prosesinin planlaşdırılmasında
şagirdlərin fərdi inkişaf xüsusiyyətlərini nəzərə almaq
433. Böyük summativ qiymətləndirmənin (BSQ) xüsusiyyətləri :
● qiymətləndirmə vasitələri Təhsil Nazirliyi tərəfindən hazırlanır;
● BSQ-nin keçirilmə tarixi fənn müəllimi tərəfindən müəyyən edilir;
● Yarımilin sonunda keçirilir;
● BSQ-nin keçirilmə tarixi illik planlaşmada nəzərdə tutulur.
434. Formativ qiymətləndirmənin xüsusiyyəti : alt-standart əsasında qurulur. Daha
obyektiv, dəqiq, adekvat, sistemli.
435. Təlimin metodlarının səmərəliliyi asılıdır : təhsil-tərbiyə məqsədindən təhsilin
məzmunundan, şagirdlərin yaşından
436. Müəllimin şərhinin növləri : müəllimin nəqli, müəllimin izahı, məktəb mühazirəsi
437. Çalışmaların növləri və onların mahiyyəti :
● xüsusi çalışmalar : dəfələrlə təkrart olunur, təlim, əmək bacarığı və vərdişləri
formalaşdırır;
● törəmə çalışmalar : əvvəl formalaşdırılmış vərdişlərin təkrarına və
möhkəmləndirilməsinə xidmət edir;
● şərh olunan çalışmalar : müəllim və şagirdlər yerinə yetirdikləri əməliyyatları şərh
edirlər.
438. Pedaqoji texnologiyaların sistemi : təlim texnologiyası, tərbiyə texnologiyası, inkişaf
texnologiyası.
Siyasi polemikaları, iqtisadi nəzəriyyələri, dini fərqlilikləri, şəxsi ambissiyaları kənara
qoyub, düşünmək, sevinmək, sevincdən ağlamaq və daha xoşbəxt gələcək üçün daha
çox və yararlı işlər görmək barədə özümüzə hesabat verməli olduğumuz gündür. Günəş
– müstəqil insanların gözlərindən doğur.
439. Təlim texnologiyalarının prinsipləri : tərbiyəedici təlim prinsipi, inkişafetdirici prinsip,

bütün şagirdlərlə əks əlaqə prinsipi
440. Təlim metodlarının ənənəvi təsnifatı : praktik, əyani, söz
441. Təlim metodlarının qrupları :
● Yeni təlim metodlarının əsasən qavranılmasına xidmət edən metodlar : müəllimin şərhi,
müsahibə, kitab üzərində iş
● Bilik, bacarıq və vərdişlərin əsasən formalaşdırılmasına xidmət edən metodlar : problem
situasiya, təkrarlar, çalışmalar
● Bilik, bacarıq və vərdişlərin əsasən tətbiqinə xidmət edən metodlar : praktiki işlər,
müstəqil işlər
442. Proqramlaşdırılmış təlim metodlarının sistemləri :
● xətti : material kiçik paylara bölünür;
● şaxəli : şagirdlər qoyulan suallara cavab verərkən çətinlik çəkərlərsə, onlara əlavə izahat
verilir;
● qarışıq : xətti və şaxəli proqramların birləşməsindən ibarətdir.
443. Söz üsulları : müəllimin şərhi, kitab üzərində iş, müsahibə
444. Fəal təlimin iş formaları : cütlərlə iş, qruplarla iş, bütün siniflərlə iş
445. Fəal təlimin iş üsulları : insert, klaster, beyin həmləsi
446. Tədqiqat sualının funksiyaları :
● şagirdləri tədqiqata sövq edilməli, onlarda idark fəallığı yaratmalı;
● lakonik, dərsin məqsədinə uyğun olmalı.
447. Motivasiya mərhələsində istifadə olunan iş forması : böyük qrup
448. Blum taksonomiyasına görə ümumi təlim nəticəsi olan Sintez əşyaları və ideyaları
təsnif edərək sxemlər yaradır.
449. Blum taksonomiyasına görə ümumi təlim nəticəsi olan Təhlil müqayisə edir,
fərqləndirir, əqli nəticəyə gəlir.
450. Dərsin cari planlaşdırılmasında nəzərdə tutulur :
● iş vərəqlərinin hazırlanması;
● tapşırıqların dərsin təlim nəticələri ilə uyğunlaşdırılması;
Dünyanın ədalətsiz hesab-kitab qaydaları var... Mərd insanlar ədədi silsilə ilə artır,
namərd insanlar isə həndəsi silsilə ilə... Ayşənizm
● dərsin icmalının hazırlanması;

● dərsdə reallaşdırılacaq alt-standartlara uyğun təlim nəticələrinin müəyyənləşdirilməsi.
451. Perspektiv planlaşdırma illiyi əhatə edir.
452. Formativ qiymətləndirmə vasitəsi : müşahidə vərəqləri, yazı işləri, meyar cədvəli, test
453. İdrak fəaliyyətinin bacarıqları : tanımaq, müqayisə etmək, istifadə etmək,
dəyərləndirmək, izah etmək
454. İdrak taksonomiyasının sintez mərhələsi : əşyaları və ideyaları təsnif edərək sxemlər
yaradır.
455. Məzmun standartı : təhsil alanların bilik və bacarıqlarına qoyulmuş dövlət tələbidir.
456. Karusel üsulu : dərsdən əvvəl iri ağ kağızlarda mövzuya aid suallar yazılır. Müəllim
qruplara müxtəlif sual yazılmış bir kağız verir. Qrup üzvləri sualı oxuyur və bir cavab verir.
Kağızlar saat əqrəbi istiqamətində müəllimin köməkliyi ilə qruplara ötürülür. Kağızlar
bütün qruplardan keçərək axırda öz qrupuna qayıdır və bütün sinif sonda müzakirə edir.
457. Şagirdin mövzu ilə bağlı biliklırinin qazanılması fəal dərsin ümumiləşdirmə və nəticə
mərhələsində başa çatır.
458. Auksion üsulu : Öyrənilən əşya və ya hadisənin xüsusiyyətləri ardıcıl şəkildə
adlandırılır. Hamı növbə ilə əşya və ya hadisə haqqında fikir söyləyir : hər bir fikirdən
sonra müəllim sayır. “Bir, iki”. Bu zaman başqa iştirakçı tez təklif verə bilər. Sonuncu təklif
verən qalib sayılır. Fikirlər bir-birini təkrarlamamalıdır. Bunun üçün hamı bir-birini
dinləyir.
459. Portfolio şagirdə aid olan sənədlər və əsasən formativ qiymətləndirmə
məlumatlarının qeydə alındığı xüsusi qovluqdur.
460. Rubrik şagirdlərin nailiyyətlərini meyarlar əsasında ölçən qiymətləndirmə şkalasıdır.
461. Qiymətləndirmə standartları 4 səviyyədə müəyyən olunur.
462. Qiymətləndirməni fəal dərsin bütün mərhələrində aparmaq mümkündür.
463. Fəal dərsin Refleksiya mərhələsi: artıq başa çatmış prosesin şüurda inikasıdır.
464. Müəllimin formativ qiymətləndirmədə müzakirə üsulundan istifadə etməsinin başlıca
əsas məqsədi : tənqidi və yaradıcı düşüncə bacarıqlarını inkişaf etdirmək.
465. Fəndaxili inteqrasiya növləri : üfüqi, şaquli
İnsanı kamilliyə çatdırmaq məqsədi güdən sənət dünya sənətlərinin ən şərəflisi

olmalıdır. Nəsrəddin Tusi
466. Tədqiqatın aparılması mərhələsinə istifadə mümkün olan üsullar : kublaşdırma, venn
diaqramı, layihənin hazırlanması, sosialoji sorğu, qərarlar ağacı
467. Təhsil alma prosesi müəyyən olunmuş hüquqi sənədlərin verilməsi ilə başa çatır.
468. Təhsil qanunu pedaqogikanın predmetidir.
469. Nümunə - tərbiyə üsullarının fəaliyyət və davranışının stimullaşdırılması qrupuna
aiddir.
470. Tərbiyə prosesinin daxli ziddiyyətləri :
● şagirdin rəftar və davranışında olan keyfiyyət, vərdiş və adətlərlə yeni formalaşdırılan
keyfiyyət, adət və vərdişlər arasındakı ziddiyyət;
● tərbiyəedici problem və situasiyalar zamanı üzə çıxan ziddiyyətlər;
● şagird kollektivinə göstərilən təsir ümumi, şagirdlər tərəfindən onun qəbul edilməsinin
fərdi xarakter daşınması ilə əlaqədar ziddiyyət;
● tərbiyəedənlə tərbiyəolunanın səviyyəsi və imkanları arasında ziddiyyət.
471. Testin validliyi – testin nəyisə ölçmək vəzifəsinə uyğunluq səviyyəsini təyin edir.
Testin validliyi “test nəyi ölçür və tətbiq olunduğu məqsədə uyğundurmu,?”suallarına
cavab verir.
472. Mənimsəmə prosesinin quruluşuna daxildir : Qavrama, anlama, ümumiləşdirmə,
möhkəmi etmə, tətbiqetmə
473. Valideynlərin bu keyfiyyətləri ailədə övladların düzgün tərbiyəsinə güclü təsir edir :
● söz əməlin birliyi
● müsbət nümunəsi
● uşağa vahid tələblər verməsi
474. Pedaqogika və psixologiyada şəxsiyyətin inkişafı ilə bağlı istiqamətlər : bioloji,
sosioloji, biososioloji
475. Pedaqoji texnologiya :
● pedaqoji prosesə texnoloji proses kimi yanaşılması, son nəticəyə nail olma
əməliyyatlarının ardıcıllığı;
● qarşıya qoyulmuş məqsədə daha səmərəli yolla nail olmasını təmin edən metodlar və
vasitələr sistemidir.
Uşaqkən ismin 6 halını öyrəndik... Böyüyüb sifət(lər) gördük, hər gün başqa bir halda...
Ayşənizm
476. Pedaqoji diaqnostika : pedaqoji prosesdə inkişaf və korreksiya yollarını müəyyən

etməyə imkan verən fəaliyyət növüdür.
477. Müəllimin vəzifələri :
● layihələndirici vəzifə : gələcək fəaliyyətinin modelini qurmaq;
● informasiya vermə vəzifəsi : öz fənnini, onun metodikasını bilmək, şagirdlər üçün başlıca
informasiya mənbəyi olmaq
● qiymətləndirmə vəzifəsi : şagirdlərin nailiyyətlərini qiymətləndirmək, uyğunsuzluqların
səbəblərini aşkar etmək
478. Didaktik prinsip : fasiləsizlik, elmilik, varislik, sistemlilik.
479. Məntiqi təfəkkür : analiz, sintez, müqayisə, nəticənin çıxarılması, əsas ideyanın
müəyyən edilməsi;
480. Tənqidi təfəkkür : münasibət bildirmək, qiymətləndirmək, müxtəlif nöqteyo-
nəzərdən məsələyə baxılması;
481. Yaradıcı təfəkkür : təxəyyülün köməyi ilə ideyaların, modellərin, qaydaların,
sxemlərin yaradılması.
482. Məzmun standartı : təhsil alanların bilik və bacarıqlarına qoyulmuş dövlət tələbidir.
483. Qiymətləndirmə standartı : təhsil alanların nailiyyət səviyyəsinə qoyulan dövlət
tələbidir.
484. Məzmun xətti – fənn üzrə ümumi təlim nəticələrinin reallaşmasını təmin etmək üçün
müəyyən olunan məzmunun zəruri hissəsidir.
485. Ümumi təlim nəticələri : müəyyən bir mərhələdə mənimsənilməsi nəzərdə tutulan və
əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş təlim nailiyyətlərinin konkret bir səviyyəsidir.
486. Təhsil-tərbiyə prosesinə daxil olanların ardıcıllığı : şəxsiyyətə edilən xarici təsir,
özünü təhsil, özünütərbiyə
487. Elmi pedaqogikanın banisi - Y. A. Komenski
488. Inteqrativlik - Təhsilin məzmun komponentlərinin bir-biri ilə və həyatla sistemli
şəkildə əlaqələndirilməsidir.
489. Təhsildə qiymətləndirmə - təhsil alanların bilik və bacarıq səviyyəsinə qoyulmuş
Qula bəla gəlməz Allah yazmadıqca;

Allah bəla yazmaz, qul azmadıqca...
490. Didaktika təhsil, təlim, prinsip,inkişaf qanunauyğunluqları, təşkili formaları, fəaliyyət

tətbiq etmək deməkdir.
491. Məntiqi təfəkkür problemli vəziyyət inkişaf etdirir.
492. Qabaqlayıcı təlim şagirdləri həyata hazırlayır.
493. Fasilitasiya təhrik edilmə, dəstək, təminetmə mənasını daşıyır.
494. Fəal (interaktiv) təlim şagirdlər fəal əks- əlaqə, müstəqil, təfəkkür, subyekt-subyekt,
tədqiqat, təfəkkür, dialoji təlim.
495. İnnovativ fəaliyyət inkişafetdirici, yeni yanaşmalar, təkmilləşdirmə, subyekt,
diferensial, inteqrativ kimi başa düşülür.
496. Şəxsiyyətdaxili dərketmə təklikdə öyrənmə deməkdir.
497. Empatiya adamları başa düşmək, onların dərdinə şərik olmaq deməkdir.
498. Pedaqoji dəyər pedaqoji fəaliyyəti nizama salan normalardır.
499. Pedaqoji prosesin tamlığı təlim məqsədləri kompleks( inkişafetdirici, öyrədici,
tərbiyəedici) şəkildə həyata keçirilir, real nəticələrlə yekunlaşan müəllim və şagird
fəaliyyətini əhatə edir.
500. Müəllimin perseptiv qabiliyyəti şagirdin daxili aləminə nüfuz etmək, psixi halını
duymaq bacarıqlarıdır.
501. Özünütəlqinin əsas əlamətləri :
● hissə və düşüncələri idarə etmək;
● rəftarınla davranışını idarə etmək;
● əhval-ruhiyyəsini idarə etmək
502. Gündəlik planlaşdırmada ardıcıllıq :
Standart (reallaşdırılacaq nəticələri göstərməklə), mövzu, iş formaları və üsullar, dərsin
mərhələləri, motivasiya, tədqiqatın aparılması, məlumatların mübadiləsi, məlumatların
müzakirəsi, nəticələrin çıxarılması.
503. Şagirdyönümlülük – tədris və təlim işi şagirdlərin maraq və tələbatlarının
ödənilməsinə, onların istedad və qabiliyyətlərinin, potensial imkanlarının inkişafına
yönəlir.
Ağıllı olmaq kifayət deyil, kifayət qədər ağıllı olmaq lazımdır ki, özünü həddindən artıq
ağıllı sanmayasan...
“Yaxşı müəllim nə deməkdir?” sualına V.A. Suxomlinski belə

cavab verirdi:
“O, ilk növbədə, uşaqları sevən insandır, onlarla ünsiyyətdən
sevinc tapır, inanır ki, hər bir uşaq yaxşı insan ola bilər,
uşaqlarla dostluq etməyi bacarır, uşaqlardan sevincini və
kədərini ürəyinə sala bilir, uşağın qəlbini oxuyur və heç vaxt
unutmur ki, özü də vaxtilə uşaq olub.
İkincisi, yaxşı müəllim tədris etdiyi fənnin elmini yaxşı bilir,
ona vurğunluqla onun inkişaf üfüqlərini – yeni kəşfləri,
tədqiqatları, nailiyyətləri izləyir, o elmin problemlərindən də
xəbərdardır. Yaxşı müəllim orta məktəbin tədris proqramında
nəzərdə tutulanlardan daha çox bilir. Dərin bilik, geniş
dünyagörüş şagirdlər qarşısında elmin, biliyin, fənnin, tədris
prosesinin cəzbedici qüvvəsini aça bilmək üçün vacibdir.
Şagirdlər müəllimin simasında ağıllı, bilikli düşüncəli,
sənətinə vurğun bir insan görməlidirlər...
Üçüncüsü, yaxşı müəllim psixologiya və pedaqogika elmlərini
bilən, tərbiyə haqında elmləri bilmədən uşaqlarla işləməyin
mümkünsüzlüyünü hiss və dərk edən insan olmalıdır.
Dördüncüsü, yaxşı müəllim öz peşəsinin ustası olmalıdır.”
KKM K HJ BVG
KURİKKU
Bir zəfərin şərtləri hər vaxt çox

sadədir. Bir müddət çalışın, bir
müddət dözün, hər vaxt inanın və
heç bir zaman geri dönməyin. 
UĞURLAR...

Izahli Kurikulum Ve Pedaqogika 1ci Hisse Ayshen Muellime Qasimova Gence Seheri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Izahli Kurikulum Ve Pedaqogika 1ci Hisse Ayshen Muellime Qasimova Gence Seheri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ayşən müəllimə Qasımova Mustafayeva 055 468 89 24 Gəncə şəhəri

UĞUR ƏLDƏ ETMƏK İSTƏYƏN YOLLAR AXTARIR,

Hər gün nizamlı və davamlı olaraq 3 saat dərs ilə

1. Kurikulum sözünün lüğəti mənası – Yol, istiqamət

19. Təhsil taksanomiyaları :

31. Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası – 24 oktyabr

Toxum torpağa düşsə, onun üçün “öldü” deyilə bilərmi?

41. Tələbyönümlülük prinsipi – fərdin, cəmiyyətin və dövlətin dəyişən ehtiyac və

Əgər A planın alınmadısa, unutma ki, əlifbada hələ 31 hərf qalıb.

Mükəmməllik, hər savaşda döyüşərək qazanmaq deyildir. Ən yaxşı strategiya,

79. Alt standartın funksiyaları :

Söyləyə biləcəyi sözü olmayan insan ya ucadan danışar, ya da əsəblə. Konfutsi

97. Alt standartlara aiddir :

109. Portfolio – şagirdlərin təlim nailiyyətləri və inkişaf göstəricilərindən, pedaqoji

Qadınlar insandır, biz isə insanoğlu. Neşet Ertaş

123. Müəllimin innovativ fəaliyyətləri :

İnsanı – sadəcə gördüklərindən ibaərt sanma... Görə bilmədiklərində axtar...

137. Əsas standart əsasən dəyişməzdir.

Sizi xoşbəxt edən, dünya deyil ALLAHdır.

154. İş formaları : cütlərlə, fərdi, kollektiv, qruplarla.

166. Layihələrin hazırlanması – şagirdlərin tədqiqat vərdişlərinin, biliklərə müstəqil

170. Tədqiqat prosesi zamanı müəllimin vəzifəsi :

176. Fəal dərsin mərhələləri :

Əhd eləmə, cəhd elə!

183. İnformasiyanın müzakirsəi və təşkili mərhələsi :

194. Emosional taksanomiyanın səviyyələri ardıcıllığı :

Dəyərsiz insandan da betəri var – dəyərləri olmayan insan... Ayşənizm

221. Təhsilin humanistləşdirilməsinə aiddir :

249. Məktəb şurasının ən effektisi : pedaqoji sektor, valideyn sektoru

268. Pedaqoji sistemin təkmilləşdirilməsi yollarının və onların mahiyyəti :

278. Şəxsiyyətin inkişafı ilə bağlı əsas istiqamətlər və onların mahiyyəti :

Gendə etika yoxdursa, bu genetikdir.  Ayşənizm

● Uzunmüddətli qiymətləndirmədə də adlanır.

Gözəl görünməyin ən qısa və sadə yolu gözəl düşünməkdir. Ayşənizm

311. Qısamüddətli diaqnostik qiymətləndirmə tədris vahidlərinin əvvəlində bir dərsin

İki cür qız var : ağlı başında və ağlı maşında  Ayşənizm

320. Məktəbdaxili idarəetmədə pedaqoji təhsilin növləri :

334. Sinif rəhbərinin tərbiyəvi planının bölmələrinin ardıcıllığı :

Cümlə qura bilmir, gedib ailə qurur. Ayşənizm

● 2-ci yarımilin sonunda

354. Dərsə verilən tələblər :

362. Təfəkkürün növləri: məntiqi, tənqidi, yaradıcı

377. İnsanpərvərliyin əxlaqi keyfiyyətləri : həmrəylik, dostluq və yoldaşlıq, beynəlmiləlçilik

Terroristlərin sevmədiyi 3 peşə vardır : əsgərlər, müəllimlər və həkimlər. Əsgərləri

Sizə daş atanlara siz gül atın. Məsələn kaktus  Ayşənizm

400. İş vərəqlərinə verilən tələblər :

Özünüzü tərbiyə edin. Uşağınızı yox. Onsuz da o, sizi təkrarlayacaq.

412. Fəal təlimdə şagirdlər bütün dərs zamanı fəal olur.

Dağa dönmək varkən ... dağa çıxmaq niyə?! Ayşənizm

421. “Fərziyyələri yoxlamaq və tədqiqat sual-cavab tapmaq üçün faktların axtarılması”. Bu

Öz ayaqları üzərində dayana bilməyən, özgə ayaqları altda tapdanmağa məhkumdur.

439. Təlim texnologiyalarının prinsipləri : tərbiyəedici təlim prinsipi, inkişafetdirici prinsip,

● dərsin icmalının hazırlanması;

İnsanı kamilliyə çatdırmaq məqsədi güdən sənət dünya sənətlərinin ən şərəflisi

476. Pedaqoji diaqnostika : pedaqoji prosesdə inkişaf və korreksiya yollarını müəyyən

Qula bəla gəlməz Allah yazmadıqca;

490. Didaktika təhsil, təlim, prinsip,inkişaf qanunauyğunluqları, təşkili formaları, fəaliyyət

“Yaxşı müəllim nə deməkdir?” sualına V.A. Suxomlinski belə

Bir zəfərin şərtləri hər vaxt çox

You might also like