ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ν

΢Τ΢ΣΗΜΑΣΑ ΑΡΙΘΜΗ΢Η΢

4.1.1. Εηζαγωγή

Σν ζύλνιν ησλ θπζηθώλ αξηζκώλ δελ είλαη πεπεξαζκέλν. Γηα ην ιόγν απηό είλαη αδύλα-
ην γηα θάζε θπζηθό αξηζκό λα έρνπκε ηδηαίηεξν όλνκα θαη ηδηαίηεξν ζύκβνιν πνπ λα είλαη ά-
ζρεην κε ηα νλόκαηα θαη ηα ζύκβνια ησλ άιισλ θπζηθώλ αξηζκώλ.
Έηζη νη άλζξσπνη αλαγθάζηεθαλ λα επηλνήζνπλ ηξόπνπο κε ηνπο νπνίνπο κπνξνύκε λα
εθθξάζνπκε ηνπο θπζηθνύο αξηζκνύο κε ιίγεο ζρεηηθά ιέμεηο θαη λα ηνπο γξάθνπκε ρξεζηκν-
πνηώληαο ιίγα ζύκβνια.
Σν ζύλνιν ησλ θαλόλσλ κε ηνπο νπνίνπο γίλεηαη ε νλνκαζία θαη ε γξαθή ησλ θπζη-
θώλ αξηζκώλ ιέγεηαη ζύζηεκα αξίζκεζεο.

4.1.2. Σν δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο

΢ήκεξα γηα λα εθθξάζνπκε θαη γηα λα ζπκβνιίζνπκε ηνπο θπζηθνύο αξηζκνύο ρξεζη-
κνπνηνύκε ην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Οη θαλόλεο ζηνπο νπνίνπο ζηεξίδεηαη απηό είλαη:
1) Οη αξηζκνί έλα , δύν, ηξία , ηέζζεξα, πέληε, έμη, επηά, νθηώ, ελλέα, απνηεινύλ
ηηο κνλάδεο ηνπ ζπζηήκαηνο. Ο αξηζκόο «έλα» ιέγεηαη θαη απιή κνλάδα ή κνλάδα
πξώηεο ηάμεο.
2) Γέθα κνλάδεο πξώηεο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κία κνλάδα δεύηεξεο ηάμεο πνπ ιέγεηαη δε-
θάδα.
3) Γέθα κνλάδεο δεύηεξεο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κηα κνλάδα ηξίηεο ηάμεο πνπ ιέγεηαη εθα-
ηνληάδα.
4) Γέθα κνλάδεο ηξίηεο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κηα κνλάδα ηέηαξηεο ηάμεο πνπ ιέγεηαη ρηιη-
άδα θ.ν.θ.
Από ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλνπκε όηη ν γεληθόο λόκνο ηνπ δεθαδηθνύ ζπζηήκαηνο είλαη:
Δέθα κνλάδεο κηαο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κηα κνλάδα ηεο ακέζωο αλώηεξεο ηάμεο.
Ο αξηζκόο «δέθα» πνπ καο ιέεη πόζεο κνλάδεο κηαο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κηα κνλάδα ηεο
ακέζσο αλώηεξεο ηάμεο ιέγεηαη βάζε ηνπ ζπζηήκαηνο.
Σν ζύζηεκα απηό ιέγεηαη δεθαδηθό επεηδή ε βάζε ηνπ είλαη ν αξηζκόο «δέθα».

4.1.3. Η γξαθή ηωλ θπζηθώλ αξηζκώλ ζην δεθαδηθό ζύζηεκα

Α Α
κνλάδεο


4 δεθάδεο 


3 κνλάδεο

(ζρ. 1) (ζρ. 2)

Έζησ έλα ζύλνιν Α ηνπ νπνίνπ ηα ζηνηρεία είλαη κηθξνί όκνηνη θύβνη (ζρ. 1) θαη αο δνύκε
πσο γξάθεηαη ν πιεζάξηζκόο ηνπ ζην δεθαδηθό ζύζηεκα.

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 1

 Παίξλνπκε ηα ζηνηρεία ηνπ ζπλόινπ Α, (ηνπο θύβνπο) αλά δέθα θαη ζρεκαηίδνπκε όζα
παξαιιειεπίπεδα κπνξνύκε (ζρ, 2).
Οη θύβνη πνπ πεξίζζεςαλ , ( 3 ) απνηεινύλ ηηο «κνλάδεο» ηνπ πιεζάξηζκνπ, ελώ ηα πα-
ξαιιειεπίπεδα πνπ ζρεκαηίζακε, ( 4 ) απνηεινύλ ηηο «δεθάδεο» ηνπ πιεζάξηζκνπ.
Αλ νη δεθάδεο ηνπ πιεζάξηζκνπ ήηαλ πεξηζζόηεξεο από δέθα , ζα ηηο ελώλακε
αλά δέθα θαη ζα ζρεκαηίδακε εθαηνληάδεο θ.ν.θ.
΢ην παξάδεηγκά καο ινηπόλ ν πιεζάξηζκνο ηνπ ζπλόινπ Α είλαη ν θπζηθόο
αξηζκόο: «ηέζζεξηο δεθάδεο θαη ηξεηο κνλάδεο», δειαδή
4  10  3  1  4  101  3  100 θαη γξάθνπκε 43

Αλ γηα παξάδεηγκα ν πιεζάξηζκνο ελόο άιινπ ζπλόινπ Β είλαη:

« επηά δεθάδεο ρηιηάδσλ, πέληε ρηιηάδεο, ελλέα εθαηνληάδεο, κεδέλ δεθάδεο θαη πέληε
κνλάδεο » δειαδή
7  10 4  5  103  9  10 2  0  101  5  10 0 , ηόηε γξάθνπκε 75.905

Από ηνλ ηξόπν πνπ ζρεκαηίδνπκε ηνλ πιεζάξηζκν ελόο ζπλόινπ ζην δεθαδηθό ζύζηεκα, γί-
λεηαη θαηαλνεηό όηη:
Κάζε θπζηθόο αξηζκόο απνηειείηαη από κνλάδεο δηαθόξωλ ηάμεωλ , ηνπ ζπζηήκα-
ηνο απηνύ θαη ην πιήζνο ηωλ κνλάδωλ θάζε ηάμεο ζα είλαη έλαο από ηνπο θπζηθνύο
αξηζκνύο:
κεδέλ, έλα, δύν, ηξία, ηέζζεξα, πέληε, έμη, επηά, νθηώ, ελλέα

Γηα λα γξάςνπκε ινηπόλ όινπο ηνπο θπζηθνύο αξηζκνύο, ζην δεθαδηθό ζύζηεκα, ρξε-
ζηκνπνηνύκε δέθα ζύκβνια πνπ αληηπξνζσπεύνπλ ηνπο δέθα απηνύο αξηζκνύο θαη πξνο ην
ζθνπό απηό έρνπκε επηιέμεη ηα αξαβηθά ζύκβνια

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

΢πκθσλνύκε επίζεο, ηνπο θπζηθνύο αξηζκνύο λα ηνπο γξάθνπκε αθνινπζώληαο ηνπο εμήο
θαλόλεο.
α) Αξηζηεξά από ηηο κνλάδεο κηαο ηάμεο λα γξάθνπκε ηηο κνλάδεο ηεο ακέζσο αλώηε-
ξεο ηάμεο.
β) Αλ δελ ππάξρνπλ κνλάδεο κηαο ηάμεο ζηε ζέζε ηνπο γξάθνπκε ην κεδέλ.

4.1.4. Η γξαθή θπζηθώλ αξηζκώλ ζην πεληαδηθό ζύζηεκα

Όπσο είδακε ζηελ § 4.1.3. ην δεθαδηθό ζύζηεκα ζηεξίδεηαη ζηελ αξρή:

«δέθα κνλάδεο κηαο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κηα κνλάδα ηεο ακέζσο αλώηεξεο ηάμεο».
Με αλάινγν ηξόπν κπνξνύκε λα θαηαζθεπάζνπκε έλα άιιν ζύζηεκα αξίζκεζεο πνπ
ζηεξίδεηαη ζηε αξρή:
«Πέληε κνλάδεο κηαο ηάμεο, ζρεκαηίδνπλ κηα κνλάδα ηεο ακέζωο αλώηεξεο ηάμεο»

Αο ζεσξήζνπκε θαη πάιη ην ζύλνιν Α ηνπ (ζρ. 1) ηεο § 4.1.3. θαη αο πξνζπαζήζνπκε,
κε ηα ζηνηρεία ηνπ, (ηνπο θύβνπο) λα ζρεκαηίζνπκε όζεο πεληάδεο, εηθνζηπεληάδεο, θ.ν.θ.
κπνξνύκε.
Σν απνηέιεζκα ηεο πξνζπάζεηαο απηήο θαίλεηαη ζην (ζρ. 3)

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 2

 Α

1 25  άδα 3 5  άδεο 3 κνλάδεο

(ζρ. 3)

Παξαηεξνύκε όηη ζρεκαηίζηεθαλ νθηώ πεληάδεο.

Απ’ απηέο νη πέληε ζρεκάηηζαλ κηα κνλάδα ηεο ακέζσο αλώηεξεο ηάμεο, δειαδή κηα
εηθνζηπεληάδα, νπόηε ν πιεζάξηζκνο ηνπ ζπλόινπ Α ζην πεληαδηθό ζύζηεκα είλαη:
« κηα εηθνζηπεληάδα , ηξεηο πεληάδεο θαη ηξεηο κνλάδεο »
Από ηνλ ηξόπν πνπ ζρεκαηίζακε ηνλ πιεζάξηζκν ηνπ ζπλόινπ Α ζην πεληαδηθό ζύ-
ζηεκα γίλεηε θαηαλνεηό όηη :
Κάζε θπζηθόο αξηζκόο απνηειείηαη από κνλάδεο δηαθόξωλ ηάμεωλ ηνπ ζπζηήκαηνο
απηνύ θαη ην πιήζνο ηωλ κνλάδωλ θάζε ηάμεο ζα είλαη έλαο από ηνπο αξηζκνύο
κεδέλ , έλα, δύν, ηξία, ηέζζεξα

Γηα λα γξάςνπκε ινηπόλ όινπο ηνπο θπζηθνύο αξηζκνύο ζην πεληαδηθό ζύζηεκα ρξεζηκνπνη-
νύκε πέληε ζύκβνια ηα νπνία αληηπξνζσπεύνπλ απηνύο ηνπο πέληε αξηζκνύο θαη πξνο ην
ζθνπό απηό παίξλνπκε ηα ζύκβνια
0, 1, 2, 3, 4

΢πκθσλνύκε αθόκε όηη γηα ηε γξαθή ελόο θπζηθνύ αξηζκνύ ζην πεληαδηθό ζύζηεκα ηζρύνπλ
νη ίδηνη θαλόλεο ηεο § 4.1.3. , νπόηε ν πιεζάξηζκνο ηνπ ζπλόινπ Α ζην πεληαδηθό ζύζηεκα
είλαη:
1  25  3  5  3  1  1  52  3  51  3  50
γξάθεηαη:
(133) 5
θαη δηαβάδεηαη «έλα, ηξία, ηξία, βάζε πέληε »
Πξνθαλώο είλαη (43)10  (133) 5

4.1.5. Η γξαθή θπζηθώλ αξηζκώλ ζην δπαδηθό ζύζηεκα

Αλ ζηεξηρζνύκε ζηελ αξρή όηη « δύν κνλάδεο κηαο ηάμεο ζρεκαηίδνπλ κία κνλάδα ηεο α-
κέζσο επόκελεο ηάμεο », δεκηνπξγνύκε έλα λέν ζύζηεκα αξίζκεζεο κε βάζε ηνλ αξηζκό
δύν, πνπ ιέγεηαη δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Με ζθέςεηο όκνηεο κ’ απηέο πνπ θάλακε ζην δεθαδηθό θαη ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκε-
ζεο ζπκπεξαίλνπκε όηη γηα ηε γξαθή ησλ θπζηθώλ αξηζκώλ ζην δπαδηθό ζύζηεκα ρξεηαδό-
καζηε δύν ζύκβνια θαη σο ηέηνηα παίξλνπκε ηα
0, 1
Αο δνύκε ηώξα πσο κπνξεί λα γξαθεί ν πιεζάξηζκνο ηνπ ζπλόινπ Α ηνπ (ζρ. 1) ηεο § 4.1.3.
ζην δπαδηθό ζύζηεκα πξνζπαζώληαο κε ηα ζηνηρεία ηνπ λα ζρεκαηίζνπκε:
δπάδεο, ηεηξάδεο, νθηάδεο, δεθαεμάδεο, ηξηαληαδπάδεο, θ.ν.θ.
Η πξνζπάζεηα θαίλεηαη ζην (ζρ.4)

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 3

 1) 43 κνλάδεο 2) 22 δπάδεο θαη 1 κνλάδα
Α Α

3) 10 ηεηξάδεο, 1δπάδα θαη 1 κνλάδα 5 νθηάδεο , 0 ηεηξάδεο , 1 δπάδα

4)
θαη 1 κνλάδα
Α Α

2 δεθαεμάδεο , 1 νθηάδα , 0 ηεηξάδεο 6)

5)
1 δπάδα θαη 1 κνλάδα 1 ηξηαληα δπάδα , 0 δεθαεμάδεο , 1 νθηάδα
0 ηεηξάδεο , 1 δπάδα θαη 1 κνλάδα
Α Α

(ζρ. 4)
Αο δνύκε ηώξα θαη κε αξηζκεηηθέο πξάμεηο πσο ν πιεζάξηζκνο ηνπ ζπλόινπ Α κε-
ηαηξέπεηαη από ην δεθαδηθό ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.

(43)10  4  101  3  10 0
 22  21  1  2 0
 10  2 2  1  21  1  2 0
 5  2 3  0  2 2  1  21  1  2 0
 2  2 4  1  2 3  0  2 2  1  21  1  2 0
 1  2 5  0  2 4  1  2 3  0  2 2  1  21  1  2 0
 (101011) 2

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 4

4.1.6. Αιιαγή βάζεο ζπζηεκάηωλ αξίζκεζεο

4.1.6.1 Μεηαηξνπή αξηζκνύ από ην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο ζε αξηζκό ζπζηή-

καηνο κε βάζε α < 10

Η κεηαηξνπή ελόο θπζηθνύ αξηζκνύ από ην έλα ζύζηεκα αξίζκεζεο ζην άιιν, κε ηνλ παξα-
πάλσ ηξόπν είλαη ρξνλνβόξα θαη επίπνλε δηαδηθαζία.
Γηα ην ιόγν απηό ζα αλαθέξνπκε εδώ ηε κέζνδν ησλ δηαδνρηθώλ δηαηξέζεσλ.
Όηαλ δνζεί έλαο θπζηθόο αξηζκόο πνπ είλαη γξακκέλνο ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο,
ηόηε:
Γηαηξνύκε ηνλ αξηζκό απηό κε ηε βάζε α ηνπ ζπζηήκαηνο ζην νπνίν ζέινπκε λα γξάςνπ-
κε ηνλ αξηζκό.
΢ηε ζπλέρεηα δηαηξνύκε ηα δηαδνρηθά πειίθα κε ηε βάζε α κέρξη λα πξνθύςεη πειίθν κη-
θξόηεξν απ’ απηή.
Σόηε ην ηειεπηαίν πειίθν θαη όια ηα ππόινηπα ησλ δηαηξέζεσλ πνπ πξνεγήζεθαλ, από ην
ηέινο πξνο ηελ αξρή, όηαλ γξαθνύλ από αξηζηεξά πξνο ηα δεμηά , απνηεινύλ ηα ςεθία ηνπ
λένπ αξηζκνύ.

Παξάδεηγκα 1. Με ηε κέζνδν ησλ δηαδνρηθώλ δηαηξέζεσλ λα κεηαηξαπεί ν αξηζκόο

43 ηνπ δεθαδηθνύ ζπζηήκαηνο ζε αξηζκό:
α) ηνπ πεληαδηθνύ θαη β) ηνπ δπαδηθνύ ζπζηήκαηνο αξίζκεζεο.
α) β)
43 2
43 5
1 21 2
3 8 5
1 10 2
3 1 0 5 2
1 2 2
(43)10  (133)5
0 1

(43)10  (101011) 2

Παξάδεηγκα 2. Με ηε κέζνδν ησλ δηαδνρηθώλ δηαηξέζεσλ λα κεηαηξαπεί ν αξηζκόο

1821 ηνπ δεθαδηθνύ ζπζηήκαηνο ζε αξηζκό :
α) ηνπ εμαδηθνύ θαη β) ηνπ νθηαδηθνύ ζπζηήκαηνο αξίζκεζεο
α) β)

1821 1821 8
6
3 303 6 5 227 8
3 50 6 3 28 8
2 8 6 4 3
2 1
(1821)10  (3435)8
(1821)10  (12233) 6

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 5

4.1.6.2. Μεηαηξνπή αξηζκνύ από ην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο
ζε αξηζκό ζπζηήκαηνο κε βάζε α > 10.

Αλ απζαίξεηα παξαζηήζνπκε κε A ηνλ αξηζκό 10 κε B ηνλ αξηζκό 11 θαη C ηνλ αξηζκό 12

ηόηε ρξεζηκνπνηώληαο ηα ζύκβνια
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B
κπνξνύκε λα δεκηνπξγήζνπκε έλα λέν ζύζηεκα αξίζκεζεο κε βάζε δώδεθα, ην δωδεθαδη-
θό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Αο δνύκε πσο κπνξνύκε λα κεηαηξέςνπκε έλαλ αξηζκό από ην δεθαδηθό ζην δσδεθαδηθό
ζύζηεκα αξίζκεζεο θαη αληίζηξνθα.

Παξάδεηγκα 1. Να γξάςεηε ζην δσδεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο ηνλ αξηζκό (18907)10

Δίλαη:
(18907)10  1575  12  7  1
 (12  131  3)12  7  1
 131  12 2  3  121  7  12 0
 (12  10  11)  12 2  3  12  7  12 0
 10  12 3  11  12 2  3  121  7  12 0
 A  C 3  B  C 2  3  C1  7  C 0
 (AB37)C

Η παξαπάλσ κεηαηξνπή λα γίλεη ηώξα κε ηε κέζνδν ησλ δηαδνρηθώλ δηαηξέζεσλ

18907 12
7 1575 12
3 131 12
Β  11 Α  10

(18907)10  (AB37)C

Παξάδεηγκα 2. Να γξάςεηε ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο ηνλ αξηζκό (AB37)C .

Δίλαη:
(AB37)C  A  12 3  B  12 2  3  121  7  12 0
 10  12 3  11  12 2  3  12  7  1
 10  1728  11  144  36  7
 17280  1584  36  7
 18907
 (18907)10

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 6

4.1.6.3. Μεηαηξνπή αξηζκνύ ζπζηήκαηνο αξίζκεζεο κε βάζε α<10 ζην δεθαδηθό
ζύζηεκα αξίζκεζεο

Παξάδεηγκα 1. Να γξαθνύλ ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο νη παξαθάησ αξηζκνί:

α) (101001)2
β) (43120) 5
γ) (54301) 6
δ) (75402)8
Λύζε
α)
(101001) 2  1  2 5  0  2 4  1  2 3  0  2 2  0  21  1  2 0
 1  32  0  16  1  8  0  4  0  2  1  1
 41
 (41)10

β)
(43120) 5  4  5 4  3  53  1  5 2  2  51  0  50
 4  625  3  125  1  25  2  5  0  1
 2910
 (2910)10

γ)
(54301) 6  5  6 4  4  6 3  3  6 2  0  61  1  6 0
 5  1296  4  216  3  36  0  1
 7453
 (7453)10

δ)
(75402) 8  7  8 4  5  83  4  8 2  0  81  2  8 0
 7  4096  5  512  4  64  0  8  2  1
 28672  2560  256  0  2
 31490
 (31490)10

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 7

4.1.7 Πξάμεηο ζηα δηάθνξα ζπζηήκαηα αξίζκεζεο

4.1.7.1 Πξόζζεζε

Παξάδεηγκα 1. Να βξεζεί ην άζξνηζκα : (3234) 5  (4023) 5

Πξώηνο ηξόπνο
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην πεληαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο θαη
ηνπο πξνζζέηνπκε. ΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ην απνηέιεζκα ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζ-
κεζεο.
Γειαδή:
(3234) 5  3  53  2  5 2  3  51  4  50 (4023) 5  4  53  0  5 2  2  51  3  50
 3  125  2  25  3  5  4  1
 444  (444)10
|  4  125  0  25  2  5  3  1
 513  (513)10

Δίλαη:
(444)10  (513)10  (957)10 .
΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ηνλ αξηζκό 957 από ην δεθαδηθό ζύζηεκα ζην πεληαδηθό ζύζηε-
κα αξίζκεζεο.

957 5
2 191 5
1 38 5
3 7 5
2 1

95710  123125
Άξα :
(3234) 5  (4023) 5  (12312) 5

Γεύηεξνο ηξόπνο

3234
 4 0 2 3 (5)
_______
12 3 12

ε) δ) γ) β) α)
Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο πξάμεο
α) 4  3  7  1 5  2 , γξάθνπκε ην 2 θαη 1 ην θξαηνύκελν( 1 5 ).
β) 1  2  3  6  1 5  1, γξάθνπκε ην 1 θαη 1 ην θξαηνύκελν ( 1 5 2 )
γ) 1  0  2  3 , γξάθνπκε ην 3
δ) 4  3  7  1  5  2 , γξάθνπκε ην 2 θαη 1 ην θξαηνύκελν (1 53 )
ε) ην 1 σο θξαηνύκελν ην γξάθνπκε ζηελ επόκελε πξνο ηα αξηζηεξά ζηήιε.

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 8

Παξάδεηγκα 2. Να βξεζεί ην άζξνηζκα: (10111) 2  (11001) 2
Πξώηνο ηξόπνο:
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην δπαδηθό, ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο
Δίλαη:
(10111) 2  1  2 4  0  2 3  1  2 2  1  21  1  2 0
 1  16  0  8  1  4  1  2  1  1
 23  (23)10
επίζεο έρνπκε
(11001) 2  1  2 4  1  2 3  0  2 2  0  21  1  2 0
 1  16  1  8  0  4  0  2  1  1
 25  (25)10
νπόηε:
(23)10  (25)10  (48)10
Μεηαηξέπνπκε ηώξα ηνλ αξηζκό (48)10 ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
48 2
0 24 2
0 12 2
0 6 2
0 3 2
1 1

(48)10  (110000)2
Άξα:
(10111) 2  (11001) 2  (110000) 2

Γεύηεξνο ηξόπνο:
1 0 111 (2)
_______
11 0 01
110 000

ζη ) ε ) δ) γ) β) α)
Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο πξάμεο.
α) 1  1  2  1  2  0 , γξάθνπκε ην 0 θαη έλα ην θξαηνύκελν (1 2)
β) 1  0  1  2  1  2  0 , γξάθνπκε ην 0 θαη 1 ην θξαηνύκελν (1 2 2 )
γ) 1  0  1  2  1  2  0 , γξάθνπκε ην 0 θαη 1 ην θξαηνύκελν (1 2 3 )
δ) 1  1  0  2  1  2  0 , γξάθνπκε ην 0 θαη 1 ην θξαηνύκελν (1 2 4 )
ε) 1  1  1  3  1  2  1 , γξάθνπκε ην 1 θαη 1 ην θξαηνύκελν (1 2 5 )
ζη) ην 1 σο θξαηνύκελν ην γξάθνπκε ζηελ επόκελε πξνο ηα αξηζηεξά ζηήιε.

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 9

4.1.7.2. Αθαίξεζε

Παξάδεηγκα 1. Να βξεζεί ε δηαθνξά 53026  44236

Πξώηνο ηξόπνο:
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην εμαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο
Δίλαη:
(5302)  5  6 3  3  6 2  0  61  2  6 0 (4423) 6  4  6 3  4  6 2  2  61  3  6 0
6
 5  216  3  36  0  6  2  1 |  4  216  4  36  2  6  3  1
 1190  (1190)10  1023  (1023)10
νπόηε:
(1190)10  (1023)10  (167)10
΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ηνλ αξηζκό (167)10 ζην εμαδηθό ζύζηεκα .

167 6
5 27 6
3 4
(167)10  (435) 6
Άξα
(5302) 6  (4423) 6  (435) 6

Γεύηεξνο ηξόπνο:
530 2
 4 4 2 3 (6)
0 4 35

δ) γ) β) α)

Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο πξάμεο.

α) 3 από 2 δελ αθαηξείηαη. Πξνζζέηνπκε ην 6 ζην 2 θαη έρνπκε:
(6  2)  3  5 , γξάθνπκε ην 5 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
β) 1  2  3 από 0 δελ αθαηξείηαη. Πξνζζέηνπκε ην 6 ζην 0 θαη έρνπκε:
(6  0)  3  3 , γξάθνπκε ην 3 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
γ) 1  4  5 από 3 δελ αθαηξείηαη. Πξνζζέηνπκε ην 6 ζην 3 θαη έρνπκε πάιη:
(6  3)  5  4 , γξάθνπκε ην 4 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
δ) (1  4)  5 από 5 αθαηξείηαη θαη ε δηαθνξά είλαη ίζε κε 0, νπόηε γξάθνπκε ην 0 .
Άξα:
(5302) 6  (4423) 6  (435) 6

Παξάδεηγκα 2. Να βξεζεί ε δηαθνξά (111001) 2  (10011) 2

Πξώηνο ηξόπνο:
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην δπαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Δίλαη:

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 10

 (111001) 2  1  2 5  1  2 4  1  2 3  0  2 2  0  21  1  2 0
 1  32  1  16  1  8  0  4  0  2  1  1
 57  (57)10
(10011) 2  1  2 4  0  2 3  0  2 2  1  21  1  2 0
 1  16  0  8  0  4  1  2  1  1
 19  (19)10
Δίλαη:
(57)10  (19)10  (38)10

΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ηνλ αξηζκό (38)10 ζην δπαδηθό ζύζηεκα.

38 2
0 19 2
1 9 2
1 4 2
0 2 2
0 1

(38)10  (100110)2
Άξα:
(111001) 2  (10011) 2  (100110) 2

Γεύηεξνο ηξόπνο
111 0 0 1 (2)
- 1 0 0 11
1 0 0 11 0

ζη ) ε ) δ) γ ) β) α)

Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο πξάμεο.

α) Σν 1 αθαηξείηαη από 1 , δίλεη δηαθνξά 0 θαη γξάθνπκε ην 0 .
β) 1 από 0 δελ αθαηξείηαη. Πξνζζέηνπκε ην 2 ζην 0 θαη έρνπκε:
(2  0)  1  1 , γξάθνπκε ην 1 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
γ) 1  0  1 , από 0 δελ αθαηξείηαη. Πξνζζέηνπκε ην 2 ζην 0 θαη έρνπκε:
(2  0)  1  1 , γξάθνπκε ην 1 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
δ) 0  1  1 , αθαηξείηαη από 1 , δίλεη δηαθνξά 0 θαη γξάθνπκε ην 0.
ε) 1 από 1 αθαηξείηαη θαη δίλεη δηαθνξά 0.
ζη) 0 αθαηξείηαη από 1 θαη δίλεη δηαθνξά 1, νπόηε γξάθνπκε ην 1.

Άξα:
(111001) 2  (10011) 2  (100110) 2

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 11

4.1.7.3. Πνιιαπιαζηαζκόο

Παξάδεηγκα 1. Να βξεζεί ην γηλόκελν (312) 8  (4) 8

Πξώηνο ηξόπνο
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην νθηαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο θαη ηνπο
πνιιαπιαζηάδνπκε.
Δίλαη:
(312) 8  3  8 2  1  81  2  8 0
 3  64  1  8  2  1
 202  (202)10
θαη (4)8  4  80  4  1  4  (4)10
νπόηε:
(202)10  (4)10  (808)10
΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ηνλ αξηζκό 808 από ην δεθαδηθό ζην νθηαδηθό ζύζηεκα αξίζκε-
ζεο.
808 8
0 101 8
5 12 8
4 1

(808)10  (1450)8
Άξα:
(312)8  (4)8  (1450)8

Γεύηεξνο ηξόπνο
312
(8)
 4
1450
δ) γ ) β ) α )

Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο πξάμεο.

α) 4  2  8  1  8  0 , γξάθνπκε ην 0 θαη 1 ην θξαηνύκελν
β) 4  1  1  5 , γξάθνπκε ην 5
γ) 4  3  12  1  8  4 , γξάθνπκε ην 4 θαη 1 ην θξαηνύκελν
δ) ην 1 σο θξαηνύκελν ην γξάθνπκε ζηελ επόκελε πξνο ηα αξηζηεξά ζηήιε.

Παξάδεηγκα 2. Να βξεζεί ην γηλόκελν (432) 5  (12) 5

Πξώηνο ηξόπνο
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην πεληαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο θαη ηνπο
πνιιαπιαζηάδνπκε.

(432) 5  4  5 2  3  51  2  5 0 (12) 5  1  51  2  5 0
 4  25  3  5  2  1 |  1 5  2 1
 117  (117)10  7  (7)10

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 12

Δίλαη:
(117)10  (7)10  (819)10
΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ηνλ αξηζκό 819 από ην δεθαδηθό ζην πεληαδηθό ζύζηεκα
αξίζκεζεο.

819 5
4 163 5
3 32 5
2 6 5
1 1

(819)10  (11234)5
Άξα:
(432) 5  (12) 5  (11234) 5
Γεύηεξνο ηξόπνο
432
(5)
 12
1414
 432
11234
Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο πξάμεο.
i ) Δύξεζε ηνπ κεξηθνύ γηλνκέλνπ
1 41 4

δ) γ ) β ) α )
α) 2  2  4 νπόηε γξάθνπκε ην 4.
β) 2  3  6  1  5  1 , γξάθνπκε ην 1 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
γ) 2  4  1  9  1  5  4 , γξάθνπκε ην 4 θαη 1 ην θξαηνύκελν.
δ) ην 1 σο θξαηνύκελν ην γξάθνπκε ζηελ επόκελε πξνο ηα αξηζηεξά ζηήιε.
ii ) Καηόπηλ βξίζθνπκε ην κεξηθό γηλόκελν 432 , πνιιαπιαζηάδνληαο ην 1 κε ην 432.
iii ) ΢ηε ζπλέρεηα πξνζζέηνπκε ηα κεξηθά γηλόκελα 1414 θαη 432 , θαηά ηα γλσζηά θαη
βξίζθνπκε ην ηειηθό γηλόκελν 11234 ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.

Παξάδεηγκα 3. Να βξεζεί ην γηλόκελν (10011) 2  (1101) 2

Πξώηνο ηξόπνο
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην δπαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Δίλαη:
(10011) 2  1  2 4  0  2 3  0  2 2  1  21  1  2 0 (1101) 2  1  2 3  1  2 2  0  21  1  2 0
 1  16  0  8  0  4  1  2  1  1
 19  (19)10
|  1 8  1 4  0  2  11
 13  (13)10

νπόηε:
(19)10  (13)10  (247)10

΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ηνλ αξηζκό 247 από ην δεθαδηθό ζην δπαδηθό ζύζηεκα
αξίζκεζεο.
Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 13
 247 2
1 123 2
1 61 2
1 30 2
0 15 2
1 7 2
1 3 2
1 1

(247)10  (11110111)2
Άξα:
(10011) 2  (1101) 2  (11110111) 2
Γεύηεξνο ηξόπνο
10011 (2)
 1101
10011
00000
10011
 10011
11110111

4.1.7.4. Δηαίξεζε

Παξάδεηγκα 1. Να εθηειεζηεί ε δηαίξεζε (7563)8 : (6)8

Πξώηνο ηξόπνο
Μεηαηξέπνπκε ηνπο αξηζκνύο από ην νθηαδηθό ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Δίλαη:
(7563) 8  7  83  5  8 2  6  81  3  8 0
 7  512  5  64  6  8  3  1
 3955  (3955)10
θαη (6)8  (6)10
Δθηεινύκε ηε δηαίξεζε ζην δεθαδηθό ζύζηεκα , θαηά ηα γλσζηά θαη βξίζθνπκε πειίθν 659
θαη ππόινηπν 1
΢ηε ζπλέρεηα κεηαηξέπνπκε ην πειίθν θαη ην ππόινηπν από ην δεθαδηθό ζην νθηαδηθό
ζύζηεκα αξίζκεζεο.

659 8
3 82 8
2 10 8
2 1

(659)10  (1223)8
Αθόκε είλαη:
(1)10  (1) 8

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 14

Άξα ε δηαίξεζε (7563)8 : (6)8 δίλεη πειίθν (1223) 8 θαη αθήλεη ππόινηπν (1) 8
Γεύηεξνο ηξόπνο

7563 6
 1 (8)
  8 1223
α) 8
  5
 13
 1
  8
β) 8
  6

14
 2
  8
γ) 16
  3

δ)  19
1

Σξόπνο εθηέιεζεο ηεο δηαίξεζεο.

α) Σν 6 ζην 7 ρσξάεη κία θνξά, γξάθνπκε ην 1 ζην πειίθν, θαη αθήλεη ππόινηπν 1.
Πνιιαπιαζηάδνπκε ην 1 κε ην 8 θαη ζην γηλόκελν πξνζζέηνπκε ην 5, (ην δεύηεξν ςε-
θίν ηνπ Γηαηξεηένπ), νπόηε έρνπκε :
1  8  5  13 .
β) Σν 6 ζην 13 ρσξάεη 2 θνξέο, γξάθνπκε ην 2 ζην πειίθν, θαη αθήλεη ππόινηπν 1.
Πνιιαπιαζηάδνπκε ην 1 κε ην 8 θαη ζην γηλόκελν πξνζζέηνπκε ην 6. (ην ηξίην ςεθίν
ηνπ Γηαηξεηένπ), νπόηε έρνπκε:
1  8  6  14 .
γ) Σν 6 ζην 14 ρσξάεη 2 θνξέο, γξάθνπκε ην 2 ζην πειίθν, θαη αθήλεη ππόινηπν 2.
Πνιιαπιαζηάδνπκε ην 2 κε ην 8 θαη ζην γηλόκελν πξνζζέηνπκε ην 3.(ην ηέηαξην ςεθίν
ηνπ Γηαηξεηένπ), νπόηε έρνπκε:
2  8  3  19
δ) Σν 6 ζην 19 ρσξάεη 3 θνξέο, γξάθνπκε ην 3 ζην πειίθν, θαη αθήλεη ππόινηπν 1.

Άξα ε δηαίξεζε (7563)8 : (6)8 δίλεη πειίθν (1223) 8 θαη αθήλεη ππόινηπν (1) 8 .

Μπνξνύκε ζηε ζπλέρεηα λα θάλνπκε επαιήζεπζε, ρξεζηκνπνηώληαο ηελ ηαπηόηεηα ηεο δηαί-
ξεζεο.
(Δηαηξεη ένο)  (δηαηξέηεο)  (πειίθν)  (ππόινηπν)
Δίλαη:
1223
 6 (8)
7562
νπόηε:
(7563)8  (7562)8  (1)8  (6)8  (1223)8  (1)8

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 15

4.2. Η ειιεληθή θαη ε ξωκαϊθή γξαθή ηωλ αξηζκώλ

4.2.1. Η ειιεληθή γξαθή ηωλ αξηζκώλ

Οη αξραίνη Έιιελεο ρξεζηκνπνηνύζαλ γηα ηε γξαθή ησλ αξηζκώλ ηα 24 γξάκκαηα ηεο ειιε-
ληθήο αιθαβήηνπ θαζώο θαη ηξία επί πιένλ ζύκβνια, ηα: ς (ζηίγκα) , ( ϟ ) (θόππα) θαη ( ϡ )
(ζακπί). Η αληηζηνηρία ησλ αξηζκώλ ζηελ αξραία ειιεληθή θαη ηε ζεκεξηλή γξαθή δίλεηαη
από ηνλ παξαθάησ πίλαθα .

ζεκεξηλή αξραία ζεκεξηλή αξραία ζεκεξηλή αξραία αξραία αξραία

γξαθή ειιεληθή γξαθή ειιεληθή γξαθή ειιεληθή ειιεληθή ειιεληθή
γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή
1 α΄ 10 η΄ 100 ξ΄ 1.000 ,α
2 β΄ 20 θ΄ 200 ζ΄ 2.000 ,β
3 γ΄ 30 ι΄ 300 η΄ 3.000 ,γ
4 δ΄ 40 κ΄ 400 π΄ 4.000 ,δ
5 ε΄ 50 λ΄ 500 θ΄ 5.000 ,ε
6 ο΄ ή ζη΄ 60 μ΄ 600 ρ΄ 6.000 ,ο
7 δ΄ 70 ν΄ 700 ς΄ 7.000 ,δ
8 ε΄ 80 π΄ 800 σ΄ 8.000 ,ε
9 ζ΄ 90 ϟ΄ 900 ϡ΄ 9.000 ,ζ

Δίλαη θαλεξό όηη νη αξραίνη Έιιελεο ρξεζηκνπνηνύζαλ δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο, κε

δηαθνξεηηθά ζύκβνια.
Έγξαθαλ π.ρ. ηνλ αξηζκό 12 σο ηβ΄ (10+2), ηνλ αξηζκό 25 σο θε΄ (20+5) , ηνλ αξηζκό 480
σο ππ΄ (400+80) , ηνλ αξηζκό 1821 σο ,αωθα΄ (1000+800+20+1), θ.ν.θ.

4.2.2. Η ξωκαϊθή γξαθή ηωλ αξηζκώλ

Οη Ρσκαίνη ρξεζηκνπνηνύζαλ έλα άιιν ζύζηεκα αξίζκεζεο. Η αληηζηνηρία ησλ αξηζκώλ ζηε
ζεκεξηλή θαη ηελ ξσκατθή γξαθή δίλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα.

ζεκεξηλή ξσκατθή ζεκεξηλή ξσκατθή ζεκεξηλή ξσκατθή ζεκεξηλή ξσκατθή

γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή γξαθή
1 Ι 10 X 100 C 1.000 M
2 ΙΙ 20 XX 200 CC 2.000 MM
3 ΙΙΙ 30 XXX 300 CCC ή ΙΙ
4 ΙΙΙΙ 40 XXXX 400 CCCC
ή IV ή XL ή CD 3.000 MMM
5 V 50 L 500 D ή III
6 VI 60 LX 600 DC
7 VII 70 LXX 700 DCC 4.000 IV
8 VIII 80 LXXX 800 DCCC 5.000 V
9 VIIII 90 LXXXX 900 DCCCC 6.000 VI
ήIX ή XC ή CM 7.000 VII

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 16

Παξαηεξνύκε όηη θαη νη Ρσκαίνη ρξεζηκνπνηνύζαλ ην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Έγξαθαλ π.ρ. ηνλ αξηζκό 26 σο XXVI (20+6), ηνλ αξηζκό 76 σο LXXVI (50+20+6), ηνλ
αξηζκό 268 σο CCLXVIII (200+60+8), ηνλ αξηζκό 22.546 σο XXII DXLVI
(22.000+500+40+6), θ.ν.θ.

Παξάδεηγκα 1. Να γξαθνύλ κε αξαβηθά ςεθία νη αξηζκνί.:

α) λε΄ β) θο΄ γ) ηιβ΄ δ) ,γπμα΄ ε) ,δθνζ΄
Λύζε
α) λε΄  50  5  55
β) θο΄  20  6  26
γ) ηιβ΄  300  30  2  332
δ) , γπμα ΄  3.000  400  60  1  3.461
ε) , δθνζ΄  7.000  500  70  9  7.579

Παξάδεηγκα 2. Να γξαθνύλ κε ηελ ειιεληθή γξαθή νη αξηζκνί

1) 13 2) 45 3) 178 4) 1789 5) 15.857
Λύζε
1) 13  10  3  ηγ΄
2) 45  40  5  κε΄
3) 178  100  70  8  ξνε΄
4) 1.789  1.000  700  80  9 , αψπζ΄
5) 15.857  10.000  5.000  800  50  7 , η , εωλδ΄

Παξάδεηγκα 3. Να γξαθνύλ κε αξαβηθά ςεθία νη αξηζκνί.

i) IXX ii) LVII iii) DCXLIX iv) IIIV v) XVDCCCXXXIV
Λύζε
i) ΙΧΧ  1  20  19
ii) LVII  50  7  57
iii) DCXLIX  (DC)  (XL)  (IX)  600  40  9  649
iv) IIIV  2.000  4  2.004
v) XVDCCCXXXIV  (XV)  (DCCC)  (XXX)  (IV)
 15.000  800  30  4  15.834

Παξάδεηγκα 4. Να γξαθνύλ κε ηε ξσκατθή γξαθή νη αξηζκνί:

i) 18 ii) 325 iii) 7.548 iv) 19.583 v) 85.172
Λύζε
i) 18  10  8  XVIII
ii) 325  300  20  5  CCC  XX  VI  CCCXXVI
iii) 7.548  7.000  500  40  8  VII  D  XL  VIII  VIIDXLVIII
iv) 19.583  19.000  500  80  3  IXX  D  LXXX  III  IXXDLXXXIII
v) 85.172  85.000  100  70  2  LXXXV  C  LXX  II  LXXXVCLXXII

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 17

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢
4.1.
Γίλεηαη ν αξηζκόο α  257 ζην νθηαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο. Όηαλ ν αξηζκόο α γξαθεί ζην
δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο ην πιήζνο ησλ ςεθίσλ ηνπ είλαη:
α) 10 β) 8 γ) 9 δ) 7

4.2.
Γίλεηαη ν αξηζκόο α  22124 ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο. Όηαλ ν αξηζκόο α γξαθεί
ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο, ην ςεθίν ησλ εθαηνληάδσλ είλαη:
α) 3 β) 8 γ) 4 δ) 5

4.3.
Γίλεηαη ν αξηζκόο α  134 ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο. Όηαλ ν αξηζκόο α γξαθεί
ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο, ε κεγαιύηεξε δύλακε ηνπ 2 είλαη:
α) 23 β) 26 γ) 25 δ) 24

4.4.
Γίλνληαη νη αξηζκνί:
θ  354 , ζην εμαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
ι  101011 , ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
κ  2034 , ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Σν άζξνηζκα ησλ αξηζκώλ θ, ι θαη κ ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο είλαη:
α) 490 β) 479 γ) 454 δ) 499

4.5.
Γίλνληαη νη αξηζκνί:
Α  2210 , ζην ηξηαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Β  645 , ζην νθηαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Γ  341 , ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Σν άζξνηζκα ησλ αξηζκώλ Α, Β θαη Γ ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο είλαη:
α) 1011001000 β) 1011011010 γ) 1110001101 δ) 1001010000

4.6.
Γίλνληαη νη αξηζκνί:
α  1011 , ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
β  44 , ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
γ  15 , ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Πνηα από ηηο παξαθάησ ζρέζεηο είλαη αιεζήο;
α) Ο α είλαη κεγαιύηεξνο θαη από ηνπο ηξεηο αξηζκνύο.
β) Ο γ είλαη κεγαιύηεξνο από ηνλ α θαη κηθξόηεξνο από ηνλ β.
γ) Ο γ είλαη ίζνο κε ηνλ β.
δ) Ο α είλαη ίζνο κε ηνλ γ.

4.7.
Γίλνληαη νη αξηζκνί:
α  100011 , ζην δπαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
β  240 , ζην πεληαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
γ  220 , ζην ηεηξαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο.
Πνηα από ηηο παξαθάησ ζρέζεηο είλαη αιεζήο;

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 18

α) Ο β είλαη δηπιάζηνο από ηνλ α.
β) Ο α θαη κηθξόηεξνο από ηνλ β θαη κεγαιύηεξνο από ηνλ γ.
γ) Ο β είλαη κεγαιύηεξνο από ην άζξνηζκα ησλ α θαη γ.
δ) Ο α είλαη κηθξόηεξνο ηεο δηαθνξάο ηνπ γ από ηνλ β.

4.8.
Σν άζξνηζκα  3526   4325 είλαη ίζν κε:
α)  260 10 β)  4018 γ)  2102 5 δ) 100001012

4.9.
Η δηαθνξά  65510   22005 είλαη ίζε κε:
α)  330 10 β)  4210 5 γ) 15316 δ) 112034

4.10.
Σν γηλόκελν  43025   35 είλαη ίζν κε:
α) 134115 β)  570 10 γ)  234115 δ) 1001000012

4.11.
Σν πειίθν θαη ην ππόινηπν ηεο δηαίξεζεο  7568 :  68 είλαη αληίζηνηρα:
α)  82 10 θαη 110 β) 122 8 θαη  2 8
γ)  3115 θαη  2 5 δ)  214 6 θαη  36
4.12.
Ο ζεηηθόο αθέξαηνο x γηα ηνλ νπνίν ηζρύεη 123x   42 10 είλαη ίζνο κε
α) 4 β) 6 γ) 5 δ) 8

4.13.
Ο ζεηηθόο αθέξαηνο x γηα ηνλ νπνίν ηζρύεη 154 x  10  x  1 είλαη ίζνο κε
α) 6 β) 7 γ) 8 δ) 9

4.14.
Ο ζεηηθόο αθέξαηνο x γηα ηνλ νπνίν ηζρύεη 2  132 x  5   324 x είλαη ίζνο κε
α) 10 β) 6 γ) 8 δ) 5

4.15.
Ο ζεηηθόο αθέξαηνο x γηα ηνλ νπνίν ηζρύεη  221x 1  132x   210x είλαη ίζνο κε
α) 4 β) 6 γ) 5 δ) 8

4.16.
Ο αξηζκόο xoο όηαλ γξαθεί κε αξαβηθά ςεθία είλαη ίζνο κε:
α) 576 β) 677 γ) 675 δ) 676

4.17.
Ο αξηζκόο 1974 όηαλ γξαθεί κε ειιεληθή γξαθή είλαη ίζνο κε:

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 19

α) αμνδ β) α ϡ νδ γ) α ϡ ϟ δ δ) α ϡ μ δ
΄ ΄ ΄ ΄
4.18.
Ο αξηζκόο MCMXCVI , όηαλ γξαθεί κε αξαβηθά ςεθία είλαη ίζνο κε:
α) 1996 β) 2995 γ) 1196 δ) 2196

4.19.
Ο αξηζκόο 2539 όηαλ γξαθεί κε ηε ξσκατθή γξαθή είλαη ίζνο κε:
α) MMDCXXXIX β) MMCDXL γ) IIDXXXIX δ) IICDXXXIX

4.20.
Γίλνληαη νη αξηζκνί :
α  LXIX γξακκέλνο κε ηε ξσκατθή γξαθή.
β  ΄ αθδ΄ γξακκέλνο κε ηελ ειιεληθή γξαθή.
Σν άζξνηζκά ηνπο ζην δεθαδηθό ζύζηεκα αξίζκεζεο είλαη ίζν κε:
α) 1086 β) 1096 γ) 1079 δ) 1076

Δπηκέιεηα: Θ. ΚΑΨΑΛΗ΢ ΢ει. 20