Professional Documents
Culture Documents
(Χρήστου Νικολαϊδη)
Το υλικό αυτό δεν υποκαθιστά την ύλη του βιβλίου Αποφεύγω την µακροσκελή
ανάλυση του βιβλίου προσπαθώντας να µείνω σε βασικές έννοιες και να εξηγήσω
πως δουλεύουµε πρακτικά. Η παρουσίαση γίνεται µε απλά παραδείγµατα και
πρόσθετα σχόλια για τυχόν άγνωστες έννοιες. Οι ασκήσεις που συναντούµε συνήθως
είναι πιο περίπλοκες γι αυτό αφού κατανοήσετε τις σηµειώσεις αυτές καλό είναι να
επιστρέψετε στο βιβλίο για µια πιο ολοκληρωµένη µελέτη.
Α. ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑ
a 0 + a1 x + a 2 x 2 + a3 x 3 + Κ
η οποία πιο σύντοµα γράφεται
∞
∑
r =0
ar x r
(σηµαίνει ότι αθροίζουµε τους όρους a r x r όπου το r παίρνει τιµές από 0 µέχρι ∞ )
Αν η ακολουθία είναι πεπερασµένη (σταµατάει πχ στον a10 ) τότε και η γεννήτρια
έχει πεπερασµένο µήκος.
∑a x
r =0
r
r
=1 + 2 x 2 + 5 x 3
1
ΣΕ ΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ
ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΓΝΩΣΤΑ
x2 x3
e = 1+ x +
x
+ + Λ (3)
2! 3!
(Αν δεν πιστεύετε υπολογίστε σε ένα κοµπιουτεράκι το e 2 και µετά το δεύτερο
σκέλος για x=2 µέχρι τον 5ο ή 6ο όρο ή µέχρι όπου έχετε υποµονή!)
ΕΥΚΟΛΑ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ
∞
1 5
∑r =0
5 x r = 5 + 5 x + 5 x 2 + 5 x 3 + Λ = 5(1 + x + x 2 + x 3 + Λ ) = 5 =
1− x 1− x
Αν θέλουµε να την βρούµε µε κλειστό τύπο, ένας τρόπος είναι να σκεφτούµε ως εξής:
2
Εφαρµόζοντας τον τύπο (2) µέσα στην παρένθεση, αυτό είναι ίσο µε
1 x 1
[ x( )]′ = ( )′ =
1− x 1− x (1 − x) 2
ΣΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΝ∆ΥΑΣΤΙΚΗΣ
Αφού κάνουµε τις διεργασίες και τις πράξεις που πρέπει (θα εξηγήσω αµέσως µετά)
καταλήγουµε σε µια γεννήτρια
a 0 + a1 x + a 2 x 2 + a3 x 3 + Κ
3
Αν µπορώ να επιλέξω τουλάχιστον 5, αντιστοιχεί ο
( x5 + x6 + Λ + xn )
Επαναλαµβάνουµε τη διαδικασία για κάθε οµάδα όµοιων αντικειµένων και στο τέλος
πολλαπλασιάζουµε τους παράγοντες
ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ 5. Έχω 2 κόκκινες και 3 µαύρες µπάλες. Ποια είναι η γεννήτρια που
δείχνει µε πόσους τρόπους µπορώ να επιλέξω r µπάλες όταν επιλέγω υποχρεωτικά
τουλάχιστον 2 µαύρες;
Στην επιλογή των κόκκινων αντιστοιχεί ο παράγοντας (1 + x + x 2 )
Στην επιλογή των µαύρων αντιστοιχεί ο παράγοντας ( x 2 + x 3 )
Η γεννήτρια είναι
f ( x) = (1 + x + x 2 )( x 2 + x 3 ) = x 2 + 2 x 3 + 2 x 4 + x 5
Οι συντελεστές 0,0,1,2,2,1 δείχνουν τις αντίστοιχες απαντήσεις.
4
(1 + x + x 2 + x 3 Λ )
1
ή αλλιώς (1 − x) −1
1− x
Σκεφτόµαστε όπως και πριν, µόνο που τώρα παίρνουµε κοµµάτια της σειράς
x2 x3
1+ x + + +Λ
2! 3!
Β. BURNSIDE
1 2 3 4 5
: το 1 πηγαίνει στο 2, το 2 στο 4 κοκ.
2 4 5 1 3
1 2 3 4 5
: ανταλλάσσω το 1 µε το 2 ενώ τα υπόλοιπα µένουν σταθερά.
2 1 3 4 5
1 2 3 4 5
: όλα µένουν ίδια. Πρόκειται για την ταυτοτική αναµετάθεση e
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
: το 1 πηγαίνει στο 2, το 2 στο 3, …, το 5 πίσω στο 1 (κύκλος)
2 3 4 5 1
κλπ.
Το πλήθος των αναµεταθέσεων αυτών είναι 5!=120. Γενικά για n αριθµούς το πλήθος
τους είναι n!
5
Σηµείωση: Ουσιαστικά οι αναµεταθέσεις του συνόλου Α={1,2,3,4,5} είναι
συναρτήσεις «1-1» και «επί» από το Α στον εαυτό του.
1 2
3 4
Α Μ
Μ Α
6
ΧΡΗΣΙΜΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΥΣ
Πιο πάνω πήρα έναν συγκεκριµένο χρωµατισµό. Πόσοι άλλοι υπάρχουν; Μετράω
όλους τους δυνατούς χρωµατισµούς στο τετράγωνο
1 2
3 4
Μ Α Α Μ
Α Α Α Α
διότι ο δεύτερος προκύπτει από τον πρώτο µε µια κυκλική κίνηση. Επιτρέπω όπως
λέµε τις κυκλικές συµµετρίες. (Υπάρχουν και άλλες συµµετρίες, όπως η περιστροφή
γύρω από τον κατακόρυφο, τον οριζόντιο ή κάποιον διαγώνιο άξονα). Τότε οι
χρωµατισµοί είναι στην ουσία λιγότεροι. Πόσοι; Την απάντηση στο ερώτηµα αυτό
δίνει ο τύπος του Burnside.
Αν επιτρέπονται και άλλες κινήσεις, ή όπως λέµε συµµετρίες, τότε περιγράφουµε τις
κινήσεις µε αναµεταθέσεις και εφαρµόζουµε τον τύπο του Burnside.
Έχουµε και δυο χρώµατα, άσπρο (Α) και µαύρο (Μ), για να βάψουµε τις κορυφές.
Πόσοι διαφορετικοί χρωµατισµοί υπάρχουν;
7
Επειδή είναι εύκολο, το λύνω πρώτα πρακτικά, χωρίς Burnside.
Ας δούµε πως θα πάρουµε τις ίδιες απαντήσεις µε τον τύπο του Burnside (ο οποίος
είναι χρήσιµος σε πιο πολύπλοκες περιπτώσεις όπου είναι αδύνατο να εργαστούµε
πρακτικά). Ξεκινάω ανάποδα:
1 1
Ο τύπος Burnside δίνει × (άθροισµα 3ης στήλης) = 6 = 3 (όπως περιµέναµε)
n 2
8
1 1
Ο τύπος Burnside δίνει × (άθροισµα 3ης στήλης) = 4 = 4 (όπως περιµέναµε)
n 1
Γ. POLYA
ΤΟ ΘΕΩΡΗΜΑ POLYA
1ο ΒΗΜΑ. Συµπληρώνουµε έναν πίνακα όπως παραπάνω µε ίδιες τις δύο πρώτες
στήλες (αναµεταθέσεις και κυκλικές αναπαραστάσεις). Περιέχει τόσες γραµµές όσες
είναι οι συµµετρίες που περιγράφονται στο πρόβληµα.
2ο ΒΗΜΑ. Στην τρίτη στήλη βάζουµε µια δείκτρια συνάρτηση µε το εξής σκεπτικό:
α) σε κάθε κύκλο µήκους i αντιστοιχεί ένας παράγοντας y i
β) πολλαπλασιάζουµε τους παράγοντες, δηλαδή
Στην κυκλική αναπαράσταση
(α)(β)(γδ)(εζ)(ηθ)(ικλ)(µνξ)
2 3 2
αντιστοιχεί η δείκτρια y1 y1 y 2 y 2 y 2 y 3 y 3 , δηλαδή y1 y 2 y 3
3ο ΒΗΜΑ. Παίρνουµε τον τύπο
1
× (άθροισµα 3ης στήλης)
n
5ο ΒΗΜΑ. Η απάντηση στο γενικό πρόβληµα δίνεται αν στον τελικό τύπο θέσουµε
όλα τα xi ίσα µε 1.
9
Θυµίζω ότι εφόσον δεν επιτρέπεται αναποδογύρισµα θεωρούµε µόνο την ταυτοτική
συµµετρία που αφήνει τη ράβδο όπως είναι. Συµπληρώνουµε τον πίνακα
1
× (άθροισµα 3ης στήλης) = 1 × y1 = y1
2 2
Έχουµε τον τύπο
n
π (12) y2
1 1
× (άθροισµα 3ης στήλης) = × ( y1 + y 2 )
2
Έχουµε τον τύπο
n 2
10
ΑΣΚΗΣΗ (Burnside και Polya)
Θεωρούµε τη ράβδο
ΛΥΣΗ
α) Ας θεωρήσουµε δύο χρώµατα ΑΣΠΡΟ και ΜΑΥΡΟ. Γενικά υπάρχουν 2 5 =32
διαφορετικοί χρωµατισµοί επειδή όµως επιτρέπεται το αναποδογύρισµα οι
ουσιαστικά διαφορετικοί χρωµατισµοί είναι
1 1
Ο τύπος Burnside δίνει × (άθροισµα 3ης στήλης) = 40 = 20
n 2
π (15)(24)(3) y1 y 2
2
11
Έχουµε
1 1
× (άθροισµα 3ης στήλης) = × ( y1 + y1 y 2 )
5 2
n 2
12