AESTHETIGORVM

P A R S A L T E R .
A.
. .
,

S C RI P S I T •

ALEXANDER GOTTLIEB
. BAVMGARTEN
>PRdF£SSoR PHILOSOf HIAE*

FRANCOFVRTI CiS VIADRFM,

tMPiM.sit lOANNIS CHRISTIANI KLETB,
clacIccLviiw
Digitized by Cbdgle
 PRAEFATIQ.
V

ideix), quam edens par-;

tem aeftheticorum pri-
mam
praefaado decle;- >

i^am^lioeraturusnoaita
.

multo poft hanc publici iuris fa- -

horis fuixefiuis accedebam ^

ad telam, quam exorfus fueram,
* X quam-

Digitized
 PKAfBF-ATiO«
quamque praemiiTa tunc fynopds
breuiter iadicat j curatius perte-
xendam. Praeeuntem fcrioendo
fton lentus fequebatur typogra-
pbus, et cito fatis eo vfque per-
>,ueneramus, vt abfoliieretur^ quod
nunc legentibus olFerendum elb,^
quum me morbus in ledum deii-
ceret adeo grauis, adeo pertinax»
vtfaepe nonmihifolum, etmeis»
fed ipljsetiam peritilTimis medicis
'
conclamatus viderer. Satis diu,
reor, interruptum pependit opuf-
culum,et penderet adhuc, fi iu-
dicarem aequum reOftere biblio-
polae, qui moram hucusqiie pa-
tientertulit,etnunc,quae iam im-
prelfa habet, ulteriuspremerehoc
minus perfuaderi potefc, quum
nondum ea (it ratio meae valetu-
dinis, quae vires elusmodi
librls
fcribendis idoneas magis, quam
mortem^poliiceatur^ Noa fum ne-
fcius

*
Digitized by Google
 PRAEFATIO* '

fciusodiofos au£tores elTe plerum-

que de rebus fuis narraotes, quae
populus curet fciiicet. R4,tiones
equidem tribustantum verbi&red-
dere volui, cur ne certitudinis
quidem aeftheticae prorfusexhau'
Ita materia» vitam venuftae cogni' .

tioois dulciillmam pulcritudinem» ' /

•
methodum lucidam,etelegantem •

illam femioticam, quae pulcris m

orationibnseioquutiodicifoietet .

a£tio,non tetigerixn>necad partem

praQ:icam aeftheticofum pedem .

proferendi fpcs fit, quam aliquan-

do fecundam dixi> quaeque iam
informaueram fmgula di^atis a- .

croafeos^ quae meditationibus his

propiorem occafionem fuppedita-
verat Si quis tameo fupere^
amiceledor, qui me curas, qui
me nofti, qui me
amas denique,
difce fortunam exaliis, exme, qui -

iam octauum io aonum per amba-

)( 3 •
Ses
0

Digitized by Google
 PRASFATIO.
ges aegritudioum circumerro,
quae videancur inextricabiles,
quam neceflarium dt,' maturius
beDe cogitaodis optimis a(ruefieri«.
Quid enim agerem, vti nuoc fu.oa,
pro virili hoc agere oefcius, pro-
fe£ibo, nefcio. Dabam Traiedi
cis Viadrum, a* d. 11. j^al. April.
. cIdcIcclvui. . .

SYNOP-

Digitized by Google
 • '
'
.

S Y N P P S I S. .

Lo3t teftlietica« t

») generacim S.XXXVIL$* 614-630« ^

3) fpeciacim
4») obfcuricas oppofica* S* .XXXVIII*

iS) ymhra aeOhecica. XXXVIIIL ,

)f) iufta lucis ec vmbrae difpen(acip«

S.XXXX.§. 666-687.
tolores aefihetid* S» XXXXL
$.688-703»
$) fucus oppoficus. S. XXXXIL §»704-

t) argumenta illuftrantia
91) generatim S. XXXXIIL §. 730- ,

733^
!B) fpeciatimi
a) comparacio lacius di£la« ^ 734»
1) affimiUtlo, §. 73^-74^-
^

II) comparatio maioris et mi-

florisi & XXXXlIil. 74^*
762.

Digitizea by Google
 STVOPSIS/
III) ancitbefis, S. XXXXV.
7^3-77«.
IIII) coniparacio ftndius4i«^^f
S.XXXXVI. 773-779.
B) tropit&XXXXVii.^«79o>807«
9) thaumaturgia aeilhec S. XXXX VIII«

C Perfuafio aeiUiedca
14) generatim
I») ipfa,S.XXXXVIIU.f 829 84^.
]|8) euidentiai quam praeftati S. I*

f847-854*
3) fpeciatim
#) coofirmado. S. LL 855*88 f •
/3 ^ reprehenfio. S. LIL 886-898.
^

y) argameoa peduaforii* S. LUL

AESTH&

Digitized by Google
AkSTHETICQR VM GE-
NERALIVM.
• •••••«•• i'-* • •••••••••#
. C A PV T L
HEVRISTICA.
. SECTIO XXXVH.
LVX A£STU£T1CA. >

Veriorisin cogitando f i8* |>ulcritudifiis

eJegantiarumque ftudiofus quarto lo-
17.
co 115) 177) 423. Lvc£My claritatem^ec
perrpicuicatem cogicatorom amnium fede«
tur, M ^.531* Ted a esthetic am, quae
vel anaiogo ratiotiis ad dircru]>ina rci perci**
pieniia fuificiat* 7%. M. §. sit^ Perfpi*
cuitatem , vt vnan) ex primis virtutibus elo*
quentiae luculenter commendans Quintilia*
nus Vlil. l# re^tifiime diftiinguit perfpicuU
taum in verbis ^ nuae non eft huii s loci, §.
13« etmymp^r/picuHatemf qua obie£^ ve*
. Cc nuftac

Digitized by Google
 402 CAP. I. SICT* XXXVn. '
*

nuftae mediutioms fiot dilucida et ntgUgnun' .

fuoqui audimUnu attendentibus aperta.

% 615..
Hcic fi negligcnter actendentem auJien^ '

temue placeac cc eum dicere y qui non inten-*

datpercipiendisrebus» qoae tra&mtury in«
telleftus racionisqac fuae vircs et neruos^ vf
icadicami rigidius: eo lubens in Quinciliani
fententlam* Eamvero inentem optimo fuif* .

fe rhetori paene mihi perfuaferim, quoniam

cauiTam aiTerti iTubiungit, non femper eiTe tam <

acrem iudicisX^peGtiLtoTkf le£loriSf anditoris) .

'

intenjionemy vt obfcuritatem apud fe ipfe difcu^

tiat ) et tenebris quoddam in^^
oratianit injcrat
uHigcntiac fuac Sin eum modo
tumm.
gtigenteraudit)item attendentemue vocare pla-
ceat, qui mUtis cogjitationibut auocatus^ et
diftraftos omnino, tel animo volutans ab iis#
quae tu cogites, diuerfiflTima, vel ebrius dfci-
tans etfomno fic proximusi breuiterj quinec.
analogon rationis adnertere tuis cogitationi*
bus velit auc poflit: huic etiamfi quaedam a
ce venuftius cogitan^a minus aperta fintt ^a
tamen puicra iuce propterea deftinu nondpdl'
vniueriixA couccHerim^

%. 616.
^ Tam ckrOfquae medicamur ad elegantiae
regolast omnia efla debere» vt animum m
audicncis oratiOf vtfol in ocu/os, etiamji in cam
.
^
non
m

Digitized by Google
 . ; tVjt. AEStHBtieA* 40^
inbn iniendatur^ uicurrat ^ , nqn Gne Jracione
kiegftueriin,$. 6i>rM Sic Cauffarufh patrono
'airandum fioji\ vnntelligere pdjfit iud^x^ feJ
tu omnino foffit non intkUgeri^ Non oninis
Veiiufte cogicaCiltfus efl: patrotius taufiier net
'omiiisi, quem ceu pracGipuum fuum
ille,
t)bie£^umperronale> rede connderat) iudex
-left* e^hfiodi > qu^les efle fotebant foma* •

tiorum pedanei»

\ LVCEM et perfoiantatetn AE:.^trtfeTi- ,

CAM ipfa vericas iubec diftinguere in abs o^^

l^vtAMf ^tnnl pulcre Cogitando HeceiTa*'
mn^, §- ^^4 et COMP AR ATiVAivi, eunl
labfoKitae gradqm, qui non, nifi quibusdam
Vetiuftiu!» rtiisditatidis, aiTundendus
eft, tuiui

exempium 616. vidimus.

§. Ckritatis in-
teniio per diftin^tionem» adaequationem>
Iprofundicacem , incellig<*ttciaeque veluci pu*
rit^rcni, M. §. 6s*r- prorfus non eft Iiix ae--*
iftbecica, §. 614. hinC iiec abfolUUv nec com«
|>araciua, fed logica. Mint net ilticendiciit
direflo, tanqu^m finis primarius, a pulcre
CogicacurOf 14« licec ec prodeir<gunoa iiun»
.l)uam eidem' incer vehufte dogitandum pof^
fit, fi eam de themate fuam fecerit) ^71»
ec per indire£tum > quando parces chemacili
tton ica paucae feniiciui in luce refulgenti
obtineatur Iimul totius concepois extenfiue
diftindusf M»$*<$34.incelle&uipulcro^ M»

Cc d . $.618.

Digitized by Google
 404 CAP. I. S£CT. XXXtlU
I

S. 6i8.
Omnis itaque lux aeilheticay quamin re-.
hos intendas direfto, perfpicuitas rerum erit
fenfitiua,claritatis per multicudinem nota-
rumextenfioy $.617. etiam abfoluca» com-
paratiua vero viuidarum cogitacionum et
materiae nitor ac fplendor. M. ^31. Ner
roni Tacitus Ann. XllL 3. pu$rilibus ftatim
anfdf coetanti^ pingenti , eantu/ aut regimen
iquorum exerunti ^ et aliquando earmina pan*
^ getitij (quaefarrago variarum occupationuml)
viuidum animum tribuit. Spurinnae Plinius
ep. IIL I. inde putat agiU corpus efle et viui-
•
dtmh quod non folumt quoad honeflum fuiip
obierat officia , gcjferat magijlratus , prouincias
rexeratf muUoque labore meruerat otium , fed
etiam Jenex imbulabat mme mUtia pajfuum -

tria, nec minus animumj quamcorpusy exerce*

baif mox vehi£ulum adfcendebaif e. c. ^Vbi
miradenuo motuum variacio» quotidianae»
quc viuendi rationis vicinitudo»
^

S. 619.
Hinc iure mihi meo videor eas demiinl
cogitationes dicerc poire viuidas, in quibus
pecuiiaris quaedam varietas , et fubita veluti
notiuijm fe mutuo prementium celeritas de-
prehenditur, exquarum eminenti diffufione
nitor et fpiendor ille mediutionis exfurgac
in parte » cuius totnm eiTe tamen debet per-
fpicuum abfoiute ciarum: Sic Q.uintilia*
nua

Digitized by Google
 ,jk%srnEXiCA. 405
nusIlIL T. licet ipfum exordiDm refte po-
fczt dUucidumf ^617. amen magu conciliaiis
mitnif iam catmHlmT^ cinoslocof tantum
et
admittit, qnorum natiiralis vbertas ticentias ali-
'

quas nocari circumjufo mtorc non patiasur.

Quemadmoduni hic naturalem vbercatem
toris quafi matrem veneratur: ita Cicero de
clans or. 36. Hyperidiy Jefchini^ e. c. hanc, con
piam y /uccum imm et fanguinem incorruptum
tribuit, in quo naturalisfucrit^ non fucatus ni^^
eor. 104, 115.

1 §. 620.
Nicida viuiditas v^nuftae meditationis n^ ;

confundatur cum eius ardore ac vita, 22. de

qua deincepscuratius. Refte puicrex]uecon-
iunguntur^ quoties fieri poteftf vt cogitationes
non fplendeant folum, fcd et ardeant. §. 142,
143. cf.QuincVlII^s* Natura tameo fuadisiun^
&ae funt tn cogitando veneres, per accuratam
harum theoriam feparatim expendendae.
Deprehenditur eciam vna non raro fine al-
tera. Hac racione Cicero de Jegibus 1. 6,
Antipatrum narrat infiajfe pauKo velicmeyitiusj ,

ac eius antecelTores, ec habuijfe illum vires

cgreftes quidem atque horridasi (vi raouendi
vitaque non deftitutum) fmc nitore tamen et
palaejira. §.6191 2S6\

Idem Gicero de tinibus IIIL 5. Catoni

Qzi furfan

Digitized by Google
 I

40(1 CAP. I. 1%C%. XJ(XV|I«

t

forfan non obieduras Stoicam huius politi*

coi uia ^hcoi iam eum non tancundem moue-
re et adbc^ne Qier^ndum de republica com«
pellere, ac fe fu^m academicam , Ubere ti«
mcn Catoni obiicit Stoica de podtlcis defiyiire
parnrique Jqualidius^ dum academicorum dQ
jisdm nUeai oraiio^ quoniam muha de repu*
biica Jcrip ferini ^ mulia dc Uglbus j miitta Hon
Jjolum praecepta in artibui , Jed ctiam exempla
in orationibus re/iquerini aene dicendi^ £3^
quo loco niihi nunc fufficit nitoris veram
iiotionem eruere 1 Ciceronis autem ob«
i^Ction^in me^m non fadOf $«2^1, 9^1«
Nollrura iam ad finem confcramus tandeni
"
eundem de claris qr. 438* vbi vaide nitentenk
ei ptane horridam oratiqnem^ v( ^dWQTfe^ftofltQ

lam bis n^euraiemf ngn fucatumi r^c|uiri

^ttor^m vidiqius; §. 61$. Ncquc magis oe*
ceffSjrium efle videatur monitum de qoaquam
ex primariis cqgit^cionum ei^gaaciis t ac de
hoc vcnuftae meditadonis mtoret
Quoniam innulla ucilius a recla natqrae irai-

t^tilQne d^lleftitur. Jtqu^ ^(im^i^Qjti Jfpecie

eapivfliur , vu/fii 9 teuatisque , ei inujlifs eoinas
'
c£U comantibiis^ et non fuo colore nitidis^ plus ejfe ' '

fqrpiae putant^ qu^m pajfit tribuere incorruptck

ntUuraf yt puUrituda corporis venire vidfotur

Digltized by Google
 LVX AESTRlflCAt 407,

nituralis in cogitando nitor, i) cui capien-

do nataral^ animi dotes, non diflortae cam
violentia, non intenfae vehementius fuffi-»
ciant) vt profluens feciindum naturam vnQdX'*,
taciQ nibil ix ingenio ha^erf vi(ifa(ur, 104^
* » r 1

§ 623. , '. , ' ^

•
Naturalis in cogitando nitor erit a) mate^
et rebusT de quibus cogites» fic i^>tus>
riisy*
accommodatus, et quafi proprius, vt ex iis- •

dcm carumque cogitatione neceHario potius

enafciy quamin eandem inferri iiliniquede«*
coriscaulTadeprehendacur. Huiusbincamicus
* eiegantiaei & qua traaata per incemas ac in«
- natas opes poye nitefcere dcfperat 9 reiinquU
ea potius, quam vt peregrinis pigmentis co-
'

gat fpiendefcere » 3)eorum» quorum potif^

fimum cau0a cogitas, naturali captui, hori^
zonti, ingenio, genio, indoli^ ipfis, vt ita
dicam, oculis adep proportionatuSf vc ab
his iine fatigatione poflfit imbibi, nec eo9
praeftringens , lumine tamen fatians , coliu-.
ilrans amabiiicer» non vrens incommode*
Tertfum hoc niituralis nitoris requifitum non ^
fetis attendentes, eundem vbiqua negant de-

prebendi» quando cogitaca e. g. iegunt fuae

naturae» cogitandi fentiendique rationi, ge«
nio, principalibus fludiis minus confenta-
nea» quamuis iargiri debeant eos fe non efTe^
quos praefertim auftor vel docere^ vel de*
Cc 4 le^aiQ .

Digitized by Google
 409 CAF. I* $ICT. JIXXVII.
le£lare fecum decreuerat* 104. cL Cic. de
QU l 8x*

$. 624.
In picturisalios horrida^ incuUay abdiia it opa^
€a\ contra aUo/ nitida^ heia^ coUuftrata deUctai^
Quid cjL quo praefc7'ipttm aliquod aut formu^
iam expninas quum m fuo qnodque genere
,

plura fint ? Hac ego religio^

fraejletj et genera
fienon fum ab lioc conatu riyulfus^ exijiimaui-
que in ommius rebus ejjealtquid optimum^ (P^i*
cerrimum^ etiamfi hteret^ (mvXtoi) idquetA
eo pofje^ qui eius rei gnarus effet^ indicari, Cic.
oracor. 36. &i quos in aeftheticis abfoluca
pulcricudinis luce defticuta, 617. abrolute
horriLla, incultay abdita ec opaca dele£bint,
failuntur illi » nubemque pro Junone 9 per
. me licer,ampleftantur. Verum in omni Ve*
nudate generadmt ficut in pifhirai modo finc
omnialucey quam al>folutam diximus» con*
fpicua, non omnia, fed quaedara tantumi
comparatiue lucida
Ore fioriduh nitent^
' ^lba parthenice velut^
Lut^umue papauer^ Cat.
quaedam funt vere , funt belle perfplcuai
quanquam ^ cum nuidis iliis et admodun^ ,

c^oiiuftracisvbi comparentur» appareant opa*

ca> quaeque primo obcutu iudicentur horri*
da, ^. 621. £leganteri non omniai fcd
pUtra nitem in carmine. Hor»

Digitized by
 .LVX AESXHETICA. 4O9

^ 625.
GENVS COGITANDI abfoluta"
luCC
aeftiietica non delticutum ii dicamus s i m.«
vBLiciTCR DII.VCI9VM ec perfpicinim
'
(fenfitiuc)§.6i7.ficuticomparatiuaetiamluce ^

fulgens N i T i D V M et fpleodidum : pr^eu^-

tem fequ.iiimr Quintiliaoium Vill. 3« quan«
do: Emendate quidem^ ait, et ditucide §. 619*
dicenijium teme pramium ijl » magirqu^ viiiui
caftri efi^ qutm vt aUquam magnom vtrtutem
adeptus ejfe videaris. Non ajfequutus ejfet
Cicero docendo tantum iudicem 9 et vtiliter de^
'
fnumy ac kuine perfpicueiftte docendoj quod eUn^
aflequutum cffe nitore fulgentium- armorumf
^ a82. vidimus. Sed hic ornatut $ (ticet .enin^
repetercj § 6li.) vmUs% fortif^ aefqnElusfttj
nec ejfoeminatam /euitatem , nec fuco eminentem
eolorem amety fanguine e$ viribtu nUeat. $.619.
\ Hoc autem adeo verum efi^ vtj eum in hac maxi*
fnq partefmt vicimvirtutipusvitia%§. 6z2.etiam
qui mtiis vtuntur^ viriutis tamenhi/nomenimpth
nant, Qiiare ncmo ex corruptis dicat me ini*
micumejjeculti dicentibus. Non nego hanc ejfe
yirtutem. Sed i/tis eam nbn tribuo.
§# 60,64
Naturalis fplendoris fimiam, fucum in ex-
'
eqiplis ridetHoratius. A* P. %5»
Inceptis grauibus plerumauc ct mqgna pro*

PurpureuSf taie qui fple?iaeatf tnm et aber

\ ' Cc5 ^lui.

Digitized by Google
 4^0 CAP. I. SECT. XXXVIK
/IJfuitur pannuSf quum
Imui et ara DianaCf
J£i prof0rmuii aqim pir mmeimt amkUiu
agroff
AutfimmRhimmf ma phmhu dt/crikintr
arcus.
Sid mtnc non $rt$i hu tocus.

Habes ciconiam in maJeferiatos eiusmodi pi*

ftorea^ qui materiam iibi iegunc fad$ beiiam
etde qua fperes fingulariter non pulcra fo«
*

Jum, fed etiara nouicate praeclara, de qua

promittat au&or ipfe fpe tua paene maionif
quando autem deuenitur ad remfCaecum imi« ^

tatorum pecus nefcit aliquid noui, quod re*-

niin naturay de quibus agitur» proniflfime
fuppeditarct, in plena luce fiftere, nefcit col*
luftrare, quae praecipuum fplendorem re-
quirereMt fed^ vnitate negleQa i detorquee
nttcntionem in diuerfam omnino, vel minus
connexam rem aiiam, ideo tantum iliatam ia
; male cohaerens opusy yc ea, iam vero in ni«
torc pifta ab ingeniis vere pulcris, nunc At"
huopiugatur, diis placet^ nitidius, verc
per obfcunim et afiadcum) nefdo queori
^pparatum. §»3W, 623.
Uota magis nulfi domu/ tjl fua^ quam ntibi
tucus
AlartUy ci Acatiis vidnum rupikus antrtmk
\ yulcani, Qtiid agant ventij quas torqueai
vnibras^
Atwifi vm(« a&u funiwie dewkat aurm

Digitized by Google
 FrQntonis ftatanii conuutfaqw marmor0
^
^tamam .

Smp^r^ ^t ajjtduo ruptae t0ore cotumnae.

S^fpc9(ij9dm afummo mimmoque po^tQf*

AHi ex minimiS) de qulbus Iuue«*

pi£lores
naiiS} d^ciplunturaudacibus quorundam ma^
gndrum ingeolorum di^is, qualQ ad X2f
fiotauimus, quaie Ciceronis eft in prooemio
paradoxqrura ; NifiiteJI tam horridurn^ §. 62i^
tam iwuttfimy qtwinon fplendefcat oratione et
tanquam excotatur. Nec enim fentiunt pri*
xnarios eiusmodi v^iros, fretos fuis viribus, fl

penitius affbrta perfpicialnus , falfum coiiflu

tuijfe dc venufti in cogitando hominis officiot
tt non quid ors^ fed quid ipji tott^ j^ojfmt ^ ex^
pofuijje^ Hinc puiceili» dd quibus loqui«
mur, micrologi,§. 356. fc plerumque pucan*
tes aliquid egregiii coliigunt fuum effe nunc
iiiorum implere vaticinia 6t auderCf niii Mi«
ncrua, Fortuna tamcn iuuante, quae fieri
poiTe Cicero quidam interdum, dormitans ef^
fatus eft, Quaerqnt itaque materiaSt quaa
excogitare poffunt natura fua minimum
Iblendoris admiiIUras> easque, vel inuitia
diis omnibus» tot peregrinis flofcuiiSf toe
ornamc:uis amiciunt, vt potiflimis fuorum
fpeft»(o^um iiiUnt Wdem tben» nou dii&

Digitized by Google
41» CAP* I. SECT. XXXVII.
mile plumis alienis apiid Aefopum fuper-
bicQtis corniculaef femper uunen eo melius
fe cogitafle gaudeant in finn , quo miniis hi
ipfi fpcftatores ex propofita fibi tabula natu-
nlis voluptatiSf fi vel artis igoari forent^ hau'*
rire fe pocuifle faceantun 6231 IJ9 - zi.

Neque folus Heiiconis pygmaeus natura

talis adfcicicium cogiuodis fucum a
belie
fplendore vere naturali vix ac ne^ vix qui-
dem difcernet: §.359- mediocribusctiam in-
geniis idemerit diffiailimum» quando praua
per adolefcentiam contrafta confuetudo na*
turam vereelegantem fimulabit,§.622. et tcm-
orum iniuriaeilocorumque, quibus vLxerintt
arbaries intimam pulcerrimarum rerum na«
turam obtegen^ hacrere femper in cortice
cogety iisdemque fatis deprauatum apud ae-
quales iudicium foias fucatas veneres» vt ip»
fiiis naturae filias, venerari confueuerit,
622*623. Intcrim felicius in aeftheticis in-
genium, S.II- VIL veluti Caefar apud Cice*
ronem de claris or. 2^1. ratfonem adhibensy
38. confuetudinem vitiofam €t corruptam pura
et incorrupta confuetuaine emendat^ tfuum
dilucidnm vbique cogitationum elegantiara
625 adiungit omawejita quaedam iingulariat
tumvidetur tanquam takulat bene piHas coUocare
in hono fi(miric acfplendidam quaudamy viinimC'^
que vctcratoriamf raiiomm cogitaodi tenet.

Digitized by
 LVX A£STHE,TICA« 4^}

^ Cogitadoimm Dkor acfplendor quoniam

cft fpecies, immo gradus quidam, perfpicuir
genus cogitandi iogicodog-
tacis feqficiuae}
madcumiUKiQe tene careteodem, ac aelUied-
codogmaticum intenfioribus perfpicuitads
inteii^dualis gradibus, §.617^ 567. Quo
magis erit iliud genus cogitandi formaliter
philofophicum, fcientificum, et rationi foli-
dioriy puriori inteiiefiui» peruium ac per*
fpicuumj hoc ^nus nitoris iiabebit et pei>
fpicuicatis etiam analogo rationis pellucidac.
§• 578- Quo plus genus cogitandi dogma*
ticum viuidi fplendbris habet» hoc minus^aid
logica, hoc magis ad aefthetica referendum
eft* §.568. Hinc contra quosdam recendo*
rum mifcelliones librorum fuoram phiiofa»
phicorum genus cogitandi Cicero iudicac
ipfe aefthedcodogmaticum > dum de fin.I. 6»
Chii hatenij inquitt graeca aneipwumt iis^
vt
(icriptis meis dfe phiiofophia) quac et fpkndi-
de diaa Jint 9 mqm Jint conuerfa de graecii f
Aperdus adhuc jnentem exponit in probe*
mio parad. vbi Degiijlabis, ait, genus hoc fjr-
:

ercitationum mearum y quibiu vti confueuif

quum ea^ quae in fcholis dicuntur-QiVMAi ad
nojirum hoc oratorium transfero dicendi genus.

$• 630.
Equidem cum Cicerone o£ L 6. exiJlimOf

Digitized by
414 ckf>u uktt.nitntu:
Demofllunemj Ji il/a, quae a Platone didiceraty
Wu^ill^t €t pronunciare voluijfet^ onuUe fjjlencU''
dequr facerf pomiffe. §.i6*f. Si veto fedStt
ornace ^ fi feciflec fplendide^ fi fe in philoib*
phico difpucaadi getiere pttc&itiSet Demo-'
Ithenem : tunc ex mea fencetitfft tion tim
tionera et incelleftum , <)ua poteft fieri^

cum evidenda ioftru^iuruS) quam analogan

radonis ingenti perfuafionis himin^* coUii*
Itraturus fuiiFe^ 629» 568*

• #•###«# #•••*##••••
SECTIO XXXVIIL
OBSCVR1TA3 AESTHETICA.

Defeftus et oppofitum luds claritatia

quum \\t objcuritasi lux autem et clari*
tas vel feniidua, vel intelieauatis, S.XXXVII.
reftifiime iam vcteres obfcuritaLem xttT^dwr*
i&9rir ab obicuriuce Koret ^t^^-iv diiUnxe*
ruilt. Res et cogitado, quae fenfidue perc^
pienda non fatis claricatis, extenliuae fciii-
cetf aeftbedcaeque iucis habety obfcufli
M,tmS^i¥^ Hinc diftfn&iont , purior^^
profundiora quaeuis per fcientlas, quoniani
ea mon aflequicur anaiogon tadoni^y per hois
folum fi quis veiit confiderare, non queretur
ea fplum obfcurai fed euam fendetf vd func

Digitized by
 0

Res et cogitatio, quae pet intellefturtt

et Adonem concipiendlr non tanoiih clarita-
tis, intenfiuae fcilicet, diftinftionis, puricatis,
profundicatis habet^ quantum ad diitin«'
^ftc

guenduill ex nbtis .claris et rationibus probe

perfpeftis, vel enucleatius pronunciandum,
vei domplece demonftrandum requirituri e(t
obfcura haxa wi^tif. tiincfi quis bene mul^
ta non folum aefthetice dilucida, fed etiam
pulcro nitore fplendidat ficuteadcm propi^
fianCuf foli radonis analogo > diftin£Hus ta^
imen concipere, ratione rimari profundius
laborauerity ea faepe numero non queretuc
folum obfcura> fed etiam fendett vti Itanfi

633,
^

. Peripicaitatia ae lucis vd prlmaiia laul

cfti ita tiirpe profefto huic laudabili claritati
vece oppoiiue obfcuricacis vituperium* 23«
Haec edam vel rerura et cogitadoniim 9 vel
ifgnorum, vocabulorum ac phrafium eft ob*
fcuritas. De prinut nunc nobis tantum a^
tor, §.614. eiusque ilk ipede, quam oUm
4lixerunt KATcuS-ijTiif, §.631. Sint per me^
ditadonem venuftam non itapauca mta MJf-
riv obfcura, quorum accurata fit repertu difii-
cilis deiinido, genefis in fundo latcat, nexud
«parum euidenter aratione perfpiciatiir ^ nofi
cuxac hanc obfcurltacem ad fola$ pacne puras
* foien*
^ .

Digitized by Google
 4i6 €Ar. 1« S£CT, xxxviir.

fcientia^ relauiD ingenium vere pulcrunit

632. modo detor effugere o»S4:v]iita-
TEM AESTHETiCAM, defeftum lucis acr-
ftheticae in fuis iitbus ac cogitationibus) ad
eiegandae leges examiiiandis. ^.632,6x4. !

§• 634.
Obfcaritas aefthetica vel erit defeChis lor
§.617. quam CA-
cis in aeftheticis abfolutae,
l.iG>N£M AESTUETiCAM dicamusy eC
jneram no3em, vel comparatiuae tantumy
lutoris alicuius ac iplendoris eximii» quae
denuo vel nafcetur per exceptionem non ia*
clepantcm, §. 25» defeftus tantum apparenSf
VMBRA AESTUETiCAy vel ehc defedu9
vere talis et priuatio viuiditatis ad veram
pulcritudinem requifitae, dabicque genvs
COGIT.ANDI PLANE HORRIDVM CUm
«efthctica caligine. §« dii. Neque folam
ipfam noftem hon cbit vbique fedulo pulcre
cogitaturuSf fed eciam non minuS) ac eos,
quorum graria iiat AriftarchuSy horridolis
*
quibusdam, dilucidis vtique, §. (S2f. fed noa
fine macttia comparatiue
'

parum claHr, tucem dare cooet^

vmbras autem pro formae commodis, nunc
fequeturi 'nanc fugiet, 614.

635.
§^
Vmbrarum nomine compIe£lhnitromnk
ilfe arcificiat oatoram imitantiaj (^uibu3 quae*

Oigitized by
 'OBSCVRtTAS AEStHfettCA* 41?
datn |nt0r venuite cogitandum non in tanca.
Iiice Coiiftituuntiirv non
tanta tjum* claritate
^xtenfiua dilatantur, ac fieri polTet, ab igna*
ris venuftae pariimoniae> 164. e. g. quan^
ilijnus tolinexa themati velut e^iongin**
quo tantum oftenduntur, fenfim mairnitudi*
ne, ficut optice , decrjefcentia » qualiperne^
bt)liim. Sic enitto per natut^am rerum t>dfti«
ciis aeque diilantibus columnis ac aequaiikuS
fDffulta
Lcnga^i^v(\tr\pHrit ahfunmdjt toui videm^
\ PauUatim :frahit oiigu/li fajiigi& coWj
TeM folo iungcns^atqueomnia dc^ta a laeuit
jDonec in obfcurum coai contrajnt acumm^
Lucr. II II. 430.
Sic per aifcurtif^ ioeptat lucir paullatim paii«
dirur breuis meridies, quani intcr et mediam
na&^m eil mndisi fo/ifaUs^cc^um ^fcur^
'

• '
% 6^6% .

• Turpem
obfcuritatem Irt pukre cogitaft»
liis procreabit attentionisr quantarn ab ana^

lof^o fatidnia apud praecipuds ruo8 ifpe&ata>>

res exfpeftare poili?, nimi^ !)inten{io,quan-
do fimulas popularem aliquani cogit&ndi ra*
tionemi v^ere taAied t% «diicipi^ edqne mo^
00 cum lisdem communicaS) qui iam mul-,
tum et eruditum rncelleftus et rationis vfum
te4uirat|M^obei:at>ieifidus^ quac foli nciotiia
'
D d hori*
 I

418 CAP. 1. SECT. XXXVIII. V

horizontirelinqucnda videantur. 121,615,

622. 2) exceniio et 3) protenfio ii tencetury
M.tflS* dum ikcis advenuftos fines iam aper«
ta aiquc dilucida vcl i) fplendore taoien
circumfunduncur adhuc nouo» praeltringence
oculos, ^.633. viuidicaee nocarumque pluri«
marum variacione animum diftrahente a pul-
cra CotiuS) chematis ec primariarum eius par-
cium, connderatione, 629. M. $.638. vel
2) luxurianti diffuiione 165* camdiu iliu-
ftrancur nouis femper ac nouis commenca*
cionibus, donec facigatus mole rerum ac co-
gitationum animus iatifcac et ftlua quadam "
obruacur pocius > quam recreecur.^ $. 623,

Secundam ac terciam obfcuricacis viciofae

genelin fimul taogere vidctur Cicero de Inu.
JLX. 156. yniuscuiusqm i inquienSf cofyiitutith

nif ixempbm Jupponere non grauaremur^ niji

illud vidercmuf^ quemadjuodum res obfcurae di--

undo Jierent aperiiereSf Jic res apertas obfeu*

riores fieri oratione. Quid enim? Exempla *

illa alias illultrantia, vel fatis brcuia fulgen-

tiflimis exornaiTec luminibus» ec praeitrin* -

xiflenc hoc loco, vel pluribus didu£^ longo

ordine expofuiilet, et fatigaffent hicfpe^ta^
torumocuios. $«536.

§• 638.
Turpior nafcecur obfcuritas aeftbetica, 4)

Digitized by Google
 pBSCVRITAS AESTH£T4CA, ^lj^

II vel abfqlute et in fe obfcurutn thema» chi-

fnaeram aliquam et merum nihiU quod vi-
deatur aliquid, eleganter aliquis explanan-
<ium (ibi fumferit> vel certe rem rel^tiue non
ad rpeClatorum foium ^ fed et ipfius au£iori$
c^pcum adeo obfcurani vt eam nec fenfibus
>

ac iroaginationef nec intclledus vi confe*

quatur ipfe, quam tamen altis poilicetur ex-*
ponere. Hiic magna perrinet, ?ic(]U0 ca natth
ralisj 'S. 622, 62^. J}d ariijicio/a §, i io.JomniQ^
rum Antiphdntis interpretatio. EodemqUe nigh
do ct oraculorum ct vaticimjlionum bene mul- ;

ta mendaciai multaeque verorum etiam ex^,

ptanationef^ in quibus muttu obfcura funt ac
ambigua. Cic* de diu. L x i^. cf. 11. 1
.

Dupiex eorum genus eft, qui debonis

rebus et in fe probe perfpicuis earum omni*
no ignari, belle tamen, diffcrere fruftra co-
nantun Primum eft iincerius ae iimplicius»
eoque faciiius decegendae turpicudinis , qui
ftolidclibiperfuadent, rembenegeri, quo-.
ties de re^ quam norunt cum ignarifiimis» au*
dafler incipiant^ magnis hiatibus, Hgna fine
mente, fed non line flumine^ promndere,
obfcurom per obfcurius ex{>onerei crepu*^
fcula colluftrare tenebris, quas intelligere
nemoalias quoniam ipli fua cogitan-
pofliCf
tes iion mtellexerant; Aicerum eft mrgis
fubdoium etquali v^ctei atorium, cjuod in ca-
Dd 2 dem

Digitized by Coogle
 410 CAf. X. S£CT. 3^XXVIIf/
dem rerum opdmamm inrcitit per eandem
impudcndam dc quibusuis venuftam fcilicci
ineditacionem aggreditur, fed callido fatis
confilio fuae mentis caliginem ita tegens , vt
ignorantiac fuae culpam in ipfam materiam
etreA} dequaagituft commode deuoiuat>
fuisque fpe£l&toribus» quorum aliquos aeque
rcrum ignaros inuenire iion eft difficile, Jar-
giacur non apud ipfos^ fed xii rebus cogitan-
dis quaerendam efle czuffzmj cur iliae ne*
qucant intclligi. Sic enim dum fouet, et
excufat fuorum naeuos auclor eiusmodi ab
his denuo non excufatus folum abibit, fed
etiam facpe numero collaudatus, qui folus
rerum cenebras vidLrit» quasaiii) do£liores
qui videri velint, foli meridiano comparaa*
tes menciantur. 6^Q.

Huius obfairitatis 63^1 637. non vnum

exempium nobis-offerunt Ciceroms libri de.
natura deonira) quorum 1. IIL 94* Cona
cendifuLemJacit: Haecfere^ inquiens, dicere
.habni de naiura deorum 9 non vt eam toUeremf
fed vt inteltigeretiji guam effet obfmra^ et quim
difficiks explicatus haberet. Quoniam enim
per omnem eorum decurfum euidentiffimae
religionis naturalis quaeftiones, ciim fuper*»
ftitionibus graecoromanis mifere confun-
duntur» quarum plerasque Stoici fub tutelam
pliilofopliiae iiniftris auibus receptum ibantf

Digitized by
 , C8SCVKITAS AESTHETICA. 42I -

|. 636. quas on)ne$ > fed cum veris v e*

riffiinae religionis andcipacionibusy in iina
certe , ridebant Epicurei 637« Cotta
:

academicus» dumimpugnat, nunc ob-*

iiias
fcuritaeem porticus iure fqo falfe ridet, quo«
ties hi fomniorum interpretamenta crepa-
banty ^. 63S- nunc Epicureorum vanas am**
bages 9 ec impudentem audaciam bene pei^
ftringit > quando hi diuinorum fatis incurii»
deofoni tamen qjuafi carnem ec quaii langui^
- Jiem et intermundiorum otia multis expo-
,

'
nebanCy ne nihil omnino de diis dixifle vi-
derentur» nunc aucem ec vehementius inueSui
ttiam in Utam rationem quae de ProuidenHa
,

fantli(fime et frouidonijpme conjiituta ejl^ muita

per fe obfcura caiiide fingit» quae funt aper^

ta cuiuis verioicm rtligionera agnofcenti.
639.

^•^urpioris obfcuritatis 638. notatae da-

bunt exempla 9 nunc alterutro , nunc vtro«
^

que morho de quo , 639, laborantes vete-

rum multi chemici« praefertim aldxemillaef
quibus arcma funt omnia, praefertim philoo
^opborum lapis, multi recentiorum etiam
.
myi^ici, quoties vere- diuinis non concenti
ifoua fibi ac fuis excogitant myfteriai omnis
magiam fimulans ct notlurnum cum daemo- •

Ribus commercium > fi

Qbfcurum virbijyuni ambage uoiiorum'

Dd 3

Digitized by Google
 f

CAP* 1« SECT. XXXVIII.

Ttr muitf carmtn mgico de murmurat ore.

Ou.

§• 642.
Primam obfcuritatis cauflam aeftheticae
6^6. cauturus ioiicicus abftinebic a dircer-
Dcndis a fe inuicem iis omnibusy quae lingu-
laquidem funt dilucida, v cl oninino nitida,
62f. faiuacamea pulcritudine cotiqs, ad
quod pertinenty confunduncur ac mifcentur
ab analogo rationis faepc numero. Sit in
venufta quapiam pidura Lnidtus aiiquis Gy«
gts^ falua pulcricudine torius

Qlum Ji fiullarum infenres charOf \

Mire fiigdces falleret hofpit:s

Difcrimm obfcurum^ folutis

Qnmbm mbiguQ^ue vultu: Hor. IL
oda V. 21.
Noli tunc proditorem agere, vokiptarisque
circulos turbare veUe^.fuperiluam pocius di*
ilinguendi fagacitatem vmbns tege commo*
di3. 634- JViO^f.

Secundam obfcuritatis vel bpcima detur-

pancis viam 636. temere ingreditur 1 ) de
fuis praecipuis fpefiatoiibus niLlius praecla-
riusque fcncienSy acdebebac, iisque pene*
trancius acumen ec vberiorem attendend^
pcrfpicitndiqu^? vim cribu^nSiac vere vel ha»
benc,

Digitized by Google
 V

. OBSCVRITAS AESTHETICA. 423

benti vel exercent, adeoque> dum tantis in-
geniis vix fe putat. fatisfa£^urum ingenii fui
modulo, quicqiiid cfl: vbique nitoris, conlli-'
patetcogiti quantum poteft» invnum» et
.hac q(tiane -
^

'
pterujuquc viodefliu
Occupat obfcuri Jpecim.
». *

Eandem in tehebras viam inibit IL de fe-

met de fua fuorumque cogitatorum au-
ipfe,
(loriute fentiens auguftius>ac fas efty et hinc
'
tacite poftuians legi> velut aenigmata, rele-*
-
gi fua, quot verbis, tot ponderibus infi-
gnia, et haerentem in (ingulis pidurae fuae
du£tibus fpe£bitorem fubiliftere j neque pe«
demvlterius, nec oculos proferre, nifi fae-
pius volutatis animOf quae viderati diuque
perpenfis, tandem aflequutus llity quid fibi
velint. Ob hanc forte cauQam valde obfcurus
ijl HcracliiiUj minime Democriiuf. Apo«
phthegmatibus iile fdis rx«r«<vy fibi nomen
promeritus clt, iiuius compofita oratio et
ornata, et arcificio capcum le&oriS) §. ^4.^.
ac fuam au£koritatem^etientiomY et expoli*-
'

tione difliinfta Ciceronij, imnio leftorum

hoc minus phiiofophicorum) caiculum tu«
Jit. f 2f I.

645*
Subobfcurum hoc biuium 643, 644. ca-
Dd 4 uehic

Digitized by Google
 CAr. l. 8E0T< XXXVIIL
lichic aedlictica dynamica, 60. ita rationes
Yirium ec extendeadae attentioms apud fpe«*
&atores fiios praectpuos fabducens» vt in ca'«
fu 4ubii, an hi bclle cogiLaturum fatis alTe--
quucuri luenceniquc eius finCt vc ica dicana^
exaequaturi» malitnitpis apertus, quam oper**
tus calif^ine videri, itaeiusdcm auftoritatcni
apud eosdem dimenfa, vcin cafudubiii an
hx belle cogitantis le^onem dedes repeti*
turi [inc, ntc ne, mali: prima leftione Itatim
inteUigif quam vicima» 63^« Praelertim
hos caiculos reQe commendatiflimos
libi
habent cauflarum fatronu a quibun ius obfcu^
/ rum a ig^2^2/maliquando jHU^/adendum eft ifl
iudicia atque iUuJlranduntj ^.Gis^i^i^. Ne«*
gligac has rationes auftoris fiue modeftia>
^43[* fme faftus ec arrogaocia» 644; CQnue^'
niet illi cum HQracio queri

'
Obfcurus f.o. ,

Cauendd^ quae nimium 4fmma

ejl j m rij^entei
Jc(juitur%obfinritQ^. Quint, Uil«

Nequs tamen cum omni fua lacicudine

potuit obfcuritatis notam omnem efFugere
Piaco, ne fauentem quidem apiid iudicem,
Ciceronem, quaeft. ac. Ull* 123. .Tanue
moiis eft rotunda breaitas, §. 166. optimum
aacido(aa cu^cra cwrciam ubfcuucau^ vuan-

Digitized by Google
 I
I

* t

OBaCVRITAS AESTH£tiCA. ^lf

4ae cauifanii L 636* Apud eundem Cicero- .

nem de X5* repreliendicur Epicuru/f

fin. 11.
qui nec neHtj ft pojjit, jjlane et aperte loqui^ nec
de re obfcura^ vt plixftci', 6. 639. aut artijicio'*
fay vi fMthematici^ ftd de ilmjtri ac facilij etiam
171 vutgus periiulgataj voluptate, toquatury ne-
que tamen poiiic intelligi. Si quid fubeft
obieftionibus veri, quae iktis fufpeQa^ funtf
dum vera voluptas putacur efle res facilis ec
'

ia vulgus peruulgata : fane non aliud eft £pi«

curi peccatuni aellheticumt quam quod in
diducendis fuis acroafibus prafticis per fcri-
pca a qpibusuis iegenda pauiio verbofiort
rotundaeque breuitatis ncgligentior fait, vn-
defaftum) vt pauci totam voluptati^ theo*
• riam ex eodem hauferint t actentione fatis
protenfa, plurimi quandam eius partem,
quafl totum) arripuerinC) nunc lianCf nunc
illam ex plurimis Epicuri fcriptis curfim afr>.

tendendp laciniam, ^

Ad obturandum quartum turpioris obfoi*

ritatis fontcin, §. 638- i) ne quid atfthetice
ne febriculofQrum fomnia, pulcrisxon*
falfi,

decorare cogitationibus fomnies, ^ 456. Nec .

enim vcri taTicurii anior, kd ctiam perfpi-

cuitatis inde ftudium auoeat^ quoniam abfo*
lute obfcuris eiusmodi vera femper deerit
lux atilli^tica. ^.614. 2 ia ipfi$ ficlinnibus
Dd f muadi

Digitized by Google
 A26 CAP. I. SECT. XXXVIIT.
mundi poetici nolis vtopiam habitarei§. 514*
per quam eciam peregrinanci via eft|
Qjia/e per inctrtam lunam^ Jubluce maligna^
Eji iier in Jiluisj vbi caelum condidit vmbra
lufpiur^ ac rcbus nox abjiulic atra colorem.
Virg.

§. 648.
3) Ne de quoquam themate fplendide
prius» quam dilucide cogitare mens iic. §^
619^ 62^* 4) quae ne dilucide quidem ex-»
ponere poflis, ne fperes vnquam naturali
fplendore colluftrare) §.6z2j 623. fucis au-
tem commaculare nolis , §. 626, 62y. 5) fi
'
quid tibi minus obfcurum Kctrct yofjo-tv videa-
tur^ ne ce iam eo ipfo» dum iiiud venuftacis
ad regutas cogitamus es, omnem obfcurita*
tem aefthcticam 632, 633.
effugilTe ftatuas

6) perfpicuiutem
(ingulorum tuorum^
conceptuum et totius a te ponendi confun*
dens ex iila temere concludas ad hanc> ap«
prime tamen neceflariamy 7) caliginem inr
genii tui ne fatagas rebus etxnaceriis impu-
tare. §. 639.

§. 649.
'
Omnis cognitio multis ejl obJlruSa difjicuU
> tatibufy eaque ejl et in ipjir rebus obfcuritas (ob-
ieftiua), et in iiidiciis nojlris iuf:rmitasj (ob-
fcuritas fubiettiua/) vt non ftne caujja et doEtif»
fmi ct antiquijpmi inumire fe pojfe^ quod cupe^
rmh

Digitized by Google
< » •

OBSCVRITAS AESTUETiCA. 4^7 .

nnt^ diffift fint.. Cic. quaeft. ac. IHL 7- Ve-

ruin in rebos vbi lat6c abfolata obfcori-'
ipfiii ,

tas, vt fint in et per fe inconceptibiles, illae

][K>n tangendae funt> vitra liinites, §.647. Si
qua materia talis efle videatur', vt in fe clara
*et diftinfta nobis tanlen per fuam naturam
efle ne diiucida quidem pofIit> muito minus
fplendefcere : de ca non ihultum difputabo
an ipfi rei, an potius infirmitati iadiciorum
noftrorum adfcribeiula lit 9 qua circumuolui'-
tur,fcaligo. Vnum noc vrgeo, ne veluc pio-
teftatione fafto contraria rem ipfara muitis
dicamus obfcuram» idque faepius» neque ta«
men eandem aptis potius vmbris circumde-
mus, quam expiicare vel etiam iiiuftxare va*
nas per ambages n^quicquam conemur.
634, 635.

Obfcuritatem aeftheticam generatim cai^-

turus non curat ilie quidem fubtilitates xdr*
tu^Y^a-Lv fuperuacaneas, eas difpulfuris ob-
fcuritatem omnem m/v^ 9Cfi<nv intaiias relin-
quit. 631, neque trepidat confunde-^*
re, quae falua pulcritudine totius vltenus ia
opus eft. §. 642: vitat
fruftula diffecari jion
tamen confufum atque pertvrbatvm
co GiTANDi GENvs, vcnuftae diitjnttio-
nis et anaiyfeos nefcium. Quam primum
enim de toto certae materiae tot partes, toc
vid<;»$ »nima(iu^r(enda p^j: ut^cciiiu-

Digitized by Google
l
 428 CAP. I. SECT. xxxviir.
* tem acflhecicamy quot in vnum confufa» &•»
mul eundem fpedacorts obcttcumcongelh»
in
huius oculos praeftringerent» et mole fua
vim atcendendi obruerenct ^-6^6^637. di-
JiinSa requiricur argumentoram acies^ quae
intclleftui pulcro fiftat totum partium fuc-
celfiuo fp I endore mcenciumi 4:281618« iL
QttinciUl. 1.

651;
Hinc longius permictitur cogitationes
fi

procrahere, v. g. plures ad clcplydras, etfin-

gularis iure poicitur perfpicuicas > vt a cauf'-^
faram patronis, § 616, 545.Tedtusintene(%us
puicer excenliuae diftinftionis luce pafcitiir
per concemplaciouem cociust dum parcibus
iam planiflime diftis, iam nitore quodam or-
natioribus recreacur rjialogon rationis9§.6i7.
quam fi fequereris F.ujii cuiusdam ac Pompa^
nii meditandi rationemt quosCraifus apud
Ciceronera de or. III. 50. fimulac agere coe-
perint, fe negat intelliger$y niji admodum at^
tfnderitj ifa confufam ej/e^ ita perturbatam ora^
tion$my mhilvt Jit primum^ nihil fecundum, ^

f o. vt oratio 9 ifuae tumeh adhibert rebus de*

hcatf ea obfcuritaicm et tcv.cbras afferat^ atque
vt quodammadQ ipji fibi in dicitido objlreper^
videamur^ ^
,

Queottdfflodttm autem lux aedhetica ooft

Digitized by Gdogle
 I

J
^OBSCfVRITAS AESTUETICA. 429
'
^ftilla» qttaj>ouiIimuingenuscogitandi lo-
gicodogmaticufn gaudeac atquecolluftretur:
§.629,630. ita obfcuritas, quam philofophis •

ac machemacicis fciencifice commencknpbuSf

eluti propriam ac naturalemt queruntur le«
£lores vno rationis analogo percipere labo-
r«nceshuicnonfcripcaracio(nisefiaca,%M*'Mr'^ '
,

Sii<r$v quidem eft obfcuritas, §. 631. neque

, tamen aefthetica, §, 633. Neque prius fo- \

iidior philofophia machemacicorum Vel afle^
quetur vel tuebitur euidendam, quam oh/ln^
ritates^ eiusmodi non culpae Jcribmium , Jed

infiim^ vel inaduercenciae non cj/equen'^ ,

'

tium ajfignauerimus^ eadcm cum veri conlcicn-

tia animique tranquiliitate, ac, non Cacciiius
<jeilii XX. I* duodecim talnUarum-obfcuriJfi-^
fnaj fed mathematici tenebras illas , quarum
plebs puiuerem ec radium reos agic. ,

Ipfe CraiTus apud Ciceronem 9 qui latifli*

tiie profert oratoris> lur*c et fimul ingenii
puicri, pomoeria, quaado le fingic concra
cos difpucare, qui oracorem ab omni dodri*
na rerumque maiorurn fcientia cxcludanr, de
onl. 68. Quoniamj inquit, plulofoplua m tres
fartes efi dijlributa^ in naturae obfcuritoiem^
(^59. in dijferendi fubiiliiaiem y in vitain a/-
ijue mores: duoreUnquamus^ idque largia^^
illa
mur jimrtiae nojiroi y ttrtiumvero^ quod Jem*
fer oratoris fuit^ nift tcmbimus, ?iihil orutori^

Digitized by Google
I •

430 . CAP. I. SBCT, xxatviii.

in quo magnus effe foffit^ relinquemus. Eqoi- _

dem fiec iila dao phora fic relinquo 9 vt ntr

gem illonjin folidani fcienciatn oratori, et
ofniii felicius clegantiora cogitaturo fingula-
riter vtiiem, aliquibns autem omnino necef-
fariam: nec tertium de ikioribus ac vita lo-
cum ica teneo, vt audeam viiis belie cogica« .

turis au£tor efle nuda bene beateque viuendi

praecepta, ficut intelleftu comprchcndQntur
ac ratione demonftrantur, fuis inferere» niii
plaufum Antonii velint» 121 • Neque ta-
mcn philofoplnis vbique meum putem de
vita ac moribus ita cogitare) ne quid in mer
ditationibus ad inteiiefius et rationis Cyno»
furam cxaftius dirccris obfcuri fupercire vi-
deatur ad earundem examen paenefolura ra-
tionisanaiogon intenfuris iefionbtts, 652»

SECTIO XXXVIIII. ^

VMliRA AliSTHETlCA.

Fecithucvsque confideratae caliginisacHhe-

turpitudoy vcamuitis vix veniani
ticae
impetraretf cui vel impmdenti fubobfcuri
non nihil, dum belle cogitare parat, videa-
tur elapfum » aucem latebram obfcu^
adliibens
riiaiiff vt e* g# iidem verfw atiai aUam in rm
adhi"

i
Digitized by Google
 '
VMBRA AESTHETICA. 43i
ildhiberi pofftnti^ dato coniUio , caiculis ille
cenforum paene omniuro iingults condemna^ /
retur. Verum neque fponte nafcuntur, nec
inducuntur ab artifiee quibusdani rebus vm-
brae n^mper malis 6minibtts, § 634. Poflic
quibusdam a te dilucide cogitatis §.625. ma-
adbuc lumen
ius. 617. aftundi /ed ita ta- , .

men, yt rotunda breuitas, S. Vlll-Xilif^

apta dignitas ac magnitudo, S. XV-XXVI.
veritas amabilis, S. XXVH-XXXVl.
per- ^

fpicuitas totius elegantius concipiendi, S.

XXXVII. bonae fidei peifual:o, motus ac
incitatio animorumy inda rperandae,aucplu*
res harum gratiarum 22. iimul plus inde
detrimenti capiant, ac ex gradu lucis nitorisr
que dato pulcritudo totius creuerit; tunclu* « ^

cis eiusmodi cpmparatiuae defe3um vel na«

tiira ortum feres, vel limae ftudio curabis
omnino, S. VL per exceptiooem non ineie-
*

gantem. §. 25. .

655^
Vnum infigne fumamus exemplum ex
Ciceronis iibris de diuinatione. Venultc co-
gitet eandem recens aliquis au3:or noftrae
aetatis Hominibus, religionem Chrjfti mo-
xesque noftros edoftis. Obiiciat et libi, fi-
cut Cicero, 1.1. is* Non reperiocauffam. An
etianfi foluiffe belle nodum iudicabitur fibi
refpondens ipfc: Latet fortajfe obfcuritat^
inuo/uta naturae? §. 649. Nonne plurimisi
co •

I
•

Digitized by Google
43i CAP. I. SEct. xxxviiit.
eo ipfo habebitur confeflus eam efle qualita*
tem aliqiiam fchoialticorum occuicam? An
plurimis ambagibos prudenter expenet,
quic<^uid in extis tota djslirauit Ecruria? aa
muicuseritt (ifapiti in lignificaciofiibus ful^
gurum cc falLicinTimis portentorum interpFe* ,

tatioaibus^ An apte detiniec» quae terrae

fremitus y mugtcus « motus grauta ae vera ci^
uiraribus pracdixerint? An omnem potius
veccrum manticam in fuperftitionum vmbris
Irelinquens foiam naturae lucem melius (e«
quecur.? §. (5j4.

Si qui fint in criticis» dequibus §»654« '

quibuscum au£ioritatibu$ pugnandum eft^

479.euc' uant illifuum, immo nolirumin his^
CiceronemTop.3. vbi narrat Trebaiium a ie-
gendis Ariftotelis topicorum librif obfcuriiaU
reiefftim cjfe^pliilofejihis autem Arifi^^^ igno-
'
rantibus eo minus ignofcendum zxxtMCMXt quod^
non mddo rebur iis, qnae ab illo diBae ac inueA*
iae fiint^ allici dcbiierhu^ fed dicmdi quuque in"
€redibiUcum copia > tum etiam fuauitate. £ft ,

ergo quaedam obfcuritas vel doGuni ali*

,

queni Trebatium a legendo abfterrens, ne-

que umen tQliens incredibilem fuauitatem<.
Haec fane caligo non efl, §. 614. erit: igituf
Vmbraaelllieuca) ^«634.

I» Quae rotunda b^cuitas ncc UiuftraifA

per*

Digitized by Google
 permiferiti nec ommno reiiceret futlt.ob-.
umbranda, '(^54. A^tzw itcrationes quidem et
rdUTaAoyietg et Trepio-a-oAoyiuSy quas in nar*
ratione vitandas quidam fcriptonx artium trot
didcnnit^ tranfcOj funt cnitih fi v^re finc otio-*

lae» vitia non tantum in narrationibusy fed

vbiquei nontantumtreuitatif caujjafugiendaf
fed etiamquia fuperuacuactm taedip dicuntur^
hinc attentionem auditoris etiam a neceiia*
riis cum pertcolo fubtrahunt. Huc poriui .

•
ar/, qua ejjlcinnusj m
nimis /onga jh quaedam .

beiiae nieditaUonis pQirtiO) quac potcrimu/y

differendoj n6n tamen fine mentione eorum^ qiiae
differonus, e. g;. Quas occidcndi caiijjas habue-
ritj quof Jlbi confcios aj/um/erit, quemadmo^
dum injidiof difpofuerit^probaHonis keo dicam^
Quinu liXi. z. '

II. Quae comparata reliquis pulcrae me-

*
ditationis partibus tanti non funt, vtaeqoaj-
bilis cogitandi rado§.267. poiiit iisdem illu-
Arandis immorari> licet orpitti cum nugis ex
dignitate non polTint, § 191, 193. obom-
branda funt, §. 654. e. g. objcuratur et of
funditur luce jolis lumen tucernae^ vi interii
magnitudine viaris Aegaei Jiitla viuriae et vt ,

' in diuitiis Cracji teruncii accejpo, et gradus

vnus in ea via^ quae ejl hinc in IncUami Jicj
quum Jit isbonornm finisj qunn Sfoici dicuntj
omnis rcrum in corpore Jitarum aeJtupiatiOy
Ee ^ fpt^n-

Digitized by Google
 434 CAP. I. SECT. XXXVIIII* -

JpUndon tdrtutis et magnitudine obfcuretur et

ebruatur^ atque ihtireat necejfe eft. Cic dePin.
II i. 45. Hinc in pifturi virtutis heroicaCf
et inter fuperiores ingenii dotes, fiqua fic
etiain de forma corporis iniidenda mentio)
vix huius finc quadam vmbra poterit aequa-
|>ilicer cogitari venuita dignicasy i86> 299.

659.
IIL Quae veritas aefthetice exafia phie«
terire vctar, eademque, 552. praefertim
snoraliS) 433 -43^^^ illufirare prohibec, ob^
'
umbrantor. § 6^4. Maneamus in exemplo
cognato ^.<^^8- Si dicas, obfcurari quacdam^
Tucapparerej quiavcUck paruajtnt^ adeoque
potiiis omittendai quam obumbranda vide*
ri ; nos quoque concedimus^ e. g. quod dicit Evi^
£urus de voluptate , qucte minimaefunt votuptaj
Hsj eat obfcurarifaepe etobrui eovsque^ VC
pulcrum ilt omnino de iisdem filere. Sed
non funt in eo genere tifntae commoditates cor*' .

poriSi tam proauHae temporibus^ tamque mul*

tae^ vt eas ne dihicide quidem et plane
6%^. commemorari a virtucum praeconibus
effet contra exaQam > aeftheticerum praeier^ '

tim, §.211-215. verifimiiitudinem. Itaaue.

in quibus , propter eorum exiguitatem , obfcu^i
raHoeoufequitur^faepe aeciditf vt nihiiinter*
effe nojira fateamur i Jint illa y ncc 7ie finty nec
interefle pulaitudinis in toco» cogicencur il-'
'

ki nec nei •
z t Qtiibus autem in rebus eib^

fcuratio

DigitizBd by Google
 VMBAA AEithETIdA. 435^*

jcuratio tanla myl fft mvien v^tep^ vt id

jieri
ipfum^ quod interejif nonJitfnagman^hiTittti
eiusrAbdi quifi pef tfanrennam ftridi 6ften^ m
dere verifimilitudinis pulcritudo iubeac Bd^
m auiem corpori^ his rehiafim^ quaf^pojhfiui
' pofui^ Jiinilinra. Habent Mim acUffiomm di*
^am^ in qua laboretur^ eUi uon digaiflimaai»
CiG de Fin. iilL 29. ^q^ •

§^ 660. ' ,
'

. lin. Quae tantaa fuht» Vt

lucift capacisi
in plcna luce fulgcntia, verenduni lie to*
fit,

tius, ad quod pertinent , perlpicuicatem itl

liieditatidne pulcra neceflario roaximam im«
pediant, donec haec illorum lucem vicerit*
obumbrantor, 6^4. Obfcurentur minora
^ioribus. Q\c. de Fin^ V. f g. Quoiiiam au<>
tem totum qualibet fua parte niaius efti
fplendor partis vei optimae perfpicuitacem
totius obfcurans pulcram meditationem de«
'
turparet. e. g. Habeas materiam tenuem*
Veie(iam vnam ex mediis, delabaris autem
eius occaiione Mmmunes in locos a£lionam
niaximarum, honeftatis ad feueriorem natu*
rae formulam conceptae» cogaicioiua de re*
bus coelellibuiif adquas
, Flammetu et rapfdi JoUi nitor obfcuretur^
'

Catt.
Contempiationis rerum, quas a natura occul*
tatas et latenceS) indagare ratio poteft^ ad^»
miniftrandae rdpubltcaet e. c. 642* Ca<
£e a ue^

Digitized by Google
 .436 CAP. I. S£CT. XXXVIIII.
«

*
ue» ne tantum in haec fpiendorisa alias fatis
naturalis, §. 622,625. congeras, vt eorum
incuitu bonum tuum thenia, velut tres Poft-
humi capellae» 2^2. perdatnr ex ocufisr
aut euanefcat, 263, 279. .
*
.

Vt ceduni certis ftdera tmporibut^

yt Triuiam furtim fub Latmia fa^a relt-'

gam
Dutcis amor gyro duiocat aerio. Cat.

V. Impedimenta fi qua clarius expofita

fore fufpiceris perfuafionis^ iiiiusY quam ob*
tinere iaborasy neque tamen omninoprae^^
terire poflis, obumbrantor. 654. Ita Jir^
mamenta ad fidtm pofita , aut per fe diluenda^
aut obfcuranda^ aut digreffionimf obruenda
cenfetCicero in part* et i2x. narratiouem ac-
cufatorif vult eife quqfi membratim gejli nego^
tii fnfpiciofam explicationem j fparjis omnibus

argumentiSf obfcuratis defenjionibus ^ defenfo^ •

rem autem\\j\itty aut praeteritiSf aut obfcura^

iif fufpiciommi argumentfs reyuvi ipfarum
euemus et cafus uarrare. Hinc forte Theo- ^
dori fchoia negaait diiucide exponere fem->
pcr vtile clle, §. 170. noii ac fi vnquam
omnem aeltheticam liceret negligere perfpi*
cuitatemy §. 618. fed quia nbn omnia aequa* .
li in iiice fiftcre comparaciua §. 617. aeque

conducat aduerfariorum vtrique. £x ea- .

deiii

'
' Digitized by Google
 VMBRA A£;SXH£TICA. 437'

dem
hac regula diiudicari Quintilianus pot^
mi. 2. ridicutum ejl quibusdofH incauf^
eftt cui
ftf voitatem ejje obfcurandaniy caufiam inter-
ferenci} quia obfturare qui vuh ^ fiarrei fal/h\
pro veris^ et ifi iisy qiiae Harraf falfa pro veris^
taborare debeat, vt videantur , quam euidentif-*
,Jima. Quoiiiaiii aliquam veritacem ebum«
*

brare, et loco eiosdem contrarium falfiim

narrare) quali verum eflfet, prorfus non eft '

- vnum idemque^ immo fubindicare quae ve«-

'

roriim inftar audeas , non eft in iis pruden-^

terfemper omnibus elaborandum» vt vide« ^

antaft euidentilfima» 59.

VL Quae prorfus omittere non licct^ne-

que tamea eam animi commotionem fperas
^ excitatura» quam intendis» vel omninorcon*
•
. trariam, oburabran or. §.6^4. Parum aut
nihil inde venerationis in heroem fuum elTe
'
redundatururb praeuidens Virgiiius, fi alie-
nam vrbem , infcia regina, inrdo praeiidio,
'
clancuium irrepens citato gradu tempium
adiCf in quo tutus fit, et eccel

lufert fe teHus nebula. Mirabile di£lu l

'/ ,
•
Aen. 1. 443*
An heroicum omnes cenfebunt, videre fuos
rapi in ius^ neque tamen vel adire> vel verbo
iuuare» metuere potius, quia
'
^ res animos incognita turbai?
'

Ee3 Hinc

» - * w
» »

t Digitized by Coogle
 CAr. I. SECT, x^xviut.
^iinc Aeneas et Achatesy dum
Dijfmulanh n^be cam /pefulatuur amiait

" Foeminae aucem

Poftquam animum mreOi ^Sis fqrtif
Achate^^
^ Et pater Aemas^ - -

Omnia tuia vident^ ctajfem focbsque receptQi%

coram videbimus icerum , quem quaereba-
nr.ii, t% d^iiderab^nt forfaa aliquii b^roat
liinc
iircumfufa rcpcnte
$cinditfe nubei^eiin aethera purgat aperium^
fiefiitit AcneaSf ctaraque in luce refnlfit^

O/ humerosque deo fmitis. Namque ipfa^

s decoram ^

Caefariem noio gcnitrixy tumenque iuuentae

Pmpureum, et laetos ocutis acyiarat honores^
659* /
Qiiale manuf addunf pbori decui^ aut vbijlaua
4^'gentum Pcnriusue hpis circufndatur nuret^ ^

Vidimus occafionieS) in jquibus per vena«

ftam mudiutionem
locus ejl et pluribus vmbris. 654*662^
' Quonfam autem has, non-ordinarias cogi-^
tandi rationesi fed e«epdiones, ^54. .4, .

Digitized by Google
 VMBRA AESTHETICA. 439
fcriptoribus artis vel dpcimis obfcurafwnei
.

etitm did vidimus : in iis eti am GOgttatiotiH

bus, vbi prorfus non opus erat exceptionej» ,

male captantur a .pulillis ingeniisi nec in eas»

fed in meram caliginem et genus cogitandi
plane horridum incidentibus, §. 634.
. dum communm loqumdi morm reformidan^
tunc etiam, quandp feruarc, eundem vera
puicritudo pofceret , duSi fpecie nitorify cir-^
eumeunt omnia coptofa loquaciia$ej qnae dicer^ ,
'

. votunt^ ipfam deinde illam feriem cum aliafmiti

• iungentes mifcentesque vltj^a , quam vUus fpiri^
tHixdurare pojfit^ ejctendunt. 6s^*

§ 664*
AUis breuitatis aemuli^ necejfaria qtwqvfi^
orationi fiibtrahunt verbai et vetut fatis fit fci^
reipfosr quae dicere veHntf quantum adatio^
.
pertineatj Hihitputant. At ego otiofvm fermor
nem dixtrinh quem auditor fuo ingcnio non iri'^
teUigit. Auditor autem inteliigitur et fatis
attentus, et talis, qualem et quantum fermo«
cinans, vt praecipuum fuum obieftum pcr-
fonalei fumere tenebatur. 6i5> 616. At
peruaftt quidem iam muhos ijla perfuajio ^ vt
$d demum eleganter atque exquifttc diHum pu^
tent^ quod interpretandum Jit. Sed auditori^
'bus etiam nonnullis ^rata funt hacc^ quae quum
intellexerint y acumine fuo dclc5lantur et gau^
dentj non quaji atsdiuerint-, fed qnaji inuene^
rint. §. ^43-645, Hinc in hoc maluni etiam
£e 4 a juf«

Digitized by Google
 440 CAP. I. SECT* XXXVIIII.
a quibusdLvn fnhraiur, Nequc id nouum t/i-
tiu7iu quum iam apud Tiium Liuium inueniam
'
fuijjc praeceptorem utiquem
qui difcipuht o^-- ,

fcurare^ quac dicerent^ iubei-et^ graeco verbo

ftens : ZMrta-w yiide iUa feilicit egregia /ra^
daiio
: Tanto melior^, Ne cgo quidcm intellexi.
Quint. Vlll. Z.

%. 665:
Aridi huius magiftn a55> 2f (S. fliirerri**
mas laudcs obfcuratura nulla vnquam cjl obli-
uiOj quamdiu lupererunc ex eius difciplina» .

velut ex equoTroianOf prodeuotesy quo-

rum nioliniinibus quucics ad cicganter c6*
j

gicaxiduni accinguntur, occinas iUud Caici

apud Virgiliumt A^n.VlIlL ^6.
Qtdsgiubus, 0 ciuei! caligim voluituratraV
Sint Proferpinae, nunquam erunt \\\\\xs Vc'
neris *

pinguet muUa caligine taedaeJ Lucr.

Prima potius /^"^cnus y (JaeJo a Dienata^ Cic.
de naCt deorum Jlli. 60. caeleilis iUa nonvul-
garis, ' .
, .

mnem^ quae nunc obduSa tuenH'

Mortates hebetat vifus tibij et humida circum
Caliqatj nubem eripiat. Tu ne qua parentit
. IHjU^ Hme , nec praeccptis farcre reciifa^
614, <}6a. Aen. 11. $04*.
. Hoium auccm vii aulium priuS) auc antl*

Digflized by Google
 VM^RA AESTHETICA. 44I

'4uiuS9 ita nec euidentius xogitari potefl:,

quam iiludt ne gratiis licstturus aliquvidd Ca**
cum imi^etur, §.633. quapdo iile
^aucibui ingentm fufnum^ (miratik diau
Etiomit , inuoluitqu§ domum caligine caecaj
ProfpeSum mpiem otuHs\ glomeraiquefub-
. *
V , antra
Fumiferai^ tloSemf cbmmijlis ighe tenebriSf
/ Aen. VIII. V. 252»

• #^ ######.
xxxx.
.•nEC.TIO
IVSTA' LVCIS Et vMBRAE
DISPENSATIO.
•

§. ^cde. *

Eieganter cogitaturus perfpicuitatis fehfiti*

uac tcnaciilimus efl, 66<^. Verum cul-
tu atque ornatu fe commendare
fimul VO' fi

lueritt^ iili danda fingularis eft opera^ i) vt

naturalis oHinis meditationis, totiusquc po-
nendi» fitnitor) neque minor, nec maior,
ac natura permiferity ^.622^62% 2) vt ad
hunc confequendum lux aellhetica comppra-
tiua fic per omnes pulcrae cogicationis toca*
lis partes propoi:tionate diuidatur, tanta cui*
uis tribuatur, ncque minor, nec maior, i)
potiorir ne fequiorum compartium obfcure-
tur luminei fed iliullrecuri 2) fequiori, ne
^
e 5 E potio-
 44^ ' * CAf. i. skcT# xxxx»
,
potlorum compartium luce illuftretur, fed
oburobrecur. 634» 658* Vcrumque dica*
mUSlVSTAM ET CAVTAM |«VeiS £T
VMBRAE DXSF£N SATIONEM.
667*
§•
Juftus lucis et vmbrae difpenfator I. natu-
ralem cotiy quod cogicare mens eft» nitorem
nitorisque gradum conciliaturus, §. 666. be-
ne metietur, quantum illud fieripoteA, i)
naturam thematis fui 16£iaeque vel praefcri-
ptae materiae, §.623. quarum
Haec anuttQbfcurum^ vokt haec fub luci vi^
derii §. 624.
Nec vniuerfim conflderarefuarerim materiae
naturam et in abftrafio tantum \ quod aiuntt
verum pcrpenfis fimul pro virili circumftan-
dbus iis omnibusy in quibus nunc erit con-
cipienda^ e. g. quo loco, quo tempnre cogi«
tanda fit, quantum per tempons interuallum
vel protrahenda vel corripienda fit datae
mat&riae fatis plena meditatio. Longipr
enim piures vmbras admittet, pe^ relatiue
breuiorem exdudendas» 167.

668*
Porroponderanda res eftf etindaganda
tius map;nitudo ac dignitas relatiua i7%y
185. Non
folium modo, iam. vrbes et fora
pierumquc nefciunt
Qftam valhi ibiu vmLram^ §. 368 - 372*
Xdew.

Digitized by
 *

IVSTA LVCIS ET VM^RAE DIS^^NS. 443 . .

• k

Idem hero3 admodum inaequalem naeurali** •

'
ter lutem poftula( ^lcfcribendfjs, i) duro dgr:
mit in ciinis, , ^ ^

vH tnoUif amardicux illum ,

Fioribus §t 4ulci c^d/piram compleaitur vm^ •

_ '
. brai Acn. 1. 697I
2) dum vir patriaj^ abhpftjbu^,. tcUurcma
mon(tris iiberfit;
Tum Jiluis fcem corufcis^ ^03. »

Defup^r^ hQrrmtique atrumnmur immfnet

vmbra. Aen.I, i^g.
3) dum grandaeuus in haerede fuae glorlae *

.virtutesetiamfuaspacatusUetaturreuirerce* ^

re, ficut '

-
^ . .

Parnaffia tauruf
Parua fub ingenti fuatris fe fubiicit vmbra^
Viig. Georg. II, 19.

669. '

Haec materiarum dimenfio eo magts ne«

cefTaria eft, 668. quta lion inuenics foe- f

cundiorem meteororum ac ^a^^s cau(ram>

ac nitoris ftudium in fticos ^et pigmenta deli- '

nens, 625, 627. praefertim in fublimibus,

S. XXIL Quani primum occurrit malis in<*
,ter poetas geometris filua, §. ao3* pyrae
cuidam conftruenda^ facis grandis, e(t illa.

fubicoi
targae qua non opulmior vmbrae

» •
*

Digitized by Google
444 C A P. L S £ C T. X X X x«
ArgpUcQs inser /aUusque eduSa Lycaees
Extulcrat fuper ajlra eaput. 322»
Quando caeditur 9 tantum eft malumt
f^t quum pojfejfas auidis vitloribus arces '

Dux rapiavf dedii, vix ftgna aodiiaf mc

'
vrbem
Inuenias. Ducunt j Jlernunt ^ abiguntquef
'
Jeruntque
Jmmodid* Minor iUe fragarf quobeUa ge^
runtur. Stac.Tlicb. VL50TI17.

$. 670.
Verior naturalis nitoris eft mathematicus
§•667. Longinusy quando per iiguras iiiu*
ftrantes 'fra^cvpyH^ S. XVII. in vere graridi*
bus non permictit^ nifi lateat illud artificium
in^auguftiori rubiimiutis luce. Quemadmo^
dum enim tumim debiliora fotls circumfufa ra^
diis euancfcant: fic alias rlietoricorum artes
apacari fubUmitate. Neque diuerfumy additf
i/lud ejiquod accidit in piflura. Nam quum
,

vmbra lux per colores in eodem tabulae plano

et

paraiUIae iacent : tamen lux prius ocuhs fcrit%

neque taniuni egrcgia magifj fed etiam propior
videtur. Quare etiam affetlus etfubUmiay quum
•

animctbus propinquiora Jint^^ ob naturaUmco*

gnationem et fplcudoycni pi atceihint fcmpcr et

cminent praefiguris pingtntihus tantum $. 147*

earumque artem obumbrant et tegunt. Figura
taacom iUuilran^ camcn ica ccmjp^randa cftt

; Digitized by
 vt non Gt i nHi quaedam vmibra fTniiil augen*
tium^ §• 329, et moueiitiuni, §. 6(Jd.

$. 671.,
Porrd iuftus et cautus luds et vmbrae
difpenfator naturamfuae materiae dimenfus
attendat eius ventatem gradnmque verifimi-
*
litudinis, §. 667. Lux veritatum genera-
. iiuni ,et iinguiarium comparatiua non vbi«
que congruit et aequaiis eft. 440, 5^61.
Genus cogitandi aefthetica dogmaticum
quanquam nen babet eam oblcuritatem
HAT oicQ-ijriv §. 63 r. quam non^ reformidac
j

logicodogmaticum et fcientificum §. 6f 2f ,

S66. abftinet tamen a multis, vfu lucis tent-

peratiore, quibus aeftheticohiftoricum ni-
tet) ecmaxiine poeticum, §.5669561. Jam
vidimus Citeronem in fcriptis fuis mat^riaii«
ter philofophicis non fcquutum effe genus
cogitandi acroamaticum, §. 629. tamen prae^
uidijet aeftheticodogroatice phiiofophaturuSf
quain argutey quam obfcurc ciiam contra Stoi-
CQs alicjuando iibi diljeritidum iit. quaeft.
ac. 1. 7. ,

$. 672. .

L. de fin. II.U5. eo vsque procedit, vt

concedat duohus modis Jine reprehenjione fieri^
•

Ji quis ita loquaturj vt non intelUgatur. Si

,^utde itidujiria facias; vt Heractitus^ qui de
natura mmis obfcurc mmorauit > aut quum re-
rum
 t

'446 CAFiU S£CT4 XXXX.

. . rum obfcuritat^ mn
virtarum^ facUf non
intelligatur oratio
, tft in Timaeo Plato--
qnatis
nii. Habesduos dogmaticos obfcuros iine
reprehenlione. Si Induftria obicurum m*
obfcurum KoLrcuS-ifTiv dcliberato
,terpreteris
confiliOf ne per medjtationes fcientificas et
acroamaticas in obfcuritatem iLura if^o^^ in-
cidat: §.631,632. fi talem in fcriptis fuis
pliyficis fuiife Heraciitum ftatuas: eftillequi*
dem fme reprehenf^one ^ verum tonc non itt
•
loq jutuseft, vt non inteliigatur, fed ita, vt
non folum paene r&«
inteiligatur a lefloribus
tionis analogon ad le&idnem afferentibust /

rationis autem neruos iatendere recufanti^

bus. §.652*

Si de induftria obfcilrum i&tefpr^teris

eum, qui fpeftatpribus, quales praefertinl
'
attendere teneturi non ofcitantibus ec me'-
rito requifitam attentionem offerentibu^, ta^
nien teatbras ofFundere, fumumque vendere'
fixum animo habet etpropbfitum: fi Hera'-
clitus aliquando faltim, ex atra bile^ eontem*-
tuque ciuium, co lapfus eft; ^44. non eft
fiiiL rcpreiienfione. 66i-665» Si rerum.
obfcuritatem interpreteris cam plerofum*
que hominum infirmitatem qua datam rem
,

a fenfibus fuis nacura rempciorem ne mente

quidem affequuntur, licet eandem tu)n alii
mencis acii^m diiigentius exercentes pulcre
poiiinc

Digitized by Google
 I

IV&TA LVCIS £X VMBRAfi PlfiPfiMis. 447

pofliiic intelligere: tom ipfe rem eandem
trtftaturus clare dilucideque perfpiciat; li

Pls^tonem in Tiinaeo de rebus hac ratione

fubobfcuris loqui fenferis : hanc ob cauflam
'
'
obfcurus eft ille quidem fine reprehenfione,
verum nec italoq^jutus eft^ vc^non intelli-
gatur, fed ita^ -vt non intelligatuf, nifi abiisf
quibus volupe aeque mentem acuere, re-
eft ,

rum a fenfibus per ipfam naturam remota*

' rum contemplationet imnc feueriori , nunc
remiiTa magis atque iucundiore. $.671«

Si refum obfcuritatem interpreteris vel

eam abfolucam fulis chimaeris, fomniis ob-
ie&iuis i figmentis vtopicis ac eorum intert •

pretamends propriam^ vel iftarum reromy

quas intuitu generis humani adeo
Caliginofa. noSe premii deusj
Vt earum quicquam ne probabili quidem aer
ilhedcis racione poilimus hariojarjf vt eas ne
traftaturus quidem de iisdem vel inteliexe-
rit, vel dilucide faitim animo pcrceperit vn*-
quam: fiPiatonem in Tim^eo» faitim ali*
quando ,res eiusmodi piftum ire concelTe*
riS} vel ali^ via vitabilem rerum obfcuriu-
tem incurrere t 646. hanc ob cauflam ob*
fcurus non eft fine rcprehenfione, §. (>38*
nequicquam obfcuritate rerum excufatusy
'

^3P> <547 - ^49* Nam fejjima futu a^^t^Hnrth

h*e»

Digitized by Google
'
44S CAf. l, S£CT. xxxx,
h. e. quaf verbis apma oecuUa feti^u fum.
Quint.ViILa.

% 675*
Si tandcm eum omnem iicgcs intelligi,
* qjiem de rebus^ etiam arduist' diiTereateiii
aliquifVel amniQm rerum ac artiumt immQ
linguarum etiam, ii2;naiiilimi, non ica ca-
piaut» vc omnem fingulis exbauOiT^^ rem, ni*
hilque fecifle reliqui» iudicecur, quod dariuE
adhiic perfpicere quisquam defiderarepoflit:
tunciuloqui, vibac rarione non intelliga-
ris, vtique fitfine reprehenfione 9 tieque ta«
men his duobu^ tancpm modis, fed pluribuSy
$t hanc vmmn peHmusqne damusque
'

viciffim.

Dtbet adhuc nafii itk coquusj qui nouerit

omnef ' •

Sic condire cibosy fapidi vt fint amnihur ae^

que. Hor.
Uoc iignificacu dogmati^us omnis inueniet
maltos, a quibm non intelligacur, §. 671. ad .

fola fingularia, glebae, adfcripcos,' §,v

quafi
404« yei etiam folis heterocofmicis , ne di-
cam vtopicis, animo voluendis aijfoetosy

§ 676;
Naturam materiae fuae dimenfus iufi;us
lucis ,et vmbrae difpenfator, 667. attendat
u ' etiam

Digitized by Google
 tVStA LYCI8 £T VMBSAS 'IIIS^EN$« 44^
. tetiam iiiteraaiii «ius tiirpicudiddiri V6l pul crri^
'
tudinem , §. 2031 204. quatenus a GogitatiO'^
' mm pulaitudine di^erens facitt vt puttita
turpitef 9 turpia pulcerrime eo^cari poflinti
'
i8i Quis enim dubiteti an pulcra turpi-
tudinis imago, mircere debeat vnibraiii et
lucem Aliter, aeaon foeda folum puicritu-^
•di nis deformatio, fed etiam puicra Veneri^
eifigies2 §.656* Forma,liter pulcram foedifw
limae nralierculae pifturam exliibens Oui^
dius, Am«1.8. in aliis ienae duftibus^
' *

Sufficarf itpiuma enrpuf anik iegu

S^fficorf etfama OcuHs quoqw pupuiA
duplex
Fuimimti it gemtno lum^n alr grhe venii>^

Konne hoc iomen^ haee fuhniiia reticuifret -

in quauis matrona^ quam laudare aggreffus

Ibret^ etiamfi fuiifeht magis confpicua magii
"
rubrisinoculis, ac hoius anns erant /0^ri»}^
fa vmQ lumina i

*
IDenlque ttiateriae fuae haturafti {^tbdell^
ter perpeodens i vt luceirii et vmbrani caute
difpenfet^ §,6674 deeb fit folicitus, an ea
lam per fe fatis certa videatur^ an fulj|enti-'
bus demum ex rationibus-omliem fuam e\A^ -

ilemiam fpcrare debeat, an theoretica fic

Ff eademi ^

Digitized by Google
 4fO CAF. 1« S£CT. JLXXH.
V

eadeiHf tn pnSdau §. s76. In theorettcU

cnim et rebus eiusmodi , quae fruftra proba-
xif quarum rationes nequicquam^ recenferi
videantur^ mulct nicere pocerunc, quae vel
omnino reiicienda, velnon nifi per vmbras
oftendenda func j vbi vei fumma de vericace
rei eontenciot ^el vehemenciores animi com-
'

motiories excitandae praeuidentur ^ 66r,

662. vei acrociflimas accuratoris criminacio«
nes in foro» vel praefenciifimum, vicae peri<
culum incer lacrones a capice fuo depulfuruSf .

^if humumJlorenHbui herti/

Spargent ? aui viridifontcs indtueret vmj^ra ?
67S.
Giatus lucis et vmbrae dirpenfator pro
virili perpendet 2) naturam fuam ipfe, qua*

^ / lem 150. defaipfimuS) dynamometria na-^

turalif fed feuera) § 4^7. com GOHfiderata
'
fecundum §. 667-677. maceriae datae natura
coUatam. 666 f 622. Si quam yix itgnofM
twh Pt primim iuxta ftetitf
qualm primo quisfurgere menfe
Attt vi(fetf aut vidijfe putai per mMla lunam%
Aen. VL 454.
eam numquam fibi legetf nec audebit ex«
' omare, quam non poflet, nifi fucis, illinere
625. 648« Praefertim lioc fibi di^m
putetf
4d vugnam qui rhetorica dfcendltab vmhra.
lnu^VU-173* ^
'
et

Digitized by Google
 lySTA LVCIS £T VMBRA£. DISP£NS. 45:

et fiiae nonnuoquiiii arcis topids» argamen-

*

tis, figurisV flofculis, chriis, periodis, e. c.

adeo confiditf Vt quamcunque materiam fi*^
bi itemere fumens, vel incidat in battolo- '

. giam 639. nptatam , vcl in fucos vmbrati-

lesi §. 109. •
s ,
; /

luftus lucis et vmbrae dirpenfator pott»

derabit 3) naturam eerum , quorum potifli-
nium in graciam venufte cogitare decetvet /.

mens eft* §. 666, 623* Si vel maxime pt4e*

danjiii in aefthetids ingenium ^

. ..Nmftbh fed toti genitutnfi tredidii ^rbu ^

vix tamen inueniatur, quod omne genus.

^ mortalium fibi pulcre Cogitare dum voleCf
,

' conftituat obiedum perfonalernuUis inde '

.praedpuis et propioribus leais, vel minus

animaduertendo, fpeftatoribus- Primae po*
cius ciaflis, inter yenoflios, auaores infcri.
pfcnmt fuos Jibros certis hominibus,exquo-
rum conditione metiri poiTes, quales acquan^
tos fibileapres pofuednt ob oculos^ donee
haee pulcra profcclo confuetiido degenera^
uit in tritum dedicandi morem, ne
dicam ^

mercenarium. Quos fibi fpeftatofes prae-

fertim optat pulcre cogitaturus, horum na*
turam meditetur, vti fuam, e| materiae, eas*
•
que comparatas inter fe, quam fieri poteit
determinatiflimis in circumftantibus et affe-»
,
fliombus>.§. 667,(578.
\ .Ff« § 680. ^

Digitized by Coogle
 452 CAP. |. SECT« XXXX^

§
680*
Elegandarum in cogiundo ifaidiofusy oii
finiftra fommt kborindiim efti vc fe miretuf
turba, non poterit eos omnino tiegligerci
quibus flumea nefcio quodi inftar oitinis per*
^icuitatis eft» ett quaecunque fignificett ch*
rus tamen aclimpidus nominatur vno tenore
Pirpitmu/irmOf mgrai MMf ad pmh^a^
Aurorae perduSux ab ixorwui miorif
Praefertim Ji cum fummo efi ctamgre pro^
fufm.
.

Lua. ini. 540. Quibus ^ura fatisfaciti quan*

tum vbertas materiaei S. VIIII. quantum in«
genli flumen» S« XIL quantum laten pulmo^
Bcsque permiferint, §. 678. non tamen pul-
cre eorum obliuifceretur in populo i quos
non tam nugaet canoiie quidemi fedlndpes
rerum deieftant, quam iocis fpeciofa et refte
morata> fi vei maxime veneribus aiiis^ pon^
dere ac artef deftituerencurt T16. meliiis
iftos attendit fimul in populo, qui horum
omniuffl aliquid defiderant. ^434«
$. 681.
Cd datur efle contentum paucis iedorif*
bus, fed faporis etiam magis erodidy f 275«
horum naturam 1 captum ? genium 9 confue-'
tudinesf anodpadoaes. eo curativs inquira^
vt 9 quoniam vna resi diuerfis ex latefibust
diueriae luci poteft ab eiusdcxa iacis gnaro
/ expoit,

Digitized by Google
 ITSTA LTCif. BT YMMAE DISPEN8. 459

dcponi : eii potiffiiniim rei fadest illiqiie la-» / ^

d obuertatur, quam fpeftatoribus exfpe^es ,

^fore iucundiinmaai. Sic quaedam iUuftnh

tlones aiiqnibos vid^butatur tricae 9 acprole-
tariae , vel vmbratiles et fcholafticae , quae
. fatis ()lacerent aliis. Quaedam liis exopu«
tiffimae capmm illonim tranfl:enderent» et ^

nitoris loco minarcntur caiiginem , e. g. ex /

intiquit^tilHiSy cerds hiftpriisy vel interiori
natbrae contempiatione defumendae. f»
'
6791 666.

S. 682.
luftus luds et vrobrae difpenfator per pul-
cram meditationem IL iinguiis eins pardbni
tantom vmbrae vel luds almdet. quantuin
requiritur, vt principalcs minus principa*
Mum non obfcurentur luce^ fedvmbra coi- .

luftrentur. §.^^,667. Haeceftvnaexprin-

cipibus iucidae methodi regulis, quando ad
huius tra&ationem*deueniemus9 vberius ea>
ponenda. 13* Nunc eiusdeni generali
quadam idea contend fumus, fecundum
quam e. g. i) partem aOqnam ex principalt -

busfiiuftus, qaem quaerimus, difpenfatorf

^
puicriori luce perfudit, iamque timendum
efty ne fitigatas fpefbtoris oculus caliget
hinc immediate traducendus ad aliam potio-
rem adbuc adeoque / maiore fplendore di«
,

gnam : imitator natorae fdat prioxis partia

'
Ff 3 ^^J^h .

Digitized by Google
454. CAP.^ S£CT.XXXX«
Aefiifm in mediU vmbrofam ixquirm .

paUemi
I
Sicubi magna Joms antiquo robore quercui
Iiigentes tendat ramos^ autJtcubi nigrum
Ificibuf irebri/ facra nmus aceubetvndfra^
Georg.III. V. 330. ^
qua recreatus ipfe cum fuis ad nouam lucem
prodeat, 637. Aeneidos I. V, eft hanc ob
cauiTan) incerie£U vmbra libris cjuarco ec fex*
to. 6341635«

683.
2) Quo propius abeft a parte totius fiiae
meditationis priinaria, hinc fummam iucem
pollulante caucus imicator nacurae* de quo
loquimur, boc magis vmbrascontrahU^ quem-
admodum minimas meridies habet, 3) li de-
uenerit in eas parces » in quibus vel fiogula*
ris dignicas magnanimiter ^ vel euidentior
perfuafio folidius, vel vehementior animi
mocus ardencer exprimendus eft» fane » nou
^
perdet otium pingentibus tantum '

Spurgere humum foHis $ iuducere fontibus

vmbram,
§. 670, 677, ante quam autem ad has forcia*
res decercatione!| deuentum eft» aut» vbi
puicer ordo maioribus earum vocibus, ve-
luti per concentus muficos, alicuius inter-
ualli (ilencium impofqiti $«<583- tunc iUeitie*
minic Veneris, §. 66f.
•
, 1 adfu$T

Digitized by Google
 ITSTA LVCIS ET VMBIAB DtSfBMS. 455.
adfuetoi femper in mabrd '

Indutgere Jibiy /ormamque augere cokndo^

luftus lucis et vmbrae difpenfator 4) iam

etijun perfpicuitatis cauiTa tenebitur nuUam
^tta temere cogitare 9 velut abftniftifliinafii
ct minime determinatam, quam non folum
interne decerminatiorem licet animo formai^
re> fed etiam vmbra quadam coihitari, §. 440.
Pulcre, Maecenar fi fiftendus eft, adducit
?[uasdam vmbras^ vti apud Uoratium ferm#
L 8, M.
cum Seruilio Batatronc
•
, yibicUum.
Pulcre wr/w/ fi pingitur, cam, tanquam rm- .

btch fequatur gtorioj etji haec nihil inff habeif

cur ejrpetaiUK §. Toiiu hic hcusJi con--
temnendus ejl in nobify non eji neg/igendus in
nojlrit. Cic. tufc. quaeft. 1. 15« Ne turpis*^
quidera Canidia Horatio eft fine vmbrarum
magna comitante ccMrua. ^.676.
Singula quid memorem? quo paSlo atterna '

• kqmntes
ymbrae cum Sagana refonarint trtjle et
^
acutumi Hor*Serm.L8.40«
.

685* ^

Haec ioftaiudset vmbrae difpenlatioiioo

F f 4 eft

Digitized by Google
 eft vnum ex prirtiis et fiicilliinis artifidunii
ncuti nec fuit in piQura, nec effe quotidianis
adhuc doeumencis comprobacur. $.666, (Sg:^*
Prima nan erae pifbira , niji quae Umof modQ
extremas vmbrae^ quam corpora infolefecijfent^
cir(un{fcriLtret^ Quint. X. %^ SecuntUm af
Jirfnanie/fey fingulis cohripufy ft monachromch
.ton iAiClamr pojlquam operofior inuenta erat^
plin« hift. paCt XXXV.
3. Tandm fe ipfy. an .

di/linxit j et inuenit lumen atque vmSra/ j diffe'

r§iU{a colorim alterna vicp fefe ex(i(aiiiej, De^,
indk acHeSuf ejl fplendor^ aiiut hie^ tpuem tu^^
tnen , quem qnia inter bo( (t vj7}^rgr9 ejfet^ gfx
feUctuernnf tanqn. c. 5« <
.

Pars imaginis clarinima lumen, obfeurif-.

iim^ vmbra dicicur per 6n\inen(iamf incer iias
cauca difpenfacionef quaro hucusque com-
mendauimus, nafcitur fplendor ilie, qui to-
«va dicicun §. 685- Sic iirs^ idem, quod eji
in mfturie perumi tramferri potefi etiam adarn
ier. e. g- fingendi, piaurae, fi hoc in hu^
quafi muti^ arti&Uf eft mirctndum >
rum j quanto admirahiliut in oratiem atque ifi
tingna 7 Cic, de or. III. 26. Habet ittq in di-
€tnc(g fummajaut ae admiratiovmhram aliquam
et receffiim , quo ma^is id\ qvod iUuptifMum
V tji^ exjlare qt^uf ef^inere vi^mff.

' '
Digitized by
 XVSTA LYCIS £T VMSEAE PISPCNS. 457

$• 687.
Hiiic ee artffidum mbfim
et locem be«
'
ce difpenfandi nec(]nedoctrina quadam folet
<rt>tineri9 nec obfeFuaFif ^vbi adhibitiun eft»
'
nifia perids fet dilciplina eo pectineilte fatif
imbutis. §. 685. Qwim mutta videm pinorei
"
itt vmbra H
in eminintia , quae nos non vfde*
muff Gfc <]uaeft. ac. Illl.ao. Plinius fttum
de laudibus Traiani librum mittens Voconio
per breuiflimam epiftolam IIL 1 3 huius tan*''
•
*

tum regulae menrionem iniicit: ^tin piSu-^

\ ra lumem non aHa res magisj quam vmbray ^om*
puttdat : ita orationem tam ji»immttgr$y quam
aitotUre doat. Nec itatuttu dignitatis tan*
txim%iQd ttX2mvariefigurandQ, $.619« Hinc
^
vptom ^eius: "^f^tinM ordgfakim et tranjituf .

figurae Jimul /peEiarentur a ieftorel §.683^

Nam inuenir$ praec/atcy enunciare magpifico
ittterdumitiam porhri fokttt: difpotmf ttpth
fi^rarf vc^rie^ n\fi eruditisy negatum efi.

'
'

v '

SECTIO XXXXL

Qneitaadmodom in phyficis cohr eft modi*

Vatio vifae luds : ita modificationes lu.
.
ciS9eA}^^ae, \. 614. Aiat coi»OR«s a«»

Digitized by Google
 458* CAP. f* $ECT. X^XXXI.
axHETici. Huc pfopius non fpeftat co-
lor de quo $. SAS- licec nonnunquam pro-
band6> fimul iiluftrans» efle pQflicJn colori-
bus nunc noftris. §.142.143. Huc pertinet
quidem tonus iile» de quo §. 68j. non tamen
cxhauric colores omnes aefthedcosr- ficuti
lam non amplius tentabic cemcre quisquam
jibyficorum otnnes colores deriuare ex qua-
€lam mifcela lucis ec vmbnief aibi ec nigri, -

matcriae et priuationis, Minime omnium

huc pertinet Fvcvs AESTHETicvs, af-
fe£laca, iio. viuidltas^ 625,627. Venerisi
liunc noftrae, §. 665* eft
'

Feruicotorf corpui foHdumes fumfkHum.

^619,622. Ter.Eun.II. 3.

§. . 689- '

Omnes hoc colores commune inter fe

habeant aellhetici, vtiis pi;igenda dilucide
fidcim cogitentur, §.548^ 625«
. Qualis enim caecis pourit color e£e tenebriff

Lumine qui mutatur in ipfo proptercay quod

Roaa aui obtiqua pncuffue tuce refutgetl
<
Lucr.ll. 800,
•
-

Obiter hic quaeritiirf an non Lucretius iam

viderit veram colorum genefin, diverfum re-
fra£lionis gradum. Quemadmodum modi\
licacionesomnes vel qiialitatum func» vel
quantitatum, vel vtrarumque fimul: fic et
colores aefthetici primo quaiitate diSierunti

'
Digitizecl by Google
 COLORES AESTHfiTiCI* 4C9
demde quoduis hwt ratiane difcreptntiuin
colorum genus habet denuo fuam quantita-
. tem^ v(,ita dicam» fped.ficam> qua variata
oouus Temper nouusque partialiter color
producatur, et ita videas totius alicuius
i puroque nitore^ $.619.
in quQuis vno
Diffimiks ionge inter fe variosque cotorei.
§. 688. Lucr. II. 783. qua iucundam in vni-
tate totius varietatem partium exhibentes
V0rii rerim mpedium prohihentquei
' "
coloresy '

Quo minus ejfe vnp pojfu res tota nitore^

Lucn \^
per aequaien) monotoniam minu$ placituro. '

'
§.v 690» .

Quemadmodum autem pi£hira mono-

chromatos fngutis cotoribus vfa non obflahte
fua iimplicitate 9 tum primum placuit^ tum
durai etiam nuncj etin maiore faepe pretio
eft, quam coloribus fatis fuperque variegatat
cuiuS foia hus fi t cplorum varietas : Jta et co*
lorea aeftheticos qualitate dilFerentes in
omni pulcra meditatione plures feftari,. aut, ^
-

omnino numerofam eorundem femper aucu<-

pari Aultitudinem opus non eft. §.(i85- Sit
quibusdam pulcre cogitandisi praefertim bre*
uioribus> vnus tantum color refpeftu qualita-
tis,fed verus et naturalis, §. 688. quancirace
> di£fer^ns iuIU lucis et vmbrae difpenfatio-
net

Digitized by Google
 I

4($0 CAF. I. SECT. XXXXt*

net ^^666. aequabiliter vbique materiae tem^

peratus §. 267* fatis* venufia poteft efle cogi«
tandi ratio per omnem cogitationis decur* ;

fum vna regnans, nuoc afpera» nuncle*

nist nuncfubmiflay nuncelacat nonctnffisi
. nuncludicra. §.6HSp ' '
.

Sicuti quatiwr cotoribus fotis immortaH^

^p$ra fean Jpettuy Echio$h Metanthius , Ni^
comaihfUj clarijjimi piOores ^ quum tahutae ea*
rumjingutae oppidorumvenireneopitus: Plinii
antemy per aetatem ^jpurpurit in parieiei im*
. grantibus et India conjerente fluminum fuorum
limum et dracoaumet etephantorumfaniem^ nut*
h nobHis pittura erat: Hift» nat. XXXV. 7«
fic ncc in ea pulcra meditatione, quae quos*
dam colores» etiam quairtate differeutes conr
lungitt horum tam quaeratur copia variatio-
hisque prodigium, quamvt, pauciores foi"
. te, XMm^ti atterna uice f{fe excitent ^ quiadhi*
b^ntur» aptumque nitturia pingendonim tor
nonferuent, §. 6%i. neque coaftas habeant
fotorum commijffuras ac tranfttus^ nec affe3a«
tam e^fifAoynn. 688« Plin* iuft* nat, XXXV^
C«5«

Vri phyflcorum colonim, non eorumprH

ini|:iuorum folumy fed etiam deriuatiuoruifaf ,

AQ9 iiisplicium fQluiHi fed etiam compofito-

Digitized by Google
 » J

\
COLOR«S AE8THBTICI. 46I
ronii et decompoficorum piaeferdm ii primiid^
uonim et cognominum,e. nibri, filacei.viri-
dis, caerulei gradus fimulattendaSiclalTesfunt
indefinttaey in omnibus tameq maior nunc ex«
tenfiue^nonC intenfiue, qua robur et cclerita*-
teiti) lucis quantitas genericam fpecificamque
differentiam vei conftituit, vei faidmingredi^
tur : 4- 689. fic et aefthcticorum colorum tura
qualitate differentium, §• £90. tum gradu IvLt
cis et toni diderforum tot ordines paebe
funt, quot rcrum naturae, ac modi in rebus
m; fines,quos vltra citraque nequcat veia
lux fubfiftare $ nec vems color. JVfpdificsh
tionum tamen harum omnium differentias
edam certa lucis aeftbedcae quandtas ingre*
^
ditur* i. £88«

Quoniam itaque completsm colorum

enumerationem nemo temere fufcipiat: fub-
/iftamus in diuifione piiniana: Hifl*, nat.
XXXV. 6. Smt amem cohrtr aut aujleri\ aut
Jloridu Concipiamus fcalam toni a nigerri-
mis vmbrist quas admiccat lux aefthedca ab-
foluta, §»6i7. perdiuerfos colorum aefthe-
ticorum gradus et ordines ad candidiflimum
^vsque nitorem aefthedcum» 61^. Inbac
ftak crit qui^am tonus medius. c o l o r e s
infiramedium tonum fubfiftentes avsteajl
rant> eum^tranfcendentesFLoiijDL

\ Digitized by Google
 4^2 CAP. 1« SECT. XXXXI.

Quanquam itaque reiicimus genus cogi-

tandi plane horridum, 634* tamen poteit
in fpfia venuftis medieationibus locom faum
tenere hinc refte conceptum genvs co-
'

GiTAMOi HORRiDVLVM ac aufterumf

in quo coior vei coiores aufteri regnantf §•
690, 693. comparandum illi piStirae horri*
'
incuUaCj abditae ac opqcoi^ in fuo tamem
gmer$ praeftanii , 624. opponitur ifti g
NVS COGITANDI FLORIDVM, in quo »
.

color vel colpres floridi regnantf f. potio-

res funtf autvnicif comparandum* ilii jTiOtf-
rae nitidae^ laetae atqiie collujiratae^ nonmir.
. sm praefttmii in/uo generey §.624«

$. 695.
Horriduimn cogitandi genus non exdu-
dit aut horret lucem aeftheticam et perfpi*
cuitatem fenfitiuam f immo ne nitorem qui«
dem omnemf fed tantum maiorem, §. 694,
693. Poteft efle, quod Antonius ait de
CraiTi oratione rbetorica, Cic Or* III. \
51* iie horridif rebus nindumj de ieimdi
plennm, de peruutgatis noutm. Horridarum
interim rerumverus ac natttraiis xoior non
efty nifi aufterus, et fucum faceret flo|;i^a re*
rum horridarum cogitatio, §. 688- C^affi ni-
tec orado f fed quantum nitere poteft genu^
cogitandi fteftheticodogmaticum) quod com-
pari^* .

DigitizecTby Google
 < COL9RES ASlSTHETfCL jffiS

paraeom aefthetitobtftoricis , aut omnino

poeticis, horri^ulum femper eft.ac aufterum»
§•67^566. ,

§. 695.
Auf^eram habes apu(i VirgiUujn /Lea, IV.
447. defcriptionem
Athmis durif cattum qui verticefulciti
Atlantis^^ cinQum ajjftdue cui nubibus airis
^
Pfnifirum caput , ^t vento putfatur et imbri,
Nix humeros infufa tegity tumflumina meni0
' Praecipitam fenis ^ et glacie riget horrida
barba. * . '

MoxautemAenieae floridam, § (594,^.261.

AtqueiUipUatusjafpidefulua
Eufis eratf tyrioque ardebat murice taem ^
Demijffa ex himeris^ diiies qua^ muneraDick
Feceratf ettenuitehs difcreuep-ataur^.
Vt hic colores iuxta fe proxime pofitarum
jEmagiiium fefealtemaviceexeitant? Incom-
rniffuris coruni ac tranfitu quam natuxalis
eli
et^H^^ynl §.691*

Aufteram iutigaraus ex Ouidio defcripdo*

tieni Boread libi coniugem irapiends, Mec.
.Vl. 702. ' •
.

&xcujftt penhfUt qimtum iaOttiSwe omnif

4JjBaUk
 .
Jfflata 0 iiUiUf laiumqui p$rhorruU oiqmtf
PiUumamqui tralntu per fumma xacumina
paUam
f^irrit humumt pauidamque mitu% ioUffni
aausf
Orithyian atnani furuis ampUUitur tUU.
Floridam Aenete defcripcionem tliam V.
. 66%. Vtrumaue coloris genus quali e lon-
ginquOf (}ualolet9 breuiute Tacitus often*
4it, quindo narrac Phanumamm JtMui horrt»
dam fuortm aciem^ pi^a auro Medorum agmi^
najMacviroif mUpraidaoh oJUtukn^ Amu
VL 34-

Vtruttique colorum aeftheticonim getiQS

vel piagirur in rebus naturalibuS) quatenus,
A monUibos diftinguuncar» vel in moralibus
deprehenditur. Horuni verus ac naturaii^
color dabittertiam ti^m rpeciem»^. i95>495#
Qtta moracum cogitandi gendSy^* mori*
bus charafteribusque perfonarutn, nationum»
e. C moralibus hon dilucide foluin expri-
'

mendis fuffictaCf fed cuiiibec eclftm ex bis ^ .

eum eum tonum^ id lucis et vmbrae

locum,
temperamentum) eum coiorem tribu^reno*'
tierit^ qui deiieCf 193. Ica primoitt appa^
•
rcnti cuiusdam virtutis perfonae conuenient
aufteri colores et genus cogitandi ilorrida;
Inffiy omnis vircntis decor veras ac natttiftii^
* ^ •
.
' • jac

Digitized by Google
itinterlof cdlores « t gefius cogitandi Hoh-
Am Pfimuin aMjarend vMottAn
aaihittit.
4uofutid«mUlfOie>Mk(res>J(>H^i laetumque
togitandi genus coUttfttawteeohuenitinis
ommum jjitiOTUttl iocelnae Xur|}iMididf co-
Ibres aulteri genusgue cqcitanOi fnh^M-fH-
'
fum, f
^76, ffi>4. •

^ VideaiMainfigoe eMphitetaHotitil jJJ.

6aaa4«i4Nb«^iuattriatti, Vti.primum
apfa-
^tefe geneft cogitandi ^tuido
^cribeiia i

TThe/aurit Arabum et Uiuitit Indiai

Cdeountis -^im vteuaet
TyrTkmum.»miu MU^t fMre J^ihcmj
fiatira fubauttefus
locetrdrem pingitt
jtfifvm imm-^ &mm
> .>

Sifigit adainantinttt . .

mntnii 1/etticilntt dira Neteffitdi

Clauoj : non animvtii metUt
f
. .

Non mertit iaqtuit Axpediat taptUi

Pevgxt eadem aufteritate fiiorum
m^gis in*
Ijocentium externum habicum jirimo
apmi«
tencem horridiaa deferibere v. 8 i$.
redit
tdhut horrldulus ad interforem luXuriae
d»>
Yormicacem fifiendam ob omlos^
44.
«

Uitt wfiea t§iiiperintf«m AiiflMi ex Vert

Digiti
 CAt* U SICT. xxxxu
f

huius virmtis iiaoiraY licet pterosque Iatea«

tt» dioittis renttndtre ioi^ fobicofloridos:
'
f^el, ms in Capitidiium^
Quo clamor vocat ei turba fauejitium^

$^el im in mon praximum

^ Gemma/ e$ lapide/ f aurum et imuikf
Summ materiem mati^
Mittamut.
. Frobe praeuidet, quam abronumhoci quic-
.qoid ertt coofilii» debeat apptftoe pocefi»
tiorum ciuium plurimfs. Hinc fua fe denuo
vircute inuolueos iliud probat aufterusS
Scebnm fi bene poenitet%
Eradenda cupidini/
Praui fmui ekmmta^ et tentrae nimis
Mentei ^pmmbui
Firmandae Jiudiis.

Quoniam totem defperire videcnr de confi^

liorum fuorumfruftu in fevera aufleraque vi«
tiorum intus et in cuce maUe ianorum ioiagi^
se conquiesdt. \. 69%.

ConiungltOuidius naturalium moralium-

que colores in enarrandis quacuor orbis»
quas iingic, aetadbus^ iViet. 1. AeCatis aoreae
ftatum florido qu in maxime Gogitandi ge*

tnmfic

Digitized by Google
 tttnOt ad lutucikm iisdem floribu^
gaadttitti
Ptf p dabot msiia ttiku^

MvMbtnu Zephyri mto/Jittt/mimJioru,

PlminaimlatH*,iamftmunantSlaritibanh'
^SJaiiafiu^kvui^iJiituibamiHtt mtUa, v. iit, .

lam tMiitt imitdc io argefltea ^etate piiv»

genda, v. iia-124. magis adhuc in aenese
breuicpinineniomiooe teoGiii dind.aecatis iif^
. liiis homiiiiboi
k$rrida prcmior armOf v. I2tft
In ferrea aucem aecate defcribenda vc totn$ ^ '

loliorrefcic? 594»
Non
'

f^HUur, ix raptQ^ kofpif ab A^/ji>k$ •

iutuf,
Konjocer a gemro^ JFrathm quoqui gru^
Hararuift.
ttmina ixUio vir miugi/f iUamariHu
iAirida arrUnki mi/uui muUanmrm^
Pitiut am diem patnoi inquirii in annoi.
f^iSa iacit Pietaif H virgp toidi madmtu
yiiima mt^m artoi 4fttm nliquH.

Digitized by Google
 'I SBCT. XJCZXI.'
,
.

4<S8 CAP. I.

thm fwH nrrU fietariar mrdmu mthtr,

AffeSaJjk fmmt rfgnum caekjit Gigantas,
'

. JUaque congejlot Jlruxtjfe ad Jidera ma^

.

tu. 1^3.

Paud fanc, vel nemot quem deeeae» iicuc

OmnU Arifiippum decuitJlatust et eolor^ et ret,

Hor. ep. 1. 17» 2S.
nifi Horatius in hoc etiam fplendide menti-
tus eft. Nihil magis prindpia negatae cota- ^
aequaiitatis confirmat ex-
Jis fimilitudinis ac
perientiae»quam ciiaraaerum et perfonarum,
riforum et modonmi agendi diueriitas. In
quibus tamen ita exprimendis , vt diftingui
poiiBnt, nacuram cuiusuis propriam ac fuam
hnitari tanti eft, vt, vel hoc vminl qui ne-
fciat, eum poetae neget nomine digqum Hor*
mthiSf })u«idD Ards Foec v. 8tf.

Deftriptiu, ait, feruare vicet, operumqu$

. , eolores

Curegptji nequee ignoroque poetafatutor?

Cur mfiirt^pudeittfrmiti^uam difiere, makl
y^erJUnu expom trogicit res comico non mtt,

Mgnatmr Uempriuatit aepropefoeeo

Thyejlae,
d)iffiit earmivihu narrari eaeaa

Sitiguiaquaeque ioeumteaeatu/ortita decentem.

••
in

Digitized by Google
 iilstiatvnlibus e;d9i9 ec medl^icis , quod&\
cilius, praerertiin aupeoi 'm mofalibiu» qoofl
. difficiliuS) $.666,. ^91.

'

SECTIO .XXXXII.
'^'v c vs AfiST
,
Ji^^.T.i vs.
•

^iefthetici tam 4«fiAttW«»efn i«m vidi-

Fa« :

627. Sied eius a veris coloribus difcernendi

4iificuleas fimult ac neceflicas ieparacani de
eodem tradatioiietali vtdecur requirece. -
.

€ZSy 625. Sicut aucem veri colores funt vel

aufteri, velfloridi: $,693. itaecfucus erit
yei riimis auAerus> non. horridu|ii8#. ftd hop» ,

ridus , §. 634- vel niini«. flpddtt? et 14(iij

inftar, , .
. . .

MiUe trahms varios aiuerfo foU cokrn^

Horridulum iam aliqui4 £onat iUud Virgtliit
. Artm virumque cano.
Aufterius iliud eft circa mediupi totiua car.
miois: v
Belhy horridabeUat m

• EtTyberim muUo fpmmmtmfanguimtnm'

|«(«fii%feini de qi)a agel^atu^t fe$>i"4Mrp n^-
Qiram exprimitvfpie «olor, ec gffteriat^
. .liiu ' 3 ' Gg gradus

Digitized by Google
 ¥

gradus diuerfus defai^cas vices ferusCt

cwnqoe dceeoiiHn fordtus eft. f 703. '

$• *705^
Huic horridulo colod compani fticum
Iboniduiii JUictnu
Mffl perEvmhioi phu qum mitiQ cmpQf%

pQtmtmn
tn JU0 mBrki Mmir/u^ mjiira Avira,
CogMtoffue oMSf ii rupiQ JoiiUri regm
Ciriatum toti/ concujji virilm orbu
. /« cmmum arfoi $ infejlixqui ohia fgnii
Signa^ pares aquilatt et pita minantia piiii^,

* Q^i^fiinri ol Vicesl qua$ tamUm^

ab ouo?
. Stc imipa^ JMpt^ aliquis iydimt. Colot^
non fuum aecenter locum oa€tus 9 iufto^e

Silius Italiais ism luiilpicstor •ufimlat

Yirgilio. 704*
Qrdiararma^ quihui eoih fe ^aria ioUH
Aeneadumf patiiurqui Jero^ oenoiria iura
Carthago,
Inidiunii y eui force fstur Horadus ism ocdsi»
inec ; Obe I ampulias 1 Huic tamen Ms tia*

.turaicm

Digitized by Google
 4

FVCyS AESTHETICVS. 471

'

cunlem colorem comparato cum

dixeris
,
pfincipiis Qtudiani de belio Gechicoi qui«
bus in ipfo limine furtiuae <mrum peUicuIoff
cricus iilelucus» i. 626. iiiicus eft: •
• •

imaSi quum claujlra fren coewuibus aequor ]

Armaium fcopuUs mutax irrumpeni Ai^gji^

Oeuam Cokiafqm peunf f propiori periclOf
Omnibus attonitis fotus pofl numina Typhii ^

Incohmm temei demmo Jeruaffe cetrtmm^

Fertur et aticipitem inontis vitaffe ruinam \
>

Deceptoque vagae concurfu rupis in altum'

yithricm diuciffe n^mh e.c«vs9waiiv.|5* -

' ^
% 707.
Horrtdus elusmodi fiicusy 704^ non fi>
la fingularia poteft deturpare,
§.7083706 et
geaus cogitandi aeftli^coiuiloricumf
.
.

%66. pari radone caoendus eft«aeftheclco-

dogmaciciSf ec vtriusque cum nacuraliat
quacenus moraiibus opponuncurt extitben-
tibust cum moraliai 699. Poteftineunji
delabi genus cogicandi aefthecicodogmati-
cum cbeorecicum» poceft ec pradicumi nunc
paraeneticum» nunc elenfticum> §. f 76. In
bis verfacus eo magis efle debec folicicuSf ne
defaipcas migret .vicest colorisque nacura*
lis et furorum limices, quoniam ec bmne
iam dogmacioun meditandii genus iubere vi-
Gg 4 decur

Digitized by Google
 decor QomiUiil kmn^j Cjtf» ^ fn aRH»»
Ijum coloribus faciliof hpfus ell, dura du»
jj^ex de iisdeqif nuDc cxce^iust et praecipi*
ttmer^ fiunc intariiis^et penitiu$ p^n^ei^i
fole( iu4i(iua) ferri* §»^98- 70|t

Fucum a^ilibeticopra£)jcum
f.
HQO
fOHI ertlfiarMi muic «iIUM«Im»iis> Ui ^if
}ouchi'ur I^uenaliSa jk. ^
quando

ciafm
Oceanum^ ijuotm aU^uid de mprihf audent^

SubtUior tiic culpandtts in eogUattonibus fu^

cna etiam ednim eft» qaorom forte nec4iui«
bmensi ncc mglus animus eft, licet verio*
|i« beatitiidioia non Oicis confciu^ Quaera«»
Mr a« g« de Tewr felicitada colore 1 quem na?»
turalem et non fbcacum explanet acfthetico-?
dogmacicus. Sequuntur cunc 6n fapienci/{
m
mtaietyp j , et fnde deriuatas cogi tandi Iot
quendiue formulas, Scoici q uae i/i/m lyiorrfi-
fus eemn^r mqm $ucUi $x^r$ vel finimQ
imhm: hiH^aivref eutifduMtf afperiores^ du*
riQrei et oratione^ et moribuf 1 ec ipfa cogitan-
. di ratioBe* Qc. 4e fin;llitt79. Hinc in eo«
nim pK^iras boni,. mali, virtutis, beaticudi?
nis,feliciutia<i»«w wduwtHr pi«W§ Jt»ikfifufc

Digitized by Google
 *• ' •^
'
' 709»
$* *
,

Sub eadem hypothgO

i, 708. feqjietaf
tpicureus abquis vnicam voluptatem,
quam
ii lortnauerit animo, ficuti faciliseft,
etin
vulgus peruulgata, neque tooim
^elefti^
l»o|frae Veneris fyftema, fed
eius aliquam
«lodo particulam» mente comprehenderit,
, ^4<S. temere mollefcet in
fisro leuitatem,
Vt m-.tes forfan aliquos Felicitatis du^lus fa-
tis feliciter imiteturquos autem grauiosea
,

(ft auAeros Omul exprimer^

iuBet horrida yirtut,

^rmatumpe Fide pOttt» Rtmmti (upiih.
'
4vdita qfperitatet
SiLXI. 90J.
tiolit laetioribus inne(Jere, vel certe le-
uiculo peniciUo per male locatum fpu-
- fiae iueis nitorem obducet, et hiiic po-
»ere totum oefdet fine fuco nimis flbndo.
§.
, 7Q4. Peripateticorum in his tbeoriam de-
nique fequutus a vcro F«li<at9ti| qolore
pra-
pms aberit. §. (Jsj. ,

$. 71G.
{/?, ( vt dicamu/, quemodo poA
CathoHca, id
/umusj vniuer/afiat vel perpetuaHa. (Quint,
U. 14 ) de moribus, virtutibus et vitiis, ej?
veritate coloris aefthetici fatis exa£ta,
§.5^^,
iibi familiaria reddere pukre cogic«tiiroa
1191) ttmmt quando praftica dog-

Dlgitized by Google
474 CAf. I* SBCT* xx;xxix.
inatice tangere mens fiCt 707. Ted edam
ideOf quia moratiun de nngulahbuSf quo^
que tum ftriftiflime veris> cum heteroco*
nniciS) cogicandi genus illis catholicis et ge*
neralibuSf velud ootionibua diredricibus,
vtitur in informandis lingularium ideis
653*547. Si quis Cynicorum ex difciplina
virtutem ac mores generatim fuds vero tu»
fterioribus adfperrerit» vircutem etiam fingu*
larem certae perfooae» quam narrabit» vel
finget^ eam circumrcribet» qute
SardoU videatur amarUtr herbis^
Uorrutior rufcQ^ vroieSa viHor atga. Virg.
Ecl.Vll-

$• 711-
Si quisin Ariftippi praecepta delapfus eft»
propcereaque virtucem ec morum inftitutio»
ncm omneni fucis nimium floridis exprimiCf
704. ex liuius ofiicina
f^trmis verae cufios rigidwque fateUes^
in concreto eciam, et indiuiduo fingulari
fpe£^ndus, 710« prodibit comcuiuSf venu-
ftuluSt deiicatulus, purpuram inducus» rofis
coronatus, paftillos olensi yi\ bibit Hyma-
tia melia Fakruo diluta^
inter tances menfasque nitenteSf

Dum fiupet infanis acies ftilgoriiusf ei quum

jlcctmsfal/is animus meliora recufat. Uot.
Stm. 11* 2. 4.

Digitizca by
 •
fTCtrr AltTBKTI.CV«. 47^
/

Quemadmoduii] omnis quidem eruditioy

<am prA^aif citm cheoriicici» verior ad ve->
fioretrtA>usadeiflipirdneii€ibuSf ecfingo»
laribuSf quae fub fe concinec, inducendos
colores mulcum fi^ciCt §^ 63*67» camen niil*
It faciliui fkum vicare dabicingenio, quod
siatura mediocricer felix hanc folam imitabi-»
tEurf quam comipci pniecoDcepds opinioni*
bus omnia &lfo colore cingencibus : $ 707*
71 )• lic praefertim arcis aeftheticae tum ve^
tioris mignum idiamencum eft id veros in
rebus colores quaerendos» fiigiendos fucoSf
6Sj 69. cum &llie praecepu plus nocenCf
qi|am ii prorfus artem eiusmodi nefcireSf {f»
73. .quoniam dum ea fequeris, vttibivide*
curf opfinino fecuruSf deliberato conlilio
nicurim deferisfucoi ec pigmenci oipcins»
688) 110. in quae forfan impecu mere natu-
nli ooa jocidiireSf §. s%,

713.
la decepcricibus artium iefthecicarom»
e« g. rhecoriaurumf poedcimmf rtgalisiiott
tanto cumpericulo a veriscoloribus adfucos
woctbunc onmino £fUfaef et adieo falfact
cdim aefthedcef vc ne pulceUsm quidem
iliquam veri fpeciem habeant, qua fe tuean'-
tor: quam iUaCf quae cum magnis auflorita*
tibai dcrfeoduncurf ram in aliquibos locis
fxeroeocur commode» peccanc autem in
quan^
 476 €Af. I. I-KCT. XXXXII.
quaniitatef qood logici 4icunc, et catholi* ;
CM cogitaiiciir,quw tamea pttrdctilaricertan*
tum verac funt. 73. Hinc aeftheticis tan-
topere paucae veoaiUtuni leges ^
diftingtieniiao
kmmiaMi necafimu €onJiriaa$y aconfiUia ali-'
quando bonis, quaey velut Ji atiter far non Jitf
. fuuiam^ tanquam iuQi^ /iquumw ^ oon mo
praepoftere. Nan nmiantm' pkraqm prae*
ceptorum rflfif/^/, teinponbui^ necejjitate 1 o>
€qfiam^ Nuila raffUiqaibus fkbimfcitis/an^
Ba /unt. Dtm^ vt In f^Omijtaiquefkttuis
demuf , variari haiitus , vultus^ fiatus. Raro
^ rep$riturgemu praaeptorum cathoticorum vt ^
-

nan tcbefaOari partt aliqua et /ubrui fo/jit^

Quincilti^.

$• 7*4-
Quos regulaenimis laxae, nonduni fatia a
vefo rerum colore defle£koDtin fucos^horuqi
multos eo contorquet caeca imitatio. Sea-
tiunt an^ari probariquei l)cet horridulasj Ca*
ionis alicuius orationes. Cic. de Or. I52. et
ecce! quoties placere volunt, vtfubito hpr-
rcfcanci $.704,
pedemido% \
Qtiid? Ji quis vultu toruo ferus^ et

Exiguaeque togae /mutet textore Catonemt •

f^n tutemne reprae/mtet moresqve Catonis?

Decipit (xemptar vitiis imitabite^ Hor. 1%
ep. 1^.."* , .

^ehtimit. alii delf£tiKri noa pauGOftriaiitiiis

poeta*

Digitized by Google
 I
VVeVS AEITBSXICVS. 9ff »

^
poetarum ec Ciujai^ Hioc tniic demuin fe '

difercos putanc, qtkando quibuscunque datis

occanouiyt>,us efllorercendo lafciuiunc ^.2^4*
A . O/ inUiafof^efjferuuvjtpecus! vt^mihifaept

; ' Lradibaiitur olim Attkomm v6milfa^ ia«

genia. Qtiorum genera plurafunt ^ hi^ caeci .

imitacores. ^.714* vmmjamdoy quale Jity fur^

fjpkiAmmr. ihtkU^mti Mdnf jfui hnridi '

,
cuUeque dicatx modo id efeganter enuckatequt
fmat^ eum J^um Miu . dUere. Errabom^
quodfriami \ 71%. "qmd airife ^ tiM fathkm§T
tur. §. 694. Cic. on 28* Incerim, quancus
eorum cunque lueric ecror > noA-^men po*
tuit, quifi iisdem aliquando Jfoms tAtm bta^
fidos pro veris rerum floridarum coloribus
commendarec. 7049 248» 26o, Nunc lau«
dantuir isx ^wtm
et romaiiis «uftorecr fuo
iure ctaffici, iam aufteris, iam floridis vfi
commodifiime coloribus. In quorum imi*
ta3one quoniam mpnmM '€onfcimmdimiefif
ne quid perturbate^ ne quid contorte cogitttur$
Cic. de*Inu<i. 29.caeciimitacQres9 quilimi* ;
le quantulumcumque fuis deprehendilTe
per fcripca clafllica facagunc, qui poflenc ali-
ter^^ quam cblores coiifundarei fieuti iun
coqui, contorcisque belli{nmis ex Cicerdnis
aiicuius auc omnino Demofthenis cogicandi
j^tipnibus ad aUeilillimafacam £icere?4i889«
716.

Digitized by Google
 47t CAP. t. lECT. XXZZtb

Colores floridi maxiim/mfus Mftns im»

p$ihmi poltwtaii^ afpeiUnfim atirrimi twm^
fnoiient. Saepe tamen ab iifdm ceterrime fa^
Jiidio quadam $t fatUtate aMiemtmur. ^ 693«
Quanta eahrunf puUriiuttitm a parinuteJlari^
diora funt in pinurif nouit pleraque , quam in
veteribusi Quae tamiu^ etiamji prum aeypeau
no/eeperuntj tkMeimsmn ekkiant ^ tptumiidem
nos in antiquif tabutif illo ipfo horridd objbk^
eoque teneemutr. (kutma moUforef $e da» fum
UeaHoroi in eamujlexiome ee faljae vocutae^
quam certae et feuerae? quibus tamen non moda
fedffaepius fium »' muteiemlo ipfdn^
eufflerif
ctamat. Cic. de or. 111. 98. cf. ^-103. et ha*
bebis praeclarum ia fucos mssua flondoi ao*
tiilocoiu f 704»
$• 717-
Interiin ploribus fociis miiiii floridus ett
fufpeftus, quam nimis aufterus. Minium
hist cinnabariS) indicuo^ecpurpuriiTum» £h
'
tilius fud iudtoancurf quam fooicieciam
perunSi faeeibus ora*
Aujleram accufationem qui parati fi vel omnei
humaniutis termiiios tranfiiiat^ veriuceia
odium pariencem fe pingeret non fiicumi
fibi videbitur, aujleram eurationem propina^^
ret non nigrae loliginis (uccum et meraixi
•eru|^em« Atifterkacetli
' '
ttbnis n crifteni
efftt*^'
I •

^ uj .i.i,d by Google
 ei&igitt»vel remouendo floriilQfiim meiitiQh
nein imtcitOuidiuS)Trift.l.i. .
.

Nu te purpureo veient vaeeiaia fiieot

Non eji conueHiem iuHibus ilte eolor.

NiC Htuku miniOy neque tedro charia notetur^

CandidanecnigracQrnmfronte gerat.
.
Felices ornent haec injlrumenta tibeUos^

. Fartunoi mcmanm u dicct ^c maci,

I Pari aitifido Apellet exceUulc, quod

vnum imitari nemo potuit. Abfotuta opera
atramcnto iUincbat ita tenui j vt id ipfum r$*
f&cujfu claritaccs ctimim cxcitctrcij a^odiret^
que a putuere et fordibus^ ad manum intuenti

ne cidorum ciaricat oculorum acicm offen(Uret^

veluti per tapidem fpecularem intuentitus e ton^

jiiritaiem occutti dant. Plin. hift. nat. XXXV.

10. Tantae molis ell poetae fucum nimis
tufterum et triftemt pi^iiiimis floridum
foiidte vitare. 717. Vereor tamen, ne
feftiuum illud, quod aiunt, apud Ouidium
Trid:. J^ilL lo^ habett tliqiiid fuoofi leao*
,dnii; 1

Oauda quodalurm/tJtfidiim Sttrmk/a ttr/u,

yct pedit lufc ratio , vel via lotiga /aeit»

Ad/pi^

Digitized by Google
49P '
«A-p. i. «virr. •xinteit

• Jif^tUitu^aagui tiatum fiMkrt t6krtf

ImmovMo» quia noti «MilMiwMK «ivftolaer

Vitiofum ct corruptum cogitandi genus^

"quod huc vsque fucum appellauimust |.68flU

tuf^JloscuHsnitenf^ euQnefcens ac moriem ^ vt

reiiqua vtttofa cogitandi genera» comparatio*
nimeharufnf ptetiuuUiHklum toM tinSaJiito d*
trapurpuras placet^ aCj fi contuteris etiam la^
firnae^ coiifpeSu nuUoris obruitur. Si vero
dtulicium hfs tmruftii mtim mthibeai, nt Jni^
dnis fulphura^ iam tttud, quod jefellerat^ exucU
meiUitum coloremt et quadam vix emrrahihfiu*
^iiale palUfeafi Lueept igitar haec eitraJidenif
et vt quaedam exigua animalia igniculi viden-^

fur in tenehrii* Xli» itx ^

pwtraxerte 6i*
catam eiiisRHHti Venerem ex aftgvHa ee vm^
l>ca in roiem ec maioris theatri celebriutea^
fiiiHU ^
4am manet humida creta^ eotor^
Sieriori/ueaiUi erocodiU. Hor«^ep«od.XU^

Pulcre cogitandis injidere^uidam venujia^

Hiy non JucoitUtUi^ fed fanguine dtffufuiA»
betcolor^ i. e< peripfam ntateriaei cogitands
obie&orMm in perrQ&aiibua praecipuoH
rum nttiiram determinata lucis teftbeticitt
modifiicaao. 6861 6%%^ 6a3# Cic dc on

Digitized by Google
 IIL 199« Ipfm/omae dignUat f^t^ii^u bm$a^
t$ nmda efl. f. %%.
x Cic. o£ K i. y:>. Hic aa«
tem 5/? quidam Jine vUo fuco veritatis color. §,

423. .Cic de ci. oi^ator* i6a« cuius Unnintm*

fis flos pigmentorim rtcehtioift ^ <<5/P/ potiuSf
quam adfit nimius. 298- 691. ,Neque tih
men iiatai^ fequens Variatio, §. 689.
defit
quia naturalis color vltra terminos a natura s
conlticucas protrafikus et vqa t^ore conti* ,

nuatus tand^m oon nifi fucus e& Hinc in» ^

telligo Quintilianum , qui Cafflo Seuero tri-
buit ingmii plurimum » acerbitatm n^ramf ^ .

fummam vrbanUaim^ tamcnjneodem noii

grauitatem folum , fcd etiam colorcm orationis
delideratf quoriiam flomacho et amarisfal^ut
plusj qfim confiihf diderit, X. z*

§• 721^
Veniamus ad aliquas colorum oppofitique
coloribus fuci fpecies, exempli gracia. 1. A Ci«
cerone deffderatur in iAtemis aratoributvrbet^
nitate quadam colorata cratio. Quaefitusque:
Qji if efl iUe tandm vrbanitatis cotar ? Nefcio^ iiH
qu tantum effe quendamfdo. Id tu, Brute^ intet^
i r,

iigeSf quum in GaUiam ventris. In vocibus no^

. Jirorum oratHrtm recinit quoddam et re/ond^
vrbauius, Nec hoc in oratoribus modo apparetf
^Jed etiam in caeteris. de cl. orat. 170. Anliic «

eft color idem iliud» ne.fcio quidt quod minc

Galli fuis folis quidam tribuunt, extcrnis de-
negant? Fucum iliius iimikm ollendit Ct-^
txiUi SuJftnuSf
Hb ffoma

^
Digitized by Google
 482 CAF. I. iJLCt. XXXXltt
Hmio Pimjfluff et dkajff 9t urhmu^
qui modo /curra^ *

Aui Jt quid tuu rt tritiusi viditaturl

Idem muam fucoram et aperue foeditttift
flufcelim txhibott in poematibus ^uaQdo
btUus iUe et nrbanus
Suffmuff tmttt taprimutgiu ac fojfor
JUaJusvidttur. Tatitwmabhorrtt acmutat^

tt. Coniuiigamt vti coniunOum in liuth»

liidicendi gtfnere fiiiffe apud CiceroQem eft
de cl. or. 113* colorem triftem ec feuerumj^,
Hcrem atque v/eliementem^ Primua eft coior
lu£libus conueniens, non ita reliqui, nifiqui^
busdam tragicis. Eit camen verus quidam
femritatis colotf nonmodonoHimsidiofusy fed
etiam popularis. Seueritateni enim lego apud
Ciceronem Fam. Vllll. ep. 14. ^on verita^
tem animaduerfionis ium bonis omnibutf tum iti^
fmo cuique gratiffimam. Eft verus quidam
coior €x ^udore reiucencis acrimoniae f cu*
ius totum genus exceUet e. g. in eaujjis , in qui'^
bus potejt injlammari animus iudicis acri et ve-^
tumemi quadam incitatione. Cic. Or« II. 183.
Quanquam dubium non efl » quin ejcordium di^
pugnax non faepe ejje debeat.
cendi vehemens et
317.: Cicero camen» operum colores qui fa^
danoratf vehemmter fe c^efatetur f irOcun^
dcf negat. Piiiiipp. VilL 16.
 : Hos
colores mentiuntur fuci e. g. eorunl .

^ui ft anu graui et triJH Jupmili^ vtilitatHm

iipibus defui£h putac Plinius Pan.^i. et oronis

non ix>cis caiitam ac liilaricati> led edam fau*'
naoiciitl^cDnmitit feaeritis ii) co^tando iu^.^
- dicandoqi^e. Acerbam eiusmodi feueriatem
amet vna
. i(*fa»Mtftob i inuiub turha feutra fijTQi
Prop.IIII. if.
Veraoi fu«atam acrimomafn piogit vnt
Ciceroy mares pulete cogitaturi formahs de
Of. L 1^2. quando: Haec^ aic» adiuuantin .

ifraJtore: lenitasvocir^ vt^tus^ pudoris fgnifi*

ifiiio^ periorum comiiaf* &
^uid peifequctr^
^rius^ (hic habes vtrrum colorem, 4» 7^^ )
wt inuitus et coatius facere videare. - - - Et$
^mniaj ^Ude proboruhh demijforum^ iumaen^
ttw, non pertinaciumj non iitigioforum, noH
ioferhorum fuut^ (habes fucum peiijtinads et
« iacerbi litigiatorjs) vdide heneubUntfam cond^
itant. Queniadmodum veJiemens proprie et
tfiOie Macrobio VI. 8. nimid impetu ae ui men^ ,

tis in/iru^um fighificat, M.

-
699 : it2i genus
cggkfindivehemenfetatrox fucum jpotius, quam
yieruim ac hudabiliefn dolorelh » pnlefeferet^
^
tiifi adfnilceatur eidem genus tenitatis atquc

^iutnfuetudinis. Cic» de or. IL loo^

. Hinc mol/ienda ejl in pUrisque aiio colore

Hh a ^fperi^

Digitized by Google
 4

484 ' CAF. I. ifiCT. XXAXIL

qfperiioi at0iumu. Qi4nt.XLi. Vnde col»
ligas et arperuin cogicandi genus colorem
eflCf ec genus iilud lenitacis acque manfuetu*
HmSf 4. 71S« qno gnarus aliqais onimQnm
traaanaorum artifex ajfequaiur^ vt atiquid eo^
rum fuaque caiij[fa videoiur faceret eomra quQ$
tniMCtts eft. lun gamDS ludiiMis ocmvenienti
colorit §. 7*l« necejfarium periclitantifolicitu^
dinucoloremj eumque» quem foiabalM poo^
fiiemtiaj ft iMf/teiOMt/^^iraiSyqai
txcufatio. 1. c
Adfpiaf quoef^dimiiieie hmime^ formofa eokh
resl Prop.
At caiie; ne in fucum degenerent vel nimittm
trueis ettque vioknti, vel effaeminat! 9 cogican*
di generiSf ne in foedam defperantium trepi*
decionem f aut vilem ac liumilem tnte hSto*
rum exfecracionem ac paiinodian.

III. EftsVBMISSVM COGITANDI

G£N Vs f animi viribus ac impetui parcentis
-
^ propter reuerentiam. Quod quamdiu tan«
tum fibi temperac ab affeftanda vbercate, di-
gnicate. lexafto veriiiudiOf nitore» acomt*
tUf argumentationibus et contentione vehe«
' mentioribus, quancum vel debita cogicancif
ii qua debetur ipfi, reuerentiaj vel ea, quam

ipfe debeat nuncrebus acperfoniSf de qui«^^^

bus aut contra quas meditacur, nunc fucuris
fuae mediutioiHS fp«4ktoribtts praecipuis.

Digitized by Google
 mtV^» § 698, poftnliueric: verain et^ni^
^turalem colorem feruat, §. 622^ 623. Ne-
quenegUgei; mor»tMna boc, §. 206, 227* et wer
quabile , %6j. ec ftriftitts etitm cempenh ^
^ tum cogitandi genus,
$.270. regulam illam
^pttd QGfN^oii«0> Off*.l« 90: ^iT^ iwtenir
praecip€r$j qui monmi^ vt^ qmiu§ fup$rion(
^finuiff tamo no//ubmijfiiu giranmf» .
^

Qpam primum auiem fubmiiTum cogiaa»

di geutts eo deprimicur, vc vel oblittifcacttr
pulcre cogicacurus fuae dignitatis, vel falfam
et fup^ffticiofam revierenciam, nefcio quibust
nunc rebtts 9 ottAc perfoQis ezhibens repen^p
doue fimulans eadem retrahi fe patiacur ab
iila copia y dignicace» profeiTioue. veriottis»
oiiucu, reprehenfione 9 contencione tandem .

cc impetu animivquae prae fe ferre decenter

eleganterque potuiflec: cunc idem humi^
fumijjiim^ moUe^ iffaminatmnj fraOum atpi$
a^;>^!(m cogitandi genus, vxi 0a$h$ §«317»
icafucttseft. §.6881 73f« <

S- 727* .

Hinc Qttinciliantts» XI* 1« in vitiis nnilif»

rat fummiffum cogitandi genur concitatis in
ccmjjiSf ie. quas falua 4ecori verioris reue-
fenti* canMn omni animi impecudiligentiw^
queneruis, omni cum copia, dignitate, or«
^stu ^ Mdore agi non oporceat fQdunf fisd ^

Hh 3 etiam

Digitized by Google
 1

486 «AP. I. •<)*. XXXXII«

«

etiam necefle fit. Itndem in tlKs hne adnKN

dum exemplum adfert Socratif%
facientibus
eains ad obfokHomm frofumrum fuiffkty ^
'
€0ncitiaj)et oratione fnbmiffa^ iudicum
animos fibi> qur umen« quoniam id eum mini*
m$ imilfet^ JicigtrUi vh fui pomm» fuam*/io^
noribus fummis effet aejlimaturw. nic addit J
Quando ab hfminilmsjm tmporii parum imeU
ligekofur^ pofterorum fe iudidk referuofuii^
treui detrimento iam vltimae fetuSutis qeuuwi
mtmium fiucuiorum couftquuiusn^
* *

< Pergit QuintiliaDusl^c. Scipionefli 4fi^^

cantii»oommeraorare> qui patriaader^^ quatn
€um Tiibiim vlebiSi htmiUimo homine^ de innor
tnuict CMtindcriy ^fuUuii. Tanci putauit lie*
ros genus cogitandi male fobmiffiini cauere>
726. Fontcs eius, au£iore QuintiKanot
funtf humiliora iUa uiiia,^ ftUntUffa aduUuitht
mUs pudor ,omni negotio negkBa auBaritasy
in
fuae fcre accidunt hisj qui nimium blandi eff^
volunt. Adeo grauis Aibmii& cogitandi ge^
neris aduerfarius 9 quandq fucus eit y quaerir
tamen: Q(uis vero nefdat^ quin t(onnunquank
fuhmHtimda fttet conirahmdaoraiio^ iudejf m
eam vef inteUigerCy vel capere non pojjit ? §. 725.
Jdera in Gccr^nc laudat, qui ne in cauffa Clu-
ooiii quidemy etfi mcSter bums palam cdpmfiUi^
impugnabatj obKtus efl reuerentiae^ quae pa^
rcatipm dcbaur^ iijbet^e iu n minon 1»^

Digltiilbd by Google
 f

Wfcv4J^^^tmETtci£iL 487.

nuf infejia &nuimm adhac Umotm u fub^

*

mifftorm.

^
IIII. EftERECTVM ET AVDAX CO*
tiiTANDi GENV^ antmi vim acimpetum
ineendentis pitopCer dignicacem^ qno ekte
cogitatur et dicitur, licet non femper fubli- ^
< miter» 297* In hoc caueiulus. eft fucus
4UTogantiae. V. Eft iudicrjam ec iocofomtiii
quo vitetur afftHata fcurrititas^ praefertim in
parum modefiis acmidicis^ et generatimt ni'^ m
mum ridiatluf gji^ mUt. ¥1« £ft graue 9 iai *

quo ne qua fenilis au£toritas immatura de*

pretiendatur. VII. Eft duicef cuius ^^^oSam
aueifatur dulcedinem Cic^ro. Sed fatis de lus.\

SfiCXIO XXXXIIL
AR.QVM£IJTA ILL V STRANTIA. '

-m .
' • $• 7 3^« .

AnovMENTAy quorum (vel vnicay vel po*

tior» vel nuoc maxime confideranda,) vis
eftt lucem daca^Mperceptioni affunderef funt
PECLARANTiA (expUcantia). Dabuiit
icaque perfpicuitaceu} vel intelleftualem, r y

*
Digitized by Google
 4S| «AP.X. ilCT. XXXXllf.
propriam musuif rei vim dichrmh Cic 4«
Or. L ipa vel fenfldoain 9 § 614^61^^ nam
abfolutam ccrtCi §. 6i7f<S25f nuilc omnino
nicorem aliquem exhibeot > et a potiori di«
Mntur itLVjTiAiiTiA (pingentit). Ci«
Fam. V. ep.
cero, 13. /aepiui dieendumj et nofi
fan^mdum modo quod ieri poteft cbfcu*
fioiy M mmm deckirmdm
,

optat Lucceium^ dare perfpicere#

inaiqK» qnod

731*
luftiflima vitandi fucicautiOfS.XXXXII.
Andebit in argumentis et figoria piogenti^
initac iUoftnotibus §.730f a6, praefertiro ea
tantum oraamenta fe£tari } quae praeter illu-
ftcationem finuit vberuiit dignicatit verifi*
militudiniy reliquisque cogitandorum gratiiSf
vel nagulis feruiaoct vei falcim aiiquibus 9
141. -quae .vera tancum pinxerintf praecn»
reaque nihil ad totius pulcritudinem confer-*
re videaiuur» parca manu ad^ergere> vel

732. /
PercepriQnespraegnanteSf M. §.5i7-eccom^
plexae, M« 5 30. et ipfae^ caetera li fuerint p^-
. xi|b magis fplendentt qoam minos^complexae^
9ttotius,qu^ ingrediuntur,meditationis pof^
funt argumenta fieri illuftrantia, $.730. Hinc
fiinus praegOfntiboSf minos complexis polere
PfTf^f feruHtuTi praefertim. quando ipfae ad-
luieren-

Digitized by Google
 • #

haerentes pfsrceptiones tamen aliquid ii^uf

probapCf vei ]nQiient»$^7^i. Hinc auigouin
epitbetorum bene leaonun ardficiuni. Ex^
emplis abundant pMlajt oi^nla. Virgilii Ai^
inimus edogam in primis eins poematifiui
primim. U>i non didt: AmaryUida can^
'
tast fed: \ '

'
Formfam r^omre docej A^^pMryUidaJituat^

non didt:
/fofr vrbs multmn fiUcu interxaput extulit

Quantum tenta foknt inttr viburna cupr^ffu "

Non didc Uliertatem fibi venife ftni , fed

/ Candidior pofiquam toncknti barba cadeboi.

Nonfcrlbit; Nunquam iilias obiiuiscxmur»
fed:
Ante teuet pafcemur in atihtr$ eeruif -

Bt frttfl (kfiitMcnt nudos in iittQre pifcet t

Ante pererrtMs ettnbmm finibus exfut
Aut Ararim Parthus bibeti mt Germmeiee ^

Tygrimj
Quam nqftro il&uf kbatur peOore mltw, ^
Tandem non ait: iam vefpcr adeft, fed:
'Icmifumma proctttpitkrumcukninafmcmt
'

Moipresquc cadunt aftis df ntontibus vmbrae.

'

-
, 733. •

Qwjuani BYroTTPosit» viuidaaU-

Hii5- caiiu

Digitized by Google
 I

'

490 CAP. I. tlCT. XXXXIIL '

cuius defcripdoi non iliaflxtt folam» 61$^

fedetiam probatt ^fo, 55 1. Inter meliora
pingencium argumenca merico refercur, §.
7SI. DiATYPosiseft li^potypofis ardeo«
tior. Hine diacypofls m
argamenife illu^
eft
ftrancium opcimis,
§. 73 1> cuius fpecies tfk
• GHARACTBBiaiiVSi diacypofis moracior. '

226. Exempla dabifLuaanus, ec Ttieo-

»
, pliraftMSt et liuios imita(or la QaUis princeps^

% 734^
Vna perceptionum cohnexarum et con**
ionfUrum 9 f fociarum alceram poceft decla'*
rare» imo etiam iUaftrare» f. 730, fi fimuk
cum accendacur viuide, M-
liac fiC^ i. e.
comparecur. 626. Hinc fubfticudo 11«
lius pro hac pulcre co^tanda» vel coniuQV
ftio illius cum liac, noix fine viuidit^te, dabic
ARGVMaNTVM illuftrtnS A COMPAJlA-t
TI99 quod aliqui dicunt a MBi>lTArioKE«
§. 730,nos dicamus tiguram, §. 26» com^
FABATIONEM et COliacionem LATIVSt
quae comple^tur affimilationemyfed inmul^
ta etiam alia argumencorum genera difTundi**
turi quam quae pet^otur a fimUi.. e- g«
Tautaene anims caelejlibus irife ^ Aen, L i y •
et Carthaginis ftadm fequen« iUuftrad^
ab aetate 2) ab incolis 3) a ficu 4) a diui- '

dis 5) a ftudiia b^Ui ,6) a fkuore luno^

Digitized by Google
 ; AftGVMlMXA ILLVSTEANTIA. 491

f onoparatts cauffis aliisr Tan^eni:

peditacionis epiplionemsi^

^45. bguram vidimus ica princlpem 9 vc reli* ,

quas ad augendum pro1>anduintte pertineQ^

tes finu fuo comprehendere videantqr fingu*
las: \t2i, comparacionem lacius di^am in iigu^
lis illuftrancibus generalem hahe^mus e(
principemr 734/fine qua ne hypocypofi^
quidem eife potefif 733* et ad qu^m, ve-^
luti.fontemf reliquae tanciem aitius conGd^ •

ratae concuitunt. Nam quoniaqi ex vno fl*

miiiy aequaliy cqngruente, gen^ratin^^ no^
tahilius eodem, cognofciy hinq et yiuidius
cognofci, iliuftrarique poteft, 730. aUeruni
fimilef aequai^» congrqenSt. ec notabilius
idem : M. \. 70j 572* comparatio latius di£b|
fub fe comprehendct argumentum illuftrans
i^afin^ilit aequaii» congrqentc» notabiliusi
eodem? quod flgura dicitur ^ potiorl as-
siMiLATio, 734 fi fimilia, aequaliai
. congruenciat noubilius eadem coniungancur^
Poteft eteorunden) vnjLim (ogitap^Q f^pftitul
proalCQCPt

S- 736.

auali«, ^UQ magis cbngnienciaj e( proportio»

Digitized by Coogle
 I

4W ft£CT. XXXXIIL
Oatayfecundum anaiogi rationts crutinam,iaCtir
fe comparibiCy hoc erit illa palcrior, §. 735^
Praedicacaaflimilatis 1. comparatis communia
TERTivM c o MFARAT I o N I a dicuntun In
. . ciiiudicaodo terdocomparadonis quntidids
ctiam quaedam dimenfio,
eft 314» 3i5»
Argumcacum iliuftrans a fimili nou poceii: ^
fanae mentis homineideo proferrit vt vnum in
comparatis habeatur pro totaiitereodem cum ^

micero,M. ^.269* hinc interluec decc&a qua«

dam differentia perperam omne iimiieciaudi-
care dicicur. Si in cogitadpne A veiisiiiuftrare
*
C| liinc aifuiBas B A» in qno idem
fimile rai ,

C belie poflis etnitidecontemplari, s VB« A

IfiCTVM ASSIMII«ATiONia perB,T&R* '

MiNVM AsaiMiLATiONiSt fimile non

claudicans, iiluftratur, qua tertium compara*
donis C, etiamfi Bpoilic habere D praedi-
cacum quoddam, quod non eft io A. Si ve»
ro C illud ipfum tertium comparationis con-
fiitutum» cuius gracia omnis peragicur aflimi-
latio, longefe tamenaliter habeat» velt)ua«
litate, vel quanticate, vel vtraque, fecundum
ipfam anaiogi rationis cruunam, in 61 quaoi
inA, tunc laborare puicritttdinem aifinaila*
donis non negauerim , $• 31 f •

$• 737.
Aflimilatorum in terdis comparacionis de«
teOa quandtatis differentia faicim excuiadoni
^
locum dabitj §. 73^^ quaiis eft

Digitized by Google
 ARQVMBIIVA ILL VSXaANXIA. 499
magna Ucii tampmien pandff
ct Ouidii Trift. I. 5. piecatem vxoris fuae
comparaacis cqid pietace Liuiae inacronaU
Grandia fi paruis ajfimikn Hcet.

Aflimtlacioms exemplum dabic Ciceronis

Susdmir jic Utieris ialibusqw doSrimis ant$

ejccoli et ad fapientiam concipiendam
ariunus
imbui etpraeparari deb^i^ Idem proRofcio:
igniSf iiiquity in aquc^ iomiQuf cqmi*
nuo rejiinguitur et refrigeratur : fic referuens
fcdfum.crimnf in puriffmam a cafiiffimam
visam coUatum^ fiatim iQncidit a
exfiingui*
iur. Item : f^t non frugem^ neque arborem in ~

omni agro reperire^ pojfis : fic non omm facinui

in omni viia na/tiiur.

738^
Regulam p quae iubec argumentis cantum
illuftrantibus praefetre fimul aiiam vtilitacem
exhibencia, $-731. iic iiiuftrat aflimilando
Qptatilianus VIU, 3 : cg^ fundum cuUio^
tm futimy in quo mihi quis o^indirii UUa ii
viotas et amoenos jontes fcaturtentes , quam vbi
plina meffis aut graues frudu vues erunt i
riknt pktanunh it tonfas myriosy quam mari^
tam vlmiim^ et vberes okas\praeoptaueriml Ha^ .

beant illa cUuitis ^ lUet^ ^d

ejjent^ fiaUudni^
kUhahrmc}'* • • ]Si ego in ordUmit a arm
tmer*

Digitized by Google
494 CAP^ 1« S£CT*XXXXIII.
imcruaUa meas arimra ndigam. Qtiid endH^
qimf(^iUaquimwu$fpicioJius? quid^inquum^
cumque pariem fpeffaueris j retlhul Sed prote^
nus in id quoqm prodejl^ vi ssrrai fmcum a^
qmdii$r traMm. Okai^ taewmntt in akmncx^
furgentia ferrb toercebo^ in orbem formojiui
fmuUs^ cs proiciuis ftuSum ramis pluribiu fc^
rci. DcccmiW cquUS^ cui adjlriaa iiiai
fi idcm
velocior. Puker adfpetlu Ji athleta ejiy cuius la^
tcrtas cxcrcitatio cxprcJJiSy idem cji cci^taimni
paraiiar. NUnqUam vcra fpcciu at t/tHiiatt
diuidisurk

AflimilattOiiis hoc §. 735* in gdurc id cjl

praecipue cujlodiendum ne idy quodjimilitudinis
gratia ddfciuimusy am obfcurum Mp autignO"
Dibci cnitnf quod iUufirandm akcHUs rd
gratia ajfumitur^ ipfumejfe c/ariujj eo^ quod
iUumtnat. Qiiare poetis qUidcm pcrmitsatnus
fanc huiUsmbm cJecmpta t
Qualistdn lUbcrnamLyciamXanthiqucJiucntA
Deferity aut Delon maternam inuijit Apoltoi,
Nen idcm dcccbit ormarcm^
vt occuUis t^irut
c
dcmonjlrit. Quint. L Efferamus legem ge-
neralius: Terminus comparationis et illu*»
ftncionis omniSy hincet affimilationiSf fpe^
ftatoribus noftris, quos jpraecipue debemus '

accendere j fit notior ac viuidior fubiefto

Qomparationisi illuftciaoniSi et hioc etiam
•flimiia'

Digitized by Google
 I

iffiiiiilatiraii, 7i6.
§. Hiiic poetVt qbtlis
Virgiiiii^y le£tores fuos potiflimum atten-
dendos per mundum^ graecae iliychologiac
|>oedci]iii verfadflimds q%d potuic fuppone^
re» refte poteft aflimiiationem inftituere>
^uamlttberQuindlianuaji iic^c et illam JDi^.
jusin cemplum veiueod$9 Ae<i.l4 5oa} v

QuaUtiH Eurotoi am per iiiga Cynihi

Exercet Diana chorosj quam tnilU fequutae *

flnic atqui kim gkmeramur OteaiUi» lUtt

pharetratn
Fm hiMiraf ^adUnsque ^as fuweremimt
mhnefi i

IjutmM uidium perfemam gaudia peSui*

Tatis erat Dido taimfe laeta ferebat
Pir mediai inftms &peri rigimq^ ftMrii^

Orator» pbp^lum praefertlm atiditoreiti .

4)tti ceneciir ahimaduercerey neque mychoio^

gum» rieque geographum aflfatim, his aflimi«
lationibus abftinec» cum poeta ChriftiaQis
fcribence, 6oo* In bucoiicis ailiitaiiadd
pulcra eft

A/Aa iigtijlraiadunii vauinid nigra ieguntur^

licet pofliC;eife lettorii neque.rurisi oeque
bocatiices perico fiibobfcurus aflimiiadoiiis
terminuSf quoniam eiusmodi le&orem non
habsnt

Digitized by Google
49& CAf. I. SBCT... :^xxx.iii«

habent ohicfiiimsfiium petfonak {iciiiMciiioi

tacolictv'

741^
tttudf de quo dijci ^ fmilituiknif genm cr^
nat orationm^ fmsaUiJiUfUmemj §^ zy6.fori*
^
danh «93. faMiim» manMkm. Nam qu$ .

quaeque longius petita eft j hoc phu affert noui^ ,

tatis atqiu inixfpe&ata magfs efi. Qoint. 1. c.

Lmgius petitdm oppooit vulgBtrilm. Nihil
profefto 'magis abfonQin» quam illuftrario*
iies tritas ac vulgares propinare polaa ex«
fpedantibus. Quoniim enimt qnam pd-
jnum coeperis, naufeam mouent, et audien*
di fpe£Undiue y generatim attendendi fafti*
dium qui poffint intendere ciarimem illuF
ftraturae} quam tamen exftinguunt et oopri-
munt? His autem decantatis et tritis arboe^* .

boy ab Aiexandro M. a fole comparationi-

^
bus nouas potlus et inuHtatas opponerem»
quam longius petitas. L o n o i v s p b T i*
TVM eft ARGVMSNTVM» lU quo com-^
mitdtur faitus aefthetice iiiegitirous , cuius
degans fcilicet combinado cum le praefertim
Cogitanda diflBculter eft aut prorfus non eft
obferuabiiis analogo radonis praedpuorumf
quos attendere debeS) i)>edatorumf obper-
ceptionum intermediarum, fed omiiTarum^
multitudinem. Argumenta, iiinc figurae, il«
comparationes, et fimiiitodines^
IttftrationeSf
loDgius petitae^ quia^ciru patulum orbem
mpraa-

Digitized by Godgle
 inorantur) §. 138« roCQodkad iiumicaey dum
hiacum pandunc^ vnitatemae-
166. contra
ftheucain» 439* quoniam cerminus ec fub-
ie£lum comparationis adeb diftanc, yt nuUa ,

:poflit eleganter in iisdem deprehenSi infe-

parabilicaSf hinc atcencionem diftrahunt po<^
tius^ quam aequabiliter difFundunt 9 haerere
potius jet defpcrare iubent, quam ad «K^^r
'
vfqae continuaref. qMamcunque nouitatis .

Jfpcciem mentianturf cauendae potius et re« .

cid^d^e fiint» quam admirauoQis gratia

pcaadae/ -

SECTIO XXXXIIII.
COMPARATIO MAiORIS «.i;

. MIN OitlS.

Comparatio Jathis didaf figura pri nceps il«

luftranciuniv 735» comprehendit fub
§.

fe a) cnmparacionem parcis cum toto» totlus

cum partibus, fuperioris, generum, fp^ecte*
, rum cum inferioribus generibu^, fpeciebuJ
et indiuiduis> inferioriSf indiuidui, fpedei^
generis cum fuperiore > fpecie» vel generet
Uib quibus concineatur. Quis enim nefcit ex
totopartemf exvngue leonem, ex generi^
hu& fpccies et indiuidua*i ex Sinoiife.P0lts#'
li goh

Digitized by Google
 498 CAf. 1« $mcr. xxxxiiiu
gos, ex Gnecis homines co^nofci, viuidius
edamt hinc iUullrvi pofle ? 73o. Quo*
niam mtem cotuin maius fuis paitibus, et
conceptus fuperior maior ac latior eft, et
}>lura iub fe comprebendensy quam ioferiorf
ub eodem cum aliis comprehenfus defcri* ,

pcam hanc comparacionem eiusmodi conce-

ptuum liceac dicere comparationem
MAioRis AC MiNOR is, n fubie^ra com-
paracionis fuerit minus, pars, vel inferior
qaidam concepcus, ADscftiiDBN-TCMy fi
fabie£lum comparationis fueric maius, cotum
vel fuperior quidam conceptust D£Sccn-
BSNTRIIL

$. 743.
Comparacio adfcendens eft a) fi parcem
tt varium aliquod cerci codns ex eiasdem co»
co reddamus illuftrius. Virgilius Georg. 1. in
primis coloni regulis legiCf praedifun^
' • patriof culturque habUusque locorum^
.

\ Mt qmd quoiqw firai re^o^ quid quaeque

reeufet. 5:3.

CLooniam de culcu ec habico vniuslop loqui-

turt quem vnus aliquis auarus agricola^y,^6.
poffideac, niinutuiam celiuds parcem liabec
Aibi^dum comparacioiuSf quid per huius pa-
Crios culcus ec habicus praedifcendos intelli*
g^Cf iiiuftracurus texnunum comparacionis '

t
iibi

Digitized by Googl
 CCMPARATIO MAIORj^S JKT MINOR^S. 4Qp
|

fii/i fumiCf huiusagri totum^ omaem t^llu*

refli; per quam vbique
Hic/egeu/f iUic veniunt felicius vuaet

Arborei foetui alibi , jiKiue iniuffa virefcune

Graiiiina^ 56^.

Cqntinifp has kges afsernaque faedera certis

Impofuit natura locisy quo tempore primum
. DmeAionvacuumlapidesiaaauieinarbemiCi.

•
744.
Comparatio adfcendens eft b) (i perce«^
ptionem aliquam inferius, et magis dccermi*
natum fiftentem illudremus per perceptio*
nem, quae diftlinfeiioris Aiperius, acminus
determinatum exhibeat. Eric hinc compa-
fatio adfcendens buius indoii$ iliuftratio
indiuidui per fuam fpeciem vel genus ali-
quod> fub quo datum indiuiduum concinea-
tur* Mefcurius ipfe Didonem metuendam
Aeneae perfuafurus: comparac cuni eadem
elusfe^um, veiuti^genus:
f^ariumf inquiens, et mutabi/efemper
Foemina^ Aei^. IIIL 569.
0) fpedei per fuum quoddam gemif. Spe-
cies oeconomiae ruilicae , agricultura
curis acuens mortaUa corciaf Georg.i I2|«
iUudracur a fuis generibus
tabor omnia vincit
II ft i^pn^

i
1 50O CAP. I* SECT. XXXXIIII.
Improbmet durif wgemin nbustgtfias^ 14^«
y) gcnus per genus fuum fuperius. Genus
feminum degeneraotium poft aliquot aimos
ibideni illuIUatur a genere fuo tantum non
fupremo
5iV tmniafaHs
In piiuirmre ac raro/ublapja refnrri? 199,

$• 745-
Hanccomparationem adfcendentem in fpe*
ciem vel genus aliquando dicunt iUuftratto*
nem a loco communi, nunc a fententia, §. 526.
nunc per praedicamentorum 10 loculos quae-
rere fuadent» et f)>ondent inuentumiri. §. 133^
134. Nobis naturali racione fiquid argumea*
torum eiusmodi fe pulcre cogitaturis oflferat»
eo ftciemiis idem maiorisv quia fic illuftrat» vt
'i)femperfimul probec, §.547-549. quod ele-
gans eft, §• 7^1. 2) medium heurifticumele*
gantioris comparationis effe poflity quoties -

cogicato A indiuiduo, fpecie, vcl genere

quodam primo venerit in mentem b» fub
quo A contineatur» velut A fuperior
l^Jecies, vel ^enus fubalternans. Hoc ipfum
autem B deinde fecundum alTociationem
idearum notionumue naturalem reproducsc
perrcptiones alias, praeter A> fub fe con-
tentaS) C, Dȣ. e. c. vei indiuiduorum fub
eadem fpecie» vel confpecierum cum fub A
eoclenigcnerei vel congenerum cum fub A
eodem genera fupeiiore contcQtorumf nunc
vniuSf

Digitized by Google
• » •

COMPARATIO MAIOHIS £T MINORiSj 5<Sjl

irniu^f nuoc plurium. Tunc enim iUuftratiC

TirA per B er jt comparado adfcendens, vnde .
^ ,

nafcatur illuftratio A per C, vel D| velE,

yn^m vel plurat affimilatio. 73Tv .

Comparatio defcendens §. 7^29 erit a)

totuui aiiquod iliuftretur ct) vel aiiquaeius*
dem ex parte^ /3) vel enumeratione plurium
in eodem toto contentarum partium et no**
tarum) quam partition£m logici vocant*
Aeneas iliuftraturus
- ^njiar ntontis^ equum^
vt ex partis data magnitudine metiantur fe-
cum auditores partium reliquarum molem et
totius ampiitudinem, comparadone defcenr
dente in vnam partem addit:
/eflaque intexunt abietc cojlas. Aen. 11^16^

•
747*
Partitio §. 7^6. vel occuitior iatet in omnl
definitioney defcripttonev et hypotypofK
cum fuis fpeciebus §. 733. quoniam dcfini-
,
'

endum dcfcribendumue totum omne qu^ '

rundam notarum et partium illuftratur inter

definiendum et defcribendum recenfionCf qua
fimui, argumentum probans nancifcimur. ^
550,731» vd apertioret clegantius elabora*
nomen ftri£lius retinet»
ta pecuiiaris figurae
'idonec commoni mox indi^da denomina*
I i 3 tiort
t

Digitized by Google
 >

50% CaF« I« tBCT^ XX>XII1I.

tionecum aliist comparatipne defcendentei
quae fequecur> comprehendatur. Poteiic
inuolui praeteritionibus et fynatliroismi qua-
damcopgerie, copiae documcntum. ^ 148.
Potericiili» quod partimury quaeficam ma-
gnitudinem ec dignitatem conciHare fads
grauium partium a^^Api&fXfio-it y §. 298, 348.

7
B iT

diftin^ionis in (ingulis notis, et partibus,

tanco magis numeroparcium notarumue gau*
dec extenfiua daritate» §. 73o« Vnde pri-
marium pulcrae medicacionis obiefhim to-
cumaliquodt non temere» iibeiie cogitare
voloerisy ftnequadam illius parciam decla*
ratione dimittatur. Hanc tamen completam
explicite ponere ob ocuios vix fuaferim^
Praeftac inchoacaro nonnibil concinuare 9 ne-
que camen ante abfoluerey quam quasdam
eius parces ica in vmbram conieceris» vc vi*
deatur fpeOator adlbuc habere, quae (ibi>ipfe
tradac, quae lacenc, forte meliora pucacurus
ec plura , quam fi cotum parciundo videaris
extiaufiire, <lif4*

.
'
§• 748-
Virgilium euntem per partes clipei^quem
Aeneae macer donabat» iam vidimus* 459»
Cacuiium c 6 3 vbi parcicur
.

Veftem, quae prijcis hominim variatafiguf^jii

H^roum mira virtutes induai arUf fo.
, fequa^

Digitized by Google
 '

C6MPAt ATIO MAIOBIS ST MINOIU. 50$

feqttatur, qoi voletf a 52 *2^59 vbi tanieii
Talibnf pergens, non his indicatfe partitio-.
nem nondora abfoiuiiTef 747* Supparti-
tionem aiiquam , vt cuni lchola barbafc lo-
quar» excerpanius:
AtfdrH ix alia prtnt votitabat Jacebutf
V. 251.
Cum thiafo Satyrorum et Niftgemt SUetUty
Tt quaerens^AriadnOf tuoqm incenfus amqre.
Qui tfim atacres pajfim titnphata mentt fu^^
rebant^
Euoe bei^kmtetf euoe ee^a injl^emieei (Ea
totum!)
Horum part teBa quatUboM cufpidt thyrfotf^
Part e diutUfo iaOabant membraiuuencOf
Pars fefe tortis ferpentibus incingebantj
Pars obfcura cauit cekbrabant orgia eiflit^
Orgiay quae fruftra cupiunt audire profani.
Pidngebant atii procerit tympana patmitf -

Aut tereti tenues tinnitus aere ciebant.

MuUi raucifonis efflabcmt earnttabotntit^ e. c

Confer Ouidii defcriptionem regiae folisi
Met.IL5- 189 et Corynnae cam ftto:
Singuta quid referam?
•

^ •

inchoatam potittSt quam .omnibtts partibtta

abfolutam explicite.

S- 749.
Cdmpaatiio defeendens §. 742. erlt b) fi
li 4 fupe^

Digitized by Google
 i

564 CMf.i. SftCT. XXXXIIII.

fuperiils quoddam » vtl geims» irel fpedes»
illuftreeur per inferiora, quae fub fe coati*
neCi vel vnum» vel plura. In priori cafu erit
exemplomy ^. 5S6. m
pofterioii diuifio»
quam ad completionem falcsm vltra di-
n&idium procefljffe ii aefthetice verifimiic
efttlNDVCTIO ABSTHBTICA. OIVI*
$105. enumeratio perccptionura fub aliqua
daca concencarum, aeftbecica cum parcicioqe»
vel completae vet incomptetaei fi.cogiteh*
tur elegantiuSf vt figurae, nomine o 1 s t r i-
BVTioNis inligniuncur. 7^1.7. Huiua
igicur hidolis comparacio defcendeii» iUuftra^
bic i^) genus quoddam fuperius perinferius,
quod fub fe caocioeac , geous» vel fpedem»
vel Jndiuidttufpt quiic vnum» nonc plurst
genus infimum per fuam fpeciem et indiui-

vel vnam» velpiures, y) fpectem per indt-

ukiuum» quod illa fub fe contioet» vel vnum»
veiphuf»i

S- 750.
Exemplonim exemplamaiora fiot omnea
primo fabulaei 526. Aeneis fplendide
deciarac:
Mwolmncafui .

Irijignem pieiaie pirum j tot adire taboreA

Pluribus Ilias exeibplis iliuftrat illud:

)5i quiddeUrom nges^ pkawmr J^hivi.

Lucre*

Digitized by Coogle
 CtOMFARATiO M^IPKIS £T MlHailS. 505

Liiicmius Veneris ttnperhim dectotc exem^

plU primo fatis generalibps: ^ ,
j

^
Concipiturt viJitque Morium lumim fotis

Aeriae primum volucre/ te^ dim^ tuumfue

Sigfiijicant initum percidfae corda tua vi.

[ . hukferae pecudes perfultans pabula Usetth

Et rapidos tranant umnes. Itacapta kpore
. lUecebrisque suis mnis naSunet tmimcmsum
Tefequitur cupide^ quo quamque inducere^
pergis. '

Neque tamen acquiefcere prius potuiiTe vi-

deatur, quam donee exemplis imperium Ve«
neris iliuftrando defcendic vfque ad fingula^
rem pcrfonami ec fuppofitum MauorciS)
in gremium quifaepe suum fe
Reiicit aetemo deuin&us mlners amoris^
Atque ita fufpiciens tereti ceruice repojla

PaJiitamoreaiiid$sinkimisineei dea, vifus.

e.cv.ss*

$• 751.
Idem generalibus fuis jUferds
*

faepius Qifm
Rettigio peperit fcekrafa atque impia faaa%
: V.84-
506 •CAV.I. SECT. XXXXIIII.
»

Tmum r^Uigio potuitfuadir$ malarum^ toj,

non fpecies fuperftidonuin innumeras inclu*
dic exempli* glntiaf fed vnum aliqiuHl atrox
liiftum»
Jlutide paSo Triuiai virgjims aram
TphianaJJai turparum faiiguine foede
Du&oret Damam ditM^ e. c
Nec Homerus fubfiftit in enarrandis nauium
Troiam petencium aliquibus fpeciebus fingu-
larum in enumerationem defcendens. Vir-
gilius fibinoQ facisfacit generali quadam di-
ifaributione per Itaiiam beUum Aeneae pa*
^
rancium:
Arda imxdia Aufimia aOfm immolriUf anie.
Pari ped$s in parat campis% pars arduus
aUif
Puburukntui equis furit^ omms arma re^
qmrune.
Pars taeues fiipcor et fpicida ludda tergene.
Armna pinguijfubiguntque in eoii feeureSf
Sigiuique ferre iuuas fanitusque audire tubeh
barum. VIL 628.
Sed progreditur dc(fcendendo ad iingularia.
V. 630- 817.
* «

752.
$.
Cuius famus rationem,
aitias rimati
556-56<^i ex qua deduximus, 569, 575,
quam genus cpgiuadi cum Omplidcer diiud-
dum

Digitized by
 COMPMATIO MAIORIS MINOkl8« 507

dum 9 tum fplendidum inprimis

in aeftheticis
poftulat 62^. regulam iliam heiCffuo ma:
inaxime tocof liceat denuo commendaref ge*
neracim et terminis in fchola receptis ex-
prelTam : Si genus cogitandi Iggicum et (cU
entificum obie£bi fua primaria» ne ex)C6ptis*
ipfls quidem indiuiduis> vbi caetera paria Hnti
lubencius in abftraflo confiderat i puicre co-
gitatunis analogo' rationis fuas materlas prae^
cipuas non in concreto folum, fed etiam in
determinatiflimis, in quibiis poteft hinc in
iinguiaribusy fuppoiitiSt perfonis» fadis, quo-
ties daturi iub^ntiilime concempietur. M.

Hinc comparatio adfcendens non temere

penetrabit fefe in tota maximaf et fumma re«
rumgenera, quando fubieftura comparacio-
nis aeque bepe non illuftrari folomf fed edam ^
probari poteit comparato toto quodam proi
piori, fpecie, vfel genere minus remotis, 575,
7^2) quoniam liaec iine ratione tranfiliendo
produceres argumentum longius petitumi §.
74 r et primariis tuis fpefUcoribus forte minus
cognitum eligeres terminum comparationisi
achai" s fubieSum eft. f 73d,739.quoniam fu-
periorum generumtCocorumque maximorum
nottda plerumque fcientiis inabftrafiores con«
fidcrantibus foli m acquiritur. §. 5^7. Sic in
compairaaone adfcendentei quam 743* exhi:^
bet.

Digitized by Google
5P$. CAP. I. &ECT. XXXXITII.
l)et, Virgiliusnonprouocatadneceflariam re»
rum oinnium diuerfiucieiiif M. 269-2729
quaenetuiicquidem eracincognitayfedin tel*
lure fubiilUci eiusque .diuerfiuce irvduum.

754-
Hinc coinparatio adfcendens commemo-
nto toco vel fuperiori lubentifiimefuMi facit
occanonem ex hoc toco velvniuerfalidefcen-
dendi denuo in quasdam comptrces fubie^
comparationis et alia congenenit vel conlpe*
cies,§.745. quoniamficcotumet genusmagis
inconaeto fifticur» ^.752. Abi^ra^is fuis
quancuUscunque 1. c Virgilius ftacim fub**
ne6lic determinatiora, quibuscum, vtitadi-
camy poffinc incra menceqi in viuidius quod«
dam conaefcere
NQum mdes^ aweoi ut Tmotus odorcs^
Jndia mutat ebun motUs fua tbura Sabaeif
At Ckalybes nwH fnrum » virofaque Pontus
CqPoreat Etiadum pabms Epiros equarum ?

755*
Hinc 752. comparatio defcendens par-
tibus in abftra^^o tancum diftinguendiSf e« g. ^

per limites menforia ratione conftitutos, no-

cis etcharaQeribus mente foia per intelle*
etum concipiendiSf differentiis generids» vel
etiam fpecificis, quae femper aliquid relin-
quunt indecerminacii caetera ii fuerint pariat
/ •
'
pracfc*

Digitized by
 COMPAEATIO MAIORIS'
*
fiV MINORIS. 5Pf

praeferec piutes in concreto fenlibus ipfis

obferuabiles, quales in agris arcifiniis, nocas
ec chara£ieres fencienfio imaginandoque li'-
mal probe aflequeodosj diferentias generis
inferioris, prae dilFerentiis fuperioris, fpfr
ciei f. fpecificas prae differentiis gcnericis, qc
bis omnibus numericas praeferec^ lipulcitt '

cogitari volet, vt barbare ioquari haeccei*

cacis apprime ftudiola. M. f 17»
• ' . .1

ExempU» tndudioneSf diuifiones et di« .

^

ftributiones, §. 749. genus fuperius illuftran^

tes per inferius, lunt bonae> per fpedeS} func
meliores, per indiuiduat funt oprinnaei \. 75/*
Apud Ouidium habes Mecam. IIL 2otf
'
Dumdidnidtf viderecanei.
Horum func genera , func fpeci^s » fed gene» -

ra negliguntur» fpecies determinaoflimaef

*
neque tamen ni(i prpgriis innexae nomini«
•
b)i8 recenfencur: »

•
primufque Metampur
Ichaaiate/queJagax latraiu Jtgna deden%

Gnaffius Uhmbates ^ Spartana gmte

•
Ad hos poftquam 35 nominauerat) non fine
differentiis quibusdam numericis» tunea
tddit: '
• •
.

> Quo/^u$ r^errt uura ffit 22i. .§* 747'

i7S7'
I

Digitized by Coogle
510 .
CAf. h 5CCT. XXXXUII.

Vdoim totaKiquonim exemplisf quM

non inaduercentibus excidifle difficultas
fiine
id«m w^um iatis docebiCf exciuri poifiiic
pukm ifigcnia» vt* in hac potiflimum «rte
quaerant excelleret radonibus minus mo-
fi

ueantun $. 752». Nobis ad alias exemplo*

Ciim diftribudonmiBqiie regulas feftiotndmii
eft. ExempISf diuifiones, indu£tiones ec
diftributioQfs fi nfkc notiora poftulintur» «c
illuftrandum per eaadem ftiperius, $.739-
relatiue ad obief^um pulcre cogitaturo per-
/bnalium primarium legcm intelieftam tan*
cum admitcimus» §. 74^ Ooidius bene fuo
yoto: Trift. 1. 1. 2,3.
NiUif pruor^ m(^nifubfcribiu Caefarii ira$
primo comparationem adfcendebtem » quae
fimui color fit, 7451 f 45. adiungit:
Saepe prmettie deo /en deus eUeer opem
Nunc di£him fuum illuftrat exemplorum in-
du£Uoi;ief quae voti fiunt fimilia:
Mukiber in TrMmypro Troiafiabae ApoUo^
Aequa f^enus Teucris^ PaUas iniquafmt.
^ Oderat Aenean propior Satttmia TumOf
'
lUe iamen Finuris mmini iutus erat.
Saepe fa ox cauium petiit Neptunus Fiyffemf
Eripuit patruo faepe Minerua J)to.
quamuis di/Iamus ab itliSf
j£t nobis aliquod »

, ^ f 737-
QuMf wat ira^ numen adejje dtoi
•
\ .
- Suis
I

>
...
Digitized by
 <:OMPARATip BIAfORIS £T MIHORlS. tU

Sui9 enim primaiiis fpe£latoribus quid rebus

nodus enitf et deoruisrper easdem
.TiDiaiiis
inimfteriis? $«740^ ;

$. 758.
Quoniam noua antiquis, loco propiors tt^
4M>tiodbu8 n o t ora exempiis fu pponi gcnera«
i

cim poflunt, M.§.5 1 2. caetera fi fint pariaiprae-

lerantur antiquis recentia} peregrinis pacriat
^t Xpedatori» q[uem inprimis pptaSf dome*
itica. §. 757. Dialogus de oratorlbusyqueih
giii TacitOy Quinftiliano quidam tribuunti 8*
, JU#p/H«/f ftitf nms i$ recmUfWy .quam rmi^
iis ac oblitteraHf exmptif vtor. Quaeicafunt
antiqua, fimul vt obfoletaf pblittecata , vel
vfu iongo trit» ec: aotiquat» .videri poffiott
pulcre poftponuntur ita nouis , vt fimul ha-
beantf quo iuitum nouicatis ftudium excitar^
l|u«tiiti icaleref* 741« Virgilius laudes
nongrae-
vitae rafticae iiiuftracurus exemplis
(a pg^tt nec.Afiaai, nQcAegyptum» fedro-
manis potiflimum fcribens patrias aati^uitii^
*

tes.coofulic: Georg. l.II. ^32. ;

Hanc otim meru vitam eohure Sabini.

Hanc Bcmus a/rater. Sic fort\s Hctruria

ScHket^ rerum faSa ejl pukerrima Ronta^

et

Septemque vnd Jtbi muro dretmdedii area^ .

^ Aureus ftanc vitam in urris Satumus agebat.

Digitized by Google
 Itihac lege probe
notandum ett, tae*
Inrtf»
aum ilU: caetera fi fint paria. $.758.
pofftnt effe
roultac
centibus enira exemplis
poftponenda fint aa-
rwiones non raro, cur
pnidcnti vetuftioribus. e. g. i) G re-
•ftori
centia vel vere non
habeane eximium lUtt^
eft, «n tantt
ouod per eadera illuftrandum
habuerat, vel fakim
luce, inquantavctuftas
intcrmoroiam et toU-
ob inuidiam nondum prifc»
tas aftitemporis laudationcs aequare
verifirnilitudinem, ftltiin
ftatueretur contra
Hinc cft apiidVii».
eam, de qua § 48«.
citato fatis altum filentium deagrl-
liom loco
fimul autem con^
cultura italica fui temporis,
Ueet
fiUum, vt in tali cafu domeftka tame»,
poteft fien, vetu-
olim faaa, praeferantur,
fi

ftis et peregrinis firoul.

Tempore praefen-
protMoraSf
tia beatae vitae rufticae exeropla
v. 475 48f.
in ecftafi philofophicopoetica
,

proxima non poteft opure,

fluoniam aulae
minus remota;
tamen optat
in vaUibui af/nnet
Hura mihi etrigui ptattant
Fimitia amm /Uuasque ingtorius. 0/ vH
'
umpit
Sperchiurque et virginibut bacchata Lacaenit
'
Taxgeta! 0 ! qui
megeliduinmMibuiUaemit

Siflatt ttineff^ramonim prategat vmbraJ

Digitized by Google
 GOMPARATIO JMAIQRIS CT MilkaRlS^ $lf

Exempla recentia funt aHquando 2) peri-

tulofa»qaoram veritas odiam parttt et ca-
lumniapotius et confpurcatio nominum illu-
ilrifnmorum faiiiirima diceretur> quam iilu*
'^acio*
Ceruiuf iratus teges minitatur ct vrntxtih
^

Cmidia Allmij quibm eft inimka, veiienumf

'

. Cr^ndc maium Turiusy fi qnid fe iudice cer^

tis. Hor.Sst.J. I. 49.
Nec hic femper licet ad artificium Virgilii re-
jbttr^rf^f 759. ct in mortuos quidem, fed
ciues tamen ec loco propiores fcriberc ve|
aaicer» a; ycnuftius i irafcii
mmrum^m quis amicus
Frigorc tc fcriat.

Msatt ob cau0km in legendis exemplis fuis

aliquando facyricos vltra Sauromacas fugere.
Uhetf inmundum poecicum» §. ^13. in quo
tamen fiOiones prorfus gnotas denao» 5 1 S.
i

analogicis poftponunt. ^.516.

Exemplarecencia et domeilica funt 3)&«

ds Ronanqaam incognita» etiam relatiae>
757. quoties fcilicet,vei eius func indolis,
quam non nili ionga dies plurium ob oculos
ponere foieac» e. g. praefentia principani
confilia^ vei ipfi fpe£btorum noftrorum pri*»

Digitizecl by Google
 514 €AP. U SEC^XXXXIIII.
marii domeftica oegli^ere folent exteroram
snidilfiini^ vel recenua et ante pedes^pofiti
faftidirei toci in eruendis quibusuls antiquif-
iimis. Quanquam eoim hic mos non eft
optimi iaporist tamen obie£lmn foum perfo-
nalc debec accendere puiere cogitacurus, vti
eftt non vtidebeat elfe^ liinc anticipationi*
bus deftitutnm et cogoofcendi ftndio^ fi do*
meftiu proculeris et
Antiquit nan ixmuHtu Othegisj §. 484«

$4 762*
Exemplai diuiiiones» indu^ones, diftri'-
butionesque fic facis nocae fint, neque tritae
« ac vfitatae iiiuftrationes ^« 741. nv e contra^'
rio adeo viuidae, vt fortiori luce perceptio-
nem fuam fuperiorem obfcurent potius»
quam iilufirenty contra pulcram iuds ec vm^
brae difpenfationem. 682. In vltima le-
ge praefertio^ cauendum eftf ne differentia^
et id in conceptu inferiorif quod non eftde-»
terminatum in fuperiori, tantum lucis acdh
piat» vc tercia comparationis, et ea. quae iu«
periori conuenientia viuidius in roncreto in**
ferioris pingere laborabas , obumbrentur,
adeoque minus exempium quadrare videa-
tutf ac difcrepstfe ab eo^ cuius dedarandi
graria proferebatur. 670. Non dilTuadeo
differentiam tangerCf fed vmbra fit exempiif
6g4.* non iumen f f • 6(6« Ne feducente
fub.^udicionis fpeoio (lanrcendanc horizon-
te»
• «

k Digitized by Google
llilA»aefthetici»n .exe^pUy mutro rh{nu!s]iv<^
duaiones et diftribociones, i2i. ne illu-
*&aindo yel /SclSoCj vel turnorcin coflcilunt^
3299 331* iiQC P0UUS9 quantuM eius fieii
jpoteft, ex quibus finiul exemplum ratioci-
kians et ihdu&io perfuaforia formari pofTit, et
Jpntdicy f; pragmisitiai 9 foecufida deducendis
inde porismacibus ad agendum impelienti'*

^ ^ ^ ^ ^^ ^l^ ^l^ ^ ^ ^^^^^^^ ^lf ^

SECTIO XXXXV.
ANT1TUESI&

Comjparatio 73 itib fe cbn-

latius difta, §. -

dnet. 3) comparaticnem oppofitorunu

M. f 549. qiiae figura st6. fic ^iNTiTHE'*
sis. In antithefibus numero primam difli-
.

fliilitudinem f illuftrandum cum diflimili

teompmotenif vt iUius ab hoc differentta
gis elucefcat. Cat.5.
'
SoUf occidere ei redire pojfunt^

Nobis quum femet occidit bi euij /ux^

Noxt/l perpeiui$ ma dormienda.
Mac collatione tocam fuam odam 1; 1. 1. Ho«
tacius iUuftniuiti .ec eiosdem libh frontenl
itdte 7*

Digi
Sl6, CAJP. Ir lECT. XX»XV.
iMAdabum (UHclaramRhodothaut MUyknmf
Aut Ephefum bimarime Coriniki
Momat vel Bauho Thehas^ vcl Jpoitim
Delphoi
Ittfigne/f aut Thejfala Tempe. 4-10.

Deinde huc percioec anti£i|(Oge > quam

compenradonemdicunr^confefiioius fpedei»
quae coliuftrandi quaedam praedicaca , quae
l^iimario yideaptor contraria>ficin vmbram lo-
cat, iuxta hoc primarium, vc ebrumpercepdo*
nes hecerogeneae, fed debiliores, praegrelfae
fubico fequens hecerogeaeum» fed maius ac ii-
luftrius, fpiendide pinganCi et nouitatis luce
velud circumfundant. §.6591683. M. §.549-
Jarbasapud Virgilium » Aen. IIII. furtiuos
Didonis et Aencae amores primum fadsho^
norifice videtur defcribere^ tegens honefta-
dsvmbra» quicquid in iis indi^mm et tuFpe
Dido
ittdicabat:
dominum denean in ngna recepit^ 214»
vt non i(a multopofthoc acerMus ineun*
dem Aenean» colle3,is quaii viribus» inue-
hatur:
Et nunc ille Paris^ cum femiuiro comitatUf
Moeonia mentum mitra^ crinm^ madcaum
Sufultu/, raptQ pofitur^ %n.

And&gogen & condnuaueris» puicrum

' *
i indc.

Digitized by
 AflTITUESIS. 517
Inde nifceair crama, quod miftani v'm^
perio iaudem dkDntf vere eft coDgeries
praedkatorum» apparenter faltim cohtfario-
rum» quorum vna claiTis, mala» bona cen-,
featifr altera, (ic tamen dil)io(itorum, per ar«
tificium lucem et vmbram bene difpenfans,
. S. XXXX. vt fecundum intencionem caUidi^
boM matis mifcentium , vel faaee ex oppofi-
torum pulcritudine turpitudinis , vel illa ex
oppofitoruQi feediute pulcritudinis incre-
menta nancifcantury magnaque yeracitatiSy
moraiis veritatis, fimilitudo fimul obtinca-
cur. $*73i>43.fv Quantum materia permi*
fit, hborat in efiingend^ hacfigura Nafonis
Trift. 11« omnis paene prima elegia, culpam
auSoris concedens ad rUuftriorevi Caefiuia
veniam eo efiicacius folicitandamy e. g.
Cur modo damHotas repesoy mea frimimh
Mvfas? • •

^nfmel iflpomam commeruilfeparumij^

J)eme nUhi fludium j vitae ^qus erimina

demes^
Aeceptum refero verfibusf effe nocens. i6»
Ira quidem iujla efi^ nec me meruiffe negabo.
Non adeo nofiro fu^t cdf ore pudor. 30.
• • • •

Sedtamenjvt fufotaurorum fanguine eentunh'

Sic capiiur minimo thuris homre deus*

Kk 3 Et
5;& CAE.I. SECT. XXXJ^r.

fil pia ikura dedi pjro Uf cumque omnik»

wmu
ipfe quoqui adiuuipiibUfa voia ffMUx

$. 7^6.
'
Non efti cur antithefin ct antithcton^ ve|
antitb.eca di(^inguer^ veli^ust quoties anti-
tllieat compar^ntur eleg^nttus» qiio^ tun^
plerumque fit, fi fiat Jine indujiria^ ilatur^Ii*
^ue quadaip necejfttate fic fieri debere vi^ea-.
r

tun Cic» or, \66. h{\9^ fi ftudiofius quae^

fita luctrnam oh ant, fucus crunt, inanius a,r-
[utantium, 68fii § 57^. in qMefa yer?:
Ferfius et grauiter;
Nonnep^det capiti non pojfe periaul^ cqnO'
feUfrix quin (epidum boe epiei aueUre:' eh^
cenier ?
c •

fiif^ (fir fediiu FeeHus (ptidl erimina

rajii^

fAbraimanritheHs^DoOas pofuiffe Jigureut

lmiaiut% belkm hof i HocbeUuml 1. aa,.
$.^77-
Hoc genere anUqui iam ante Ifocratem dele^la-L
banturj^ ei maxifi^ Qorgiott. vic.Qr. (67. Aprt
tith^tis deleftabancur,fednon male locatisjt
non anxie corrafls, non recoftis fexcenticSn
?iaorum ^utuf mitaior ei|o> Qon fivm.

Digitized by Google
 9
. AKTITHESIS» €19

Quodft quis parce ei quum ns pofcet^ vt§^

tUTf vtlut adfperfo quodam condimento 9 iffoai-
dior erit. At^ qui nimiim aff0auerit , ipfam
illam gratiam varietatis amittet, Quemad-
modum illuftrantes omnes figurae , lic anti«
thefes fecretae et extra vutgnrem vfum poftae^
ideoque magis nobiUSf vt muitate aurem gxcir
tantf ita copia fatiantf m
fe obuias fuijfe di^
ex omnibus latebri$
centij fed conquijitas^ et
, 9Xtranas congejla rque declaraut, Quint. VIJLII,
$. Fabius hoc ipfo capite mentionem etiam
antitheti iniicit, quod contrapojitum dicit, et
ab nqminari cantentionem. pe quo pni9<«.
aiiis

fertim verum eft eius, qubd iam iegimus» iu-

dicium> et tunc maxime, quando fimul idem
figura quaedam di£lionis comicatur vocabu-*
loram vei fimilitudinei yel repecitiQne> vel
tranfpofitione. 6. 26.

Nam et hic locum habet, quod lam 145.

iBonuimus, fcheraa vocabulomm et habitum
vel fitum extraordinarium, fi flguris vdiris
mafcuiey ftonnunquam accefforirjm tantum
eflc, ac veluti fortuitum in figuris, quae non
ideo contemnendae funCy quia fint figiirae di-
^onist fed ideo, quia cogitationibns ipfisec
praecipuam qiiidem elegantJam concihantf
non fuiilenc in figuris di£tion]s liabendae»
Sic non paud totam ad figuras diaionis re-
Kk 4 fcrunt

Digi
 *
t

ferunt antithefin , qiiafi vero vocabulorum

effcc praecipuat non ngnificaniuin oppolkio»
Atiis quaedafn ralttm tntithereos fpecies ia
merisdi£tionum figuris coilocantura non mi-
nus iniquis eiegandaruin arbicrisi §• ij» Pro*
feram exempht
r

§• 769.
Antitheton cum aliqua perceptionum '

pccurrentium in vtroque oppolitorum con-'

uerfione» f. antime-wabolei faneidea
Hon poteft excludi ex figuris fententiae,
763* quoniam incer eloquendum poted con-
'
tingere» vc vocabula» quibus vtrunique mem«
brufTi oppofici()nisexprimitur,aliquam eciam
conuerfionem fubeant* autcmdi-
In figuris
diionis 1 pfe Quintilianus habet iiiam fguranh
qua verba dectinatarepetuntur : Non^ vt edamf
t/fuOf/edi vt viuam$ edo^ Beliai profe£lo>
non cam di£iiOf quam fententia Epicuri eft»
quam vere dicas phijofopham: ElTe fapien-
ter inforcunAtum &tiy; eft, quam fortuna-#
tum infipienter efle. Huct qua materkm*
etiam diftum Simonidis, quod eft apud Plu-
tarcbum Poefis eft pi£lura loquens, et pi-
:

Aura liuc i Uud Salutani de

eft tacita poefis .

^ Bagoardis: Malunt fub fpecie captiuitatis ejjt

. tibertf fuam fub fpeck libmatu ejfe captiuL.
Huc undem di^m Caconis et poft eum Mii-^
fonii: Si quid per laborem reHefeceriSy /abor"
reOei/ajSum secum permanet $ Ji^quidjur^
• ' piter

Digitteed by Google
 I

i. ANTITHfiSIS^ *^
SVf^

pitiT f^erk cim votuptate% twrpe manetf mki*

• 770.
Collatio pulcre cogitandi cum diuerfis^
ib eodeiHt quibuscum fkcilc conAindi poflect
ad illuftrandam eius diifcrendam, f. fara* •

DiASTOLKf ec concradiftin^ioy eft anci«

chefis non vocsbulorum CMCum perpenm ?

habitorum fynonymis, fed eciam, ec ma*

in .

xime quidem» Ogniticacuum> vere differen*

tiumyqjtioram camen atcendi pierumque non
folet, hinc eleganter indicatur aliqnando, fi

momentum 768« Con^

habet^ diuerfitas* .

ttntiom §« 767. commodijfme fubiicitur ee

\iltafpeciesy quam di/Iinffioiem ctiximus.Qulnt.
U c. Ouidius de edi&o > quo Tomqs adira
iubebatur:
Quippe reiegatutf non exful , dicor in iUof

Parcaque fertunae fune data verha mea$^

»
Trift.ll. i,i37«
Necfemper^ quod aduerfum ejl ^ eaiurapmitttr.
^
Quint. I. c. Non opus eft ad antithefin, vc
veraadiicopppficio, quam logiciconcradifiiar^ '

' nem vere calem dicfmus, futticict uc apparens

conrrjuidio, vt contrarietas, fubcontrarietas
adfiCi ec quicquidvveiaeftiiecice, primo faltim
obtutu pugnare frontibusaduerfis fic verifimi- .

le. Indidis: Homo potuitnonmori,pocuic.

QioH» nunc non poceft non mori nacuraiicert
fed inftac tempusj quo non poceric morit
Kk f ^
cqatnf

Digitizea by Google
 522 CAr« I* •xcT. xxxxr^
contradi^ionis nihil eft> elegantius tamea
cjcorjiau dare poiTeat antithelki. $.76).

771. $• .

Quo vero iam nomine commendem oxy^

ffloron? Ennii: memei dmente/f Terentiii
cutn ratione infcmirey et: idatiquid nihitejly,

. Qceroois: dumtacent^ clamant^ Virgilii;

Num capti potuere capi ?

Horatii, fcd et heic iOcati:

Infanienti^ ckm fapiemiu
Confulw erro.

Ouidii iniujla iujla et:

'
vt quaeque pia ejl^ hortati^ impia prh
maejr^
Etj ne Jit fcekratar facit fcihis^
quod roiferrijnww eft fotuw erraotis coa^
ibielitiae»

hnpHtaie pia ijl.

iUudmultorum: male olent^quifemperbeneelenty

faaeCf inquamomnia» quancis auO:oritatibus "

beilam figuram, fitaceo, clam^nt? Interini

ingeniie faceory in omoibus figuris fenten-
. tfae quae mihi mtiHme placeat % hanc eSe^
Caufiam putofrigidiflimum abufum eiiisdeWf
et trita exempla, tritiflimorumque parodias
magis injS(;eta$» ^ttibas «rcuniifonant t qui
nefciaAfr

L/iyiii^ea by ^OOgle
 . . AHTITJi£$lS«
liefitHint acumen alittd » quam parodoxis huH
^ furfaris fiMcandum^

Simplicforem ad antithefin llceat relabi^

quam fub diirimilicudine» $.763* complefli
fol^ntf vere camen inaequsditatem podusdt»
cere deberemus , quando conuenientia inter
(b in aliquo terciO) ideo comparanturf ve
eorum iiiuftrecur inaeqiiaiiiast aut^ haccon*
ceffa, declaretur illud mlnuseffe, quod ob-
ie£^o meo perfonali videbatur maius, vel
vice verfa. Talem antichefin Romuli ec Aul«
gufti Ouidius habet} adhuric illi praeferen-«
dum. Faft. IJh '

llamuk^coneedaf^ Pacit hrc tua mdgna tuenck^

Moenia^ tu dederqs tvanjiliend^ Rema^
"fe Tanusxparuique Cures, Caeninaquefenfif^
Ho( duce romaiium ejijklii ytrumque Uuus^
7« i?reuey nefcio quidj viSae tetluris habebai.
Quodcunque eji attofub JouihCaefar kab$t^

%u rams^hic cajlas ducefe iubet ejje marita/}

TU recipii luco fubmouet iUe nefas.
,

yis tibi gratgt fuit^fiorexit fuk Cctefare tegeSn,

Tu doniim nomen^ principit tfte tenet^

TtJtemut. incufat^ veniam dedit hq/iibuj[ ilkx

Caelejtemfecit te pckter^ \Ue patrem. 144^
Sic Cicerq iivis «c armorum peritank incef
(:Qmpar<iC| vc huius iUuItrQC ^^gellentianx. -

Digitized by Google
 SZ^ CAP. I. SECT. XXXXY.
•
# # t « # « # #.##
•
SECTIO XXXXVI.
COMPARATIO STRICnVS .DIQTA.

773.
Compando Ittius di^i §. 734« cum iUttr
ftrandb conferensi ideam quamcunque
•
fodtfnf coniunfiam et connezam ) quae ne-,
que OmUef 4- 73'* totumy nec
illius fuperius, nec inferius , S, XXXXIIIL
nec oppoiicum Sitf S. XXXX V« quoniam pe*
nomeo Qotf accepic » generale reti*
cttliere . .

neat 4)comparat{o strictiv^ DiCXA,

Xam hinc pacet inih numcrum huc percinen*
tium illuftrationum non pofle $ nec diuerii^.
infigniri .quamlibet denominationibus. Sa-
tius eft apertos feruari quosdam carceres» .

c}Btbiis inciudi queant promotura rem venu*

ftae meditationis, in occlufos iam et limiti-
bua fuis circumlcriptos locos non intromit-
tenda« Huc ergo refer exempli gratia ^om*
parationem a> cauffatorum cum quas cauflfis,

icbola dicit externast efliicientibus et iinaii-

tms« Intemas eclim materiam et formam
comparatio maioris ac minoris iibi vindica-
ucritf ^ 74^. ^
•

§• 774-
Habes.hinc iUufiiationem effe^ a
eaulfa efficieme.
Peculat

• Digitized by Google
 C O MMil4^7lP .$ T! mCt^ VmCTA. $%$

Virg- ecl.j^37* .

Cmpnf et quis fuii ahef\

MefmpJU ra(iio fmm fm gene
Tetnpora quae mjfg^iquaf curuus arator Aa-
iere(f'y.^2.
-

y)nieduafinc:
J}(fhmeli/ ^remn
Fregifli et caiamos^ quae tu^peruerfe Memlcaf
Eif quumvidiftij^o dtmasaj tktetatj
£tf nou cdiqua mcuiffesf mrtuus (^es.

finis amcdio:
Partji me^e f^emrifvnt munera. ^ jNftim^uc
notaui
Ipfe tocmnt esiriae qio esmgffere palumbes.
^ M. Quocipotui^puerojituejlriex arboreieSft
Aurea mala decem mijiy cras altera mit^

^ tam. 71.
£n! tibi paftoresi qui
Felic^s. poterant rerum coffufcere faifff^ !

$• 775.
Coroparatio ftriaius' di£U eft b) figni et
figakti, §. 773. Vnde illuftratio a) figni ex
iignato. Signa mortem Caeiaris portenden-
tta defcnpferat VijQ^us Qoorg. 1 4<^4'488,
tt
5%0 tAW^ t. 9ECT. ^XXXVI.

et iUoftr&t ex (igoato » fecundum terifimili^

tudinehi aeftheticaiii,
Ergo interJife parUms comurren ieUt
^Romana/ aciei Uerum videre PhiUppiy
ffec fuii indignuinftiperifjtiffanguihe nd/lr$

EmaihieM ei kuos Aenu pinguefcere campos^

Addit ftatim illuftrationem poeta huius/3)

fignati tit fignb iam remeitaofatiuo £ mne*
monico» tunc futuroS
SciUeei et tempuf venieij quu^finiiuf jHHe ^

Agricola^ incuruo ierram molitus ar^irOf

Ejctfa inueniet fcabra rubigine pita^
Aui grambuf rqftrif galeat pulfaiii inantf

Grandiaque effojis mirabitur ojfa fepulcrifk

Compando ftriaius diaa e* g» c) anima»

tum affeiii6nes vel mutariones illuftratuiis
fuggerit ideas ibcias membrorum
corporis»
quae quoniam affeftionibus datis inter rou-
,

tationes eiusmodi praefertim affid propius^

que tangi verilimiie eft,- veiuti fedes horum
in aniina Tarforuih conflderantur.
Sic inge*
nium illuftratur capite et cerebro, fenfStio*

nes externae organis fenforiis, appetitiones

corde, inferioreviecinore) pudor frpnte aii

ore e.c.Uluilraacur. §.773i^i^>

Digitized by CoogI(
 C;OMPAltA^IO STRiCTlVS Dl CTA.. 527
Iflisj qui Unguam auium inteUiguntj
Plusque ex aliena iecore/apiut^t^ quam/up^
Magi/audienehtmf qumau/iubttndum^ cen/ed, .

Pau ap. Cic. de dia. 1. e. c#

Pudorem
Fmita canU exprimannu are. Oit
vides^ . quae maxima credis
EJfeincdih exigmm cen/um^ turpemque re^
put/am
Quanti tkuites mUnii capitisque hbarel
'
'^Hor. ep. 1.44.

S. 777-
iPorfo (^omparatio ftrifte difta d) eueii*
£i£luinque> fingi|lafe quoduisy jUuftratil
fcuin
loco et tempbre, per ideas focias eodem lo-
co>eodem temporeperceptoruin. §. 773, 7^2.
O/ duist duesi quaerenda pecunia pri^
miim efl^
Ptrius poft nwinmQS : haec Janus/unrnus ab
imo
Prodwefi haec t-etinUntiusmesdiaeia^ /e-^
nesque,
Laeuo/u/penfi heutes tcdmktsque taemo. 5$.
Soluitur acri/ hiemsgrata vice vetis et Fauoni^
Trahuntque ficcas machinae tcninas^
/lc neque iamflatuUs ^udet pecus^ aut arar
'
^

tMrigni,
 526 CAP. I. SECT. XXXXVI. *
•

Nnc pras^ mnu (MUani pnmu.

JamCyihm0cbam4iuU Fmusf inmimntt
luna^
Gratu» ditenies
Junliaeque Nymphis
Alurwi urram quatium puUj dum grauis
Cychpum
yukami ardem vrgit (vijit) fifficinas.
Nunc dccit aui viridi niiidum caput imptdirt
myrt0f
dut fiortf tcrrac quem Jerunt folutae.

$• 778.
Comparado ftri£ke cU£la e) rem et perfo-
nam, quae in alicuius poteftate efl: , eumque
coni^rt} qui illius doiiiinuS) dux, iiBperans
eftf vel poflieflbr* Vnde illuftratio a) rei a
polTeflbre, domino, dco, qua ratione dc-
icribit Virgilius Aeoliam
Hic vajlo rex Aeolus anira
Ijuthmtef vmtas tempejkucsque /onoraf
Impcrio prcmitf ac vindis ct carcere framaL
[ AeQ.Lf8.'
/0) perfonae a.faperiore, duce, principet rc-
'
%ty cui fuhiicinir. Ventos in perfooaa^ipii*
trrat VirgiiiuSi hinc iliuftrantur per fuum
xegem:
cctfa fcdct Atotus arcc
' •
, ^ Sccptrm
»

Digitized by Google
C tenens ^ taal/itque animos et trnif^rea

a Joue datusy " ' •

; . - >

s quifoedere certo
Biprmereet laxas fciret dare iuffus habe^
' ^ nas^ 67. .

''^' '

% 779- •
•
'

Compa^atjo poffeflbris et polTefll dat il-

luftratiotiem y) pofleflbris a re pofleflii :
/ Non iUi itvperium petagij faeuumque tri->
dmtem -
'

. Sed mhiforte datum^ Tenet iUe mmania

f^th
i
Fejlrasy Eure domos^
, Illa fe iaHet in auta
'
Ae^lus^ etctaufo veatorum catcere regnet. 145^«
imperantis, dei a fubdi-
ducis, principis,
tis ec perlbniSf ia iilius poteftate conilitu*
lis. §-778. Horatius adAuguftura:
Praefenti tibi maturos largimur honoresf
^urandasque tuurn per numen ponimiis araSp
Nil mturum aUas.j nH ortum sale faunus.
: Sed tuus hoc popuius fapiens et iuftiLsinvnap
Te nojiris ducibust te Graik ontefermdo^
Caetera nequaquam Jimili ratiene modoqu$
A^umat. epAL i* 20.

'
^ M X X J95^

..: Ll SECTIO
1
 \

530 eAr. I. iBCT» xxxsvii.

SECTIO XXXXVIL
T R O P L

$• 780.
TROPVM hic non atcendo tantum, quatenus
ejl nrbi vilfermonis apropriaJignifieeaime
in aliam cum virtute mutatio^ Quinr* VIIL 6.
jnulto minusi quem necellitas et linguae pao-
peitas neceflarium £icitf quoties fignifican«
dum eft, cuius non eft in data lingua pro-
prium vocabulum , minime^ quem ignoran-
tia proprietatis in loquendo procudic: fed
omnem elegantem percepcionis vnius pro
alcera fubfticutionem» fiue vocabulis transia-
tis fignificetttrf quod nocillimum 9 fiuefonis
fibi inuicem fublticutis amufico, fiue colori-
'
bus a piftore» fiue per aiiud quodcunque fi-
gnorum genus elegancer te pro vno aliud
cogitafie expyrimas.

S. 78 !
Venuftam intueamur troporum genefin^
et pulueris exigui ia£tu componi poteft inex^
pliMbilis^ quani Fabius praefatur 1.^ c. nifi
grammaticorum inter ipfosj philofophorum
certc pugna circa tr^^pumf quae fnt genera^
quae fpecieij qui numerusj quis cuique fiUnida^
iur? Aiiixt figuia e. c lu cerco pulcrae tuae

/ »

Digitized by C».)OgIe
 T li 6 F I.

Idco viuiditas portulet compa*

ftieditsitibiii^
rationem aliquam, 734. quam cameaibi- ^

dcm diduaarti amplam ct dopiofatti , eipiii

fcfte cbgitantfs i) fubieftum 2) tefminum,
comparationis, §.736? non admittat rotunda
breuitas^ §. 166: habebis locuih exdpiendii
f.
24: Exceptio,
, qua fic fatisfiat viuiditati,
he quid ifade detrimenti capiat rotunda bre* '
'

liitas, erit poffibiliam miniifla

§. 24, fane
hbn ihelegans, §. 25. Qiiod fi iam omittas, ' -
*
hec expiicite cogites, nec peculiari temiind
^gdiiices, fubieSkum coinpaTatibnis ^ kd ei*
&efA fnbftituasi eiusdernque loco folum e^*
plicite cogites, folum fignifices '
tetiiiiiilum'^
eomparationii»^ duditori fpe&toHu^ reJiri-
l|Uens, vt inde tacitus ille fecum euojuaC
fubieaum comparationis, ita fatisfecifti viui-
ditati coriipaTicioheto f^bfcentii' he quid in-'
de detrinienti ceperit rotunda breuitas,quo-
jaiam feriem explicite cogitatbrtilh ite iinb'
«^uklenl auxffti fignti vel v*rbulo. Vnde
ha(citur fubftitutio termini comparationis^
jpro fubiefto eiusdem noa inelegah^i
pusj J.786i ^
ttO«
'
.
•

,; S. 782.
. Qaaelunt ergotroporuiri geriefa? quae
fpecits? Eaedem, quae comparitionis Ja*'
• iius di£tae. §..734 »7791 Qui fftUheiiSiT- io .

iiumerabllis; Quis cuiquci fubiicitur? Qui

hoil eftMBTAPHORA, cojitraaaiirunilatio*

Digitized by Google
53^ CAP. I. SECT. XXXXVII.
§•735-741» nec SVNJ&CDOCHE, contrada
comparatio maioris et minoris» S. XXXXIIII«
nec I R o K I contrafta antithefis , S.
XXXXV^eric ille fane metonymia, con-
traaacomparatioftriaius diaa»S.XXXXVI.
qucmadmodum eruditus, qui nec theologus»
nec iureconfultus , nec jnedicus nominatur»
eo ipfo pliilofopliicam in ordinem amaada-
tur per academias.

$^ 783*
An figurae tropi funt, an tropifigurae?
Pkriqmhai troposi/fe ejcijiimaueruni - • - f^uf
efi idem. Nam et vim rebm adiidum^ M. L '

515» gratiam praejlanty

et 780? 26. mc
defunty qui tropis figurae nomen imponantj quo^
rum eft C. Artorius PraaUur. Quin adeo fimu
titiido manifefia , vt eam difcermre non fit in
promttt - • - Haec fcio » quam multiplicem hch
Seantj quamque fcriipulofam difputationem. - - -
Haec de quihus loquimurj fim tropi y fiue figu-
rae dicmturf idem efficimkf- - * lUud tamm
votandumy coire frequenter in ectsdem fenimtuiSj
€t tropoUf et figuram. Tam enim translatiSf
quam propriispguratur oraiio. Efi autem nm
mediocris inter auSores diffenfio , et quae vis
nominis eiusj et quot gemrOf et quam multaefint
fpedes. Qaint VIUL i/
Cratttsnatici certant f ei adhuc fub iudice lis

jeft. Hof*
^

• .
§-784-
*

Digitized by Coogl
 0

T « o P I. 533

. 784»
S»
Philofopho nodos in fciq)o quaen v>
deatur. §. 781. Non omnes ligurae tropi
funCy 269 780« Reftius autem bonus ilie
Proculusy fi tropon ex notiohe Quinciliani
pauUifper extenfa fumas, §. 780, nec eo ne-
ceiTarias quascunque 9 multo minus inficetas
jgnorantium linguam, quam loquontuf) trans*
lationes referas. Omnis tropus, quem de-
finiui, efl:Fi6VRA, fedc^YPTiCAt cuius
genuina forma non fiatim apparec» quoniani'
eit iigura concraCta per fubltitutionem 78^*

§• 785*
Logici fcholafticorum docent propo«
8IT10NEM EXP0NIBILEM9 exafiirman*
ti et ncgante cryptice compofitam , quales
exclufiuae» excepciuaey reftriiUuaey e. c*
Nifi vererer latinis inaimmodus efle duribusy
tropos figuras diceremexponibiles. Quem- v
admodum enim barbaram propofitionibus -

denomihationem dedit fchola, quoniam ex* .

pofitione indigent, vt appareat genuina

vcriusque partis forma, ex quibus coalue-
~
runt; fictropusVvt grammaticisetiam, qui
non funt philofephi, figura appareat, expo-
fitione indiget. Si ex termino comparatio-
nis, qui folus in tropo cogitatur explicieey
fignificatus proprius, .eruas omiffum fubie-
^um comparacionis 9 fignificacuni' impro^
Ll 3 priumi

Digitized by Google
f34 PAM. spcT, xxxxvii.
prium, et hoc, neglefto breuitatis amorCi
explicite manifeitoque penes terminun^
compararionfs cogiteSf et vtramque te cor
j^tare peculiaribus cuiuis terminis et figois
dedaresj taofvi £xpomitvii.
$t 786.
Metaphoram exponens hsbebis mahife^
ftam affimilacionem, §. 73^. Synccdochen
exponens videbis cumparacionem mdioris et
dliooris. £ft ergo^vel a d s c & n o e n s sy^
NECUOCME, Vel DESCENDENS, 742. §
Exponeironiam: habebis 763*
anticheiinf
Metonymia denique refoluecur in aliquam
comparationem ftri&ius diftam. 773? 782.
QiAicquid itaque de figuris coinmemoracis
hiicysquc didum eft. 73o- 779* iUud vt
derropis, earum crypfefi , repecamus, non
'

eft necelTe, *
/ .

iptu^ metaphorabreuiot ejl JimilUudine^

(afiimiiatione manifefta et expiicita, §. 735.)

$• 784» 782. quod illa comparalur (explicite)
rei f qudnivfSwimf exprimere (fubie^^o comr
parationis) liaecpro ipfa re dicitur. Compa»
ratio^
^\ ^et qqideni manifefta aflimilatio)
feci£e quid ncminem^ vt Uonem. Tramkuia ejiy
quum dico de homine leo ejl. (cc quidem meta-
phora) Quinc VllL 6. Sed eft eciam auda-
cior metaphora» quam comparatioi hiiic aufi
homi-

Digitized by Google
 • .T Jl p r I. 53f
Ihoimnem CDm leone cottptrareyftpotis eni«
diti homines non audenc temere leonem
eundem dicere» §• 313« Non tango fpecies
metaphorae» qooniam iam non pueri/ praeci'-
pimufj vt^ accepto genere^ fpecies intelligere non
pojlim, ib. Caaeaotur) quarum jrequcns
i
vjwtt obfcurai^ tt taedio comvUt^ $. 731. a).
humiles^ fordidae^ deformes^ §.736, 762. 3)
mmio maxores aut , quodfaepius accidit j mino^
re/f §. 737> vnde tamor vel lia^Sog. 4) dtjgH^
milesj qAjarum ipfum comparationis tertium
notabilicer difFert in termino ec fubie£io a(Ii«
milationis , 736. 5) durae^ i. e. a hngin*
qua fimititudine du^ae^ 741. Metaphoray
iicuc omnis tropus^ §• 7S1 Ji inatienumlo^ -

cumvenity debetptus paUrei §. 26, eo, quodex*

peUit. Quint. ib,

'
,
'
788^
Expofitionis §. 786. et diiudicationis
787- ad exereidum haec exempla funto:
Homo homini deus eji 9
^fuum officiumfcjuit.
*
CaeciL
Egomet credidi
Hmini doSomandare y idhwidi mando^mth
. ximo. Plaut. / •

Te quia rugae
Turpantj et capitis niues. Hor.;
Aut porcus f^mber^^ aut obefus ^trufcus.

Ll 4 Uec

Digitized by Google
53<S CAP. 1. SECT. XXXXVII.
Kn vtttHf fManiu impetum trMt.
Nequijffi praiiniref Jine palmtUU
Opus foret volare j fine Unteo.
lUf^ pojl phafeluf^ antea fuii
Omata Jtlua. Nam Cytherio in iugo
I^fumkJaepeJibihm edidU emm. Cat.

S. 789-
Synecdoche adfcendens §. 786> erit ele-
gans fttbfticucioi) totius pro.parte» 78o«
743. Plautus vtmorum Acheronta per iocum
dicit feruum vimeis faepe virgis vapuiantem.
Scruiet aeternwn^ qui paruo nefciet vti. Hox.
Vei ipfa fcilicet aeuitemitas pars tantum ae* .

temrtatis eft. Virgilius aliquando elephan--

tum proebore> dente elephanti» ponic
753* 2) fuperioris pro imeriori, §. 744* •

Huc quibus ad mortem perti-

ev^pyifJna-fJLn^

jiencia circumfcribebant huius non lubenter

memores; /
q^^idiUt grauius aecideritt ete^
pro confyiacione lugentium,
PauUum quidlibte aUoquutionir
Moejliiu lacrumis Simonideis^ Cat*
quibus Venerea folebant dbumbrare.
Tiln vUrp JuppUcatum aduenio obJiuUitiam
meam. Plauc ^

(ftupruaiiilatuipLfiliae) .

Digitized by Google
 T% O 9 H 537
'
S. 790. * .
t'
Synecdoche defcendens 9 7S6. eft
'

nufta fubftitutio i) partis pro tot(^ : y^6.

Plotius $t Farius Sintiejfae » Fi ^iliusque
*

Occurruntj animasf quales mque candidiores

. Terta tutit^ neque queii mejit deuinSior atter.^
,Hor.l. fat.V, .

. . . Sic forfan tener aufus ejl CatuUus

Magno mittere pajferem Marom. Mart»:
Ull. ep. 14.
(poema de paiFere pro toto libro, quo con- ^

tinetur.) .
2) Inferioris pro fuperiori perce-
ptione, §. 749.
,NuUo fata toco poffis exctudere^ quum mori
f^enerit ^ i» medio Tibure Sardinia eji.

Mart. 60. '

Iliud pro faluberrimo, haec proloco» quipe«

' ftilens habebaturi eft polita«
«

Ironicam Cjceronis iilufionem babet C.

rres , praetor vrhamuj homo faiiaus et dili^
gensj et illudin Ciouium: Jntegritas tua te
jmrgauitj miAicrede^ pudor eripuitf vita ant$
adaferuauit. Nec irrifione caret, vti Fabius
rede ^otat^ initium oratiouis pro Ligario:
Nouumerimmt C Caefar, ti ante hunc diem m«
auditum. , ,

Li f . Jitfirt

Digitized by Google
S38 CAf^U ȣCT. XXXXVII.
In/inmme^ MiIihoee,pyrof,pamordiniviusl

ScUicit ifJuperis taborejl^ ea cura quie$os

Exagitatl Virg.

$. 792-
Metonymia eritvenufta rubftitutio,§.782,
i) effidencis cauiTae pro effedu
Rarae Jim Mentoremmfu. ]xiVi.\lll.
3) effeOus pro caufla; >
PaUentes habitant morbi , trijlisqueJeneSus.
Virg.
Donec virenti canities abejl. Hor. 1. 9.

SeBe&ud» effe&us eft canicies. 3) medii pro

fine:
PhyUida qpi//^ mihi j meus eji natalisy Jola l
Virg.

4) fiois pro medio. ^ 774*.

Meritos aris mqilauit honores. Virg.

s, 793*
5) Signiprofignato:
Dtan putrit mms fttter et tnatereuh pattetf
Hor.
Pallor fignnni timoris. eft. 6) ^ig^ati pro
(igno §. 77f.
Nunc te marmoreum pre- tempare feeimur,
at tunCi

Quum

Digitized by Google
 . j
"
yT II a ? I, .
539

-
- Virg. •
.

7} Pliaenomenorum in oocpore pro fimiilta-

iieis eorum inanima «mcingere rolitis,
§. 776,

/ 0! U^BqUttmi Cerebri .

. Feiicetni - '
0! ego laeuuff
Qi4i purgor
bitemfubvemi temporis J^ram !
^
Hor.
affeaionum aniniae pro porrcfpondente
cam iisdeih corporis itatu
SimihinananimojixUmimmotumquefedereh
Ne cui me vincto vellem fociare iugali,

Pojiqtiampnmufanwrdeceptammrtefefellity

Huic vni /ar/an potui /uccumbere. cu/pae

Aen.lV.15.

§t 794t
. 9) Loci vel aetatiS) temporis, horae,
, continentis pro re vel perfona ifto loco».vel
' tempore contenta. 777.
Quin^ue adeq niagnae^ pofttis incudibus^vrbei
Teiq nouqtitf Atina potensj Tiburque
fu^
perbumi
Ardeqf Crufiumrique et turrigerue Antm^
nae. Aen. ViL 630.
4.4fp^ V^uro , /aetentur vt omnia fqec/o
Ed.IIil. 52. ^
, .
10) Con-!

Digitizecl by Google
540 CAf. l. SfiCT. XXXXVII.
lo) Comenti ia tempore locoiie pro tem-
pore ec loco
NuncitumpemdesvmbrasH frigora captam^
Nunc virides etiam occtdtant fpineta /acertoSf

Thefiylis et rapido feffis mefforibus aefiu

AIHa ferpilbmqw herbas contundit ol^ntes.
^ Eci. IL la
Te campo quaefitdmus in minore
Te in circOf te in omnibus libtllis. Cat. .

(pro taberois librariisO

§• 795-
II) Deifdofninif ducis» impenmtis pro
re poffefla vel perfona, quae in eius eft po-
teftate : Siiu Cerere et Bacchofriget Fenus. .

Jam proximus ardet

ytaUgtn. Virg.
Vbiishsmoefil
Jam deuorandum eenfes^ f% confpexerul
.J)um daiur^.dum caktj deuorari decet. Plaut.
Confen §• 141* fiS) Catulli iocom dtatum.
12) rei» vel perfonae, quae alicuit tanquam
pofleiTori^ vel imperanti» competuntt pro
hoc homine» poffeiTore vel imperante. $. 778*
Cedant arma togae. Cic.
Fkrum Rhodopeiae arces.

AUaque Pangaeai et Rhefi Mauortia tetlus^

Georg«lV.46i.

Digitized by Gobgle
 T R a p I.

IlkfeuParthf^ LiUio,mminimu
Egerit iufto domitoj triumpho , Hor. L
'
. . ocL 12. .

$. 796.
Qoam metalepjlia ance^edentis pro coq-
-lequente diconty et confequentis pro ante-
cedente, quamque Aio iure ac merico comi-^
cpncomitaotiom » quando fi-
tatur mecaiepfis
multaneorum vnum ponitur pro aJtc^ro : eft
ea metonymia, §. 782, 773» quoniam fubfti-
tuit perceptioneslibimutuo focias» quarum
vel vtraque dato tempore fuerant fenfatio-
nes, vei aitera imaginatio, aicera fenfatio,
vel altera fenfatio, altera praeuifiOf JVI.
S76. Sic antecedens ponitur pro confe-
quente in eupiiemismo CatuJili de pamo
Atalantae»
'
Qluod zonam foluit diu tigatam^ 2.
ec apud Vi|-gilium, c uanlo Silenum antiquif-
fima cantantem narrai; £ci.VL
Tum Phaetontiadof mufca circumdat amarae
Corticiff atqui folo proceras erigit alnos. .

Conrequens pro antecedente

Caedumur iumidaei medico ridente^ marifcae.
Juu. 11. 1 3.
vnum concomitantium pro aitero
Fos tanam trahitis^caiatlusqueperana refertis
FiUera^tm tenui praegnanmi Jiamine fufum
Penelope meUus^ leuius torquetis Arachm, 55
7^7.

Digi
'
542 CAP. I. S£CT. XXXXVll.

;^
' i 797*
ANTONOMASiA, quapToidea} con-
ceptu (ingiriarium et indtuiciuoruin»^t faraD^
fiori vel vfitatiori , eiusdem figno, quod in
oracione folet effe nomen» nunc propriuin
dici fotitumj fubilittiitur concepttis aliudy vel
plures ronreptus in pcriphrafin ec drcum-
lcriptionem combinaci 9 nunc cum priore re*
'
ciprociy nunc latlores eodemy aut vice verfa»
eft fynecdoche, nunc adfcendens fpeciei, vel
gencris pro indiuiduo, 789? nuncdefcen-
dens j indiuidui pro fpecie vel ^nere
790i jS6i nunc tandem defcriptio propria,
quae fcilicet defcribendo non fit latiory msL^
niftfta potiua eft figura, §• ffo, 733- quJini.
tropus. ^.78c Mag7ianimns Anchijiadcs zY^ni
.

Virgilium V.eftantouumafia adlcendens. Pa-

tronymicum enim 9 etiamfi vnicus Gt tarituifi
'
filius, aut vnica filia, tamen horum indiui-
duis latius patet in r«gno poiiibiiium hete-
rocofmice, quia plures eOe potutflerit filii fi-
liaeue, immo in hoc etiam mundo, quo*
niam non folis filiis fiiiabusue conuenit 9 fed
pofteris etiam . •

Natorum natis^ et qui nafcentiir ab ilUx^

Antonomafia defcendens eft apud Plautum

/ hac mcunif vt videasJimiU
Tuam Alcumenam peiUem^ Juno mea.
Debem- magpM paiinae fubimque Prme^ -

tHmj Juu. 4.
(pirc>

Digiiized by Google
 * H O F !• 543
(profigulo.)^
Nec fiirdum i nei Tirejiam quemquam ejfe
/'^ deorum. 14.

i 79^. -

Haec antonomafia defcendens pneGjpae

fnalds venoftatuin amaroribus, ^.7979
j]fbcoic
755. Clodium
in forores etiam ardentem
Cicerp Romanum Joxiem dicit^ ^ y$6% 754.
Qua$ autem bic injtdiae fuoii aiU §aif noMs
*
HannibcUnatiigat? Petr.
Canfutii iSericae lento de funere matris^
Ame tamen ck tCt Tanaquil tua. Juu. 2.
Hac ratione totam periodi platonicae fabu-
lam explicari debere reori et locum Vir-
• • • •

gilii: '

Aiter erit tum Tiphys^ et altera^ quac vehat^

Argo^
toiieSos heroasy erunt etiain alura bdla^
Atquc iterum ad Troiam magnus miitetur.
Achilles. ecl. 4.

199^ .

Antonomafian, quae figura potius^ quam

tfdpusfiti babesin circumfcriptione Soaa-
tis ip/i tanjen propria : §. 797*

AethereusqucPlaton^ et quifabricauerat itlunii

'
Damnatusquefuac mcUw datimanit Afhmoi^
iVlan^

m
barba»

Digitized by Google
 bartaium hoe cnde magtftmm
qucm dira cicutai. Ferd
Dicerif forbitio coUic
Ad antonomafian adfcendentem refero fer-
inom& ilUm communicationem, qua pulcre
cogitaturus fauorabiliay fibi foli forfan cbnue-
ricrtia, fuis fimul fpeftatoribus auditoribus-
ue (imul tribuiCtec odiora,his forte folis pro*
pria* iibi tamen fimul adfaihit^ in perfona»
qiiam vocant pluralis numeri primam, ponit
enim fpeciem praefeaftum pro cercis iiuli-
uiduis.

$, 800.
Ev^f) fiia-fzot, quaeque kata
XiTOTffret bel-
le cogitancurcumaliquaexcenuacioiie}§. 329.
noHtam tropi funt peculiares f quam cafus
aliqui> quorum obupntu moratum cogitandi
genus» §. 227. ad aliquam pocius figurarum
e. g. per!phraCn»vel tropum ex allatis quem-
cunque fuaferit confugefe, quamrem nude
et explicite » qualis cogiunti primum in
mentem foite venerit» minus eleganter vef
concipere, vel efferre, 789? 796. Sicex-.
tenuac fynecdocbe partis pro foco, nifi loqui
velis de rebus ad te pertinentibus» inftar glo-
riofi milicis, extenuat laudabilis illius, quod
tibi cuisue velies adfcribere» negare potius.
oppofitum» quani illud ipfum affirmare.
. Ncc/um adeo informi/f nupcr mc in liiiorc vidi^
Si quid mihi humaniius accideriiy eft fynecdo*
che

Digitized by Google
antecedentb pro confequence^ 796. vti et
illa loquendi formula, qude viuere iubentur
«t valeref qute ittiiTa facimus» quibus Qttii*
etum mittimds> in pofterum afpernaturi*
J *
' Omnia vHmidktmjiant man. f^tuithftiimi

TropuS) vtn humana omniai gradus etiam

admtttiti d^^aius^ ac mimis^ dum potifell^
tfisffcere i) extenliue, continuando tropum
dati generis per ptiires cogitationes explici*
te piugendas' aut fignificatiQa^t et ha^c cAius^-
cunque tropi continuatio dabit AtLEGO^
it iAN> 2) inteuliuei quando non vnicum

Ibimit ee fmmediatum Aibteiftuni ci>mpara^

tionis omittitur et occulcatur, fubftituto per
tropum termino comparatipnis» fed ille po^
Hitur companitionis termlnus , eX quo de*
beas, exponendo tropum, eruere primo
Certum aliqubd .fubie^^um ComparationiSf
qt^dd dein , ^m
primum gtultum ac inuen*
.

tum eft, fubito tranfit in nouum et tacitum

eiiam terminum retationiSt nunc demum ex«
{>ofitione repetita panderttem fubieGum il**
ud comparationis , quod primario nunc co«
gitandumt et extra tropum explicite po«
nendum proprieque (ignificandum fuiflee»
Haectroporqra intenfioi tropus> vt ita di*
eaftif imemexluplicatuSf vel omnino multi*
pltcatuS) M£TAt£Psis eft> fi metalepfinf
• . Mm de
m
I
«

Digi
14$ CAP.I. Sf CT.;^f XZVII.
de qua §. 79^» neconynMi» ffm»,.^^
dcnominciiMiii I *• • •

$.• 802.
AUegofitfi latiiif nm
oiniii Cqiiun tnpoH
ntm generi tribuimus, ironiae eciam, §. &oi«
vsufonnicer decurrenciy qualis eflec conge^
liet mecaphoramin) qnanim et inter termi*
nos comparationis eft nexus qji^dam ar^ior
analogo lacionis obferuandus, congenesjiie^; ^

fonymiarum eiusmodi» e. c
ied etiam cmad'
quoddam et mifcelam troporum diuer/i ge*
neris ferie condnua fefe excipiencium > itat^

vt aiiegorumena finti quibosd^que fubeil;

fenfus myfticus. Jam clarum eft^ quanta hic
pateac ianua in cai^inem aeitheticam^ quanca,
fit opus cniif jQe longius pe^fum vidcaitnf-
obfcuritacis potius, quam illuflracionis , ar«
gumencum» 6341 741« Hinc.vmbram qui
malnnty qiiamnoaem, Attiooiiis fv^
III s 9 quarum fubie^ comparationis omit'*
tuntur omnisy faepe praeferunc m i x t a s
qiiibus fidcim aliquandoi dauiuqi inftart fab»
ie(h comparationisi explidt^ etiam cogita*
cat incerferuncur* i. 7%6^
^ »

' •• •

S. 803, *

Allegoria pura Qceronis eft i pro Cbua^'

Ctio: Itafit^^ego^ qui depetkre f it vuU^
mribus mederi deieam , tum id facere cogar^ \
quum €$im tihm admt/ariw mdkm i$urii4t
ii0Kr.

Digitized by Google
 . « O F I. ' i 549
jttr.iWMll idu^mimpUgnam^ diiur^ quum
§i vitandi ift^fim ifnpettu potejlas ademta nobif
frit X ety Ji qua in quod paratifunt facere^
venmaium aUipMd a/um iicmui^ ^mtdidme fas
tiendae kcus n<m erit. Miftam habec pro Mi*
•

lone : Equidem caeteras temptftaies u procHlas

Id iUiJ^dliiMtwt /kOib» imuiemm femper ptk
famMihni ^efubeundas. Hqc fabulae, §. 52<J.
«pgiogii i37^ et £iiiaMATA>. ccxuh
pimediciitonsiD noii
filttxivi teimiiMMH bcM
tiu^) ec vix in vna fede^ vno fubie^o, mo^
rafttHin#; quorunt fubt€.^m, dauis» vd
tic^M^ "vvl ocailicnn«n Jiiftiis iins eevsH
brae difpenfator Virgilius , imitacus oracula»
OQfiitbborruic ab allegoria.defccndea^i

Non Simoistibi^ uec Xanthus^nec Di^fica cajlrei^

Defuirini. ASuslMSio imu partui dikUbi
Ifatus jti ij^( dia^
*
» •
/ . . ..
•

Qaem pmtendit tropum tllegoria» toUI

ferio caueas, in turpera obfcuritatem, inten-
dit mecalepfi^) 8oi« Sed videamus bor
^
nas. la primo %
789* exemplo habes fy^^
necdochen duplicatara i) adfcendencem co-
tius pro parce> vlmotMin pro virgisi ec «

defcendentero inferiorispro fuperiori vhpea- .

rum virgarum pro quibusuis ligneis. In -

ft^iri CatuUi .«il, ^-j^^o. 1); metooypk

Mm
.

% gnsri
 gnati pio flgho V ird CMftMtf pro MOflnM^
tc, et deinde 2) fynccdoche partis pro toto-
inillo: Inugru^simi^jmrgauit^ ^.^pi.eft
fnectplioni et ironit complicaittt. In i>fi«
mo 794. exemplo eft metalepfis primo me--
tonymtaiD cootinetitta pro contentOt ec
ddnfynecdociieococktspropaitefiAtns, nM' '

omnes earum vrbium ciues fabros ferrarios^

isftar Cyclopum, iudiGRueris. fQoandppro^
ttmcnwrjdieseftf ^cor:
gara captantj habes metalepfin metonymiaef
^na 1) coiifiencuin $ plMenoaienon jni^oifif
jpro eoncinence cempore ec 2) concentnm
frigus pro continente aura ventoue dicituri
Bifi maiis viciaium cropum fynecdoetien pir-
cispro toto, dicere» quo pertinec tropn»
^BaoLSd pro concreto* 794» J^^/rigida^

Durat adhuc allegoria» §. 801« mecony*

miae concenconun puenomenonim ruftico*
rum pro continente cemporcy 794« et ta-
men accedic per metalepfin anconomafia de-
fcendenst quando TheflylU pro qoanis mtt«
*
liere ruftica ponitur, 798. Quum homo^
« dum caUtf dmorandus cenfetuTf §. 79f • me*
ton^nniae pofleflbris pro tty quam habety per
metalepfin additur altera, qua phaenomena
corporis in anima iimulcaneis foienr fubfti-
toi» Jupicer 141. pro venco efi mecalep-
iis ex meconymia dei pro rci cul praeefti ec

tx

Digitized by Google
 /I T R o p i.^
,
f49'

cx fyneedoche generis fuperioris pro infe-

ri^n t conorefcensr Prwlit «oim aeii iam
jupicer/ non |uno ^ non. camen aereni gene**
ratim) fed aerem vehementius commocum
indicare poeta voluic. Pari racione f€t in*
hoc Caculii loco di£lus eft per mecaleplin
metaphoram ec fynecdochex^parcis j>ro coca
comprehendeniccm. .
.

§ 8o6* •» • -

Adnetalepiirreferri poiterimf filefi^^

^ fyllepfes, vci vocant cafus, in quibusvnum
fignum duos iipiificacusy vcrumque prima-
liomy fttftf nere videatar. 8oi/
Ntrine Gahua^ thymo mihi dutcior Hybioi.
ecl. 7.
Hichi: Afi!mrf)ilepffndeprehendunt,qiHie
concrefcens ex metaphora et fynecdoche
fpeciei pro genere mecalepfis eft« Si cro-
pum dorom et loogius petinim oat a c h 11

81 N etabuHonem dicamus , faIIor> an eius,

quid tropus fic» non facia meminimus?
78o. Eft dura, eft longi us petita perceptio-.
nis pro perceptionei figni improprii pro
proprio t vocabuli transiaci in locum proprit
fubftiCQtio, fed eo ipfo, qu?a dura, quia lon-
gius eft petita, quamquam excufari hon nun-
qaam ipfa neccfBcate pocefty .tamen tropns
nonqaam eft 9 ftepe tropis oppoffta cogita-
tionum deformatio. De tropis etiam va-
lenc obferuaca de figuris, 339. quoniam
' '
funit figurae crypcicae, §. 783. '

Mm 3 $.807.

Digitized by Google
S^O CAF. I. SECT. XXXXVIl.

Potcft ctiain hyperbolc , fi latcat in fub-

pro maiore»
ikttttdonc perccptionis minoris
Tel smioris prominoref «ropus efie, 339»
780. Nequc tamen omnis hyperbole tro-
pus cftf ncquc pcculiare tropomm gcnus
conffitdCi td iynecdochen, companidonem
maioris et minoris> totius et partis , crypti-
^cuBv^. 742y 782. Kferenii^. Muito minus
«pmem empluifm poffum trafmoii dioere, M.
§.517- minime peculiarem troporum claffem
iogiQra. Sane tropus omnis, fed etiam
omnis figura, bene locata, pulcTe fignificitat
fyMm iM^t comitem cmpbniiin ^.26» 783*

••#• •••••••••.•••••• • •

SECTIO XXXXVllL
THAVMATVRGIA AESTHETICA.
* '
*
$• 808.
nouitatis perceptioncs illuftrat egre-
Lux Nouicaus
gieiM.$ 149f5io. intuitust
ADMiijkTio curiofitatem ejscitatf M. §.
^88- curioHtas attentionem, M. 625, 529«
gttendo ad rcm viuide fibi pingendaim no«
*iiam Ittc^m affert. M. 629, 531* Pttlcre
hinc cogitanda, quando illuftranda funt, §•
730. bene Hlhintur admiraciooem nouitatCt
claritts tognofcendi ihic^ip iidmirstiop^:
^

\ * '
: ' taadera

Digitizecl by Google
 TliATMATVlOIA AKSTltETlCA; ffl
tmdiefii ttteoeioiieni ifaidid darias' fem oih
gnofcendi conciliantia. Conciliatio nouita«
tis, per hancadmirationiSf per hanc ciiria* .

iitatis, per htncattentioms AisTHETicAt

breuitatis cauHa» dicacu^ t nol^ia xsav-
-liAXVEOlA/'

$. 809.
tpud Ciceroneifi de cmt. k 137*
Cftflbs
*
qcrando ftatim a limine fuae diifertationis exr
cufatione dignum iudicat» fc noua non di£hi* ^

'
Mtoi/ hoc ipfo tarice concediCy qntm fcri-
^
'pnmuSi regulam, 808. Quum audierisj in-
quienS) non tam arbitrot tehflcc admiraturum^^
quamexiJHtMtuhmitumf cum ea audin cujrii^
has^ caujfam^ cur cuperes, mn fuiffe. Nihit
, enim dicam reconditum^ mhil ex/peSatione tw^
fira dignumj tuM aue hmudiium vobis^ au$
cuiquam nouum^ P^ftores ipli laudauere»
quandQ
Potlio et ipfe facit noua carmina. Ecl. 3. %6.
Noui/Mes ft fpem afferum^ vt eemquam in An>
^ bis nonfaUacibus /rtifhif appareaty §. 731. HM
Jiint iltae repudiattdai* Cic. de am. 70. Quid
^
tliud Qttindlianusi qutndo dilTutdet non
multum ab initio oradonis omtum in reUtfuum
gratiam praecerpere? IV. 5. Aflen*
ftnuitatis
dcur Hortriiis 1« 394. Nouts res boni
ciuesy nouos homines cdntemnant) qui mt^
mji.C&HrOpidac: ofis rede nouam pulcre co-
Mm4 »«»di

Digitized by Google
gicandi naaceriein« ec gncam iq ipfis epgfe'
tacioDum «tqpncUs ^oMiotcm ^wnabiiniMi^

§. 8io. • •
*.
..

Qwi magis attenduni^

tibenter audiunt', et
tt facilius credum^ plerumque ip/a deUSasio^
wnmnquameihmraiime eoefirun*
tur. —
tapiutuur^
ad Brutum ver^
JteHe Cicero his ipjis
his quadam in epijiola fcrwif; Nam etaqm^
tiamy quacadmifWiwemmnJkhUj nu/km kh^
dico. Jrijioteles quoque eandem petendam ma^
^imc putas. Qumc Vlil. 9. $ed quao^ .

eft eflcv niO nouicatis^ admiraeio? §. 8o8.

Obieceric forfan aliquis: ejje praejiansm
tam et diuinam/apieummi uU admimhh Ck»
Tufclll. 30*
Nit admirarif prope rei e^ um% Numieif -

Sotaque quae fojfit facere ac feruare beatum.

'^*
Hor«l.ep.tf,
Vodo colligas admirationis ftudium ad fucos
pociust 0S8« ec oiemlacu vere ooaXpiea-
^

«Uda» $«^25» rele^dum eflev^uam nanh

rali acceaf(gi^dam oroacui. 6221623/

S- 811. •* i''

Venii» f«lua ves eft, Qui ftiit veMnra^

SnenioS) liue morbostetiani cunc, quum di-
ftinftifllme' rationem inftruere. docbndo de»-
boilTi^atjthilofopiu» capcare ttoftis ffaradoxiv

Digitlzed by Google
 / I

et' apophthsgmatibas io. ip£i faepius aeni*

gmatat praecipitare iiib^iim rpiricuiQrf^tiga;.
aut hic etiam iubentes nil admirari per hyr
perbplen voiuat a vehemeotipri tantunrqiiQN^
tidianarttiQ C!3Faruiii I ignoraoii ac flupida,
admiratione reuocare, aut metonymia con-
fequentis pro antec^ente, 796« rerum
humanacuin obiiti, caecjtatisqiie mortaiibus
ineuitabilis diuinam fapientiam ab omni rgno<-
rantiat^ matre admirationisy cecineruiu im*
tauri^hi ; aut tandem fallacem potius, et fu«
catam , quam veram
et homini n^uralem
profefll funt fapientiam, cui fummi numinia
in admiratione fapientiflima tranligetur, li ft^
•
*• • •
pit, aeternitas,

Licet itaque non fucataCf fed 9^^^^

tantiy fapientiae» nequ^ t^udcs taotum €i agre*
. - y?f/, fedhominum, animos admirationeviutw
cere, $.808, Ne umea >iouitati%aiwJia'oi^
mtum abripiamur, hae cautelae fuoto.. i) .

Nouitatem obiefti et materiae cum nouitate

irerum et cogitatiorium ne temere con^o*
daa» §. ig. Haec io primis, quaeritur, ijon^
.illa, §. 8c8. De
nouis noua meditari non
oego facilius, neque gratiam ooniMii ome*
ria! «iin. ileoego, ncc lucem. loterim de an*
tiquiffimis non folum, fed etiam de dudum
CQ^aitis» animo tamen volu^e potdi
« - . J , . ^ sarmim non priw
Mm f Awtim

Digitized by Google
 AudiiaMu/mrumfaurdo^
fum vfitata nec tenui lattif penna per aetheremj
t>oteft 4e recendffimis oegotiis» dum caleaCt
iititttKi'ii$ iriuHi
Snidmi fm/erun^fiiputa tU/fer(kr$ carmen.

J
813^
%) Neguefnaterias» n^que cogitationes
csptare velis abfolute nouasy ndadum vn-
quam cogicata) quibus non abripiaris folum
a ftriftiflime veriSy 441. fed etian^ fiftioni-
bus poeticis prorfus ighotis, §. 5i8- cerdlfi*
me tandem deferaris in turpem vtopiam, §•
514, 469. verifimilitudine deftitutam omiiit
4.483. meram caliginem, §.638- M. 889-
Memento PbaetouciSt. quem abfolucae no-
lutatis et^admiia^onis Ihidiofiimt Ucet re-
laciua iam
renm$ nouitate pauentem,
*

pater admonett venuftorum ingeniorum

communis pater, §. 82 :
'

Sm^jf tua mreatis^nQn eji mariaUtquad opta/^

Pluf etiam^ quam quod fuperis continger^

Nefciuf affeSof.
Nas^t wuif dum ruque finitfiua corrigt tMOa^

Deniquo fuicfuid hata dims cirmmffUo

mundu/^ $. 513-

Digitized by
 THAVilATVEGIA .AtfTHSTICA. 555

^09.
, PQfcibQnknUqmiL NuUampaiimripuyim.
'
Deprecor hoc vnutn^ quodvero nominepoena^
ffon homr ^ Pomm^ PhaeiMf
prb munere po/cis$^§. gog.

$• 814.
3) Iii4r«lidae noins priiMrio too obie-
Sto perfonali 1 quae cibi nouicas fufficiaC»
813. ne fiitts tibi denuo fic, parcihi niaceriam
ciigendim, pardm fignifiamdt deetdem fmC»
fehuc vfque, parcialicer falcim, incognicat
jDaxima lic in hoc cura» num ea finc iiattenus
iscognica , qnae a te nota reddita nmlc de-
mum iucem ec graciam nouicatis per ce fint
accepcurai ec admiracionem mpturat qnan«
do vix intea Aibobfcnre percepca nnbc in-
tueamur. 808. Inuencor non eft incogni*
forum vendicoTt fed olim incognica noct
veddena. Neque venutom cogoolcendi ftn*
dium mouebiC) multo minus expiebic, aut
tdmirationem merebicur vlcra plebem fa-
pientinm^ mnltus in incognitiSf quorum ipfe
fuam tantum prodic ignoranciam» nouam
ipfis potitts inducens adiginemt quam vt
ea nooam in lucem nouerit protrahere»
627« Vix quisquam incognica crepandoy
quae nefciat tandem iliuftinure f i|ieftato*
remi ?e . -

coruumf dikid$h hiammh

imptt«

Digitizecl by Google
im|nm«9- qi»m occinatty aufieiifaili thtuma-
turgo
Nvm/urut w frudim tudis me obfcura ai-

S. 815^
4) Ne relttiue nouoram et tibi legas co*
gitanda, quae cogoitu vel indigna vere funtf
vel ftttMnpnmerijs ^
fpe^iacofiJNJt videan-
tur attetitionem fuam adeo sbii merer?,
prudens vc praeuidere pofTis dotium tuarum
aelhunator opis cuae uon foret cufiofitatem'
tuorum in haec dirigere» §. 8c8. Sint fpe-
^tores tibi> qui videancur ec«am primarii,
malejeriad minutiarum aroatores» quorum
aures venuftae cogitationis lenocinio lu-
viti

benciiTiipe titiilarentur,quales 184- tan«

gunturt primaria tamen lex di^nitacili aeilbe*
tica) quam abfoluta iam pofcit et inuoluit
magoiOHiP» iSit 178. t^urpiter cederet in-
ferion curicificatem ^bferiiandi regulaef \.
goS) quae fubordinatur demum legi lucis ac-
ilheticae. §. Ci^ nec id quidem neceiEirio>
(• tfi7f 6%5* Mbuua eritf eci. quoxrarius»
curio/ius , admirabi-
lius^t aiceutioue dignum, poilia fpe^ato-
rem.alia omniat et leuiffima quaeuis exfpe*
Qantem initiare maioribus deuiamque men*
tem fenfini in grauiorum nohiiiorum^e
contempiatiQnem ailicere, duceref dofigere»
Tenuj;,4Miti8ci.umHorac^ius i. od.27.
. 1
-
Natit

Digitized by
 Natii in vfum laetiiiae fiyphis

Pugnan Thracum efl. ToUit^ barkarum

' • . 'ah! mifery '\ j

*'^,^y(^iantd bhr Charybdif .

y^^/. i^iffU pueE.mU^refiM^ , )

j

rilftabfotutt digiiis^eiumO fp^^ hiti

beas in prifDariis etiam, qui facis amarentf
veiwgrauiprum tni£beione relaciuae te..di«
gdkatir miiMis annimi; obferuicorcm, vtfi
iisdem omnino praeferri leuicula, compara-t
tiu^iiillim» 297 -.201 : ne nimium;des pia«*
cepdae, quoniaiiifclfldiia deiDiimf aoii abi^
foiuta catholica, dignitar e(t admirabiUs iiia;

id7> quamJe^i iubentf.^. JSsJ^.t 810. Aui

in ifQttft.piDriim AKbb comibgaMCf quod'
narracHoratius II. od. 13? •

AeoUis jidibus queretttm

$appho puellis de popularibuSf

Bt te fMantem pUlHus-auyhf '

'

\
Akaeef ple&ro dura namfy,
Dura fugae mata^ dura beUif ^
. ' ^J^trumque faera digna JUmeeio «•

Mirantur vmbrae dicere. Sed magis

pugnas $t eJraaos tyranmif
^
'

Benfus$ humifis bibit aure vutgus^

Digitized by Google
 55S CAP. {. tiCT. XXXZTIlI*r

Verum a) poiTuaC quaedam, attentione

nioralium digniflima» tamen aliquil^s^ qu|
forte toi fim rpeCtacqres primarii, cerds in
locis, temporibusr 6t occafionibus, minus
opporcumif minus tempeftiua vcre efle» qui*
bus nmic iAiertsnt snimiiitti^ pfa gtsoicste'
rei» b) poflunt aliis, quorum caufTa pocilfi-
mum cogicas tsliaviderif pec errorem , lar*^

gioff fadycr errorem fsmesj liads apsiriri^.

tmsy dato tempore^ non vincibilem. Iri .

vcroque cafu pro£erxes cais inaadits iorfitsnf

immeritofornnintogmu, neque tsmen «d^
miracionem moueres^ fed taedium. Nous
dsre cogicsfes , fed gcstia nouitstis excide-' .

f€S, 8i f • Quo grsuioca imu quse cogi^

tare parabaSf lioc maiori opus erit folicini*
dinCf ne iiseS f qui fruge inuentSf quicquid
ogeris, glandibns vefci SMiluntf concetDiim
pioculcaada temere pcoiicias. ,

5) Ne eo in gradu inaudits qusersSf yt

gon fsptentum folum fidem trsnicendaiit,
^
4249 non folum logica, ec aefthetica, quam
requirunt» j^43i *439i nunc generslif ^«440^
nunc ftriftiffiimf nunc hecerocofmica, 441«*
verifimilitudine deftituta tuis obieftis perfo*
nsiibus praecipuis videri debeantf $^483» fed
etism qynamomecria praeuidere podis se«
'
«
IthetiM

Digitized by Google
 fthetica» §. 6Qf non fore tuarutn viriunii dac»

careddere Vela^etlce» quantom neceiTe

verifimilia,
llc> 555. Alias, noua quidenp^
Sro^arirVAdeb^ £e«LaH^»<aaiiuht^
tzy fomiiiqnia iqterpri^c^eitta t VpQfcenu

^
iTheiralai fabulas atiilesi ahfurda, recens alin
nugi^pdylus, nequ«^i^«fifia(^ 0ma
concilians , hec admiracionefn > nifi tfmn ir-^
rlfio comicem habeC) ec quae nunc fane
^QOk
quaerebaciir) §. ^08 - 8 10. Pone fpe€k|Com9
tuos praecipuos, quaiif.enit Juuenalis, pone
tibi neque vires, neque tempus efie legis Ij^,
braeae maxiffl^ jJUlis ob oculos poneildi ve«
rifimiiitudinemy ne quid nunc ^erciua ^(^in
pone tamen iisdem exponere»
te '

^ TVadidfi araum quo

loqued^ ilUsiioilai. inauciii

gibus, fed metumtem fabbma^mt praaer nutfei
€i coiU numen dtiorantemj cui fuiUa ac hufhana^
€ar0 nU dyht^ cui feptima' quaeqw tux igiuh
uajit, praepMia ponentemy ea, quam opca*-
rks» neccuiioiiuceprofefMACiiry ntcaiul^'^

. • -
.
- I.: ^ .1 .

<$) Ne facile cogitandi venuftios fpere»

fpeftacorttni gnicia»quilMiS tfiiQiiKioruAi tor
cam ec parces, imma vero ptruiun etifim paf'

Digiti/
f6o cAf. i. ••«9« xxxxvnt.
iMforfi^ni ita n6isft (int» vt non nifi longt

perid» iliquttitiiium^ifluftrftttda poQis pnt^

uidere, §. 741- Stltim enim dura videbituif
^^e^toribus crafVatio» 787- nifi omnino
non feitsr proteiifiofiis et fiimil intenfioiiis iii
ftltendendo fecum ferentes de te icspienda
defpWMt» ec lic omnis fimol et curiofitss
concidat, et ftdfnirsiio lacem' et gntiftm puli*
cris meditationibus circumfundens, $ gcg;
Belle cogiMns nec omnem psfienefin a Pa«
i
radifo,
NugmimlMumTrohntmorditurqbouo^
fed vt poflit .
^
in medias ref '

/
'
NanfiWf auduonm raperif
ac notas,

res cligit, quarum^ totum vbi nouum fueriCf

finttamen parcium apud audicores anticipaf «

tiones quaedam > quarum partes fi nouae

creantur, totius tamen iam adfit praeconce'*
*
pta quaedam animis imago 1 484.

MATERIAS ABSOJLVTE EXHAVSTAV

*
de* qiuibufi aQOM .«prralium aiiqiism aliquid
venufte noui proplnare poflit amplius/ fttias
ad hori/ontem aeftheticum pertinentes,§.i 19«
vix reor vllas efle, ft&SffiCTiV£ aucem ex« .

Iiauftfte videri poffint»de quibus datum inge«

nium datis obiedis perfonalium primariis
vix aliquid venufte noui poiTic exponere*,
Uiflc 'ntifluaferimi fi tecum eft materiarom
^ .
opcia^

DigitizeO by Google
 4p|[ig-..7) ^P:>{j8Dere thema tibt conftituasy

m
l€

jtggreffiis.aut p^cniiii |iouiCj|U^ks ftiidiui^ df- .

IpefabuflduSv aWicie^ contra. 808. triti

quaeuis ct difta fexcenties repetere fatagens^
aut illius tenax in magno periculo verfiiberis
noui quidem, fed non nituralisy §. (521,623-
coloris, (ed fi»ci §. 688«. xebu^ tuis uidu-

• •
. *

Ne tmtQfiftjnQ^icacis et inopinad tuai^

^.mediutlQnem congeras , vs-ipfa nouarun^
oroai ftt cogitaaopirai frequ^niia» ac coa-
ftipatione tdlfaturomnis ilie iucundus elc^
^nter cogitatorum color, quo fubito po-
^ Mikr.
deantur
naturalique
nunc de^num,
cM^icate fluentia vi-
quo poniiQtury temr
pore, quam multo cum fudore iam ante
excufla per artcan-et langps labores ing^
nio , velut Minenla Jouis capiti. Tunc ,

^4enilB nimia nouitate

.
fufpef^ redditur
SiouiUSf et»acatediftum vnum vel alterum
fi vt nouum, decem vno halitu efiil-
placu!t,
ia vet^ia oredimus et praeparata. %
788»
Pteraque gratidrafufU^ fi inuenia fubito^ nec

domo atlata, fed inter dieendum ex ipfa re naea

•

vidam^*' f^^^^ imitfttwia fchemata:

paene exeidU mhii et: /ug^at j^^ ^r. reOe

Digitized by Google
 S6i CAP. I. SBCT. SZZltVlII.
admnes. Quiiit. IUI. f • Hinc diiiidiaitt^
tein verbt honoiis conm IdqnenciiiiA et gn»
tiarum aftiones pro praefenci beneficio u-
mea domi praeparaus aierenciuiii noo fo»
Inmt fed etiam pabttn legemittttt iie qoii
nefciat, fe iam gracias egiffe voci nondua
compocea*

%. 8224
In primii antem amaUlem loto lUKiitMem
conciiiacurus omni ope 9) ne facile
diiieatY
noua omnia et inaudita fe prolaturum fpon*
deatf qualia promilTa plerumque relinqueiH
da funt circumforaneae circulacorum elo*
quentiae. Quum eniiQ propter caxo^ necefi-
ariiunlit nota mifcere incogniciaf 4* 8i^9> pCN ^

riculofum eft» non fine fpecie faldm arrogan^

ciae cotalem vtilium rerum ignorandam y
'qua huc vfque verftd fint» non ita lefie fiiie
^ exprobrare primariis fpe^coribus» et fimul
offenfos erigere in Cot fui iudices cricicosque
feuerioreSf qui (Mimo feoiim:
Quiddignum iahto ftret hicpromiffor hiatu?
et deint #iO vere negleiEeriSf magnt
cum veriflmilitudine queant reprehendere
non ftetiife promiflis, qui nouis fuis multa
ante cognita intexuerit. Quid autem»
quis inter eos minus dbi force cognitus ad*
/it» quif vel ex veritate rei» vel faldm in
poenam vifte arrogandae » non iine verifimt»
iitudinCf queac omnino » plaufus loco» dbi
rege-

Digitized by Google
 T«AVliATy«OtA, ABSTHETICA. f€1}
tegerere» tp iahi ifta dudum nouiffe melilit
cmtihf nxaith W te ptolata Ciit?
^ .
C^Ujdflito r^^'(^ AiV^ quKml moiftur impU^
CrafTus 809. qui nihil iniaudici promitcit, et
#0 ipfpj 5)ttum dudum cog^iu reuo* ^tum
Mt^^ iii toiRmp yi4fri viii(i tefie ftodiQ

nouitatis arrepit) impetraturus, vt quae for«

jtf yufi nouerist ^a audias lubeacer^^quoniaai
promifla 4atf quae miniis ooueriSf eaque ca^ .

tioiiet^ua proferunturi nunquam antea con^

eopctrcfpM^nunc iubemi quo^
l9iiP|;Apua <lep^lidijMl|s -oblata jnppinatoi
fimqlque vere tibi noua tibi recludena mo«
4^^f<|;flBnMil>f<,^ditQris JgajQrantiam^

iTbaiiittMiVMafiUie
,
fentitcum illo; v
*
^ Non/iuif diM/fi ^ r£
Hfnc nec vblque {aborat in eumadmiratioais
gradunr cPsiitere, k)uo vel *

Objhpuif jietminttue comaef vox faucibui

*

, tei biandior animum extra fe rapit edbdlf

<)uaiem ex Catullp vidimuSf \. 87* Ad
quantamcunque ?uis nouitatemf et huiua
^roportionatiim intuituaif aiiquantulum fal-
diii, admiratiohiSf quodque folicitationem
kd piirandum maiis forte dicerei ^i^am ipfum
. Nu z . mirarii

Uigiiizecl by Google
5^4 CAP. 1« S£<:t. xxxxviiu
mirari» proovriUQdum iuuabitf j)antiquifil«
mt noimunqiuuii aniino xtcolen$ qnae tt«
men immerito paene deperdita doceas. Fe*
nint ipii archaismi bene refteque locati fiiam
fecnm nouitatem » ec dudnm tognich qidtt
qnotidie menti recurrere debebanti fi clarius
'iliquando » veluti iitire poftliminii reuocanr
tnr ad aniftem » ittftta fut enndem iionitatifr
percellunt» idipfum mirantemy qui potuer
xit eorom tantum non obliuifci, 2) non no^
uis» vd non diffitearia » mmam hicem^^fi^re
cogitesy derelida materiarum et obieCio^
rum nouitate , 8i2. immo ezpreiTe ne^
tt» id vnice intendas» vt ifta» quae videincot
obfoleta» tamen ea ratione nunc deducas»
tuisque fpefbtoribus ob oculos iifiaS) vt Jioc
Ipfima iltis «liqoantulom «iram videatnr»
rem et materiem toties a fe cogitatam hac ta<r
men ratione modo ac via» kac ferie et hin«
Itnra» fibi nnnquam obferoatam efle huc vi^
que. Quo tunc noua tua de fatis cognitis
cogitandi ratio magis ad natunun accedet»
quo pronior» faciiiory et cuiuis parabilior^vi*
deatur, hoc fpondere dbi maiorem admi-
rationem poteris.

3) Circa materias dudmn cognitts ocoh

patns prudenter abinitio ifladm venuflae me»
ditationis fubindicabi^ nouam easdem lucem
vdque mereri » forfan et ipfe mirabitur» qui
fiatf

v Digitized by Google
 TIIAYMATWOU Alfnn^lICA. f^f
•
fyitf vt in adeo notis tam infrequens ta-
itjiuiicata Qt ea res eiusmodi decla-
ionePf^tam
nndintiOf quae nifi fit^opdma» negligi
tamen ec omnino contemni i profeflo > non
mereatur» eafciliceti quam dein ipfe medi«
Itatur iDg^dii 823« 4) quae inious VideaiH
tur verifimiiiaf largiri faepe deceti ea non
videri» addere etiam lacionea dubitandit i|
Vacatf ^t fic fenfim auditoMm in iftam fpem
inducerei videnda fibi forte poft lianc ipfam
' traCbtionem» t^uae nunc noo videantury no0
veri folnm fimilia» fedetiam omnino ven^
iiberandum eius nouiter animum efFe iam in«
,
ueteratis contra datammateriem dubiiSf e« c«

Sint etiam pefceptiones tuae ps)rtiaiea

.
/T).
notaef ttt ihodo noiaim inde totom apte

compone, nec laude nouitatis excides. Quid

ooioribusf quid floribus pledsque notius?
qupt inde ^men ttoui Veneram nQfiranni
babitusi quot noua ferta puellarum
. SiQii itt iumm
vi^ikus acriumi
6) fit totutn iam cognitumi tuvero tecum
illud circumfpicef fi qua fit eius pars, fi qua
ftdes aot latos aliqttpd miiios aliis obfema-
tumi fpe£tandum tameni §. 8i5. luftranti
oculis omnia Xe tandem offerat. Haoc nodf-
fione fei paroem » ftdem ^ vel latoa ex com-
"paratiuis tenebris protrahei hoc potiffi-
num io pun&um viius fpeftatonbus tois lo«
•»r JH^i ca

1 -

Uiyiiizea by Google
S66 eAr>i« SKCT. zxxxvii|.
Ri
1

Rius conneShincur > yel remodiuu Qutm

Vrbem fexcenties vidl e longinquo nonnih^
a plaga repc^ariomdif fi mihi eam primuse:
ptaga meridionali pro()>idendam exhibuerij,
foecula non inepte locataf nouum exhibuif-
£ mihi l]pe^culam graco yideberis. ^23.
^gnofcere tunc veteres, qtfas diidum noui^
turresy palatia, vicqst fed atiud oculis latus
pbuercencea, aliam iun£hiramf i^ugebic volu«
pucem |)ociuS| quam minu^c

7) Vtile eft, fi fieri pateftf in traftancHa^

ol^enderef fed,fine ia£bntia, multa fupereif^
nondtim cuha aoualia^ pnia fe feccncempiuai
foltcitudiniSf quid ex cot nouis potiflimum
etigatf quam vnde nonnihil noui poflflt cor-
fadere^ Htec denuocolUgaSf qinm necef*
faria venuftis ingeniis pulcra fit eruditio^ §.
63. qua nouerinc terras in republica litterar
ria cognitas ec ineogiiitast ac hamm et ter*
minos inter fe t et incognitarum fenfim co-
lends latifundia. 8) Aut vere (cafiata a p«ar
d« filn obiefibi leger^t fidthn aoo ttmeie
poft Hpmerum lliada, Acneida poft Virgi-
lium fcriheref aue can01ii erit mox audituria
dedaiiref cttreaf qna» vJdeantiur exhanfta»
ro nunc et fic« et his circumftantibus, in qui*
rz m
1; iT

Digitized by Google
 THAVMAXVMCIA AISTHETICA. 5^7

fediugam

4»

Optimum tandem nouitatis impetratidiO,

conriliam^tiiSf ^uivti eodem poterant:
9) (^iie ^ttei 'vemi de cogitandd i &bi
hm
probe perfpefto, §.639- didicit olim et ipfii
fecom «ft meditata , veluti prpuifionalitert
fiwic pptius ipra fecundum oaffnles pulcri^
tudinis reguias cogitet, difponat, exprimatt
quam vt caecus imitator fequatur archety-
pon, f 714, 715- Twic enim , nop inepta»
.

quae fiat aliquibus minorum gentium inge-

niis exemplar ct origiijale 1 n»turalem fuum,
fibi propriumf genmm fequenSf folis aeter*
nis venuftatum legibus reftriftum, caetem^
lil>erumt . non
j»
imiiai$r m arOuoh
. f^ntk rif*rr*ftdm iLfttt autfwhtf aut Qfe-
\ rukXf
naturae potios in omaibus ec fubiet^is etob-
iefHs nomriliU diuetfoe oon coado, non af-
. feaato, ihgenio nouicacero, velut aliud agen-
do* fine anxia folicitudine, quantum fatis eft>
impetrabit, §. 8^3. Non vitae humanae pi^
^ras iam arte fa£bs , non exempla faeaali
cuiusdam priftini iam exprefla nefcio cuius
penidUo pociffiinilni» fed ipfam rerum nam-
. nuDi fuique» quod viuit, laeculi
Nn 4 Hyp*'

• I

Digitized by Google
568 <?A1». I» SECT* X XXX VIII.* i

Befpiari exmplar vua$ mQrmmqui iubibo ^

'
'

Doaum imttmrm^ ac verar hinc dtuen,

; \VQCiif 61 3*
quae non efle finriul non poterant nouae»
quoniam fcena faeculi niucacur aflidaei dum

•
.$. 82S.
*
Nouitatis poft procurationeni altera thau-
luaturgiae cura iic fpef^atorum vel auditc)*.
fuiD*curiofitast $. 8P8« qutm obtinebunt ar-
gumenta ad eandem moucncia, de quibuf
lufrat 2%y 2^. ^ Qiiibus duobus poiicis orie*
tur admiratio 9 quam primum antiqua forfan
!n cuis medicationibus occurrant, nequeta-
jnen obfoieca vide^ntur^iet noua non.tantum
fymbolice cognofGantur andianturae talia»
fed etiam obiefta tua perfonalia intueantuf >;

illatvc talia. M. §. 6aa Hine denuo coWi^

gas, quam vtilis ad nafufalem pulcritudincm
lit penitior cognitio fui obiefii perfonalis

primarii , quoni^mt quae funt vni liominum

«dmirabilia maxime t ikmi poflbnt eadein tl*
terius etiam femper et certo ferr^ fecum ad?.
miraciooem. 679*681«

.... -
i -
. : .

•
. SECTIO
.1 .

Digitized by Google
 '

V SECtlQ XXXXVIlil]
; VERSVA^iO AfiSTHETiCA.

V (S. 829.
Palaiitii4isieip.G0g^ in ^maiiis
Ji3i 1779 4239 614. quintam nuiheraiinus»
§. 22. certudinem feniiciuam, analogo ratio*
ois etiaQi obtineodam vericatia ec verifimili-
tudinis confdentiata et lucem, pe b sva s i o-
NEM, fed AESTHETICAM,§.22. M.§.53I,
Haec enim etiamfi nonnunguam fimul im«
pulfioneih ad agendum ec incitationenv in-
uoluat: habet tamen et in theoreticis lo«
cum , et fingula probe perpenfuris cum fra-
fiu diftinguetur a vita cognitionis in fequen*
tibus animaduertendai cuius eft conditio an«
tecedens perfuafiot qu^e nonnunquam pro
confequente ponitur, §. 7^6.

. $• 83OV
P/a/o tantum apud Dionyjtim auSoritate
potuitj valuitque eloquentia 9 vt per/uajerit ty^
rannidif finem facere^ Ubertatemque readere Sy^
racufanis. Perfuafio aderat, §. 829. quan-
. quam Dionyiius, a(f hac voluntate deterritus
co^lio j atiquanto crudelior ejfecoepit.
Phiti/li
Corn. iri^jpiie: Perfuafionem aliqui nunc
logici.4iiiiUj!it ^|:.fQ|i€an) certicuduut.opiliio-*
, ,
• Nn ^ nemy
570 «Ar. I. •BCTi XXXZVIIIIr^"^
eom animi fiatomt quo nos cereor
flteiii»

per errorem putamus. Ex qtft vocabQlo*

rum ambiguicate» funtt qui fibi feneflram
apeiiimCf oradooem ad perfliadeDdum.ido»
neam omnem lenociniia potins et focoj §.
688*quam veris accenfQndi venuftatibus*
Keqne nenndum errore defcripto labo*
eft
rantes perfuafos non raro did. Sic tpndCi-*
•
ceronem de nat. deorum 1. 6i. Cotta, ipf^
pmiiffXy ^ui £0rimmias fttigmuqui fuMuas
fanBjpme tiimdas arbitratur^ if hoCj quod pri^
mum efty ejfe deos , perfuaderijibi , non opinio*
ne folum, fed $iiam dd vQrUaum ftam uelii^

Pari ratione Virg.

Nic iiH iam prwkn^ fuitquam perfuadfat
auHor
Ti/hrejv Borea rigidqni fpirante moueri^ .

GeorgtjUtSi<{«

f. 831*
Si ia anaaaa viea atiquao iurpHudimi
irunt : aut fatfo veniffe in eam exijiimationem
ftijCiniurf a/nt ex aliquorum inuidia% aut obtre^
aettianif aut falfa opimow y aui imprudentia^
perfuafwni adotefcentiac y aut a/?-
neceJlitudini j
rff( non mgiitio/oi animi affeSiom tribuentur^

Cic. de Inq. II. 37- Heic etiam perfuafioni

finiftrum efle fignificatum quis negauerit?
6. 830. Idem tameu Cicerq 1. 6. officium
oratoriai facuiiaiis dicit^ dian appojiti ad pcr*
fuqftonim,finem% di&ianiperfvadifii ilUus nem* ,

pc

Digitized by Google
 PXESVASIO AE^THSTICA^ 57Z
'

pefaciUcads oritoFiaefrtif i»oifra^ijrommfii» ^

nrum pra^oJttfapmiia^ 4. fane riofi fereiis

^
' <

lcopum alcerius errorem. Quis autem non

videt hic Ciceronem ia vkimp loco perfiia*
fiQnefn veram iot^ndere, quaUs.iila 49 ^ut
Hi>r*aa^ %9rm. L (5. 8.
per/uadff hoc titi veref
jfnte pqtfJlatmTuflijat^ue ignoMe regnunh
. Multos faepe viros nulMs maioribus ortos

Qoam a^tem Ini priiBo

§. 831« citato loco

^ perfuafionm auofefcentiae vocauerat Cicero»

huiua exemplum QuiDcilianus luibetlL^. e^

peritorum inane gaudiunij adolefcentibus oit'-

jtem co^temtum operis > inuerfcundam frat^cta^
tanfiiitwUnm pejjimi dicmli^ malarum exerci^ *

tationemy etj quae magnos quoque profe^us frc-^ -

^umter perdiderii $ §rrogamem defe per/uajia*

fim. Neqae metior eft perfoiSno» oe qoa
1. I. Nihilr inquit, peiusejliisj quivautlutti
aliquidvUraprimt^tiuerasprogreJ^Jfalfamfi^
M fcienttair perfuafionm indueruni^ Habe*
inus it^que faciiem viam ambiguitatis tol*
.j(cndae. Q^nfcienti» v^ritatis ^iftioQia» con*
liiQiQeity indiftinda et fenfitiuat perfuafio.
^aec indiftinfta veritatis confciQntia eftf .

.Qtten^modufn omnia ^ognitio, vftl Verst

. Y W perfuaiiQi $ 83 1 • vel falfiu£s^£l perfuaiio.
.

Digitized by Google
572 CAJ« I. S^CT^ SXSyX VIU^.

833-'
Perfoafio genendm eft phtemnMHim
animaef quo fe veriucem appercipere puucy
viacor nouam
iicttti

Ata pkbij mti vidiffi putat per mbUa knukm^

De hac Quindiianus L 2. quando negit effi
dijftmutmdmh nmmMtteJfe^ qa% ab hoc propt
fublico more^ praeceptores publicos adeundif
primta pirfuajione dijffintiant. Nunc enim
ponit hanc penuafioncm tantum, vt confhn-
cem vfu ec experiencia. Dein demum exa*
minaturuSf an vehi lit/'an falfa , §. 832«
Quando vero per hoc examen fcholas pu-
blicas vitantium fecretis aut languefcere men*
tmf aut qUendam vekit in apaeo Jttum dmere^
aut contra ttmefcere inani perfuaftone afreritf
Qon perfuanonisiimpliciterf fed definite et
accuratius inanis L e. falfae perfuafionis mc-
wniCj§-?3«-,

834t
Perlegenti Quintiiiani 11. 15. apparebiti
^uot controuerfias euitemu$ et i£lus per la-
tas thetorices aeftheticam etiatn itl vim» vel
fcientiam, vel vfum, vel artem petentes,
exigua porporis dedin^tionef quando non
gener^tim perfiiafionem, §. SS?» fed aelttietir
cam a pulcre cogitaturis poftulanius, 329.
ncc hancfolam folius rhetorices finem» fed
in finitms Primariis.onminm Yeniiftitts cogi^

*
Digitized by
 FERSVASIO AESTHETIC.A. 573
tandorum conflituifnus^ §.5. Nec rhetori*
. ctf nec eius maceri' aeiUiiMca j9r«fri/ii^
dam arHs eft» i* e. KdtMtexnA i dum vtraque
fit Ofifex perfmdendi^ Tm&Hg &tffAtovfyi$ff uCp

ii lice^t ciltii Eonio dibeies

"
'
\ \ r '
.

Suadae medutta. '

'
.

> * * » , '•>• , »1

Aeftneticai quamminus inadacquate, ac

Ptato rhetoriceny defchb^f neCf vt Pliito»
ma ut^tein , fed veriiiam f veruni' peritiam> «
et artem quanaam gratiae ac votuptatisj §. k
non qualemcunque perfuafionem fabricttiirv
fed» quae fe.deceatf bbnamf ec vere elegan«
tem , nec eft , quam Athenaeus rhetoricen di^
iitf artfatkndi^ §• 830^ Nec enim eftf^nec
efle rfaetoridam iubet, i) Pim diemdi cogitan*
diue, quid in quaque re pojjit effe perfuafibitef
iiper nunc titulum omnia oratori fupimffi vi^
eUturAriftatelii. S. Vllir. Auerfatur potius
inanem quorundam fophiftarum iaf^antiami;
qui non folom de rebus onmibnSf fed etitm
dtf^ Vnaquaque re partem in vtramque con*
trariarum aequali cum auditorum perfuafio*
ne fe mentem fuam expofiairos tirdilttorie ^

prbn^ittunt. §. 818.

Nec ipfa perfuadet, nec perfuadere pati-

tur rhetoriceUf matriscQnfilioruip tenacemf
8^5. 2) vci perfmdnt^ widmtM ia idjquod
s
: j
- •
voluntp
574 CAf* l..«£CT«XXXX?I|lt*
Mhntf -mirnriMf adiUatortf^ imrwnmtf^
S. XV* XVI. XXIIL Kec eft tantura ^ nec
efle fu.am tantum pacitur rhetoriceny s)4uala
AriJlQny piripaiiHd di/Hpulm^
firmat , fcimtiam videndi et agenai in quaeJiioA
nUms ciuiUbw psr arationm mjmlarii perfua»
Jiomsj li poputanm perfuapamin iamumia'
Jius interpreteris in artemf quam nikU putis
doSis perfuafuram. &urgic aloiUf fiMmqiui
poft fe trahit rfaetoficenf vltra quaeftiones
ciuiles in magis fublimia,S.XXI. et tranfcen*
dentem aurae popularia arbitriuni) $. .a97»
caecusquie vul^uvs f 296. in perfuadendo
.

SMgQaninHcaceiUi &X\VL
$• 837^ .

Aefthetica uec ipfa fe£latorf ne<]iie ioafH

ceaoedit rbetoricen itp^ feOari perfuafibili%
Vt 4) viris credibilia praeferas^ S. XXVIL
XXXIlILiicet nonnunquam veris aliquibuSf
4* 4191 430. praeferat aUik etiaih venif et ^
mul lix^r iliud 484. prae fe ferentia^ qu6
fidliaf inueniant lidem* Nec enim pecfi|a<t
;

0iras jaeftbeticus f nec ex luiius academia

profe8tuS| orator^ ytx funt Com. Celji verbai
Jimiie tantum veri petit f fed veri tacem ipfamf
faepids etiam ftriaiflrtmam, §. s66. S.XXXV1
'

licec modeftus inuentafua malit a pociori ve^

rifimiiia nuncvparef 48^9 quam vera moT''
talibuSf quorum norunt pauciilimii quaefit
quotuplex veritaSi femper vnai SJCXVIIIL

Digitized by Google
'
bur hiimi Ji^m mmtiantur. ^Q^XXI.

,
• -'r- , \
•

:
" • * ' •
rr ' •

: Rtfte ici^ reiidant logici petfuflfioQem

Hiiraiii et ftUt fett-de ftlfo , 83o. Reae
Camen amabit bellum ingenium veram pe^
fuafionem» 83i* ec veri vel venfiipiliSf §.
837) aefthecicam, 834*817« eiusque hab^i* •

tumy fuadam et svad£lam9 nqn iilam

WgiuaCTm 8|.i ' 697y fod aefthecictmf ;^
829. Iwec enim^eamr
Quae fiM mmaiumdmnu SuaddaJ^miu>^
• ' .^fMrfvHor* ej^. i6) 3^*

'ftdvquam in PeruMi labris firij^EupoRsfif^

'
/iw^^f^ Cic. de cL or. 59>
.

Tijacmuif Suadela» i/^at»i caihqui lacamus.

,

Aefthedoe perfuafiirus dare jraoeiic fiii9

.1) verifimilitudinem fecundum 423-613,

.01 huiciucem neceirariam».§..624-8^4f Hi^.
cnim dacis dabicur quaefita perfuafio» 829.
'
Verinmiiitudo^ quanfam ftudium veritatis
ab/oiutum vbique poftulat» 55f abfoluta .

4akim lu€e^.6i7«^nplicic» dilucidatf.tfis*

PERSVASioNEM iu aeftheticis a bsolv-
TAMf qu^^camaucem verifimilitudinemfttt*
dium veritatii coinpinitittum in daca medi*
; . -1 • * tatione
l

Digitized by Google
 • 576 CAf.U 4«Cff«4CXXXTIUI«
ttdone feqoifiaeiic^ & XXXV% fNToporcior
natenitensi §. 6zSf perfuafionein compa?
lATlVAM exhibebit. Vtramque^ ^quu?
ttm palcricndo cotiiis di^fidemf tccurate
praeltanscft AESTHAETiCE soLiDvs,veI
haoc oegiigens 9 vel illius ommoo-coatem*
i^ftUSCft ABSTBftVfCS «fPJB^M JHBI^^
«ivs. •
.
*v

- 1 • -84©-
Eft pygmaeorum 3^9. quaedam natio,
'
qose fe nuiic phUofopham piiut 9 nunc roa«
chematicamf coiqQe fus fantomnia, fedfnt
ibist ficut inferorum pqrt^ Vir^lioy VL
folkk jM mlmnmae cobmnaij
yu vs nuUa virumf non ij^ cxfcind$n ferrg
CaiticoUn mJmm^ Sfai fivrm lurris ad
. auras.
lUi fuo viusnc sbundsntes ingenio, nobis au-
" tem } logicam foiiditatem fup ioco plurimi
. ftdentibuSf ounc
Florefcantfofido Pdpbiai di robore myrthus.
- accvHattm eft leges fuss- exsfthiS' fe«
quens, et accurate probans solidvs eft.
Veritatem itaque i quam debebat fecundum
regulas verifimilitudinis enftius exponens
^ luci fecundum huius regulas accurate , prouc
aefthedcum decet, cur ^ie non fit folidus in
fuo generei in fus fphseiat ac horiconte?

5.841.

Digitized by Google
 NbUoi vere vmiiftos tcte ratorqnere ifi
«philofophos illos vel quafif aut matbemati*
rCoSt quibus fola fua foiida videntur, vti £p%*
•tcmus ille apud CfceroiiefD de fin. I^tfi. qisd

•fc fmw/ aic perfpicere, nequeJinlto^

metius et
"Ttim qumaqmm beaitm^ mqu$ /apieiuum nou
iffebioiumj aeStoidy quinegent quicquOmeffie'
bonum , Jiijt nefcio qiiam illam vmbram , quod
appeUant honejtumi non tamfoUdo^ quamffUn?-
diaoj nomine* Ideih Torquatus, quam folidi*
tatem negarat Stoicis, eandem poeris dene-
^t^ et roathematids 71« iU^ temjfus in
euoluendis poetiff vti ego ei Triariur y ahorieh
•
tore^fecimus^ confumeret^ in quihtts nulla folida
vtUitaSj imnisque pwtilis de^Satio ? aUi « Jiiui
P/atCj fe in mujicisj geometHd^ nmmrisj ajirh
tontererel? quae a faijts profeOa initiisj vera
nequiunif ii^ Ji vera effenty nihU ajfirrmt^
effe

...
quo iucundius^ idejl^ quo metius viueremifs ?

Quid enim? dum eruditi cauillatores fibl

viciflim obiiciunty rebusiliiuS) quem aduer*
fiirittm aliquis fibi iegitt tuhil fubefle folidif ,

Satitur interim veritas, ec diftrahuntur fpe-

atores neutrarum partium in vere mole-
. fiam circa vera tantum non omnia fluduatio-
nemi ficut aegrotus inter medicorum rixas
cxfpirans. Eft fua philofophis, eft mathe»
imtsds folidicaki fed efl: atiaih« alins qoidem
•
Oo generiSf

Digitized by Google
 I

,578 CAP. X. iiCT. zxxxviiii.

.geDeris» 4«^29« ^^^^ veritas proponenda»
BlfiofidSf oratoribos» popdSf 423»424. £•
cud lux buic vericad circumfundenda y ^
614, 6x7« fic etiam ex his refultans cerdtudOf
qoae conui&iQnem pariens logicim et intd-
le£iualein foliditatem, perfuafionem produ*
cens aeftheticam folidicatem an^^is demoo«

843*
Aefthedca perfutfio i) ocoipaair circt
ea f de qmbns completa dacur et fdendfioi
cerdtudoy de quibus au£ior forfan habeati et
. vciliterf ioteUe&ualem edam conuidionemi
immo et circaai^menta materiarum eius*
niodi rigide ac feuere demonftrandai quae
•t quatenus (imt fimttl perfualibilii $. 425 f,
f.

617« 8^9* horizond logico ec aefthedco com^

muniat §. 125. quatenus fuprahunc non ad*
fcenduntf §• laif 485« Hinc optime diiu»
dicatur todes agitata quaeftio j num philofo«
phica, ec probuionesi ex natura rerum ped-
Oief deceant oratoremf e.g. facrumf nec io;
tunde necanda> nec afHrniandaf quoniam
quaedam fads ftcilem admittenda perfuafio*
nem in philofophids occarrant et quaeftio*
nibusetargumentationibus: quaedam autem
vix idoneis ad perfuadendum includi rado^
niboa poterantf et omnia pari radone mo*
doque» ac ad conuiCtionem fcieadficam pro-
pinan-

Digitized by Googlc
 ^inantur) neqoicquaiii cur^ auilitoi;um proif*
mifcuii ocdnerenjtttr.

Peffuafio aefthetica 2) dum difei^o fenfi*

tiuam tra^ndorum certitudinem intenditf
lionttunquam perfoadendo de partibu^ pet
indiref^um intelleftui pulcro rationisque fa*
gacitati totum obiiciet» non iine conui^o*
iie Gmulf tertum, §. 428» 6t% Erit eiusmo*
di tunc conuiftio extenfiuenonnunquam ma-
ior> et pqtmt numero nourum fortior eflet
. ic tlia intenfiue.difttn&tor» et fcientiis aptiorf
M. Neque tamen ab aefthetico pri-
mario intendituri quatenus e& conuiftiotfed
^uateotti ad eam perfuafionibus partium ap^
§rime necelfariis deducebamur. Horatio
VdUmi bOUfcriptor - ,

Quidjit pukrumi quid turpe^ quid vtiU$ quid-

Planius uc mUus Chryftppo et Crantore dicit^

Hon haerebimtts hi compamdoDibtta^ §. S42^
Sufiicit exempium obiefk demonftrationum
moralium efle etiam obiefia poetae; qui
perfuadeat de iladem» dequibua ilke CDH*
uincantf imo conuincat intelleftum tandem
ptticrum et rationis 0gadtatem de iisdem»
ue quibua illae conuioerant intetleftum pa«
rum etrationis foildlucem) L6i7$6AS.

\ Oo% §.845-
 t

580 CAf.U SICT. XXXXVIIII.

§. 845»
Perfoafio tefthetict 3) oecupimr drci
lefthetice probabiliai fiue logice fimul iint
probabiliaf fiuc minus , 485. modo tanu
aon fit improbabilitas lo^ca»nunc etiam ani-
mis tuorum praefens» vt omnem deflruens
probabiliutem aeftheticam perfuafionem fi-
niul onknemi auferat. §.486. Hucargumen*
ttiHoratii perfuafibilia ad nauem L od. 3^
m

Sic H iUm patenf Cyprif

Sic frairu HtlimHf tutidaftdera^
P^entorutnque regat pater
^
Obflrittii a/Hff praeter Japyga.
Logice improbabile eft, et nauim bonis vo-
aa verbisque mouerit et tutelam nauisna*
uim regerey et gemellos iUos ignesy qui
boni funt inftar ominis apud nautas, fra*
tres efle Heieoae» et eife lucida fidenir,
et eife ventomm patrem. Neque ta-
mcn cranc aefthetice improbabilia Vir-
gilio» poiiae adeo mythologiae gnarof vt
ex nauibus etiam nymphaa fabricauerit, in
quas Ytique cadit perfuafio paflitta et afiiiuaf

Perfuafio aefflietica hibencHIime propter

th^umaturgiam , 824. occupatur 4) in iis,
quae fuerant tuiaetiam acfthetice dubiaet
impro-

Digitized by Google
improbabilia* fi vires tibi noueris ad txxos de
i^em nihilo i&tniu aefthetice cercos red-
dendos. $.818. Hanc hypothefiir quia ne-
giigwcic pierique declainacores fuaroriarumy
morem eorum paradooai feOandi ridec in ie
ipfQ.Juuenalis. Sacl. " i.

ConRHum SuUae dedimut» priuatus vt «tear

Nunc autem eadem Satyra felicius perfuadct

de morufn corruptione, ne iudiciis quidemet
poenis coercenda, aefthetice improbabili:
Qmmpopu^vm gregibus comilum prfmpt Aic,
fpoliaior

P^piUi prqfiansis t et hic damnatus inani

ludicio. Quid enimfahtif mfamia ttamisf
E^futab 0aua Marius tibiti et fruitur

>
Ira^: At tu, viarix prnmincia , fktat»

SECTIO L.
EVIOENTIA AESTHETICA.
%- 847.
TTeriflmilibus eiusmodi, §. 843-84^- dum
V aefthecica faada, %. SaS* circuinfondit
perfpicuicacem fenficiuam, ^xS* nafcitur in-
Qo % de

Digil
de eaidenturi M. 531« fenfiduay qnam alii
demonftrationeiD ad ocolunif adfenfw, et
palpabilem &\xenntj demonftrationis incet^
lefi^icer GonimiGentis aoaiogon. Hioc;
euidenciamt quoniam immedtacam, incuith
uai9 ec per fe pacentem plurimi iudicaott ^
non faro praeferone argumencando demom
eliciendae^ fi vel illa maxtme candem incel^
le£ium conuincac. Plurimorum fencenciam
Cottaprofert apnd Ciceconem de nac deo&^
IIL 9. ueque in cauffi/, Ji quideft euidem
Ego
(fepfitiue ) de quo inter omnes CQnwiik (nec
cnim de euidencibus incelle^i omnibus in«
ter omnes conaenit> iieque funt omnia de-
quibus incer omnes conu^aire dicitur , intel^
le€tiuiUeer eoideiitia) drgummari/bUo. Pmr^
fpicuitat euim (fenfitiua; argumentatione ele^
uatur. (quum iQteUeQiualis pocius ipcenda*
tur) n$cfi id facerm in cauffu fwmfilm^ idem
jacerem in hac fHbtiHtatefermojiis - - • Sedquia
'
non c$.nfid^ia49 (am effi id perfpicuumy quam tu
v^Hsy propurea vnnMs argummHi dios effe
cere votuifii^ Mihi enim vnum fatiserat^ itok
mlnf JOkfMT^ nojlrof tradidijji. Sed tu audo^
fHoiis mnnes cmiemnif^ raeione pugtm. rPch
tere igitur, rationem meam cum tua ratione con^
tendere. AJftrs hsuc omnia (^rgtmenta^ cur dii
Jim^ rmque mea fentmtia minime dubiami ar*
gjmem«ndo duMam /cKii^

•
bigitized by Googl
 BVIDSHTIA AMTHXTICA. fSl/

% 848^
^ ^ EBUidem in fencentiam exorfus erat ora-.
fiofiem fiiam Luciltus. IL 4. QiiiV/poiejlj itt^
quiens, ejfe tam apertum 9 tamque perfpicuum^,
ptum caelum Jufpeximufj caeUJiiaqm cmtern^
phtifnmutj quam ejfe eUiquod mimm pra^imr
iiffwiae mentis ? — Quod
cur non tdem
qui dubitatj haud
fane intettigOf folfity an nutlus
,

Jitj dMiare poffit. Quid enim eji hoc iUo etd^

dentim? Confentiont in hoc, numinis exfi- ^

llemiam efle hominibus, fenficitte etiam, eui*

fleneem , in hoc diffenciunt j quod faanc eui«:
dentiam cum intelleauali coniungere non
male laborat Lucilius, araumentorum aucem.
euidenciam mimis bene Q>tta reiicic. S4it
847-

. Quemadmodum aucem vel mathematice

conuidt videntur. aiiqui pcjr euidenciam
fibi
intelle£hialem 9 falfa ^men aliquando per-
fuafione : fic et fenfitiuam euidentiam veram
lifaifa diilinguere nccelfe elL 831* lUamr
fequitur aefthetica, 83^ 838. licet non-
§.
. nunquam per humanum errorem in euiden*
dam poilic deducere» cui non parum ad misc*
tum fit falfae perfuafionis, §. 830, Aiua-Jew -

ftivr Liuius, VIIL 9. beilum huiuf rei exem-,

Tms deuoutntm, incinHumqut cinSu Gabino Je

mdiof hfiu immittentem. f o^uam enini
Oo 4 quae?

Digitized
 9

584 «Af. i.^'ki«t; K.'

quaedam ex perfuafione fpe^torum falfa

recttlic: EuidmHffimunh ^evgit^ id fuity quodt
q^MtutufUi equo inueOut efl^ iH haudfMu^quM^
pijiifero Jidere iQi ^ pauebant : vbi vero corruit
oorutuf tetif^ baud dubie confitrnatM
inde iam
iokortit Latmorwm fugim m
vajiitatm kto
ftctrwu.
^o
850*
Hanc ob cauflam Cicero top.97. poAulac«.'
narratiomtvtadfuoiptes fpoBoiUj ut.^^p/a^
naeJinty vt breues^ §. 1 70. vt euidentes^ vt credibileXf
, . tft moderatae 9 v$ cum dignitatt. Quae quan-
fuam m tota orationt (osmi venufta raedica*
done ) ej/e debent , tamen magis funt propria
narrandi. Plana heic credibilicas mulcos
eaidenciae nomeros abfolueL $. 847* Idem
de am. 27. quando ait amicitiam oriri [magis
applicatiotu fuadam anifni cum quodam fenfu
wmttutif quam cogittttione^ qnantum iUa utititth
tis Jit habitura^ quod quidemy quale ftty in bejliis
etiam quibusdam deprehtndi pqj^e f muko tamtn
' euukntiut m
hotnine : mulco verinsyecclartuo».
hinc etiam ipfo fenfu cercius euidencioris
nomine compk^cur.

§• i$t.
jConcilis^imus iuque venoftis medictcio»
^

,
aibus pulcram illam euidenciam, de qua liui'»
usque, i) veco noftro §. 423-613. fuam lu-
cem daodo.^. 514 - g^S* 2) oppoficis iioic >

vero
* •

Digitized by Google
 I

virtifrifaee €m>ribus<iafuiiLdTeri<lds de^^

trahendo. ^••763- Quum duae caujfae perfpi-^
ads et euidnuiiui r$bus aduerjlmmr j aujci^^
'Midm/untTmura iwipm^m . , jUmtfigtin^; '
enim primum^ quod parum defigunt animum
atquiim$ndmt.inMj quae pirjpioua funt % vt^
qumtta eabice tircumfufa fint^poj/int agnafcere^
Aherum ejij quod faUacibus ct captiofis imer^,
rogati9maus^ eircumfcrigiif\ 9tque dcccpti dui^^
dam^ quum eas diffdmre mm pojfunt, defci/cunt .

a veritate. Oportet igitur U ear quae pro perrj

Jpicuitate refponderi poffuntfm promtu haiere$
et effe armatofj vt oecurrere pojjimus inierroga-
iionibusj et coftiones ttifcuure. .Qc* qiULeiLt» ac.
mL.s^. 1

*
PeripicaiMii ec euidens fiiepe. Cieefoni;
font in fynonymis. Ita enim fub aliena pert^
fona lacens. 17* Ofe^tuur ioquit^^roMrfffli.
perfpicuUoiem aifi etademiam nos^ fi placitfimhi
minemusj fabricemurque ^ fi opus eritj verba.
Quoniam autem phiiofophis non opua efti
fynonymiSy veri denwm pedpicuitaeenrefib^i
dentiam dicimus ica, vc omniaquidem eui«- ;

dentia fimul concedamus eiTe perfpicua»

propiireay quod nihit efl clarius epebpyucc ^ ne«
que camen omnia perfpicua iam hoc ipfo lar«
giamur efle fimul euidentia. §.614. eeofyem
a Gcirom iUu/lraiio ei euideniia nminaau^
quae nou tam dicere videturt quam oflcjuieri.
Qq % Qttint*

Digitized by Google
 Quint. VI. 2. Nos quidem euidentiam
onmem UluiUare mmjiegibimas» §. 730« quo- i
'
niam ct nos pitUHKMt umiomtB wuttwn Ubt^*
'

firiorem ipfa euidentia reperiri pojfe^ neque

tBmeA omni iUttftmaom fiiam euidenciam in-.
efle concedimiis. \. 7^1. Piustft ntUki^^
vt alii dicunt iVApyMfj repraefentatiOf
quam perfpicuitas ec iiiuftratia ; Moffia
mr^.
tut eji resy dt qwktt.l^tiimitr^ ilare^ atqut wt
arni videasitur^cum experientiae confueca
ceititadioer mancmt^ Q,uinc. VIll. 3«

^ / $• 853*
Quo darios, fenficiae tamen, ^614. timc
quo viuidius, §. 619. quo plures, quo inaia*
xes vcricaces perfuadendo fiftuncur obiefUa
tuis perTonalibus obocuibsmentis: hocma*
ior crit perfuafio , hoc maior eam comicabi-
cof eoidcncia» M. f ^%o. Hinc ob perfua^
lionem, quam prasftaee poflBSf maidmam no^
lU nafcitur ingeniis venuftis obligatlo legen*
dlfibtf ^nae pofiint, vcufiima tbcmau, quo*
niam, caetera fi fucrlnt paria, quoquideftL
veritts, hoc idem erit perfuafibiiius ec ofteo*
di poseric euideacius. sss^

854.
Fnfuafio «efthecica eaam* ficut logica»
vel erit dire£ta et oftennua, quaveniin eflet
quod ponimus, vel admodum verifimUe de-
daremua euideficeri ad oppoficuiB iUi fairua»
.
mimiji

'
_
Digitizea by LiOOgl
 ' ftVIDSM>TXA #VS4HBVICil< 587
• i

» •" • / .

miiiiis tttendeiiteaittcA apogogiai et per in*

dire£lupi procedens, deducens ad aefthetice
fidfoin et ialfo fimUet vel iiu»>ogi:uum^ qxm .

circunidanM^ QOftriSy quae ponimus > yeritip

tis verffimilitudinisque lucem» di$i;^Q4 .^^1^

cate Jiisre|HigiiaatuuOf $.851«

SECTIO LI; ^

C ON F I R MAT I a. .
•

855. '
^

PerfuaGo dire^ et oftenfiua confirma*

TIo eft) ficut apogogica, perfuadens fal-
fitatem oppoflti, logicae refutationis analo-
gooi EKFjtsHftNftio» qoim et in&natip*
nem contrarii dixeris. ita coniungit hanc
dupiicem perfuadeqdiviamCicerodeDiu. U.
38» Tuqui4$mf ipquiens, nm hoftiarum ca^
jum confirmas /hrniim ftmilttudin$ ^ fed infir-
mas fortes colhtiom hoftiQrum^ Jmmp lapi
dtra artem ipfa natura fisicultateni ychimque
cbniun^m iudicat quoniam
, ita nati fumus^
vt ea^ quae intenderemuSf cenfirmare^ et idy quad
contra dic$rnutf r$f$U$r$ foffermu. oriLoa^
Rhetores idem narrat iubere vt, inter ana,
^
mfira confirmarc argumcmis ac ratisnUlw% (/$•
imh canirarm r$fu$m^ ^o.

'
> - $• 85«.
 Poctarum non minus cft, tc Oratorum,
^erfutdere, 919. Hinc perfatfurus, Ircet
inft lidtenLucretius, et rcprchendJt, U. 174.
gmeru humani
mhnia cm^ '

ConJiUui/fe deos dum Jingunt^^ omtvh* rcbus

Magnopere^a uera lapji raiimie videntur

etconfirintt. {77* . ':

" " ^

Nam qt^pfu^rerum ignermftipufrdiaquae

Hoc tamen ex ipjts caeti ratimitur aujim ^

Confrmare, aUisque ex rebui reddere multis^

ifequaqmm no6i/ diuinitu/ ejfe creatam
Ifaturammundijquae ianta ejl praediiaef^m^
Quae iiin pt^ieriusf Memenifjaciemui aperta.
0 * • - • '
.

Nune loeus ejl, ut opinor » 1» Hs iUud quoque

• • rekif
Confirmare tibi^ nullam rem pojfefua vi
Corporeamfurfum ferri^ furfumque meare,
. Ifee iiH deni in eo jlamwarum (wpwa
fraiademf
cft it* perg^ ];«f€llenda.

§• 857*
Frimum heic poftulacumeftf ii qul4 inten-
dis» vtillnd Jine dutiiaiieneeonfirmeSf edtmfi
non
 Ada remper bnknis 'tcrili p€>fiit iiieeftittidiH
^ ficet aliquando deeiTe non nibii plenae peN
fuaGoni) vel analogo rationis pacere poffitf
ilie diineii fbtitt 9 quo raciones in vtramque
contrariorum partem compares videantur ejc
aequales» animo prius cuo> dein tuoruni
animis etteliendus omninb eftf niii irricum.
perfuadendi conatum in te rideri veiis. Cer- .

ticudo quaedam cum qiiadam incerticudina

poteft conGftcre» fed milla cercimdor hinc
nuiia perfuano, nulia euidentia, confimiatio
nuiia cum incertitudine cotaii dubicaacium^
'
Uinc ipfi dnbicacionitt caclionci^ paOroni
quam primum beile volunt aliquem in hanc
aleam induceret confiliorum fuQrum eo vf*
que folent olilinirciy vc denulla re minnsdti*
bicare videancuri ac de eo » dubiuadum efle
deonmibtts.

I>einde M racionibu^ ec argumentis vn*

^ttam ^ggrediaris confirmarey de qdibus fe
iam fatis immediate cercos eife tui iibi per*
foaferunc. i^. 847- Perfuaforie n^gai Epico^
Mis oj>uf ej^ rationei neque difpuiaiionej quam-'
tAr^fn vohtpiai appetenda^ fugiendus dolor f%i.
StmM Hh puiaif tntaiirt ignemy niuem efje
atbafn , duke mely quorum nil aporteret exqui-^
Jiiu raiioniius canfirmariy taniumfatk ej/e ad^
nmM.^ iniereJJ} mm iniir argummuum Mi*
ih^onmque rdtiami ei inter mediocrem anim-
aduer"

Digitized by Google
adu$rJionem atque admonUionem, AUard 0^
tuUa quaedam a quaji inuotuta aperiri^ aherm
mrmia €t apn^ia inakari. $.851« Cicde .fiiw
U 30* Quemadmodum demonftrator iden*
ticas iiuiemonltrabilesex nullis. ampliiis wt*
gumencis efficit, perfuafiooeai <:onfiriiia^
ita

turus in iudiciis, quae fuorum fenfibus auc

aBak>go raaonis per fe fatis euidcaua vide« •

anturi vlttrioris probationis incurius > 2M«

'

quiefGic. '

PojrrOf ii rationibus euincenda fant» quaA

confimitfe lubec > arguneticis a prjori ped*
tis9 vei praeferas eieganter perfuafuruS) vel
ialcim acUungas, quoties ilkid fieri poceiU
ratioiiea a pofteriori. Potefta {moffi con«
.

firmari diuinatio, tamen» modo adperfua^

dendum magis idoneot cxipJU ejempHf vi^
rarum paHcinaHanum et fmmarmn Crarip^
puffolet raiionem modo : Si Jine
concludere hoc
^aadis nm potejl exjiare offi^um et munuf ocuhhi
mm, pojfum autem aUquando oeuti nonfungi
fuo mumre: qui vetfemel ita eji vfus ocutts , vt
vera eenerei^ is hab^ fm^fum ocutorum vera
cemmiimn^ liem igitur > Ji Jine Mmnoium
non potefl et officium et munus diuinationis ex^
Jiore% pouji autem quif% quum diuinoiiwm ha*
mra eemere , faiit
beat 9 atiquando errare^ nec
ad confirmandam diuinationem femel ita ejffe
iji
alifmddmn§tumt. vi nibitfortmito 4md{ffe vi*^
deatut.

Digitizod by Google
 CONFIRMATIO. S^t

diOtur. ^ Smi MUtm eius generix innumraln^

Ua. IS^e igimr ^^mationm confiundum $ft.
Qc. (iediu.1.71,.

Si tuis in meditationibus admittant aii^

qoam argumentorum eciam confirmadooeni
- t) geaeratiora quaedafn et aiyftraftiora 2)ma-
gis decerminata^ indiuidua> ec flngulanat
vtraque traien coniirmare tempus et locua
non peimitduic: illa lemmatum inftar ex di*
fcipiinis incelle^^uaiibus quafi nota fumas
pociuSf et in liorum probationem operam
impeodtSt quam vice verTa. §. 677^ 751^
Plinius 1. XXXVIL in prooemio fumens
gemmas in arSum caaSam rerum naturae maie-'
/latem^ Iimmiae aetatefcalpi/maragdof folitof
confirmat editfo Atexandri M. quo vetuit in -

gemmafe ab ako fcalpir quam a PyrgoteUj noB

^ duhiif $«8f7* ciariffimo arti/eiuf. cL
'

AHGVMEKTATio completam certitu-

dinemexhtbenseft KECEss AiiiAf incom^
pletttB) in aliqoantolum jncercist quaeprae^
ftet^ fola eft probabilis. Dubias enim et
mulco magis improbabiies nullam cercicudi-
nemt nulUun perfuafionem feGom ferre, con*
. firmationemnullami^m vidimus. §.8f7i485^
Hinc re&e Cicero de inu. L44. Qmnif argu^
,

mmtatia frtkiMii m
Nift

Digilized by Google
|9* CAT. l. «KCT«
Nifi falliturin defcrfbenda necelTtria: naej/a'
ri09 pergCQS^ demonjirantur €a% quae aJiter^
acdiiwuur^ mcfieri ^ nec prakari pojfuru ^
bicur faltiin in adiunfto exemplo: Sipeperit^, .

vira comubuiU^

Si C€ofiriD«timi8 ekgantier tibi petmifedf

tliquando neceflariam aiiquam etiam argo-
aientationem cangere, quae fcilioec ad iogi*
oes fonnultni esofbi fbnhte fimul comple-
tam certitudinem intelleftui approbaret: ab
biuuscainenf formae fdUcec legicimae , ve*.
auftis ooculttdonibus nunc minus sbftiitere
tuum eft, quoniam tibi fufficere poteft argu-
menci euidentcm tntlogo ra«
fciencifici ftcis
tionis propiDtre verifimilitudinem 483f
829. Ad hanc autem doropleta formae con-
niftio non requiritur. Hioc Cicero gmus
etitro arguumuamii j qmdmme^^laruB^. 86i.
demonfiratione ^,347 verfattir^ fuadet trada-
'

n fnaxnm aut per compUxianimf diiemmaen-

thymematico*crypdcum 9 cm p9r mmmwuh*
nemj fyllogifmum diriun£kiuum toilendo po«
nentem^ fed denuo fiitis crypdcum 9 cua per
/imp/ieem eamlufionem , cuius exemplum po«
nit fy liogirmum hypotbeticum. modi po«
aencis enctiymemaikum« 45^

S. 863» / . f

Addit quid^Qcero: jtffifiif Aar dUigm»

Digitized by Google
 CAf. 1. s%cr. LL 593
$€r vidtre ^poriibit^ nc quo paao gmus hoc
JtUt pcjpt^ vt n$ €mfirmaiio modumin fe ar^
gtmenfatiQnir habeat tt quandam Jimilitudinem
necejfariae conclu/ionitf mrum \pfa argumm^
tx mcejfaria rmiom conftflat.' Verum
aequusinterpres animaduertet i)diligenti«
mfn in foro aefthetico debiumpoUultri»non
iccorarionem logicorum mathemactcamf
2) ficuti confirnnatio tantum intendicurptr-
foaforiai, ita nec cauendum efle, vt ne logi*
. cis quidem iUbtilicatibus et puriorisrationis
intenfiflima vi tua poflicargumentatio refel*
li» fed vt ne poflit repreiieodii ^855« vt
ne vel^ad renfuni ercoram analogi rationis
tribunali faKicatem in eadem aliquam ae«'
llheticam S. XXVlll, detegere lit in promtu,
9) paralogifmqs vtique etmera fophifmau
reiici,quibus nihilinntviriumad perfuaden*
dunii fed inanis tantum certitudinis fpecieSt
837« fufficere tamen Ciceroni,vtargumen«
tatio ex neceiTaria rationeitenfiilatt neceum
requirere> vt omnis haec et fuffidens inter
argumentandum ratio» qua pote^ manifeitif-
Dme rationis ipflus perfpidentiae liitiiicii-

tur« 8^2i 843*

§. 864*
Incidss eleganter medicacurus in iudi-
dnm^ qutlelcigict demonftraciaam dtcimus*
quodque hinc vtique per fcientias indiget
4«moolbacionei &t tamcn idem» quantum
P p noue*
594 CONFIRMATIO.
»

noueriSi spud cuos {q coQfelTot de quo con-

ftec intcr omnes, fit etiam in promcu necef-
fariaqua^dam argumencaciof cuius camea
praeuidea^vel omoeai ambituoH vel aliquam
parcemy quam refecare nequeas, cuis minus
perfpicuam ac euidentem fucurami ac ip£i
iam eft. conciufio. Hoc in cafucotam iffam
tuarp argumencacionem necefTariam lubens
omitce iudiciiquje tui demonilraciui» fed fi-
mul per fe fatis nunc eutdeQtisaaimaduer^
fione mediocri contencus acquiefce, §.Sf8>
847. Eadem regula modum et fine^ prae«
fcribett quousque in analyfi argumeQtoram ^
per profyllogifmos adfceadeire e re ficele^
ganter confirmaturi,

Inddas in meditationibus aeftfaeticis in

propoficioncm dcmonftraciuam, quamindi-
gere conlirmaciombusargumentorum probe
praeuideaSf habeas autem argumentationem
neceflariam in promcu, fed fimul aliam ali-
quam probabiiem cantum. Interim in illa
praefagiat animus haefuros tuos, ipbieftum
tuum perfonale primarium, in ipfo proba*
tiouis cardinc^, veluc oblaco quodam nodo
Gordio> defuturam illi necellario tuo argu-
menco relaciuam vel omni ^ vei magna cx
parce» feniitiuani euidenciam>inteUe£^aalem
aotem horlzontem cuonifflt nunc certct
tran»

. Digitized by G(
 »

tranfcendere. Hanc autem, probabilem fci-

Ucee» alceram proba^onem pianam fperare
poflis et perTpicuam fore tuis et oppido
euidentem vel ipfi ratioms analogo* Hi<;
praeter arguaiencationem probabilem ijic*
ceflariae. Incercuni cercQ? cercp veiiscre»
dibilia? §. Ssj. Vtique. Verum non ideo,
quia praeferendum incertum e(t, fed qui*
tuis elt feiiiiciue.€erdu8 iacelie^allcer. icer^
Cis> quae nunc certe^ non inteiligunt Non
r G
dibilius, ac illa cerco verai q^ibram ipfos^
Aunc c^rcei cranicexidic euidencia* £39«

ProhUnki quatido Cicero dieit»46. qmd

jkrifoktj $ 484. exhibet eccafionem obfer-
uandi quarcam tiQm ipeciem, 195949^1
4S98* qua mortcum cogicandi geniis^. 226.
i) velucaliudagendo» tacite fuos de pro-
faacis au£U>ris moribus incimius iemper inci-
iBiusque perfoadeatf f 227- itt^ vt iili fub
.

iibi marte tandem perfonam cogitantis ec

cbaraderem moraiemi vc amabilem abfolii^
le» fic nuQc fimplidter faooeihmi» uunc 00-
'

t>ilem9 nunc omnino grandem^ prouti ma-

teriis»obie£^is ec dynamometriae fuae nacu-
nli proportioaatele pingere voltterit,$.462«
cuidenter deprebendiffe videaniur* § 213
P P 2 g6j.
 HdK perruaforium g66. 2) memor
illorum, qui nihil rtaum^ nift quod ipforum
moribus conumicu^ putabunt, Corn. pr. quos
nooeris iioti efle paucilfimosj ii qua cum
iisdeft coti^anc, quae vclit perfuadere,ea
more maiorum et inftitutis facrofanftis ri-
tlbusy ipfisgenciom confuetudinibus, diutur»
noque mortrionjm vfu comroendando tri-

umphabit; fi qua pcrfuadenda diffentire vi-

deaucorab iisdem* eafibi non fumictraaan-

da, nifi fub bypothefi f 84<J. 3) de morani
.

optimorum veriflima pulcritudine, de vera

vitiorum curpitudine per naturaies maxim^
colores vtrorumque laborat intime fuos pcr-
fuaderei §• 574. 4) in moribus ftriailTime
'Vefis (caphaQi Xcapham oon dicit
folum, fed
etiam confimat» qoando pukrepoteft etvi^
tiis pulcella, et.foeda virtutibus larua de-
tnhi^ §.580. \ .
/

Hdir perfiiaforiom f} mores et faOay

de quibus dubitari potcft, nonc in boriam>
noncin malam parteni interpretatur, non fi-
ne probabilicate,falcim acftbetica,fecundum
regulas veritatis moralis, de qua§* 43ir,4tf7*
fecundum easdem 6jhiftoricefingendismo-
*
ribos ec £i£tis eam probabiiicacem circum-
dabit, vt, licec, quomodo aSa res fit, igno«
remus,

Digitized by Googl
 COMFIRMATIO* '

S^J
remusi ius tsmea iurandem crediiliatis. vix
perborrefcerelnus perfua(i non aliter agi
potuiirei T^P* 7) in ipfis fii^ionibus mo-
ralium poeticis obferuabit certittidinem ex
*

aiialogia ctfm mitndo poetico $«5i i* 5i3.6t

V earundem interna veridniilicudine refultan-
tcmt f 89* vtfpe&ator tuus perfuadeaturi»
non quidemt quae iafia^^foiitf tanien veriffi*
menarrari, qualia fieri debenC) liecerocof-.
micat 586. 8) vbique lucem et vmbram
in mida veritatemoralium pingendalictem«
perabic, §. 666. vc haec aliquando plena in
Ittce refulgeatf 62^. nuncfubindiseturcan*^
tum ad cogicandum fpefiatori reito
pluribiis
(kisy 654 662. nunc ftriftiflime vera pate-
ant aualogo racionis et fidei hiftoricae»,
§. 441. nunc in ipfls fabulis^ dominari veri-
tacera, §. 556. viuide fenciens in admiracio-
nem iimui, fpleodidorum mendaciorum» •

§. 477. rapiatur fpefiator bene loata tbau-

maturgiai §. 8o8*

Probakb porro Ciceroni eftf amdeji in

opinione pojitum^ de inu» I. 46. Nos illud
conceflimus verifimiie, 484.nequetamen
eicfem generatim probabiliutem tribuere
poiFumus, ne aeftheticam quidem fempcr.
|,4gf. E&empia Ciceronis funt: Impiis
wpmd if^oi pamoi ejfe praeparMUf ^i^qid-
P p 3 phito*

Digitized by Google
 0 •* t

^98 CAF. l. SECT. Ll/

phitofoplUai d$fU operam y non arbUrari dio§

'tffi. PrimQin eft adhuc plarifncmim bpinio»
neque tamen probabilitatem ¥el aeitheci-
cam apudaliquosaodicorum nandrcerer ar»
gumencia ex {afemo petitis, apod eos (€tH«
ceCy qui futura poft banc vicam omnia ne«
gare magoum aliqoid perperam opinaotw*
Nec apud alioa nonc m
confinnando plos
proficerem,Sifyphi lapidem et aquasTan-
tali fugientes mioatusy qooniam has infero-
fum poenasnon ampltoainfotsbabentopi*
nionibus. Serundum eft opinio vertflimay
fi de diis ec exa£iius pbtlofophantibus lo-
adieifmom iropuces philofophiSf
quarisy fin
multos nuno inuenies audicores , quibus
ciusmodi crifflioactoiies non amplius impo- -

nanb

4. ftro.

Aflenfus nofter nobis incerto dacos eft

opiNto NOSTKA* Opiniones foasfro-
'
ftra perfuadendis obtruderec aliquis confir-
mandi graciai nifi finc eaedem fimul opinio*
lieaeorum^qufliospotifftmomcogicac. Hinc
ance omnia videndum in opinionum vfu^ an
finc opiniones obie£li coi perfonaiis prima-
rii » an forfan altorum tanciim. Opittanrar
vel non ponderacis ad affenfum rationibus
XtFINIONE PKAfilVDf CATAi Vel opi-
fiione nunc logice 1 nunc foktm aeflkfaecice
' '
pro^

Digitized by
 » » ' ^ • • •
*

CONFIRMATIO. .
^ .

prAbabili, vel nobts tthm dubiacy ve) •mni«

•
vo improbabili opinioni afrendmur, quoni*
am idvel licerei^ vel ojnniDo moralicer necef-
farium putamus^ vetponimuif verofimilem ^
-
nobic. donce an probabilis fit, nec ne magis
liqueac^ vc ica dicam» interimiilice ec pro*
uiiiotiaiicen ^ Ad quam daffem quaedam ppi^*
' • nio intra nrentem tuorum pertineac quum '

'
vix et rarOiCeitus eiTe poteris, ppftid » an^
in opinione eorum pofitum fiCf quod sd con* *

. firmandum afferri poflity potfor cura tuum v

'
erit, an opinio tuorumexanimi tui fenten- -
*
tia lic error» an minus » vc ,ag^e poflis .

• •»' .•

§• «71.
•
.

Si tandem Ciceroni probabiiia dicuntur

. omfiia;# qua$ habmt ad mores ec opintones
aliquam JimHitiidintm, contrariay paria^ quae"
'
quicadaiu fub eandemrationem, de iou.J.46.
viereory ri6 verifimile ec probabiley perfpf^
^
cuura et euidens, fi fequaris, fiiepenumero «

confuderis. 8f^v In ipfis exquifitis ab

eloquencifltmo vi rp exemplis fallori an par-
ua facis vis ad perfuadendum anaiogo ratio*
; nis deprehendetur, fplendidum et oculos
primo obtutu praellrtngens* ab euidenti fi
doftum eft diftinguere? Interim qui fem- .

' per non dabuntt aliquando falrim probabi-

lemeonfinnaclonem Aigg^rent Ipculi^f 1 3Z.
Pp 4 872i

' Digitized by Google

0OO e'kf. i. s£cx.

Pari funt in pretio, qui fequuntor, 49^

proliabili uin (oeifJfgJU/fo, cridibile^ iudUatum^
iomparaMt. Signum efle dicit, quoct quUUam
fgttijicat e. c. Haftenus quis negct? Quan-
do vero de gencratim a<idic> indigera
fignis
M ttftimofnin et graui$rif iMfirmatunUs^ de
fignis il!ud omnibus eo minus coneeflerim„ ^

quo mions, j) omnia iignt ttntum prob^ .

bilia foot, quoniam ex aftifQibus perfuaiio

completa, e. g. ex putrefaftionetotiuscor^
poris certitudo morcis, ^^probabtliaetiam,. :

fi vere /int, quae di€iintur,femper grauioris

confirmacionis indigentr 861,865. Mife-

ros medicorum filios, qui in Aia prognofiv
probabiii coUaeis rrgnbmorboruniomnibas»
tamen indic^enr vbique teftimonii aut grt*
'
uioris cooiirinatioius^ ^

# *

Cndibik non tam Jitu vtlo ttjk anditoris^

opinknefirmatur, ^69, 870. quani ob tn^ #
ternam fuam probabilitatem etiam cu&ic per-
fuadety quando teftium eciam auf^oritacenft
minus perfpe£^m habeaimis. bidkaium.etfk
Ciceroni res ojfenjione^ aut aiiLloritatey
aut iu*
diciOf aticuius aut ali^uorum comprabcuaj id-
que vel religiofum^ vel commune^ vel apprabtb-
tum. Cofnparal^ik diuidk idem in imaginemp
coUatiomm ct exemfUm^ gju
> 874-

Digitized by Google
 t

CONFIBMATIO. 6oi

'
raferebat^ demonjiratus efi. 639. Neque
taiucn ipfe fibi facisfecifTe videcur, quando
Ibtim addi(: /ii/^ra^ii/ia /aif/iiffi mo^ iifi*
merof^ et modos et partes argnmentandi cojifitfe
ttpermiJU difperjimus, Dicamus eninitquod
reseit Fontem confirmacionis coiuslibec
non generalia quaedam apericnctopica, fcd
nacura chemacis penicius cognica» coniir- ^

'
mandonimque vericas, quaip (iert poceilf
clariflime perfpefta* Ipfa firiencifica pulcre
medicacuri conui£tio» rigorofeque demon*
ftrandl babicus mulcum ipfi proderit, fi Wm '

rationis temperare, ^m argunjenrarplendi»

decolluftrandinouerit excirare* Neque de-
f
' jDonftrabic hoi tam varios fontes rhecor vl- " '

lus, vllus aefthecicus, fedpulcrapoc us eru-

dicio, §. d^.et experiencia, quae in rebus t
, U&i fignis exiftencidm maxime probabiii^
bus exponendi fuppedttilbicvfum. Hauftu-
. risex fontibus iam defcripcis quaedam for«
te topica nonnumquam txkkm aliquim da*
Imnt, ah'as confirmationum aefthettce foll-
, darum erunc arena pra fundamento. $.839«

PP5 §• «71-

Digitizecl by Google
 f 875. /

Poft inumtionm argumemi ah/oIuii(h

nm argummianJi pneqpic Cicerot f a eam*
que veTindu^ione, vel ratiocinatione fieri pu-
tat.NuQC femeftres etiam logici noruntia-
duQiooem efle irtciociottioQis fpedem.
,
*
Idem eainci poceft, fumamus ipfam Cice-
fi

ronis de raiiocinatiom defcriptionem, 57«

Eftoraiioix ipfa re probabik al^quod e/icienff ,

quod expojitum, et per fe cognitum fuafe vi et

ratione conjirmat. Sed longaeuua error eft
indu&toneni a radocinadonei tanquam op«
pofito aliquo ac plane diuerfo feiungendii
. «quoniam raciocinacio ec eius genos adi i>rdi-
'
propins accedens paene
jiarios fjrllogifmos .

td haec vfque tempora confufum eft. Nos

- nnnc de forma-pulcrarumargumentatioQum
mulci noh erimuSy quoniam eft aptior in «e*
ftecicis locus de eadem exponendi*

f 87tf.
Ad locum aefthetices de pulcris ratio»
Ctnacionibus rice formandis ablegemus^ ex-
cucienda> quae Cicer^ babec de induftioni« •
bus n. fi-5tf. ec tra^ationem de ratiocina-
Cionibus venuftiscam (jmpiicibus,quam cojo*
cacenacis» qua pacebic illas efle poile acible*
re tript^rtitas, neque tamen femperveltoc ,

conftare parcibus neceiTario : has vel crium *

tancom pardum ^fk pofleifolerecamenqua-

^ .
'
tuor,

Digitized by Google
 CONFIRMATiO. \
»
<Joj

paotf vel qutnqiie. pardbas abfQlait quan*

^ quam plures ettim irticolos non omnino
rcformident* Vnde diiudicari pocerit
'

' controuerfiaf de qua Cicero 1. c. ^7-76«

Nunc fotani notemus ei usdem iudidum f quo .

abhorrere cenfet ab vfuoratorio (hinc mul-

'
to magis a poCticO} generatim aefthecico)
pmUaet obfcura (kot UiJ^fiT^fj 6'^i.)d$
quibus certum ejt artificiim conjliiutum, (logi-
I cum) qnHnu fciiicet rationibiu tractentur ar*
'
gumcnnukmf in phitofophia. :

§. «77. '

Praebet enim occafionem concelfae *

§. 8<(2. nunc adiungendi con*

S^S- libertati
fiiium exprefle difluaforrum , in venuftis
confirmationibus ne adbibeas ratiocinacio-
nes, quarum forms^fecutidum.Iogices siti«
iicium legitima logicorum gnaris fine vlls
^
crypfif fine vllo faltUf fine vliis sdditamen*
tis vsrtstidoibusue retents ftsdm appsrestt
quosque formales logici dicunt. Logices
imperitis forflaaies eiusmodi- fyilogifmos
. qualemcunquef mslorem cstnenf certitudi^
. neoi» ac alios, dare»nunquam expertus fumf
nec a priori conuif^ust fi cum vere per^- *

filaforiiSf vti fias eftf compsreiltor. Perld \

logices aut operae pretium iudicabunt ali-

quam tuarum raciocinationum etiam in for»
msii rsdonis cerdtodine msiiuricoDCempls*

•
i
t

Digitized by Google
 I

404 ' CAF^I. SICT. LI*

rif«ec tonc ipfi fonnain tuis logioiin imfaifrt

pocerunt: aut cercitudinem eiusmodi^nunc ,

, ceftei non defideranc, hinc oec his prc*de«

ris; vel placebtsfiogoltricer. loceriQi hori*
zontem nunc tuum tranfcendens, §. iir.
maocai 159* n^cg aefthedcuin negiigenfy
4. 193» 194* msle tenniai 2^1'. ficai« exi^

liai arida, exfangvia, ieiuna» 246. ftu- ,

dium veri ro^le locatumi nuoctuo» verifi*

nilttudiQis aeftheticae ihidio praeferenst
5TJ> 561. probans nonperfuaaens,§.54r.
aeftbecice obfcura,^. 63^636^ cogitare,ne«
que camen aeftheciGe folidos iudicaberif•
'$840,842. /
f 378.
Confirmacorus potius materiamfaaroiii
^
'
probacionum curans, fecundum S.XlL pot-
erit h^ien quandam et quafi fiiuam ratio-
nom aiiqoando detegere i> coordinatarum
plurium « quaeque (ingulae conne£^antur
quidem iatis beile cum coafkmando, vide-
ancur tamen a fe inuicem fiitia independen*
tcs, 2) fubordioatarum intcr fe, fic, vt to*
tae quidemet integrae feries ad confirman-
dum vsque didufibie non ica muitae fi«> ad
I harum autem fingulas multae tanquam vt-
teriores probattones concarranti et in bene
longam piuriom membrorum 'probanciinii
^
xoncateoationem poflint ccmcrefcere» Si
breui*

Digitized by Coogle
 J

CONFIRMAXIO/ 9
60S

breuicas quasdaoi reltnqQereiulTerjc, pofte»

liiores veoidUos^ ac prinio loco defcripcaey
- recidencun Numerus enim ec quafi fyna-
tbroifiDOS ^uidain nouormn* femper no^o*
rumque aigikmencorura plus graciae 9 plus
'

'
^

yiuidicatis babebit, acvnius argumenti trans*

fiDendens forte patientiam anatogi raiionii
4iroten(io4 Haec incen^am veri confcien*
ciam, certitudinem rationis amabilem faga*
cicaci, maiorem exhiberec^ faceor« ted iUa
copiofius probare tt&racionisanalogonmic
quaerendam maiorcmextenfiuam veri con-
fcieociam poUiceCjur^ feniiciuam euidenciamt
5-847-

Neque tamen argumenta confirmacu-

ms nnraerec folom» 878« fed eciam pon-
deret, I77- quantum ex quouis veritas ec -

verifimilicudo coofirmandi pacere pofliti iu-

dicansi hlL 697« vt digna relacu poflic ad-
hrbere fecundum iuftam lucis ec vmbrae di-
'

^enfatiooem fingula cqilocando» 666.

reie&isomnino phivolis, quoramvtsdi*
lucide probandi vel nulla, vel infinite par-
'
«a.^ 8399191« Neceacemerefperes, faltina «
vt vmbrast graoioracoimicari^pofle. f 66t.
Quidenim? fi vei vniuseiusmodiprobatio-
nis ex vmi^a procrahacur admirabilis imbe*
dilicasi CK ci^klencer pojumr ob ocolos»
, . quam

Digitized by Google
 CAF« I. S£CT* hl.
1
i

fane vel opciniis aliis meras concemtus ec

obliuionis cenebras poceric adipergere.
§. 66S* Saiiusiftf mmanSi^ aSoicV^fe ab^
ftimre conuicio, quam kuibus^ aut friuolis^ aus
manifejlo faljis reum %ruf[fere^ quia Jides caeU^
ris dBSrabiiur^M qm nihU obucis^ mnififfe
di poteft maUdiSaj tanquam fuperuacua , qui
vana congerit^ con/itesur vanumM anssaSis ar^
ipmmsum^ im quwus vimif quam sasin^ maJbsa^
rit. Quintilianus InlL ou L. VIL c ds
camsSuraf
m f .

1 • *

'
§. 880.
. ConSmiatonis C folam veriiiiniliciidi-

fiem $.483. iliuftrancibus §. 730* in argu-

mentis eligendis acquieuerif; me quidem
arbicro# facisfecit officio nonc fuo, §. S39>
855. eam camen verifimilicudinis fpeciem
vei gradum, quem promiferaCt vei resy vel
^bitduni ipfius perfonale ' praefercmi at-
Cendendum rice poftuiauerit, iiluftrare
qmm nacurap iplam iubeacurt
per. 104»
argonienica cantom hecerogencam a qnae-
iica verinmiiicudinem I vel eodem grada
HUBorem iiioftracura, vel omiccet omm«
BOt vd in vmbras Mcim ccmiiciett la*
ci liis vnice referuacis, quaecalemet tancam
VjeriOmilicudinem extiibent, quaiis ec quaOf
«a.po(eebact]f» XJU^ V« £xemplal«gem
_ \x .
gene-

Digitized by Google
 CONFIKMATIO. ,607 -

generaiem declarabunt» 730* deterimn»*

ciores Tegulae«
^
887- '
;

Si de poflibilitace naturali cuiusdam

*
.obiedit quaeritiir» 432. aut de morali '
tius difta, ^ 433- argumentisabrolucam tati-
tum confirmacurisi vel nullus, vel in vinbra
N tantum locus eft. §.4311 880« Si de veritt*
te morali cuiusdamobiefti quaericur,§,43J.
argumentis poflibilicacem eiusdem moralem
latius di3aKD 433* tantum coofirmaturis
vel nullus, vel in vmbris vnice locus eft.
$.880. Si quaericur vnicas a£tionis, loci»
tenfiporis hypothetica , 439* argumentis
vnitatem generalium abfolutam coniirmatu*
ris nulius, nifi forfan in vmbris, locus eft.

\* 880* Si de) veritace obi^fti fipgularir C

'

. exiftcntia quaeritlir, argumentis veritatem

generaliumj fub quibus obie£lum continea-
tury vnice confirmaturis, autnullus, aut vni»
cusin vmbrisilocos^eft. § 440,380. Siquae^
ricur, an aliquid (it ftriftidime verum, argu-
menris guamcunque poflibiUcatem eiusdem
tantum , vei veritatem heterocofmicam dc-
claraturis, aut nuiluSi aut vmbra folai locus
eft. §4441.880«

§• 88?*
Confirmaturus fiftiones ftriftiflime vc-
nS9^So6. iime^ail(i4liu&iuftoiias§ti09^

Digitized by Google
 I

608 CAK, I. SICT. LI.

fel onitiiiio poedcaSf f 511. td perfatdeii--

dom aiTerrec, eciamfi vel noftro iilae, vel
poeurum muodo bae non videreDtur con*
tradtcerei 5 1 3« nec vtopitm rtperenti
'

^ 514. analogicae §. S76. nec prorfus igno-

Ctet § 518' nec anomala figmeDta^ § s^o.
inmio fi fi^is huiusmodi lucem potiliimam
afTuderit, iure cenfebitur mendacium men*
dacio tegerei ne perpiuati 88x.

* ' 5* 883»
Si de verifimilitudine ftriQiffiine diQM
dati obiefti quaericur, ^30. confirmatu-'
rus omjtcat fabulas» ^.526.Ui(loricas etiam^*
multo magis poeticas» $• ^zy. fattim ne mul«
cum in iis haereac, $.88'* ni/iforfanaliquan*
do inftri£lius probabiiibus, §. f ji.autnarra-
tionibus eiusmbdif qute ftri^iififne vert
concinere, fabulofis immixta» §. ^26, 527*
oteftaedhecice fiilcim probabile reddere»
f.5S3« lo vltimo cafu confirmattirus.pro-
uocans ad ea, quae in narrationibus, quae
fabulae dicuncur, flrifliflime vera efle facis
oftendii^ ^ 485» 847* non faabet, genertcim
caufTanf), cur haec argumenca vel taceat, vel
obumbreti §• 880*

§. 884*
Aeftbeticodogmatict coofirmtturur
fmmi fitcis£ftcitcofikiO| fiunc fiu^ licet non
' tdfcea-

Digitized^y Google
 *
CONFtRlilAT.IO. '
609 .

• *

«dreendat vltra' verifimilitadinem dogmati*

cam, 577. dilucide propinandaro» 839*
HoQ eft generadm, cur abftineat a comroe-
itiorandis» vel etiam in aliquo nitore fiften«
dis arguroencis perfuaforiis logice forfan du-
improbabilibus,probabilibus tamen
biis auc
vel ab ipfo cottimode ad hane
ftefthetiee»
probabilicatemeuehendis, §. 48^. Genusco-
gicandiftri^tiusaefthecico-hiftoricum ftudio«-
fiim veri ac fplidi nec patietur fua confirma*
tufuro vel fntra poflibilicacum quarumcun*
que raciones, §. g8i* Vel incra niiide pin«
gendam aliquam po6ticam verifimilittidk
nerofubfiftere> §« 88«^ nec ad racionales cre«
dibilitacis» au£loricacis ceftiuro^ incerpretatio*
nis locorum amhiguorumt diiudicationis
contradifttonnito apparentium, geographiaey
thronologiae, genealogiae^ e. c. calculos ec
difcuffiones afturgete» ^So, 583» Hinchi*
ftortcorumv v^nuftaefimulfolfditati, § 839.
ac logicae criticorum atcurarioni licare vo-
lentiumi toc prodromi» notae» i]iargtnaU«>
l^ppendicest c 584) 847*

§. 885*
Confirmaturus habeat argumenca per-
noh fufficic inde fri«
^uafionis fatis multai
uola^ nec<)oae6am veriflroilitudinem pro-
miccenria reiicere: cogicandorum cxplicice
eiiam pro digniute lucist viui«
«uittis^ iatis

Q q ditar
610 CAP. I. tlCT. hU

ditttisi et clariutis affundendum eft exteik

fittaet $.tfi8. qua
eolluftrencur ipfae res,
qiwe ad perfuadendum adhibentur, ea po-
tiflimum parte fui> lat^rei .vel faciet quae
M&nvvM pRtfBANDi contineac^ neceffi-
tatem pofitis his admittendi fimul veritatem
conlirmaadif 85 r S 3 9 Hinc coordinau-
rum eciam rationum) ^ 878 nec inepurum
ob § 879-884. fi plurcs in hyle perfuafuro-
lum argamentorum adbuc fuperfint^ quam
vc quaettis per breuiuteni rotundam /atis
luci fuae ponTit exponi : praeftat ah'quas ea-
ruadem aefthetice firmiores in omni (uo nsL*
turaii mtore proferrei §• 625» 622. ne ne«
gleftis quidem veris coloribus, § 688» vel
floridiflTimis, 693. ad non mediocrem vs-
cpiet & fieri poteft» ttiaumtturgiam» §.%q8^
quam omnibus nimium cumulatis, fingulis
pun&im et concinm> aut tamen iufto breui-
11S9 expofitis obruere forfan et obtondere
le£lores e. c. primarios^ non vere perfua*
dere. $. 839* <^34*
#Oooo#o«eeo 0oe ooooooo
SECTiOLII.
REPREHENSIO*
'

§. 886.
Quanquam reprehenfiononoiiiiqttam faa«
tum animo confirmandi thefin per ia*
dire^iam p^obationem tentari poteft; 854.

Digitized by Goo^k |
 < *

. # .
, . , . I

-KBFREHEVstO. tfll ;

nos tamen eam helc confiderabimvis in gra-

, uioribus concrariuma nobis
illis cafibus, vbi
(eorifirniando , huic oppofitumt et thefeos
.noftrap antithefis oblefto noftro primario
poflec allquid veritatis in fe continens vi- > -

deri, vel moltunt. BSS.- Diifentientes

enim aefthetice refutare, vel repre hcndere
'
pulcre cogitaturis magis eft^neceiTarium » ac .

demonftratori logico refutare cdnciufioni* .

bus fuls ri^ide demonftracis contradicentes,

quia i) eft in opinionq multorumt licet
^raeiudicabt pofitumy contra quae JDulta
pofliint obiici (quomodocunque, quantula^ '
txuique») ccru non videri» 870« *
• • •

»
•
; §. 887-' •
•
^

2) Vere etiam probabilitas omnis,

tam logica, quam aeftbetira, non tancum au-
Stis racionibus pro tua feotentia^ pugnanti- -

bus, fed eciam imminutis et dilucis rationi*

'bus, concra eandem nuae feciflent, crcfcitec
intenditur. §• 485> Hinc etprobabilitacibus
logicis magis neceifarium eft rationes dubi*
.
"tandi infirmare, vel incelleftui falfitatem con-
tra dicendorum exponere, quam dempn- .

ftrationibus, quas completas et mathenna*^

'
ticas dixeris. 3) Non adeo leui momento
tuas ui partes probabilitatis aeftbeticae per-
trahetur tirutina, ac logicae, nec adeo acu* /

^ com cernimus fen/itlue , ac intellefiualiter,

Qq 2 .
quac
• • > •

• *
Digitized by Google
 quae pars rationum fuperponderet^ Hiac;
perfuafiqni aeftbecicM confulicur, non ad-
dendo foliifn pooderapard» quae fubfidere»
fed et deraendo parti> qua.e debeac notabi-
lius alleuari, quo haec videbitur faifis» hoc
Uta videbirarieQficiye v^9(uxiiUw. 48 2>
489- ' ' ^ -
•
.

Vere Caiumella dixerit: Repnhem^

fe peccaniim nom foHt ifi^ fi nm u nOi vtank
^
doceas^ et reftc iungat vtrunique belle cogi*
^
cacttrusf § 854^ 855. tameo $. %%6y a87« ra^
tiones nobis dedifie videoMir^ ex quibua tx
parce poflTit intelligi, qui fiat, vt in fenfici-
uae cogQitionis fpkaeia paedagogos faciiiu&
UMienias». quam patres; quicencepc^au
ab exitio pojjlnt repreudere enntes,
quam qui noDdujn in deuia lapfos dlre^i^
docanc in amorem optimi» fotyricostandeni
facilius> quam paraeneticos. Optimuro eftj,
quodCicero virtuti tribuit> fi fen&busn.oftria
Ariftippi volupcaablaodiatur« Qii. aCt 1. 1 39.
li fimilibus in cafibus, vt prafticis, ica etiaiu

theoreticis^ viri boni fuaday reuQcat, vet ^a*

iw rqnrihmdit manu^ Picudim Uhs ij/im^
tui t&cit. Homimm iungit dio. §*-8Z9>8$84

Reprehmfiooi footes aperire hoc mi-

Bus neceiFarium eft| fi vere Saluftius ad Caq-
farem:

Digitized by Google
 ' REPREHENSIO. fSl^

iv^mi Ad r^prehendmda atiena faSa, autdir

8a^ drdet amnwus hnimus. f^ixfatis apirtum aSf
aut Itngua promta videtur , quas meditata pe*
Qore euoJuat. Vix taoien eaodem defipiue*
xic Ctcera de inu. h per quam argumen^
tando aduerfariorum confrmaidOy §.886. SSS*
diluitur gut infirmatur, aut atUutUur^ §« 887«'
854 quom eundem huic fontem cribuiCt
quo vtitur confirmatio, 62* de quo §. 8<Jl-
^73« ec praefercim 874« vbi dif^averiifime
£mul omni reprehenfionum fonci conue*
niunt. 6s^

§. 890.
Sint incenm haed repFehenfiiris confi*
Jia: i) non argumentorum folum, et prae-
miiTarumf fed conciufionis etiam primario
impugnandae pingacurfalficas.^. g39. Quod
in ipfis logicis refutationihus eft vcile: heic
magis iudico necefTarium» $. SSy^quoniam
comparaci fumus» vc tacice nobif-
snulci fic
cum ftatuamus, etiamfi velperperam, velex
minus idoneis praemiflisi hucufque proba*
ttfic quaedam conclufio; nondum tamc^n

eandem iam ideo falfam efle^ pofle fatis ve*

jam> et nobis adbuc ignota ratione vel iam
probatam efie ritet vel a nobis dodiore
probandam propediem. Huic non itafal-'
ifae multorum opinioni fuccus in dato re*-
prehenfionis exemplo fubdudtvrjfi non fub<»
q j Q fito-

Di
iiftamus in fubniendis tntithefeos argumen-
fed et ipfam hanc conclufionem ita de-.
tis,

cUremus efle falfam^aefthetice S» XXVllI*

vtobfe£ium noftram primariumy non da*
tis folum, fed et forfan inueniendis quibus-
eunque fulcris, tameu eandem futtii^eri pAf-
fe deljperct. § 455.

Huic confiUo gpo» (atisfacit partim

iam tpfa confirmatiu « partim artificium 110«
^
ftrac direftae probacioni, ec antithefeos
praemiiFarum, vel formae probandi, vel vtra«
rumque fubuerfioni inugendi ex iplafumta
eadera conclufione ec antichefi deduQa, di-
lucide» vei etiam iplendide dedu£ia,magnam
taoien analogo rationt s falfitatem ^et incoB*
gruentiam ciusdem tandem ec velut ex im-
prouifo ob^ocuios ponentia» gf3f 884*
Qcero de Inu* L 63, omnis arffmentatio
jjrehenditur^ fi aut ex iii^ quae fumta Junt^ non
conceditur vnum, pturaue, (negando praemif-
las) aut kU cmceffit compkxio confici exhi/ne*
gatur: aut Ji genur ipfum argumentationisvi'
tiofum effc ojienditur (negando formam vei
certam, vel legitimam omBino).a«// comra
'
firmam argumentationem alia aequefirnuh out
firmior, ponitur. .1*

$4 8^2.

Digitized by Google
 XEPȣHE^ SIO^ .
^ 6lS

In eadem reprehenfione poiTunt plura

meinbra difiMndionis 4i Ciceroiie pofitae
poft fe inuicem tentari, §. 891. modo 2)ar-
tnis aduerfarii femper parencur cqncrariaan-
ma, quae |>lus verae lucis fundere videan*
tur, vt noftrorum luraen maius obfcuret illa-'
S. XXXX. Non aeque firma placent tan«
tum» quantum firmiora, 891* Huc ptaeitt«
dicia in reprehendendis latentia decegere,
§, 8ro. eadem cum praemiflTisaliis falfisper
inftantias euidentiores infringere. S, L. com*
parationibus paraipgfsmos reprehendendo-
rum eluderei quorura euidentes praeroilTae
tamen aperte falfam deot conciufionem'»
S. XXVI IL faltu!; iilegttimos ec fupplendi
impoflibilitatem ob oculos ponere, e. c.guafi
logici doceotf eieganter et ad analogt rati<^
*
iiis modulos exfequi. §. S44-

§. 893*
In primis3)vtiliter,adhominem quae
.dicuncur argum^nta, quem reprehendisy
armis proprlis' aggrediendo adiiibebunciiri
quoniam hominem ipfi fibi contradicentem
tanquam au£iorem veritatis fequi, vix eft»
fibi perfuadese pofiit» binc iabefa3atur
Iioc modo certe praeiudicium auQoritatis»
quod pro patronis aixtithefeos pugnare
potuifletf tanquam aeftiiettce £ilcim foiidis»

Qq 4 §• 839^
 , CAP« u ntct. hih

Artificis ejl imienirc in aaiom aduet^

jarii^ qua$ in femet ipfa pugneniy aut piignari
videantiir. Quinc. inll. V. 13. quod tocum
apuc heic legi merccur. 4) In reprebea*
dendo boc mi^is follkitus efto de geiier«
COgitandi fatis dignO) §. 223» quo minusae^
ftbecicus cum logico Tuadere poteil abfli«
neatitiii Aomnibus affedioncs animi mo» ^

uentibus, §. 22, quo difficiliuseft aliquando

vebemenceri neque came.a iracuada ageref

«
* «

$. 894».

Vltimum dignitatis confilium §. i84*

heic etiam, tanquam ex ipfis eleganter co^^
gttandi fontibus §. %6S. fluens confiderari
Velim, non tantum, quacenusidem virtuset
pietas poftutanty 183 • Quod in obfcoe^
nis fibi permiferont antiquorum non paucH
§. 184. inreprehendendopaenepluresfimi*
lem eidem iicenciam fuiAferunty vt adeo ra«
tionibus impugnare veterem, ied maluitl^
morem eo mapis neceflarium videatur, quo
pluribuseum^alioquinfatisinfignibus^exenH
piis bodiemi imitatoreseiusdemftciletQe^
antur. Quomodo reprehendat apud Ho*.
merum berosberoa,quis nefcit? Sed quan-
to iam in boc Aeneis Virgilii moratior eft?
I» hoc (Demofthenej diligenter exami^
noiM verborum omnium poudera reprehendif

Digitized by Google
 .REPft£H£NS10« '
Slf

^^efchines quaedam et e^tmtatt iiliidensquedu-

i^a^ odiofa, intokrabilia e^e dicit. QuineHam
quaerit ab ipfo, qmim quidem eum bellmmap-
felht^ vtrum illa verba^ an portenta lim : vt
Je/ihini m Dmo/ikenes quidem mdeatur Ai^
tice dicere, Cic. Or. 26. Ad reprehenfio*
iiem hanc belluae cuius eft erubcrcece 2 JDe-
jQoitheiiis, an potius Aefclitnis]

- > .
'
I §• 895. .

^ Qtiantor^Siushic^quinUmolitur inique
/ CafHuscontraPlarticium ct huius patronum,
Cicerojiem> cui tamen iam grauiora atque
magfta videnturf quod Ciceronis difceffum^
quem faepe deflerett Calfius, nunc qnaft reprom
hendete et fubaccufare voluit^ dicens non Cice-
roni tfVJrifttffliyyi^i^Ciceronem auxilio defuif-.
fe ? Cic. pro Plancio 86. Qiris nefdt cun-
dem difceffum non reprehendiffed etiamr^-
etgitaripotUifyduriSf odiojis^ quzeque Cice«
roni vifa effent iniokrabUiay yethXs iUuden^
, do tam fafta, quara non fa£la, nifi belle, §• 893»
praetuliffet accufator Piancii fubmiffum di«
cendi genusinillius patrohum? §. 72f Vti- .

"naoi ipfe Cicero in Pifonem, virum cenfo-

fjunif in ipfum Antoniumfelegantimodeftia
veliementiamvbiquetemperaffet.§7S2'724«
896.
Non iambos Arjchtloebi, nonliendeca*
lyUabos non Nafonislbin, autalia^
Catulli,
caeteroquiA venoiU) fed obnegie&um he-
Qq y
6l8 CAF. I* SECT. LIL

ne moratum coglcandi genus turpiter tcr

prehendentium
Tinda Lycambcofangumula tnoror. §. 893/
'
186.
Si non icur> qui eundom eft» nec eundum •

eft grauitati aeflheticae, qua itur §. 189. -

Nondumaudeo praecipere geueracim pul-

cre reprehenfuris, vc abfttneanc omnino at»
^

omnibus, quae perronalia vel magis barba*

re perfonalitates dicunci ab omnibuS) quae
finguiarem iiium homineoh cui conccadixe*
jris> proxime tangunt, eiusque pacriam, ge*
^

Dus,ingenium,mores, vitam,adolercentiam,
et fi qua funt alia« §. 752 -757- fidenter^ta-
men procul efTe iubeoi ii quia gratiis Uciire
voiueric, vel in aduerfariis ipfis rimari pbie-
Qji humiilima ec abiefla^ 195« quoniam
omntno t\qn pontint exponi ^.1^4; 12
ftriftius morato cogicandigenere^. 227« vel
abfoluce cancun) cali. 228*

897.
Ne peccem ipfepraeftans, quod difltit*
deo, non abiefta vel obtucii primo iuuat
exempia proferre. Sufiiciac vna Senecae
apocolocyntofis in Ctaudtumi qua Scoicos
ille minuj dccancacam forte tamen minus
,
'
eiuendam. laudl vircucis fuae ma£ulam inuf-
fttf quam auaritta. Quiscarederet? PJiilo-
fophus, quantus Seneca videtur, exful in
Sardinia defcenderac ad lacrumas et fuppli-
. catiQ-

Digitized by Google
 R£FU£HENSIO« 6lO

cattones in Polybium Claudii iibercujii

profuraSy !n quibu^ fapienciae Claudii plus,
quam fatiseft, adulacur> reuocatus abeodem
CliudiQ} Jion tam maio« quam fimpliciy mui*
'
tisque beneficiis cumulatus, quantumabeo-
dcra aliquid proficifci poterat, qucd eius
HQmine fiebac» eundem imperacorem fuum
poft eius mortem ore Neronis laudat pro-^
pte fapientiam adeo,vt rifum rooueric au-
dit ntibus» ec idem fub cempus, vrgente nulia
rattone politica, tamen tam acerbe ridety
veneno exftinftum, vc nec ab hoc fibi tem-
perare ioco podeCi quem nunquam fine in- ^
dignatione legt : FtHma vox eki^ haec innr
• *
homimsandita ejl^ quum maioranfonitum emi-
*

Jijfet iUa fmrte^ qua facUim kquebatur : f^ae

mi ! ptitoy cmcacQui tne. Paene pudet baec
fcripfifie poft Senccam.

f 898. ^

Iniuriae verbales, quae vel Hmplicem

honoremiaedunt»turpifltmae quideminre-
- prehenfionibus func, quaeraaieftatem fubli-
mium cueri debeanc §.3 17« turpiores inme-
dio cogictodi genere^ qupd ciuiiicatem et
mores mtenfi iam honoris poftulat, §. 178.
. iieque tamen in ipfo tenui cogitandi genere
carent turpitudinet 262. Prius impetituf
. eiusmodi luco fi fueris, nec a retorfionibus
abftinere debeasaggrdTori» debes tibi) debes .

fpeaatoriboa» et ipfi magnanimitati aeftbe;

' ticae

Digitized by Google
620 CAf.U SBCT«
«

ticae. §. 189, 27^ S^XXIIII-XXVI. Ad

hunc lipidem Lydium argumentum ab in-
Qidti» confequenttarum rynathroifmos> im*
mericas vel immodicas irriiiones examine-
muSf memorcs nationis ec faecvti^ §. 867^
quornm huic ferenda quae vtdeaoturY ilii ta*
men fi^cg omnino iam laedere iudicabuntur*.
§•213,212.
'

§. 899-
£c bonis moribus £iKiItus obedfes \ et: *

inanem operam infumere laepiuafuperfede-

bis, fi tibi diftum putes 5) neutiquam repre-
iiendetida tibi efTe omnia» quae conp^a cuas^
fententtal, vel di£b fint» vet dicf poffihr,
fed ea tantum, qyae fufpicaris obiefto tuo^
perfonali primario vedrimiliai nifi reprebeti*
dasi quaeque^fperaueFts poft reprenfionem^
tuam ab eodem in aefthccice falfis habenda^
$«^887- Parratio refponfionum adreprchea*
llones aliorum m
nosnoilraqiie direftarom».
§. 88^^898. •Quemadmodum Ulud fluUiffimt
prauipitttr', quod difetidinonpoffiiijileniiodi/^
fimutandum, /iquidem efi id, de qua iudex pro^
nuncicuurus e(i: n^aliij diligentiatapji, verbis •

etiamr refpondendum
vUfenttmiolis omnibui
putantj quae contradicipdfleautumant,^//^
ejl et infnitum et fupc7'uacuum 171. Sit^
€ui refpondeas. Caue vitmmnimiumfoUcitij et
cireammia momentaskiaantie. Qmtit^infk. V.
Xiil. duot fcriptis galeacus iiic prologus
. . apcari

Digitized by Coogle
 I

*
ARaVM£NTA P£RSVASORIA. 621

aptari pociiiiret mmus eleganter^ quembel-

,
le praefBifit Ciceco 1. L de fimlMis bo&brum
etmaloruml

SECTIO LIIL
ARGVMENTA PERSVASORIA.
poo»
ARGyMEHTA» quoFum Cvel vnicfif vet'
potior, vel nunc niaximeconfideranda)
vis eil feafitiuam datae percepcioni cercitu*.
ttinem conciiiare t fuat pbrsvasoria
. 8^9. Ergo omniaargumenta, omnes figa-
rae viuide probantes» S. XXXULverifimi-
iieudinemque pulcram illuftrantes » Seft.
XXXIII. erunc perfuaforiae, Z6. Habes
anfam iucendendi tuorum argumencorum
efficaciam elegahter» §. 141; fi probantia po«
tiflTimum illuftres^ et pingentia veritati con-
.fecres aeltheticaei quohiam tunc iiiajnon
probabunt fotum» haec non fplendorem ro«
him afferent, fed vtraque fimul perfuade-
bunt. §. 143. Sic pleonafmus apparens» cu-
ius otiofe pofitiiin addandamaiterius hypo«
thefin ec determinationem, vel dmnino roe-
dium terminumi negociofum efti confirma-
bit,^. 147» 855* e. g. Hifcrmeii 9CuUs vi4h
'

Contra id: . /

yidimusi an qui amant ipji ftbifommafin^

guml
ictx hkr. i. SBCT« hiu.

Pari artificiot quae videantar fynono*

miae, vel exergafiae, coniungi poflunt, tan-
quam aequipoliencest quarAjm camenacucior
le&or vel audttor « vnam videat rationemt
in elegantib'js> fufficientem akerius, 900,
14$. U5nfirmacurus^ 878.-885« rati6ia£tu*
§.
ruset reprehcndens f S^^. memorf probah**
tia quaedam vel rcfcHentia in vmbrasconie-
AuruS; venuite noununquam recurrec ad
praetericionem* f 148« Nec poenicet hut
INTERROGATioNEM recuiilTe, 332«
feu crypcicam declaracionem nos opuure,
vtaliquis confcientiam fuamde veritate ali«
cuius rei dicat, vel cogitet Prudens enim
fi caueris modo, ne incerxoges, vbi perfpna-

le tuum obie^mprimarium vel liaefurom^

vel omnino diffenfurum,praeuicitri poterat,
fine vlceriori addica perruafione: vna apca
interrogatione multum obtinebis» vt audi*
tor e* c. ipfe fibi tradac, et in mencem de-
nuo reuoceC) quicquidracionum dere» quam
afieris^ iam nooeratt etfimultibi concijietur
non raro, quem (uae iam fcientiae non pa« •

rum confidere non inuicus animaduercit»

840* aliquando fenfibiiiosmooeatur, q u em *
inuices intra (e defcendere fenfusanimifcru-
«tacurum intimos» ec ea certa fibi iam dudum
deprehenderei quae nonc bootyel maia di«
cuncun §1 142.
'
902.

^ '
Digitized by Google
1

...
RGVM£NTA
• • '

902.
.
P fi HS V A S O R I A« 623

.
,

'
Repetitioi cum maltis fuis fpecicbus
« heic eciam repecacur» vel ob id ipfuiDy quod
non folum perfuadec, § 333. fed camen mt*
gnam perfuadendi vim habet, non inepta
q^uaeuis» ec cautoiogica, Xed aecioiogiarum
praeeipuarum in rocundam^aliquam breaica-
tein contraftarum. §. 545. Omnis enim ae-
(iologia viuide cogitataquum iit argumen*'
ttim perfuaforiumt 839« iiiarum eam> fine
q'j3 non polTe videatur abfolui pcrfuafio •

poHey dicamus cum yeteribus RAXiONfiM

pcr eroinenciam,ec aetiologiarum racionum^
ue poiinimam, firmamentvm* cf. Ci-
cero de Inu. I. i8> 19* Racionem et iirma*
meiTcQm vel iisdem» ve1.pauliulQm inflexis
. cogitandi modis breuiter, fed iterato cogi-
tandam ftfteref vel liochabec efiicaciae ad
perfuadendum» vt iirmius haereac animis ob-
ie6ti cui perfon^Hs, cui potifiimum argumen-
to confidis. §.342-345.Nonfineperfuadendi
lenocinio pervigititm FimriT cocies repetit^
Num amefi qui nunquam amauit. Qiiiquc
amauitf nunc avtut.

f 903-
In his argumeocis commendetur pro-
bationum climax etea gradatioy 334- qut
cotum certifTima fua parte certius effe red-
dicum» non fedquadam po-
aurificis ftatera»
pulari tnitina examiQatum videatur 1 250,
879.

Digitized by Google
623 C. I. S.LIII. ARGVM« PERSVASOR.
879. Cauturus vel vmbram anticKmacis in
probandof ne facile perfuadearis eorum
argumentumfortioii-
confiliis, qxii debilius
bus interferere fqadentt auod praemittere •

non audeas. §. 879. An vnquam venuftus a |

certioribusin incertioradecurfuSf nifi forfan |

in iocis pyrrhonicis? In hyperbolis confir*

mantium g.folemeridiano clarius 5/Z,etre-
e.
'

prchendentium e. g. contra folcm ioqmitos \

praeferantur crypticae, quaefic iimitescer- I

titiidinis improbabiiitatisque anignandae ,

transgrediantur, vc id ipfum faftum efle vix

ac ne vix quidem appareat* §. 339-.
'
§. 904.. .

Non regoQuintiiiani regulam 903*

Fiduciam orator (pulcre perfuafurus omnis)
fj ae feferaty femperque ita dicat (fignifican-
da cogitet) tanquam de cafu optirnecogttet(^de
perfuadendis fuis obiefJis perfonalibns pro- \

be perfuafus). Inft.V. I3- A^oneo tantum,

ne nimiae certitudinisoftentatorde fide pe-
riclicetur. Hincagnofcocafus, inquibusbel-
le ad confirmandum reprehendendumue pof-
litadhiberiD VBi TATio,narratio vel fimu- \

latio ftatus animi, cui' rationes pro quadam

fententia pugnantes et contra eandem con- •

numeranti cenfentur aequales, praefercim fi ,

venufte tranfeas ab hac ad bellam euidcntiae !

Digitized by Googl^