ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο

Όνομα: Ημερομηνία: …./…./2014 ΤΑΞΗ : A΄ Λυκείου

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Νευρικό σύστημα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 1 ΘΕΜΑ
ο

1. Ο νευρικός ιστός αποτελείται από:

α. Νευρώνες και νευρογλοιακά κύτταρα.
β. Μυοκάρδιο και νευρώνες.
γ. Χόνδρους και μεσοκυττάρια ουσία.
δ. Άλατα και ινίδια κολλαγόνου.
[Απάντηση: α]
2. Οι νευρώνες:
α. Είναι νευρογλοιακά κύτταρα που στηρίζουν και θρέφουν τον εγκέφαλο
β. Είναι τα βασικά κύτταρα του μυοκαρδίου
γ. Είναι νευρικά κύτταρα με αποφυάδες υπεύθυνα για την μετάδοση των νευρικών ώσεων.
δ. Είναι κύτταρα στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους
[Απάντηση: γ]
3. Η νευρική ίνα της εικόνας είναι:

α. αισθητική
β. κινητική
γ. ενδιάμεση
δ. μικτή

[Απάντηση: β]
4. Στον άνθρωπο υπάρχουν:
α. 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων και 31 ζεύγη αισθητικών νωτιαίων νεύρων
β. 31 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων και 12 ζεύγη κινητικών νωτιαίων νεύρων
γ. 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων και 31 ζεύγη μικτών νωτιαίων νεύρων
δ. 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων και 31 ζεύγη αισθητικών και κινητικών νωτιαίων νεύρων
[Απάντηση: γ]
5. Για τα αντανακλαστικά ισχύουν:
α. Είναι αυτόματες εκούσιες αντιδράσεις.
β. Συμβάλλουν στη διατήρηση της ομοιόστασης.
γ. Μετέχει πάντα ο εγκέφαλος.
δ. Συμμετέχουν στην εκούσια κάμψη του πήχυ.
[Απάντηση: β]
6. Κάποιες από τις λειτουργίες του εγκεφαλονωτιαίου υγρού είναι:
α. Συμβάλλει στην προστασία του εγκεφάλου από τα χτυπήματα
β. Περιέχει κέντρα αυτόνομων λειτουργιών
γ. Συμβάλλει στην μεταφορά της νευρικής ώσης
δ. Συμβάλλει στη διατήρηση της ισορροπίας του σώματος
[Απάντηση: α]
7. Τα γάγγλια είναι:
α. Αθροίσματα σωμάτων νευρικών κυττάρων εκτός του ΚΝΣ
β. Αθροίσματα σωμάτων νευρικών κυττάρων εντός του ΚΝΣ
γ. Αθροίσματα νευραξόνων νευρικών κυττάρων εκτός του ΚΝΣ
δ. Η λευκή ουσία του νωτιαίου μυελού
[Απάντηση: α]
8. Μια κινητική οδός:
α. Ονομάζεται και κεντρομόλος.
 β. Μπορεί να μεταφέρει νευρικές ώσεις από το Κ.Ν.Σ. στους μυς.
γ. Μπορεί να μεταφέρει νευρικές ώσεις από το Π.Ν.Σ. στους αδένες.
δ. Μπορεί να μεταφέρει νευρικές ώσεις από την περιφέρεια στο Κ.Ν.Σ.
[Απάντηση: β]
9. Συνήθως τα εκτελεστικά όργανα είναι:
α. Νεύρα μαζί με νευρογλοιακά κύτταρα
β. Μύες (κίνηση) και αδένες (έκκριση ορμονών)
γ. Η καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία
δ. Όλα τα παραπάνω
[Απάντηση: β]
10. Ο εγκέφαλος διαιρείται σε:
α. Δύο ημισφαίρια, νωτιαίο μυελό και παρεγκεφαλίδα
β. Δύο ημισφαίρια, στέλεχος και υποθάλαμο
γ. Δύο ημισφαίρια, στέλεχος και μήνιγγες
δ. Δύο ημισφαίρια, στέλεχος και παρεγκεφαλίδα
[Απάντηση: δ]
11. Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια:
α. εμφανίζουν εσοχές που ονομάζονται έλικες.
β. αποτελούνται εξωτερικά από λευκή ουσία.
γ. συνδέονται στη βάση τους με το μεσολόβιο.
δ. εμφανίζουν στην επιφάνειά τους προεξοχές που ονομάζονται αύλακες.
[Απάντηση: γ]
12. Η μοναδική περιοχή που ελέγχει τις συνειδητές λειτουργίες είναι:
α. Ο φλοιός του Περιφερειακού Νευρικού Συστήματος.
β. Ο φλοιός του εγκεφάλου
γ. Η λευκή ουσία του Περιφερειακού Νευρικού Συστήματος
δ. Η φαιά ουσία του Νωτιαίου Μυελού
[Απάντηση: β]
13. Το διάγραμμα απεικονίζει μερικές νευρικές συνδέσεις μεταξύ του
εγκεφάλου και τριών τμημάτων του σώματος.

To X αφορά:
α. τον υποθάλαμο
β. την υπόφυση
γ. το στέλεχος
δ. την παρεγκεφαλίδα
[Απάντηση: γ]
14. Από τον θάλαμο οι νευρικές ώσεις:
α. που εκκινούν από τις κινητικές περιοχές των ημισφαιρίων καταλήγουν στα εκτελεστικά
όργανα,
β. που εκκινούν από τις αισθητικές περιοχές των ημισφαιρίων καταλήγουν στους υποδοχείς,
γ. που εκκινούν από τις κινητικές περιοχές της παρεγκεφαλίδας καταλήγουν στις αισθητικές
περιοχές των ημισφαιρίων, για να αναλυθούν,
δ. που εκκινούν από τους αισθητικούς υποδοχείς διοχετεύονται σε κατάλληλες περιοχές του
φλοιού, προκειμένου να ερμηνευθούν.
[Απάντηση: δ]
15. Η παρεγκεφαλίδα:
α. Καλύπτεται εξωτερικά από λεπτό στρώμα λευκής ουσίας.
β. Δεν έχει ημισφαίρια.
γ. Είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση του μυϊκού τόνου και της ισορροπίας.
δ. Ευθύνεται για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
[Απάντηση: γ]
16. Οι εικόνες 1 και 2 που παρουσιάζουν εγκάρσιες τομές από τμήματα του
Κεντρικού Νευρικού Συστήματος αναφέρονται αντίστοιχα σε:
α. παρεγκεφαλίδα και νωτιαίο μυελό
β. νωτιαίο μυελό και παρεγκεφαλίδα
γ. εγκεφαλικό ημισφαίριο και παρεγκεφαλίδα
 δ. παρεγκεφαλίδα και προμήκη
[Απάντηση: α]
17. Η μετατροπή της βραχυπρόθεσμης μνήμης σε μακροπρόθεσμη:
α. περιλαμβάνει δομικές και λειτουργικές μεταβολές στους νευρώνες του νωτιαίου μυελού,
β. γίνεται γρηγορότερα όταν το ερέθισμα είναι επαναλαμβανόμενο και ιδιαίτερα ευχάριστο ή
δυσάρεστο,
γ. περιλαμβάνει την κινητοποίηση ενός περιορισμένου αριθμού νευρώνων,
δ. σχετίζεται με πρόσκαιρες δομικές και λειτουργικές μεταβολές των νευρώνων του εγκεφάλου.
[Απάντηση: β]

18. Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τη σχέση μεταξύ της

βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης μνήμης. Ποιο βέλος
αναπαριστά τη διαδικασία της ρυθμικής επανάληψης ενός
μηνύματος;
α. I β. II
γ. III δ. IV
[Απάντηση: β]
19. Συνήθως δεν αισθανόμαστε τα γυαλιά μυωπίας που μπορεί να
φοράμε. Επίσης, ως παιδιά μόλις δοκιμάσαμε για δεύτερη φορά
κάτι που δεν μας άρεσε, το φτύσαμε αμέσως. Και τα δύο είναι παραδείγματα των ειδών μάθησης
που χαρακτηρίζονται ως:
α. Εξοικείωση και αντίληψη.
β. Εξοικείωση και ευαισθητοποίηση.
γ. Συνειρμική μάθηση και ευαισθητοποίηση.
δ. Συνειρμική μάθηση και εξοικείωση.
[Απάντηση: β]
20. Το Α.Ν.Σ.:
α. Στη ρύθμιση της αναπνοής ελέγχεται από κέντρο του νωτιαίου μυελού.
β. Στη ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας ελέγχεται από κέντρο του νωτιαίου μυελού.
γ. Στη ρύθμιση του ισοζυγίου νερού ελέγχεται από κέντρο που βρίσκεται στον προμήκη.
δ. Τίποτε από τα παραπάνω.
[Απάντηση: δ]
21. Ορισμένες λειτουργίες που ελέγχονται από το ΑΝΣ είναι:
α. Η ρύθμιση της θερμοκρασίας και η ομιλία.
β. Το αίσθημα της δίψας και ο ρυθμός της αναπνοής.
γ. Το αίσθημα της πείνας και η μάσηση.
δ. Το εύρος της κόρης του οφθαλμού και η όραση
[Απάντηση: β]
22. Η λειτουργία του παχέος εντέρου και της καρδιάς ελέγχονται:
α. από κέντρα που βρίσκονται στο ΑΝΣ
β. μόνο από το συμπαθητικό σύστημα
γ. μόνο από το παρασυμπαθητικό σύστημα
δ. από κέντρα που βρίσκονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα
[Απάντηση: α]
23. Να αντιστοιχίσετε τα τμήματα του αντανακλαστικού τόξου (1η στήλη) με τη λειτουργία
τους (2η στήλη).
Τμήματα αντανακλαστικού τόξου Λειτουργία
α. Υποδοχέας 1. Μεταφέρει τη νευρική ώση στο νωτιαίο μυελό.
β. Αισθητικός νευρώνας 2. Μεταφέρει τη νευρική ώση στα εκτελεστικά όργανα.
γ. Ενδιάμεσος νευρώνας 3. Αποκρίνεται στο ερέθισμα (νευρική ώση).
4. Είναι ευαίσθητος σε ειδικό τύπο αλλαγών του
δ. Κινητικός νευρώνας περιβάλλοντος που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία
νευρικών ώσεων.
5. Είναι το κέντρο επεξεργασίας και συμβάλλει στη
ε. Εκτελεστικό όργανο
μεταφορά της νευρικής ώσης.
[Απάντηση: α-4 β-1 γ-5 δ-2 ε-3]
24. Να αντιστοιχήσετε τους αριθμούς του διαγράμματος των υποδιαιρέσεων του νευρικού
συστήματος με τις παρακάτω περιγραφές;

ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΕΩΝ Ν.Σ ΑΡΙΘΜΟΙ

Α. Εκούσιος έλεγχος
Β. Νωτιαίος μυελός
Γ. Περιφερικό νευρικό σύστημα
Δ. Αυτόνομο νευρικό σύστημα

[Απάντηση: Α-4, Β-2, Γ-1, Δ-3]

25. Να αντιστοιχίσετε τους τύπους μάθησης (1η
στήλη) με το περιεχόμενό τους (2η στήλη).
Τύπος μάθησης Περιεχόμενο
α. εξοικείωση 1. η δυνατότητα ανάκλησης από τη μνήμη προηγούμενων
εμπειριών για την επίλυση προβλημάτων.
β. ευαισθητοποίηση 2. η αναγνώριση ενός ερεθίσματος ως μη σημαντικού, με συνέπεια
ο οργανισμός να μαθαίνει να μην αντιδρά σε αυτό.
γ. συνειρμική μάθηση 3. η επαναλαμβανόμενη έκθεση του οργανισμού σε ένα επώδυνο
ερέθισμα έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη αντίδραση.
δ. αντίληψη 4. ο συσχετισμός δύο ή περισσότερων ερεθισμάτων.
[Απάντηση: α-2 β-3 γ-4 δ-1]

26. Να συμπληρώσετε τα κενά στον ακόλουθο εννοιολογικό χάρτη:

[Απάντηση: Από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω: σύνολο των απαντήσεων, ενστικτώδη
συμπεριφορά, σε αυτήν που τροποποιείται με τη μάθηση, αντανακλαστικά, εκφράσεις προσώπου.]

27. Να συμπληρώσετε τα κενά:

Τα εγκεφαλικά ……(1)……., που αποτελούν το σημαντικότερο τμήμα του εγκεφάλου, εμφανίζουν
στην επιφάνειά τους πολυάριθμες προεξοχές και αυλακώσεις, οι οποίες ονομάζονται ……(2)…….,
και ……(3)……., αντίστοιχα.
[Απάντηση: ημισφαίρια, έλικες, αύλακες]
28. Να συμπληρώσετε τα κενά:
 Τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου συνδέονται στη βάση τους με μία «γέφυρα» νευρικών
αποφυάδων, που ονομάζεται …(1)….
 Η δομή του εγκεφάλου που περιλαμβάνει τον θάλαμο, τον υποθάλαμο και τον προμήκη
ονομάζεται …(2)…
 Ανάμεσα στις 2 εσωτερικές μήνιγγες του εγκεφάλου (υπαραχνοειδής χώρος) κυκλοφορεί υγρό
που ονομάζεται …(3)… υγρό
 Το κέντρο διατήρησης του μυϊκού τόνου και της ισορροπίας βρίσκεται στην …(4)…
 Η συμπεριφορά που εξαρτάται άμεσα από το DNA και περιλαμβάνει στερεότυπες απαντήσεις
που δεν τροποποιούνται (π.χ. έκφραση φόβου) ονομάζεται …(5)…
[Απάντηση: μεσολόβιο, στέλεχος, εγκεφαλονωτιαίο, παρεγκεφαλίδα, ενστικτώδης]

29. Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις σαν σωστή (Σ) ή λάθος (Λ):
1. Οι συνδετικοί νευρώνες βρίσκονται αποκλειστικά στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό.
2. Ο ενδιάμεσος νευρώνας του αντανακλαστικού τόξου μεταφέρει τη νευρική ώση από το νωτιαίο
μυελό στα εκτελεστικά όργανα.
3. Τα γάγγλια είναι αθροίσματα κυτταρικών σωμάτων εντός του ΚΝΣ.
4. Τα 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων είναι αισθητικά, κινητικά ή μεικτά.
5. Η φαιά ουσία του νωτιαίου μυελού αποτελείται κυρίως από κυτταρικά σώματα, ενώ η λευκή
ουσία, που περιβάλλει τη φαιά, από μακριούς νευράξονες.
6. Ο εγκέφαλος αποτελεί τμήμα του Κ.Ν.Σ., ενώ ο νωτιαίος μυελός τμήμα του Π.Ν.Σ.
7. Ο φλοιός των ημισφαιρίων είναι η μοναδική περιοχή του ΚΝΣ που είναι υπεύθυνη για τις
συνειδητές λειτουργίες.
8. Απώλεια μνήμης δεν μπορεί να παρατηρηθεί λόγω τραυματισμού του νωτιαίου μυελού.
9. Οι αποφυάδες ενός νευρώνα διακρίνονται σε δενδρίτες και νευράξονα.
10. Η ανάκληση ενός γεγονότος ή ενός αντικειμένου από την μνήμη απαιτεί συνδυασμό
πληροφοριών από διάφορες περιοχές του εγκεφάλου.
11. Τα νωτιαία νεύρα περιέχουν αποφυάδες και αισθητικών και κινητικών νευρώνων.
12. Η έκφραση του φόβου, στο πρόσωπο ενός ανθρώπου, είναι μια αντίδραση του οργανισμού που
μπορεί να τροποποιηθεί με τη διαδικασία της μάθησης.
13. Οι νευρώνες συνδέονται με τους αδένες, μέσω συνάψεων.
14. Σε ορισμένα αντανακλαστικά συμμετέχει ο εγκέφαλος, ενώ σε άλλα, δε συμμετέχει.
15. Η μνήμη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του λόγου.
16. Το παρασυμπαθητικό (του ΑΝΣ) έχει, γενικά, σημαντικό ρόλο σε καταστάσεις έντασης ή
έκτακτης ανάγκης.
17. Η φαιά ουσία του νωτιαίου μυελού αποτελείται κυρίως από κυτταρικά σώματα, ενώ η λευκή
ουσία, που περιβάλλει τη φαιά, από μακριούς νευράξονες.
[Απάντηση: 1-Σ, 2-Σ, 3-Λ, 4-Σ, 5-Σ, 6-Λ, 7-Σ, 8-Σ, 9-Σ, 10-Σ, 11-Σ, 12-Λ, 13-Σ, 14-Σ, 15-Σ, 16-Λ, 17-Σ]
30. Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις σαν σωστή (Σ) ή λάθος (Λ):
α. Η φαιά ουσία του νωτιαίου μυελού περιλαμβάνει περιοχές υπεύθυνες για συνειδητές
λειτουργίες.
β. Στο Κ.Ν.Σ. κέντρα αντανακλαστικών λειτουργιών υπάρχουν μόνο στον εγκέφαλο.
γ. Η διάταξη της φαιάς ουσίας ως προς τη λευκή στον νωτιαίο μυελό και στην παρεγκεφαλίδα
διαφέρουν.
δ. Εξοικείωση μπορεί να παρατηρηθεί μετά την υποβολή του οργανισμού σε ένα επώδυνο
ερέθισμα.
[Απάντηση: α. Λ, β. Λ, γ. Σ, δ. Λ.]

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2ο ΘΕΜΑ

1. Ποιος ο ρόλος των νευρώνων; Να ονομάσετε τα διαφορετικά είδη νευρώνων. Ποιο από αυτά
συνδέεται με τα εκτελεστικά όργανα;
[Απάντηση: Οι νευρώνες, που αποτελούν τη δομική και λειτουργική μονάδα του νευρικού
συστήματος, έχουν την ιδιότητα να αντιδρούν σε συγκεκριμένες μεταβολές του περιβάλλοντος,
όπως είναι η μεταβολή της θερμοκρασίας, της πίεσης, της έντασης του φωτός, του pH κ.ά.
Είδη: αισθητικοί, κινητικοί, ενδιάμεσοι ή συνδετικοί νευρώνες. Με τα εκτελεστικά όργανα
συνδέονται οι κινητικοί νευρώνες.]
2. Οι νευρώνες παρουσιάζουν μορφολογικές και λειτουργικές διαφορές και διακρίνονται, ανάλογα με
τη λειτουργία που επιτελούν, σε τρεις κατηγορίες. Ποιες οι κατηγορίες αυτές και ποιος ο ρόλος
τους;
[Απάντηση: Οι αισθητικοί νευρώνες μεταφέρουν μηνύματα από τις διάφορες περιοχές του
σώματος στο νωτιαίο μυελό και στον εγκέφαλο. Αντίθετα, οι κινητικοί νευρώνες μεταφέρουν τα
μηνύματα από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό στα εκτελεστικά όργανα, τα οποία απαντούν
είτε με σύσπαση (μύες) είτε με έκκριση ουσιών (αδένες) και ερ.3]

3. Που βρίσκονται και ποιος είναι ο ρόλος των συνδετικών νευρώνων;

[Απάντηση: οι ενδιάμεσοι ή συνδετικοί νευρώνες βρίσκονται αποκλειστικά στον εγκέφαλο και
στο νωτιαίο μυελό και κατευθύνουν τα μηνύματα που προέρχονται από τους αισθητικούς
νευρώνες στις κατάλληλες περιοχές του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού. Μεταφέρουν επίσης τα
μηνύματα από μία περιοχή του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού σε μία άλλη και τελικά στους
κατάλληλους κινητικούς νευρώνες.

4. Ποιες είναι οι λειτουργίες των νευρογλοιακών κυττάρων;

[Απάντηση: Τα νευρογλοιακά κύτταρα έχουν ποικίλα σχήματα και ειδικές λειτουργίες. Τα
βοηθητικά αυτά κύτταρα νευρώνα και χρησιμεύουν στην απορρόφηση και απομάκρυνση των
άχρηστων ουσιών από αυτούς. Τα νευρογλοιακά κύτταρα, που περιβάλλουν το νευράξονα των
περισσότερων από τους νευρώνες, συμβάλλουν στη μόνωσή του και στην επιτάχυνση της
μεταφοράς της νευρικής ώσης.]

5. Τι είναι τα νεύρα; Που βρίσκονται τα κυτταρικά σώματα των νευρώνων αυτών; Πόσα είδη νεύρων
υπάρχουν και ποια η διαφορά τους; Πόσα ζεύγη εγκεφαλικών και νωτιαίων νεύρων έχουμε;
[Απάντηση: Τα νεύρα αποτελούνται από δεσμίδες μακριών δενδριτών ή / και νευραξόνων, οι
οποίες συγκρατούνται με τη βοήθεια συνδετικού ιστού.
Τα κυτταρικά σώματα των νευρώνων, των οποίων οι αποφυάδες συγκροτούν τα νεύρα,
βρίσκονται είτε σε περιοχές του ΚΝΣ (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) είτε στα γάγγλια.
Τα νεύρα, ανάλογα με τη λειτουργία τους, διακρίνονται σε αισθητικά, τα οποία αποτελούνται από
αποφυάδες αισθητικών νευρώνων, σε κινητικά, τα οποία αποτελούνται από νευράξονες
κινητικών νευρώνων και σε μεικτά, τα οποία περιέχουν και τα δύο είδη αποφυάδων.
Στον άνθρωπο υπάρχουν 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων, τα οποία είναι αισθητικά, κινητικά ή
μεικτά και 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων που είναι όλα μεικτά.]

6. Τι είναι τα γάγγλια, πού βρίσκονται;

[Απάντηση: Αθροίσματα σωμάτων νευρικών κυττάρων, που βρίσκονται εκτός του Κ.Ν.Σ.]

7. Τι είναι οι νευρικές οδοί; Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται και ποιος είναι ο ρόλος τους;
[Απάντηση: Νευρική οδός είναι η διαδρομή που ακολουθούν οι νευρικές ώσεις μέσα στο νευρικό
σύστημα. Οι οδοί που μεταφέρουν νευρικές ώσεις από το ΚΝΣ στα εκτελεστικά όργανα
ονομάζονται κινητικές ή φυγόκεντρες, ενώ αυτές που μεταφέρουν νευρικές ώσεις από την
περιφέρεια στο ΚΝΣ ονομάζονται αισθητικές ή κεντρομόλοι.]

8. Τι είναι τα αντανακλαστικά; Ποιες απαντήσεις ελέγχονται μέσω των αντανακλαστικών;

[Απάντηση: Τα αντανακλαστικά είναι αυτόματες, ακούσιες απαντήσεις τις οποίες δίνει ο
οργανισμός σε αλλαγές που πραγματοποιούνται μέσα ή έξω από το σώμα.
Μέσω των αντανακλαστικών ελέγχονται απαντήσεις που πρέπει να εκδηλωθούν με ταχύτητα
όπως οι αντιδράσεις σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και η αυτόματη διατήρηση της ισορροπίας.
Τα αντανακλαστικά βοηθούν στη διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού όπως, για
παράδειγμα, στη ρύθμιση του καρδιακού και του αναπνευστικού ρυθμού, της πίεσης του
αίματος κ.ά.]

9. Τι ονομάζουμε αντανακλαστικό τόξο; Από τι αποτελείται;

[Απάντηση: Αντανακλαστικό τόξο είναι η απλούστερη νευρική οδός, χάρη στην οποία εκτελούνται
οι αντανακλαστικές λειτουργίες. Αποτελείται από τον αισθητικό νευρώνα, τους ενδιάμεσους και
τους κινητικούς νευρώνες. Οι ενδιάμεσοι νευρώνες αποτελούν το κέντρο επεξεργασίας του
ερεθίσματος]
10. Μεταξύ των λειτουργιών των αντανακλαστικών περιλαμβάνονται αυτόματες και ακούσιες
αντιδράσεις από τις οποίες εξαρτάται η διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος στον
οργανισμό μας. Να αναφέρετε παραδείγματα τέτοιων αντιδράσεων στο ανθρώπινο σώμα.
[Απάντηση: Ρύθμιση καρδιακού και αναπνευστικού ρυθμού, πίεσης αίματος κ.ά.]

11. Τι είναι το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, ποια η σημασία του;

[Απάντηση: Υγρό που παράγεται από τις κοιλίες του εγκεφάλου και κυκλοφορεί σε αυτές, στον
κεντρικό νευρικό σωλήνα και στον υπαραχνοειδή χώρο. Μείωση κραδασμών, στήριξη και θρέψη
εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.]
12. Να ονομάσετε τις λειτουργίες της παρεγκεφαλίδας.
[Απάντηση: Κέντρο συντονισμού μυϊκών κινήσεων, κέντρο διατήρησης μυϊκού τόνου και
ισορροπίας.]

13. Τι ονομάζεται μνήμη; Τι συμβαίνει στους νευρώνες του εγκεφάλου που συμμετέχουν στη
μετατροπή της βραχυπρόθεσμης σε μακροπρόθεσμη μνήμη (διαφορά βραχυπρόθεσμης -
μακροπρόθεσμης μνήμης); Από τι εξαρτάται το χρονικό διάστημα για να πραγματοποιηθεί η
μετατροπή αυτή;
[Απάντηση: Η ικανότητα αποθήκευσης και ανάκλησης των πληροφοριών ονομάζεται μνήμη.
Η βραχυπρόθεσμη, σε αντίθεση με τη μακροπρόθεσμη, αφορά στην παραμονή των πληροφοριών
στον εγκέφαλο για λίγα λεπτά και δεν σχετίζεται με μόνιμες δομικές και λειτουργικές μεταβολές
των νευρώνων του εγκεφάλου. Το χρονικό διάστημα για τη μετατροπή εξαρτάται από το είδος, την
ένταση και τη συχνότητα του ερεθίσματος.]

14. Ποιες είναι οι διαφορετικές κατηγορίες μάθησης; Ποια από αυτές είναι απαραίτητη για την
επίλυση προβλημάτων;
[Απάντηση: Εξοικείωση, Ευαισθητοποίηση, Συνειρμική μάθηση, Αντίληψη. Η αντίληψη.]

15. Τι είναι η εξοικείωση, τι η ευαισθητοποίηση;

[Απάντηση: Εξοικείωση είναι η αναγνώριση ενός ερεθίσματος ως μη σημαντικού και, ως εκ τούτου,
η έλλειψη αντίδρασης σε αυτό. Ευαισθητοποίηση είναι η ταχύτερη αντίδραση σε
επαναλαμβανόμενο επώδυνο ερέθισμα.]

16. Ποια επιμέρους τμήματα του νευρικού ιστού και ποιους κλάδους περιλαμβάνει το Α.Ν.Σ.;
[Απάντηση: Περιλαμβάνει κέντρα που βρίσκονται στο Κ.Ν.Σ. και κινητικά νεύρα. Οι κλάδοι του
είναι δύο, το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό.]

17. Πού βρίσκονται τα κέντρα της καρδιακής και της αναπνευστικής λειτουργίας και από πού
παίρνουν πληροφορίες;
[Απάντηση: Και τα δύο κέντρα του Α.Ν.Σ. που ελέγχουν την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία
βρίσκονται στον προμήκη. Οι πληροφορίες που δέχονται προέρχονται από υποδοχείς των
σπλάχνων.]

18. Ποιο τμήμα του στελέχους του εγκεφάλου περιέχει κέντρα του Α.Ν.Σ.; Ποια η λειτουργία τους;
[Απάντηση: Ο προμήκης, που περιλαμβάνει κέντρα του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (Α.Ν.Σ.)
που σχετίζονται με τον έλεγχο της αναπνοής, της καρδιακής λειτουργίας, της αρτηριακής πίεσης.]

19. Πώς εξασφαλίζεται η συνεργασία του συστήματος των ενδοκρινών αδένων με το νευρικό σύστημα;
[Απάντηση: Μέσω του υποθάλαμου, ο οποίος ελέγχει την υπόφυση, δηλαδή την περιοχή
λειτουργικής σύνδεσης των ενδοκρινών αδένων με το νευρικό σύστημα.]

20. Πώς είναι δομημένος ο προμήκης; Ποιες σωματικές λειτουργίες ελέγχει;

[Απάντηση: Ο προμήκης έχει παρόμοια δομή με αυτή του νωτιαίου μυελού, συνεπώς η λευκή ουσία
του βρίσκεται εξωτερικά, ενώ η φαιά εσωτερικά. Περιλαμβάνει κέντρα του Α.Ν.Σ. που σχετίζονται
με την αναπνοή, την καρδιακή λειτουργία και την αρτηριακή πίεση.]
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 3ο ΘΕΜΑ

1. Με βάση τις πληροφορίες που σας παρέχει η εικόνα να απαντήσετε στις

ερωτήσεις:

Α. Η ονομασία των τμημάτων 1, 3, 4 στο εικονιζόμενο κύτταρο είναι:

Β. Πώς ονομάζονται τα κύτταρα όπως το 2. Τι ρόλο έχουν;

2. Παρατηρήστε προσεκτικά την παρακάτω εικόνα που απεικονίζει μια

εγκάρσια διατομή του νωτιαίου μυελού. Ονομάστε τα μέρη του, α και β
και απαντήστε στις ερωτήσεις συνοπτικά:
ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

Α) Από τι αποτελείται η περιοχή α και από τι η περιοχή β;

Β) Μέχρι ποια μοίρα του σπονδυλικού σωλήνα φθάνει ο νωτιαίος μυελός;

3. Με βάση τις πληροφορίες που σας παρέχει η εικόνα να απαντήσετε στις ερωτήσεις:
1. Πώς ονομάζεται η νευρική οδός που περιλαμβάνει τις δομές από 1 ως 5; Να αναφέρετε δύο
λειτουργίες του οργανισμού που γίνονται χάρη σε αυτήν.
2. Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο όργανο ή τη δομή στην οποία παράγεται η νευρική ώση; Πώς
ονομάζεται αυτό το όργανο ή η δομή;
3. Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο όργανο
στο οποίο καταλήγει τελικώς η
νευρική ώση; Πώς ονομάζονται τα
όργανα στα οποία καταλήγουν
τελικώς, οι νευρικές ώσεις που
προέρχονται από κινητικούς
νευρώνες;
4. Μερικά από τα όργανα που
υποδέχονται νευρικές ώσεις από
κινητικούς νευρώνες, αποκρίνονται
συσπώμενα. Άλλα αποκρίνονται με
διαφορετικό τρόπο. Πως ονομάζονται
τα όργανα αυτά, ποιος είναι ο
συγκεκριμένος τρόπος απόκρισής
τους;
5. Ποια είδη νευρικών κυττάρων αντιστοιχούν στους αριθμούς 2, 3, 4. Ποια η λειτουργία του
κυττάρου που αντιστοιχεί στον αριθμό 3;
6. Με την εικονιζόμενη νευρική οδό, εκτός της γρήγορης αντίδρασης του οργανισμού σε κάποιο
ερέθισμα, εξασφαλίζεται και η συνειδητοποίηση του ερεθίσματος, ως αίσθημα. Ποιος αριθμός
της εικόνας αντιστοιχεί στην νευρική οδό που μεταφέρει την νευρική ώση στον εγκέφαλο; Αν
το ερέθισμα αποτελεί πίεση, σε ποιο λοβό των ημισφαιρίων ερμηνεύεται η νευρική ώση;
4. Με βάση τις πληροφορίες που σας παρέχει η παρακάτω εικόνα, στην οποία παρουσιάζονται τα
αντανακλαστικά τόξα δύο διαφορετικών αντανακλαστικών, να απαντήσετε στις ερωτήσεις:
1. Ποιοι από τους αριθμούς
του σχήματος
αντιπροσωπεύουν
αισθητικούς, ποιοι
κινητικούς νευρώνες,
γιατί;
2. Πώς ονομάζεται το οστό
που επισημαίνεται με τον
αριθμό 6;
3. Σε τι αντιστοιχεί η δομή 7
που βρίσκεται στον
τετρακέφαλο μηριαίο μυ;
4. Από την παρατήρηση των
δύο αντανακλαστικών
τόξων μπορείτε να
διαπιστώσετε πως έχουν
μια σημαντική διαφορά
αναφορικά με τους νευρώνες που τα αποτελούν. Ποια είναι η διαφορά αυτή και ποια η σημασία
της στη λειτουργία των αντανακλαστικών τόξων;

[Απάντηση: 1. Αισθητικοί νευρώνες: 1, 7, διότι μεταβιβάζουν νευρικές ώσεις προς το κέντρο

επεξεργασίας του ερεθίσματος, όπως δηλώνεται από τους υποδοχείς με τους οποίους συνδέονται
και από τον προσανατολισμό προσυναπτικού και μετασυναπτικού άκρου. Κινητικοί νευρώνες 3, 5,
διότι μεταταβιβάζουν νευρικές ώσεις προς τους μυς.
2. Επιγονατίδα.
3. Αντιστοιχεί σε απόληξη αισθητικού νευρώνα.
4. Στο Α αντανακλαστικό τόξο υπάρχει ενδιάμεσος νευρώνας (2), ενώ στο Β αντανακλαστικό δεν
υπάρχει. Στην περίπτωση του Α αντανακλαστικού τόξου η νευρική ώση που δημιουργείται από τον
αισθητικό νευρώνα μεταβιβάζεται στον εγκέφαλο, μέσω του ενδιάμεσου νευρώνα.]

5. Με βάση τις πληροφορίες που σας

παρέχει η διπλανή εικόνα, στην οποία
παρουσιάζεται μια εγκάρσια διατομή
της σπονδυλικής στήλης και του
νωτιαίου μυελού, να απαντήσετε στις
ερωτήσεις:
1. Σε ποιες από τις εικονιζόμενες δομές
που επισημαίνονται με αριθμούς
κυκλοφορεί εγκεφαλονωτιαίο
υγρό;
2. Ποια είναι η ονομασία καθεμίας από
τις δομές του ερωτήματος 1;
3. Σε ποια από τις εικονιζόμενες δομές
υπάρχουν κυτταρικά σώματα,
γιατί;
4. Σε ποια από τις εικονιζόμενες δομές
υπάρχουν αποφυάδες νευρώνων, γιατί;
5. Πώς ονομάζονται οι δομές των ερωτημάτων 3 και 4;

[Απάντηση: 1. Στη 2 και στην 1.

2. 1-υπαραχνοειδής χώρος, 2-κεντρικός νευρικός σωλήνας.
3. Στη δομή 3, διότι αποτελείται από αυτά.
4. Στη δομή 4, διότι αποτελείται από αυτές. 5. 3-φαιά ουσία και 4-λευκή ουσία.]
6. Με βάση τις πληροφορίες που σας
παρέχει η διπλανή εικόνα, στην οποία
παρουσιάζεται μια διατομή του
εγκεφάλου και διακρίνονται τόσο τα
ημισφαίρια όσο και το στέλεχος, να
απαντήσετε στις ερωτήσεις:
1. Αν η δομή Χ αντιπροσωπεύει το τμήμα
του στελέχους στο οποίο υπάρχουν
σημαντικά κέντρα του Α.Ν.Σ., ποια
μπορεί να είναι η δομή αυτή;
2. Αν η δομή Υ εξασφαλίζει τη
συνεργασία του νευρικού
συστήματος με το σύστημα των
ενδοκρινών αδένων, ποια μπορεί να
είναι η δομή αυτή;
3. Οι νευρικές ώσεις του σχήματος που
ξεκινούν από τον αισθητικό
υποδοχέα της αφής καταλήγουν στην
ειδική περιοχή του φλοιού, όπου
ερμηνεύονται, περνώντας από τον
ενδιάμεσο σταθμό που
αντιπροσωπεύει η δομή Ζ. Ποια μπορεί να είναι η δομή αυτή, γιατί;

[Απάντηση:
1. Ο προμήκης.
2. Ο υποθάλαμος.
3. Ο θάλαμος, διότι αποτελεί σημείο διέλευσης των νευρικών ώσεων που εκκινούν από τους
υποδοχείς και καταλήγουν στο κέντρο των γενικών αισθήσεων.]

7. Στο ακόλουθο σχήμα παρουσιάζεται ένα τμήμα του Α.Ν.Σ. που

νευρώνει την καρδιά και αυξάνει τη συχνότητα των παλμών της,
όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Να
απαντήσετε στις ερωτήσεις:
1. Σε ποιον κλάδο του Α.Ν.Σ. ανήκει, γιατί;
2. Τα εικονιζόμενα γάγγλια από ποιο τμήμα του Κ.Ν.Σ. δέχονται
νευρικές ώσεις, μέσω ποιων ειδών νευρώνων;
3. Τα εικονιζόμενα γάγγλια πού μεταβιβάζουν τις νευρικές
ώσεις τις οποίες δέχονται;

[Απάντηση:
1. Στο συμπαθητικό, διότι αυτό αναλαμβάνει δράση σε
κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
2. Τα γάγγλια, που είναι αθροίσματα σωμάτων νευρικών
κυττάρων εκτός του Κ.Ν.Σ., δέχονται νευρικές
ώσεις από τον προμήκη, καθώς αυτός είναι υπεύθυνος για τη
ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας, και
τις προωθούν προς την καρδιά. Προφανώς, είναι κινητικοί
νευρώνες, καθώς μεταβιβάζουν νευρικές
ώσεις που κατευθύνονται από το κέντρο προς την περιφέρεια.
3. Τα εικονιζόμενα γάγγλια μεταβιβάζουν τις νευρικές ώσεις στην καρδιά (μυοκάρδιο),
προκειμένου να ελεγχθεί η λειτουργία της.]

8. Όταν τοποθετούμε ένα δάκτυλό μας σε κρύο νερό, πρώτον η χαμηλή θερμοκρασία του νερού
γίνεται αντιληπτή από τον οργανισμό μας και δεύτερον ο οργανισμός μας αναλαμβάνει δράση για
να αποκαταστήσει τη σωστή θερμοκρασία των 36,6ο C περίπου, στο δάκτυλο που πάει να ψυχθεί.
Με βάση τις πληροφορίες που σας παρέχει η εικόνα να απαντήσετε στις ερωτήσεις:
 1. Από ποιο από τα τμήματα της εικόνας που επισημαίνονται με τα γράμματα ξεκινούν οι νευρικές
ώσεις που αποτελούν την απαρχή των γεγονότων που περιγράφονται στην εκφώνηση; Πώς
ονομάζεται η σχετική δομή στο
γράμμα που επιλέξατε;
2. Οι νευρώνες 1 και 2 αποτελούν μέρος
μιας οδού. Πώς χαρακτηρίζεται η
οδός αυτή, γιατί;
3. Ποια από τις εικονιζόμενες δομές που
επισημαίνονται με τα γράμματα
εκκρίνει νευροδιαβιβαστές, ποια
δέχεται, γιατί;
4. Σε ποιο κέντρο του εγκεφάλου θα
καταλήξει η νευρική ώση που
διατρέχει τον νευρώνα 2, γιατί;
5. Με την άφιξη των νευρικών ώσεων
που προκαλεί το βύθισμα του
δακτύλου στο κρύο νερό, στον
εγκέφαλο το νευρικό σύστημα δεν
περιορίζεται στην αντίληψη του
ερεθίσματος, αλλά και στην ανάληψη
δράσης προκειμένου να
αποκατασταθεί η θερμοκρασία στο
κρύο δάκτυλο. Ποιο μέρος του εγκεφάλου είναι κυρίως υπεύθυνο για τη λειτουργία αυτή;

[Απάντηση:
1. γ. (υποδοχέας)
2. Αισθητική οδός, διότι μεταφέρει νευρικές ώσεις από την περιφέρεια προς το κέντρο,
προκειμένου να ερμηνευθούν.
3. Η 1 εκκρίνει, η 2 δέχεται, διότι με αυτόν τον προσανατολισμό προσυναπτικών και
μετασυναπτικών νευρώνων εξασφαλίζεται η μεταφορά της νευρικής ώσης προς τον εγκέφαλο.
4. Στον βρεγματικό λοβό, όπου υπάρχει το κέντρο των γενικών αισθήσεων, στις οποίες
περιλαμβάνεται η αίσθηση της θερμοκρασίας.
5. Στη ρύθμιση της θερμοκρασίας δραστηριοποιείται το Α.Ν.Σ. και ο υποθάλαμος που το ελέγχει.]

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 4ο ΘΕΜΑ

1. Μια νευρική ώση που δημιουργήθηκε από έναν αισθητικό
υποδοχέα του δέρματος έφθασε στον εγκέφαλο, όπου
ερμηνεύθηκε ως αίσθημα αφής. Ποια ακριβώς διαδρομή
ακολούθησε μέσα στο νευρικό σύστημα;

[Απάντηση:
Είναι σημαντικό να θυμηθούμε ότι τα νωτιαία νεύρα είναι
μεικτά, δηλαδή περιέχουν και αισθητική και κινητική μοίρα.
Όταν, λοιπόν, σε έναν υποδοχέα του δέρματος δημιουργείται
νευρική ώση λόγω κάποιου ερεθίσματος, η νευρική ώση
μεταβιβάζεται μέσω των αισθητικών νευρώνων προς τον
νωτιαίο μυελό και, συγκεκριμένα, στη φαιά ουσία του που
αποτελείται από κυτταρικά σώματα. Από τη λευκή ουσία του
νωτιαίου μυελού η ίδια νευρική ώση, αφού περάσει από τον
προμήκη και στη συνέχεια από τον θάλαμο, θα μεταβιβαστεί
στον φλοιό των ημισφαιρίων, προκειμένου να ερμηνευθεί. Είναι
σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι σε κάποιο σημείο της
διαδρομής της νευρικής οδού (στο ύψος του προμήκη)
συμβαίνει κάτι περίεργο.
Οι νευρικές οδοί που ξεκίνησαν από το αριστερό μέρος του
σώματος καταλήγουν στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, ενώ
οι νευρικές οδοί που ξεκίνησαν από το δεξί μέρος του σώματος
καταλήγουν στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Το
 φαινόμενο αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι που έχουν υποστεί βλάβη στο δεξί ημισφαίριο δεν
αντιλαμβάνονται τα ερεθίσματα που δέχεται το αριστερό μέρος του σώματός τους.]

2. Μια νευρική ώση που δημιουργήθηκε από την κινητική

περιοχή του φλοιού του εγκεφάλου έφθασε σε έναν μυ και
προκάλεσε τη σύσπασή του. Ποια ακριβώς διαδρομή
ακολούθησε μέσα στο νευρικό σύστημα;

[Απάντηση:
Προκειμένου να συσπαστεί ο μυς, μια νευρική ώση που
δημιουργήθηκε από το σώμα ενός κινητικού νευρώνα
μεταβιβάστηκε, μέσω του νευράξονά του (που βγήκε από τον
εγκέφαλο περνώντας από τον προμήκη), στη φαιά ουσία του
νωτιαίου μυελού. Εκεί, η νευρική ώση παραλήφθηκε από ένα
κυτταρικό σώμα που τη μεταβίβασε μέσω του κινητικού
νευρώνα του στον μυ. Τέλος, η απελευθέρωση
νευροδιαβιβαστών στα τελικά κομβία προκάλεσε τη
σύσπαση του μυός.
Όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα, και οι κινητικές οδοί που
ξεκινούν από κάθε ημισφαίριο χιάζονται σε κάποιο σημείο
της διαδρομής τους.]

3. Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος μειώνεται, αρχίζουμε να τρέμουμε. Πού εντοπίζεται σε

αυτήν την αντίδραση του ανθρώπου η δράση του Α.Ν.Σ. και η συνεργασία του με το υπόλοιπο
νευρικό μας σύστημα;

[Απάντηση:
Αυτή η συνηθισμένη αντίδραση του οργανισμού του ανθρώπου στην έκθεσή του σε ψυχρό περιβάλλον
είναι ένα καλό παράδειγμα για να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιδρά το Α.Ν.Σ. αλλά και το
πώς συνεργάζεται με το Κ.Ν.Σ. Πράγματι, όταν μειώνεται η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, το κέντρο
ελέγχου της θερμοκρασίας του σώματος που βρίσκεται στον υποθάλαμο (Κ.Ν.Σ) αποστέλλει νευρικές
ώσεις μέσω των νευριτών του Α.Ν.Σ. στους λείους μυς των αγγείων μας. Αυτοί συσπώνται και μειώνουν
το εύρος των αγγείων του δέρματός μας, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα αίματος που φθάνει σε
αυτό και να περιορίζεται η ψύξη του, που μπορεί να απειλήσει τον οργανισμό μας με υποθερμία.
Ταυτόχρονα, όμως, οι μύες των άκρων μας συσπώνται (το γνωστό τουρτούρισμα) λαμβάνοντας νευρικές
ώσεις από τους κινητικούς νευρώνες (Π.Ν.Σ).
Με τον τρόπο αυτόν, όμως, παράγουν μηχανικό έργο, πράγμα δηλαδή που συνοδεύεται από απώλεια ενός
μέρους της μηχανικής ενέργειας σε θερμότητα, άρα σε τοπική αύξηση της θερμοκρασίας.]

4. α) Ένα αισθητικό νεύρο νευρώνει μια περιοχή του λαιμού. Να αναφέρετε τα τμήματα των
νευρικών κυττάρων από τα οποία αποτελείται και να προσδιορίσετε την περιοχή από την οποία
εκκινεί μια νευρική ώση που το διατρέχει και την περιοχή στην οποία καταλήγει.
β) Το ισχιακό νεύρο περιλαμβάνεται μεταξύ των νεύρων που νευρώνουν τα κάτω άκρα μας. Από
πού μπορεί να εκφύεται το νεύρο αυτό, γιατί; Να αναφέρετε τα τμήματα των νευρικών κυττάρων
από τα οποία αποτελείται. Από πού μπορούν να εκκινούν και πού μπορούν να καταλήγουν οι
νευρικές ώσεις που το διατρέχουν, γιατί;

[Απάντηση:
α) Αφού το νεύρο νευρώνει την περιοχή του λαιμού, είναι πιθανότατα εγκεφαλικό. Συνεπώς, αποτελείται
από αποφυάδες αισθητικών νευρώνων και οι νευρικές ώσεις που το διατρέχουν εκκινούν από υποδοχείς
της περιφέρειας και καταλήγουν στον εγκέφαλο.
β) Αφού το ισχιακό νεύρο νευρώνει τα κάτω άκρα μας, είναι νωτιαίο. Συνεπώς, είναι μεικτό, δηλαδή
αποτελείται και από νευράξονες κινητικών νευρώνων αλλά και από αποφυάδες αισθητικών νευρώ-
νων. Για τον λόγο αυτόν οι νευρικές ώσεις που το διατρέχουν κατευθύνονται και από την περιφέρεια
προς το Κ.Ν.Σ. και αντίστροφα.]

5. α) Ποιες λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου χαρακτηρίζονται ανώτερες; Να αναφέρετε πώς

συνδέεται η μια με την άλλη, με βάση τις πληροφορίες που σας παρέχει το σχολικό βιβλίο.
 β) Να σχολιάσετε την πρόταση: Η ανάκληση από τη μακροπρόθεσμη μνήμη ενός γεγονότος
προϋποθέτει την εμπλοκή μιας μόνο περιοχής του εγκεφάλου και ενός μικρού αριθμού νευρώνων.

[Απάντηση:
α. Ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου είναι: η μνήμη, η μάθηση, η συμπεριφορά. Η μνήμη είναι
απαραίτητη για τη λειτουργία της μάθησης. Η μάθηση συμβάλλει στην προσαρμογή της συμπεριφοράς.
β. Είναι λανθασμένη, διότι στην ανάκληση γεγονότων από τη μακροπρόθεσμη μνήμη εμπλέκεται ένας
συνδυασμός πληροφοριών από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και, συνακόλουθα, μεγάλος
αριθμός νευρώνων.]

6. 1. Τα δύο όργανα του Κ.Ν.Σ., ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός, δομούνται από τα ίδια βασικά
στοιχεία, ωστόσο τα στοιχεία αυτά είναι διαφορετικά οργανωμένα σε κάθε όργανο. Ποιες είναι οι
διαφορές τους;
2. Ποια μέρη του Κ.Ν.Σ. αποτελούνται από αποφυάδες νευρικών κυττάρων; Ποιος είναι ο ρόλος
τους;

[Απάντηση:
1. Διότι, αν και ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός αποτελούνται από φαιά και λευκή ουσία, η σχετική
θέση τους είναι διαφορετική σε κάθε όργανο, καθώς η φαιά ουσία στον εγκέφαλο βρίσκεται εξωτερικά
της λευκής, ενώ στον νωτιαίο μυελό βρίσκεται εσωτερικά της λευκής.
2. Η λευκή ουσία τόσο του εγκεφάλου όσο και του νωτιαίου μυελού. Ο ρόλος τους είναι να συνδέουν
τον εγκέφαλο, μέσω των νωτιαίων νεύρων, με τις διάφορες περιοχές του σώματος.]

7. α) Τι χαρακτηρίζεται ως μάθηση;
β) Να περιγράψετε τους 4 τύπους της μάθησης. Να δώσετε ένα παράδειγμα για κάθε τύπο
μάθησης.
γ) Να χαρακτηρίσετε το είδος μάθησης στις παρακάτω περιπτώσεις:
 Το ρολόι που φοράμε κάθε ημέρα στο χέρι μας έχει πάψει να μας ενοχλεί και ουσιαστικά
ούτε καν το αισθανόμαστε.
 Φανταστείτε το φόβο που αισθανόσαστε όταν την Κυριακή του Πάσχα σκάσει δίπλα σας το
πρώτο βεγγαλικό. Μετά από λίγο όμως συνηθίζετε στην ιδέα και αρχίζετε να την
απολαμβάνετε. Η αντίδραση του φόβου ελαττώνεται αυτόματα, χωρίς την ανάγκη
συνειδητής επεξεργασίας του φαινομένου.
 Ένα μικρό παιδί στην ηλικία των 8 μηνών έπαψε πια να κλαίει, όταν ακούει τον ήχο της
ηλεκτρικής σκούπας. Σε ποιο είδος μάθησης αναφέρεται το γεγονός αυτό;
 Την 2η φορά που ένα μικρό παιδί πηγαίνει σε ένα ιατρείο για να κάνει εμβόλιο, αντιδρά και
κλαίει μόλις αντιληφθεί ότι πλησιάζει στον χώρο αυτό.
 Όταν κινητοποιούμε τη γνώση που έχουμε αποκτήσει στο μάθημα της φυσικής, προκειμένου
να λύσουμε ένα πρόβλημα.
 τη 2η φορά που δοκιμάσαμε ως παιδιά ένα φάρμακο, απομακρύναμε γρήγορα το κουτάλι
που το περιέχει.

8. Ένας νέος γονιός, περιγράφοντας τις αντιδράσεις του μικρού παιδιού του, ανέφερε ότι το παιδί
από τον πρώτο κιόλας μήνα της ζωής του, του χαμογελούσε γιατί είχε μάθει να χαμογελάει, ενώ
στην ηλικία των 8 μηνών έπαψε να κλαίει, όταν άκουγε τον ήχο της ηλεκτρικής σκούπας, γιατί
έμαθε να μην τον φοβάται. Γιατί η περιγραφή και η αιτιολόγηση των δύο γεγονότων είναι εν μέρει
σωστή;

[Απάντηση: Διότι το χαμόγελο είναι τμήμα της ενστικτώδους συμπεριφοράς και όχι αυτής που
τροποποιείται από τη μάθηση ως εξοικείωση, όπως, λ.χ., συμβαίνει με την επίγνωση ότι η ηλεκτρική
σκούπα δεν είναι απειλητική.]

9. Ένα μικρό παιδί παίζοντας με ένα αιχμηρό αντικείμενο κόπηκε και απέσυρε γρήγορα το χέρι του
από αυτό. Από την άποψη της μνήμης, σε ποιο είδος μνήμης έχει καταχωρηθεί η πληροφορία ότι το
αντικείμενο αυτό είναι επικίνδυνο, γιατί; Από την άποψη της συμπεριφοράς, η απόσυρση του
χεριού από το αντικείμενο σε ποιο είδος συμπεριφοράς ανήκει, γιατί;
 [Απάντηση: Αν το παιδί έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με το μαχαίρι και, φυσικά, με τις συνέπειες
τού να παίζει κανείς μαζί του, το είδος της μνήμης στο οποίο καταχωρήθηκε η πληροφορία είναι η
βραχυπρόθεσμη. Έτσι, στην περίπτωση αυτή, η απόσυρση του χεριού του από το μαχαίρι αποτελεί
είδος αντανακλαστικής συμπεριφοράς.]

10. Τι είναι, τι ρυθμίζει και με ποιο τρόπο λειτουργεί το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ); Σε ποιους
κλάδους διακρίνεται και ποιος ο ρόλος του κάθε κλάδου; Πως επιδρούν οι κλάδοι αυτοί στη
συχνότητα του καρδιακού παλμού;

[Απάντηση:

11. α. Το υποθετικό φάρμακο Sympathex έχει την ιδιότητα να ενεργοποιεί τη δράση του
συμπαθητικού συστήματος. Σε ποιες από τις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις θα το
προτείνατε, σε ποιες δεν θα το προτείνατε και γιατί;
α. Βραδυκαρδία.
β. Μόνιμη σύσπαση των σκελετικών μυών.
γ. Μόνιμη συστολή της κόρης του οφθαλμού.
δ. Ταχυπαλμία.
β. Για ποιον λόγο το Α.Ν.Σ. δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εντελώς αυτόνομο από τον εγκέφαλο; (η
ανάπτυξη των επιχειρημάτων σας να αντλεί στοιχεία από τη λειτουργία μιας ομοιοστατικής
λειτουργίας στην οποία εμπλέκεται το Α.Ν.Σ.).

[Απάντηση:
α. Στη βραδυκαρδία μπορεί να χορηγηθεί, διότι πρέπει να ενεργοποιηθεί η δράση του συμπαθητικού,
χάρη στο οποίο αυξάνεται η συχνότητα του καρδιακού παλμού.
Στην κατάσταση μόνιμης σύσπασης των σκελετικών μυών πρέπει να αποφευχθεί η χρήση του,
διότι με την ενεργοποίηση του συμπαθητικού, που θέτει σε εγρήγορση τον οργανισμό, το πρόβλημα
θα επιδεινωθεί.
Στην κατάσταση μόνιμης συστολής της κόρης του οφθαλμού το φάρμακο μπορεί να χορηγηθεί,
διότι η ενεργοποίηση του συμπαθητικού, που διαστέλλει την κόρη, θα βελτιώσει το πρόβλημα.
Χορήγηση του φαρμάκου στην περίπτωση της ταχυπαλμίας θα επιδεινώσει το πρόβλημα, διότι η
ενεργοποίηση του συμπαθητικού θα επιτείνει την ταχυπαλμία.
β. Το Α.Ν.Σ., αν και χαρακτηρίζεται αυτόνομο, στην πραγματικότητα εξαρτάται από το Κ.Ν.Σ. και
ειδικότερα τον εγκέφαλο, καθώς κέντρα του βρίσκονται στον εγκέφαλο, όπως, για παράδειγμα, τα
κέντρα που ελέγχουν ανακλαστικές λειτουργίες, όπως η καρδιακή και η αναπνευστική (προμήκης) και το
κέντρο που ελέγχει τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος (υποθάλαμος).]

12. Η κάμψη του πήχη είναι αποτέλεσμα της συστολής του δικέφαλου μυός του βραχίονα και
χαλάρωσης του τρικέφαλου που είναι ο ανταγωνιστής του. Ποιες περιοχές του εγκεφάλου
εμπλέκονται στην κίνηση αυτή, με ποιον τρόπο;

[Απάντηση: Εκτός από τις κινητικές περιοχές του φλοιού, που δίνουν τις σχετικές εντολές για την
κάμψη του πήχη, εμπλέκεται και η παρεγκεφαλίδα, που συντονίζει τις κινήσεις του δικέφαλου μυός
και του ανταγωνιστή του, του τρικέφαλου.]

13. Υπάρχει κάποιο όφελος από το γεγονός ότι οι λειτουργίες του Α.Ν.Σ. είναι αντανακλαστικές; Να
εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους καταλήξατε στην απάντησή σας.

[Απάντηση: Ο οργανισμός δεν σπαταλά ενέργεια και χρόνο προκειμένου να φέρει σε πέρας, με
ενσυνείδητο τρόπο, σημαντικές λειτουργίες (για παράδειγμα, ρύθμιση καρδιακής και αναπνευστικής
λειτουργίας).]