e SAB1Bt:

TÜRKİYE İSLAM
ENSTİT'ÜLERİ TALEBE
FEDERASYONU ADINA
GENEL BAŞKAN

Cahid BALTACI

·e YAZI İŞLERI
MüDüRü

İsmall L. ÇAKAN

BU SAYlDA
19 KASIM .. . .. . .. .. .. . .. . .. •.. .. . . .. İslıtm ME~ENİYETİ
HÜKÜMET PROGRAMLARI
VE DİN EGİTİMİ ............ ; .. İsmail L'VTFİ ·
MÜSLtlMAN TÜRK AYDI-
NINA (Şiir) ............. ........ Ali Ulvi KURUCU
RAMAZAN ORUCU •.. . . .. . . . .. Ali ÖZEK
ARA YERDE (Şiir) ............ İsmail BAYRAM
İSLAM'DA ZEKA.TIN ÖNEMİ Yusuf KARADAVl
Terc. Mehmed ERKAL
GERÇEK MANASIYLA ORUÇ Tayyar ALTlKULAÇ
ÜNLÜ CELVETİ ŞEYHLERİ H. Şliıasi ÇORUH
İSLAM! TÜRK . EDEBİYA:
TINDA RAMAZAN İÇİN
SÖYLENMİŞ MISRALAR . .. Dr. Necıa. PEKOLCAY
BEKRİ MUSTAFA'nın İMAM-
LIG! (Şiir) ........................
Dr. Cahid ÖNEY
RAMAZANiYE .. ... ............. Halll CAN
GUFRAN DEDE .. .. .. .... .. ... İ. Ali TAYYAR
HASBİHAL .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .
Doç. Dr.· B. S. KVTVKOÖLU
AÇIŞ DERSİ .. . .. .. .. .. . .. .. .. .. .
Mahir İZ
DERS VE İRŞAD .... .. .... ..... Y. Müh. ömer KİRAZoGLU
el-BEZDEVİ EBU'L - YÜSR
MUHAMMED ...................... Dr. Y. Ziya KAVAKÇI
ÖZLENEN NAGME (Şiir) ... 1\lustafa MlYASOOLU ·
Mi.l"BAREK RAMAZAN "ÜZE-
RİNE DÜŞÜNCELER ......... Sabri AKDENİZ
RAMAZAN (Şiir) ............... K. Edip KtiRKÇ1JOOLU
İSLAM TIDBINA TOPLU
B AKIŞ .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . .. .. Hasan ÖZÖNDER
SUALLERE CEVAPLAR ...... Gazi MERT
VUSLATA VEDA (Şiir) ...... Murad ARSLAN
MUSAHİPZADE CELAL_ VE
AYNOROZ KADISI ............ Hilmi KURTULUŞ
YA MUHAMMED (Şiir) ...... Abdülkadir G1JLER
SiNEMA VE CEMİYET. .... . • Prof. İhsan KOLOOLU
FİLM Hi:KAYESİ YARIŞ-
MASI .. .. . .. . .. . .. .. . .. .. .. .. .. .. . .. . • İslil.m MEDENİY.ETİ.
HABERLER . . . . . . . . . .. .. ...... •• İslAm MEDENİY.ETİ
 iDAREHANE
Türkiye İslam Enstitüleri Talebe Federasyonu· Genel Merkezi
Nuruosmaniye Caddesi No: 82/2
Tel. : 22 46 02

CAGALOGLU -,- İSTANBUL

Haberleşme ve Havale Adresi ;

İSLAM MEDENİYETİ, P.K. : 1315

SİRKECİ

TEMSILCiLERIIVUZ
Ankara: T.İ.H.O.M.C.F. Genel Başkam_: MehiDet KARAMAN
Kayseri: T.İ.E.T.F.. İkinci Başkanı:. İpıdat N. NURSAÇAN
İzmir : T.İ.E.T.F. Mah. İcr. Kom. Başk.: Orhan ÇETİN

TEKNiK · KADRO
Sekreter : Ressam :
Erdoğan ATAK Gürbüz AZAK
Dlzgi ve Baskı: FATİH M:I\_TBAASI- İSTANBUL
Yıl: 2 ..- ,sayı: 16
Basıldığı tarih : 4/12/1968

ABONE
Yıllık : 12 sayİ; 25 TL. Dış Kap.: 2 renk 2.500 TL.
Altı Aylık : 6 sayı,
12,5 TL. Tek renk: 2.000 TL.
Öğrencilere: Yıllık 20 TL.
İç Kapak: 2 renk 1.500 TL.
» 6 aylık 10 TL.
Yabancı memleketlere posta Tek renk: 1.000 TL.
ücreti ilave edilir.· Renkli ilan sahifesi :
Tamamı 1.200 TI,.ı.
1/2 750 TL.
Bir sayısı.: 250 Kuruş. 1/4 400 TL.
1/8 250 TL.

Mecmuamızdaki yazılar me'haz gösterilmeden alınamaz.

Gönderilen yazılar basılsın basılmasın iade edilmez.
15 KASIM 1968 - _ - - - -
Mo;:~~"F."'1"1 §ağı yukarı çok
az farklarla bü-
tün semavi dinle-
rin esaslı bir rük-
nü olma vasfını
muhafaza etmi§ o-
lan oruç, islam ıli­
ninin esasları ara-
smdaki mevkiinl
u:;:.;;;;.;;;;,~",J de almı§tır. Diye-
biliriz ki oruç, Hz. Adem'den
beri devam edip gelen bi+ iba-
dettir (2). Her devirde oruç
üzerinde Cenab-ı Hakkın bu
derece ısrar edi§indeki sebep-
ler tahmin edemiyeceğimiz ka-
dar ciddi olsa gerektir. Bunun
kısaca izahı sadedinde olmak
üzere Allah'ın ResUlünün §U
beyanlarını zikredebiliriz: «O-
ruç, (oruçlu ile dünya hırsları
ve cehennem azabı arasına çe-
kilen) bir perdedir (3).
Q ruç, basit manası ile sa-
hur vaktinden iftar za-
manına kadar yeme, içme ve
cinsi mukarenette bUlunma gibi
§eyleri terk etmek, nefse ho§
gelen bu nevi arzuları sabırla
kar§ılamak §eklinde izah edile-
bilir. Fakat gerçek manası ile
oruç bu değildir. Hüccet-ül İs­
lam imam Gazali, «İhyaü'l­
Ulılm» adlı eserinde bu konuyu
incelerken, orucu üç kısımda
mütalaa ediyor. Şöyle ki:
ı- Avaının orucu: Or.ucun
bu nevi midenin ve nefsin ar-
zularına kar§ı oruçlu bUlundu-
- ğu müddetçe sabır etmel~ten
ibarettir. Yememek, içmernek
ve cinsi mukarenette bulun-
mamak suretiyle orucun böy-
lesini eda etmek mümkündür.
2 - Havassm orucu: Oru-
cun bu nevi ise; kUlak, göz dil,
·el, ayak ve diğer. azalarm Al-
lah indinde mezmum olan §ey-
lere elbirliği ile kar§ı koyma-
ları, günahlardan uzak bUlun-
maları §eklinde mütala~ edilir.
3 - Havassü'l-havassm oru-
cu: Kalbin, dünyevi olan bütün
arzulara ve dü§üncelere,.Allah-
tan gayri .her §eye oruçlu bu-
lunmasıdır. Orucun böylesini.
tutahilrnek peygamberlerin,
sıddiklerin ve Allahın has kul-
larının ba§arabileceği bir i§tir.
Ama ikinci maddede zikredilen
oruç, her mü'minin eri§ebilece-
- - - - İSLAM MEDENİYETİ
ı.
Gerçek manası
ile ORUÇ
ORUÇLU OLDUGU HALDE, YALANCILI-
GA VE YALANLA İŞ YAPMAYA DEVAM
EDEN KiMSE (İYİ. BİLMELİDİR Kİ) ONUN
YEME VE İÇMEYİ TERK ETMESiNE AL·
LAH~IN İHTİYACI YOKTUR. (1)
Hz. MUHAMMED (S.A.V.)
ği, ba§arabileceği, eri§meye ve
ba§armaya mecbur bUlunduğu
oruç nevidir ki altı önemli hu-
susa riayet etmek suretiyle
gerçekle§tirilmesi mümkün-
dür.
Birincisi: Gözü; çirkin ve
mezmum olup, ferdin .
kalbini, Allah §Uurundan me§-
gUl edecek vasıfta bulunan §ey-
lerden . korumak. ve böylece
oruç ibadetine gözü de i§tirak
ettirmek.
İkincisi: Dilimizi. :y:alandan,
gıybet, koğucUluk... gibi §ey-
lerden ve Allahı zikirden me§-
gUl edecek bilumum lüzumsuz
sözlerden muhafaza etmek.
Buna dil orucu diyebiliriz. Ya-
zımızın ba§mda naklettiğimiz
hadis-i §erifi burada tekrar ha-
tırlamB:_k yerinde olacaktır:
«Oruçlu olduğu ~de yalana
ve yalanla iş yapmaya devam
eden kimse iyi bilmelidir ki
onun, yeme ve içmeyi terk et-
mesine Allah'ın ihtiyacı yok-
tur.»
Üçüncüsü: Kulağımızı kötü
. olan §eylere tıkamak; dediko-
du, gıybet ve yalan gibi Allah'-
m yerdiği konu§ma ve görü§-
- - - - - - - - ~- SAYFA: 17
Tayyar ALTlKULAÇ
melerden kaçmmak. Bu tarz-
da beyanları dinleyip süküt ile
kar§ılamak, islamda §iddetle
yasak edilmi§ ve Kur'anı Ke-
rimde hakikatten uzak tarzda
vuku bUlan konu§maları süküt
ile kar§ılayanlara:
«0 takdirde §Üphesiz ki siz
de onlardan olursunuz (4). bu-
yurulmu§tur. Allahın Resülü de
bu konuda: «Gıybet eden ve
onu sükO.t ile dinleyen mes'uli-
yette müsavidirler (5) buyur-
mak suretiyle i§in nezılketini
belirtmi§tir.
(1) el-Buhari, Muhammed b.
İsmail, el-Camiu's-saİıih
(Sahihu'l-Buhari, c. I -
VIII),· istanbul, 1315, n,
228.
(2) Bakınız: Mansur Ali Na-
sıf, et-Tae el-clımiu li'l-
usfıl fi ehadisi'r - Resfıl
(c. I-V), Mısır, 1381-1382/
1961-1962, n, 58, 59.
(3) Aynı eser; n, 46.
( 4) en-Nisa, 140.
(5) Gazali, lhyau ulumi'd-din
(c. I-XVI), Kalıire, 1356 -
1357, m, 39.
 ~--""-~-- ---·--

MEDENİYETİ - - - - - - - - 15 -KASIM 1968

Dördüncüsü: El, ayak ... gibi him olan, gün be gün bu hata- kalacağı bir olgunluğa yükse'-
vücudun diğer organlarını §er- lara son verme ,§uuru içinde lecek ve gerçek bir· mü'min ol-
. de kullanmamak suretiyle oru- bulunabilmektir. ' Mesela: Bir manın hazzını tadabilecektir.
ca iııtirak ettirıriektir. Hz. Mu- ııahsm derl!_al mahir bir ressam
hammed (S.A.), müsliimarun olması mümkün değildir. Onu (6) ~ahihu'l- Buhft.rl, I, 8;
tarifi diyebileceğimiz bir hadi- ressam yapan bir takım ön Muslim b. el-Haccac el-
sinde: «Müslüman, dil!nden ve çalı§ma ve tec;rübeleridir. Bi· Kuşeyri, ei-Camiu's-sahih
elinden diğer müslümanlarm naep.aleyh ideal manada olma- (Sahihu Muslim, c. I -
emin bulunduğu kimsedir (6), sa bile hatalarma veda azmi VIII), İstanbul, 1829-1888,
buyurarak el ve dille diğer ile Allaha yönelen blı: mü'min I, 48.
müslümanları rahatsız etmenin de, lüzumlu ibadet egzersizle- (7) Bakınız : ibya.u ulumi'd·
değil oruçla, müslümarilıkla ri yapa yapa Allahın menmun din, m, 88 - 4L
dahi telifinin imkansızlı~a
i§aret etmiııtir.
Beııincisi: İftar vakti gelin-
ce, gündüzün tutulan orucu
manasız hale getirircesine mi-
deleri tıka - basa doldurma-
mak. Lüzumundan fazla mik-
tarda yeme ve içmeye düııkün­
lük göstermek suretiyle oru,-
cun ruhlar üzerinde meydana
getireceği arıtıcı ve olgunla§-
ÖLMEZ MISRALAR-
tıcı tesire mani olmamak.
Adam adamdır eğer olmaz ise bir pulu
Bu ııartlar ve esas-
Altıncısı:
Eşek. yine eşektir atlastan olsa çulu
lar . muvacehesinde iftara eri-
ııen bir mü'minin iftardan son-
ra da kalben Allah ııuurunu Mazluma zalim eyler iken zulmü gadr ·ü al
devam ettirmesi, o günkü iba- Karında asim olduğunu eylemez hayal!
detini korku ve ümit arasmda
(Ziya Paşa)
muhasebe etmesi. Yani orucu-
nu iftarla sonuçlandıran bir *
**
mü'min, i:ıe ibadetlerimi tam Zalimleri adlin ne zaman hak edecektir
bir §ekilde eda ettim tarzmda
Mazlumların çıkmadadır göklere ahı!..
bir emniyet ve gurur duyacak
ve ne de' Allahın menmun ve (Ziya Paşa)
razı olup olmıyacağı hususun-
*
'**
da ümitsizliğe düııecektir (7).
Söylemem derdimi hemderdim olan ah'a
G örülüyor ki oruç zanne- bile
~ dildiği kadar basit esas-
Belki sinemdeki şu nale-i cangaha bile
lar üzerine vaz edilmi§ bir iba-
det değildir. Hele onu ya4nz Kendi bi-şüphe bilir raz~ı derfı.nun yoksa.
açlık ve susuzluğa tahammül, Ehl-i dil söyliyemez derdini Allaha bile
§ehevi arzulara kar§ı feragat- (Hızır Ağa Zade Said)
tan ibaret telakki etmek çok
yanlı§tır. *
**
Etme bihfı.de
felekten Şekva
Ancak §U önemil noktayı da
belirtmek zorundayız ki: Yu- Hoşça hazmet yediğin darbeleri
kanda ı§aret edilen hususlara Eskidir, hiç değişmez bu usfı.l
riayet etmeyen veya bir kıs­ Eşek oldun mu vururlar serneri
mına riayet edip diğer bazıla­
(Ferit kam)
rına karııı gaflet gösteren kim-
selerin tuttukları oruçlarm e (Ölmez Mısralar'dan)
oruç olmıyacağı ve binaenaleyh
bo§u boııuna kendilerini aç su-
suz bırakmamaları, orucun
böylesini t~rketmeleri l§.zım
geleceği tarZında bir görüıı ve
iddia bahis konusu değildir.
Hata ve eksiklerine rağnıen
ibadetlere devam esastır. Mü-