ΣΟ ΤΦΙ΢ΣΑΜΕΝΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ΢ ΣΗ΢

ΕΤΡΩΠΑΪΚΗ΢ ΕΝΩ΢Η΢

- ΢υνθήκεσ Ευρωπαϊκήσ Ένωςησ

- Προςχώρηςη και αποχώρηςη κρατών μελών
- Θεςμικά όργανα

Γεϊργιοσ Αναγνωςταράσ (ςελ. 1-25) Άννα Μιτςου (ςελ. 26-30)

Διδάκτωρ Ευρωπαϊκοφ Δικαίου Διδάκτωρ Εμπορικοφ Δικαίου
Μζλοσ ΣΕΠ ΔΕΟ10 Μζλοσ ΣΕΠ ΔΕΟ10

Ακινα 2016
Ι. ΟΙ Ι΢ΧΤΟΤ΢Ε΢ ΢ΤΝΘΘΚΕ΢ ΣΘ΢ ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ΢ ΕΝΩ΢Θ΢ (ςελ. 77 Σόμου
Α1 ΕΑΠ)

Με τθ Συνκικθ τθσ Λιςαβόνασ ζπαυςε πλζον οριςτικά να υφίςταται ωσ νομικι

οντότθτα θ Ευρωπαϊκι Κοινότθτα, τθν οποία αντικατζςτθςε και διαδζχκθκε
ςυνολικά θ Ευρωπαϊκι Ζνωςθ.

Η Ευρωπαϊκι Ζνωςθ βαςίηεται ςε δφο Συνκικεσ, τθν Συνκικθ για τθν Ευρωπαϊκι
Ζνωςθ (ΣΕΕ) και τθν Συνκικθ για τθ Λειτουργία τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ (ΣΛΕΕ). Οι
δφο παραπάνω Συνκικεσ ζχουν το ίδιο το νομικό κφροσ. Δεν ιςχφει πλζον θ Συνκικθ
για τθν Ευρωπαϊκι Κοινότθτα (ΣΕΚ), το μεγαλφτερο μζροσ τθσ οποίασ ζχει πάντωσ
ενςωματωκεί ςτθν Συνκικθ για τθ Λειτουργία τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.

Θ ΢υνκικθ για τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (΢ΕΕ) περιλαμβάνει τισ κεμελιϊδεισ

ρυκμίςεισ για τθ λειτουργία τθσ Ζνωςθσ. Περιλαμβάνει μεταξφ άλλων ρυκμίςεισ για
τα ακόλουκα κζματα:
 Τισ αξίεσ και τουσ ςτόχουσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τισ αρχζσ που διζπουν τισ αρμοδιότθτεσ και τθν νομοκετικι δράςθ τθσ
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τον ςεβαςμό και τθν προςταςία από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ των
κεμελιωδϊν δικαιωμάτων.
 Τθν ςφνκεςθ και τισ αρμοδιότθτεσ των κεςμικϊν οργάνων τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ.
 Τθν κακιζρωςθ ενιςχυμζνων ςυνεργαςιϊν μεταξφ των κρατϊν μελϊν τθσ
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τθν εξωτερικι δράςθ και τθν κοινι εξωτερικι πολιτικι και πολιτικι
αςφάλειασ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τισ διαδικαςίεσ ανακεϊρθςθσ των Συνκθκϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τθν είςοδο νζων κρατϊν μελϊν ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ.
 Τθν αποχϊρθςθ υφιςτάμενων κρατϊν μελϊν από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ.

1
Θ ΢υνκικθ για τθ Λειτουργία τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ (΢ΛΕΕ) περιζχει πιο
λεπτομερείσ ρυκμίςεισ που εξειδικεφουν ςε μεγάλο βακμό τα όςα προβλζπονται
από τθν Συνκικθ για τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ. Μεταξφ άλλων, περιζχει ρυκμίςεισ για
τα ακόλουκα κζματα:

 Τουσ τομείσ και τισ κατθγορίεσ αρμοδιοτιτων τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.

 Τθν απαγόρευςθ των διακρίςεων λόγω ικαγζνειασ και τθν ανάλθψθ
πρωτοβουλιϊν για τθν καταπολζμθςθ άλλων μορφϊν διακρίςεων.
 Τθν ευρωπαϊκι ικαγζνεια και τα προνόμια που απορρζουν από αυτιν για
τουσ ευρωπαίουσ πολίτεσ.
 Τθν τελωνειακι ζνωςθ και τθν ελεφκερθ κυκλοφορία των εμπορευμάτων
εντόσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τθν ελεφκερθ κυκλοφορία των εργαηομζνων και τθν ελευκερία
εγκατάςταςθσ των αυτοαπαςχολουμζνων και των επιχειριςεων εντόσ τθσ
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τθν ελευκερία παροχισ των υπθρεςιϊν εντόσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τθν ελευκερία κίνθςθσ των κεφαλαίων μεταξφ κρατϊν μελϊν και μεταξφ
κρατϊν μελϊν και τρίτων χωρϊν.
 Τθ ςυγκρότθςθ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ ωσ ενόσ χϊρου ελευκερίασ,
αςφάλειασ και δικαιοςφνθσ.
 Τισ πολιτικζσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ για τουσ ςυνοριακοφσ ελζγχουσ, το
άςυλο και τθ μετανάςτευςθ.
 Τθν αςτυνομικι και δικαςτικι ςυνεργαςία των κρατϊν μελϊν ςε αςτικζσ και
ποινικζσ υποκζςεισ.
 Τισ πολιτικζσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ ςτουσ επιμζρουσ τομείσ των
αρμοδιοτιτων τθσ.
 Τουσ κανόνεσ για τον ανταγωνιςμό, τθ φορολογία και τθν προςζγγιςθ των
νομοκεςιϊν των κρατϊν μελϊν.
 Τθν εξωτερικι δράςθ τθσ Ευρωπαϊκι Ζνωςθσ.
 Τον ρόλο και τθ λειτουργία των κεςμικϊν οργάνων τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Τισ νομικζσ πράξεισ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και τισ νομοκετικζσ διαδικαςίεσ
παραγωγισ τουσ.

2
  Τθν ςφνταξθ και τθν εκτζλεςθ του ετιςιου προχπολογιςμοφ τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ.

Και οι δφο Συνκικεσ ςυνοδεφονται από Παραρτιματα και Πρωτόκολλα, τα οποία

ζχουν ιςοδφναμθ νομικι αξία με αυτζσ και με τα οποία ρυκμίηονται ςυγκεκριμζνα
κζματα.

3
ΙΙ. Θ ΔΙΑΔΙΚΑ΢ΙΑ ΠΡΟ΢ΧΩΡΘ΢Θ΢ ΝΕΩΝ ΚΡΑΣΩΝ ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ
ΑΠΟΧΩΡΘ΢Θ΢ ΑΠΟ ΣΘΝ ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ ΕΝΩ΢Θ

Διαδικαςία προςχϊρθςθσ νζου κράτουσ μζλουσ: Σφμφωνα με το άρκρο 49 ΣΕΕ,

κάκε ευρωπαϊκό κράτοσ το οποίο ςζβεται τισ αξίεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και
δεςμεφεται να τισ προάγει, μπορεί να ηθτιςει να γίνει μζλοσ τθσ. Οι αξίεσ αυτζσ
αφοροφν ςτον ςεβαςμό τθσ ανκρϊπινθσ αξιοπρζπειασ, τθσ ελευκερίασ, τθσ
δθμοκρατίασ, τθσ ιςότθτασ, του κράτουσ δικαίου, κακϊσ επίςθσ και ςτθν προςταςία
των ανκρϊπινων δικαιωμάτων.

Η διαδικαςία ειςόδου ενόσ νζου κράτουσ μζλουσ ζχει ςχθματικά ωσ εξισ:

 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο και τα εκνικά κοινοβοφλια ενθμερϊνονται για
τθν αίτθςθ του ενδιαφερόμενου κράτουσ.
 Το αιτοφν κράτοσ απευκφνει τθν αίτθςθ ςτο Συμβοφλιο.
 Το Συμβοφλιο ηθτεί τθ γνϊμθ τθσ Επιτροπισ και τθν ζγκριςθ του Ευρωπαϊκοφ
Κοινοβουλίου, το οποίο αποφαςίηει με τθν πλειοψθφία των μελϊν από τα
οποία απαρτίηεται.
 Στθ ςυνζχεια, το Συμβοφλιο αποφαςίηει ομόφωνα για τθν αποδοχι τθσ
αίτθςθσ του ενδιαφερόμενου κράτουσ. Λαμβάνονται υπόψθ τα κριτιρια
επιλεξιμότθτασ που ςυμφωνεί το Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο.
 Ακολουκεί θ ςφναψθ ςυμφωνίασ μεταξφ των κρατϊν μελϊν και του
αιτοφντοσ κράτουσ για τουσ όρουσ τθσ προςχωριςεωσ και τισ αναγκαίεσ
προςαρμογζσ που κα πρζπει να γίνουν ςτισ Συνκικεσ λόγω του γεγονότοσ
αυτοφ.
 Η παραπάνω ςυμφωνία κα πρζπει τζλοσ να επικυρωκεί από όλα τα
ςυμβαλλόμενα κράτθ, κατά τουσ αντίςτοιχουσ ςυνταγματικοφσ τουσ
κανόνεσ.

4
Διαδικαςία αποχϊρθςθσ υφιςτάμενου κράτουσ μζλουσ: Με το άρκρο 50 ΣΕΕ,
προβλζφκθκε για πρϊτθ φορά επιςιμωσ διαδικαςία αποχϊρθςθσ κράτουσ μζλουσ
από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ. Η διαδικαςία αυτι ζχει ςχθματικά ωσ εξισ:
 Το κράτοσ μζλοσ λαμβάνει τθν απόφαςθ αποχϊρθςθσ από τθν Ευρωπαϊκι
Ζνωςθ, κατά τουσ αντίςτοιχουσ ςυνταγματικοφσ του κανόνεσ.
 Θα πρζπει ςτθ ςυνζχεια το παραπάνω κράτοσ μζλοσ να γνωςτοποιιςει ςτο
Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο ότι προτίκεται να αποχωριςει.
 Υπό το πρίςμα των προςανατολιςμϊν του Ευρωπαϊκοφ Συμβουλίου, θ
Ζνωςθ προβαίνει ςε διαπραγματεφςεισ και ςυνάπτει με το ςυγκεκριμζνο
κράτοσ ςυμφωνία που κακορίηει τισ λεπτομερείσ ρυκμίςεισ για τθν
αποχϊρθςθ του λαμβάνοντασ υπόψθ το πλαίςιο των μελλοντικϊν του
ςχζςεων με τθν Ζνωςθ.
 Η ςυμφωνία ςυνάπτεται ςτο όνομα τθσ Ζνωςθσ από το Συμβοφλιο, το οποίο
αποφαςίηει με ειδικι πλειοψθφία μετά από τθν ζγκριςθ του Ευρωπαϊκοφ
Κοινοβουλίου.
 Το μζλοσ του Ευρωπαϊκοφ Συμβουλίου και του Συμβουλίου που
αντιπροςωπεφει το αποχωροφν κράτοσ μζλοσ δεν ςυμμετζχει οφτε ςτισ
ςυηθτιςεισ οφτε ςτισ αποφάςεισ του Ευρωπαϊκοφ Συμβουλίου και του
Συμβουλίου που το αφοροφν.
 Οι Συνκικεσ παφουν να ιςχφουν ςτο αποχωροφν κράτοσ από τθν θμερομθνία
ζναρξθσ ιςχφοσ τθσ ςυμφωνίασ αποχϊρθςθσ.
 Αν δεν υπάρχει ςυμφωνία αποχϊρθςθσ, θ παφςθ ιςχφοσ των Συνκθκϊν για
το αποχωροφν κράτοσ επζρχεται αυτομάτωσ με τθν πάροδο διετίασ μετά τθ
γνωςτοποίθςθ ςτο Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο τθσ πρόκεςθσ αποχϊρθςθσ. Το
Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο μπορεί να παρατείνει τθν παραπάνω προκεςμία με
ομοφωνία.
 Αν το κράτοσ που αποχϊρθςε ηθτιςει και πάλι να ενταχκεί ςτθν Ευρωπαϊκι
Ζνωςθ, ακολουκείται από τθν αρχι θ διαδικαςία ειςόδου νζου κράτουσ
μζλουσ.

5
Στισ 23 Ιουνίου 2016, θ Μεγάλθ Βρετανία αποφάςιςε με δθμοψιφιςμα να
αποχωριςει από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ. Ωςτόςο, δεν ζχει ακόμα γνωςτοποιιςει
επιςιμωσ ςτο Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο τθν πρόκεςθ αποχϊρθςθσ και δεν ζχει
ενεργοποιθκεί επομζνωσ θ διαδικαςία που προβλζπει το άρκρο 50 ΣΕΕ.

6
ΙΙΙ. ΣΑ ΘΕ΢ΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΘ΢ ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ΢ ΕΝΩ΢Θ΢ (ςελ. 45-73 Σόμου
Α1 ΕΑΠ)

Κατά το άρκρο 13 παρ. 1 τθσ ΣΕΕ, κεςμικά όργανα τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ είναι τα
ακόλουκα:
 Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο
 Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο
 Συμβοφλιο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ
 Ευρωπαϊκι Επιτροπι
 Δικαςτιριο Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ
 Ευρωπαϊκι Κεντρικι Τράπεηα
 Ελεγκτικό Συνζδριο

I. ΕΤΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΤΛΙΟ (άρκρα 14 ΢ΕΕ και 223-234 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: www.europarl.europa.eu

Ζδρα: Στραςβοφργο. Συμπλθρωματικζσ ςυνεδριάςεισ ςτισ Βρυξζλλεσ. Οι διοικθτικζσ

του υπθρεςίεσ βρίςκονται ςτο Λουξεμβοφργο.

Σρόποσ εκλογισ: Αρχικά, τα μζλθ του ορίηονταν από τα εκνικά κοινοβοφλια. Σιμερα
εκλζγονται πλζον ανά πενταετία, με κακολικι και μυςτικι ψθφοφορία που
διεξάγεται ταυτόχρονα ςε όλα τα κράτθ μζλθ με αναλογικό ςφςτθμα. Πρόκειται για
το μόνο άμεςα εκλεγμζνο όργανο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.

΢φνκεςθ: Αποτελείται από 751 μζλθ, που κεωροφνται αντιπρόςωποι των πολιτϊν
τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Τα μζλθ του οργανϊνονται ςε πανευρωπαϊκζσ πολιτικζσ
ομάδεσ και δεν ανικουν ςε εκνικοφσ ςυναςπιςμοφσ. Η κατανομι των εδρϊν ανά
κράτοσ μζλοσ γίνεται ςτθ βάςθ τθσ αρχισ τθσ φκίνουςασ αναλογικότθτασ, δθλαδι
ςφμφωνα με τον πλθκυςμό τθσ κάκε χϊρασ χωρίσ όμωσ να εφαρμόηεται απόλυτα θ
αναλογικι αντιπροςϊπευςθ. Στθν πράξθ, το ςφςτθμα αυτό ευνοεί τα μικρότερα ςε

7
πλθκυςμό κράτθ κακϊσ ο κάκε ευρωβουλευτισ που εκλζγουν αντιςτοιχεί ςε
ςθμαντικά μικρότερο αρικμό πολιτϊν ςε ςχζςθ με τα μεγαλφτερα. Καμιά χϊρα δεν
μπορεί να ζχει λιγότερουσ από 6 και περιςςότερουσ από 96 ευρωβουλευτζσ. Η
χϊρα μασ ζχει ςιμερα 21 ευρωβουλευτζσ.
Στον παρακάτω πίνακα, φαίνεται ο αρικμόσ των Ευρωβουλευτϊν ςιμερα
κατανεμθμζνοσ ανά κράτοσ μζλοσ και πολιτικι ομάδα.

ΣΥΝΟΛΟ

4 4 4 6 2 1 21

7 4 2 4 17

7 4 2 4 3 1 21

1 3 4 3 1 1 13

34 27 6 4 8 13 1 1 2 96

1 1 3 1 6

4 1 1 1 4 11

5 4 1 6 5 21

17 14 8 11 4 54

20 13 7 4 6 1 20 3 74

5 2 1 2 1 11

15 30 2 3 17 5 1 73

1 2 1 2 6

4 1 1 1 1 8

3 2 1 3 1 1 11

3 1 1 1 6

12 4 2 3 21

3 3 6

5 3 2 7 3 2 4 26

5 5 1 3 4 18

23 5 19 1 2 1 51

8
 ΣΥΝΟΛΟ

7 8 2 4 21

12 15 1 3 1 32

5 1 1 1 8

6 4 3 13

3 2 2 4 1 1 13

4 6 3 1 4 2 20

20 20 1 1 6 22 1 1 72

ΣΥΝΟΛΟ
ΣΥΝΟΛΟ
750
216 189 73 69 52 50 46 39 16

Εργαςίεσ: Οι προετοιμαςία των ςυνεδριάςεων γίνεται ςε διάφορεσ

κοινοβουλευτικζσ επιτροπζσ. Τα προσ εξζταςθ κζματα ςυηθτοφνται και από τισ
πολιτικζσ ομάδεσ. Η Ολομζλεια ςυνζρχεται μια φορά το μινα ςτο Στραςβοφργο και
ζξι φορζσ το χρόνο ςτισ Βρυξζλλεσ.

Λιψθ αποφάςεων: Εκτόσ αντίκετθσ διάταξθσ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο

αποφαςίηει με τθν πλειοψθφία των ψθφιςάντων. Υπάρχουν όμωσ και περιπτϊςεισ
που για τθ λιψθ αποφάςεων απαιτείται αυξθμζνθ πλειοψθφία των μελϊν του.

Αρμοδιότθτεσ: Οι κφριεσ αρμοδιότθτεσ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου είναι οι

ακόλουκεσ:
 Νομοκετικζσ: Αςκεί από κοινοφ με το Συμβοφλιο νομοκετικά κακικοντα.
Στθν αρχι, θ ςυμμετοχι του είχε αποκλειςτικά ςυμβουλευτικι φφςθ αλλά
ςιμερα είναι αποφαςιςτικι ςτα πλαίςια τθσ ςυνικουσ νομοκετικισ
διαδικαςίασ μζςω τθσ οποίασ παράγεται θ μεγάλθ πλειοψθφία τθσ
ενωςιακισ νομοκεςίασ. Δεν μπορεί όμωσ το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο να
νομοκετιςει από μόνο του, αλλά απαιτείται υποχρεωτικά θ ςφμπραξθ του
Συμβουλίου.

9
o Η ςυνικθσ νομοκετικι διαδικαςία χαρακτθρίηεται από τθν ιςότιμθ
ςυμμετοχι ςτθ λιψθ τθσ απόφαςθσ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου
και του Συμβουλίου. Η διαδικαςία αυτι ζχει ςυνοπτικά ωσ εξισ:
 Η Ευρωπαϊκι Επιτροπι υποβάλλει νομοκετικι πρόταςθ ςτο
Συμβοφλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο.
 Ακολουκεί θ πρϊτθ ανάγνωςθ τθσ πρόταςθσ από το
Συμβοφλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο.
 Αν το Συμβοφλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο
ςυμφωνιςουν κατά τθν πρϊτθ αυτι ανάγνωςθ, θ πρόταςθ
εγκρίνεται. Διαφορετικά, ακολουκεί θ δεφτερθ ανάγνωςθ τθσ
πρόταςθσ από τα δφο όργανα.
 Αν τα όργανα δεν ςυμφωνιςουν μετά και τθ δεφτερθ
ανάγνωςθ, ςυγκαλείται επιτροπι ςυνδιαλλαγισ με ιςότιμθ
ςυμμετοχι εκπροςϊπων και από τα δφο όργανα.
 Ακολουκεί τρίτθ ανάγνωςθ από το Συμβοφλιο και το
Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο του κειμζνου ςτο οποίο κατζλθξε θ
επιτροπι ςυνδιαλλαγισ.
 Αν το κείμενο γίνει αποδεκτό και από τα δφο όργανα, θ
νομοκετικι πρόταςθ εγκρίνεται. Διαφορετικά, θ πρόταςθ
απορρίπτεται οριςτικά.
o Το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο ςυμμετζχει επίςθσ και ςε δφο ειδικζσ
νομοκετικζσ διαδικαςίεσ. Αυτζσ χαρακτθρίηονται από τθ μθ ιςότιμθ
ςυμμετοχι Συμβουλίου και Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου. Ειδικότερα:
 Διαδικαςία Ζγκριςθσ: Μόνοσ νομοκζτθσ είναι το Συμβοφλιο,
το οποίο ενεργεί κατόπιν πρόταςθσ τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ. Για να μπορζςει όμωσ να εκδϊςει τθ νομοκετικι
πράξθ, κα πρζπει πρϊτα να τθν ζχει εγκρίνει το Ευρωπαϊκό
Κοινοβοφλιο το οποίο ωςτόςο δεν μπορεί να προτείνει
τροποποιιςεισ.
 Διαδικαςία Διαβοφλευςθσ: Μόνοσ νομοκζτθσ είναι και πάλι
το Συμβοφλιο, το οποίο ενεργεί κατόπιν πρόταςθσ τθσ
Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ. Για να μπορζςει να εκδϊςει τθ

10
 νομοκετικι πράξθ, το Συμβοφλιο κα πρζπει πρϊτα να λάβει
τθ γνϊμθ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου. Δεν υποχρεοφται
όμωσ να τθν ακολουκιςει, αλλά μπορεί να τθν απορρίψει
αιτιολογθμζνα.
o Το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο δεν ζχει νομοκετικι πρωτοβουλία,
κακϊσ θ πρόταςθ για τθν υιοκζτθςθ νζων νομοκετικϊν πράξεων
αποτελεί προνόμιο τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ. Μπορεί ωςτόςο να
προτείνει ςτθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι τθν ανάλθψθ νομοκετικισ
πρωτοβουλίασ ςε ςυγκεκριμζνο τομζα, χωρίσ πάντωσ να μπορεί να
τθν υποχρεϊςει να αποδεχτεί τθ ςχετικι του πρόταςθ.
 Δθμοςιονομικζσ: Εγκρίνει από κοινοφ με το Συμβοφλιο τον προχπολογιςμό
τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Εγκρίνει επίςθσ τθν εκτζλεςθ του προχπολογιςμοφ
του προθγοφμενου ζτουσ.
 Δθμοκρατικοφ Ελζγχου:
o Εγκρίνει το διοριςμό του Προζδρου και των μελϊν τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ.
o Μπορεί να κατακζςει πρόταςθ δυςπιςτίασ κατά τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ.
o Μπορεί να ηθτιςει τθν αποπομπι μζλουσ τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ.
o Υποβάλλει γραπτζσ ερωτιςεισ ςτο Συμβοφλιο και τθν Ευρωπαϊκι
Επιτροπι ςτα πλαίςια του κοινοβουλευτικοφ ελζγχου.

ΙΙ. ΕΤΡΩΠΑΪΚΟ ΢ΤΜΒΟΤΛΙΟ (άρκρα 15 ΢ΕΕ και 235-236 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: www.consilium.europa.eu/el/european-council/

Ζδρα: Βρυξζλλεσ

΢φνκεςθ: Απαρτίηεται από τουσ αρχθγοφσ των κρατϊν μελϊν, τον Πρόεδρο του
Ευρωπαϊκοφ Συμβουλίου και τον Πρόεδρο τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ. Ο Φπατοσ
Εκπρόςωποσ τθσ Ζνωςθσ για κζματα εξωτερικισ πολιτικισ και πολιτικισ αςφαλείασ
11
ςυμμετζχει ςτισ εργαςίεσ του. Όταν το απαιτεί θ θμεριςια διάταξθ, τα μζλθ του
δφνανται να αποφαςίςουν ζνασ υπουργόσ να επικουρεί ζκαςτο μζλοσ του και ο
Πρόεδροσ τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ να επικουρείται από ζνα μζλοσ τθσ.

Προεδρία: Εκλζγει τον Πρόεδρο του με ειδικι πλειοψθφία για δυόμιςι ζτθ. Η
κθτεία του Προζδρου του είναι ανανεϊςιμθ για μία ακόμα φορά. Σε περίπτωςθ
κωλφματοσ και ςοβαροφ παραπτϊματοσ, μπορεί να λιξει πρόωρα τθ κθτεία του
Προζδρου του με ειδικι πλειοψθφία. Ο Πρόεδροσ δεν μπορεί να αςκεί εκνικό
αξίωμα.

Εργαςίεσ: Συνζρχεται δφο φορζσ εξαμθνιαίωσ, ςυγκαλοφμενο από τον Πρόεδρο

αυτοφ. Όταν το απαιτεί θ κατάςταςθ, ο Πρόεδροσ ςυγκαλεί ζκτακτθ ςφνοδο.

Λιψθ αποφάςεων: Εντόσ αντίκετθσ διάταξθσ, αποφαςίηει με ςυναίνεςθ. Όπου

προβλζπεται θ λιψθ απόφαςθσ με ειδικι πλειοψθφία, ακολουκείται ο κανόνασ τθσ
διπλισ πλειοψθφίασ που εφαρμόηεται για τθ λιψθ των αποφάςεων του
Συμβουλίου τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Στισ περιπτϊςεισ που απαιτείται ομοφωνία, οι
αποχζσ των παρόντων και των αντιπροςωπευόμενων μελϊν δεν εμποδίηουν τθ
λιψθ τθσ απόφαςθσ. Για διαδικαςτικά κζματα και για τθ κζςπιςθ του εςωτερικοφ
του κανονιςμοφ, το Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο αποφαςίηει με απλι πλειοψθφία.

Αρμοδιότθτεσ: Παρζχει ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ τθν αναγκαία ϊκθςθ για να

αναπτυχκεί και κακορίηει τουσ γενικοφσ τθσ πολιτικοφσ προςανατολιςμοφσ και
προτεραιότθτεσ. Σθμαντικόσ είναι ο ρόλοσ του ςτον τομζα τθσ εξωτερικισ πολιτικισ
και πολιτικισ αςφάλειασ, ςτον οποίο κακορίηει τα ςτρατθγικά ςυμφζροντα και τουσ
ςτόχουσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Ζχει εξάλλου κρίςιμθ ςυμμετοχι ςτθν απόφαςθ
για τθν είςοδο ενόσ νζου κράτουσ ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, όπωσ επίςθσ και ςτθ
διαδικαςία αποχϊρθςθσ ενόσ υφιςτάμενου κράτουσ μζλουσ. Δεν ςυμμετζχει όμωσ
ςτθ νομοκετικι λειτουργία.

12
IIΙ. ΢ΤΜΒΟΤΛΙΟ ΣΘ΢ ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ΢ ΕΝΩ΢Θ΢ (άρκρα 16 ΢ΕΕ και 237-243 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: http://www.consilium.europa.eu/el/council-eu/

΢φνκεςθ: Απαρτίηεται από ζναν αντιπρόςωπο κάκε κράτουσ μζλουσ ςε υπουργικό

επίπεδο, ο οποίοσ ζχει τθν εξουςία να δεςμεφει τθν κυβζρνθςθ του κράτουσ μζλουσ
το οποίο εκπροςωπεί και να αςκεί το δικαίωμα ψιφου. Απαρτίηεται από τουσ
αρμόδιουσ υπουργοφσ των κρατϊν μελϊν, ανάλογα με το κζμα ςυηιτθςθσ. Στισ
ςυνεδριάςεισ του καλείται και ςυμμετζχει επίςθσ και ο αρμόδιοσ ανά τομζα
Ευρωπαίοσ Επίτροποσ. Η Συνκικθ αναφζρει ονομαςτικά δφο μόνο ςυνκζςεισ του
Συμβουλίου και ςυγκεκριμζνα:
 Το Συμβοφλιο Γενικϊν Υποκζςεων (ΣΓΥ). Αυτό εξαςφαλίηει τθ ςυνοχι των
εργαςιϊν των διαφόρων ςυνκζςεων του Συμβουλίου. Συντονίηει επίςθσ τισ
προπαραςκευαςτικζσ εργαςίεσ για τισ ςυνόδουσ του Ευρωπαϊκοφ
Συμβουλίου. Αποτελείται κυρίωσ από τουσ υπουργοφσ ευρωπαϊκϊν
υποκζςεων των κρατϊν μελϊν.
 Το Συμβοφλιο Εξωτερικϊν Υποκζςεων (ΣΕΥ). Αυτό είναι αρμόδιο για τθ
διαμόρφωςθ τθσ εξωτερικισ δράςθσ τθσ Ζνωςθσ ςφμφωνα με τισ
ςτρατθγικζσ κατευκυντιριεσ γραμμζσ που κακορίηει το Ευρωπαϊκό
Συμβοφλιο. Διαςφαλίηει επίςθσ τθ ςυνοχι τθσ εξωτερικισ δράςθσ τθσ
Ζνωςθσ. Αποτελείται κυρίωσ από τουσ υπουργοφσ εξωτερικϊν των κρατϊν
μελϊν. Ανάλογα με το κζμα ςυηιτθςθσ μπορεί επίςθσ να ςυμμετζχουν και οι
υπουργοί άμυνασ, οι υπουργοί ανάπτυξθσ και οι υπουργοί εμπορίου των
κρατϊν μελϊν.
Προβλζπονται πάντωσ και τομεακζσ ςυνκζςεισ, τισ οποίεσ αποφαςίηει με ειδικι
πλειοψθφία το Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο. Υπάρχουν ςιμερα και οι ακόλουκεσ
τομεακζσ ςυνκζςεισ:
 Ανταγωνιςτικότθτα (COMPET)
 Απαςχόλθςθ, κοινωνικι πολιτικι, υγεία και καταναλωτζσ (EPSCO)
 Γεωργία και αλιεία (AGRIFISH)
 Δικαιοςφνθ και εςωτερικζσ υποκζςεισ (ΔΕΥ)

13
  Μεταφορζσ, τθλεπικοινωνίεσ και ενζργεια (ΜΤΕ)
 Οικονομικζσ και δθμοςιονομικζσ υποκζςεισ (ECOFIN)
 Παιδεία, νεολαία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ (EYCS)
 Περιβάλλον (ENV)
Κάκε υπουργόσ που ςυμμετζχει ςτο Συμβοφλιο είναι εξουςιοδοτθμζνοσ να
αναλαμβάνει δεςμεφςεισ ςτο όνομα τθσ κυβζρνθςθσ τθσ χϊρασ που εκπροςωπεί.
Κατά ςυνζπεια, θ υπογραφι του ιςοδυναμεί με υπογραφι ολόκλθρθσ τθσ
κυβζρνθςθσ.

Προεδρία: Αςκείται εκ περιτροπισ από το κάκε κράτοσ μζλοσ για περίοδο ζξι
μθνϊν, εκτόσ από το Συμβοφλιο Εξωτερικϊν Υποκζςεων ςτο οποίο προεδρεφει
μόνιμα ο Φπατοσ Εκπρόςωποσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Για τισ υπόλοιπεσ ςυνκζςεισ
ζχει πλζον κακιερωκεί ζνα ςφςτθμα βάςει του οποίου ςυγκροτοφνται κάκε ενάμιςι
ζτοσ ομάδεσ τριϊν κρατϊν που ςυνεργάηονται ςτενά μεταξφ τουσ για να
προςδιορίςουν τα κζματα που κα εξεταςτοφν από το Συμβοφλιο κατά τθ διάρκεια
τθσ αντίςτοιχθσ περιόδου. Με βάςθ τον παραπάνω ςχεδιαςμό, κακζνα από τα
κράτθ αυτά καταρτίηει ςτθ ςυνζχεια το δικό του αναλυτικότερο πρόγραμμα για το
αντίςτοιχο εξάμθνο τθσ προεδρίασ του.

Λιψθ Αποφάςεων:
 Οι αποφάςεισ λαμβάνονται ςυνικωσ με τθ λεγόμενθ ειδικι πλειοψθφία. Για
το ςχθματιςμό τθσ ειδικισ πλειοψθφίασ, εφαρμόηεται πλζον ο κανόνασ τθσ
διπλισ πλειοψθφίασ:
o Όταν το Συμβοφλιο ψθφίηει κατόπιν πρόταςθσ τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ ι του Φπατου Εκπροςϊπου τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, για
τθ λιψθ απόφαςθσ απαιτείται να ψθφίςουν υπζρ το 55% των
κρατϊν μελϊν (τουλάχιςτον 16 κράτθ μζλθ) που να
αντιπροςωπεφουν όμωσ ταυτόχρονα και το 65% του ςυνολικοφ
πλθκυςμοφ τθσ Ζνωςθσ. Σε κάκε πάντωσ περίπτωςθ, προβλζπεται ότι
θ μειοψθφία αρνθςικυρίασ κα πρζπει να περιλαμβάνει τουλάχιςτον

14
 4 κράτθ μζλθ που να αντιπροςωπεφουν παράλλθλα τουλάχιςτον το
35% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
o Όταν το Συμβοφλιο ψθφίηει βάςει πρόταςθσ που δεν ζχει υποβλθκεί
από τθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι ι τον Φπατο Εκπρόςωπο τθσ
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, για τθ λιψθ απόφαςθσ απαιτείται να ψθφίςουν
υπζρ το 72% των κρατϊν μελϊν που να αντιπροςωπεφουν
ταυτόχρονα το 65% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ Ζνωςθσ.
o Η αποχι ςτο πλαίςιο τθσ ειδικισ πλειοψθφίασ λογίηεται ωσ αντίκετθ
ψιφοσ.
 Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ απαιτείται ομοφωνία. Στθν περίπτωςθ αυτι, θ
αποχι δεν εμποδίηει τθ λιψθ τθσ απόφαςθσ. Ομοφωνία απαιτείται κυρίωσ
για:
o Τθ λιψθ αποφάςεων ςε ιδιαίτερα ευαίςκθτουσ τομείσ όπωσ θ κοινι
εξωτερικι πολιτικι και πολιτικι αςφάλειασ, θ κοινωνικι αςφάλιςθ
και προςταςία, θ είςοδοσ νζων κρατϊν μελϊν και θ εναρμόνιςθ τθσ
εκνικισ νομοκεςίασ ωσ προσ τθν ζμμεςθ φορολογία.
o Τθν τροποποίθςθ των νομοκετικϊν προτάςεων τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ, όταν θ Επιτροπι δε ςυμφωνεί με τισ προτεινόμενεσ
τροποποιιςεισ.
 Πολφ ςπάνια και για διαδικαςτικά κυρίωσ κζματα, αρκεί θ απλι πλειοψθφία
του ςυνόλου των κρατϊν μελϊν (τουλάχιςτον 15 κράτθ μζλθ).

Αρμοδιότθτεσ:
 Νομοκετικζσ: Στα πλαίςια τθσ ςυνικουσ νομοκετικισ διαδικαςίασ,
αποφαςίηει από κοινοφ με το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο επί των προτάςεων
νόμου που ειςθγείται θ Ευρωπαϊκι Επιτροπι. Σπανίωσ και ςε πολφ
ςυγκεκριμζνουσ τομείσ, το Συμβοφλιο αποφαςίηει με ειδικζσ νομοκετικζσ
διαδικαςίεσ χωρίσ τθν ιςότιμθ ςυμμετοχι του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου. Το
Συμβοφλιο δεν ζχει νομοκετικι πρωτοβουλία, θ οποία αποτελεί προνόμιο
τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ. Μπορεί ωςτόςο να προτείνει ςτθν Ευρωπαϊκι
Επιτροπι τθν ανάλθψθ νομοκετικισ πρωτοβουλίασ ςε ςυγκεκριμζνο τομζα,
χωρίσ να μπορεί να τθν υποχρεϊςει να αποδεχτεί τθ ςχετικι του πρόταςθ.
15
  Δθμοςιονομικζσ: Εγκρίνει μαηί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο τον
προχπολογιςμό τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 ΢υντονιςμόσ των πολιτικϊν των κρατϊν μελϊν: Η αρμοδιότθτα αυτι
υπάρχει για ςυγκεκριμζνουσ τομείσ πολιτικισ, όπωσ κυρίωσ θ οικονομία και
τα δθμοςιονομικά.
 ΢φναψθ διεκνϊν ςυμφωνιϊν: Το Συμβοφλιο δίνει τθν εντολι ςτθν
Ευρωπαϊκι Επιτροπι να διαπραγματευτεί τθ ςφναψθ διεκνϊν ςυμφωνιϊν
μεταξφ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και τρίτων χωρϊν και διεκνϊν οργανιςμϊν.
Μετά το πζρασ των διαπραγματεφςεων, αποφαςίηει για τθν υπογραφι και
τθ ςφναψθ τθ διεκνοφσ ςυμφωνίασ κατόπιν πρόταςθσ τθσ Ευρωπαϊκισ
Επιτροπισ. Στθ ςυνζχεια, εκδίδει τθν τελικι απόφαςθ για τθ ςφναψθ τθσ
ςυμφωνίασ κατόπιν ζγκριςθσ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου.
 Εξωτερικι πολιτικι και πολιτικι αςφάλειασ: Το Συμβοφλιο κακορίηει και
υλοποιεί τθν κοινι εξωτερικι πολιτικι και πολιτικι αςφάλειασ τθσ
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, βάςει των κατευκυντιριων γραμμϊν που χαράςςει το
Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο. Διαςφαλίηει μαηί με τον Φπατο Εκπρόςωπο τθσ
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ τθν ενότθτα και τθν αποτελεςματικότθτα τθσ
εξωτερικισ δράςθσ τθσ Ζνωςθσ.
 Δικαιοςφνθ και εςωτερικζσ υποκζςεισ: Συντονίηει τισ δράςεισ των κρατϊν
µελϊν και εγκρίνει μζτρα ςτο πλαίςιο τθσ αςτυνομικισ και δικαςτικισ
ςυνεργαςίασ ςε ποινικζσ υποκζςεισ.

ΙV. ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ ΕΠΙΣΡΟΠΘ (άρκρα 17 ΢ΕΕ και 244-250 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: http://ec.europa.eu/index_el.htm

Ζδρα: Βρυξζλλεσ

΢φνκεςθ: Ζνασ αντιπρόςωποσ από κάκε κράτοσ μζλοσ. Στον αρικμό αυτό
ςυμπεριλαμβάνεται ο Πρόεδροσ τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ και 7 Αντιπρόεδροι.

16
Ζνασ από τουσ Αντιπροζδρουσ τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ είναι ο Φπατοσ
Εκπρόςωποσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.

Θθτεία: Τα μζλθ τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ διορίηονται για πενταετι κθτεία, ζξι
μινεσ μετά τισ εκλογζσ για τθν ανάδειξθ των μελϊν του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου.

Διαδικαςία Διοριςμοφ:
 Το Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο αποφαςίηοντασ με ειδικι πλειοψθφία προτείνει
ςτο Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο τον Πρόεδρο τθσ Επιτροπισ, λαμβάνοντασ
υπόψθ και το αποτζλεςμα των τελευταίων Ευρωεκλογϊν.
 Ο προτακείσ Πρόεδροσ τθσ Επιτροπισ εγκρίνεται από το Ευρωπαϊκό
Κοινοβοφλιο με απλι πλειοψθφία των μελϊν του. Αν δεν ςυγκεντρϊςει τθν
απαιτοφμενθ πλειοψθφία, προτείνεται άλλοσ υποψιφιοσ με τθν ίδια
παραπάνω διαδικαςία.
 Το Συμβοφλιο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ ςε ςυνεργαςία με τον Πρόεδρο τθσ
Επιτροπισ προτείνει ςτθ ςυνζχεια τα υπόλοιπα μζλθ του οργάνου.
 Στθ ςυνζχεια, ηθτείται θ ζγκριςθ τθσ νζασ ςφνκεςθσ του οργάνου ωσ
ςυνόλου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο.
 Βάςει τθσ παραπάνω ζγκριςθσ, θ Επιτροπι διορίηεται από το Ευρωπαϊκό
Συμβοφλιο που αποφαςίηει με ειδικι πλειοψθφία.

Απαλλαγι κακθκόντων: Η Επιτροπι είναι πολιτικά υπόλογθ ςτο Ευρωπαϊκό

Κοινοβοφλιο, το οποίο μπορεί να τθν υποχρεϊςει ςε παραίτθςθ ψθφίηοντασ
πρόταςθ μομφισ εναντίον τθσ. Ο Πρόεδροσ τθσ Επιτροπισ μπορεί να ηθτιςει τθν
παραίτθςθ κάποιου μζλουσ τθσ. Ειδικά όςον αφορά όμωσ τον Φπατο Εκπρόςωπο
τθσ Ευρωπαϊκι Ζνωςθσ, απαιτείται να λθφκεί απόφαςθ με ειδικι πλειοψθφία από
το Ευρωπαϊκό Συμβοφλιο. Μζλοσ τθσ Επιτροπισ μπορεί να απαλλαγεί των
κακθκόντων του και κατόπιν ςχετικισ απόφαςθσ του Δικαςτθρίου τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ, μετά από ςχετικό αίτθμα τθσ Επιτροπισ. Αντίςτοιχο αίτθμα μπορεί να
υποβλθκεί και από το Συμβοφλιο, με απλι πλειοψθφία.

17
Σρόποσ λιψθσ αποφάςεων: Η Επιτροπι λαμβάνει τισ αποφάςεισ τθσ με τθν απλι
πλειοψθφία των παρόντων μελϊν τθσ.

Εργαςίεσ: Το προςωπικό τθσ Επιτροπισ οργανϊνεται ςε τμιματα που είναι γνωςτά

ωσ γενικζσ διευκφνςεισ και υπθρεςίεσ. Κάκε γενικι διεφκυνςθ είναι υπεφκυνθ για
ζνα ςυγκεκριμζνο τομζα πολιτικισ. Το προςωπικό τθσ ζχει επικεφαλισ ζναν Γενικό
Διευκυντι, ο οποίοσ αναφζρεται ςτον αρμόδιο Επίτροπο που ζχει οριςτεί για το
ςυγκεκριμζνο χαρτοφυλάκιο. Οι γενικζσ διευκφνςεισ εκπονοφν τισ νομοκετικζσ
προτάςεισ τθσ Επιτροπισ που ςτθ ςυνζχεια προτείνονται προσ ψιφιςθ ςτα
υπόλοιπα ενωςιακά όργανα, εφόςον βζβαια εγκρικοφν από το Σϊμα των
Επιτρόπων που ςυνζρχεται ςε εβδομαδιαία βάςθ.

Αρμοδιότθτεσ:
 Νομοκετικι πρωτοβουλία: Η Επιτροπι ζχει το προνόμιο τθσ νομοκετικισ
πρωτοβουλίασ, με τθν ζννοια ότι είναι το μοναδικό όργανο τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ που ζχει τθν αρμοδιότθτα εκπόνθςθσ προτάςεων ενωςιακισ
νομοκεςίασ. Οι νομοκετικζσ τθσ προτάςεισ πρζπει να αποβλζπουν ςτθν
προάςπιςθ των ςυμφερόντων τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και των πολιτϊν τθσ
και όχι των ςυμφερόντων επιμζρουσ κρατϊν μελϊν και οικονομικϊν
κλάδων. Προκειμζνου να ςτακμίηει τθν ανάγκθ λιψθσ νομοκετικισ
πρωτοβουλίασ για κάποιο κζμα, θ Επιτροπι βρίςκεται ςε ςυνεχι επαφι με
ζνα ευρφ φάςμα ομάδων ςυμφερόντων και με δφο ςυμβουλευτικά
ευρωπαϊκά όργανα (τθν Οικονομικι και Κοινωνικι Επιτροπι και τθν
Επιτροπι των Περιφερειϊν). Επίςθσ, λαμβάνει υπόψθ τθσ τθ γνϊμθ των
εκνικϊν κυβερνιςεων και των εκνικϊν κοινοβουλίων. Σε κάκε πάντωσ
περίπτωςθ, οφείλει να ενεργεί με απόλυτθ ανεξαρτθςία και ζχοντασ ωσ
γνϊμονα τθν προάςπιςθ των ςυμφερόντων τθσ Ζνωςθσ.
 Ζκδοςθ μθ νομοκετικϊν πράξεων: Με νομοκετικι πράξθ μπορεί να
ανατίκεται ςτθν Επιτροπι θ εξουςία ζκδοςθσ μθ νομοκετικϊν πράξεων
γενικισ ιςχφοσ που αφοροφν ςτα μθ ουςιϊδθ ςτοιχεία τθσ νομοκετικισ
πράξθσ. Τα ουςιϊδθ ςτοιχεία ενόσ τομζα ρυκμίηονται αποκλειςτικά με

18
 νομοκετικι πράξθ και δεν μποροφν να αποτελζςουν αντικείμενο μιασ
τζτοιασ εξουςιοδότθςθσ.
 Εκτελεςτικι:
o Αναλαμβάνει τθν υλοποίθςθ των ενωςιακϊν πολιτικϊν.
o Διαχειρίηεται τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
o Διαχειρίηεται και εκτελεί τον προχπολογιςμό τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ.
 Σιρθςθσ του νόμου:
o Στα πλαίςια του ρόλου τθσ ωσ κεματοφφλακα των Συνκθκϊν, θ
Ευρωπαϊκι Επιτροπι επιλαμβάνεται είτε αυτεπαγγζλτωσ είτε
κατόπιν καταγγελίασ υποκζςεων που κζτουν ηθτιματα πικανισ
παραβίαςθσ των ενωςιακϊν κανόνων από τα κράτθ μζλθ. Αν
διαπιςτϊςει ςοβαρι παραβίαςθ, μπορεί να κινιςει τθ λεγόμενθ
διαδικαςία επί παραβάςει και να οδθγιςει ςτθ δικαςτικι καταδίκθ
του παραβάτθ κράτουσ μζλουσ. Η διαδικαςία αυτι ζχει ειδικότερα
ωσ εξισ:
 Αν θ Επιτροπι κρίνει ότι ζνα κράτοσ μζλοσ ζχει παραβιάςει τισ
ενωςιακζσ του υποχρεϊςεισ, αποςτζλλει αρχικά
προειδοποιθτικι επιςτολι προσ τισ αρμόδιεσ εκνικζσ αρχζσ
εκκζτοντασ τα γεγονότα και ηθτϊντασ τισ παρατθριςεισ τουσ.
 Αν θ Επιτροπι δεν ικανοποιθκεί από τισ απαντιςεισ που κα
λάβει, διατυπϊνει αιτιολογθμζνθ γνϊμθ επί του κζματοσ με
τθν οποία διαπιςτϊνει ουςιαςτικά επιςιμωσ τθν παραβίαςθ
από το κράτοσ μζλοσ των ενωςιακϊν του υποχρεϊςεων.
 Αν το κράτοσ μζλοσ δεν ςυμμορφωκεί με τθν παραπάνω
αιτιολογθμζνθ γνϊμθ εντόσ τθσ προκεςμίασ που του τάςςει θ
Ευρωπαϊκι Επιτροπι, μπορεί θ τελευταία να προςφφγει ςτο
Δικαςτιριο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.
 Αν το Δικαςτιριο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ διαπιςτϊςει ότι
κράτοσ μζλοσ ζχει παραβεί τισ ενωςιακζσ του υποχρεϊςεισ, το
κράτοσ αυτό οφείλει να λάβει τα μζτρα που ςυνεπάγεται θ
εκτζλεςθ τθσ αποφάςεωσ του Δικαςτθρίου.
19
  Αν θ Επιτροπι κρίνει ότι το ςυγκεκριμζνο κράτοσ μζλοσ δεν
ζλαβε τα μζτρα που ςυνεπάγεται θ εκτζλεςθ τθσ αποφάςεωσ
του Δικαςτθρίου, μπορεί να προςφφγει και πάλι ςτο
τελευταίο αφοφ πρϊτα παράςχει ςτο κράτοσ αυτό τθ
δυνατότθτα να υποβάλει τισ παρατθριςεισ του.
 Αν το Δικαςτιριο διαπιςτϊςει ότι το ςυγκεκριμζνο κράτοσ
μζλοσ δεν ςυμμορφϊκθκε με τθν καταδικαςτικι του
απόφαςθ, μπορεί να του επιβάλει χρθματικζσ κυρϊςεισ.
o Η Ευρωπαϊκι Επιτροπι ζχει επίςθσ ειδικζσ αρμοδιότθτεσ ςτον τομζα
του ελεφκερου ανταγωνιςμοφ. Μεταξφ άλλων:
 Εξετάηει τθν φπαρξθ ςυγκζντρωςθσ ςτθν αγορά.
 Ελζγχει τθ χοριγθςθ κρατικϊν ενιςχφςεων ςε επιχειριςεισ.
 Επιβάλλει πρόςτιμα ςε επιχειριςεισ που παραβιάηουν τουσ
κανόνεσ του ελεφκερου ανταγωνιςμοφ
 Εξωτερικισ Εκπροςϊπθςθσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ: Η Επιτροπι
εκπροςωπεί τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ ςτθ διεκνι ςκθνι, εκτόσ από τον τομζα
τθσ κοινισ εξωτερικισ πολιτικισ και πολιτικισ αςφάλειασ όπου αρμόδιοσ για
τθν εκπροςϊπθςθ είναι ο Φπατοσ Εκπρόςωποσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Η
Ευρωπαϊκι Επιτροπι διαπραγματεφεται μεταξφ άλλων τθ ςφναψθ διεκνϊν
ςυμφωνιϊν ςτο όνομα τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ.

V. ΔΙΚΑ΢ΣΘΡΙΟ ΣΘ΢ ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ΢ ΕΝΩ΢Θ΢ (άρκρα 19 ΢ΕΕ και 251-281 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: curia.europa.eu

Ζδρα: Λουξεμβοφργο

Δικαςτικοί ΢χθματιςμοί: Το Δικαςτιριο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ αποτελείται

ςιμερα από δφο ειδικότερουσ ςχθματιςμοφσ, το Δικαςτιριο και το Γενικό
Δικαςτιριο.

20
΢φνκεςθ:
 Δικαςτιριο: Ζνασ δικαςτισ από κάκε κράτοσ μζλοσ και ζντεκα γενικοί
ειςαγγελείσ.
 Γενικό Δικαςτιριο: Τουλάχιςτον ζνασ δικαςτισ από κάκε κράτοσ μζλοσ.

Διοριςμόσ και Θθτεία: Τα μζλθ του Δικαςτθρίου και του Γενικοφ Δικαςτθρίου
διορίηονται για ζξι χρόνια με ςυμφωνία των κρατϊν μελϊν, από άτομα των οποίων
θ αμερολθψία είναι πζρα από κάκε αμφιβολία και τα οποία ζχουν τα προςόντα να
διοριςτοφν ςτισ ανϊτατεσ δικαςτικζσ κζςεισ ςτισ χϊρεσ καταγωγισ τουσ. Η κθτεία
τουσ μπορεί να ανανεωκεί για μία ακόμα φορά.

Εργαςίεσ: Το Δικαςτιριο ςυνεδριάηει ςυνικωσ ςε τμιματα (κατά περίπτωςθ

πενταμελι και μείηονοσ ςφνκεςθσ) αλλά ςε και ολομζλεια, ανάλογα με το είδοσ και
τθ ςπουδαιότθτα κάκε υπόκεςθσ. Η διαδικαςία εκτυλίςςεται ςε δυο φάςεισ:
 Τθν ζγγραφθ, κατά τθν οποία οι διάδικοι κατακζτουν γραπτά τισ προτάςεισ
τουσ και ςυντάςςεται ειςιγθςθ από τον ειςθγθτι δικαςτι ςτθν οποία
ςυνοψίηονται οι εκατζρωκεν ιςχυριςμοί και το νομικό υπόβακρο τθσ
υπόκεςθσ.
 Τθν προφορικι, κατά τθν οποία οι νομικοί εκπρόςωποι των διαδίκων
εκκζτουν τουσ ιςχυριςμοφσ τουσ.
Στθ ςυνζχεια, ο γενικόσ ειςαγγελζασ τθσ υπόκεςθσ εκκζτει τισ προτάςεισ του και το
Δικαςτιριο ςυςκζπτεται και λαμβάνει απόφαςθ χωρίσ να υποχρεοφται να
ακολουκιςει τθ γνϊμθ του γενικοφ ειςαγγελζα. Οι αποφάςεισ ανακοινϊνονται ςε
δθμόςια ςυνεδρίαςθ και δθμοςιεφονται, χωρίσ όμωσ να αναφζρεται θ τυχόν γνϊμθ
τθσ μειοψθφίασ.
Αντίςτοιχθ είναι και θ διαδικαςία που ακολουκείται από το Γενικό Δικαςτιριο, με
τθ διαφορά ότι δεν υπάρχει ζκκεςθ προτάςεων από γενικό ειςαγγελζα.

Αρμοδιότθτεσ Δικαςτθρίου:
 Ζκδοςθ προδικαςτικϊν αποφάςεων: Η διαδικαςία αυτι αποςκοπεί ςτθ
διαςφάλιςθ τθσ ομοιόμορφθσ εφαρμογισ και ερμθνείασ του ενωςιακοφ

21
 δικαίου από τα αρμόδια εκνικά δικαςτιρια των κρατϊν μελϊν.
Συγκεκριμζνα:
o Όταν ζνα εκνικό δικαςτιριο διατθρεί αμφιβολίεσ για τθν ερμθνεία
ενόσ ενωςιακοφ κανόνα τον οποίον πρζπει να εφαρμόςει ςε μια
εκκρεμοφςα ενϊπιον αυτοφ υπόκεςθ, μπορεί να αποςτείλει ςχετικό
ερϊτθμα ςτο Δικαςτιριο ϊςτε να λάβει οδθγίεσ επί τθσ ερμθνείασ
του επίδικου κανόνα. Αυτι θ διαδικαςία ονομάηεται προδικαςτικι
παραπομπι και τα ερωτιματα που τίκενται από το εκνικό
δικαςτιριο ονομάηονται προδικαςτικά ερωτιματα.
o Η προδικαςτικι παραπομπι ςτο Δικαςτιριο είναι υποχρεωτικι, όταν
θ υπόκεςθ εκκρεμεί ενϊπιον εκνικοφ δικαςτθρίου τελευταίου
βακμοφ.
o Η προδικαςτικι παραπομπι μπορεί επίςθσ να αφορά το κφροσ ενόσ
ενωςιακοφ κανόνα.
o Όταν το Δικαςτιριο εκδϊςει τθν προδικαςτικι του απόφαςθ, θ
υπόκεςθ επιςτρζφει ςτο εκνικό δικαςτιριο τθσ παραπομπισ για να
τθν εφαρμόςει ςτα πραγματικά περιςτατικά τθσ ςυγκεκριμζνθσ
υπόκεςθσ.
o Το εκνικό δικαςτιριο τθσ παραπομπισ δεςμεφεται από τθ δοκείςα
ερμθνεία, όταν κρίνει τθν υπόκεςθ ςτθ βάςθ του ερμθνευκζντοσ
ενωςιακοφ κανόνα. Η προδικαςτικι απόφαςθ του Δικαςτθρίου
δεςμεφει και όλα τα άλλα εκνικά δικαςτιρια, ςτα οποία υποβάλλεται
παρόμοιο ηιτθμα ςτο μζλλον.
 Εκδίκαςθ προςφυγϊν λόγω παράβαςθσ κράτουσ μζλουσ: Με τισ
προςφυγζσ αυτζσ ελζγχεται θ τιρθςθ από τα κράτθ μζλθ των υποχρεϊςεων
που υπζχουν από τουσ ενωςιακοφσ κανόνεσ. Οι προςφυγζσ αυτζσ
αςκοφνται:
o Στθν ςυντριπτικι πλειοψθφία των περιπτϊςεων από τθν Ευρωπαϊκι
Επιτροπι, αν το κράτοσ μζλοσ αρνθκεί να ςυμμορφωκεί με τθν
προειδοποιθτικι επιςτολι και τθν αιτιολογθμζνθ γνϊμθ που του ζχει
αποςτείλει ςτα πλαίςια τθσ διαδικαςίασ επί παραβάςει.

22
 o Σε ελάχιςτεσ περιπτϊςεισ από κάποιο κράτοσ μζλοσ, που κρίνει ότι οι
αρμόδιεσ εκνικζσ αρχζσ ενόσ άλλου κράτουσ μζλουσ παραβιάηουν
τουσ ενωςιακοφσ κανόνεσ.
o Και ςτισ δφο περιπτϊςεισ, αντικείμενο τθσ προςφυγισ είναι να
αναγνωριςτεί θ φπαρξθ τθσ παραβάςεωσ και να υποχρεωκεί το
καταγγελλόμενο κράτοσ μζλοσ να τθν τερματίςει άμεςα.
o Αν δεν υπάρξει ςυμμόρφωςθ με τθν καταδικαςτικι απόφαςθ του
Δικαςτθρίου, θ Ευρωπαϊκι Επιτροπι μπορεί να προςφφγει και πάλι
ςτο τελευταίο ϊςτε να επιβλθκοφν ςτο μθ ςυμμορφοφμενο κράτοσ
μζλοσ χρθματικζσ ποινζσ.
 Εκδίκαςθ προςφυγϊν ακφρωςθσ: Με αυτζσ τισ προςφυγζσ αποςκοπείται θ
ακφρωςθ μιασ πράξθσ ενόσ ενωςιακοφ οργάνου. Το Δικαςτιριο ζχει
αρμοδιότθτα μόνο για τισ ακυρωτικζσ προςφυγζσ που αςκοφνται από
κάποιο κράτοσ μζλοσ κατά των πράξεων του Συμβουλίου και του
Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου. Για όλεσ τισ υπόλοιπεσ ακυρωτικζσ προςφυγζσ, θ
αρμοδιότθτα ανικει ςτο Γενικό Δικαςτιριο.
 Εκδίκαςθ προςφυγϊν λόγω παραλείψεωσ: Με αυτζσ τισ προςφυγζσ
αποςκοπείται θ καταδίκθ ενόσ ενωςιακοφ οργάνου για παράλειψθ
οφειλόμενθσ ενζργειασ, ϊςτε να υποχρεωκεί ο παραβάτθσ να κζςει τζρμα
ςτθν παράνομθ παράλειψθ υιοκετϊντασ τα απαραίτθτα μζτρα. Το
Δικαςτιριο ζχει αρμοδιότθτα μόνο για τισ προςφυγζσ λόγω παραλείψεωσ
που αςκοφνται από κάποιο κράτοσ μζλοσ κατά του Συμβουλίου και του
Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου. Για όλεσ τισ υπόλοιπεσ προςφυγζσ αυτοφ του
τφπου, θ αρμοδιότθτα ανικει ςτο Γενικό Δικαςτιριο.
 Εκδίκαςθ αιτιςεων αναίρεςθσ: Οι αιτιςεισ αυτζσ ςτρζφονται κατά των
πρωτόδικων αποφάςεων του Γενικοφ Δικαςτθρίου και αποςκοποφν ςτθν
ανατροπι τουσ. Ο ζλεγχοσ περιορίηεται αποκλειςτικά και μόνο ςε νομικά
ηθτιματα χωρίσ να επεκτείνεται ςε κζματα ουςίασ. Αν θ απόφαςθ
αναιρεκεί, ςυνικωσ αναπζμπεται ςτο Γενικό Δικαςτιριο το οποίο
δεςμεφεται από τθν εκδοκείςα απόφαςθ του Δικαςτθρίου. Όταν όμωσ θ
υπόκεςθ είναι ϊριμθ προσ εκδίκαςθ, μπορεί να αποφανκεί επί αυτισ το ίδιο
το Δικαςτιριο.
23
Αρμοδιότθτεσ Γενικοφ Δικαςτθρίου:
 Εκδίκαςθ προςφυγϊν ακφρωςθσ: Περιλαμβάνει όλεσ τισ προςφυγζσ που
αςκοφνται για τθν ακφρωςθ των πράξεων των ενωςιακϊν οργάνων, εκτόσ
από εκείνεσ που ανικουν ςτθν αρμοδιότθτα του Δικαςτθρίου κατά τα ιδθ
ανωτζρω αναφερκζντα. Στθν αποκλειςτικι του αρμοδιότθτα εμπίπτουν
ιδίωσ όλεσ οι προςφυγζσ ακφρωςθσ που αςκοφνται από ιδιϊτεσ. Επίςθσ,
όλεσ οι προςφυγζσ κατά των πράξεων τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ
ςυμπεριλαμβανομζνων και των εκείνων που επιβάλλουν κυρϊςεισ για
παραβίαςθ των κανόνων του ανταγωνιςμοφ. Τζλοσ, περιλαμβάνονται και οι
προςφυγζσ κρατϊν μελϊν κατά του Συμβουλίου για πράξεισ που το
τελευταίο εκδίδει ςχετικά με τισ κρατικζσ ενιςχφςεισ και τα μζτρα εμπορικισ
άμυνασ.
 Εκδίκαςθ προςφυγϊν λόγω παραλείψεωσ: Περιλαμβάνει όλεσ τισ
προςφυγζσ που αςκοφνται για τθν καταδίκθ ενόσ ενωςιακοφ οργάνου για
παράλειψθ οφειλόμενθσ ενζργειασ, εκτόσ από εκείνεσ που ανικουν ςτθν
αρμοδιότθτα του Δικαςτθρίου κατά τα ιδθ ανωτζρω αναφερκζντα. Στθν
αποκλειςτικι του αρμοδιότθτα εμπίπτουν όλεσ οι προςφυγζσ λόγω
παραλείψεωσ που αςκοφνται από ιδιϊτεσ.
 Εκδίκαςθ αγωγϊν αποηθμίωςθσ: Με αυτζσ αποςκοπείται θ αποκατάςταςθ
των ηθμιϊν που προκαλοφνται από τισ παράνομεσ πράξεισ και παραλείψεισ
των ενωςιακϊν οργάνων και των υπαλλιλων τουσ.
 Εκδίκαςθ υπαλλθλικϊν προςφυγϊν: Αυτζσ αςκοφνται για υπαλλθλικά
κζματα από τουσ εργαηόμενουσ ςτα ενωςιακά όργανα.
Κατά όλων των αποφάςεων του Γενικοφ Δικαςτθρίου μπορεί να αςκθκεί αναίρεςθ
ενϊπιον του Δικαςτθρίου, για νομικά και μόνο κζματα.

24
VI. ΕΛΕΓΚΣΙΚΟ ΢ΤΝΕΔΡΙΟ (άρκρα 285-287 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: http://www.eca.europa.eu

Ζδρα: Λουξεμβοφργο

΢φνκεςθ: Ζνασ αντιπρόςωποσ από κάκε κράτοσ μζλοσ. Τα μζλθ του Ελεγκτικοφ
Συνεδρίου διορίηονται από το Συμβοφλιο κατόπιν διαβοφλευςθσ με το Ευρωπαϊκό
Κοινοβοφλιο. Η κθτεία τουσ είναι εξαετισ και μπορεί να ανανεωκεί. Τα μζλθ του
Ελεγκτικοφ Συνεδρίου αςκοφν τα κακικοντα τουσ με πλιρθ ανεξαρτθςία, προσ το
γενικό ςυμφζρον τθσ Ζνωςθσ. Επιλζγονται μεταξφ προςωπικοτιτων που ζχουν τα
προςόντα για να υπθρετιςουν ςε όργανα εξωτερικοφ ελζγχου ςτα κράτθ μζλθ από
τα οποία προζρχονται.

Αρμοδιότθτεσ:
 Ζλεγχοσ εςόδων και δαπανϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ: Ο ζλεγχοσ αυτόσ
αποςκοπεί ςτο να εξακριβϊςει αν οι ενωςιακοί πόροι ςυλλζγονται και
δαπανϊνται ςωςτά.
 Ζλεγχοσ των προςϊπων και φορζων που διαχειρίηονται ευρωπαϊκά
κονδφλια
 Κατάρτιςθ εκκζςεων ελζγχου: Διατυπϊνονται ςε αυτζσ πορίςματα και
ςυςτάςεισ που απευκφνονται ςτθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι και τισ
κυβερνιςεισ των κρατϊν μελϊν.
 ΢φνταξθ ετιςιασ ζκκεςθσ προσ το ΢υμβοφλιο και το Ευρωπαϊκό
Κοινοβοφλιο: Τα πορίςματα τθσ ζκκεςθσ αυτισ τα λαμβάνει υπόψθ του το
Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο πριν εγκρίνει τθ διαχείριςθ του προχπολογιςμοφ
τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ από τθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι.
 Τποβολι αναφορϊν: Το Ελεγκτικό Συνζδριο αναφζρει κάκε υπόνοια για
φπαρξθ απάτθσ και άλλθσ ζκνομθσ δραςτθριότθτασ ςτθν Ευρωπαϊκι
Υπθρεςία Καταπολζμθςθσ Απάτθσ (OLAF).

25
VII. ΕΤΡΩΠΑΪΚΘ ΚΕΝΣΡΙΚΘ ΣΡΑΠΕΗΑ (άρκρα 282-284 ΢ΛΕΕ)

Ηλεκτρονικόσ ιςτότοποσ: www.ecb.europa.eu

Ιςτορία και ΢φνκεςθ: Η Οικονομικι και Νομιςματικι Ζνωςθ (ΟΝΕ) ιταν

επαναλαμβανόμενθ φιλοδοξία τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ από το τζλοσ τθσ δεκαετίασ
του ’60, διότι υποςχόταν νομιςματικι ςτακερότθτα και ζνα περιβάλλον αυξθμζνθσ
ανάπτυξθσ και απαςχόλθςθσ. Ωςτόςο, διάφοροι πολιτικοί και οικονομικοί
παράγοντεσ εμπόδιςαν τθν πραγματοποίθςι τθσ ζωσ τθν υπογραφι τθσ ςυνκικθσ
του Μάαςτριχτ (ςυνκικθ για τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ ι ςυνκικθ ΕΕ) το 1992, θ οποία
ζκεςε τα τρία ςτάδια για τθν ειςαγωγι ενόσ ενιαίου ευρωπαϊκοφ νομίςματοσ κακϊσ
και τα λεγόμενα «κριτιρια ςφγκλιςθσ» που κα ζπρεπε να πλθροί κάκε κράτοσ μζλοσ
προκειμζνου να υιοκετιςει το νζο νόμιςμα. Η δθμιουργία μιασ ανεξάρτθτθσ ΕΚΤ και
ενόσ ανεξάρτθτου Ευρωπαϊκοφ Συςτιματοσ Κεντρικϊν Τραπεηϊν (ΕΣΚΤ) προζρχεται
αλλά και ςτθρίηεται ςτθν Συνκικθ του Μάαςτριχτ ωσ απαραίτθτο όργανο για τθν
διαχείριςθ τθσ νομιςματικισ πολιτικισ τθσ κοινότθτασ με τθν ειςαγωγι του νζου
νομίςματοσ.
Αρχικϊσ ςυςτάκθκε το Ευρωπαϊκό Νομιςματικό Ινςτιτοφτο (ΕΝΙ), που
δθμιουργικθκε το 1993 και ιταν το βαςικό νομιςματικό όργανο για τθν δεφτερθ
φάςθ τθσ Οικονομικισ και Νομιςματικισ Ζνωςθσ και διαλφκθκε με τθ δθμιουργία
τθσ Ευρωπαϊκισ Κεντρικισ Τράπεηασ (ΕΚΤ) και του Ευρωπαϊκοφ Συςτιματοσ
Κεντρικϊν Τραπεηϊν (ΕΚΣΤ).
Συγκεκριμζνα, θ EKT ιδρφκθκε τον Ιοφνιο του 1998 ςτθν Φρανκφοφρτθ, με τθν
ςυμμετοχι των Εκνικϊν Κεντρικϊν Τραπεηϊν, ωσ το βαςικό όργανο του
Ευρωπαϊκοφ Συςτιματοσ Κεντρικϊν Τραπεηϊν (Ε.Σ.Κ.Τ.-European System of Central
Banks-ECBS), ενϊ τθν 1θ Ιανουαρίου 1999 ειςιχκθ το ευρϊ ωσ το ενιαίο επίςθμο
νόμιςμα τθσ Ευρωηϊνθσ. Οι ιδιοκτιτεσ και οι μζτοχοι τθσ ΕΚΤ είναι οι κεντρικζσ
τράπεηεσ των 28 κρατϊν-μελϊν τθσ ΕΕ.
Το Ε.Σ.Κ.Τ. αποτελείται από τθν ΕΚΤ και τισ Εκνικζσ Κεντρικζσ Τράπεηεσ (Εκν.Κ.Τ)
όλων των κρατϊν μελϊν, ενϊ το Ευρωςφςτθμα αποτελείται από τθν Ε.Κ.Τ και τισ
εκνικζσ κεντρικζσ τράπεηεσ (ΕκνΚΤ) των κρατϊν μελϊν τθσ ΕΕ που ζχουν ωσ νόμιςμα

26
το ευρϊ. Όςο υπάρχουν κράτθ μζλθ τθσ ΕΕ τα οποία δεν ζχουν ωσ νόμιςμα το ευρϊ,
κα πρζπει να γίνεται διάκριςθ μεταξφ του Ευρωςυςτιματοσ και του ΕΣΚΤ.
Η Συνκικθ για τθ λειτουργία τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ (ΣΛΕΕ) αναφζρεται γενικϊσ
ςτο ΕΣΚΤ και όχι ςτο Ευρωςφςτθμα, κακϊσ το κείμενο αυτό ςυντάχκθκε βάςει του
ςυλλογιςμοφ ότι όλα τα κράτθ μζλθ τθσ ΕΕ κα υιοκετιςουν τελικά το ευρϊ.

΢τόχοι και κακικοντα Ε.΢.Κ.Σ.: Πρωταρχικόσ ςτόχοσ του Ε.Σ.Κ.Τ μαηί με το

Ευρωςφςτθμα είναι θ διατιρθςθ τθσ ςτακερότθτασ των τιμϊν (άρκρο 127 παρ.1
ΣΛΕΕ). Με τθν επιφφλαξθ του ςτόχου αυτοφ, το ΕΣΚΤ ςτθρίηει τισ γενικζσ
οικονομικζσ πολιτικζσ ςτθν Ζνωςθ, προκειμζνου να ςυμβάλλει ςτθν υλοποίθςθ των
ςτόχων τθσ Ζνωςθσ, που ορίηονται ςτο άρκρο 3 τθσ Συνκικθσ για τθν Ευρωπαϊκι
Ζνωςθ. Η Ευρωπαϊκι Ζνωςθ ζχει πολλαπλοφσ ςτόχουσ (άρκρο 3 τθσ ΣΕΕ), οι οποίοι
περιλαμβάνουν τθν αειφόρο ανάπτυξθ τθσ Ευρϊπθσ με γνϊμονα τθν ιςόρροπθ
οικονομικι ανάπτυξθ και τθ ςτακερότθτα των τιμϊν, κακϊσ και τθν άκρωσ
ανταγωνιςτικι κοινωνικι οικονομία τθσ αγοράσ, με ςτόχο τθν πλιρθ απαςχόλθςθ
και τθν κοινωνικι πρόοδο. Συνεπϊσ, θ ςτακερότθτα των τιμϊν δεν αποτελεί μόνο
πρωταρχικό ςτόχο τθσ νομιςματικισ πολιτικισ τθσ ΕΚΤ, αλλά και ςτόχο του ςυνόλου
τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Ζτςι, θ ΣΛΕΕ και θ ΣΕΕ ορίηουν ςαφϊσ ιεραρχθμζνουσ
ςκοποφσ για το Ευρωςφςτθμα, κακιςτϊντασ ςαφζσ ότι θ ςτακερότθτα των τιμϊν
είναι θ ςθμαντικότερθ ςυμβολι τθσ νομιςματικισ πολιτικισ ςτθν επίτευξθ ευνοϊκοφ
οικονομικοφ περιβάλλοντοσ και υψθλοφ επιπζδου απαςχόλθςθσ.
Τα κακικοντα του Ευρωπαϊκοφ Συςτιματοσ Κεντρικϊν Τραπεηϊν (ΕΣΚΤ) και του
Ευρωςυςτιματοσ κακορίηονται ςτθ Συνκικθ για τθ λειτουργία τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ και προςδιορίηονται ςτο Καταςτατικό του Ευρωπαϊκοφ Συςτιματοσ
Κεντρικϊν Τραπεηϊν και τθσ Ευρωπαϊκισ Κεντρικισ Τράπεηασ. Το καταςτατικό είναι
Πρωτόκολλο προςαρτθμζνο ςτθ Συνκικθ (άρκρο 129 ΣΛΕΕ).
Τα βαςικά κακικοντα του Ευρωςυςτιματοσ (άρκρο 127 παράγραφοσ 2 τθσ ΣΛΕΕ)
είναι:
 H χάραξθ και θ εφαρμογι τθσ νομιςματικισ πολιτικισ για τθ ηϊνθ του ευρϊ
 H διενζργεια πράξεων ςυναλλάγματοσ.
 H κατοχι και θ διαχείριςθ των επίςθμων ςυναλλαγματικϊν διακεςίμων των
χωρϊν τθσ ηϊνθσ του ευρϊ (διαχείριςθ χαρτοφυλακίων).
27
  H προϊκθςθ τθσ ομαλισ λειτουργίασ των ςυςτθμάτων πλθρωμϊν.

Αρμοδιότθτεσ τθσ ΕΚΣ: Σφμφωνα με τισ Συνκικεσ, ςτισ βαςικζσ αρμοδιότθτεσ τθσ
ΕΚΤ περιλαμβάνεται θ άςκθςθ τθσ νομιςματικισ πολιτικισ ςτθν ευρωηϊνθ. Ζτςι, για
παράδειγμα, θ ΕΚΤ κακορίηει τα επιτόκια με τα οποία δανείηει τισ εμπορικζσ
τράπεηεσ ςτθν Ευρωηϊνθ, ελζγχοντασ ζτςι τθν προςφορά χριματοσ και τον
πλθκωριςμό και διαχειρίηεται τα ςυναλλαγματικά αποκζματα τθσ Ευρωηϊνθσ και
τθν αγορά ι πϊλθςθ νομιςμάτων, ϊςτε να διατθρείται θ ιςοτιμία των
ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν. Επίςθσ, θ ΕΚΤ ζχει το αποκλειςτικό δικαίωμα να
εγκρίνει τθν ζκδοςθ τραπεηογραμματίων του ευρϊ. Τα κράτθ μζλθ ζχουν δικαίωμα
κοπισ νομιςμάτων του ευρϊ, θ ποςότθτα των οποίων πρζπει να εγκρίνεται από τθν
ΕΚΤ (άρκρο 128 τθσ ΣΛΕΕ). Η ΕΚΤ εκδίδει κανονιςμοφσ και λαμβάνει αποφάςεισ που
απαιτοφνται για τθν εκπλιρωςθ των κακθκόντων του ΕΣΚΤ βάςει τθσ Συνκικθσ και
του Καταςτατικοφ τθσ ΕΚΤ. Διατυπϊνει επίςθσ ςυςτάςεισ και γνϊμεσ (άρκρο 132 τθσ
ΣΛΕΕ).
Επιπλζον, από τον Νοζμβριο του 2014 ανατζκθκαν ςτθν ΕΚΤ ςυγκεκριμζνα
κακικοντα που αφοροφν τθν προλθπτικι εποπτεία των πιςτωτικϊν ιδρυμάτων τα
οποία είναι εγκατεςτθμζνα ςε «ςυμμετζχοντα» κράτθ μζλθ, δθλαδι ςε κράτθ μζλθ
που ζχουν υιοκετιςει το ευρϊ ι και ςε κράτθ μζλθ που δεν ζχουν ωσ νόμιςμα το
ευρϊ, ζχουν όμωσ αναπτφξει ςτενι ςυνεργαςία με τθν ΕΚΤ, όπωσ ειδικότερα
προβλζπεται ςτον ανωτζρω Κανονιςμό. Η ΕΚΤ εποπτεφει ζτςι ευκζωσ τα
ςυςτθματικά ςθμαντικά πιςτωτικά ιδρφματα ενϊ για τα μθ ςυςτθμικά πιςτωτικά
ιδρφματα ςυνεργάηεται με τισ εκνικζσ κεντρικζσ τράπεηεσ, οι οποίεσ διατθροφν τθν
αρμοδιότθτα εποπτείασ επί αυτϊν. Η ΕΤΚ εκτελεί τα κακικοντα αυτά ςτο πλαίςιο
«Ενιαίου Εποπτικοφ Μθχανιςμοφ» (Single Supervisory Mechanism) που αποτελείται
από τθν ΕΚΤ και τισ αρμόδιεσ εκνικζσ αρχζσ (βλ. Κανονιςμό (ΕΚ) αρικ. 1024/2013
του Συμβουλίου (ο «Κανονιςμόσ για τον ΕΕΜ» και άρκρο 127 παράγραφοσ 6 τθσ
ΣΛΕΕ).

Όργανα Λιψθσ Αποφάςεων-΢φνκεςθ: Τα όργανα λιψθσ αποφάςεων τθσ ΕΚΤ είναι:

 Tο Διοικθτικό Συμβοφλιο, το οποίο απαρτίηεται από τα μζλθ τθσ
Εκτελεςτικισ Επιτροπισ τθσ ΕΚΤ και τουσ Διοικθτζσ των εκνικϊν κεντρικϊν
28
 τραπεηϊν των κρατϊν μελϊν τθσ ευρωηϊνθσ και διαμορφϊνει τθ
νομιςματικι πολιτικι και κακορίηει τισ απαραίτθτεσ κατευκυντιριεσ
γραμμζσ για τθν εφαρμογι τθσ.
 H Εκτελεςτικι Επιτροπι, θ οποία απαρτίηεται από τον Πρόεδρο, τον
Αντιπρόεδρο και τζςςερα άλλα μζλθ και εφαρμόηει τθ νομιςματικι πολιτικι
ςφμφωνα με τισ κατευκυντιριεσ γραμμζσ και τισ αποφάςεισ που κεςπίηονται
από το Διοικθτικό Συμβοφλιο.
 Tο Γενικό Συμβοφλιο,. το οποίο είναι το τρίτο όργανο λιψθσ αποφάςεων τθσ
ΕΚΤ (άρκρο 141 τθσ ΣΛΕΕ· άρκρο 44 του Καταςτατικοφ τθσ ΕΚΤ), αλλά μόνον
εφόςον υπάρχουν κράτθ μζλθ τθσ ΕΕ που δεν ζχουν ακόμθ υιοκετιςει το
ευρϊ.
Το ΕΣΚΤ διοικείται από τα όργανα λιψεωσ αποφάςεων τθσ ΕΚΤ.

Ανεξαρτθςία τθσ ΕΚΣ: Κατά τθν άςκθςθ των εξουςιϊν και τθν εκτζλεςθ των
κακθκόντων και των υποχρεϊςεων που τουσ ανατίκενται από τισ Συνκικεσ και το
Καταςτατικό του ΕΣΚΤ και τθσ ΕΚΤ, οφτε θ ΕΚΤ οφτε οι εκνικζσ κεντρικζσ τράπεηεσ,
οφτε κανζνα μζλοσ των οργάνων λιψθσ αποφάςεων των ιδρυμάτων αυτϊν, δεν
ηθτάει οφτε δζχεται υποδείξεισ από τα κεςμικά ι λοιπά όργανα ι οργανιςμοφσ, από
τθν κυβζρνθςθ κράτουσ μζλουσ ι από άλλο οργανιςμό. Τα κεςμικά και λοιπά
όργανα ι οργανιςμοί τθσ Ζνωςθσ, κακϊσ και οι κυβερνιςεισ των κρατϊν μελϊν,
αναλαμβάνουν τθν υποχρζωςθ να τθροφν τθν αρχι αυτι και να μθν επιδιϊκουν να
επθρεάηουν τα μζλθ των οργάνων λιψθσ αποφάςεων τθσ ΕΚΤ ι των εκνικϊν
κεντρικϊν τραπεηϊν, κατά τθν άςκθςθ των κακθκόντων τουσ.
Περαιτζρω, ρθτά προβλζπεται ότι απαγορεφονται οι υπεραναλιψεισ ι
οποιουδιποτε άλλου είδουσ πιςτωτικζσ διευκολφνςεισ από τθν Ευρωπαϊκι Κεντρικι
Τράπεηα ι από τισ κεντρικζσ τράπεηεσ των κρατϊν μελϊν προσ κεςμικά και λοιπά
όργανα ι οργανιςμοφσ τθσ Ζνωςθσ, κεντρικζσ κυβερνιςεισ, περιφερειακζσ, τοπικζσ
ι άλλεσ δθμόςιεσ αρχζσ, άλλουσ οργανιςμοφσ δθμοςίου δικαίου ι δθμόςιεσ
επιχειριςεισ των κρατϊν μελϊν (άρκρο 123 ΣΛΕΕ). Εξαίρεςθ αποτελοφν τα
προγράμματα αγοράσ κρατικϊν ομολόγων που υιοκετοφνται από το ΕΣΚΤ και τθν
ΕΚΤ (π.χ. Πρόγραμμα Outright Money Transfer, Πρόγραμμα Ποςοτικισ Χαλάρωςθσ-
Quantitative Easing), ςε περιόδουσ κρίςθσ δθμοςίου χρζουσ των κρατϊν μελϊν και
29
για τθν διαςφάλιςθ τθσ νομιςματικισ ςτακερότθτασ ςτθν Ε.Ε., υπό τθν προχπόκεςθ
ότι τα κράτθ μζλθ των οποίων αγοράηονται τα ομόλογα βρίςκονται ςε πρόγραμμα
μακροοικονομικισ προςαρμογισ (βλ απόφαςθ ΔΕΕ C-62/14, Peter Gauweiler and
Others v Deutscher Bundestag.)

30