1

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

♫ Χορωδία: Τη Υπερμάχω

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
Άλλη μια φορά η Πατρίδα μας πανηγυρίζει για δύο « Χαίρε ». Το « Χαίρε Κεχαριτωμένη
Μαρία » και το « Χαίρε ω Χαίρε Λευτεριά ». Το πρώτο « Χαίρε » λυτρώνει την ψυχή του
ανθρώπου από την αμαρτία χάριν της ευσπλαχνίας του θεού. Το δεύτερο « Χαίρε » λυτρώνει
την καταπιεσμένη ψυχή του Ελληνικού έθνους χάριν της Πίστης του έθνους στα ιδανικά του.
Η 25η Μαρτίου είναι θεομητορική γιορτή, γιατί την ημερομηνία αυτή ο Αρχάγγελος
Γαβριήλ μετέφερε τη χαρμόσυνη αγγελία της σύλληψης του Χριστού στο πλαίσιο της Θείας
Οικονομίας για τη σωτηρία του κόσμου.
Η 25η Μαρτίου είναι επίσης και εθνική γιορτή. Η επανάσταση του 1821, που δίκαια
ονομάστηκε « Το θαύμα του κόσμου », παραμένει η μέγιστη ώρα του λαού μας! Έπειτα από
μια σκλαβιά που κράτησε 368 χρόνια, οι Έλληνες άδραξαν τα άρματα ενάντια σε μια
πανίσχυρη αυτοκρατορία, αποφασισμένοι να πολεμήσουν ως το θάνατο για ν’ αποκτήσουν
την εθνική τους ελευθερία. Ο εχθρός τα είχε όλα: στρατούς, χρήματα και τη νομιμότητα του
κυρίαρχου, που η Ιερή Συμμαχία αποφάσισε στο συνέδριο της Βιέννης στα 1815. Οι
ξεσηκωμένοι είχαν για μόνο αντιστάθμισμα την απελπισία του σκλάβου. Κι όμως νίκησαν
γράφοντας στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας λαμπρότατο κεφ♫ Χορωδία: « Ο Ραγιάς »

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
Ας παρακολουθήσουμε συνοπτικά τη μεγαλειώδη πορεία του έθνους μας προς την
ανεξαρτσία.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β
Η ελληνική επανάσταση του 1821 εντάσσεται ιστορικά στα φιλελεύθερα και εθνικά
Ευρωπαϊκά κινήματα της εποχής εναντίον των απολυταρχικών καθεστώτων της Ιερής
Συμμαχίας. Τη δεκαετία του 1820 ξεσπούν σ’ όλη την Ευρώπη επαναστατικά κινήματα:
Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία. Μόνο, όμως, η Ελληνική Επανάσταση του 1821
στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και προκάλεσε μεγάλη συμπάθεια ανάμεσα στους λαούς της
υπόλοιπης Ευρώπης. Η Ελληνική επανάσταση άνοιξε έτσι το δρόμο για ένα μεγάλο
επαναστατικό κύμα που σάρωσε την Ευρώπη το 1830-31.
Βέβαια, για να κρατηθεί σταθερά στο χέρι το τουφέκι, χρειάζεται πρώτα να αφυπνιστεί το
μυαλό εκείνου που κρατάει το τουφέκι. Για τους υπόδουλους ραγιάδες δάσκαλοι της εθνικής
τους αφύπνισης ήταν η Γαλλική Επανάσταση και ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Ο Κοραής, ο
Ρήγας Φεραίος, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Ανώνυμος Έλλην αποτελούν κορυφαίες
προσωπικότητες για το φωτισμό του Γένους. Η επίδραση των ιδεών της Γαλλικής
Επανάστασης στο Ρήγα φαίνεται στο « Θούριο » και στα « Δίκαια του Ανθρώπου », τα οποία
προτάσσονται στο κείμενο του Συντάγματος. Σε κάθε σελίδα του Ρήγα υλοποιείται το όραμα
που ο Θεσσαλός Εθνεγέρτης είχε συλλάβει για τον Ελληνισμό.
Ακούστε πως εμψυχώνει ο Ρήγας τους αγράμματους ραγιάδες με το Θούριο του.

♫ CD: « Ο Θούριος » του Ρήγα Φεραίου

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
 2

Στο πανευρωπαϊκό πνεύμα της καταπίεσης και του αυταρχισμού, που τα πάντα
κατατροπώνονταν από το άγρυπνο μάτι του καγκελάριου της Αυστρίας Μέττερνιχ, το
συνωμοτικό πνεύμα και η απόλυτη μυστικότητα μεταξύ των υποδούλων ήταν απαραίτητα για
να προχωρήσει κάθε οργανωτική προσπάθεια. Η Φιλική Εταιρεία ήταν μια τέτοια μυστική
οργάνωση. Τα μέλη της επιλέγονταν με μεγάλη προσοχή και έδιναν τον περίφημο « όρκο των
Φιλικών ».

► Απόσπασμα από τον όρκο των Φιλικών

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β
« Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελοί δεν εκάναμεν την επανάστασιν »
γράφει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματα του.
Τρέλα, λοιπόν, πάθος και ψυχή είχε η επαναστατική ενέργεια του Αλέξανδρου Υψηλάντη
στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Και μπορεί να απέτυχε ως στρατιωτικό σχέδιο, η φλόγα,
όμως, που άναψε μεταδόθηκε στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Το σπουδαιότερο
στρατιωτικό γεγονός του πρώτου έτους ήταν η απίστευτη επιτυχία της Άλωσης της
Τριπολιτσάς από τους Έλληνες. Η πτώση της Τριπολιτσάς εμψύχωσε τους επαναστατημένους
ραγιάδες και φυσικά έγινε τραγούδι.

♫ Χορωδία: « Σαράντα παλικάρια »

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
Στο δεύτερο έτος της επανάστασης βαρύ τίμημα πλήρωσε η Χίος, ενώ η στρατιά του
Δράμαλη γνώρισε πανωλεθρία στα Δερβενάκια. Το Ελληνόπουλο του Βίκτορα Ουγκό που
κάθεται
Ξυπόλυτο στις καρβουνιασμένες ράχες της Χίου μαρτυρεί με τον πλέον παραστατικό τρόπο
την καταστροφή του νησιού.

► Ποίημα: « Το Ελληνόπουλο », Β. Ουγκό

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β
Οι πολυπληθείς στρατιές του Οθωμανικού κράτους δεν μπόρεσαν να αφανίσουν μια «
φούχτα » αγωνιστές στην Πελοπόννησο και τη Στερεά. Έτσι, ο σουλτάνος αναγκάστηκε να
ζητήσει βοήθεια, το 1824, από το Μωχάμετ Άλυ, αντιβασιλιά της Αιγύπτου. Βάσει της
συμφωνίας οι Αιγύπτιοι θα προσέβαλλαν την Πελοπόννησο και οι Τούρκοι τα νησιά του
Αιγαίου και τη Στερεά. Οι Αιγύπτιοι αποβιβάζονται στην Κρήτη και καταστρέφουν την Κάσο.
Οι Τούρκοι αφάνισαν τα Ψαρά.
Για άλλη μια φορά οι πόλεις και τα χωριά μας γνώρισαν τι θα πει φωτιά, σίδερο, κακουχία,
πόνος, πείνα, εξευτελισμός , αλλά και δικαίωση.

► Ποίημα: « Η Καταστροφή των Ψαρών », Δ. Σολωμός

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
Στη Στερεά Ελλάδα οι Τούρκοι επέβαλαν την κυριαρχία τους. Έμενε μόνο το Μεσολόγγι
που αμυνόταν γενναία. Σε ενίσχυση των Τούρκων έσπευσε και ο Ιμπραήμ, αφού πρώτα
ερήμωσε το Μοριά. Στην πανίσχυρη στρατιά των 35 χιλιάδων Τούρκων του Κιουταχή
προστέθηκαν και 10 χιλιάδες του Ιμπραήμ. Μέσα στο Μεσολόγγι 6 χιλιάδες άνδρες και
περίπου διπλάσιοι άμαχοι με ανδρεία και καρτερικότητα απέκρουαν τις επιθέσεις, την πείνα,
τις αρρώστιες. Μόνη λύση για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους Μεσολογγίτες απέμεινε η
έξοδος που πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 10ης προς την 11η Απριλίου, Κυριακή των Βαΐων.
 3

Η απόφαση αυτή υπήρξε τραγική, αλλά η μόνη έντιμη διέξοδος προς τον άνισο αγώνα, και
θεωρήθηκε από Έλληνες και ξένους η τολμηρότερη και γενναιότερη στρατιωτική επιχείρηση
της Επανάστασης.

► Απόσπασμα σε πεζό λόγο από το ποίημα: « Ελεύθεροι Πολιορκημένοι », Δ. Σολωμός

♫ Χορωδία: « Το χάραμα επήρα » ( Σχεδίασμα Α΄ από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους

του Δ. Σολωμού )

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β
Ο αγώνας για την απελευθέρωση ήταν έργο δύσκολο και επικίνδυνο. Εκτός του ότι η
διπλωματική συγκυρία ήταν αρνητική, ο εχθρός ήταν πανίσχυρος. Η ισχύς του Τουρκικού
στρατού παρέμενε αποτρεπτική για κάθε εξέγερση. Η Πύλη διέθετε πυροβολικό, ιππικό και
ναυτικές δυνάμεις ανώτερες από τις ελληνικές ως προς τον αριθμό των πλοίων, το εκτόπισμα
και τον εξοπλισμό τους.
Όταν κηρύχτηκε η επανάσταση, οι Έλληνες δε διέθεταν υπολογίσιμη δύναμη, ικανή να
αντιπαραταχθεί στην πολεμική μηχανή των Οθωμανών. Οι Έλληνες ήταν λιγότεροι και για να
εξισορροπήσουν την ολιγανδρία εφάρμοσαν την τακτική του κλεφτοπόλεμου. Εξάλλου το
έδαφος διευκόλυνε το είδος αυτό του πολέμου. Τον πυρήνα των πρώτων στρατευμάτων
αποτέλεσαν οι κλεφταρματολοί και τα λημέρια τους μετεξελίχτηκαν σε στρατόπεδα των
επαναστατών.
Ξεχωριστή μνεία αξίζει να κάνουμε και στη συμβολή των γυναικών στον αγώνα του
Εικοσιένα. Ποια να πρωτοϋμνήσει κανείς; Φημισμένες ηρωίδες, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο
κατά την επανάσταση, ήταν οι Σουλιώτισσες, οι Μεσολογγίτισσες, η Μπουμπουλίνα και η
Μαντώ Μαυρογένους.

♫ Χορωδία: « Μπουμπουλίνα - Μαντώ Μαυρογένους »

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
Η συμβολή των ελληνικών ναυτικών δυνάμεων υπήρξε καθοριστική για τη έκβαση του
αγώνα της εθνικής απελευθέρωσης. Ο αξιόλογος εμπορικός στόλος της εποχής, που
μετατράπηκε σε μια δύναμη πολεμική, με την καπατσοσύνη των θαλασσινών μας όχι μόνο
μπόρεσε ν’ αντιβγεί στην τουρκική αρμάδα, αλλά και κατόρθωσε πολλές φορές να τη νικήσει,
θαλασσοκρατώντας το Αιγαίο.
Ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος αισθάνεται βαρύ το χρέος να υμνήσει τον αγώνα των
Επαναστατημένων Ελλήνων που προσπαθούν να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό. « Θέλει
αρετήν και τόλμην η ελευθερία » τονίζει στην ωδή του « Εις Σάμον ».

► Ποίημα: Ωδή « Εις Σάμον » ( απόσπασμα ), Α. Κάλβος

♫ Χορωδία: « Δέκα παλικάρια »

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β
Η ανεξαρτησία των Ελλήνων δεν πέρασε, όμως, μόνο από τα πεδία των μαχών, αλλά και από
το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής
ήταν αντικρουόμενα. Δεν είναι τυχαίο που ο Ανώνυμος Έλλην στο έργο του Ελληνική
Νομαρχία προτρέπει τους Έλληνες να στηριχθούν στις δικές τους δυνάμεις για να
ελευθερωθούν.
 4

► Απόσπασμα από την « Ελληνική Νομαρχία », Ανώνυμος Έλλην

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Α
Με την άφιξη του Καποδίστρια και λίγο αργότερα του Όθωνα το πρώτο Ελληνικό κράτος
καχεκτικό και υποταγμένο οικονομικά στις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, έκανε τα πρώτα του
βήματα. Χρειάστηκε να περάσουν περίπου άλλα 120 χρόνια για την εδαφική ολοκλήρωση.

♫ Χορωδία: « Να ’τανε το ’21 »

ΑΦΗΓΗΤΗΣ Β
Το 1821 έχει για μας τους Έλληνες κυρίως πνευματικό νόημα. Γιατί πνευματικές κατ’
εξοχήν στάθηκαν οι δυνάμεις που το πραγμάτωσαν. Είναι μια καθαρή πηγή και ένας χώρος
άγιος, όπου η Ελλάδα λούζει την ψυχή της. Με το 1821, οι ρίζες της φυλής μας δροσίζονται
και απλώνονται πιο βαθιά μέσα στην ιερή μας γη κι όλες οι αξίες που δίνουν υπόσταση στη
νεότερη ιστορία μας από εδώ έχουν την αρχή τους κι από εδώ μετριέται η αντοχή τους.