PALEOPTERA PTERYGOTA

NEOPTERA
Τρεις υπερτάξεις
ORTHOPTEROIDEA NEUROPTEROIDEA
HEMIPTEROIDEA

Τάξεις:
•Zoraptera
•Anoplura
•Mallophaga
•Psocoptera
•Thysanoptera
•Hemiptera
 Hemipteroidea (2)
THYSANOPTERA κν. Θρίπες, > 6000 είδη
Μικρά (συνήθως 2-3 mm)
Ξέοντος μυζητικού τύπου τα
στοματικά μόρια (με στυλέτο)
Νεομετάβολα
Πτέρυγες με κροσσούς (θυσσάνους),
πτωχή νεύρωσις
Πολλά είδη είναι σημαντικοί εχθροί σε
διάφορες καλλιέργειες
Μεταδίδουν ιώσεις στα φυτά
 Θρίπες: Νεομετάβολα (4 στάδια ανάπτυξης)

ακμαίο
ωό
νύμφη

πρωτονύμφη

Υπονύμφη Ι, ΙΙ
Frankliniella occidentalis
Ζημιά σε βαμβάκι από Thrips tabaci
 THYSANOPTERA
Δύο
TEREBRANTIA υποτάξεις TUBULIFERA
Ωοθέτης πριονοειδής (στο θήλυ) Δεν υπάρχει ωοθέτης
Ακραίο κοιλιακό τμήμα: αποστρογγυλεμένο Και στα δύο φύλα το ακραίο
Πρόσθιες πτέρυγες μικρότερες από τις κοιλιακό τμήμα είναι σωληνοειδές
οπίσθιες Ομοιόμορφα τα δύο ζεύγη
Οι πτέρυγες με μικροτρίχια στο έλασμα πτερύγων
Σημαντικά είδη: Thrips tabaci, Πτέρυγες χωρίς μικροτρίχια στο
Franklienella occidentalis έλασμα
Σημαντικό είδος: Liothrips oleae
TEREBRANTIA TUBULIFERA
TEREBRANTIA
TEREBRANTIA
TUBULIFERA
TEREBRANTIA TUBULIFERA
Ζημιές από F. occidentalis
Ζημιές από L. oleae
 Hemipteroidea (3)
HEMIPTERA Πτερυγωτά (1 ή 2 ζεύγη), άπτερα με διάφορα
μεγέθη
Μυζητικού (νύσσοντος) στοματικά μόρια
Αφίδες (μελίγκρες), κοκκοειδή (ψώρες),
βρωμούσες
Ετερομετάβολα, > 80.000 είδη
 HEMIPTERA
Δύο
HETEROPTERA υποτάξεις HOMOPTERA
Πρόνωτο ανεπτυγμένο Πρόνωτο μικρό
Πρόσθιες πτέρυγες ημιέλυτρα Πτέρυγες (πρόσθιες και οπίσθιες)
Σε στάση οι πτέρυγες μεμβρανοειδείς
διασταυρώνονται Σε στάση οι πτέρυγες μοιάζουν με
στέγη
HETEROPTERA
HOMOPTERA
 Τρεις οικογένειες PENTATOMIDAE
HETEROPTERA σημαντικές για τη
γεωργία SCUTELLERIDAE
PENTATOMIDAE
ANTHOCORIDAE
SCUTELLERIDAE

Βρωμούσες των σιτηρών

(ακμαίο: 12 mm)
Scutelleridae: μεγάλος
θυρεός που καλύπτει σχεδόν
όλη την κοιλία
Pentatomidae: μικρότερος E. maura
θυρεός, μακρύτερο ρύγχος
Σημαντικότερα είδη στην
Ελλάδα: Eurugaster maura
(Scutelleridae) και Aelia
rostrata (Pentatomidae)

A. rostrata
 Διαχειμάζει: Απρίλιος:
Ακμαίο σε υψόμετρο μετανάστευση
400-1350 m σε σιταγρούς

Διαχείμαση σε θαμνώδεις, Το τέλειο νύσσει και

ποώδεις ή δασώδεις εκτάσεις μυζεί φύλλα και
στελέχη Αναπαραγωγή
Μέχρι και 40 km από τους
σιταγρούς

Μετανάστευση: Στην κάτω επιφάνεια

Μετά το θερισμό των φύλλων
Σε διπλές σειρές των Ωοτοκία
5-6 ωών

Τέλεια:
Νύσσουν φύλλα, στελέχη,
Ιούνιος
Συνεχίζουν την στάχεις Εμφάνιση
προσβολή στους Αργότερα σπόρους (από νυμφών
ώριμους σπόρους στάδιο γαλακτώδους σπόρου
Αναγκαίο για και μετά)
διαχείμαση
 Ζημιές από βρωμούσες σιτηρών
Φύλλα: ξήρανση που ξεκινά από το νύγμα
Στάχεις: ανάσχεση στην ανάπτυξη (άγανα: μορφή λευκής
τούφας)
Σπόροι: μαύρα στίγματα (νύγματα) που περιβάλλονται από
ωχροκίτρινη κηλίδα αποχρωματισμού
Σπόροι (2): ποσοτική απώλεια (μείωση βάρους)
Σπόροι (3): ποιοτική απώλεια (Η ΣΗΜΑΝΤΙΤΟΤΕΡΗ ΖΗΜΙΑ)

Έγχυση κατά τη Διάσπαση πρωτεϊνών

μύζηση πρωτεολυτικών (γλουτένη αμυλοκόκκων)
ενζύμων

Κρίσιμο στάδιο: Μείωση της αρτοποιητικής

γαλακτώδης καρπός ικανότητας του αλεύρου
(αρχίζει η
συσσώρευσις αμύλου
στο ενδοσπέρμιο)
 ANTHOCORIDAE

Αρπακτικά άλλων εντόμων, ωφέλιμα

Είδη του γένους Orius: πολύ καλά
αρπακτικά θριπών (χρησιμοποιούνται στην
βιολογική καταπολέμηση)
Άλλα σημαντικά γένη: Anthocoris,
Xylocoris
 Δύο υπεροικογένειες APHIDOIDEA
HOMOPTERA και δύο οικογένειες
σημαντικές για τη COCCOIDEA
γεωργία
APHIDOIDEA
ALEYRODΟΙDEΑ

αφίδες (μελίγκρες) CICADΟIDEΑ

Μικρού μεγέθους (<3 mm)
Φέρουν σιφώνια στην κοιλία
Πολύ σημαντική οικεγένεια
για τη γεωργία
Μικρός βιολογικός κύκλος
(πολλές γενεές το έτος)
Πολλά είδη έχουν ευρύ
κύκλο ξενιστών
Άμεσες και έμμεσες ζημιές
Κατά τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου
τους οι αφίδες μπορούν να αλλάζουν
μορφές και συνήθειες:
Άλλοτε πολλαπλασιάζονται εγγενώς και
άλλοτε παρθενογεννετικά
Άλλοτε ζωοτόκα και άλλοτε ωοτόκα
Άλλοτε τα ακμαία είναι πτερωτά και
άλλοτε άπτερα
 Ζημιές προκαλούμενες από τις αφίδες

Ζημιά

Άμεση Έμμεση

Μελιτώματα

Μύζηση φύλλων Καπνιά

Μετάδοση ιώσεων
Aphis gossypii
Myzus persicae
 Ολοκυκλικός
(υπάρχει και εγγενής
Βιολογικός κύκλος αφίδας αναπαραγωγή)

Ανολοκυκλικός
(δεν υπάρχει εγγενής
Αυτόοικος Ετερόοικος αναπαραγωγή)
(ένας ξενιστής) (πολλοί ξενιστές)
Θεμελιωτική
γενεά
Βιολογικός κύκλος
Ωό Άπτερος
ολοκυκλικής αφίδας ωοτόκος
ή ζωοτόκος Θεμελιογενής
Έμφυλα
γενεά
άτομα
Άπτερος ή
πτερωτή

Φυλογόνος
γενεά
Θηλυγόνα Παρθενογενείς
Ανδρογόνα Μεταναστευτικά
γενεές
Αμφοτερογόνα Πτερωτά θήλεα
Άπτερα ή πτερωτά
 Αφιδομεταδιδόμενοι ιοί
(συμπτώματα σε φύλλα)
 Αφίδες μηλιάς:
Dysaphis plantaginea
(πάνω)
και Aphis pomi
(κάτω)
Φυλλοξήρα αμπέλου: Vitis vitifoliae
 COCCOIDEA

Κοκκοειδή (ψώρες)
Συνήθως μικρού μεγέθους (<6 mm)
Γενετήσιος διμορφισμός
Άρρενα: εντομόμορφα άπτερα ή
πτερωτά (με μόνο τις πρόσθιες
πτέρυγες)
Επίμηκες σώμα, κεφαλή καλώς
ανεπτυγμένη, ατροφικά στοματικά
μόρια, κεραίες: 10 άρθρα-μακρές
Θήλεα: σώμα απιοειδές που
καλύπτεται από σκληρό κέλυφος
(ασπίδιο) που σχηματίζεται από τα
νυμφικά εκδύματα
Πολλές και σημαντικές οικογένειες
για τη γεωργία Saissetia oleae (Lecaniidae):
Δύσκολη η καταπολέμηση, λόγω της λεκάνιο της ελιάς
ύπαρξης του ασπιδίου (προστασία)
Μύζηση, μελίτωμα, καπνιά
Πολλά είδη πολυφάγα
 Quadraspidiotus persiciosus
(Diaspididae): ψώρα του Σαν-Ζοζέ
 Άλλα Diaspididae (σκληρές ψώρες)

Chrysomphalus dictuospermi
Aonidiella aurantii
Pseudaulacaspis pentagona
Lepidosaphes beckii
 Μαλακές ψώρες (χωρίς ασπίδιο, το σώμα καλύπτεται από
κηρώδη εκκρίματα)

Planococcus citri
(Pseudococcidae)
Pseudococcus adonidum
(Pseudococcidae)

Icerya purchasi
(Margarodidae)
 LECANIIDAE

Σημαντικό είδος το Saissetia oleae =

λεκάνιο της εληάς
Πολυφάγο: εληά, εσπεριδοειδή κ.α.
(>100 ξενιστές)
Το σώμα προστατεύεται νωτιαίως υπό
του σκληρυθέντος δερματοσκελετού με
την βοήθεια κηρωδών εκκριμάτων
1 γενεά το έτος, δεν υπάρχουν
άρρενα, με στάδια βιολογικού κύκλου:
Έρπουσες νύμφες
Σταθεροποιημένες (1ου, 2ου, 3ου
σταδίου)
Ακμαία θήλεα
Μύζηση ιστών, μελίτωμα, καπνιά
 Γνώση του βιολογικού κύκλου: ‘’κλειδί’’ για την
καταπολέμηση του Λεκανίου
100%

80%
Νύμφες 3ου σταδίου
% του πληθυσμού

Νύμφες 2ου σταδίου

60% Νύμφες 1ου σταδίου
Έρπουσες νύμφες
40% Ακ. Εκκόλαψης
Ακ. Ωοτοκίας
Ακμαία
20%

0% ος

ος
ος
ος

ς
ος
Απ ς

ς
ος
ς

Δε ριο
τιο

ιο
ιο

ιο
ιο

Σε υστ

ρι

ρι
λι
ρι

άι

βρ
ύν

ύλ
άρ

άρ

μβ
ρί

μβ

μβ
υά

Ιο

Ιο

ώ
γο
υ

οέ

κέ
ρο

τέ
νο

κτ
Αύ

Ν
εβ
Ια

Ο
Φ

Εξέλιξη (%) σταδίων ανάπτυξης του S. oleae στην περιοχή

Πενταμόδι Ηρακλείου (2003)
Σε ποιο στάδιο πρέπει να γίνει η καταπολέμηση;
Παρακολούθηση πληθυσμών των Diaspididae

Προσβολή από Parlatoria oleae σε μηλιά

Προσβολή από Parlatoria oleae σε καρπούς ελιάς
Παρακολούθηση πληθυσμών των Diaspididae: άρρενα και θήλεα
Φερομονικές παγίδες + κολλητικές ταινίες
 180
Πληθυσμιακή διακύμανση Q. persiciosus σε
φερομονικές παγίδες και κολλητικές επιφάνειες στα
Άρρενα/παγίδα Κ. Λεχώνια Ν. Μαγνησίας (2004)
120

Κρίσιμα σημεία επέμβασης

60

0
23/3 23/4 23/5 23/6 23/7 23/8 23/9
240
/κολλητική ταινία
Κινητές μορφές

180

120

60

0
23/3 23/4 23/5 23/6 23/7 23/8 23/9
ALEYRODOIDEA

Αλευρώδεις
Μικρού μεγέθους (<2 mm)
Ακμαία με λευκές πτέρυγες,
νύμφες ημιδιαφανείς, ακίνητες
Πολύ σημαντική οικεγένεια
για τη γεωργία
Μικρός βιολογικός κύκλος
(πολλές γενεές το έτος) Trialeurodes vaporarium
Τα περισσότερα είδη έχουν
ευρύ κύκλο ξενιστών
Μύζηση, μελίτωμα, ιώσεις

Bemisia tabaci
 Διαχειμάζει ως ακμαίο σε αυτοφυή
7-8 γενεές στην Ελλάδα Ωοτοκία 10 ημ. Εναποθέτει
Νύμφες κινητές μέχρι έναρξη 200-300 ωά στην κάτω
διατροφής επιφ. των φύλλων

Ακμαίο 16 ημ.

5ο νυμφικό 1ο νυμφικό
στάδιο: 3 ημ. στάδιο: 5 ημ.
Βιολογικός κύκλος
Bemisia tabaci στους 26 οC

2ο νυμφικό
3ο νυμφικό
στάδιο: 4 ημ.
στάδιο: 4 ημ.
4ο νυμφικό
στάδιο: 4 ημ.
 Καταπολέμηση
1. Καλλιεργητικά μέτρα
Καταστροφή ζιζανίων και υπολειμμάτων καλλιέργειας. Σημαντική η
ύπαρξη άλλων καλλιεργειών στην περιοχή.

2. Βιολογική καταπολέμηση
Πολλοί οι φυσικοί εχθροί (αρπακτικά και παρασιτοειδή).
Παρασιτοειδή
Aphelinidae
Αρπακτικά
Coccinelliidae
Miridae
Παρασιτισμένες νύμφες αλευρωδών
 CICADΟΙDEΑ-CICADELLIDAE

Τζιτζικάκια (ιασσίδες)
Μικρού μεγέθους (<2 mm)
Ακμαία και νύμφες συνήθως
πράσινα, ευκίνητα
Βρίσκονται κυρίως στα φύλλα
(κάτω επιφάνεια), όπου μυζούν
τους φυτικούς χυμούς
Σημαντικότερα τα είδη του
γένους Empoasca
Προσβολές από τζιτζικάκια