Buhar Türbinlerinin Termodinamiği

Dr.Öğr.Üyesi Yalcin Durmusoglu

İTÜ Denizcilik Fakültesi
Gemi Makineleri İşletme Mühendisliği
 Genel Konular
Diagrams (h-s and T-s) of water and steam
İdeal Rankine cycle
Improving of efficiency on a Rankine cycle
Power, Efficiency and Losses
Termodynamics Cycles
Calculations of peformance, fuel consumption etc.
 2
1
3272

h1=?
2 h2=?
2462 s1=s2=?
T2=44.50 oC T2=?

7.796
Su ve Su Buharı T-s Diyagramı
Su ve Su Buharı Termodinamiği
 Buhar Kalitesi ?
• Buhar kalitesi, yaş buhar bölgesinde bulunan
su ve su buharı karışımının bir ölçüsüdür, ve
• Buhar kütlesinin toplam karışım kütlesine
oranı şeklinde tanımlanmaktadır.
• Buhar kalitesinin termodinamikte diğer ifadesi
kuruluk derecesidir ve x ile gösterilir, yüzde
oran (%x) şeklinde ifade edilir.
Yaş Buharın Termodinamik Özellikleri
• Kuruluk derecesi ile yaş buhar bölgesindeki su ve su
buharı karışımının termodinamik özellikleri
hesaplanmaktadır.
• Kuruluk derecesi %40 olan bir karışımın entropisi nedir?
 Su ve Su Buharının
Termodinamik Özellik Tabloları
• Tablo A-4
(Doyma sıcaklığına göre doymuş sıvı ve doymuş
buhar özellikleri okunur).
• Tablo A-5
(Doyma basıncına göre doymuş sıvı ve doymuş
buhar özellikleri okunur).
• Tablo A-6 (Kızgın buhar tablosu)
Tablo A-4’ün bir bölümü
Tablo A-6’nın bir bölümü
İdeal Rankine Çevrimi
Örnek) Aşağıda gösterilen basit Rankine çevrimli tesisin ısıl
verimini verilenler yardımıyla hesaplayınız.
Çözüm)
1 Hali :
P1 = 75 kPa ® h1 = h f ,75 kPa = 384.39 kJ / kg
3
v1 = v f ,75 kPa = 0.001037 m / kg

2 Hali :
P2 = 3 MPa ® s1 = s2
wp = h2 - h1
wp = v1 (P2 - P1 ) kJ / kg
h2 = v1 (P2 - P1 )+ h1
h2 = 0.001037 (3000 - 75)+ 384.39
h2 = 387.56 kJ / kg
3 Hali :
P3 = 3 MPa
o
T3 = 350 C }
h3 = 3115.3 kJ / kg
s3 = 6.7428 kJ / (kg K )
Böylece,
qin = (h3 - h2 ) ve qout = (h4 - h1 )
qin = 2727.88 kJ / kg
qout = 2018.81 (kJ / kg )
ve
qout 2018.81 (kJ / kg )
hth = 1- = 1-
qin 2727.88 (kJ / kg )
hth = 0.260 (veya %26)
Rankine Çevrim Verimini
Geliştirme Yöntemleri
1. Yoğuşturma Basıncını Düşürme Yöntemi
Rankine Çevrim Verimini
Geliştirme Yöntemleri
2. Doymuş Buharı Aşırı Kızdırma Yöntemi
Rankine Çevrim Verimini
Geliştirme Yöntemleri
3. Kazan İşletme Basıncını Artırma Yöntemi
Rankine Çevrim Verimini
Geliştirme Yöntemleri
4. Yeniden Isıtma (Reheat) Yöntemi
Rankine Çevrim Verimini
Geliştirme Yöntemleri
5. Ara Buhar (Regenerative) Alma Yöntemi
Ara buhar alma T-s diyagramı
 a. Açık Besleme Suyu Isıtma
Sistemi

Enerji denkliğini yazınız…

b. Kapalı Besleme Suyu Isıtma
Sistemi
Enerji denkliğini yazınız…
Örnek:
 Ödev)
• Bir buhar çevriminde giriş
şartları 28 bar basınç ve
260 oC sıcaklık olarak
verilmektedir. Yoğuşturucu
basıncı 0.07 bar
değerindedir. Ara buhar
almalı bu sistemde bir
kapalı ve bir açık ısıtıcı
bulunmakta ve 3.5 bar ile
0.7 bar ara basınçlarında
türbinlerden ara buhar
çekilmektedir. Pompa
işlerini ihmal ederek bu YNT: %34.47
buhar çevriminin teorik ısıl
verimini hesaplayınız.
Kayıplar: (Gerçek Rankine Çevrimi)
 Termodinamik Hesaplar
(Güç, Verim ve Kayıplar)
Güç Birimleri:
• Metrik sistemde : 1 PS=0.736 (kW)
• İnç sistemde : 1 HP=0.746 (kW)
veya,
• Metrik sistemde : 1 kW=1.36 (PS)
• Inç sistemde : 1 kW=1.34 (HP)
 Buhar Türbinlerinin Güce Göre
Sınıflandırılması
• Düşük Güçlü Türbinler : Ne< 1000 hp
• Orta Güçlü Türbinler : Ne=1000-20 000 hp
• Yüksek Güçlü Türbinler : Ne> 20 000 hp

• Son yıllarda, günümüzde buhar türbinleri 1 300 000

hp’ a kadar güç üretebilmektedirler.
 TEORİK GÜÇ HESABI:
• Kayıpsız olarak çalışan ideal bir çevrimin sahip
olması gereken güçtür.
 TÜRBİN GÜCÜ HESABI:
• Kayıpsız olarak tam verimle çalışan bir
makinenin sahip olacağı güçten, yönlendirici
ve kanatlarda meydana gelecek kayıplar
çıkarıldıktan sonra elde edilen güçtür.
 Verim Hesabı:
• Teorik Termik Verim :

• Gerçek Termik Verim :

• İndike (İç) Verim :

• Efektif Verim :

• Mekanik Verim :
• Toplam Verim :
Buhar Tüketimleri
• Özgül efektif buhar tüketimi (De):

• Saatlik Buhar Tüketimi (Dh):

 Kazanın Yakıt Tüketimi (Fh)
• Kazanda Buhar Üretimi (mbh):

• Kazanda Saatte Tüketilen Yakıt Miktarı (Fh):

 Buhar Türbin Kayıpları
• Nozul kayıpları
• Kanat kayıpları
• Rotor ve üfleme Kayıpları
• Buhar sızıntı kayıpları
• Mekanik kayıplar
• Işınım kayıpları
 Çözümlü Örnekler
Pervane görevi yapan bir buhar türbininin trotulunda, buharın giriş
basıncı ve sıcaklığı 30 bar ve 380 oC dir. Bu türbinde adyabatik
olarak 0.03 bar basınca kadar genişletilmekte ve kondensere egzoz
edilmektedir. Buhar türbininin efektif gücü 15000 kW ve genel
verimi %35 olduğuna göre:
a) Türbinin özgül buhar tüketimini (De, kg/kW.h) ve
b) Saatteki buhar tüketimini (Dh, kg/h) hesaplayınız.
S/S Çoruh’un ana makinesinin endike gücü 11776 kW ve makine
girişinde buhar basıncı ve sıcaklığının 40 bar ve 400 oC olduğu makine
işletme katolğundan bilinmektedir. Türbinin iç verimi %65’ dir. Ana
makinenin YB ve AB kademelerinde buhar adyabatik olarak
genişletilecek ve vakumu %96 olan bir kondensere egzoz edilecektir.
Türbinlere verilen buharın üretildiği kazanda alt ısıl değeri 42697
kJ/kg olan No:4 fuel oil yakılmaktadır. Kazan verimi %82 ve besi suyu
sıcaklığı 110 oC olduğuna ve kazanla türbin arasındaki boru
devresinde basınç ve sıcaklık kaybı olmadığına ve yardımcı makineler,
ana makinenin %20 i kadar buhar tükettiklerine göre:
a) Özgül buhar tüketimin,
b) Saatteki buhar tüketimini
c) Kazanın ürettiği buhar miktarını
d) Kazanın bir saatteki yakıt tüketimini hesaplayınız.
S/S Ankara gemisinin ana makinesi 7890 kW gücünde olup, 30 bar
basınç ve 350 oC sıcaklığında kızgın buhar ile çalışmaktadır.
Makinenin genel verimi, devir düşürücü dişli donanımları dahil %38
dir. Deneme amacıyla makineye buhar veren trotul valf bir miktar
kapatılmış ve buhar 15 bar’ a kadar kısılmıştır. Her iki durumda
makinenin karşı basıncı 0.03 bar olduğuna göre:
a) Kısılmadan önceki ve sonraki entalpi düşümleri,
b) Kısılmadan önceki ve sonraki özgül ve saatteki buhar
tüketimlerini ve aralarındaki farkları
c) Kısılmadan önceki ve sonraki basınç ve özgül hacim oranlarını
hesaplayınız.
Şekildeki dört kaskat ısıtıcılı bir besleme suyu ısıtma sistemi
görülmektedir. Bu sistemde buhar türbine 35 bar basınç ve 390 oC
sıcaklıkta verilmekte ve 0.04 barlık bir kondenser basıncına egzoz
edilmektedir. Makinenin iç verimi %65 ve buharın %12 si a; %10 u b;
%15 i c ve %13 ü ise d noktalarından alınarak kaskat ısıtıcılarına
verilmektedir. Ayrıca, ana makinenin tükettiği buharın %15 kadarı
yardımcı makinelerde kullanılmaktadır. Bu verilere göre:
a) Makinenin özgül buhar tüketimini,
b) Makinenin saatteki buhar tüketimini,
c) Kazanın 1 saatteki ürettiği buhar miktarını hesaplayınız.
İndike gücü 4500 kW ve indike verimi %60 olan bir körtis türbini
nozuluna taze buharın giriş basıncı 40 bar ve sıcaklığı 400 oC olup,
buhar nozulda 0.05 barlık bir basınca kadar genişletilmektedir. Bu
verilere göre:
a) Buharın nozuldan çıkış hızını (Nozula giriş hızı 15 m/s dir) ve
b) Nozulun çıkış yüzeyini mm2 cinsinden hesaplayınız.
Bir buhar türbininin trotul valfinde buhar basıncı 40 bar ve sıcaklık
400 oC olup, buhar makinede adyabatik olarak 0.05 bar’a kadar
genişletilmektedir. Pervane görevi yapan makinenin efektif gücü
11736 kW ve efektif verimi %40 dır. Bu verilere göre:
a) Türbinin saatteki buhar tüketimi
b) Yardımcıların saatteki buhar miktarı, ana makinenin tükettiği
buharın %20 si olduğuna göre, kazanın ürettiği buhar
miktarını,
c) Kazan ile türbin arasındaki buhar devresinde basınç düşümü
10 bar vesıcaklık düşümü 10 oC, kazanda yakılan yakıtın alt ısıl
değeri 44000 kJ/kg, kazan vermi %85 ve besleme suyu sıcaklığı
225 oC olduğuna göre, kazanın saatteki yakıt tüketimini
hesaplayınız.
Yüksek ve alçak basınç türbinlerinden oluşan bir kros kampavunt
türbine buhar 40 bar ve 400 oC sıcaklıkta girerek 0.05 bar basınca
kadar genişletilmektdir. Bu makinede:
a) Buharın alçak basınç türbinine giriş basıncının yaklaşık olarak
kaç bar olduğunu ve
b) Bu duurmda buharın kalitesini (kuruluk derecesini) tespit
ediniz.
Yüksek ve alçak basınç türbinlerinden kros kampavunt bir ana
makinede genişletilen buhar, YB türbininden 5 barlık bir basınçta
egzoz edilmektedir. Buharın kalitesi %96 dır. Buhar YB türbininden
çıkışta bir rihiyter ya da yardımcı süperhiytere verilerek 340 oC ye
kadar kızdırılmış ve sonra AB türbinine verilerek 0.02 bar’a kadar
genişletilmiştir. Makinenin indike verimi %60 ve AB türbininin
saatteki buhar tüketimi 54500 kg/h olduğuna göre:
a) AB türbininin özgül buhar tüketimini
b) Makinenin toplam indike gücünü (Ni) hesaplayınız.
Giriş basıncı 40 bar ve sıcaklığı 390 oC olan kızgın buharla
çalışan bir buhar türbini, süperhiyeter borularının tavlanması
nedeniyle uzunca bir süre doymuş buharla çalıştırılmak zorunda
kalmıştır. Kondenser vakumu %97 ve makinenin indike verimi
%60 olduğuna göre kızgın ve yaş buharla çalışma sırasında
türbinin özgül buhar tüketimleri arasında nasıl bir fark
oluşacaktır hesaplayınız?
Saatte 40 ton buhar üreten bir kazanda kullanılan yakıtın alt ısıl değeri
44 000 kJ/kg, kazan verimi %88, kazanın işletme basınç ve sıcaklığı 40
bar ve 390 oC, kazanın beslediği makinenin gücü 14000 kW, indike vrimi
%60 ve kondenser basıncı 0.03 bard’ dır. Kazana verilen besleme suyu
sıcaklığı 200 oC ve kazan ile makine arasında herhangi bir tersinmezlik
söz konusu değildir. Buna göre:
a) Kazanın saatteki yakıt tüketimini,
b) Herhangi bir nedenle kazana verilen besleme suyu sıcaklığı 80 oC
ye düşerse, yakıt tüketimini,
c) Her iki durum arasında yakıt sarfiyatları bakımından oluşacak
fark kaç kg olacaktır hesaplayınız.