Professional Documents
Culture Documents
წიწამურის ტყის მოჩვენება
წიწამურის ტყის მოჩვენება
tyis
moCveneba
fantastikuri deteqtivi
vaxo saliasgan
Tbilisi
2011
1
© vaxo salia
2
tfilisis vagzlis moCveneba,
dolbandiani urCxuli da namdvili bar-
Tlomes Rame varfalameiCTan
3
CalisqudCamofxatuli _ ocdaaTiode wlis
axalgazrda kaci, Cemi ali-kvali anu ufro
gasagebad rom vTqva: oreuli. Tumca aman Sve-
ba ver momgvara. piriqiT, im garemos xel-
meored naxvam, sadac moCveneba gamomecxada,
axali mogonebebi aRmiZra da gamimZafrda imis
SegrZneba, rom guSin diliT, rodesac tfi-
lisis vagzals, pirvelad baTumidan, movadeqi,
imave SesasvlelSi karis CarCos marTla iyo
miyudebuli da eSmakurad miRimoda Cemive Ta-
vi.
4
_ Tu Tqven marTla ase ggoniaT, mainc gauge-
baria, ra SuaSia aq 1327? 1909 gamovakloT
622, miviRebT _ 1287. anu, Tqveni ganmartebis
mixedviT, osmaleTSi axla 1327 ki ara, aramed
1287 weli unda iyos, _ darwmunebuli viyavi,
rom Turqi davabnie, magram igi magrad
damxvda, azielebisTvis damaxasiaTebeli
flidobiT jer TvalebSi Semomcina da Semdeg
mkvaxed momaxala:
5
deba, rom sul male SeiZleba msoflios axa-
li centri gaxdes, _ mimtkicebda Turqi.
6
ka an afrika? sabolood, portugalias impe-
riobanas TamaSiRa gamouvida. misive bedi ewe-
vaT sxvebsac. rusebi ki Tanmimdevrulad, auC-
qareblad vfarTovdebiT uaxloesi mezoble-
bis xarjze. am mxriv Turqebma Cven mogvbaZes,
magram mimbaZveli mainc mimbaZvelia; mxolod
zedapirul, garegnul Tvisebebs xedavs da im-
eorebs. otomanTa imperia rusuli “derJavas”
dedaazrs ver Caswvda da dapyrobili xalxe-
bis uswrafesi asimilaciis gzas daadga, ri-
Tac maTi risxva gamoiwvia. risxvas ki is mo-
hyveba, rom erT mSvenier dRes isini Turqebs
mtrebad da moRalateebad moevlinebian. ru-
sulma sibrZnem da gonierebam ki dapyrobili
xalxebi sxvebis dasapyrobad gamoiyena. amis
gakeTeba ki Zalian martivad, adamianis bune-
bis kargad codniT, SesZlo. kacTa Rormuce-
loba, sixarbe da vercxlismoyvareoba aris
sinamdvileSi rusuli imperializmis filo-
sofiuri qva, sicocxlis eleqsiri. meeqvse-
meSvide saukuneebis moRvawe Rirsi mama ioane
klemaqi Tavis “kibeSi” brZanebda: “saswauli
iqneboda, rom vinme, kuboSi Cawolamde, gaTa-
visufldes am (Rormucelobis) vnebisagan.”
ruseTi ZaliT an motyuebiT SemoerTebul
sivrceSi mcxovreblebs gaaxsenebs, rom maT
teritoriuli dava hqondaT mezoblebTan da
Tavisi armiis samsaxurs sTavazobs am sakama-
To miwebis dasabruneblad. mezobelTan ga-
sayofi Tundac mcire nawilis mitacebis sur-
vili ki dauZleveli sixarbis grZnobaa, ro-
melic gabrmavebs da imas ver xedav, rom Sen
TviTon xar dapyrobili. mTavaria, erTi wa-
7
moago amgvar ankesze da mere yvelaferi si-
sin-sisiniT midis. gansakuTrebiT kargad es
procesi saqarTveloSi ganxorcielda. jer
iyo, georgievskSi dadebuli samegobro xel-
Sekrulebis sababiT, qarTl-kaxeTis samefo
SemovierTeT, mere, qarTvelebisve xeliT, daq-
saqsuli qarTveluri samTavroebi Semovimtki-
ceT, Semdeg ki, Tuki odesme qarTvel mefeebs
sadme ulaSqriaT da, Tundac ramdenime dRiT,
rame teritoriebi daupyriaT, imaT dabruneba-
Si davexmareT; momavalSic davexmarebiT. rac
yvelaze sainteresoa, TviTon arian Wyvitina
goWebiviT kmayofilebi, magram Tu ampartavne-
ba SeeyrebaT da imperiidan gaparvis survili
sZlevT, maSin Zalian martivad mivuCenT Tavis
adgils _ qarTvelebis meSveobiT SemoerTe-
bul miwaze mcxovreb romelime cicqna xalxs
gavaxsenebT, Tu rogor miitaces am aramza-
debma maTi winaprebis “ZirZveli” miwebi da
“istoriuli samarTlianobis aRdgenaSi” dax-
marebas aRvuTqvamT. rao, viTom, riT arian es
xalxebi qarTvelebze Wkvianebi, rom am xrikze
ver wamovikidoT?! mere daayrian erTmaneTs
da, Tu saWirod CavTvliT, gasaSveleblad
isev Cven movevlinebiT. viwvalebT ase, vidre
es teritoriebi, maT iqiT mdebare miwebis Se-
moerTebis Sedegad, imperiis ganapiradan,
siRrmeSi arsebulad ar aRmoCndebian da ga-
saqcevic arsad eqnebaT.
9
_ diax, batono! wels Saabani Cveneburad,
iseve rogorc TqvenTan, merve Tvea, _ eSmaku-
rad moWuta Tvalebi.
10
xolo guSindeli osmalos mier dRis 3
saaTsa da 43 wuTze naTqvamic: dRes pirveli
Saabaniao, sruli simarTle gaxldaT. ubra-
lod ramdenime saaTis Semdeg, mzis Casvlas-
Tan erTad, aq axali dRe daiwyo da baTu-
misken mimavali gemic, Cveneburad saRamos
cxra saaTze, xolo amaTeburad axali dRis
dadgomisTanave, gavida zRvaSi. es iaRliSi
pinskSi, ebraelebis uban karolinSi, dabade-
bul da gazrdil kacs ar unda momsvloda.
iudevelebTanac asea: xvalindeli dRe dRes
saRamos iwyeba.
12
mTvrali gamomZieblis baqi-buqs, sadRac
provinciaSi momxdar mkvlelobas da kacmeto-
biT dadgenili damnaSaveebis raodenobas arc
ruseTis imperiis policiis departamentis
sazRvargareTis agenturis ufrosi miaqcevda
yuradRebas, rom ara Semdegi garemoebebi: a)
mokluli aRmoCnda imperiaSi Zalian maRali
rangis kaci, saxelmwifo sabWos wevri, Tavadi
ilia WavWavaZe; b) saqmis Ziebas Tvals adev-
nebda imperatori nikoloz meore. anu Tavis
gamoCeniT SesaZlebeli xdeboda misi udide-
bulesobis yuradRebis damsaxureba. es ki pa-
tivmoyvare CinovnikisTvis Zalian mniSvnelo-
vani ram gaxlavT. warmoidgineT, ra moxdebo-
da, Tuki gamoZiebis masalebis gacnobis Sede-
gad zedmet “mkvlelsac” davadgendiT, amgva-
rad Soreuli safrangeTidan movxocavdiT
cxvirs adgilobrivi sasamarTlos wvintlian
gamomZieblebs da, rac mTavaria, amis Sesaxeb
maSinaTve Seityobda imperatori. Tanac, sa-
frangeTis dedaqalaqSi ganlagebul ruseTis
imperiis policiis departamentis sazRvarga-
reTis agenturas saqmis Ziebis procesSi
CarTvis sababic hqonda. gairkva, rom mok-
lulTan megobrobda da tragediamde ramde-
nime dRis win stumrobda germaniis qveSevr-
domi vinme artur laisti, romelic 1892 wli-
dan tfilisSi damkvidrebula da, savaraudod,
iqidan eweoda jaSuSur saqmianobas.
13
vicodiTD imis Sesaxebac, rom ilia WavWavaZe
zogjer Cadioda germaniaSi, avstriasa da sa-
frangeTSi. Tanac qarTvelebSi Wori gavrce-
lebula, saxelmwifo sabWos wevri oxrankam
mohklao da mundiris Rirsebis sakiTxi iyo am
xmebis warmoSobis dadgena.
baTumi-tfilisi-elizavetpoli-baqos mata-
rebels sulze mivuswari; kupeSi damxvda ka-
pitnis samxreebiani, sakinZeSexsnili samxedro
perangisa da muxlebamde foxanis amara wiTu-
ri mamakaci. man maspinZlis uflebiT isar-
gebla da Tavi oficialuri orTografiis
dacviT warmomidgina:
15
drat varfalameiC zalatarevskim Stofs sa-
cobi xmauriT amoaZro, vercxlisferi saWi-
qeebidan CaisTvis gankuTvnili didi sifrifa-
na Wiqebi amoiRo, gaavso, erTi momawoda,
meore momiWaxuna, miiyuda da sulmouTqmelad
dacala. _ namdvili guruli WaWaa, Cvens
arayze orjer ufro Zlieria, Tanac kaklis
uRlebzea dayenebuli, samkurnaloa! _ warbic
ar SeukrTa kapitans.
18
maragebis ufrosi da matareblis gamcilebe-
li gulmodgined cdilobdnen vagonidan Cems
Camosmas, sruliad aSkarad da TvalnaTlad
davinaxe, rom tfilisis vagzlis mosacdel
darbazSi Sesasvleli didi karebis CarCoze
arxeinad iyo miyudebuli Cemi oreuli da
mravalmniSvnelovnad miRimoda. saswrafod
gamovfxizldi, mivxvdi, moCvenebaze xma rom
amomeRo, Cemi gamcileblebi siciliT daix-
ocebodnen, amitomac sruli seriozulobiT
gamovucxade:
21
_ Rirseuli pasuxi SemouTvlia!
22
mtredis skintli, puSkini da pe-
terburgeli TaRliTis naTesavebi
parizi-buqaresti-konstantinopoli-baTumi-
tfilisi-elizavetpoli da kvlav tfilisi _
ucnauri kauWiani marSrutis gavliT, rogorc
iqna, movaRwie am qalaqamde da vagonSi mafer-
xebda im sarkisebr moCvenebasTan Sexvedris
qvecnobieri SiSi, romelic guSindeli dili-
dan Tan mdevs. gonierebas movuxme, Zala movi-
kribe da matareblis safexuridan baqanze
Cavxti. araferi moxda. haeri Rrmad Cavi-
sunTqe, mivixed-movixede da uceb raRac Za-
lian Soreulma, magram tkivilamde nacnobma
grZnobam Semipyro: mominda xelebi gameSala
da gavqceuliyavi viRac an raRac nacnobTan
Casaxuteblad. es is survilia, romelic mxo-
lod patara bavSvs mieZaleba, moereva da de-
dis kalTaSi Tavis Casargvelad gaaqcevs. ga-
23
maxsenda Soreul warsulSi, pinskis mazris
miyruebul sofel lemiaSeviCSi, susxiani
zamTris saRamos, bebiaCemis mier moyolili
ambebi, sadRac Zalian bevri Waobis, tramalis,
tyis da tbaze ufro didi tbis iqiT, kavka-
siis mTebSi arsebuli qalaqis Sesaxeb. iq
mTeli wlis ganmavlobaSi mziani amindebia.
xolo Tu odesme Tovli mova da acivdeba,
adamianebi quCebSi gamoefinebian da dResas-
waulobeno. vinc im qalaqSi Cadis, iseTi
grZnoba eufleba, TiTqos Soreuli mogzau-
robis Semdeg Sin dabrundao. “qalaqs tfili-
si hqvia da iq dasabamidan bednierad cxo-
vrobs Cveni modgmis bevri warmomadgeneli”,
_ CaiCurCulebda bebo da amosunTqvas xvneSas
amoayolebda.
32
nauri da daujerebeli statistikuri monacemi
gamaxsenda policiis departamentis cirkula-
ruli werilidan: ruseTis mravalmilioniani
imperiis Tavaduri gvarebis 56 procenti sul
ramdenime aseulaTasian xalxs _ qarTvelebs
ekuTvnodaT.
35
naxevarkapikiani fsoniT vapirebdi TamaSis
dawyebas, magram, “brwyinvalebao”, mommarTes.
ese igi Tavadad maRiares, amitomac orkapikia-
ni Camovedi; mere sam da xuTkapikianze gada-
vediT. bolos vercxlis aTi, TxuTmeti, oci
da ocdaxuTkapikianebi CaerTo TamaSSi. Za-
lian ususuri mowinaaRmdege Semxvda. ori Tu
sami warumateblobis garda, yvela gaTamaSeba
movige. bolos damswre sazogadoeba Cems war-
matebebs taSiT da SeZaxilebiT xvdeboda.
Sarvlis jibe spilenZis da vercxlis monete-
biT damimZimda. sindisma Semawuxa da ZaliT
wageba vcade _ saTiTurebis moZraobas Segne-
bulad ar vadevnebdi Tvals, magram alal-
bedzec mimarTlebda. ukve Tundac erTxel
ver gamocnobis survili mklavda, rom vag-
zlis saTiTurebis raindma xmamaRla SesZaxa:
37
gacveTili uxarisxo safule, romelic gaze-
Tis furclis nafleTebiT iyo gamotenili.
39
solomon brZenis gardacvaleba da be-
bos xaTriT patieba
42
galiaSi gamomwyvdeul mgels Tu TiTs axlos
miutan, wagaWams. imitom ki ara, rom Seni wye-
nineba unda an SenTvis moyenebuli tkivili
siamovnebs? ara, mas ubralod Sia da Seni
TiTi misTvis mxolod sakvebia. ar unda ga-
brazde mglis saqcielze iseve, rogorc ar
unda gabrazde uzrdeli adamianis qmedebebze.
44
franciskanelebi, iezuitebi, pinskeli
kaciWamia da batifexuri
49
xalxs am ambavze jer ecineboda, magram ze-
dized ramdenime adamianma msgavsi Tavgadasa-
vali rom gaando mezoblebs, mosaxleoba dai-
Zaba. amas ki erT mSvenier dRes ucnauri mov-
lenac daemata: ramdenime ebraulma ojaxma da
ratomRac dedaCemmac miiRo muqaris werili,
erTidaimave teqstiT: “franciskanelebis cod-
va ar gagaxarebT, Tu, rac Zvirfaseuloba ga-
badiaT, imis meaTed wils tyeSi im adgilze
ar miitanT, sadac eSafotia aRmarTuli.” es
werili imiTac iyo gamorCeuli, rom batifex-
uri asoebi yoveli ojaxis erT-erT Svilis
dawerils hgavda. dedam erTi aliyuri mec mi-
wilada, ase xumroba ar SeiZlebao, Tumca si-
marTle male gairkva. yvela bavSvis kaligra-
fia gayalbebuli aRmoCnda. aq raRac sxva am-
baviao da SeSinebulma mSoblebma saSvelad
rabins mimarTes. dedam sinagogaSi mec wamiy-
vana da pirvelad maSin vnaxe is ucnauri kaci,
romelmac SemdgomSi gadamwyveti roli iTa-
maSa Cems cxovrebaSi. rabinis sruli saxeli
mere gavige. igi daviT ben Smuel fridmania.
50
_ Tqveni monaTxrobi Zalian hgavs amerikis
kontinentze 60-ian wlebSi datrialebul am-
bebs. iq samxreTis armiis yofili generlis
naTan forestis xelmZRvanelobiT Caisaxa mo-
Zraoba, romelic Tavidan “sakvoiaJistebis”
anu wvrili saqmosnebis, Semdeg zangebis,
ebraelebis da sxvaTa winaaRmdeg iyo mimar-
Tuli. maT ku-kluqs-klanelebs eZaxdnen da
daaxloebiT iseve moqmedebdnen, rogor Tqveni
moCvenebebi. modiT TiTebze CamovTvaloT yve-
la msgavseba. isini: TeTrzewarCamofarebule-
bi uxmod daaqrolebdnen Ramis qalaqis qu-
CebSi cxenebs da xalxs afrTxobdnen. xmebs
avrcelebdnen, es aCrdilebi daRupul konfe-
derantTa sulebi ariano. Cvenebi: nacrisfer-
tomaraCamofarebuli mxedari mosaxleobis
dasanaxad daaWenebs cxens nislian WaobebSi
da xmebi vrceldeba, es egreT wodebuli “ba-
rakebis kaciWamias” suliao. aris Tu ara
msgavseba? ra Tqma unda, aris! erTi TiTi mov-
kakvoT! isini: RamiT konusisebr TeTr mosas-
xamSi gamowyobili maTi warmomadgeneli miad-
geboda mZinare zangs, gaaRviZebda da vedro
wyals mosTxovda, rasac sulmouTqmelad vi-
Tom svamda, sinamdvileSi ki mosasxamis qveS
damalul specialur rezinis WurWelSi as-
xamda da ambobda: rac kolumbTan erTad ame-
rikis miwaze davdgi fexi, wveTi ar damile-
viao. Cvenebi: SuaRameze miadgebian moxucebs
da cxenisTvis vedro wyals iTxoven, romel-
sac viTom sulmouTqmelad svamen. aris Tu
ara es qceva erTnairi? ra Tqma unda, aris!
meore TiTi movkakvoT! isini: RamiT cecxlwa-
51
kidebuli jvrebiT dadiodnen. Cvenebi: na-
crisfer tomaraze Savi jvari aqvT gamosax-
uli. aris Tu ara es erTidaigive simbolos
gamoyeneba? ra Tqma unda, aris! mesame TiTi
movkakvoT! isini: batifexuriT daweril muqa-
ris werilebs ugzavnidnen msxverpls. Cvenebi:
Cvenive Svilebis kaligrafiasmimsgavsebuli
batifexuriT gvZalaven qonebas. aris Tu ara
es principulad erTidaigive moqmedeba? ra
Tqma unda, aris! meoTxe TiTi movkakvoT! ame-
rikelebis arsenalSi adamianebis dasaSineb-
lad iyo kidev ramdenime saSualeba, romleb-
ic Cvenebs jerjerobiT ar gamouyenebiaT, ma-
gram ar CamovTvli mxolod imitom, rom, Se-
saZloa, ar ician maT Sesaxeb da ar minda Cem-
gan gaigon. axla davaskvnaT: isini aCrdilebi
ki ara, realuri adamianebi arian da aramgo-
nia, maTi mTavari mizani mxolod Tqveni
dafrTxoba iyos. isini SiSis daTesvis Semdeg
aucileblad daiwyeben realur moqmedebebs
da sifrTxilisken mogiwodebT. miT umetes,
paseqi da qristianuli aRdgomis dResaswau-
lebi gviaxlovdeba, rodesac imperiis gan-
saxlebis farglebSi gansakuTrebiT aqtiur-
debian aTasi rjulis wamqezeblebi. frTxi-
lad iyaviT da gaxsovdeT, ra urCia ieremiam
babilonSi gadasaxlebul iudevelebs.
54
macaSi gasarevi qristianis sisxli Tu
xameci
55
mohqondaT da sakuWnaoSi alagebdnen. mama maT
kapikianebs aZlevda, isini ki: saboloo fasze
dResaswaulebis Semdeg movrigdebiTo, _ eub-
nebodnen. amgvar qcevaSi iyo raRac ritualu-
ri, ucnauri da saidumlo.
_ gismen, Svilo.
_ mere ra?
_ vxedav.
57
mosyidva. anu es erTgvari garigebaa, romlis
mizania ebraelma Tan ar daarRvios iudeve-
lebis kanoni, Tan SeinarCunos Tavisi qoneba,
am SemTxvevaSi arayi.
59
aRdgoma, paseqis meSvide dRe da Savi
ZaRlebis xrova
daiwyo!!!
62
ioSafatma TanaSemweebi aiyvana da cxovrebac
moiwyo. dedaCemi ki sul ambobda, amis mox-
aluli mzesumzira ar iWmeva da es xalxi mis
damzadebul wamals avadmyofebs rogor as-
mevso?!
63
kudianebis Rame, daviT ben Smuel
fridmani da koba juRaSvili
_ es gzaSic ar meyofa.
67
_ qalbatono, uxeSoba ra saWiroa? ubralod
miTxariT, sad inaxavT uriebis TviTnaxads?
waviReb da waval Cems gzaze. me _ CemTvis,
Tqven _ TqvenTvis! ar gicnob, ar micnob. me me
ara var; es cxenic sxvisia; Cemi qoxi kidisaa,
codniT ki araferi vicia!
68
_ Sen vin gekiTxeba, ZaRlis Svilo, roca ar
gtynaven _ nifxavs nu ixdi! imas aseTi, me rom
vici ise, kidev, sul cota, sami hyavs. misgan
ra midis?! araferi daakldeba.
72
xufs avartyi; wamovdeqi, karadis kari gavaRe,
win yvelaferi iwvoda; cecxlSi gavabije,
ukana ezoSi gamaval fanjarasTan mivirbine
da gadavxti. wamovdeqi, ukan movixede: fan-
jridan cecxlis enebi ukve saxuravisken mii-
wevda. Robes gadavevle, mezoblis saxlze
midgmul kibeze elvis uswrafesad avcocdi,
samercxulidan sxvenSi gadavZveri, iq movka-
laTdi da axla aqedan vadevnebdi Tvals qve-
moT mimdinare movlenebs.
73
_ . . . SviliSvilic waiyvane, ki batono, ma-
gram misi gvami mainc mapovnine, rom miwas mi-
vabaro, _ mere, rogorc Cans, viRac amqvey-
niurs miubrunda, _ ai, es adgili gawmindeT
morebis da ficrebis namwvavebisgan. aq idga
karada. SeiZleba iq damales Cemi benoni. ai es
mori gadaswieT. . . aha, es ukve karadis nawi-
lebia. . . frTxilad, mand unda iyos. . . xeli
ar axloT, me TviTon.
75
felSi waiyvaneT da iq daasveneT. axla mas
didi siyvaruli da mofereba sWirdeba.
76
_ pativi maqvs . . . , _ unda CamomeTvala Cemi
regaliebi, magram uceb gamovfxizldi, gamax-
senda, sad viyavi da ra xalxTan mqonda saqme,
_ ukacravad, batono Cemo, magram dagagvian-
daT. Tqvenamde ukve kargad gavicani aqauri
tradiciebi, ris Sedegadac am wuTas ukapikod
gaxlavarT da veraferSi gamogadgebiT. qeds
vixri qarTvelebis Tavazianobisa da gansaku-
Trebuli fxianobis winaSe, _ Slapa movuxade
da ase gavecale pirSi Calagamovlebul mo-
rig kavkasiel TaRliTs.
77
tfilisuri bavaria, kunZuli de la
site, zarmacebis xaSi da ak-
trisa margarita
78
ra Tqma unda, ar davigviane, saxelmwifo sab-
Wos wevris ilia WavWavaZis mkvlelobis gamo
sikvdilmisjili, sul cota, erTi udanaSau-
lo adamiani vixsna CamoxrCobisgan. “ra ube-
durebaa, aqaoda karaqiT fafas ver gaafuWebo
da, imaze meti adamiani dasajo sikvdiliT,
vidre danaSaulSi monawileTa raodenobaa?” _
gavifiqre Tu ara, imwamsve mivxvdi, rom axla
TviTon vcdilobdi sakuTari Secdomis sxve-
bis gankiTxviT Semsubuqebas; saxeze siwiTle
momawva; Semrcxva; eSmakma macduna, codva mo-
naniebuli jobia, varfalameiCTan imdeni arayi
ar unda damelia. adamis modgmisTvis damax-
asiaTebeli es sisuste, SesaZloa, viRacis si-
cocxlis fasi dajda, xolo Cemma qveyanam
fuli izarala. saxelmwifom tyuilad, ara-
ferSi, wyalSi gadayara policiis departa-
mentis rotmistris erTi, guSindeli, dRis
xelfasi, me ki es Tanxa praqtikulad movpare
mas, Cems samSoblos. asea, roca samsaxurSi
xar da ar muSaob, damqiravebels fuls parav
anu ubralod qurdi xar. viTom didad
ganvsxvavdebi axla tfiliseli bacacebisgan,
vis msxverpladac miviCnev Tavs?
82
riebs met yuradRebas vaqcevT, Sua ruseTs ki
geriviT veqceviT.
88
mdinaris marjvena sanapiroze gadavedi,
aleqsandres baRis SesasvlelTan wamiT gavi-
fiqre, aq xom ar damemTavrebina filerebTan
uazro kata-Tagvobanas TamaSi?! viwro xidi da
quCa samives erTad SeniRbvis Sans ar utoveb-
da, magram maTi gacucurakebis sxva veraguli
gegma ufro efeqturad momeCvena da gza gan-
vagrZe. baRi sakmaod didi iyo, marcxena
mxares mSenebare ucnauri taZari davinaxe. mo-
89
meCvena, TiTqos erTi eklesiis Tavze meores
aSenebdnen; axlos Cavuare da golovinis
prospeqtis gadaRma wminda aleqsandre neve-
lis saxelobis rusuli marTlmadidebluri
sobori mzad iyo zecaSi asaWrelad. ai namd-
vilad grandiozuli taZari, romelic am pro-
vinciuli sagubernio qalaqisTvis ar damenana.
axla ordonian qarTul eklesias movubrundi.
miuxedavad dausruleblobisa, masac hqonda
Tavisi pewi da momxibvleloba, magram sru-
liad sxva stilis nageboba iyo. arqiteqtu-
rulad gverdi gverdze mdgar or marTlma-
dideblur taZars Soris iseTive gansxvaveba
iyo, rogoric Tundac luTeranul kirxesa da
maT Soris. ori TiTqos erTi aRmsareblobis
saRvTo nageboba ise gansxvavdeboda erTmane-
Tisgan, rogorc wiTeli da Savi. arCevani, ra
Tqma unda, wminda aleqsandre nevelis sax-
elobis eklesiis sasargeblod gavakeTe, qudi
movixade, pirjvari gamovisaxe da soborSi Se-
vedi. mSobliur xatweras Tavisi lazaTi da
madli aqvs. sanTlebi davanTe, viloce da
valmoxdili davubrundi golovinis pros-
peqts. saaTs davxede, dro kidev mqonda. axla
ra guli gamiZlebda, rom aqedan sul axlos
mdebare, msoflio presis furclebze rekla-
mirebul, duqan “tilipuWurSi” ar mesauzma?!
am aziuri bufetis Sesaxeb, Tqven warmoidgi-
neT, “niu iork Taimsic” ki werda. diax! es
swored 1907 wlis 13 ivniss tfilisis bankis
gaZarcvis saqmesTan dakavSirebiT gaxmaure-
buli “tilipuWuria”, romelic sasaxlis da
sololakis quCebis kuTxeSi, zed paskeviC-
90
erivanskis moedanze, TamamSevis qarvaslis
qveS mdebareobda. swored aqedan imarTeboda
Turme im saxelganTqmuli bandituri Tavdasx-
mis bolo etapi.
91
_ lamazia, ara, Tqveno keTilSobilebav? ru-
sebs da evropelebs moswonT. ager, im kuTxeSi
wveriani da gadRabniltansacmliani kaci rom
xatavs, imisia, _ magidaze ucnauri formis
puri da uSvelebeli TefSiT wvniani damila-
ga. patara grafiniT ki arayi damidga.
92
_ RmerTma xeli mogimarToT! vinaa?
93
portupei-praporSCikebi, fanen-iunkerebi
da zrdilobis gakveTilebi
pinxus iankeleviC lernerisgan
94
yoCaR, kargad umuSaviaT aqaurobisTvis ru-
suli sulis Camberavebs!
me ki moriges warvudeqi!
_ sabuTebi!
95
_ sagangebo davalebiT var parizidan. ase ga-
daeciT, _ jerjerobiT mtkiced videqi.
96
_ rigiTo, rogor ubedav oficers am toniT
saubars? xma Caikminde da axlave bodiSi mo-
mixade!
97
sxarti azrovnebis gareSe JandarmeriaSi,
oxrankasa da dazvervaSi samuSaod ver moxv-
debodiT. magram movlenaTa Sefaseba, situa-
ciis marTva, dialogSi sasurveli Sedegis
miRweva SeuZlebelia, Tu zusti da utyuari
informaciac ara gaqvs. Cven xSirad vxdebiT
sakuTari cru an damaxinjebuli warmodgene-
bis, Tundac bavSvobaSi arasworad Seqmnili
stereotipebis msxverpli. mqonia SemTxvevebi,
rodesac am mizezebis gamo, Tavi camde mar-
Tali megona da gavognebulvar mowinaaRmde-
gis sijiutis xarisxiT; mere gamigia, rom Cems,
erTi SexedviT, mtkice da uryev mtkicebule-
bebs Soris erT-erTi mcdari iyo da argumen-
tebis jaWvic amis gamo gawyvetila. yovelive
imis safuZveli ki, rac Cemsa da Stabs-
rotmistrs Soris im wuTebSi moxda, orive
mxridan Zalian Rrma da safuZvliani Secdo-
mebis Sedegi gamodga: pirveli: cru informa-
cia; meore: cru warmodgenebi; mesame: cru va-
raudebi; meoTxe: cru pativmoyvareoba; mexuTe:
98
cinizmi. saocaria, magram dialogis bolomde
ver mivxvdi, rom me alTas viyavi, is _ bal-
Tas, rac CemTvis TeTri iyo, imisTvis _ Savi:
_ gulisyuriT gismenT!
100
jer wvrilad movuyevi Cemi Tavgadasavali;
ra Tqma unda, kondrat varfalameiC zalata-
revski da elizavetpoli ar mixsenebia. bevri
icina; mere saqmeze gadavedi:
102
Tavad WavWavaZis mkvlelobis saqmes moviT-
xovdi. mec ki ver warmovidgendi, rom am or
saqaRaldes Soris raime kavSiris arsebobo-
baze momiwevda dafiqreba. anu mas es infor-
macia mxolod Cems portmones saidumlo ga-
nyofilebaSi Senaxuli daSifruli werilidan
unda mieRo. maSin gavifiqre, rom mTeli Sex-
vedris manZilze TvalTmaqcobda pinxus ler-
neri. icoda, SesaniSnavad icoda, vin viyavi.
albaT TaRliTebma, mas Semdeg rac gaiges, Tu
ra kaci gaacucurakes, naZarcvi nivTebi Tavis
mfarvel okolotoCnis Seapares. iman ki, vi-
Tom SemTxveviT napovni sabuTebi Jandarmebs
gadasca. isini oxrankas daukavSirdnen,
oxranka _ sagangebo ganyofilebas; vidre qa-
laqSi davborialobdi, morige Stabs-
rotmistrma miiRo, daaTvaliera portmone,
ipova saidumlo ganyofileba, im ganyofile-
baSi naxa daSifruli werili, Sifris gasaRe-
bi gamoiyena, waikiTxa, gaigo raSic iyo saqme.
. . yvelaferi naTeli gaxda, magram ar Se-
vimCnie. Tu aqamde pinxus iankeleviC lerneri
kata iyo da Tagvi _ me, axla Sansi momeca,
odnav ukeTes poziciaSi Cavmdgariyavi da
saqme ise warmomedgina, rom Tavidanve yvela-
feri vicodi. ubralod wamiT davfiqrdi, Tu
ra formiT unda gamovsuliyavi suleluri
mdgomareobidan.
103
_ erTi wamiT davigviane. Tqven xom Tavidanve
icodiT, vin viyavi.
105
«БЕЙ ЖИДОВ! СПАСАЙ РОССИЮ!»
107
mosTxova. gaerTianebis amocana banaluri
gaxldaT: ebraelebisgan aqaurobis gawmenda;
igi abreviaturaSive iyo Camoyalibebuli:
“Бей Жидов! Спасай Россию!” miznis miRwevis sa-
Sualeba ki _ pinskis SemogarenSi mcxovreb
iudevelTa, ZiriTadad, daSineba da, Sigada-
Sig, gaqurdva iyo. bandis meTauri moqmedebis
frTxil taqtikas imiT xsnida, rom, radganac
am mxareSi israelis devnili Svilebi mosax-
leobis umravlesobas Seadgendnen, maTTan Ria
brZolaSi Cabma am etapze wamgebiani Canda.
xalxis dasafrTxobad teroristebis mier ga-
moyenebuli moqmedebebi: SiSis mTesveli aCr-
dilebi, moCvenebebi, fokusebi, simboloebi _
Tavis droze zustad gamoicno rabinma daviT
ben Smuel fridmanma. bavSvebis kaligrafias
mimsgavsebuli batifexuri muqaris werilebis
saidumlosac maSinve aexada farada; maswav-
lebels xom xelT hqonda Cveni xelnawerebi
da mimsgavsebac ar gasWirvebia. saqmis masa-
lebSi Cakruli iyo БЖСР-s beWduri mimarTva
rusebisadmi, romelic policiis departamen-
tis mesame saqmiswarmoebis TanamSromlebs
ratomRac ar gaunadgurebiaT: “Zmebo rusebo!
Cveni qveynis ebraelTa gansaxlebis fargleb-
Si mcxovreb iudevelTa raodenobam xuT mi-
lions gadaaWarba, rac mTel msoflioSi maTi
populaciis naxevarze metia. Tu ase gagrZel-
da, ruseTi mxolod sxvebis dasanaxad iarse-
bebs. sinamdvileSi ki qveyana iqneba ebrauli,
romelSic rusebs daawvebaT yvelaze mZime
tvirTi; isini daamuSaveben miwebs, Camoxmebian
fabrikebSi CarxebTan, daicaven ebrauli sax-
108
elmwifos sazRvrebs, mospoben Sinagan mtrebs
(rusuli nacionaluri TviTSegnebis mimde-
vrebs). ebraelebi iqnebian batonebi, mi-
waTmflobelebi, finansuri da materialuri
keTildReobebis ganmkargavni. Cveni xsnaa:
marTlmadidebloba, TviTmpyrobeloba, xal-
xuroba! SemogvierTdiT, erTad gadavarCinoT
ruseTi!”
im avadmosagonar 1889 wlis aRdgomis dRes
pinskSi ebraelTa darbevis mcdelobis provo-
katori swored realuri saswavleblis mas-
wavleblis niRabs amofarebuli teroristi
gaxldaT da Jandarmeriis mier dakavebulTa
Sorisac aRmoCnda. saRamos, gaTavisuflebis
Semdeg, pirveli warmatebuli masStaburi Ro-
nisZiebis aRsaniSnavad xuTeulma Rreobis ga-
marTva gadawyvita, magram sasmeli ver iSoves.
mamas uTqvams, rom masTan inaxeba mobarebuli
bevri xorblis arayi da SeZlebda mxolod
erTi Stofis mindis saxiT miTvisebas. cxenze
Semjdara da saxlidan ZRveni miurTmevia or-
ganizaciisTvis. ese igi, swored mamam, da ara
dedam (rogorc Tavidan vivaraude), aanTo
lampa, raTa bnel sakuWnaoSi aryisTvis mieg-
no da siCqareSi ar Cauqria. im StofisTvis
wirva rom gamouyvaniaT, mama damTvrala da
magidaze dauZinia; banditebi ki, frTxili
maswavleblis garda, sasmelis mosapoveblad
iq mividnen, sadac arayi egulebodaT; cota
xanSi mamasac gaeRviZa, carieli Stofis Sem-
xedvare mixvda, sad iqnebodnen Tanameinaxeni
da saxlisken gamoiqca . . .
109
ieremias danabarebi da ram-
deni wveti aqvs Cangals
112
“arasodes gamoilevian ucnauri adamianebi
Cvens qveyanaSi”, _ gavifiqre maSin. igi kargad
davimaxsovre da ramdenime wlis Semdeg, ro-
desac evropaSi Sevxvdi ruseTis saxelmwifos
mier sagangebo rwmunebebiT uflebamosil
saidumlo samxedro dazvervis mamamTavars
vladimer lavrovs, masSi Cemi peterburgeli
keTilismsurveli da gulSematkivari amovica-
ni.
_ Tambaqos eweviT?
_ iSviaTad.
_ banqos YTamaSobT?
_ gulis simbolo.
113
_ sadilobis dros Cangals Tu iyenebT?
_ ra Tqma unda.
_ ormocdaerTi.
114
2 seqtembers meSvide saqmiswarmoebad gar-
daiqmna. Tavidan Cveulebrivad vakontrolebdi
ukve gamoZiebul saqmeebs, xolo mas Semdeg,
rac ndoba davimsaxure, Cems ZiriTad funq-
cias Seadgenda mokvlevis da sasamarTlo do-
kumentebSi policiis departamentis saidumlo
TanamSromlebis mier SemTxveviT, uyuradRe-
bobiT datovebuli kvalis povna. ufro gasa-
geb enaze rom vTqva, ama Tu im danaSaulis
CadenaSi Tanamonawile Cveni kolegebis sava-
raudo nakvalevis dafiqsireba. Semdeg xdebo-
da an mxolod calkeuli sabuTebis, an
mTlianad saqmis ganadgureba. sul male sau-
keTeso mwmendavad Camovyalibdi, maRali xel-
fasic daminiSnes da ukve Cemi wvlili Sem-
qonda uqonel studentTa subsidirebaSi.
115
mistikuri landezeni anu usaxo kaci
116
saqmianobis safuZvlad RvTis nebac ki daasax-
ela.
117
wvrilmani. Cveulebrivi rutina 1909 wlis mai-
samde gagrZelda.
120
maciebze dayrdnobiT, ai, rogori suraTi
daixata:
123
Tavad meliton (igive ilia petres Zes) naka-
SiZes da qimikos lavreniuss, xolo organi-
zaciis xelmZRvanels abram landezens daus-
wreblad miesaja yvelaze meti _ xuTi wliT
patimroba.
125
franguli koniaki, kitris mwnili, xaxvi da
rosalia julia freifrau von bonari
134
lioxa saintereso adamiani iyo. erTxel pan-
sionSi mis oTaxSi Sevedi da ras vxedav?! si-
pailo skamze damjdara, fexebi sawolze Se-
mouwyvia da kedelze gakrul, Jurnalidan
amoWril, umSvenieresi qalbatonis rosalia
julia freifrau von bonaris portrets miS-
terebia.
135
ise, sxvaTaSoris, Seapare gartings, TiTqos
SenTvis mis Sesaxeb araferi miTqvamso. GG
138
dumlo agentma abram landezenma, romelic
Tavidan germaniis dazvervis warmomadgeneli
megona, sinamdvileSi ki aRmoCnda warmoSobiT
pinskeli meSCani, aron morduxoviC gekelmani,
romelsac operaciis warmatebiT dasrule-
bisTanave mieniWa sapatio moqalaqis wodeba
da, miuxedavad ebraelobisa, ruseTis mTel
teritoriaze SeuzRudavad cxovrebis nebarT-
viT dajildovda. rogorc glikeria anisimov-
nam CurCuliT gamando, 1892 wels aron mor-
duxoviC gekelmans visbadenis marTlmadideb-
lur eklesiaSi daenaTla qristianuli sax-
eli arkadi da mamis saxeli mixeili, xolo
1896 wels, imperator nikoloz meoris Tanx-
mobiT, mieca ufleba, etarebina erT-erTi war-
Cinebuli gvari; 1899 wels jvari daiwera mag-
dalina pirlouze; mejvare iyo imJamad poli-
ciis departamentis sazRvargareTis agentu-
ris ufrosi p. i. raCkovski. diax! es aron
morduxoviC gekelman-landezeni gaxlavT, arc
meti, arc naklebi, Cemi Sefi, statski sovet-
niki, policiis departamentis sazRvargareTis
agenturis xelmZRvaneli, misi maRalSobileba
grafi arkadi mixailoviC gartingi.
143
CAFÉ DE FLORE-dan CAFÉ LES DEUX MAGOTS-amde
anu yva-
vilebis qalRmerTidan
or maimunamde
144
vena. visac ar daelaparaka, yvela daezRvia.
gakvirvebulma polkis meTaurma gargantua
mosalaparakeblad morig axalwveulebTan
SeuSva, dauyurada da ra esmis: aba, jariska-
cebo, axla sisuleleebiT Tavs ar gamogiWe-
davT. martivad agixsniT, ra aris saxelmwifo
dazRveva: Tu brZolaSi gagagoreben da dazR-
veuli ara xarT, ojaxi miiRebs mxolod cno-
bas Tqveni gmiruli sikvdilis Sesaxeb; Tu
dazRveuli xarT da brZolis velze daiRupe-
biT, ojaxi miiRebs damatebiT ori aTass
franks. gasagebia?
_ gasagebia!
_ hoda, Tu gasagebia, maSin mipasuxeT: Cveni
Zvirfasi samSoblo, omis dros, frontis wina
xazze, ucilobel sikvdilTan Sesaxvedrad,
upirvelesad romel jariskacebs gauSvebs,
dazRveulebs Tu dauzRvevlebs?
kargia; saxelmwifos da moqalaqis urTier-
Tobis Tema SemTxveviT ar aurCevia rot-
mistrs. moTelva daiwyo gamocdilma mzverav-
ma. ainteresebs Cemi damokidebuleba zogadad
samsaxurisa da, rac mTavaria, piradad gar-
tingisadmi. Soridan mivlis. gadavwyvite
iumoriTve mepasuxa:
145
_ rogor Tu, ra vici?! gasul kviras mdinaris
piras fexi daucurda da wyalSi moadina
zRarTani. rabim curva ar icoda, magram ar
daibna. gaaxsenda, rom CanTaSi bayalTan nayi-
di ori cali qaSayis marinadi edo; marjvena
xeli erTs Caavlo kudSi, marcxena _ meores.
Tevzebma gacures da samSvidobos gamoiyvanes.
_ riT damimtkiceb?
_ guSin rabi naxe?
_ vnaxe!
_ xom cocxalia?
_ cocxalia!
_ aba, meti ra mtkiceba ginda?
_ hoda, Cemo megobaro, beniamin! Cveni rabi,
yofili Sefi, arkadi mixailoviC gartingi ki
cocxalia, magram Sorsaa, Tanac aq iseTi am-
bebi datrialda, eg uwyebaSi dambrunebeli
aRaraa da Tavs unda vuSveloT. Cveni dazRve-
va, Cvens xelTaa da Tu ar gavinZreviT, mkvda-
ri qaSayi ver gviSvelis.
149
kafes gamocvlisa da yavasTan erTad konia-
kis dagemovnebis Semdeg naxevari saaTic ar
gasula. muxis kasris tyveobas TavdaRweuli
spirtis Tavisuflebasmowyurebulma Zalam
Cvens Tanamdebobebs araTu “movaleobis Sem-
sruleblis” kninobiTi statusi moxsna,
aramed rotmistri andreevi ukve, sul cota,
imperiis Sinagan saqmeTa ministri iyo, me ki _
policiis departamentis direqtori. . .
150
Jandarmeria da rusuli saqme ise gavakeTebi-
neT, rom Tavad azrzec ver movidnen.
152
robda stambis likvidacias. samagierod sul-
swrafoba gamoavlina gekelmanma. rogorc
Cans, axalgazrda kacs guli farTe aspare-
zisken, evropisken mouwevda, aq axali sagmiro
saqmeebi eguleboda. aba, axla gamagrdi, Cemo
beniamin! vici, Zneli iqneba amis mosmena! ge-
kelmans, derptis samedicino fakultetis
students, ar gauWirda gaego, Tu ra martivad
SeiZleba epilefsiiT daavadebuli adamianis
gulyris Setevis gamowveva. amisTvis saWiroa
xmauri da mkveTri Suqi. gekelmanma iSova co-
taodeni magniumi da bariumis nitrati, estu-
mra pereliaevs, Ramis gasaTevad darCa masTan
da daiZina Tu ara maspinZelma, xmauriT gaaR-
viZa, Tan magnium-bariumis nazavi aafeTqa.
Zlierma xmam da naerTis aalebis sikaSkaSem
pereliaevs gulyris Seteva damarTa. gekel-
mans isRa darCenoda gonebadakarguli avad-
myofi baliSze saxiT daemxo da dalodeboda,
sanam es ukanaskneli ar gaigudeboda. meore
dRes ki gvamis dasaTvaliereblad misulma
policiam rac aRmoaCina, Cemze ukeT mogexse-
neba.
154
_ gareSe mterTan brZolaSi msxverpli gar-
dauvali aucileblobaa, magram qveynis SigniT
an Tundac mis farglebs gareT sakuTari qve-
Sevrdomebis fizikurad ganadgureba upatie-
beli codva mgonia.
156
aha, daiwyo. axla mTavaria saxeze ar Seme-
tyos, rom am yvelafers bodvad aRviqvam, To-
rem mSvidobiT karierav! dawinaurebas iseve
ver vixilav, rogorc _ sakuTar yurebs. amis
Tqma advilia, magram vigrZeni, wamiT rogor
Semecvala feri da saxis kunTebi amiTamaSda.
rac moxda _ moxda! gamocdil mzverav an-
dreevs es ar gamorCenia, amitomac saswrafod
vcade, mimikiT gamoxatuli grZnoba ise war-
momeCina, TiTqos protesti sul sxva mizeziT
gamiCnda:
157
_ eh, Cemo beniamin, rom icode, ramdenad um-
niSvneloa policiis departamentis mier dax-
arjuli fuli im TanxebTan SedarebiT, ro-
melsac romanovebis ruseTis dasangrevad eg-
reT wodebuli sioneli brZenTabrZenebis mier
gamozrdili finansuri oligarqebi xarjaven?
158
amgvari zrdilobiani formiT pirvelad da
jerjerobiT erTaderTxel movismine.
159
kuri partiis SesaZleblobebze naklebia. Sen-
Tan saubars vapireb masonebze bevrad ufro
Zlier da gavlenian jgufze, _ andreevs Tva-
lebSi eSmakunebi auTamaSdnen.
161
amaSi isini ZiriTadad policiis departamen-
tis fuls xarjavdnen da Tanxis Camowera
xdeboda TiTqosda rus revolucionerebTan
brZolis da ruseTis imperiis imijis gake-
TilSobilebisTvis qveynis biujetidan ga-
moyofili fondidan; am saqmisTvis gadadebu-
li evropeli bankirebis fuli ki am ori ada-
mianis jibeebSi ileqeboda.
162
Tis saxelmwifom miiRo frangul sesxad wo-
debuli fuli da misi nawili ekonomikis ga-
jansaRebas moaxmara, maleve daiwyo revolu-
ciuri Sida areulobebi da ruseT-iaponiis
omi. orive es movlena, didi albaTobiT, pro-
vocirebuli iyo swored sabanko mafiis xel-
SewyobiT. Sedegad rusuli saxelmwifo iZu-
lebuli gaxda sesxi daexarja omsa da revo-
lucionerebTan brZolaSi anu aramomgebian
proeqtebSi. am movlenebis gamo mefis aqciebis
fasi evropul bazarze katastrofulad daeca
da fulis saSovnelad ruseTi iZulebuli
Seiqna kvlav safrangeTis mTavrobisTvis mie-
marTa. am ukanasknelma ki xeli rotSildebis
bankisken gaiSvira. frangma rotSildebma ru-
seTis finansTa saministros warmomadgenlebi
inglisel rotSildebTan gadaamisamarTes; in-
gliselebma ki uceremoniod okeanis gaRma re-
volucionerebis damfinansebel bankir jeikob
Sifisken miuTiTes. Sifma arc acia, arc ac-
xela da ganacxada, rom sanam ruseTSi
ebraelTa uflebebi fexqveS iTeleba, raime
fulad an politikur daxmarebaze romanove-
bis ruseTTan laparakic ar Sedgeba. ai xom
xedav, finansur yulfSi Tavi gagvayofines Tu
ara, egreve misi moWera daiwyes. sabolood,
ise gamovida, rom am RonisZiebis Sedegad
izarales frangma rusuli aqciebis mflobe-
lebma, romelTac xelSi gaufasurebuli aq-
ciebi SerCaT da ruseTis saxelmwifom, ro-
melsac uzarmazari vali daedo.
_ viRac xom unda darCeniliyo mogebuli?
163
_ mogebuli darCnen isini, vinc frangebis
saxlebi, miwis nakveTebi, sagvareulo Zvirfa-
seuloba SeiZina iafad da vinc makulaturis
fasad daiTria ukve gaufasurebuli rusuli
obligaciebi. swored am fasian qaRaldebSi
mouwevs albaT Soreul perspeqtivaSi ruseTs
valis gadaxda. mixvdi, ara, Cemo megobaro,
rom eseni arian swored msoflio finansuri
sistemis sacecebi _ ebraeli bankirebi.
165
adre mogaxsene, kargi piri Tavidanve ar uCan-
da.
169
unda movspoT politikuri partiebi da am saq-
meSi yvela efeqturi meTodi gamoviyenoT.
171
cud ambebs vxedav . . .
173
konspiraciuli misamarTi dautovebia; gasuli
kviris ganmavlobaSi rotmistrma scada maT-
Tan piradi da werilobiTi kavSiris damyare-
ba. Sedegi metad ucnauri gamodga: sami misa-
marTi erTsadaimave kacTan dasakavSireblad
yofila da kontaqti Sedga; darCenili xuTi
misamarTidan mimowera mxolod orTan aRdga;
mesame, rogorc Cans, arasworia, radganac mi-
sadmi werilebi fostaSi awyvia, TanamSromeli
werils werilze agzavnis, fuls iTxovs,
meore Tvea jamagiri ar mimiRia da viRupebio;
Tavisi namdvili misamarTis miTiTeba ki
azradac ar mosdis; danarCenebisgan CamiCumi
ar ismis.
174
gaxda andreevi. mgoni, es kabineti da magida
damRupvelad moqmedebs mis adamianur Tvise-
bebze.
“ piradad
sruliad saidumlod
Tqveno aRmatebulebav
mowyaleo xelmwifev
rogorc ori Tvis win sruliad saidumlod
gacnobeT, Tanamedrove revolucionerTa go-
nebrivi moZraobis mniSvnelovani nawili
marcxniv ixreba, gatacebulia anarqizmiT, ro-
melic amgvarad iZens did mniSvnelobas. ru-
suli anarqizmis centrad iqca londoni, sa-
dac dafuZndnen kropotkini da varlam Cerqe-
ziSvili. am Zalebis realurobaze metyvelebs
axlaxan britaneTSi momxdari egreT wodebu-
li “protestis mitingebi”, romlebsac gansa-
kuTrebuli yuradRebiT ganixilaven inglisis
parlamentSi. radganac Tqvengan pasuxi ar mi-
miRia, Tavs ufleba miveci, am mimarTulebiT
SemeZina oTxi saidumlo TanamSromeli: 1. er-
Ti piri axlo kavSirSia CerqeziSvilTan,
178
cxovrobs londonSi da SeuZlia am wris ga-
Suqeba; 2. erTi piri parizSi cxovrobs, magram
amJamad Cems mier mivlinebulia londonSi
anarqistebis saqmianobis gasaSuqeblad; 3. er-
Ti adamianic parizeli anarqistia da mas
evaleba frangi da rusi anarqistebis erTob-
livi saqmianobis gaSuqeba; 4. garda amisa aR-
vadgine urTierToba Zvel agentTan, romelic
adre ukmayofilo iyo gartingis meTodebiT.
es piri mzadaa iTanamSromlos CemTan ama
wlis 1 oqtombridan. . .
Tqveno aRmatebulebav
179
sazRvargareTis agenturis xelmZRvaneli
rotmistri vladimer andreevi”
aki _ “ar aris seriozuli da saxelmwifo
mniSvnelobis sakiTxebi Tqveni saqmeo”? Tvi-
Ton ki Cemi moxsenebiTi baraTi, mivutane Tu
ara, maSinaTve zuevisTvis Tavisi xelmoweriT
gadaubulbulebia. RmerTma Seargos. mTavaria,
saqme gakeTdes!
_ giyoCaRiaT, Stabs-rotmistro.
180
_ arafer SuaSi var. ukacravad da, Tqven rom
sapyrobileSi CagsviT, sul ramdenime wuTSi
gareT saSineli ayalmayali atyda. vaxteri
ambis gasagebad gavida da Seecada moCxubre-
bis gazavebas. rogorc wesia, erTi-ori masac
moxvda. male yvelaferi Cawynarda. am aTiode
wuTis win ki Sarvlis jibeSi cxvirsaxocis
amosaRebad Cauyvia xeli da iq ai es avladi-
deba daxvda.
181
bebze gadavideT, _ sevda Seepara xmaSi pinxus
iankeleviC lerners.
_ ras gulisxmobT?
184
_ nu RelavT, Cemo megobaro, _ kvlav xali-
siani iyo lerneri. _ ar aris gamoricxuli,
is kaci isev Cveni uwyebis romelime ganyofi-
lebidan yofiliyo. axla oxrankaSi iseTi
domxalia, ver gaigeb, vin visi agentia.
185
Tendeboda, faetonSi msxdomni: pinxus ler-
neri, polkovniki babuSkini, me, kintos tan-
sacmelSi gamowyobili mxiaruli mearRne da
sami kiskisa qalbatoni _ sastumro “lon-
dons” mivadeqiT. . .
186
saxazino bankis Zarcvis Tarsi dRe
187
tfilisis samxareo sasamarTlos gansaku-
TrebiT mniSvnelovan saqmeTa gamomZieblis
petre iliaSenkos saqme saxelmwifo sabWos
wevris Tavad i. g. WavWavaZis mkvlelobis Se-
saxeb, dawyebis TariRi: 1907 wlis 1 seqtembe-
ri, damTavrebis TariRi: 1909 wlis 11 ivnisi,
ori tomad iyo akinZuli. pirveli tomi 288
(orasoTxmocdarva), xolo meore tomi 170 (as-
samocdaaT) gverds Seicavda. guSinwindeli
burusiT moculi SemTxvevis gamo, pirvel
rigSi gverdebis raodenoba gadavTvale. rac
ar unda ucnauri iyos, yvelaferi wesrigSi
aRmoCnda: furclebi ar aklda da dokumen-
tebs, rogorc gamomZiebeli ityoda, daziane-
bis garegnuli niSnebi ar aReniSneboda. ra-
tomRac darwmunebuli viyavi, rom am qaRal-
debis dastaSi aucileblad wavawydebodi
ilia WavWavaZis ukanasknel sityvebsac. dava-
leba, es erTi SexedviTac Canda, did dros
waiRebda. marTali giTxraT, gamaoca Cemi
idumali winamorbedis sisxartem da mis mi-
marT interesi kidev ufro gamimZafrda. Tu
mas erTi dasWirda, me sruli sami dRe movan-
dome qaRaldebis Seswavlas; saqmisTvis ara-
nakleb mniSvnelovani gamodga polkovnik
vladimer babuSkinTan da Stabs-rotmistr
pinxus lernerTan gatarebuli saRamoebi.
swored maTi daxmarebiT miviRe uamrav kiTx-
vaze pasuxi; meoTxe dRe biblioTekaSi adgi-
lobrivi presis gacnobas movaxmare. gamaoca
Jurnal-gazeTebSi gabatonebulma versiam
ilia WavWavaZis bolos warmoTqmuli frazis
Sesaxeb. yvela oratori Tu werilis avtori
188
erTxmad amtkicebda, TiTqos saxelmwifo sab-
Wos wevris mier ukanasknelad warmoTqmuli
fraza iyo yaCaRebisadmi mimarTva: “ras Cadix-
arT, ilia var!” arada, saqmis masalebiT sul
sxva ram dasturdeba. marTalia, rom didi
adamianebis cxovrebis detalebis mistifika-
cia xdeba xolme, magram gaugebaria, am
SemTxvevaSi, ratom gadawyda brwyinvale rea-
lobis uniWo gamonagoniT Canacvleba?
191
4. xarkovis oxranka varaudobda, rom tfili-
sis Zarcva organizebulia eserTa centralu-
ri komitetis mier;
193
imperiis sivrceSi da Semdeg sazRvrebs gare-
Tac.
194
xvarazmelTa winaaRmdeg laSqrobis monawi-
lea, policiis departaments mimarTa TxovniT,
gaerkviaT kamos namdvili saxeli da gvari.
gartingis qceva xom saeWvoa, magram kidev
ufro saocaria policiis departamentis moq-
medeba:
kamo-mirskis namdvili vinaobis dadgenis
TxovniT departamentma operatiulad 1907
wlis 1//14 noembers weriliT mimarTa kavka-
siaSi misi udidebulesobis kancelariis gan-
sakuTrebuli ganyofilebis ufross, polkov-
nik babuSkins, Tan daurTo kamos foto. ba-
buSkinma ver daadgina misi namdvili vinaoba.
arada, policiis departamentSi da tfilisis
gansakuTrebul ganyofilebaSic inaxeboda
cirkulari 1904 wlidan Zebnili kamos metsax-
eliT, saxeliT, gvariT, mamis saxeliT, sruli
aRwerilobiT da saWiro iyo misi fotosTan
Sedareba.
195
ver moxvda im ubralo mizeziT, rom igi am
cixidan gaiqca ara 1907, aramed _ 1904 wels!
197
1908 wlis 17 ianvari, parizi _ maqsim litvi-
novi (maRali rangis bolSeviki). aRmoaCnda
tfilisSi naZarcvi 12 cali xuTasrubliani
banknoti: АМ 62951-62960, 63717-63718;
198
xuTasrubliani kupiurebis mniSvnelovani na-
wili. am pirovnebis agenturuli saxelia
“dode”. igi aqamde umwikvlo reputaciiT sar-
geblobda bolSevikebSi da SeiZleba, am pro-
vokaciis Sedegad, seriozuli ziani miadges;
gamodis, rom agent “dodes” dacva ar iyo
policiis departamentisTvis mniSvnelovani
amocana. savaraudod, saidumlo operaciaSi
monawileobda masze ufro mniSvnelovani piri;
ufro metic, 1907 wlis 13 ivniss tfilisis
bankis gaZarcvis saqmis masalebidan Tval-
naTlad Cans, rom masSi, “dodes” garda, aqti-
urobda social-demokratiuli partiis maRal
eSelonebSi moRvawe policiis departamentis
ramdenime agenti, romelTagan, SesaZloa, gar-
tingis piradi saidumlo TanamSromlebic iyv-
nen: leonid krasini, viqtor taratuta, maqsim
litvinovi da simon arSakov ter-petrusovi.
gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs es
ukanaskneli. burusiT mocul kamos cixidan
gaqcevebSi, gamouvali situaciebidan sruliad
alogikur gamosvlebSi, imperiisa da evropis
teritoriaze mowesrigebuli dokumentaciiT
gadaadgilebaSi, mis gmirobebze kargad day-
ril xmebSi ikveTeba policiis departamentis
uxilavi mfarveli xeli arseboba.
200
daikveTa, mgoni, micno da gaxarebulma xeli
damiqnia. vagzlis baqani miilia, cota xanSi
qalaqis Suqebic gaqra. matarebeli umTvaro
Ramis ukuns miapobda, moxuciviT oxravda,
xvneSoda da CifCifebda. mis mier gamoSvebuli
TeTri orTqli ki sxvadasxva formis aCrdi-
lebad efineboda aremares. iseTi grZnoba da-
meufla TiTqos, Cemi samSoblos erT-erT
provinciul qalaqs ki ara, patara zRapruli
samefos dedaqalaqs davemSvidobe, Tanac sa-
mudamod. ukve vicodi, riTac gansxvavdeboda
es samyaro. ara Tu aqaurebi, aramed aq mcxo-
vrebi rusebic ki sxva yofis, sxva kulturis,
sxvagvarad moazrovneebi arian. guli damwyda,
es ucxo qveyanaa da igi arasodes gaxdeba ru-
seTi.
202
rom am fonetikis mflobeli aSkarad uaqcen-
tod ilaparakebda aramarto rusulad da mis
ararusobas mxolod bgeraTa JReradobis gan-
sakuTrebuli akademiurobis gamo Tu mixvde-
boda msmeneli.
203
_ ukacravad, magram ucxo adamianebs mxolod
sityvaze nu endobio, maswavlida is qalbato-
ni, romlis Serqmeuli saxeliTac mommarTeT.
204
mudam izruneT im qalaqis keTildReobisT-
vis, romelSic gadagasaxleT da iloceT
misTvis RvTis winaSe: rameTu misi keTil-
dReobis SemTxvevaSi, Tqvenc moipovebT mSvi-
dobas.”
205
_ mcxeTaSi, Zvirfaso! es miwa inaxavs ori
aqauri ebraelis _ eliozis da longinozis
mier Camotanil qristes kvarTs, _ gasaocar
Zalas mmatebda uxilavi adamianis xma
206
_ batonebo! CemTvis Zalian didi mniSvneloba
aqvs am werils da ieremias sityvebs. mjera,
ukanonos arafers mTxovT. mimsaxureT.
_ ras gulisxmobT?
210
_ batonebo, rac me vici am saqmis Sesaxeb,
TqvenTvis ramdenime dRis win iyo cnobili.
212
_ logikurad JRers, magram daazusteT, ra
SuaSia am reviziasTan an bankis ekipaJze ban-
dituri Tavdasxma, an, miT umetes, ilia WavWa-
vaZis mkvleloba, _ ver moiTmina Cems win
mjdomma spiridonma, romelsac TvalebSi Cav-
xede da marjvena ferad garsze TeTri libri
namdvilad hqonda gadakruli. axla ufro me-
tad mgavda.
218
ilia WavWavaZis” mkvlelobaSi monawileTa
SorisE”imereli” erTxelac ar uxsenebia.
221
_ namdvili kaxuri WaWaa, iqaur “zaodSi” ga-
moxdili, samkurnaloa . . .
epilogis nacvlad
222
gigila moZRvriSvili
223
eqspertizis oqmiT dadgenilia, rom aRniS-
nuli tyvia da safanti ar Seesatyviseba gva-
mebidan amoRebul tyvias da safants”.
namdvili epilogi
locva
ilia WavWavaZe
s. tiarlevo.
225