Su l t a n II.

M u r a d
v e DÖNEMİ
*

Editör:
İsmail Yaşayanlar

Yayın Kurulu:
Prof.Dr. Özer Ergenç
Prof.Dr. Yusuf Oğuzoğlu
Prof.Dr. İlhan Genç

Gaye Kitabevi
BURSA 2015
BURSA
OSMANGAZİ BELEDİYESİ YAYINLARI
Ulubatlı Haşan Bulvarı No: 6 Santral Garaj / Bursa
Tel: 0.224.444 16 01 Faks: 0.0224.270 70 63
www.osmangazi-bld.gov.tr

Sultan II. Murad ve Dönemi

Editör:
İsmail Yaşayanlar

Yayın Kurulu:
Prof.Dr. Özer Ergenç
Prof.Dr. Yusuf Oğuzoğlu
Prof.Dr. İlhan Genç

Proje Koordinatörü: Kenan Kır .......

Osmangazi Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Muduru
Proie Basım Koordinatörü: Gülşah Cebelli Öncel ... ..
7 Osmangazi Belediyesi Basım Yayın ve Halkla İlişkiler Muduru
Oraanizasyon Sorumlusu: Mehmet Uzun ...............
9 Osmangazi Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Mudurulugu

ISBN 978-605-64964-2-4
1. Basım Nisan 2015

Kapak Resmi:
Sultan II. Murad'ın minyatürü (Lokmân bin Hüseyin el-Urmevî,
Kıyâfetü'l-insâniyye f i Şemâili'l-Osmâniyye, AETrh 1216)
Kapak minyatürünü temin eden Melek Gençboyacı Hanımefendiye teşekkür ederiz.

Kapak/ İç Düzen:
Gaye Kitabevi

Baskı:
LDR Tanıtım Ltd. Şti.
www.ldrtanitim.com.tr
Sakarya Mah. Uluabat Hasan Bulvarı No: 82
Te!.: 0224.256 20 02 BURSA
 Tahrir Defterlerine Göre Sultan
II. Murachn Bursa Vakfı Köyleri
Raif Kaplanoğlu*

Giriş
Sultan II. Murad’ın iki önemli vakfiyesi vardır. Bunlar;
Edime cami ve külleyesine ait vakfiye ile Bursa’daki imareti
veya külliyesine ait vakfiyedir. “Edirne’deki Sultan II. Murâd
Câmii ve İmâreti Evkâfi” üzerine Bayram Ürekli ve Doğan
Yörük’ün çok ciddi bir çalışması bulunmaktadır.*1 Mehtap Öz-
değer de “Vize Kazası Vakıfları” üzerine bir çalışma yapmıştır.2
Sultan II. Murad’ın Bursa vakfiyesi üzerine de bazı çalışmalar
yapılmıştır. Kayhan Orbay,3 “Bursa’da Sultan II. Murad Vak
fı’nın Mali Tarihi (1608-1641)” başlıklı bir çalışma yapmışken
Ahmet Köç, “Sultan II. Murad Vakfi’nın Edremit Mukataalan
(1530-1641)” başlıklı bir çalışması bulunmaktadır.4
Bu çalışmada, Sultan II. Murad’m sadece Bursa vakfı köyle
ri, tahrir defterlerine göre araştırılmıştır. Tahrir defterlerine göre
bir vakfın akarlarını izlemek mümkündür. Yıllar içinde bu akar
ların gelişimi ve bu akarların değerleri de bu tahrir defterlerinde
gözlenebilmektedir. Ancak erken dönem vakıflarının tahrir
defterleri incelendiğinde, sonraki yıllardaki defterlerle farklılık
ve çelişkiler olduğunu, Çelebi Mehmet’in vakıf köylerine ilişkin

Gazeteci-Yazar.
1 “H. 1002/ M. 1594 Tarihli Bir Vakif Defterine Göre Edirne’deki Sultan II.
Murâd Câmii Ve İmâreti Evkâfi” SÜÎFD/18, s. 17
2 “Vize Kazası Vakıftan” (Marmara Ünv. İİBF Dergisi, 2007, C:XXII, Sayı
1, s.165)
3 “Bursa’da Sultan II. Murad Vakfi’nın Mali Tarihi (1608-1641)”, İstanbul
Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 23/1-2, 2011, s. 294
4 “Sultan II. Murad Vakfi’nın Edremit Mukataalan (1530-1641)” OTAM
30/Güz 2011 s. 41
500 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

çalışmada gösterilmiştir. Benzer çelişkile Sultan II. Murad’m

Bursa vakfı için de geçerlidir. Bu karışıklıkların en önemli ne
deni, vakıf için ayrılan alanların içinde bulunan köylerin tama
mının vakfiyede zikredilmemiş olması ve vakfıyde sınırlan
belirlenen alanlar içine sonradan yeni köylerin kurulması olma
sıydı ya da bazı köylerin yok olmasıydı.

Tahrir Defterlerinde Sultan II. Murad Nasıl Anılırdı?

Sultan I. Murad ile Sultan II. Murad, Erken ve Klasik Dö
nem Osmanlı tahrir defterlerinde karıştırılmaktadır. Gerçekte de
tahrir defterlerinde bu iki sultan vakıfları karıştınlabilecek tarz
da yazıldığı görülmüştür. Tahrir defterlerinde, aynı isimi taşıyan
iki sultan, son dönemlerdeki kaynaklarda olduğu gibi “Murad-ı
evvel” veya “Murad-ı sani” gibi unvanlarla anılmamıştır. Bu
isim karışıklığı önlemek üzere tahrir defterlerinde Osmanlı sul
tanları, ayırdedici unvanlarla anıldığı görülmüştür. Örneğin
gerek Arnavutluk defterlerinde, gerekse 1444-1445 tahrirlerinde
Yıldırım Bayezid, “Bayezid Hündgâr”, “Bayezid Bey Hüda-
vendigâr” ve “Merhum Bayezid Beg” şeklinde anılmıştır (Kap-
lanoğlu 2014: 333-375). Aynı adı taşıyan Çelebi Mehmed ile
Fatih Sultan Mehmed de, tahrir defterlerinde ayrı unvanlarla
anıldıkları görülmüştür. Nitekim Tahrir defterleri incelendiğin
de Çelebi Sultan Mehmed, günümüzde yaygın biçiminde anılan
“Çelebi Sultan Mehmed” veya “Çelebi Mehmed” unvanıyla
anılmamıştır. XV-XVI. yüzyıl tahrir defterlerinin hiç birinde
Çelebi Sultan Mehmed’e “Çelebi” unvanı verilmediği gibi,
“Bultan Mehmed-I evvel” unvanı da verilmemiştir. Tahrir def
terlerine göre Çelebi Sultan Mehmed’e “Sultan” yada “Merhum
Sultan” unvanının verildiği görülmüştür. Diğer bir deyişle, XV-
XVI. yüzyıl tahrir defterlerinde, “Sultan” denildiğinde, “Çelebi
Sultan Mehmed” anlaşılmaktadır. Birçok belgede, Sultan Meh-
med’in ismine bile gerek duyulmamıştır.5

Gerek Arnavutluk tahrir defterinde, gerekse 1444-1445 tarihli tahrir defter

lerde Çelebi Sultan Mehmed “Merhum Sultan” şeklinde ifade edilmektedir.
1521 ve 1530 yılı tahrir defterlerinde ise genellikle “Sultan Han” veya
Merhum Sultan Han” biçimiyle anılmıştır. Sadece Fatih Sultan Mehmet
devri tahrir defteri olan 1455 tarihli defterde “Sultan Mehmed Han” olarak
anılmıştır (Kaplanoğlu 2014: 333-375).
 t

BOA1020 nolu
tahrir defteri.

Sultan I. Murad ile II. M urad’ın da, isim b e n z e rliğ i n e d e n iy

le tahrir defterlerinde karıştırılm am ası için ay ırıcı u n v a n v e
sıfatlarla anıldığı anlaşılmaktadır. N itek im 1455 ta rih li ta h r ir
defterinde Sultan I. Murad, neredeyse tü m ü y le sa d e c e “ G a z i
Hundkâr/Hüdavendigar”6 sıfatıyla anıldığı g ö rü lm ü ştü r. S u lta n

Uğur Altuğ, “II. Murad D önem ine A it T ah rir D e fte rle rin in Y a y m a H a z ır
lanması ve Bu Malzemeye Göre T ım ar S istem i, D e m o g ra fi, Y e rle ş m e v e
Topografya Üzerinde A raştırm alar” , G azi Ü n iv e rsite si S o sy a l B ilim le r
502 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

I. Murad için bu defterde neredeyse “Murad” adı hiç yazılma

mıştır (BOA, TT. 113: s.99-133; TT. 1064: s.2). Sultan II. Mu
rad da sadece “Sultan Murad Han” olarak anılmıştır. Nitekim
1521 tarihli tahrir defterinde “Sultan Murad Han” (BOA, TT.
113: 21-67), 1020 nolu tahrir defterinde ise “Merhum Sultan
Murad Han” olarak anılmıştır (BOA, TT. 1020: 1). Yine Başba
kanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan 1516 tarihli 59 nolu mufas
sal tahrir defterinde “Hâne-i Vakf-ı Sultan Murad Han” ifadesi,
bazı araştırmacılarca Sultan I. Murad olarak algılanmış olsa bu
doğru değildir. Buradaki “Sultan Murad Han” ifadesiyle Sultan
II. Murad kastedilmektedir (BOA, TT. 59, s.258-335). 1521
tarihli 113 nolu tahrir defterinde; “Evkaf-ı Sultan Murad Han”
başlığı ile II. Murad vakfı köyleri yer almaktadır (BOA, TT.
113, s.21). Sultan II. Murad’ın Bursa vakfı kayıtlarının bulun
duğu 1020 ve 1024 nolu mufassal tahrir defterleri de, “Evkaf-ı
Merhum Sultan Murad Han” başlıklıdır (BOA, 1020, s.l; 1024,
s.l).

Vakfiye ve Tahrir Defterlerine Göre

Sultan II. Murad’ın Bursa Vakfı Köyleri
Sultan II. Murad’ın Bursa’da kurulmuş olan külliyesi, kendi
adıyla bilinen Muradiye’dedir, içerisinde imaret, medrese, türbe
ve camiden oluşan yapılarıyla Sultan II. Murad’ın Bursa vakıf
ları, yaklaşık milyon akçelik büyüklüğe sahipti.7 Bursa şehrinde
bulunan külliye için akar olarak, Bursa çevresindeki bazı köy
lerle Edremit, Bergama, Tavşanlı ve Söğüt bölgelerindeki köy
ve yörük obalarından elde edilen gelirler ayrılmıştı. Öte yandan
Sultan II. Murad, tıpkı Bursa şehrinde olduğu gibi Edime şeh
rinde de büyük bir külliye yaptırmıştı. Edirne’de bulunan
külliye, Bursa’dakine göre daha fazla gelire sahip ve daha fazla
personel istihdam eden büyük bir sosyal kuruluştu (Kayhan
2011: 294).

Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı Doktora Tezi,
Ankara 2010
Ö L. Balkan, Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I , TTK Yayınlan,
Ankara 1988, s. 66
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 503

Z T C^Su,*
■j'v'E.N;
v v <a\

^ 4

?* r
# ^

M »' v,
*Zv
V /

vv ,
TV , V . y»; -
• V / *

V
r^vTT *

# t '
u6 V . * ?: * •

V û • n < /

^ iiL î » > « t/-

v 1*

I. 10S9ı
§5
504 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Sultan II. Murad’ın Bursa Vakfiyesi, Hicri 22 Şevval 833(14

Temmuz 1430) tarihlidir8 (VGMA: 595/96/93). Vakfiye üzerin
de yapılan incelemede; vakfiyenin cami, medrese ve imareti
kapsadığı, zaviyeyi ise kapsamadığı görülmüştür.9 Vakfiyenin
baş kısımlarında “zaviye-i şerife” geçmekteyse de buradaki
zaviyenin külliyenin camisi anlamında kullandığına dair vakfi
yede beyanlar bulunmaktadır (VGMA: 595/96/93; VGMA: 741/
226-229/136). Sultan II. Murad’ın Bursa vakfiyesinde yer al
mayan hamam, Sultan II. Murad'm daha sonra düzenlediği vak
fiye tarzındaki vasiyetname ile kayda geçirilmiştir (Uzunçarşılı
1958: 1- 19).
II. Murad’m Bursa vakfiyesiyle vakfın muhasebe defterle
rinde geçen köylerin listesi:10*

Vakfiye (Yıl 1430) 995/1586 1013/1604 1912 "

12
Akçasaz/Yeniyer (Firenk) -

Ayaş/Abaş Arkı tarlası

Bakır arkı -

Balıklagu (Anahor ırmağı civ.) Balıklu Balıklu Büyükbalıklı

13
Belücekağaç (Manyas) Belücekağaç Belücekağaç
Beyyeri14
Çalık Halil Umurbey tarlası Çalık Çalık Çalı
Canbazviranı Canbaz Canbazviranı Canbaz

8 Vakfiyenin Arapça ve Türkçe olmak üzere iki sureti VGMA’nde bulun-

maktadır. Vakfiyenin Arapça sureti VGMA: 741/226/136 numarada kayıtlı
olup Türkçe sureti ise VGMA: 595/96/93 numarada kayıtlıdır. Vakfiyenin
Türkçe suretinin 15 Recep 325/24 Ağustos 1907'de çıkarıldığı anlaşılmak
tadır.
9 ■. *
Mefail Hızlı’ya göre vakfiyenin zaviye ve medreseyi kapsamamaktaydı
(Hızlı 1998:93).
Bu tabloda bazı köylerin yer almaması, vakıf muhasebe defterlerinin sadece
II. Murad’m Bursa Sancağı köylerini içermesi nedeniyledir.
Hüdavendigar gazetesinin 5 Mart 1912 tarihli nüshasında, sadece Bursa’ya
bağlı olan Sultan II. Murad vakıf köylerinin ihaleleri yer almamıştır.
Bugünkü Akçay olmalıdır.
Bugün Manyas’a bağlı Bölgeağaç köyü
Firenk köyüne bağlı Çamlıca Görende “Bey Yeri” bugünkü Çoruk köyüdür.
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 505

(oulu/Doğlu köyü Dola Doğla Doğla

Efendi Tarlası
Emre köyü (Tophisar) Emre Emre Emre
Firenk (Bostancı-Edremit)
PGöbel köyü (Manyas) Göbel Göbel
[”Gökköy divanı15 -

Hatunili divanı Ümidili? Ümidili

Kadıköy'de pirinç tarla Kadı Kadı Dağkadı
Karasu köyü Karasu Karasu Karasu
Kemer(Burhariye) divanı
Kersunarkı -

| Kırlı köyü (Manyas)16

Manastır17divanı (Edremit)
Pelitkönük(Pelit) köyü
Salihler köyü (Kirmastı)
Sarı Zekerya Tarlası
1Tavşanlık Tuzla 18 (Bergama) -

Tepecik (Mihaliç)19 Depecik Depecik

Timur/Demir (Tophisar) Demirci
Toyhisar/Tophisar Tophisar Tophisar Tophisar
Yenicehisarı Yenice
Yenice köyü Yenice Yenice Dağ Yenice
Emire * İrmiri İrmiri Ermiri
Çakıl Çakıl Çakıl
Karaköy
Danişmendlü Danişmendlü Danişmend

15Balıkesir merkeze bağlıdır.

16Bugün Manyas’a bağlı Kalfa, Kayaca, Kubaş ve Kula köyleri vardır.
1 Bugünkü Havran Çamlık köyüdür.
18Ayrıca Bakar Arkı ile Giresun Arkı vardır.
1 ' Tepecik köyü, 1530 tarihli tahrir defterinde Sultan Murad Han vakfıdır. (38

hane Müslüman, 18 hane Gayrimüslim, 19 Müslüman mücerred, 21 hane

haraçgüzar, 15 hane elliciyan ve 21.482 akçe hasıl vardı.)
506 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Görüldüğü gibi belgelerde geçen köylerin listesi çok karışık

tır. Örneğin 1912 yılında bir gazetede geçen Bursa’nm Sultan
II. Murad’ın vakıf köylerinin listesi, diğer belgelerin hiçbirinde
tam olarak yer almaz. Bu listede yer alan köyler, bütünüyle
vakfa bağlı olan köylerin listesidir. Vakfiyede geçen köy sayısı
ise oldukça azdır. Sadece vakfiyede geçen köy adlarına göre,
vakfın köylerini belirlemek mümkün olmadığı açık biçimde
anlaşılmaktadır. Nitekim vakfiyde sadece vakfa ayrılan bir coğ
rafi bölgenin sınırlan verilmiştir. Bu sınırlar içinde yeralan köy
lerin tümünün adı zikredilmemiştir. Yaptığımız araştırmada
sadece tahrir defterleri değil, Sultan II. Murad’ın Bursa vakıfla
rına ilişkin vakıf muhasebe defterleri de değerlendirilmiştir.
Nitekim 1586 tarihli (BOA, D.7481), 1012/1603 tarihli (BOA,
d. 1707), 1009/1600 tarihli (BOA, d. 1764) ile 1255/1839 tarihli
(BOA, EV. d. 10591) vakıf muhasebe defterleri de etüd edilmiş
tir. Ancak bu defterler, sadece Bursa bölgesi vakıf köylerinin
yer aldığı defterler olup tüm köylerin listesi yer almaz.

Tahrir Defterlerine Göre Sultan II. Murad’ın

Bursa Vakfına Bağlı Tüm Köyler
XVI. yüzyıldaki tahrir defterlerinde Sultan II. Murad’ın Bur
sa vakfının akarı olan köyler, parça parça farklı defterlerde yer
almaktadır. Bu nedenle aynı tarihli verilere göre tüm köylerin
listesini çıkarabilmek mümkün olmamıştır. Başbakanlık Os
m a n lI Arşivi’nde bulanan 1521 tarihli 113 nolu tahrir defterinde
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 507

Sultan II. Murad’ın Bursa vakfı köyleri oldukça eksiktir. Tapu

Kadastro Arşivi’ndeki 1573 tarihli 570 nolu tahrir defterinde ise
vakfın hemen hemen tüm akarı olan köyler yeralmaktadır.20
Ancak Sultan II. Murad’ın Bursa Vakfıyesi’nde akar olarak
aynlmış köylerinin eksiksiz kayıtlı olduğu tek belge, Başbakan
lık Osmanlı Arşivi’nde bulanan tarihsiz 1020 ve 1024 nolu mu
fassal tahrir defterlerdir. Bu iki defter birbirinen devamı olup
her iki defterde sadece Sultan II. Murad’ın Bursa Vakfıyesi’ne
ait akarlar yer almaktadır. Ancak her iki defterin de hiçbir ye
rinde tarih bulunmamaktadır. Bu iki defterin XVI. yüzyılın sonu
ya da XVII. yüzyılın başına ait olabileceğini düşünmekteyiz.

Tahrir Defterlerine Göre Sultan II. Murad'ın Bursa Vakfiyesinde

Yeralan Vakıf Köyleri

Köyler 1521 tarihli 1573 tarihli 1020 nolu defter

(TT.113) (KKA.570)
Bergama Kazası

Bergama kasabası (17 hane)

Arablu21 (41 hane, (75 nefer) (44 nefer)

37 mücer
red)
Aydın (7 hane, 6 mücerred) (4 nefer)

Bölücek22 (33 nefer) (44 nefer)

Göçbeglü (18 hane, 10 mücer (26 nefer)

red)
»

llgunlu (33 nefer) (36 nefer)

Kayasalur23 (65 hane, (38 nefer) (28 nefer)

40 mücer
red, 1

Bu tahrir defterinde Sultan II. Murad’ın Bursa vakfiyesine ait 1020 nolu
defterde yer alan köyler yer almış, 1024 nolu defterde yer alanlar bulun-
mamaktadır.
^ 1530 tarihli tahrir defterine göre köyde 41 hane, 37 mücerred vardı.
1530 tarihli tahrir defterine göre Bölücek ve Ilgınlu köyleriyle birlikte
vakfın toplam hasılı 24.851 akçedir.
1530 tarihli tahrir defterine göre köyde 65 hane, 40 mücerred, 1 imam
1 i t
508 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

imam)
24
Sarucılar (75 hane, (94 nefer)
(94 nefer)
38 mücer-

Sekülü/Sögülü
•• •• i •• 2 5
(16 hane, 9 mücer-
(20 nefer)

Soğancılu- (45 hane, (18 nefer) (16 nefer)

Belücek 44 mücer-
red, 1
imam)
Kürekçiyan-ı (44 hane)
nehr-l Giresun
Bergama reaya-i
müteferrik
Bergama şehri (28 hane) (17 hane, 4 mücer- (17 hane)

Ağaçlu (Kabaa- Kabaağaç 4 | (1 hane, 2 mücerred) (1 hane, 2 mü

ğaç?) hane cerredi
Alibeglü (16 hane) (11 hane, 5 mücer- (11 hane, 11
mücerred)
Ayazluca (9 hane, 1 mücerred) (4 hane, 3 mü
cerredi
Bağduzban (3 hane, 2 mücerred) (3 hane, 2 mü
cerredi
Bağluca/Bağili? (2 hane) (1 nefer)
Begpazarı (1 hane) (3 nefer)
Boylucadere/ (3 hane, 3 mücerred) (4 hane, 3 mü
Sınur-i dere? cerred)
26
Buriyacık (13 hane) (11 hane) (11 hane)
Cumalu (3 nefer)
Çavuşviranı Çavuşlu (2 (15 hane, 7 mücer- (15 hane, 7
hane) mücerred)
(2 hane) (10 hane, 7 mücer- (10 hane, 7

24
1530 tarihli tahrir defterine göre köyde 75 hane, 38 mücerred yaşamaktaydı.
25
1530 tarihli tahrir defterine göre köyde 45 hane, 44 mücerred, 1 imam
yaşamaktaydı.
26 , • w
1455 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Buriyacık’da Şeyh Isa oğlu
Şeyh Eserelen’in Murad Han Hündkâr.”
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 509

mücerred)
Değirmenciler (8 nefer)
(Tepecik)^7
Doğancı (5 hane, 6 mücerred) (4 hane, 5 mü
cerred)
Durak/Durbak (? hane) (3 hane) (3 nefer)
Dündarili/ Dündarlı (4 (6 hane, 5 mücerred) (6 hane, 5 mü
Kuydadlu nefer) cerred)
Ergüpler (3 nefer)
Esenlü (6 hane, 4 mücerred) (7 hane, 8 mü
cerred)
Evciler (5 hane) (2 hane, 2 mü
cerred)
Falagma/Kalagma (3 nefer)
Göçeri Güdelü 3 (1 hane) (2 nefer)
hane
Gökçeler (1 hane) (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 3 mü
cerred)
Hamzahocalu (18 hane) (30 hane, 28 mücer- (50 nefer)

Hamzalu (1 nefer)
Hamzalu/Bayram (2 hane, 1 mücerred) (2 hane, 1 mü
cerred)
Hanpaşalı (8 nefer)
Hüseyinköy/ Karayusuflu (3 hane, 1 mücerred) (3 hane, 1 mü
Ağıryusuf 3 hane cerred)
(3 nefer)
İshaklu TaşıTe bağlı (4 hane) (6 hane, 1 mü
(4 hane) cerred)
(6 hane, 5 mücerred) (5 hane, 3 mü
cerred]_____
Karahızırlu (3 hane) (4 hane, 4 mücerred) (4 hane, 4 mü
cerred)
Kaşıkçı (1 hane) (2 nefer)

27
1530 yılında İlyas Bey vakıfları içinde görülmekte olup köyde 17 hane, 9
mücerred yaşamaktaydı.
510 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Ketancı (4 hane, 5 mücerred) (4 hane, 5 mü

cerred)
Kılaguz/Kılagura (3 hane, 4 mü
cerred)
Kınık (2 hane) (4 hane, 1 mücerred) (7 hane, 4 mü
cerred)
Kozluca Kozyaka? (6 hane, 3 mücerred) (6 hane, 3 mü
(6 hane) cerred)
Köseilyaslar (28 nefer)

Küçük Oymaklu/ (6 hane, 1 mücerred) (7 hane, 1 mü

Küçük Etmek? cerred)
Müslümanoba (4 hane, 4 mücerred) (4 hane, 4 mü
cerred)
Obanlu/Manol (4 hane) (4 hane)
Çiftliği
Oda (1 hane) (2 nefer)

Olukbelen (5 nefer)

Özcüler (2 nefer)

Özenlüce/ (2 hane) (3 hane, 1 mücerred) (3 hane, 1 mü

Örenlüce cerred)
28 Paşa (4 (4 hane, 4 mücerred) (4 hane, 4 mü
Paşaömer
hane) cerred)
Perçin (4 nefer)

Peynar/Piri Dağı? (2 nefer)

Sarıpınar (5 hane, 3 mücerred) (5 hane, 3 mü

cerred)
Saruca/Burgas (2 hane) (2 nefer)

Saruhanlar (3 hane, 3 mücerred) (4 hane, 4 mü

cerred)
Savcı/Reisyakub (3 hane) (4 hane, 4 mücerred) (4 hane, 4 mü
cerred)
Sögüd (5 hane) (4 hane)
Şarabdar (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 2 mü
cerred)

28
1455 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Kariye-i Ömer Paşa köyü
ki kadimden vakıf imiş. Murad Beg Hündkâr’un.” 1530 yılında toplam 19
hane, 11 mücerred, 8 vakıf neferi olup 2.000 akçe hasılı vardı.
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ s il

Toryanlu (3 hane, 1 mücerred) (3 hane, 1 mü

cerred) i
Turgalı- (4 hane) (7 hane, 2 mücerred) (3 hane, 1 mü
lar/Turağlılar cerred)
Yeregiren (7 hane, 3 mücerred) (3 hane, 2 mü- |
cerred) |
Yüregir 1 (5 hane) (4 hane, 3 mü
cerred) i
Yörüganı Doğan (19 hane, 5 (3 hane, 2 mücerred) (11 nefer)
cılar 1 mücerred)
Görgüçlü Cemaati 1 (6 hane, 3 mü
cerred)
Yörüganı Esirci- (17 hane, 10 mücer (16 hane, 14 |
yan | red) mücerred)
Yörüganı Temur- (35 hane) (55 hane) (55 hane)
ciler
Yörüganı Yörük (57 hane, 42 mücer (57 hane, 25 ~1
Koca Mimar red) mücerred) |
Yörüganı (6 hane) (3 hane, 3 mü- I
Menteşeler cerred) |
Yörüganı Hoca (99 hane) (79 hane, 55 mücer (65 nefer)
Ömerler red)
Yörüganı Saçılar (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 3 mü
cerred) i
Yörüganı Karaisa- İsaoğlu 7 (9 hane, 3 mücerred) (7 hane, 13 ~~1
lar hane mücerred) |
Cemaati İlik (19 hane, 9 mücer I (19 hane, 9 ~j
/İlinik/İlbeg red) mücerred) |
Buryacık köyün (9 hane, 7 mücerred) I (9 hane, 7 mü- 1
deki Yörükler 1 cerred) |
Kürekçiler (6 hane, 3 (17 hane, 5 mücer (17 hane, 5
mücerred) red) 1 mücerred) |
Kızılcatuzla
Nahiyesi
Ahmetçe (2 nefer)
Begtaşlar (6 hane, 4 mücerred) (6 hane, 4 mü
cerred]_________
Çavuş T (3 hane) (1 hane, 2 mü-
cerred)_________
Çolaklar/Çoraklu (lh an e) (2 nefer)
 512 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Demürciler- (5 hane, 3 mücerred) (5 hane, 3 mü-

29 cerred)
Kozcular
Durabey/Akçain (7 hane, 4 mücerred) (5 hane, 10
mücerred)
Hüseyinkocalar (2 hane) (3 hane, 1 mü
cerred)______
30 (3 hane, 3 mü
Kızıl
cerred)
Kızılcadam (7 hane, 3 mücerred) (7 hane, 3 mü
cerred)
Öksüzler (5 hane, 3 mücerred) (5 hane, 3 mü
cerred)
Pınarbaşı (2 hane) (8 hane, 5 mü
cerred)
Soğüd (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 3 mü
cerred)
Viranlu- (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 3 mü
Ağaçsağlar cerred)
Yahşi ili (6 hane, 5 mücerred) (2 nefer)

Yonmak? (6 hane, 3 mücerred) (6 hane, 3 mü

cerred)
Yörügan Karakaşlı (146 nefer)
Cemaati
Gökyahşi Yörügan (32 hane, 28 mücer- (69 nefer)
Cemaati
Cemaati Nugara? (64 nefer)

Cemaati Yörügan (12 nefer)

Dagandan
Fesleke Nahiyesi

Dutluca (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 4 mü

cerred)
Kıranlu (8 hane, 3 mücerred) (3 hane, 2 mü
cerred)
Mürseller (17 hane) (17 hane)

Öyüklü (7 hane) (4 hane, 1 mü

29
1530 tarihli tahrir defterinde Sultan Selim Vakfi içinde gösterilmiştir.
30
1530 yılında toplam 37 hane, 18 mücerred, 1 imam olup 6.160 akçe hasıl
edilmişti
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 513

cerred)
Sarucalar (5 hane, 1 mü
cerredi
Fesleke Yörük (5 hane) (5 hane)
Cemaati
Kepsud Nahiyesi
Akçaköy (7 hane, 5 mücerred) | (7 hane, 5 mü
cerredi_____
Alacakısrak (3 hane, 4 mü
cerred)_____
Ayvabük/İricek (3 hane, 2 mücerred) (3 hane, 2 mü
cerred)
(28 hane) (6 hane)
Bozviran (2 hane)
Darıhisarı (20 hane, 10 mücer (17 nefer)
red)
Durak (8 hane, 6 mücerred) (8 hane, 6 mü
cerred)
Durak/Tuzak (10 hane, 3
mücerred)
Gelgelenür/ (4 hane, 2 mücerred) (6 hane, 2 mü
Gelügorya? cerred)
Göbel (2 hane, 2 mücerred) | (3 hane, 2 mü
cerred)
(2 hane) (2 hane)
%

Isaalanı (3 hane, 3 mücerred) | (3 hane, 2 mü

cerred)
Kabaçınar (7 nefer)
(7 hane, 6 mü
cerred)
Kıranibad (5 hane)
(31 hane, 9 mücer- (39 nefer)

Kürecik (4 hane, 1 mücerred) I (4 hane, 1 mü

cerred)____
^esmi?
(8 hane, 5 mücerred) (8 hane, 5 mü
cerred)____
Saruca/
(5 hane, 3 mücerred) I (5 hane, 2 mü
514 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Karacakoca cerred)

Sazlık (16 hane, 9

mücerred)
Sıracılar (2 hane)

Türkman/ (8 hane, 3 mücerred) (8 hane, 3 mü

Terkman cerred)
Yeniceviran (6 hane, 4 mücerred) (2 hane)

Eynegöl/İnegöl
Nahiyesi
Eynegöl (1 hane, 2 mücerred) (1 hane, 2 mü
cerred
Söğüt Yörügün (31 hane, 17 mücer (25 nefer)
Cemaati red)
Yollular Yörügan (15 hane, 8 mücer (15 hane, 8
Cemaati(İnegöl) red) mücerred)
Tarhala
Nahiyesi
Acizlü (6 hane) (24 hane) (24 hane)
Akçadulu/ (15 hane) (8 hane, 6 mü
Akça-havlı? cerred)
Ayaz (2 hane, 1 mü
cerred)_____
Baba/Yaya (Babahalil (10 hane) (9 hane, 3 mü
13 hane) cerred)
Babaylar ve (2 hane) (5 hane) (3 hane, 2 mü
Kuranlar32 cerred)
Bayat (5 hane) (2 hane, 3 mü
cerred)
Boncuklu (5 hane) (12 nefer)
Bostanlık (3 hane, 2 mü
cerred)
Çadur/Çavur (10 hane) (23 hane) (42 nefer)

31
1530 tarihli tahrir defterinde Sultan II. Murad’ın parakende reayası toplu
olarak verilmiştir. (111 hane, 31 mücerred) Ayrıca 90 hane ve 19 mücerred
kayıtlıdır. Toplam olarak 203 hane, 50 mücerred, 1 imam vakfa kayıtlı gö
zükmektedir. (BOA, TT. 166, 184)
32
1455 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Babailer ve Köpek Şeyh
demekli maruf olan yir ki İvrindi kadısı.”
 SULTAN II. MURADIN BURSA VAKFI KÖYLERİ 515

(14 hane, 1 mücer (13 h a n e /l 1

Çalh red) mücerred) |
(3 nefer) (4 hane, 2 mü- 1
salıc 1 cerred) |
(7 hane) (1 hane) (5 hane, 2 mü- I
DeniŞ cerred)
(4 hane) (8 hane) (1 hane, 3 mü
Dere
cerred)
Erdoğmuş (2 hane, 1 mü
cerred)
Eşekler | (1 hane)

Galyaviran- (3 hane) (25 hane) (25 nefer)

Gedüklü^_______
Gökbaş (13 hane, 3 mücer (26 nefer)
red)
Hatun Hatunlar? (4 hane, 1 mücerred) (4 hane, 1 mü
20 hane cerred)
Hiçiz (20 nefer)

Karacaağaç/ (3 hane) (1 hane)

1 Kırkağaç?
Karacahisar (10 hane) (5 hane, 3 mücerred) (5 nefer)

Karacakaya (7 hane) (12 hane) (19 nefer)

Kayacıkhisar/ (10 hane) (2 hane) (2 hane)

Kızılcahisar?
34 (9 hane) (11 hane) (6 hane, 7 mü-
Kızıltuzlu
cerred)
Kuyumcular (6 hane) (10 hane, 2 mücer- (7 hane, 8 mü
cerred)
Menteşe ve (4 hane, 6 mü
Çamur Ilıca cerred)
Naldöken (5 hane) (5 hane)
Palamudcuk- (8 hane, 2 mücerred) | (7 hane, 6 mü
Uçarlar cerred)

1455 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Kariye-i Galyeviran ki

Kanoğlu Mustafa Beg’den Şeyh Yusuf vakfetmiş. Merhum Murad Han
Hündkâr’m Mecnun Şeyh dutageldügi yeri ki kadimden vakıf imiş.” 1530
yılı tahrir defterinde de Şeyh Yusuf vakfına ait görülmektedir.
1530 tarihli deftere göre amme vakıfına aitti.
516 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Piyale (12 hane) (4 hane, 7 mü

cerred)
Rumlu (22 nefer)
Sakallular (25 nefer)
35
Sarıhaliller (21 hane) (73 hane, 6
mücerred)
Sünceler/ (7 hane) (4 hane, 4 mü
Delgücek cerred)
Tobir (6 hane) (2 nefer)

Uruzlar/Uruz (Uzanlu; 6 (2 hane) (1 hane)

Tuzla? hane)
Uzan-Avdan (2 hane) (14 hane) (6 hane, 2 mü
cerred)
Üçeri (17 hane) (17 hane)

Yaycılu/Yayalar? (44 hane, 17 mücer- (59 nefer)

Yenice (6 hane) (10 hane, 7 mücer- (7 hane, 3 mü

cerred)
Yenice-Güllece Venibey? 1 | (22 hane) (25 nefer)
hane
Yirce (6 hane) (14 hane) (24 nefer)

Yusufbeyli (35 hane) (24 nefer)

Makrice Cemaati (8 nefer)

Söğüt Yörügan Delimusta- (10 hane, 7

Cemaati fa 2 hane37 mücerred)
M iha-
liç/K aracabey
N ahiyesi
Nefs-i Karacabey (12 hane, 9 mücer- (12 hane, 9
mücerred)
Abalyanot (4 hane) (4 hane)

Ayas-ı Sagir (1 hane, 1 m ücerred) (1 hane, 1 mü

cerred)

35
1455 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Tarhalla sınunnda Kurdlu
Halil Çiftliği Ahi B ulduk’a vakfetmiş. M urad Beg Hündkâr nişanlan.”
36
1530 tarihli tahrir defterinde 5 hane kayıtlıdır.
37
1530 yılında 5 hane olup 24 akçe hasılı vardı.
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 517

Beglik (1 hane) (1 hane)

Bereketler
38 (1 hane)

Canbaz
39 (54 hane (3 bennak, 2 mücer (6 nefer müslü-
bağban, 41 red Müslüman, 91 man, 92 hanesi
hane Hıris nefer Hıristiyan) bağban, 127
tiyan) i hane Hıristiyan)
40
Çeltikçü/Salcılar (33 hane, 1 (70 hane çeltikçi) (33 hane çeltikçi,
27 nefer 27 nefer ellici
ellici çeltik- çeltikçi, 12 hane
çi, 12 hane Hıristiyan çeltik-
Hıristiyan çi)
çeltikçi)
Depecik41 (28 hane, (12 çift, 10 nim, 6 (Müslüman: 11
15 mücer- ekinlü, 10 bennak çift, 6 nim çift, 6
red Müs- Müslüman, 51 nefer ekinlü, 41 ben-
lüman, 18 Hıristiyan) nak, 48 mücer-
hane bağ red)
ban, 24
Hıristiyan,
12 ellici
yan, bağ
ban ve ellici
40 nefer
Hıristiyan)
Dümbe (1 hane, 1 mücerred) | (1 hane, 1 mü-
cerred)
42
Elvanşah
(7 hane, 4 mücerred) (7 hane, 4 mü-

38
1530 tarihli tahrir defterine göre; köyden sadece 135 akçe hasıl elde edil-
mıştı
• * •

39
1530 tarihli tahrir defterine göre; 54 hanesi bağban olan 95 hane Hıristiyan
olup toplam köyden 16.967 akçe hasıl elde edilmişti.
40
Sultan Murad Medresesi vakfına ait Çeltikçi (namı diğer Salıncalar) köyü.
Vakfa ait Karacabey’de bir hamam vardır (7.570 akçe kira) 1530 tarihli
tahrir defterine göre; 42 hane, 22 mücerred 16 kesimci olup 16.600 akçe
hasıl elde edilmiştir.
41
1530 tarihli tahrir defterine göre; 38 hane Müslüman, 18 hane Gayrimüslim,
19 Müslüman mücerred, 21 hane haraçgüzar, 15 hane elliciyan olup 21.482
akçe hasıl elde edilmişti
42
1530 yılında Sultan Murad Hüdavendigar vakfı olan Elvanşah köyünden
684 akçe hasıl elde edilmişti.
 518 SULTAN II. M U R A D VE DÖNEMİ

cerred)
Kadıköy43 (14 hane, (çeltikçü 41 hane, 51 [~(59 nefer, çeltik-
23 mücer- m ücerred)

44
Karasu (17 hane, (13, 5 nim, 6 bennak, (42 nefer)
15 mücer- 12 m ücerred)

Ulubad ve Baba (6 hane) (6 hane)

Manol
45
Viran Yenice (2 hane, 1 (93 nefer) (62 nefer Hıristi-
m ücerred)
V, • 46
Yemce (22 hane, (9 çift, 8 nim, 12 (çift 7, nim çift 4,
25 mücer- bennak 30 mücer- bennak 20,
mücerred 38)
Okçu köyünde (10 hane, 8 mücer- (10 hane, 8
yörügan cem aati mücerred)
Kavaklı Yörügan (9 hane, 3 mücerred) (9 hane, 3 mü
Cemaati cerred)
Korkud Cemaati (2 hane) (3 hane)

Saruhanlar (1 hane, 1 mücerred) (1 hane, 1 mü

Cemaati cerred]______
Kulak Yörügan (3 hane, 2 m ücerred) (3 hane, 2 mü
Cemaati_____ cerred)______
Bağlular Yörügan (7 hane, 3 m ücerred) (7 hane, 5 mü
Cemaati cerred)
Söğüt M alalar (12 hane, 7
Cemaati_____ mücerred)
Söğüt Cemaati (24 hane, (14 hane, 9 mücer- (34 hane, 18
18 m ücer- mücerred)

43
Kadı köyü, Sultan M urad H üdavendigar çeltikçileriydi. 1530 tarihli tahrir
defterine göre 14 hane, 23 m ücerred, 43 nefer çeltikçi bulunup toplam
27.760 akçe hasıl, 1 müd tohum elde edilmekteydi.
44
Karasu köyü Sultan M urad H üdavendigar çeltikçileriydi. 1530 tarihli tahrir
defterine göre; 17 hane, 15 m ücerred, 31 nefer çeltikçi bulunup 19.421 ak
çe hasıl, 1 müd tohum elde edilmişti.
45
1530 tarihli tahrir defterine göre; 2 hane, 1 mücerred bulunup toplam köy
den 1.350 akçe hasıl elde edilmişti.
46
1530 tarihli tahrir defterine göre; 32 hane, 25 mücerred bulunup toplam
köyden 3.345 akçe hasıl elde edilmişti.
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 519

Tophisar/
Toyhisar Nahiye-
si
Tophisar47 (18 hane, (15 çift, 23 nim, 1 15 hane çift, 23 1
26 mücer- ekinlü, 15 bennak, nim çift, 32
red)) 52 mücerred) bennak, 1 ekinlü,
52 mücerred)
I . 48
(26 hane, (çeltikçi; 1 nim
Arus (1 nim, 9 bennak, 15
15 mücer- mücerred) çift, 13 bennak,
red) 20 mücerred)
Çakıl44 (16 hane, (1 çift, 14 bennak, 12 (1 çift, 6 bennak,
23 mücer mücerred) 16 mücerred)
red) 1
Dola50 (27 hane, 6 I (3 çift, 7 nim, 10 (2 çift, 7 nim çift,
mücerred) bennak, 2 ekinlü, 20 13 bennak, 2
mücerred) ekinlü, 19 mü
cerred)
(29 hane, 1 (çeltikçi; 3 çift, 2 (çeltikçi; 3 çift, 2
ö>
m
3

mücerred) nim, 6 bennak, 14 nim çift, 17

mücerred) bennak, 11
mücerred)
Hacı (5 hane, 2 mücerred) (5 hane, 2 mü
cerred)
İğdeler (12 nefer) (12 nefer)

47
1530 tarihli tahrir defterine göre; 72 hane, 26 mücerred bulunup 14.355
akçe hasıl elde edilmişti.
48
Arus köyü, Sultan Murad Hüdavendigar vakfıdır. 1530 tarihli tahrir defteri
ne göre; 26 hane, 15 mücerred bulunup 2.952 akçe hasıl elde edilmişti.
49
Çakıl köyü, Sultan Murad Hüdavendigar çeltikçileriydi. 1530 tarihli tahrir
defterine göre; 16 hane, 23 mücerred, 4 nefer çeltikçi bulunup 2.379 akçe
hasıl, yarım müd tohum elde edilmekteydi.
1455 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Kariye-i Doğlu tımar-ı
Hamza v. Hacı Beg kadimde tımardır, sonra merhum Murad Han Hündkâr
hemşiresi Selçuk Hatun’a mülklüge vermiş, şimdi vakıdır, Medine’ye.”
1530 tarihli tahrir defterine göre; 28 hane, 6 mücerred bulunup 2.263 akçe
hasıl elde edilmişti.
Emre köyü, Sultan Murad Hüdavendigar çeltikçileriydi. 1530 tarihli tahrir
defterine göre; 15 hane, 11 mücerred, 29 nefer çeltikçi bulunmakta olup
köyden toplam 27.321 akçe hasıl, 1 müd tohum elde delmişti.
520 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Kara Danişmend/ (49 hane, (6 çift, 4 nim, 24 (6 çift, 4 nim çift,

Kasım52 23 mücer- bennak, 4 ekinlü, 43 27 bennak, 35
mücerred) mücerred, 4
ekinlü)
Menteşe (10 nefer)

Sarıhızır (2 hane, 2 mücerred) (2 hane, 2 mü

cerred)
İldelik Cemaati (14 nefer) (14 nefer)

Keçilü (6 hane, 4 mücerred) (6 hane, 4 mü-

cerred)
53 (16 hane, 6 mücer- (16 hane, 6
Okçu Vörügan
Cemaati mücerred)
54 (10 hane, 8 mücer- (10 hane, 8
Salmalar Yörü-
gan Cemaati mücerred)
Kıranlar Yörügan (25 hane, 13 mücer- (51 nefer)
Cemaati
Ağlacalar Cemaati (19 hane, 15 mücer- | (19 hane, 15
mücerred)
Salıncılar/Çalcılar (12 hane, 7 mücer- (35 nefer)
Cemaati
Kete Nahiyesi

Anahor (3 hane) (3 hane Hıristi-

55
Balıklı (32 hane (80 nefer ellici Hıris (elliciler; 107
ellici, 30 tiyan) nefer Hıristiyan,
hane Hıris 3 hane Müslü
tiyan) man)
Burunhisarı (8 hane, 6 mücerred) | (8 hane, 6 mü
cerred)
Bük tabii Kocaç (11 hane) (11 hane)

52
1530 tarihli tahrir defterine göre; 49 hane, 24 mücerred bulunup köyden
toplam 3.975 akçe hasıl elde delmişti.
53 Bu nahiyede, 113 nolu tahrir defterinde toplam 556 hane Söğüt reayası
cemaati kayıtlıydı. Ayrıca 12 hanelik ayrı bir Söğüt cemaati vardı.
54 145 5 tarihli tahir defterine göre şu ifade geçer: “Kariye-i Salmcalar Çeribaşı
Yusuf tavabinden alınub Bursa’da merhum Murad Han Hündkâr Medrese
si’nün müderrisine vakf olunmuş.”
55 1530 tarihli tahrir defterine göre; 32’si ellici toplam 62 Hıristiyan hane, 27
mücerred bulunup köyden 13.3999 akçe hasıl e.ld^
 SULTAN II. MURADIN BURSA VAKFI KÖYLERİ 521

Çalık ve Yeniler (21 hane, (4 çift, 15 nim, 6 (4 çift, 15 nim

56
Mezraası 14 mücer bennak, 25 mücer çift, 11 bennak,
red) red) 34 mücerred)
İrice/Erice (5 hane, 2 mücerred) (5 hane, 2 mü
cerred)
Kodura? ve Kanlı- (6 hane) (6 hane)
57
çukuru
Kumlu58 (6 hane, 4 mücerred) (6 hane, 4 mü
cerred)
59
Zemberekçi (3 hane) (3 hane)
Korkudlar Yörü- (12 hane, 9 mücer (12 hane, 9
gan Cemaati red) mücerred)
Doğancıyan (3 hane, 2 mücerred) (3 hane, 2 mü
Yörügan Cemaati cerred)
Kösracılar Yörü- (3 hane, 2 mü
gan Cemaati cerred)
Sucu Süleyman- (5 hane, 3 mü
lar? Cemaati cerred)
Kalaycılar Yörü (9 hane, 3 mücerred) (44 nefer)
gan Cemaati
Kağan? Söğüt (25 hane, 15 mücer (25 hane, 15
Yörügan Cemaati red) mücerred)
Sogud Yorugan (27 hane, 12 mücer (27 hane, 16
jm •• W •• I % # •• ••

Cemaati red) mücerred)

Balıkhoca Söğüt (9 hane, 4 mücerred) (9 hane, 4 mü
Yörügan Cemaati cerred)
Gökmusa Oğulları (6 hane, 3 mücerred) (6 hane, 3 mü
Cemaati cerred)
Saruhanlar Yörü (10 hane, 7 mücer (10 hane, 7
gan Cemaati red) mücerred)
Soğut Yorugan
^ W •• â i / ••

(18 hane, 11 mücer (18 hane, 11

Cemaati red) mücerred)
Başıkaralar Yörü (10 hane, 7 mücer (10 hane, 7
gan Cemaati red) mücerred)

56 1530 tarihli tahrir defterine göre; 21 hane, 14 mücerred bulunup toplam

köyden 4.161 akçe hasıl elde edilmişti.
$7 9 9 ı %
1530 tarihli tahrir defterine göre köy. Yıldırım Bayezıt vakfıydı.
58 . . . * * ' V v
1530 tarihli tahrir defterine göre köy; Emir Sultan vakfıydı.
59 • . . # i :* : ^ • •. •■i?-'-'-'
1530 tarihli tahrir defterine göre köy; Yıldırım Bayezıt vakfıydı.
522 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Karaahmetler (4 hane, 2 mücerred) (4 hane, 2 mü

Yörügan Cemaati cerred)
Söğüt Cemaati (8 hane, 5 mücerred) (8 hane, 5 mü
cerred)
Söğüt müteferrik (10 hane, 7 mücer- (1 hane, 2 mü
Yörük cerred)
Adranos Nahiyesi

Balaban - (6 hane, 3 mücerred) (3 hane, 2 mü

Elmaağaç cerred)
Bekari (1 hane, 1 mücerred) (1 hane, 1 mü
cerred)
Budum/Kavaklu (3 hane, 1 mücerred) (3 hane, 1 mü
cerred)
Danişmendlü (46 nefer)
Demurler- (21 hane, 10 mücer- (13 nefer)
Burunviran
Dermanlar (19 hane, 12 mücer- (19 hane, 13
/Dereili mücerred)
Hisarköy (2 hane, 1 mü
cerred)
İbrahimler (9 hane, 5 mücerred) | (4 hane, 2 mü
cerred)
Kabakulaklar (2 hane, 1 mücerred) (2 hane, 1 mü
cerred)
Karamaniler (10 nefer)
Kirenbağ/ (7 hane, 5 mücerred) (7 hane, 5 mü
Karıbağ? cerred)
Yuda/Pudaköy? (6 nefer)
Koca Ömerler (2 hane, 2 mücerred) (2 hane, 2 mü-
Yörügan Cemaati 1 cerred)
Yahşiler Cemaati (38 hane, 9 mücer- 1 (29 nefer)
red)
Mehlut Keçili (47 hane, 42 mücer- (80 nefer)
Cemaati red)
Keçili Yörügan (63 hane, 49 mücer- I (154 nefer)
Cemaati red)
Başıkaralar Yörü- (4 hane, 3 mücerred) (4 hane, 3 mü-
gan Cemaati 1 cerred)
Bayramlu Yörü- (2 hane, 2 mü-
(2 hane, 2 mücerred)
 SULTAN II. M U R AD 'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 523

gan Cemaa cerred)

ti(İnegöl)
Tavşanlı Vakıfları

Kürekçiyan; (31 nefer)

memlaha/tuzla
Gönen Nahiyesi
(Biga Livası)
Nefsi Gönen (1 hane, 1 mücerred) | (2 hane, 1 mü-
cerred)
Balçılu (2 hane, 2 mücerred) | (2 hane, 2 mü
cerred)
Balıköy (2 hane)
Doğacılar (3 hane) (3 hane)
Gedükler (12 hane, 10 mücer (22 nefer)
red)
Turuplu/Dere (2 hane, 2 mücerred) (2 hane, 2 mü
cerred)
Yundoğlanı (4 hane, 2 mücerred) | (4 hane, 2 mü
cerred)
İldelik Cemaati (2 nefer) (4 hane)

Küçük Cemaati (17 hane, 12 mücer- (12 nefer)

Kurdluçalış (3 hane, 2 mücerred) | (3 hane, 2 mü

Cemaati cerred)
Temür- (2 hane) (1 hane, 2 mü
ler/Uzuncalar cerred)
Cemaati
Kurarlu Cemaati (13 hane, 10 mücer
red)
Göçeklü Yörük (14 hane, 8 mücer-
Cemaati____
Kuranlar/Uçarlar (11 hane, 9 mücer- (3 hane, 1 mü
Cemaati_____ cerred)
Korucular Yörü- (16 nefer)
gan Cemaati
Gürdek Nahiyesi
(Saruhan Livası)
(2 hane, 1 mü
Alikısalar
cerred)
524 SULTAN il. MURAD VE DÖNEMİ

Karacalar (3 hane, 1 mü-

cerred)
Karamanlar (6 nefer)

Yaymanlar (10 nefer)

Yuvalar (22 nefer)

Güzelhisar Nahi
yesi (Saruhan
Livası)
Kilise (119 nefer)

Karahaliller Yörü- (11 nefer)

gan Cemaati
Karaaşık Cemaati (10 nefer)

Akhisar Nahiyesi
(Kocaeli Livası)
Gebelik (çeltikçi, 6 nefer)

Kılıçköy (4 hane, 3 mü-

cerred)
Söğüt Cemaati (8 hane, 7 mücerred) (8 hane, 7 mü-
cerred)
Münirlü Cemaati (28 hane, 19 mücer- (28 hane, 19
mücerred)
Uzuncalar Cema- (17 hane, 8 mücer- (23 nefer)

Tuncalar/Yonca (6 hane, 1 mü
lar/Topçular? cerred)
Cemaati
Mahluban Cema- (81 hane, 50 mücer- (125 nefer)

Malkoç Cemaati (3 hane, 2 m ücerred) (3 hane, 2 mü

(Akyazı) cerred)
Edincik Nahiyesi

Akçapınar (48 nefer Hıristiyan,

Süleyman imiş)
Beydili (1 hane, 1 m ücerred)
Kirmasti Nahiyesi

Kirmasti şehri
 SULTAN II. MURADTN BURSA VAKFI KÖYLERİ 525

Sultan II. Murad’ın Bursa vakfına ait akarlar, çok sayıda

farklı bölgelerde bulunan yüzlerce köyü içermektedir. Nitekim
Sultan II. Murad’m Edime vakıflarına ait köy sayısı 400 civa-
nndaydı. Edime, Babaeski, Vize, Hayrabolu, İpsala, Gümül-
cine, Filibe, Zağra, Yanbolu ve Siroz kazalarındaki köylerden
toplanan gelirler, Sultan II. Murad’m Edirne’de bulunan külli-
yesinin ihtiyaçtan için harcanmaktaydı.
Sultan Murad’ın Bursa vakfına ise 600’den fazla köyün da
hil edildiğini görülmektedir. Ancak bu köylerden; Edremit’e
bağlı 38, Bursa’ya bağlı 23, Bergama’ya bağlı 10 köy olmak
üzere toplam 71 köy bütünüyle vakfa aitti. Bunlann dışında
“müteferrik” veya “parakende” olarak kaydedilmiş bazı köy ve
göçebeleri kısmen vakfa ayrılmıştı. Belirlenen bu köylerin ta
mamı vakfa ayrılmamaktaydı. Nitekim Bursa ve Bergama böl
gesinde 300 köy ve cemaat “parakende” olarak vakfa bağlan
mıştı. Bu köylülerin tüm vergileri vakfa ait değildi. 1024 nolu
tahrir defterinde de, aynı vakfa ait Edremit bölgesinde 265 “pa
rakende” vakıf köyü yer almaktaydı.
Sultan II. Murad’ın Bursa Külliyesi Vakfi’na ait köyler, sa
dece bir alanda olmayıp çok farklı bölgede toplanmış köylerden
oluşmaktaydı. Vakfın köyleri Bursa ilinde üç bölgede toplan
mıştı. Birinci bölge Canbaz-Balıklı bölesindeyken, diğer bölge
Çalı köyündeydi. Sultan II. Murad vakfının en yoğun bulundu
ğu köyler, Bursa’nm batı sınınndaydı. M.Kemalpaşa-Karacabey
bölgesinde, güneyde Çeltikçi ve Beyköy’den Tophisar, Daniş-
mend ve Emre köyü içine alan çok geniş bir alan vakfın akarları
içindeydi. Olasılıkla Karacabey Harası da, önceleri bu vakfın
içindeydi.
SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ
 SULTAN II. M U R A D T N BURSA VAKFI KÖYLERİ 527

Edremit bölgesinde de, Edremit Körfezi çevresinde bulunan

köylerin çok büyük bölümü vakfa ayrılmıştı. Güneyde Gömeç
ve Burhaniye’den başlayıp Dutluca, Havran, kuzeyde ise Güre,
Pınarbaşı bölgeleri hep Sultan II. Murad vakfı köyleri içindeydi.
Yine Bergama bölgesinde de çok geniş bir alan Sultan II. Mu
rad Vakfı’na ayrılmıştı. Neredeyse tüm Batı Anadolu bölgesini
içina alan bölgede parakende olarak 600 kadar köy de bu vakfa
dahil edilmişti.

Sultan II. Murad'ın Bursa Külliyesi'ne ait Edremit bölgesindeki köyleri

Adı 1530 1573 1024

Akçabörklü 6 nefer
Avcılar 7 çift, 35 bennak, 81 mücerred
Bahadınlu 20 20 18 bennak, 19 mücerred
Bağçelü 42 çift, 8 bennak, 15 mücerred
Bayındır 27 27 12 çift, 4 bennak, 2 mücerred
Beliler 48 48 62 çift, 32 bennak, 29 mücerred
Beg/Beyköy 14 çift, 10 bennak, 17 mücerred
Bölücek(Söğütlü) 102 çift, 40 Bennak, 41 mücerred
Bölücekağaç 86 nefer Müslüman, 82 nerer Gebran
Çamlıca 17 17 1 çift, 10 bennak, 4 mücerred
Çepni 28 7 bennak, 6 mücerred
Çit 56 56 72 çift, 37 bennak, 34 mücerred
Çorak 77 91 132 çift, 41 bennak, 53 mücerred
Dere-i Kebir 63 63 132 çift, 48 bennak, 73 mücerred
Dere-i Sağir 86 86 62 çift, 49 bennak, 59 mücerred
Dutluca 21 21 12 çift, 2 bennak, 6 mücerred
Eminler 18 18 1 çift, 1 bennak, 5 mücerred
Eşekviranı 57 57 5 çift, 60 nefer
Eyüpsofu 27 27 3 çift, 8 bennak, 7 mücerred
Frenk 3 çift, 10 bennak, 9 mücerred
Göbel 7 çift, 12 bennak, 32 mücerred
Gökköy 50 50 72 hane, 14 bennak, 12 mücerred
Hacıalioğlu 80 80 5 çift, 27 bennak, 18 mücerred
Havran-ı Kebir 1 0 1 1 0 1 2 çift, 142 bennak, 119 mücerred
Havran-ı Sağir 26 26 2 çift, 15 bennak, 17 mücerred
İkice 1 çift, 4 bennak, 13 mücerred
Karageyüklü 12 çift, 11 bennak, 8 mücerred
528 SULTAN II. MURAD VE DONEMİ

Kazıklu 41 nefer
Kemer 248 hane, 106 bennak, 92 mücerred
Kızıl/Yorozlu 97 nefer
Kuruçay 92 çift, 6 bennak, 10 mücerred
Manastır 10 çift, 20 bennak; 27 mücerred
Mustafaca 16 bennak, 12 mücerred
Pelidönü 13 bennak, 54 mücerred
Saka 1 çift; 15 bennak, 18 mücerred
Tahtalı 29 bennak, 32 mücerred
Temaşalık 32 çift, 75 nefer
Ümid-ili 202 hane, 50 bennak, 105 mücerred
Toplam 1001 1010 524

Ayrıca toplam 130 nefer nehir arkları için kürekçi kayıtlı

dır.60
1024 Numaralı Deftere Göre Parakende Vakıf Reaya ve
Yörük Sayıları Şöyledir:
Balıkesir
Yenice Mahallesi(2 nefer), Karacaviran (6 nefer), Karalar (2
nefer), Şehir Divanı (2 nefer), Tekgözpınarı (17 nefer), Karavi-
ran (8 nefer), Çakırlar (7 nefer), Sekbanhalil (10 nefer), Tazdakı
(2 nefer), Yenice (2 nefer), Üçpmar (7 nefer), Musacanlar (63
nefer), Çınarcık (17 nefer), Inbad Cemaati (19 nefer), Çanakçı
Cemaati (5 nefer).
Başgirdek61 Nahiyesi Karasi Livası
Basburi/Kırkad (19 nefer), Derelü/Pişler (8 nefer), Akçeköy
(3 nefer), Gebeler (18 nefer), Sekerya ve Halfekulu (48 nefer),
Keçiler (24 nefer), Oyuklar (15 nefer), Irgadlar (2 nefer), Fer-
danlar (22 nefer), Akçekısrak (15 nefer), Timurtaşlar (9 nefer),
Gelincik (14 nefer), Alacalar (10 nefer), Kuyucak (7 nefer),
Budalapman (12 nefer), Kobaşlar (5 nefer), Hamidler (3 nefer),
Setan (3 nefer).
Bigadiç Nahiyesi Karasi Livası
Bektak (6 nefer), Lefsanköyü (7 nefer), Piresi (7 nefer), Ke
serler (13 nefer).

60 Çamlıca nehrinde 12, Kadı nehrinde 18, Behranlar nehrinde 9, Manastır

nehrinde 18, Gökdere’de 12, Karapınar’da 4 kürekçi kayıtlıydı.
61 Köylerinin bir kısmı şimdi Balıkesir merkez ve Sındırgı ilçelerine bağlıdır.
 SULTAN II. M URAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ S29

Sındırgı Nahiyesi Karasi Livası

Ayucık/Yusuflar (7 nefer), Yaykın (9 nefer), Küçük Çınarcık
(7 nefer), Bağırganlar Söğüt Cemaati (26 nefer), Kuveyşeler
Cemaati (25 nefer), Karamusalar Cemaati (11 nefer), Kurugöl-
cük (5 nefer).
İvrindi Nahiyesi Karasi Livası
Nefsi İvrindi (10 nefer), Bozviran (3 nefer), Türkmen (16
nefer), Dereliü (3 nefer), Sarusinan (9 nefer), Haydarlu (7 ne
fer), Göçerler (20 nefer).
Giresin Nahiyesi Karasi Livası
Çomaklu (7 nefer), Kucaklu ve Karakocalu (6 nefer), Mihail
(7 nefer), Karacalar (4 nefer), Samadlü (3 nefer), Giresun (1
nefer).
Ezine Nahiyesi Biga Livası
Halil tımar-ı Muharrem (57 nefer), Tahtacılar (8 nefer), Ba
lık62 (6 nefer), Kızıl63 (10 nefer), Çarki (3 nefer), Kastamoni64

1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 12 hane, 2 mücerred yaşamaktaydı.

1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 20 hane, 5 mücerred yaşamaktaydı.
1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 31 hane, 6 mücerred yaşamaktaydı.
530 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

(22 nefer), Yenice (10 nefer), Çavuş65 (2 nefer), Çayır66 (9 ne

fer), Hocaömer Cemaati (9 nefer), Odalar köyünde Şevkler
Cemaati (35 nefer), Hacıibrahim Cemaati (78 nefer), Arıovacı-
ğı/Gökviran67 (6 nefer), Denizler/Zekerler Cemaati (16 nefer),
Eşekler (10 nefer), Pazarköy68 (13 nefer), Nazır-ili (8 nefer),
Pınarbaşı (3 nefer), Çiftlik69 (6 nefer). Yaylacılar70 (4 nefer),
Çerilüköy (9 nefer).
• • ____

Ünye Nahiyesi Bilga Livası

Tornalı71 (14 nefer), Boynuyuğanlar Cemaati (19 nefer), Ok-
çuveliler (7 nefer), Depe (7 nefer), Tatar-ili72 (14 nefer), Pirle-
pe73 (10 nefer), Bükoba74 (2 nefer), Tayyibler (3 nefer), Kilise (3
nefer), Tekneciler (3 nefer), Özbek (10 nefer), Ilıca75 (15 nefer),
Örenlü (3 nefer), Çavuş (17 nefer), Cavidkocalar (12 nefer),
Hacıyusuflar (14 nefer).
Balya Nahiyesi Bilga Livası
Ortaluca (27 nefer), Balageçlik (19 nefer), Cepniler Cemaati
(11 nefer), Karaaşıklar (20 nefer), Üveysler Cemaati (18 nefer),
Dugallar (7 nefer), Topuzlu/Düngeller76 (9 nefer), Koca-ili77 (3
nefer), Erdekler (31 nefer), Karacalar/Doğanlar78 (9 nefer).
Edremid Nahiyesi Karasi Livası
Hekimzade Mahallesi (21 nefer), Kadımollan Mahallesi (7
nefer), Hacıdoğarlı Mahallesi (7 nefer), Kadıilyas Mahallesi (15

65 1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 6 hane yaşamaktaydı.

66 1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 3 hane yaşamaktaydı.
/

1 1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 7 hane, 1 mücerred yaşamaktaydı.

6<s 1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 34 hane, 3 mücerred yaşamaktaydı.
69 1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 5 hane, 2 mücerred yaşamaktaydı.
70
1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 7 hane, 1 mücerred yaşamaktaydı.
71
1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 12 hane yaşamaktaydı.
72
1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 9 hane, 4 mücerred yaşamaktaydı.
Köy Balya nahiyesine bağlıydı.
73
1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 10 hane yaşamakta olup Avlonya
nahiyesine bağlıydı.
74
1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 10 hane, 3 mücerred yaşamakta
olup Avlonya nahiyesine bağlıydı.
75 1516 tarihli 59 nolu deftere göre köyde 82 hane, 7 mücerred yaşamakta
olup Balya nahiyesine bağlıydı.
6 1516 tarihli 59 nolu deftere göreköyde 19 hane, 7 mücerred yaşamaktaydı.
1516 tarihli 59 nolu deftere göreköyde 22 hane, 5 mücerred yaşamaktaydı.
1516 tarihli 59 nolu deftere göreköyde 20 hane, 1 mücerred yaşamaktaydı.
 SULTAN II. M U R AD 'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 531

BOA. 1 0 2 4
nolu ta h r ir
d e fte ri

Şehirköy/Ören (46 nefer), Kızıl (5 nefer), İbrahim (5 nefer),

Zeytünlü (43 nefer), Ağkeçi (7 nefer), Alihan (33 nefer), Kızıl-
cakeçelü (6 nefer), Güdederesi (34 nefer), Şapçı (13 nefer),
Saraçlar Cemaati (13 nefer), Manastır (9 nefer), İnönü (5 nefer),
Sabanlu/Hacımuradlu (19 nefer), Akçayörüklü (28 nefer), Yaraş
(25 nefer), Eymür Yörükleri (35 nefer), Sakallular (24 nefer),
Karlı (35 nefer), Gülcüler (7 nefer), Kırçalu/Boduroğlu (19
532 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

nefer), Demirciler (5 nefer), Kurtan/Gönlüm (55 nefer), Derelü

(10 nefer), Kadı (70 nefer), Timurtaş Yörükleri (35 nefer),
Otamış Cemaati (32 nefer), Söğüt Yörügan Cemaati (10 nefer),
Köleler Cemaati (29 nefer), Semaa Cemaati (11 nefer), Musacı-
lar Cemaati (8 nefer), İğirler Cemaati (125 nefer), Münferdeyi-
güd Cemaati (5 nefer), Faizlü Cemaati (14 nefer), Gökmusalar
Cemaati (8 nefer), Çıkrıkçı (24 nefer), Alakilise (26 nefer),
Ağacık (19 nefer), Sarıbey (9 nefer), Derelü (15 nefer), Reşid-I
kebir (34 nefer), Karalar/Çakırderesi (25 nefer), Athasan (9
nefer), Hanpaşa (10 nefer), Divanememiler (10 nefer), Dulkadı-
lar (16 nefer), Karahisar (5 nefer), Karacalar/Karacaaliler (60
nefer), Bozacılar (10 nefer), Turnacı (6 nefer). Taşçılar (33 ne
fer), Resul (19 nefer), Düzdenci (39 nefer), Karga (24 nefer),
Hamalcılar (11 nefer), Balcılar (72 nefer), Karakısalar Söğüt
Yörükan Cemaati (34 nefer), Karahacı (22), Akçaköy (5 nefer).
Ayaz-hisar Nahiyesi Karasi Livası
Ayazhisar kasabası (5 nefer), Hasanoğlu (1 nefer), Akçakut-
luk (9 nefer), Arus (5 nefer), Gediklü (4 nefer), Karasırlu (5
nefer), Ömerler/İsmailler (11 nefer), Sofular/Alifakılar (13 ne
fer), Çam (7 nefer), Nalbandlar (4 nefer), Poladpınan/Temurtaş
(9 nefer), Karakuyu (2 nefer), Musacılar (9 nefer), Dügren (6
nefer), Alaaddin (11 nefer), Doğancı (12 nefer).
Ayazamend ve Ayaz-hisar nahiyesi Karasi Livası
Ayazmend kasabasında Şehir Mahallesi (8 nefer), Kirde
Mahallesi (6 nefer), Nalpare Mahallesi (9 nefer), Camiikebir
Mahallesi (6 nefer), Kocakadı Mahallesi (5 nefer), Hisar ve
Karamus Mahallesi (7 nefer).
Karahisarlı (27 nefer), Hisarlu/Torgan (12 nefer), Şeyhku-
lu/Murad-ili (16 nefer), Çaşkır (Kasıklar) (7 nefer), Koçi-
ler/Kocakır (9 nefer), Gözüm/Bayramiç (5 nefer), Hacıosman
(10 nefer), Bazarganlıu (22 nefer), Rumbekir (14 nefer), Balık-
viran (25 nefer), Kozlu (26 nefer), Dursunlubey/Tımargözlü (60
nefer), Esrabin (7 nefer), Ahmet-ili (10 nefer), Mallu (8 nefer),
Cumalı/Pireköy (71 nefer), Bölücek Gözde (11 nefer). Sofiler (4
nefer), Gömeç (69 nefer), Dereköy (12 nefer), Kazaklu/Memlü
(14 nefer), Kaygucular (9 nefer), Kaca/Akayaklu (23 nefer),
Onaç/Gedik (16 nefer), Okçular (2 nefer), Yumaci (15 nefer),
Kadı (4 nefer), Kırklar/Bazarganlı (10 nefer), Sanseferler Ce
maati (13 nefer), Akçaköy (5 nefer), Karaköy (6 nefer), Avşar
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 533

(12 nefer), Susurlu (7 nefer), Bağyüzü (13 nefer), Bayındırlar

(12 nefer), Çudar (54 nefer), Derelü (5 nefer), Ahmetbey (27
nefer), Gürek (6 nefer), Yahşiler Cemaati (10 nefer), Karfakı (1
nefer), Köprübaşı/Güller (14 nefer), Hisarlu (12 nefer), Samanlu
(6 nefer).

ir a a • n

ı • ; v r İ t r r* (•

|
•t r•y

7 4 8 1 v a k ıf
m uhasebe
d e fte ri
534 SULTAN II. M U R AD VE DÖNEMİ

Manyas Nahiyesi Karsi Livası

Manyas kasabası Camiişerif Mahallesi, Kadı (1 nefer), Tura
(2 nefer), İvazlar/Eyübler (2 nefer), Deyedinler (5 nefer), Salur
(1 nefer), Hacılar (3 nefer), İsmadcanalır (3 nefer), Kızılkilise (2
nefer), Köse (4 nefer).
Fart Nahiyesi Karasi Livası
Paşa (4 nefer), Alaköse (7 nefer), Hisarbeyi-ili/Özbeki (5 ne
fer), Karacahisar/Uluyerlü (29 nefer), Ömeroğlu (2 nefer), Ak-
çeviran (4 nefer), Yağmur-ili (4 nefer), Kanlıca/Saruhanlu (8
nefer).
Temrezler Nahiyesi Karasi Livası
Aşıgarlı (9 nefer), Kabak (1 nefer), Saruyazılı (14 nefer),
Hamamluca (7 nefer), Bekçi (20 nefer), Küçük (72 nefer).

Sonuç
Osmanlı dönemi sosyal ve ekonomik yaşamında vakıfların
rolü çok önemliydi. Bu vakıflar içinde “selatin vakıfları” olarak
anılan Padişah vakıflarının önemi çok daha höyüktür. Nitekim
bu çalışmada; bir “Sultan VakfTnın ne kadar büyük bir işletme
olduğu gösterilmiştir. Yaptığımız bu çalışma sonucu “Osmanlı
Kuruluş Devri” sultanlarının biri olan Sultan II. Murad’ın vakıf
tan için ayrılmış olan akarlannm büyüklüğüne dikkat çekilmiş
tir. Yaptığımız araştırmada vakfın nedeyse tümüyle akarlan
ortaya çıkarılmıştır. Görülüdüğü gibi Sultan II. M urad’ın Edime
ve Bursa’daki vakıflan için ayrılmış köy sayısı 1000’den fazla
dır. Sultan II. Murad vakıflan, Osmanlı döneminde büyük öl
çekteki bir sancaktan büyük bir işletme olduğu görülmektedir.
Bu ölçüde büyük vakıf işletmesinin problemsiz olarak yürütül
mesi, bir sancağı yönetmekten daha zordur.
Çalışmamızda Sultan II. M urad’ın Bursa külliyesine ait va
kıf köyleri etüd edilmiştir. Edremit’e bağlı 38, Bursa’ya bağlı
23, Bergama’ya bağlı 10 köy olmak üzere toplam 71 köy bütü
nüyle vakfa aitti. Bunlann dışında “m ütefenik” veya “paraken-
de” olarak kaydedilmiş bazı köy ve göçebeleri sayarsak vakfa
ait 600’ü aşkın köy bulunmaktaydı. Elbette bu kadar geniş bir
alanda akarlan yönetip bu gelirlerin gereği gibi harcanmasını
sağlamak oldukça güç bir iştir. Bu aşama vakfı yöneten müte
velli ve Saray yetkililerinin ne kadar büyük sorumluluklar üst-
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 535

lendiği anlaşılmaktadır.
Sınırları beli olan bir sancağa nispetle, çok sayıda sancak sı
nırları içinde 20’den fazla nahiye içinde bulunan 1000 kadar
köydeki vakıf akarlarını yönetmek oldukça zor olmalıdır. Os
manlI idare tarihi içinde taşra teşkilatlan değerlendirilirken,
sancak ve livalardaki selatin vakıflarının yönetilmesi ayrıca
dikkate alınmalıdır. Nitekim Saray’ın Bursa’daki ihalelerini
yürüten “Hassa Hare Emini”, Bursa gibi büyük bir sancakta bile
sancak beyi ile yarışır bir önemli görev üstlenmekteydi. Sela-
tin/Sultan vakıflarının yönetilmesi, Osmanlı idare tarihi içinde
gereği kadar etüd edilmemiştir. Çünkü bu vakıf yöneticileri
sadece ilgili vakıflarında değil, çok geniş bir alandaki köy ve
kazaların idaresinde de söz sahibi olmaktaydılar. Bu nedenle
“selatin/sultan vakıfları” olarak anılan büyük vakıfların, Os
manlI idaresinin neresinde bulunduğu konusunda yeniden de
ğerlendirilmeler yapılması gerektiğine inanmaktayız.

Kaynakça
Arşiv Belgeleri
Arşivi
(KKA
Arşivi 166 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Ana
dolu Tapu Tahrir Defteri (BOA. TT. 166)
Arşivi
Tahrir
Arşivi
n Mufassal Tahrir Defteri (BOA. TT. 1024)
jbakanlık Osmanlı Arşivi 860 Numaralı Mâliyeden Müd
Murad İmareti Evkâf Muhasebe Defteri (BOA. Mad. 860)
^bakanlık Osmanlı Arşivi 5762 Numaralı Mâliyeden N
Evkaf Defteri (BOA. Mad. 5762)
^bakanlık Osmanlı Arşivi 7481 Numaralı Defter (BOA, D.
»bakanlık Osmanlı Arşivi 1707 Numaralı Defter (BOA, d. 1
Arşivi 1764 Numaralı Defter (BOA, d. 1764)
ı Arşivi 10591 Numaralı Evrak (BOA, EV.
d.10591)
Arşivi
d.59)
538 SULTAN II. MURAD VE DÖNEMİ

Araştırmalar
Akdağ, Mustafa: Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celali
İsyanları, İstanbul: 1995
___; Türkiyenin İktisadi ve İçtimai Tarihi 2 (1453-1559), İstanbul:
1995
Ayverdi, Ekrem Hakkı: Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve Sultan
_ Murad ••Devri, İstanbul: 1989, C.
• II
Barkan, Ömer Lütfi: Osmanlı imparatorluğunda Bir Iskan ve Kolo-
nizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, Vakıflar Dergisi,
(1952) 2,279-304
___; Vakıfların Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanıl
masında Diğer Şekiller, Vakıflar Dergisi, (1942) 2, 354-365
___; Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I, Ankara: 1988
Barkey, Karen: Eskiyalar ve Devlet; Osmanlı Tarzı Devlet Merkezi-
lesmesi, (Çev. Zeynep Altıok), İstanbul: 1999
Dündar, Recep: “59 Nolu Tahrir Defterine Göre Biga Sancağfnda
Yerleşim ve Nüfus” The Journal of Academic Social Science Stu
dies, International Journal of Social Science, C. 6-2, s. 1131-1167,
February 2013
Ergenç Özer: XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, Ankara: 2006
Fekete, L. “Türk Vergi Tahrirleri”, çev. Sadettin Karatay, Belleten,
XI, Ankara: 1947, ss. 299-328
Göyünç, Nejat: “Hane deyimi hakkında”, İÜEF Tarih Dergisi, İstan
bul: 1979, ss. 331-348
Güran Tevfik: Ekonomik ve Mali Yönleriyle Vakıflar, İstanbul: 2006
Hızlı, Mefail: Bursa Medreseleri, İstanbul: 1998
İnalcık Halil: XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar,
Belleten ("I960) cilt. 24, no. 93,45-102. #

___; Kumluş Dönemi Osmanlt Sultanları, 1- SAM, İstanbul: 2010, s.

131-156
___; “OsmanlIlarda Raiyyet Rüsumu”, Belleten XIII, (1959) ss. 575-
610
___; “Giriş”, 438 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri I,
Arkara: 1993, ss. 1-7
__ ; “Murad II”, DİA, XXXI, (2006) s. 164-172
Kaplanoğlu, Raif: “Tahrir Defterlerine Göre Çelebi Sultan Mehmed
Vakfı Köyleri ”, Sultan Mehmed Çelebi ve Dönemi, Bursa: 2014, s.
333-375
Kepecioğlu, Kâmil: Bursa Kütüğü, Bursa: 2009, C. I, s. 214-217
Köç, Ahmet: “Sultan II. Murad VakfTnın Edremit Mukataalan
(1530-1641)” OT AM 30/Güz 2011 ss. 41
Kurt, Yılmaz “Osmanlı Tahrir Defterlerinin Onomastik Değerlendir
mesine Uygulanacak Metod” Osmanlı Araştırmaları, XVI, İstan-
 SULTAN II. MURAD'IN BURSA VAKFI KÖYLERİ 539

bul: 1996, ss. 45-59

Orbay, Kayhan: “Bursa’da Sultan II. Murad Vakfı’nın Mali Tarihi
# •# •

(1608-1641)”, İstanbul Üniversitesi iktisat Fakültesi Mecmuası

23/1-2, İstanbul: 2011, ss. 294
__ ; “16-17. Yüzyıllarda Bursa Ekonomisi: Sultan Çelebi Mehmed
Yeşil İmareti’nin Mali Tarihi” OTAM, Dergisi (1990) Sayı: 22 ss.
125-158
Orbay, Kayhan-Hatice Oruç: Sultan II. Murad’ın Edrine Cemi-i
Şerif ve DarüT-hadis Vakfı (1592-1607)” Tarih Dergisi, Sayı
M
56(2012/2) İstanbul: 2013, ss.1-24
_____ ____ _____

Oz, Mehmed: “Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında

Kullanılması Hakkında Bazı Düşünceler” Vakıflar Dergisi 22, Ar-
kara: 1991: ss. 429-439 • •

Ozdeğer, Mehtap: “Vize Kazası Vakıfları”, Marmara Unv. IIBF

Dergisi, İstanbul: 2007, C:XXII, Sayı 1, s. 165
Uluçay Çağatay M.: XVII. Asırda Saruharı'da Eşkıyalık ve Halk
Hareketleri, İstanbul: 1944
Uzunçarşıh, İsmail Hakkı: “Sultan II. Murad’ın Vasiyetnamesi”,
VD. IV, Ankara 1958, s. 1- 19.
Ülken Hilmi Ziya: Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği, Vakıflar Dergi
si, (1971). IX, 1971, 13-37.
Ürekli, Bayram-Doğan Yörük: “H. 1002/ M. 1594 Tarihli Bir Vakif
Defterine Göre Edirne’deki Sultan II. Murâd Câmii ve İmâreti
Evkâfı”, SÜİFD/18, s. 17
Yediyıldız Bahaeddin: XVIII. Yüzyılda T ürkiye’de Vakıf Müessesesi,
Ankara: 2003
Yılmaz, Fikret: “XVI. Asırda Edremit Kazası”, Ege Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İzmir: 1995