‫!

د قدر وړ لوستونکو‬

‫السالم عليکم ورحمته هللا وبرکاته وبعد‬

 ‫هر انسان چي د عقل څښتن وي او د وړکتوب‬
‫د معافۍ دوره يې پای ته ورسيږي بالغ شي نو د‬
‫همدې مهال څخه نيولې بيا تر هغه مهاله‪ ،‬چي روح‬
‫يې د تن څخه بېليږي د ژوند په هره لحظه او هر‬
‫ګړي کي د ازمايښت د پړاونو څخه تېرېږي او په‬
‫بېال‪ ،‬بېلو ډولونو ازمايل کېږي ‪ ،‬ددې امتحان په‬
‫نتيجه کي‪ ،‬چي کوم کسان کامياب سي د هغو د جنت‬
‫ښکلي دايمي نعمتونه او د کائناتو د څښتن رضا په‬
‫برخه کېږي او کوم کسان‪ ،‬چي په دې امتحان کي‬
‫معاذ هللا ناکامېږي هغوى به د جهنم په سرو لمبو‬
‫کی سوځل کېږي ‪ ،‬د دنيا د امتحان وروستۍ او‬
‫پرېکړنده پايله او نتيجه د قيامت په لويه ورځ را‬
‫څرګندېږي او د پايلي په نتيجه کي انسانان پر دوو‬
‫ډلو وېشل کېږي لکه څه ډول‪ ،‬چي هللا فرمايلي‬
‫س ِعي ِر ‪:‬دي‬ ‫ق فِي ا ْل َجنَّ ِة َوفَ ِري ٌ‬
‫ق فِي ال َّ‬ ‫سورت ( فَ ِري ٌ‬
‫الشوری ايت ‪ )۷‬ژباړه‪ :‬يوه ډله به په جنت کي وي‬
‫‪ .‬او بله ډله به د جهنم په غټ اور کي وي‬
 ‫پدې سرليکنه کي لومړی دا پوښتنه جوابوو‪ ،‬چي‬
‫د دنيا امتحان څه ډول او په کومو شيانو کي اخيستل‬
‫کېږي ؟ او وروسته بيا د دنيا په ازمايښتونو کي د‬
‫کامياب شوو کسانو څخه د يو ستر شخصيت يعني‬
‫ابراهيم عليه السالم د امتحان لنډه قصه بيانوو‬
‫ترڅو په هغه پسي هر مؤمن اقتداء وکړي‪ ،‬ځکه‬
‫پدې قصه کي که يو اړخ ته د دنيا د امتحان ډېر‬
‫سخت او تريخ حالت ياد سوی دى خو بل طرف ته‬
‫يې د کاميابۍ داسي د خوښۍ زېرى ذکر سوی دئ‪،‬‬
‫چي په اورېدلو يې د هر ډول سخت امتحان په‬
‫وړاندي د مقاومت او تحمل جذبه په مسلمانانو کي‬
‫‪.‬راپېدا کېږي‬
 ‫د مطرح سوي پوښتني په جواب کي ويالی سو‪،‬‬
‫چي د انسانانو څخه که څه هم بېل بېل امتحانونه‬
‫اخيستل کېږي او په جال جال شکلونو ازمايښتونه‬
‫په کېږي‪ ،‬خو دا ټول ازمايښتونه او امتحانونه تر‬
‫دوو ګټګوريو او عنوانونو الندي راځي ‪ ،‬ځيني‬
‫امتحانونه د شکر تر عنوان او ګټګورۍ الندي او‬
‫ځيني نور بيا د صبر تر عنوان او ګټګورۍ الندي‬
‫‪.‬راځي‬

‫د شکر په امتحان کي شاکر کامياب او ناشکره‬

‫ناکام بلل کيږي او د صبر په امتحان کي صابر‬
‫‪.‬کامياب او بې صبره ناکام شمېرل کيږي‬
 ‫همدا وجه ده چي رسول هللا صلی هللا عليه وسلم‬
‫د شاکر او صابر مؤمن هر حالت د خوښۍ وړ بللی‬
‫ص َه ْيب رضي هللا عنه څخه راويت‬ ‫دى‪ :‬امام مسلم د ُ‬
‫هللاِ صلی هللا عليه وسلم‬ ‫سو ُل َّ‬ ‫کوي چي وايي َر ُ‬
‫َع َجبًا ِِلَ ْم ِر ا ْل ُم ْؤ ِم ِن إِ َّن أَ ْم َرهُ ُكلَّهُ َخ ْي ٌر ‪ :‬فرمايلي دي‬
‫ش َك َر‬ ‫س َذا َك ِِلَ َح ٍد إِ َّال لِ ْل ُم ْؤ ِم ِن إِنْ أَ َ‬
‫صابَ ْتهُ َ‬
‫س َّرا ُء َ‬ ‫َولَ ْي َ‬
‫صبَ َر فَ َك َ‬
‫ان َخ ْي ًرا‬ ‫صابَ ْتهُ َ‬
‫ض َّرا ُء َ‬ ‫ان َخ ْي ًرا لَهُ َوإِنْ أَ َ‬ ‫فَ َك َ‬
‫مسلم ) ژباړه‪ :‬د مؤمن کار د تعجب او خوښي ( لَهُ‬
‫وړ دى‪ ،‬ځکه د مؤمن هر کار او هر حالت د هغه‬
‫لپاره خير او ګټمن دى‪ ،‬او دا حالت بېله مؤمنه و بل‬
‫چا ته نسته‪ ،‬که مؤمن لره د راحت او خوښی حالت‬
‫ورسېږي او شکر يې ادا کړي نو دا حالت دده لپاره‬
‫خير او ګټمن دئ‪ ،‬او که ضرر او تکليف ورته‬
‫ورسېږي او صبر پر وکړي نو دا حالت هم دده‬
‫‪.‬لپاره خير او ګټمن دى‬
 ‫انسانانو ته هللا جل جالله بې شمېره نعمتونه‬
‫ورکړي دي او د دې هر نعمت په شکر ازمايل‬
‫کېږي‪ ،‬پر نورو انسانانو واک او سلطه لرل دا هم د‬
‫هللا جل جالله د نعمتونو څخه يو نعمت دى‪ ،‬هللا جل‬
‫جالله و سليمان عليه السالم ته داسي واک ورکړی‬
‫وو‪ ،‬چي د خپل عصر د يو مستقل مملکت د ملکې‬
‫پلنګ په يوه لحظه کي ورته راوړل شو ‪ ،‬دا يو ډېر‬
‫ستر واک دى‪ ،‬ځکه د پادشاهانو حرم سرای او د‬
‫بيدېدو ارام ځای خو پرېږده د دربار و شاوخوا ته يې‬
‫نژدې ال هم بېله اجازې څخه څوک نسي ورنژدې‬
‫کېدالی‪ ،‬خو سليمان عليه السالم ته هللا جل جالله‬
‫داسي ستره واکمني او پياوړی سلطنت ورکړی وو‪،‬‬
‫چي د بلقيسي پلنګ د سترګو په رپ کي ورته راوړل‬
‫سو ‪ ،‬د واک ددې ستر نعمت په ليدلو سره سليمان‬
‫ش ُك ُر ‪:‬عليه السالم وويل‬ ‫ض ِل َربِّي لِيَ ْبلُ َونِي أَأَ ْ‬
‫َه َذا ِمنْ فَ ْ‬
‫) سورت النمل ايت‪(۰۴‬أَ ْم أَ ْكفُر‬
 ‫ژباړه‪ :‬دا زما د رب فضل دئ ترڅو ما وازمايي‪ ،‬چي‬
‫ايا زه ددې نعمت شکر ادا کوم او که ناشکري يې‬
‫‪.‬کوم‬
 ‫ددې قرآني آيت څخه څرګنده سوه‪ ،‬چي انسانانو لره‬
‫چي هر ډول نعمت ورکول کېږي د هغه نعمت د‬
‫شکر په اداينه ازمايل کېږي‪ ،‬د نعمت شکر دا دئ‪،‬‬
‫چي بنده به دا نعمت د خپل ځان کمال او ذاتي‬
‫استحقاق نه بولي بلکي د هللا جل جالله د لوري‬
‫څخه به يې د هللا جل جالله فضل او رحمت ګڼي لکه‬
‫څه ډول چي سليمان عليه السالم وويل ‪َ :‬ه َذا ِمنْ‬
‫ض ِل َربِّي دا زما د رب فضل دى‪ ،‬چي داسي ستر‬ ‫فَ ْ‬
‫واک يې وماته راکړی دى‪ ،‬چي د نورو پادشاهانو‬
‫پلنګ ال هم په يوه لحظه او ګړي کي ماته راوړل‬
‫کېږي‪ ،‬او د نعمت بل شکر دادی‪ ،‬چي د نعمت څخه‬
‫به د هللا جل جالله په عبادت کي کار اخلې او د خپل‬
‫ژوندانه په الرو چارو کي که د نعمت څخه کار اخلې‬
‫نو هغه به هم په مشروع ډول وي يعني د نعمت څخه‬
‫به په هغه ډول کار اخلي د څه ډول کار اخيستني‬
‫لپاره‪ ،‬چي هللا جل جالله دا نعمت ورکړی دى‪ ،‬همدا‬
‫راز پدې نعمت کي‪ ،‬چي هللا جل جالله څه حقونه پر‬
‫بنده الزم کړي دي هغه حقونه به ورڅخه ادا کوې‪،‬‬
‫او بل داچي د نعمت لکبله به د هللا جل جالله ستاينه‬
‫او حمد په ژبه بيانوې‪ ،‬د مثال په ډول خواړه او‬
‫چيښاک ستر نعمتونه دي‪ ،‬دا نعمتونه به بنده د هللا‬
‫جل جالله فضل او رحمت بولي او د نعمت په سترګه‬
‫به ورته ګوري‪ ،‬په جايز ډول به يې الس ته راوړي‬
‫او په جايز ډول به يې خوري او چيښي ترڅو هم په‬
‫و پايي او هم خوند او لذت ځني واخلي او هم د‬
‫ژوندانه پر چارو او د خپل رب د عبادت پر کولو‬
‫توان او طاقت په ومومي او د هللا جل جالله په نامه‬
‫به يې خوراک او چيښاک پېلوي‪ ،‬چي ده لره يې دا‬
‫نعمت ورکړی دى او هم به د فراغت وروسته د هللا‬
‫جل جالله ستاينه او حمد بيانوي‪ ،‬که څوک دا ډول‬
‫وکړي نو دا ددې نعمت شکر سو نو همداکس د‬
‫همدې نعمت په امتحان کي بريالی ګڼل کېږي او‬
‫هغه سپېڅلی ذات‪ ،‬چي دا نعمت يې ده لره ورکړی‬
‫دى ځني راضي کېږي لکه څنګه‪ ،‬چي رسول هللا‬
 ‫ضى َعنْ ‪:‬صلی هللا عليه وسلم فرمايلي دي‬ ‫إِ َّن َّ‬
‫هللاَ لَيَ ْر َ‬
‫ش َر َب الش َّْربَةَ‬ ‫ا ْل َع ْب ِد أَنْ يَأْ ُك َل ْاِلَ ْكلَةَ فَيَ ْح َم َدهُ َعلَ ْي َها أَ ْو يَ ْ‬
‫س ْب ِن َمالِ ٍك( فَيَ ْح َم َدهُ َعلَ ْي َها‬ ‫) مسلم َعنْ أَنَ ِ‬

‫ژباړه ‪:‬يقينا هللا جل جالله د هغه بنده څخه راضي‬

‫کېږي‪ ،‬چي هغه يو خوراک وخوري او بيا د هللا جل‬
‫جالله حمد پر ووايي او يو چيښاک وچيښي او بيا د‬
‫‪.‬هللا جل جالله حمد پر ووايي‬
 ‫که څوک بيا نعمت ته د نعمت په سترګه نه ګوري‬
‫او يا يې د هللا جل جالله د لوري نه بولي بلکي د‬
‫ځان ذاتي استحقاق او کمال يې ګڼي‪ ،‬د ګناه په‬
‫کارونو او د هللا جل جالله څخه په سرلغړونه کي‬
‫کار ورڅخه اخلي نو دا بيا د نعمت ناشکري ده لکه‬
‫قارون ته چي هللا جل جالله ډېر مال او دولت‬
‫ورکړی وو‪ ،‬خو دا مال او دولت ده په فساد او وران‬
‫کاريو کي خرڅاوه‪ ،‬د خپل قوم مؤمنانو‪ ،‬چي څه‬
‫مهال نصحت ورته کاوه‪ ،‬چي ته فساد مه خپروه‬
‫بلکي د خلګو سره احسان کوه لکه څه ډول چي هللا‬
‫جل جالله ستا سره احسان کړی دی ‪ ،‬او د دنيا څخه‬
‫‪ :‬د آخرت ونډه واخله‪ ،‬خو ده په جواب کي ورته ويل‬
‫سورت القصص ( إِنَّ َما أُوتِيتُهُ َعلَى ِع ْل ٍم ِع ْن ِدي‬
‫ايت‪ )۷۷‬ژباړه‪ :‬دا مال او دولت پدې مالره راکول‬
‫سوی دى‪ ،‬چي هللا جل جالله پر ما علم درلودى‪،‬‬
‫چي زه ددې وړتيا او استحقاق لرم‪ ،‬د همدې‬
‫ناشکرۍ لکبله هللا جل جالله قارون د خپل ټول مال‬
‫او دولت سره په مځکه نن ايستی او همداسي به په‬
‫‪.‬مځکه پسي ننوځي‬

‫همدا ډول هر ناشکره بنده‪ ،‬چي د نعمت د شکر په‬

‫ازمايښت کي ناکام سي نود نعمت څخه د بې برخي‬
‫کېدو سزا ورکول کېږي او يا به يې هماغه نعمت د‬
‫‪ .‬عذاب وسيله ګرځول کېږي‬
‫د دنيا د ازمايښتونو دوهمه کټګوري او برخه د صبر‬
‫امتحان دى‪ ،‬هللا جل جالله ځيني انسانان په صبر‬
‫ازمايي‪ ،‬په ځاني او جسماني مشکالتو او پرېشانيو‬
‫يې اخته کوي‪ ،‬د مالي کړاونو او تاوانونو سره يې‬
‫مخ کوي‪ ،‬د خپلوانو په مړينه او ستونزو يې ازمايي‬
‫د صبر امتحان د شکر تر امتحان ډېر سخت دى نو‬
‫ځکه يو انسان‪ ،‬چی په څوني اندازه هللا جل جالله‬
‫ته نژدې او مقرب وي په هماغه کچه په سختيو او‬
‫‪ .‬کړاونو کي ازمايل کېږي‬

‫لکه څه ډول‪ ،‬چي سعد رضي هللا عنه وايي‪ :‬د نبي‬
‫صلی هللا عليه وسلم څخه يو چا پوښتنه وکړه‪ :‬أي‬
‫الناس أشد بالء؟ په خلکو کي څوک د سختو کړاونو‬
‫او ازمايښتونو سره مخ کېږي؟‬
‫اِلنبياء ‪:‬رسول هللا صلی هللا عليه وسلم ورته وويل‬
‫ثم االمثل فاِلمثل يبتلى الرجل على حسب دينه فإن‬
‫كان صلبا في دينه اشتد بالؤه وإن كان في دينه رقة‬
‫هون عليه فما زال كذلك حتى يمشي على اِلرض مال‬
‫) رواه الترمذي وابن ماجه والدارمي( ذنب‬
‫ژباړه ‪ :‬نبيان عليهم الصالة والسالم تر بل هر چا د‬
‫سختو مصيبتونو سره مخ کېږي ورپسې‪ ،‬چي تر‬
‫نورو غوره وي د هغو وروسته چي بيا تر نورو‬
‫غوره وي‪ ،‬يو سړی د خپل ديانت په کچه په سختيو‬
‫ازمايل کېږي ‪ ،‬که په ديانت کي پياوړی وو نو د‬
‫هغه د مشکالتو ازمايښت سخت وي ‪ ،‬او که په‬
‫ديانت کي کمزورۍ وو نو د کړاونو ازمايښت يې پر‬
‫کمېږي‪ ،‬همدا ډول د کړاونو د ازمايښت سلسله‬
‫روانه وي څو پدې سختيوسره داسي د ګناه څخه‬
‫پاک وګرځي‪ ،‬چي د مځکي پر مخ به ګرځي خو هيڅ‬
‫‪.‬ګناه به هم نه لري‬
 ‫ددې ښکاره مثال د ابراهيم عليه السالم د ازمايښت‬
‫دى‪،‬هللا جل جالله ابراهيم عليه السالم د ډېرو غټو‬
‫ازمايښتونو سره مخا مخ کړ‪ ،‬آن تر دې‪ ،‬چي د خپل‬
‫زوی په حاللولو امر کړل سو‪ ،‬خو ابراهيم عليه‬
‫السالم پدې امتحان کي کامياب وګرځېد او په دنيا‬
‫کي د موفقيت زېرئ ورته ورکړل سو او د هللا جل‬
‫جالله د خليل ستر لقب او مقام يې تر السه کړی‪ ،‬د‬
‫ابراهيم عليه السالم د زوی د حاللولو قصه يوه‬
‫رښتنې واقعه ده‪ ،‬د ابراهيم عليه السالم پالر آزر او‬
‫قوم يې د بتانو عبادت کاوه‪ ،‬ابراهيم عليه السالم‬
‫هغو ته د توحيد دعوت ورکاوه خو هغو ايمان نه‬
‫راوړى آخر د هغو بتان يې ور مات کړل او بيا د‬
‫بتانو د ماتولو لکبله خپل قوم په غټ اور کي‬
‫وغورځاوه‪ ،‬خو هللا جل جالله هغه اور دده لپاره د‬
‫سالمتيا اور وګرځاوه‪ ،‬بيا يې د هللا جل جالله په‬
‫حکم شام ته هجرت وکړ‪ ،‬هلته د هللا جل جالله حکم‬
‫ورته وسو‪ ،‬چي خپله ښځه هاجر رضي هللا عنها او‬
‫د هغې څخه خپل ماشوم زوی اسماعيل عليه السالم‬
‫د مکې ناآباده سيمي ته بوځي او هلته يې پرېږدي‪،‬‬
‫ده همداسی وکړل‪ ،‬په دا مهال کي په مکه کي د‬
‫چيښاک اوبه ال هم نه وې او نه خلک هلته هستوګن‬
‫وه‪ ،‬بلکي وچ غرونه وه‪ ،‬چېري‪ ،‬چي کعبه شريفه‬
‫جوړه سوې ده هلته نژدې يې هاجر رضي هللا عنها‬
‫او اسماعيل عليه السالم پرېښول او په ژي کي يې‬
‫څه اوبه ورته پرېښودلې‪ ،‬ورڅخه رهي سو‪ ،‬هاجر‬
‫رضي هللا عنها په پسې سوه‪ ،‬چي چېري را څخه‬
‫ځي او په دا وچو غرونو کي مو چاته پرېږدې؟‬
‫ابراهيم عليه السالم جواب نه ورکاوه‪ ،‬ځکه‬
‫همداسي حکم ورته سوی وو آخر هاجر رضي هللا‬
‫عنها ورته وويل‪ ،‬چي ايا د هللا جل جالله همداسي‬
‫حکم درته سوی دى؟ ابراهيم عليه السالم د سر په‬
‫‪:‬اشاره ورته وويل‬
 ‫هو‪ ،‬نو هاجر رضي هللا عنها وويل‪ ،‬چي خبره‬
‫همداسي ده نو هللا جل جالله مو نه ضايع کوي‪،‬‬
‫ابراهيم عليه السالم ځني والړى او په شام کي د‬
‫خپلي بلي ښځي ساره رضي هللا عنها سره اوسېدی‬
‫او کله ناکله به مکې مکرمې ته د هاجر رضي هللا‬
‫عنها او اسماعيل عليه السالم و پوښتني ته ورتلی‪،‬‬
‫هللا جل جالله و هاجر رضي هللا عنها او اسماعيل‬
‫عليه السالم ته د زمزم د اوبو چېنه وبهېوله او‬
‫پر همدا اوبو د يمن د جرهم قبېلې څو کورنه هم‬
‫ورسره ټېک سول‪ ،‬همدا ماشوم‪ ،‬چي داسي سن ته‬
‫ورسېدی‪ ،‬چي د خپل پالر سره يې تګ او راتګ‬
‫کوالی سوای ‪،‬عمر يې د اوو کلنو يا لسو کلنو په‬
‫شاه وخوا کي سو‪ ،‬پدې سن او سال کي اوالد پر مور‬
‫او پالر تر بل هر وخت ډېر ګران وي‪ ،‬او تر بل هر‬
‫وخت يې سترګي په خونکي کيږي‪ ،‬همدا يو زوی يې‬
‫وو او د هغه څخه به په مياشتو مياشتو مسافر هم‬
‫وو‪ ،‬ځکه ابراهيم عليه السالم به د هللا جل جالله په‬
‫حکم زيات وخت په شام کي ؤ او د لږوخت لپاره به‬
‫پر هاجر رضي هللا عنها او اسماعل عليه السالم‬
‫راګرځېدی‪ ،‬په دا وخت کي ابراهيم عليه السالم د‬
‫يو بل ستر ازمايښت سره مخ سو‪ ،‬هغه داچي همدا‬
‫يو بچی چي ده درلودى او ډېر ورته محبوب ؤ او هم‬
‫به يې ډېر وخت په پردېسي کي شپې او ورځي ځني‬
‫تېرولې د هللا جل جالله د رضا لپاره حالل کړي‪،‬‬
‫ابراهيم عليه السالم دا الهي حکم د خپل زوی سره‬
‫شريک کړ ترڅو د خپل سپېڅلي بچي غبرګون ددې‬
‫ستر ازمايښت په وړاندي ځان ته معلوم کړي‪ ،‬هللا‬
‫جل جالله په قرآن کريم کي د خپل رښتني خليل او د‬
‫هغه د موفق بچي غبرګون ددې ستر ازمايښت په‬
‫وړاندي داسي بيان کړی دئ‪ ،‬چي ابراهيم عليه‬
‫يَا بُنَ َّي إِنِّي أَ َرى فِي ‪ :‬السالم خپل زوی ته وويل‬
‫‪.‬ا ْل َمنَ ِام أَنِّي أَ ْذبَ ُح َك فَا ْنظُ ْر َما َذا تَ َرى‬
‫ژباړه ‪ :‬اې زما زوی کيه ! ما په خوب کي وليدل‪. ،‬‬
‫چي زه تا حاللوم نو ته وګوره چي ستا څه نظر دی‬
‫؟‬

‫د دنيا د ژوند هره ! مسلمانانو وړونو او خويندو‬

‫شېبه او هره لحظه د ازمايښت او امتحان ده‪ ،‬دا هر‬
‫څه نعمتونه هللا جل جالله و انسانانو ته ورکړي‬
‫دي‪ ،‬انسان ته سترګي‪ ،‬غوږونه‪ ،‬ژبه‪ ،‬زړه ‪ ،‬الس او‬
‫پښې او د بدن نور ټول غړي هللا جل جالله ورکړي‬
‫دي‪ ،‬انسان ته يې د انسانيت ښکلی جسم او صورت‬
‫ورکړی دى هللا جل جالله پدې ټولو بدني نعمتونو‬
‫بندګان ازمايي‪ ،‬چي دا انسان دا سترګي ‪ ،‬غوږونه ‪،‬‬
‫ژبه او زړه د هللا جل جالله په ذکر او فکر‪ ،‬د هللا جل‬
‫جالله په عبادت او بندګي کي کارورڅخه اخلي او‬
‫که د بدن غړي د شيطان په ولکه او اختيار کي‬
‫‪.‬ورکوي او دګناه په کارونو کي کار ترې اخلي‬
 ‫دا د انسانانو په السونو کي شتمني‪ ،‬مال او دولت‬
‫ټول د هللا جل جالله لخوا څخه ورکول سوي دي او‬
‫بيا هللا جل جالله د انسانانو د ازمايښت لپاره په دغو‬
‫مالونو کي ځيني حقونه الزم کړي دي لکه عشر ‪،‬‬
‫زکات ‪ ،‬سرسايه ‪ ،‬اختری او داسي نور اسالمي‬
‫وجايب‪ ،‬ترڅو پدې سره هللا جل جالله انسان‬
‫وازمايي‪ ،‬چي دی ددې مال او دولت څخه لږ مقدار‬
‫يعني په سلو کي دوې نيمي افغانۍ زکات يا داسي‬
‫نوري وجيبې ځني ورکوي او که د هللا جل جالله‬
‫حکم تر پښو الندي کوي خو که د شيطان لخوا څخه‬
‫امر کړل سي‪ ،‬چي په اسراف او ګناه کي ټول مال‬
‫وښندي نو هلته بيا پور کولو ته ال هم تيار وي خو د‬
‫شيطان د حکم څخه سرلغړونه ورته پېغور‬
‫‪.‬ښکاري‬
‫هر مسلمان ته پکار ده‪ ،‬چي د غفلت د خوب څخه‬
‫راوپاڅي او پدې پوه سي‪ ،‬چي نن ورځ که موږ‬
‫خپلي سترګي‪ ،‬غوږونه‪ ،‬ژبه‪ ،‬زړه او نور بدن د هللا‬
‫جل جالله په عبادت کي ستړي او ستومانه نه کړو‬
‫نوبيامو هم د مرګي خزان په مخ کي دى دا ټول د‬
‫بدن غړي به مو د چنجيو خوراک او خاوري کېږي‬
‫‪ ،‬دا مال او دولت که نن د هللا جل جالله په الره کی‬
‫‪ .‬مصرف نه کړو‪ ،‬سبا دا هر څه شاته را څه پاتېږي‬
 ‫د ابراهيم عليه السالم قصه‪ ،‬چي هللا جل جالله په‬
‫قرآن کي ذکر کړې ده ددې قصې يو مقصد دادى‪،‬‬
‫چي مؤمنان په هغه پسي اقتدا وکړي‪ ،‬ابراهيم عليه‬
‫السالم دا مهال فقط يو زوی اسماعيل عليه السالم‬
‫درلودى‪ ،‬د هغه څخه يې شپې او ورځي په پردېسي‬
‫کي تېرولې څه مهال‪ ،‬چي اسماعيل عليه السالم د‬
‫خپل پالر کومکي وګرځېدى تله او راتله يې ورسره‬
‫کول نود هللا جل جالله حکم ورته وسو‪ ،‬چي ته دي‬
‫دا ګران بچی زما د رضا لپاره حالل کړه‪ ،‬دا زوی هللا‬
‫جل جالله ورکړی وو نو ابراهيم عليه السالم هم د‬
‫خپل رب لخوا څخه ورکول سوی نعمت يعني د ګران‬
‫زوی و قرباني کولو ته د خپل رب د غوښتنی سره‬
‫يَا بُنَ َّي إِنِّي ‪ :‬سم چمتو سو او خپل زوی ته يې وويل‬
‫ژباړه‪. :‬أَ َرى فِي ا ْل َمنَ ِام أَنِّي أَ ْذبَ ُح َك فَا ْنظُ ْر َما َذا تَ َرى‬
‫اې زما زوی کيه ! ما په خوب کي وليدل‪ ،‬چي زه تا‬
‫حاللوم نو ته وګوره‪ ،‬چي ستا څه نظر دئ؟‬
 ‫زوی يې هم د پالر په شان د خپل رب و حکم ته‬
‫ت ا ْف َع ْل َما ‪:‬غاړه کښېښودل او پالر ته يې وويل‬ ‫يَا أَبَ ِ‬
‫ين‬
‫صابِ ِر َ‬ ‫شا َء َّ‬
‫هللاُ ِم َن ال َّ‬ ‫)‪ (102‬تُ ْؤ َم ُر َ‬
‫ستَ ِج ُد ِني إِنْ َ‬
‫ژباړه ‪ :‬اې بابکه ! په کوم څه چي امر شوی يې هغه‬
‫وکړه‪ ،‬ژر به ما ان شاء هللا د صبر کونکو څخه‬
‫‪ .‬ومومې‬
 ‫د هللا جل جالله سره د هر شي خزانې‬
‫بېشماره دي‪ ،‬هللا جل جالله و هيچا او وهيڅ شي‬
‫ته اړتيا نه لري‪ ،‬هللا جل جالله چي د بندګانو څخه د‬
‫هغو د مال ښندني او سرښندني غوښتنه کوي دا‬
‫صرف او صرف د امتحان او ازمايښت د پاره کوي‬
‫ترڅو د بنده اخالص او په بندګۍ کي د هغه‬
‫رښتينتوب راڅرګند کړي‪ ،‬ابراهيم عليه السالم او‬
‫اسماعيل عليه السالم چي دواړه د هللا جل جالله و‬
‫حکم ته غاړي کښېښودلې او د هللا جل جالله د امر‬
‫د پر ځای کولو لپاره‪ ،‬چي څه يې په بشري توان کي‬
‫وه هغه يې وکړل او خپل اخالص او رښتينتوب يې‬
‫ثابت کړئ نو هللا جل جالله په دنيا کي د موفقيت او‬
‫کاميابۍ زېرى ورکړى ‪ ،‬د قربانۍ د پاره وړاندي‬
‫سوی زوی يې هم هللا جل جالله وروساتی او د بل‬
‫زوی يعني اسحق عليه السالم زېرى يې هم‬
‫‪:‬ورکړی‪ ،‬هللا جل جالله يې داسي حکايت کړی دى‬
‫ين (‪َ )301‬ونَا َد ْينَاهُ أَنْ يَا إِ ْب َرا ِهي ُم‬ ‫فَلَ َّما أَ ْ‬
‫سلَ َما َوتَلَّهُ لِ ْل َجبِ ِ‬
‫ص َّد ْق َت ُّ‬
‫الر ْؤيَا‬ ‫‪ )30(.‬قَ ْد َ‬

‫ژباړه‪ :‬نو څه مهال‪ ،‬چي دواړه د هللا جل جالله و‬

‫حکم ته تسليم سول او ابراهيم عليه السالم اسماعيل‬
‫عليه السالم پر ټيک باندي د حاللولو لپاره پرې‬
‫ايستی‪ ،‬او موږ ږغ پر وکړی‪ ،‬چي اې ابراهيمه عليه‬
‫السالم ! تا خپل خوب رښتنی کړ يعني په خوب کي‬
‫إِنَّا َك َذلِ َك نَ ْج ِزي ‪.‬درته سوئ امر دي پر ځای کړئ‬
‫ين‬ ‫ژباړه‪ :‬يقينا موږ همدا ډول )‪ (105‬ا ْل ُم ْح ِ‬
‫سنِ َ‬
‫‪.‬مخلصانو او احسان کونکو ته بدله ورکوو‬
‫يعني هر بنده‪ ،‬چي په اخالص د هللا جل جالله بندګي‬
‫کوي او د هللا جل جالله حکم ته ځان تسليموي د هللا‬
‫جل جالله د نعمتونو شکر ادا کوي او په مصيبت او‬
‫پرېشانيو کي صبر کوي‪ ،‬نو هغو ته و دې ته ورته‬
‫‪.‬بدله او ثواب ورکوو‬

‫ابراهيم عليه السالم چي خپل زوی قربانۍ ته‬

‫وړاندي کړئ‪ ،‬نو هللا جل جالله په وروستيو امتونو‬
‫کي ښه نېک نوم او شهرت ورکړئ‪ ،‬قربانۍ ته‬
‫وړاندي سوی زوی يې ور وژغوره او په عوض کي‬
‫يې هللا جل جالله فديه ورکړه هغه د فديې مږ يې پر‬
‫ځای حالل کړ‪ ،‬او د بل داسي زوی زېری يې ورکړ‪،‬‬
‫چي هغه به هم صالح او نبي وي لکه څنګه‪ ،‬چي په‬
‫وروستيو آياتونو کي هللا جل جالله داسي فرمايلي‬
‫ين ‪:‬دي‬ ‫ق نَبِيًا ِم َن ال َّ‬
‫صالِ ِح َ‬ ‫)‪َ (112‬وبَش َّْرنَاهُ بِإ ِ ْ‬
‫س َحا َ‬
‫ژباړه‪ :‬او موږ و ابراهيم عليه السالم ته د اسحاق‬
‫زوی زېری ورکړى‪ ،‬چي هغه به هم نبي او د‬
‫‪ .‬صالحانو څخه وي‬
‫مسلمانانو وړونو او خويندو ! په موږ او تاسو کي‬
‫بډايان او شتمن کسان هم و دې ته په ورته خو په‬
‫ډېر معمولي امتحان ازمايل کېږي‪ ،‬هغه داچي په‬
‫لوی اختر کي قربانۍ وکړو‪ ،‬پسه‪ ،‬بزه يا لږ تر لږ د‬
‫اوښ يا غوايي په اوومه برخه کي د قربانۍ کولو‬
‫ګډون وکړو‪ ،‬ترڅو په ابراهيم عليه السالم پسې د‬
‫اقتدا کولو په ترڅ کي د هغه د ستر امتحان ياد تازه‬
‫وساتو او هم يې پر هر ورېښته ثواب الس ته‬
‫ول‬
‫س ِ‬ ‫راوړو‪َ .‬ز ْي ِد ْب ِن أَ ْرقَ َم رضي هللا عنه وايي د َر ُ‬
‫هللا ‪ :‬صلی هللا عليه وسلم ملګرو وويل‬ ‫سو َل َّ‬‫يَا َر ُ‬
‫اح ُّي؟‬
‫ض ِ‬‫اې د هللا جل صلی هللا عليه وسلم ِ َما َه ِذ ِه ْاِلَ َ‬
‫جالله رسوله صلی هللا عليه وسلم دا قرباني څه‬
‫شی ده‪ ،‬چي موږ يې کوو؟‬
‫سنَّةُ ‪:‬رسول هللا صلی هللا عليه وسلم ورته وول‬ ‫ُ‬
‫دا ستاسو د پالر ابراهيم عليه السالم أَبِي ُك ْم إِ ْب َرا ِهي َم‬
‫‪ :‬سنت او تګ الره ده‪ ،‬هغو وويل‬

‫هللاِ صلی هللا عليه وسلم‬ ‫؟نو فَ َما لَنَا فِي َها يَا َر ُ‬
‫سو َل َّ‬
‫موږ لره پدې قربانۍ کولو کي څه اجوره راکول‬
‫کېږي؟ رسول هللا صلی هللا عليه وسلم ورته وويل‬
‫سنَةٌ ‪:‬‬ ‫ابن ماجه ) پر هر ورېښته يې ( بِ ُك ِّل َ‬
‫ش َع َر ٍة َح َ‬
‫‪ .‬نيکي درکول کېږي‬

‫و باهلل توفيق‬