‫‪1‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪2‬‬

 ‫زموږ د دښمنانو تور تاريخ او شومي موخي‬ ‫د کتاب نوم‪:‬‬
‫د کتاب اصلي نوم‪:‬‬
‫اسم الكتاب بالعربية‪:‬‬
‫عبدالمالک «همت»‬ ‫ليكوال‪:‬‬
‫ژباړن‪:‬‬
‫موضوع‪:‬‬
‫لومړي (ديجیتال)‬ ‫د چاپ شمير‪:‬‬
‫وری ‪ 1395‬هـ ش ‪ -‬رجب ‪ 1437‬هـ ق‬ ‫د چاپ تاریخ‪:‬‬
‫سرچينه‪:‬‬

‫دا کتاب د عقیدې د کتابخانې سایت نه داونلود شوی دی‪.‬‬

‫‪www.aqeedeh.com/pa‬‬
‫‪book@aqeedeh.com‬‬ ‫برښنا لیک‪:‬‬
‫د موحدینو ګروپ ویب پاڼو‬

‫په عقيدې سايت کې ددغه کتاب خپرول‪ ،‬دهغه د ټولو محتواوو‬

‫سره دسايت د همغږۍ په معنا نه ده‪.‬‬

‫‪contact@mowahedin.com‬‬
‫‪3‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫زﻣﻮږ‬
‫د د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ‬

‫ﻟﻴﻜﻮال او ژﺑﺎړن ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﺎﻟﻚ ” ﻫﻤﺖ “‬

‫ﺧﭙﺮﻧﺪوى ‪ :‬ﻣﻴﻮﻧﺪ ﺧﭙﺮوﻧﺪوﻳﻪ ټﻮﻟﻨﻪ‬

‫‪ 138۷‬ل‪.‬‬
‫‪138۷‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪4‬‬

‫د دې ﻛﺘﺎب ټﻮل ﺣﻘﻮق د ﺧﭙﺮووﻧﻜﻲ ﺳﺮه ﺧﻮﻧﺪي دي‪.‬‬

‫
‬
‫د ﻛﺘﺎب ﻧﻮم ‪:‬‬

‫زﻣﻮږ د دښﻤﻨﺎﻧﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫
ﻟﻴﻜﻮال او ژﺑﺎړن ‪ ............................... :‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ » ﻫﻤﺖ « ◘‬

‫
ﻛﻤﭙﻮز او ډﻳﺰاﻳﻦ ‪ ...................................... :‬د ﻟﻴﻜﻮال ﻟﺨﻮا ◘‬
‫
ﻛﻤﭙﻴﻮټﺮ ﺳﻤﺒﺎﻟﻮوﻧﻜﻰ ‪ ............................. :‬ﻧﻨګﻴﺎﻟﻰ » ﻫﻤﺖ « ◘‬
‫
ﺧﭙﺮﻧﺪوى ‪ ................................... :‬ﻣﻴﻮﻧﺪ ﺧﭙﺮوﻧﺪوﻳﻪ ټﻮﻟﻨﻪ ◘‬
‫‪138۷‬ل‪.‬ﻛﺎل ) ﻟﻮﻣړى ﭼﺎپ ( ◘‬
‫
د ﭼﺎپ ﻛﺎل ‪138۷ .............................. :‬‬
‫
د ﭼﺎپ ځﺎى ‪ ) ........ :‬د ﻣﻴﻮﻧﺪ د ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳﻲ ټﻮﻟﻨﻲ ﻣﻄﺒﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ ( ◘‬
‫◘‬ ‫
ﭘﺘﻪ‪:‬د ﻓﺎرﻣﺴﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺗﺮڅﻨګ‪ ،‬ﻣﻌﺎرف ﻣﻄﺒﻌﯥ ﺗﻪ ﻣﺨﺎﻣﺦ ټﻴﻠﻔﻮن‪2103569 :‬‬

‫
ګﺮځﻨﺪه ټﻠﻴﻔﻮﻧﻮﻧﻪ‪ 0700284954 ............... :‬او‪◘ 0700295214‬‬

‫
ﺑﻠﻪ ﭘﺘﻪ ‪ ....... :‬ﻛﺎﺑﻞ‪ :‬ﺻﺪارت څﻠﻮر ﻻرى ‪ ،‬ﺳﺒﺎ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ‪ ،‬ټﻴﻠﻔﻮن ‪◘ 2200455 :‬‬
‫
ګﺮځﻨﺪه ټﭙﻠﻔﻮن ‪ ، 0 799 320366 .................. :‬ﭘﺴټ ﺑﻜﺲ ‪◘1278 :‬‬
‫
ﭘﯧښﻮر‪ :‬دﻫﻜﻲ ﻧﻌﻠﺒﻨﺪي‪ ،‬ﻗﺼﻪ ﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺎزا ‪ ،‬ﺳﺒﺎ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ‪ ،‬ټﻴﻠﻔﻮن‪◘ 0912565520 :‬‬
‫‪◘ 033393813060‬‬ ‫
ګﺮځﻨﺪه ټﻴﻠﻔﻮﻧﻮﻧﻪ ‪3005946329 ........... :‬‬
‫‪ 3005946329‬ــ ‪033393813060‬‬

‫
ﭘﺴټ ﺑﻜﺲ ‪◘ U..P.O. BOX 795 .................................... :‬‬

‫
ﺑﺮﯦښﻨﺎ ﻟﻴﻚ ‪◘ E – Mail : maiwand@asia.com ................... :‬‬
‫
د ﭼﺎپ ﺷﻤﯧﺮ ‪ .................................................... :‬زر ټﻮﻛﻪ ◘‬
‫( اﻓﻐﺎﻧۍ ◘‬ ‫
د ﻛﺘﺎب ﺑﻴﻪ ‪) .............................................. :‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻗﺮآﻧﻲ ﻣﺮﻏﻠﺮي ‪:‬‬

‫‪tβθö ±‬‬
‫† ‪t ƒø‬‬ ‫‪Ÿ ρu …µç Ρt θö ±‬‬
‫‪s ω‬‬ ‫† ‪t ƒø‬‬
‫! ‪s ρu‬‬ ‫™≈ ‪Ï ≈=n‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪y ‘Í β‬‬
‫‪t θóä =kÏ 7t ƒã ‬‬
‫‪š‬‬ ‫﴿ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬

‫¡‪ ] ﴾ ∩⊂∪ $7Y Š‬ااب ‪[٣٩ :‬‬

‫‪Å m‬‬ ‫’ ‪« $$ /Î‬‬
‫! ‪y‬‬ ‫! ‪4 ∀s .x ρu 3‬‬ ‫‪ )Î #‰‬‬
‫‪© #$ ω‬‬ ‫‪´ n‬‬
‫‪t &r‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ ) :‬دا د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره د اﷲ ﻛړﻧﻼر ده( ﭼـﻲ د اﷲ ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧـﻪ‬
‫رﺳﻮي او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ څﺨﻪ ﺑﯧﺮﻳږي او ﻟﻪ ﻳﻮه ﺧﺪاﻳﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ ﻟﻪ ﻫﻴﭽﺎ څﺨﻪ ﻧـﻪ‬
‫ﺑﯧﺮﻳږي او د ﻫﺮي ﺑﯧﺮي او ﺧﻄﺮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﻫﻤﺪا اﷲ ﻛﺎﻓﻲ دى ‪.‬‬

‫‪Y ƒ‰‬‬
‫‪∩∠⊃ ∪ # ‰‬‬ ‫™ ‪Ï‬‬ ‫! ‪Z θö %s #( θ9ä θ%è ρu‬‬
‫‪y ω‬‬ ‫‪à ?® #$ #( θΖã Βt #u ‬‬
‫)‪© #$ #( θ‬‬ ‫﴿ ‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪Æ Ü‬‬
‫‪©!#$ ì‬‬ ‫‪Ï ƒã Βt ρu 3 Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /t θΡç Œè Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫ ‪ä 9s ö‬‬
‫‪Ï óø ƒt ρu /ö 3‬‬
‫‪ä =n ≈ϑ‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä 9s x‬‬
‫‪ô =Î Á‬‬
‫‪ó ƒã‬‬

‫‪¸ Šà‬‬
‫‪ ] ﴾ ∩∠⊇∪ $ϑ‬ااب ‪٧٠ :‬ـ‪[٧١‬‬ ‫‪Ï ã‬‬
‫‪t #—· θö ùs —y $ùs ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬
‫™‪s ùs …&ã !s θ‬‬
‫‪ß ‘u ρu‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬اى ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻮ ! ﻟﻪ اﷲ څﺨﻪ وﺑﯧﺮﯦږئ او رﺷـﺘﻴﺎ ﺧﺒـﺮي ﻛـﻮئ څـﻮ‬
‫اﷲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭼﺎري ﺳﻤﻲ ﻛړي او ﺳﺘﺎﺳﻲ ګﻨﻬﻮﻧﻪ وﺑﺨښﻲ ‪ .‬ﻫﺮ څﻮك ﭼﻲ‬
‫د اﷲ او د ﻫﻐﻪ د رﺳﻮل اﻃﺎﻋﺖ وﻛړي ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟﻮى ﺑﺮى ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړ‪.‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ډاﻟ‪: ９‬‬
‫ﻫﻐـــﻮ ﺗـــﻪ ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ د دښـــﻤﻨﺎﻧﻮ؛ﻳﻌﻨﻲ‬

‫د اﻣﺮﻳﻜـــﺎﻳﻲ او اروﭘـــﺎﻳﻲ ﻧـــړۍ ﺧـــﻮرو‬

‫ﻣﺎدي ﭘﺎﻟﻮ ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ او ﺻﻠﻴﺒﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺷـــﻮﻣﻮ او ﻧـــﺎوﻟﻮ ﻣﻮﺧـــﻮ او ﺗﻮﻃﺌـــﻮ ﻳـــﯥ ﺳـــﺮ‬

‫ﺧﻼص دى او ﻟﻪ اﺳـﻼﻣﻲ اُرﺷـﻮګﺎﻧﻮ څﺨـﻪ‬

‫د دوى ﭘﻪ وړاﻧﺪي اﺗﻠﻮاﻟﻪ ﻧﻨګﻪ ﻛﻮي‪.‬‬

‫» ﻫﻤﺖ «‬
‫‪9‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺳﺮﻟﻴﻜﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﺦ‬ ‫ﺳﺮﻟﻴﻚ‬ ‫‪２－‬ﻪ‬

‫‪۱۳‬‬ ‫اﻟﻔﺎظ‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۱۵‬‬ ‫ﺳـــﺮﻳـﺰه‬ ‫‪۲‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﻟﻮﻣړﻧۍ څﺮګﻨﺪوﻧﻲ‬ ‫‪۳‬‬
‫‪27‬‬ ‫اﺳﻼم او ﻛﻔﺮ او د اﺳﻼم ﺳﺮه د ﻛﻔﺮ د دښﻤﻨۍ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ‬ ‫‪۴‬‬
‫‪32‬‬ ‫ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟګړې ‪ ،‬د ﻟﻮﯦﺪﻳﺰ ښﻜﯧﻼك ﭘﻴﻼﻣﻪ‬ ‫‪۵‬‬
‫‪36‬‬ ‫د ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟګړو ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮﻟﻮ ﺳﺮه د اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻪ‬ ‫‪6‬‬
‫‪۵۰‬‬ ‫د ﺣﺮﻣﻴﻨﻮ ﺷﺮﻳﻔﻴﻨﻮ او ﺣﺎﺟﻴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ د ﻛﻔﺎرو ﺗﻮﻃﺌﯥ او ﻣﻈﺎﻟﻢ‬ ‫‪۷‬‬
‫‪۵4‬‬ ‫ﭘﻪ اُﻧﺪﻟُﺲ ﻛﻲ د ﻟﻮﯦﺪﻳﺰﻳﺎﻧﻮ زړه ﺑﻮږ ﻧﻮوﻧﻜﻲ ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪۸‬‬
‫‪65‬‬ ‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ څﺮګﻨﺪﯦﺪه او د اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا د ﻫﻐﯥ د اﺻﻠﻲ اوﺳﯧﺪوﻧﻜﻮ ﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛﯧﺪه‬ ‫‪۹‬‬
‫‪65‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ دﻣﺨﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ور ﻏﻠﻲ وه‬ ‫‪۱۰‬‬
‫‪68‬‬ ‫ﻛﺮﻳﺴټـﻒ ﻛﻮﻟﻤﺐ‬ ‫‪۱۱‬‬
‫‪70‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ څﻨګﻪ وﻣﻮﻧﺪل ﺳﻮه؟‬ ‫‪۱۲‬‬
‫‪۸4‬‬ ‫د اﻓﺮﻳﻘﺎ ښﻜﯧﻠﻮل‬ ‫‪۱۳‬‬
‫‪۹1‬‬ ‫د اﻧګﺮﯦﺰاﻧﻮ او ﻧﻮرو د ﺗﺮﻫګﺮﻳﻮ ﭘﯧﺮ‬ ‫‪۱۴‬‬
‫‪۹3‬‬ ‫ﭘﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻮ ﭘﻴﻞ‬ ‫‪۱۵‬‬
‫‪102‬‬ ‫ﻟﻮﯦﺪﻳﺰﻳﺎن ﻧﻮرو ﺗﻪ د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻪ ﻧﻪ ګﻮري‬ ‫‪16‬‬
‫‪۱۰5‬‬
‫‪۱۰5‬‬ ‫د آزادۍ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻛﻪ د ښﻜﯧﻼك او ﻧړﻳﻮاﻟﻲ ﺗﺮﻫګﺮۍ ﺳﻤﺒﻮل؟‬ ‫‪۱۷‬‬
‫‪۱۰6‬‬
‫‪۱۰6‬‬ ‫د ﻧړﻳﻮال ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﻮى ﻟﯧﻮﻧﺘﻮب‬ ‫‪18‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪10‬‬

‫‪۱۱7‬‬
‫‪۱۱7‬‬ ‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ اﺻﻠﻲ ﻣﻘﺼﺪ څﻪ دى؟‬ ‫‪۱9‬‬
‫‪121‬‬ ‫د ﺑﺶ ښﻜﯧﻼﻛﻲ ډﻛټﻮرﻳﻦ‬ ‫‪20‬‬
‫‪127‬‬
‫‪127‬‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻇﻠﻢ وي او ﻫﻢ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ وي ؟‬ ‫‪۲1‬‬
‫‪132‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ د ﺳﺘﺮ ﺧﻄﺮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړې ده‬ ‫‪۲2‬‬
‫‪146‬‬
‫‪146‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻮره دﻏﺴﻲ ﻣﻐﺮوره ﻧﻪ ﺳﻲ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧﺪﻻى‬ ‫‪3۲‬‬
‫‪149‬‬
‫‪149‬‬ ‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د زوال ﻧﺨښﻲ‬ ‫‪۲4‬‬
‫‪157‬‬
‫‪157‬‬ ‫اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻤﺰورې ووﻳﻨﻲ‬ ‫‪۲5‬‬
‫‪160‬‬ ‫د ډاﻟﺮ او ﻳﻮرو ﺟګړه‬ ‫‪۲6‬‬
‫‪163‬‬
‫‪163‬‬ ‫ﻟﻮى څښﺘﻦ ﭘﺘﯧﻴﻠﯥ ده ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎرﻛﺎﻟﻪ واﭼﻮي‬ ‫‪27‬‬
‫‪166‬‬
‫‪166‬‬ ‫د ښﻜﯧﻼﻛﻲ داړه ﻣﺎراﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﻧﻴﻮل ﺳﻮي ځﺎﻳﻮﻧﻪ‬ ‫‪۲8‬‬
‫‪168‬‬
‫‪168‬‬ ‫ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛﻲ د ﺑﺮﺗﺎﻧﻴﯥ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮې‬ ‫‪۲9‬‬
‫‪173‬‬
‫‪173‬‬ ‫ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮې‬ ‫‪30‬‬
‫‪176‬‬
‫‪176‬‬ ‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﺨﻮا راﻧﻴﻮل ﺳﻮي اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻪ‬ ‫‪۳1‬‬
‫‪177‬‬
‫‪177‬‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻣﺴﺘﻌﻤﺮې‬ ‫‪۳2‬‬
‫‪181‬‬ ‫ﻧﻮري ﻣﺴﺘﻌﻤﺮې‬ ‫‪۳3‬‬
‫‪184‬‬
‫)‪ (۴۴‬ﻛﺎﻟﻪ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ اﻟﺠﺰاﻳﺮ ﻛﻲ د ﻓﺮاﻧﺴﯥ د اټﻮﻣﻲ ازﻣﻮﻳﻨﻮ ﺧﻄﺮ ﻧﺎﻛﻲ اﻏﯧﺰي ‪184‬‬ ‫‪۳4‬‬
‫‪190‬‬ ‫د ګﻮاﻧټﺎﻧﺎﻣﻮ ﺑﯥ ﻟﻨډ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪۳5‬‬
‫‪193‬‬
‫‪193‬‬ ‫ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮځﻲ اډې‬ ‫‪۳6‬‬
‫‪195‬‬
‫‪195‬‬ ‫ﭘﻴﻨټﺎګﻮن‬ ‫‪37‬‬
‫‪199‬‬
‫‪199‬‬ ‫ﺳﻲ آى اى او اف ﺑﻲ آى‬ ‫‪۳8‬‬
‫‪204‬‬
‫‪204‬‬ ‫د ﺗﺮﻳﺎﻛﻮ اﺻﻠﻲ دودووﻧﻜﻲ او ﺳﻮداګﺮ څﻮك دي؟‬ ‫‪۳9‬‬
‫‪214‬‬
‫‪214‬‬ ‫ﺟﻲ ﺳﻴﻮن او ﺟﻲ اﻳټ‬ ‫‪40‬‬
‫‪217‬‬
‫‪217‬‬ ‫د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻣﺎﻫﻴﺖ‬ ‫‪۴1‬‬
‫‪2 23‬‬ ‫ﻧﺎټﻮ ) د ﺷﻤﺎﻟﻲ اټﻼ ﻧټﻴﻚ د ﺗړون ﺳﺎزﻣﺎن (‬ ‫‪۴2‬‬
‫‪۲۲6‬‬
‫‪۲۲6‬‬ ‫ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم‪ ،‬ﻣﻮﺧﻲ او اﻫﺪاف‬ ‫‪۴3‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫‪234‬‬
‫‪234‬‬ ‫ﻧړﻳﻮال ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻪ‬ ‫‪۴4‬‬
‫‪234‬‬
‫‪234‬‬ ‫د ﭘﻴﺴﻮ ﻧړﻳﻮال ﺻﻨﺪخ ) ﻧړﻳﻮال وﺟﻬﻲ ﺻﻨﺪوق(‬ ‫‪۴5‬‬
‫‪236‬‬
‫‪236‬‬ ‫ﻧړﻳﻮال ﺑﺎﻧﻚ‬ ‫‪۴6‬‬
‫‪238‬‬
‫‪238‬‬ ‫د ﺗﻌﺮﻓﯥ او ﺗﺠﺎرت ﻋﻤﻮﻣﻲ ژﻣﻨﻠﻴﻚ‬ ‫‪47‬‬
‫‪239‬‬
‫‪239‬‬ ‫د اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﻜﺎرﻳﻮ او ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫‪۴8‬‬
‫‪241‬‬
‫‪241‬‬ ‫د ﻧړۍ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺮګﻪ ‪(World Economic Forum):‬‬ ‫‪۴9‬‬
‫‪242‬‬ ‫آﺳﻴﺎﻳﻲ ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎﻧﻚ‬ ‫‪50‬‬
‫‪2 43‬‬ ‫د ﻧړۍ د ﺗﺠﺎرت ﺳﺎزﻣﺎن ‪World Trade Orgnisation - WTO‬‬ ‫‪۵1‬‬
‫‪247‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪7‬‬ ‫د اﻧﺠﻮګﺎﻧﻮښﻜﻠﻲ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺮﻏﯧړﻧﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪۵2‬‬
‫‪260‬‬ ‫آ ﻳﺎ ﭘﻮﻫﯧږئ ﭼﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮﻛﻮرﻳﺎﻳﻲ اﺗﺒﺎع ﭘﺮ څﻪ ﺷﻲ ﻧﻴﻮﻟﻲ وه؟‬ ‫‪۵3‬‬
‫‪264‬‬
‫‪264‬‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن څﻨګﻪ د اﻣﺮﻳﻜﯥ ﻣﺮﻳﻰ ﺳﻮ ؟‬ ‫‪۵4‬‬
‫‪266‬‬
‫‪266‬‬ ‫د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪوﻧﻪ او اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫‪55‬‬
‫‪270‬‬ ‫د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد دﻏﻪ ﺑﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪﻟﻮن ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي‬ ‫‪56‬‬
‫‪276‬‬
‫‪276‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د څﻪ ﻟﭙﺎره ﺟﻨګﻴږي ؟‬ ‫‪57‬‬
‫‪286‬‬
‫‪286‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﺗﺼﺎدم‪ ،‬ﺗﯧﻞ او دﻛﻔﺮي ﻧړۍ ﺳﺮه ډﻏﺮي وﻫﻮﻧﻜﻰ ځﻮاك‬ ‫‪58‬‬
‫‪2 93‬‬ ‫ﻣﻮږ او ښﻜﯧﻼﻛـګﺮان‬ ‫‪59‬‬
‫‪295‬‬
‫‪295‬‬ ‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺧﻠﻜﻮ دښﻤﻨﺎن‬ ‫‪60‬‬
‫‪297‬‬
‫‪297‬‬ ‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ دوﺳﺘﻲ ﭘﻪ ﺑﺎور ﻧﻪ ده‬ ‫‪61‬‬
‫‪303‬‬
‫‪303‬‬ ‫د ﻛﻔﺎرو ﺳﺮه ﻫﻤﻜﺎري اودوﺳﺘﻲ ﻧﻪ ده روا‬ ‫‪62‬‬
‫‪32 2‬‬ ‫اﺧﻴﺴﺘﻠﻴﻚ‬ ‫‪63‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪12‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫اﻟـﻔـﺎظ‬

‫د ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻜﻮال اﻟﻔﺎظ او ﺧﺒـﺮي ﺗـﺮ ټﻮﻟـﻮ ښـﻜﻠﻲ دي ﭼـﻲ زړه او اروا ﻳـﯥ‬
‫د وﻃــﻦ ﭘــﻪ درد دردﻣــﻦ وي ‪ .‬ﺗــﺮ ټﻮﻟــﻮ ښــﻜﻠﯥ ﻟﻴﻜﻨــﻪ ﻫﻐــﻪ ده ﭼــﻲ ﺣــﻖ او‬
‫رﺷﺘﻴﺎ ﺧﺒﺮي ﭘﻜښﻲ ﺳﻮي وي ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻜﻨـﻪ ﭼـﻲ د ﻇﻠـﻢ ‪ ،‬ﺑـﯥ ﻋـﺪاﻟﺘۍ او‬
‫ﻣﺮﻳﻴﺘﻮب ﭘﺮ ﺿﺪ وي ‪.‬‬
‫ﭘټﻪ ﺧﻮﻟﻪ اوﺳﯧﺪل ښﻪ ﻛﺎر دى ‪ ،‬ﺧﻮ د ﻳﻮه ﻟﻴﻜـﻮال ﭘټـﻪ ﺧﻮﻟـﻪ اوﺳـﯧﺪل‬
‫ﻫﻴڅﻜﻠــﻪ ښــﻪ ﻛــﺎر ﻧــﻪ ګڼــﻞ ﻛﻴــږي‪ .‬د ده ﺧﺒــﺮي زﻳــﺎت ارزښــﺖ ﻟــﺮي ‪.‬‬
‫ﻟﻴﻜﻮال ﺗﻪ ښﺎﻳﻲ ﭼﻲ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻣﺎﺗﻪ ﻛړي ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧـﻪ ﻫﻴﻠـﻪ او ﺣـﻖ ﺑـﻪ ووژل‬
‫ﺳﻲ ‪ .‬ډﯦﺮ ﻟﻴﻜﻮال ﭼﻲ ﭘټﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻮي دي رﺷﺘﻴﺎ ﻳﯥ وژﻟﯥ ‪ ،‬ﻣﺎﺗﻪ ﻳﯥ‬
‫ﻣﻨﻠﯥ او دﻏﻪ ﻋﻤﻞ ﻳﯥ د ﻇﺎﻟﻢ د ﭘﻠﻮۍ ﻣﺘﺮادف دى‪.‬‬
‫د ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ دﻧﺪه ده ﭼﻲ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ او ﭘﺎڅﻮن ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻣﻞ او ﻣﻠګﺮى ﺳﻲ‬
‫‪ ،‬ﭘﻪ ﻗﻠﻢ ﺟﻬﺎد وﻛړي ‪ ،‬ﻧﻬﻴﻠﻴﻮ ﺗﻪ ﻣﺎﺗﻪ ورﻛړي او د ﺣﻖ ﻻر روښﺎﻧﻪ ﻛړي ‪.‬‬
‫د رﺷﺘﻴﺎ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ اﺗﻼﻧﻮ ﺧﺒﺮي ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د ﺑﯥ ﺿﻤﻴﺮو ﺿﻤﻴﺮوﻧﻪ وﻳښﻮي‬
‫او ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﭘﻠﻮه ﭘﺮ ﻇﺎﻟﻢ او دښﻤﻦ ﻣﺮګﻮﻧﻰ ګﻮزار ﻛﻮي ‪ .‬د ده ﺧﺒـﺮي ﭼـﺎرواﻛﻲ‬
‫اړﺑﺎﺳﻲ ﭼﻲ ﺧﭙﻠﻲ ﻧﺎوړي ﻛړﻧﻲ ﺳﻤﻲ ﻛړي او ﺣﻖ ﺗﻪ ﻏﺎړه ﻛښﯧږدي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﺗﯧﺮو ﻣﻬﺎﻟﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺳﺘﺮو ﺳﺘﺮو ﻓﺮﻫﻨګﻮﻧﻮ او ﻓﻠﺴﻔﻮ ﺗﻪ ﻳﻮازي اﻟﻔـﺎﻇﻮ‬
‫ﻣﺎﺗﻪ ورﻛړې ده ‪ .‬ﻟﻪ اﻟﻔﺎﻇﻮ څﺨﻪ زرګﻮﻧﻪ ﺳﺘﻮري زﯦږي ‪ .‬رﺷﺘﻴﺎ ﺧﺒـﺮي‬
‫دروﻏﺠﻦ واﻛﻤﻦ ﻟﻪ ﺗﺨﺖ او ﺗﺎﺟﻪ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﻮي ‪.‬‬
‫د ﺣــﻖ څﺮګﻨﺪوﻧــﻪ ﻧــﻪ ﻳــﻮازي ﭘــﻪ ټﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ ﻣﺜﺒــﺖ ﺑــﺪﻟﻮن راوﻟــﻲ ‪ ،‬ﺑﻠﻜــﻲ‬
‫د ﻣﻈﻠﻮﻣـــﺎﻧﻮ ﭘـــﺮ ټﭙﻮﻧـــﻮ د ﭘټﻴـــﻮ اﻳـــښﻮوﻟﻮ دﻧـــﺪه ﻫـــﻢ ﺗـــﺮ ﺳـــﺮه ﻛـــﻮي‪ .‬دﺣـــﻖ‬
‫څﺮګﻨﺪول د ﻇﻠﻢ ﭘﻪ ﺗﻮرو ﺷﭙﻮ ﻛﻲ د ﻧﻮر څﻠﻲ ﺑﺎﻟﻪ ﺳﻲ ‪ ،‬د ﺟﺒﺮ ﭘﻪ زﻧﺪاﻧﻮﻧﻮ‬
‫ﻛﻲ د ﭘﺮﺗﻮ وګړو زﻧځﻴﺮوﻧﻪ ﻣﺎﺗﻮي ‪ ،‬ﭘﻪ ﻣځﻜﻪ ﻛﻲ د ﻣﻴﻨﻲ او ﻳﻮواﻟﻲ ﺗﺨﻢ‬
‫ﻛﺮي او ﻻرښﻮوﻧﻜﻮ ﺗﻪ د وګړو د زړوﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس راوړﻟﻮ ﻻري ﭼﺎري ښﻴﻲ ‪.‬‬
‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﻟﻴﻜﻮال ﭘټﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﻛﯧﺪل ﻫﻴڅ ﻧﻪ ښﺎﻳﻲ ‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪14‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺳــﺮﻳﺰه‬

‫     
   ‪:‬‬
‫ﻳﻮ ﺧﻮ د ﻏﻠﻴﻤﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮ د ﻣﺰدوراﻧﻮ او ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎﻧﻮ ﻏﻮﻟـﻮوﻧﻜﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت او‬
‫ډﻧ‪６‬ورې دي ﭼﻲ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻧﺎﭘﻮﻫﺎن ﻳﺎ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻇﺎﻟﻤﻮ ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ﻟـﻪ ﻧـﺎدودو او ﻧـﺎوړو‬
‫ﻛ‪７‬ﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﺗﻨ‪ ，‬ﺳـﻮي او زور‪４‬ـﺪﻟﻲ و‪－‬ـ‪７‬ي ﭘـﻪ ﺗ‪５‬ـﺮوزي او ﺑـﻞ ﺣﻘﻴﻘـﺖ دى‪.‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﻲ ﻟﻪ ﺗ‪５‬ﺮو ﭘﻨ‪％‬ﻮ ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ＇ﺨﻪ ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪％‬ﻮ ＊ـﻜ‪５‬ﻼﻛ‪／‬ﺮو او اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‬
‫ﻧ‪７‬ۍ ﺧﻮرو ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ د ‪－‬ﺮدي ﻧـ‪７‬ۍ اﻣـﻦ او اﻣـﺎن او د اﻧـﺴﺎﻧﻲ آزادۍ ﺑﻨـﺴ＂ﻴﺰ‬
‫ارز＊ﺘﻮﻧﻪ ‪６－‬وډ ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬د اروﭘﺎ ﺳﭙﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻜﻲ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﻣﺤﺪودي اُرﺷﻮ ＇ﺨﻪ‬
‫راووﺗﻞ‪ ،‬د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪ ＃‬ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د ﻟﻮټ او ﺗﺎړاك داﺳﻲ ﻳـﻮه ﻧـﺎوړه‬
‫ﻟ‪７‬ۍ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ه ﭼﻲ د اﻧﺴﺎن اروا ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﺟﺒﻴـﺮه ﻛ‪５‬ـﺪوﻧﻜﻲ ﺗﺎواﻧﻮﻧـﻪ واړول او‬
‫د ﻫﻐﻪ ﺟﺴﻢ ﻳ‪ ３‬داﺳﻲ ！ﭙﻲ ！ﭙﻲ ﻛ‪ ７‬ﭼﻲ درﻣﻠﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ﺮه ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ＊ﻜﺎري‪.‬‬
‫دې ﻟ‪７‬ۍ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ د ډ‪４‬ﺮو ﺑﺪو ﻇﻠﻤﻮﻧـﻮ او د وﻟـﺴﻮﻧﻮ د ﺗﻮﻛﻤﻮﻧـﻮ د ﻟـﻪ‬
‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﻟﻪ ډ‪４‬ﺮو ﻧﺎوړو ﭘ‪＋５‬ﻮ ＇ﺨﻪ ډك ﻛ‪.７‬‬
‫د دﻏﻮ ﺳﺮا＊ﻮ او ‪＄‬ﻨﺎور ‪請‬ﻔﺘﻮ ﺳﺎﻛ‪＋‬ﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ ﭘـﻪ ﻫـﺮ ‪＄‬ـﺎى ﻛـﻲ د آزادۍ‬
‫ﻏﻮر‪＄‬ﻨ‪／‬ﻮﻧﻪ ＇ﭙ（ﭙﺎﻧﺪ ﺳﻮل او ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛـﻲ ډ‪４‬ـﺮ وﻟـﺴﻮﻧﻪ او ﻫﻴﻮادوﻧـﻪ‬
‫د ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮ ﺗﺮ اوږدو دورو ﺗ‪５‬ﺮوﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﻞ ﭘﺴ‪ ３‬د آزادۍ ﻟﻪ ﻧﻌﻤﺖ ＇ﺨﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻤﻦ ﺳﻮل‪ .‬ﺷﻠﻤﻪ ﭘ‪７５‬ۍ د آزادۍ ﭘ‪７５‬ۍ وﺑﻠﻞ ﺳﻮه او ﭘﻪ دې ﭘ‪５‬ـﺮ ﻛـﻲ ﻫـﺮه‬
‫ﺧﻮا د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻧﻮ او ﺧﭙﻠﻮاﻛ‪ ９‬ږﻏﻮﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺳﻮل‪.‬‬
‫ﭘﺎﻧ‪／‬ﻮال او ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛ‪／‬ﺮ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﭼﺎرو ﻛﻲ دوﻧﻲ ﺷﺮﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺪاﺧﻠﻪ ‪－‬ﺮ‬
‫او ﺑ‪ ３‬رﺣﻤﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﺳﻮل ﭼﻲ ﻛﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ ﻫـﻢ ﭘـﻪ ﻇـﺎﻫﺮه وﻟـﺴﻮﻧﻮ ﺗـﻪ آزادي‬
‫ورﻛ‪７‬ه‪ ،‬ﺧﻮ د ﭘﺮدې ﺗﺮ ﺷﺎ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻳﻮ ډول ﻧﻪ ﻳﻮ ډول ﺧﭙﻠﻲ ﺷـﻴﻄﺎﻧﻲ او ﭘـﻪ وﻳﻨـﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪16‬‬

‫ﻟ‪７‬ﻟﻲ ﻣﻨ‪／‬ﻮﻟﻲ د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﭘﻪ ！＂ﺮ ＊ﺨﻲ ﻛ‪７‬ې‪ .‬ﭼﻲ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛـﻲ د آزادۍ ﭼﻴﻐـﻮ‬
‫او د ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﻨـﺸﻮر ﺗـﻪ ﺗـﺮ ！ﻮﻛـﻮ ﻣـﺴﺨﺮو ＇ـﻪ زﻳـﺎت‬
‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺳﻮ‪.‬‬
‫دا ﻳﻮ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دى ﭼﻲ ﻟﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺳـﺮه د در‪４‬ﻴﻤـﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ﻧـﮋدې ！ـﻮل‬
‫ﺧﭙﻠﻮاك ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻪ ر＊ﺘﻴﻨ‪ ３‬ﺗﻮ‪－‬ﻪ آزاد ﻧﻪ دي‪ .‬ﺧﻮ دا ﻋﻤـﻮﻣﻲ اﻧـﺪ ﭼـﻲ ﭘـﻪ‬
‫！ﻮﻟﻴﺰه ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﻲ ﻧ‪７‬ۍ آزاد ﻫﻴﻮادوﻧﻪ او وﻟﺴﻮﻧﻪ اوس ﭘﻪ رﺷـﺘﻴﻨ‪ ３‬ﺗﻮ‪－‬ـﻪ‬
‫آزاد او ﺧﭙﻠﻮاك دي ﻫﻢ د ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﺮه ﺳﺮ ﻧﻪ ﺧﻮري‪ .‬ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏـﻪ ﭘـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫ﻛﻲ د ﭘﻮﻫﻲ ﻟﻪ ﻧﻌﻤﺖ ＇ﺨﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺑﺮﺧﻤﻦ و‪７－‬ي ﻫﻢ ﻟـﻪ دې ﺣﻘـﺎﻳﻘﻮ ＇ﺨـﻪ ﺑـ‪３‬‬
‫ﺧﺒﺮه دي ﭼﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﻳﻮې ﻛﻮﭼﻨ‪ ９‬ﻣﺎﻓﻴﺎﻳﻲ ډﻟﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﻲ راوﺳـﺘ‪ ３‬ده‪.‬‬
‫ﻇﺎﻟﻢ ﺷﺮﻣ） ﭘﻪ داﺳﻲ ﺣﺎل ﻛﻲ د اﻣﻦ رﭘ‪ ９‬ﭘﻮرﺗﻪ ﻛ‪７‬ى ﭼﻲ ﺧﻮﻟﻪ او ﻣﻨ‪／‬ﻮﻟﻲ‬
‫ﻳ‪ ３‬د ﻧﺎﺣﻘﻮ وﻳﻨﻮ ﺗﻮﻳﻮﻟﻮﺷﺎﻫﺪي ورﻛﻮي‪.‬‬
‫اوس ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻣﻮږ ！ﻮل ﭘﻮﻫﻴ‪８‬و د ﭘﺎﻧ‪／‬ﻮاﻟ‪ ９‬ﺗﻨﺴﺘ‪ ３‬ﻫﺮ ﻟﻮر ﺗﻪ‪ ،‬ﻟـﻪ ﻛﻮﭼﻨﻴـﻮ‬
‫ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ ﺗﺮ ﺳﻄﺤﻲ ﭘﻮري ﻏﻮړ‪４‬ﺪﻟﻲ دي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜـﺎ داﺳـﻲ ﻳـﻮ‬
‫ﻣﻐﺮوره او ﻧﻮى ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻫﻴﻮاد دى ﭼﻲ ﭘﻪ ﻇﻠﻢ او ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﻛﻲ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻴـﻮ‬
‫ﻧﻴﻮاﻛﻲ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ وړاﻧﺪي ﺳﻮى دى او د واﻛﻤﻨﻮ ﭘﺮ ﻣﻐـﺰو ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ ！ﻮﻟـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫ﺑﺎﻧﺪي د واك ﭼﻠﻮﻟﻮ ﭘ‪５‬ﺮاﻧﺎن ﻛ‪５＋‬ﻨﺴﺘﻠﻲ دي‪.‬‬
‫د دې ﻟﭙﺎره ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﻮرو ＊ـﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ ﻟـﻪ ﺗـﻮرو ﺳـﻮاﺑﻘﻮ او‬
‫ﺷــﻮﻣﻮ ﻣﻮﺧــﻮ ＇ﺨــﻪ ﭘــﺮده ＇ــﻪ ﭘﻮرﺗــﻪ ﺳــﻮې وي؛ زﻣــﻮږ دراﻧــﻪ ﻫﻴــﻮاد وال‬
‫د دﻏﻮ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺗ‪５‬ﺮ ﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻮ ﻣﻮﺧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ＇ﻪ ﻧﺎ＇ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت ﺗـﺮ ﻻﺳـﻪ‬
‫ﻛ‪７‬ي‪ ،‬د دﻏﻮ ﻳﺮﻏﻠ‪／‬ﺮو او د ﻫﻐﻮ د ﻻﺳﭙﻮ＇ﻮ د ﻏﻮﻟﻮﻧﻮ ﺗﺮ اﻏﻴﺰي ﻻﻧﺪي راﻧﻪ ﺳـﻲ او‬
‫د ＇ﻮ ډاﻟﺮو او ﻧﻮرو ﺣﻘﻴﺮو اﻣﺘﻴﺎزوﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﻲ د ﺧﺪاى
‪ ،‬وﻟﺲ او ﺧﭙﻠـﻲ‬
‫ﺧﻮږې اﺳﻼﻣﻲ ﺧﺎوري ﭘﻪ وړاﻧﺪي ﭘﺮ دې او ﻫﻐﻪ دﻧﻴﺎ ﻟﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻪ وژﻏﻮرل ﺳﻲ او‬
‫ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ زﻣﻮږ ﻏﺎړي ﺧﻼ‪請‬ﻲ وي‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻛﺘﺎب ﻛﻲ ﻣﻮ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻣﻮﺛﻘﻮ ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ‬
‫او ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﭘﻪ راﻏﻮﻧ‪６‬وﻟﻮ او ﻟﻴﻜﻠﻮ ‪－‬ﻮﺗﻲ ﭘﻮري ﻛ‪７‬ې‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻪ دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻪ ﻛـﻲ ＇ـﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟ‪ ３‬ﻣﻮږ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ دي او ＇ﻪ ﻣﻮ ﻫﻢ ﻟﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﻛﺘـﺎﺑﻮﻧﻮ او ﻣﺠﻠـﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫ژﺑﺎړﻟﻲ دي‪ .‬د ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ډاډ ﺳﺮه واﻳﻮ ﭼـﻲ ！ـﻮل رﺷـﺘﻴﻨﻲ او اﻧﻜـﺎر ﻧـﻪ‬
‫‪17‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻣﻨﻮﻧﻜﻲ دي او ！ﻮل د ﻣﻌﺘﺒﺮو ﻣﻨﺎﺑﻌﻮ او ﻣﺎﺧﺬوﻧﻮ ＇ﺨﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﺳﻮي دي‪.‬‬

‫زﻣﻮږ ﭘﻪ اﻧﺪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻫﻐﻪ ﭘﻴﻐﺎم او روح ﻣﻮﺟﻮد دى ﭼﻲ د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻣـ＀‬
‫د اﻣﺮﻳﻜ‪ ３‬او ﻧﻮرو ﻛﻔﺎرو د ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪي ودرﻳ‪８‬ي‪ .‬ﻣﻮږ ﻧﻬﻴﻠﻲ او ﻣﺎﻳﻮﺳﻪ ﻧﻪ ﻳـﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻮږ ﺑﺎور ﻟﺮو ﭼﻲ اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ او ﭘﻪ ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ې ﺗﻮ‪－‬ﻪ اﻓﻐـﺎن وﻟـﺲ ﺑـﻪ ﭼـﻲ اوس‬
‫د دﻏﻮ داړه ﻣﺎراﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﺨﺖ ﻻس او ‪－‬ﺮ‪４‬ﻮان دى‪ ،‬ﻟﻪ دې ازﻣﻮﻳﻨﻲ ＇ﺨﻪ ﻫﺮوﻣﺮو‬
‫ﺳﺮﻟﻮړى او ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ راوزي‪ .‬ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ
ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ژﻣﻨﻪ ﻛـ‪７‬ې ده ﭼـﻲ زﻣـﻮږ‬
‫ﻗﺮآن‪ ،‬اﺳﻼم‪ ،‬اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻲ اُرﺷﻮ ‪－‬ﺎﻧﻲ او ！ﻮل اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺆون ﺗـﺮ ﻗﻴﺎﻣﺘـﻪ‬
‫ﭘﻮري ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎﻣﻠﻪ ﻗﺪرت ﺳـﺎﺗﻲ‪ .‬د اﻧـﺴﺎﻧﻲ ＊ـ‪２／５‬ﻮ دا ﺳـﭙ‪（５‬ﻠ‪ ３‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻧـﻪ‬
‫د ﻛﻔﺎرو او د ﻣﻬﺎل د ﻃﺎﻏﻮﺗﻴﺎﻧﻮ او ﻓﺮﻋﻮﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﻮﻃﺌﻮ او ﭼﻠﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او ﻧـﻪ‬
‫ﺑﻪ د دوى ﭘﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮي ﺳـﺮه د اﺳـﻼم د ﺑﺮﻳـﺎﻟﻲ ﻳـﻮن او ﭘﺮﻣﺨﺘـ‪ ，‬ﻣﺨـﻪ وﻧﻴـﻮل‬
‫ﺳﻲ‪請.‬ﺮف د ﻛﻔﺎرو او د دوى د ﻧﻮﻛﺮاﻧﻮ د دې ﻏﻮﻟﻮوﻧﻜﻮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﻣﻜﺮوﻧﻮ‪ ،‬ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ او‬
‫ﻇﻠﻤﻮﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪي د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ او د اﺳﻼم د ﻻ زﻳﺎت ﺧﭙﺮ‪４‬ﺪو ﻟﭙـﺎره زﻣـﻮږ‬
‫د اﺗﻠﻮ ﻣﺒﺎرزﻳﻨﻮ او ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﻫﻠﻲ ‪＄‬ﻠﻲ او د ﻏﺎړي د ﻓﺮض اداﻳﻨـﻲ د دﻏـﻲ ﺳـﺎﺗﻨﻲ او‬
‫د ﻛﻔﺎرو د ﻧﻌﻤﺖ د ﻛﻔﺮان‪ ،‬ﻟﻮﻳﻲ ﻏﻮ＊ﺘﻨﻮ او ﻏﺮور ﭘﻪ ﺳﺒﺐ د ﻫﻐﻮ د دﻏﻪ ＊ﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫د ﺑﺪﻟﻮن او ﺑﺎﻻﺧﺮه د ﻫﻐﻮ د ﻳﻮ ﻣﺦ ﭘﻮﭘﻨﺎﻛ‪５‬ﺪو ﻇﺎﻫﺮي اﺳﺒﺎب دى‪.‬‬
‫اﻫـــــــﺮﻣﻦ ﻫـــــــﺎ‪ ،‬دﻳﻮﻫـــــــﺎ‪ ،‬ﺷـــــــﻴﺎدﻫﺎ‬ ‫اﻳــــﻦ زﻣــــﻴﻦ دﻳــــﺪه ﺑــــﺴﻰ ﺷــــﺪادﻫﺎ‬
‫راﻳــــــﺖ ﻋــــــﺪل ﺧــــــﺪا ‪－‬ــــــﺸﺘﻪ ﺑﻠﻨــــــﺪ‬ ‫ﻋﺎﻗﺒــــﺖ ‪－‬ﺮدﻳــــﺪه ﺣــــﻖ ﭘﻴﺮوزﻣﻨــــﺪ‬
‫ﻛـــﺮده ﻛـــﺎﺧﺶ راﻧ‪／‬ـــﻮن ﻃﻮﻓـــﺎن ﺧـــﻮن‬ ‫ﭘــــــﺮﭼﻢ ﻇــــــﺎﻟﻢ ﻓﺘــــــﺎده ﺳــــــﺮﻧ‪／‬ﻮن‬
‫ﭘﻪ ﻫﺮه ﺷﭙﻪ ﭘﺴﻲ ﺳﺒﺎ ﻫﺮوﻣﺮو را‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻣﻮږ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﻳﻮ ﭼﻲ ‪－‬ﺮان ﻟﻮﺳـﺘﻮﻧﻜﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻟﻪ دې ﻛﺘﺎب ＇ﺨﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه اﺳﺘﻔﺎده وﻛ‪７‬ي او د ﻋﻠﻢ او ﭘﻮﻫﻲ ＇ـ‪＋‬ﺘﻨﺎن ﺑـﻪ ﭘـﺮ‬
‫ﻲ اِﻻَّ ﺑِﺎﷲِ‪.‬‬
‫ﻣﻮږ ﺑﺎﻧﺪي ﺧﭙﻞ ارز＊ﺘﻨﺎك ﻧﻈﺮﻳﺎت وﻟﻮروي‪.‬وَﻣَﺎ ﺗَ ْﻮ ﻓِﻴْﻘِ ْ‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟـﻚ ”ﻫـﻤﺖ“‪ ،‬ﻫـﻤﺖ ！ـﺎ！ـﻮﺑـ‪،９‬‬

‫ﭘﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎﻛ‪ ７‬واټ‪ ،‬در‪４‬ﻴﻤﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪.‬‬
‫د ‪1386‬ل‪ .‬ﻛﺎل د ﻣﺮﻏﻮﻣﻲ د ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ دﯦﺮﺷﻤﻪ‪.‬‬
‫د‪1429‬س‪.‬ﻛﺎل د ﺣـﺴـﻦ ﺣﺴـﻴﻦ ﻳﻮوﻟﺴـــﻤﻪ‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪18‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻟﻮﻣړﻧۍ څﺮګﻨﺪوﻧﻲ‬

‫د ﻇﻠﻢ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ‪:‬‬

‫ﻇﻠﻢ د اﻧﺴﺎﻧﻲ او اﺧﻼﻗﻲ ﻓﻀﺎﻳﻠﻮ ﺿﺪ ﻳﻮه ډ‪４‬ﺮه ﺑﺪه رذﻳﻠـﻪ ده‪ ،‬ﻇﻠـﻢ ﭼـﻲ‬
‫ﻫﺮ＇ﻮك ﻛﻮي؛ د ‪＄‬ﺎن ﭘﻪ ‪＂－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬ﻛﻮي ﻛﻪ د ﭘﺮدو ﭘﻪ ‪＂－‬ﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ دﻳـﻦ او ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻚ ﻧﺎروا او ﻏﻨﺪﻟﻰ ﻋﻤﻞ دى‪ .‬ﻇﺎﻟﻢ ﭘﺎى د ډ‪４‬ﺮ ﺑﺪ ﺑﺮﺧﻠﻴـﻚ ﺳـﺮه ﻣﺨـﺎﻣﺦ‬
‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻇﺎﻟﻢ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ وﻋﻴﺪ دى‪:‬‬

‫) ‪t θ7ç =Î‬‬
‫‪]﴾ ∩⊄⊄∠∪ β‬ااء ‪[٢٢٧:‬‬ ‫) ‪5 =n‬‬
‫= ‪s Ζƒt‬‬ ‫“ ‪s ΖΒã‬‬
‫‪£ &r #( θþ ϑ‬‬
‫‪ß =n ß‬‬
‫‪s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ Ο‬‬
‫‪t %‬‬ ‫™ ‪Þ( =n è÷ ‹u‬‬
‫﴿ ‪y ρu‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬څﻮك ﭼﻲ ﻇﻠﻢ ﻛـﻮي ژر ﺑـﻪ ﭘـﻮه ﺳـﻲ ﭼـﻲ د څﻨګـﻪ ﻧـﺎوړه ﺑﺮﺧﻠﻴـﻚ‬
‫ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻴږي ‪.‬‬
‫ﺑﻞ ‪＄‬ﺎى ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪ä $Ü‬‬
‫‪] ﴾ ∩⊇∇∪ í‬ان ‪[١٨:‬‬ ‫‪s ƒã ì‬‬
‫‹ ‪8‬‬
‫© ‪Ï‬‬
‫‪x ω‬‬ ‫‪5 ŠΗÏ q‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫‪ô ΒÏ ‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪Ï =Î ≈à‬‬
‫‪t ϑ‬‬ ‫﴿ ‪© =9Ï $Βt‬‬
‫ژﺑـــﺎړه ‪ :‬ﻇﺎﻟﻤـــﺎن ﺑـــﻪ ﻧـــﻪ ﻛـــﻮم ﺧﻮاﺧـــﻮږى دوﺳـــﺖ ﻟـــﺮي او ﻧـــﻪ ﺑـــﻪ ﻛـــﻮم‬
‫ﺳﭙﺎرښﺘګﺮ ﻟﺮي ﭼﻲ ﺧﺒﺮه ﻳﯥ وﻣﻨﻞ ﺳﻲ ‪ .‬ﻟﻮى څښﺘﻦ ان د ﺳـﺘﺮ ګـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ او ﭘﻪ ﻫﻐﻮ رازوﻧﻮ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺳﻴﻨﻮ ﻛﻲ ﭘټ دي )ښﻪ (ﭘﻮﻫﻴږي ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم ﻓﺮﻣـﺎﻳﻲ ‪        »:‬‬
‫
 &‪.+ ()%* /#$%‬‬ ‫ «‪!" .‬‬
‫ژﺑـــﺎړه ‪ :‬ﻟـــﻪ ﻇﻠﻤـــﻪ ډډه وﻛـــړئ ! ځﻜـــﻪ ﻇﻠـــﻢ د ﻗﻴﺎﻣـــﺖ ﭘـــﻪ ورځ د ﺗﻴـــﺎرو‬
‫) ﺳﺨﺘﻴﻮ او ﻋﺬاﺑﻮﻧﻮ( ﻻﻣﻞ دى ‪.‬‬

‫ﭘﺮ ځﺎن ﺑﺎﻧﺪي ﻇﻠﻢ ﻣﻨﻞ ‪:‬‬

‫ﭘﺮ ‪＄‬ﺎن ﺑﺎﻧﺪي ﻇﻠﻢ ﻣﻨﻞ ) اﻧﻈﻼم ( ﻫﻢ د اﺧﻼﻗﻲ ﻓﻀﺎﻳﻠﻮ ﺿﺪ رذﻳﻠﻪ او د ﺑـ‪３‬‬
‫ﻫﻤﺘ‪ ９‬ﻟﻮﻳﻪ ﻧﺨ‪＋‬ﻪ ده‪ .‬ﻣﻮږ ！ﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮه ﺳﻮ ﭼﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻔﺮي ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ ﻣﺎدي‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪20‬‬

‫ﭘﺎل ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻪ او د اﺳﻼم د＊ﻤﻨﺎن ＇ﻪ ﻛﻮي؛ د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ＇ﻪ ﺗ‪５‬ﺮﻳ‪８‬ي؛‬

‫زﻣﻮږ ﭘﻪ ‪－‬ﺮان ﻫﻴﻮاد ﻛﻲ ＇ﻪ ﭘ‪＋５‬ﻪ ده‪ .‬ﭘﻪ دﻏﺴﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻲ زﻣﻮږ دﻧﺪه ＇ـﻪ ده‬
‫او ＇ﻪ ﺑﺎﻳﺪ وﻛ‪７‬و‪.‬‬
‫ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭘﺎم ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ دې ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪو ﻻر＊ﻮوﻧﻮ ﺗﻪ را اړوم‪:‬‬

‫! ‪Ÿω‬‬ ‫‪#‬‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î 4 #( ρÿ ‰‬‬
‫‪ß Gt è÷ ?s ω‬‬ ‫‪ó 3‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫)≈ ‪ä Ρt θ=è GÏ‬‬
‫‪s ƒã ‬‬ ‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫﴿ ‪y ’ûÎ #( θ=è GÏ ≈%s ρu‬‬

‫‪ôΒiÏ Νδ‬‬
‫_‪è θ‬‬
‫‪ã Ì z‬‬
‫‪÷ &r ρu Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è θϑ‬‬
‫ ‪ß Gç‬‬
‫) ‪ø‬‬
‫] ‪É Or‬‬
‫‪ß ‹ø m‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪è θ=è Fç %ø #$ ρu ∩⊇⊃∪ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï Gt è÷ ϑ‬‬
‫‪‰‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪$ s‬‬
‫‪Å ƒã‬‬

‫) ÷‪È G‬‬
‫≅ ﴾ ]ا‪ ١٩٠ :‬ـ ‪[١٩١‬‬ ‫‪s 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ ‰‬‬
‫© ‘‬
‫ ÷‪x &r πè Ζu F‬‬
‫‪Ï 9ø #$ ρu 4 Ν‬‬
‫_‪ö .ä θ‬‬
‫‪ã t z‬‬
‫] ‪÷ &r‬‬
‫‪ß ‹ø m‬‬
‫‪y‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬څﻮك ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻲ وژﻧﻲ او درﺳﺮه ﺟﻨګﻴږي ﺗﺎﺳﻲ ﻫﻐﻮى د ﺧﺪاى ﭘﻪ‬
‫ﻻر ﻛﻲ ووژﻧﻲ او ورﺳﺮه وﺟﻨګﯧږئ ‪ .‬ﺧﻮ ﺗﯧﺮى ﻣﻪ ﻛﻮئ‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﻲ اﷲ ﺗﯧﺮى‬
‫ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻧﻪ ﺧﻮښﻮي ‪ .‬د دﻏﺴﻲ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭼﻲ ﻫﺮ ځﺎى ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳﻮﻻﺳﺖ‬
‫ورﺳﺮه وﺟﻨګﯧږئ ‪ .‬ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ځﺎﻳﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻮ اﻳﺴﺘﻠﻲ ﻳﺎﺳﺖ ﺗﺎﺳﻲ ﻳﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ‬
‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ وﺑﺎﺳﺊ ‪ .‬ﻛﻪ وژل ﻫﺮڅﻮﻧﻪ ﺑﺪ ﻛﺎر دى ‪ ،‬ﺧﻮ ﻓﺘﻨﻪ )ﻛﻔﺮ‪ ،‬ﺷﺮك او‬
‫د اﺳﻼﻣﻲ ﺧﺎوري ﻧﻴﻮل او ﻓﺮﻫﻨګﻲ ښﻜﯧﻼك( ﺗﺮﻫﻐﻪ ډﯦﺮه ﺑﺪه ده‪.‬‬
‫ورﭘﺴ‪ ３‬ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ‪:‬‬

‫‪Ÿξùs #( θö κp Jt Ρ#$ β‬‬

‫! ( ‪È *Î ùs‬‬ ‫‪ß $‬‬
‫‪¬ ‬‬ ‫‪eÏ !#$ β‬‬ ‫‪ä ƒt ρu π× Ψo F÷ ùÏ β‬‬
‫‪t θ3‬‬ ‫‪ä ?s ω‬‬
‫‪t θ3‬‬ ‫‪4 L® m‬‬
‫‪Ÿ ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫﴿ ‪è θ=è GÏ ≈%s ρu‬‬

‫‪t ΗÏ >Í ≈à‬‬

‫‪] ﴾ ∩⊇⊂∪ ‬ا‪[١٩٣ :‬‬ ‫‪© 9#$ ’?n ã‬‬ ‫‪ )Î β‬‬
‫‪t ω‬‬ ‫‪ô ã‬‬
‫‪t ≡ρu ‰‬‬ ‫‪ã‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﺗﺎﺳﻲ د ﻫﻐﻮ ﺳﺮه ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎﻟﻪ وﺟﻨګﯧږئ ﭼﻲ ﻓﺘﻨﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ځﻲ‬
‫او دﻳﻦ د اﷲ ﻟﭙﺎره ﺳﻲ ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻛـﻪ دوى ﻟـﻪ ﺟګـړې ﻻس واﺧﻴـﺴﺖ ) ﺗﺎﺳـﻲ‬
‫ﻫﻢ ﻟﻪ ﺟﻨګـﻪ ﻻس واﺧﻠـﺊ ( ‪ .‬او ﭘـﻮه ﺳـﺊ ﭼـﻲ ﻟـﻪ ﻇﺎﻟﻤـﺎﻧﻮ ﭘﺮﺗـﻪ ﺑـﻞ ﭼـﺎ ﺗـﻪ‬
‫ﻻس ﻏځﻮل روا ﻧﻪ دي ‪.‬‬
‫ورﭘﺴ‪ ３‬ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ‪:‬‬

‫‪à ?¨ #$ ρu 4 Ν‬‬
‫)‪(#θ‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫“ ‪t‬‬
‫‪3 ‰‬‬ ‫≅ ‪ô #$ $Βt‬‬
‫‪y Gt ã‬‬ ‫‪È V÷ ϑ‬‬
‫‪Ï /Î µÏ ‹ø =n ã‬‬ ‫‪ß Ft ã‬‬
‫‪t #( ρ‰‬‬ ‫‪ô $$ ùs Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫“ ‪t‬‬
‫‪3 ‰‬‬ ‫‪ô #$ ‬‬
‫‪y Gt ã‬‬ ‫‪Ç ϑ‬‬
‫﴿ ‪y ùs‬‬

‫‪ö/3‬‬
‫‪ä ƒ‰‬‬
‫)‪Ï ƒ÷ 'r /Î #( θ‬‬
‫‪à =ù ?è ω‬‬
‫! ‪Ÿ ρu‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫)‪y ’ûÎ #( θ‬‬
‫ ‪à‬‬
‫‪Ï Ρ&r ρu ∩⊇⊆∪ ‬‬ ‫‪É F− ϑ‬‬
‫)‪t ‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ì‬‬
‫! ‪y Βt‬‬ ‫‪¨ &r #( θþ ϑ‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪ß =n ã‬‬
‫! ‪ô #$ ρu‬‬
‫‪© #$‬‬
‫‪21‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫¡ ‪t ΖÏ‬‬
‫‪] ﴾ ∩⊇∈∪ ‬ا‪ ١٩ :‬ـ !‪[١٩‬‬ ‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪$ tÏ‬‬
‫! ‪ä‬‬ ‫¡ ‪¨ )Î ¡ #( θþ Ζã‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪Å m‬‬
‫‪ô &r ρu ¡ πÏ 3‬‬
‫‪s =è κö J− 9#$ ’<n )Î‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﻛﻪ څﻮك ﭘﺮ ﺗﺎﺳﻲ ﺗﯧﺮى وﻛړي ﺗﺎﺳﻲ ﻫﻢ ﭘـﻪ ﻫﻤﺎﻏـﻪ ډول ﺗﯧـﺮى‬
‫ﭘــﺮ وﻛــړئ ‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ ﻟــﻪ اﷲ څﺨــﻪ ﭘــﻪ ﺑﯧــﺮه ﻛــﻲ اوﺳــﺊ او ﭘــﻮه ﺳــﺊ ﭼــﻲ اﷲ‬
‫د ﭘﺮﻫﯧﺰګﺎراﻧﻮ ﻣﻠګﺮى دى ‪ .‬د اﷲ ﭘﻪ ﻻر ﻛﻲ ) ﺷﺘﻪ ( وﻟګﻮئ او ﭘﻪ ﺧﭙﻠـﻮ‬
‫ﻻﺳﻮﻧﻮ ﺧﭙـﻞ ځﺎﻧﻮﻧـﻪ ﻫﻼﻛـﺖ ﺗـﻪ ﻣـﻪ ورﻛـﻮئ ‪ .‬او اﺣـﺴﺎن وﻛـړئ ﭼـﻲ اﷲ‬
‫اﺣﺴﺎن ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﺧﻮښﻮي ‪.‬‬

‫څﺮګﻨﺪوﻧﻪ ‪:‬‬
‫د ﻟــﻮى ＇ــ‪＋‬ﺘﻦ ﭘــﻪ ﻻر ﻛــﻲ ﻟــﻪ اﻧﻔــﺎق او ＊ــﻨﺪﻧﻲ ＇ﺨــﻪ ﻣﻮﺧــﻪ د اﺳــﻼم‬
‫د ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ د ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎ ﻟﭙﺎره ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ده‪ .‬د آﻳﺖ ﻣﻄﻠـﺐ دادى ﭼـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺎﺳﻲ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ د دﻳﻦ د ﻟﻮړوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻞ ﺷﺘﻪ وﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮئ او ﺧﭙﻠﻲ ‪＂－‬ــﻲ‬
‫ﻏﻮره و‪２－‬ـﺊ ﻧﻮ دا ﺑﻪ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻟﭙﺎره ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﻛﻲ ﻫﻢ د ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻮﺟـﺐ وي او ﭘـﻪ‬
‫آﺧﺮت ﻛﻲ ﻫﻢ‪ .‬ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﻛﻲ ﺑﻪ د ﻛﻔﺎرو ﺗﺮ ﻻس ﻻﻧـﺪي ﺧـﻮاروزار اوﺳـﺊ او ﭘـﻪ‬
‫آﺧﺮت ﻛﻲ ﺑﻪ د ﺳﺨﺘﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒ‪ ３‬ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳﺊ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﭘﻪ دې‬
‫ﻫﻜﻠﻪ د ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ د اﻟﺘﻮﺑﻪ ﭘﻪ ﺳﻮره ﻛﻲ ﭘﻪ داﺳﻲ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪو اﻟﻔﺎﻇﻮ ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ‪:‬‬

‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪«!#$‬‬ ‫)‪y ’ûÎ $κp Ξt θ‬‬
‫ ‪à‬‬
‫‪Ï Ζƒã ω‬‬
‫‪Ÿ ρu πs Ò‬‬ ‫= ‪Ï 9ø #$ ρu‬‬
‫ ‬ ‫‪| δ‬‬ ‫‪© !#$ χ‬‬
‫‪y %‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ρ”ã ∴É 3‬‬
‫‪õ ƒt ‬‬
‫‪š‬‬ ‫﴿ ‪Ï !© #$ ρu‬‬
‫‪%‬‬

‫> ‪5 Š9Ï &r‬‬

‫‪ ] ﴾ ∩⊂⊆∪ Ο‬ا‪#‬ﺏ‪[٣ : $‬‬ ‫‹‪A #‬‬
‫‪x èy /Î Νδ‬‬
‫‪è 6÷ ³‬‬
‫‪eÅ 7t ùs‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬او ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﻲ ﺳﺮه او ﺳﭙﻴﻦ زر زﯦﺮﻣﻪ ﻛﻮي او د ﺧﺪاى ﭘﻪ‬
‫ﻻر ﻛﻲ ﻳﯥ ﻧﻪ ﻟګﻮي ‪ ،‬د دردﻧﺎك ﻋﺬاب ﺧﺒﺮ ورﻛړه‪.‬‬
‫ﻫﻤﺪاراز رﺳﻮل ﻓﺮﻣـﺎﻳﻲ ‪ 41  3201 -./ »:‬أ
‪6
 56 7‬‬
‫ ‪ 41 : .
:-9 68 7. 6    41‬أ
‪<=>9 41  6
!; 9 56 7‬‬
‫?   «‪.+ ( /(DD% @ABC 76> .‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﭘﻪ ﻧﺎﺳﻤﻮ ﭼﺎرو ﻛﻲ د ﺧﻠﻜﻮ د راﻳﻮ ﻣﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻴږئ )ﭼﻲ ﻫـﺮ ﭼﺎﺗـﻪ‬
‫واﻳﺎﺳﺖ ﭼﻲ ﻣﻮږ ﺳﺘﺎ ﺳﺮه ﻳﻮ او ﺧﭙﻠﻪ ﺛﺎﺑﺘـﻪ راﻳـﻪ وﻧـﻪ ﻟـﺮئ او ﺧﭙـﻞ دﻳـﻦ‬
‫د ﻧﻮرو د دﻳﻨﻮﻧﻮ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻮ او ﻓﺎﺳﺪو ﻏﻮښﺘﻨﻮ ﺗﺎﺑﻊ وګﺮځﻮئ( او وواﻳﺎﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻠﻚ زﻣﻮږ ﺳﺮه ښﻪ ﻛﻮي ﻣﻮږ ﺑـﻪ ﻫـﻢ ښـﻪ ور ﺳـﺮه ﻛـﻮو او ﻛـﻪ ﺧﻠـﻚ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪22‬‬

‫ﻇﻠﻢ راﺑﺎﻧﺪي ﻛﻮي ﻣﻮږ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻇﻠﻢ ورﺳﺮه ﻛﻮو ‪ .‬ﺧﻮ ﺗﺎﺳﻲ ﺗﻪ ښﺎﻳﻲ ﭼﻲ‬
‫ټﻴﻨګ ﻋﺰم او ﻫﻮډ وﻟـﺮئ ﭼـﻲ ﻛـﻪ ﺧﻠـﻚ ﻧﻴﻜـﻲ در ﺳـﺮه ﻛـﻮي ﺗﺎﺳـﻲ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﻴﻜــﻲ ورﺳــﺮه وﻛــړئ او ﻛــﻪ ﺑــﺪ درﺳــﺮه وﻛــړي ﻇﻠــﻢ ﻣــﻪ ﭘــﺮ ﻛــﻮئ ‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ‬
‫ﺗﺎﺳﻲ ﻳﯥ ﭘﻪ وړاﻧﺪي ﺗﺮ ﺣﺪ ﺗﯧﺮى ﻣﻪ ﻛﻮئ او ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﻲ ﻣﺸﺮوع وي‬
‫ﻫﻤﺎﻏﺴﻲ د اﻋﺘﺪال ﭘﻪ ﻛﭽﻪ ﻛړﻧﻪ ورﺳﺮه وﻛړئ ‪.‬‬
‫د ﻛﻔﺎرو او ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻨﻮ او د دﻳﻦ او وﻃﻦ د د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺟﻬـﺎد او ﺳـﺨﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى د ﻫﻐﻮ د دوﺳﺘ‪ ،９‬ﻣﺮﺳﺘﻲ او ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻮ د ﻧﺎﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ‬
‫ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د دې ﻛﺘﺎب ورﺳﺘ‪ ９‬ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬

‫د ﻟﻮى څښﺘﻦ ﭘﻪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻛﻲ د ﻣﺨﻠﻮق ﻃﺎﻋﺖ ﻧﺴﺘﻪ ‪:‬‬

‫ﭘﻪ ﭘﺮدو ﻳﺮﻏﻠ‪／‬ﺮو ﻛﻔﺎرو ﺑ‪－ ３‬ﻨﺎه اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﺮﻟﻪ ﭘـﺴ‪ ３‬ﭘـﻪ ډﻟـﻪ ﻳﻴـﺰه ﺗﻮ‪－‬ـﻪ وژل‪،‬‬
‫ﺑﻨﺪي ﻛﻮل او ﺑ‪ ３‬ﻋﺰﺗﻪ ﻛﻮل‪ .‬د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ او ﻣﻠﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ د‬
‫اﻏﻴﺎرو ﭘﻪ واك ﻛﻲ ورﻛﻮل‪ .‬ﭘـﻪ ﻣﻠـﻚ ﻛـﻲ ډول ډول ﻓـﺴﺎدوﻧﻪ ﺧﭙـﺮول او‬
‫داﺳﻲ ﻧﻮري ډ‪４‬ﺮي ﻧﺎدودي ﭘـﻪ ﻫﻐـﻮ ﻣﻌـﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﻛـﻲ را‪＄‬ـﻲ ﭼـﻲ ﺣـﻀﺮت‬
‫رﺳﻮل ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﺮﻣـﺎﻳﻲ ‪.«GBH E FI JK1   E F8 / »:‬‬
‫‪.+Q##) NO.P .L F M:C‬‬
‫ژﺑــﺎړه ‪ :‬د ﻣﻌــﺼﻴﺖ ﭘــﻪ ﭼــﺎرو ﻛــﻲ اﻃﺎﻋــﺖ او ﻓﺮﻣــﺎن وړل ﺟــﻮاز ﻧــﻪ ﻟــﺮي ‪.‬‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﻲ دى ﭼﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﺪ ﻧﻪ وي ګڼﻠﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﺮ ﻧﺎوړو ﭼﺎرو ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮل‪:‬‬

‫ﭘﺮ ﻧﺎوړو ﭼﺎرو ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮل ﭘﻪ ﻫﺮ اﺳﻢ او رﺳﻢ ﭼﻲ وي د ﻟﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ ﻟـﻪ‬
‫دې اﻣﺮه ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دى‪:‬‬

‫‪4β‬‬
‫‪È ≡ρu ‰‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ρu Ο‬‬
‫} ‪É Oø‬‬ ‫‪t #( θΡç ρu $èy ?s ω‬‬
‫‪M #$ ’?n ã‬‬ ‫“ ( ‪Ÿ ρu‬‬ ‫‪ø G− 9#$ ρu 6hÎ 9É 9ø #$ ’?n ã‬‬
‫) ‪3 θu‬‬ ‫﴿ ‪t #( θΡç ρu $èy ?s ρu‬‬

‫)‪É $‬‬
‫> ∪⊄∩ ﴾ ]ا'&‪[٢: %‬‬ ‫‪s èÏ 9ø #$ ‰‬‬
‫‪ß ƒ‰‬‬
‫© ‪Ï‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫! ( ‪¨ )Î‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪à ?¨ #$ ρu‬‬
‫)‪© #$ #( θ‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﭘﺮ ﻧﯧﻜﻲ او ﭘﺮﻫﯧﺰګﺎري ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮئ او ﭘﻪ ګﻨـﺎه او ﻇﻠـﻢ‬
‫او ﺗﯧﺮي ﻛﻲ ﻣﺮﺳﺘﻪ او ﻣﻼﺗړ ﻣـﻪ ﻛـﻮئ ‪ .‬ﻟـﻪ اﷲ څﺨـﻪ وﺑﯧﺮﯦـږئ ‪ .‬ﺑﯧـﺸﻜﻪ‬
‫ﭼﻲ اﷲ د ﺳﺨﺘﻲ ﺳﺰا ورﻛﻮوﻧﻜﻰ دى ‪.‬‬
‫‪23‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻧﺎوړو ﭼﺎرو ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻟﻮن ورﻛﻮل ﺳﻲ‪:‬‬

‫د اﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف او ﻧﻬﻲ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ او ﻧﺎوړو ﭼﺎروﺗﻪ د ﺑـﺪﻟﻮن ورﻛﻮﻟـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻓﺮ ﻣﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪Çã‬‬
‫‪t χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θö γ‬‬
‫∃ ‪y Ψ÷ ?s ρu‬‬
‫‪Å ρã è÷ ϑ‬‬
‫‪y 9ø $$ /Î β‬‬
‫¨ ‪t ρ<â ∆ß 'ù ?s‬‬
‫‪Ä $Ψ¨ =9Ï M‬‬
‫_ ‪ô‬‬
‫‪y Ì z‬‬
‫‪÷ &é π> Β¨ &é 6u =ö z‬‬ ‫﴿ ‪ö( Gç Ζ.ä‬‬
‫‪y Ν‬‬

‫! ‪* ] ﴾ 3‬ل (ان ‪[١١٠:‬‬

‫‪« $$ /Î β‬‬
‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ?è ρu Ì 6‬‬ ‫‪ß 9ø #$‬‬
‫‪x Ζϑ‬‬
‫ژﺑــﺎړه ‪ :‬اوس ﭘــﻪ ﻧــړۍ ﻛــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻏــﻮره ډﻟــﻪ ﺗﺎﺳــﻲ ﻳﺎﺳــﺖ ﭼــﻲ د ﺧﻠﻜــﻮ‬
‫د ﻻرښــﻮوﻧﻲ او د ﻫﻐــﻮ د ﭼــﺎرو د ﺳــﻤﻮن ﻟﭙــﺎره ﻣﻨځﺘــﻪ راوړل ﺳــﻮې ده‪.‬‬
‫ﺗﺎﺳﻲ ﭘﺮ ﻧﯧﻜﻮ اﻣﺮ ﻛﻮئ او ﻟﻪ ﺑﺪو ﺧﺒﺮو او ﭼﺎرو څﺨﻪ ﻣﻨﻊ ﻛـﻮئ او ﭘـﺮ اﷲ‬
‫ﺑﺎﻧﺪي اﻳﻤﺎن ﻟﺮئ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ رﺳﻮلﻓﺮﻣﺎﻳﻲ‪Z
T 0W030 ;WSBX3Y;4 T BT.S6; SU.S60 VT93R S73 »:‬‬
‫‪.+ (& 
 .« ]/ ^_ `Oa L[ [ \IC
3 Z
T L-
[ \IC
3‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬څﻮك ﭼﻲ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻲ څﺨﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻧﺎوړه ﭼﺎره ووﻳﻨﻲ د ﻣُټﻪ ﭘﻪ زور دې‬
‫ﻟــﻪ ﻣﻨځــﻪ وړي‪ .‬ﻛــﻪ ﻳــﯥ دا ﻧــﻪ ﺳــﻮﻻى ﻛــﻮﻻى ﭘــﻪ ژﺑــﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴــﻎ‪ ،‬ﻧــﺼﻴﺤﺖ او‬
‫ﻏﻨﺪﻟﻮ دې ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړي‪ .‬او ﻛﻪ ﻳﯥ دا ﻫﻢ ﻧﻪ ﺳﻮﻻى ﻛﻮﻻى ﭘﻪ زړه ﻛـﻲ دي‬
‫ﺑــﺪ ځﻨــﻲ وړي او دا د اﻳﻤــﺎن ﻟــﻪ ډﯦــﺮو ﺿــﻌﻴﻔﻮ ﺛﻤــﺮو او د ﻫﻐــﻪ د اﻓﻌــﺎﻟﻮ ﻟــﻪ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﻴﺎﺗﻮ څﺨﻪ ده‪.‬‬

‫ﻧﺎوړو ﭼﺎرو ﺗﻪ د ﺑﺪﻟﻮن ﻧﻪ ورﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﻋﺬاب وﻋﻴﺪ ‪:‬‬

‫ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪Ç/ö #$ ¤‬‬ ‫‪Ï ρu Šy …ρã #Šy β‬‬

‫‪| Šã‬‬ ‫¡‪È $‬‬
‫’ ‪| 9Ï‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪Ÿ ƒÏ ℜ6u  ‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫_ ‪ó )Î‬‬
‫‪û _Í /t ‬‬
‫ ‪. ΒÏ #( ρã‬‬
‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫∅ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬
‫‪‬‬ ‫‪š‬‬ ‫﴿ ‪èÏ 9ä‬‬

‫‪šχθö δ‬‬ ‫‪Ÿ #θΡç $2‬‬

‫‪y $Ζu Ko ƒt ω‬‬ ‫‪Ÿ‬‬ ‫‪∩∠∇∪( χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ß Ft è÷ ƒt #( θΡç %2‬‬
‫‪ρ‰‬‬ ‫‪Ÿ ρ¨ #( θÁ‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪y /Î 7‬‬
‫‪t $ϑ‬‬ ‫‪y 9Ï ≡Œs 4 Ο‬‬
‫‪z ƒt ö Βt‬‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß Ψ÷ ΒiÏ #6Z =VÏ 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪3 t ?s ∩∠∪ χ‬‬
‫“‬ ‫‪š‬‬ ‫ ‪θ=è èy‬‬
‫‪ø ƒt #( θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫[ ‪$Βt‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪⁄ø 6Î 9s 4 νç θ=è èy ùs 9 6‬‬
‫‪x ΨΒ• ã‬‬
‫‪t‬‬

‫‪ª!#$ Ý‬‬ ‫™ ‪Ï‬‬

‫‚ ‪x‬‬ ‫¦ ‪ö κå‬‬
‫‪y β&r Ν‬‬ ‫ ‪ß‬‬
‫‪à Ρ&r Ο‬‬
‫‪ó λç ;m M‬‬
‫‪ô Βt ‰‬‬
‫§ ‪£ %s $Βt‬‬
‫ ‪} ⁄ø 6Î 9s 4 #( ρã‬‬
‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪Ï !© #$ χ‬‬
‫‪t %‬‬
‫‪‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θö 9© θu Gt ƒt‬‬

‫‪à #Î ≈z‬‬
‫‪t ρ$‬‬
‫‪ ] ﴾ ∩∇⊃∪ β‬ا'&‪ ٧٨ : %‬ـ ‪[٨٠‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫> ‪è‬‬
‫‹‪É #‬‬
‫‪x èy 9ø #$ ’ûÎ ρu Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫‪t‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪24‬‬

‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﻟﻪ ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﻳﻠﻮ څﺨﻪ ﭼﻲ ﻛﻮﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ د ﻛﻔﺮ ﻻر ﻏﻮره ﻛړه ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻐـﻮ‬
‫ﺑﺎﻧﺪي د داود او ﻋﻴﺴﻰٰ اﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ ﭘﻪ ژﺑﻪ ﻟﻌﻨﺖ ووﻳﻞ ﺳﻮ‪ .‬ځﻜﻪ ﭼﻲ ﻫﻐـﻮى‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧۍ ﻛـﻮﻟﯥ او ﺗـﺮ ﺣـﺪ ﻳـﯥ ﺗﯧـﺮى ﻛـړى وو‪ .‬ﻫﻐـﻮ د ﺑـﺪو ﭼـﺎرو ﻟـﻪ ﺳـﺮﺗﻪ‬
‫رﺳﻮﻟﻮ څﺨﻪ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﻣﻨﻊ ﻛﻮل ﭘﺮې اﻳښﻲ وه‪ .‬ﻧﺎوړه ﻛړﻧﻼر ﻳﯥ ﻏﻮره ﻛړې‬
‫وه‪ .‬ﻧﻦ ﺗﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ څﺨﻪ زﻳﺎﺗﺮه داﺳﻲ ﺧﻠﻚ وﻳﻨﯥ ﭼﻲ د ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ‬
‫ﻛﻲ د ﻛﻔﺎرو ﻣﻼﺗړ او ﻣﻠګﺮﺗﻴـﺎ ﻛـﻮي ‪ .‬څـﻪ ﭼـﻲ ﻫﻐـﻮ د ځـﺎﻧﻮ ﻟﭙـﺎره وړاﻧـﺪي‬
‫ﻟﯧږﻟــﻲ دي ‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ډﯦــﺮ ﺑــﺪ دي ‪ .‬اﷲ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻮ څﺨــﻪ ﻧﺎراﺿــﻪ دى او ﺗــﻞ ﺑــﻪ ﭘــﻪ‬
‫ﻋﺬاب اﺧﺘﻪ وي ‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز ﻟﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ‪請‬ﺪﻳﻖ ＇ﺨﻪ رواﻳﺖ دى ﭼﻲ ﻫﻐﻪ وﻓﺮﻣﺎﻳﻞ‪:‬‬

‫‪Ÿω ( Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬ ‫‪à Ρ&r Ν‬‬
‫ |‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫‪t #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫اى ﺧﻠﻜــﻮ ﺗﺎﺳــﻲ ﻟــﻮﻟﺊ ﭼــﻲ‪Ï !© #$ $ö( κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ﴿ :‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪y /Î Ν3‬‬
‫‪$ϑ‬‬ ‫‪ä ∞ã ;mÎ Ζu Šã ùs $èY ŠΗÏ d‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪s Ν‬‬ ‫_ ‪ä èã‬‬
‫! ‪Å Hó Βt‬‬
‫‪« #$ ’<n )Î 4 Ο‬‬
‫‪ó Fç ƒ÷ ‰‬‬ ‫≅ ‪÷ #$ #Œs )Î‬‬
‫‪y Ft δ‬‬ ‫‪¨ Ê‬‬
‫‪| Β¨ Ν.ä 6• Ø‬‬
‫‪Û ƒt‬‬

‫‪t θ=è ϑ‬‬

‫‪ ] ﴾ ∩⊇⊃∈∪ β‬ا'&‪[١٠!: %‬‬ ‫‪y è÷ ?s Ν‬‬
‫‪ö Gç Ζ.ä‬‬
‫ژﺑــﺎړه ‪:‬اى ﻣﻮﻣﻨــﺎﻧﻮ! د ځــﺎن ﻓﻜــﺮ وﻛــړئ ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺗﺎﺳــﻲ ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﭘــﺮ ﺳــﻤﻪ ﻻر‬
‫ﻳﺎﺳﺖ ﻧﻮ ﻛﻪ ﺑـﻞ څـﻮك ﺑـﯥ ﻻرى وي ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ څﺨـﻪ ﺗﺎﺳـﻲ ﺗـﻪ څـﻪ زﻳـﺎن ﻧـﻪ‬
‫رﺳﻴږي ‪ .‬ﺗﺎﺳﻲ ټﻮل اﷲ ﺗﻪ ور ګﺮځﺊ ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ در وښﻴﻲ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻲ څﻪ‬
‫ﻛـﻮل‪ ) .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎﺳﻲ دﻏﻪ آﻳﺖ ﻟﻮﻟﺊ او ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﻋﻤﻮم او اﻃـﻼق ﺣﻤـﻞ ﻛـﻮئ او‬
‫داﺳﻲ ‪２－‬ﺊ ﭼﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇ﺨﻪ ﭘﻪ ﻣﻌﺮوف د اﻣﺮ او ﻟﻪ ﻣﻨﻜﺮو د ﻣﻨﻌـﻲ وﺟـﻮب ﻧـﻪ‬
‫＇ﺮ‪－‬ﻨﺪﻳ‪８‬ي(‪ .‬ﺧﻮ ﻣﺎ ﻟﻪ رﺳﻮلَ اﷲ ＇ﺨﻪ اور‪４‬ﺪﻟﻲ دي ﭼﻲ وﻳﻞ ﻳـ‪J1 » :３‬‬
‫‪.« L6 e0 f ;;g23; 9 `d9 L Ob F Ac   Z ;9R a1 56‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺧﻠﻚ څﻮك ووﻳﻨﻲ ﭼﻲ ﻇﻠﻢ ﻛﻮي او ﻻس ﻳﯥ وﻧﻪ ﻧﻴﺴﻲ ‪،‬‬
‫ﻧﮋدې ده ﭼﻲ ﻟﻮى څښﺘﻦ دوى ټﻮل ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﺬاب اﺧﺘﻪ ﻛړي ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺴﺎد ﻧﺎوړه ﭼﺎره ده او ﺳﻤﻮن ﻳﯥ ﺷﺮﻋﺎً واﺟﺐ دى ‪:‬‬

‫ﭘﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪي د ﭘﺮدو ﮐﻔﺎرو واک‪ ،‬د ﻫﻐﻮ ﻟﺨﻮا د ﺑ‪－ ３‬ﻨﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫وژل‪！ ،‬ﭙﻲ ﮐﻮل‪ ،‬ﻧﻴﻮل‪ ،‬ﺑﻨﺪي ﮐﻮل او زورول‪ .‬د ﮐﻔﺎرو ﭘـﻪ ﺧﻮ＊ـﻪ د ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﭼﺎرو ﺗﻪ د ﻧﺎ اﻫﻠﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ ！ﺎﮐﻞ‪ ،‬د ﻋﺎﻣﻪ ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ اﺧﺘﻼس‪ ،‬ﮐﻔﺎرو او د ﮐﻔﺎرو‬
‫‪25‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻏﻮړﻣﺎﻟﻲ دا ！ﻮل ﺳﻴﺎﺳﻲ او ！ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﻨﮑﺮات دي او د ﺗﻐﻴﺮ او ﺑﺪﻟﻮن ﭘﻪ‬

‫ﻣﻮﺧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻗﻴﺎم او را ﭘﺎ＇‪５‬ﺪﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﺎر ده‪ .‬د دې وو ﭘﻪ ﻫﮑﻠﻪ ﭘ＂ﻪ ﺧﻮﻟـﻪ اوﺳـ‪５‬ﺪل ﻳـﺎ‬
‫د دوې وو ﭘﺮ ﺿﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻧﻪ ﮐﻮل او د ﺑ‪５‬ﺮي ﻳﺎ د ‪＄‬ﺎن ﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ‪－‬ﻮ＊ﻪ ‪＄‬ﻨـﻲ‬
‫اوﺳ‪５‬ﺪل د اﺳﻼم د روح ﺳﺮه ﺳﻤﻮن ﻧﻪ ﺧﻮري‪ .‬ﮐﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﮐﺴﺎن د دﻏﺴﻲ ﻧـﺎوړو‬
‫ﭼﺎرو ﭘﺮ ﺿﺪ ﻫ（ﻲ ﮐﻮي ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻲ ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬ﻣﻼﺗ‪ ７‬وﮐـ‪７‬ي‪ .‬د دﻏـﺴﻲ ﺳـﺘﺮو ﻧـﺎوړو‬
‫ﭼﺎرو او د ﮐﻔﺎرو او د ﻫﻐﻮ د ﻻﺳﭙﻮ＇ﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ ﻣﺒـﺎرزه ﭘـﻪ ＇ـﻮ ﮐـﺴﻮ ﻧـﻪ ﮐﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ دﻏﺴﻲ ＇ﻮ ﮐﺴﻪ ﻳﻮازي ﭘﺮې ﻧﻪ ږدي‪ ،‬ﺑﻠﮑﻲ د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻧﻨ‪／‬ﻪ ﺑﺎﻳﺪ ډﻟﻲ‬
‫ﺟﻮړي ﮐ‪７‬ي او ﭘﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴﺰه ﺗﻮ‪－‬ﻪ د دﻏﺴﻲ ﻧﺎدودو ﭘﺮ ﺿﺪ را ﭘﺎ＇‪８５‬ي‪.‬‬

‫د اﺳﻼم د ﻧﻨګﻲ ﭘﻪ ﻛﺎر ﻛﻲ ﺑﯧﺮه ﻧﻪ ده ﭘﻪ ﻛﺎر ‪:‬‬

‫ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫!‪3‬‬ ‫‪ )Î #‰‬‬
‫‪© #$ ω‬‬ ‫‪´ n‬‬ ‫‪t θö ±‬‬
‫‪t &r β‬‬ ‫† ‪t ƒø‬‬ ‫‪Ÿ ρu …µç Ρt θö ±‬‬
‫‪s ω‬‬ ‫† ‪t ƒø‬‬
‫! ‪s ρu‬‬ ‫™≈ ‪Ï ≈=n‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪y ‘Í β‬‬
‫‪t θóä =kÏ 7t ƒã ‬‬
‫‪š‬‬ ‫﴿ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬

‫¡‪ ] ﴾ ∩⊂∪ $7Y Š‬ااب ‪[٣٩ :‬‬

‫‪Å m‬‬ ‫’ ‪« $$ /Î‬‬
‫! ‪y‬‬ ‫‪4 ∀s .x ρu‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ ) :‬دا د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره د اﷲ ﻛړﻧﻼر ده( ﭼﻲ د اﷲ ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻪ رﺳﻮي او ﻟﻪ‬
‫ﻫﻐﻪ څﺨﻪ ﺑﯧﺮﻳږي او ﻟﻪ ﻳـﻮه ﺧﺪاﻳـﻪ ﭘﺮﺗـﻪ ﺑـﻞ ﻟـﻪ ﻫﻴﭽـﺎ څﺨـﻪ ﻧـﻪ ﺑﯧﺮﻳـږي او د ﻫـﺮي‬
‫ﺑﯧﺮي او ﺧﻄﺮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﻫﻤﺪا اﷲ ﻛﺎﻓﻲ دى ‪.‬‬

‫ډﯦﺮ ﻏﻮره ﺟﻬﺎد ‪. :‬‬

‫رﺳﻮل ﻓﺮﻣﺎﻳﻠﻲ دي ‪hI > 36F iM  j kl 7 0mgn Uo3p49 » :‬‬
‫‪$(&$ sq
- +$Q$$ mm + (&%$ @AB +Q%D)NO.P .« hBqr‬‬
‫‪.+ $D&& Lr 7 +‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ډﯦﺮ ﻏﻮره او اﻓﻀﻞ او ﺳﺘﺮ ﺟﻬﺎد ﻫﻐﻪ دى ﭼﻰ ﺳـړى د ﻇـﺎﻟﻢ واﻛﻤـﻦ ﭘـﻪ‬
‫ﻣﺦ ﻛﻲ ﺳﭙﻴﻨﻪ وﻳﻨﺎ وﻛړي ) ﺣﻖ او رﺷﺘﻴﺎ ﺧﺒﺮه وواﻳﻲ(‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﻼ ﻋﻠﻲ ﻗﺎري  د ﻣﺮﻗﺎة اﻟﻤﻔﺎﺗﻴﺢ ﭘﻪ ‪٢٨١ /٧‬ﻣﺦ ﻛـﻲ د دﻏـﻪ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻪ ﺷﺮح ﻛﻲ د ﺧﻄﺎﺑﻲ  ﺧﺒﺮ داﺳﻲ ﻧﻘﻠـﻮي ‪ ”:‬د ﺣـﻖ ﻛﻠﻤـﻪ او‬
‫ﺳﭙﻴﻨﻪ ﺧﺒﺮ ‪＄‬ﻜﻪ ﻏﻮره ) اﻓﻀﻞ ( ﺟﻬﺎد ﺑﻠﻞ ﺳﻮى دى ﭼـﻲ ＇ـﻮك د د＊ـﻤﻦ‬
‫ﺳﺮه ﺟﻬﺎد ﻛﻮي ﻫﻐﻪ د ﺧﻮف او رﺟﺎء ) ﺑ‪５‬ﺮي او ﻫﻴﻠﻲ ( ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻣﺘـﺮدد وي او‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪26‬‬

‫ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬ي ﭼﻲ دى ﺑﻪ ﭘﺮ د＊ﻤﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻲ او ﻛﻪ ﺑﻪ د＊ﻤﻦ ﭘﺮ ده ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻲ؟‬

‫ﺧﻮ ＇ﻮك ﭼﻲ د ﻇﺎﻟﻢ واﻛﻤﻦ ﭘﻪ وړاﻧﺪي د ﺣﻖ ﺧﺒﺮه ﻛﻮي‪ ،‬دﻏﺴﻲ ﺳـ‪７‬ى‬
‫د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ واك ﻛﻲ وي‪ .‬ﻧﻮ دى ﭼﻲ ﺣﻖ وواﻳﻲ او واﻛﻤﻦ ﺗﻪ اﻣـﺮ ﺑـﺎﻟﻤﻌﺮوف‬
‫وﻛ‪７‬ي ﻧﻮ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎن ﻳ‪ ３‬اﺗﻼف او ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮﺗﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛـ‪ ، ７‬ﻟـﻪ دې اﻣﻠـﻪ دا‬
‫د ﺟﻬﺎد ﻟﻪ ډوﻟﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺗﻠﻔﻮوﻧﻜﻰ ډول ﺳﻮ“‪.‬‬
‫اﻟﻤﻈﻬﺮ  ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪ ”:‬دﻏﻪ ډول ﺟﻬﺎد ‪＄‬ﻜﻪ ډ‪４‬ﺮ ﻏﻮره دى ﭼﻲ د ﻇﺎﻟﻢ‬
‫واﻛﻤﻦ ﻇﻠﻢ ﭘﺮ ډ‪４‬ﺮو ﺧﻠﻜﻮ وي‪ .‬ﻧﻮ ﭼﻲ ＇ﻮك ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻇﻠﻤﻪ ﻣﻨﻊ ﻛ‪７‬ي ‪＂－‬ﻪ ﻳ‪３‬‬
‫ډ‪４‬ﺮو ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ رﺳﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻣﺎ د ﻛﺎﻓﺮ وژل ﺧﻮ ﺑﻪ د ﻳﻮه ﺗﻦ وژل وي“‪.‬‬
‫دا ﻫﻢ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ ﭼﻲ ووﻳﻞ ﺳﻲ ﭼﻲ دﻏﻪ ډول ﺟﻬﺎد‪ ،‬د ﺟﻬﺎد اﻛﺒﺮ ﻟﻪ ډوﻟﻮ ﻧﻮ‬
‫＇ﺨﻪ دى‪ ،‬ﻛﻮم ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﺳﺮه د ﻧﻔﺲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او د ‪＄‬ﺎن ﺧﻄﺮ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي او‬
‫ﭘﻪ دې ﺳﺮه ﻇﺎﻟﻢ واﻛﻤﻦ ﺗﻪ ﻧﺼﻴﺤﺖ او د ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻮ ژﻏﻮرﻧﻪ وي‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دا ﺧﻮ ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪه‬
‫ده ﭼﻲ د ﻣﺴﻠﻤﺎن ژﻏﻮرﻧﻪ د ﻛﺎﻓﺮ ﺗﺮ وژﻟﻮ ډ‪４‬ﺮه ＊ﻪ ده‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻓﺮﻣـﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪ ] ﴾$èY ‹ϑ‬ا'&‪) [٣٢: %,,,,‬ﭼــــﺎ ﭼــــﻲ‬

‫_ ‪Ï‬‬ ‫‪} $Ψ¨ 9#$ $Šu m‬‬
‫¨ ‪y‬‬ ‫‪ô &r $! Κu Ρ¯ 'r 6‬‬
‫‪x ùs $δ‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪y $Šu m‬‬ ‫﴿ ‪ôö( Βt ρu‬‬
‫څﻮك ﻟﻪ ﻣﺮګﻪ وژﻏﻮرى ‪ ،‬داﺳﻲ ګڼﻞ ﻛﻴږي ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ټـﻮل اﻧـﺴﺎﻧﺎن ﻳـﯥ ﻟـﻪ‬
‫ﻣﺮګﻪ ژﻏﻮرﻟﻲ وي ( ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ ﺧﺒﺮه داده ﭼﻲ د ﻳﻮه ﻣﻮﻣﻦ د ژوﻧﺪ ﺳﺎﺗﻞ د زرو ﻛﺎﻓﺮاﻧﻮ ﺗﺮ وژﻟﻮ اﻓـﻀﻞ‬
‫او ﻏﻮره ﻛﺎر دى‪＄ .‬ﻜﻪ ﻟﻪ ﺟﻬﺎد ＇ﺨﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﺑﺎﻟﺬات د اﻳﻤﺎن د ﺷﺘﻮن ﺧﻮﻧـﺪي‬
‫ﻛﻮل او د ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻮ ژوﻧﺪي ﺳﺎﺗﻞ دى‪.‬‬
‫د ﻳﺎدوﻧﻲ وړ ده ﭼﻲ اﻣﺎم ﻏﺰاﻟﻲ د اﺣﻴﺎء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﭘﻪ ‪٣٠! /٢‬ﻣـﺦ‬
‫ﻛﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪ ” :‬ﻇﺎﻟﻢ ﺗﻪ ﭘﻪ اى ﻇﺎﻟﻤﻪ او اى ﺧﺪاى ﻧﺎﺗﺮﺳﻪ او ﭘﻪ دﻏﺴﻲ ﻧﻮرو اﻟﻔـﺎﻇﻮ‬
‫وﻳﻞ ﻛﻪ ﻧﻮرو ﺗﻪ ﺷﺮ ﻧﻪ ﭘﺎ＇ﻮي او وﻳﻮﻧﻜﻰ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎن ﭘﻪ ﺧﻄﺮه ﻛﻲ اﭼﻮي ﻏـﻮره ﻛـﺎر‬
‫دى‪ .‬د ﺳﻠﻔﻮ ﻋﺎدت وو ﭼﻲ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬د ﺣﻖ ﭘﻪ ﻻر ﻛﻲ ﺧﻄـﺮ ﺗـﻪ ورﻛـﻮل او ﻟـﻪ‬
‫ﻣﺮګ او ډول ډول ﻋﺬاﺑﻮﻧﻮ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺑ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪل‪＄ ،‬ﻜـﻪ دوى ﭘﻮﻫ‪５‬ـﺪل ﭼـﻲ دا ﺟﻬـﺎد او‬
‫ﺷﻬﺎدت دى “‪ .‬رﺳﻮلﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪orR t u IH0[F ;7S UNvw =gP xc » :‬‬
‫‪.«`Oa Ob F L C Oy f a E Wz WB 1 Oy1 l‬‬
‫‪27‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ژﺑﺎړه ‪ :‬د ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ ﻏﻮره ﺣﻀﺮت ﺣﻤﺰه دى ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻫﻐﻪ څﻮك دى ﭼﻲ‬
‫د واﻛﻤﻦ ﭘﻪ وړاﻧﺪي ودرﻳږي او اﻣﺮ او ﻧﻬﻲ ورﺗﻪ ﺑﻴﺎن ﻛړي ‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﻳﯥ‬
‫ووژﻧـﻲ‪ .‬د اﺣﻴﺎء اﻟﻌﻠﻮم ﭘﻪ ﻟﻤﻦ ﻟﻴﻚ ﻛﻲ واﻳﻲ ﭼﻲ دﻏﻪ ﺣـﺪﻳﺚ ﺣـﺎﻛﻢ رواﻳـﺖ ﻛـ‪７‬ى او‬
‫اﺳﻨﺎد ﻳ‪請 ３‬ﺤﻴﺢ دي‪.‬‬
‫＊ﻪ ! دادى ﻣﻮږ ﺧﻮ ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ﻛﺮ＊ﻮ ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ ＇ﻪ واﺿﺢ ﻛـ‪７‬ل‪ .‬د اﺳـﻼم‪،‬‬
‫ﻫﻴﻮاد او زﻣﻮږ د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ د ﻧﻨ‪／‬ﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻮ د ﻫﺮ ﭼﺎ دﻧﺪه و＊ﻮول او‬
‫د دې ﻛﺘﺎب ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﺎ‪１‬ﻮ ﻛﻲ ﻣﻮ ﻫﻢ ！ﻮل ﺣﻘﺎﻳﻖ ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪ ﻛـ‪７‬ل‪ ،‬ﻧـﻮر ﻧـﻮ‬
‫ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻛﺎر دى ﭼﻲ ＇ﻪ ﻛﻮئ‪ .‬ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻮﻫ‪８５‬ئ او ﻧـﻪ را ﭘـﺎ＇‪８５‬ئ‬
‫ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ او د ﻫﻐﻪ ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ ﺗﻪ ﻫﻴ＆ ﺗﺎوان ﻧﻪ رﺳﻴ‪８‬ي او ﺣﻖ او د ﺣﻖ‬
‫دﻳﻦ ﻫﺮوﻣﺮو ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪ö 2‬‬
‫‪Ÿωρu Ν‬‬ ‫‪à 6u =ö î‬‬
‫‪x $Β· θö %s Α‬‬
‫‪ö ‰‬‬
‫¡ ‪Ï 7ö Ko‬‬
‫‪ó „o ρu $ϑ‬‬
‫‹‪V Š9Ï &r $/¹ #‬‬
‫‪x ã‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‹ ‪à /ö‬‬
‫ ‪jÉ èy ƒã #( ρã‬‬
‫‪Ï Ζ?s ω‬‬
‫﴿ ‪( )Î‬‬

‫‪] ﴾ ∩⊂∪ í ƒ‰‬ا‪#‬ﺏ‪[٣٩: $‬‬

‫ج‬‫_ &‪Ï %s ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪eÈ 2‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪à‬‬ ‫‪4 ?n ã‬‬
‫’‬ ‫© ‪ª #$ ρu 3 $↔\ ‹ø‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪x νç ρ” Ò‬‬
‫‪à ?s‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﺎڅﯧږئ ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮى څښﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﺗـﻪ دردﻧﺎﻛـﻪ ﺳـﺰا‬
‫درﻛــړي او ﺳﺘﺎﺳــﻲ ﭘــﺮ ځــﺎى ﺑــﻪ ﻧــﻮر ﺧﻠــﻚ را ﭘــﺎڅﻮي او ﺗﺎﺳــﻲ ﺑــﻪ ﻟــﻮى‬
‫څښﺘﻦ ﺗﻪ ﻫﻴڅ ﺗﺎوان وﻧﻪ رﺳﻮﻻى ﺳﺊ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﻫﺮ څﻪ ﻗﺎدردى ‪.‬‬

‫’‪3‬‬ ‫¡ ‪ø‬‬
‫ ‪4 ?n‬‬ ‫ ‪$ 9#$ #( ρã‬‬
‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Ï !© #$ πs ϑ‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪y =Î 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬

‫† ‪3 $‹u =ù èã 9ø #$‬‬ ‫! ‪Ï‬‬

‫‪š φ‬‬ ‫‪« #$ πè ϑ‬‬
‫‪y =Î 2‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬

‫اﺳﻼم او ﻛﻔﺮ او د اﺳﻼم ﺳﺮه د ﻛﻔﺮ‬

‫د دښﻤﻨۍ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ده د ﺣﻀﺮت آدم  ﻟﻪ وﺧﺘﻮ د ﻧ‪７‬ۍ د ！ﻮﻟﻮ و‪－‬ـ‪７‬و‬
‫ﻟﭙﺎره ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻳـﻮ دﻳـﻦ ﻏـﻮره ﻛـ‪７‬ى دى ﭼـﻲ ﻫﻤﺪﻏـﻪ » اﺳـﻼم « دى‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻫﻤﺪې ﺑﻨﺴ＀ د ！ﻮﻟﻮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮاﻧﻮ  دﻳﻦ ﻫﻢ ﻟﻪ ﺣـﻀﺮت آدم ＇ﺨـﻪ‬
‫ﺗﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ  ﭘﻮري اﺳﻼم دى او دﻧـﺪه او ﻣﻮﺧـﻪ ﻳـ‪ ３‬د ﻣﻜـﺎﻧﻲ او‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪28‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﺷﺮاﻳﻄﻮ د اﺧﺘﻼف ﺳﺮه ﺳﺮه ﻳﻮه ده ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪(#θ?è ρ&é ‬‬

‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ #‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪÷ #$ $Βt ρu 3 Ο‬‬
‫‪y =n Ft z‬‬ ‫™ ‪Þ ≈=n‬‬
‫} ‪ó‬‬
‫! ‪M #$‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫‪Ï ‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪eÏ !#$ β‬‬
‫‪$‬‬ ‫﴿ ‪¨ )Î‬‬

‫‪ ] ﴾ 3 Ο‬آل ﻋﻤﺮان ‪[١٩ :‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ψo S÷ /t $‹J óø /t Ο‬‬
‫‪Þ =ù èÏ 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫` !‪è u %‬‬ ‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫‪y $Βt ‰‬‬ ‫‪. ΒÏ ω‬‬
‫= ‪ )Î‬‬ ‫‪Å 9ø #$‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪ :‬د ﻟـﻮى څـښﺘﻦ ﭘـﻪ وړاﻧـﺪي دﻳـﻦ ﻫﻤـﺪا اﺳـﻼم دى‪ .‬ﻟـﻪ دې دﻳـﻦ‬
‫څﺨﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﭼﻲ اﻫﻞ ﻛﺘﺎﺑﻮ ﻛﻮﻣﻲ ﺑﯧﻠﻲ ﺑﯧﻠﻲ ﻻري ﻏﻮره ﻛړي دي‪ ،‬د ﻫﻐـﻮ‬
‫د دې ﭼﺎر ﭼﻠﻨﺪ ﻟﻪ دې ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ ﻫﻴڅ دﻟﻴﻞ ﻧﻪ وو ﭼﻲ ﻫﻐﻮ د ﻋﻠﻢ ﻟﻪ ورﻛﻮل‬
‫ﻛﯧﺪو وروﺳﺘﻪ ﭘـﻪ ﺧﭙﻠـﻮ ﻣﻨځـﻮ ﻛـﻲ ﻳـﻮ ﭘـﺮ ﺑـﻞ ﺑﺎﻧـﺪي د ﺗﯧـﺮي ﻛﻮﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره‬
‫داﺳﻲ وﻛړل‪.‬‬
‫ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ
ﭘﺮ ﻣ‪％‬ﻜﻪ ﺑﺎﻧﺪي د اﻧـﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د اﺳـﺘﻮ‪－‬ﻨﻲ ﻟـﻪ ﻫﻤﺎﻏـﻪ ﭘﻴﻠـﻪ‬
‫د ﻫﻐﻮ د ژوﻧﺪ ﺳﻤﻪ ﻻر ور و＊ﻮول‪ .‬ﺧﻮ ﻫﻐﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺑـﻞ ﭘـﺴ‪ ３‬د ژوﻧـﺪ‬
‫دﻏﻪ ﺳﻤﻪ ﻻر ‪ /‬د اﺳﻼم دﻳﻦ ‪ 0‬ﭘﺮ‪＋４‬ﻮد او ډول ډول ﻧﺎﺳﻢ ﭼﻠﻨﺪوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻏـﻮره‬
‫ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﻫﻐﻮ دﻏﻪ ﺳـﻤﻪ ﻻر د ﻏﻔﻠـﺖ‪ ،‬ﻣﺎدﻳـﺎﺗﻮ ﺧﻮ＊ـﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮا＊ـ‪ ９‬او د ﻧـﻮرو‬
‫د ﺣﻘﻮﻧﻮ د ﻻﻧﺪي ﻛﻮﻟﻮ او ﻇﻠﻢ او ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ورﻛﻪ ﻛ‪７‬ه او ﺷﺮ ﺧﻮ＊ـﻮﻧﻲ ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻛ‪ ９＋‬او ﺑﻐﺎوت ﺗﻪ د ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘـﺮ ﺑﻨـﺴ＀ ﻳـ‪ ３‬ﺗﺤﺮﻳﻔﻮﻧـﻪ ﻫـﻢ ﭘﻜـ‪＋‬ﻲ وﻛـ‪７‬ل‪.‬‬
‫د اﺧﻼﻗﻮ او ﺗﻤﺪن ‪ /‬ﺷﺮﻳﻌﺖ ‪ 0‬ﻫﻐﻪ ﻋﺎدﻻﻧـﻪ اﺳﺎﺳـﺎت ﭼـﻲ د ﻟـﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ‬
‫ﻟﺨﻮا ！ﺎﻛﻞ ﺳﻮي وه ﻳﺎ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ‪＋４‬ﻮول ﻳـﺎ ﻳـ‪－ ３‬ـ‪６‬وډ ﻛـ‪７‬ل او د ﺧﭙﻠـﻮ ﻧﻔـﺴﻮﻧﻮ‬
‫د ﻏﻮ＊ﺘﻨﻮ او د ﺧﭙﻠﻮ ﺗﻌﺼﺒﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳ‪ ３‬د ژوﻧﺪ داﺳﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻟﻪ ‪＄‬ﺎﻧﻪ ﺟـﻮړ‬
‫ﻛ‪７‬ل ﭼﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ＇ﺨﻪ د ﺧﺪاى ﻣ‪％‬ﻜﻪ د ﻇﻠﻢ او ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﺗﻮرو ﻟ‪７‬و او ﻟـﻮﺧ‪７‬و ﭘـﺮ‬
‫ﺳﺮ واﺧﻴﺴﺘﻪ‪ .‬ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﻟ‪ ７‬ﻛﻲ ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ﻓﻠـﺴﻔﻪ او ﻓﻜـﺮ او ادب ﻫـﻢ را ﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ‬
‫ﺳﻮل او د ‪＄‬ﻴﻨﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ اﻧﺪ او ادب ﻳ‪ ３‬اﻏ‪５‬ـﺰﻣﻦ ﻛـ‪ .７‬ﻧـﻮ ﻫﻐـﻪ وو ﭼـﻲ ﻟـﻮى‬
‫＇‪＋‬ﺘﻦ
ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﻲ د دﻏـﻮ ﺑـ‪ ３‬ﻻرو و‪－‬ـ‪７‬و‬
‫ﺳﻤﻲ ﻻري ‪ /‬اﺳﻼم ‪ 0‬ﺗﻪ د ﺑﻴﺮﺗﻪ را اړوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﭘﻪ زر‪－‬ﻮﻧﻮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان وﻟ‪８５‬ل‪.‬‬

‫‹ ‪t‘Í‬‬
‫‪É ΨΒã ρu ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ì ±‬‬
‫‪eÏ ;u Βã ‬‬
‫! ‪z ↵ŠhÍ ;Î Ψ¨ 9#$‬‬ ‫‪y èy 7t ùs οZ ‰‬‬
‫] ‪ª #$‬‬ ‫¨ ‪Ï ≡ρu πZ Β¨ &é‬‬
‫‪y n‬‬ ‫‪â $Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫﴿ ‪t %.x‬‬

‫‪$Βt ρu 4 µÏ ŠùÏ #( θ‬‬

‫‪à =n Ft z‬‬
‫‪÷ #$ $ϑ‬‬
‫¨ ‪y ŠùÏ‬‬
‫‪Ä $Ζ¨ 9#$ ‬‬
‫‪t ÷ /t Ν‬‬ ‫‪ä s‬‬
‫‪z 3‬‬ ‫‪ó Šu 9Ï ,‬‬
‫‪dÈ s‬‬
‫= ‪y 9ø $$ /Î‬‬ ‫‪Å 9ø #$ Ν‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ß èy Βt Α‬‬
‫‪t “t Ρ&r ρu‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫‪(Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ψo S÷ /t $ŠJ óø /t M‬‬
‫‪à ≈Ψo SiÉ 6t 9ø #$ Ο‬‬
‫‪Þ γ‬‬
‫` !‪ß ?ø u %‬‬ ‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫‪y $Βt ‰‬‬ ‫‪. ΒÏ νç θ?è ρ&é ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ω‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪ )Î µÏ ŠùÏ #‬‬ ‫‪÷ #$‬‬
‫‪y =n Gt z‬‬

‫‪ª!#$ ρu 3 µÏ ΡÏ Œø *Î /Î ,‬‬

‫‪dÈ s‬‬
‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ µÏ ŠùÏ #( θ‬‬
‫‪à =n Ft z‬‬
‫‪÷ #$ $ϑ‬‬
‫‪y 9Ï #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪ª #$ “‰‬‬
‫‪y γ‬‬
‫‪y ùs‬‬

‫)‪ ] ﴾ ∩⊄⊇⊂∪ Λ? ‬اﻟﺒﻘﺮه ‪[٢١٣ :‬‬

‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β• Þ‬‬
‫‪: ≡6u À‬‬
‫’ ‪Å‬‬
‫‪4 <n )Î â $! ±‬‬ ‫‪Ï γ‬‬
‫‪t „o Βt “‰‬‬ ‫‪ô ƒt‬‬
‫ژﺑــﺎړه‪ :‬ﭘــﻪ ﻟﻮﻣړﻳــﻮ وﺧﺘﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ټــﻮل ﺧﻠــﻚ ﻳــﻮ اﻣــﺖ وو او ﭘــﺮ ﻳــﻮه ﻻر‬
‫) اﺳﻼم ( روان وه‪ ) .‬ﺑﻴﺎ ﭼﻲ دې وﺿﻌﻲ دوام وﻧﻪ ﻛړاو اﺧﺘﻼﻓﻮﻧﻪ را ﻣﻨځﺘﻪ‬
‫ﺳﻮل ( ﻧﻮ ﻟﻮى څښﺘﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان وﻟﯧږل ﭼﻲ ﭘﻪ ﺳﻢ ﺗګ زﯦﺮى ورﻛـﻮوﻧﻜﻲ‬
‫او د اﻧﺤﺮاف ﻟﻪ ﭘـﺎﻳﻠﻮ څﺨـﻪ ﺑﯧﺮووﻧﻜـﻲ وه‪ ،‬او د ﻫﻐـﻮ ﺳـﺮه ﻳـﻮ ځـﺎى ﻳـﯥ ﺣـﻖ‬
‫ﻛﺘﺎب وﻟﯧږى څﻮ ﻫﻐﻪ اﺧﺘﻼﻓﻮﻧﻪ ﭼﻲ د ﺣﻖ ﭘﻪ ﺑﺎب د ﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ راﻏﻠﻲ‬
‫وه ﻓﻴــﺼﻠﻪ ﻛــړي‪ ) .‬او د دې اﺧﺘﻼﻓﻮﻧــﻮ د ﭘﯧــښﯧﺪو دﻟﻴــﻞ دا ﻧــﻪ وو ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬
‫ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ د ﺣﻖ ښﻮوﻧﻪ ﻧﻪ وه ﺳﻮې‪ .‬ﻧﻪ !( اﺧﺘﻼف ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ را‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛړ ﭼﻲ د ﺣﻖ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ورﻛړه ﺳﻮى وو‪ .‬ﻫﻐﻮ د روښـﺎﻧﻮ‬
‫ﻻرښــﻮوﻧﻮ ﻟــﻪ ﻣﻮﻧــﺪﻟﻮ وروﺳــﺘﻪ ﺻــﺮف ﭘــﻪ دې ﻣﻮﺧــﻪ ﺣــﻖ ﭘﺮﯦــښﻮوى؛ ﺑﯧﻠــﻲ‬
‫ﺑﯧﻠﻲ ﻻري ﻳﯥ را ﻣﻨځﺘﻪ ﻛړې ﭼﻲ ﻏﻮښﺘﻞ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﻲ ﻳﻮ ﭘﺮ ﺑـﻞ‬
‫ﺗﯧﺮى وﻛړي‪ .‬ﻧﻮ ﻟﻮى څښﺘﻦ ﻫﻐـﻮ ﻛـﺴﺎﻧﻮ ﺗـﻪ ﭼـﻲ ﭘـﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮاﻧـﻮ ﻳـﯥ اﻳﻤـﺎن‬
‫راوړ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ اذن د ﺣﻖ ﻫﻐﻪ ﻻر وښﻮول ﭼﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻜښﻲ اﺧـﺘﻼف ﻛـړى‬
‫وو‪ .‬د ﻟﻮى څښﺘﻦ ﭼﻲ ﭼﺎﺗﻪ ﺧﻮښﻪ ﺳﻲ ﺳﻤﻪ ﻻر ورښﻴﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ډول ﻫﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﭼﻲ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻟـﻪ ﻟـﻮري اﺳـﻼم ﺗـﻪ د و‪－‬ـ‪７‬و‬
‫د ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ ور‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪو ﻟﭙﺎره ور ﻟ‪８５‬ل ﺳﻮى دى؛ ﻣﻮﺳـﻰٰ
دى ﻛـﻪ ﻋﻴـﺴﻰٰ‬
‫
دى ﻛﻪ ﻧﻮر‪ ،‬د ﻫﻐﻪ دﻳﻦ ﻫـﻢ ﻫﻤﺪﻏـﻪ اﺳـﻼم وو‪ ،‬او ﻫـﺮ ﻛﺘـﺎب ﭼـﻲ‬
‫د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻟﺨﻮا د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﻫﺮه ژﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻗـﻮم ﺗـﻪ ﻧـﺎزل ﺳـﻮى دى ﻫﻐـﻪ‬
‫د ﻫﻤﺪې اﺳﻼم ＊ﻮوﻧﻪ ﻛ‪７‬ې ده‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﻲ ﭼﺎ د ﻟـﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ د ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺒﺮه ﻣﻨﻞ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن او د ﺣﻖ د ﻻري ﻻروى ﺑﻪ ﺳﻮ او ﭼـﺎ ﭼـﻲ ﻧـﻪ ﻣﻨـﻞ‬
‫ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮ او د ﺑﺎﻃﻠﻮ ﭘﻠﻮى ﺑﻪ ﺳﻮ‪ .‬ﭘﻪ دې ډول د ﻛﻔﺮ او اﺳـﻼم ﻳـﺎ د ﺣـﻖ او‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬ﺷﺨ‪７‬ي راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮې‪ .‬ﭼﻲ دا ﻟـ‪７‬ۍ د ﺣـﻀﺮت ﻣﺤﻤـﺪ  ﺗـﺮ‬
‫ﻣﻬﺎﻟﻪ او ﭘﻪ راوروﺳﺘﻪ ﻛﻲ د اﺳﻼم او ﻛﻔﺮ ﺗﺮ ﻣـﻨ‪ ＃‬ﺗـﺮ ﻫﻤـﺪې اوﺳـﻪ رواﻧـﻪ ده‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪30‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﻛﻲ د اﻧﺒﻴﺎوو  اﺣـﻮال ﭘـﻪ دﻗـﺖ ﺳـﺮه‬

‫وﻟﻮﻟﻮ راﺗﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪﻳ‪８‬ي ﭼﻲ دوى ！ﻮﻟﻮ ﺧﭙﻞ وﻟﺴﻮﻧﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪،‬‬
‫د ﻋﺒﺎدت ﺳﻮﭼﻪ واﻟﻲ‪ ،‬د آﺧﺮت ﭘﺮ ورځ اﻳﻤـﺎن ﻟﺮﻟـﻮ‪ ،‬د ﻇﻠـﻢ او ﺗ‪５‬ـﺮي ﻧـﻪ‬
‫ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬د ＊ﻮ اﺧﻼﻗﻮ د ﺧﭙﻠﻮﻟﻮ او د ﻧﺎوړو ﻋﺎدﺗﻮﻧﻮ او ﻋﻤﻠﻮﻧﻮ ﭘﺮ‪＋４‬ﻮوﻟﻮ ﺗـﻪ‬
‫ور ﺑﻠﻞ او ﭘﺮ دې ﻳ‪ ３‬اﺗﻔﺎق وو‪ .‬د دې ﻟ‪７‬ۍ ﭘﻪ وروﺳﺘ‪ ９‬ﻛـﻲ ﻟـﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ‬
‫ زﻣﻮږ ﺧﺎﺗﻢ اﻻﻧﺒﻴﺎ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔٰﻰ  ！ﻮﻟﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ﺗـﻪ د ﻳـﻮه‬
‫ﺟﺎﻣﻊ او ﺑﺸﭙ‪ ７‬دﻳﻦ او ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺳﺮه ﭼﻲ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ！ﻮﻟﻮ ﺣﻘﻪ ادﻳـﺎﻧﻮ ﭘـﻪ ﻏ‪５‬ـ‪８‬‬
‫ﻛﻲ ﻧﻴﻮوﻧﻜﻰ ﻫﻢ دى را ﻟ‪８５‬ﻟﻰ دى‪.‬‬
‫د وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه د اﻧﺒﻴﺎوو ﺗﺎرﻳﺦ ＊ﻮوﻟ‪ ３‬ده ﭼﻲ د اﻧﺒﻴﺎوو ﺑﻠﻨﻮ ﺑﻪ ﻟـﻮﻣ‪７‬ى‬
‫د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ‪ ،‬ﺑ‪ ３‬وزﻟﻮ او ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻮ و‪７－‬و ﭘﻪ زړوﻧﻮ ﻛﻲ ‪＄‬ﺎى ﻧﻴﻮى او زﻳـﺎﺗﺮه ﺑـﻪ‬
‫دﻏــﻮ و‪－‬ــ‪７‬و ﭘــﺮ اﻧﺒﻴــﺎوو اﻳﻤــﺎن راوړى او د ﻫﻐــﻮ ﻣﻼﺗــ‪ ７‬ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻛــﺎوه‪.‬‬
‫دا ‪＄‬ﻜﻪ ﭼﻲ دوى ﺑﻪ د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﺑﻠﻨﻪ ﻛﻲ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮي‪ ،‬ﻣﻴﻨـﻪ او وروري او‬
‫ﻟﻪ ډول ډول ﻣﻈﺎﻟﻤﻮ ＇ﺨﻪ د ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻮ ژﻏﻮرل ﻟﻴﺪل‪ .‬ﺧﻮ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﺑﻪ ﺷـﺘﻤﻦ‪،‬‬
‫ﻇﺎﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻛ‪＋‬ﺎن او واﻛﻤﻨـﺎن او ﭘـﻪ ا‪請‬ـﻄﻼح اﺷـﺮاف او ﻟﻮﻳـﺎن د اﻧﺒﻴـﺎوو‬
‫د دﻋﻮت ﭘﻪ وړاﻧﺪي در‪４‬ﺪل‪ .‬دا ‪＄‬ﻜﻪ ﭼـﻲ دوى د ！ﻮﻟـﻮ ！ـﻮﻟﻨﻴﺰو ﻓـﺴﺎدوﻧﻮ‪،‬‬
‫ﺷﺮوﻧﻮ او ﻧﺎروﻏﻴﻮ ز‪１‬ـﻲ وه‪ ،‬ﻛﻮم ﭼﻲ د اﻧﺒﻴﺎوو د ﺑﻠﻨﻲ ﭘﻪ ﻣﻨﻠﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﺧﭙﻠـﻲ‬
‫‪＂－‬ــﻲ ﭘﻪ ﺧﻄﺮ ﻛﻲ ﻟﻴﺪﻟ‪ .３‬ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ ﺑﻪ د دوى د ‪－‬ﻤﺮاﻫ‪ ،９‬ﺣﺴﺎدت‪＄ ،‬ﺎن‬
‫ﻏﻮ＊ﺘﻨﻮ او ﺣﻖ ﺗﻪ د ﻏﺎړي ﻧﻪ اﻳ‪＋‬ﻮوﻟﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ اړ ﻛ‪５‬ـﺪل ﭼـﻲ د اﻧﺒﻴـﺎوو او‬
‫د ﻫﻐﻮ د ﺑ‪ ３‬وزﻟﻮ ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﭘﺮ ﺿﺪ ودرﻳ‪８‬ي‪ ،‬د ﻏﺮور او ﺗﻜﺒﺮ ﻻر واﺧﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺑـﺎﻃﻠﻮ‬
‫ﺗﻤﺴﻚ وﻛ‪７‬ي او د ﺣﻖ ﭘﻠﻮﻳﺎن وزوروي‪ ،‬ﭘﻪ ！ﻴ＂ﻮ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻮ ورﺗـﻪ و‪－‬ـﻮري او ﭘـﻪ‬
‫ډول ډول ﺳﭙﻜﻮ ﻧﻮ ﻣﻮﻧﻮ ﻳ‪ ３‬وﺑﻮﻟﻲ او ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻳ‪ ３‬ﺧﭙﻞ ﻻﺳﻮﻧﻪ ورﻧ‪／‬ﻮي‪.‬‬
‫وﻣﻮ وﻳﻞ ﭼﻲ ﭘﻪ اﺳﻼم ﻛﻲ د ﺗﺤﺮﻳﻔﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟ‪ ７‬ﻛﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ او ﻓﻜﺮ او ادب‬
‫ﻫﻢ را ﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮل‪ .‬دﻏﻲ ﻓﻠﺴﻔ‪ ،３‬اﻧﺪ او ادب ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﺑـﺖ ﭘـﺎﻟﻨﻲ ﭼـﻲ ﭘـﺮ دې‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ واﻛﻤﻨﻪ وه ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ اﺧﻴـﺴﺘ‪ ３‬ده‪ .‬ﺑﻴـﺎ دې ﻓﻠـﺴﻔ‪ ３‬او ادب د روم ﻟـﻪ ﻻري‬
‫د اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﭘﺮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﭼﺎرو اﻏ‪５‬ﺰه و＊ﻨﺪل‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺳﺮ ﺑ‪５‬ﺮه ﭘﺮ دې ﭼـﻲ ﭘـﻪ‬
‫اروﭘﺎ ﻛﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﺖ ﭘﺎﻟﻨﻪ د ﻫﻐ‪ ３‬د ﻓﻠﺴﻔ‪ ３‬او ادب ﭘﻪ ﻣ＀ ﺧﭙﺮه ﺳـﻮه‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳـﻒ‬
‫‪31‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺳﻮى ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ اروﭘﺎ ﺗﻪ ورﻏﻰ او د ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﺖ ﭘﺎﻟﻨﻲ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟ‪７／‬ه اﺧﺘﻪ ﺳﻮ‪ .‬ﺧﻮ‬
‫ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ ﻫﻠﺘﻪ وﻧﻪ ﺳﻮه ﻛﻮﻻى ﭼﻲ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻮ ا‪請‬ﻮﻟﻮ او ﺑﻨﺴ＂ﻮﻧﻮ ﭘﺎﺗﻪ ﺳـﻲ او ﭘـﺎى‬
‫د ﺑﺖ ﭘﺎﻟﻨﻲ ﺗﺮ اﻏ‪５‬ﺰي ﻻﻧﺪي راﻏﻰ‪ .‬ﺳﺮه د دې ﭼـﻲ د اﻣﭙﺮاﺗـﻮر ﻗـﺴﻄﻨﻄﻴﻦ ﭘـﻪ‬
‫ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻳ‪ ３‬دﻧﻴﻮي واك ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ‪＄ ،７‬ﻴﻨﻲ د ﺧﻴـﺮ ＊ـ‪２／５‬ﻲ ‪＄‬ـﺎﻧ‪７／‬ﻧﻲ ﭼـﻲ ﻳـ‪３‬‬
‫درﻟﻮدې‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪７‬ې‪ .‬ډول ډول ﺗﻮﻫﻤﺎت ﭘـﻪ ‪－‬ـ‪ ６‬ﺳـﻮل او ﻛﻠﻴـﺴﺎ‬
‫د اﺳﺘﺒﺪاد او د ﺧﻠﻜﻮ د ﻏﻮﻟﻮﻟﻮ او ﺗ‪５‬ﺮ اﻳﺴﺘﻠﻮ واك ﭘﻪ ﻻس راوړ‪.‬‬
‫دا ﭼﻲ د اروﭘﺎ د ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻗﺘـﺼﺎدي او ﻧـﻮرو واﻗﻌﻴﺘﻮﻧـﻮ او‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ او روﻣﻲ ﻓﻠﺴﻔ‪ ３‬ﭘﻪ وړاﻧﺪي ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ د ！ﻴﻨ‪／‬ﺎر واك ﻟـﻪ ﻻﺳـﻪ ورﻛـ‪７‬ى‬
‫وو‪ ،‬د دې ﻳﻮ ﺳﺒﺐ ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ا‪請‬ﻠﻲ ﻻري او رﺳﺎﻟﺖ ＇ﺨﻪ د ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ‬
‫او＊ﺘﻨﻪ او اﻧﺤﺮاف وو‪ ،‬ﻛﻮم ﭼﻲ ﻋﻴﺴﻰٰ
ﭘﻪ را ﻟ‪８５‬ل ﺳﻮى وو‪.‬‬
‫ﺑﻞ دا ﭼﻲ د ﻋﻴﺴﻰٰ
رﺳﺎﻟﺖ د ورك ﻻرو اﺳﺮاﻳﻠﻮ د ﻏﻠﻄـﻮ ﻋﻘﻴـﺪو‬
‫د ﺳﻤﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره وو‪ ،‬ﻧﻪ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ د و‪７－‬و ﻟﭙـﺎره‪ .‬د ﺣـﻀﺮت ﻣﺤﻤـﺪ ﺗـﺮ‬
‫رﺳﺎﻟﺖ دﻣﺨﻪ د ！ﻮﻟﻮ اﻧﺒﻴﺎوو رﺳﺎﻟﺖ دﻏﺴﻲ وو‪ .‬ﻳﻮازي ﺣـﻀﺮت ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﺧﺎﺗﻢ اﻻﻧﺒﻴﺎء واﻟﻤﺮﺳﻠﻴﻦ دى او دا داﺳـﻲ ﻳـﻮازﻧﻰ رﺳـﺎﻟﺖ دى ﭼـﻲ ﻟـﻮى‬
‫＇‪＋‬ﺘﻦ ！ﻮﻟﻮ و‪７－‬و ﺗﻪ را اﺳﺘﻮﻟﻰ ＇ﻮ د ﻣﺨﻜﻨﻴـﻮ ！ﻮﻟـﻮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮاﻧـﻮ د رﺳـﺎﻟﺘﻮﻧﻮ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺗﻤﺪﻳﺪووﻧﻜﻰ‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻘﻮوﻧﻜﻰ او ﻣﻨﻮﻧﻜﻰ ﺳﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻮ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻮ او ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ و‪７－‬و ﻛﻮم ﭼﻲ د اﺳﻼم ﭘـﻪ ﺑﺮﻛـﺖ‬
‫د ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ﻇﻠﻤﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ ژﻏﻮرل ﺳـﻮي وه او اوس ﻳـ‪ ３‬د اﺳـﻼم رﭘـﻲ او‬
‫ډ‪４‬ﻮې را اﺧﻴﺴﺘﻲ وې او ﭘﺘ‪５‬ﻴﻠ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وه ﭼﻲ د ﻧـ‪７‬ۍ ‪－‬ـﻮټ ‪－‬ـﻮټ ﺗـﻪ د دﻏـﻮ‬
‫ر‪１‬ﺎوو د ﺧﭙﺮوﻟﻮ ﭘﻪ ﻟ‪ ７‬ﻛﻲ اروﭘﺎ ﻫﻢ ر‪１‬ﺎ او رو＊ـﺎﻧﻪ ﻛـ‪７‬ي او د اﺳـﻼم ﻣﺒـﺎرك‬
‫دﻳﻦ ور ورﺳﻮي‪ .‬ﭘﻪ دﻏﺴﻲ ﺣﺴﺎﺳﻮ ﺷـ‪５‬ﺒﻮ ﻛـﻲ ﭼـﻲ د اﺳـﻼم ﻣﺒـﺎرك دﻳـﻦ‬
‫د ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﻳﻮه در‪４‬ﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﺧﭙﻮر ﺳﻮى وو‪ ،‬د ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻦ ﺳﺘﺮي واﻛﻤﻨـ‪９‬‬
‫ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ﺳﺘﺮي ﻣﺎﺗﻲ ورﻛ‪７‬ي وې او د ﺑﻴـﺰﻧﺘﻴﻦ اﻣﭙﺮاﺗـﻮر روﻣـﺎﻧﻮس دﻳﻮﺟـﺎﻧﺲ‬
‫د اﻟﭗ ارﺳﻼن ﻟﺨﻮا وﻧﻴﻮل ﺳﻮ او ﺑﻴﺎ د دﻏﻲ واﻛﻤﻨ‪ ９‬ډ‪４‬ـﺮو ﺳـﺘﺮو ﻣـﺴﻴﺤﻲ‬
‫＊ﺎروﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻜﻪ اﻧﻄﺎﻛﻴ‪ ３‬او ﻧﻴﻘﻴ‪ ３‬ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪل او ﺗﺮك واﻛﻤﻦ ﻗﻠﺞ ارﺳـﻼن ﺑـﻦ‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﭘﻪ ﻧﻴﻘﻴﻪ ﻛﻲ د روم د ﺳﻠﻄﺎن ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺮ ﺗﺨﺖ ﻛ‪５＋‬ﻨﻮﺳﺖ‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ ﭼـﻲ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪32‬‬

‫د دې ﺳﺘﺮو ﭘ‪＋５‬ﻮ ﺧﺒﺮ ﻫﺮه ﺧﻮا ﺧﭙﻮر ﺳـﻮ‪ ،‬د دﻏـﻪ ﻣﺒـﺎرك دﻳـﻦ ﻛﻮرﻧﻴـﻮ او‬
‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ) د ﻣﺼﺮ د ﻓﺎﻃﻤﻲ دوﻟﺖ ﺗﺮ ﭼﺘﺮ ﻻﻧـﺪي ﻳﻬـﻮدو‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻘﻴﻨﻮ او‬
‫ﺧﻮد ﻏﺮﺿﻮ واﻛﻤﻨﻮ‪ ،‬ﺧﺘﻴﺰو او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰو ﻣﻨﺤﺮﻓﻮ ﻋ‪５‬ـﺴﻮي واﻛﻤﻨـﻮ‪ ،‬ﺣـﺎﻛﻤﻮ‬
‫ډﻟﻮ اوﺳﻴﺎﺳﺘﻮاﻟﻮ او د ﻛﻠﻴﺴﺎ ‪－‬ﺎﻧﻮ روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻮ ( دې ﺗﻪ ﻣﻼ وﺗـ‪７‬ل ﭼـﻲ اروﭘﺎﺗـﻪ‬
‫د اﺳﻼم د ر‪１‬ﺎ د رﺳ‪５‬ﺪﻟﻮ او ﺧﭙﺮ‪４‬ﺪﻟﻮ ﻣﺨﻪ ډب ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟـ‪ ７‬ﻛـﻲ اروﭘـﺎﻳﻲ‬
‫واﻛﻤﻨﻮ د ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣ＀‪ ،‬د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ د ﻏﻮﻟﻮﻟﻮ او ﺗ‪５‬ﺮ اﻳﺴﺘﻠﻮ ﻟـﻪ ﻻري او‬
‫د ﭘﺎپ ﭘﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ او ﺗﺎﻳﻴﺪ د اﺳﻼم ﭘﻪ وړاﻧﺪي اوږدې ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ﭘـﻪ ﻻر‬
‫واﭼﻮﻟ‪ .３‬ﭼﻲ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳ‪ ３‬اروﭘﺎ ﻟﻪ دې ﺳﺘﺮي ＊‪２／５‬ﻲ او ﻫﻐﻲ ر‪１‬ﺎ ＇ﺨﻪ ﭼﻲ‬
‫ز＊ﺘﻪ زﻳﺎﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻳ‪ ３‬ورﺗﻪ درﻟﻮده ﺑــ‪ ３‬ﺑﺮﺧـﻲ ﭘﺮ‪４‬ـ‪＋‬ﻮول‪ .‬ﻛـﻪ ﻣـﻮږ ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛ‪７‬و د ﺟﻨ‪ ，‬ﺟ‪７／‬و او د＊ﻤﻨﻴﻮ ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﻲ ﻻ اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ د اﺳﻼم ﻟﻪ ر‪１‬ﺎ‬
‫＇ﺨﻪ ډ‪４‬ﺮ ＇ﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻪ دوى د اﺳﻼم ﭘﻪ وړاﻧﺪي د د＊ﻤﻨ‪ ９‬درﻳ‪＃‬‬
‫ﻧﻪ واى ﺧﭙﻞ ﻛ‪７‬ى‪ ،‬دې ﻣﺒﺎرك دﻳﻦ ﺑﻪ ډ‪４‬ﺮ ژر د اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﭘـﻪ ！ﻮﻟـﻮ‬
‫ﺑﺮﺧﻮ ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮي ＊‪ ３‬او ﺳﺘﺮي اﻏ‪５‬ﺰي ＊ﻨﺪﻟﻲ واى او ﻫﻠﺘﻪ ﺑﻪ ﻳـ‪ ３‬د ﻇﻠﻤﻮﻧـﻮ‬
‫او ﺑ‪ ３‬ﻋﺪاﻟﺘﻴﻮ د ﺗﻮرو ﺗﻴﺎرو ﺗﻮري ﻟﻮﺧ‪７‬ي د ﺣﻖ او ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻪ ر‪１‬ﺎ ﺑﺪﻟﻲ ﻛ‪７‬ي‬
‫واى‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ ﭼﻲ داﺳﻲ وﻧﻪ ﺳﻮه اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ د ﺳـﺘﺮو‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻪ ﺗﻮر داﻏﻪ او ﺑ‪５‬ﻠﻪ ﻣﺎﺗﻲ ﺑﻞ ﻫﻴ＆ ﻻﺳﺘﻪ راﻧﻪ وړه‪.‬‬

‫ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟګړې؛ د ﻟﻮﯦﺪﻳﺰ ښﻜﯧﻼك‬

‫ﭘﻴﻼﻣﻪ‬
‫ﻳﺎدوﻧﻪ ‪:‬‬
‫د دې ﻛﺘﺎب ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﻲ ”＊ﻜ‪５‬ﻼك“ د ﻋﺮﺑـﻲ ” اﺳـﺘﻌﻤﺎر “ او‬
‫د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ﺰي ”‪ “Colonialism‬ﻣﻌﺎدل دى ﭼﻲ ﻣﻌﻨـﺎ ﻳـ‪ ３‬ده ‪ :‬د ﺑـ‪＄ ３‬ﻮاﻛـﻮ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د وداﻧﻮﻟﻮ او ﻋﻤـﺮان ﭘـﻪ ﭘﻠﻤـﻪ‪ ،‬د ﻫﻐـﻮ د ﺷـﺘﻤﻨﻴﻮ ＇ﺨـﻪ د ‪＂－‬ــﻲ‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻨﻲ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﻻس ﻏ‪％‬ﻮل‪ ،‬د ﻫﻐـﻮ ﺗـﺮ ﻧﻔـﻮذ او اﻏ‪５‬ـﺰ‬
‫ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻞ او د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﭼﺎرو ﻛﻲ ﻻس وﻫـﻞ‪ ،‬ﭘـﺮ ﻫﻐـﻮ ﺗ‪５‬ـﺮى ﻛـﻮل او‬
‫ﻻﻧﺪي ﻛﻮل‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ＊ﻜ‪５‬ﻼك ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪２‬ﻮ اوږد ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﺮي‬
‫‪ ،‬ﺧﻮ د ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰ ＊ﻜ‪５‬ﻼك ﭘﻴﻞ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و ﻟﻪ ﭘﻴﻞ ＇ﺨﻪ ‪２－‬ﻞ ﺳﻮى دى‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫د ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟګړو ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ څﻪ وه ؟‬

‫زﻳﺎﺗﺮه وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي ﭼﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬ې د ﻋﻴﺴﻮﻳﺖ د ﻧﻨ‪／‬ﻲ ﻟﭙﺎره او د ﺑﻴـﺖ‬
‫اﻟﻤﻘﺪس ﭘﺮ ﻣﺴﻴﺤﻲ زﻳﺎرت ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﺑﺎﻧﺪي د ﺳﻠﺠﻮﻗﻲ واﻛﻤﻨﻮ د زور زﻳﺎﺗﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺿﺪﭘﻪ ﻻر اﭼﻮل ﺳﻮي وې‪ .‬ﺧﻮ دا ﺧﺒـﺮي ﺑ‪５‬ﺨـﻲ ﻧﺎﺳـﻤﻲ دي‪ .‬د ﻋ‪５‬ـﺴﻮﻳﺖ‬
‫د ﻧﻨ‪／‬ﻲ ﺷﻌﺎر د ﻋ‪５‬ﺴﻮي واﻛﻤﻨﻮ‪ ،‬ﺷﺘﻤﻨﻮ او روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﭼﻲ ‪＂－‬ـﻲ ﻳ‪ ３‬ﻳـﻮ‬
‫د ﺑﻞ ﺳﺮه ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ وې‪請 ،‬ـﺮف د ﻋـﺎﻣﻮ ﻋ‪５‬ـﺴﻮﻳﺎﻧﻮ د ﻏﻮﻟﻮﻟـﻮ او ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ﺗـﻪ‬
‫د ﭘﺎروﻟﻮ او ﭼﻤﺘﻮ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره وو‪ .‬ﻛﻪ ﻧﻪ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻮ ادﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه ﭘﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮي دﻳـﻦ‬
‫ﻛﻲ وژل او ﻟﻮ！ﻤﺎري ﻣﻨﻊ ده‪ .‬ﭘﻪ ﻋ‪５‬ـﺴﻮي دﻳـﻦ ﻛـﻲ دا ﺣﻜـﻢ دى ﭼـﻲ ﻛـﻪ‬
‫＇ﻮك ﺗﺎ د ﻣﺦ ﭘﺮ ﻳﻮه ﺧﻮا ﭘﻪ ﭼﭙﻼﺧﻪ ووﻫـﻲ ﺗـﻪ د ﻣـﺦ ﺑﻠـﻪ ﺧـﻮا ور واړوه‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺖ ﻛﻲ ﺑﻞ ﺣﻜﻢ دادى ﭼﻲ اړ ﺗﻪ ﻛﻪ ﺑﻞ ＇ﻪ ﻧﻪ ﻟﺮې ﻟﻪ ﺧﭙﻠـﻮ ﺟـﺎﻣﻮ‬
‫＇ﺨﻪ ＇ﻪ ورﻛ‪７‬ه‪.‬ﻣ‪／‬ﺮ دﻟﺘﻪ ﺧﺒﺮه ﺳﺮ ﭼﭙﻪ وه‪ .‬ا‪請‬ـﻠﻲ ﺧﺒـﺮه دا ده ﭼـﻲ دﻏـﻪ‬
‫د ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺖ د ﻻر＊ﻮوﻧﻮ ﺧﻼف ﺟﻨ‪／‬ﻮﻧﻪ اروﭘﺎﺗﻪ د اﺳـﻼم د ﻧﻔـﻮذ د ﻣﺨﻨﻴـﻮي‪،‬‬
‫د واﻛﻤﻨﻮ او ﺣﺎﻛﻤﻮ ډﻟﻮ د واك او ‪＂－‬ﻮ د ﺳﺎﺗﻠﻮ او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺑ‪５‬ﺨﺮﺗﻮ ﺷـﺘﻮ‬
‫د ﻻﺳﺘﻪ راوړﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮل ﻛ‪５‬ـﺪل‪ ) .‬دﻏـﻪ ﻣﻬـﺎل ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دوﻧـﻪ‬
‫ﺷﺘﻤﻦ وه ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧﻮم اﻳﺴﺘﻠﻰ وو او د اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﻧﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﺑﺪ وه (‪.‬‬
‫اروﭘﺎﻳﻲ واﻛﻤﻦ او ﺷﺘﻤﻦ ﭘﻪ دې ﭘﻮﻫ‪５‬ﺪل ﭼﻲ اﺳﻼم د ！ـﻮﻟﻲ ﻧـ‪７‬ۍ د و‪－‬ـ‪７‬و‬
‫دﻻر＊ﻮوﻧﻲ او ﻧ‪５‬ﻜﻤﺮﻏ‪ ９‬ﻟﭙﺎره دى او دې ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﭙﻞ ﭘﻴﺮوان ‪－‬ﻮﻣﺎرﻟﻲ دي‬
‫ﭼﻲ د دې دﻳﻦ ر‪１‬ﺎ د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ ﻛﻲ ﺧﭙﺮه ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﺧـﻮ دﻏـﻪ واﻛﻤـﻦ‬
‫د اﺳﻼم د ‪＄‬ﻮاﻛﻤﻨ‪ ９‬ﭘﻪ ﻣﻬﺎﻟﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﭘ‪７５‬ۍ ﭘ‪５‬ـ‪７‬ۍ ﻏﻠـﻲ او ﭼـﭗ ﻧﺎﺳـﺖ وه‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻮ ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د واك او ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ د ﻧﻴﻮﻟـﻮ او ﻧـﻮرو ﭼـﺎرو ﭘـﺮ‬
‫ﺳﺮ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑـ‪ ３‬اﺗﻔـﺎﻗﻲ او ﺑـ‪ ３‬واﻛـﻲ درك ﻛـ‪７‬ه او ﻟـﻪ ﺑﻠـﻲ ﺧـﻮا ﻳـ‪３‬‬
‫د ﺳﻠﺠﻮﻗﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ‪＄‬ﻮاﻛﻤﻨﻮ واﻛﻤﻨﻮ ﻟﺨﻮا ﻣﺴﻴﺤﻲ اُرﺷﻮ ﭘﻪ ﺧﻄﺮ ﻛـﻲ وﻟﻴـﺪه‬
‫او ﭘﺮ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ اﻣﭙﺮاﺗـﻮرۍ ﺑﺎﻧـﺪي د ﺳـﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻧﻮ ﭘـﻪ ﭘﺮﻟـﻪ ﭘـﺴ‪ ３‬ﺑﺮﻳـﺪوﻧﻮ ﺳـﺮه‬
‫ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ) اوﺳﻨﻰ اﺳﺘﻨﺒﻮل(او اروﭘﺎ ﺗﺮ ‪－‬ﻮاښ ﻻﻧﺪي راﻏﻠﻪ‪ ،‬ﻧـﻮ دﻏـﻪ ﻣﻬـﺎل‬
‫ﭼﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻫﻢ ＇ﻪ اﺧﻼﻗـﻲ ‪＄‬ـﻮاك ﻣﻮﻧـﺪﻟﻰ وو‪ ،‬دﻏـﻮ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧـﻮ د ﺑﻴـﺖ‬
‫اﻟﻤﻘــﺪس او د ﺣــﻀﺮت ﻋﻴــﺴﻰٰ
د زﻳــﺎرت د آزادوﻟــﻮ ﺷــﻌﺎر ورﻛــ‪７‬او‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪34‬‬

‫د ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و ﻟ‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ه‪.‬‬

‫د ﻣــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﺨــﻮا د ﻗــﺴﻄﻨﻄﻨﻴ‪ ３‬او اروﭘــﺎ ﭘــﻪ ﺗﻬﺪﻳــﺪوﻟﻮ ﺳــﺮه ﻟــﻮﻣ‪７‬ى‬
‫د ﺑ‪５‬ــﺰﻧﺘﻴﻦ)‪ (Byzantine‬اﻣﭙﺮاﺗــﻮر »اﻟﻜــﺴﻴﻮس‪ Alexis Comnène ،‬ﻳــﺎ‬
‫‪ «Alexius Comnenus‬د روﻣﻦ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﭘﺎپ » دوﻫﻢ اورﺑـﺎﻧﻮس‪،‬‬
‫‪ « Urban II‬ﺗﻪ اﺳﺘﺎزي وﻟ‪８５‬ل او ورﺗﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ ﭼﻲ ﺗﺮﻛﺎن ) ﺳـﻠﺠﻮﻗﻴﺎن (‬
‫ﻳﺎ ﻋﺮب ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ډ‪４‬ﺮ ‪＄‬ﻮاﻛﻤﻦ دي ﭼﻲ ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻮم وﻛﻮﻻى ﺳﻲ ﭼﻲ ﭘـﻪ ﻳـﻮازي‬
‫ﺳﺮ د ﻫﻐﻮ ﺳﺮه وﺟﻨ‪／‬ﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ＇ﺨـﻪ ﻳـ‪ ３‬وﻏﻮ＊ـﺘﻞ ﭼـﻲ ﻟـﻪ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻣ‪％‬ﻜﻮ ＇ﺨﻪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د اﻳﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﭼﺎره ﻛـﻲ د ﻫﻐـﻪ ﺳـﺮه ﻣﺮﺳـﺘﻪ‬
‫وﻛ‪７‬ي‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ‪٧:‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز دﻏﻪ ﻣﻬﺎل ﭘﻪ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬ﻛﻲ ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ او ﭘﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ！ﻮﻟﻨﻮ ﻛـﻲ ﭘـﻪ‬
‫‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ې ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ﺷﺘﻤﻨ‪ ９‬او ﺳﻮﻛﺎﻟ‪ ９‬دور وو‪ .‬ﺧﻮ د دې ﭘﻪ ﺧـﻼف ﭘـﻪ اروﭘـﺎ‬
‫ﻛﻲ ﻋﺎم و‪７－‬ي د واﻛﻤﻨﻮ او ﺷﺘﻤﻨﻮ د زور او ﻇﻠﻢ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺑـ‪ ３‬وزﻟـﻲ ﺳـﻮي‬
‫وه او ﻟﻜﻪ ﻧﻦ ﻣﻬﺎل ﭼﻲ ډ‪４‬ﺮ و‪７－‬ي اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ د ＇ـﻪ ﻫﻮﺳـﺎ‬
‫ژوﻧﺪ او ﺷﺘﻮ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘـﻪ ﺗﻤـﻪ ‪＄‬ـﻲ‪ ،‬ﻳـﺎ ‪＄‬ﻴﻨـﻲ ﻛـﺴﺎن د ﺑـ‪ ３‬ﻛـﺎرۍ او‬
‫ﻣﺠﺒﻮرۍ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮ د ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﻮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﻋـﺴﻜﺮۍ او ﻧـﻮر‬
‫ﭼﻮﭘ‪ ７‬ﺗﻪ ﺷﺎﻣﻠﻴ‪８‬ي ﻫﻐﻮى ﻫﻢ د ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس او د ﻫﻐﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﺳﻴﻤﻮ ﺗﻠﻮ ﺗﻪ ﻟـﻪ‬
‫ﺧﻮارۍ او ﺑ‪ ３‬وزﻟ‪＇ ９‬ﺨﻪ د ﺗ‪＋５‬ﺘﻲ او د دﻏﻪ اﺳﻜ‪５‬ﺮﻟﻲ ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﺳـﺨﺘﻴﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫د ژﻏﻮرﻧﻲ د ﺣﺎ‪請‬ﻠﻮﻟﻮ او د ﺷﺘﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﺳـﻮي وه‪ .‬ﻣ‪／‬ـﺮ‬
‫واﻛﻤﻨﻮ‪ ،‬ﻣ‪％‬ﻜﻮاﻟﻮ او ﺷﺘﻤﻨﻮ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻠﻪ دﻏﻮ ﺟ‪７／‬و ﺗﻪ ورداﻧ‪／‬ﻞ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧﻴـﻮل‬
‫ﺳﻮو ‪＄‬ـﺎﻳﻮﻧﻮﻛﻲ ﻣ‪％‬ﻜـﻲ ﺗـﺮ ﻻﺳـﻪ ﻛـ‪７‬ي او واك او اﻣـﺎرت ﺗـﻪ ورﺳـﻴ‪８‬ي او‬
‫د ﺳﻮدا‪－‬ﺮو ﺗﺠﺎرت د ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬ﺗﺮ ﺑﻨﺪروﻧﻮ ﭘﻮري وﻏ‪％‬ﻴ‪８‬ي‪ .‬د روم ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﻴـﺎ‬
‫ﭘﻪ دې ﻫﻴﻠﻪ د دې ﺟ‪７／‬و ﺷﻌﺎر ورﻛ‪ ７‬ﭼﻲ ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا ﭘﺮ ﻗـﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ او ﺧﺘﻴـﺰه‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻻﺗﻴﻨﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﺎﻧﺪي ﺧﭙﻞ ﻧﻔﻮذ او ﻣﺸﺮﺗﻮب ﻟﻪ ﻧﻮي ﺳﺮه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﻛﻮم‬
‫ﭼﻲ ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛـ‪７‬ى وو او ﻟـﻪ ﺑﻠـﻪ ﭘﻠـﻮه ﻟـﻪ‬
‫ﻧﻴﻮل ﺳﻮو اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ د ﺟﺠﻮ او ﻋﺸﺮﻳﻮ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﺧﭙـﻞ‬
‫ﻗﺪرت او ﺛﺮوت زﻳﺎت ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل د ﻣ‪％‬ﻜﻮاﻟﻮ ﺳـﺮه ！ﻴﻨ‪／‬ـﻲ‬
‫‪35‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫اړﻳﻜﻲ ﻟﺮﻟ‪ ３‬او ډ‪４‬ﺮ اﺳﻘﻔﺎن د ډ‪４‬ﺮو ﻣ‪％‬ﻜﻮ ﺧﺎوﻧﺪان وه‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻪ دﻏﻮ ﺟ‪７／‬ه ﻣـﺎرو‬
‫ﻛﻲ داﺳﻲ و‪７－‬ي ډ‪４‬ﺮ وه ﭼﻲ د دﻏﻮ ﺟ‪７／‬و ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ او اﻗﺘـﺼﺎدي دﻻﻳﻠـﻮ ﻧـﻪ‬
‫ﭘﻮﻫ‪５‬ﺪل او ﻳﻮازي د ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮن ﭘﺮ ﺑﻨﺴ＀ ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺳﻔﺮ او ﺟﻨ‪ ，‬ﺗـﻪ ﭼﻤﺘـﻮ‬
‫ﻛ‪５‬ﺪل‪ .‬ﺧﻮ د دې ﺗﺮ ＇ﻨ‪ ，‬د دﻏﺴﻲ ډ‪４‬ﺮى ﻛـﺴﺎﻧﻮ ﻣﻮﺧـﻪ د ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺷـﺘﻮ‬
‫ﻟﻮ！ﻮل او ﭼﻮرول وو‪.‬‬
‫دا ﭼﻲ ﭘﺎپ دوﻫﻢ اورﺑﺎﻧﻮس ﻳﺎ ﭘﻄﺮس ﻧﻮﻣﻲ راﻫﺐ ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻮر ﻟ‪／‬ﺎوه‬
‫ﭼﻲ ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻛﻲ د ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﻣﺘﺒﺮﻛـﻮ اﻣـﺎﻛﻨﻮ ﺗـﻪ ﭘـﺮ ﺗﻠﻮﻧﻜـﻮ‬
‫زﻳﺎرت ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﻛﻮي او د دﻏﻮ ‪＄‬ﺎﻳﻮ ﻧﻮ ﺳﭙﻜﺎوى ﻛﻮي دا ！ﻮل درواغ‬
‫وه‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه ډ‪４‬ﺮو اروﭘﺎﻳﻲ او ﻋ‪５‬ـﺴﻮي ﺗﺎرﻳﺨﭙﻮﻫـﺎﻧﻮﻣﻨﻠ‪ ３‬او ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪه‬
‫ﻛ‪７‬ې ده ‪ :‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻓﺘﺢ ﻛ‪ ７‬د ﺑﻴـﺖ اﻟﻤﻘـﺪس اوﺳـ‪５‬ﺪوﻧﻜﻮ‬
‫وﻏﻮ＊ﺘﻞ ﭼﻲ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ دي ﭘﺨﭙﻠـﻪ راﺳـﻲ او د دې ﻣﺘﺒـﺮك ‪＄‬ـﺎى‬
‫ﻛﻠ‪ ９‬دي ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﺑﻴﺎ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ورﻏﻰ او روﻣﻲ اﺳﻘﻒ اﻋﻈـﻢ ﺳـﻮﻓﺮوﻳﻨﺲ‬
‫＊ﺎر ور وﺳﭙﺎرى ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ د دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ د ﺳـﻨﺪ ﭘـﻪ ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﻳـﻮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ورﻛ‪ ７‬ﭼﻲ ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ﻟﻴﻜﻠﻲ وه ‪ »:‬ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻻزﻣﻪ ده ﭼـﻲ د دﻏـﻪ ＊ـﺎر‬
‫د اوﺳ‪５‬ﺪوﻧﻜﻮ د ژوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺰت‪،‬ﺷﺘﻮ او ﺟﺎﻳﺪادوﻧﻮ ﺳﺎﺗﻨﻪ وﻛ‪７‬ي‪ .‬دﻏﻪ راز ﺑﻪ د دﻏﻪ‬
‫‪＄‬ﺎى اوﺳ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ آزاد وي‪ ،‬ﻛﻪ وﻏﻮاړي اﺳﻼم دي راوړي ﻛﻪ ﻧـﻪ ﭘـﺮ ﺧﭙـﻞ‬
‫دﻳﻦ دي واوﺳﻲ‪ ،‬د ﻫﻐﻮ د ﻛﻠﻴﺴﺎوو‪ ،‬ﺑﺎزاروﻧﻮ او ﻣﺬﻫﺒﻲ آزادﻳـﻮ ﺧﻮﻧـﺪﻳﺘﻮب‬
‫ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ دى«‪     ) .‬ا
س ‪ ٩‬ﻣﺦ او ﮥ اول آر‬
‫آ! ر ﻡ ﮟ ‪ "٣‬ﻣﺦ (‪ .‬ﭘﺮ دې ﺑﻨﺴ＀ او ＇ﻨ‪／‬ـﻪ ﭼـﻲ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻮﺳـﻰٰ او‬
‫ﻋﻴﺴﻰٰ  ﺗﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ د رﺷﺘﻴﺎﻧﻴﻮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ درﻧﺎوى ﻛﻮي‪،‬‬
‫ﻫﻐﻮ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ او ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ اﺟﺎزه ورﻛ‪７‬ې وه ﭼﻲ ﭘـﻪ ﺑﻴـﺖ اﻟﻤﻘـﺪس ﻛـﻲ‬
‫ﺧﭙﻞ ﻋﺒﺎدت ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻪ وﻟﺮي‪ .‬ﻫﻐﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ﻋﺒﺎداﺗﻮ ﭘﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻟـﻮ ﻛـﻲ ﺑـﺸﭙ‪７‬ه‬
‫آزادي درﻟﻮده‪ .،‬ﻫﻴﭽﺎ د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻛﺎر ﻛﻲ ﻫﻴ＆ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻪ ﻛﻮل‪ .‬ﺑﻠﻜﻲ ﭘﻪ دﻏـﻪ‬
‫ﺳﭙ‪（５‬ﻠ‪ ３‬ﻣ‪％‬ﻜﻪ ﻛﻲ ﭘﺮ ﻟ‪８‬ﻛﻴﻮ ﺑﺎﻧﺪي دې و‪４‬ـﺸﻠﻲ ！ـﻮﻟﻨﻲ د اﺳـﻼم د اﺧﻼﻗـﻲ‬
‫زرﻳﻨﻮ ا‪請‬ﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﻮري ﻛﻲ د اﻣﻦ او ﺳﻮﻟﻲ ﭘﻪ ﻓﻀﺎ ﻛﻲ ژوﻧﺪ ﻛﺎوه‪ .‬ﻫﺮ ﻛـﺎل‬
‫ﺑﻪ ﭘﻪ زر‪－‬ﻮﻧﻮ ﺗﻨﻪ و‪７－‬ي ﻟﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ اروﭘﺎ ＇ﺨﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺗﻪ د زﻳﺎرت ﻟﭙـﺎره‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪36‬‬

‫ﺗﻠﻞ او ﭘﻪ دې ﻻر ﻛﻲ ﻫﻴ＆ ﺧﻨ‪ ６‬او ‪＄‬ﻨ‪ ６‬ﻧﻪ وو‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ د دې اوږدو ﺟ‪７／‬و ا‪請‬ـﻠﻲ ﻻﻣﻠﻮﻧـﻪ او ﻣﺤﺮﻛـﺎت د ارروﭘـﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﺮا＊ﻮ ﻃﺎﻏﻮﺗﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺪ ﻃﻴﻨﺖ او ﺟ‪７／‬ه ﻣﺎر ﺧـﺼﻠﺖ‪ ،‬د ﻣـﺎدي ‪＂－‬ـﻮ ﺧﻮﻧـﺪي‬
‫ﻛﻮل او د ﻻ زﻳﺎﺗﻮ ‪＂－‬ﻮ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮل‪ ،‬د اﺳﻼم د ﺳـﻴ‪（５‬ﻠﻲ دﻳـﻦ او ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫ﺳﺮه ﺗﻌﺼﺐ او د＊ﻤﻨﻲ ﭘﺎﻟﻞ‪ ،‬اروﭘﺎﺗﻪ د اﺳﻼم د رﺳـ‪５‬ﺪﻟﻮ ＇ﺨـﻪ ﻣﺨﻨﻴـﻮى او‬
‫د ﻋﺎﻣﻮ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﻧﺎﭘﻮﻫﻲ او ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮن ‪２－‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫د ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟګړو ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮﻟﻮ ﺳﺮه‬

‫د اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻪ‬
‫د ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮ ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ وﻳﻠﻮ ﺳﻮو ！ﻜﻮ ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه د ﺗﺎرﻳﺦ د ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ‬
‫ﻟﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌ‪＇ ３‬ﺨﻪ دﻏﻪ ﻻﻧﺪي واﻗﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ‪－‬ﻮﺗﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪:‬‬
‫‪ .١‬ﭘﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻨﻴﻮ ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ﻛﻲ اروﭘﺎ ﻳﻮ وروﺳﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ‪ ،‬ﺳﭙ‪５‬ﺮه ﻣﻠﻚ وو؛ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺖ ﻳـﻮ‬
‫وړوﻛﻰ دﻳﻦ وو‪ ،‬ﭼـﻲ ﭘـﻪ ﻟﻮ‪４‬ـﺪﻳﺰه او ﺳـﻬﻴﻠﻲ اروﭘـﺎ ﻛـﻲ د ﺧﭙﻠـﻮ د＊ـﻤﻨﺎﻧﻮ‬
‫د ‪－‬ﻮاښ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ وو؛ ﻋﺎم اروﭘﺎﻳﺎن ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه ﻧﺎوړه ﺑ‪ ３‬وزﻟﻲ اﺧﺘﻪ وه او ﻟﻪ دې‬
‫اﻣﻠﻪ ﻟﻮ！ﻤﺎري او ﻳﻮ ﭘﺮ ﺑﻞ ﺗ‪５‬ﺮى د ﻫﻐﻮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪﻟﻰ وو‪ .‬ﺑﺎﻟﻤﻘﺎﺑﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫د اﻗﺘﺼﺎدي او ﻓﺮﻫﻨ‪／‬ﻲ ﭘﻠﻮه ﺗﺮ اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ډ‪４‬ﺮ وړاﻧﺪي وه‪ .‬دا ﻫﺴﻲ ﺑ‪ ３‬ﺑﻨﺴ＂ﻪ ﺧﺒﺮه‬
‫ﻧﻪ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ د دﻏﻪ ﻣﻬﺎل ！ﻮل ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪي ورﻛﻮي‪.‬‬
‫ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪％‬ﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮو ﺑﺮﺧﻮ ﻛﻲ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻪ د اﺳﻼم د ﻋﻠﻮﻣﻮ او ﻓﻨﻮﻧـﻮ ﺗـﺮ ﭘـﻮر‬
‫ﻻﻧﺪي ﻟﻴﺪل او ﺧﭙﻞ ﻓﻘﺮ او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ډ‪４‬ﺮو ﺷـﺘﻮ ﻳـ‪ ３‬د ﺳﺮا＊ـ‪ ９‬ﺣـﺲ را‬
‫ﭘﺎروﻟﻰ وو‪＄ .‬ﻜﻪ ﻧﻮ ﻫﺮ اروﭘﺎﻳﻲ د دﻏﻮ ﻋﻠﻤﻲ او ﻣﺎدي ﺷـﺘﻤﻨﻴﻮ د ﻏـﺼﺒﻮﻟﻮ او‬
‫ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ او د اﺳﻼم ﻟﻪ ﺑﺮﻻﺳ‪＇ ９‬ﺨﻪ د ‪＄‬ﺎن ژﻏﻮرﻟﻮ ﻟﭙﺎره د اﺳﻼم او ﻛﻔﺮ‬
‫د د＊ﻤﻨ‪ ９‬ﻳﺎ د ﺧﺘﻴ‪ ＃‬او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪ ＃‬د اوږدو ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺟ‪７／‬و ﭘﻪ اداﻣـﻪ ﺧﺘـﻴ‪ ＃‬ﺗـﻪ‬
‫د ﺟ‪７／‬ې ﺗﻠﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﺎزي ﭘﻠﻤﻪ ﻟ＂ﻮل‪.‬‬
‫‪ .٢‬د اروﭘﺎ د ﻣ‪％‬ﻜﻮاﻟﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣ‪％‬ﻜﻮ ﭘـﻪ ﺣﺎ‪請‬ـﻼﺗﻮ او ﺧﭙﻠـﻮ ﺑﺰ‪－‬ـﺮو ﭘـﻪ‬
‫زﺑ‪＋５‬ﺎك ‪－‬ﺰاره ﻧﻪ ﻛ‪５‬ﺪه او د ﻫﻐﻪ ﻣﻬـﺎل ﺷـﺮاﻳﻄﻮ او د دوى ﺧـﺼﻠﺖ دې ﺗـﻪ‬
‫اړاﻳﺴﺘﻠﻲ وه ﭼﻲ ﻧﻮري ډ‪４‬ﺮي ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﻻﺳﺘﻪ راوړي او ﻧﻮر ﺑﺰ‪－‬ﺮان ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﭘـﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻲ وي‪ .‬دوى ﻟﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﺳﻮدا‪－‬ﺮو ＇ﺨﻪ د ﺧﺘﻴ‪ ＃‬د ز＊ﺘﻮ زﻳﺎﺗﻮ ﺷﺘﻮ‬
‫‪37‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ډ‪４‬ﺮ ＇ﻪ اور‪４‬ﺪﻟﻲ وه‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻠـﻪ وه ﭼـﻲ ﭘـﻪ ﺧﺘـﻴ‪ ＃‬ﻛـﻲ ﻫـﻢ‬
‫ﻣ‪％‬ﻜﻲ او ﺑﺰ‪－‬ﺮ وﻟﺮي‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﺑﻠﻪ ﺧﺒﺮه داده ﭼﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن ﻟﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺳﺮه د اﺳﻼم ﺳﺮه د＊ﻤﻨﻲ ﻟﺮي‪.‬‬
‫دوى ﺗﻞ د اﺳﻼم ﻟﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘ‪＇ ，‬ﺨﻪ ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﺮه ﻛﻲ وي او ﻛﻠـﻪ ﭼـﻲ ﻣﻮﻗـﻊ ﭘـﻪ‬
‫ﻻس ورﻏﻠ‪ ３‬ده د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﻮت د ﻣـﺎﺗﻮﻟﻮ ＇ﺨـﻪ ﻳـ‪ ３‬ډډه ﻧـﻪ ده‬
‫ﻛ‪７‬ې‪ .‬دوى ﺗﺮ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و دﻣﺨﻪ ﻫﻢ ﭘـﺮ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘـﻪ وارو وارو ﺑﺮﻳﺪوﻧـﻪ‬
‫ﻛ‪７‬ي ﭼﻲ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﭘﻪ ﺑﺮي ﺳﺮه ﭘﺮ ﺷﺎ ﺗﻤﺒﻮل ﺳﻮي دي‪.‬‬
‫دﻏﻮ ！ﻮﻟﻮﻻﻣﻠﻮﻧﻮ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﺳﺮه ورﻛ‪７‬ل ＇ﻮ اروﭘﺎﻳﺎن ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه د ﻫﻐﻮ واﻛﻤﻨﻲ ډﻟﻲ‬
‫د اﺳﻼم ﭘﺮ ﺿﺪ ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و ﺗﻪ وﻫ（ﻮي او ﺳﺮ ﻟﻪ ‪١٠٩1‬ع‪ .‬ﻛﺎﻟﻪ ﻟﻪ اروﭘـﺎ ＇ﺨـﻪ‬
‫ﺑﻬﺮ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪي ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﭘﺎپ دوﻫﻢ اورﺑـﺎﻧﻮس ﭘـﻪ !‪١٠٩‬ع‪.‬ﻛـﺎل د ﻓﺮاﻧـﺴ‪ ３‬د ﻳـﻮه ﺳـﻬﻴﻠﻲ ＊ـﺎر‬
‫د ﻛﻠﻴﺮﻣﻮن )‪(Clermont‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻛﻲ ﻳﻮې ﺳﺘﺮي ﻏﻮﻧـ‪６‬ي ‪(Council‬‬
‫)‪ of Clermont‬ﺗﻪ د ﻳﻮې ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﻳﻨﺎ ﭘﻪ ﺗﺮځ ﻛﻲ ووﻳﻞ ‪”:‬ﭘﻪ دې ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ‬
‫ﺑﻪ ډ‪４‬ﺮي وﻟﺠ‪ ３‬ﻻس ﺗﻪ راوړئ‪ .‬ﭘﺮ‪８４‬دئ ﻫﻐﻮى ﭼﻲ دﻣﺨـﻪ ﻟﻮ！ﻤـﺎر وه اوس‬
‫ﺟ‪７／‬ه ﻣﺎر ﺳﻲ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭼﻲ دﻟﺘﻪ ﻻﻟﻬﺎﻧﺪه او ﻻس ﺗﻨ‪／‬ـﻲ دي‪ ،‬ﻫﻠﺘـﻪ ﺳـﻮﻛﺎﻟﻪ او‬
‫ﺷﺘﻤﻦ ﺳﻲ‪ .‬دﻏﻪ ﺟﻬﺎد ﭼﻲ ﻧﻦ ﭘﺴﻲ رواﻧ‪８５‬ئ ﻳﻮازي د ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘـﺪس د ﻓـﺘﺢ‬
‫ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻧﻪ دى‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ د آﺳﻴﺎ ﻟﻪ ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ ډﻛـﻪ ﺳـﻴﻤﻪ او د ﻫﻐـ‪！ ３‬ـﻮﻟﻲ‬
‫ﭘﺮ‪４‬ﻤﺎﻧﻪ او ﺑ‪ ３‬ﺣﺴﺎﺑﻪ ﺧﺰاﻧ‪ ３‬ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ‪７‬ئ‪ ...‬ﻛﻪ ﭘﻪ دې ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ ﺑﺮى ﺗﺮﻻﺳﻪ‬
‫ﻛ‪７‬ئ د ﺧﺘﻴ‪！ ＃‬ﻮل ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺳﻲ“‪.‬‬
‫د اورﺑﺎﻧﻮس د وﻳﻨﺎ دﻏﻪ ！ﻜﻲ د ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ﺧﺒﺮو روڼ ﺛﺒﻮت دى‪.‬‬
‫‪ .٤‬دﻏﻮ دوه ﺳـﻮه ﻛﻠﻨـﻮ ﺗﭙـﻞ ﺳﻮو‪請‬ـﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪／‬ـ‪７‬و او ﭘـﻪ ﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﺑ‪２‬ـﻮ‬
‫د ﻫﻐﻮ دوام او ﭘﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﺎﻧـﺪي د ﻣﻐﻮﻟـﻮ ﺗـﺎړاﻛﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘـﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ـ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ او ﻧﻮرو ډ‪４‬ﺮو ﺑﺮﺧﻮ ﻛﻲ ﭘ‪７５‬ۍ ﭘ‪７５‬ۍ وروﺳﺘﻪ وﻏﻮر‪＄‬ﻮل‪.‬‬
‫اوس را‪＄‬ﺊ د دﻏﻮ ﻟﻮ！ﻤﺎرو او ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛـ‪／‬ﺮو اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧـﻪ او‬
‫ﺗﻮري ＇‪５‬ﺮې د ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺖ د ﻧﻨ‪／‬ﻲ ﭘﻪ ﭘﻠﻤﻪ د دﻏﻮ ﺟ‪７／‬و د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﭘ‪７‬او ) ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬ې( ﭘﻪ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﻲ د ﺑ‪５‬ﻠ‪／‬ﻲ ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ و‪－‬ﻮرو‪:‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪38‬‬

‫د ﻛﻠﻴﺮﻣﻮن ﭘﻪ ﻏﻮﻧ‪６‬ه ﻛﻲ دﭘـﺎپ دوﻫـﻢ اورﺑـﺎﻧﻮس د وﻳﻨـﺎ ﺳـﺮه ﺳـﻢ ﭘـﻪ‬

‫ﺣﺎﺿﺮﻳﻨﻮ ﻛﻲ د ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻟ‪５‬ﻮﻧﺘـﻮب ﻳـﻮ ډول ‪＄‬ـﺎﻧ‪７／‬ى ﺣﺎﻟـﺖ راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ ﺳـﻮ‪،‬‬
‫د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺟ‪７／‬ې ﭘﻪ ﺗﻜﻞ ﻛـﻲ ﺳـﻮل او ﻧـﺎرې ﻳـ‪ ３‬ﻛـ‪７‬ې ﭼـﻲ ”دا‬
‫د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﺧﻮ＊ﻪ ده“‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻫﺮ ﻳﻮه ﭼﻲ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺟ‪／‬ـ‪７‬ه ﻛـﻲ ﺑﺮﺧـﻪ اﺧﻴـﺴﺘﻪ‬
‫د ﺳﺮه ！ﻮﻛﺮه ‪請‬ﻠﻴﺐ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ！ﺘﺮ ﻳـﺎ ﭘـﺮ ＊ـﻰ اوږه ‪－‬ﻨـ‪６‬ى‪ .‬ورﭘـﺴ‪ ３‬د ﺟ‪７／‬ﻧـﻮ‬
‫د راﻏﻮﻧ‪６‬وﻟﻮ ﻟﭙﺎره د ﭘـﺎپ دوه ‪－‬ﻮﻣـﺎرﻟﻲ ﻛـﺴﺎن ﭘﻄـﺮس )‪Pierre , Peter‬‬
‫)‪ L’Ermite‬او آډﻣـﺎر ډوﻣـﻮﻧ＂ﻲ )‪ ( Adhemar de Monteil‬ﭘـﻪ ！ﻮﻟـﻪ‬
‫اروﭘﺎ و‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪل او ﺗﻜ‪７‬ه ﺟﻨ‪／‬ﻲ و‪７－‬ي ﻳ‪ ３‬را ！ﻮل ﻛـ‪７‬ل‪ ...‬ﭼـﻲ د ﻧـﺎروي او‬
‫ﺳﻮﻳ‪６‬ن د ﺳﻤﻨﺪري ﻏﻠﻮ ﻟﻤﺴﻴﺎن ﻫﻢ ﭘﻜ‪５＋‬ﻜﻲ وه‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪٩‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫د ﭘﻄﺮس ډ‪４‬ﺮ ﻣﻠ‪／‬ﺮي ﺑﺰ‪－‬ﺮان وه‪ .‬ﻳﻮ ﺷـﻤ‪５‬ﺮ ﻫـﻢ ﺑ‪５‬ـ‪７‬ۍ ﻧﻴـﻮوﻧﻜﻲ‪ ،‬ﻏﻠـﻪ او‬
‫ﻻروﻫﻮﻧﻜﻲ وه ﭼﻲ ﭘﻪ آﺳﺎﻧﻪ د وﻟﺠﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧـﻪ ﭘـﻪ ﻫﻐـﻪ ﭘـﺴ‪３‬‬
‫ﺳﻮي وه‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪١١‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫دوى ﭼﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ‪＄‬ﺎى ﺗﻪ رﺳ‪５‬ﺪل ﻟﻮټ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻛﺎوه او ډول ډول ﻇﻠﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﻛﻮل‪ ) .‬د اﻟﺒﺮﻣﺎﻟﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ‪ ٢٢١‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻟـﻪ ډﻟـﻲ ＇ﺨـﻪ د واﻟ＂ـﺮ )‪(Walter Sans Savoir‬‬
‫اﻓﺮاد د ﻫﻨ‪／‬ﺮي د ﺳﻤﻠﻴﻦ ＊ﺎر ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪل‪＄ ،‬ﻴﻨﻮ د ﻛ‪＋‬ﺘﻮﻧﻮ ﭼﻮروﻟـﻮ ﺗـﻪ ﻣـﻼ‬
‫وﺗ‪７‬ل‪＄ .‬ﻴﻨﻮ ﻏﻼوي وﻛ‪７‬ې‪ .‬ﻧﻮرو ﻛﻮ＊） وﻛ‪ ７‬ﭼﻲ د ﺑﺎزار ﻣﻐﺎزې ﻟﻮټ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻣﻐﺎزو ﺑﺎﻧﺪي ﺑﺮﻳﺪ د ﺑﺎزار د ﺟ‪７／‬ې ﺑ‪２‬ﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛ‪７‬ه او ＇ﻮ ﺗﻨـﻪ ﭘﻜـ‪＋‬ﻲ ووژل‬
‫ﺳﻮل‪ .‬ﻫﻨ‪／‬ﺮﻳﺎن ﺑ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪل ﭼﻲ ﻛﻪ د ﭘﻄﺮس ډ‪４‬ﺮه ﻏ＂ﻪ ډﻟﻪ ورورﺳﻴ‪８‬ي ﺗﺮ دې ﺑـﻪ‬
‫ﻻ ﺑﺪي ﭘ‪＋５‬ﻲ وﺳﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د ﭘﻄﺮس ﭘﻴـﺮوان ﺳـﻤﻠﻴﻦ ﺗـﻪ ورﺳـ‪５‬ﺪل وﺿـﻊ‬
‫ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨﻪ ﺳﻮه‪ .‬د ＊ﺎر د اﻣﻨﻴ‪ ３‬ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ＊ﺎر ﺗﻪ ﻟﻪ ﻧﻨﻮﺗﻠﻮ ＇ﺨـﻪ ﻣﻨـﻊ‬
‫ﻛ‪７‬ل او د دوى او ＊ﺎرﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬د ﻧﺎوړو ﭘ‪＋５‬ﻮ د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره ﻳ‪＄ ３‬ـﺎﻧ‪７／‬ي‬
‫ﻣﻘﺮرات وﺿﻊ ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﺗﺮ دوو ور‪＄‬ﻮ وروﺳﺘﻪ د ﻳﻮه ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ او ﻳﻮه ＊ﺎري ﺗﺮ ﻣـﻨ‪＃‬‬
‫د ﻳﻮې ﺟﻮړې ＇ﭙﻠ‪ ９‬د ﺑﻴﻲ ﭘﺮ ﺳﺮ ﺷﺨ‪７‬ه راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮه‪＇ .‬ـﻮ ﺷـ‪５‬ﺒ‪ ３‬وروﺳـﺘﻪ‬
‫ﺳﺘﺮه ﺑﻠﻮا وﺳﻮه‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ﺳﺨﺘﻲ ﺟ‪７／‬ې وروﺳـﺘﻪ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ د ﻗﻮﻣﺎﻧـﺪان ﻣـﺎ‪９１‬‬
‫وﻧﻴﻮل‪＇ .‬ﻠﻮر زره ﻫﻨ‪／‬ﺮﻳﺎن ﻳ‪ ３‬ووژل او ډ‪４‬ﺮ ﺷﺘﻪ او ﺧﻮاړه ﻳ‪ ３‬ﭼﻮر ﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫‪39‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺑﻴﺎ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﺑﻠ‪／‬ﺮاد ﺗﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل د ﺑﻴـﺰﻧﺘﻴﻦ د اﻣﭙﺮاﺗـﻮرۍ ﻣﺮﺑـﻮط وو‬

‫ورﺳ‪５‬ﺪل‪ .‬د ﺑﻠ‪／‬ﺮاد ﺧﻠﻚ ﻟﻪ ＊ﺎره وﺗـ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل او ﭘـﻪ ﻏﺮوﻧـﻮ ﻛـﻲ ﭘـ＀ ﺳـﻮل‪.‬‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺳﻴﻨﺪ ＇ﺨﻪ د ﭘﻮري وﺗﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﭘﺮ ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨﻲ ﺳﺮﺗ‪５‬ﺮو ﺣﻤﻠﻪ وﻛـ‪７‬ه‪،‬‬
‫د ﻫﻐﻮ ﺑ‪７５‬ۍ ﻳـ‪ ３‬ډوﺑـﻲ ﻛـ‪７‬ې‪ ،‬ﺧﭙﻠـﻪ دوى ﻳـ‪ ３‬اﺳـﻴﺮ ﻛـ‪７‬ل او وﻳـ‪ ３‬وژل‪،‬‬
‫د ﺑﻠ‪／‬ﺮاد ﺧﺎﻟﻲ ＊ﺎر ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺑـﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﻟـﻮټ ﻛـ‪ ７‬او ﺑﻴـﺎ ﻳـ‪ ３‬اور ورواﭼـﺎوه‪.‬‬
‫) ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪١٣‬ﻣﺦ‪ ،‬ﺹ ! ‪ '$%‬ﮟ !‪٢‬ﻣﺦ او ﺗـﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬـﺎى ‪請‬ـﻠﻴﺒﻲ‬
‫‪١11 /١‬او ‪١٧٧‬ﻣﺨﻮﻧﻪ(‪.‬‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ‪２－‬ﻞ ﭼﻲ ﻛﻪ د ﻧﻮرو ﻣﺬﻫﺒﻮﻧﻮ ﭘﻴﺮوان ووژﻧﻮ ﺧﺪاى ﺗﻪ ﺑﻪ ﻧﮋدې ﺳﻮ‪،‬‬
‫ﺧﻮ ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻪ داوه ﭼـﻲ دوى ﭘـﺮ ﺧﭙﻠـﻮ ‪＄‬ـﺎﻧﻮﻧﻮ ﺷـﻴﻄﺎن ﻣـﺴﻠﻂ ﻛـ‪７‬ى وو‪ .‬دوى‬
‫د دې ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺳﻔﺮ ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﭘ‪７‬اووﻧﻮ ﻛﻲ ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮو ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ز＊ﺖ زﻳﺎت ﻳﻬـﻮد‬
‫د دوى د ﺷﺘﻮ د ﻟﻮ！ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ووژل‪ .‬د دوى ﻳﻮې ډﻟﻲ ﭘﻪ ﻫﻨ‪／‬ﺮي ﻛﻲ ﻫﻢ دﻏﺴﻲ‬
‫وﻛ‪７‬ه‪ .‬د ﻫﻨ‪／‬ﺮي د ‪ Bavaria‬ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ز＊ﺖ زﻳﺎت ﻳﻬﻮد ووژل‪ .‬ﭼﻲ ﺑﻴـﺎ‬
‫د ﻫﻨ‪／‬ﺮي ﭘﻮځ دﻏﻪ وﻳﻨﻲ ﭼﻴ‪＋‬ﻮﻧﻜﻲ ﺑ‪ ３‬وﺳﻠ‪ ３‬ﻛ‪７‬ه او ﺑﻴﺎﻳ‪！ ３‬ﻮل ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮوړل‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د ﻫﻨ‪／‬ﺮي ﭘﺎﭼﺎ ﻟﻪ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﭘﻪ ﻋﺬاب ﺳﻮ‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد‬
‫ﭘﻮﻟﻲ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ﭘﺮ ﻣﺦ وﺗ‪７‬ﻟ‪ '$% 4567 ) .３‬ﮟ ‪٢٢‬ـ ‪9٢‬ﻥ‪.( $‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د ﭘﻄـﺮس ﭘﻴـﺮوان »ﻧـﻴﺶ«ﺗـﻪ ورﺳـ‪５‬ﺪل‪ ،‬ﻫﻠﺘـﻪ ﻳـﻮه ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨـﻲ‬
‫ﭼﺎرواﻛﻲ د ﻫﻐﻮ د ﻟﻮټ ＇ﺨﻪ د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره ﻛﻠﻚ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗـﺪاﺑﻴﺮ وﻧﻴـﻮل‪،‬‬
‫د دې ﺳﺮه ﺳﺮه ＇ﻮ ﺗﻨﻮ آﻟﻤﺎﻧﻴﺎﻧﻮ د ＊ﺎر د ﺑﺎﻧﺪي ＇ﻮ ﻛﻮروﻧﻮ ﺗﻪ اور واﭼﺎوه او‬
‫ﺟ‪７／‬ه وﻧ‪＋‬ﺘﻪ‪ .‬ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨﻴﺎﻧﻮ ﭼﻲ ﺳﺨﺖ ﺧ‪＋‬ﻤ‪５‬ﺪﻟﻲ وه ډ‪４‬ﺮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫ډ‪４‬ﺮ ﻧﺎرﻳﻨﻪ‪％＊ ،‬ﻲ او ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن وﻧﻴﻮل ﺳـﻮل ﭼـﻲ ﭘﺎﺗـﻪ ﻋﻤـﺮ ﻳـ‪ ３‬د ﻧـ‪５‬ﺶ ﭘـﻪ‬
‫ﺷﺎوﺧﻮا ﻛﻲ ﭘﻪ اﺳﺎرت ﻛﻲ ﺗ‪５‬ﺮ ﻛـ‪ .７‬ﭘـﻪ دې اخ وډب ﻛـﻲ د ﭘﻄـﺮس د ﭘﻴـﺴﻮ‬
‫‪請‬ﻨﺪخ ورك ﺳﻮ‪ .‬د ﭘﻄﺮس د اوﺑﺎﺷﺎﻧﻮ ډﻟﻪ ﺗﻴـﺖ او ﭘـﺮك ﺳـﻮه او وﺗـ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪه‪.‬‬
‫ﭘﻄﺮس او ‪ !٠٠‬ﺗﻨﻮ ﭘﻴﺮواﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻳﻮه ‪＄‬ﻨ‪／‬ﻠﻪ ﻛﻲ ﺧﻮرا ﺳﺘﻮﻣﺎﻧﻪ ﺷﭙﻪ ﺗ‪５‬ﺮه ﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫＇ﻮ ور‪＄‬ﻲ وروﺳﺘﻪ د ﭘﻄﺮس اووه زره ورك ﻛﺴﺎن ﺑﻴـﺎ ﺳـﺮه را！ـﻮل ﺳـﻮل‪.‬‬
‫د ﭘﻄﺮس ﻟﭙﺎره د ﻧﻴﺶ ﺟ‪７／‬ه ﻳﻮ ﻧﺎورﻳﻦ وو‪ .‬د ده د ﺳـ‪７‬ﻳﻮ ﻳـﻮه ＇ﻠﻮرﻣـﻪ ووژل‬
‫ﺳﻮل ﻳﺎ ورك ﺳﻮل‪！ .‬ﻮل ﻫﻐﻪ وﺳﺎﻳﻞ او ﭘﻴﺴ‪ ３‬ﭼﻲ ﭘﻪ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ او اﻟﻤـﺎن ﻛـﻲ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪40‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻻس راوړي وې ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪７‬ې‪請 .‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﭘﻪ ﺧـﻮاري او ﺳـﭙﻜﺎوي ﻟـﻪ‬

‫ﻧﻴﺶ ＇ﺨﻪ ووﺗﻞ‪ .‬ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨﻲ ﺳﭙﺮو ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻣﺨﻪ ﻛ‪７‬ي او د رﻣ‪ ３‬ﻏﻮﻧـﺪي ﻳـ‪３‬‬
‫ﺷ‪７‬ل‪ .‬ﺗﺮ درو ور‪＄‬ﻮ ﭘﻮري د ﺗﻢ ﻛ‪５‬ﺪو او ﻫﻮﺳﺎﻳﻰ ﻟﭙﺎره ﻫﻴ＆ اﺟﺎزه ورﻧـﻪ ﻛـ‪７‬ه‬
‫ﺳﻮه‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪١1‬ـ‪١٧‬ﻣﺨﻮﻧﻪ او ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪١1٩‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ ﻗــﺴﻄﻨﻄﻨﻴ‪ ３‬ﺗــﻪ ورﺳــ‪５‬ﺪل د ﺑﻴــﺰاﻧﺲ اﻣﭙﺮاﺗــﻮر اﻟﻜــﺴﻴﻮس‬
‫ﻛﻮﻣﻨﻴﻨﻴﻮس )‪ (Alexius Comnenus‬ﺳﺮه د دې ﭼﻲ د ﻫﻐـﻮ ﻟـﻪ ﻟـﻮټ او‬
‫وژﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﺧﺒﺮ وو د ﻫﻐﻮ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ او ﭘﻪ ﻫﻮ＊ﻴﺎري ﺳـﺮه ﻫﺮﻛﻠـﻰ وﻛـ‪ ،７‬ﺧـﻮ‬
‫د ﭘﻄﺮس د ﻟﻮﻏﻮړﻧﻮ او ﻧﻴﻢ وﺳﻠﻪ واﻟـﻮ اوﺑﺎﺷـﺎﻧﻮ ＇ﺨـﻪ ﻳـ‪ ３‬ﺑـﺪ راﻏﻠـﻪ‪ .‬ﻫﻐـﻪ‬
‫وﭘﻮﻫ‪５‬ﺪى ﭼﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﺮوﻣﺮو ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه آﺳﺎﻧﻲ ﺳﺮه ＇ﻴﺮي ﻛـ‪７‬ي‪.‬‬
‫‪＄‬ﻜﻪ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﭘﻄﺮس ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﻲ ＇ﻪ ﻣﻬﺎل د ﻧﻮرو ﺳﺮﺗ‪５‬ﺮو ﺗﺮ رارﺳ‪５‬ﺪو ﭘـﻮري‬
‫ﭘﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﻛﻲ ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻲ او آرام وﻛ‪７‬ي‪ .‬ﺧﻮ ＇ﻪ ﻣﻮده وروﺳـﺘﻪ ﻳـ‪ ３‬ﺧﭙﻠـﻲ‬
‫ﺧﺒﺮي ﺑﺪﻟﻲ ﻛـ‪７‬ې‪ .‬د ﭘﻄـﺮس ﻣﻠ‪／‬ـﺮو ﺧﭙـﻞ ﻫﻤﺎﻏـﻪ ﭘﺨـﻮاﻧﻲ ﻛﺎروﻧـﻪ ﭘـﺴﻲ‬
‫راواﺧﻴﺴﺘﻞ‪ .‬د دوى ﻟﻮ！ﻤﺎرﻳﻮ ﭘﺎى ﻧﻪ درﻟـﻮد‪ .‬ﻫـﺮه ورځ ﺑـﻪ دوى وه او ﺷـﺮ‪،‬‬
‫ﺷﺨ‪７‬ي او ﻟﻮټ‪ .‬د ＊‪％‬ﻮ د ﺗ‪＋‬ﺘﻮﻟﻮ ﻫ（ﻲ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻛﻮﻟ‪ .３‬د ＊ﺎر د ﺷﺎوﺧﻮا ﻣـﺎ‪９１‬‬
‫ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬ﻟﻮ！ﻮﻟ‪ .３‬ان د ﻛﻠﻴﺴﺎ‪－‬ﺎﻧﻮ د ﺑﺎﻣﻮﻧﻮ د ﺳﺮﭘﻮ ﻟﻪ ﻏﻼﻛﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ ﻳ‪３‬‬
‫ﻫﻢ ﻣﺦ ﻧﻪ اړاوه‪ .‬ﭘﺎى اﻣﭙﺮاﺗﻮر ‪＄‬ﻨﻲ ﭘﻪ ﻋﺬاب ﺳﻮ او ﻳﻮه اووﻧ‪ ９‬وروﺳـﺘﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫آﺳﻴﺎ ﺗﻪ وﻟ‪８５‬ل‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ ‪١٧‬ـ ‪١٨‬ﻣﺦ‪ '$% 4567 ،‬ﮟ !‪٢‬ـ‪٢1 ,‬ﻣﺨﻮﻧـﻪ‬
‫اوﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ ‪١٧٠‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د ﭘﻄﺮس ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن آﺳﻴﺎ ) اﻧﺎﻃﻮﻟﻴ‪ ( ３‬ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪل‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ ‪＄‬ﺎى ﻛﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﺮ ＇ﻪ ﻟﻪ ﻛﻮروﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬ﺗﺮ ﻛﻠﻴﺴﺎوو ﻟﻮ！ﻮل‪ .‬دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻟﻪ ﺳﺎﺣﻠﻲ‬
‫ﺗﺮاډي ﭘﺮﺗﻪ د ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ ﺗﺮ وﻟﻜﻪ ﻻﻧﺪي وه او ﺧﻠﻚ ﻳ‪ ３‬زﻳﺎﺗﺮه ﻣـﺴﻴﺤﻴﺎن وه‪ .‬دوى‬
‫ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه آزادي ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ آرام ژوﻧﺪ درﻟﻮد او د ﺧﭙﻞ دود ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳ‪ ３‬ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻛﺎوه او ﻫﻴ（ﻜﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻟﻪ اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ＇ﺨﻪ ＇ﻪ ﻛﻮﻣﻚ ﻧﻪ وو ﻏﻮ＊ﺘﻰ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ‬
‫ﻫﻐﻮ وﻟﻴﺪل ﭼﻲ د دوى ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن داﺳﻲ ﺑﺪه وﺿﻊ ورﺳﺮه ﻛﻮي ارﻳـﺎن‬
‫ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻮل‪請 .‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ‪－‬ﺮدﺳﺮه د داړه ﻣﺎراﻧﻮ ﭘﻪ ډﻟﻮ او＊ـﺘﻲ وه او د ﭘﻄـﺮس ﻟـﻪ‬
‫واﻛﻪ ووﺗﻞ‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪١٨‬ﻣﺦ او ‪ '$% 4567‬ﮟ ‪٢1‬ﻣﺦ(‪.‬‬
‫‪41‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺗﺮ »ﻣﺮﻣﺮه« ﺳﻴﻨﺪ واو＊ﺘﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ ﺳﺨﺖ ﺳـﺮه وﻧـ‪＋‬ﺘﻞ‬

‫او اﻟﻤﺎﻧﻴــﺎﻧﻮ او اﻳ＂ﺎﻟﻮﻳــﺎﻧﻮ ﻧــﻮر د ﭘﻄــﺮس ﻟــﻪ ﻓﺮﻣــﺎن ＇ﺨــﻪ ﺳــﺮ وﻏــ‪７‬اوه‪،‬‬
‫د رﻳﻨﺎﻟ‪ (Rainald)６‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻮ اﻳ＂ﺎﻟﻮى ﻳ‪ ３‬ﺧﭙـﻞ ﻣـﺸﺮ ﻛـ‪ ７‬او ﭘـﻪ ﺳـﻴﻮ！ﻮټ‬
‫)‪ (Civtot‬ﻧﻮﻣﻲ ‪＄‬ﺎى ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﺑ‪５‬ﻞ ﻛﻤﭗ ﺟﻮړ ﻛ‪ ،７‬ﭼﻲ ﻟﻪ دﻏﻪ ‪＄‬ﺎﻳـﻪ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ‬
‫ﺷﺎوﺧﻮا ﺳﻴﻤﻮ ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻪ او ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ل‪ .‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻳﻮﻧـﺎﻧﻲ ﻋ‪５‬ـﺴﻮﻳﺎﻧﻮ‬
‫ﻛﻠﻲ او ﺑﺎﻧ‪６‬ې ﻳ‪ ３‬ﻟﻮټ ﻛ‪７‬ې‪ ).‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ ‪١٨‬ﻣﺦ‪ '$% 4567 ،‬ﮟ ‪٢٧‬ﻣﺦ‬
‫اوﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ ‪١٧١‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ » ﻧﻴﻘﻴﻪ‪ « Niceae ،‬ﻧﻮﻣﻲ ‪＄‬ـﺎى ﺗـﻪ ﻛـﻮم ﭼـﻲ د ﺳـﻠﻄﺎن ﻗﻠـﺞ‬
‫ارﺳﻼن ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺳﻠﺠﻮﻗﻲ ﭘﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ وه‪ ،‬ورﺳ‪５‬ﺪل ﻳﻮ د ﺑﻞ ﭘـﻪ ﺳـﻴﺎﻟﻲ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ‬
‫ډ‪４‬ﺮه ﻧﺎﻣﺮدي ﭘﻪ ﻟﻮټ او ﺗﺎﻻن او وراﻧﻴﻮ ﻻس ﭘﻮري ﻛ‪ .７‬ﺧﻠﻚ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ اور ﻛـﻲ‬
‫وﺳﻮ‪＄‬ﻮل او ﻧﻮر ﻫﺮډول ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وﻛ‪７‬ل‪ .‬ﺳ＂ﻴﻔﻦ راﻧﺴﻴﻤﺎن ﭼﻲ ﻳﻮ ﻣﺘﻌﺼﺐ‬
‫ﻋ‪５‬ﺴﻮى دى او ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟﻨ‪／‬ﻮﻧﻪ ﺳﺘﺎﻳﻲ او ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺎﻓﺮان ﺑﻮﻟﻲ ﻻ اړ ﺳﻮى دى‬
‫ﭼﻲ ﻟﻪ واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻲ ﭘ＂ـﻲ ﻧﻪ ﻛ‪７‬ي او ﭘـﻪ ﺧﭙـﻞ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛـﻲ وواﻳـﻲ ﭼـﻲ‬
‫‪請”:‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﻴﻘﻴﻪ ﻛﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن ﭘﻪ ډ‪４‬ـﺮه ﺑـﺪه ﺑـ‪ ３‬رﺣﻤـ‪ ９‬ووژل او ډ‪４‬ـﺮ ﻳـ‪３‬‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛ‪７‬ل‪ .‬ان ﭼﻲ ﭘﺮ ﺗﻲ رودوﻧﻜﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻳ‪ ３‬رﺣﻢ وﻧﻪ ﻛ‪ .７‬ﻫﻐﻮى ﺑـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫ﭘﻪ ﺳﻴﺨﻮﻧﻮ ﭘ‪５‬ﻴﻞ او ﭘﺮاور ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻛﺒﺎﺑﻮل“‪ ) .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ ‪١٧٢ /١‬ﻣﺦ(‪.‬‬
‫ﺑﻴــﺎ ﻟﻮ！ﻤــﺎراﻧﻮ ﭼــﻲ ﻛﺸﻴــﺸﺎن او اﺳــﻘﻔﺎن ﻫــﻢ ﭘﻜــﻲ ﻟﻴــﺪل ﻛ‪５‬ــﺪل‬
‫د» ﺧﺮﻳ‪／‬ﻮردن‪＄ ،‬ﻴﻨﻲ ﻳ‪ ３‬زرﻳ‪／‬ﻮردن ﻟﻴﻜﻠﻲ‪ « Xerigordon،‬ﻛـﻼ وﻧﻴـﻮل‪.‬‬
‫دا د ﺳﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻧﻮ د ﺳﻠﻄﺎن د ز＊ﺘﻮ زﻳﺎﺗﻮ وﺳﻠﻮ او ﻧﻮرو وﺳـﺎﻳﻠﻮ د ﺳـﺎﺗﻠﻮ ‪＄‬ـﺎى‬
‫وو‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺳﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻧﻮ ﻛﻼﺑﻨﺪ ﻛ‪７‬ل او اوﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘـﺮ ﺑﻨـﺪي ﻛـ‪７‬ې اﺗﻤـﻪ‬
‫ورځ اړ ﺳﻮل ﭼﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﻲ‪ .‬ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﭼﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧ‪５‬ﺪل ژوﻧـﺪي‬
‫ﭘﺮ‪＋４‬ﻮول او ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬وژل‪ .‬رﻳﻨﺎﻟ‪ ６‬او د ﻫﻐﻪ ډ‪４‬ﺮ و‪７－‬ي ﻣـﺴﻠﻤﺎن ﺳـﻮل‪ .‬ﺗﺮﻛـﺎﻧﻮ‬
‫دوى د ﺣﻠﺐ او اﻧﻄﺎﻛﻴ‪ ３‬او ان د ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﺎزاروﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻮﺗﻠـﻪ او د ﻣﺮﻳـﺎﻧﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﺑﺎزاروﻧﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﺧﺮڅ ﻛ‪７‬ل‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪٢٠‬ﻣﺦ ‪ '$% 4567 ،‬ﮟ ‪٢٨‬ﻣﺦ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ‪١٧٣‬ﻣﺦ(‪.‬‬
‫وروﺳﺘﻪ ﻗﻠﺞ ارﺳﻼن د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﺮ ﻻس آوازې واﭼﻮﻟ‪ ３‬ﭼﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪42‬‬

‫ﻧﻴﻘﻴﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬ده او ډ‪４‬ﺮي وﻟﺠ‪ ３‬ﭘﻪ ﻻس ورﻏﻠﻲ دي‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻧﻮرو ﻓﺮاﻧـﺴﻮي‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ دﻏﻪ آوازې واور‪４‬ﺪې‪ ،‬د ﻟﻮټ ﭘﻪ ﺗﻤﻪ د ﻧﻴﻘﻴ‪ ３‬ﭘﺮ ﻟـﻮر و ﺧﻮ‪５＄‬ـﺪل‪.‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻮوﻳﺸﺘﻮ زرو ﺗﻨﻮ ﭘﻪ ﻟﻮى ﻻس د ﻗﻠﺞ ارﺳﻼن د ﭼﻠﻮل ﺟﺎل ﺗـﻪ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧـﻪ‬
‫واﭼﻮل‪ ،‬د» دراﻛﻮن « ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ د ﻫﻐﻪ د ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨـﺎﻣﺦ ﺳـﻮل او‬
‫ﻳﻮ ﻫﻢ ژوﻧﺪى ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺳﻮ‪ .‬د ژﺋﻮﻓﺮي ﺑﻮرل ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻮ ﻟـﻮى ﻗﻮﻣﺎﻧـﺪان ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺮدي ﺳﺮه وﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪ‪ .‬ﭘﻪ ده ﭘﺴﻲ ！ﻮل ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﭘﻪ ﺗ‪＋５‬ﺘﻪ ﺳﻮل‪ .‬ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘـﺴﻲ‬
‫‪＄‬ﻐﺎﺳﺘﻞ او د ﻣﻨﻲ د ﭘﺎ‪１‬ﻮ ﻏﻮﻧﺪي ﻳ‪ ３‬رژول او ＊‪％‬ﻲ او ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن ﻳ‪ ３‬ﻣﻴﻨ‪％‬ـﻲ‬
‫او ﻣﺮﻳﺎن ﻛ‪７‬ل‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪٢١‬ﻣﺦ او ‪ '$% 4567‬ﮟ ‪٢٨‬ﻣﺦ(‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻠﻪ ډﻟﻪ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن د ‪－‬ﻮد ﻓﺮى ﭘﻪ ﻣﺸﺮي ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴ‪ ３‬ﺗـﻪ ورﺳـ‪５‬ﺪه‪ .‬د ﻫﻐـﻪ‬
‫اﻓﺮادو ﻫﻢ د ＊ﺎر ﺷﺎوﺧﻮا ﻟﻮټ ﻛ‪７‬ه‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬د ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﻮ د اﺧﺘﺮ ﭘﻪ ور‪＄‬ﻮ ﻛـﻲ‬
‫ﭘﺮ دﻏﻪ ＊ـﺎر ﺑﺮﻳـﺪ وﻛـ‪ ،７‬ﺧـﻮ د ﺑ‪５‬ـﺰﻧﺘﻴﻦ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧـﻪ ورﺳـﺮه وﺟﻨ‪５／‬ـﺪل‪ ،‬ﺑﻴـﺎ‬
‫اﻟﻜﺴﻴﻮس ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ـﺎن ﺗ‪５‬ـﺮ ﻛـ‪７‬ه او د ﻫﻐـﻮ ﻟـﻪ ﺷـﺮه ﻳـ‪＄ ３‬ـﺎن وژﻏـﻮرى‪.‬‬
‫دا ﻟ‪７‬ۍ ﻫﻤﺪﻏﺴﻲ رواﻧﻪ وه‪ .‬ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴ‪ ３‬ﺗﻪ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻫﺮي ﻧﻮي رﺳ‪５‬ﺪﻟﻲ‬
‫ډﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻮي ﺳﺘﻮﻧﺰي راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻮﻟ‪.３‬‬
‫د ﻓﺮاﻧﺴ‪ ３‬د ﺳﻬﻴﻞ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ د رﻳﻤﻮﻧ‪ ６‬ﭘﻪ ﻣﺸﺮي د » روﺳﺎ « ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨـﻲ ＊ـﺎر‬
‫ﻟﻮټ ﻛ‪ ７‬او ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬اور ورواﭼﺎوه‪ .‬اﻟﻜﺴﻴﻮس ﺳﻢ ﻧـﻪ ﭘﻮﻫ‪５‬ـﺪى ﭼـﻲ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻴﺎن‬
‫د ده دوﺳﺘﺎن دي ﻛﻪ د＊ﻤﻨﺎن ؟‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ دﻏﻮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ د ﻧﻴﻘﻴ‪＊ ３‬ﺎر ﻛﻼﺑﻨﺪ ﻛ‪ ７‬او ډ‪４‬ﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳـ‪ ３‬ﺷـﻬﻴﺪان‬
‫ﻛــ‪７‬ل‪ ،‬ﻧــﻮ ﻫﻐــﻮى ﺗــﺴﻠﻴﻤ‪５‬ﺪو ﺗــﻪ ﭼﻤﺘــﻮ ﺳــﻮل‪ .‬ﺧــﻮ دﻏــﻪ ﻣﻬــﺎل ‪請‬ــﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ‬
‫د ﺷﻬﻴﺪو ﺳﻮو ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮوﻧﻪ ﭘﺮې ﻛ‪７‬ل او د ﻛﻼ دﻧﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ور وﻏﻮر‪＄‬ﻮل‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ‬
‫ﭼﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻮه ﺳﻮل ﭼﻲ دوى ډ‪４‬ﺮو ﺣﺸﻴﺎن ﺧﻠﻚ دي ﻧـﻮ د دې ﭘـﺮ ‪＄‬ـﺎى‬
‫ﭼﻲ دوى ﺗﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﻲ د ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬اړﻳﻜﻲ ！ﻴﻨ‪／‬ﻲ ﻛ‪７‬ې او ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﺗـﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﺳﻮل‪ .‬ﻳﻮه ورځ وروﺳﺘﻪ ﺳﻬﺎر ﭼﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﻟﻪ ﺧﻮﺑﻪ راﭘﺎ＇‪５‬ﺪل ﭘﻪ ارﻳﺎﻧﺘﻴﺎ ﺳﺮه ﻳ‪３‬‬
‫وﻟﻴﺪل ﭼﻲ د ﻧﻴﻘﻴ‪ ３‬د ﻛﻼ ﻟﻪ ﭘﺎﺳﻪ د ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻨﻴﺎﻧﻮ ﺑﻴﺮﻏﻮﻧﻪ رﭘﻴ‪８‬ي‪ .‬د اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﺳﺮﺗﻴﺮي‬
‫د ﺷﭙ‪ ３‬ﭘﻪ ＊ﺎر ﻧﻨﻮﺗﻠﻲ وه‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ وﻟﻴﺪل ﭼﻲ دﻏﻪ ﺳﺘﺮه وﻟﺠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬
‫ﻻﺳﻪ وﺗﻠ‪ ３‬ده ﺳﺨﺖ ﭘﻪ ﻗﻬﺮ ﺳﻮل او د اﻣﭙﺮاﺗـﻮر ﭘـﺮ ﺧﻴﺎﻧـﺖ ﺗـﺮ ﭘﺨـﻮا ﻻ زﻳـﺎت‬
‫‪43‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺑﺪ ‪－‬ﻮﻣﺎﻧﻪ ﺳﻮل‪ .‬اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﻛﻮ＊） وﻛ‪ ７‬ﭼﻲ دوى د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮټ ﺳـﻮو ﺷـﺘﻮ‬
‫＇ﺨﻪ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﺑﺮﺧﻪ ورﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ ﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﺧﻮ ﭼﻲ ډ‪４‬ﺮ ‪－‬ﺮان ﺑﻴﻪ ﺗﻮﻛﻲ ﻳ‪３‬‬
‫ورﻛ‪７‬ل دوى ﻻ ﭘﻪ ﻏﻮﺳﻪ ﺳﻮل‪＄ .‬ﻜﻪ دوى د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ＇ﺨﻪ ！ﻮل وﻟﺠـﻪ ﺳـﻮي‬
‫ﺷﺘﻪ د ‪＄‬ﺎن ‪２－‬ﻞ‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ !‪٢‬ـ ‪٢٨‬ﻣﺦ او ‪ '$% 4567‬ﮟ ‪٣‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫د ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘـﺪس ﭘـﻪ ﻻر ﻛـﻲ د ﻳـﻮې ډﻟـﻲ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘـﺮ ﻣـﺸﺮ ﺑﺎﻟـ‪６‬وﻳﻦ‬
‫)‪ (Baldwin‬ﻧﻮﻣﻲ ﺑﺎﻧﺪي د » اﻳ‪６‬ﻳﺴﺎ‪ Edessa،‬ﻳﺎ اﻟﺮﻫـﺎ« د ﻛـﻮﭼﻨ‪ ،９‬ﺧـﻮ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﭘﺎﭼﻬ‪ ９‬ﻣﺴﻴﺤﻲ ارﻣﻨﻴﺎن ﭘ‪ ）５‬ﺳﻮل او د ﻛﻮﻣـﻚ ﻏﻮ＊ـﺘﻨﻪ ﻳـ‪＄ ３‬ﻨـﻲ‬
‫وﻛ‪７‬ه‪ .‬د دوى ﻫﻴﻮاد ＇ﻪ ﻣﻮده دﻣﺨﻪ د روم د واﻛﻤﻦ ﺗﺮ وﻟﻜﻪ ﻻﻧـﺪي راﻏﻠـﻰ‬
‫وو‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ارﻣﻨﻴﺎﻧﻮ د ﭘﺎﭼﻬ‪ ９‬ﺗﺎج د ﺑﺎﻟ‪６‬وﻳﻦ ﭘﺮ ﺳﺮ ﻛ‪＋５＋‬ﻮد‪ .‬ﭘـﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ دا‬
‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ وو ﭼﻲ ﺗﺎج ﻳ‪ ３‬ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ‪ ) .７‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪٣٠‬ﻣﺦ او ‪456,7‬‬
‫‪ '$%‬ﮟ ‪ ٠‬ـ‪ ١‬ﻣﺨﻮﻧﻪ(‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن اﻧﻄﺎﻛﻴ‪ ３‬ﺗﻪ ورﺳـ‪５‬ﺪل د دې ＊ـﺎر ＊ـﻜﻼ ﺗـﻪ ارﻳـﺎن ﭘﺎﺗـﻪ‬
‫ﺳﻮل‪ .‬د دې ＊ﺎر د‪４‬ﻮاﻟﻮﻧﻪ ＇ﻮ ﻣﻴﻠﻪ اوږده وه او ＇ﻠﻮر ﺳﻮه ﺑﺮﺟﻪ ﻳ‪ ３‬درﻟﻮده‪.‬‬
‫د ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻮ او اوږده ﺗﺎرﻳﺦ درﻟﻮدوﻧﻜﻲ دې ＊ﺎر ﺗﻪ ﭘﺎرﻳﺲ او د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ‬
‫ﻧﻮر ＊ﺎروﻧﻪ د ﻛﻠﻮ ﻏﻮﻧﺪي اﻳﺴ‪５‬ﺪل‪ .‬ﭘﻪ دې ＊ﺎر ﻛﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن او ﻣـﺴﻴﺤﻴﺎن ﻳـﻮ‬
‫د ﺑﻞ ﺗﺮ ＇ﻨ‪ ，‬اوﺳ‪５‬ﺪل او ﺑ‪５‬ﻠﻪ دې ﭼﻲ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﭘﻪ ﭼﺎرو ﻛﻲ ﻣﺪاﺧﻠﻪ وﻛـ‪７‬ي‬
‫ﻫﺮ ﭼﺎ د ﺧﭙﻞ دود ﺳﺮه ﺳﻢ ﻋﺒﺎدت ﻛﺎوه‪ .‬ﺧﻮ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ داﺳـﻲ ورﺗﻠـﻪ‬
‫ﭼﻲ د اﻧﻄﺎﻛﻴ‪ ３‬ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن د ﺷﻴﻄﺎن ﺳﺮه ﺟﻮړ راﻏﻠﻲ وي‪.‬‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ د دې ＊ﺎر ﭘﻪ ﻣﺤﺎ‪請‬ﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻫﻢ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻮ ‪＄‬ﺎﻧﻮ او ﻫـﻢ د دې‬
‫‪＄‬ﺎى ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﺳﺘﺮ ﻛ‪７‬اووﻧﻪ وﺗﭙﻞ‪ .‬ډ‪４‬ﺮ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻴﺎن ﺗ‪５‬ـ‪＋‬ﺘﻲ ﺗـﻪ اړ‬
‫ﺳﻮل‪ .‬ﭘﻄﺮس ﻫﻢ د ﺗ‪＋５‬ﺘﻲ ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﻲ وﻧﻴﻮل ﺳﻮ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬د دې ＊ﺎر ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻟـﻮ‬
‫ﺳﺮه ﺳﺘﺮ ﻧﺎورﻳﻦ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪ .７‬ﻳﻮ ﺗﺮﻛﻰ ﻳ‪ ３‬ژوﻧﺪى ﭘﺮې ﻧﻪ ＊ﻮد ان ﭼﻲ ‪＄‬ﻴﻨـﻲ‬
‫ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن ﻳ‪ ３‬ﻻ ووژل‪ .‬ډ‪４‬ﺮ ﻣﻬﺎل د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺷﺨ‪７‬و او ﺟ‪／‬ـ‪７‬و ﺑﻮﺧـﺖ‬
‫ﺳﻮل او ډ‪４‬ﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳ‪ ３‬ﺷﻬﻴﺪان ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﺑﻴﺎ د دې ＊ﺎر د واك ﭘﺮ ﺳﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ‬
‫ﻛﻲ ﭘﻪ ﺷﺨ‪７‬و اﺧﺘﻪ ﺳﻮل‪ .‬ورﭘﺴ‪ ３‬ﭘﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﻮ ډ‪４‬ﺮه ﻧﺎوړه وﺑﺎ ‪６－‬ه ﺳـﻮه او ﭘـﻪ‬
‫زر‪－‬ﻮﻧﻮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﻣ‪７‬ه ﺳﻮل‪ .‬ﻛﻠـﻪ ﭼـﻲ ﻧـﻮر ‪請‬ـﻠﻴﺒﻴﺎن ﻟـﻪ دې ＊ـﺎره د ﺑﻴـﺖ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪44‬‬

‫اﻟﻤﻘﺪس ﭘﻪ ﻟﻮر ووﺗـﻞ ﺑﻮﻫﻴﻤﻮﻧـ‪ ６‬د ＊ـﺎر وروﻧـﻪ وﺗـ‪７‬ل او ﺧﭙـﻞ ‪＄‬ـﺎن ﻳـ‪３‬‬
‫د اﻧﻄﺎﻛﻴ‪ ３‬اﻣﻴﺮ وﺑﺎﻟﻪ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا دوﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﻴﺤﻲ ﭘـﺎﭼﻬﻲ‬
‫！ﻴﻨ‪／‬ﻪ ﺳﻮه‪ ) .‬ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ‪٣١‬ـ !‪٣‬ﻣﺦ او ‪ '$% 4567‬ﮟ ‪ ٣‬ـ! ﻣﺨﻮﻧﻪ(‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ دﻏﻮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﻣﻌﺮة اﻟﻨﻌﻤﺎن ﺑﺎﻧﺪي ﺑﺮﻳﺪ وﻛ‪ . ７‬اﺑﻦ اﺛﻴﺮ ﭼﻲ د ‪請‬ـﻠﻴﺒﻲ‬
‫ﺟ‪７／‬و د ﻣﻬﺎل ﻧﺎﻣﺘﻮ ﻣﻮرخ دى ﭘﻪ اﻟﻜﺎﻣﻞ ﻛﻲ ﻟﻴﻜـﻲ ﭼـﻲ‪請 :‬ـﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ د دﻏـﻪ‬
‫＊ﺎر ﺗﺮ ﻧﻴﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﺗﺮ درو ور‪＄‬ﻮ ﭘﻮري‪ ،‬ﺗﺮ ﻳﻮ ﻟﻚ زﻳﺎت ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷـﻬﻴﺪان‬
‫ﻛ‪７‬ل او زﻳﺎت ﺷﻤ‪５‬ﺮ ﻧﺎرﻳﻨﻪ او ＊‪％‬ﻲ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ اﺳـﺎرت وﻧﻴـﻮﻟ‪ .３‬ﺑﻴـﺎ د دې ＊ـﺎر‬
‫د ﺧﭙﻠﻮﻟﻮ ﭘﺮ ﺳﺮ د ﺟ‪７／‬ه ﻣﺎرو د دوو ﻣـﺸﺮاﻧﻮ د رﻗﺎﺑـﺖ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ډ‪４‬ـﺮ و‪－‬ـ‪７‬ي‬
‫ووژل ﺳﻮل‪ .‬ﭘﻪ ＊ﺎر ﻛﻲ د ﺧﻮړو د ورﻛ‪５‬ﺪو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻟﻮ！ﻤﺎرو ‪＄‬ﻮاﻧـﺎن وژل ﭘـﻪ‬
‫اوﺑﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺨﻮل او ﻣﺎﺷﻮﻣﺎن ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ اور ﻛﺒﺎﺑﻮل او ﺧﻮړل ﺑﻪ ﻳ‪ .３‬ﻛﺮار‬
‫ﻛﺮار ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ‪４‬ﺪه ﭼﻲ ﻟﻪ دې ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻲ ﺟ‪７／‬ې ＇ﺨﻪ ﻣﻮﺧـﻪ د ﺑﻴـﺖ اﻟﻤﻘـﺪس‬
‫آزادول ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﻣﻘﺼﺪ ‪請‬ﺮف د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻋﺎﻣﻪ وژﻧﻪ وه‪ '$% 456,7 ) .‬ﮟ ‪٧‬‬
‫ﻣﺦ او ?‪#= >6‬ں آﮯ (ت اﻥ' ) 'ت ‪ 1٩‬ﻣﺦ(‪.‬‬
‫ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺗﻪ د وړاﻧﺪي ﺗ‪ ，‬ﭘﻪ ﻻر ﻛﻲ د ﺗﺮﻳﭙﻮﻟﻲ اﻣﻴﺮ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻣـﺸﺮ‬
‫رﻳﻤﻮﻧ‪ ６‬ﺗﻪ ＇ﻪ ﺗﺤﻔ‪ ３‬وﻟ‪８５‬ﻟ‪ ３‬او ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬ور وﺑﻠﻞ ＇ﻮ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ د ﻣﺮﺳﺘﻮ ژﻣﻨﻪ‬
‫ﺳﺮه وﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﭘﺘ‪５‬ﻴﻠ‪ ３‬وه ﭼﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮي دﻳﻦ وﻣﻨﻲ‪ .‬ﺧـﻮ ﻛﻠـﻪ ﭼـﻲ‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻧﻨﻮﺗﻠﻮ ﺳﺮه د ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﺎى ډول ډول ﺷﺘﻪ وﻟﻴﺪل د دوﺳﺘ‪ ９‬ﭘﺮ‬
‫ژﻣﻨﻠﻴﻚ ﺑﺎﻧﺪي د ﻻﺳﻠﻴﻚ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﺣﻤﻠ‪ ３‬ﺗـﻪ ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬
‫ورﻛ‪７‬ه‪請 .‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﭘﺮ دﻏﻮ ﻣﺎﻟﻮﻧﻮ د ﭘﻄﺮس ﭘﻪ ！ﻮﻧ‪ ，‬ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﻻس او ‪－‬ﺮ‪４‬ﻮان ﺳﻮل ‪.‬‬
‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ اﻋﻼن وﻛ‪ ７‬ﭼﻲ ﭘﻄﺮس ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ درﺟـﻪ درواﻏﺠـﻦ او‬
‫ﺑ‪ ３‬اﻳﻤﺎﻧﻪ ﺳ‪７‬ى دى‪ .‬ﭘﻄﺮس ﭘﻪ ﻏﻮﺳﻪ ﺳﻮ او اﻋﻼن ﻳ‪ ３‬وﻛـ‪ ７‬ﭼـﻲ دى د ﺧﭙﻠـﻲ‬
‫رﺷﺘﻴﻨﻮﻟ‪ ９‬د ﺟﻮﺗﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره د اور ﺗﺮ ﻟﻤﺒﻪ ‪＄‬ﺎن ﺗ‪５‬ﺮوي‪ .‬ﻧﺎراﺿﻮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮﺳﻤﺪﺳـﺘﻲ‬
‫اور ورﺗﻪ ﺑﻞ ﻛ‪ . ７‬ﭘﻄﺮس اور ﺗﻪ ور وداﻧ‪／‬ﻞ او ﻫﺎ ﺧﻮاﺗﻪ ‪＄‬ﻨﻲ وﻏﻮر‪５＄‬ﺪ‪ .‬د دﻏﻲ‬
‫‪請‬ﺤﻨ‪ ３‬ﻟﻴﺪوﻧﻜﻲ واﻳﻲ ﭼﻲ ＇ﻮ ﺗﻨﻮ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ اور ﺗﻪ ور ！‪５‬ﻞ واﻫﻪ‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ دﻏﻪ ﺷﻴﻄﺎن ‪請‬ﻔﺘﻪ ﻣﻮﺟـﻮد ﺗـﺮ دووﻟـﺲ ور‪＄‬ﻨـ‪ ９‬ﺳـﺨﺘﻲ ﻧـﺎروﻏ‪９‬‬
‫وروﺳﺘﻪ وﻣ‪ '$% 4567 ) .７‬ﮟ ‪ ٨‬او ‪ ٩‬ﻣﺨﻮﻧﻪ(‪.‬‬
‫‪45‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﺎى دﻏﻪ ‪＄‬ﻨﺎور ‪請‬ﻔﺘﻪ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻴﺎن ﺗـﺮ درې ﻛﺎﻟـﻪ ﭘﺮﻟـﻪ ﭘـﺴ‪ ３‬ﻣـﺮګ ژوﺑﻠـﻮ‪،‬‬
‫ﻟﻮ！ﻤﺎرﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ‪ ،‬اﺳﺎرﺗﻮﻧﻮ او ﻻﻟﻬﺎﻧﺪﻳﻮ وروﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻲ ﻟﻪ ﻫﺮو ﭘﻨ‪％‬ﻮ ﺗﻨﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻻر ﻛﻲ ＇ﻠﻮر ﺗﻨﻪ ووژل ﺳﻮل‪ ،‬ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪل‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﭘﻨ‪％‬ـﻪ‬
‫اووﻧ‪ ９‬ﻳ‪＊ ３‬ﺎرﻛﻼﺑﻨﺪ ﻛ‪ ７‬او د ‪١٠٩٩‬ع‪.‬ﻛﺎل د ﺟﻮﻻى ﭘﺮ!‪١‬ﻣﻪ ﭼﻲ د ﺟﻤﻌ‪３‬‬
‫ﻟﻪ ﻟﻤﺎﻧ‪％‬ﻪ ＇ﺨﻪ ＇ﻪ ﻣﻬﺎل ﺗ‪５‬ﺮﺳﻮى وو د ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﺳﻮل او ﭘـﻪ دې‬
‫ډول ﻳ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ د زړه ﺑﻮږﻧﻮوﻧﻜﻮ ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻟـﻮ ﺳـﺮه‬
‫د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‪ ＃‬د اوږدو او ﺗﻞ ﺗﺮ ﺗﻠﻪ ﺧﻮﻧ‪７‬ﻳﻮ د＊ﻤﻨﻴﻮ ﺑﻨﺴ＀ ﻛ‪＋５＋‬ﻮد‪.‬‬
‫ﭘــﻪ ‪ ١٠٩٧‬ع‪.‬ﻛــﺎل د ﻣــﺼﺮ ﻓــﺎﻃﻤﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧــﻮ د ﺳــﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻧﻮ ﭘــﻪ ﺧــﻼف‬
‫د ﺟ‪７／‬ې اﻋﻼن وﻛ‪ ７‬او ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻳ‪＄ ３‬ﻨﻲ وﻧﻴﻮ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻴﺎﻧﻮ ﻫﻠﺘـﻪ اﻓﺘﺨـﺎر‬
‫اﻟﺪوﻟﻪ واﻟﻲ و！ﺎﻛﻰ‪＇ .‬ﻪ ﻣﻬﺎل وروﺳﺘﻪ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺑﺮﻳﺪ وﻛـ‪، ７‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎراﻟﺪوﻟﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺷﺘﻪ ورﻛ‪７‬ه او د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺤﺎﻓﻈﺎﻧﻮ ﺳﺮه وﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪ‪請 .‬ـﻠﻴﺒﻴﺎن ﭘـﻪ‬
‫＊ﺎر ﻛﻲ د ﻟ‪５‬ﻮﻧﻮ ﻟ‪５‬ﻮاﻧﻮ ﻏﻮﻧﺪي ‪＄‬ﻐﺎﺳﺘﻞ؛ ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻴﺪى ﻛﻪ ＊‪％‬ﻪ وژل ﻳـ‪３‬؛‬
‫ﻫﺮ ＇ﻪ ﭼﻲ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻣﺨﻪ ورﺗﻠﻪ ﻏﻼﻛﻮل ﻳ‪ .３‬ﻋﺰﺗﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻮټ ﻛ‪７‬ه‪ ،‬اﻣـﻦ او آرام‬
‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮوړ‪ .‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻳﻬﻮدو ﻋﺒﺎدت ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮﺗﻪ ﻳ‪ ３‬اوروﻧﻪ واﭼﻮل‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻛﻮروﻧﻮ ﺑﻪ ﻧﻨﻮﺗﻞ او د ﻫﻐﻮ اوﺳ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﻳ‪ ３‬وژل‪ .‬ﻫﺮ ＇ﻮك ﭼﻲ ﺑﻪ دﻣﺨﻪ‬
‫ﻛﻮر ﺗﻪ ﻧﻨﻮﺗﻰ او ﺧﻮښ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﺳﻮ ﻛﻮر ﺑﻪ د ﻫﻐﻪ وو‪ .‬ﻛﻪ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ او ﺳﺎﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨﻲ اﻳﺴﺘﻞ او ﻛﻮر ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬اور اﭼﺎوه‪ .‬دا ﻋﺎم وژﻧﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﻮ رواﻧﻪ وه ﭼـﻲ‬
‫ژوﻧﺪى اﻧﺴﺎن ﭘﻪ ﻣﺨﻪ ورﺗﻰ‪！ .‬ﻮل ＊ﺎر د اور ﻟﻤﺒﻮ ﭘﺮ ﺳﺮ واﺧﻴﺴﺖ‪ .‬وروﺳـﺘﻪ ډ‪４‬ـﺮ‬
‫ﺷﻤ‪５‬ﺮ ﭘﺎﺗﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻣﺸﺮ ！ﻴﻨﻜﺮډ ﻧﻮﻣﻲ اﺟﺎزه ورﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ﭘﻪ ﻣﺴﺠﺪ‬
‫اﻗﺼٰﻰ او ﻗﺒﺔ اﻟﺼﺨﺮه ﻛﻲ ﭘﻨﺎه واﺧﻠﻲ‪ .‬ﺧﻮ ﺑﻠﻪ ورځ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﻣﺴﺠﺪ اﻗـﺼٰﻰ ﺗـﻪ‬
‫ﻧﻨﻮﺗﻞ او ！ﻮل ﻧﺎرﻳﻨﻪ‪％＊ ،‬ﻲ او ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن ﻳ‪ ３‬ﺣﻼل ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﻲ داﺳﻲ ﺳﺘﺮ‬
‫ﺳﺘﺮ ﻋﺎﻟﻤﺎن او ﻓﺎﺿﻼن ﻫﻢ وه ﭼﻲ ان د ﺟ‪７／‬ې ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻴﺮي ﻫﻢ اړﻳﻜـﻪ ﻧـﻪ‬
‫درﻟﻮده‪ .‬ﻧﻮر ﻳ‪！ ３‬ﻮل ﻓﻘﺮا‪ ،‬زاﻫﺪان او د ﻣﺘﺒﺮﻛﻮ ‪＄‬ﺎﻳﻮ ﻣﺠـﺎوران او ﻋﺎﺑـﺪان وه‬
‫ﭼﻲ د ژوﻧﺪ ＇ﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﭙ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ دﻏﻮ ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺗـﺮ ﻣﺮ‪－‬ـﻪ رﺳـﻮﻟ‪ .３‬ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧـﻪ‬
‫ﻟﻴﻜﻲ ﭼﻲ دﻏﻪ ﻣﺴﺠﺪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻏﺮق او ﻟﮋﻧﺪ ﺳﻮ‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز ﻳﻬﻮدو ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙـﻞ ﻋﺒـﺎدﺗ‪％‬ﻲ ﻛـﻲ ﭘﻨـﺎه اﺧﻴـﺴﺘ‪ ３‬وه‪請 .‬ـﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪46‬‬

‫د دﻏﻪ ﻋﺒﺎدﺗ‪％‬ﻲ وداﻧ‪ ９‬ﺗﻪ اور ورﺗﻪ ﻛ‪ ７‬او ！ـﻮل ﭘﻨـﺎه اﺧﻴـﺴﺘﻮﻧﻜﻲ ﻳﻬـﻮد ﻳـ‪３‬‬
‫ﭘﻜ‪＋‬ﻲ وﺳﻮ‪＄‬ﻞ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﻟﻮﻳﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه د ﻣ‪７‬و د ﻟ‪＋‬ﻮﻧﻮ وه ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮ＇ﻮ او ﻧﻮرو ﻛـﻲ ﻳـﻮ ﭘـﺮ ﺑـﻞ‬
‫ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه ﭘﺮاﺗﻪ وه‪ .‬ﻟﻪ ﺑﺪ ﺑﻮى ＇ﺨﻪ ﺳﺎ اﻳﺴﺘﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﻮي وه‪ .‬ﺣﻜﻢ وﺳﻮ ﭼـﻲ‬
‫د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟ‪＋‬ﻮﻧﻪ دي ﻟﻪ ＊ﺎر دﺑﺎﻧﺪي وﻏﻮر‪＄‬ﻮل ﺳﻲ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﻫﻠﻜـﺎﻧﻮ دﻏـﻪ‬
‫ﻟ‪＋‬ﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻛـﺸﻮﻟﻮ ﺳـﺮه د ＊ـﺎر د ﺑﺎﻧـﺪي وړل‪ .‬ﭘـﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ د ＊ـﺎر د ﺑﺎﻧـﺪي‬
‫د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻣ‪７‬و ＇ﺨﻪ ﻏﻮﻧ‪６‬ۍ ﺟﻮړي ﺳـﻮې‪ '$% 456,7 ) .‬ﮟ ‪ !٣‬ــ !!‬
‫ﻣﺨﻮﻧــﻪ‪請 ،‬ــﻠﻴﺒﻰ ﺟﻨ‪／‬ﺠــﻮ‪١٢‬او ‪ ١٣‬ﻣﺨﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﺗــﺎرﻳﺦ ﺟﻨ‪／‬ﻬــﺎى ‪請‬ــﻠﻴﺒﻰ‬
‫‪ ٣1٧ /١‬ـ ‪٣٧٧‬ﻣﺨﻮﻧﻪ او ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس‪!٠‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﺗﺮ اوﺳﻪ دﻏﺴﻲ ﻋﺎم وژﻧﻪ ﻫﻴﭽﺎ ﻧﻪ ﻟﻴﺪﻟ‪ ３‬اوﻧﻪ ﻳـ‪ ３‬اور‪４‬ـﺪﻟ‪ ３‬وه‪ .‬دې ﻛـﺸﺘﺎر‬
‫داﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺎو ﺗﺮﻳﺨﻮاﻟﻰ او ﻛﺮﻛﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ﭘ‪７５‬ۍ ﭘ‪７５‬ۍ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻳﺎد وي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ‪ {
H Rm b F {F?H |-B: }Bc E {[C ?F/‬ﻛﻲ ﻟﻴﻜـﻲ ‪:‬‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﺮم ﻛﻲ د ﻳﻮﻟﻜﻮ ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮاﻛﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ووژل‪ .‬اﺑﻦ اﺛﻴﺮ ﭼـﻲ‬
‫د ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬و د ﻣﻬﺎل ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ دى‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻋﺎم وژﻧﻪ ﻛـﻲ د ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﻮ‬
‫ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ ﺷﻤ‪５‬ﺮ اوﻳﺎ زره ﻧﻘﻠﻮي‪ .‬زﻳﺎﺗﻮ ﻣﻌﺎ‪請‬ﺮو ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ دﻏﻪ ﺷﻤ‪５‬ﺮ ﺗﺮ اوﻳـﺎ‬
‫زرو زﻳﺎت ＊ﻮوﻟﻰ دى‪.‬‬
‫د ﻟﻮټ او ﻏﻼوو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ اﺑﻦ اﻟﻌﺒﺮي ﻟﻴﻜﻲ ‪ :‬ﭘﺮﻧ‪／‬ﻴﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻗﺒﺔ اﻟﺼﺨﺮه ＇ﺨﻪ‬
‫د ﺳﭙﻴﻨﻮ زرو ＇ﻠﻮ‪＋４‬ﺖ ﻗﻨﺪﻳﻠﻪ واﺧﻴـﺴﺘﻞ‪ ،‬ﭼـﻲ د ﻫـﺮ ﻳـﻮه وزن درې زره او‬
‫ﺷﭙ‪８‬ﺳﻮه ﻣﺼﺮي درﻫﻤﻪ وو‪ .‬ﭘﻪ ‪ NB~v 6‬ﻛـﻲ ﻟﻴﻜـﻲ‪請 :‬ـﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻟـﻪ ﻗﺒـﺔ‬
‫اﻟﺼﺨﺮه او ﻣﺴﺠﺪ اﻻﻗﺼٰﻰ ＇ﺨﻪ اوﻳﺎ ﻗﻨﺪﻳﻠﻪ واﺧﻴﺴﺘﻞ‪ .‬ﺷﻞ ﻗﻨﺪﻳﻠﻪ د ﺳﺮو زرو‬
‫وه ﭼﻲ د ﻫﺮ ﻳﻮه وزن زر ﻣﺜﻘﺎﻟﻪ وو‪ .‬ﭘﻨ‪％‬ـﻮس ﻗﻨﺪﻳﻠـﻪ د ﺳـﭙﻴﻨﻮ زرو وه ﭼـﻲ‬
‫د ﻫﺮ ﻳﻮه وزن درې زره او ﺷﭙ‪ ８‬ﺳﻮه ﺷﺎﻫﻲ درﻫﻤﻪ وو‪ .‬ﭘﺮدې ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه ﻳ‪ ３‬ﻧـﻮر‬
‫ﺗﺮ ﺣﺴﺎب ﺗ‪５‬ﺮ ﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﻳﻮوړل‪) .‬ﻋﻠﻞ وآﺛﺎر ﺟﻨ‪／‬ﻬﺎى ‪請‬ﻠﻴﺒﻰ !‪ ٧‬او ‪٧1‬ﻣﺨﻮﻧﻪ (‪.‬‬
‫ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﺮ ﭼﻴﻨ‪ ３‬او اﺳﻨﺎد د د ې ﻟﻮټ او ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻮ ＊ـﻪ ＊ـﻜﺎرﻧﺪوﻳﻲ‬
‫ﻛﻮي‪ .‬د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻳﻮه ﺳﺘﺮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ‪－‬ﻮډ ﻓﺮوى ) ‪(Godfrey‬ﭘـﺎپ ﺗـﻪ وﻟﻴﻜـﻞ‪:‬‬
‫” ﻛﻪ ﻏﻮاړئ ﭼﻲ وﭘﻮﻫ‪８５‬ئ ﭼﻲ د ﻫﻐﻮ د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭼﻲ ﭘـﻪ ﺑﻴـﺖ اﻟﻤﻘـﺪس‬
‫‪47‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻛﻲ زﻣﻮږ ﭘـﻪ ﻻس راﻏﻠـﻞ ＇ـﻪ وﺳـﻮه‪ ،‬دﻏﻮﻧـﻪ ﭘـﻮه ﺳـﺊ ﭼـﻲ زﻣـﻮږ ﻛـﺴﺎن‬
‫د ﺳﻠﻴﻤﺎن )
( ﭘﻪ ﻣﺎ‪１‬ـ‪ ９‬او ﻣﻌﺒﺪ ﻛﻲ ﭘﻪ داﺳﻲ ﺣﺎل ﻛـﻲ د ﻫﻐـﻮ ﭘـﻪ ژوﺑﻠـﻪ‬
‫ﺑﻮﺧﺖ وه ﭼﻲ وﻳﻨﻲ ﻳ‪ ３‬د اﺳﻮﻧﻮ ﺗﺮ ‪＄‬ﻨ‪／‬ﻨﻮﻧﻮ ﭘﻮري رﺳ‪５‬ﺪﻟ‪！ .“３‬ـﻮل رواﻳﺘﻮﻧـﻪ‬
‫ﭘﺮ ﺳﺘﺮه ﻋﺎم وژﻧﻪ ﺷﻬﺎدت ورﻛﻮي‪” :‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻟﺲ زره ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘـﻪ ﻣﻌﺒـﺪ ﻛـﻲ ﭘـﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ووژل ﺳﻮل او ﻫﺮ ＇ﻮك ﭼﻲ ﻫﻠﺘﻪ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪى وﻳﻨـﻲ ﻳـ‪ ３‬ﺗـﺮ ﺑﺠﻠﻜـﻮ‬
‫رﺳ‪５‬ﺪﻟ‪ . “...３‬ﺗﺮ ﻛﺸﺘﺎر وروﺳﺘﻪ د ﻟﻮټ وار وو ‪” :‬زﻣـﻮږ ﻛـﺴﺎن ﭼـﻲ ﻟـﻪ وﻳﻨـﻮ‬
‫ﺗﻮﻳﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ ﻣﺎړه ﺳﻮل ﻛﻮروﻧﻮ ﺗﻪ وﻟﻮ‪４‬ﺪل او ﻫﺮ ＇ﻪ ﭼﻲ ﻳ‪ ３‬ﭘـﻪ ﻻس ورﺗﻠـﻞ‬
‫ﻟﻮټ ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﻫﺮ ＇ﻮك ) ﻣﻮړ وو ﻛﻪ ﻣﺴﻜﻴﻦ( ﻫﺮ ‪＄‬ﺎى ﭼﻲ ﭘﻪ ﻻس ورﺗﻰ ﻫﻐﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﺧﭙﻞ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﺑﺎﻟﻪ‪ ...‬او دا دود داﺳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛ‪５‬ﺪى ﭼﻲ ﺗﺎﺑﻪ وﻳـﻞ دا داﺳـﻲ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن دى ﭼﻲ ﺑﺎﻳﺪ ！ﻜﻲ ﭘﻪ ！ﻜﻲ ﭘﻠﻰ ﺳﻲ‪ ) .“...‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ‪٢٢1‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﻳﻮ ﺑﻞ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧـﺪان رﻳﻤﻮﻧـ‪ ６‬دﻏـﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧـﻪ ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻲ داﺳـﻲ ﺑﻴـﺎﻧﻮي‪:‬‬
‫”اﻧ‪％‬ﻮروﻧﻪ د ﻟﻴﺪﻧﻲ وړ وه‪ .‬زﻣﻮږ ‪＄‬ﻴﻨﻮ اﻓﺮادو د ﺧﭙﻠﻮ د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﺳﺮوﻧﻪ د ﻫﻐﻮ‬
‫ﻟﻪ ﺗﻨﻮ ＇ﺨﻪ ﺟﻼ ﻛﻮل‪ .‬دا ﻻ زړه ﺳﻮى وو‪＄ .‬ﻴﻨﻮ ﺑﻪ ﭘـﻪ ﻏـﺸﻮ ﻫﻐـﻮى ﻏﻠﺒ‪５‬ـﻞ‬
‫ﻏﻠﺒ‪５‬ﻞ ﻛ‪７‬ل او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮه ﻟﻮړه ﻣﻨﺎره ＇ﺨﻪ ﻻﻧﺪي وﻏﻮر‪＄‬ﻮل‪＄ .‬ﻴﻨـﻮ ﺑـﻪ‬
‫د＊ﻤﻨﺎن د اور ﭘﻪ ﻟﻤﺒﻮ ﻛﻲ ﺳﻮ‪＄‬ﻮل‪ .‬د ＊ﺎر ﭘﻪ ﻛﻮ＇ﻮ ﻛﻲ د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺳﺮوﻧﻮ‪،‬‬
‫ﻻﺳﻮﻧﻮ اوﭘ‪＋‬ﻮ ﺧﺮې ﺗﺮ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻮ ﻛ‪５‬ﺪې‪ .‬ﭘﻪ ﻛﻮ＇ـﻮ ﻛـﻲ د ﻻري ﻣﻮﻧـﺪﻟﻮ ﻟﭙـﺎره‬
‫د اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ او اﺳــﺎﻧﻮ د ﻟــ‪＋‬ﻮﻧﻮ اﻳــﺴﺘﻪ ﻛﻮﻟــﻮ ﺗــﻪ اړﺗﻴــﺎ وه‪ .‬ﺧــﻮ دﻏــﻪ ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻲ‬
‫د ﺣﻀﺮت ﺳﻠﻴﻤﺎن )
( د ﻣﻌﺒﺪ د ﭘ‪＋５‬ﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ وې‪ .‬د دﻏﻪ ﻣﻌﺒـﺪ‬
‫ﭘﻪ دﻫﻠ‪５‬ﺰ ﻛﻲ دوﻧﻲ وﻳﻨﻲ ﺑﻬ‪５‬ﺪې ﭼﻲ د اﻧـﺴﺎﻧﺎﻧﻮ او اﺳـﺎﻧﻮ ﺗـﺮ ‪＄‬ﻨ‪／‬ﻨـﻮ ﭘـﻮري‬
‫رﺳ‪５‬ﺪﻟ‪請).“ ３‬ﻠﻴﺒﻰ ﺟﻨ‪／‬ﺠﻮ ‪ ١٣‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫ﻟﻨ‪６‬ه دا ﭼﻲ د دې ﻛﺸﺘﺎر ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﻲ ﻳﻮه اووﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬دوام درﻟـﻮد ډ‪４‬ـﺮو‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ او ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻮ ډ‪４‬ﺮي زړه ﺑﻮږﻧـﻮوﻧﻜﻲ ﻛﻴـﺴ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻠـﻲ‬
‫دي‪ .‬وروﺳﺘﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻛﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛ‪ .７‬ﻣﺴﺠﺪ اﻗـﺼٰﻰ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻛﻠﻴـﺴﺎ ﺑـﺪل ﻛـ‪ .７‬ﭘـﺮ ﻗﺒـﺔ اﻟـﺼﺨﺮه ﺑﺎﻧـﺪي ﻳـ‪請 ３‬ـﻠﻴﺐ ﻧـﺼﺐ ﻛـ‪ ７‬او‬
‫د ﻣﺴﺠﺪ اﻗﺼٰﻰ ﭘﻪ ﺑﺮﻧ‪６‬و ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د اﺳﺎﻧﻮ ا‪請‬ﻄﺒﻴﻠﻮﻧﻪ ﺟﻮړ ﻛ‪７‬ل‪ ).‬ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﻴﺖ‬
‫اﻟﻤﻘــﺪس‪!٠‬ﻣــﺦ (‪ .‬ﭘــﺮ ﺑﻴــﺖ اﻟﻤﻘــﺪس ﺑﺎﻧــﺪي د ‪請‬ــﻠﻴﺒﻲ ﻋ‪５‬ــﺴﻮﻳﺎﻧﻮ د واك‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪48‬‬

‫د ！ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ د ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﺷﺎوﺧﻮا ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ د ﻛﻔﺮ‪ ،‬ﻧﺎ اﻣﻨﻴـﻮ‪ ،‬ﻟـﻮټ‪ ،‬ﺟﻨـ‪，‬‬
‫ﺟ‪７／‬و‪،‬وژﻧﻮ او زور زﻳﺎﺗﻴﻮ ﺗﻮري ﻟﻮﺧ‪７‬ي راﺧﭙﺮې ﺳﻮې‪請 .‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫ﻧﻮر ډ‪４‬ﺮ ＊ﺎروﻧﻪ ﻫﻢ وﻧ‪７‬ول او د دﻏﻮ ＊ﺎروﻧﻮ ډ‪４‬ﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن اوﺳ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﻳ‪ ３‬ﻗﺘﻞ‬
‫ﻋﺎم ﻛ‪７‬ل‪ .‬د ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‪ ،‬ﻟﺒﻨﺎن او د ﺳﻮرﻳ‪ ３‬د ﻟﻮ‪４‬ـﺪﻳ‪ ＃‬ﺑﺰ‪－‬ـﺮان ﭘـﻪ ﻧﻴﻤـﻪ ﻣﺮﻳـﺎﻧﻮ‬
‫واو＊ﺘﻞ او ډول ډول ﻣﺎﻟﻴ‪ ３‬ﭘﺮ ﺣﻮاﻟﻪ ﺳﻮې‪ .‬ﺧﻮ د دې ﺳﺮه د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻗﻬﺮ‬
‫او ﻏﻮﺳﻪ ز＊ﺘﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﺳﻮه‪ .‬ﺑ‪ ３‬اﺗﻔﺎﻗﻪ واﻛﻤﻨﺎن ﺳﺮه ﭘﻪ اﺗﻔﺎق ﺳﻮل‪ .‬ﻫـﺮه ﺧـﻮا‬
‫ﻳ‪ ３‬د ﺟﻬﺎد او ﻏﺰاوو رﭘﻲ اوﭼﺖ ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﺗﺮ )‪ (٩١‬ﻛﺎﻟﻮ ﻫﻠﻮ ‪＄‬ﻠﻮ‪ ،‬او ز＊ﺘﻮ زﻳﺎﺗﻮ‬
‫ﺳﺮ＊ﻨﺪﻧﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳ‪ ３‬ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس د اﺳﻼم د ﺳﺘﺮ اﺗﻞ ‪請‬ﻼح اﻟـﺪﻳﻦ اﻳـﻮﺑﻲ‬
‫ ﭘﻪ ﻣﺸﺮي وژﻏﻮرى‪.‬ﭘﻪ داﺳﻲ ﺣﺎل ﻛﻲ ﭼﻲ ﻫﻴ（ﻮك وﻧـﻪ وژل ﺳـﻮ او‬
‫ﻳﻮ ﻛﻮر ﻫﻢ ﻟﻮټ ﻧﻪ ﺳﻮ‪＄ ،‬ﻴﻨﻲ ﻛﺴﺎن ﻫـﺮ ﻳـﻮ د ﻟـﺴﻮ درﻫﻤـﻮ ﭘـﻪ ﻣﻘﺎﺑـﻞ آزاد‬
‫ﺳﻮل‪ ،‬ﺧﻮ ډ‪４‬ﺮى وﺑﺨ‪＋‬ﻞ ﺳﻮل‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ډ‪４‬ـﺮو ﻋ‪５‬ـﺴﻮي ﻛﻮﻧـ‪６‬و او ﻳﺘﻴﻤـﺎﻧﻮ ﺗـﻪ‬
‫ﺳﻠﻄﺎن اﻳﻮﺑﻲ ﺳﻮﻏﺎﺗﻮﻧﻪ ﻫﻢ ورﻛ‪７‬ل‪ '$% 4567 ) .‬ﮟ ‪ ١٢٠‬ﻣـﺦ او ﻧـﻮر ‪－‬ـﺮده‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧﻪ(‪ .‬ﺧﻮ ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻧﻮري ﻟ‪＋‬ﻜﺮﻛـ‪ ９＋‬ﭘـﻪ ﻻر واﭼـﻮﻟ‪ .３‬داﺳـﻲ ﺳـﺘﺮ ي‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻟﻮ！ﻤﺎرۍ‪ ،‬ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ او ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وﻛ‪７‬ل ﭼﻲ ان ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻳـ‪３‬‬
‫ﻻ ﻟﻪ ﻇﻠﻢ او ﻟﻮ！ﻤﺎر ＇ﺨﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ وه‪ .‬ﭘـﻪ ‪١٢٠‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﻳـ‪ ３‬د ﺧﭙـﻞ‬
‫ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺖ ﺳﺘﺮه ﭘﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ‪ ،‬ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﺷﺘﻤﻦ‬
‫＊ﺎر وو داﺳﻲ ﭼﻮر ﻛ‪７‬ه ﭼـﻲ ﻟﻮ！ﻤـﺎراﻧﻮ د ﺳـﺮو او ﺳـﭙﻴﻨﻮ زرو‪ ،‬د ﺟـﻮاﻫﺮو‬
‫د ﻟﻮ＊ﻮ‪ ،‬د اﺗﻠﺲ‪ ،‬ور‪＋４‬ﻤﻴﻨﻮ او ﻧﻮرو ‪－‬ﺮاﻧﺒﻴﻮ ﺟﺎﻣﻮ او ﺳﺎﻣﺎﻧﻮ ﺣﺴﺎب ورك ﻛ‪.７‬‬
‫دﻏﻮ ﻟﻮ！ﻤﺎرﻳﻮ او ﺟﻨ‪ ，‬ﺟ‪７／‬و ﺗﺮ ‪١٢٩١‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري دوام وﻛـ‪ .７‬د دﻏـﻪ‬
‫ﻛﺎل د ﻣﻰ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د اﻟﻤﻠﻚ اﻻﺷﺮف ‪請‬ﻼح اﻟﺪﻳﻦ ﺧﻠﻴﻞ ﺑﻦ‬
‫ﻗﻼوون ﭘﻪ ﻣﺸﺮي د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ وروﺳﺘﻰ ﻏﻮﻧ‪＄ ６‬ﻲ »ﻋﻜﺎ« ﻧﻮﻣﻰ ‪＄‬ﺎى ﻫﻢ ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ‬
‫وﻧﻴﻮ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د دې ‪＄‬ﺎى د ﻓﺘﺤﻲ ﺧﺒﺮ ﺧﭙﻮر ﺳﻮ ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﻛﻼ‪－‬ﺎﻧﻮ ﻛﻲ‬
‫＇ﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن وﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل‪ .‬ﺧﻮ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﭼﻲ وﻧﻪ ﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل د اﺳـﻼﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻳ‪ ３‬وﻣﺎﻧﻪ‪ .‬ﭘﻪ دې ډول ﺗﺮﻛﺎﺑﻮ دوو ﺳﻮو ﻛـﺎﻟﻮ وروﺳـﺘﻪ د ﻋ‪５‬ـﺴﻮ ﻳـﺎﻧﻮ‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﺟ‪７／‬ې د دوى ﭘﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣ‪ ９‬اوﻧﻬﻴﻠ‪ ،９‬ﺑ‪ ３‬ﻧﺘﻴﺠ‪ ３‬ﭘـﺎى ﺗـﻪ ورﺳـ‪５‬ﺪﻟ‪ ３‬او‬
‫دې ﻧﺎورﻳﻦ ﺗﻪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﺮي ﺳﺮه د ﭘﺎى ！ﻜﻰ ﻛ‪＋５＋‬ﻮول ﺳﻮ‪ .‬ﺑﻴﺎ ＇ﻪ ﻣﻮده‬
‫‪49‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫دﻏﻪ ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن ﻏﻠﻲ وه‪ .‬ﺧﻮ ورﭘـﺴ‪ ３‬ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ ﻟﻮ‪４‬ـﺪﻳﺰ ﻓﺮﻫﻨـ‪ ，‬ﺑﺎﻧـﺪي‬
‫د اﺳــﻼم د ﻓﺮﻫﻨــ‪ ，‬د ﭘﺮﻟــﻪ ﭘــﺴ‪ ３‬ﻏﻠﺒــ‪ ３‬او ﻧﻔــﻮذ ﻟــﻪ اﻣﻠــﻪ د »رﻧــﺴﺎﻧﺲ«‬
‫) ﻧﻮى رﻏ‪＋‬ﺖ ( د ﻧﻬﻀﺖ ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ و＊ﻮد‪ .‬ﻛﻮم ﭼﻲ ﻟـﻪ‬
‫آره د اﺳﻼم ﻟﻪ ﻓﺮﻫﻨ‪／‬ﻲ ﻧﻔﻮذ ＇ﺨﻪ د ژﻏﻮرﻧﻲ ﻟﭙﺎره وو‪ .‬ﺑﻴﺎﻳ‪ ３‬ﭘﺮ اﺳﻼم ﺑﺎﻧـﺪي‬
‫ﻟﻪ ﻗﻬﺮه ډﻛﻲ ﻧﻴﻮﻛﻲ او ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﻛـ‪７‬ل او ﭘـﻪ ډ‪４‬ـﺮ ﺧـ‪＋‬ﻢ او ﻗﻬـﺮ ﺑـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪％‬ﻴﺎن د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻋﺮﺑﻮ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻟﻪ ﺳﺘﺎﻳﻨﻮ او ﻣﻨﻨﻮ ＇ﺨﻪ ﻣﻨﻊ ﻛﻮل‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﺣﺎل ﻛﻲ ﺳـﺮه د دې ﭼـﻲ د اﺳـﻼﻣﻲ ﻧـ‪７‬ۍ‪ ،‬ﭘـﻪ ‪＄‬ـﺎﻧ‪７／‬ې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ‬
‫د ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬اﻗﺘﺼﺎدي وﺿﻌﻴﺖ د اﺳﻼم د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻻر＊ـﻮوﻧﻜﻮ د ﻧﺎﭘـﺎﻣﻴﻮ او‬
‫ﻧﻮرو ﻇﻠﻤﻮﻧﻮ‪ ،‬د ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪％‬ﻴﺎﻧﻮ د ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ او د ﻣﻐﻮﻟﻮ د ﺗﺎړاﻛﻮﻧﻮ او ﻧﺎ اﻣﻨﻴﻮ ﻟﻪ اﻣﻠـﻪ‬
‫وﻳﺠﺎړ ﺳﻮى وو‪ ،‬ﭘﻪ آﺳﻴﺎ ﻛﻲ ﻟﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺷﺎم ＇ﺨﻪ د ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻟﻪ رﻳـ‪＋‬ﻮ‬
‫وﻛ‪＋‬ﻞ ﺳﻮه‪ ،‬د دﻏﻲ ﺳﻴﻤﻲ ！ﻮل ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﭘﻪ اﺳﻼم ﻣﺸﺮف ﺳﻮل او د ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ‬
‫) ﺗﺮﻛﻲ ( ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ！ﻮﻟﻮاﻛﻤﻨﻮ ﻟﺨﻮا د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ د ﻳﻮې ﺳﺘﺮي ﭘ‪＋５‬ﻲ ﭘـﻪ‬
‫ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺳﺘﺮه ﭘﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﭘﻪ ‪١ !٣‬ع‪،‬ﻛﺎل ﻓـﺘﺢ ﺳـﻮه او ﭘـﻪ‬
‫درﺳﺘﻪ ﺧﺘﻴﺰه اروﭘﺎﻛﻲ د اﺳﻼم اذاﻧﻮﻧﻪ واور‪４‬ـﺪل ﺳـﻮل‪＄ .‬ﻜـﻪ ﻧـﻮ ﻟـﻮ‪４‬ﺮﻳ‪＃‬‬
‫وﭘﺘ‪５‬ﻴﻞ ﭼﻲ د اﺳﻼم ﭘﻪ وړاﻧﺪي د ﺗﻮدې ﺟ‪７／‬ې ﺗﺮ ＇ﻨ‪ ，‬ﭘﻪ ﺗـﻞ ﺗﺮﺗﻠـﻪ ﺗﻮ‪－‬ـﻪ‬
‫ﻫﻐﻪ ﺟ‪７／‬ه او ﺗ‪５‬ﺮى ﭘﻪ ﻻر واﭼﻮي ﭼﻲ وﺳﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻋﻠـﻢ او ﻓﺮﻫﻨـ‪ ，‬وي‪ .‬ﻫﻐـﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ او ﻓﺮﻫﻨ‪ ，‬ﭼﻲ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺑﺮي ！ﻮل وﺳﺎﻳﻞ او اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻳ‪ ３‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻛ‪７‬ي‬
‫وه‪ .‬ﺑﻴﺎ ﭼﻲ ﻧﺎﭘﻠﻴﻮن د اروﭘﺎ د ﺧﺘﻴﺰ ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ﺷﺮﻛﺘﻮﻧﻮ ﭘﺴﻲ د اﺳـﻼم دروازو ﺗـﻪ‬
‫ودر‪４‬ﺪ او ورﭘﺴ‪ ３‬ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰ ＊ﻜ‪５‬ﻼك ﭘﺴﻲ راورﺳ‪５‬ﺪ او ورﺳﺮه ورﺳﺮه د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫د وﻳ‪＋‬ﺘﻴﺎ ﭘ‪５‬ﺮ ﭘﻴﻞ ﺳﻮ‪ ،‬د ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪％‬ﻴﺎﻧﻮ د ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪو ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻫﻠﻮ ‪＄‬ﻠﻮ ﺗـﺮ ＇ﻨـ‪，‬‬
‫د ﻫﻐﻮ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻧﻔﻮذ ﺗﻪ ﻫﻢ ﻫﻠﻲ ‪＄‬ﻠﻲ ﭼ＂ﻜﻲ ﺳـﻮې او دادى ﺑﻴـﺎ ﻫـﻢ ﭘـﻪ دې‬
‫دوو وروﺳﺘﻴﻮ ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ﻛﻲ ﻳﻮې ﻧﻮي او ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﭘﺮاﺧﻲ ﻛﻠﺘﻮري ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻮﻟﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪ ＃‬د ﺧﻮﻧ‪７‬ي اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗـﺮ ﻫـﺮ اړﺧﻴـﺰ ﻳﺮﻏـﻞ‬
‫ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻲ دي‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪＃‬‬
‫د ﺗﻔﻮق وﺳﻠﻪ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻋﻠﻢ او ﻓﺮﻫﻨ‪ ，‬دى‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﭼﻠﻮﻧـﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﻛﺎر اﺧﻴﺴﺘﻨﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ ﭘﺎﻣﻪ ﻧﻪ ده ﻏﻮر‪＄‬ﻮﻟ‪ .３‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ دا ‪＄‬ﻞ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ ﻫﻤﺎﻏـﻪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪50‬‬

‫ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺑﺎﻧﺪي د اﺳﺮاﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ دوﻟﺖ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪ ７‬ﻛـﻮم ﭼـﻲ ﺑﻴـﺎ دا‬
‫ډ‪４‬ﺮ ﻋﻤﺮ د ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺑ‪ ３‬دﻓﺎع ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن او ﻧﻮر ﻋﺮب وژﻧﻲ او ﺧﭙﻞ ！ﺎ！ﻮﺑﻰ ﻳـ‪３‬‬
‫ورﭘﻮري ﺳﻮر اور ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬ﭘﺮ دې ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه ﻳ‪ ３‬دادى ﭘـﺮ ﻋـﺮاق او اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻪ ﻟ＆ ﻟﻐ‪ ７‬وﺳﻠﻪ وال ﺗ‪５‬ﺮي ﺳﺮه د اﺳﻼم ﭘﺮ ﺿﺪ ﻫﺮ اړﺧﻴﺰ ه او ﭘـﻪ ډ‪４‬ـﺮو‬
‫ﻣ‪６‬رﻧﻮ وﺳﻠﻮ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺗﻮده ﺟ‪７／‬ه ﻫﻢ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ې او ﭘـﻪ ﻻر اﭼـﻮﻟ‪ ３‬ده‪.‬ﺳﻴﺎﺳـﺖ‪،‬‬
‫دﭘﻠﻮﻣﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻏﻮﻟﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠ‪ ،３‬درواغ‪ ،‬د ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ د ﺳـﺘﺮو ﻛﻔـﺮي‬
‫‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ ‪－‬ﻮﻣﺎرﻟﻮ ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ＇ﺨﻪ ﺟـﻮړه ﻣﻮﺳـﺴﻪ‪ ،‬او ﻧـﻮر د‪４‬ﺘـﻪ ورﺗـﻪ ډ‪４‬ـﺮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬د اﺳﻼم ډارن رﻫﺒﺮان او ﻣﺎدﻳـﺎت ﭘـﺎل ﭘﻮﻫـﺎن‪ ،‬ﭼـﻞ ول‪ ،‬زور ‪،‬‬
‫ډاﻟﺮ او ﻳﻮرو‪ ،‬د ډﻟﻪ ﻳﻴﺰو رﺳﻨﻴﻮ د ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ ﺑﻬﻴﺮ‪ ،‬د ﺟﺎﺳﻮﺳ‪ ９‬ﺗﻨـﺴﺘ‪ ３‬او ﺧﭙـﻞ‬
‫‪－‬ﻮﻣﺎرﻟﻲ او ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎن ！ﻮل ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺧﻮرا زور او زوږ ﭘﻪ ﻻر او ﻛﺎر اﭼﻮﻟﻲ دي‪.‬‬
‫ﺧﻮ د دې ﺳﺮه ﺳﺮه ﻟﻜﻪ ﭼـﻲ ﺣـﺎﻻت ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪوي وﺿـﻊ ﺑﻴـﺎ ﻫـﻢ د ﻧـﻮو‬
‫‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ‪＂－‬ﻪ ﻧﻪ ده‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ او د ﻫﻐ‪ ３‬د اﻧ‪６‬ﻳﻮاﻻﻧﻮ د ﺗ‪５‬ـﺮي ﭘـﻪ دې ﺗﻮﭘـﺎن‬
‫ﻛﻲ رﺷﺘﻴﺎﻧﻴﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﻴﺨﻪ ﻻر ！ﻴﻨ‪／‬ـﻪ ﻧﻴـﻮﻟ‪ ３‬ده او د ﺣـﻖ او ﺑﺎﻃـﻞ‬
‫ﺟ‪７／‬ه ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺷﺪت ﺳﺮه رواﻧﻪ ده‪ .‬اوس داﺳﻲ ＊ﻜﺎري ﭼﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛـﻲ‬
‫د ﭘﺎ＇ﻮن ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬او ﻛﻔﺮ راﭘﺮ‪＄‬ﻮوﻧﻜﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او اروﭘـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻔﺎر ﺗﺮ ﭘﺰي راوﺳﺘﻲ دي‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺦ ﭘﺮ ﺧﺮاﺑ‪５‬ـﻮ روان ﺳـﻮى دى او‬
‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟ‪７／‬ې ﭘﺮ ﺳﺮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﻮرو ﻛﻔﺎرو ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬ﺳـﺨﺖ اﺧﺘﻼﻓﻮﻧـﻪ‬
‫او ﺟﺪي ﺗﻀﺎروﻧﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮي دي‪ .‬ﺗﺮ دې اﻏ‪５‬ﺰ ﻻﻧﺪي د اﺳﻼﻣﻲ او ﻛﻔـﺮي‬
‫ارﺷﻮ ‪－‬ﺎﻧﻮ ﻣﻠﻴﻮﻧﻲ ﭘﺮ‪－‬ﻨ‪ ３‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﻮي او ﻻس ﭘﻪ ﻛﺎر ﺳﻮي او د ﻟﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ‬
‫ﭘﻪ ﻓﻀﻞ او ﻣﻼﺗ‪ ７‬ﺑﻪ دﻏﻪ ﻧﻮي ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎن ﻫﻢ د دوى د ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﻧﻴﻜﻪ ‪－‬ﺎﻧﻮ ﻏﻮﻧﺪي‬
‫د ﺷﺮﻣﻮوﻧﻜﻮ ﻣﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳﻲ‪.vv f b F `O a  .‬‬

‫د ﺣﺮﻣﻴﻨﻮ ﺷﺮﻳﻔﻴﻨﻮ او ﺣﺎﺟﻴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ‬

‫د ﻛﻔﺎرو ﺗﻮﻃﺌﯥ او ﻣﻈﺎﻟﻢ‬
‫د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘـﻪ اوږدو ﻛـﻲ ‪＄‬ﻴﻨـﻲ ﭘﺮﻧ‪／‬ﻴـﺎن ﻣﻜـ‪ ３‬ﻣﻜﺮﻣـ‪ ،３‬ﻣـﺪﻳﻨﻲ ﻣﻨـﻮرې او‬
‫د ﺣﺠﺎز ﻧﻮرو ﺳﻴﻤﻮ ﺗﻪ ﻳﺎ ﻏﻠﭽﻜﻲ ﻳﺎ د ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﻪ ﻟﺒﺎس ﻛـﻲ ﻳـﺎ ﭘـﻪ ﻧـﻮرو ډوﻟﻮﻧـﻮ‬
‫ﻧﻨﻮﺗﻠﻲ دي‪ .‬ﭼﻲ ‪＄‬ﻴﻨﻲ وژل ﺳﻮي‪＄ ،‬ﻴﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﻮي او ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﺧﭙﻠﻮ وﻃﻨﻮ ﺗﻪ‬
‫‪51‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻪ رﺳ‪５‬ﺪو ﺳﺮه ﺧﭙﻠﻮ واﻛﻤﻨﻮ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮ د ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﻴﻮي او ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻣﻮﺧﻮ‬
‫د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره رﭘﻮ！ﻮﻧﻪ او ﻟﻴﻜﻨﻲ وړاﻧﺪي ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬ﭘﺮ دې ﺳـﺮ ﺑ‪５‬ـﺮه ‪請‬ـﻠﻴﺒﻲ‬
‫ﺟ‪７／‬ه ﻣﺎرو د ﻣﻜ‪ ３‬ﻣﻜﺮﻣ‪ ３‬او ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې د ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻫ（ﻲ ﻫﻢ ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ‪ !٧1‬ﺳﭙﻮږﻣﻴﺰ‪.‬ﻛﺎل ﭼﻲ ‪請‬ﻠﻴﺒﻲ ﻋﻴﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﻋﻜﺎ ﻻﻧﺪي ﻛ‪７‬ې وه‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﻨﻮره ﺑﺎﻧﺪي ﻳ‪ ３‬د ﻧﺎﭘﺎك ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻮﻟﻮ او د ﻧﺒﻮي ﻣـﺴﺠﺪ او د رﺳـﻮل اﷲ ‬
‫د ﻣﻘﺪس ﻗﺒﺮ د وراﻧﻮﻟﻮ او د رﺳﻮل  د ﻣﺒﺎرك ﺟﺴﺪ د وړﻟـﻮ ﭘـﻼن ﺟـﻮړ‬
‫ﻛ‪７‬ى وو‪＄ .‬ﻴﻨﻲ واﻳﻲ ﭼﻲ د ﻛﺮك د ﻛـﻼ رﺋـﻴﺲ ﭘـﺮﻧﺲ ارﻧـﺎټ ) ﭘـﻪ ‪＄‬ﻴﻨـﻮ‬
‫ﻣﺎﺧﺬوﻧﻮ ﮐﻲ رﻳﻨﺎﻟ‪ ６‬او ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﮐﻲ رﻳﻨﺎﻧ‪Renand ６‬ﻳـﺎد ﺳـﻮى دى ( ﻟـﻮړه‬
‫ﮐ‪７‬ې وه ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ) اﻟﻌﻴﺎذ ﺑﺎﷲ ( د رﺳﻮل اﷲﻟـﻪ ﻣـﺪﻓﻦ ＇ﺨـﻪ د ﻫﻐـﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرک ﺟﺴﺪ راﮐﺎږي او ﺳﻮ‪＄‬ﻲ ﺑﻪ ﻳ‪ .３‬ﭘﻪ دې ﻣﻮﺧﻪ ﻫﻐـﻪ د ‪ !٧٧‬ﺳـﭙﻮږﻣﻴﺰ‪.‬‬
‫ﻛﺎل د ﺣﺴﻦ ﺣﺴﻴﻦ د ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﻧ‪＂５‬ﻪ د ﻳـﻚ ﺷـﻨﺒ‪ ３‬ﭘـﻪ ورځ ﺧﭙـﻞ‬
‫ﭘﻴﺎوړى ﭘﻮځ ﻟﻪ ﻋﻜﺎ ＇ﺨﻪ د ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﭘﺮ ﻟﻮر وﺧﻮ‪＄‬ﺎوه‪ .‬ﻫﻐﻪ د ＇ﻮ ﺑ‪７５‬ﻳـﻮ ！ـﻮ！‪３‬‬
‫ﺳﺮه ﺑ‪５‬ﻠﻲ ﻛ‪７‬ې او ﭘﺮ او＊ﺎﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ﺑﺎر ﻛ‪７‬ې‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د اﻳﻠﻪ ﻋﻘﺒ‪ ３‬ﺗـﻪ ورﺳـ‪５‬ﺪى‬
‫د ﻋﻘﺒ‪ ３‬ﭘﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ！ﻮ！‪ ３‬ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ ﺳﺮه واﭼﻮﻟ‪ ３‬او ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ＇ﺨﻪ‬
‫ﭘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻳﻨﺒﻊ ﺗﻪ ﻧﮋدې د ﺣﻮراء ﭘﺮ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺮﻳﺪ وﻛ‪ .７‬ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮﻗﺎﻓﻠﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧـﻪ‬
‫وﻛ‪７‬ل او د ﻳﻮې ور‪＄‬ﻲ ﭘﻪ وا！ﻦ ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﺗﻪ ﻧﮋدې ﺳﻮل‪.‬‬
‫دﻏﻪ ﻣﻬﺎل د اﺳﻼم ﺳﺘﺮ اﺗﻞ ﻏﺎزي ‪請‬ـﻼح اﻟـﺪﻳﻦ اﻳـﻮﺑﻲ  ډ‪４‬ـﺮ ﺳـﺨﺖ‬
‫ﻧﺎروﻏﻪ وو او ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﺮه ﺧﻮا د ‪請‬ﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟﻨ‪ ，‬اﺧﺘﻪ وه‪ .‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫـﻢ‬
‫د اﻳﻮﺑﻲ ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﻳﻮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﻋﺰاﻟﺪﻳﻦ ﻓﺮخ ﺷﺎه ﭼﻲ ＊ﻪ ﭼﻤﺘﻮ واﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ﻫـﻢ ﻧـﻪ‬
‫درﻟﻮد او ﭘﻪ ﺑﻞ رواﻳﺖ ﺣﺴﺎم اﻟﺪﻳﻦ ﻟﺆﻟﺆ د ﭘﺮﻧﺲ ارﻧﺎټ ﻣﺨﻨﻴـﻮي ﺗـﻪ ورﻏـﻰ او‬
‫داﺳﻲ ﻳﻮه زوروره ﺣﻤﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ وﻛ‪７‬ه ﭼﻲ د ﭘﺮﻧﺲ ﭘﻮځ ﭘﻪ زر‪－‬ﻮﻧﻮ ﻣ‪７‬ي ﭘﺮ‪４‬ـ‪＋‬ﻮول‬
‫او ﻧﻮر وﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل‪ .‬ﭼﻲ ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﭘﺮﻧﺲ د ﺧﺘﻴ‪ ＃‬ﭘﺮ ارﺷﻮ ﻫﻴ＆ ！ﻴﻨ‪ ，‬ﻧﻪ ﺳـﻮ‪.‬‬
‫) ﻣﺨﺘـﺼﺮ ﺗــﺎرﻳﺦ ﺧﻼﻓــﺖ اﺳــﻼﻣﻴﻪ‪١٩٧ ،‬ﻣـﺦ او دوﻟــﺖ ﻋﺜﻤــﺎﻧﻲ از اﻗﺘــﺪار ﺗــﺎ‬
‫اﻧﺤﻼل‪١٩1،‬ﻣﺦ او ‪.( Sir John Glub;The Lost Centuries, p.93‬‬
‫اﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻲ د دﻏﻲ ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻲ ﻳﺎدوﻧـﻪ ﻛـﻮي او واﻳـﻲ ‪:‬‬
‫” ﻛﻠﻪ ﭼﻲ اﺳﻜﻨﺪرﻳ‪ ３‬ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪو وﻣﻮ ﻟﻴﺪل ﭼﻲ ډ‪４‬ﺮ ﺧﻠـﻚ د روﻣـﻲ اﺳـﻴﺮاﻧﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪52‬‬

‫ﻟﻴﺪو ﺗﻪ ور دروﻣﻲ‪ .‬اﺳﻴﺮان ﻳ‪ ３‬ﭼﭙﻪ ﭘﺮ او＊ﺎﻧﻮ ﺳﭙﺎره ﻛ‪７‬ي وه او ډول او ﺳﺮﻧﺎ ﻳـ‪３‬‬
‫ﭘﺴﻲ وﻫﻞ‪ .‬ﻫﻐﻪ د ﭘﻮ＊ﺘﻨﻮ او د ورﻛ‪７‬ل ﺳﻮو ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﭘﺮ اﺳﺎس دﻏﻪ ﻛﻴﺴﻪ ﻛﻮي او‬
‫واﻳﻲ ﭼﻲ دﻏﻮ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ د ﺣﺎﺟﻴﺎﻧﻮ ﺑ‪７５‬ۍ ﻟﻮټ ﻛ‪７‬ي وې‪ ،‬ﺑﻞ ‪＄‬ﺎى ﻳ‪３‬‬
‫د ﺣﺎﺟﻴﺎﻧﻮ ﺷﭙﺎړس ﺑ‪７５‬ۍ ﺳﻮ‪＄‬ﻠﻲ وې‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﭼﻲ ﻋﻴﺬاب ﻧﻮﻣﻲ ‪＄‬ﺎى ﺗﻪ رﺳـ‪５‬ﺪﻟﻲ‬
‫وه د ﺣﺎﺟﻴﺎﻧﻮ ﻳﻮه ﺑﻠﻪ ﺑ‪７５‬ۍ ﻳ‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬وه‪ .‬د ﻋﻴﺬاب ﭘـﺮ ﻻر ﻳـ‪ ３‬د ﺣﺎﺟﻴـﺎﻧﻮ ﺑـﻞ‬
‫ﻛﺎروان ﻟﻮټ ﻛ‪７‬ى وو او ！ﻮل ﻛﺎرواﻧﻴﺎن ﻳ‪ ３‬وژﻟﻲ وه‪ .‬د ﻳﻤـﻦ د ﺳـﻮدا‪－‬ﺮو دوې‬
‫ﻧﻮري ﺑ‪７５‬ۍ ﻳ‪ ３‬ﭼﻲ د ﻣﻜ‪ ３‬او ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻛﻠﻨﻲ آذوﻏﻲ ＇ﺨـﻪ ډﻛـﻲ وې ﻫـﻢ‬
‫ﺳﻮ‪＄‬ﻠﻲ وې او د ﻳﻮې ور‪＄‬ﻲ ﭘﻪ وا！ﻦ ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې ﺗﻪ ﻧﮋدې ﺳﻮي وه ﭼﻲ ﻟﻪ‬
‫ﻣﺼﺮ او اﺳﻜﻨﺪرﻳ‪＇ ３‬ﺨﻪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑ‪７５‬ۍ ﭘﺴﻲ ورورﺳ‪５‬ﺪې او ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﭘﻠﻮه د ﻧﺎﻣﺘﻮ‬
‫ﺣﺎﺟﺐ ﻟﺆﻟﺆ ﻧﻮﻣﻲ ﭘﻪ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻲ ﻫﻢ ﻣﻐﺮﺑـﻲ ﺳـﻤﻨﺪرې ﭘـﻮځ ﭘـﺴﻲ ورورﺳـ‪５‬ﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻲ د ﺟ‪７／‬ې ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ووژل ﺳﻮل او ‪＄‬ﻴﻨﻲ اﺳـﻴﺮ وﻧﻴـﻮل‬
‫ﺳﻮل“‪ ).‬و‪－‬ﻮرئ ﺳﻔﺮﻧﺎﻣ‪ ﾢ‬اﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ‪ ٩٢‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫د ﻓﻀﺎﺋﻞ اﻟﻤﺪﻳﻨﺔ اﻟﻤﻨﻮره ﭘﻪ )‪ (٢! /٢‬ﻣﺦ ﻛﻲ ﻟﻴﻜﻲ ﭼـﻲ ﻟـﻪ دې اﻣﻠـﻪ اﺗـﻞ‬
‫اﻳﻮﺑﻲ  ﭘﺘ‪５‬ﻴﻠ‪ ３‬وه او ﻧﺬر ﻳ‪ ３‬اﻳ‪＋‬ﻰ وو ﭼﻲ د ﻛـﺮك دﻏـﻪ واﻛﻤـﻦ ارﻧـﺎټ‬
‫ﻧﻮﻣﻰ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﻲ او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻻس ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬وژﻧﻲ‪ .‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ وو ﭼﻲ ﭘﻪ ‪ !٨٣‬س‪.‬ﻛﺎل ﻳـ‪３‬‬
‫ﻫﻐﻪ د ﺣﻄﻴﻦ ﭘﻪ ﻣﺸﻬﻮره او ‪請‬ﻠﻴﺐ ﻣﺎﺗﻮوﻧﮑ‪ ３‬ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ اﺳﻴﺮ ﻛ‪ ７‬او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻻس‬
‫ﻳ‪ ３‬وواژه‪ .‬رﺣﻤﺖ دي وي ﭘﺮ دﻏﺴﻲ ﻫﻮډﻣﻨﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ رﻫﺒﺮاﻧﻮ او ﻣﺮګ دي وي‬
‫د ﻛﻔﺎرو ﭘﺮ ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎﻧﻮ او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺧﻮارووﻧﻜﻮ ﺑﺎﻧﺪي‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﭼﻲ ﭘـﻪ ‪١٣١٢‬ع‪.‬ﮐـﺎل ﮐﻠﻴـﺴﺎ د وﻳـﻦ ﻏﻮﻧـ‪６‬ه ) ‪(Vienne Council‬‬
‫ﺟﻮړه ﮐ‪７‬ه ﭘﺎپ ﭘﻨ‪％‬ﻢ ﮐﻠﻴﻤﻴﻨ＀ ﭘﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ﮐﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮي واﮐﻤﻨﻮ ﺗﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ‪請‬ـﺎدر‬
‫ﮐ‪ ７‬ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﮐﻲ اذان ﻣﻨﻊ ﮐ‪７‬ي او د ﺧﭙﻠﻮ ﺗـﺮ ﻻس ﻻﻧـﺪي ﺳـﻴﻤﻮ‬
‫ﻣــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗــﻪ د ﺣﺮﻣﻴﻨــﻮ ﺷــﺮﻳﻔﻴﻨﻮ د ﺣــﺞ او زﻳــﺎرت اﺟــﺎزه ورﻧــﻪ ﮐــ‪７‬ي‪.‬‬
‫)‪(Norman Daniel;The Arabs and Mediaeval Europe,p.258‬‬
‫ﺑﻴﺎ د ﺷﭙﺎړﺳﻤﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﭘ‪７５‬ۍ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ ﻛﻲ ﭘـﺮ ﺗ‪／‬ﺎﻟﻴـﺎﻧﻮ د ﺧﭙﻠـﻮ ‪請‬ـﻠﻴﺒﻲ‬
‫ﻣﻮﺧﻮ او ﻃﺮﺣﻮ ﭘﻪ دوام ﭼﻲ ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮ ﻗﺴﺎوت او ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﺮه ﻳـ‪ ３‬ﺗﻌﻘﻴﺒـﻮﻟ‪،３‬‬
‫ﻏﻮ＊ﺘﻞ ﭼﻲ ﺳﺮه ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ ﺗﻪ ﭘﻪ رﺳ‪５‬ﺪو ﺳﺮه ﺣﺠﺎز ﺗﻪ ورﺗ‪５‬ﺮ ﺳـﻲ‪ ،‬د ﺟـﺪې‬
‫ﺳﺎﺣﻞ وﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﻜﻪ ﻣﻜﺮﻣﻪ ﺑﺮﻳﺪ وﻛ‪７‬ي او ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام او ﻛﻌﺒﻪ ﺷـﺮﻳﻔﻪ ﻟـﻪ‬
‫‪53‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮﺳﻲ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې ﺗﻪ وﻻړ ﺳﻲ د ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ  ﻣﺒﺎرك ﻗﺒﺮ‬
‫ﻟ＆ ﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺗﻪ وﻻړ ﺳﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﺎى ﻫﻢ وﻧﻴﺴﻲ او ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ‬
‫دﻏﻪ درې ﺳﺘﺮ او ﻣﺘﺒﺮك ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻲ راوﻟﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻣﻮﺧـﻪ‬
‫د ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎل ﺟﻨ‪／‬ﻲ ﺑ‪７５‬ۍ ﺳﺮه ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪﻟ‪ ３‬او دوه واره ﻳ‪ ３‬د ﺟـﺪې‬
‫د ﺳﺎﺣﻞ د ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺟ‪７／‬ې ﺗﻪ وروداﻧ‪／‬ـﻞ‪ :‬ﻟـﻮﻣ‪７‬ى ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ ‪٩٢٣‬ﺳـﭙﻮږﻣﻴﺰ‬
‫)‪١!١٧‬ع‪ (.‬ﻛﺎل او ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ‪٩٢1‬س‪١!٢٠) .‬ع‪ (.‬ﻛﺎل ﺑﺮﻳﺪوﻧـﻪ وﻛـ‪７‬ل ﺧـﻮ‬
‫دواړه واره ﻳ‪ ３‬د ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ دوﻟﺖ ﻟﻪ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﻣﺎﺗﻪ وﺧﻮړل‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز ادﻣﻴﺮال ) اﻣﻴﺮاﻟﺒﺤﺮ( اﻟﺒﻮﻛﺮك ﭼﻲ د ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎل ﻟﭙـﺎره ﻳـ‪ ３‬ﺳـﺘﺮي‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮې ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻛ‪７‬ې‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﺳﻤﻨﺪر‪ ،‬ﺳﻮر ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ‪ ،‬ﻋﺮﺑﻲ ﺳـﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ او‬
‫د ﻓﺎرس ﭘﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻛﻲ د ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎل د ﺑ‪７５‬ﻳﻮ د ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ د ！ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره اﻣﺮ ور ﻛ‪７‬‬
‫ﭼﻲ ！ﻮل ﻫﻐﻪ ﺣﺎﺟﻴﺎن ﭼﻲ د آﺳﻴﺎ د ﺳﻬﻴﻞ ﺧﺘﻴ‪％‬ﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‪ ،‬د ﻫﻨﺪ د ﻧﻴﻤﻲ‬
‫وﭼﻲ او د اﻓﺮﻳﻘﺎ ﻟﻪ ﺧﺘﻴ‪＇ ＃‬ﺨﻪ ﭘﻪ ﺑ‪７５‬ﻳﻮ ﻛﻲ د ﺣﺞ د ﻓﺮﻳﻀ‪ ３‬د اداﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬
‫روان وه وﻧﻴﺴﻲ ﻳﺎﻳ‪ ３‬ﭘﻪ اوﺑﻮ ﻛﻲ ﻏﺮق ﻛ‪７‬ي ﻳﺎ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ اور وﺳﻮ‪＄‬ﻮي او ﻳﺎ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ‬
‫ﻟﻮﻳﻮ ﻟﻮ＊ﻮ ﻛﻲ ﺗ‪５‬ﻞ داﻏﻪ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫روﺳﻰ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻮه ‪－‬ﺮﻳ‪／‬ﻮري ﺑﻮﻧﺪارﻳﻔﺴﻜﻲ ﻟﻴﻜﻲ ‪” :‬ﻣﺎ د ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎل د ﭘﺎﭼـﺎ دوﻫـﻢ‬
‫اﻳﻤﺎﻧﻮﺋﻴﻞ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ د اﻟﺒﻮﻛﺮك ﻟﻴﻚ ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ دى ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻲ ﻧﻮﻣﻮړي وړاﻧﺪﻳﺰ‬
‫ﻛ‪７‬ى دى ﭼﻲ ﺳﭙﺎره ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻪ دي د ﻳﻨﺒﻊ ﺳﺎﺣﻞ ﺗﻪ ورﺳـﻮل ﺳـﻲ ＇ـﻮ د ﻫﻐـﻮ‬
‫ﺑ‪７５‬ﻳﻮ ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻧﻮي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻻﺳﺘﻪ راوړﻧﻲ ﺑﻠﻞ ﻛ‪５‬ﺪې د ﺗﻮﭘﭽﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻼﺗـ‪７‬‬
‫ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑﺮ‪＋４‬ﻨﺎ ډوﻟﻪ ﺑﺮﻳﺪ د ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې ＊ﺎر ﻓﺘﺢ او د ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم ‬
‫ﻣﺒﺎرك ﺟﺴﺪ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻗﺒﺮه راوﻛﺎږي او د ﻧﻴﺰﺑﻮن ＊ﺎر ﺗـﻪ ﻳـ‪ ３‬وﻟ‪５‬ـ‪８‬دوي‪＇ ،‬ـﻮ‬
‫وروﺳﺘﻪ اﺳﻼﻣﻲ واﻛﻤﻨﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﺳـﻲ ﭼـﻲ دﻏـﻪ ﺟـﺴﺪ ﺑـﻪ د ﺣـﻀﺮت ﻋﻴـﺴﻰٰ‬
‫د ﺗﺎﺑﻮت‪ ،‬ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس او د ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﻣ‪％‬ﻜﻮ ﭘـﻪ ﺑـﺪل‬
‫ﻛﻲ وروﺳﭙﺎرل ﺳﻲ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎﻟﻴﺎن د دې ﻧﺨﺸ‪ ３‬ﭘﻪ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﻧـﻪ ﺳـﻮل“‪.‬‬
‫) ﻗﻴﺎﻓ‪ ﾢ‬واﻗﻌﻰ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن ‪١٢‬ﻣﺦ (‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ اﻟﺴﺒﺎﻋﻲ د ﻣﮑ‪ ３‬ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﻲ ﻟﻴﮑﻲ‪ :‬د ﭼﺮﮐﺴﻲ واﮐﻤﻨﻮ ) ﮐﻮم ﭼﻲ ﺗـﺮ‬
‫اﻳﻮﺑﻴﺎﻧﻮ وروﺳﺘﻪ واک ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪل( ﭘﻪ ﭘ‪５‬ﺮ ﮐﻲ د ﭘﺮﻧ‪／‬ﻴﺎﻧﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﭘﺮ ﻋﺮﺑﻲ ﺳﻮاﺣﻠﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪54‬‬

‫زﻳﺎت ﺳﻮل‪ .‬ﭘﻪ دې ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﮐﻲ ﻫﻐﻮ وﮐﻮﻻى ﺳﻮل ﺟﺪې ﺗﻪ ورﺳﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭼﺮﮐﺴﻲ‬
‫ﺳﻠﻄﺎن ﻏﻮري اړ ﺳﻮ ﭼﻲ ﺟﺪې ﺗﻪ ﭘﻮځ وﻟ‪８５‬ي او ﻟﻪ ﻫﻐـﻪ ‪＄‬ﺎﻳـﻪ دﻓـﺎع وﮐـ‪７‬ي‪.‬‬
‫د دﻏﻪ ﭘﻮځ د ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﭘﻪ اﻣﺮ ﭘﻪ ‪ ٩١٨‬ﺳﭙﻮږﻣﻴﺰ ﮐﺎل د ﺟﺪې د‪４‬ﻮال ووﻫﻞ ﺳـﻮ‬
‫او د دې ﺳﺮه ﺳﻢ ﺳﻤﻨﺪري ‪＄‬ﻮاک د ﮐﻤﺮان ！ﺎﭘﻮ ﺗﻪ وﻟ‪８５‬ل ﺳﻮ ﭼﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﺎﻳﻪ‬
‫د ﻋﺮﺑﻲ ارﺷﻮ ＇ﺨﻪ د دﻓﺎع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﮐ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ د ‪٩٤٨‬س‪.‬ﮐﺎل ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ ﮐﻲ ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎﻟﻴﺎﻧﻮ ﺟﺪې ﺗـﻪ ﻧـﮋدې ﭘـﻪ اﺑﻮاﻟـﺪواﺋﺮ‬
‫ﻧﻮﻣﻲ ‪＄‬ﺎى ﮐﻲ واړول‪ .‬د دوى ﭘﻪ ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬ﻮاﮐﻮﻧﻮ ﭘﻨ‪％‬ﻪ اﺗﻴﺎ ﺑ‪７５‬ۍ ډﮐﻲ وې‪ .‬ﻟﻪ‬
‫دې اﻣﻠﻪ د ﻣﮑ‪ ３‬واﻟﻲ اﺑﻮﻧﻤﻲ د ﺟﻬﺎد ږغ وﮐ‪ ، ７‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺘﺮ ﭘﻮځ ﺟـﻮړ ﺳـﻮ‬
‫ﺟﺪې ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪل او د وﺳﻠ‪ ３‬ﭘﻪ زور ﻳ‪ ３‬د ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎﻟﻴﺎﻧﻮ دﻏﻪ ﺗ‪５‬ﺮى دﻓﻊ ﮐ‪.７‬‬

‫ﭘﻪ اُﻧﺪﻟُﺲ ﻛﻲ د ﻟﻮﯦﺪﻳﺰﻳﺎﻧﻮ‬

‫زړه ﺑﻮږ ﻧﻮوﻧﻜﻲ ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ！ﻮل ﭘﻮﻫﻴ‪８‬و ＇ﻮارﻟﺲ ﺳﻮه ﻛﺎﻟـﻪ دﻣﺨـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ ﻇﻠـﻢ‪ ،‬وﺣـﺸﺖ‬
‫ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑ‪ ３‬دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺪاﺧﻼﻗﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻟﺖ او داﺳﻲ ﻧـﻮرو ډ‪４‬ـﺮو ﻧـﺎوړو ﻋـﺎدﺗﻮﻧﻮ او‬
‫ﻣﻔﺎﺳﺪو ﭘﺮ ﺳﺮ اﺧﺴﺘ‪ ３‬وه‪ .‬د دﻏﻮ ﻧﺎوړو ﭼﺎرو د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ‪ ،‬ﺳﻤﻮن راوﺳﺘﻠﻮ او‬
‫د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﭘﺮ ﺳﻤﻪ ﻻر ﺑﺮاﺑﺮوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮه ﺳـﺘﺮ ﺑـﺪﻟﻮن او او＊ـﺘﻮن ﺗـﻪ اړﺗﻴﺎﻟﻴـﺪل‬
‫ﻛ‪５‬ﺪل‪ .‬ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ
د دﻏﻮ ﻧﺎﺳﻤﻮ د ﺳﻤﻮن ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻞ ﺳﺘﺮ اﺳﺘﺎزى ﺣﻀﺮت‬
‫ﻣﺤﻤﺪد ﻗﺮآن او اﺳﻼم ﺳﺮه راواﺳﺘﺎوه‪ .‬دا ‪＄‬ﻞ ﻟﻪ ﺣﺠﺎز ) ﻣﻜـ‪ ３‬ﻣﻜﺮﻣـ‪ ３‬او‬
‫ﻣﺪﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې ( ＇ﺨﻪ د ﻛﻔﺮ د ﺗﻴﺎرو او د اﺳﻼم د ر‪１‬ﺎ ﻣﺒﺎرزه او ﺟ‪７／‬ه ﭘﻴﻞ ﺳـﻮه‪.‬‬
‫ﺣﻖ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ﺣﻖ دى او ژر د ﺑﺼﻴﺮت ﭘﺮ ﺧﺎوﻧﺪاﻧﻮ اﻏ‪５‬ﺰ ﻛﻮي ﭘﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﺎﻧـﺪي‬
‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ﺑﺎﻃﻞ او د ﻛﺮﻛﻲ وړ دى ډ‪４‬ﺮ ژر او ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﺳﻮ او ر‪１‬ﺎ ﻳ‪３‬‬
‫د ﻧ‪７‬ۍ ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪه او ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﺮ اﺳﭙﺎﻧﻴ‪ ３‬ورﺗ‪５‬ﺮه ﺳﻮه‪.‬‬
‫ﻟﻜﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬و اﺳﻼم د اﻧﺴﺎﻧﻲ ژوﻧﺪ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻮ ﺑﺮﺧـﻮ ﻛـﻲ ژور او ﺑﻨـﺴ＂ﻴﺰ‬
‫ﺑﺪﻟﻮن راوﺳﺘﻰ‪ ،‬ﻧ‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻌﻨﻮي ارز＊ﺘﻮﻧﻮ او ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺎروﻧﻮ او د ﻫﻐـﻮ ﭘـﻪ‬
‫اﻏ‪５‬ﺰو ﻟﻪ ﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛ‪５‬ﺪو وژﻏﻮرل او د ﺳﺘﺮو ﺳﻤﻮﻧﻮﻧﻮ او ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ ﭘﺮ ﻟﻮرﻳ‪ ３‬رواﻧـﻪ ﻛـ‪７‬ه‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬د دې او ﻫﻐ‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ د ﻧ‪５‬ﻜﻤﺮﻏ‪ ９‬ﻻر ﭘﺮاﻧﻴـﺴﺘﻞ او و＊ـﻮول‪ .‬ﻗـﺮآن او‬
‫اﺳﻼم ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د ！ﻮﻟﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ﻟﭙـﺎره دى ﭘـﻪ ﺧﭙﻠﻮﭘﻴﻐـﺎﻣﻮﻧﻮ او ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﻮ او ﻏﻴـﺮ‬
‫‪55‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻮاﻏ‪５‬ﺰو ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ رو＊ﺎﻧﻪ ﻛ‪７‬ه او ﭘـﻪ ！ﻮﻟـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ ﻛـﻲ ﻳـ‪ ３‬ﺑـﺸﺮﻳﺖ وﻳ） او‬
‫راﭘﺎ＇ﺎوه‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﺮځ ﻛﻲ ﭼﺎ ﭼـﻲ ﺣـﻖ ﺗـﻪ ﻏـﺎړه ﻛ‪５＋‬ـ‪＋‬ﻮول او د ﻋﻘـﻞ ﻻر ﻳـ‪３‬‬
‫واﺧﻴﺴﺘﻪ وژﻏﻮرل ﺳﻮ او د ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﻪ وﻳﺎړﻟﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎد ﺳﻮ او د ﻫﻐﻮ ﭼﻲ ﻃﺎﻏﻮﺗﻴﺎن‪،‬‬
‫ﻇﺎﻟﻤﺎن او ﻣﻔﺴﺪان وه‪ ،‬ﺗﺮ ﻣﺎدي ‪＂－‬ـﻮ ﻧـﻪ ﺳـﻮا ى ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ـﺪﻻى او د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮاﻧـﺴﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫‪－‬ﺮاﻟﺒﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﺧﻮﺷﻲ ﻛﻮﻟ‪ ،３‬اﺑﺪي ﺑﺪﻣﺮﻏﻲ ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺳﻮه‪ ،‬د ﻛﻔﺎرو او ﻣـﺸﺮﻛﻴﻨﻮ‬
‫ﭘﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻳﺎد ﺳﻮل او د اﺳﻼم او ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬ﺿﺪﻳﺖ راواﺧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫د ﻛﻔﺮ او اﺳﻼم د دې ﻣﺒﺎرزې ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻪ ﭼﻲ ﻟ‪＇ ８‬ﻪ ‪＄‬ﻴﺮ ﺳﻮ اﺳـﻼم ﻧـ‪７‬ۍ او‬
‫ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﺗﻪ ﺳﻤﻮن‪ ،‬ﻋـﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﺑـﺮي‪ ،‬وروري‪ ،‬ﺳـﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻮﺳـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳـﺎده ژوﻧـﺪ‬
‫ﺧﻮ＊ﻮﻧﻪ او ﻧ‪５‬ﻜﻤﺮﻏﻲ‪ ،‬ﭘﻮﻫﻪ او ﭘﺮﻣﺨﺘ‪ ，‬ورﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻔـﺮ ﻣﺎدﻳـﺎﺗﻮاو‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﭼﻲ ﻫﺮ ‪＄‬ـﺎى ﺷـﺘﻪ وي ؛ ﻟﻜـﻪ ﺗﻴﻠـﻮ‪ ،‬ﻣﻌـﺪﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرﺗﻲ ‪＂－‬ـﻮ او‬
‫اﻣﺘﻴﺎزاﺗﻮ او داﺳﻲ ﻧﻮروﺗﻪ رﺳ‪５‬ﺪل او ﭘﺮ ﻫﻐﻮ اﻧﺤﺼﺎر او ﺧ‪＂５‬ﻪ اﭼـﻮل او ﻳـﻮ ﻟـﻪ‬
‫ﺑﻠﻪ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬د ﺟ‪７／‬و د اوروﻧﻮ ﺑﻠﻮل او د ﺿـﻌﻴﻔﻮ وﻟـﺴﻮﻧﻮ ﻻﺧـﻮارول‪ ،‬ﻻﻧـﺪي‬
‫ﻛﻮل او ﻣﺰدور او ﻣﺮﻳﻲ ﻛﻮل ﭘﻪ ا‪請‬ﻄﻼح ﺧﭙﻠﻪ ﺷﺮﻳﻔﺎﻧﻪ دﻧﺪه ﺑﻮﻟﻲ‪ .‬ﺧﭙـﻞ ډول‬
‫ډول او ﺑ‪ ３‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ او ﻋﻴﺎﺷ‪ ９‬او ﻣﻨﺤﻂ ﻣﺎدي ﻧﻈﺎم ﻏﻮره‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗـﻲ او ﺣـﻖ‬
‫＊ﻴﻲ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﻻر ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د اﺳﻼم او ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟ‪／‬ـ‪７‬ه ﻛـﻲ ډ‪４‬ـﺮ‬
‫ﻛﺮﻏ‪７５‬ن او ﺗﻮر ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﺎﺗﻪ ﭘﺮې اﻳ‪＋‬ﻰ او اوس ﻟﻪ ﻳﻮه ﭘﻠـﻮه د ﻧـﻮي‪ ،‬اوﺳـﻤﻬﺎﻟﻲ‬
‫ﺗﺨﻨﻴﻚ او وﺳﻠ‪ ３‬ﭘﻪ زور ﻟـﻪ ﻓﺮﻋﻮﻧﻴﺘـﻪ ﻛـﺎر اﺧﻠـﻲ او ﺑـﻞ ﭘﻠـﻮ ﻳـ‪ ３‬ډول ډول‬
‫ﺷﻴﻄﻨﺘﻮﻧﻪ او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻏﻮﻟﻮﻟﻮ او د ﻫﻐـﻮ د ﻣﺮﻳـﻲ ﻛﻮﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره ډول ډول‬
‫！‪ ９／‬ﺑﺮ‪ ９－‬ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮﻟﻲ او د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ ﻛﻲ ﺳـﺘﺮ او زړه ﺑﻮږﻧـﻮوﻧﻜﻲ‬
‫وراﻧ‪ ９‬او ﻓﺴﺎدوﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ﻣﻈﻠﻮم اوﺑ‪ ３‬وزﻟﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴـﺰه ﺗﻮ‪－‬ـﻪ وژﻧـﻲ‬
‫) ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﻮروﻛﻔﺎرو ﭘﻪ ﻫﺮاړﺧﻴﺰ ﻣﻼﺗ‪ ７‬د اﺳﺮاﺋﻴﻠﻮ ﻟﺨـﻮا د ﻓﻠـﺴﻄﻴﻦ‬
‫د ﺑ‪ ３‬دﻓﺎع وﻟﺲ ﺷﭙﻪ او ورځ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬وژل او ﻛ‪７‬ول ﻳـ‪ ３‬ﻳﻮﻣﺜـﺎل دى ( او ﺑﻴـﺎ‬
‫د دې ﺳﺮه ﺳﺮه ﭘﻪ ﺑ‪ ３‬ﺣﻴﺎﻳﻲ ﺳﺮه ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻪ د ﺑﺸﺮ او ＊‪％‬ﻮ د ﺣﻘﻮﻗـﻮ ﻣـﺪاﻓﻌﺎن او‬
‫د ﻣﺪﻧﻴﺖ او آزادۍ اﺗﻼن ﺑﻮﻟﻲ‪ ) .‬او د دې ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻻﻧـﺪي د ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫د ﻧﺎﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﻋﻘﻠﻮﻧﻪ ﻻ ﭘ‪＋‬ﻮﺗﻪ وﻻړ ﺳﻲ او ﭼﻲ ＇ﻪ ﻣﺎدي ‪＂－‬ﻪ وي د ﺣـﻖ او ﺑﺎﻃـﻞ‬
‫د ﺑ‪５‬ﻠﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻲ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ړﻧﺪې ﺳﻲ ( ﺗﺎﺳﻲ ﻟ‪＇ ８‬ﻪ ‪＄‬ﻴـﺮ ﺳـﺊ ﭘـﻪ دې وروﺳـﺘﻴﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪56‬‬

‫ﻣﻬﺎﻟﻮﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮو د‪４‬ﺮﺷﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ د ﺧﺘﻴ‪ ＃‬او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪ ＃‬د ‪＄‬ﻨـﺎورو ﻛﻔـﺎرو‬
‫ﻟﺨﻮا زﻣﻮږ ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻴﻮاد او وﻟﺲ ＇ﻪ ﻧﺎﺗﺎروﻧﻪ‪ ،‬وراﻧ‪ ،９‬وژﻧـﻲ‪ ،‬ﺧـﻮارۍ او‬
‫ﺳﺘ‪７‬ﻳﺎوي رواﻧﻲ او ﺗ‪５‬ﺮﻳ‪８‬ي او زﻣﻮږ د ﻻ ﺧﻮار‪４‬ﺪو ﻟﭙﺎره ＇ـﻪ ډاﻟﺮوﻧـﻪ ﻟ‪／‬ﻴـ‪８‬ي او‬
‫＇ﻪ ﺗﻮﻃﺌ‪ ３‬او د ﺳﻴﺴ‪ ３‬او ﺟﺎﺳﻮﺳ‪ ９‬او ﭘﻪ ﺳﺘﺮو ﻟ‪＋／‬ﺘﻮﻧﻮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت روان دي؟ ﻟﻪ‬
‫ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ زﻣـﻮږ ډ‪４‬ـﺮ ﻧﺎﭘﻮﻫـﻪ او ﺑـ‪ ３‬ﺑـﺼﻴﺮﺗﻪ ﺳﺎﻛـ‪＋‬ﺎن دا ！ـﻮل ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧـﻪ او دا‬
‫ﻏﻮﻟﻮوﻧﻜﻲ ډرﻧﺎﻣﻲ د ﺳﺮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻮ وﻳﻨﻲ او ﺑﻴﺎ ﻫـﻢ ﻟ‪／‬ﻴـﺎدي د دﻏـﻮ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜـﺎرو‬
‫ﻛﻔﺎرو ﭘﻪ ﻣﻼﺗ‪ ７‬او د ﺧﭙﻠﻮ ﺑ‪ ３‬وزﻟﻮ او درﭘﻪ درو ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﺧﻠﻜﻮﭘﺮﺿﺪ ﭘﻪ ﻫﻠﻮ ‪＄‬ﻠﻮ‬
‫ﺳﺘ‪７‬ي دي‪ .‬او ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻳـ‪ ３‬ﺑـ‪＄ ３‬ﺎﻳﻪ دﻻﻳﻞ او اوﺗﻲ ﺑﻮﺗﻲ ﻫـﻢ وړاﻧـﺪي ﻛـﻮي‪.‬‬
‫دﻟﺘﻪ ﻣﻮږ ﻟﻪ دﻏﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﭘﻮ＊ﺘﻨﻪ ﻛـﻮو ﭼـﻲ دﻏـﻪ ﺳـﺮاښ ﻛﻔـﺎر وﻟـﻲ ﭘـﻪ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻛﻲ ﺧﭙﻞ ﺧﻠﻚ د ﻣـﺮګ ﺧـﻮﻟ‪ ３‬ﺗـﻪ ﺗـ‪７‬ي؟ وﻟـﻲ دا دوﻧـﻪ‬
‫رﺳﻮاﻳﻰ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎﻧﻮ ﻣﻨﻲ؟ وﻟـﻲ د دوى ﺧﭙـﻞ ﺧﻠـﻚ او ﻧ‪７‬ﻳـﻮال د دوى د دﻏـﻮ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻮ ﭘﺮﺿﺪ اﻋﺘﺮاﺿﻮﻧﻪ او ﻣﻈﺎﻫﺮې ﻛﻮي؟ او وﻟﻲ دوى دا دوﻧﻪ ﺑـ‪ ３‬ﺧﺮﺗـﻪ‬
‫ﻟ‪＋／‬ﺘﻮﻧﻪ ﻛﻮي؟ ﻛﻪ دوى دا ﻛﻮﻣﻜﻮﻧﻪ د ﺑﺸﺮﻳﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﻛﻲ ﻳـﻮه‬
‫اﻓﻐﺎﻧﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮه ﭘ‪５‬ﻐﻠﻪ وه ﭼـﻲ د ﻛـﻮر د ﻛﺮاﻳـ‪ ３‬او وﭼـﻲ ډوډۍ ﭘﻴـﺴ‪ ３‬ﻳـ‪ ３‬ﻧـﻪ‬
‫درﻟﻮدې‪ .‬د دﻏﻮ ﻛﻔﺎرو د ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺳﺎزﻣﺎن )ﻣﻠ‪／‬ﺮوﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ( د ﻣﻬﺎﺟﺮو ادارې د ﻏﻲ‬
‫ﭘ‪５‬ﻐﻠﻲ ﺗﻪ د ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ اﺗﻪ ﺳﻮه د‪４‬ﺮش ﻫﻨﺪۍ ﻛﻠـﺪاري ورﻛـﻮﻟ‪ ،３‬ﺑﻴـﺎﻳ‪ ３‬ﻫﻐـﻪ ﭘـﺮ‬
‫ﺑﻨﺪي ﻛـ‪７‬ې‪ .‬ﻫﻐـ‪ ３‬ﭼـﻲ ＇ـﻮ ﻣﻴﺎﺷـﺘﻲ ﻫﺮ＇ـﻪ زار ۍ ورﺗـﻪ وﻛـ‪７‬ې‪ ،‬د دوي‬
‫ﺑﺸﺮدوﺳﺘﻲ ﻳ‪ ３‬راوﻧﻪ ﭘﺎروﻻى ﺳﻮه‪ .‬ﻫﻐ‪ ３‬ورﺗﻪ وﻳﻠﻲ وه ﭼﻲ ﭘﺮ ﻣﺎ د ＇ﻮ ﻣﻴﺎﺷـﺘﻮ‬
‫د ﻛﻮر ﻛﺮاﻳﻪ ﭘﺎﺗﻪ ده او ＇ﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﻣﻲ ﭘﻪ ﭘﻮر ‪－‬ﺰاره ﻛ‪７‬ې ده او س دﻏـﻪ ﭘﻴـﺴ‪３‬‬
‫را＇ﺨﻪ ﻏﻮاړي‪ .‬ﭘﻪ ﺟﻮاب ﻛﻲ د ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻳﻮې ﻛﺎرﻣﻨـﺪي ورﺗـﻪ وﻳﻠـﻲ وه‬
‫ﭼﻲ وﻻړه ﺳﻪ ﺑﺪ ﻟﻤﻨﻲ وﻛ‪７‬ه‪ ،‬د ‪＄‬ﺎن د ډوډۍ د ﭘﻴﺪاﻛ‪５‬ﺪو ﻟﭙﺎره ﺧﻮ دا＇ﻪ ﺑـﺪ‬
‫ﻛﺎر ﻧﻪ دى !! ﻫﻐﻪ وو ﭼﻲ ﭘﺎى ﻫﻐ‪ ３‬ﺑ‪ ３‬وزﻟﻲ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﭘ‪５‬ﻐﻠﻲ د ﻣﻬﺎﺟﺮو ﭘـﻪ دﻓﺘـﺮ‬
‫ﻛﻲ ‪＄‬ﺎن ﭘﻪ اور ﻟﻮﻟﭙﻪ ﻛ‪ ７‬او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ﻳ‪ ３‬د دې ﻛﻨﺠﻮﺳﻮ ﻛﻔﺎرو ﭘـﺮ ﺗﻨـﺪي‬
‫ﺗﻮر داغ ﭘﺮ‪＋４‬ﻮد‪ .‬دﻏﻪ دى د دې ﻛﻔﺎرو د ﺑﺸﺮ دوﺳﺘ‪ ９‬ا‪請‬ﻠﻲ ﻣﺎﻫﻴﺖ !‬
‫＊ﻪ راﺑﻪ ﺳﻮ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﺗﻪ‪ .‬د ﻛﻔﺮ او اﺳﻼم د ﻣﺒـﺎرزو ﭘـﻪ ﻟ‪７‬ﻛـﻲ د اﺳـﻼم‬
‫ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻰ دﻳﻦ د ﻫﻐﻪ د ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﻟﻪ ﺑﺮﻛﺘﻪ ﺗـﺮ اﺳـﭙﺎﻧﻴ‪請 ،３‬ـﻘﻠﻴ‪ ) ３‬ﺳﻴـﺴﻴﻞ ( او‬
‫‪57‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻧﻮرو ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰو ﺳﻴﻤﻮ ورﺳ‪５‬ﺪى‪.‬‬

‫د اﺳﻼم د اﻣﻮي ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﭘﻪ وﺧﺘﻮ ﻛﻲ د اﻓﺮﻳﻘ‪！ ３‬ﻮﻟﻪ‬
‫وﭼﻪ د اﺳﻼم ﭘﻪ ﻧﻮر ﻣﺸﺮﻓﻪ ﺳﻮه‪ .‬د وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﭘﻪ وﺧﺘـﻮﻛﻲ ﻣﻮﺳٰـﻰ‬
‫ﺑﻦ ﻧﺼﻴﺮ ﻧﻮﻣﻰ د اﻓﺮﻳﻘ‪ ３‬د واﻟﻲ ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﭘﻪ ﻗﻴﺮوان ﻛـﻲ اوﺳـ‪５‬ﺪى‪ .‬د اﻓﺮﻳﻘـ‪３‬‬
‫د ﻟﻮﻳﻲ وﭼﻲ ﻣﺨﺎﻣﺦ د اروﭘﺎ ﭘﻪ ﺟﻨﻮب ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰه ﺑﺮﺧﻪ ﻛـﻲ ﻳـﻮه ！ﺎﭘﻮوزﻣـﻪ ده‬
‫ﭼﻲ اﺳﭙﺎﻧﻴﻪ )‪ (Spain‬ﻳﺎ اﻧﺪﻟﺲ ورﺗﻪ واﻳﻲ او د ﺳﻤﻨﺪر د ﻟﺴﻮ ﻳﺎ دووﻟﺴﻮ ﻣﻴﻠﻮ‬
‫ﭘﻪ اﻧﺪازه ارﺷﻮ ﻳ‪ ) ３‬ﭼﻲ ډ‪４‬ﺮ ﻟ‪ ８‬وا！ﻦ دى ( ﻟﻪ اﻓﺮﻳﻘ‪＇ ３‬ﺨﻪ ﺑ‪５‬ﻠﻮي‪ .‬د اووﻣـﻲ‬
‫ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﭘ‪７５‬ۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﻲ د دې ﻫﻴﻮاد ﺧﻠﻜﻮ ﺧﻮرا ﺗﺮﻳﺦ ژوﻧـﺪ درﻟـﻮد‪.‬‬
‫د ﻫﻴﻮاد ﻧﻴﻢ و‪７－‬ي ﻣﺮﻳﺎن وه او ژوﻧـﺪ ﻳـ‪ ３‬د ＇ـﺎروﻳﻮ ﺗـﺮ ژوﻧـﺪ ډ‪４‬ـﺮ ﺑﺘـﺮ وو ‪.‬‬
‫د دوى ﭘﻪ ﻛﺎر ﺑﻪ د دوى ﺑﺎداراﻧﻮ ﻋﻴﺎﺷ‪ ９‬ﻛﻮﻟ‪ .３‬ﻣﺮﻳﻲ د ﺧﭙﻞ ﺑﺎدار ﻟﻪ اﺟﺎزې‬
‫ﭘﺮﺗﻪ واده ﻧﻪ ﺳﻮاى ﻛﻮﻻى او ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه وړه ‪－‬ﻨﺎه ﺑـﻪ د وژﻟـﻮ ﻓﻴـﺼﻠﻪ ﭘـﺮ ﻛ‪５‬ـﺪه‪.‬‬
‫د ﻣﻠﻚ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬ﺗﭙ‪ ) ９‬ﻃﺒﻘ‪＇ ( ３‬ﺨﻪ درﻧ‪ ３‬ﻣﺎﻟﻴ‪ ３‬اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛ‪５‬ﺪې‪ .‬ﻣ‪％‬ﻜﻲ او‬
‫ﺟﺎﻳﺪادوﻧﻪ د واﻛﻤﻨﻮ او ﭘﺎدرﻳﺎﻧﻮ وه‪ .‬د واﻛﻤﻨﻮ او ﭘﺎدرﻳﺎﻧﻮ ﻣﺤﻠﻮﻧﻪ او ﺧﺎﻧﻘﺎوي‬
‫ﭘﻪ ＊ﻜﻠﻮ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﺮي ﺧـﺎﻧ‪－ ３‬ﺮ‪５＄‬ـﺪﻟﻲ وې‪ .‬اﺧﻼﻗـﻲ وراﻧـﻲ ﺧﭙـﻞ اوج ﺗـﻪ‬
‫رﺳ‪５‬ﺪﻟ‪ ３‬وه‪ .‬د ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻟ‪８‬ﻛﻴﻮ ﺳﺮه ډول ډول ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ ﻛ‪５‬ـﺪل‪ .‬ﻟﻨـ‪６‬ه داﭼـﻲ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﻟﻲ دوﻧﻪ ډ‪４‬ﺮي ﺳـﻮي وې ﭼـﻲ ﻣﻈﻠـﻮم او ﻣﻘﻬـﻮر رﻋﺎﻳـﺎ د » ﺗﻨـ‪ ，‬آﻣـﺪ‬
‫ﺑﺠﻨ‪ ，‬آﻣـﺪ « ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻪ رﺳ‪５‬ﺪﻟﻲ وه‪ .‬ﭼﻲ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ﺑﻪ د وﻟﺲ د ﺑ‪ ３‬وزﻟـﻲ ﺗﭙـ‪９‬‬
‫د ﺳ‪７‬و ﺳﺎوو ﻟﻮ‪－‬ﻲ ان د ﻓﺘﻨ‪ ３‬او وراﻧﻴﻮ ﻟﻤﺒ‪ ３‬ﺳﻮې‪.‬‬
‫د ﻣﺮاﻛﺶ ﭘﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳـﺎﺣﻞ ﻛـﻲ د ﺳـﺒﺘﻪ ﻧـﻮﻣﻲ ﻣﻠـﻚ ﻳـﻮ ﺳـﺮدار ﻳﻮﻟﻴـﺎن‬
‫) ﻛﺎؤﻧــ＀ ﺟــﻮﻟﻴﻦ ( ﻧﻮﻣ‪５‬ــﺪى‪ .‬ده ﺧﭙﻠ ـﻪ ﻳــﻮه ډ‪４‬ــﺮه ＊ــﻜﻠ‪ ３‬او د ﻧــﺎزك اﻧــﺪام‬
‫درﻟــﻮدوﻧﻜ‪ ３‬ﻟــﻮر ﭼــﻲ ﻓﻠﻮرﻳــ‪６‬ا ﻧﻮﻣ‪５‬ــﺪه د دﻏــﻪ ﻫﻴــﻮاد د ！ﻮﻟــﻮاك رزرﻳــﻖ‬
‫) راډرك ( ﭘﻪ درﺑﺎر ﻛﻲ د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد د ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل د دود ﺳـﺮه ﺳـﻢ د درﺑـﺎري او‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ زده ﻛ‪７‬ي ﻟﭙﺎره ورﻟ‪８５‬ﻟ‪ ３‬وه‪ .‬ﺧﻮ د دې ﻫﻴﻮاد دﻏـﻪ وروﺳـﺘﻰ ！ﻮﻟـﻮاك‬
‫ﺗﺮدې ﻛﭽﻲ ﺑﺪﻛﺎره او ﻋﻴﺎش ﺳﻮى وو ﭼﻲ د دﻏﻲ ﻧﺠﻠ‪ ９‬ﺳﺮه ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ زوره ﺑـﺪ‬
‫ﻟﻤﻨﻲ وﻛ‪７‬ه‪ .‬د دې ﺧﺒﺮي ＇ﺨﻪ ﻟﻮر ﭘﻼر ﺗﻪ ﺧﺒﺮ ور ﻛ‪＇ .７‬ﻨ‪／‬ـﻪ ﭼـﻲ ﻳﻮﻟﻴـﺎن ﻳـﻮ‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮه واﻛﻤﻦ ﺳﺮدار وو ﺑﺪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮوړه او د ﻏﭻ اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﻟ＂ﻪ ﻛﻲ ﺳﻮ‪ .‬ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻮر‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪58‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻳﻮﭼﻞ ) د ﻫﻐ‪ ３‬د ﻣﻮر د ﺳﺨﺘﻲ ﻧﺎروﻏ‪ ９‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻛﻮرﺗﻪ د ＇ﻮ ور‪＄‬ﻮ ﺗﻠﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﭘﻠﻤﻪ ( ﺧﭙﻞ ﻛﻮرﺗﻪ راوﺳﺘﻪ‪ .‬واﻳﻲ ﭼﻲ رزرﻳﻖ د ﺧﺪاى ﭘﻪ اﻣﺎﻧ‪ ９‬ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﻫﻐﻮ ﺗـﻪ‬
‫ډ‪４‬ﺮ ﺷﺘﻪ ور ﻛ‪７‬ه او ﻫﻴﻠﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻨﻲ وﻛ‪７‬ه ﭼﻲ زه د ＊ﻜﺎر ﻟﭙﺎره ＇ﻮ ＊ـﻮ ﺑـﺎزاﻧﻮ ﺗـﻪ‬
‫ﺿﺮورت ﻟﺮم‪ ،‬ﻣﺎﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﺎﻳﻪ راواﺳﺘﻮه‪ .‬ﻳﻮﻟﻴﺎن ورﺗﻪ ووﻳﻞ ‪ »:‬زه ﺑـﻪ داﺳـﻲ‬
‫ﺑﺎزان در وﻟ‪８５‬م ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ دي ﻧﻪ وي ﻟﻴﺪﻟﻲ «‪ .‬ﻫﻐﻪ وو ﭼﻲ ﺑﻴﺎ د اﻓﺮﻳﻘ‪３‬‬
‫واﻟﻲ ﻣﻮﺳٰﻰ ﺑﻦ ﻧﺼﻴﺮ ﺗـﻪ ورﻏـﻰ او ﻫﻐـﻪ ﻳـ‪ ３‬د اﻧـﺪﻟﺲ ﻧﻴﻮﻟـﻮ ﺗـﻪ وﻫ（ـﺎوه او‬
‫د ﻛﻮﻣﻜﻮﻧﻮ ژﻣﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ورﺳﺮه وﻛ‪７‬ه‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﺨﻮا ﻻ ﭘﻪ دې ﻓﻜﺮ ﻛﻲ وو او ﻟﻪ ﺧﺪاﻳﻪ ﻳ‪３‬‬
‫دﻏﻪ ‪７－‬ى ﻏﻮ＊ﺖ‪ .‬ﻫﻐﻪ وو ﭼﻲ د اﺳﻼم د ﺧﻠﻴﻔﻪ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺗﺮ اﺟـﺎزې‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳ‪ ３‬داﺳﻼم اﺗﻞ ﺟﻨﺮال ﻃﺎرق ﺑﻦ زﻳﺎد ﭘﻪ ‪ ٩١‬ﺳﭙﻮږﻣﻴﺰ ﻛﺎل ﭼﻲ‬
‫د ‪ ٧١٠‬ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﻛﺎل د ﺟﻮﻻى ﺳﺮه ﺳﻤﻮن ﺧﻮري ﭘﻪ ﻳﻮه رواﻳﺖ د دووﻟـﺴﻮ زرو‬
‫او ﭘﻪ ﺑﻞ رواﻳﺖ د ﺷﻠﻮ زرو ﻟ‪＋‬ﻜﺮو ﺳﺮه د اﻧﺪﻟﺲ د ﻧﻴﻮﻟـﻮ ﭼـﺎري ﺗـﻪ و‪－‬ﻮﻣـﺎرى‪.‬‬
‫) د اﻧﺪﻟﺲ د ﺳﻤﻨﺪر د ﺧﺘﻴﺰي ﻏﺎړي ﻫﻐﻪ ﻏﺮ‪－‬ﻮ！ﻰ ﭼﻲ ﺗﺮ！ﻮﻟﻮ دﻣﺨـﻪ د اﺳـﻼم د‬
‫ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻮ او اﺗﻠﻮ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د ﭘ‪＋‬ﻮ ﻣﭽﻮﻟﻮ وﻳﺎړ ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺳﻮ د ] ﺟﺒﻞ اﻟﻄﺎرق [ ﭘﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ وﻧﻮﻣﻮل ﺳﻮ‪ .‬دﻏﻪ ﻏﺮ‪－‬ﻮ！ﻰ اوس ﻫﻢ ﭘﻪ ﻟـ‪ ８‬ﺑـﺪﻟﻮن ] ﺟﺒﺮاﻟ＂ـﺮ‪[ Gibraltar‬‬
‫ﺑﻮﻟﻲ (‪ .‬ﻃﺎرق ﭼﻲ ﻛﻠﻪ د اﻧﺪﻟﺲ ＇ﻨ‪６‬ي ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪى ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ دﻣﺨﻪ ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟﻲ ﻫﻐﻪ‬
‫ﺑ‪７５‬ۍ ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ور رﺳﻮﻟﻲ وه وﺳﻮ‪＄‬ﻠ‪ ３‬او ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻮځ ﺗﻪ ﻟﻪ ﺑﺮي ﻳﺎ ﺷﻬﺎدت ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻠﻪ ﻻر ﭘﺮې ﻧﻪ ＊ﻮول‪.‬‬
‫د ﺟ‪７／‬ې ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ رزرﻳﻖ د ﺳﻤﻨﺪر اوﺑﻮ ﻳﻮوړ او د ﻫﻐﻪ زﻳﺎت ﺷﻤ‪５‬ﺮﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎن‬
‫ﻳﺎ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﺗ‪５‬ﻎ ﺗ‪５‬ﺮ ﺳﻮل او ﻳﺎﭘﻪ ﺳـﻤﻨﺪر ﻛـﻲ ډوب ﺳـﻮل‪ ،‬اوﭘـﺎى اﻧـﺪﻟﺲ‬
‫د اﺳﻼم ﻟ‪＋‬ﻜﺮو ﻓﺘﺢ ﻛ‪ .７‬دا د‪ ٩٢‬س‪٧١١ ) .‬ع‪ ( .‬ﻛﺎل ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻪ وه‪ .‬ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧـﻪ واﻳـﻲ‬
‫ﭼﻲ ﭘﻪ ﻃﺎرق ﭘﺴﻲ ﻣﻮﺳٰﻰ ﻫﻢ ورﻏﻰ اوﭘﻪ ډ‪４‬ﺮو ﺟ‪７／‬وﻛﻲ ﺗﺮ ﺑﺮﺧﻲ اﺧﻴـﺴﺘﻨﻲ او‬
‫د ！ﻮل اﻧﺪﻟﺲ ﺗﺮ ﻣﻄﻴﻊ ﻛﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻲ اروﭘﺎ د ﻧﻴﻮﻟﻮ او د اﺳﻼم ﭘﻪ ﻧـﻮر‬
‫د ﻫﻐــ‪ ３‬د رو＊ــﺎﻧﻮﻟﻮ او د ﻣﻠﻌﻮﻧــﻮ‪ ،‬ﺑــﺪﻃﻴﻨﺘﻮ ﻛﻔــﺎرو ﻟــﻪ ﻛﻠﻴــﺴﺎوو ＇ﺨــﻪ‬
‫د ﺑﺎﻃﻞ د آواز ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى د ﺗﻮﺣﻴﺪ دﻛﻠﻤ‪ ３‬د اذان د ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙـﺎره ﻳـ‪ ３‬داﺳـﻲ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﺟﻮړه ﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ‪ :‬داروﭘﺎ ډ‪４‬ﺮه ＊ﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣ‪％‬ﻜﻪ ﺑﻪ د ﺣﻘﻪ ﺧﻼﻓﺖ د وارﺛـﺎﻧﻮ ﺗـﺮ‬
‫ﭘــ‪＋‬ﻮ ﻻﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ي‪ .‬د ﺳــﺘﺮﭘﺎپ د ﻧﺎﺳــﺘﻮن ﻟــﻪ ﻛﻠﻴــﺴﺎوو ＇ﺨــﻪ ﺑــﻪ د ﺣــﻖ او‬
‫‪59‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ ‪ €j f‬آوازوﻧﻪ اوﭼﺖ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻟـﻪ ﻫﻐـﻪ ‪＄‬ﺎﻳـﻪ ﺑـﻪ ﺧﺘـﻴ‪ ＃‬ﺗـﻪ ﻣﺨـﻪ ﻛـ‪７‬ي او‬
‫د ﺑ‪５‬ﺰﻧﺘﻴﻦ د ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻪ ﭘﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﻛﻲ ﺑﻪ د ﺷﺎم د ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ‪＄‬ـﺎى‬
‫ﺳﻲ او د دﻏﺴﻲ ﺳﺘﺮو ﻓﺘﻮﺣﺎﺗﻮ ﻣﺒﺎرﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻮﺑﻞ ﺗﻪ د ﺑﺎﺳﭙﻮرس ﭘﺮ ﻏﺎړو ورﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺑﺎﻃﻞ راﭘﺮ‪＄‬ﻮوﻧﻜ‪ ３‬ﺗﻮره د دې ﻧﻘﺸ‪ ３‬رﻧ‪／‬ﻮل ﭘﻴـﻞ ﻛـ‪７‬ه او‬
‫د ﻓﺮاﻧﺴ‪＇ ３‬ﻮ ﺳﺮﺣﺪي ＊ﺎروﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وﻧﻴﻮل‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ د ﺧﻼﻓﺖ د درﺑﺎر‬
‫د دې ﻛﺎر د ﻧﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺣﻜﻢ دا ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻨ‪６‬ه ﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ډول ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺮﻧﮋدې اﺗﻮ ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ﭘـﺮ اﻧـﺪﻟﺲ ﭘـﻪ ﺳـﺘﺮﺗﻮب او ﺑـﺮم‬
‫واﻛﻤﻦ ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻮل‪ .‬ﻫﻐﻮﭘﺮدې ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﺎى ﺧﻠـﻚ ﻳـ‪ ３‬داﺳـﻼﻣﻲ‬
‫ﻋﺪل ﭘﻪ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻧﺎﺧﻮاﻟﻮ وژﻏﻮرل او ﻫﻮﺳﺎ او آرام ژوﻧﺪ ﻳـ‪ ３‬ورﭘـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻪ ﻛ‪ ،７‬دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻳ‪ ３‬د ﻫﻨﺮوﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻮﻫﻨﻮ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـ‪ ，‬او ﺗﻤـﺪن‪ ،‬ﺳـﻮدا‪－‬ﺮۍ‪،‬‬
‫ﺟﻨ‪／‬ﻲ ﻓﻨﻮﻧﻮاو وﺳﻠ‪ ３‬ﺟﻮړوﻟﻮ‪ ،‬ډول ډول اﻳﺠﺎداﺗﻮ او ډ‪４‬ﺮو ﻧﻮرو ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎوو‬
‫او د ﻧﻮم او ﺷﻬﺮت ﻟﻮړي ﭘﻮړۍ ﺗﻪ ورﺳﺎوه‪.‬‬
‫دا ﺧﺒﺮي د ！ﻮﻟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧﻮ ﭘﻪ اﺗﻔﺎق؛ ﭘﻪ ﺗﻮاﺗﺮ ﺟﻮﺗﻲ ﺳﻮي دي‪ .‬ﺧـﻮ ﻣـﻮږ‬
‫د ﻳﻮه ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻲ ﻣﻮﺳﻴﻮ ﺳﻴﺪﻳﻮ ﺧﺒﺮي دﻟﺘﻪ ﻳﻮازي د ﺑ‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﭘـﻪ‬
‫ﺗﻮ‪－‬ﻪ راﻧﻘﻠﻮو‪ ،‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ‪ » :‬ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﻧﺼﻴﺮ ﭘﻪ ﻫﺮه ﭼﺎره ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ ﻋﺪل ﻛﺎوه‬
‫ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د اﻧﺪﻟﺲ داﺳﻲ ﺳﻤﺴﻮرﺗﻴﺎ او د ﺧﻠﻜﻮ ﻳ‪ ３‬داﺳﻲ ﻫﻮﺳـﺎﻳﻲ ﭘـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻪ ﺳﻮه ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﺎى د ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ واﻛﻤﻨﻮ ] ‪－‬ﺎﺗﺎﻧﻮ [ ﭘﻪ ﭘ‪５‬ﺮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﻫﻴ＆ ﻧﻪ‬
‫وه ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺳﻮې «‪ .‬ﺑﻞ ‪＄‬ﺎى ﻟﻴﻜﻲ‪ » :‬داﻧـﺪﻟﺲ ﻋـﺮب ﭘـﻪ ﻋﻠﻮﻣـﻮ‪ ،‬ﻓﻨﻮﻧـﻮ‪،‬‬
‫‪請‬ﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻓﺖ او اﺧﻼﻗﻮ ﻛﻲ ﺗﺮ ﭘﺮﻧ‪／‬ﻴﺎﻧﻮ ډ‪４‬ﺮ ＊ﻪ او ﻻﻳﻖ وه‪ .‬ﻫﻐـﻮى داﺳـﻲ‬
‫ﻛﺮﻳﻢ اوﺳﺨﻴﺎن و‪７－‬ي وه ﭼﻲ د ‪＄‬ﻮاﻧﻤﺮدۍ ﭘﻪ ﻻر ﻛﻲ ﺗﺮﺧﭙﻠﻮ‪＄‬ﺎﻧﻮﻻﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪل‪.‬‬
‫داﺳﻲ ﻧﻪ وه ﭼﻲ ﻫﻐﻮى وﺣﺸﻴﺎن وه او د ﺧﭙﻠﻮ ‪＄‬ﺎﻧﻮﭘﻪ ارز＊ﺖ ﻧﻪ ﭘﻮﻫ‪５‬ـﺪل‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻲ ﻫﻐﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ‪＄‬ﺎﻧﻮ ﻗﺪر ﻫﻢ ډ‪４‬ﺮ ＊ﻪ ﭘ‪５‬ﮋﻧﺪى «‪.‬‬
‫ﺧﻮوروﺳﺘﻪ ﻛﻮر ﺟﻨ‪／‬ﻴﻮ او د اﻧﺪﻟﺲ او ﻋﺮﺑﻮ د ﺧﻠﻔﺎوو او اﻣﺮاوو ﻟﻨ‪ ６‬ﭘﺎرﻳﻮ‬
‫دﻏﻪ ﺳﺘﺮه اﺳﻼﻣﻲ واﻛﻤﻨﻲ ﻛﻤﺰورې ﻛ‪７‬ه‪ ،‬ﺳﺮﺣﺪي ﻋ‪５‬ـﺴﻮي ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧـﻮ ﺗـﻪ‬
‫د ﻣﺪاﺧﻠﻮ او ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻪ ﻻس ورﻏﻠﻪ او ﺗـﺮ ډ‪４‬ـﺮو ﺟ‪／‬ـ‪７‬و او وﻳﻨـﻮ ﺗﻮﻳﻮﻟـﻮ‬
‫وروﺳﺘﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻐﻪ راوﭘﺮ‪＄‬ﻮل‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪60‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻻ د » ﻏﺮﻧﺎﻃ‪－ ) « ３‬ﺮﻳﻨﺎډا ( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﻤﻪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛـﻲ‬

‫وه د » ﻗــﺴﻄﻴﻠ‪ ،３‬ﻗــﺸﺘﺎﻟ‪ ３‬ﻳــﺎ ﻛﺎﺳــ＂ﻴﻞ « )‪ (Castile‬د ﺳــﻴﻤﻲ واﻛﻤﻨــﻲ‬
‫» اﻳﺰاﺑﻞ« )‪ (Isabelle‬ﻧﻮﻣﻲ د » آرا‪－‬ـﻮن « )ارﻏـﻮن ‪ (Aragon‬د ﺳـﻴﻤﻲ‬
‫د واﻛﻤﻦ ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪(Ferdinand) ６‬ﺳـﺮه ﭘـﻪ ‪١ 1٩‬ع‪.‬ﻛـﺎل واده وﻛـ‪ ７‬او ﭘـﻪ‬
‫‪١ ٧٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘـﺮ ﻗـﺴﻄﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻧـﺎوار او آرا‪－‬ـﻮن ﺑﺎﻧـﺪي واﻛﻤـﻦ ﺳـﻮل‪ .‬ﻫﻐـﻮ‬
‫د ﻏﺮﻧﺎﻃ‪ ３‬واﻛﻤﻦ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺗﻪ ﺳﻔﻴﺮان وﻟ‪８５‬ل او د زور ﭘﻪ ﻣﻨﻄـﻖ ﻳـ‪ ３‬ورﺗـﻪ‬
‫ووﻳﻞ ﭼﻲ‪”:‬ﺳﺘﺎ ﭘﻼر ﻣﻮږ ﺗﻪ ﺧﺮاج راﻛﺎوه‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻢ ﻣﻮږ ﺗـﻪ د ﺧـﺮاج راﻛـﻮل‬
‫وﻣﻨﻪ او د ﻫﻐﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺧﺮاج ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬ﭼﻲ اداﻳﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﺗﺎ واﺟﺐ ده ژر را وﻟ‪８５‬ه“‪.‬‬
‫ﺳﻠﻄﺎن اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺳﻔﻴﺮاﻧﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﻲ دواړو واﻛﻤﻨـﻮ ﺗـﻪ وواﻳﺎﺳـﺖ ﭼـﻲ‬
‫اوس د ﻏﺮﻧﺎﻃ‪ ３‬ﭘﻪ ﺧﺰاﻧﻮ ﻛﻲ د ﺳﺮو او ﺳﭙﻴﻨﻮ زرو ﺳـﻜ‪ ３‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺳـﻮي دى‪،‬‬
‫ﺧﻮ د ﻫﻐﻮ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى د ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ د ﺳﻴﻨﻮ د ＇ﻴﺮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮازي ﺗـﻮري ﭘﺎﺗـﻪ دي‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ‪＄‬ﻮاب ﭘﺴﻲ ﺳﻤﺪﻻﺳﻪ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﭼﻲ ﻳﻮ ډ‪４‬ﺮ زړه ور او ﺷﺠﺎع واﻛﻤﻦ‬
‫وو ﺟﻨ‪ ，‬ﭘﺮ ﭘﻴﻞ ﻛ‪ .７‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ د دﻏﻪ زړه ور اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ دوو زاﻣﻨﻮ اﺑـﻮ‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ او ﻳﻮﺳﻒ د ﭘﻼر ﭘﻪ وړاﻧﺪي د ﺑﻐﺎوت رﭘ‪ ９‬ﭘﻮرﺗﻪ ﻛ‪ ７‬او د ﻏﺮﻧـﺎﻃ‪ ３‬ﻳـﻮه‬
‫ﺑﺮﺧﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻨﻲ وﻧﻴـﻮل‪ .‬ﭘـﻪ دې ﺗـﺮځ ﻛـﻲ اﺑـﻮ ﻋﺒـﺪاﷲ د ﭘـﻼر آزار وواﻫـﻪ‬
‫د ﻋ‪５‬ﺴﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ورﻏﻰ او د ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬ﺳﺮه ﺑﻨﺪي ﺳﻮ‪ .‬ﭘﻼر ﭼﻲ ﻳـ‪ ３‬داوﺿـﻊ‬
‫وﻟﻴﺪل ﺗﺮدې ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺗ‪５‬ـﺮ ﺳـﻮ‪ ،‬او ورور ﻳـ‪ ３‬د ﭼـﺎرو وا‪－‬ـﻲ ﭘـﻪ ﻻس ﻛـﻲ‬
‫واﺧﻴﺴﺘ‪ .３‬ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﭘﺮ ور ﺧﻮﺷﻲ ﻛ‪ ７‬او ﻏﺮﻧﺎﻃﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻨﻲ وﻧﻴـﻮل‪.‬‬
‫ﺧﻮ ＇ﻪ ﻣﻬﺎل وروﺳﺘﻪ ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬ﻏﺮﻧﺎﻃﻪ داﺳﻲ ﻣﺤﺎ‪請‬ﺮه ﻛ‪７‬ه ﭼﻲ اﺑﻮ ﻋﺒـﺪاﷲ‬
‫اړﺳﻮ ﭼﻲ د ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬ﺳﺮه د ﺳﻮﻟﻲ ﺧﺒﺮي ﭘﻴـﻞ ﻛـ‪７‬ي‪ .‬ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨـ‪ ６‬د ﻏﺮﻧـﺎﻃ‪３‬‬
‫د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﻲ وﻣﻨﻞ ﭼﻲ ‪ :‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ آزادي ﻛﻲ ﺑﻪ ＇ﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ‬
‫ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﻫﻐﻮ ﭘﺮ ﺷﺘﻮ او داراﻳﻲ ﺑﻪ ﺗ‪５‬ـﺮى ﻧـﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي‪ .‬وﺳـﻠ‪ ３‬ﺑـﻪ ﻧـﻪ ‪＄‬ﻨـﻲ‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻫﻐﻮ دﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ‪ ،‬او رﺳﻮم ﺑﻪ ﻟﻪ ﺑﻠﻮﺳ‪＇ ９‬ﺨﻪ ﺧﻮﻧﺪي‬
‫وي‪ .‬د ﻫﻐﻮ د ﺳﭙﻪ ﺳﺎﻻراﻧﻮ ﻋﺰت او دﻧﺪي ﺑﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻨﻲ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻗﺎﺿﻴﺎن‬
‫ﺑﻪ ﭼﻲ د اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺳﺮه ﺳﻤﻲ ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ي ﻛﻮي ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﺣﺎل ﭘﺎﺗﻪ ﻛﻴ‪８‬ي او‬
‫ﺗﺮ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻣﺤﺼﻮﻟﻮﻧﻮ زﻳﺎت ﻣﺤﺼﻮﻟﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ＇ﺨـﻪ ﻧـﻪ اﺧﻴـﺴﺘﻞ‬
‫‪61‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﺮ دﻏﻮ ﺷﺮﻃﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﺳﻮﻟﻪ وﺳﻮه‪ .‬اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺗـﻪ ﻳـ‪ ３‬د ﻫﻐـﻪ ﻣﻬـﺎل‬
‫دﻳﻮه ﻛﺮوړ ＇ﻠﻮ‪＋４‬ﺘﻮ ﻟﻜﻮ ﭘﻨ‪％‬ﻪ ﺳﻮو روﭘـﻮ د ورﻛﻮﻟـﻮ ﭘـﺮ وﻋـﺪه ﺳـﺮﺑ‪５‬ﺮه ﭘـﻪ‬
‫اﻧﺪﻟﺲ ﻛﻲ د ﭘﺎﺗﻪ ﻛ‪５‬ﺪو ﻳﺎ ﭘﻪ دوو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻲ اﻓﺮﻳﻘ‪ ３‬ﺗﻪ د ﺗﻠﻮ اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻢ ورﻛ‪７‬‬
‫او د ﺑﺤﺮي ﺳﻔﺮ د اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻮ او اﺧﺮاﺟﺎﺗﻮ د ﺑﺮاﺑﺮوﻟﻮ ژﻣﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ورﺳﺮه وﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻏﺮﻧﺎﻃﻪ ﺗﺮ ﻧﻬﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﺳﺨﺘﻲ ﻛﻼﺑﻨﺪۍ وروﺳﺘﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﻓـﺘﺢ ﻛـ‪７‬ه او‬
‫ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨــ‪ ６‬او اﻳﺰاﺑــﻞ ﺗــﻪ د ﻛﺎﺗﻮﻟﻴــﻚ ﭘﺎﭼﻬــﺎﻧﻮ ﻟﻘــﺐ ورﻛــ‪７‬ل ﺳــﻮ‪ .‬اﺑــﻮ ﻋﺒــﺪاﷲ‬
‫د ‪١ ٩٢‬ع‪ .‬ﻛﺎل د ﺟﻨﻮرۍ ﭘﺮ دوﻫﻤﻪ د ﺳﻬﺎر ﺗﺮ ﻟﻤﺎﻧ‪％‬ﻪ وروﺳﺘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮر ﻛﻬـﻮل‬
‫او ﭘﻨ‪％‬ﻮس ﺗﻨﻪ ﻣﻠ‪／‬ﺮي او ﺧﺪﻣﻪ د ﻏﺮﻧﺎﻃ‪ ３‬د اﻟﺤﻤﺮاء ﻟﻪ ﻧﺎﻣﺘﻮ او ＊ﻜﻠﻲ ﻣﺎ‪＇ ９１‬ﺨﻪ‬
‫واﻳﺴﺘﻞ‪ ،‬د اﻓﺮﻳﻘ‪ ３‬ﭘﻪ ﻧﻴﺖ ﻳ‪ ３‬رﻫﻲ ﻛ‪７‬ل او ﺧﭙﻠﻮ د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳـﻞ‪” :‬ور‪＄‬ـﺊ‬
‫ﻫﻐﻪ ﻛﻼوي وﻧﻴﺴﺊ ﭼﻲ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ زﻣﻮږ د ﺑﺪو اﻋﻤـﺎﻟﻮ ) ﻋﻴﺎﺷـﻴﻮ او ﻳـﻮ ﻟـﻪ ﺑﻠـﻪ‬
‫د＊ﻤﻨﻴﻮ ( ﻟﻪ اﻣﻠﻪ زﻣﻮږ ＇ﺨﻪ واﺧﻴﺴﺘ‪ ３‬او ﺗﺎﺳﻲ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬درﻛ‪７‬ې“ ‪.‬‬
‫د ﻳﻮ ＇ﻮ ﺷ‪５‬ﺒﻮ ﺧﻮ＊ﻴﻮ د ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ﺳﺰا ورﻛ‪７‬ه‬
‫ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ د ＊ﻤﻨﻴﻮ ﺗﻞ ﺗﺮ ﺗﻠﻪ درﭘـﻪ درﻛـ‪７‬ه‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺗﺮ ﺑﺎب اﻟﺠﺪور ﻧﻮﻣﻲ ‪＄‬ﺎى ووﺗﻰ ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨـ‪ ６‬او اﻳﺰاﺑـﻞ‬
‫د ﺧﭙﻞ ﺣﺸﻢ او ﺧﺪم ﺳﺮه وﻻړ وه‪ .‬اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ وﻏﻮ＊ﺘﻞ ﭼﻲ د ﻫﻐﻮ د ﺗﻌﻈـﻴﻢ‬
‫ﻟﭙﺎره ﻟﻪ آﺳﻪ ورﺗﻪ راﻛ‪＋‬ﺘﻪ ﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬ﭘﺮې ﻧﻪ ＊ﻮوى ﻳـﻮازي ﻳـ‪ ３‬روﻏﺒـ‪７‬‬
‫ورﺳﺮه وﻛ‪ ７‬او ﻛﻠ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ور＇ﺨﻪ واﺧﻴﺴﺘ‪ ،３‬ﺧﭙﻠﻲ ﻣ‪５‬ﺮﻣﻨﻲ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ورﻛ‪７‬ې‪ ،‬ﻫﻐ‪３‬‬
‫ﺧﭙﻞ زوى ﺗﻪ ورﻛ‪７‬ې او ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﭙﻪ ﺳﺎﻻر ﺗﻪ وﺳﭙﺎرﻟ‪ .３‬د اﺑـﻮ ﻋﺒـﺪاﷲ زوى‬
‫ﻳ‪ ３‬ﭼﻲ ﻫﻐﻮ ﻳﺮﻏﻤﻞ ﻧﻴﻮﻟﻰ وو ور ﺧﻮﺷﻲ ﻛ‪ ７‬او د اﻧـﺪﻟﺲ ﻟـﻪ ﺧـﺎوري ووﺗـﻞ‪.‬‬
‫ﻫﻼل ﻏﺮوب وﻛ‪ ７‬او ‪請‬ﻠﻴﺐ ﭘﻮرﺗﻪ ﺳﻮ‪ .‬د دې ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳ‪＊ ３‬ﺎر ﭘﻪ ډ‪４‬ﻮو ر‪１‬ﺎ ﻛـ‪ ７‬او‬
‫ﭘﻪ ！ﻮﻟﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﺧﻮ＊ﻴﻮ ﺟﺸﻨﻮﻧﻪ ﺟﻮړ ﺳﻮل‪ ) .‬داوه د ﺑ‪ ３‬ﻫﻤﺘ‪ ９‬او‬
‫ﻧﻔﺎق ﭘﺎﻳﻠﻪ (‪ .‬د دې ﺳﺮه ﺳﻢ د اﻧﺪﻟﺲ ﻫﻐﻪ اﺳﻼﻣﻲ دوﻟﺖ ﭼﻲ ﭘﻪ ‪ ٧١٠‬ع‪.‬ﻛـﺎل‬
‫ﻫﻠﺘﻪ ！ﻴﻨ‪ ，‬ﺳﻮى وو ﭘﻪ ‪ ١ ٩٣‬ع‪ .‬ﻛﺎل ﻟﻪ ﻋﺮﺑﻮ ＇ﺨﻪ د ﺗﻞ ﻟﭙﺎره واﺧﻴﺴﺘﻞ ﺳﻮ‪.‬‬
‫اﻟﻤﻘﺮي ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ ﻟﻴﻜﻲ ‪ :‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻣﺎﭘﻪ » ﻓﺎس « ﻛـﻲ ﺧﭙـﻞ ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﻟﻴﻜﻰ ﭘﻪ ‪١٠٣٧‬س‪١1٢٧ ) .‬ع‪ (.‬ﻛﺎل ﻟﻪ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ＇ﺨﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻴﺮاﺗﻮﻧﻮ‬
‫‪－‬ﺰاره ﻛﻮل او اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﭘﻪ ‪٩ ١‬س‪١!٣ ) .‬ع‪ (.‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﻓﺎس ﻛﻲ ﻣ‪７‬ﺳﻮى وو‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪62‬‬

‫دﻟﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎده ﻛ‪７‬و ﭼﻲ د ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬ﻛﻮم ﺷﺮﻃﻮﻧﻪ ﭼﻲ د ﻏﺮﻧﺎﻃ‪ ３‬دورﺳﭙﺎرﻟﻮ‬

‫ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘـﻪ وړاﻧـﺪي ﻣﻨﻠـﻲ وه‪ ،‬ﻟﻜـﻪ ﭼـﻲ ﻣﻮﺳﻴﻮﺳـﻴﺪﻳﻮ‬
‫اوﻧﻮرﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻲ واﻳﻲ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﻞ ول او ！‪／‬ﻤﺎرۍ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ وه او ﭘﻪ دې‬
‫ﻏﺮض وه ﭼﻲ ﭘﺮ ﻏﺮﻧﺎﻃﻪ ﻗﺒﻀﻪ وﻟ‪／‬ﻮي‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻮﻫ‪５‬ـﺪى ﭼـﻲ د ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮﺷﻤ‪５‬ﺮ‬
‫زﻳﺎت دى او ﺷﺘﻤﻦ ﻫﻢ دي‪ .‬آزادي او ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ ﻳـ‪ ３‬ﻫـﻢ ډ‪４‬ـﺮه ﺧﻮ＊ـﻴ‪８‬ي او‬
‫‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﺮ ورﻛﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ وﺧﺖ ﻻﻧﻪ ﻳﻮ وﺧﺖ ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ ﭘﺮ ور ﭘﻮرﺗـﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي‪ .‬ﻟـﻪ دې‬
‫اﻣﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ！ﻴﻨ‪／‬ﻪ ﭘﺘ‪５‬ﻴﻠ‪ ３‬وه ﭼـﻲ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن د ﻋﺒـﺎدت ﻟـﻪ اﺳـﻼﻣﻲ ﻃﺮﻳﻘـ‪ ３‬او‬
‫اﺳﻼﻣﻲ او ﻋﺮﺑﻲ اﺧﻼﻗﻮ ＇ﺨﻪ ﭘـﺮدي ﻛـ‪７‬ي‪ .‬ﻛـﻪ د ﻫﻐـﻪ وس رﺳـ‪５‬ﺪﻻى دﻏـﻪ‬
‫ﺑﺪﻟﻮن ﻳ‪ ３‬ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺎوه‪ .‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﺑ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪى ﭼﻲ ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﻲ‪ .‬ﻟـﻪ‬
‫دې اﻣﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﺗﺮ！ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ى ډ‪４‬ﺮ داﺳﻲ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن و！ﺎﻛﻞ او و‪－‬ﻮﻣـﺎرل ﭼـﻲ ﭘـﻪ‬
‫＊ﻜﺎره ډ‪４‬ﺮ و‪７－‬ﭘﺎل ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎن اﻳﺴ‪５‬ﺪل‪ .‬دوى د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪي د ＊‪ ３‬روﻳـ‪３‬‬
‫ﭘﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻫﻐﻮى ﺗﻪ دا ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ﻋ‪５‬ـﺴﻮﻳﺎن د دوى ﺳـﺮه ﺑـﺪ ﻧـﻪ‬
‫ﻛﻮي او ﭘﻪ دې ډول ﻳ‪ ３‬ﺗ‪５‬ﺮ اﻳﺴﺘﻞ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﭘ‪＊ ３＋‬ﻪ ！ﻴﻨ‪／‬ﻲ ﺳـﻮې‬
‫ﭘﺮ اﻧﺪﻟﺴﻲ ﻳﻬﻮدو ﻳ‪ ３‬ډول ډول وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻇﻠﻤﻮﻧـﻪ ﭘﻴـﻞ ﻛـ‪７‬ل او ﻟـﻪ دې اﻣﻠـﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻢ ﭘﻪ اﻧﺪ‪＋４‬ﻨﻪ ﻛﻲ ﺳﻮه‪ .‬دﻏﻪ ﻣﻬـﺎل دﻏـﻮ ﺷـﻴﻄﺎن ‪請‬ـﻔﺘﻮ ﺟﺎﺳﻮﺳـﺎﻧﻮ‬
‫اﻧﺪ‪＋４‬ﻤﻨﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﻼ ورﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ＊ﺎﻳﻲ ﭼﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﺳـﺊ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻧـﻪ‬
‫＊ﺎﻳﻲ ﭘﺮ ﺗﺎﺳﻲ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﻋﺬاب ﭼﻲ ﭘﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻮ راﻏﻠـﻰ دى‪ ،‬ﻧـﺎزل ﺳـﻲ‪ .‬د دې‬
‫ﺳﺮه ﺳﻢ ﻧﺼﺮاﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﺎم اﻋﻼن وﻛ‪ ７‬ﭼﻲ ‪ » :‬دﻳﻨـﻲ آزادي ﻧـﺴﺘﻪ او اوس‬
‫＇ﻮك د اﺳﻼم ارﻛﺎن او ﻓﺮاﻳﺾ ﭘﻪ ＊ﻜﺎره ﻧﻪ ﺳﻲ ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻻى‪ ،‬او ﻛﻪ ＇ـﻮك‬
‫د اﺳﻼم دﻳﻦ ﭘﺮ‪８４‬دي او ﻧﺼﺮاﻧﻲ ﺳﻲ ﺷﺘﻪ او زرﺑﻪ ورﻛ‪７‬ه ﺳﻲ«‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﻓﺮډﻳﻨﻴﻨ‪ ６‬ﭘـﻪ ‪١ ٩٩‬ع‪ .‬ﻛـﺎل ﻛـﻲ ﭘﺎﭼـﺎﻳﻲ ﻓﺮﻣـﺎن ‪請‬ـﺎدر ﻛـﻰ ﭼـﻲ ‪:‬‬
‫» ﭘﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻛﻲ ﻫﻐﻪ ＇ﻮك ﭼﻲ ﻋ‪５‬ﺴﻮى ﻧﻪ وي ﻧﻪ ﺳﻲ اوﺳ‪５‬ﺪﻻى‪！ ،‬ﻮل ﻫﻐـﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دي ﭼﻲ ﻧﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﻛﻴ‪８‬ي ﻟﻪ دې ﻫﻴﻮاده ووزي «‪ .‬د دې ﻓﺮﻣﺎن ﺗـﺮ‬
‫‪請‬ﺎدر‪４‬ﺪو وروﺳﺘﻪ د ﻛﻤﺰوري ﻃﺒﻴﻌﺖ ＇‪＋‬ﺘﻨﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻛﻠﻴـﺴﺎووﺗﻪ ﺗﻠـﻪ راﺗﻠـﻪ‬
‫ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ه او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳـ‪ » ３‬ﺑﭙﺘـﺴﻤﺎ« )‪ Baptism‬د ﻋ‪５‬ـﺴﻮي‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﻳﻮ دود دى‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻣﺎﺷﻮم وز‪８４‬ي ﭘﺮ ﺳﺮ ﻳ‪ ３‬ﻣﻘﺪﺳﻲ اوﺑﻪ ور ﭘﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫‪63‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻪ دې ډول ﻫﻐﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮى ﺑﺎﻟﻪ ﺳﻲ (‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻲ ﭘـﺮ ﺧﭙـﻞ دﻳـﻦ‬
‫！ﻴﻨ‪ ，‬وه او ﺧﭙﻞ ‪－‬ﺮان او ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻰ اﺳﻼم ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﭘﺮ‪＋４‬ﻮوى‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻐـﻮ ﻳـ‪ ３‬ډول‬
‫ډول ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ وﻛ‪７‬ل‪ .‬د ﻫﻐﻮ ﻛ‪＋‬ﺘﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ور وﺳﻮ‪＄‬ﻞ‪ ،‬ﺷﺘﻪ او ﺟﺎﻳﺪادوﻧـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫ور ﺿﺒﻂ ﻛ‪７‬ل او ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻠﻜﻪ ﺑﻬﺮ وﺷ‪７‬ل‪.‬‬
‫ﭘﻪ ‪١!٢‬ع‪ .‬ﻛﺎل د واﻟﻨﺴﻪ ﻧﻮﻣﻲ ﺳﻴﻤﻲ ﻧﺼﺮاﻧﻲ واﻛﻤﻨﻮ ﻫﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺣﻜﻢ‬
‫وﻛ‪ ７‬ﭼﻲ ﻧﺼﺮاﻧﻲ ﺳﻲ‪ .‬ﻫﻐﻮ د واﻟﻨﺴﻪ ﭘﺎﭼﺎﭘﻨ‪％‬ﻢ ﺷﺮﻟﻜﺎن ﻛﺮﻟﻮس ﺗﻪ ﻟـﻪ دې اﻣﻠـﻪ‬
‫ﺷﻜﺎﻳﺖ وﻛ‪ ７‬ﺧﻮ د ‪＂－‬ـﻲ ﭘﺮ‪＄‬ﺎى ﻳ‪ ３‬ﺗﺎوان وﻛ‪ ７‬او ﭘـﻪ دې ﻫﻜﻠـﻪ ﺳـﺨﺘﻲ ﻻزﻳﺎﺗـﻪ‬
‫ﺳﻮه‪ .‬ﭘﺎﭼﺎ دا ﺧﺒﺮه د دﻳﻨﻲ ﭘﻠ＂ﻨﻮ ﻣﺤﻜﻤ‪ ３‬ﺗﻪ راﺟﻊ ﻛ‪７‬ه‪ .‬دﻏـﻲ ﻣﺤﻜﻤـ‪ ３‬ﭘﺮ‪４‬ﻜـ‪７‬ه‬
‫وﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دي ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﺳﻲ ﺧﻮ ﭼﻲ ﻧﻪ ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﻛ‪５‬ﺪل د ﻣﺤﻜﻤـ‪ ３‬ﭘـﻪ‬
‫ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ه ﭘﻪ زر‪－‬ﻮﻧﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻪ اور وﺳﻮ‪＄‬ﻞ ﺳﻮل‪ .‬ﻣﻮﻇﻔﻮو‪７－‬وﺑﻪ ﭘﻪ ＊ﻲ ﻻس ﻛﻲ‬
‫ﺗﻮره او ﭘﻪ ﻛﻴ‪ ０‬ﻻس ﻛﻲ ‪請‬ـﻠﻴﺐ ﻧﻴـﻮﻟﻰ وو ﭘـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘـﺴﻲ ﺑـﻪ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ـﺪل‪،‬‬
‫د اﺳﻼﻣﻲ ﺷﻌﺎﻳﺮو ﻟﻪ ﺗﺮﺳﺮه ﻛ‪５‬ﺪو ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬را‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮل او ﻋ‪５‬ﺴﻮي ﻛﻮل ﺑﻪ ﻳ‪ .３‬ﺗـﺮدې‬
‫ﭼﻲ د ﻏﺮﻧﻴﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﻪ ﻫﻢ د دﻏﻮ ﻣﺘﻌﺼﺒﻮ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﺳﻤﻪ ورځ ﻧﻪ‬
‫ﻟﻴﺪل‪ .‬ﭘﺎى د ﻏﺮﻧﺎﻃ‪ ３‬د ﻣﺤﻜﻤ‪ ３‬رﺋﻴﺲ ﻻرډ ﺑﺸﭗ ﻟﻪ ﭘﺎﭼﺎ ＇ﺨﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ‪７‬‬
‫ﭼﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻻى ﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﻟﺒـﺎس اﻏﻮﺳـﺘﻼى‬
‫ﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﺮﺑﻲ وﻳﻼى ﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻏﺴﻞ ﻛﻮﻻى ﺳﻲ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻪ ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰه ﻧ（ﺎ ﻛـﻲ د دوى‬
‫‪６－‬ون ﻻزﻣﻲ دى او ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ＊‪％‬ﻲ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻛﻮره دﺑﺎﻧﺪي ﺑ‪５‬ﻠﻪ ﺑﻮﻏﺮې وزي‪ .‬د دې‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻪ رااﻳﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اړ ﺳﻮل ﭼـﻲ وﺳـﻠ‪ ３‬ﺗـﻪ ﻻس وا ﭼـﻮي‪ ،‬ﺧـﻮ‬
‫ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﻣﺎت ﻛ‪７‬ل او اړﺳﻮل ﭼﻲ ﻏﺮوﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻨـﺎه ﻳﻮﺳـﻲ‪ .‬ﭘـﻪ ﻏﺮوﻧـﻮ ﻛـﻲ ﺳـﺮه‬
‫راﻏﻮﻧ‪６‬ﺳﻮل او د ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮﺳﺮه ﻳ‪ ３‬ﺗﺮ ډ‪４‬ﺮو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺳﺨﺘﻲ ﺟ‪７／‬ې ﭘﻪ ﻻر واﭼﻮﻟ‪.３‬‬
‫ﺧﻮ ﻋ‪５‬ﺴﻮﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻛـﻲ رﻳـ‪ ３＋‬و‪＄‬ﻐﻠـﻮﻟ‪ ３‬ﭼـﻲ ﭘـﻪ دې ډول ډ‪４‬ـﺮ د د＊ـﻤﻦ‬
‫د ﭼﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻮ ﻛ‪５＋‬ﻮﺗﻞ‪ ،‬ﺳﺮه وﭘﺎﺷـﻞ ﺳـﻮل‪＄ ،‬ﻴﻨـﻲ ﻧـﺼﺮاﻧﻲ ﺳـﻮل او ﻧـﻮر‬
‫اﻓﺮﻳﻘ‪ ３‬ﺗﻪ وﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل‪ .‬ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ‪١1٠٩‬ع‪ .‬ﻛﺎل ﺑﻞ ﭘﺎﭼﺎﻳﻲ ﻓﺮﻣﺎن راووﺗﻰ ﭼﻲ د واﻟﻨﺴﻪ‬
‫او ﻣﺮﺳﻴﻪ د وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دي ‪－‬ﺮدﺳﺮه ﻟﻪ ﻣﻠﻜـﻪ ووزي‪ .‬ﻟـﻪ دې اﻣﻠـﻪ ‪＄‬ﻴﻨـﻲ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺮﻳﻘ‪ ３‬ﺗﻪ ﻛ‪６‬ه ﺳﻮل او ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻓﺮاﻧﺴ‪ ３‬ﺗﻪ وﻻړل‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻮى ﻫﻢ ＇ﻨ‪／‬ﻪ‬
‫ﭼﻲ ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻢ د ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ ﻣﻨﻠﻮ ﺗﻪ اړ ﺳﻮل اﻓﺮﻳﻘ‪ ３‬ﺗﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺳﻮل‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪64‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪116‬‬

‫ﭘﻮځ د ﺳﻨﺎ او ﻛﻮﻧﺴﻠﺮ ) د روﻣـﻲ واﻛﻤـﻦ ﻟﻘـﺐ ( ﻟـﻪ واﻛـﻪ ووﺗـﻞ‪ ،‬ﭘﻮ‪＄‬ﻴـﺎﻧﻮ‬
‫اﻏﺘﺸﺎش وﻛ‪ ７‬او ﺳﺰار اړ ﺳﻮ ﭼﻲ د روم ﭘﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﭘ‪＋‬ﻪ ﻛ‪８５＋‬دي او د ﺧﭙﻞ ﭘﻮځ‬
‫د ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ را ＊ﻜ‪５‬ﻞ ﺳﻲ او ﭘﺮ ﻫﻴﻮاد ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﺟ‪７／‬ه ﻣـﺴﻠﻄﻪ‬
‫ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﺎى د ﻫﻐﻪ د ﻫﻴﻮاد د ！ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻳﺎﻧﻮ او ﻛﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻛ‪７‬ﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﺑـﺪ‬
‫راﻏﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه د روم ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻟﻮﻳﺎﻧﻮ د ﻫﻐﻪ د وژﻟﻮ دُﺳﻪ ﺟﻮړه ﻛ‪７‬ه او د ﻳﻮه ﻣﻠﻲ‬
‫ﺟﺸﻦ ﭘﻪ ﻣﺮاﺳﻤﻮ ﻛﻲ ﭼﻲ ﺳﺰار ورﻧﻨﻮوت او ！ﻮل د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ درﻧﺎوي وﻻړﺳﻮل‬
‫ﻳﻮه ﻟﻮى ﭼﺎرواﻛﻲ ﻟﻪ ﺳﺰار ＇ﺨﻪ وﻏﻮ＊ﺘﻞ ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ د ورور ﺗـﺮ ﺗﺒﻌﻴـﺪ ﺗ‪５‬ـﺮ‬
‫ﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺳﺰار ﭘﻪ ﻗﻬﺮ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬دﻏﻪ ﻣﻬﺎل وﻳﻨﻲ ﭼﻲ ＇ﻮ ﺗﻨﻪ ﺗﻮري ﭘـﺮ را ﺑﺎﺳـﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺰار ﭼﻲ ﻫﺮي ﺧﻮاﺗﻪ ‪－‬ﻮري ﺑ‪５‬ﻠﻪ ﺗﻮرو ﻳ‪ ３‬ﺑﻞ ＇ﻪ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻮ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘـﻪ دې‬
‫ډول ‪＄‬ﺎن د ﺗﻮرو واروﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﺎري او وژل ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﺑﻴﺎ ＇ﻨ‪／‬ـﻪ ﭼـﻲ روﻣﻴـﺎﻧﻮ‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﺧﭙﻠﻮ ‪＄‬ﺎﻧﻮ ﺗـﻪ ډ‪４‬ـﺮ د＊ـﻤﻨﺎن ﭘﻴـﺪا ﻛـ‪７‬ي وه ﻧـﻮ ﺑـﺎﻻﺧﺮه د روم‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮري د ﻫﻐ‪ ３‬د ﺧﭙﻠﻮ د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ړﻧ‪／‬ﻪ او دړي وړي ﺳﻮه‪.‬‬
‫دا ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜ‪ ３‬اوﺳﻤﻬﺎل ﺧﭙﻞ ‪＄‬ـﺎن د ﻧـ‪７‬ۍ ژاﻧـﺪارم او ﺗﺎ‪１‬ـﻪ دار ﺟـﻮړ‬
‫ﻛ‪７‬ى دى او ﻫﺮ ‪＄‬ﺎى ﭼﻲ وﻏﻮاړي د ﺟ‪７／‬و د اوروﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻠﻮﻟـﻮ ﺳـﺮه د وﻳﻨـﻮ‬
‫وﻟ‪ ３‬ﺑﻬﻮي‪ .‬ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ اﺳـﻼﻣﻲ اﻣـﺖ ډ‪４‬ـﺮه ﺑـﺪه ورځ راوﺳـﺘ‪ ３‬ده‪！ .‬ـﻮل‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ وﻳﺮ اﺧﺘﻪ ﻛ‪７‬ي‪＇ ،‬ﻮك ﺳﺎﻧﺪي واﻳﻲ‪＇ ،‬ﻮك ﭘﻪ زﻧـﺪاﻧﻮﻧﻮﻛﻲ‬
‫ډول ډول ﻛ‪７‬اووﻧﻪ ‪－‬ـﺎﻟﻲ‪＇ ،‬ـﻮك ！ﭙـﻲ ！ﭙـﻲ ﭘﺮاﺗـﻪ دي‪＇ ،‬ـﻮك د ﺷـﻬﺎدت‬
‫ﺟﺎﻣﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﺳﺮ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮي‪ ،‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﺧﻮﻧﺪو ﭘﺮ ﻋﺰت ﺗ‪５‬ـﺮي ﻛﻴـ‪８‬ي‪ .‬ﻟـﻪ‬
‫وﻳ＂ﻨﺎم ＇ﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬ﺗﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﭘـﻮري ！ـﻮل د اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ﺗﺮﻫ‪／‬ـﺮۍ‬
‫＊ﻜﺎر ﺳـﻮي دي او ﻧـﻮرو ﺗـﻪ ﻫـﻢ ‪－‬ﻮا＊ـﻮﻧﻪ ﻛـﻮي‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜـﺎ دﻏـﻪ ﺧـﻮﻧ‪７‬ي‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﺮ ＇ﻪ د ﭘﺎﺳﻪ ﺷﭙ‪５‬ﺘﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﺗ‪５‬ﺮي ﻛ‪７‬ي دي او ﭘـﻪ‬
‫دﻏﻪ د ﺷﻴﻄﺎن او ﺷﺮ او ﻓﺴﺎد ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﻲ ﺗـﺮ ﭘﻨ‪％‬ـﻮ ﺳـﻮو زﻳـﺎت وﺳـﻠﻪ وال‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻧﻪ ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﻓﺘﻨ‪ ３‬او وراﻧﻲ ﺧﭙﺮوي‪ .‬ﻧﻮ آﻳﺎ ﺗﺎﺳـﻲ ＇ـﻪ ﻓﻜـﺮ‬
‫ﻛﻮئ ﭼﻲ د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد درﻧﺪه ﺧﻮﻳﻪ واﻛﻤﻨـﺎن ﺑـﻪ د ژول ﺳـﺰار او ﻫ＂ﻠـﺮ ﭘـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ اﺧﺘﻪ ﻧﻪ ﺳﻲ؟ او دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ ﭘﺎى د روم‪ ،‬ﻓﺎرس‪ ،‬ﺑﺮﺗـﺎﻧﻴ‪ ３‬او ﻧـﺎزي‬
‫اﻟﻤﺎن ﻏﻮﻧﺪي د ﻫﻐﻪ د د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس دړي وړي ﻧـﻪ ﺳـﻲ او دﻏـﻪ ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫‪117‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫اﻳﺎﻻت ﺑﻪ ﭘﻪ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ او ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ اﻳﺎﻻﺗﻮ واﻧﻪ وړي ؟ ﭘﻪ داﺳﻲ ﺣـﺎل ﻛـﻲ ﭼـﻲ‬
‫د ” ﮯ وا
ﭧ هوس “ ﻛﺘﺎب د )‪ (١٩‬ﻣﺦ د ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻧﻮ ﻟـﻪ ﻣﺨـﻲ‪:‬‬
‫” ﺗﺮ اوﺳﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دﻧﻨﻪ ﻛﻲ ﺗﺮ دوه ﻧﻴﻢ ﺳﻮه زﻳـﺎت ﺑ‪５‬ﻠﺘـﻮن ﻏﻮ＊ـﺘﻮﻧﻜﻲ او‬
‫ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﻮﻧﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜ‪ ３‬رﺳﻨ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮ زﻳﺎﺗﻪ‬
‫ﺣﺪه ﺧﻮﻟﻪ ﭘ＂ﻮي‪ .‬اوس ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ ﻓﻜﺮي او ﺗﻮﻛﻤﻴﺰ ﻟﻴﺮﻳﻮاﻟﻰ دوﻧﻪ زﻳـﺎت‬
‫ﺳﻮى دى ﭼﻲ د ﻫﻐ‪ ３‬راﺗﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ز＊ﺘﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﺗﻴﺎره ﻛ‪７‬ې ده‪ .‬ﻟﻪ ډ‪４‬ـﺮه ﻣﻬﺎﻟـﻪ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺎرﺗﻲ‪＊ ،‬ﻮوﻧﻴﺰو‪ ،‬او ﻧﻮرو ادارو ﺑﺎﻧـﺪي ﻣـﻨﻈﻢ ﺑﺮﻳﺪوﻧـﻪ‬
‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﭼﻲ ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﻣﻮ！ﺮ ﺑﻤﻮﻧﻪ ﻫﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳـﻮي دي او ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ زر‪－‬ﻮﻧﻮ و‪７－‬ي وژل ﺳﻮي او ﭘﻪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮﻧﻮ ډاﻟﺮ ﺗﺎواﻧﻮﻧﻪ وراو＊ﺘﻲ دي“‪.‬‬
‫اى ﻟﻮﻳﻪ ＇‪＋‬ﺘﻨﻪ ! ﺳـﺘﺎ د ﻧﺒـﻲ اﻣـﺖ د ﻛﻔـﺎرو د ﺟ‪／‬ـ‪７‬و‪ ،‬ډول ډول ﻓﺘﻨـﻮ‬
‫او ﻓﺴﺎدوﻧﻮ ﭘﻪ دې ﺗﻮرﺗﻢ ﻛﻲ ﭘﻪ وﻳﺮ ‪＄‬ﻨ‪／‬ﻴـ‪８‬ي او وﻳﻨـﻲ‪ ،‬ﻏﻮ＊ـﻲ او ﻫـ‪６‬وﻛﻲ‬
‫ﻳ‪ ３‬د ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﭘﻪ دوړو او ﺑﺎروﺗﻮ ﻛﻲ ﭘﺎش ﭘـﺎش ﻛﻴـ‪８‬ي! ﻟﻮﻳـﻪ ＇ـ‪＋‬ﺘﻨﻪ ﺗـﻪ ﭘـﺮ‬
‫ور ﺣﻤ‪８５‬ه ! ﺗﻪ د دې ﺧﭙﻞ اﺳـﻼم ژﻏـﻮرﻧﻲ ﺗـﻪ ﻳـﻮ ‪請‬ـﻼح اﻟـﺪﻳﻦ اﻳـﻮﺑﻲ ﻳـﺎ‬
‫اﺣﻤﺪ ﺷﺎه اﺑﺪاﻟﻰ را وﭘﺎ＇ﻮه ! ＇ﻮﻟﻪ دې ﺑـﺪ ﻣﻌﺎﺷـﻲ او ﺗﺮﻫ‪／‬ـﺮي‪ ،‬ﻣـﺎدي او‬
‫ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ＇ﺨﻪ د دې ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻮ ﻏﭻ واﺧﻠﻲ او ﺳﺘﺎ ﭘﺮ ﻣ‪％‬ﻜﻪ ﻫـﺮ ﻟـﻮري‬

‫‪  ∩∇⊇∪ $%] θδ‬ﺧــﻮږه‬

‫‪è —y β‬‬
‫≅ ‪t %.x‬‬ ‫‪Ï ≈7t 9ø #$ β‬‬
‫‪Ÿ Ü‬‬ ‫≅ ‪¨ )Î 4‬‬
‫‪ã Ü‬‬
‫‪Ï ≈6t 9ø #$ ,‬‬
‫‪t δ‬‬ ‫‪‘ s‬‬
‫‪y —y ρu ,‬‬ ‫` !‪y 9ø #$ u %‬‬
‫ﺗــﻪ د  ‪y‬‬

‫زﻣﺰﻣﻪ ﭘﻪ ﺳﺘﺮﺗﻮب او ﭘﺮﺗﻢ ﺳﺮه ﺧﭙﺮه ﺳﻲ‪ .‬اﻟٰﻬﻲ دا ﺧﻮ ﺗﺎﺗﻪ ډ‪４‬ﺮه آﺳﺎﻧﻪ ده‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ اﺻﻠﻲ ﻣﻘﺼﺪ څﻪ دى؟‬

‫ﻧﻦ ﻣﻬﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑ‪５‬ﺮوﻛﺮاﺳ‪ ،９‬ﭘ＂ـﻮ ＇ـﺎر‪－‬ﺮو ＇ـﺎﻧ‪／‬ﻮ ) ﺧﻔﻴـﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳـﻲ‬
‫اﻳﺠﻨﺴﻴﻮ ( او ﺧﭙﻞ ﭘﻮځ ﭘﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﻲ را ＊ـﻜ‪５‬ﻞ ﺳـﻮې ده‪ .‬ﻟـﻪ دې ＇ﺨـﻪ ﻧـﻪ‬
‫ﻳﻮازي د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺸﭙ‪７‬ه ！ﻮﻟﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ د ﺳﺨﺘﻮ ﺧﻄﺮوﻧﻮ ﺳـﺮه ﻣﺨـﺎﻣﺦ‬
‫ﺳﻮې ده‪ .‬ﻧﻦ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﻲ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻻس ﻻﻧـﺪي دي او‬
‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ ﭘﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻛﻮﻣﻪ ﺑﺪه ورځ راﻏﻠـ‪ ３‬ده ﺗـﺮدې دﻣﺨـﻪ‬
‫ﻫﻴ＆ ﻧﻪ وه ﻟﻴﺪل ﺳﻮې‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ د دې ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﺧﻠﻚ د ﺑﻬﺮﻧ‪ ９‬ﻧ‪７‬ۍ‬
‫ﻟﻪ ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ＇ﺨﻪ ﺧﺒﺮ ﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﻫﻐﻮ ﺗـﻪ ﻓﺮ‪４‬ـﺐ ورﻛـﻮي او د ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـﻮ ا‪請‬ـﻠﻲ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪118‬‬

‫اﻧ‪％‬ﻮر ﻧﻪ ورﺗﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوي‪.‬‬

‫د ﻋﺮاق د اﺑﻮ ﻏُﺮَﻳﺐ د زﻧﺪان ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ وي‪ ،‬ﻛـﻪ ﭘـﻪ ﺑ‪５‬ﻼﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﺟ‪５‬ﻠﻮﻧـﻮ ﻛـﻲ‬
‫د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺗﻌﺬﻳﺐ او ﻛ‪７‬وﻟﻮ ﺧﺒﺮه‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﭙﻞ ﻫﺮ اﻗﺪام ﺳﻢ او‬
‫روا )‪ ،(Justified‬د ﺧﭙــﻞ اﻣﻨﻴــﺖ ﻟﭙــﺎره ډ‪４‬ــﺮ ﻣﻬــﻢ )‪ ،(Protective‬ﺑﻠﻜــﻲ‬
‫ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ او ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى ﺑﻮﻟﻲ‪ .‬د ﺳﺘﻤﺒﺮ د ﻳﻮوﻟـﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ او ！ﻮﻟـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫د ﺳﺨﺘﻮ ﻛ‪７‬اووﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛ‪７‬ه‪ .‬ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻋﺪل او اﻧـﺼﺎف دا ﺣـﺎل‬
‫دى ﭼﻲ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻪ ﻫﻴ＆ ‪－‬ﺮم ﺷﺨﺺ ＇ﺨﻪ ＇ﻪ ﭘﻮ＊ﺘﻨﻪ ﻧـﻪ ده‬
‫ﻛ‪７‬ې او د دې ﭘ‪＋５‬ﻲ ‪－‬ﺮﻣﻪ ﺑﻬﺮﻧ‪ ９‬ﻧ‪７‬ۍ ＊ﻴﻲ‪.‬‬
‫د ‪٢٠٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﺟﻮﻻى ﻛﻲ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛـﻲ ﻳـﻮ ﭘـﻪ ﺑـﻞ ﭘـﺴ‪ ３‬دوه ﻣﻬـﻢ‬
‫رﭘﻮ！ﻮﻧﻪ ﺧﭙﺎره ﺳﻮل‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى رﭘﻮټ د ﺳﻨﺎ د ﻣﺠﻠـﺲ د ＇ـﺎر‪－‬ﺮي ) ﺟﺎﺳﻮﺳـ‪( ９‬‬
‫ادارې وو‪ .‬ﭘﻪ دﻏـﻪ رﭘـﻮټ ﻛـﻲ راﻏﻠـﻲ وه ﭼـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﺟﺎﺳﻮﺳـﺎﻧﻮ ادارو‬
‫د ﻋﺮاق د ﻛ‪５‬ﻤﻴﺎوي وﺳﻠﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ داﺳﻲ ﻧﺎﺳﻢ اﻃﻼﻋﺎت را ﻏﻮﻧ‪ ６‬ﻛ‪７‬ي وه‪ ،‬ﭼﻲ‬
‫د ﻫﻐﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﺑﺶ ﺗﻪ ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي د ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻮﻟـﻮ ﺟـﻮاز ورﻛـ‪７‬ل ﺳـﻮى وو‪.‬‬
‫د دﻏﻪ رﭘﻮټ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺳﻲ آى اې ﻫﻢ ﭘﻪ دې اړه ﭼﻲ ‪請‬ﺪام د اﻟﻘﺎﻋـﺪې ﺳـﺮه‬
‫اړﻳﻜﻲ ﻟﺮي ﻏﻠﻂ رﭘﻮټ ور ﻛ‪７‬ى وو‪.‬‬
‫دوﻫﻢ رﭘﻮټ د ﺳﺘﻤﺒﺮ د ﻳﻮوﻟﺴﻤﻲ د ﭼﻴﻨﻞ د ﻟﺴﻮ ﻏ‪７‬و وو ﭼـﻲ ﭘـﺮ )‪(٧‬‬
‫ﻣﺨﻮﻧﻮ ﻣﺸﺘﻤﻞ وو‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ رﭘﻮټ ﻛـﻲ ﻫـﻢ د ﺑﻐـﺪاد او اﻟﻘﺎﻋـﺪې اړﻳﻜـﻲ رد‬
‫ﺳﻮي وې‪ .‬ﭘﻪ رﭘﻮټ ﻛﻲ ﭘﺮ دې ﺧﺒﺮه ！ﻴﻨ‪／‬ﺎر ﺳﻮى وو ﭼﻲ د ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬ﭘﻪ‬
‫‪６－‬ون ﺑﺎﻳﺪ د ！ﻮﻟﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺮه اړﻳﻜﻲ ﭘﺮ ﭘﻴﺎوړو ﺑﻨﺴ＂ﻮﻧﻮ او ”ﻟﻪ ﺗ‪５‬ﻠﻮ‬
‫ﻣﺎورا“ )‪！ (Beyond oil‬ﻴﻨ‪／‬ﻲ ﺳﻲ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﺮ ﺑﺶ ﺑﺎﻧـﺪي د ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ﻟ‪５‬ﻮﻧﺘـﻮب‬
‫دوﻧﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﻛ‪７‬ې ده ﭼﻲ د ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﻮﭘﻨـﺎ ﻛﻮﻟـﻮ‪ ،‬ﺧـﺎوري اﻳـﺮې‬
‫‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ړﻧﺪو ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ د وﻟﺴﻲ ﺑ‪／５‬ﻨﺎه ﺧﻠﻜﻮ د ډﻟﻪ ﻳﻴﺰو وژﻧـﻮ او اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮۍ د ﭘﺮﻣﺦ ﺑ‪５‬ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ ﭘﻪ ﻣﻠﻴﺎرډوﻧﻮ ډاﻟﺮ ﻟ‪／‬ﻮي‪ .‬دﻏﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ او د ﻫﻐﻪ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﻧ‪ ６‬ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻻ ﻫـﻢ ﭘـﻪ ﻋـﺮاق او اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن ﻛـﻲ ﭘـﺮ‬
‫ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ﺣﻞ ！ﻴﻨ‪／‬ﺎر ﻛـﻮي او ﻧـﻪ دا ﭼـﻲ ﻟـﻪ ﻋـﺮاق او اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن ＇ﺨـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ اراده ﻧﻪ ده ﻛ‪７‬ې‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﻛﻪ ﻧﻮر ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻟﻪ دﻏـﻮ‬
‫‪119‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮ ‪＄‬ﻮﻧﻮ د اﻳﺴﺘﻠﻮ اراده ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ﻛ‪７‬ى ﻳﺎ ﻧﺎ اﻣﻨﻮ ‪＄‬ـﺎﻳﻮﻧﻮ‬
‫ﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻪ ﻧﻪ ورﻟ‪８５‬ي ﻫﻐﻮى ﻻ ﺗﻬﺪﻳﺪوي‪.‬‬
‫ﻫﻴ（ﻮك ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬ي ﭼﻲ دﻏﻪ وﺣﺸﺖ او ‪＄‬ﻨﺎورﺗﻮب ﺑـﻪ ﺗـﺮ ﻛﻮﻣـﻪ روان‬
‫وي‪ .‬ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي د دﻳﺎرﻟﺲ ﻛﻠﻨـﻮ اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑﻨـﺪﻳﺰوﻧﻮ او دوو ﺧﻮﻧ‪７‬ﻳـﻮ او‬
‫ﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﺟ‪７／‬و ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ د ﺑﺶ ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﺗﺮ ‪請‬ﺪام ﺑ‪５‬ﺨﻲ ډ‪４‬ـﺮ ﺑـ‪－ ３‬ﻨـﺎه‬
‫و‪７－‬ي ووژل‪ .‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛـﻲ د ﻃﺎﻟﺒـﺎﻧﻮ ﻟﺨـﻮا د ！ﻴﻨـ‪ ，‬ﺳـﻮي اﻣﻨﻴـﺖ او‬
‫د ﻛﻮﻛﻨﺎرو د ﻛ‪＋‬ﺖ ﭘﻪ ！ﭙﻪ ﺑﻨﺪوﻟﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛـﻲ ﺧﻠﻜـﻮ د ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ﻟـﻪ ﺳـﺘ‪７‬ﻳﺎ او‬
‫ﻣﺼﺎﻳﺒﻮ ＇ﺨﻪ د ﻫﻮﺳﺎﻳﻰ ﺳﺎ اﺧﻴﺴﺘ‪ ３‬وه‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﺶ او ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎﻧﻮ ﻳـ‪ ３‬د ﺧﻠﻜـﻮ‬
‫دﻏﻪ آراﻣﻲ ﭘﻪ ！ﻮل ﻫﻴﻮاد ﻛﻲ ﭘﻪ ﻧﺎ اﻣﻨﻲ‪ ،‬ﺑ‪ ３‬ﻛﺎري‪ ،‬د ﻧﺮﺧﻮ ﻧـﻮ ﭘـﻪ ﻟﻮړ‪４‬ـﺪو‪،‬‬
‫د ﺑﺮ‪＋４‬ﻨﺎ د ﻧﺸﺘﻮاﻟﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭘﻪ ﺗﻮرو ﺗﻴﺎرو او د اﻗﺘﺼﺎدي ودي ﭘـﻪ ！ﭙـﻪ در‪４‬ـﺪو‪،‬‬
‫اداري او ！ﻮﻟﻨﻴﺰو ډول ډول ﻓﺴﺎدوﻧﻮ‪ ،‬ﻏـﻼوو‪ ،‬داړه ﻣـﺎرﻳﻮ او ﺷـﻮﻛﻤﺎرﻳﻮ او‬
‫د ﻟﻮ！ﻤﺎرو او ﺷﺮ او ﻓﺴﺎد د ﺗﻮﻛﻮ ﭘﻪ واﻛﻤﻦ ﻛﻮﻟﻮ او ﻫﺮه ﺧﻮا د ﺟﻨ‪ ，‬ﺟ‪７／‬و‬
‫ﭘﻪ اوروﻧﻮ ﺑﻠﻮﻟﻮ ﺑﺪﻟﻪ ﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ډ‪４‬ﺮي ＊‪ ３‬ﺷﺘﻤﻨ‪ ９‬ﻟﺮي‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏـﻪ د دوى‬
‫ﭘﺮ ﺳﺮوﻧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻨﺪﻳﺰوﻧﻮ او ﺗﻌﺰﻳﺮاﺗـﻮ )‪ (Sanctions‬ﺗـﻮره ‪＄‬ﻮړﻧـﺪه ده‪.‬‬
‫دوى ﺑ‪５‬ﺮﻳ‪８‬ي ﭼﻲ ﻧﻪ ﭼﻲ د ﻋﺮاق ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ اﺧﺘﻪ ﻧﻪ ﺳـﻮ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ اﻧـﺪ‬
‫”ﺑ‪５‬ﺮه د وﺳﻠ‪ ３‬ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ“ )‪ (Fear as a Weapon‬ﻳﻮ ډ‪４‬ﺮ ＊ـﻪ ا‪請‬ـﻞ ﺟـﻮت‬
‫ﺳﻮى دى‪ .‬ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﻲ ﻫﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ اﺗﻠـﺲ زره ﻣﺎﺷـﻮﻣﺎن د اﻣﻨﻴـﺖ د ﺷـﻮرا‬
‫ﻟﺨﻮا د ﻟ‪／‬ﻮل ﺳﻮو اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻨﺪﻳﺰوﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﻟـﻪ ﻻﺳـﻪ ورﻛـﻮي‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﻲ د ﻟﻮږي‪ ،‬د ﭼﻴ‪＋‬ﻠﻮ د اوﺑـﻮ د ﻧﻈـﺎم د وراﻧـ‪ ،９‬د درﻣﻠـﻮ‬
‫د ﻛﻤ‪＋‬ﺖ او ﻫﺮه ﺧﻮا د ﺟﻨ‪ ，‬ﺟ‪７／‬و‪ ،‬ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ‪ ،‬وراﻧﻴﻮ‪ ،‬ﭼـﺎودﻧﻮ او ﻧـﻮرو ﻟـﻪ‬
‫اﻣﻠﻪ ﭘﻪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮﻧﻮ و‪７－‬ي ووژل ﺳﻮل او ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮل او ﻣﻌﻴﻮب ﺳـﻮل او دا ﻟـ‪７‬ۍ‬
‫ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﺮووﻧﻜ‪ ３‬ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﻧﻮره ﻫﻢ ﻣﺦ ﭘﺮ ﭘﺮاﺧ‪５‬ﺪو رواﻧﻪ ده‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ اوس ﭘﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﺎﻧـﺪي د وﻟﻜـ‪！ ３‬ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره در‪４‬ﻴﻤـﻪ‬
‫ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﻧﺎ اﻋﻼن ﺳﻮې ﺟ‪７／‬ه ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮﻟ‪ ３‬ده او اوس دا دى د اﻳﺮان د ا！ـﻮﻣﻲ‬
‫رﺑ‪７‬ي ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ډاﻧ‪ ，‬ﭘ‪５‬ﻴﻠ‪ ３‬د در‪４‬ﻴﻤـﻲ ﻧ‪７‬ﻳـﻮاﻟﻲ ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ﺧﺒـﺮي ﻛـﻮي‪ .‬دﻏـﻪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪120‬‬

‫ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ دې ﻧﺎ اﻋﻼن ﺳﻮې ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ ﭘﻪ ﺳﻮوﻧﻮ ﻣﻠﻴﺎرډه ډاﻟ‪ ７‬ﻣﺼﺮﻓﻮي‪ .‬دﻏـﻪ‬

‫راز دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ا！ﻮﻣﻲ ‪＄‬ﻮاك ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه د ﻻﻳﺰر ﭘـﻪ واﺳـﻄﻪ د ﻻر＊ـﻮوﻧﻜﻮ‬
‫ﺑﻤﻮﻧﻮ او د ﺳﺘﻮرو د ﺟ‪７／‬ې ！ﻜﻨﺎﻟﻮژۍ ﺗﻪ ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻚ ورﻛﻮي‪ .‬ﭘﻪ ا！ـﻮﻣﻲ وﺳـﻠﻮ‬
‫ﺳﻤﺒﺎل ﻳﻮ ﺳﻤﻨﺪري ﺑﺒﻮ ﻏﻮﻧﺪي اوﺑﺘﻞ )‪ (Trident‬ﭘﻪ ﻳﻮه وﺧـﺖ ﻛـﻲ د ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫)‪＄ (٠٨‬ﺎﻳﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻧﺨ‪＋‬ﻪ ﻛﻮﻻى ﺳﻲ‪ .‬اوس اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻏﺴﻲ )‪ (٢٢‬اوﺑﺘﻠﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬
‫ﺗﻴﻮډور روز وﻟ＀ ﭼﻲ ！ﻴ‪６‬ي روز وﻟ＀ ﻳـ‪ ３‬ﻫـﻢ ﺑـﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻟـﻪ ‪＇١٩٠١‬ﺨـﻪ‬
‫ﺗﺮ‪١٩٠٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘـﻮري د اﻣﺮﻳﻜـﺎ وﻟﺴﻤـﺸﺮ وو‪ .‬د ‪＄‬ـﻮاﻛﻤﻨﻲ اﻣﺮﻳﻜـ‪ ３‬ﺗـﺼﻮر‬
‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى ده وړاﻧﺪي ﻛ‪ .７‬د دې ﻣﻮﺧﻲ او ﻣﻘﺼﺪ ﻟﭙـﺎره د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ ﺳـﻤﻨﺪري‬
‫‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻛﻲ زﻳﺎﺗﻮب د ده ﭘﻪ ﺣﻜﻢ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮ‪！ .‬ﻴ‪６‬ي روز وﻟـ＀ وﻳﻠـﻲ وه ‪:‬‬
‫” ﺧﺒﺮي ﻧﺮﻣﻲ ﻛﻮه‪ ،‬ﺧﻮ ﻏ＂ﻪ ډﻧ‪６‬ه ور ﺳﺮه ＊ﻜﺎره ﻛﻮه “ & ‪(Speak softly‬‬
‫)‪ carry a big stick‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﺮ دﻏﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻮي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﭼﻲ اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻮم د زړه ﻟﻪ ﻛـﻮﻣﻲ دوﺳـﺖ ﺳـﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻐـﻪ‬
‫اﺳﺮاﻳﻞ دي‪ .‬ﺑﻠﻜﻲ داﺳﻲ ＊ﻜﺎري ﭼﻲ د دواړو ﺑﻘﺎ او ژوﻧﺪي ﭘﺎﺗﻪ ﻛ‪５‬ﺪه ﭘﻪ ﻳـﻮ‬
‫ﺑﻞ اړه ﻟﺮي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﺳﺮاﻳﻞ د ﻳﻮ ﺑﻞ ﭘـﺮ ﺟﻨـﺎﻳﺘﻮﻧﻮ ﭘ＂ـﻪ ﺧﻮﻟـﻪ ﭘﺎﺗـﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫ان ﭼﻲ ﭘﻪ اﺳﺮاﻳﻠﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ا！ﻮﻣﻲ ري اﻛ＂ﻮر ﻫﻴ＆ ﻧـﻪ ＊ـﻜﺎري‪ .‬اﺳـﺮاﻳﻞ‬
‫ﻫﺮه ورځ ﺑـ‪ ３‬دﻓـﺎع ﻓﻠـﺴﻄﻴﻨﻴﺎن وژﻧـﻲ‪ .‬ﺧـﻮ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻳـ‪ ３‬ﻫـﻴ＆ ﻧـﻪ ﻏﻨـﺪي‪.‬‬
‫د ‪٢٠٠‬ع‪ .‬ﻛﺎل د ﺟﻮن ﭘﺮ ‪ ٢٢‬ﻣﻪ د ﺳﭙﻴﻨﻲ ﻣﺎ‪ ９１‬ﻳﻮه وﻳﺎﻧﺪ د اﺳﺮاﻳﻠﻮ د ﻣﺮګ‬
‫ژوﺑﻠﻲ د ﻣﻼﺗ‪ ７‬ﭘﻪ ﺗﺮځ ﻛﻲ ﺧﺒﺮﻳﺎﻻﻧﻮ ﺗﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪه ﻛـ‪７‬ه ﭼـﻲ ‪” :‬د دوى‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫د ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻴﺎﻧﻮ وژل او ！ﻮك ！ﻮك ﻛﻮل ﺿﺮوري دي“ ‪(They need to be‬‬
‫)‪ dismantled‬ﻧﻮ اوس ﺗﺎﺳﻲ ﻓﻜﺮ وﻛ‪７‬ئ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ دﻏﺴﻲ اﻧﺪ او ﻓﻜـﺮ‬
‫＇ﺨﻪ ﻫﻴﻠﻪ او ﺗﻮﻗﻊ ﻋﺒﺚ ﻧﻪ ده ؟‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎن د ﺧﻴﺮ‪＊ ،‬ـ‪２／５‬ﻲ ﻫﻴـﻮاد )‪(Welfare state‬‬
‫‪２－‬ـﻲ ﺧﻮ ﻋﻤﻼ ﺷﺘﻤﻨﻲ د ﻋﻮاﻣﻮ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د ﺷﺘﻤﻨﻮ ﭘـﻪ ﻻس ﻛـﻲ‬
‫ده‪ .‬دﻏﻪ ﺗﭙ‪ ) ９‬ﻃﺒﻘﻪ ( د ﺧﭙﻠﻮ ‪＂－‬ﻮ د ﺧﻮﻧﺪي ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺑ‪５‬ﺮوﻛﺮاﺳـﻲ او ﭘـﻮځ‬
‫ﭘﺎﻟﻲ ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ！ـﻮﻟﻨﻴﺰ‪ ،‬اﺧﻼﻗـﻲ او اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑﻨـﺴ＂ﻮﻧﻪ وﻳﺠـﺎړ‬
‫ﺳﻮي دي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻲ د ﺧﭙﻞ ﭘﻮځ او ډاﻟﺮو ﭘﻪ ﻣ＀ ﻛﻮم ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣـﻴﻼن ﭘـﺮ‬
‫‪121‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ ﻫﻐﻪ ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم دى‪ .‬دا د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳـﻮازﻧﻲ” ﺗﺤﻤﻴﻠ‪５‬ـﺪوﻧﻜﻰ ﻋـﻼج “‬
‫)‪ (American imposed Treatment‬دى‪ .‬ﭼﻲ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ ﻫﺪف ﻳ‪ ３‬اﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻧ‪７‬ۍ ده‪ .‬ﻣﻘﺼﺪ دادى ﭼﻲ د دې اﻣﺖ ﻟﻪ دﻣﺎغ ＇ﺨـﻪ د ﻟـﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ د اﻋﻠٰـﻰ‬
‫ﺣﺎﻛﻤﻴــﺖ ﺗــﺼﻮر ﭘﺮ‪４‬ﻤﻴﻨ‪％‬ــﻲ‪ .‬دوى دې ﺗــﻪ د ﻓﺮﻫﻨ‪／‬ــﻲ ودي او ﭘﺮﻣﺨﺘﻴــﺎ‬
‫ﻧﻮم ورﻛﻮي‪ .‬ﻛﻮم ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د اﺳﻼﻣﻲ ！ﻮﻟﻨﻲ روﺣﺎﻧﻲ ارز＊ﺘﻮﻧﻪ ﻟـﻪ ﻣﻨ‪％‬ـﻪ‬
‫‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﻣﺎده ﭘﺎﻟﻨﻲ او ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﺟﻮړه ﺳﻮې ﻻر ﭘﻪ ا‪請‬ﻞ ﻛﻲ داﺳﻲ ﻳﻮه ‪－‬ﻤﺮاﻫﻲ‬
‫ده ﭼﻲ ﻫﺮ ‪－‬ﺎم ﭘﺮ اﺧﻴﺴﺘﻞ اﺳﻼﻣﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ا‪請‬ﻠﻲ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻟﻴﺮي ﺑﻴﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫د ﺑﺶ ښﻜﯧﻼﻛﻲ ډﻛټﻮرﻳﻦ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ اوﺳﻨﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺟﻮرج واﻛﺮ ﺑﺶ ﭼﻲ ﻛﻠﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮۍ ﭘﻪ دﻧﺪه ﭘﻴﻞ‬
‫وﻛ‪ ،７‬اﻋﻼن ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ه ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ ا‪請‬ﻠﻲ ﻛﺎر دادى ﭼﻲ د ﻫﻐـﻪ د ﭘـﻼر ﻣـﺸﺮ ﺑـﺶ‬
‫ﻧﻴﻤ‪７／‬ې اﺟﻨﺪا ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﻣﻮﺧﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ او د ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ‬
‫ﺷﻮرا ) ‪ (National Security counsel‬ﻛﻲ د ﺧﭙﻞ ﭘـﻼر د وﺧﺘـﻮ اﻋﺘﻤـﺎدي‬
‫وزﻳﺮان او ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ او ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻫﻤﻜﺎران راﻏﻮﻧ‪ ６‬ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻫﻐـﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل د دﻓﺎع وزﻳﺮ ډك ﭼﻴﻨﻲ د ﺧﭙﻞ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎل ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ و‪－‬ﻮﻣﺎرى‪.‬‬
‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ډك ﭼﻴﻨﻲ ﭘﺮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ دﻧﺪه ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﭘﻪ ﺳﻮدا‪－‬ﺮي ﻛﻲ ﻫﻢ‬
‫د ﭘﺨــﻮاﻧﻲ وﻟﺴﻤــﺸﺮ ﺑــﺶ ﺷــﺮﻳﻚ او ﺳــﻼﻛﺎر وو‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﻧــﻮ اوﺳـﻨﻲ وﻟﺴﻤــﺸﺮ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ د ﺷﻮرا ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ﻏﻮﻧ‪６‬ه ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ دﻧﺪه وﺳﭙﺎرل ﭼﻲ‬
‫د ”ﺑﺶ ډﻛ＂ﻮرﻳﻦ“ ﻟﭙﺎره ﻻر＊ﻮوﻧﻜﻲ ا‪請‬ﻮل وﺿﻊ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪه ده‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اﻗﺘﺼﺎد د ＇ﺮخ د ﭘﺮ ﺣﺮﻛﺖ راوﺳـﺘﻠﻮ او ﭘـﻪ دې ﺗـﺮځ ﻛـﻲ د ﺧﭙﻠـﻮ‬
‫ﺗﺠﺮﻳﻮ د ډﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره د اﻣﺮﻳﻜﺎ زﻳﺎﺗﺮه ﺟﻤﻬﻮري ﻏﻮ＊ـﺘﻮﻧﻜﻲ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻮال ﻋـﺎدت‬
‫ﺳﻮي دي ﭼﻲ ！ﻮﻟﻲ ﻣﻠﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬د ” ﺗ‪５‬ﻠﻮ “ﭘﺮ ﻣﺤﻮر ﺑﺎﻧﺪي ﺟﻮړي ﻛ‪７‬ي‪＄ .‬ﻜﻪ‬
‫ﻧﻮﻛﻮم رﭘﻮټ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎل ډك ﭼﻴﻨﻲ د ‪٢٠٠١‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘـﻪ‬
‫ﺟﻮﻻى ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﺷـﻮرا ﺗـﻪ وړاﻧـﺪي ﻛـ‪ ،７‬ﭘـﻪ ﻫﻐـﻪ ﻛـﻲ ﭘـﻪ‬
‫راﺗﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻮ اﺟﻨﺪاوو ﻛﻲ د ” ﺗ‪５‬ﻠﻮ “ ﻣﻠﻲ اﺟﻨﺪا ) د ﭘﺎﻟﻴـﺴ‪９‬‬
‫ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو( ﺗﻪ ﭘﺮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﺘﻮب ﺑﺎﻧﺪي ！ﻴﻨ‪／‬ﺎر ﺳﻮى وو‪.‬‬
‫د دﻏﻪ رﭘﻮټ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﻪ ﺗﺮ ‪٢٠٢٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﭘﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪122‬‬

‫ﻛﻲ ﭘﻨ‪％‬ﻮس ﺳﻠﻨﻪ زﻳﺎﺗﻮب راﺳﻲ‪ .‬ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﺑﻪ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د اوﺳـﻨﻴﻮ ز‪４‬ﺮﻣـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﻮ ﻛﻲ ﺗﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻤ‪＋‬ﺖ راﺳﻲ او ﻫﻐﻪ ﺳـﻴﻤﻲ ﺑـﻪ ﭼـﻲ د ﺗ‪５‬ﻠـﻮ‬
‫د ز‪４‬ﺮﻣﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻲ ﭘﻪ رو＊ﺎﻧﻪ دي ﺧﭙﻞ ارز＊ﺖ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﭘﻪ دﻏﻪ رﭘﻮټ ﻛـﻲ د ﺳـﻌﻮدي ﻋﺮﺑـﺴﺘﺎن ﻳﺎدوﻧـﻪ ﻫـﻢ ﺳـﻮې ده‪ .‬ﺳـﻌﻮدي‬
‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن اوﺳﻤﻬﺎل د ﻧـ‪７‬ۍ ﭘـﻪ ！ﻮﻟـﻮ ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ ﻛـﻲ د ﺗ‪５‬ﻠـﻮ د زﻳـﺎﺗﻮ ز‪４‬ﺮﻣـﻮ‬
‫درﻟﻮدوﻧﻜﻰ ﻫﻴﻮاد دى‪ .‬ﺧﻮ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د زﻳﺎت اﺳﺘﺨﺮاج او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ د ډ‪４‬ﺮو ﺗ‪５‬ﻠـﻮ‬
‫‪請‬ﺎدروﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ اﻣﻜﺎن ﻟﺮي ﭼﻲ ﺗﺮ
‪٢٠٢‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري ﭘﻪ دﻏﻮ ز‪４‬ﺮﻣـﻮ ﻛـﻲ‬
‫ﺗﺮ زﻳﺎﺗﻲ ﻛﭽﻲ ﻛﻤ‪＋‬ﺖ راﺳﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ‪請‬ﻮرت ﻛﻲ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‬
‫ﺧﭙﻞ ارز＊ﺖ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪７‬ي او ﺑﻞ ﻋﻮض ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ وي‪ .‬د ډك ﭼﻴﻨﻲ ﭘﻪ‬
‫رﭘﻮټ ﻛﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ د ﺑﺶ د دﻛﺘـﻮرﻳﻦ د ﻟـﻮﻣ‪７‬ۍ ﺧـ‪＋‬ﺘﻲ ﺣﻴﺜﻴـﺖ‬
‫ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﺮ ﻧـ‪７‬ۍ ﺑﺎﻧـﺪي د دﺑـﺪﺑ‪ ３‬د ！ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟـﻮ او ﭘـﻪ داﺳـﻲ ﻃﺮﻳﻘـﻪ ﭼـﻲ د دوى‬
‫د ﺧﻮ＊ﻲ ﺳﺮه ﺳﻤﻪ وي د ﻧ‪７‬ۍ د وﻟﺴﻮﻧﻮ د ﺑ‪５‬ﺮوﻟـﻮ او ＊ـﻜﺎروﻟﻮ ﻟﭙـﺎره ﻻﻧـﺪي‬
‫ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮ اړﻳﻦ ‪２－‬ﻞ ﺳﻮي دي‪:‬‬
‫)‪ (١‬اﻗﺘﺼﺎد )‪ (٢‬ﺳﻴﺎﺳﺖ )‪ (٣‬ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬ﻮاك‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﭘﻪ دې ！ﻮﻟﻮﻛﻲ اﻗﺘـﺼﺎد ﺗـﻪ ﭘـﺮ ﻧـﻮرو ﻋﻨﺎ‪請‬ـﺮو ﺑﺎﻧـﺪي زﻳـﺎت ﻟـﻮړواﻟﻰ‬
‫او ارز＊ﺖ ورﻛﻮل ﺳﻮى دى‪ .‬دا ‪＄‬ﻜﻪ ﭼﻲ د ﻧﻮرو ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ﺷﺘﻮن د اﻗﺘﺼﺎد ﭘـﻪ‬
‫ﺷﺘﻮن اړه ﻟﺮي‪ .‬ﻛﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎ ﻣﻮﻣﻲ ﻧﻮ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﭼـﺎرو ﻛـﻲ‬
‫ﺑﻪ د ﻫﻐ‪ ３‬اﻏ‪５‬ﺰ ﭘﻴﺎوړى وي‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻪ ﻳـ‪ ３‬اﻗﺘـﺼﺎد وده ﻧـﻪ ﻛـﻮي‪ ،‬ﻧـﻮ د ﭘـﻮ‪＄‬ﻲ‬
‫‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﻏ‪５‬ﺰﻣﻨﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ ﻟ‪＋／‬ﺘﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻛ‪７‬ي؟ ﻛﻪ ﻟ‪＄ ８‬ﻴﺮ ﺳﻮ ﻧـﻮ د ﺑـﺶ‬
‫د دﻛﺘﻮرﻳﻦ ﻛﻮرﻧﻲ او ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﺳﺮه ﺗ‪７‬ﻟﻲ دي او ﻫﻐﻪ دا ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺗﻪ د ﻳﻮه ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ دﭘﺎﺗﻪ ﻛ‪５‬ﺪو ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﺳـﻄﺢ ﭘـﺮ دﻏـﻮ درو ﻋﻨـﺼﺮو‬
‫ﺑﺎﻧﺪي ﻧﻮر ！ﻮل ﺷﻴﺎن وﻻړ دي‪ .‬ﺑﺎﻟﻜﻞ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ډول اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﺮ ﻧـ‪７‬ۍ ﺑﺎﻧـﺪي‬
‫د وﻟﻜ‪！ ３‬ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﭘﺮ دﻏﻮ درو ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ﻣـﺸﺘﻤﻠﻪ ﻳـﻮه اوږدﻣﻬـﺎﻟ‪ ３‬ﺳـﺘﺮاﺗﻴﮋي‬
‫ﻫﻢ ﻃﻰ ﻛ‪７‬ې ده‪ .‬د دﻏﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍﺳﺮه ﺳﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﭙـﻞ ＊ـﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﺣـﺮص‬
‫او د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻲ واﻛﻤﻨـ‪ ９‬د ﻫﻴﻠـﻮ د ﺗﺮﺳـﺮه ﻛﻮﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره ﻧـﻮر ﻫﻴﻮادوﻧـﻪ ﻟـﻮﻣ‪７‬ى‬
‫ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ اﻗﺘــﺼﺎدي ＊ــﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻣﻨ‪／‬ﻮﻟــﻮﻛﻲ د ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﺑﺎﻧــﻚ او آى اﻳــﻢ‬
‫‪123‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫اﻳــﻒ)‪  International Monetary Fund ( IMF‬ﻧ‪７‬ﻳــﻮال وﺟﻬــﻲ‬

‫‪請‬ﻨﺪخ ( ﻟﻪ ﻻري راوﻟﻲ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﭘﻪ دوﻫﻢ ‪－‬ﺎم ﻛﻲ د ﺧﭙﻠﻮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﻮ ﺳـﻔﺎرﺗﻲ اړﻳﻜـﻮ‬
‫ﭘﻪ ﺑﺮﻛﺖ د دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻣﻨﻄﻖ ﺧﻮﻟﻲ ﺑﻨﺪوي او ﭘﺎى د ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬ﻮاك ﭘـﻪ‬
‫ﻣ＀ ﻫﻐﻮى د ﺗﻞ ﻟﭙﺎره ﻣﻐﻠﻮﺑﻮي‪.‬‬
‫ﺗﺮ دوﻫﻤﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻲ ﺟ‪７／‬ې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠـﻪ زﻣـﻮږ ﻣـﺦ ﺗـﻪ ډ‪４‬ـﺮي‬
‫ﺑ‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﭘﺮﺗ‪ ３‬دي‪ ،‬ﭼﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻳ‪ ３‬ﺗﺎزه ﺑ‪５‬ﻠ‪／‬ـ‪２－ ３‬ـﻞ ﻛﻴـ‪８‬ي‪ .‬ډك‬
‫ﭼﻴﻨﻲ د ﺑﺶ ﭘﻪ دﻛﺘﻮرﻳﻦ ﻛﻲ ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺎﻟﻘﻮه او ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ‬
‫‪＂－‬ﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ او ﺳﺎﺗﻠﻮ او د ﻫﻐﻮ د اﻫﻤﻴﺖ ﻟـﻪ ﭘﻠـﻮه ﭘـﺮ ﻻﻧـﺪي ﺑﺮﺧـﻮ‬
‫و‪４‬ﺸﻠ‪ ３‬ده ‪:‬‬

‫)‪ (۱‬ﻋﺮﺑﻲ ﺧﻠﻴﺞ )‪: (ARABIAN GULF‬‬

‫د ﺑﺶ ﭘﻪ دﻛﺘﻮرﻳﻦ ﻛﻲ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ډ‪４‬ﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻟﺮي‪ .‬د دې ﻳﻮ ﻻﻣـﻞ دادى‬
‫ﭼﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ زﻳﺎت ﺗ‪５‬ﻞ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﻣﻮﻧﺪل ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د ز‪４‬ﺮﻣـﻮ‬
‫ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ او ﻋﺮاق ﭘـﻪ دوﻫﻤـﻪ ﻟﻴﻜـﻪ ﻛـﻲ درﻳـ‪８‬ي‪.‬‬
‫ﭘﺮ دې ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د اﺳﻼم روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻨ‪％‬ﻲ )ﻣﺮﻛﺰ( ﻫﻢ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ‬
‫واﻗﻊ دى‪ ،‬ﻧﻮ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﻠﻮه ﻫﻢ ډ‪４‬ـﺮ ارز＊ـﺖ ﻟـﺮي‪ .‬ﺑـﻞ دا ﭼـﻲ‬
‫ﻋﺮﺑﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻟﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ اړﺧﻪ ﻫﻢ ډ‪４‬ﺮ ﻣﻬﻢ دى‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ دﻏﻪ ‪＄‬ﺎﻳـﻪ ﺳـﻬﻴﻠﻲ او‬
‫ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬آﺳﻴﺎ ﻫﻢ ﺗﺮ ﺧﭙﻠﻲ وﻟﻜ‪ ３‬او ＇ﺎرﻧﻲ ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻼى ﺳﻲ‪.‬‬

‫)‪(۲‬ﻛﯧﺴﭙﻴﻦ ) ﻗﺰوﻳﻦ ﻳﺎ ﺧﺰر ﺳﻤﻨﺪرګﻰ ‪: ( CASPEAN SEA‬‬

‫ﭘﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬آﺳﻴﺎ ﻛﻲ دﻏﻪ ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻰ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ او ‪－‬ﺎزو ﻟﻪ ز＊ـﺘﻮ زﻳـﺎﺗﻮ ز‪４‬ﺮﻣـﻮ‬
‫＇ﺨﻪ ډك دى‪ .‬ﺧﻮ د دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى ﭘﻪ ﻳﻮه ﻟﻴﺮي ﭘﺮﺗﻪ اُرﺷﻮ ﺑﺎﻟﻘـﺎن ﻛـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﺣﺮﻳﻒ روس ﻫﻢ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ د ﺧﭙﻠﻮ ‪＂－‬ﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻛﻮ＊） ﻛـﻮي‬
‫او ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د ﭘﺎم وړ ﺑﺮﻳﺎوي ﺗﺮ ﻻﺳـﻪ ﻛـ‪７‬ي دي‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻠـﻲ ﺧـﻮا‬
‫د ﺧﺰر د ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ ﭘﻪ ﺑﻞ ﻟﻮري ﻛﻲ اﻳﺮان ﻫﻢ د ډ‪４‬ﺮو وﺳﺎﻳﻠﻮ دﻋﻮه ﻛﻮي‪ .‬ﻟﻜﻪ‬
‫ﭼﻲ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ده دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻟﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﭘﻠـﻮه ﻫـﻢ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺳـﺮه د ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬
‫دﻋﻮې ﻛﻮي‪ .‬ﭘﺮ دې ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه روس او اﻳﺮان ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ د ‪＄‬ﻴﻨـﻮ ﻧـﻮرو ‪＂－‬ـﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪124‬‬

‫د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﺮﺑ‪／‬ﻨﻲ اﺧﺘﻪ دي‪ .‬د دﻏﻮ واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮ‬
‫ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﻲ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎ د دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د اﻏ‪５‬ﺰو د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ﻟ‪／‬ﻴﺎ‬
‫ده ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﺧﭙﻠﻲ اﻏ‪５‬ﺰي زﻳﺎﺗﻮي‪ .‬د ﻛ‪５‬ﺴﭙﻴﻦ ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻰ ﻟﻪ دې اړﺧﻪ ﻫـﻢ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬ﺟﻮړووﻧﻜﻮ ﭘﻪ اﻧﺪ ﺳﺘﺮ ارز＊ﺖ ﻟﺮي‪.‬‬

‫)‪ (۳‬ﻻﺗﻴﻨﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ )‪(LATIN AMERIVA‬‬

‫ﭘﺨﻮا د ﻻﺗﻴﻨﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ډ‪４‬ﺮو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ دﭘﺨﻮاﻧﻲ زﺑﺮ‪＄‬ﻮاك ﺷﻮروي اﺗﺤـﺎد‬
‫ﺳﺮه د دوﺳﺘ‪ ９‬ﻣﺰي ！ﻴﻨ‪／‬ﻮل او ﺷﻮروي اﺗﺤـﺎد ﻫـﻢ دﻏـﻪ ﻫﻴﻮادوﻧـﻪ د ﺧﭙـﻞ‬
‫＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﺣﺮص او ﺳﺮا＊‪ ９‬ﻫﺪف ‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮﻟﻲ وه‪ .‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻐـﻪ ﻣﻬـﺎل دﻏـﻮ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻲ ﻧﻪ ﺳـﻮاى ＊ـﻜﺎره ﻛـﻮﻻى‪ .‬اوس ﭼـﻲ دﻏـﻪ ﻫﻴﻮادوﻧـﻪ‬
‫د روس ﻟﻪ وﻟﻜ‪ ３‬وﺗﻠﻲ او ﭘﻪ آزاده ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ د ！ـﺎﻛﻠﻮ ﭘـﻪ ﭼـﺎرو‬
‫ﻟ‪／‬ﻴﺎ دي‪ ،‬ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﭙﻞ ﻓﻄﺮي ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﺧﻮى ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﻟـﻪ ﺗ‪５‬ﻠـﻮ او ‪－‬ـﺎزو‬
‫＇ﺨﻪ د دﻏﻲ ډﻛﻲ ﻻﺗﻴﻨﻲ ﺳﻴﻤﻲ ﺗﺮ وﻟﻜ‪ ３‬ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﻻري ﭼـﺎري‬
‫ﺳﻨﺠﻮي‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟ‪ ７‬ﻛﻲ د اوﭘﻚ د ﺳﺎزﻣﺎن د ﻏ‪７‬ي ﻫﻴﻮاد وﻳﻨﺰوﻳﻼ ﻣﺜﺎل زﻣـﻮږ‬
‫ﻣﺨﻲ ﺗﻪ ﭘﺮوت دى‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﻟﻪ اوس ＇ﺨﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﭙﻠﻲ ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ‬
‫اﺟﻨﺪا د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ى دى‪.‬‬
‫د ‪٢٠٠٧‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﻣﺎرچ ﻛﻲ ﺑﺶ د ﻻﺗﻴﻨﻲ اﻣﺮﻳﻜـ‪ ３‬ﺳـﺮه د اړﻳﻜـﻮ د ＊ـﻪ‬
‫ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ د ﺳﻬﻴﻠﻲ اﻣﺮﻳﻜ‪ ３‬ﭘﻨ‪％‬ﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﻔﺮوﻧﻪ وﻛ‪７‬ل‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ‬
‫ﭘﻪ دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﻲ ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ ﻛﭽﻪ د ﺑﺶ او د ﻫﻐﻪ د ﻣﻠ‪／‬ﺮي ﭘﻼوي ﺗﺮ ﻳـﻮې‬
‫اﻧﺪازې ﻫﺮ ﻛﻠﻰ وﺳﻮ‪ ،‬ﺧﻮ د دﻏﻮ ﻫﻴﻮادو ﻧﻮ ﺧﻠﻜـﻮ د ﻫﻐـﻪ د ﺳـﻔﺮ ﭘـﻪ ﻫﻜﻠـﻪ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﻛ‪ .７‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﺑﺮازﻳﻞ ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪ‪ .‬ﺧﻮ د دﻏـﻪ‬
‫ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺳﺎوﭘﺎوﻟﻮ ﻛﻲ ﻟ‪ ８‬ﺗﺮ ﻟ‪８‬ه د‪４‬ﺮﺷﻮ زرو ﺗﻨﻮ ﻣﻈﺎﻫﺮه ﻛﻮوﻧﻜﻮ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې‬
‫ﺷﻌﺎروﻧﻮ ﻫﺮﻛﻠﻰ وﻛ‪”:７‬ﺑﺸﻪ ﻟﻪ ﻋﺮاﻗﻪ ووزه !“ او ” ﻣـ‪ ７‬دي وي ﻟـﻮﻣ‪７‬ى ﻟﻤﺒـﺮ‬
‫ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮ ﺟﻮج ﺑﺶ“‪ .‬ﭘﻪ ﺳﺎوﭘﺎوﻟﻮ ﻛﻲ ﻟﻪ اﻟﻮﺗﻜﻲ ＇ﺨﻪ د ﺑﺶ ﺗﺮ راﻛـ‪＋‬ﺘﻪ ﻛ‪５‬ـﺪو‬
‫＇ﻮ ﺳﺎﻋﺘﻪ دﻣﺨﻪ د ﻛﻴ‪ ０‬اړﺧﻮ ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ﺳـﺮه اړﻳﻜـﻲ ﻟﺮوﻧﻜـﻮ و‪－‬ـ‪７‬و د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﻗﻮﻧﺴﻠ‪／‬ﺮي ﭘﻪ ډﺑﺮو ووﻳﺸﺘﻞ‪ .‬ﭘﻪ دواړو ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﭘﺮ ﻗﻬﺮﺟﻨﻮ ﻣﻈﺎﻫﺮه ﻛﻮوﻧﻜﻮ‬
‫ﺑﺎﻧﺪي د ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﻟﺨﻮا او＊ﻜﻲ ﺑﻬﻮوﻧﻜﻰ ‪－‬ﺎز او رﺑ‪７‬ي ‪－‬ﻮﻟ‪ ９‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳﻮې‪.‬‬
‫‪125‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻤﺒﻴﺎ ﻛﻲ د ﺑﺶ ﭘﺮ ﺿﺪ د ﻣﻈﺎﻫﺮو ﭘﻪ دوﻫﻤﻪ ورځ ﻣـﺦ ﭘ＂ـﻮ ﻣﻈـﺎﻫﺮه‬

‫ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﺮ ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ د ډﺑﺮو او ﭘ＂ﺎﻛﻴﻮ واري وﻛ‪７‬ل‪ .‬ﭘـﻪ دﻏـﻪ ＇ﻠـﻮر ﺳـﺎﻋﺘﻪ اخ‬
‫وډب ﻛــﻲ دوﻟﺘــﻲ ﭼــﺎرواﻛﻮ ﭘﺮﻣﻈــﺎﻫﺮه ﻛﻮوﻧﻜــﻮ ﺗ‪５‬ــﺰي اوﺑــﻪ وﺷــﻴﻨﺪﻟ‪.３‬‬
‫دﻏﻪ راز ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻤﺒﻴﺎ ﻛﻲ ﺧﻠﻜﻮ د ﻫﻮاﻳﻲ ډ‪－‬ﺮ ﭘﺮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ داﺳﻲ ﺷﻌﺎروﻧﻪ‬
‫‪７＄‬وﻟﻲ وه ‪ ”:‬ﻛﻮﻟﻤﺒﻴﺎ د ﻋﺮاﻗﻴﺎﻧﻮ ﻗﺎﺗﻞ ﺗﻪ ＊ـﻪ راﻏﻠـﻰ ﻧـﻪ واﻳـﻲ“ ” ﺷـﻴﻄﺎن‬
‫‪請‬ﻔﺖ ！ﻮﻟﻮاﻛﻤﻦ ﺟﻮرج ﺑﺸﻪ ووزه! “‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺑﺶ ‪－‬ﻮا！ﻴﻤﺎﻻ ﺗﻪ ورﺳ‪５‬ﺪى‪ ،‬ﻫﻐـﻪ وﻏﻮ＊ـﺘﻞ ﭼـﻲ ﻳـﻮه ﭘﺨـﻮاﻧﻲ‬
‫ﺳﭙ‪（５‬ﻠﻲ زﻳﺎرت ﺗﻪ ورﺳﻲ‪ .‬ﺧﻮ د ﻣﺎﻳﺎ د ﻗﺒﻴﻠ‪ ３‬ﺧﻠﻜﻮ د ﻏـﻪ ﺳـﭙ‪（５‬ﻠﻲ ‪＄‬ـﺎى ﺗـﻪ‬
‫د ﺑﺶ د ورﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺧﭙﻞ ﺟﺬﺑﺎت ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﻛ‪７‬ل‪ .‬د دﻏﻲ ﻗﺒﻴﻠـ‪ ３‬ﻳـﻮه ﻣـﺸﺮ‬
‫روډوﻟﻔﻮ ﻳﻮﻛﻮپ ووﻳﻞ‪ :‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑـﺶ دي زﻣـﻮږ دﻏـﻪ ﻣﻘـﺪس ‪＄‬ـﺎى ﺧﭙـﻞ‬
‫！ﻴﻜﺰاس ﻧﻪ ﺑﻮﻟﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ د دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى ﺗﺮ ﻟﻴﺪﻟﻮ وروﺳﺘﻪ وﻻړ ﺳﻲ‪ ،‬ﻣـﻮږ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻪ دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى ﻛﻲ د ﻫﻐﻪ د ﺑﻴﺎ ﭘﺎﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ دود ﻛ‪７‬و او د اوﺑﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﭘﺮ‪４‬ﻮﻟﻠﻮ او د ‪－‬ﻼﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﻴﻨﺪﻟﻮ ﺳﺮه ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﺗﻘﺪس ﺑﻴﺎ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى ﻛـ‪７‬و‪ .‬ﭘـﻪ ﻣﻜـﺴﻴﻜﻮ‬
‫ﻛﻲ ﻫﻢ ﺧﻠﻜﻮ د ﺑﺶ ﭘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ وﻟﻮﻟﻮ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻟﻮ ﺳﺮه ﻫﺮﻛﻠﻰ وﻛ‪.７‬‬

‫)‪ (۴‬د اﻓﺮﻳﻘﺎ ﻟﻮﻳﻪ وﭼﻪ ‪:‬‬

‫د اﻓﺮﻳﻘﺎ د ﺑ‪５‬ﺪﻳﺎ ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻞ ﻛﻲ ﭘﺮﺗﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻳﻮه اوږده ﺗﺮاډه ﺟﻮړه ﻛـ‪７‬ې‬
‫ده‪ ،‬ﭼﻲ زﻳﺎت ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ دي‪ .‬اﻟﺠﺰاﻳﺮ‪ ،‬ﻟﻴﺒﻴـﺎ او ﺳـﻮډان ﻫﻐـﻪ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي ﭼﻲ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﻟﻪ ز＊ﺘﻲ زﻳﺎﺗﻲ ﺷﺘﻤﻨ‪＇ ９‬ﺨﻪ ﺑـﺮﺧﻤﻦ دي‬
‫او د ﭘﻮ‪＄‬ﻲ او اﻗﺘﺼﺎدي ‪＄‬ﻮاك ﭘﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻫﻢ د اﻓﺮﻳﻘﺎ ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪي اﻏ‪５‬ـﺰ‬
‫＊ﻨﺪي‪ .‬ﻟﻴﺒﻴﺎ او اﻟﺠﺰاﻳﺮ د اوﭘﻚ ﻏ‪７‬ﻳﺘﻮب ﻫـﻢ ﻟـﺮي او ﺳـﻮډان د ﭼـﻴﻦ ﭘـﻪ‬
‫ﻣﺮﺳﺘﻪ اوس د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻪ ﭼﺎره ﻛﻲ ﺳـﺘﺮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺑﻮﻧـﻪ ﺗﺮﻻﺳـﻪ ﻛـ‪７‬ي دي‪.‬‬
‫ﺧﻮ د دې ﺳﺮه ﺳﺮه اﻟﺠﺰاﻳﺮ او ﺳﻮډان د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻟﻪ اﻣﻠـﻪ اوس ﭘـﻪ‬
‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ را＊ﻜ‪５‬ﻞ دي‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﻛﻴﻨﻴﺎ‪ ،‬زﻣﺒﺎﺑﻮى‪ ،‬ﺟﻴﺒﻮﺗﻲ او ‪請‬ﻮﻣﺎﻟﻴﻪ ﻫﻢ ارز＊ـﺖ ﻟـﺮي‪.‬‬
‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ‪請‬ﻮﻣﺎﻟﻴﻪ او ﺟﻴﺒﻮﺗﻲ د ډ‪４‬ﺮ ﻣﻬﻢ ﺳﺮه ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ ﭘﺮ دواړو ﻏﺎړو ﭘﺮاﺗﻪ‬
‫دي د ﺟﻨ‪／‬ﻲ ﭘﻠﻮه ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎت ‪２－‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﭼـﺎرواﻛﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪126‬‬

‫وﻳﻨﺎ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ دوى ﺗﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ ارز＊ﺖ ﻟﺮي او د دوى د ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬د ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘـﻪ‬
‫ﺳﺮ ﻛﻲ ﻳ‪＄ ３‬ﺎى ﻧﻴﻮﻟﻰ دى‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ ‪١٩٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻪ ‪請‬ﻮﻣﺎﻟﻴﻪ ﻛـﻲ د ﺧﻠﻜـﻮ‬
‫ﻟﺨﻮا د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﺷﺮﻣﻮوﻧﻜﻲ ﻣﺮګ ژوﺑﻠﻲ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ＇ﻠ‪５‬ﺮوﻳـﺸﺘﻮ‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻮ ﻛﻲ اﺗﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬ﺖ زره اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻴـﺎن ﻟـﻪ دﻏـﻪ ﻫﻴـﻮاده وﺗـ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل‪.‬‬
‫ﺗﺮ دﻏﻮ ﭘ‪＋５‬ﻮ وروﺳﺘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ د ﺧﭙﻠﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬د ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘﻪ ＇ﻠﻮرﻣـﻪ‬
‫درﺟﻪ ﻛﻲ راوﺳﺘﻞ‪.‬‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻣﻮږ وړاﻧﺪي ﻋﺮض ﻛ‪７‬ل ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ او ﻋـﺴﻜﺮي ‪＄‬ـﻮاك‬
‫ﻛﻲ داﺳﻲ ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮ ﺳﺘﻪ ﭼﻲ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﺗ‪７‬او ﺳﺮه ﻟﺮي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠـﻪ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻟـﻪ ﻳـﻮه‬
‫ﭘﻠﻮه د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ز‪４‬ﺮﻣﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻪ وﻟﻜ‪！ ３‬ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟـﻮ او د ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﭼـﺎرو ﭘـﻪ‬
‫ﺧﭙﻞ ﻻس ﻛﻲ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره اﻗﺘﺼﺎدي او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﻠﻮﻧﻪ ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺑﺮي ﺳـﺮه ﭘـﻪ ﻛـﺎر‬
‫اﭼﻮي او ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﭘﻠﻮه د ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬ﻮاك ﭘﻴﺎوړي ﻛﻮل او د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻣ＀ دﻛﻤـﺰورو‬
‫وﻟﺴﻮﻧﻮ ا‪４‬ﻠﻮل او ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻮل ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻣﻠﻲ اﺟﻨﺪا ) د ﺑﺶ ﭘﻪ دﻛﺘﻮرﻳﻦ (ﻛﻲ‬
‫ﺑﻨﺴ＂ﻴﺰ ارز＊ﺖ ﻟﺮي‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ دي ﻟ‪ ７‬ﻛﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ د ﻣﻴﺰاﻳﻠﻮ د ﻣﻠﻲ دﻓـﺎع‬
‫د ډ‪４‬ﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎك او ﻣﺘﻨﺎزع ﭘﺮو‪－‬ﺮام د ﭘﻴﻠﻮﻟﻮ اﻋﻼن ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﺑـﺶ‬
‫ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د ﻛﻤﺰورو وﻟﺴﻮﻧﻮ د ﻋﺎم وژﻧﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻻﺳﻠﻴﻚ ورﻛﻮي او ﻟﻪ ﺑﻠـﻪ‬
‫ﭘﻠﻮه ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د وﺳﻠ‪ ３‬ﻳﻮه ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻟﻮﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ې ده‪.‬‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﻲ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﺗﺮ دې اﻋﻼن وروﺳﺘﻪ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ روﺳـﻲ وﻟﺴﻤـﺸﺮ‬
‫وﻻدﻳﻤﻴﺮ ﭘﻮﺗﻴﻦ ﻫﻢ د ﻣﻴﺰاﻳﻠﻮ د دﻓﺎع د ﭘﻴﻠﻮﻟﻮ اﻋﻼن وﻛ‪ ７‬او د ﺧﭙﻠـﻮ ﻛﻨ‪／‬ـﻞ‬
‫ﻛ‪７‬ى ﺳﻮو ا！ﻮﻣﻲ وﺳﻠﻮ د ﺑﻴﺎ ﺟﻮړوﻟﻮ ﭘﺮو‪－‬ﺮام ﻳ‪ ３‬ﭘﻴﻞ ﻛ‪.７‬‬
‫د ﺑﺶ ﭘﻪ دﻛﺘﻮرﻳﻦ ﻛﻲ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎك ！ﻜﻲ ”ﺗﺮ اﻗﺪام دﻣﺨﻪ د اﻗـﺪام“‬
‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ده‪ .‬ﭼﻲ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﻳ‪ ３‬اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻫﺮ ﺷﻜﻤﻦ ‪＄‬ﻮاك ﭘﺮ ﺿﺪ ﺑ‪５‬ﻠـﻪ ﻣﺨﻜﻨـ‪９‬‬
‫ﺧﺒﺮﺗﻴﺎ او دﻟﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﻬﺎل ﭼﻲ وﻏﻮاړي ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻮﻻى ﺳﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻬﻮدي ﭘﺎﻧ‪／‬ﻮاﻟﻮ او د ﻟﻮﻳﻲ ﻏﻮ＊ﺘﻮﻧﻜﻲ او ﺟ‪７／‬ه ﻏﻮ＊ﺘﻮﻧﻜﻲ ذﻫﻦ ＇‪＋‬ﺘﻨﻮ‬
‫وزﻳﺮاﻧﻮ او ﺳﻼﻛﺎراﻧﻮ ﺗﻪ او د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﭘ‪５‬ﭽﻠﻮ او ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ او ﭘ‪＋５‬ﻮ ＇ﺨﻪ‬
‫ﺑ‪ ３‬ﺧﺒﺮ ﺑﺶ ﺗﻪ ﻳﺎ د دﻏﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎك دﻛﺘـﻮرﻳﻦ د ﺧﻄـﺮ او وراﻧـ‪ ９‬ﻛﭽـﻪ ﻧـﻪ ده‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ او ﻳﺎ دوى ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻪ ﺳﺮه ﻧ‪７‬ۍ د اور ﺳﻤﻨﺪر ﺗﻪ ور ！‪５‬ﻞ وﻫـﻲ‪ .‬ﭼـﻲ ﭘـﻪ‬
‫‪127‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮازي او ﻳﻮازي د ﺑﺶ او د ﻫﻐﻪ د اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﻮ ﺷـﻴﻄﺎﻧﻲ ﻫـﻮس‬

‫ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﺎﺧﻮاﻟﻲ ﺗﺮ ﺣﺪ ﺗ‪５‬ﺮي وي‪.‬‬
‫آﺧﺮ دا ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﭘـﺮ ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ‪ ،‬وﻟـﺴﻮﻧﻮ او‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻮﻧﻮ و‪４‬ﺸﻠ‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻏﺎﻟﺐ ﻛﻲ ‪＄‬ﺎى ﺳﻲ‪ .‬زﻏﻢ‪ ،‬ﺳﻬﻨﻪ او ﻗﻨﺎﻋـﺖ داﺳـﻲ‬
‫ﺗﻮﻛﻲ دي ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬د اﻧـﺴﺎﻧﻴﺖ د ﺑﻘـﺎ او ﭘﺎﻳـ‪＋‬ﺖ اﻧﺘﻈـﺎم راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ‬
‫ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ‪ .‬د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ دي ﭘﻪ ﻳﺎد وي ﭼـﻲ ﺗـﺮ ده دﻣﺨـﻪ د روم ﺳـﻠﻄﻨﺖ‪،‬‬
‫د ﻓﺎرس ﻗﻴﺼﺮ‪ ،‬د ﺑﺮﺗﺎﻧﻴ‪ ３‬ﺗﺎج او ﻫ＂ﻠـﺮ ﻫـﻢ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـﻮ د ا‪４‬ﻠﻮﻟـﻮ ﭘـﻪ ﻣﻮﺧـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫د وراﻧ‪ ９‬ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛ‪７‬ې وه‪ .‬ﺧﻮ دوى ﭘﺎى ﺳﺨﺘﻪ ﻣﺎﺗﻪ وﺧﻮړه‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ د ﺷﻮروي‬
‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮړ‪４‬ﺪه او راﭘﺮز‪４‬ﺪه ﺧﻮ ﻣﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻮ وﻟﻴـﺪل‪ .‬د ﺑـﺶ ﺑـﻪ د اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن او‬
‫ﻋﺮاق ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻟﻨ‪ ６‬ﻣﻬﺎﻟﻰ اﺷﻐﺎل وس رﺳ‪５‬ﺪﻟﻰ وي‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﺎى ﺑـﻪ ﻳـ‪ ３‬ﺑﺮﺧﻠﻴـﻚ‬
‫ﻫﺮوﻣﺮو د ﺷﻮروي ﻏﻮﻧﺪي وي‪.
   
  .‬‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻇﻠﻢ وي اوﻫﻢ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ وي ؟‬
‫وﻟﻲ وﺳﻠﻪ وال ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﭘﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﻫﺪاﻓﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﺑﺮﻳﺪوﻧـﻪ ﻛـﻮى؟‬
‫＇ﻠﻪ ﺗﺮ ﺧﭙﻠﻮ ﺷ‪５‬ﺮﻳﻨﻮ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻮ ﺗ‪５‬ﺮﻳ‪８‬ي ؟ او ＇ﻠﻪ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻪ ﻧـ‪７‬ۍ ﻛـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ‬
‫وړاﻧﺪي ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻮﻧﻪ ورځ ﺗﺮ ﺑﻠﻲ زﻳﺎﺗﻴ‪８‬ي؟‬
‫د دې ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﺟﻮاب ﺗﺎﺳﻲ ډ‪４‬ﺮ ＊ﻪ ﭘﻮﻫ‪８５‬ئ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻇﻠـﻢ او ﺗ‪５‬ـﺮى ﺗـﺮ‬
‫ﺣﺪ ﺗ‪５‬ﺮ ﺳﻲ ﻧﻮ د ﻣﻈﻠﻮم ﻟﺨﻮا ﻫﺮو ﻣﺮو ﭘﻪ ﻫﺮه ﺑ‪２‬ﻪ ﭼﻲ وي ﻏﺒﺮ‪－‬ـﻮن ＊ـﻮول‬
‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﺗﺎﺳﻲ ‪＄‬ﻴﺮ ﺳﺊ د ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻪ ﻛﺮه ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻳـﻮازﻧﻰ ﻫﻴـﻮاد دى‬
‫ﭼﻲ ﭘﺮ ﻫﺮ ﻟﻮى او واړه ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪي ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜـﻪ او ！‪５‬ﮑـﻪ ！ﻴﻨ‪／‬ـﻮل ﻏـﻮاړي‪.‬‬
‫د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ ﻛﻲ د ﺟ‪７／‬و د اوروﻧﻮ ﺑﻠـﻮل‪－ ،‬ـ‪６‬وډي راوﺳـﺘﻞ‪ ،‬آرام‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎ آراﻣﻪ ﻛﻮل او د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺮ ﭘ‪＋‬ﻮ ﻻﻧﺪي ﻛﻮل د اﻣﺮﻳﻜﺎ ډ‪４‬ـﺮه‬
‫ﻏﻮره ﺑﻮﺧﺘﻴﺎ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪﻟ‪ ３‬ده‪ .‬ﭘﺮ ﻫﺮ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪي ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮ＊ﻪ ﺗﭙﻞ او د ﻫﻐ‪ ３‬ﻟﻪ‬
‫ﺧﻮ＊ﻲ ＇ﺨﻪ د ﺳﺮﻏ‪７‬ووﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘـﺮ ﺿـﺪ ﻧ‪７‬ﻳـﻮال ﺑﻨﺪﻳﺰوﻧـﻪ ﻟ‪／‬ـﻮل او‬
‫ﻫﻐﻮى ﻟﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻠﻮه ﻟﻪ ﭘ‪＋‬ﻮ اﭼـﻮل‪ ،‬ﺑﻴـﺎ د ﺗﺮﻫ‪／‬ـﺮۍ ﺗﻮروﻧـﻪ ﭘـﺮ ﺗـ‪７‬ل او‬
‫ورﭘﺴ‪ ３‬ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﻛﻮل د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘ＂ﻮ ادارو دﻧﺪه ‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬
‫ﺗﺎﺳﻲ ﻓﻜﺮ وﻛ‪７‬ئ ﭘﻪ ‪١٩
١‬ع‪.‬ﻛﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑ‪５‬ﻠﻪ ﻛﻮم ﻻﻣﻠـﻪ ﻳـﻮازي د ﺧﭙـﻞ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪128‬‬

‫زور ＊ﻮوﻟﻮ او ازﻣﺎﻳﻠﻮ او د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﭘﻪ ﭘﻠﻤﻪ د و‪＂４‬ﻨﺎم ﺟ‪７／‬ې ﺗـﻪ ور‬
‫وداﻧ‪／‬ﻞ او ﺗﺮ ‪١٩٧‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري ﻳ‪ ３‬د ﭘﻨ‪％‬ﻮ ﻟﻜﻮ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ذرﻳﻌﻪ ﺑ‪ ３‬ﺧﺮﺗﻪ‬
‫ﺑﻤﺒﺎرۍ ﭘﺮ وﻛ‪７‬ې او اوﻳﺎ ﻟﻜﻪ ！ﻨﻪ ﺑﻤﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ واورول‪ .‬ﭼـﻲ ﻟـﻪ دﻏـﻮ ﺑـﺎروﺗﻮ‬
‫＇ﺨﻪ ﻫﺮ ﺗﻦ ﺗﻪ ﭘﻪ اوﺳﻄﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﭘﻨ‪％‬ﻪ ﺳﻮه ﭘﻮﻧ‪６‬ه رﺳﻴ‪８‬ي‪ .‬د دﻏﻮ ړﻧﺪو ﺑﻤﺒـﺎرﻳﻮ‬
‫ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ د و‪＂４‬ﻨﺎم ﭘﺮ ﻣ‪％‬ﻜﻪ ﺷﻞ ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ﻛﻨﺪي راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮې‪ .‬د دې ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ‬
‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻟﻜﻮﻧﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎن ﭘﻜـ‪＋‬ﻲ ووژل ﺳـﻮل و‪＂４‬ﻨـﺎم ﭘـﻪ ﻛﻠﻮﻧـﻮ ﻛﻠﻮﻧـﻮ‬
‫د ﺳﺘﺮو ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻻس او ‪－‬ﺮ‪４‬ﻮان وو‪.‬‬
‫ﭘﻪ ‪١٩‬ع‪.‬ﻛﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﻫ‪５‬ﺮوﺷﻴﻤﺎ او ﻧﺎ‪－‬ﺎﺳﺎﻛﻲ ا！ﻮم ﺑﻢ وﻛﺎراوه او دﻏﻪ‬
‫دواړه ＊ﺎره ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ﻣ‪％‬ﻜـﻲ ﻟـﻪ ﺳـﺮه واﺧﻴـﺴﺘﻞ‪ .‬د دﻏـﻮ ا！ـﻮﻣﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ )‪ (
٢‬زره ﻛﻮره د ﺧﺎورو ﺳﺮه ﺳﻢ ﺳﻮل‪ .‬دوه ﻟﻜـﻪ اﻧـﺴﺎﻧﺎن ﭘـﻪ‬
‫ﻟﻮ‪－‬ﻲ او ﺧﺎورو ﻛـﻲ ورك ﺳـﻮل او ＇ـﻮارﻟﺲ زره و‪－‬ـ‪７‬ي د راډﻳـﻮ اﻛ＂ﻴـﻮ‬
‫وړاﻧ‪／‬ﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭘﻪ ډول ډول ﻧﺎروﻏﻴﻮ او ﺗﻜﺎﻟﻴﻔﻮ اﺧﺘﻪ ﺳﻮل‪.‬‬
‫ﻟﻪ ‪١٩‬ﻛﺎل ＇ﺨﻪ ﺗﺮ
‪١٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﭼﻴﻦ ﺑﻤﺒـﺎري وﻛـ‪７‬ه‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﻛﻲ )‪ (٢٠‬ﺑﻢ ﺗﻮﻏﻮوﻧﻜﻮ اﻟﻮﺗﻜﻮ ﺑﺮﺧﻪ درﻟﻮده او دوه ﻟﻜﻪ ﭘﻮﻧـ‪６‬ه‬
‫ﺑﺎروت ﻳ‪ ３‬واورول‪ ،‬ﻫﺮه ﺧﻮا ﻳـ‪ ３‬ﻋـﺎم وژﻧـﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ ﻛـ‪７‬ه‪ .‬ﺗـﺮ دې وروﺳـﺘﻪ‬
‫اﻣﺮﻳﻜ‪ ３‬د‪١٩٠‬ـ ‪١٩٣‬ع‪.‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﻲ ﭘﺮ ﻛﻮرﻳﺎ ﺑﺮﻳﺪ وﻛـ‪ ) .７‬د ﮐﻮرﻳـﺎ ﭘـﻪ‬
‫ﺟ‪７／‬ه ﮐﻲ ﺳﻞ زره ﺗﻨﻪ ووژل ﺳﻮل(‪.‬ﭘﻪ ‪١٩‬ع‪ .‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﭘـﺮ ‪－‬ﻮاﺗﻴﻤـﺎﻻ ﻳﺮﻏـﻞ‬
‫وﻛ‪ .７‬ﭘﻪ ‪١٩٨‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬اﻧﺪوﻧﻴﺰﻳﺎ ﺗﻪ ﭘﻮ‪＄‬ﻮﻧﻪ ﻧﻨﻪ اﻳﺴﺘﻞ‪ .‬ﭘﻪ ‪١٩
٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳـ‪３‬‬
‫ﭘﺮ ﻛﻴﻮﺑﺎ ﺑﻤﺒﺎري وﻛ‪７‬ه‪ .‬ﭘﻪ ‪١٩
٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﺑﻴﺎ ﭘﺮ ‪－‬ﻮاﺗﻴﻤـﺎﻻ ﺑﻤﺒـﺎري وﻛـ‪７‬ه‪ .‬ﭘـﻪ‬
‫
‪١٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﻛﺎﻧ‪／‬ﻮ ﺑﻤﺒﺎري وﻛـ‪７‬ه‪ .‬ﭘـﻪ 
‪١٩‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﻳـ‪ ３‬ﭘﻴـﺮو او ﭘـﻪ‬
‫‪١٩٧٣‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﻳـ‪ ３‬ﻻووس وﻧﻴـﻮل‪ .‬ﭘـﻪ ‪١٩٧‬ع‪.‬ﻛــﺎل ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ و‪＂４‬ﻨـﺎم او ﭘــﻪ‬
‫‪١٩٧٧‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ‪－‬ﺮﻳﻨﺎډا ړﻧﺪې ﺑﻤﺒﺎرۍ وﻛ‪７‬ې‪ .‬ﭘـﻪ ‪١٩٨‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ‬
‫ﻟﺒﻨﺎن‪ .‬ﭘﻪ
‪١٩٨‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﻟﻴﺒﻴـﺎ او ﻟـﻪ ‪ ١٩٨٠‬ﺗـﺮ ‪١٩٩٠‬ع‪ .‬ﭘـﻮري ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ‬
‫اﻟﺴﻠﻮاډور او ﻧﻴﻜﺎرا‪－‬ﻮا ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ وﻛ‪７‬ه‪.‬ﭘﻪ ‪١٩٨٩‬ع‪ .‬ﻛـﺎل ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ ﭘﺎﻧﺎﻣـﻪ ﭘـﻮ‪＄‬ﻲ‬
‫ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻪ وﻛ‪７‬ه‪ .‬ﭘﻪ ‪١٩٩١‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﻋﺮاق ﭘﻪ ﺑ‪ ３‬رﺣﻤﻮ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ دړي وړي ﻛ‪ .７‬ﭘﻪ‬
‫‪١٩٩٨‬ع‪.‬ﻛــﺎل ﻳــ‪ ３‬ﭘــﺮ ﺳــﻮډان او اﻓﻐﺎﻧــﺴﺘﺎن ﺗﻮﻏﻨــﺪوى وﺗﻮﻏــﻮﻟ‪ .３‬ﭘــﻪ‬
‫‪129‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫‪١٩٩٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﭘﺮ ﻳﻮ‪－‬ﻮﺳﻼوﻳﻪ او د ‪٢٠٠١‬ع‪.‬ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﺮ اووﻣـﻪ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﺑﻴﺎ ﻳ‪ ３‬د ‪٢٠٠٣‬ع‪.‬ﻛﺎل د ﻣﺎرچ ﭘﺮ ﺷﻠﻤﻪ ﭘﺮ ﻋﺮاق ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻪ وﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫دا ﭘﺮ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻮ ﻟﻨ‪ ６‬ﻓﻬﺮﺳﺖ وو‪ .‬آره ﺧﺒﺮه‬
‫ﺧﻮ داده ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ‪ ١٧٨٩‬ع‪.‬ﮐﺎل د ﻓﺮاﻧﺴ‪ ３‬ﭘـﺮ ﺿـﺪ د ﻧـﺎ اﻋـﻼن ﺳـﻮي‬
‫ﺟ‪７／‬ې ﻟﻪ ﭘﻴﻠﻮﻟﻮ او ﭘﻪ ﭘﻮرﺗﻮ ﭘﻼﺗﺎ ﮐﻲ د ﻫﻐ‪ ３‬د ﻣﻴﺮﻳﻦ ) ﺑﺤـﺮي ﭘﻮ‪＄‬ﻴـﺎﻧﻮ ( ﻟـﻪ‬
‫ﭘﻠﯽ ﮐﻮﻟﻮ او ﻳﺮﻏﻞ ＇ﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬ﭘﻪ ‪٢٠٠١‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﻪ ‪٢٠٠٣‬ع‪.‬‬
‫ﮐﺎل ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي ﺗﺮ ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻮ ﭘﻮري )‪ (٢٤٢‬واره د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﺮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﻛﻤﺰورو‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻪ او ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ او ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛ‪７‬ي‬
‫دي او د ﻫﻐﻮ ﺧﭙﻠﻮاﻛ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي دي‪ .‬ﭼﻲ د دې ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ﭘـﻪ‬
‫ﺳﻠ‪／‬ﻮﻧﻮ زره ﺧﻠﻚ ووژل ﺳﻮل او ﺑ‪５‬ﺨﻲ ډ‪４‬ﺮ و‪７－‬ي ！ﭙﻴﺎن‪ ،‬ﺑ‪ ３‬ﻛﻮره او ﻣﻌﻠﻮل‬
‫او ﻣﻌﻴﻮب ﺳﻮي دي‪.‬‬
‫دا ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻧﻮرو ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ＇ﻪ ﺷـﻴﻄﻨﺘﻮﻧﻪ ﻛـ‪７‬ي او ﻛـﻮي ﻳـ‪ ３‬او‬
‫د ﺟ‪／‬ــ‪７‬و ＇ﻮﻧــﻪ اوروﻧــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﺑــﻞ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﺧﭙﻠــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﺮ دې ﺟ‪／‬ــ‪７‬و ＇ﻮﻧــﻪ‬
‫ﺳﺮﺳﺎﻣﻮوﻧﻜﻲ ﻟ‪＋／‬ﺘﻮﻧﻪ ﻛ‪７‬ي او ＇ﻮﻧـﻪ وﺳـﻠ‪ ３‬ﻳـ‪ ３‬ﭘﻠـﻮرﻟﻲ او اوس ﻳـ‪ ３‬ﻫـﻢ‬
‫ﭘﻠﻮري او ﻧﻦ ﻣﻬﺎل ＇ﻮﻧﻪ ﺳﺮﺳﺎﻣﻮوﻧﻜﻲ دﻓﺎﻋﻲ او ﭘـﻮ‪＄‬ﻲ ﻟ‪／‬ـ‪＋‬ﺘﻮﻧﻪ ﻛـﻮي او‬
‫د وﺳﻠﻮ ﺟﻮړوﻟﻮ ＇ﻮﻧﻪ ﺳﺘﺮي ﻓﺎﺑﺮﻳﻜ‪ ３‬او زراد ﺧﺎﻧ‪ ３‬ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ وﺳـﻠﻮ ﺟﻮړوﻟـﻮ‬
‫ﺑﻮﺧﺘﻲ دي او ＇ﻮﻧﻪ ډول ډول ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻠﻲ وﺳﻠ‪ ،３‬ﺟﻨ‪／‬ـﻲ اﻟـﻮﺗﻜﻲ‪ ،‬ﺑ‪５‬ـ‪７‬ۍ‪،‬‬
‫ﺗﻮﭘﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻏﻨﺪوى‪ ،‬ډول ډول ا！ﻮﻣﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت او ﻧﻮر ﺟﻮړوي ﭘـﻪ دې ﻫﻜﻠـﻪ‬
‫اوږدو ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻧﻮ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ده‪.‬‬
‫اوس ﻧﻮ ﭼﻲ د ﻳﻮه ﻫﻴﻮاد د ﻇﻠﻤﻮﻧﻮ او ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﻛﻴﺴﻪ دوﻧﻪ اوږده وي او ﻟـﻪ‬
‫دﻏﺴﻲ ﺷﺮﻳﺮو ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ＇ﺨﻪ د ﻧ‪７‬ۍ د ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻣﻈﻠـﻮم اوﺳـ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﺗـﺮ‬
‫ﭘﺰي راﻏﻠﻲ وي ﻧﻮ ﭼﻲ د داﺳﻲ ﻫﻴﻮاد ﭘﺮ ﺿﺪ ﺑﻤﻲ ﭼـﺎودﻧﻲ وﻧـﻪ ﻛـ‪７‬ي آﻳـﺎ‬
‫د ‪－‬ﻠﻮ ‪６５－‬ۍ ور ﺗﻪ وړاﻧﺪي ﻛ‪７‬ي؟‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﻲ د ﻣ‪％‬ﻜﻲ د ﻛﺮې ﻫﺮ ﻟﻮى او ﻛﻮﭼﻨﻰ ﻫﻴﻮاد د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د ﺷﻮﻣﻮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ＇ﺨﻪ ﭘﻪ ﺗﻨ‪ ，‬ﺳﻮى دى‪ .‬د دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺧﻠﻚ اوس ﻋـﺪل‬
‫او اﻧﺼﺎف ﻏﻮاړي‪ ،‬ﺧﻮ ﭼﻲ اﻧﺼﺎف ﻧﻪ وي ﺧﻮد ﺑﻪ دﻏﻪ د ﭼـﺎودﻧﻮ او ﺗـﺮ ﺳـﺮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪130‬‬

‫ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪﻧﻮ ﻻر اﺧﻠﻲ‪ .‬دﻏﻪ ﻻﻣﻞ دى ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دﻧﻨـﻪ ﻛـﻲ ﻟـﻪ ډ‪４‬ـﺮي ﻣـﻮدې‬
‫＇ﺨﻪ د ﺑ‪５‬ﻠﺘﻮن ﻏﻮ＊ﺘﻮﻧﻜﻮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻮ د ﺑﻤﻲ ﭼﺎودﻧﻮ او وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﺑﺮﻳـﺪوﻧﻮ او‬
‫ﭘﻪ دﺑﺎﻧﺪي ﻛﻲ د ﺷـﻠﻮ ﻛـﺎﻟﻮ را ﭘـﻪ دې ﺧـﻮا ﭘـﻪ ﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ ﻛـﻲ‬
‫د ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮۍ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳﻮې ده‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻛﺮاﭼﻲ او اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﻗﻮﻧﺴﻠ‪／‬ﺮﻳﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﺗﺮ ﺑﻤﻲ ﭼـﺎودﻧﻮ‬
‫دﻣﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﺿﺪ داﺳﻲ ﻧﻮري ډ‪４‬ﺮي ﭘ‪＋５‬ﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺒﺖ ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬
‫د ‪١٩٧٩‬ع‪.‬ﻛﺎل د ﻧﻮﻣﺒﺮ ﭘﺮ ＇ﻠﻮرﻣﻪ ﭘﻪ اﻳﺮان ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺳـﻔﺎرت ﻛـﻲ‬
‫)‪ (٢‬ﺗﻨﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﺤﺼﻠﻴﻨﻮ ﻟﺨـﻮا ﻳﺮﻏﻤـﻞ وﻧﻴـﻮل ﺳـﻮل‪ .‬اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د ﺧﭙﻠﻮ اﺗﺒﺎﻋﻮ د ژﻏﻮرﻧﻲ ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ‪－‬ﻮﺗﻲ ﭘﻮري ﻛـ‪７‬ې‪ .‬ﺧـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﭘﺎﭘﻠﻪ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د ﺧﭙﻠﻮ وژﻟﻮ ﺳﻮو ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ ﻟ‪＋‬ﻮﻧﻪ او را ﻧـﺴﻜﻮره ﺳـﻮې ﭼﻮرﻟﻜـﻪ‬
‫ﭘﺮ‪＋４‬ﻮول او و ﺗ‪＋‬ﺘ‪５‬ﺪل‪ .‬د ‪١٩٨٠‬ع‪.‬ﻛﺎل د اﭘﺮﻳﻞ ﭘـﺮ اﺗﻠـﺴﻤﻪ ﭘـﻪ ﺑ‪５‬ـﺮوت ﻛـﻲ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﻤﻨﺪري ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﺎرك ﻛﻲ ﭼﺎودﻧﻪ وﺳﻮه ﭼﻲ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ ﻳ‪３‬‬
‫)‪ (٢١‬ﺗﻨﻪ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎن ووژل ﺳﻮل‪ .‬د ‪١٩٨٨‬ع‪.‬ﻛﺎل د دﺳﻤﺒﺮ ﭘـﺮ ﻳﻮوﻳـﺸﺘﻤﻪ ﭘـﻪ‬
‫ﭘﺎﻧﺎﻣﻪ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﺮ＊ـﻲ ﻳـﻮه اﻟﻮﺗﻜـﻪ راوﻏﻮر‪＄‬ـﻮل ﺳـﻮل ﭼـﻲ‬
‫)‪ (٢٧٠‬ﺗﻨﻪ ﭘﻜـ‪＋‬ﻲ ووژل ﺳـﻮل‪ .‬د‪١٩٩١‬ع‪.‬ﻛـﺎل د ﻓـﺮورۍ ﭘـﺮ ﺷﭙ‪８‬وﻳـﺸﺘﻤﻪ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻲ ﺳﻮدا‪－‬ﺮۍ د ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻪ ﭘﺎرﻛﻴﻨ‪ ，‬ﻛﻲ ﭼﺎودﻧـﻪ وﺳـﻮه ﭼـﻲ‬
‫ﺷﭙ‪ ８‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ووژل ﺳﻮل‪ .‬د ‪١٩٩‬ع‪.‬ﻛﺎل د اﭘﺮﻳﻞ ﭘﺮ ﻧﻮﻟﺴﻤﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫د اوﻛﻼﻫﺎﻣﺎ د اﻳﺎﻟﺖ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ وداﻧ‪ ９‬ﻛﻲ ﺑﻤﻲ ﭼﺎودﻧﻪ وﺳﻮه ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠـﻪ‬
‫ﻳ‪ (١
٨) ３‬ﺗﻨﻪ د ﻣﺮګ ﭘﻪ ﺧﻮب ﺑﻴـﺪه ﺳـﻮل‪ .‬د ‪١٩٩٨‬ع‪.‬ﻛـﺎل د ا‪－‬ـﺴﺖ ﭘـﺮ‬
‫اووﻣﻪ د ﻧﺎﻳﺮوﺑﻲ ﭘﻪ ﺑﻨﺪر او ！ﺎﻧﺰاﻧﻴﺎ ﻛﻲ د ﺑﻤﻲ ﭼﺎودﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ )‪ (٢‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‬
‫ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪ .７‬د ‪٢٠٠٢‬ع‪.‬ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﺮ دووﻟﺴﻤﻪ د ﻳﻤﻦ د ﻋﻮن‬
‫ﭘﻪ ﺑﻨﺪر ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑ‪７５‬ۍ د ﺑﻤﻲ ﭼﺎودﻧﻮ ﺗﺮ ﺑﺮﻳﺪ ﻻﻧﺪي راﻏﻠﻪ ﭼﻲ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬ﻳﻮوﻟﺲ ﺗﻨﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎن ووژل ﺳﻮل‪ .‬ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛـﻲ ﺗـﺮ‬
‫！ﻮﻟﻮ ﺑﺪه او ﺧﻮﻧ‪７‬ۍ ﭘ‪＋５‬ﻪ د ‪٢٠٠١‬ع‪.‬ﻛﺎل د ﺳﭙ＂ﻤﺒﺮ ﭘﺮ ﻳﻮوﻟﺴﻤﻪ وﺳـﻮه ﭼـﻲ‬
‫د ﻧﻴﻮﻳﺎرك د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻲ ﺳﻮدا‪－‬ﺮۍ د ﻣﺮﻛﺰ آﺳﻤﺎن ＇ﻜﻲ وداﻧـ‪ ９‬ﻳـ‪ ３‬د ﻣ‪％‬ﻜـﻲ‬
‫ﻣﭽﻮﻟﻮ ﺗﻪ اړي ﻛ‪７‬ې او د ﺧﺎورو ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮي ﺳﻮې‪ .‬ﭼﻲ ﭘـﻪ زر‪－‬ﻮﻧـﻮ و‪－‬ـ‪７‬ي‬
‫‪131‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ووژل ﺳﻮل او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻃﺎﻏﻮﺗﻴﺎﻧﻮ ﻣﺎﻏﺰه ﻳ‪ ３‬داﺳﻲ ور ﺧﺮاب ﻛـ‪７‬ل‬

‫ﭼﻲ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻻ ﻧﻪ دي ﺳﻢ ﺳﻮي‪.‬‬
‫دﻏﻪ ارﻗﺎم د دې ﭘﻮ＊ﺘﻨﻲ ﺟـﻮاب دى ﭼـﻲ ﭘـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ＇ﻠـﻪ‬
‫د ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮۍ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰو اﺧﺘﻪ ده ؟ د ﻫﻐ‪ ３‬ﺳﻤﻨﺪري ﺑ‪７５‬ۍ وﻟﻲ ﭘﻪ ﺑﻤﻮﻧـﻮ‬
‫اﻟﻮزول ﻛﻴ‪８‬ي؟ د ﻫﻐ‪ ３‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ‪ ９－‬وﻟﻲ ﭘﻪ ﺑﻤﻲ ﭼﺎودﻧﻮ وراﻧﻴ‪８‬ي ؟‬
‫او د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻴﺮغ ﭘﻪ ﺳﻮ‪＄‬ﻮﻟﻮ ﺳﺮه وﻟﻲ د ﻫﻐ‪ ３‬ﭘﻪ‬
‫وړاﻧﺪي ﻛﺮﻛﻪ ＊ﻮول ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬رﺷﺘﻴﺎ ده ﭼﻲ واﻳﻲ‪＇ :‬ﻪ ﭼـﻲ ﻛـﺮې ﻫﻐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ر‪４‬ﺒ‪ .３‬اوس ﻧﻮ ﻛﻪ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ زړوﻧﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﺮ ﺿـﺪ‬
‫د ﮐﺮﻛﻲ ＇ﭙ‪ ３‬را ﺧﻮ！‪５‬ﺪﻟﻲ او ＇ﭙ（ﭙﺎﻧﺪي ﺳﻮي دي ＇ﻪ د ﺗﻌﺠﺐ وړ ﺧﺒـﺮه‬
‫ﻧﻪ ＊ﻜﺎري‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻻﺳﻮﻧﻮ ＇ﻪ ﻛﺮﻟﻲ دي ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ر‪４‬ﺒﻲ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﻧﺎﺳﻤﻮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ د ﻧ‪７‬ۍ ！ﻮل ﺧﻠﻚ د ﻫﻐ‪ ３‬ﭘﺮ ﺿﺪ را ﭘﺎروﻟﻲ دي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼـﻲ‬
‫ﭘﺮ ﻛﻮﻣﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺧﭙﻞ ﻏﻴﺾ او ﻏﻀﺐ ﭘﻠﻰ ﻛـ‪７‬ى او ورﺳـﺮه ﻳـ‪ ３‬ﻫﻐـﻮى‬
‫ﻟﻮ！ﻠﻲ او ﺗﺮ！ﻠﻲ او ﻛ‪７‬وﻟﻲ ﻫﻢ دي او ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺣﻴﺜﻴـﺖ او‬
‫ﻧﻮر ﻫﺮ ＇ﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨﻲ اﺧﻴﺴﺘﻲ او ﭘﻪ زﻳﺎﺗﺮو ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﺧﭙﻞ ﺑ‪ ３‬ﺣﻴﺜﻴﺘـﻪ‬
‫او ﺑ‪ ３‬ﻛﻔﺎﻳﺘﻪ ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎن‪ ،‬د ﺷﺮ او ﻓﺴﺎد ﺗﻮﻛﻲ او داړه ﻣﺎران ﭘﺮ واﻛﻤﻦ ﻛـ‪７‬ي‬
‫دي‪ ،‬ﻧﻮ ﺧﻮد ﺑﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗـﻮ د ﺗﺮﻻﺳـﻪ ﻛﻮﻟـﻮ ﻟﭙـﺎره دﻏـﺴﻲ ﺗﻜﻠﻮﻧـﻮ او‬
‫اﻗﺪاﻣﻮﻧﻮ ﺗﻪ اړﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬
‫دﻟﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ وﭘﻮﻫﻴ‪８‬و او د دﻏﻮ ﺗﺎو ﺗﺮﻳﺨﻮاﻟـﻮ رﺷـﺘﻴﺎﻧﻲ ﻻﻣﻠﻮﻧـﻪ او ﻣﺤﺮﻛـﺎت‬
‫درك ﻛ‪７‬و او ﺑﻴﺎ د ﻫﻐﻮ د ﭘﺎﻳﺘﻪ رﺳ‪５‬ﺪو ﻟﭙﺎره ﺳﻢ او وړ ‪－‬ﺎﻣﻮﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺳﻲ‪＄ .‬ﻜﻪ‬
‫د ﻇﻠﻢ او اﻣﻨﻴﺖ د ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﺮه ﻳﻮ‪＄‬ﺎﻳﻮاﻟﻰ اوﺑﻘـﺎ ﺷـﻮﻧ‪ ３‬ﻧـﻪ ده‪ .‬ﻛـﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫دﻏﺴﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬رواﻧﻲ وي ﻧﻮ دﻏﺴﻲ ﭼﺎودﻧﻲ ﺑﻪ ﻫـﻢ ﻫﺮوﻣـﺮو اوﻻزﻣـﻲ وي‪.‬‬
‫‪＄‬ﻜﻪ د ﺗﺎرﻳﺦ درس ﻫﻤﺪﻏﺴﻲ دى‪ .‬ﻇﻠـﻢ او ﻧـﺎ اﻧـﺼﺎﻓﻲ ﭼـﻲ زﻳﺎﺗـﻪ ﺳـﻲ ﻧـﻮ‬
‫ﻫﺮوﻣﺮو ﻏﺒﺮ‪－‬ﻮن راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻮي‪＇ .‬ﻮك ﭘﻪ ﻇﻠﻢ او ﺗﻌﺪىٰ ‪＄‬ﺎﻧﺘﻪ درﻧﺎوى ﻧﻪ ﺳﻲ‬
‫‪＂－‬ﻼى‪ .‬ﻟﻪ دﻏﻮ ﭼﺎودﻧﻮ ＇ﺨﻪ د ژﻏﻮرﻧﻲ ﻟﭙﺎره اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻮه ﻻر ﭘﺎﺗـﻪ ده او‬
‫ﻫﻐﻪ داده ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻲ د ﻛﻮﻣﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ او ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺣﻘﻮق ﻏﺼﺐ ﻛـ‪７‬ي‬
‫او ﺗﺮ ﭘ‪＋‬ﻮ ﻻﻧﺪي ﻛ‪７‬ي دي‪ ،‬د ﻫﻐﻮ ﺳـﺮه ﺑﺎﻳـﺪ د ﻋـﺪاﻟﺖ او اﻧـﺼﺎف ﻻر ﺧﭙﻠـﻪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪132‬‬

‫ﻛ‪７‬ي‪.‬ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﺮ ＇ﻮ ﭼﻲ د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺑ‪ ３‬ﻋﺪاﻟﺘ‪ ９‬ﻛﻴ‪８‬ي ﺗﺮ ﻫﻐﻮ ﺑﻪ ﻏﺒﺮ‪－‬ﻮﻧﻮﻧـﻪ‬

‫ﻫﻢ روان وي‪.‬‬
‫دا ﻫﻴ（ﻜﻠﻪ ﻛ‪５‬ﺪاى ﻧـﻪ ﺳـﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻢ ﺑـﻪ ﻇﻠـﻢ وي ﻫـﻢ اﻣـﻦ‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ د ﺳﺘﺮ ﺧﻄﺮ ﺳﺮه‬
‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړې ده‬
‫زﻣﻮږ ﻧ‪７‬ۍ ورځ ﭘﻪ ورځ ﻣﺦ ﭘﺮ ﺗﻮد‪４‬ـﺪو رواﻧـﻪ ده‪ .‬د ﻫـﺮ ﻛـﺎل ﭘـﻪ دوﺑـﻲ‬
‫د ﺗﻮدو＊ﻲ ﻛﭽﻪ د ﺗ‪５‬ﺮ ﻛﺎل ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ زﻳـﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ .‬دا وﻟـﻲ داﺳـﻲ ﻛﻴـ‪８‬ي؟ د دې‬
‫ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ ＇ﻪ دي؟ د ﺗﻮدو＊ﻲ زﻳﺎﺗﻮاﻟﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ＇ﻠﻪ اﻧﺪ‪４‬ـ‪＋‬ﻤﻦ ﻛـ‪７‬ي دي؟ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺒﺮه ﻳﻮازي ﻫﻤﺪوﻣﺮه وي‪ ،‬دا ﺧﻮ دوﻧﻪ د اﻧﺪ‪＋４‬ﻨ‪ ３‬وړ ﺧﺒﺮه ﻧـﻪ ده‪ .‬ﺧـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ ﺧﺒﺮه ﺑﻠﻪ ده‪.‬‬
‫واﻳﻲ ﭼﻲ ﻟﻪ اوس ＇ﺨﻪ ﭘﻪ ﻟﺲ ‪－‬ﻮﻧﻮ زره ﻛﺎﻟﻪ دﻣﺨﻪ زﻣـﻮږ د ﻧـ‪７‬ۍ ډ‪４‬ـﺮه‬
‫ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ واورو ﭘﻮ＊ﻠ‪ ３‬وه‪ .‬دﻏﻪ ﻣﻬﺎل ﺗﻪ د ”واورو ﭘ‪５‬ﺮ“ )‪ (Ice age‬ﻫﻢ واﻳﻲ‪.‬‬
‫دﻏﻪ ﻣﻬﺎل د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘﺎ ！ﻮﻟﻲ ﺳﻴﻤﻲ ﭘﻪ ﺑـﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﺗـﺮ وارو ﻻﻧـﺪي وې‪.‬‬
‫ﻛﺎﺑﻮ ﻳﻮوﻟﺲ زره ﻛﺎﻟﻪ وړاﻧﺪي د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘﺎ واوري وﻳﻠﻲ ﺳﻮې او ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠـﻪ‬
‫ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د ﺳﻤﻨﺪر ﺳﻄﺢ ＇ﻮ ﭘ＂ﻪ ﻟﻮړه ﺳﻮه‪ .‬د ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﺳﻬﻴﻠﻲ او ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺒﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﺮ وﻛﺎل ﭘﻪ واورو ﭘﻮ＊ﻠﻲ وي‪ .‬ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻗﻄﺐ ﻛـﻲ د واوري د ﻗﻄـﺮ زﻳـﺎت‬
‫واﻟﻰ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺑ‪５‬ﺨﻲ زﻳﺎت دى‪ .‬د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ي )‪ (٩٠‬ﺳﻠﻨﻪ واوره‬
‫ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻗﻄﺐ ﻛﻲ ده‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ دﻏﻮ دواړو ﻗﻄﺒﻮﻧﻮ ﻛـﻲ ﻛﻨ‪／‬ـﻞ ﺳـﻮې واوره‬
‫د ﻣ‪％‬ﻜﻲ د ﻛﺮې د ﺗﻮدو＊ﻲ د ﻛﭽﻲ د ﻟﻮړ واﻟﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ اوس ﺗﺮ ز＊ـﺘﻮ زﻳـﺎﺗﻮ‬
‫ﻛﻠﻮﻧــﻮ وروﺳــﺘﻪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ﭼ＂ﻜـﻮاﻟﻲ ﺳــﺮه وﻳﻠــﻲ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ .‬د اﻣﺮﻳﮑــﺎ د ﻫــﺎورډ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن )‪ (Howard University‬د اﺳﺘﺎد ډاﻛ＂ﺮ ﺟ‪５‬ﻤﺰ ﻣﻴﻜﺎرﺗﻬﻲ ﭘﻪ وﻳﻨـﺎ ‪:‬‬
‫” اوس د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ ﻛﻨ‪／‬ﻞ ﺳﻮې واوره ﺗـﺮ ﭘﻨ‪％‬ـﻮ ﻛـﺮوړو ﻛـﺎﻟﻮ وروﺳـﺘﻪ‬
‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟﭙﺎره د وﻳﻠﻲ ﻛ‪５‬ﺪو ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﻲ ﻟﻴﺪل ﻛﻴ‪８‬ي“‪.‬‬
‫د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎن‪ ،‬ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘﺎ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ دې‬
‫ﻫﻜﻠﻪ ارﻳﺎن ﭘﺎﺗﻪ دي‪ .‬دوى واﻳﻲ ﭼﻲ ﻛﻪ د ﺷـﻤﺎﻟﻲ او ﺳـﻬﻴﻠﻲ ﻗﻄﺒﻮﻧـﻮ واوره‬
‫وﻳﻠﻲ ﺳﻲ ﻧﻮ د ﻧ‪７‬ۍ د ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ )‪ (١٨٠‬ﭘ＂ﻪ ﻟﻮړه ﺳﻲ او ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ‬
‫‪133‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ را ﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻲ‪ .‬ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ او ﺳﻴﻨﺪوﻧﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ اوﺑﻪ دوﻧﻪ ډ‪４‬ﺮي‬
‫ﺳﻲ ﭼﻲ ﭘﺮ وﭼﻮ ﺑﻪ و ﺑﻬﻴ‪８‬ي‪ .‬دوى وړاﻧﺪ وﻳﻨﻪ ﻛ‪７‬ې وه ﭼﻲ د ‪٢٠٠٠‬ع‪.‬ﻛﺎل‬
‫ﺗﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻪ د ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﺳﻄﺢ د ﻛﺎﻟﻪ ﻳﻮه ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﻧﺘ‪ ９‬ﻟﻮړه ﺳﻲ او د دې ﺧﺒﺮي‬
‫ﺷﻮاﻫﺪ ﻫﻢ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﺳﻮي دي ﭼﻲ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜـﻮ ﻛﻠﻮﻧـﻮ ﻛـﻲ ﺑـﻪ د ﺳـﻤﻨﺪروﻧﻮ‬
‫د ﺳﻄﺤﻲ ﻟﻮړواﻟﻰ ﻧﻮر ﻫﻢ زﻳﺎت ﺳﻲ‪.‬‬
‫د دې ﺧﺒﺮو ﻳﻮ ﺛﺒﻮت دادى ﭼﻲ ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮو ﺷﻠﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ د ﺷـﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄـﺐ‬
‫)‪ (٠‬ﺳﻠﻨﻪ واوره ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ﻪ وﻳﻠﻲ ﺳﻮې ده‪ .‬د ارﻳﺎﻧﺘﻴﺎ وړ ﺧﺒﺮه داده ﭼـﻲ‬
‫د ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻗﻄﺐ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ واوره ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه ﭼ＂ﻜـ‪ ９‬ﺳـﺮه وﻳﻠﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫د ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻗﻄﺐ د واوري ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑ‪５‬ﺨـﻲ ډ‪４‬ـﺮ زﻳـﺎت دى او د ﻫﻐـﻮ د وﻳﻠـﻲ‬
‫ﻛ‪５‬ﺪو اﻣﻜﺎﻧﺎت ډ‪４‬ﺮ ﻛﻢ دي‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﺳﺎﻳﻨﺴﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻮ ＇ﺨﻪ ﺟﻮﺗﻪ ﺳﻮې ده او‬
‫ﭘﻪ دې اړه د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ＇‪７５‬ﻧﻲ ادارې ‪National Aeronautics and Spas‬‬
‫‪ (NASA) Administration‬ﻫﻢ رﭘﻮټ ﺧﭙﻮر ﻛ‪７‬ى دى ﭼﻲ د ﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﻲ‬
‫ﭘ‪７５‬ۍ ﺗﺮ ﭘﺎﻳﺘﻪ رﺳ‪５‬ﺪو ﭘﻮري ﺑﻪ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ ！ﻮﻟﻪ واوره ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ﻪ وﻳﻠـﻲ‬
‫ﺳﻲ او ﻛﻮم ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﻲ ﺑﻪ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ز＊ﺖ زﻳﺎت زﻳﺎﻧﻤﻦ ﺳﻲ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎﻧـﺎډا‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺎﻧﻴـﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﻧـﺴﻪ‪ ،‬اﻟﻤـﺎن‪ ،‬ډﻧﻤـﺎرك‪ ،‬ﻫﺎﻟﻴﻨـ‪ ،６‬اﻳ＂ﺎﻟﻴـﺎ او‬
‫د ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰي اروﭘﺎ ﻧﻮر ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ وي‪ .‬د )‪ (NASA‬د رﭘﻮټ ﺳﺮه ﺳـﻢ ﭘـﻪ‬
‫ﺗ‪５‬ﺮو دووﻟﺴﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ ﻧﻬﻪ ﺳﻠﻨﻪ واوره ﭘﻪ ﺑـﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ـﻪ وﻳﻠـﻲ‬
‫ﺳﻮې ده‪ .‬د ‪ ١٩٧٨‬او ‪٢٠٠٠‬ع‪.‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻛﻲ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ د دووﻟﺴﻮ‬
‫ﻟﻜﻮ ﻛ‪５‬ﻠﻮﻣﺘﺮو اُرﺷﻮ واوره وﻳﻠﻲ ﺳﻮې ده‪ .‬دﻏﻪ اُرﺷﻮ د ！ﻮﻟﻲ ﺑﺮﺗﺎﻧﻴ‪ ３‬ﭘـﻪ ﭘﺮﺗﻠـﻪ‬
‫ﭘﻨ‪％‬ﻪ واره زﻳﺎﺗﻪ ده‪ .‬ﭘﻪ دې رﭘﻮټ ﻛﻲ دا ﻫﻢ راﻏﻠﻲ دي ﭼﻲ ‪＄‬ﻴﻨـﻲ ﻻﻣﻠﻮﻧـﻪ‬
‫) ﭼﻲ ﻳﺎدوﻧﻪ ﺑﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ وروﺳﺘﻪ وﺳـﻲ ( داﺳـﻲ دي ﭼـﻲ د ﻣ‪％‬ﻜـﻲ د ﻛـﺮې‬
‫د ﺗﻮدو＊ﻲ ﭘﻪ درﺟﻪ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻧﻮر زﻳﺎﺗﻮب ﻫﻢ راوﻟﻲ او ﭘﻪ دې ﺳﺒﺐ ﺑـﻪ د واورو‬
‫وﻳﻠ‪５‬ﺪه ﻫﻢ زﻳﺎت ﺳﻲ‪.‬‬
‫د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﭘﻪ اﻧﺪ ＊ﺎﻳﻲ ﭼـﻲ د ‪٢١٠٠‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﺗـﺮ ﭘﺎﻳﺘـﻪ‬
‫رﺳ‪５‬ﺪو ډ‪４‬ﺮ دﻣﺨﻪ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ ！ﻮﻟﻲ واوري وﻳﻠﻲ ﺳﻲ‪＄ .‬ﻜﻪ ﭘـﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜـﻮ‬
‫ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ د ﻧ‪７‬ۍ د ﺗﻮدو＊ﻲ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬درﺟﻪ ﻟ‪ ８‬ﺗـﺮ ﻟـ‪８‬ه ﻟـﺲ ډ‪－‬ـﺮۍ ﻓـﺎرن‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪134‬‬

‫ﻫﺎﻳ＀ زﻳﺎﺗﻪ ﺳﻲ او ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﺑﻪ د ﻧ‪７‬ۍ د ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ د ﺳﻄﺤﻲ ﻟﻮړ واﻟﻰ ﻟـ‪８‬‬

‫ﺗﺮ ﻟ‪８‬ه درې ﭘ＂ﻪ زﻳﺎت ﺳﻲ‪.‬‬
‫د ﻧ‪７‬ۍ د ﺗﻮدو＊ﻲ د درﺟ‪ ３‬د زﻳﺎﺗﻮب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ＇ﺨﻪ د اوﺑﻮ‬
‫زﻳﺎت ﺑﺨﺎروﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺳﻲ او اور‪％４‬ﻲ ﺑﻪ ﻫـﻢ ﺗـﺮ ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﻛﭽـﻲ زﻳـﺎﺗﻲ ﺳـﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ وراﻧﻮوﻧﮑﻲ او زﻫﺮﺟﻦ اور＊ﺘﻮﻧﻪ او ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧـﻪ دوﻧـﻪ‬
‫زﻳﺎت ﺳﻲ ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛﻲ د ﻫﻐـﻮ ﺗـﺮ ﻛﭽـﻲ او ‪－‬ﻨﺠـﺎﻳﺶ‬
‫زﻳﺎﺗﻲ اوﺑﻪ ﭘﻪ ﺑﻬ‪５‬ﺪوﺳﻲ‪ ،‬ﻃﻐﻴﺎﻧﻲ ﺑ‪２‬ـﻲ ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﻛ‪７‬ي او ﭘﺮ وﭼﻮ ﺑﻪ ور ﺧﭙـﺮې‬
‫ﺳﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﮐ‪ ３‬ﮐ‪＋‬ﺖ او ﮐﺮوﻧﺪې ﮐﻤﻲ ﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻮﻧﻪ ﺑﻪ زﻳﺎت‬
‫ﺳﻲ او د ﻓﻘﺮ او ﻧﺎروﻏﻴﻮ د زﻳﺎﺗﻮب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺘﻮﻧﻪ ﭘـﻪ ﺳـﻠ‪／‬ﻮﻧﻮ ﻣﻠﻴـﺎرډه‬
‫ډاﻟﺮه د روﻏﺘﻴﺎ او درﻣﻠﻨ‪ ３‬ﭘﺮ ﭼﺎرو وﻟ‪／‬ﻮي‪.‬‬
‫ﭘﻪ زﻳﺎﻧﻤﻨﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬زﻟﺰﻟ‪ ３‬او د اور＊ﺘﻮﻧﻮ ﺳـﻤﻨﺪري ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧـﻪ‬
‫ﭼﻲ ‪ ) Cyclones Hurricanes‬د ﺑﺎدوﻧﻮ او اور＊ﺘﻮﻧﻮ او د ﻗﻬـﺮ اوﻏﻮﺳـ‪３‬‬
‫ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧﻪ (ورﺗﻪ وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬زﻳﺎت ﺳﻲ‪ .‬ﭘـﻪ راﺗﻠـﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻛـﻲ د دې ﺧﺒـﺮي ډ‪４‬ـﺮ‬
‫اﻣﻜﺎن ﺳﺘﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰه ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﻏ＀ ﻏ＀ ＊ﺎروﻧﻪ د ډ‪４‬ـﺮي ﺳـﺘﺮي‬
‫وراﻧ‪＊ ９‬ﻜﺎر ﺳﻲ ﻛﻮم ﭼﻲ د ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﭘﺮ ﻏﺎړو ودان دي او د ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰي ﻧ‪７‬ې‬
‫د اﻗﺘﺼﺎد او ‪＂－‬ـﻲ و！ـﻲ د ﻣﻼ د ﺷﻤﺰۍ د ﻫ‪６‬وﻛﻮ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻟﺮي‪.‬‬
‫د دﻏﻮ ﺧﻄﺮوﻧﻮ د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ د ‪٢٠٠٢‬ع‪.‬ﻛﺎل د ا‪－‬ﺴﺖ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷـﺖ‬
‫ﻛﻲ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎن راﻏﻮﻧـ‪ ６‬ﺳـﻮل‪ .‬ﻫﻐـﻮ د ﺗﻮدو＊ـﻲ د درﺟـ‪３‬‬
‫د ﻟﻮړواﻟﻲ او د ﻫﻐ‪ ３‬ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ د راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ ﻛ‪５‬ـﺪوﻧﻜﻮ اﻏ‪５‬ـﺰو او زﻳـﺎﻧﻮﻧﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﻫﻜﻠﻪ ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه ＇‪７５‬ﻧﻪ وﻛ‪７‬ه ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﻲ ﭼﻲ د ﻛﺎﻧﺎډا د ！ﻮرﻧ＂ﻮ ﭘﻪ‬
‫＊ﺎر ﻛﻲ ﺟﻮړ ﺳﻮى وو‪ ،‬د ﻟﻨﺪن ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮه ډاﻛ＂ﺮ ر ﭼﺮډ ﺑﻴ＀ د ﻧ‪７‬ۍ ﺳﺎﻳﻨﺲ‬
‫ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼـﻲ دوى دي د ﻣ‪％‬ﻜـﻲ ﭘـﻪ ﻛـﺮه ﻛـﻲ ﻣﻮﺳـﻤﻲ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﻪ ‪２－‬ﻲ‪＄ .‬ﻜﻪ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻛﻲ ﺑﻪ د دﻏﻮ ﺑـﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ اروﭘـﺎ او‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﺘﺮو ﺳﺘﺮو ﻣﻮﺳﻤﻲ ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳـﻲ ﻛـﻮم ﭼـﻲ ﻣـﻮږ ﭘـﻪ‬
‫درﺳﺘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﻧﻪ ﻳﻮ ورﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﻲ ووﻳﻞ ﺳﻮل ﭼﻲ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ ﻣﻮﺳـﻤﻲ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧـﻪ‬
‫‪135‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻴﻞ ﺳﻮي دي‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻟﻴﺪل ﻛﻴ‪８‬ي ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮو ＇ﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ او اروﭘـﺎ‬
‫د ډ‪４‬ﺮو ﺑﺪو ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧﻮ او اور＊ﺘﻮﻧﻮ ＊ﻜﺎر ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬دﻏﻪ راز د ﭼﻚ ﭘﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‬
‫ﻛﻲ راﻏﻠﻲ ﺗﻮﭘﺎن ډ‪４‬ﺮه ﺳﺘﺮه ﺗﺒﺎﻫﻲ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪７‬ه‪ ،‬ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳـ‪ ３‬ﻧـﮋدې دوه‬
‫ﻟﻜﻪ و‪７－‬ي ﺑ‪ ３‬ﻛﻮره ﺳﻮل‪ .‬ﺗ‪５‬ﺮﻛﺎل ﭘﻪ ﻫﺎﻟﻴﻨ‪ ６‬ﻛﻲ دوﻧﻪ وراﻧﻮوﻧﻜﻰ ﺳ‪５‬ﻞ راﻏﻰ‬
‫ﭼﻲ د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ زر ﻛﻠﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﻟﻮى ﺳ‪５‬ﻼب وﺑﻠﻞ ﺳﻮ‪.‬‬
‫د اروﭘﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﻲ ‪請‬ـﺮف ﭘـﻪ ＇ﻠـﻮرو ور‪＄‬ـﻮ ﻛـﻲ دوﻧـﻪ‬
‫اور＊ﺖ وﺳﻮ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﻲ ﭘﻪ ！ﻮل ﻛﺎل ﻛﻲ ﻧـﻪ وو ﺳـﻮى‪ .‬ﺑﻴـﺎ ﻟﻜـﻪ‬
‫ﭼﻲ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﺧﻠﻚ ﺧﺒﺮ ﺳﻮل د ‪٢٠٠‬ع‪.‬ﻛﺎل د ډﺳﻤﺒﺮ ﭘﺮ
‪٢‬ﻣﻪ ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻞ‬
‫ﺧﺘﻴﺰه آﺳﻴﺎ ﻛﻲ داﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ او ﺳﻤﻨﺪري ﺗﻮﭘﺎن راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮ ﭼﻲ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘـﻪ‬
‫ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﺳﺎرۍ ﻧﻪ وو ﻟﻴﺪل ﺳﻮى‪ .‬د دﻏﻪ ﺗﻮﭘﺎن ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﻲ ＇ﻮ ﻛﻮﭼﻨ‪＇ ９‬ﭙـ‪３‬‬
‫راﻏﻠ‪ ３‬او ورﭘﺴ‪ ３‬ﻳﻮه داﺳﻲ ＇ﭙﻪ راﻏﻠﻪ ﭼﻲ ﺟ‪／‬ﻮاﻟﻰ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛـﻲ‬
‫ﺗﺮ ﻟﺴﻮﻣﺘﺮو او ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻛﻲ ﺗﺮ د‪４‬ﺮﺷﻮ ﻣﺘﺮو رﺳ‪５‬ﺪى او د وداﻧﻴﻮ ＇ﻠـﻮرم ﭘﻮړوﻧـﻪ‬
‫ﻳ‪ ３‬و‪＄‬ﭙﻞ ﭼﻲ د راﻧ‪４７‬ﺪو ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ﺎن ﺳﺮه ﻳﻮوړل‪.‬‬
‫واﻳﻲ ﭼﻲ دﻏﻪ ﺗﻮﭘﺎن د اﻧﺪوﻧﻴﺰﻳﺎ د اﭼﻲ ＊ﺎر ډ‪４‬ﺮ و‪＄‬ﭙ‪ ９‬او ﻫﺮ ＇ﻪ ﻳـ‪ ３‬ور‬
‫وران ﻛ‪７‬ل‪ ،‬ﺧﻮ د دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى ﻣﺴﺠﺪوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫـﻴ＆ ﻧـﻪ ﻛـ‪７‬ه وران‪ ،‬ﻳـﻮازي ﭘـﻪ‬
‫‪＄‬ﻴﻨﻮ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻛﻲ ＇ﻪ درزوﻧﻪ ﭘﻴﺪا ﺳﻮه او د ﻳﻮه ﻣﺴﺠﺪ ﻟﻪ ﺳـﺘﻮﻧﻮﻧﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫‪請‬ﺮف ＇ﻠﻮر ﺳﺘﻮﻧﻮﻧﻪ وران ﺳﻮل‪ .‬دﻏﻪ راز ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎن ﻫﻢ ﻟﻪ ﺗﻮﭘﺎﻧـﻪ وژﻏـﻮرل‬
‫ﺳﻮل ﭼﻲ ﭘﻪ دﻏﻮ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﭘﻨﺎه اﺧﻴﺴﺘ‪ ３‬وه‪.‬‬
‫دﻏﻲ زﻟﺰﻟ‪ ３‬ﻳﻮوﻟﺴﻮ آﺳﻴﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﺳـﺨﺖ ‪＄‬ـﺎﻧﻲ او ﻣـﺎﻟﻲ زﻳﺎﻧﻮﻧـﻪ‬
‫واړول‪＇ .‬ﻪ دﭘﺎﺳﻪ دوه ﺳﻮه زره ﺗﻨﻪ اﻧﺴﺎﻧﺎن ﻳ‪ ３‬ووژل او ﭘـﻪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮﻧـﻮ و‪－‬ـ‪７‬ي‬
‫ﻳ‪ ３‬ﺑ‪ ３‬ﻛﻮره ﻛ‪７‬ل‪ .‬د دې زﻟﺰﻟ‪ ３‬ﺷـﺪت د ر‪４‬ﺨﺘـﺮ ﭘـﻪ ﻛﭽـﻪ ‪ ٨،٩‬درﺟـ‪ ３‬وو‪.‬‬
‫) ﭘﺨﻮاﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨﻲ دﻏﺴﻲ ﺳﻤﻨﺪري زﻟﺰﻟ‪ ３‬ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ ﺑﻠﻠﻲ دي‪ .‬دﻏﻪ زﻟﺰﻟﻪ ﻫـﻢ ﭘـﻪ‬
‫ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﺳﻮﻧﺎﻣﻲ ] ‪ [Tsunami‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎدﻳ‪８‬ي‪ .‬دا ﻳـﻮه ﺟﺎﭘـﺎﻧ‪ ９‬ﻛﻠﻤـﻪ ده‬
‫ﭼﻲ ﻟﻪ ‪ ] tsu‬د ﺳﻤﻨﺪر د ﻏﺎړو[ او ‪ ] nami‬ﻳﺎﻏﻲ ＇ﭙﻮ[ ＇ﺨـﻪ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺳـﻮې‬
‫ده‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬د ﺳﻤﻨﺪر ﻳﻮه ﺳﺘﺮه ﻳﺎﻏﻲ ＇ﭙﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪر ﻛﻲ ﺗﺮ ﻣ‪％‬ﻜﻪ ﻻﻧﺪي‬
‫ﺧﻮ‪＋＄‬ﺖ ﻳﺎ اور ﺷﻴﻨﺪﻧﻲ ＇ﺨﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻲ (‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪136‬‬

‫دﻏﻪ راز د ‪٢٠٠٥‬ع‪.‬ﮐﺎل د ا‪－‬ﺴﺖ ﭘﺮ ‪٢٩‬ﻣﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻲ د ﮐﺎ！ﺮﻳﻨﺎ ﭘﻪ ﻧﺎﻣـﻪ‬

‫اﺳﺘﻮاﻳﻲ ﺗﻮﭘﺎن د اﻣﺮﻳﮑﺎ د ﻣﻴﺴﻲ ﺳﻴﭙﻲ‪ ،‬آﻻﺑﺎﻣﺎ او ﻟﻮﻳﻴﺰﻳﺎﻧﺎ ﭘﻪ اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻮ ﮐﻲ ﺳـﺘﺮ‬
‫‪＄‬ﺎﻧﻲ او ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺎواﻧﻮﻧﻪ واړول‪ .‬ﭘﻪ ﻧﻴﻮ اور ﻟﻴﻨـﺰ )‪＊ (New Orleans‬ـﺎر ﻛـﻲ‬
‫د اﺳﺘﻮ‪－‬ﻨﻲ ﮐﻮروﻧﻪ ﺗﺮ اوﺑﻮ ﻻﻧﺪي ﺳﻮل او ！ﻮل ＊ﺎر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اﺳﺘﻮ‪－‬ﻨﻲ واﻳـﺴﺖ‪.‬‬
‫د )‪ (Super Dome‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ د ﻧـﺎﻣﺘﻮ ﻟﻮﺑﻐـﺎﻟﻲ ﭼـﺖ ﻳـ‪ ３‬ﭼـﻲ د ＊ـﺎر ډ‪４‬ـﺮو‬
‫اوﺳ‪５‬ﺪوﻧﮑﻮ ﭘﻨﺎ ﭘﮑ‪＋‬ﻲ اﺧﻴﺴﺘ‪ ３‬وه ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻪ ‪＄‬ﺎﻳﻪ وﮐﻴ）‪ ،‬د ﺑﺮ‪＋４‬ﻨﺎ ﺟﺮﻳـﺎن ﻳـ‪３‬‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐ‪ ،７‬ﺳﺘﺮي ﻣﻐﺎزې ﻳ‪ ３‬وراﻧﻲ ﮐ‪７‬ې‪ ،‬وﻧﻲ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﺑ‪５‬ﺨﻪ وﮐ‪＋‬ﻠ‪ ３‬او د ﻣﮑﺰﻳﮏ‬
‫ﭘﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﮐﻲ ﭼﻲ د ور‪＄‬ﻲ ‪ ٦٥٠‬زره ﺑ‪５‬ﺮﻟﻪ ﺗ‪５‬ﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪４‬ـﺪل‪ ،‬دﻏـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـ‪３‬‬
‫ودراوه او د دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د اوو ﭼﺎڼ ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﮐﺎر ﭘﻪ ！ﭙﻪ ودر‪４‬ـﺪ‪ .‬ﭼـﻲ ﭘـﻪ‬
‫دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬د ﮐﺎرﭘﻮﻫﺎﻧﻮ د ا！ﮑﻞ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﺗﺮ ﺳﻠﻮ ﻣﻠﻴﺎرډو زﻳﺎﺗﻪ ﺧﺴﺎره واړول‬
‫ﺑﻴﺎ ﺟﻮرج ﺑﺶ اﺟﺎزه ورﮐ‪７‬ه ﭼﻲ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د ﺑﻴﻲ د زﻳﺎﺗﻮ ﻟﻮړ‪４‬ﺪو دﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره‬
‫دي د اﻣﺮﻳﮑﺎ د ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﮑﻮ ز‪４‬ﺮﻣﻮ ＇ﺨﻪ ‪＂－‬ﻪ واﺧﻴﺴﺘﻞ ﺳﻲ او ﻟﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ اروﭘﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﻫﻢ ﺗ‪５‬ﻞ ورواﺳﺘﻮل ﺳﻮل‪.‬‬
‫ﮐﺎﺗﺮﻳﻨﺎ د ‪ ٢٠٠٤‬ع‪.‬ﮐﺎل ﻟﻪ ا‪－‬ﺴﺖ ＇ﺨﻪ د اﻣﺮﻳﮑﺎ د ﻓﻠﻮرﻳ‪６‬ا ﭘﻪ اﻳﺎﻟـﺖ ﮐـﻲ‬
‫ﺷﭙ‪８‬م ﺗﻮﭘﺎن وو‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ دادى اوس ﻣﻮږ وﻳﻨﻮ ﭼﻲ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد او د ﻧـ‪７‬ۍ ﭘـﻪ ﻧـﻮرو‬
‫‪－‬ﻮ！ﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﻞ ﭘﺴ‪ ３‬ډ‪４‬ـﺮ ډول ډول ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧـﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي او ډول‬
‫ډول ‪＄‬ﺎﻧﻲ او ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ ﺗﺎواﻧﻮﻧﻪ اړوي‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ا！ﻜﻞ ﻛ‪７‬ى دى ﭼﻲ ﻛﻪ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ﺳـﻤﻨﺪروﻧﻮ د اوﺑـﻮ‬
‫ﺳﻄﺢ ‪請‬ﺮف ﻳﻮ ﻣﺘﺮ ﻟﻮړه ﺳﻲ ﻧﻮ ﺑﻪ ﻫﺎﻟﻴﻨ‪ ６‬ﺷﭙ‪ ８‬ﺳﻠﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ﻳﻮه ﺳﻠﻨﻪ او ﻧﻴﻮﻳﺎرك‬
‫او ﻟﻨﺪن ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﺗﺮ اوﺑﻮ ﻻﻧﺪي ﺳﻲ‪ .‬ﻟﻪ دﻏﻮ ﻣﻮﺳـﻤﻲ ﺑـﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫د اﺳﺘﻮا د ﻛﺮ＊ﻲ او ﻫﻐ‪ ３‬ﺗﻪ د ﻧﮋدې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د زﻳﺎﻧﻤﻦ ﻛ‪５‬ﺪو اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧـﺴﺒﺘﺎً‬
‫ﻟ‪ ８‬دي‪ .‬د ﮐﺎﻧﺎډاﭘﻪ ﻳﺎد ﺳﻮي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﻲ ووﻳﻞ ﺳﻮل ﭼـﻲ د دﻏـﻮ ﻣﻮﺳـﻤﻲ‬
‫ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﺑﻪ د و‪７－‬و ﺳﺘﺮ ﺷﻤ‪５‬ﺮ د ﺧﻮﻧﺪي ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟ＂ﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ‪＄‬ﺎﻳﻪ ﺑﻞ‬
‫‪＄‬ﺎى ﺗﻪ ﻛ‪６‬ي ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ اړﺳﻲ‪.‬‬
‫د ﭘﻮرﺗﻪ وﻳﻠﻮ ﺳﻮو ﺧﻄﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙـﺎره‬
‫‪137‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ‪٢٠٠٢‬ع‪.‬ﻛﺎل د دﺳﻤﺒﺮ ﭘﺮ ﺷﻠﻤﻪ د )‪ (ICE Sat‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻮه ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ‬

‫ﺳﭙﻮږﻣﻜ‪ ９‬ﻓﻀﺎ ﺗﻪ وﺗﻮﻏﻮل‪ .‬دﻏﻪ ﺳﭙﻮږﻣﻜ‪ ９‬ﭘﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺐ ﻛﻲ ﭘﻪ ﻫﺮه ﺷ‪５‬ﺒﻪ‬
‫ﻛﻲ د ﭘ‪５＋５‬ﺪوﻧﻜﻮ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮوﻧﻪ او اﻃﻼﻋـﺎت اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗـﻪ ﻟﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫اوس د ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻠﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎن ﭘـﻪ دې ﻫﻜﻠـﻪ ﻣﺨﻨﻴـﻮوﻧﻜﻲ ﻻري‬
‫ﭼﺎري ﻟ＂ﻮي‪ .‬ﺧﻮ دا ﭼﻲ دا ﭼﺎري ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟ‪ ９‬ﺳﻲ ﻛﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ دا ﺑﻪ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜـﻮ‬
‫ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ﺳﻲ‪.‬‬
‫دا ﭼﻲ د دﻏﺴﻲ ﺳﺘﺮو ﺧﻄﺮاﺗﻮ ﭘﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪５‬ﺪو ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ＇ﻪ وﻧ‪６‬ه ﻟﺮي‬
‫او وﻟﻲ ‪－‬ﺮﻣﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﻴ‪８‬ي ؟ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـﻮ ﭼـﺎرو د اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ﻛـﺎرﭘﻮه‬
‫‪100‬‬ ‫ﺟﺎن ！ﺮﻣﻴﻦ )‪ (JOHN RIRMAN‬د ‪WAYS AMERICA IS‬‬
‫‪ SCREWING UP THE WORLD‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ د ﻛﺘﺎب ﻫﻐـﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﭼـﻲ‬
‫د اﺧﺒﺎر ﺟﻬﺎن )اردو( ﻣﺠﻠ‪ ３‬د
‪ ٢٠٠‬ﻛـﺎل د ﻧـﻮﻣﺒﺮ د ‪٢٧‬ﻣـﻲ د دﺳـﻤﺒﺮ ﺗـﺮ‬
‫در‪４‬ﻴﻤﻲ ‪２－‬ﻪ ﻛﻲ ژﺑﺎړل ﺳﻮې ده‪＊ ،‬ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ورﻛﻮي‪ .‬ﻣﻮږ ﺑﻪ دﻏﻪ ﺑﺮﺧـﻪ ﻟـﻪ‬
‫دﻏﻲ ﻣﺠﻠ‪＇ ３‬ﺨﻪ راوژﺑﺎړو ‪:‬‬
‫آﻳﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ رﺷﺘﻴﺎ ﻧ‪７‬ۍ ﺗﻪ د ﺳﻠﻮ ﻻرو ﻳﺎ ﺗـﺮ دې ﭘـﻪ زﻳـﺎﺗﻮ ﻃﺮﻳﻘـﻮ د ﺗـﺎوان‬
‫رﺳﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره رﺷﺘﻴﺎﻧﻲ ﻛﻮ＊‪＋‬ﻮﻧﻪ ﻛﻮي؟ دا ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ﻋﺠﺒﻪ او د ﺧﻨـﺪا‬
‫وړ ﺑﺮ‪＋４‬ﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ＇‪５‬ﺮه ﭘﻪ دﻏﺴﻲ ﻧﺎﺳﻤﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ و＊ﻮول ﺳـﻲ‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﭘﻪ دې ﻛﻲ ﻳﻮ ﺳـﻨﺠﻮل ﺳـﻮى ！ﻜـﻲ ﻫـﻢ ﭘـ＀ دى‪ .‬اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﻳـﻮه ډ‪４‬ـﺮ‬
‫‪＄‬ﻮاﻛﻤﻦ ﻗﻮم ﭘﻪ ＇‪５‬ﺮ ﻧ‪７‬ۍ ﻟﻪ ﺑ‪ ３‬ﺷﻤ‪５‬ﺮو ﻻرو ﺗـﺮ ﺧﭙﻠـﻲ ﻛ‪５＋‬ﻜـ‪＋‬ﻨﻲ ) ﻓـﺸﺎر (‬
‫ﻻﻧﺪي راوﻟﻲ‪ .‬د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻓﺮﻫﻨ‪ ，‬او ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ ﭘﺮ ﻓﺮﻫﻨ‪／‬ﻮﻧـﻮ‬
‫او راﻧﻴﻮوﻧﻜﻮ ﺑﺎﻧﺪي اﻏ‪５‬ﺰ ＊ﻨﺪي‪ .‬د دې ﻫﻴﻮاد ډ‪４‬ﺮي ﭘﻴﺎوړي اﻗﺘﺼﺎدي اﺟﻨﺪا‬
‫د ﻧ‪７‬ۍ ډ‪４‬ﺮي داﺳﻲ ادارې ﭼﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺗﺠﺎرت ﻛﻨ＂ﺮوﻟﻮي ﭘـﻪ زور ﺗـﺮ ﺧﭙﻠـﻲ‬
‫وﻟﻜ‪ ３‬ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻲ دي‪.‬‬
‫د دې ！ﻮﻟﻮ ﻛ‪７‬ﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎن ﭘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ د آزادۍ‬
‫او ﺧﻴﺮ ＊‪２／５‬ﻲ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ رو＊ﺎﻧﻪ وړاﻧ‪／‬ﻪ ﺑﻮﻟﻲ‪ .‬د آزادۍ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮۍ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺸﺮي‬
‫ﺣﻘﻮﻧﻮ او رﺷﺘﻴﺎﻧﻴﻮ ﺧﻮ＊ﻴﻮ ﻟ＂ﻮﻟﻮ ﻏﻮﻧﺪي ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ ا‪請‬ـﻮل ﻟـﻪ دوو‬
‫ﭘ‪７５‬ﻳﻮ ＇ﺨﻪ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ﻫﻴﻠﻮ ﺑﻨﺴ＀ ﺟﻮړوي او د ﻧـ‪７‬ۍ ډ‪４‬ـﺮ و‪－‬ـ‪７‬ي دﻏـﻮ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪138‬‬

‫ﺳﺘﺮو ا‪請‬ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮ درﻧ‪＋‬ﺖ ‪－‬ﻮري‪ .‬ﺧﻮ دا ﺧﺒﺮي اوس ﭘﻪ ﻣﻮږ ﻛﻲ د ﻳـﻮې‬
‫ﻛﻴﺴ‪ ３‬ﻏﻮﻧﺪي ﺗﻜﺮارﻳ‪８‬ي‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﺧﺒﺮو ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻧﻪ ﭘـﻮﻫﻴ‪８‬ي ﻫﻐـﻪ‬
‫دادي ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ＇ﻪ ﻛـ‪７‬ي دي‪ ،‬ﻫﻐـﻪ د ＇ـﻪ ډول وراﻧﻴـﻮ‬
‫ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ رﺷﺘﻴﺎ ﺧﺒﺮه داده ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ دﻏـﻪ ﭼـﺎري ！ـﻮﻟﻲ‬
‫ﻧ‪７‬ۍ ﺗﻪ د وراﻧﻮوﻧﻜﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬
‫د دې ﻛﺘﺎب ﻣﻮﺧﻪ د ﺗﻀﺎدوﻧﻮ ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪول ﻧـﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻲ د ﻫﻐـﻮ اوارى دى‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﺮ ﻫﺮو ＇ﻮ ور‪＄‬ﻮ وروﺳﺘﻪ د ﺣﻘﻴﻘﺖ د ﻳﻮه ﺧـﻮراك اړﺗﻴـﺎ ده او‬
‫ﺗﺮ دې وروﺳﺘﻪ د دوى د ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎن ﺳـﺮه د ﻣﻴﻨـﻲ ﻛﻮﻟـﻮ د ﻋـﺎدت د ﻣﻌﺘـﺪل‬
‫ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره د دې ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻟﻮ اړﺗﻴﺎ ﻫﻢ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي ﭼـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﻣ‪％‬ﻜـﻲ‬
‫د ﻛﺮې د ﻧﻮري ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺮه ＇ﻪ ﻛﻮي‪.‬‬
‫اوس ＊ـﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﺗــﻪ ﻫـﺮ ﺗﻠــﻮﻧﻜﻰ ﻛـﻮﭼﻨﻰ ﭘــﻮﻫﻴ‪８‬ي ﭼـﻲ ﻣــﻮږ ﭘـﻪ ﻳــﻮه‬
‫” ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ “ ) ‪ Globalize‬د ﻳﻮه ﻛﻠﻲ ﭘﻪ ﺷﺎن ﭘﻪ ﻳﻮه ﺳﺮه ﻧﮋدې ﺳﻮې ( ﻧ‪７‬ۍ‬
‫ﻛﻲ اوﺳﻮ‪ .‬ﭼﻲ د ！ﻜﻨﺎﻟﻮژۍ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛـ‪６‬واﻟ‪ ９‬او ﺳـﻮدا‪－‬ﺮۍ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ډ‪４‬ـﺮه‬
‫ﻛﻮﭼﻨ‪ ９‬ﺳﻮې او ز＊ﺘﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﺳﺮه ﻧﮋدې ﺳﻮې ده‪ .‬ﺧﻮ دې ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻪ ډ‪４‬ﺮ ﻟـ‪８‬‬
‫ﭘﺎم اوړي ﭼﻲ د ” ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ﺸﻦ“ )‪(Globalization‬دﻏﻪ ﭼﺎره ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺳـﺘﺮو‬
‫‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎ ز‪８４‬وﻟ‪ ،３‬ﭼﻲ د ﻳﻬﻮدو ﻟﻪ ﻣﻐﺰو راوﺗﻠـ‪ ３‬او دا ﻳـ‪ ３‬ﭘـﻪ‬
‫داﺳﻲ ＊ﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﺗﺨﻠﻴﻖ ﻛ‪７‬ې ده ﭼﻲ ډ‪４‬ﺮو ﻟ‪８‬و اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳ‪＂－ ３‬ـﻪ رﺳـ‪５‬ﺪﻟ‪３‬‬
‫ده‪ .‬د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ﺸﻦ ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪي ﻟﻪ دې ﻫﻠﻮ ‪＄‬ﻠﻮ ＇ﺨﻪ ا‪請‬ـﻠﻲ ‪＂－‬ـﻪ ﭼﺎﺗـﻪ‬
‫رﺳﻴ‪８‬ي؟ ＇ﻮك ﭘﻜ‪＋‬ﻲ وړوﻧﻜﻰ؟ او ＇ﻮك ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ﺑﺎﻳﻠﻮﻧﻜﻰ دى؟ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻳـﻮ‬
‫ﺷﺘﻤﻦ او ډ‪４‬ﺮ ﺧﻮ‪＄‬ﻨﺪ ﻫﻴﻮاد دى‪＄ .‬ﻜﻪ ﻧﻮ د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د ﻫﺮ اﻗﺪام او ﻫﺮي‬
‫ﻛ‪７‬ﻧﻲ اﻏ‪５‬ﺰي د ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﭘﺮ ﻫﺮ ﻛﻨﺞ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪﻳ‪８‬ي‪.‬‬
‫د ‪＄‬ﻮاﻛﻤﻨﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻛ‪７‬ﻧﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﺮ و‪－‬ـ‪７‬و ﭘـﻪ ﺳـﻴﺨﻪ ﺗﻮ‪－‬ـﻪ اﻏ‪５‬ـﺰ‬
‫＊ﻨﺪي‪ .‬ﻟﻜﻪ د ﺟ‪７／‬ې ﭘﻴﻠﻮل‪ .‬دﻏﻪ راز ‪＄‬ﻴﻨﻲ وﺧﺘﻮﻧﻪ ﭘﺮ وﺧﺖ د ﻳﻮه اﻏ‪５‬ـﺰﻣﻦ‬
‫‪－‬ﺎم ﻧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ‪ ،‬ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﺳﺘﺮو ﻧﺎ ﺧﻮاﻟﻮ ﻻﻣﻞ ‪－‬ﺮ‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﺑ‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﭘﻪ‬
‫ﻳﻮه ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ د ﭘ‪５＋５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﻋﺎم وژﻧﻲ ﻣﺨﻪ ﻧﻪ ﻧﻴﻮل‪＄ .‬ﻴﻨﻲ وﺧﺘﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻟﻪ‬
‫ﭘﺎﻣﻪ ﻏﻮر‪＄‬ﻮل‪ .‬ﻳﺎ د او＊ﻤﺮﻏ‪ ) ９‬ﺷﺘﺮﻣﺮغ ( ﻏﻮﻧﺪي ﻏﺎړه ﭘـﻪ ر‪／４‬ـﻮ ﭼﻴﺨـﻞ او‬
‫‪139‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺳﺘﺮي ﺗﺒﺎﻫ‪ ９‬ﺧﭙﺮوﻟﻮ ﺗﻪ ﻣﺨﻪ ورﻛﻮل‪ .‬ﻟﻜﻪ د اﻳ‪６‬ز د وﺑﺎ د ﺧﭙﺮ‪４‬ﺪو ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴـﻮ‬
‫ﻟﺴﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ دې رﺑ‪７‬ي ﺗﻪ ﭘﺎم ﻧﻪ اړول‪.‬‬
‫داﺳﻲ ډ‪４‬ﺮ ﻟ‪ ８‬ﭘ‪＋５‬ﻴ‪８‬ي ﭼﻲ ﻟﻪ دې ډوﻟﻪ ！ـﻮﻟﻲ ﻛ‪７‬ﻧـﻲ ﭘـﻪ ﻳـﻮه ﻣﻬـﺎل ﻛـﻲ‬
‫د ﻳﻮه وﻟﺲ ﭘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ روﻳﻪ واوړي‪ .‬ﺧﻮ د ﻣﻮﺳﻤﻮﻧﻮ د ﺑﺪﻟﻮن ﻣﺴﺎﻟﻪ داﺳـﻲ‬
‫ده ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻳـﻮازﻧﻰ ﻣﺠـﺮم ﺑﻠـﻞ ﻛﻴـ‪８‬ي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﭘـﻪ دې اړه‬
‫د ﺳﻤﻮن راوﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﻛﺎر ﻛﻲ ﺧﻨ‪６‬وﻧﻪ اﭼﻮي‪ .‬د ﺧﺒﺮي اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻪ ﭘﺎم ﻧﻪ ﻛﻮي‬
‫او ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﺟﺮم ﻟﻪ اﻋﺘﺮاف ﻛﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ ﺗ‪＋‬ﺘﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﻛﭽﻪ ﭼﻲ ﻧﻦ ﻣﻬﺎل د اﻧـﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ＊ـ‪２／５‬ﻲ ﭼـﺎره ډ‪４‬ـﺮه اﻏ‪５‬ﺰﻣﻨـﻪ‬
‫ﻛﻮي ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻓﻀﺎ او ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛـﻲ د ﺷـﻴﻦ ﻛـﻮړك) ‪－‬ﻠﺨﺎﻧـﻪ ﻳـﻲ ‪－‬ـﺎزوﻧﻮ؛‬
‫‪ ( Green House Gases‬ﺧﻮﺷﻲ ﻛ‪５‬ﺪل دي‪ .‬داﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ژوﻧﺪاﻧﻪ ﺗـﻪ ډ‪４‬ـﺮ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺟﻮت ﺳﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﭘـﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـﻪ ﻛﭽـﻪ ډ‪４‬ـﺮ ﻟ‪／‬ـ‪＋‬ﺘﻮﻧﻪ وﺳـﻲ‪.‬‬
‫دا د ﻫﺮو‪７－‬ي ژوﻧﺪ اﻏ‪５‬ﺰﻣﻦ ﻛﻮي‪ .‬اوس ﻫﻢ دﻏﻪ ﺑﺨﻮﻟﻪ ﺗﺮ ﻳـﻮه ﺑﺮﻳـﺪه ﭘـﻮري‬
‫ﻛﻨ＂ﺮوﻟ‪５‬ﺪﻻى ﺳﻲ‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ د ﺳﻤﻮن ﻫﻴ＆ ﻛﻮ＊） ﻧﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬
‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﭘـﻪ دې ﻫﻜﻠـﻪ ＇ـﻮ ﺣﻘـﺎﻳﻘﻮ ﺗـﻪ ﭘـﺎم وﻛـ‪７‬ئ ‪ :‬ﭘـﻪ ﻣ‪％‬ﻜـﻪ ﻛـﻲ‬
‫د ﻣﻮﺳﻤﻮﻧﻮ د ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛ‪５‬ـﺪوﻧﻜﻮ ﺑـﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ او ﭘـﻪ ﻫـﻮا ﻛـﻲ د ﺧﭙﺮ‪４‬ـﺪوﻧﻜﻲ‬
‫ﺗﻮدو＊ﻲ ﺳﺒﺐ د ﻫﻐﻪ ﻛﺎرﺑﻦ ډاى اُﻛـﺴﺎﻳ‪ ６‬اﺧـﺮاج دى ﭼـﻲ ﻟـﻪ ﻓـﺎﺑﺮﻳﻜﻮ‪،‬‬
‫ﻣﻮ！ﺮاﻧﻮ او د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﻟﻪ ﻧﻮرو ډول ډول ﺗﺨﻠﻴﻖ ﺳﻮو ！ﻜﻨﺎﻟﻮژﻳﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ د ﻣ‪％‬ﻜﻲ د ﺗﻮدو＊ﻲ درﺟﻪ ورو ورو ﻟﻮړه ‪＄‬ﻲ‪،‬‬
‫ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ او ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﻄﺒﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻳﺨﻰ ﺳﻮي واوري وﻳﻠﻴ‪８‬ي او د ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ‬
‫ﺳﻄﺢ راﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﺎﻳﻠﻪ دا ﻛﻴ‪８‬ي ﭼﻲ ﻣﻮﺳﻤﻮﻧﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬ﺑﺪﻟﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻳﻮازي‬
‫ﺗﻮدو＊ﻪ ﻧﻪ زﻳﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﻣﻮﺳﻢ ﻫﻢ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬وﭼﻜﺎﻟ‪ ９‬زﻳﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘـﻪ‬
‫‪＄‬ﻨ‪／‬ﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ د اور ﻟ‪５／‬ﺪوﭘﻴ‪＋‬ﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘـﻪ ﻫـﻮا ﻛـﻲ د ﻛـﺎرﺑﻦ ډاى‬
‫اﻛﺴﺎﻳ‪ ６‬د ﺳﻄﺤﻲ زﻳﺎﺗﻮب ﻛ‪＋‬ﺘﻮﻧﻪ او ＇ﺎروي ﻫﻢ زﻳﺎﻧﻤﻦ ﻛﻮي او ډول ډول‬
‫ﻧﺎروﻏ‪ ９‬ﻫﻢ ‪＄‬ﻨﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻮا ﻛﻲ ﻣﻮﺟـﻮد ﻛـﺎرﺑﻦ ډاى اﻛـﺴﺎﻳ‪ ６‬ﭘـﻪ‬
‫ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛـﻲ ﺟـﺬﺑﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﺨﭙﻠـﻪ د ﺳـﻤﻨﺪر د ﺗﻮدو＊ـﻲ درﺟـﻪ ﺑـﺪﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬
‫د ﺳــﻤﻨﺪروﻧﻮ د ＇ﭙــﻮ ﻣــﺪ او ﺟــﺰر زﻳــﺎﺗﻴ‪８‬ي او ﭘــﻪ ﺳــﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛــﻲ ژوﻧــﺪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪140‬‬

‫د ﺧﻄﺮوﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫ﻟﻪ ﻳﻮه ﭘﻠﻮه ﻣﻮږ ﻟﻪ ډول ډول وﻧﻮ او ＇ﺎروﻳﻮ ＇ﺨﻪ ﺑ‪ ３‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻛﻴـ‪８‬و‪ ،‬ﻟـﻪ‬
‫ﺑﻠﻲ ﺧﻮا د دې اﻏ‪５‬ﺰ ﭘﺮ ﻛﺮﻧﻪ ﻫﻢ ﻟﻮ‪８４‬ي‪ .‬د ﺗﻮدو＊ﻲ د ﭘﺮ ﻟﻪ ﭘـﺴ‪ ３‬ﻟﻮړ‪４‬ـﺪوﻧﻜﻲ‬
‫درﺟ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﻧﺎروﻏﻴﻮ را ﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻧﻮي واﻳﺮﺳﻮﻧﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـﻲ‬
‫ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻟﺴﻴﺰو ﻛﻲ ﺑﻪ ﻣﻮږ ﺗﻪ ﻧﻮي رﺑ‪７‬ي وز‪８４‬وي‪.‬‬
‫دﻏﻪ ！ﻮﻟﻲ ﺧﺒﺮي داﺳﻲ دي ﭼﻲ د ﺳﺎﻳﻨﺲ د ﻫﺮي ＇ﺎﻧ‪／‬ﻲ اړوﻧـﺪ و‪－‬ـ‪７‬ي‬
‫د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠـﻪ ﭘـﻪ ﻳـﻮه ﺧﻮﻟـﻪ او ﻣﺘﻔـﻖ ＊ـﻜﺎري‪ .‬د ﻣﻮﺳـﻤﻮﻧﻮ د ﺑـﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ‬
‫د ＇‪７５‬وﻧﻜﻮ ＇ﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬د ﺳﻤﻨﺪروﻧﻮ ﭘﻪ ﭼﺎرو ﺗﺮ ﺑﻮﺧﺘﻮ اوﺷﻨﻮ‪－‬ﺮاﻓﺮاﻧﻮ ﭘﻮري‬
‫او د ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﻳﺎﻟﻮﻧﻮ د ﭼﺎرو د ＇‪７５‬وﻧﻜﻮ ＇ﺨﻪ ﻧﻴـﻮﻟ‪ ３‬ﺗـﺮ ﻋـﺎﻣﻮ ﺳـﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫـﺎﻧﻮ‬
‫ﭘﻮري‪！ ،‬ﻮل د دې ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻮي‪ .‬ان ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺳـﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫـﺎن ﭼـﻲ‬
‫د دې ﺧﺒﺮو ﺳﺮه اﺗﻔﺎق ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻫﻢ د ﺗﺒﺎﻫ‪ ９‬ﭘﺮ راﺗﻠﻮ ﺧﺒـﺮي ﻛـﻮي او‬
‫ﻟﻪ دې ﺣﻘﻴﻘﺖ ＇ﺨﻪ ﭼﻲ ﺗﺒﺎﻫﻲ راﺗﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻧﻪ دي ﻣﻨﻜﺮ ‪.‬‬
‫ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ‪請‬ﻨﻌﺘﻲ ﭘ‪５‬ﺮ ﻛﻲ دا ﻫﺮ ＇ﻪ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻴ‪８‬ي ﭼﻲ ﻣـﻮږ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧ‪ ،３‬ﻣﻮ！ﺮان او د ﺑﺮ‪＋４‬ﻨﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪووﻧﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ ) او ډ‪４‬ﺮ ﻧﻮر ( د ډﺑـﺮو ﭘـﻪ‬
‫ﺳﻜﺮو او ﭘ＂ﺮوﻟﻮ ﭼﻠﻮو‪ .‬ﻧ‪７‬ۍ ﻛﺎﺑﻮ دوې ﭘ‪７５‬ۍ دﻣﺨﻪ دې ‪請‬ﻨﻌﺘﻲ ﭘ‪５‬ﺮ ﺗﻪ ﻧﻨﻮﺗﻠ‪３‬‬
‫ده‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ وﻳﻞ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ ﭼﻲ ！ـﻮل ﻧ‪７‬ﻳـﻮال د دې ﺗﺒـﺎﻫ‪ ９‬ﻣﺠـﺮﻣﻴﻦ‬
‫دي‪ .‬ﺧﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﻲ د ﻫﻮا د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ ﭘﻪ دې ﻧ‪７‬ۍ ﺷـﻤﻮﻟﻪ ﻟـ‪７‬ۍ ﻛـﻲ‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ډ‪４‬ﺮ اوﭼﺖ ‪＄‬ﺎى ﻟﺮي‪.‬‬
‫اوس اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﻟﻮى ﺧﭙﺮووﻧﻜﻰ ﻫﻴﻮاد دى او ﭘـﻪ‬
‫دې ﻫﻜﻠﻪ د دوﻫﻢ‪ ،‬در‪４‬ﻴﻢ ﻳﺎ ＇ﻠﻮرم ﻟﻤﺒﺮ درﻟﻮدوﻧﻜﻰ ﻫﻴﻮاد د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﭽﻲ ﺗـﻪ‬
‫ان ﻧﮋدې ﻛ‪５‬ﺪﻻى ﻫﻢ ﻧﻪ ﺳﻲ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧ‪７‬ۍ ﺗﺮ ﻫﺮ ﻫﻴـﻮاد زﻳـﺎت ﺷـﻴﻦ ﻛـﻮړك‬
‫‪－‬ﺎزوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪوي‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻔﻮس ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﻳﻮازي ＇ﻠﻮر ﺳﻠﻨﻪ دي‪ .‬ﺧﻮ دﻏـﻪ‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻨ‪％‬ﻪ وﻳﺸﺖ ﺳﻠﻨﻪ ﻛﺎرﺑﻦ ډاى اﻛﺴﺎﻳ‪ ６‬ﺧﺎرﺟﻮي او ﺷﻤ‪５‬ﺮﻧﻲ ＊ـﻴﻲ‬
‫ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻫﻢ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﺎب دﻏﻪ ‪＄‬ﺎى وﻟﺮي‪.‬‬
‫ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او د ﻧ‪７‬ۍ ډ‪４‬ﺮو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﭘﺮ ﻛﺮه ﺑﺎﻧﺪي د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ‬
‫ﺗﺒﺎﻫ‪ ９‬د ﻣﺨﻨﻴـﻮي ﻟﭙـﺎره ﻛﻮ＊ـ‪＋‬ﻮﻧﻪ ﻛـ‪７‬ي دي‪ .‬د دې ﺑﺨـﻮﻟﻲ د ﻣﺨﻨﻴـﻮي‬
‫‪141‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫د ﻛﻮ＊‪＋‬ﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟ‪ ７‬ﻛﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ډ‪４‬ﺮو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ” ﻛﻴﻮ！ﻮ د ﭘﺮو！ﻮﻛﻮل“ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﺗ‪７‬ون ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون ﻛﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ！ﻮﻟﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﻪ وﻳﻞ ﺳـﻮي‬
‫دي ﭼﻲ دوى دي ﺗﺮ ‪٢٠١٢‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ د ﺧﭙﺮ‪４‬ـﺪو ﺑﻬﻴـﺮ را ！ﻴـ＀‬
‫ﻛ‪７‬ي او ﻫﻐﻲ ﻛﭽﻲ ﺗﻪ دې راوﻟﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ‪١٩٩٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻛﻲ وو‪ .‬دﻏـﻪ ﺗـ‪７‬ون‬
‫ﭘﻪ ‪١٩٩٧‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻻﺳﻠﻴﻚ ﺳﻮ او ﺗﺮ ‪٢٠٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻮري ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻧﺪي )‪(١٧‬‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﻛ‪７‬ي وه‪ .‬ﭼﻲ د روس‪ ،‬اروﭘﺎﻳﻲ ！ﻮﻟﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎډا او ﺟﺎﭘـﺎن‬
‫ﭘﻪ ‪６－‬ون ！ﻮل ﻣﻬﻢ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻜ‪＋‬ﻲ ﺷﺎﻣﻞ وه‪ .‬ﺧﻮ ﻳﻮازي ﻳﻮه ﻫﻴﻮاد ﭘـﺮ ﻫﻐـﻪ‬
‫ﻻﺳﻠﻴﻚ وﻧﻪ ﻛ‪ . ７‬دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد اﻣﺮﻳﻜﺎ وه !‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د و‪７－‬و زﻳﺎت ﺷﻤ‪５‬ﺮ ﭘﺮ دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون ﺑﺎﻧﺪي د ﻻﺳـﻠﻴﻜﻮﻟﻮ ﭘﻠﻮﻳـﺎن دي‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺟﻮرج ﺑﺶ ﭘﺮ دﻏـﻪ ﺗـ‪７‬ون ﺑﺎﻧـﺪي ﻟـﻪ ﻻﺳـﻠﻴﻜﻮﻟﻮ‬
‫＇ﺨﻪ ډډه ﻛﻮي‪ .‬ﺗﺮ ده دﻣﺨﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﻠﻨ＂ﻦ ﻫـﻢ ﭘـﻪ دې اړه ＇ـﻪ ﻋﻼﻗـﻪ ﻧـﻪ‬
‫＊ﻮول‪ .‬دا ﻳﻮه ډ‪４‬ﺮه ارﻳﺎﻧﻮوﻧﻜ‪ ３‬ﺧﺒﺮ ده‪ .‬داﺳﻲ ＊ـﻜﺎري ﭼـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ډ‪４‬ـﺮ‬
‫‪＄‬ﻮاﻛﻤﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﻮﺗﻮﻧﻪ د ﻫﻐ‪ ３‬د دﻏﻪ ﻧﻪ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻟﻮ ﻻﻣﻞ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ـﺪﻟﻲ دي‪.‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻲ ﺳﻮدا‪－‬ﺮۍ د ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺮ ﭘ‪＋５‬ﻲ وروﺳـﺘﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬
‫！ﻮل ﭘﺎم د ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮۍ ﺧﻄﺮې ﺗﻪ او＊ﺘﻰ دى‪ .‬ﭘﻪ داﺳـﻲ ﺣـﺎل ﻛـﻲ ﭼـﻲ دﻏـﻪ‬
‫ﭼﺎره د ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﻳﺎل د ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ډ‪４‬ﺮه ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ＊ﻜﺎري‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دې ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻲ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺘﺤﺪو ＇ﻮ ﻣﻠﻴﺘـﻲ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧـﻮ )ﻣﻠ＂ـــﻲ‬
‫ﻧ‪５‬ﺸﻨﻞ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ( ﭘﺮ اوږو ﺗﻮﭘﻚ ا‪＋４‬ﻰ دى او د ﻫﺮ ＇ﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د ﺷـﻜﻮﻧﻮ او‬
‫ﺷﺒﻬﻮ د ‪－‬ﻮﻟﻴﻮ اورول ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬د ﺑ‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﭘﻪ ﺗﻮﻛﻪ واﻳﻲ ﭼﻲ د ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﻳـﺎل‬
‫دﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛ‪５‬ﺪو ﺧﺒﺮه دوﻧﻪ ﺑ‪５‬ﺮووﻧﻜ‪ ３‬ﻧﻪ ده ﻟﻜﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ﺑﻴـﺎﻧﻴ‪８‬ي‪ .‬ﺑـﻞ داﺳـﻲ‬
‫ﺟﻌﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻪ او ادارې راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻴ‪８‬ي ＇ﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻲ ＇‪７５‬ﻧﻲ وﻛـ‪７‬ي او داﺳـﻲ‬
‫ﺧﺒﺮوﻧﻪ ﺧﭙﺎره ﻛ‪７‬ي ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳـ‪ ３‬د ﻧـﻮو ﻋﻠﻤـﻲ ＇‪７５‬ﻧـﻮ ﭘـﺎﻳﻠﻲ ﻣـﺸﻜﻮﻛﻲ‬
‫و＊ﻴﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻮ＊） ﻛﻮي ﭼﻲ د ﻋﻮاﻣﻮ ﭘﻪ ذﻫﻨﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺷـﻜﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﻠﻖ ﻛ‪７‬ي او د دې ﺧﺒﺮو اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻢ و＊ﻴﻲ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼـﻲ د ‪٢٠٠‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﭘـﻪ‬
‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ！ﻮﻟﻨﻲ رﭘـﻮټ ﺧﭙـﻮر ﻛـ‪ ７‬ﭼـﻲ‬
‫د ﺑﺶ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺳﺎﻳﻨﺴﻲ ＇‪７５‬ﻧﻮ ﻣﺨﻪ ډب ﻛﻮي‪ .‬ﭘـﻪ دﻏـﻪ رﭘـﻮټ ﻛـﻲ وﻳـﻞ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪142‬‬

‫ﺳﻮي دي ﭼﻲ د ﺑﺶ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﻳﺎل د ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د ﺗﺮ ﺳﺮه ﺳﻮو‬

‫ﺳﺎﻳﻨﺴﻲ ＇‪７５‬ﻧﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻲ ﺧﻮ＊ﻲ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﺪﻟﻮن ورﻛﻮي او ﻳﺎ ﻫﻐـﻪ ﭘـﻪ‬
‫‪６－‬ه وډه ﺗﻮ‪－‬ﻪ وړاﻧﺪي ﻛﻮي‪.‬‬
‫ﺧﭙﻠﻪ ﺟﻮرج ﺑﺶ ﭘﻪ ‪٢٠٠١‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﺧﭙـﻞ ﻳـﻮه ﻟﻴـﻚ ﻛـﻲ ﻟﻴﻜﻠـﻲ وه ‪:‬‬
‫”زه ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﻛﻴﻮ！ﻮ د ﺗ‪７‬ون ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛـﻮم ﭼـﻲ زﻣـﻮږ اﻗﺘـﺼﺎد ﺗـﻪ ډ‪４‬ـﺮ‬
‫دروﻧﺪ ﺗﺎوان رﺳﻮي“‪ .‬د اﺗﻮ ﺳﺘﺮو ‪請‬ﻨﻌﺘﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﺳـﺮ ﻣـﺸﺮﻳﺰي ﻏﻮﻧـ‪６‬ي‬
‫د ﻣﺨﻪ ﭘﻪ ‪٢٠٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﺑﺶ ووﻳﻞ ﭼﻲ ‪ ”:‬د ﻛﻴﻮ！ﻮ د ﺗ‪７‬ون ﭘﻪ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻟﻮ ﺳﺮه‬
‫زﻣﻮږ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﺑﺎدﻳ‪８‬ي“‪ .‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺟﻮج ﺑﺶ د ﻫﻮا د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴـﺎ ﭘـﻪ ﭘ‪５‬ـ‪５＋‬ﺪوﻧﻜﻲ‬
‫زﻳﺎﺗﻮب ﻛﻲ د اﺗﻠﺲ ﺳﻠﻨﻲ د راﻛﻤﻮﻟﻮ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬ﭘﻪ داﺳﻲ ﺣـﺎل ﻛـﻲ‬
‫ﭼﻲ ﺗﺮ ‪٢٠١٢‬ع‪.‬ﻛﺎﻟﻪ ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﭙﺮه ﺳﻮې ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ د ﻧﻦ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ )‪ (٣٣‬ﺳـﻠﻨﻪ‬
‫ﻧﻮره زﻳﺎﺗﻪ ﺳﻲ‪ .‬د دې ﺗﺮ ＇ﻨ‪ ，‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮ ﺑﻞ ﻋﺠﺐ او ﻧﺎدوده درﻳ‪ ＃‬ﻫﻢ ﻏـﻮره‬
‫ﻛ‪７‬ى دى او ﻫﻐﻪ دادى ﭼﻲ واﻳﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﻮ ﭘﺮ دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون ﻻﺳﻠﻴﻚ وﻧﻪ‬
‫ﻛ‪７‬ي ﺗﺮ ＇ﻮ ﭼﻴﻦ او ﻫﻨﺪ ﻫﻐﻪ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻧﻪ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻏـﻮاړي د‬
‫ﻫﻮا د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ ﭘ‪７‬ه ﭘﺮ دﻏﻮ د ډ‪４‬ﺮو و‪７－‬و درﻟﻮدوﻧﻜـﻮ دوو ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ واﭼـﻮي‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ﻫﺮ وﺧﺖ ﻫﻤﺪﻏﺴﻲ ﻋﺠﻴﺐ او ﻏﺮﻳﺐ او د ﺧﻨﺪا وړ درﻳ‪＃‬‬
‫ﻏﻮره ﻛﻮي‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ روﻧﺎﻟ‪ ６‬رﻳ‪／‬ﻦ دا ﺟﻤﻠﻪ ډ‪４‬ـﺮه‬
‫ﻣﺸﻬﻮره ﺳﻮې وه ﭼﻲ ‪ ” :‬ﺗﺮ ﻻرﻳﻮ اوﻣﻮ！ﺮوﻧﻮ وﻧﻲ زﻳﺎﺗﻪ ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ ﺧﭙﺮوي “‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﭘـﻪ دې وﭘـﻮﻫﻴ‪８‬ي ﭼـﻲ د ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﻳـﺎل د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴـﺎ ﻣﺨﻨﻴـﻮى او‬
‫راﻟ‪８‬ول اوس ﭘﻪ ﻟ‪ ８‬ﺑﻴﻪ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ‪ .‬د ﻧ‪７‬ۍ د ﺗﻮدو＊ـﻲ د درﺟـ‪ ３‬د ﺗـﺮ ﺳـﺮه‬
‫ﻛ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ زﻳﺎﺗﻮب او د ﻣﻮﺳﻤﻮﻧﻮ د راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﺗﻪ ﺷـﻞ‬
‫ﻛﺎﻟﻪ دﻣﺨﻪ ﻫﺮ ＇ﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﺳﻮي وه‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎﻏﻪ وﺧـﺖ ﻋﻤﻠـﻲ ‪－‬ﺎﻣﻮﻧـﻪ‬
‫اوﭼﺖ ﻛ‪７‬ي واى‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ＊ﺎﻳ‪５‬ﺪل ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫‪＄‬ﻮاك ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ‪ ،‬د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺧﻴﺮ ＊‪２／５‬ﻲ د ادﻋﺎﻛﻮوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ او ﭘﻪ ﺳﺎﻳﻨﺲ‬
‫او ！ﻜﻨﺎﻟﻮژي ﻛﻲ د ﻧ‪７‬ۍ د ﻻر＊ﻮوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﭘـﻪ دې ﭼـﺎره ﻛـﻲ ﺗـﺮ ！ﻮﻟـﻮ‬
‫وړاﻧﺪي واى‪ .‬آﻳﺎ د ﺳ‪７‬ې ﺟ‪７／‬ې ﺗﺮ ﭘﺎ‪Ｊ‬ﺘﻪ رﺳ‪５‬ﺪو وروﺳﺘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ دې ﺑﻞ ＊ـﻪ‬
‫او ﻏﻮره ﻫﺪف درﻟﻮدﻻى ﺳﻮاى؟ ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ دې ﻫﻜﻠـﻪ ﻟـﻪ‬
‫‪143‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺘﻪ ﭘﻪ ﺷﺎ ﺳﻮه‪ .‬اوس دادى ﻣـﻮږ وﻳﻨـﻮ ﭼـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﻣﻮﺳـﻤﻮﻧﻮ‬
‫د ډ‪４‬ﺮي ﺑﺪي ﺧﺮاﺑﺘﻴﺎ ﻻﻣﻞ ‪－‬ﺮ‪＄‬ﻲ او د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ وراﻧ‪ ９‬د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﭘﻪ اړه ﻟـﻪ‬
‫ﺑ‪ ３‬ﭘﺮواﻳﻰ ＇ﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه د ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﻛـﺮې ﺗـﻪ داﺳـﻲ زﻳـﺎن اړوي‬
‫ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻴ＆ ‪－‬ﻮن ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﺗﻼﻓﻲ وﻧﻪ ﺳﻲ‪.‬‬
‫درﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ! دا ﺧﻮ وې د ﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ او ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫـﺎﻧﻮ ﺧﺒـﺮي‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﻣﻮږ ﺗﻪ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ＊ﺎﻳﻲ ﭼﻲ ﭘﺮ دې ﺧﺒﺮه اﻳﻤﺎن وﻟﺮو ﭼﻲ د دې‬
‫！ﻮﻟﻮ ﻃﺒﻴﻌﻲ آﻓﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﺷﺎ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ
ﻛﺎﻣﻠـﻪ ﻗـﺪرت او‬
‫ﺑﺎﻟﻐﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﻛﺎر ﻛﻮي‪ .‬دا ﻇـﺎﻫﺮ ﻟﻴـﺪوﻧﻜﻰ اﻧـﺴﺎن دى ﭼـﻲ دﻏـﺴﻲ ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻲ‬
‫د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ د ﻗﺪرت او ﻣﺸﻴﺖ ﺳﺮه د ﺗ‪７‬ﻟﻮ ﭘﺮ ‪＄‬ـﺎى ﭘـﺮ ﻇـﺎﻫﺮي او ﻣـﺎدي‬
‫ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ ﻣﻨﺤﺼﺮوي‪ .‬دوى ﻣﻮږ ﭘﻪ دې ﻫﻢ ﺑ‪５‬ﺮوي ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ ﻧﻮرو ا！ـﻮﻣﻲ‬
‫ﺑ＂‪ ９‬او ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت د ﻣ‪％‬ﻜﻲ د ﻛﺮې د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﺗﻠﻮ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﺧﻮ ﭘـﻪ دې اړه‬
‫ﻣﻮږ ﺗﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ او د ﻫﻐﻪ د رﺳﻮل  ﻻر＊ﻮوﻧﻲ ﭘﻪ ﺑـﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ـﻪ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ دي‪ .‬ﭘﻪ دې اړه د ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ دې آﻳﺖ ﺗﻪ ﭘﺎم وﻛ‪７‬ئ ‪:‬‬

‫‪÷β)Î $! Gt 9s #—y ⌡È 9s ρu 4 ω‬‬

‫‪Ÿ ρ“â ?s β&r Ú‬‬
‫{ ‪u ‘ö‬‬ ‫‪Ï ≡θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫ ‪¡ 9#$‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫¡ ‪Û‬‬
‫‪Å ϑ‬‬
‫! ‪ô ƒã‬‬ ‫ * ‪¨ )Î‬‬
‫‪© #$ β‬‬

‫‪[ ١: ]  ∩⊆⊇∪ #‘Y θ‬‬

‫‪à î‬‬ ‫‪¸ Š=Î m‬‬
‫‪x $ϑ‬‬ ‫‪t %.x …µç Ρ¯ )Î 4 ‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪ÿ νÍ ‰‬‬
‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫‪. ΒiÏ ‰‬‬
‫‪7 n‬‬ ‫‪ô ΒÏ $ϑ‬‬
‫‪t &r ‬‬ ‫‪ß 3‬‬
‫‪y γ‬‬ ‫‪| Βø &r‬‬
‫¡ ‪s‬‬
‫ژﺑﺎړه ‪:‬ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﻲ ﻟﻮى څـښﺘﻦ آﺳـﻤﺎﻧﻮﻧﻪ او ﻣځﻜـﻪ ﻟـﻪ ﻣﻨځـﻪ ﺗﻠـﻮ‬
‫څﺨﻪ ﺳﺎﺗﻠﻲ دي او ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻪ ځﺎﻳﻪ وښﻮري ﻟﻪ ﻟﻮى څښﺘﻦ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳــــﯥ ﻫﻴڅــــﻮك راوﻧــــﻪ ګﺮځــــﻮﻻى ﺳــــﻲ‪ .‬ﻟــــﻮى څــــښﺘﻦ زﻏــــﻢ ﻟﺮوﻧﻜــــﻲ او‬
‫ﺑﺨښﻮﻧﻜﻰ دى‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز ﺣﻀﺮت زﻳﺪ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ اﻟﺠﻬﻨﻲ واﻳـﻲ ‪ :‬ﻣـﻮږ ﺗـﻪ رﺳـﻮل اﷲ‬
‫ﭘﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻛﻲ د ﺳﻬﺎر ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﭘﻪ ﺟﻤﻊ راﻛ‪ .７‬ﭘـﻪ داﺳـﻲ ﺣـﺎل ﻛـﻲ ﭼـﻲ‬
‫د ﺷﭙ‪ ３‬اور＊ﺖ ﺳﻮى وو او ﭘﺮ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻧﺪي اور‪％４‬ـﻲ ＊ـﻜﺎر‪４‬ﺪې‪ .‬ﺗـﺮ ﺳـﻼم‬
‫‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﺒﺎرك د ﺧﻠﻜﻮ ﺧﻮاﺗﻪ ﻣﺦ واړاوه او وﻳـ‪ ３‬وﻳـﻞ‪ » :‬آﻳـﺎ‬
‫ﺗﺎﺳﻲ ﭘﻮﻫ‪８５‬ئ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ رب ＇ﻪ وﻳﻠﻲ دي؟ «‪請‬ﺤﺎﺑﻪ وو ﺟﻮاب ورﻛ‪ ７‬ﭼﻲ‬
‫ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ او د ﻫﻐﻪ رﺳﻮل ﭘـﻮﻫﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻧـﻮ ﻫﻐـﻪ وﻓﺮﻣﺎﻳـﻞ‪ » :‬ﻟـﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪144‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ‪ :‬زﻣﺎ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﺑﻨﺪه ‪－‬ﺎﻧﻮ ﺳﻬﺎر د اﻳﻤﺎن ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﻲ وي او د ‪＄‬ﻴﻨﻮ‬

‫ﺳﻬﺎر د ﻛﻔﺮ ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻲ وي‪＇ .‬ﻮك ﭼﻲ واﻳﻲ ﭘﺮ ﻣﻮږ ﺑﺎﻧﺪي اور＊ﺖ د ﻟﻮى‬
‫＇‪＋‬ﺘﻦ ﭘﻪ ﻓﻀﻞ او رﺣﻤﺖ ﺳﻮى دى‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ اﻳﻤﺎن ﻟﺮي او ﻟﻪ‬
‫ﺳﺘﻮرو ﻣﻨﻜﺮ دى‪ .‬ﺧﻮ ＇ﻮك ﭼﻲ واﻳﻲ د ﭘﻼﻧﻲ ﭘﻼﻧﻲ ﺳـﺘﻮري د ‪－‬ﺮ‪５＄‬ـﺪو او‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﺑﺎران ﺳﻮى دى‪ ،‬ﻧﻮ دﻏﻪ ﭘﺮ ﻣﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﭘـﺮ ﺳـﺘﻮرو‬
‫اﻳﻤﺎن ﻟﺮي« ‪
() '    !
"
 " # $%&) .‬‬
‫‪ .(-
./*+,‬ﭘﻪ دې ﻣﺒﺎرك ﺣﺪﻳﺚ ﻛﻲ رﺳﻮل  ﻣﻮږ ﺗﻪ ＊ﻮوﻟ‪ ３‬ده ﭼﻲ‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ﭼﻲ ﻛﻮﻣﻲ ﭘ‪＋５‬ﻲ ﻛﻴ‪８‬ي د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣـﻮږ ＇ـﻪ ﻣﻮﻗـﻒ ﻏـﻮره‬
‫ﻛ‪７‬و‪ .‬ﻣﻮږ ﺧﻮ ﻫﺮه ﭘ‪＋５‬ﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ د ﻗﺪرت او ﻣﺸﻴﺖ ＇ﺨﻪ ‪２－‬ـﻮ او د دې‬
‫ﻋﻘﻴﺪې ﺳﺮه ﺳﻢ ﺧﭙﻞ اﻋﻤﺎل ＇‪７５‬و او ﺳﻤﺒﺎﻟﻮو‪ .‬ﻣﻮږ ﺗﻪ ＊ﺎﻳﻲ ﭼﻲ د آﺳـﻤﺎﻧﻲ‬
‫او ﻣ‪％‬ﻜﻨﻴﻮ آﻓﺎﺗﻮ او ﺑﻠﻴﺎﺗﻮ ＇ﺨﻪ ﻋﺒﺮت واﺧﻠﻮ او د ‪－‬ﻨﻬﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ د ‪－‬ﻮ＊ﻪ ﻛ‪５‬ﺪو‬
‫او ﺗﻮﺑ‪ ３‬ﭘﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻲ ﺳﻮ‪ .‬ﻫﻮ ! ﻟﻜﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬و دا دﻧﻴﺎ ﻣﺤـﻞ اﻻﺳـﺒﺎب‬
‫ده‪ ،‬ﻛﺎروﻧﻪ ！ﻮﻟﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ دي‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﭘﺮ دې دﻧﻴﺎ ﻳﻮ ﻇـﺎﻫﺮي ﺳـﺒﺐ‬
‫ﻫﺮوﻣﺮو ﭘﻴﺪا ﻛﻮي‪ .‬ﭘﺮ دې ﺑﻨﺴ＀ وﻳﻼى ﺳﻮ ﭼﻲ ＊ﺎﻳﻲ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻏﻮ＊ـﺘﻲ‬
‫وي ﭼﻲ د ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘـﺎ د ﭘﻮﭘﻨـﺎ ﻛ‪５‬ـﺪو ﻇـﺎﻫﺮي ﻻﻣﻠﻮﻧـﻪ د دوى‬
‫ﺧﭙﻠﻲ ﺳﺮا＊‪ ،９‬ﻧﺎﭘﺎﻣ‪ ９‬او اﺧﺘﻼﻓﻮﻧﻪ وي‪ .‬واﷲ اﻋﻠﻢ‪.‬‬
‫دا ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او ﻧﻮر اروﭘﺎﻳـﺎن او ﻇﺎﻟﻤـﺎن او د دوى ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴـﺎن ﻟ‪／‬ﻴـﺎدي‬
‫ډول ډول ﻧﺎوړه ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﺗ‪５‬ﺮه ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛـﻲ‬
‫ﻛﻔﺮ او ﻓﺴﻖ او ﻓﺴﺎد ﺧﭙﺮوي او ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن او د ﻧ‪７‬ۍ ﺑـ‪ ３‬وزﻟـﻲ ﺧﻠـﻚ ﭘـﻪ ډول‬
‫ډول ﭼﻠﻮﻧﻮ او ﻣﻜﺮوﻧﻮ زوروي‪ ،‬ﺗﺮ ﺧﭙﻠﻲ ﺷﻮﻣﻲ وﻟﻜـ‪ ３‬ﻻﻧـﺪي ﻳـ‪ ３‬راوﻟـﻲ او‬
‫ﻣﺎدي او ﻣﻌﻨﻮي ﺷﺘﻤﻨ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻮ！ﻮي‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ دې ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬ي ﭼـﻲ د دوى د دې‬
‫！ﻮﻟﻮ ﺑﺪو ﻛﺎروﻧﻮ او اﻋﻤﺎﻟﻮ اﻧﺠﺎم ﺑﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺑﺪ وي‪ ،‬ﭼﻲ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ د ﻧـﻮرو ﺗ‪５‬ـﺮو‬
‫ﺳﻮو وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻏﻮﻧﺪي د دﻏﻮ ﻧﺎوړو اﻋﻤﺎﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻫﻼك او ﭘﻮﭘﻨﺎ ﺳﻲ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮږ د ﺗ‪５‬ﺮو ﭘﻮﭘﻨﺎ ﺳـﻮو وﻟـﺴﻮ ﻧـﻮ ﭘـﻪ ﻫﻜﻠـﻪ د ﻗـﺮآن ﻛـﺮﻳﻢ او د ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫د ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﻛﻴﺴﻮ او ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻧﻮ ﺗﻪ ‪＄‬ﻴﺮ ﺳﻮ د ﻫﺮ ﻇـﺎﻟﻢ او د رﺳـﻮﻻﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻮﻫـﺎﻧﻮ‪،‬‬
‫ﻧﺎ‪請‬ﺤﺎﻧﻮ او ﻣﺼﻠﺤﻴﻨﻮ د ﺧﺒﺮو د ﻧﻪ ﻣﻨﻮﻧﻜﻰ او دروﻏﺠـﻦ ﺑﻠـﻮﻧﻜﻰ ﻗـﻮم ﭘـﺎى‬
‫‪145‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛ‪５‬ﺪل او ﻫﻼﻛﺖ دى‬

‫دﻏﻪ ﻛﻔﺎر ﺧﻮ ﭘﺮ دوى ﺑﺎﻧﺪي د راﺗﻠـﻮﻧﻜﻲ ﺗﺒـﺎﻫ‪ ９‬د ﻣﺨﻨﻴـﻮي ﻟﭙـﺎره ډول‬
‫ډول ﻫﻠﻲ ‪＄‬ﻠﻲ ﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻪ دوى ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻧﺎوړو اﻋﻤﺎﻟﻮ ﻻس واﻧﻪ ﺧﻠﻲ ﭘـﻪ‬
‫دې ﻫﻠﻮ ‪＄‬ﻠﻮ او اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻮ ﺑﻪ د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻟﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻋﺬاﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﻴ＆ ‪－‬ـﻮن‬
‫وﻧﻪ ژﻏﻮرل ﺳﻲ‪.‬‬
‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ اوس ﻻ وﺧﺖ ﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻧـﻮ زﻣـﻮږ ﻣـﺸﻮره دﻏـﻮ ﻣﻐـﺮورو ﻛﻔـﺎرو‪،‬‬
‫د ﻫﻐﻮ ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮ ﻟﺨﻮا ﻏﻮﻟ‪５‬ﺪﻟﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ داده ﭼﻲ ﻛﻔﺮ ‪ ،‬ﻓـﺴﻖ او‬
‫ﻓﺠــﻮر ﭘﺮ‪４‬ــ‪８‬دي‪ .‬ﻟــﻪ ﻇﻠﻤﻮﻧــﻮ‪ ،‬ﺗ‪５‬ﺮﻳــﻮ او ډول ډول ﻧــﺎرواوو او د اﺳــﻼم او‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ د＊ﻤﻨ‪＇ ９‬ﺨﻪ ﻻس واﺧﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ دوى ﺑـﻪ ﻫﺮوﻣـﺮو د ﻟـﻮى‬
‫＇‪＋‬ﺘﻦ ﭘﻪ ﻋﺬاب اﺧﺘﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬
‫دوى ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮه ﺳﻲ ﭼﻲ ﻫﻴ（ﻮك دﻏﻪ اﻟٰﻬﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪ ﺳﻲ ﺑـﺪﻟﻮﻻى او ﻧـﻪ‬
‫د ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ د ﻋﺬاب ﻣﺨﻪ ﻧﻴﻮﻻى ﺳﻲ‪.12 34  5  .‬‬
‫ﻳﺎدوﻧﻪ ‪:‬‬
‫د ﭘﻮرﺗﻨﻲ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺮ ﻟﻴﻜﻠﻮ وروﺳﺘﻪ د ‪ 6778‬ع‪.‬ﻛﺎل د ډﺳـﺴﻤﺒﺮ ﭘـﺮ ﻟـﺴﻤﻪ‬
‫د اﻧ‪６‬وﻧﻴﺰﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﺎﻟﻲ ﻛﻲ د ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اﻗﻠﻴﻢ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺟﻮړ ﺳﻮ ﭼـﻲ ＇ـﻮ‬
‫ور‪＄‬ﻲ ﻳ‪ ３‬دوام وﮐ‪ .７‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﮐﻲ ﭼﻲ ﻳﻮﺳﻞ واﺗﻴﺎ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ‪－‬ـ‪６‬ون‬
‫ﭘﮑ‪＋‬ﻲ ﮐ‪７‬ى وو‪ ،‬دﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﺸﻲ ﺑﺎﻧﮑﻲ ﻣﻮن د اﻗﻠﻴﻤﻲ ﺑـﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ‬
‫ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ﺧﺒﺮو ﮐ‪ ３‬د اﻣﺮﻳﮑﺎ ﻟﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ＇ﺨﻪ وﻏﻮ＊ﺘﻞ ﭼـﻲ‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﮐﻲ د ﺷﻴﻦ ﮐﻮړک ‪－‬ﺎزوﻧﻮ د ﺗﻮﻟﻴـﺪ د اوﺳـﻨ‪ ９‬ﺳـﺘﻮﻧﺰي ﺳـﺮه ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ‬
‫وﮐ‪７‬ي‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي ﭘﻪ ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮐ‪ ３‬ﺧﺒﺮدارى ورﮐـ‪ ７‬ﭼـ‪ ３‬ﭘـﻪ راﺗﻠـﻮﻧﮑﻲ ﮐـ‪３‬‬
‫اﻗﻠﻴﻤﻲ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ د ﺟﻨ‪／‬ﻮﻧﻮ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻨﺎﻗﺸﻮ ﭘﻪ ﮐﭽﻪ ‪－‬ﻮا＊ﻲ‪ .‬ﻫﻤـﺪا‬
‫اوس ﻧ‪７‬ۍ د ﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل د ﺿﺮري ‪－‬ﻮا＊ﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺦ ده ﭼ‪ ３‬ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﺑ‪ ３‬ﭘﺎﻣﻲ ﺑﻪ‬
‫د ﻣ‪％‬ﮑ‪ ３‬د ﮐﺮې ﺑﺮﺧﻠﻴﮏ ﭘﻪ ﺧﻄﺮ ﮐ‪ ３‬واﭼﻮي‪.‬‬
‫دﻏﻪ راز د اﻣﺮﻳﻜﺎ ږغ آﺷﻨﺎ راډﻳﻮ ﭘﻪ وﻳﺐ ﺳﺎﻳ＀ ﻛـﻲ د دﻏـﻪ ﻛـﺎل د ډﺳـﻤﺒﺮ ﭘـﺮ‬
‫‪١‬ﻣــﻪ د ﺧﭙــﺮو ﺳــﻮو ﺧﺒﺮوﻧــﻮ ﻟــﻪ ﻣﺨــﻲ‪ ”:‬د اﻗﻠــﻴﻢ ﭘــﻪ ﻛﻨﻔــﺮاﻧﺲ ﻛــﻲ د ﻫــﻮا‬
‫د ﺗﻮدو＊ﻲ ﭘﻪ اړه د ﻳﻮه ﭘﻼن ﭘﺮ ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻣﻮاﻓﻘﻪ وﺳﻮه‪ ،‬ﭼﻲ ﭘـﻪ ‪ ٢٠٠٩‬ﻛـﺎل ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪146‬‬

‫ﻋﻤﻠﻲ ﺳﻲ“‪ .‬د ﻏﻪ وﻳﺐ ﺳﺎﻳ＀ زﻳﺎﺗﻮي‪ ” :‬دا ﭘﻼن ﭘﻪ داﺳﻲ وﺧﺖ ﻛﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺳـﻮ‬
‫ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﭙﻞ ﻣﺨﻜﻨﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ＇ﺨﻪ ﭼﻲ دﻏﻪ ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ه ﻟﻴﻚ ﻳ‪ ３‬ﻧـﻪ ﻣﺎﻧـﻪ ‪請‬ـﺮف‬
‫ﻧﻈﺮ ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬دا ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ه ﻟﻴﻚ ＊ﺎﻳﻲ ﭼﻲ د ‪ ٢٠١٢‬ﻛﺎل ﺗﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﻲ“‪.‬‬
‫ﻣﻮږ ﺑﻪ و‪－‬ﻮرو ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دې اړه ﭘﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻲ ＇ﻪ ﻛﻮي؟ او آﻳﺎ د ﻛﻴ＂ـﻮ‬
‫د ﺗ‪７‬ون او د دﻏﻪ ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ه ﻟﻴﻚ ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮي ﻛﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ؟ او آﻳـﺎ ﭘـﻪ دې‬
‫اړه ﺑﻪ د ‪٢٠١٢‬ﻛﺎل ﺗ‪７‬ون ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ‪７‬ي او ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬د ردوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل‬
‫＇ﻪ ﻧﻮري ﭘﻠﻤ‪ ３‬وﻟ＂ﻮي؟‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻮره دﻏﺴﻲ ﻣﻐﺮوره ﻧﻪ ﺳﻲ‬

‫ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧﺪﻻى‬
‫ﻣﻮږ ﭘﻪ ‪١٣٧٠‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻛﺎل د ﺷﻮروي د اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ د ﭘﺎﺷﻞ ﻛ‪５‬ﺪو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﻟﻴﻜﻠﻰ وو‪ ،‬ﭼﻲ ﻟـﻪ ﭘ‪５‬ـ‪＋‬ﻮر ＇ﺨـﻪ د ﺧﭙﺮ‪４‬ـﺪوﻧﻜﻲ ” اﻓﻐـﺎن ﻣﻠـﺖ “‬
‫ﺟﺮﻳﺪې د ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻛﺎل د ﺳﻨﺒﻠ‪ ３‬د )‪ (٣١‬ﻣﻲ ﻧ‪ ３＂５‬ﭘﻪ )‪ ٢٢‬ـ ‪ (٢٣‬ﻣـﻪ ‪２－‬ـﻪ ﻛـﻲ‬
‫ﺧﭙﻮر ﺳﻮ‪ .‬دﻟﺘﻪ ﻏﻮره ﺑﺮ‪＋４‬ﻲ ﭼﻲ ﻟﻪ دﻏﻲ ﻟﻴﻜﻨﻲ ＇ﺨﻪ ＇ﻮ ﻛﺮ＊ﻲ را واﺧﻠﻮ‪:‬‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﭘ‪＋５‬ﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ＊ﻴﻲ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮي اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ ﺟﻮړي ﺳـﻮي او‬
‫ﻋﺮوج ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ى‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ ﻣﺦ ﭘﺮ ﻧﺰول رواﻧـﻲ ﺳـﻮي او ﭘـﺎى ﺳـﺮه ﭘﺎﺷـﻞ‬
‫ﺳﻮي دي‪ .‬ﭼﻲ د زﻳﺎﺗﻮ دﻏﺴﻲ اﻣﭙﺮاﺗﻮرﻳـﻮ ﻧـﺰول د ﻫﻐـﻮ ﻟـﻪ واﻛﻤﻨـﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫د ﻳﻮې ﺗ‪５‬ﺮوﺗﻨﻲ ﭘﻪ ﺳﺮ وﻫﻠﻮ ﺳﺮه ﭘﻴﻞ ﺳﻮى دى‪.‬‬
‫د ﺷﻮروي د اﻣﭙﺮاﺗـﻮرۍ د ‪١٩٧٣‬ع‪.‬ﻛـﺎل د ﺧﺘﻴـﺰي اروﭘـﺎ د ﻛﻤﻮﻧﻴـﺴﺘﻮ‬
‫‪－‬ﻮﻧﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ﻏﻮﻧـ‪６‬ه ﻛـﻲ اﺗﻴﺎﻳﻤـﻪ ﻟـﺴﻴﺰه ﻟـﻪ ﺳﻮﺳـﻴﺎﻟﻴﺰم ＇ﺨـﻪ ﻛﻤـﻮﻧﻴﺰم ﺗـﻪ‬
‫د ورﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪو ﭘ‪７‬او و！ﺎﻛﻞ ﺳﻮ او وﻳ‪ ３‬ﭘﺘ‪５‬ﻴﻞ ﭼـﻲ ﺗـﺮ ‪١٩٨‬ع‪.‬ﻛـﺎل ﭘـﻮري ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﻲ راوﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﺑـﻪ ﻧـﻮ ﺑﻴـﺎ ﺷـﻮروي‬
‫وﻛﻮﻻى ﺳﻲ ﭼﻲ ﺧﭙﻠﻪ اراده ﭘﻪ ﻫﺮ ‪＄‬ﺎى ﻛﻲ ﭘﻠ‪ ３‬ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﺧﻮ د دې اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ واﻛﻤﻨﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺗﺮځ ﻛﻲ ﻳﻮه ډ‪４‬ـﺮه ﺳـﺨﺘﻪ او ﻧـﻪ‬
‫ﺟﺒﻴﺮه ﻛ‪５‬ﺪوﻧﻜ‪ ３‬اﺷﺘﺒﺎه وﻛ‪７‬ه‪ .‬ﭼﻲ ﻫﻐﻪ زﻣﻮږ ﭘﺮ ‪－‬ﺮان ﻫﻴﻮاد اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪي‬
‫د ﺷﻮروي د ﺳﺮه ﭘﻮځ ﻳﺮﻏﻞ وو‪ .‬دوى داﺳﻲ ‪２－‬ﻞ ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﻳﺮﻏـﻞ ﺳـﺮه ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮدو اوﺑﻮ ﺗﻪ ورﺳﻴ‪８‬ي او دا ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ د ﻋﻤﺎن د ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ ﭘـﺮ ﻟـﻮري د ！ـﻮپ‬
‫‪147‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫د ﺗﺨﺘ‪ ３‬ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛ‪７‬ي او ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻮروي ﺗﻪ دا اﻣﻜﺎن ﭘﻪ ﻻس ورﺳـﻲ‬

‫ﭼﻲ د ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪ ＃‬اﻗﺘﺼﺎدي ＊ﺎرګ ) د ﻓﺎرس ﺧﻠﻴﺞ ( ﻫﻢ ﻛﻨ＂ﺮول ﻛـ‪７‬ﻻى ﺳـﻲ‪.‬‬
‫ﺧﻮ دوى د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺟ‪７／‬ه ﻣﺎر ﺧﻮى او د ﭘﺮدو ﺳﺮه ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ＊ﻪ ﻧﻪ وو ＇‪７５‬ﻟﻰ‪.‬‬
‫ﻧﻮ ﭘﺎﻳﻠﻪ دا ﺳﻮه ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺗﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺟﻬﺎد او ！ﻴﻨ‪／‬ﺎر د ﺷﻮروي ﻛﻮرﻧ‪９‬‬
‫ﺑ‪＄ ３‬ﻮاﻛﻲ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ اوﭘﺴﻲ ډ‪４‬ﺮه ﻛ‪７‬ه د ﺳﺨﺘﻮ ！ﻮﻟﻨﻴﺰو ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬ﻣﺨﺎﻣﺦ‬
‫ﻛ‪７‬؛ د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد د ﻟ‪ ８‬و ډ‪４‬ﺮ ﭘﻨ‪％‬ﻪ ﭘﻨ‪％‬ﻮﺳـﻮ ﻣﻠﻴﻮﻧـﻮ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻧـﻮرو اﺳـﻴﺮو‬
‫وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ زړوﻧﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د آزادۍ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟـﻮ ﻏﻮر‪＄‬ﻨـ‪ ，‬را ژوﻧـﺪى ﻛـ‪７‬؛‬
‫د ﺧﺘﻴﺰي اروﭘﺎ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ﻓﺮ‪請‬ﺖ ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛ‪＇ ７‬ﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ ﻟـﻪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ＇ﺨﻪ واﺧﻠﻲ او ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳ‪ ＃‬او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻪ ﻻس ورﻛ‪７‬ه ＇ـﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻛﻲ ﺷﻮروي ﻟﻪ ﭘ‪＋‬ﻮ وﻏﻮر‪＄‬ﻮي‪ .‬ﭼﻲ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻮږ وﻟﻴـﺪل ﭼـﻲ‬
‫د ﺷﻮروى زﺑﺮ‪＄‬ﻮاﻛﻪ اﻣﭙﺮاﺗﻮري دړي وړي ﺳﻮه‪.‬‬
‫ور ﭘﺴ‪ ３‬ﻣﻮږ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ وه ‪ :‬ﻫـﺴﻲ ﺧـﻮ اوس اﻣﺮﻳﻜـﺎ د دې‬
‫زﻣﺎﻧ‪ ”３‬روم “ ﺑﺮ‪＋４‬ﻲ او ﺑﺶ ) د اوﺳﻨﻲ ﺑﺶ ﭘﻼر ( د ﻧ‪７‬ۍ اﻣﭙﺮاﺗﻮر‪ .‬ﺧﻮ ﺷﻠﻤﻪ‬
‫ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ د ﻧــ‪７‬ۍ د اﻣﭙﺮاﺗﻮرﻳــﻮ د ﻧ‪４７‬ــﺪو‪ ،‬د ﻫﻴﻮادوﻧــﻮ د ！ﻮ！ــﻪ ！ﻮ！ــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪو او‬
‫د ﺧﭙﻠﻮاﻛﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪５‬ﺪو ﭘ‪７５‬ۍ ده‪ .‬ﭘﻪ دې ﭘ‪７５‬ۍ ﻛﻲ د ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ﺰ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺲ‪ ،‬ﺟﺎﭘﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺗ‪／‬ﺎل‪ ،‬اﻳ＂ﺎﻟﻴـﺎ‪ ،‬ډﻧﻤـﺎرك‪ ،‬ﺑﻠﺠـﻴﻢ‪ ،‬اﺗـﺮﻳﺶ او ﻧـﻮرو‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ راوﭘﺮز‪４‬ﺪﻟ‪ ３‬او ورﭘـﺴ‪ ３‬د ﺷـﻮروي اﻣﭙﺮاﺗـﻮري ﻫـﻢ وﺷـﻮړ‪４‬ﺪل‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﭘﺴﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻫﻢ ﺗﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﻏﺴﻲ ﻣﻐﺮوره ﻧﻪ ﺳﻲ ﭘﺎﺗﻪ ﻛ‪５‬ﺪﻻى‪.‬‬
‫دا ﺑﻪ ﻫﻢ ژر‪ ،‬ﺧﻮ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﺎﻧﻮ د رﻗﺎﺑﺖ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻲ د ﻧـﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ‬
‫ﺳﺮه د ﺳﻴﺎﻟ‪ ９‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ راوﭘﺮ‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻧﻦ ﻧ‪７‬ۍ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻻر＊ﻮوﻧﻜﻮ د ډ‪４‬ﺮ＊ﺖ‬
‫ﭘﺮ ﻟﻮر رواﻧﻪ ده‪ ،‬ﻧﻪ د ﻫﻐﻮ ﻳﻮه ﺗﻪ د راﻟ‪４８‬ﺪو ﭘﺮ ﻟﻮر ‪ .‬او ﻟﻴﺮي ﻧﻪ ده ﭼﻲ ﭘﻪ ！ﻮﻟﻪ‬
‫ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ وﻟﺴﻮاك او ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻮ ﭘ‪＋‬ﻮ وﻻړ ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻪ د ﺧﻠﻜـﻮ ﭘـﻪ ارادو راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ‬
‫ﺳﻲ‪ .‬د دې اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ ﭘﻪ وړاﻧﺪي ﺑﻪ ﭘﺎى اروﭘـﺎ او ﺟﺎﭘـﺎن ودر‪４‬ـ‪８‬ي‪ .‬ﺧـﻮ دا‬
‫ﭼﻲ اوس اروﭘﺎ او ﺟﺎﭘﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻻس ﭘﺮﻧﺎﻣـﻪ وﻻړ دي دا د ﻳـﻮ ﻟﻨـ‪ ６‬ﻣﻬـﺎل‬
‫ﻟﭙﺎره دي‪＇ .‬ﻮ ﻛﺎﻟﻪ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ اروﭘﺎ او ﺟﺎﭘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎ داﺳـﻲ ﻣﻄﻴـﻊ ﻧـﻪ وي‪.‬‬
‫او دا ﭼﻲ ﺑﺶ د ﺧﻠﻴﺞ ﭘﻪ ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ ＇ﻪ وﻛ‪７‬ه‪ ،‬ﻫﻐـﻪ ﻳـﻮه ﺳـﺘﺮه ﺗ‪５‬ﺮوﺗﻨـﻪ وه‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪148‬‬

‫ﻛﻪ ژر وي ﻛﻪ وروﺳﺘﻪ دا ﺑﻪ ﻻ＊ﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ﺳﻲ او ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮ ﻧﮋدې راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛـﻲ‬

‫ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻟﻪ اروﭘﺎ او ﺟﺎﭘﺎن ﺳﺮه ！ﻜﺮ ﺳﻲ‪ .‬ﺧﻮ د دوى ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬ﭘ‪５‬ـ‪５＋‬ﺪوﻧﻜ‪３‬‬
‫ﺟ‪７／‬ه ﺑﻪ ا！ﻮﻣﻲ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ اﻗﺘﺼﺎدي او ！ﻜﻨﺎﻟﻮژﻳﻜﻲ وي‪.‬‬
‫دا وې زﻣﻮږ د ﺷﭙﺎړﺳﻮ ﻛﺎﻟﻮ دﻣﺨﻪ ﺧﺒﺮي او وړاﻧﺪ وﻳﻨﻲ‪ .‬اوس دادى ﻣﻮږ‬
‫‪－‬ﻮرو ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ ﭘﻪ وړاﻧﺪي اروﭘﺎ‪ ،‬ﭘﻪ ﺳﺮﻛﻲ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ‪،‬اﻟﻤﺎن او‬
‫روﺳﻴﻪ او ﭘﻪ دې وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﻲ ﺑﺮﺗﺎﻧﻴﻪ او ﻧﻮر او ﻫﻤﺪا اوس ﺟﺎﭘﺎن ﭘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻛﻲ وﻻړ دي‪ .‬ﭼﻲ ＊ﺎﻳﻲ د دوى ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻮﻧﻪ ﻧﻮر ﻫﻢ زﻳﺎت ﺳـﻲ او ﭘـﺎى‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﻮارۍ‪ ،‬ﺑ‪＄ ３‬ﻮاﻛ‪ ９‬او ﺑﺪي ور‪＄‬ﻲ ﻛﻨﺪي ﺗﻪ ور！‪５‬ـﻞ وﻫـﻲ او ﭘـﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي او ！ﻜﻨﺎﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻛﻲ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺗﺮ وړاﻧﺪي ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮږ داﺳﻲ ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ د دﻏﻮ ﻏﻴﻮرو او ﺟ‪７／‬ه ﻣﺎرو اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫ﭘﺮ ﺟ‪７／‬ه ‪＄‬ﭙﻠﻲ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪي دﻏﺴﻲ ﻟـ＆ ﻟﻐـ‪ ７‬او ﺑـ‪ ３‬رﺣﻤﺎﻧـﻪ ﺗ‪５‬ـﺮى ﻛـﻮي‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﭼﻲ داﺳﻲ ﻳ‪ ３‬وﻛ‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ اوس ﺗﺎﺳﻲ ﻓﻜﺮ وﻛ‪７‬ئ ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن‬
‫او ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي د دﻏﺴﻲ ﻧﺎﺗﺎر ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺳـﺨﺘﻮ ﻛﺮﻛـﻮ‬
‫او د＊ﻤﻨﻴﻮ ﺳﺮه ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻣﺦ وي او اﻳﺮان او ﻧﻮرو اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ ﺗـﻪ ﻫـﻢ‬
‫ﻏﺎ＊ﻮﻧﻪ ﭼﻴﭽﻲ او د ﻧ‪７‬ۍ د ډ‪４‬ﺮو ﻛﻔﺮي ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻣﺨـﺎﻟﻔﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬رﻗـﺎﺑﺘﻮﻧﻮ او‬
‫ﺳــﻴﺎﻟﻴﻮ ﺳــﺮه ﻫــﻢ ﻣﺨــﺎﻣﺦ وي‪ ،‬ﻧــﻮ دا ﻫﻴــﻮاد ﺑــﻪ روغ وژﻏــﻮرل ﺳــﻲ؟ او‬
‫د ﺷﻮروي ﻏﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﭘﺮ دا ﺑﻠﻪ راواﻧﻪ وړي؟‬
‫آﻳﺎ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي ﺗ‪５‬ﺮى د اﻣﺮﻳﻜﺎ د واﻛﻤﻨﻮ ﺳﺨﺘﻪ او ﻧﻪ ﺟﺒﻴﺮه‬
‫ﻛ‪５‬ــﺪوﻧﻜ‪ ３‬اﺷــﺘﺒﺎه او ﺗ‪５‬ﺮوﺗﻨــﻪ ﻧــﻪ ده ؟ او زﻳــﺎﺗﻲ دﻏــﺴﻲ ﺗ‪５‬ﺮوﺗﻨــﻲ د دﻏــﺴﻲ‬
‫اﻣﭙﺮاﺗﻮرﻳﻮ د را ﭘﺮ ز‪４‬ﺪو د ﭘﻴﻞ ﻻﻣﻞ ﺳﻮي ﻧﻪ دي؟ او اوس داﺳﻲ ﻧﻪ ＊ـﻜﺎري‬
‫ﭼﻲ دﻏﻪ ﺗ‪５‬ﺮوﺗﻨﻪ ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د را ﻧ‪４７‬ﺪﻟﻮ ﭘﻴﻞ وي ؟‬
‫ﺷﻮروﻳﺎﻧﻮ ‪２－‬ﻞ ﭼﻲ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻪ ﻳﺮﻏـﻞ ﺳـﺮه ﺑـﻪ ﺗـﻮدو اوﺑـﻮ ﺗـﻪ‬
‫ورﺳﻴ‪８‬ي او دا ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ د ﻋﻤﺎن د ﺳﻤﻨﺪر‪－‬ﻲ ﭘﺮ ﻟﻮري د ！ﻮپ د ﺗﺨﺘ‪ ３‬ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛ‪７‬ي او ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻮروي ﺗﻪ دا اﻣﻜﺎن ﭘﻪ ﻻس ورﺳﻲ ﭼـﻲ د ﻟﻮ‪４‬ـﺪﻳ‪＃‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ＊ﺎرګ ) د ﻓﺎرس ﺧﻠﻴﺞ ( ﻫﻢ ﻛﻨ＂ﺮول ﻛ‪７‬اى ﺳﻲ‪ .‬ﻟﻜـﻪ ﭼـﻲ ﺗﺎﺳـﻲ‬
‫د دې ﻛﺘﺎب ﭘﻪ ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﭘﺎ‪１‬ﻮ ﻛﻲ وﻟﻮﺳﺘﻞ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫـﻢ دې ﺗـﻪ ورﺗـﻪ ﺧﻮﺑﻮﻧـﻪ‬
‫‪149‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫وﻳﻨﻲ‪ .‬ان ﺗﺮ دې ﺧﻄﺮﻧﺎك ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬ﻧـﻮ ＇ﻨ‪／‬ـﻪ ﭼـﻲ ﺷـﻮروﻳﺎن د ﺧﭙﻠـﻮ‬
‫ﻣﻮﺧﻮ ﭘﻪ ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﻛﻲ ﭘﺎﺗﻪ راﻏﻠﻪ‪ ،‬ﻧـﻮ آﻳـﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳـﺎﻧﻮ دﻏـﺴﻲ ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬
‫ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ ﺑﻪ رﺷﺘﻴﺎ ﺳﻲ؟‬
‫ﻧﻮر ﺑﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﺧﺒﺮي ﭘﺮ دې را ﻟﻨ‪６‬ي ﻛ‪７‬و ﭼﻲ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻫﻴـﻮاد او ﭘـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫ﻛﻲ روان ﺣﺎﻻت او واﻗﻌﺎت ＊ﻴﻲ ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﻧ‪６‬ﻳﻮاﻻن ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﺮو ﻣـﺮو او‬
‫ﭘﻪ ﺣﺘﻤﻲ او ﻗﻄﻌﻲ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﺗﺮ روﺳﺎﻧﻮ ﻻ ﭘﻪ ﺑﺪ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ اﺧﺘـﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي او ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫اﻳﺎﻻت ﺑﻪ ﭘﻪ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ او ！ﻮﺗﻪ ！ﻮ！ﻪ اﻳﺎﻻﺗﻮ ﺑﺪل ﺳﻲ‪.   .‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د زوال ﻧﺨښﻲ‬
‫واﻳﻲ ﭼﻲ ﺗﺎرﻳﺦ د اوﺳﻤﻬﺎل ﺳـﺮه د ﺗ‪５‬ﺮﻣﻬـﺎل د ﻧـ‪＋‬ﻠﻮﻟﻮ ﭘـﻪ ﻫﻜﻠـﻪ د ﭘُـﻞ‬
‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻟﺮي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﺗﺎرﻳﺦ د ﻣﻄﺎﻟﻌ‪ ３‬ﭘـﻪ ر‪１‬ـﺎ ﻛـﻲ د اوﺳـﻤﻬﺎل ＇‪７５‬ﻧـﻪ‬
‫د راﺗﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ﺳﺮه د ＊‪ ３‬ﻧ‪＋‬ﻠﻮﻧﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ډ‪４‬ﺮه ＊ﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﻣـﻮږ ﻟـﻪ‬
‫ﭘﺨﻮا ＇ﺨﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻪ ﻳﻮه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺘﻨﻪ وﻛ‪７‬و‪ ،‬ﻫﺮو ﻣـﺮو ﺑـﻪ ﻳـﻮ ﭘـﻪ زړه ﭘـﻮري‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ راﺗـﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨـﺪ ﺳـﻲ‪ .‬ﻫﻐـﻪ دا ﭼـﻲ ﺳـﺘﺮو ﺳـﺘﺮو ﻓﺎﺗﺤـﺎﻧﻮ او د ﻣﻬـﺎل‬
‫د زﺑﺮ‪＄‬ﻮاﻛﻮ واﻛﻤﻨﺎﻧﻮ د ﺧﭙﻞ ﺷﻮﻛﺖ او ﺳﻠﻄﻨﺖ د ﻋﺮوج ﭘﻪ ﺷ‪５‬ﺒﻮ ﻛـﻲ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﻳﻮ داﺳﻲ ‪－‬ﺎم ﭘﻮرﺗﻪ ﻛ‪７‬ى ﭼﻲ ﭘﺮ ﻫﺮ ＇ﻪ او ان ﭘﺮ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﻳ‪ ３‬واك ﻟﻪ ﻻﺳﻪ‬
‫ورﻛ‪７‬ى او ﻣﺎﺗﻪ‪ ،‬ﺧﻮاري او ﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛ‪５‬ﺪه ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺳﻮي دي‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ﻧﻤﺮود‪ ،‬د روم ﻟﻪ ﻗﻴﺼﺮ‪ ،‬د اﻳﺮان ﻟﻪ ﻛﺴﺮا‪ ،‬ﻫ＂ﻠﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬د ﺑﺮﺗﺎﻧﻴ‪ ３‬ﻟﻪ ﺗﺎج او ﺑﺮﻳﮋﻧﻴﻒ ！ﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ ﭘـﻪ ﻳـﻮ ډول ﻧـﻪ ﻳـﻮ ډول‬
‫داﺳﻲ ﺗ‪５‬ﺮوﺗﻨﻲ ﺳﻮي ﭼﻲ ﻛ＀ ﻣ＀ ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ﺎن وژﻧﻲ ﻣﻌﻨﺎ ﻟﺮل او ﭘـﺎى د دوى‬
‫د واك د زوال ﻻﻣﻞ ﺳﻮې‪.‬ﭘﻪ دې اړه ﻧﻮر را‪＄‬ـﺊ د اﺳـﺘﺎد ﺟﻤـﺎل ﺣﻤـﺪان‬
‫ﺧﺒﺮي وﻟﻮﻟﻮ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﺟﻤﺎل ﺣﻤﺪان ﭘـﻪ ﻋﺮﺑـﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ﻛـﻲ ﻟـﻪ ﻧـﺎﻣﺘﻮ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫ﻣ‪％‬ﻜﭙﻮﻫﺎﻧﻮ ＇ﺨﻪ دى‪ .‬اوس ﭘﻪ ﺑﻴﺮوت او د ﻋﺮﺑﻮ ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ＊ـﺎروﻧﻮ ﻛـﻲ‬
‫د ﻧﺎﻣﺘﻮ ﺧﭙﺮووﻧﻜـﻮ ﻟﺨـﻮا د ”د ＊ـﻜ‪５‬ﻼك او د ﺧﭙﻠـﻮاﻛ‪ ９‬د ﺳـﺘﺮاﺗ‪５‬ﮋى“ ﺗـﺮ‬
‫ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻻﻧﺪي د ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﻛﺘﺎب ﺧﭙﻮر ﺳـﻮى دى‪ .‬ﭘـﻪ دﻏـﻪ ﻛﺘـﺎب ﻛـﻲ ﻫﻐـﻪ‬
‫د ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﭘﺮ ﺳﺮ د ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺟﻐﺮاﻓﻴﻮي ﺗﺸﻜﻴﻞ او د ﻫﻐـﻮ ﺗـﺮ ﺷـﺎ‬
‫ﭘ＀ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺧﻲ او اﻫﺪاف ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه ＊ـﻪ ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ＇‪７５‬ﻟـﻲ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪150‬‬

‫دي‪ .‬د دﻏﻮ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ‪＄‬ﻮاك دى‪.‬‬

‫د ＊ﺎﻏﻠﻲ ﺣﻤﺪان ﭘـﻪ وﻳﻨـﺎ د اﻣﺮﻳﻜـ‪ ３‬ﻣﺜـﺎل د ﻫﻐـﻪ ﭼـﺎ دى ﭼـﻲ ﺧﭙـﻞ‬
‫وړوﻛﻮاﻟﻰ ﻳ‪ ３‬د اﺗﻠﺴﻤﻲ ﭘ‪７５‬ۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻛـﻲ ﭘﻴـﻞ ﻛـ‪７‬ى وي‪ ،‬د ﻧﻮﻟـﺴﻤﻲ‬
‫ﭘ‪７５‬ۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﻲ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮﻟﻮ د ﺑﺎﻧﺪي ﻟﻮﺑﻲ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ي او ﺑﻴﺎ د ‪＄‬ﻮاﻧ‪９‬‬
‫ﭘ‪７‬او ﺗﻪ ورﺳﻴ‪８‬ي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻏﻪ دور ﺗـﻪ د ﺷـﻠﻤﻲ ﭘ‪５‬ـ‪７‬ۍ ﭘـﻪ اووﻣـﻪ ﻟـﺴﻴﺰه ﻛـﻲ‬
‫د وﻳ＂ﻨﺎم ﭘﻪ ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ رﺳﻮاﻳﻰ او ﻧﺎﻛﺎﻣ‪ ９‬ﺳﺮه ورﺳـ‪５‬ﺪه‪ ،‬ﭼـﻲ ﺗـﺮ‬
‫دې وروﺳﺘﻪ زړ＊ﺖ او ﻋﻤﺮ ﺧﻮړل د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺟﻮړوي‪＇ .‬ﻨ‪／‬ـﻪ ﭼـﻲ‬
‫دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د ﺷﻮروي ﺳﺮه ډﻏﺮي وﻫﻞ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ل‪－ ،‬ﻮاﻛﻲ ﭘـﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫ﺧﭙﻞ دﻏﻪ دور ﭘﻴﻞ ﻛ‪.７‬‬
‫د اﺳﺘﺎد ﺣﻤﺪان ﭘﻪ وﻳﻨﺎ د ﻣﺘﺤـﺪو اﻳـﺎﻟﺘﻮﻧﻮ د ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺗـﺮ ﺷـﺎ ﻫـﻢ ‪＄‬ﻴﻨـﻮ‬
‫＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻣﻮﺧﻮ ﻛﺎر ﻛﺎوه‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ دﻏﻪ ﻣﻬـﺎل اﺳـﻼﻣﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ﻳـﺎ د ﻧـﻮرو‬
‫＊ﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﻲ وه او ﻳﺎ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ﺳﺮه ډﻏﺮي وﻫﻠ‪＄ ،３‬ﻜـﻪ‬
‫ﻧﻮ ﻫﻐﻮى د دﻏﻪ ﻣﻬﺎل د دﻏﻪ ﻧﻮي ﺟﻐﺮاﻓﻴﻮي ﺟﻮړ＊ﺖ ﺗﺮ ﺷﺎ ﻟـﻪ ﭘ＂ـﻮ ﻣﻮﺧـﻮ‬
‫＇ﺨﻪ ﻧﻪ وه ﺧﺒﺮ‪ .‬ﺧﻮ دا ﻳﻮ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دى ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ ﭘ＂ـﻮ ﻻﺳـﻮﻧﻮ‬
‫داﺳﻲ ﻳﻮه ز‪４８４‬ﺪﻟ‪ ３‬ﺗﻮره ﺑﻼ ده ﭼﻲ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ور‪＄‬ﻲ ＇ﺨﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻘﺼﺪ د ！ﻮل‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻟﻮ！ﻮل او ﭼﻮرول وو‪ .‬د ﻧﻮﻣﻮړي ﻛﺘﺎب ﭘﻪ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺳـﺮه ﻣـﻮږ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﺟﻮړ‪４‬ﺪو ＇ﺨﻪ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮري ﻣﻬﺎل ﭘﺮ ﭘﻨ‪％‬ﻮ ﭘ‪７‬اووﻧﻮ و‪４‬ﺸﻼى ﺳﻮ‪:‬‬
‫‪ .١‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺟﻮړ‪４‬ﺪو ﭘﻴﻞ‪.‬‬
‫‪ .٢‬د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ﭘ‪７‬او‪.‬‬
‫‪ .٣‬د ﺳ‪７‬ې ﺟ‪７／‬ې ﭘ‪７‬او‪.‬‬
‫‪ .٤‬ﭘﺮ ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬ﻮاك ﺑﺎﻧﺪي د اﻧﺤﺼﺎر ﭘ‪７‬او‪.‬‬
‫‪ .٥‬د داﺳﻲ ﺟ‪７／‬و ﭼﻲ ﻫﻴﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻛ‪５‬ﺪه د ﭘﻪ ﻻر اﭼﻮﻟﻮ ﭘ‪７‬او‪.‬‬
‫ﻟﻮﻣړى ﭘـړاو ‪:‬‬
‫دا د ﻣﺘﺤﺪو اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻮ د راﻣﻨ‪％‬ﺘـﻪ ﻛ‪５‬ـﺪو او ﺗـﺸﻜﻴﻠ‪５‬ﺪو ﭘـ‪７‬او دى‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ ‪١٧٨٣‬ع‪.‬ﻛﺎل د ﺧﭙﻠﻮاﻛ‪ ９‬د ﺟ‪７／‬ې ﭘﻪ ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳ‪５‬ﺪو ﺳـﺮه ﭘﻴﻠﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫ﻟﻪ دﻏﻲ ﺟ‪７／‬ې ＇ﺨﻪ ﺗﺮ راوﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﻮي ﺟﻮړ＊ﺖ ﻛـﻲ‬
‫‪151‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻳﻮازي دﻳﺎرﻟﺲ اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ وه‪ ،‬ﭼﻲ د اوﺳ‪５‬ﺪوﻧﻜﻮ ﺷـﻤ‪５‬ﺮ ﻳـ‪ ３‬د ＇ﻠﻮ‪４‬ـ‪＋‬ﺘﻮ‬
‫ﻟﻜﻮ ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﻛﻲ وو‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻜﻪ ﭼﻲ وړاﻧﺪي ﻣﻮ ﻫﻢ ﻳﺎدوﻧﻪ وﻛـ‪７‬ه‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د ﺟﻮړ‪４‬ﺪو ﺗﺮ ﺷﺎ اوږد ﻣﻬﺎﻟﻲ ＊ـﻜ‪５‬ﻼﻛﻲ ﻣـﻮﺧﻲ ﭘ＂ـﻲ وې‪ ،‬ﻧـﻮ ﻟـﻪ دې اﻣﻠـﻪ‬
‫د ﻫﻐ‪ ３‬ﭘﻮﻫﻮ او ﺑﺎﺧﺒﺮو ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه ﻫﻮ＊ﻴﺎري او ﭼﺎﻻﻛﻲ ﺳﺮه د ﻏﻮ ﻣﻮﺧﻮ‬
‫ﺗﻪ د رﺳ‪５‬ﺪو ﻟﭙﺎره د ﺷﭙ‪ ３‬او د ور‪＄‬ﻲ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛ‪ .７‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻮ دې‬
‫ﺗﻪ ﻣﻼ وﺗ‪７‬ل ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﺎو ﺧﻮاﺗﻪ ﭘﺮاﺗﻪ اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺮه ﻳﻮ ‪＄‬ﺎى ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﻫﻐــﻮ ﭘــﻪ دې ﻟ‪７‬ﻛــﻲ داﻣﺮﻳﻜــ‪ ３‬ا‪請‬ــﻠﻲ ﺳــﻮر ﭘﻮﺳــﺘﻲ اوﺳــ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ‪(RED‬‬
‫)‪ INDIES‬ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻠﺮﻧﻴﻮ ﺳﻴﻤﻮ ＇ﺨﻪ ﭘﺴﻲ واﺧﻴﺴﺘﻞ او ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫ﻟــ＀ ﺳــﻤﻨﺪر )‪ (Pacific Ocean‬ﺗــﻪ ﻧــﻮر ﻫــﻢ ور ﻧــﮋدې ﻛــ‪７‬ل‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜــﺎ‬
‫ﻻر＊ﻮوﻧﻜﻮ ﭘﻪ ‪١٨٠٣‬ع‪.‬ﻛﺎل رﻳﺎك ﻟﻮﻳﺰﻳﺎﻧﺎ ﻟﻪ ﻓﺮاﻧـﺴ‪＇ ３‬ﺨـﻪ واﺧﻴـﺴﺘﻞ‪ .‬ﭘـﻪ‬
‫‪١٨١٩‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬د اﺳﭙﺎﻧﻴ‪ ３‬ﭘﺮ ﺿﺪ ﺟ‪７／‬ه ﭘﻪ ﻻر واﭼﻮل ﻓﻠﻮرﻳ‪６‬ا ﻳ‪ ３‬د ﺧﭙـﻞ‬
‫ﻫﻴﻮاد ﺑﺮﺧﻪ و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮل‪ .‬ﭘﻪ ‪١٨٨‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬د ﻣﻜﺴﻴﻜﻮ ﺳـﺮه ﺟ‪／‬ـ‪７‬ه وﻛـ‪７‬ه د‬
‫！ﻴﻜﺰاس اﻳﺎﻟﺖ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﭘﻮري وﺗﺎړه‪ .‬ﭼﻲ ﺑﺎﻻﺧﺮ د ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴ‪ ３‬ﺟ‪／‬ـ‪７‬ه‬
‫ﻳﻴﺰو ﺧﻮ‪＋＄‬ﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻟ＀ ﺳـﻤﻨﺪر ﭘـﻪ ﻏـﺎړو ﻛـﻲ د ﻳـﻮه واړه‬
‫ﻫﻴﻮاد ﻟﻪ ﺑ‪２‬ﻲ ＇ﺨﻪ را ووﺗﻞ او ﭘﺮ اﺗﻠﺲ ﺳﻤﻨﺪر او ﻟ＀ ﺳﻤﻨﺪر ﺑﺎﻧـﺪي ﭼـﺎﭘ‪５‬ﺮ‬
‫ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮې ﺑ‪５‬ﻠﻲ ﻛﻮﭼﻨ‪ ９‬وﭼﻲ ﺑ‪２‬ﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛ‪７‬ه‪.‬‬
‫د اﺳـــﺘﺎد ﺣﻤـــﺪان ﭘـــﻪ وﻳﻨـــﺎ د اﻣﺮﻳﻜـــﺎ ﻣـــﺸﺮاﻧﻮ د ﻳـــﻮه ﻛﻨﻔ‪６‬ر‪４‬ـــﺸﻦ‬
‫) ‪ Confederation‬ﻣﻠ‪／‬ﺮي او ﻣﺘﺤﺪ اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ دﻧﻨﻪ ﭼﺎرو ﻛﻲ ﺧﭙﻠـﻮاك‬
‫وي( د ﺑﻨﺴ＀ ډﺑﺮه ﻛ‪＋５＋‬ﻮول او ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛـﻲ ﻳـ‪ ３‬د ﻳـﻮې ﻓﻴـ‪６‬راﻟﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د ﺟﻮړ‪４‬ﺪو ﻟﭙﺎره ور ﭘﺮاﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﻟﻪ اوس ＇ﺨﻪ ﻧﮋدې ﻳﻮﺳﻞ اوﭘﻨ‪％‬ﻮس ﻛﺎﻟﻪ‬
‫ﭘﺨﻮا د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اوﺳﻨﻲ ﻣ‪％‬ﻜﻨﻲ او ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﻮړ＊ﺖ ﭘ‪７‬او ﺑﺸﭙ‪ ７‬ﺳﻮ‪.‬‬

‫دوﻫﻢ ﭘړاو ‪:‬‬

‫دا د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﻮﻟﻮ د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ﭘ‪７‬او دى‪ .‬د ﺧﭙﻠﻮاﻛ‪ ９‬د ﺟ‪７／‬ې ﺗـﺮ ﭘـﺎى ﺗـﻪ‬
‫رﺳ‪５‬ﺪو وروﺳﺘﻪ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺣﻜﻮﻣـﺖ د اﻻﺳـﻜﺎ او اﻳﻠﻮﺷـﻦ ！ﺎﭘﻮ‪－‬ـﺎن‬
‫د روﺳﺎﻧﻮ ＇ﺨﻪ راﻧﻴﻮل‪ .‬ﺑﻴﺎ د ﻟ＀ ﺳﻤﻨﺪر ﭘـﻪ اُرﺷـﻮ ﻛـﻲ وړاﻧـﺪي وﻻړل ﭘـﻪ‬
‫‪١٨٧‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴ‪＇ ３‬ﺨﻪ د ﻫﺎﻟﻴﻨ‪ ６‬اﻳﻨ‪ ６‬ﺑﻴﻚ ！ﺎﭘﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ‪١٨٩‬ع‪.‬ﻛﺎل‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪152‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ﻣﻴ‪６‬وﻧﻲ ！ﺎﭘﻮ‪ ،‬او د ﻧﻮﻟـﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ـ‪７‬ۍ ﭘـﻪ وروﺳـﺘﻴﻮ ﻛـﻲ ﻳـ‪ ３‬د ﻫـﺎواﻳﻲ او‬
‫وﻳﻨﻜﺴﻦ ！ﺎﭘﻮ‪－‬ﺎن وﻧﻴﻮل‪ .‬د اﺳﭙﺎﻧﻴ‪ ３‬ﺳﺮه د ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ﭘـﻪ ﭘﺎﻳﻠـﻪ ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ‬
‫‪١٨٩٩‬ع‪.‬ﻛﺎل و‪＂４‬ﻨﺎم د اﺳﭙﺎﻧﻴ‪ ３‬ﻟﻪ وﻟﻜ‪＇ ３‬ﺨﻪ واﻳﺴﺖ او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ﻛـﻲ‬
‫ﻳ‪ ３‬راوﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻲ ﭘﻪ
‪١٩٧‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻛﻲ د آزادۍ ورﻛﻮﻟـﻮ ﺗـﺮ ﻣﻬﺎﻟـﻪ ﻳـ‪ ３‬ﺗـﺮ‬
‫وﻟﻜ‪ ３‬ﻻﻧﺪي وو‪.‬‬
‫د ﺷﻠﻤﻲ ﭘ‪７５‬ۍ ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻛﺎراﺑﻴﻦ ﺳﻴﻤﻲ ﺗﻪ ﭘ‪ ３＋‬ﻏ‪％‬ﻮل ﭘﻴﻞ ﻛـ‪７‬ل‪،‬‬
‫د ﭘﻮر！ﻮرﻳﻜــﻮ او ﭘﺎﻧــﺎﻣ‪ ３‬ﺳــﻴﻤﻲ ﻳــ‪ ３‬ﺗــﺮ وﻟﻜــﻪ ﻻﻧــﺪي راوﺳــﺘ‪ ،３‬ﻫﻠﺘــﻪ ﻳــ‪３‬‬
‫د اﺗﻠﺲ ﺳﻤﻨﺪر او ﻟ＀ ﺳﻤﻨﺪر د ﻳﻮﺑﻞ ﺳﺮه د ﻧ‪＋‬ﻠﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره واﻟـﻪ )ﻛﺎﻧـﺎل( وﻛـﻴ）‬
‫ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬د درﻏﻠﻴﻮ او ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ﭘﻠﻮه د ﻳﻮه ﭘﻴﺎوړي ‪＄‬ﻮاك ﺣﻴﺜﻴﺖ وﺑﺎﺧ‪＋‬ﻪ‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻮﻟﺴﻤﻲ ﭘ‪７５‬ۍ ﭘﻪ ﺑﻬﻴﺮﻛﻲ ﻳﻮ ﭘﻴﺎوړى زراﻋﺘﻲ ﻫﻴﻮاد ﺳﻮ او ﺧﭙـﻞ‬
‫د ﻛﺮﻧﻲ ﺣﺎ‪請‬ﻼت ﻳ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ ！ﻮﻟﻮ ﻣﺎرﻛ‪＂５‬ﻮﻧﻮ ﺗﻪ ورﺳـﻮل‪ .‬ﭼـﻲ ﻟـﻪ دې ﭘﻠـﻮه‬
‫ﻳ‪ ３‬زﻳﺎت ﺷﺘﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛـﻮل او د ﻫﻐـﻮ ﭘـﻪ ﺑﻴـﻪ ﻳـ‪請 ３‬ـﻨﺎﻋﺘﻲ ﺗـﻮﻛﻲ واردول‪.‬‬
‫ﺧﻮ د دې ﺳﺮه ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ！ﻮﻟﻨﻲ د ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ ﻫﻐﻪ ！ﻮل ﭘ‪７‬اووﻧﻪ وﻧـﻪ وﻫـﻼى‬
‫ﺳﻮل ﭼﻲ د ﻳﻮه ‪＄‬ﻮاك د ودي او ﻏﻮړ‪４‬ﺪو ﻟﭙﺎره اړﻳﻦ ‪２－‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دې ﭘ‪５‬ﺮ ﻛﻲ ﻳﻮ ﻧﺎﻣﻬﺬﺑﻪ او ﻻاﺑﺎﻟﻲ ژوﻧﺪ ﭼﻲ دوى ﭘﻪ ﺧﭙﻠـﻪ ژﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎوﺑﺎى )‪ (Cow Boy‬ورﺗﻪ واﻳﻲ ﺗ‪５‬ﺮاوه‪ .‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣـﺸﺮاﻧﻮ ز＊ـﺖ زﻳـﺎت‬
‫زﻳﺎر واﻳﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻲ د دوى د ﺳﻤﻮ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ډ‪４‬ـﺮ ژر‬
‫ﭘﻪ ﻳﻮه ﺳﺘﺮ ﻣﺪﻧﻲ ‪＄‬ﻮاك واو＊ﺘﻪ او ﭘﺎى ﻳ‪ ３‬د دوى د دﻏﻮ د وﻳﺎړ وړ زﻳـﺎروﻧﻮ‬
‫ﭘﻪ ﻣ＀ د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ﻣﺸﺮۍ دﻋﻮه ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ه او ‪＄‬ﺎن ﻳ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ د و‪４‬ـﺶ ！‪５‬ﻜـﻪ‬
‫دار وﺑﺎﻟﻪ‪ .‬د ﻳﻮﻧﻴﻢ ﺳﻠﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﻟ‪ ８‬ﻣﻮده ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ و‪７－‬ي ﭘﻨ‪％‬ﻮس ‪＄‬ﻠﻪ زﻳـﺎت‬
‫ﺳﻮه او د ﻣ‪％‬ﻜﻲ د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه د ﻧ‪７‬ۍ در‪４‬ﻴﻢ ﻟﻮى ﻫﻴﻮاد و‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪ‪.‬‬

‫درﯦﻴﻢ ﭘړاو ‪:‬‬

‫دا د ﺳ‪７‬ې ﺟ‪７／‬ې ﭘ‪７‬او دى‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺷﻠﻤﻲ ﭘ‪５‬ـ‪７‬ۍ ﺗـﺮ ＇ﻠـﻮرﻣﻲ ﻟـﺴﻴﺰي‬
‫ﭘﻮري ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ‪＄‬ﻮاك ﺟﻮړ ﺳﻮى وو‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ ﭼـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ دو ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻮ د＊ﻤﻨﺎﻧﻮ ﺑﺮى ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ‪７‬ى وو‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣـﺸﺮان‬
‫د ﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻏﺮور او ﻟﻮى واﻟﻲ ﭘﻪ ﻧﺎروﻏﻲ اﺧﺘﻪ ﺳﻮل‪ .‬ﻟـﻪ ﻫ＂ﻠـﺮ ＇ﺨـﻪ ﭘـﻪ ﻧﺠـﺎت‬
‫‪153‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﻣﻮﻧﺪﻟﻮ ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬ﻳﻮازي ﻳﻮ د＊ﻤﻦ ـ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻣﺦ ﺗﻪ وﻻړ وو‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ‬
‫ﺷﻮروي ﭘﻪ دې ﺟ‪７／‬ه ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻠ‪／‬ﺮى ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻮى وو‪ ،‬ﺧﻮ د دوى ﺗﺮ ﻣـﻨ‪＃‬‬
‫د ﻧﻈﺮﻳﻮ اﺧﺘﻼف ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎى ﭘﺎﺗﻪ وو‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺟﺎﭘﺎن ﭘﺮ دوو ＊ﺎروﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي د ا！ﻮﻣﻲ ﺑﻢ ﭘـﻪ ﻏﻮر‪＄‬ﻮﻟـﻮ او د ﻟﻜﻮﻧـﻮ‬
‫ﺑ‪－ ３‬ﻨﺎه و‪７－‬و ﭘﻪ وژﻟﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ډ‪－‬ﺮ ﻛﻲ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﻟﻮړ واﻟﻰ ﺟﻮت ﻛ‪ .７‬ﻟﻜـﻪ‬
‫ﭼﻲ د دې ‪＄‬ﻮاك ﭘﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻳ‪ ３‬د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﭘـﻪ ﺧـﻼف د ﺳـ‪７‬ې ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې‬
‫ﻣﺤﺎذ ﭘﺮاﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻫﻢ ﻛﻮﭼﻨﻰ ‪＄‬ﻮاك ﻧـﻪ وو‪ .‬ﻫﻐـﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د ډﺑﺮي ﺟﻮاب ﭘﻪ ﺧ‪＋‬ﺘﻪ ورﻛﺎوه او د ﺳ‪７‬ې ﺟ‪７／‬ې ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﻣﺤﺎذوﻧﻮ ﻛﻲ ﻳ‪３‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ذﻟﺘﻪ ډﻛﻮ رﺳﻮاﻳ‪Ｋ‬ﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛ‪７‬ه او ﺷﺎ ﺗ‪ ，‬ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬اړ اﻳﺴﺘﻞ‪.‬‬

‫څﻠﻮرم ﭘړاو ‪:‬‬

‫د دې ﭘ‪７‬او ﭘﻪ اړه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ＇ﻮ ﺧﺒﺮو ‪＄‬ﺎن ﭘﻮه ﻛ‪７‬و‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘـﻪ اړه ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫وواﻳﻮ ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻟﺘﻪ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ورځ ﺗﺮ ﺑﻠﻲ د ﺳـﺨﺘﻮ ﺳـﺘﻮﻧﺰو‬
‫او ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫـﻢ ﭘـﻪ اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن ﻛـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻻس‬
‫ﻛ‪５＋‬ﻨﻮﻟﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺧﭙﻞ ﭘﺎﻳ‪＋‬ﺖ ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﻛﻠﻜـﻮ ﻫﻠـﻮ ‪＄‬ﻠـﻮ ﻟ‪／‬ﻴـﺎ دى‪ ،‬ﺧـﻮ‬
‫د دې ﺳﺮه ﺳﺮه ان ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﻻ ﺳﺨﺘﻪ ‪６－‬وډي ده‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﭘﺮ ﻧﺸﺖ ﺣـﺴﺎب‬
‫دى او د ﭼﺎرواﻛﻮ ژوﻧﺪ د ﺳﺨﺘﻮ ‪－‬ﻮا＊ﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ دى‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﻮ‪＄‬ﻲ‬
‫وﻳﻨﺪوﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﻟ‪ ３‬د ‪٢٠٠‬ع‪.‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﻣﺎرچ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ ﻣﺠﺎﻫـﺪﻳﻨﻮ‬
‫ﭘﻪ ！ﻮل ﻫﻴﻮاد ﻛﻲ ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ﺑﺎﻧﺪي )‪ (٧‬ﺑﺮﻳﺪوﻧـﻪ ﻛـ‪７‬ي دي‪ .‬اوس ﻣﺠﺎﻫـﺪﻳﻨﻮ‬
‫د ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬ﻫﻠﻤﻨﺪ‪ ،‬روز‪－‬ﺎن‪ ،‬زاﺑﻞ‪ ،‬ﺧﻮﺳﺖ او ﭘﻜﺘﻴﻜـﺎ ﺑ‪５‬ﻠـﻲ ﺑ‪５‬ﻠـﻲ ﺳـﻴﻤﻲ ﺗـﺮ‬
‫ﺧﭙﻠﻲ وﻟﻜ‪ ３‬ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻠﻲ او د ﻛﺮزي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳ‪ ３‬د ﺳﺨﺘﻮ ﺳـﺘﻮﻧﺰو ﺳـﺮه‬
‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛ‪７‬ى دى‪.‬‬
‫ﻟﻮ‪４‬ﺪﻳﺰ ﻣﺒﺼﺮﻳﻦ د دې ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻪ ﻟﻴﺪﻟﻮ ﺳﺮه اﻋﺘـﺮاف ﻛـﻮي ﭼـﻲ ﻛـﻪ‬
‫د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﺷﻜﻞ دوام وﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځ او د ﻛﺮزي د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺘﻮن د ﺧﻄﺮې ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳـﻲ‪.‬‬
‫) دا ﺧﻮ ﭘﺮ ﺧﻮاږه ﻫﻴـﻮاد اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧـﺪي د اﻣﺮﻳﻜـﺎ د ﻳﺮﻏـﻞ د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳـﻮ‬
‫ﻣﻬﺎﻟﻮﻧﻮ ﺧﺒﺮي دي‪ .‬اوس ﭼﻲ د ‪ ٢٠٠٧‬ع‪.‬ﻛـﺎل د اﻛﺘـﻮﺑﺮ ﻣﻴﺎﺷـﺖ ده او‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪154‬‬

‫د ‪ ١٢٨‬ﺳﭙﻮږﻣﻴﺰ ﻛﺎل د روژې د ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮه ده ﻟﻜـﻪ ﭼـﻲ ！ـﻮل‬

‫ﭘﻮﻫﻴ‪８‬ي ﺧﺒﺮه ﺗﺮ دې ＇ﻮ ‪＄‬ﻠﻪ زﻳﺎﺗﻪ وراﻧﻪ ﺳﻮې او ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺳـﻮې ده‪ .‬ﭘـﻪ‬
‫ﻫﻤﺪې ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﻲ ﻛﺎﺑﻞ د اردو او ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﭘﺮ ﺑﺴﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي دوواﺳﺘﺸﻬﺎدي‬
‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ډ‪４‬ﺮ ﺳﺨﺖ وﻟ‪７‬زاوه او د دې ﺑﺮﻳـﺪوﻧﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ د اردو او ﭘﻮﻟﻴـﺴﻮ‬
‫ډ‪４‬ﺮو ‪請‬ﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎﻧﻮ ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪ .７‬زﻣﻮږ ‪－‬ـﺮان ﻫﻴـﻮاد اوس‬
‫د ﺧﭙﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ډ‪４‬ﺮي ﺳﺨﺘﻲ ﺷ‪５‬ﺒﻲ ﺗ‪５‬ﺮوي‪ .‬ﭘﺮ وﻟﺲ ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻪ ﺗ‪５‬ـﺮه د ﻫﻴـﻮاد‬
‫ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻠﻮ او ＊ـﺎروﻧﻮ ﻛـﻲ‬
‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ د ﻟـﻮټ او ﺗـﺎﻻن‪ ،‬د ﻣﻠﻜـﻲ و‪－‬ـ‪７‬و د وژﻟـﻮ‪ ،‬ژوﺑﻠﻮﻟـﻮ او‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻮﻟﻮ او د ﻛﻮروﻧﻮ د ﺗﻼ＊ﻴﻮ ډ‪４‬ﺮ ﻧﺎوړه او وﻳﺮﺟﻦ ﺣﺎﻟﺖ روان دى‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او ﻧﻮرو ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮ‪＄‬ﻴﺎﻧﻮ د ﻣ‪％‬ﻜﻨﻴﻮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﺟﺮأت ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛ‪７‬ى‬
‫دى‪ .‬اوس دوى ‪請‬ﺮف د ﺟﻨ‪／‬ﻲ اﻟﻮﺗﻜﻮ ﻟﻪ ﻻري ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮو ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻠﻮ او درﻧﻮ‬
‫ﺑﻤﻮﻧﻮ او ﺗﻮﻏﻨﺪوﻳﻮ ړﻧﺪې ﺑﻤﺒﺎرۍ ﻛﻮي‪ .‬ﭘـﻪ ﻟـﺴ‪／‬ﻮﻧﻮ او ﺳـﻠ‪／‬ﻮﻧﻮ ＊ـ‪％‬ﻲ‪،‬‬
‫ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن ﻧﺎروﻏﺎن‪！ ،‬ﭙﻴﺎن او زاړه ﻣﻠﻜﻲ و‪７－‬ي ﭘﻪ ﺑﻤﺒـﺎرﻳﻮ وژﻧـﻲ او ﺑﻴـﺎ ﭘـﻪ‬
‫ا！ﻜﻠــﻲ او ﻣﺒﺎﻟﻐــﻪ آﻣ‪５‬ــﺰه ﺗﻮ‪－‬ــﻪ د ﺧﭙﻠــﻮ ﻣــﺰدورو ﺧﺒﺮﻳــﺎﻻﻧﻮ او ‪－‬ﻮډا‪－‬ﻴــﻮ‬
‫！ﻠﻮ‪４‬ﺰﻳﻮﻧﻮﻧــﻮ او ﻧــﻮرو ﺧﺒــﺮي رﺳــﻨﻴﻮ ﻟــﻪ ﻻري د ډ‪４‬ــﺮو ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ د وژﻟــﻮ‬
‫دروﻏﺠﻦ ﺧﺒﺮوﻧﻪ ﺧﭙﺮوي‪ .‬اوس د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻞ ﻛـﻲ ﻟـﻪ ﻏ＂ـﻮ ＊ـﺎروﻧﻮ‬
‫ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻮري ！ﻮﻟﻲ ﺳﻴﻤﻲ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ وﻟﻜﻪ ﻻﻧـﺪي راﻏﻠـﻲ دي‪ .‬ﻃﺎﻟﺒـﺎﻧﻮ ﭘـﻪ‬
‫وﻟﺴﻮاﻟﻴﻮ ﻛﻲ ﺧﭙﻞ وﻟﺴﻮاﻻن او ﻗﺎﺿﻴﺎن ！ﺎﻛﻠﻲ دي‪ .‬ان د ﻫﻠﻤﻨﺪ ﭘﻪ وﻻﻳﺖ‬
‫ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﺧﭙﻞ واﻟﻲ ﻫﻢ ！ﺎﻛﻠﻰ دى‪ .‬اوس دﻏﻪ ﺳـﻴﻤﻲ دوى اداره ﻛـﻮي او‬
‫！ﻮﻟﻲ دوﻟﺘﻲ ﭼﺎري ﻳ‪ ３‬ﭘـﺮ ﻣـﺦ ﺑﻴـﺎﻳﻲ‪ .‬د ﺧﻠﻜـﻮ اﻛﺜﺮﻳـﺖ د ﻃﺎﻟﺒـﺎﻧﻮ ﺳـﺮه‬
‫ﻫﻤﺪردي ＊ﻴﻲ‪ .‬ﭘﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ د ﺟ‪７／‬ې ﻟﭙﺎره ﭘﺮ ﻛﻮر د درو ﻣﻴﺎﺷـﺘﻮ‬
‫ﻟﭙﺎره ﻳﻮ ﺳ‪７‬ى ورﻛﻮي‪ .‬ﭘﺮ دې ﺳـﺮﺑ‪５‬ﺮه ډول ډول ﻣﺎﻟﻴـﺎت‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻟﻮﻧﻪ او‬
‫ﻧﻐﺪي او ﺟﻨﺴﻲ ﻣﺮﺳﺘﻲ ور！ﻮﻟﻴ‪８‬ي‪ .‬دا ﭼﻲ د ﻃﺎﻟﺒـﺎﻧﻮ او ﻧـﻮرو ﻣﺨـﺎﻟﻔﻴﻨﻮ‬
‫د ﺟ‪７／‬ه ﻳﻴﺰو ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ او ﻧـﻮرو ﻟﻮ‪４‬ـﺪﻳﺰو ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ‬
‫د ﺟﺎﺳﻮﺳ‪ ９‬ﻣﻮﺳﺴﻮ ﭘﺖ او ＊ﻜﺎره ﻛﺎروﻧﻪ او ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ د ＇ﻮﻧﻮ ﺧﻨ‪６‬وﻧﻮ ﺳـﺮه‬
‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳﻮي‪ ،‬دوﻟﺘﻲ ادارې ＇ﻮﻧﻪ ﻓﻠﺞ ﺳﻮي او ﻛﺎروﻧﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻮﻧﻪ د رﻛـﻮد‬
‫‪155‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺳﻮي‪ .‬ﻧﺮﺧﻮﻧﻪ ＇ﻮﻧﻪ ﻟﻮړ ﺗﻠﻠﻲ‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ ﺑ‪ ３‬ﻛﺎري‪ ،‬ﺑ‪ ３‬وزﻟـﻲ‬
‫او ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ او د ﻫﻐ‪ ３‬د ﻻﺳﭙﻮ ＇ﻮ ＇ﺨﻪ د ﺧﻠﻜﻮ ﻛﺮﻛﻪ ﻛـﻮﻣﻲ ﻛﭽـﻲ ﺗـﻪ‬
‫رﺳ‪５‬ﺪﻟ‪ ３‬او د ﺧﻠﻜﻮ د ژوﻧﺪ د ﺳﻄﺤﻲ ！ﻴ＂ﻮاﻟﻰ ﻛﻮﻣﻲ ﭘﻮﻟﻲ ﺗـﻪ رﺳـ‪５‬ﺪﻟﻰ‪،‬‬
‫اداري ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺑ‪ ３‬ﻗﺎﻧﻮﻧ‪ ،９‬ﺧﭙﻞ ﺳـﺮۍ‪ ،‬ﻇﻠﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﻏـﻼوي او داړه ﻣـﺎرۍ‪،‬‬
‫د ﺧﻠﻜﻮ ﺗ‪＋‬ﺘﻮﻧﻲ او ﻧﻮر ډول ډول اﺧﻼﻗﻲ او اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻓـﺴﺎدوﻧﻪ ＇ﻮﻧـﻪ‬
‫زﻳﺎت ﺳﻮي دا ﺧﻮ ﻧﻮ ﺑ‪５‬ﻞ ﺑﺤﺚ دى‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﻲ ﺧﻮ ﺣﺎﻻت د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮ وﺿﻌﻲ ﻻ ﺧﺮاب دي او ﻫﻠﺘـﻪ‬
‫وﺿﻊ ﻧﻮره ﻻ ﻫﻢ ﻣﺦ ﭘﺮ وﺟﺎړ‪４‬ﺪو رواﻧﻪ ده‪ .‬د ﻋﺮاق د ﺧﻠﻮ ﭘﻪ ﺑـ‪ ３‬ﻛﭽـﻲ ﺑـﺪه‬
‫ورځ ！ﻮل ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺧﺒﺮ دي‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دې ﭘﻨ‪％‬ﻮ ﺷﭙ‪８‬و ﻛﺎﻟﻮ ﻛﻲ ﻫﻴ＆ ﺑﺮﻳﺎﻟ‪ ９‬ﻧﻪ ﺳﻮه ﭼﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او‬
‫ﻋﺮاق ﻛﻲ ﺗﺮ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ＊ﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ )‪ (٩‬ﺳﻠﻨﻪ ﺧﺎوره ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﻛﻨﺘﺮول ﻻﻧﺪي راوﺳﺘﻠ‪３‬‬
‫وه‪ .‬ﭘﻪ ！ﻮل ﻫﻴﻮاد ﻛﻲ د ﻳﻮه ﭘﻴـﺎوړي او واﺣـﺪ ﻣـﺸﺮﺗﺎﺑﻪ درﻟـﻮدوﻧﻜﻰ ﻣﺮﻛـﺰي‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ！ﻴﻨ‪ ，‬وو‪ .‬د ﺷﺮ او ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻏﻠﻮ او ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻮ ﻋﻨﺎ‪請‬ﺮو ﻧﻮﻏ‪ ９‬ﻳـ‪ ３‬اﻳـﺴﺘﻠﻰ‬
‫وو‪ .‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻣﺨﻪ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬وه‪ .‬ﻫﺮه ﺧـﻮا اﻣـﻦ واﻣـﺎن وو‪.‬‬
‫ﺳﺮه د دې ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺧﭙﻠﻲ او د ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﭘﻪ ！ﭙـﻪ ﭘـﺮ دروﻟـﻲ‬
‫وې او ﻫﻴﭽﺎ ﺗﻪ ﻳ‪ ３‬اﺟﺎزه ﻧﻪ ورﻛﻮل ﭼﻲ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻛﻮﻣﻚ وﻛ‪７‬ي او ﺳـﺮه‬
‫د دې ﭼﻲ ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬د ډول ډول ﺑﻨﺪﻳﺰوﻧﻮ او ﺧﻨ‪６‬وﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻮ ﻛـﻲ را ا‪４‬ـﺴﺎر‬
‫ﻛ‪７‬ي وه او ﻟﻪ د＊ﻤﻨ‪ ９‬ډك ډول ډول ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻳ‪ ３‬ﭘـﺴﻲ ﻛـﻮل‪ .‬ﺧـﻮ ﺑﻴـﺎ ﻫـﻢ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﻧﻈﻢ دوﻧﻪ ﻧﻪ وو ‪６－‬وډ او د ﺧﻠﻜﻮ ژوﻧﺪ دوﻧﻪ ﻧﻪ وو ﺧﺮاب ﻟﻜﻪ اوس ﭼﻲ‬
‫ﺧﺮاب ﺳﻮى دى او ﻧﻮر ﻻ ﻫﻢ ﻣﺦ ﭘﺮ زﻳﺎﺗﻪ ﺧﺮاﺑ‪ ９‬روان دى‪.‬‬

‫ﭘﻨځﻢ ﭘړاو ‪:‬‬

‫دا د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﺧﻼف د داﺳﻲ ﺟ‪７／‬و او ﻣﺨـﺎﻟﻔﻮ درﻳ‪％‬ﻮﻧـﻮ ﻧﻴﻮﻟـﻮ ﭘـ‪７‬او دى‬
‫ﭼﻲ ﺗﻤﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻛ‪５‬ﺪه‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻳـﻮ ډول ﺟﻨـﻮﻧﻲ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗـﺮ اﻏ‪５‬ـﺰو‬
‫ﻻﻧﺪي ﭘﻪ ﻳﻮه ډﻧ‪６‬ه د ！ﻮﻟﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ا‪４‬ﻠﻮﻟﻮ او ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ه وﻛ‪７‬ه‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﭘﺮ‬
‫ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺪ ﺳﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﭙﻠﻲ ‪＂－‬ـﻲ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﻲ ﻧﻴـﻮﻟﻲ وې‪ ،‬ﺧـﻮ ﻫﻠﺘـﻪ‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪156‬‬

‫ﻳ‪ ３‬د روﺳﺎﻧﻮ ‪＂－‬ﻮ ﺗﻪ ﻫﻴ＆ ﭘـﺎم ﻧـﻪ اړاوه‪ .‬روﺳـﺎﻧﻮ ﺗـﺮ ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ＇ـﻪ ﻣـﻮده‬
‫دﻣﺨﻪ د ‪請‬ﺪام ﺣـﺴﻴﻦ د ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﺳـﺮه د ﺗ‪５‬ﻠـﻮ ﭘـﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ د ＇ﻠﻮ‪４‬ـ‪＋‬ﺘﻮ‬
‫ﻣﻠﻴﺎرډو ډاﻟﺮو ﭘﺎﻧ‪／‬ﻲ اﭼـﻮﻧﻲ ﺗـ‪７‬ون ﻻﺳـﻠﻴﻚ ﻛـ‪７‬ى وو ﭼـﻲ د اوﺳـﻨ‪９‬‬
‫ﺟ‪７／‬ې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭘﻠﻰ ﻧﻪ ﺳﻮ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻧﺴ‪ ３‬او ﭼﻴﻦ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﺑ‪５‬ﻠـﻮ ﺑﺮﺧـﻮ ﻛـﻲ د ﻋـﺮاق د ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﺳـﺮه‬
‫د ﭘﺮدې ﺗﺮ ﺷـﺎ ‪＄‬ﻴﻨـﻲ ﺗ‪７‬وﻧﻮﻧـﻪ ﻻﺳـﻠﻴﻚ ﻛـ‪７‬ي وه‪ .‬دﻏـﻮ دوو ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ ﺗـﺮ‬
‫وروﺳﺘﻴﻮ ﺷ‪５‬ﺒﻮ ﭘﻮري د دﻏﻮ ﺗ‪７‬وﻧﻮﻧﻮ د ﻣﺮاﻋﺘﻮﻟﻮ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻛﻮل‪ .‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﻳﻮه ﺗﻪ ﻫﻢ ﭘﺎم واﻧﻪ ړاوه‪ ،‬ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺪ ﺳﺮه ﻳ‪ ３‬د دﻏﻮ ！ﻮﻟﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬
‫ﻟﻪ ﺧﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ دﻏﻪ ﻏﻮړي ‪－‬ﻮﻟ‪ ３‬واﻳﺴﺘﻠ‪ .３‬دا ﺧﻮ ﻳﻮازي اﻗﺘـﺼﺎدي اړﺧﻮﻧـﻪ‬
‫وه‪ .‬ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اړﺧﻪ ﻫـﻢ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻟـﻪ ﺟ‪／‬ـ‪７‬ې ＇ﺨـﻪ د ډډي ﻛﻮﻟـﻮ ﭘـﻪ ﻫﻜﻠـﻪ‬
‫وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﭘﻪ ﺳﺨﺘ‪ ９‬ﺳﺮه رد ﻛ‪７‬ل‪ .‬ﭼﻲ ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﻓﺮاﻧﺴ‪ ،３‬ﺟﺮﻣﻨـﻲ او‬
‫روس ﭘﻪ ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺨﺘﻪ ﺧـﻮاره‪ ،‬رﺳـﻮا او ذﻟﻴﻠـﻪ ﻛـ‪７‬ه‪ ،‬ﺑـﺎﻻﺧﺮه‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺧﻮ＊ﻲ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺮﻳﺪ وﻛ‪ ، ７‬ﭼﻲ ﭘﻪ ！ﻮﻟـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫ﻛﻲ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﺧﻼف اﻗﺪام وﺑﻠﻞ ﺳﻮ‪.‬‬
‫د ﻓﺮاﻧﺴ‪ ،３‬ﺟﺮﻣﻨﻲ او روس د ﻣﺨـﺎﻟﻒ درﻳـ‪ ＃‬ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ﭘـﻪ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﻲ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜ‪ ３‬او دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻳﻮ ډول ﻧﻮې ﺳ‪７‬ه ﺟ‪７／‬ه وﻧ‪＋‬ﺘﻪ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د دﻓﺎع د ﭘﺨﻮاﻧﻲ وزﻳﺮ ډوﻧﻠ‪ ６‬رﻣﺰﻓﻴﻠ‪ ６‬او د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د ﭘﺨﻮاﻧﻲ وزﻳﺮ ﻛﻮﻟﻦ‬
‫ﭘﺎول ﻟﻪ ﻟﻮري ﻓﺮاﻧﺴ‪ ３‬او روس ﺗﻪ د دوى د ﻣﺨﺎﻟﻒ درﻳ‪ ＃‬ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﺳﺰا‬
‫ورﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒـﺮي او د روس‪ ،‬ﭼـﻴﻦ او ﻣﻨ‪％‬ﻨـ‪ ９‬آﺳـﻴﺎ د ‪＄‬ﻴﻨـﻮ ﻧـﻮرو‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻟﺨﻮا د ﺷـﺎﻧﻜﻬﺎى د اﻗﺘـﺼﺎدي ﻫﻤﻜـﺎرﻳﻮ د ﺗـ‪７‬ون ﭘـﻪ ﻧﺎﻣـﻪ د ﻧـﻮي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻼك راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻮل او ‪ ６－‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻤﺮﻳﻨﻮﻧﻪ دا ！ﻮل د ﻳﻮې‬
‫ﻧﻮي ﺳ‪７‬ې ﺟ‪７／‬ې ﻧﺨ‪＋‬ﻲ دي‪ .‬ﺧﻮ د دې ！ﻮﻟﻮ ﺳ‪７‬و ﻣﻮرﭼﻮ او ﻣﺤﺎذوﻧﻮ ﺑـﺮى‬
‫د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺤﺎذ ﭘﻪ ﺗﻮد ﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﻮري اړه ﻟـﺮي‪ .‬ﻫـﺮ ＇ﻮﻧـﻪ ﭼـﻲ اﻓﻐـﺎﻧﻲ ﻣﺤـﺎذ‬
‫ﺗﻮدﻳ‪８‬ي ﻫﻐﻮﻧﻪ ﺑـﻪ ﭘـﻪ ﻧ‪７‬ﻳـﻮال ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ او د ﻫﻐـ‪ ３‬ﻻﺳـﭙﻮ＇ﻲ‬
‫ﺷﺮﻣ‪５‬ﺪﻟﻲ او ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ وﻟﻴﺪل ﺳﻲ او ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﺗﻠـﻪ او ﭘـﻮ ﭘﻨـﺎ ﻛ‪５‬ـﺪه ﺑـﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫وروﺳﺘﻰ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ وي‪.  .‬‬
‫‪157‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﻛﻤﺰورې ووﻳﻨﻲ‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﻠﻚ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ او د ﻛﺎﻧ‪／‬ﺮﻳﺲ ﻏ‪７‬ي ﭘﺮ دې ﺧﺒـﺮه ارﻳـﺎن ﻫـﻢ دي او‬
‫ﻧﺎﺧﻮ＊ــﻲ ﻫــﻢ ﭼــﻲ اﻣﺮﻳﻜــﺎ د ﻣﻠ‪／‬ــﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧــﻮ د دوو ادارو ”د ﻣﻠ‪／‬ــﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧــﻮ‬
‫د ﺑﺸﺮ د ﺣﻘﻮﻧﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن“ او ”د ﻣﺨﺪرو ﻣﻮادو د ﻛﻨ＂ﺮول ﺑﻮرډ“ ﭘﻪ ﻏ‪７‬ﻳﺘﻮب وﻟﻲ‬
‫وﻧﻪ ﻣﻨﻞ ﺳﻮه‪ .‬ﺳﺮه د دې ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ د دﻏﻮ دوو ＇ﺎﻧ‪／‬ﻮ ﭘـﻪ ﻛـﺎر ﻛـﻲ ډ‪４‬ـﺮه وﻧـ‪６‬ه‬
‫اﺧﻴﺴﺘ‪ ３‬ده‪ .‬د دوى ﭘﻪ اﻧﺪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د دوى ﻫﻴﻮاد د ﺑﺸﺮ د ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻟﻪ‬
‫آدرﺳﻪ ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺨﺘﻲ ﻧﻴﻮﻛﻲ ﻛﻮي ﭼـﻲ د اﻧـﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗـﻮ ＇ﺨـﻪ ﺳـﺮ‬
‫ﻏ‪７‬وي‪ ،‬ﻧﻮ ﺷﺮﻳﺮو )‪ (Rogue‬ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﺳﺰاورﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ دود ﭘﻪ دﻏﻮ ادارو ﻛﻲ وﻧـﻪ‬
‫！ﺎﻛﻞ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻲ ﺟﺮ‪ ３－‬د ﺧ‪＋‬ﻢ د ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛ‪７‬ه ﭼـﻲ ﺗـﺮ ＇ـﻮ‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ د ﺑﺸﺮ د ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﻲ ﻏ‪７‬ﻳﺘﻮب ورﻧﻪ ﻛ‪７‬ل ﺳﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ دي ﻣﻠ‪／‬ﺮو‬
‫ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﺮ دوى ﺑﺎﻧﺪي ﭘﺎﺗﻪ ﭘﻴﺴ‪ ３‬ﻧﻪ ورﻛﻮي‪.‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﺧﻠﻚ ﻛﻪ ﭘﺮ دې ﺧﺒﺮه ارﻳﺎن وي‪ ،‬وي ﺑﻪ‪ ،‬ﺧﻮ ﻧـ‪７‬ۍ‬
‫ﻫﻴ＆ ﻧﻪ ده ارﻳﺎﻧﻪ‪ .‬د دې ﻻﻣﻞ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﭘﻪ اړه د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺎوړه رﻳﻜـﺎرډ او‬
‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ ﻧﺎﺳﻤﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬دي‪.‬‬
‫ﺗﺮ ﻛﻮﻣﻪ ‪＄‬ﺎﻳﻪ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﭘـﻪ ﻧـﺎوړه رﻳﻜـﺎرډ اړه ﻟـﺮي‪ ،‬ﻧـﻮ ﺑ‪５‬ـﺸﻜﻪ ﭼـﻲ دا‬
‫د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﺎ ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘـﻪ ﻛﭽـﻪ ﻧـﻪ دى ﺧـﺮاب‪＄ .‬ﻜـﻪ ﭘـﻪ دﻏـﻮ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﻲ ﻧﻪ دا ﭼﻲ وﻟﺴﻮاﻛﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ ﻧﻪ دي واﻛﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﭘﻪ دې ‪＄‬ﺎﻳﻮﻧﻮ‬
‫ﻛﻲ د ”ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻧﻮ “ ﺟﻤﻠﻪ ﺑ‪５‬ﺨﻲ ﻳﻮه ﭘﺮدۍ ﺟﻤﻠﻪ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪﻟ‪ ３‬ده‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﻛﻲ ﭘﻪ دې اړه رﻳﻜﺎرډ د اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺑ‪５‬ﺨﻲ ډ‪４‬ﺮ ﺧﺮاب او ﻧﺎﺳﻢ دى‪.‬‬
‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﺧﺒﺮه ﺧﻮ دا ده ﭼﻲ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻻ د ﻣﺮګ د ﺳﺰا ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻓـﺬ‬
‫دى‪ .‬ﭘــﺮ دې ﺳــﺮ ﺑ‪５‬ــﺮه د وژل ﺳــﻮي ﻳــﺎ وژل ﺳــﻮو ﻧــﮋدې ﺧﭙﻠــﻮان د وژوﻧﻜــﻲ‬
‫د ﻣ‪７‬ﻳﻨﻲ ‪＄‬ﺎى ﺗﻪ د ورﺗﻠﻮ اﺟﺎزه ﻫﻢ ﻧﻪ ﻟﺮي او ﻧﻪ د ﻣ‪７‬ﻳﻨﻲ د ﺳﺰا ﺑﻬﻴﺮ ﻟﻪ ﻧﮋدې ﻛﺘﻼى‬
‫ﺳﻲ‪ .‬د اروﭘﺎﻳﻲ ！ﻮﻟﻨﻲ ﭘﻪ ﻏ‪７‬و ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﻲ د ﻣ‪７‬ﻳﻨﻲ د ﺳﺰا ﻗﺎﻧﻮن ﻟﻐـﻮ ﺳـﻮى دى‪.‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴ‪ ３‬ﺗﻪ ﭼﻲ د اروﭘﺎﻳﻲ ！ﻮﻟﻨﻲ د ﻏ‪７‬ﻳﺘﻮب ﭘﻪ ﻻر ﻛﻲ ﻛﻮم ﺧﻨ‪６‬وﻧﻪ را ﻣﺦ ﺗﻪ ﺳـﻮي‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪158‬‬

‫دي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ＇ﺨﻪ ﻳﻮ ﻟﻮى ﺧﻨ‪ ６‬ﻫﻢ دا وو ﭼـﻲ ﭘـﻪ ﺗﺮﻛﻴـﻪ ﻛـﻲ د ﻣ‪７‬ﻳﻨـﻲ د ﺳـﺰا‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻓﺬ وو‪ .‬ﭼﻲ ﺑﻴﺎ د ﺗﺮﻛﻴ‪ ３‬ﭘﺎرﻟﻤﺎن د ‪٢٠٠١‬ع‪.‬ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﺮ ＇ﻠﻮرﻣﻪ دﻏـﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻟﻐﻮ ﻛ‪ .７‬د اروﭘﺎ دﻏﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ د ﻣ‪７‬ﻳﻨﻲ د ﺳﺰا ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻪ د ﻛﺮﻛـﻲ‬
‫ﭘﻪ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻪ ‪－‬ﻮري او دا ﭘﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي ﺳﺘﺮ ﺗ‪５‬ﺮى ‪２－‬ـﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻮا زي دﻏﻪ ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ ﻟﻮﻳﻪ ﺧﺒﺮه ﻻ داده ﭼﻲ د ﻣ‪７‬ﻳﻨﻲ ﺳـﺰا ﻧـﻪ دا‬
‫ﭼﻲ ﻟﻮﻳﻮ او ﻟﻪ دﻣﺎﻏﻲ ﭘﻠﻮه روﻏﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗـﻪ ور ﻛـﻮل ﻛﻴـ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻲ ﻧﺎﺑـﺎﻟﻐﻮ‬
‫ﻣﺠﺮﻣﻴﻨﻮ ﺗﻪ ) ﻛﻮم ﭼﻲ د ﺟﺮم د ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ وﺧـﺖ ﻛـﻲ ﻛـﻮﭼﻨﻲ وه ( او‬
‫ﻫﻐﻮ ﻣﺠﺮﻣﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﭼﻲ ذﻫﻨﻲ ﺗﻮازن ﻳ‪ ３‬ﺳﻢ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻫﻢ د ﻣ‪７‬ﻳﻨـﻲ ﺳـﺰا اورول‬
‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭼﻲ دا د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ＇ﺨﻪ درﻧﻪ ﺳﺮﻏ‪７‬وﻧﻪ ده‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ ﺧﺒﺮه داده ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻛﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ د ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﺗ‪７‬ون ‪(Convention on‬‬
‫)‪ the Rights of the Child‬ﻟﻪ ﻣﻨﻠﻮ او ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ ډډه ﻛﻮي‪ .‬دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون‬
‫ﭘﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه ﻳﻮه ﺑﻞ ﻫﻴﻮاد ﭼﻲ ‪請‬ﻮﻣﺎﻟﻴﻪ ده ﻫﻢ ﻧﻪ دى ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ‪７‬ى‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون ﻟﻪ ﻣﻨﻠﻮ ＇ﺨﻪ ＇ﻠﻪ ډډه ﻛﻮي ؟‬
‫د دې ﻻﻣﻞ دادى ﭼﻲ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون ﻛﻲ راﻏﻠـﻲ دي ﭼـﻲ ﺗـﺮ اﺗﻠـﺴﻮﻛﺎﻟﻮ‬
‫د ﻟ‪ ８‬ﻋﻤﺮ ﻫﻠﻜﺎن ﭘﻮځ ﺗﻪ ﻧﻪ ﺳﻲ ﻧﻴﻮل ﻛ‪５‬ﺪﻻى‪ .‬ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ د دﻓـﺎع‬
‫وزارت درﻳ‪ ＃‬دادى ﭼﻲ ﭘﻮځ ﺗﻪ د اﺗﻠﺲ ﻛﻠﻨﻮ ﻫﻠﻜﺎﻧﻮ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى د اووﻟﺲ ﻛﻠﻨـﻮ‬
‫ﻫﻠﻜﺎﻧﻮ ﺷﺎﻣﻠﻮل ډ‪４‬ﺮ آﺳﺎﻧﻪ دى‪＄ .‬ﻜﻪ ﻧﻮ د اﺗﻠﺲ ﻛﻠﻨ‪ ９‬ﻗﻴﺪ ﺳﻢ ﻧﻪ دى‪.‬‬
‫ﺑﻞ ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ＊‪％‬ﻮ د ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺗـ‪７‬ون ‪(Convention on‬‬
‫)‪ the Rights of the Women‬ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ‪７‬ى دى‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻧـﻪ‬
‫دى ﻣﻨﻠﻰ‪ .‬دا ﻻ ＇ﻪ ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﻠ‪／‬ﺮوﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﻫﻐـﻮ ﻫﻠـﻮ ‪＄‬ﻠـﻮ ﭘﺮﻟـﻪ ﭘـﺴ‪３‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻮي ﭼﻲ د ＊‪％‬ﻮ ﻣﻴﺮاث د ﻫﻐﻮ د ورﺛﻪ وو ﺣﻖ ﺟﻮﺗﻮي‪.‬‬
‫اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﻟﺨﻮا ﭘﺮ ﺗﻮرﻧﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي د ﺳـﺨﺘﻮ‬
‫ﻇﻠﻤﻮﻧﻮ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ زﻧﺪاﻧﻮﻧﻮ ﻛﻲ د ﻧﺎړو ﭼﻠﻨﺪوﻧﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ﻫـﻢ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗـﻪ‬
‫د ﻛﺮﻛﻲ ﭘﻪ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻪ ‪－‬ﻮري‪ .‬د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ د ＇ﺎرﻧﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴـﺴ＂ﻲ‬
‫اﻧ＂ﺮ ﻧ‪５‬ﺸﻨﻞ ﻟﻪ دوو ﻛﺎﻟﻮ ＇ﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﺨﻮا ﭘﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺑﺎﻧﺪي د ﺗ‪５‬ﺮﻳﻮ ﭘﺮ‬
‫ﺿﺪ ﻧﻴﻮﻛﻲ ﻛﻮي ﭼﻲ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ دا ﻟ‪７‬ۍ د ﺳﺨﺘﻮ ﻧﻴﻮﻛﻮ ﭘﻪ ﻛﻮﻟـﻮ ﺳـﺮه‬
‫‪159‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫رواﻧﻪ ﺳﺎﺗﻠ‪ ３‬ده‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ او زﻧﺪاﻧﻮﻧﻮ د ﭼﺎرواﻛﻮ رﻳﻜـﺎرډ‬

‫د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﺎ د آﺳﻴﺎ او اﻓﺮﻳﻘﺎ د ډ‪４‬ﺮو ﻫﻴﻮاوﻧﻮ ﭘﻪ ﺷـﺎن ﻧـﻪ دى‬
‫ﺧﺮاب ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د اروﭘﺎ د ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﺳﺮه ﻧﻪ دى ﺑﺮاﺑﺮ‪.‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﺨﻮا ﭘﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪي دﻏﻪ ﺗ‪５‬ﺮي ﻟﻪ ډ‪４‬ـﺮه ﻣﻬﺎﻟـﻪ ﺗـﺮ ﺳـﺮه‬
‫ﻛ‪５‬ﺪل‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻮم ＇ﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ﺣﺎﻻت د ﻻ زﻳﺎﺗﻲ وراﻧ‪ ９‬ﭘﺮ ﻟـﻮر روان‬
‫ﻛ‪７‬ل ﻫﻐﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﺑ‪５‬ﻠﻲ ﺑ‪５‬ﻠﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴ‪ ９‬دي‪ ،‬ﭼـﻲ ﻧـﻪ داﭼـﻲ د ﭼـﻴﻦ او‬
‫روس ﻏﻮﻧﺪي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ‪＄‬ﻨﻲ ﻧﺎﺧﻮ＊ﻪ دي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻳـ‪ ３‬ﻫـﻢ‬
‫ﭘﻪ ﺧ‪＋‬ﻢ او وارﺧﻄﺎ ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬
‫ﭘـﻪ دې وو ﻛـﻲ د اﻳـﻦ اﻳـﻢ ډي)‪ (National Missile Defense‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫د روﻧﺎﻟ‪ ６‬رﻳ‪／‬ﻦ د دورې د ډ‪４‬ﺮ ﻛـ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻦ اس دي آى ‪(Strategic Defense‬‬
‫)‪ Initiative‬ﻳﺎ د ﺳﺘﻮرو د ﺟ‪７／‬ې )‪ (Star Wars‬د ﭘﺮو‪－‬ﺮام ﭘﻴﻠﻮل دي ) ﻛﻮم‬
‫ﭼﻲ ﻟﻮﻣ‪７‬ى د ‪١٩٨٣‬ع‪ .‬ﻛﺎل د ﻣﺎرچ ﭘﺮ )‪(٢٣‬ﻣﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ！ﻠﻮ‪４‬ﺰﻳﻮﻧﻲ ﭼﻴﻨﻠﻮﻧـﻮ‬
‫ﻟﻪ ﻻري اﻋﻼن ﺳﻮ (‪ .‬ﺑﻞ د ！ﻲ اﻳﻢ ډي )‪ (Theatre Missile Defense‬د ﭘﺮو‬
‫‪－‬ﺮام اﻋﻼﻧﻮل دي ﻛﻮم ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﭼﻴﻦ ډ‪４‬ـﺮ زﻳـﺎت اﻧﺪ‪４‬ـ‪＋‬ﻤﻦ دى‪＄ .‬ﻜـﻪ‬
‫ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﭘﺮو‪－‬ﺮام ﻛﻲ د ！ﺎﻳﻮان د ﺷﺎﻣﻠﻮﻟﻮ ﺧﺒﺮي ﻫﻢ ﺳﻮي دي‪ .‬ﭼـﻲ دا ﭘـﻪ‬
‫‪١٩٧٢‬ع‪.‬ﻛــﺎل د ﺷــﻮروي اﺗﺤــﺎد او اﻣﺮﻳﻜــﺎ ﺗــﺮ ﻣــﻨ‪ ＃‬د ‪Anti-Ballistic‬‬
‫)‪ Missile(ABM‬ﺗ‪７‬ون ＇ﺨﻪ د ﺳﺮ ﻏ‪７‬وﻟﻮ ﻏﻮﻧﺪي اﻗﺪاﻣﺎت دي‪.‬‬
‫ﺑﻞ ﻫﻢ د ﺑﺶ د ادارې ﻟﺨﻮا د ﻫﻮا د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﺧـﻼف د ﻛﻴﻮ！ـﻮ د ﺗـ‪７‬ون‬
‫د ردوﻟﻮ او ﻧﻪ ﻻﺳـﻠﻴﻜﻮﻟﻮ ﺧﺒـﺮي دي‪) .‬ﭘـﻪ ﻓـﻀﺎ او ﺳـﻤﻨﺪروﻧﻮ ﻛـﻲ د ﺷـﻴﻦ‬
‫ﻛﻮړك ) ‪－‬ﻠﺨﺎﻧـﻪ ﻳـﻲ ‪－‬ـﺎزوﻧﻮ
‪ ( Green House Gases‬ﺧﻮﺷـﻲ ﻛ‪５‬ـﺪل‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ژوﻧﺪاﻧﻪ ﺗﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎك ‪２－‬ﻞ ﺳﻮي دي‪ .‬ﺟﻮﺗﻪ ﺳﻮې ده ﭼﻲ دا د ﻫـﺮ‬
‫و‪７－‬ي ژوﻧﺪ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻛﻮي‪ .‬اوس ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ د ﺷﻴﻦ ﻛﻮړك ‪－‬ﺎزوﻧﻮ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ زﻳﺎت‬
‫راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻰ او اﺧﺮاﺟﻮوﻧﻜﻰ او د ﻛﻜ‪７‬ﺗﻴﺎ ﺗـﺮ ！ﻮﻟـﻮ زﻳـﺎت ﺧﭙﺮووﻧﻜـﻰ‬
‫ﻫﻴﻮاد اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪２－‬ﻞ ﺳﻮې ده‪ .‬د دې ﺑﺨﻮﻟﻲ د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره د ﻛﻮﺷﺸﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟ‪７‬‬
‫ﻛﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ډ‪４‬ﺮو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ” ﻛﻴﻮ！ﻮ د ﭘﺮو！ﻮﻛﻮل“ ﭘﻪ ﻧﺎﻣـﻪ ﺗـ‪７‬ون ﻻﺳـﻠﻴﻚ‬
‫ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬ﺧﻮ ﻳﻮازي اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ دﻏﻪ ﺗ‪７‬ون ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻧﻪ ﻛﻮي‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪160‬‬

‫د دﻏﻮ ！ﻮﻟﻮ ﺧﺒﺮو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ وو ﭼﻲ ﭘﻪ ﺟﻨﻴـﻮا ﻛـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـ‪ ３‬ﭘـﻪ ﺧـﻼف‬

‫داﺳﻲ ﻓﻀﺎ راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻮه ﭼﻲ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻧـﻮ د ادارې‬
‫ﭘﻪ ﻏ‪Ｊ７‬ﺘـﻮب وﻧـﻪ ﻣﻨـﻞ ﺳـﻮه‪ .‬دﻏـﻪ راز دﻏـﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧـﻪ وه ﭼـﻲ دﻏـﻪ ﻫﻴـﻮاد‬
‫”د ﻧﺸﻪ ﻳﻲ ﺗﻮﻛﻮ د ﻛﻨ＂ﺮول د ﺑﻮرډ“ ﻏ‪７‬ﻳﺘﻮب ﻫﻢ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻧﻪ ﻛ‪７‬اى ﺳﻮ‪.‬‬
‫ﻟﻪ دﻏﻮ دوو ادارو ＇ﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اﻳﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﭼﺎره ﻛـﻲ د در‪４‬ﻴﻤـﻲ ﻧـ‪７‬ۍ ﭘـﺮ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺮﺑ‪５‬ﺮه اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻫﻢ ﺳﺘﺮه وﻧ‪６‬ه درﻟﻮده‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺳﻔﻴﺮ ﻓﻴﻠﻜﺲ روﻫﻴ＂ﻦ ﭘﻪ دې اړه د ﺗﺒـﺼﺮې‬
‫ﭘﻪ ﺗﺮځ ﻛﻲ واﻳﻲ‪” :‬د اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ دﻏﻲ روﻳ‪ ３‬ﺗﻪ ﭼﻲ وﻛﺘﻞ ﺳـﻲ‪ ،‬داﺳـﻲ‬
‫＇ﺮ‪－‬ﻨﺪﻳ‪８‬ي ﭼﻲ ﻫﻠﺘﻪ اوس داﺳﻲ ﻓﻜﺮ ﭘﻴﺪا ﺳﻮى دى ﭼﻲ ﻳﻮه ﻛﻤﺰورې اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫د اروﭘﺎ د ‪＂－‬ﻮ ﻟﭙﺎره ډ‪４‬ﺮه ‪＂－‬ﻮره ده“‪.‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د دﻏﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ دﻏﻪ ﺧﺒﺮه ﺳﻞ ﭘﻪ ﺳﻞ ﻛﻲ درﺳﺘﻪ ده‪ .‬ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﻲ‬
‫＊ﺎﻳﻲ دا ﺧﺒﺮه ﻫﻢ ﭘﻪ زړه ﭘﻮري وي ﭼﻲ ﻛﻠﻪ ﭘـﻪ ﺟﻨﻴـﻮا ﻛـﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎ د اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﻘﻮﻧﻮ د ادارې د ﻏ‪７‬ﻳﺘﻮب ﭘﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﻲ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺳﻮه‪ ،‬دﻏﻪ ﻣﻬـﺎل د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫اﺳﺘﺎزې ﺷ‪５‬ﺮﻳﻦ ﻃﺎﻫﺮﺧﻴﻠﻲ وه‪ .‬دﻏﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗـﻮﻛﻤ‪ ３‬ده‪ ،‬ﺧـﻮ‬
‫د ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳ‪ ３‬د اﺳﺮاﻳﻠﻮ د ﻇﻠﻤﻮﻧـﻮ داﺳـﻲ ﻧﻨ‪／‬ـﻪ ﻛـﻮل ﻟﻜـﻪ ﻛـﻮم‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻳﻬﻮدي ﭼﻲ ﻳ‪ ３‬ﻛﻮي‪.‬‬

‫د ډاﻟﺮ او ﻳﻮرو ﺟګړه‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟ‪７／‬ه ﻛ‪５‬ﺪاى ﺳﻲ ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ا‪請‬ﻄﻼح د ډاﻟﺮ‬
‫او ﻳﻮرو ﺟ‪７／‬ه وﺑﻠﻞ ﺳﻲ‪＇ .‬ـﻮك ﭼـﻲ د ﻟﻮ！ﻮﻧـﻮ ) ﻧﻮ！ﻮﻧـﻮ‪(Notes ،‬ﭘـﻪ دې‬
‫ﺟﻨ‪ ，‬ﻛﻲ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﺳﻲ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﭘﺮ ﻧ‪７‬ۍ واك ﭼﻠﻮي‪.‬‬
‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د ﻧ‪７‬ۍ وﻟﺴﻮﻧﻮ د ﺳﻮدا‪－‬ﺮۍ ﻟﭙـﺎره ﻧ‪７‬ﻳـﻮاﻟﻲ ﻛﺮﻧـﺴ‪ ９‬ﺗـﻪ اړﺗﻴـﺎ‬
‫درﻟﻮده‪ ،‬ﻧﻮ اوﭘﻚ ﭘﻪ ‪١٩٧١‬ع‪.‬ﻛﺎل ﻳﻮ ژﻣﻨﻠﻴﻚ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ‪ ،７‬ﭼـﻲ د ﻫﻐـﻪ ﻟـﻪ‬
‫ﻣﺨﻲ ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﺳﻮدا‪－‬ﺮي ﭘﻪ ډاﻟﺮو ﺳﻮل‪＄ .‬ﻜﻪ ﻧﻮ ډاﻟﺮ ډ‪４‬ﺮ ژر ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ اړﻳﻦ‬
‫ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺳﻮدا‪－‬ﺮﻳﺰ ﻟﻮټ ﺳـﻮ‪ .‬ﻟـﻪ دې ﻣﻮاﻓـﻖ ﺣﺎﻟـﺖ ＇ﺨـﻪ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ＊ـﻪ ‪＂－‬ـﻪ‬
‫واﺧﻴﺴﺘﻪ او اﻗﺘﺼﺎد ﻳ‪＊ ３‬ﻪ وﻏﻮړ‪４‬ﺪى‪＄ .‬ﻜﻪ ﭼﻲ دې وﺿﻌﻲ د دوى د ‪＂－‬ــﻲ‬
‫ﭘﻠﻪ ډ‪４‬ﺮه درﻧﻪ ﻛ‪７‬ه‪ .‬اوس ﻧﻮ ﻫﺮ ﻫﻴﻮاد اړ ﺳﻮ ﭼﻲ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ د راﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﭙـﺎره ډاﻟـﺮ‬
‫‪161‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫وﻟﺮي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ درو ﻟﺴﻴﺰو ﻛﻲ د ﻧ‪７‬ۍ ﺗﺮ ！ﻮﻟـﻮ ﺳـﺘﺮ اﻗﺘـﺼﺎدي او‬
‫ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬ﻮاك و‪－‬ﺮ‪５＄‬ﺪ‪.‬‬
‫دﻏﻪ ﻣﻬﺎل ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ډ‪－‬ﺮ ﻛﻲ ”اروﭘﺎﻳﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ“ د اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻘﺎﺑﻠ‪３‬‬
‫ﺗﻪ اړه ﺳﻮه او ﭘﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﺑﺎزاروﻧﻮ ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬د ډاﻟﺮ ﭘـﻪ ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻛـﻲ ﺧﭙﻠـﻪ ﻧـﻮې‬
‫ﻛﺮﻧﺴﻲ”ﻳﻮرو“ راواﻳﺴﺘﻞ‪ .‬ﺧﻮ ﭘـﺮ دې ﻧـﻮې ﻛﺮﻧـﺴﻲ ﺑﺎﻧـﺪي ！ـﻮل اروﭘـﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻣﺘﻔﻖ ﻧﻪ ﺳﻮل‪ .‬ﭘﻪ ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ې ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ﺰاﻧـﻮ ډ‪４‬ـﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ وﻛـ‪.７‬‬
‫ﺧﻮ د دې ﺳﺮه ﺳﺮه د ﻳﻮرو د ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ دروازه ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻞ ﺳـﻮه ﭼـﻲ‬
‫ﭘﻪ دوه زرم ﻛﺎل ﻋﺮاق اﻋﻼن وﻛ‪ ７‬ﭼﻲ ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﺳﻮدا‪－‬ﺮي ﭘﻪ ﻳﻮرو ﺗـﺮ‬
‫ﺳﺮه ﻛﻮي‪ .‬د دې ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ي ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﻳﻮرو ارز＊ﺖ ﻟﻮړ ﺳﻮ او د ډاﻟـﺮ ﺑﻴـﻪ ﺷـﻞ‬
‫ﺳﻠﻨﻪ را ！ﻴ＂ﻪ ﺳﻮه‪.‬‬
‫ﻛﻠﻪ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ دﻏﻪ ﺣﺎل وﻟﻴﺪ داﻳ‪ ３‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟـﻪ اړﺗﻴـﺎ‬
‫＇ﺨﻪ د ژﻏﻮرﻧﻲ ډ‪４‬ﺮه ﻏﻮره ﻻر و‪２－‬ﻞ‪ .‬ا‪４‬ﺮان او وﻳﻨﺰوﻳﻼ ﭘﻪ دې ﻓﻜﺮ ﻛـﻲ ﺳـﻮل‬
‫ﭼﻲ دوى ﻫﻢ د ډاﻟﺮ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى ﻳﻮرو ﺧﭙﻠﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻛﺮﻧﺴﻲ و！ﺎﻛﻲ‪ .‬ورﭘـﺴ‪ ３‬روس‬
‫ﻫﻢ دﻏﻪ ﻻر وﻧﻴﻮل‪！ .‬ﺎﻳﻮان د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻴﺴﻮ ﻟﻪ ز‪４‬ﺮﻣﻮ ＇ﺨﻪ ﺷـﻞ ﻣﻠﻴـﺎرډه ډاﻟـﺮ ﭘـﻪ‬
‫ﻳﻮرو ﺑﺪل ﻛ‪７‬ل‪＄ .‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮاودوﻧﻮ ﻫﻢ دﻏﻪ ﻻر واﺧﻴﺴﺘﻪ‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ ﻳﻮرو‬
‫ﺷﻬﺮت وﻣﻮﻧﺪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻴﻨﻪ ﻳ‪ ３‬را وﭘﺎرول او ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴـﻮ ﺗـﻪ ﻳـ‪ ３‬ﺧﺮﺧـ‪＋‬ﻪ‬
‫وﻟﻮ‪４‬ﺪه‪ .‬ﻫﻐﻮ دا ﭼﺎره ﭘﻪ ‪＄‬ﻨ‪／‬ﻠﻪ ﻛـﻲ داﺳـﻲ اور و‪－‬ﺎ‪１‬ـﻪ ﭼـﻲ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ وﻳﺠـﺎړ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﭘﻪ ＇ﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﭘﻪ اﻳﺮو واړوي‪.‬‬
‫درﺳﺘﻪ ده ﭼﻲ ﻧﻦ ﻣﻬﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ډاﻟﺮ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﻛﺮﻧﺴﻲ ده‪ ،‬ﺧﻮ د ا ﻛﺮﻧﺴﻲ‬
‫داﺳﻲ ﺳﻮې ده ﻟﻜﻪ ﭘ‪７‬ﺳ‪５‬ﺪﻟ‪ ３‬ﺑﻮﻏ‪ .９‬ﻫﺮ ＇ﻮﻧﻪ ﭼﻲ د دﻏﻲ ﻛﺮﻧـﺴ‪ ９‬ﻏﻮ＊ـﺘﻨﻪ‬
‫زﻳﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐﻮﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻟﻮټ ﭼـﺎﭘﻮﻟﻮ د ﻣـﺸﻴﻨﻮﻧﻮ آوازوﻧـﻪ ﭘﻮرﺗـﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫دم ‪７－‬ى دا ﻛﺮﻧﺴﻲ ‪請‬ﺮف ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﭘﻴﺎوړې ده ﭼﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﻛﺮﻧـﺴﻲ ده‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ د ﻧﺎﺳﻤﻮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ﭘـﺮ دې‬
‫ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪي ﭘﻮروﻧﻪ دوﻧﻪ زﻳﺎت ﺳﻮي دي ﭼﻲ اوس اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧـ‪７‬ۍ ﺗـﺮ ！ﻮﻟـﻮ‬
‫ﺳﺘﺮ ﭘﻮروړى ﻫﻴﻮاد دى‪ .‬ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ ﭼﻲ ﻫﺮ ﻛـﻮﭼﻨﻰ زﻳـ‪８‬ي دووﻟـﺲ زره‬
‫ډاﻟﺮ ﭘﻮروړى وي‪ .‬ﭼﻲ دا ﺣﺎﻟﺖ د ارﺟﻨ＂ﺎﻳﻦ ﺗﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻫـﻢ ډ‪４‬ـﺮ ﻧـﺎزك دى‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪162‬‬

‫ﻛﻮم ﭼﻲ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ډ‪４‬ـﺮ وﺧﺘﻮﻧـﻪ د ﺳـﺘﺮو ﻣﻈـﺎﻫﺮو او ﺷـﺨ‪７‬و ﺷـﺎﻫﺪ وي‪.‬‬

‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ دى ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ دﻏﻪ ﻧﺎوړه اﻗﺘـﺼﺎدي ﺣﺎﻟـﺖ ﺑﺎﻧـﺪي د دﻏـﻪ‬
‫ﻫﻴﻮاد د ‪٢٠٠٨‬ع‪.‬ﻛﺎل د وﻟﺴﻤﺸﺮۍ د ！ﺎﻛﻨﻮ ﭘـﻪ ﻣﺒـﺎرزو ﻛـﻲ ﺗـﺎوده ﺑﺤﺜﻮﻧـﻪ‬
‫ﻛﻴ‪８‬ي او د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧ‪７‬ۍ د ﺧﻠﻜﻮ اﻧﺪ‪＋４‬ﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬را ﭘﺎروﻟﻲ دي‪.‬‬
‫ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪووﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ د اوﭘﻚ ﻏ‪７‬و ﻳﻮروﺗﻪ دوﻧـﻪ‬
‫ﭘﺎم ﻧﻪ دى اړوﻟﻰ‪ ،‬ﺧـﻮ اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗـﻪ ﺧﺮﺧـ‪＋‬ﻪ ورﻟﻮ‪４‬ـﺪﻟ‪ ３‬ده ﭼـﻲ ﻛـﻪ د ﺗ‪５‬ﻠـﻮ‬
‫د ﺳﻮدا‪－‬ﺮۍ ﻟ‪ ８‬ﺑﺮﺧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻳﻮرو ﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ ﺑـﻪ درې ﺑﻤﻮﻧـﻪ د اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد دړي وړي ﻛ‪７‬ي‪ .‬دﻏﻪ درې ﺑﻤﻮﻧﻪ دادي‪:‬‬
‫‪ .١‬اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺑﻪ د ”ﻳﻮرو زون“ ﺟﻮړوﻟﻮ ﺗﻪ وﻫ（ﻴ‪８‬ي‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﻮ‪－‬ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻳﻮرو ﻧﻮره ﻫﻢ ﭘﻴﺎوړې ﺳﻲ او ژر ﻳﺎ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪووﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘـﻪ‬
‫ﺷﻤﻮل ！ﻮل ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د ډاﻟﺮو ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى ﻳﻮرو ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ﻛﺮﻧﺴﻲ و！ﺎﻛﻲ‪.‬‬
‫‪ .٢‬ډاﻟﺮ ﺑﻪ د ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ＇ﺨﻪ ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺗﻪ ورﺳـﻲ‪ ،‬ﭼـﻲ ﭘـﻪ دې‬
‫ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﺑﻪ د ﻧﺎﭼﻠﻮ ﻧﻮ！ﻮﻧﻮ ﻏﻮﻧﺪي ﺳﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠـﻪ ﺑـﻪ ﭘـﻪ ﻣﻠـﻚ ﻛـﻲ د ﭘﻴـﺴﻮ‬
‫ﭘﺎړﺳﻮب دوﻧﻪ ﺳﻲ ﭼﻲ د دې ﻫﻴﻮاد د اﻗﺘﺼﺎد د ﺑ‪５‬ـ‪７‬ۍ ډوﺑ‪５‬ـﺪه ﺑـﻪ ﺣﺘﻤـﻲ‬
‫و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻲ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺑﻪ ﻛ＀ ﻣ＀ د ﺷﻮروي ﻏﻮﻧﺪي ﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ .٣‬ﭘﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﺑﺎزاروﻧﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ ‪６－‬وډي راﻣﻨ‪％‬ﺘﻪ ﺳﻲ او ﻟـﻪ اﻣﻠـﻪ ﺑـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ډاﻟﺮ ﻟﻪ آﺳﻤﺎﻧﻪ ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﺗﻪ را ﭘﺮ‪４‬ﻮزي‪.‬‬
‫‪＄‬ﻜﻪ ﻧﻮ د دې ﺑ‪５‬ﺮووﻧﻜﻮ ﺗﻮﭘﺎﻧﻮﻧﻮ ﭘـﻪ ﻟﻴـﺪو ﺳـﺮه د اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ واﻛﻤﻨـﻮ او‬
‫ﭘﺎﻧ‪／‬ﻮاﻟﻮ ورﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ر‪８４‬د‪４‬ﺪو ﺳﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ‪請‬ﺪام ﺣﺴﻴﻦ د ﻋﺮاق د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﭘ‪５‬ـﺮ او‬
‫او ﭘﻠﻮر ﭘﻪ ﻳﻮرو ﻛ‪ .７‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د دې ﺧﻄﺮﻧﺎك د＊ﻤﻦ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﭘﻠﻤﻪ‬
‫ﭘﻴﺪا ﺳﻮه او د ﻫﻐﻪ د ﺳﺰاورﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳ‪ ３‬وﭘﺘ‪５‬ﻴﻞ ﭼﻲ ﭘﺮ ﻋﺮاق ﻳﺮﻏﻞ وﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ＇ﻬﺎن ډ‪４‬ﺮ ﻟ‪ ８‬دي او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ د ﻧﺎزك وﺧﺖ ﻟﭙـﺎره‬
‫ﺑﻨﺪ ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪه ده د اﻣﺮﻳﻜـﺎ اﻗﺘـﺼﺎد ﭘـﺮ ﺗ‪５‬ﻠـﻮ وﻻړ دى‪،‬‬
‫‪＄‬ﻜﻪ ﻧﻮ ﻫﻐﻮ ﭘﺮ‪４‬ﻜ‪７‬ه وﻛ‪７‬ه ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﺮه ﺑﻴﻪ ﻛﻴ‪８‬ي ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺗ‪５‬ﺮى وﻛ‪７‬ي‪＇ ،‬ـﻮ‬
‫ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د ﻋﺮاق د ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﻧﻪ وﭼ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﭼﻴﻨ‪ ３‬ﭘﻪ ﻻس ورﺳـﻲ او ﻟـﻪ ﺑﻠـﻲ‬
‫ﺧﻮا د ﻳﻮرو ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ وړاﻧﺪي ﺗ‪ ，‬ﺳﺴﺖ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪي ﺗﺮ ﭘﻮ‪＄‬ﻲ ﻳﺮﻏـﻞ‬
‫‪163‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬

‫وروﺳﺘﻪ داﺳﻲ ﻛ‪７‬ﻧﻼر ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻴ‪８‬ي ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻻﻧﺪي ‪＂－‬ـﻲ ﻟﺮي‪:‬‬

‫‪ .١‬ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ＇ﺨﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛـﻲ ﺗـﺮ ！ﻮﻟـﻮ ﺳـﺘﺮ اﻗﺘـﺼﺎدي او ﭘـﻮ‪＄‬ﻲ‬
‫‪＄‬ﻮاك ﺟﻮړ ﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ .٢‬د ﻋﺮاﻗﻲ ﺗ‪５‬ﻠﻮ ﭘ‪５‬ﺮ او ﭘﻠﻮر ﺑﻪ ﭘﻪ ډاﻟﺮو ﺳﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ډول ﺑﻪ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ډاﻟﺮ‬
‫ﺗﺮ！ﻮﻟﻮ ‪＄‬ﻮاﻛﻤﻦ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻟﻮټ ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ .٣‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺑﻪ د دوى د اړﺗﻴﺎ وړ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ د ‪請‬ﺎدروﻟﻮ ﻟﭙـﺎره ډ‪４‬ـﺮ ﺗ‪５‬ـﻞ ﭘـﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﻲ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻻس ورﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ .٤‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﻲ ﭘﺮاﺧﻲ ﭘﻮ‪＄‬ﻲ اډې ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﻲ ﻧـﻪ ﭘـﻮازي ﺑـﻪ‬
‫‪－‬ﺎوﻧ‪６‬ي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻲ اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻻ ﺗﺮ ‪－‬ﻮاښ ﻻﻧﺪي راوﻟﻲ او ﻟﻪ ﺗ‪５‬ﻠـﻮ ＇ﺨـﻪ‬
‫ﭘﺮ ډك ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ﺧﺘﻴ‪ ＃‬ﺑﻪ واك ﭼﻠﻮي‪.‬‬
‫‪ .٥‬د اروﭘﺎﻳﻲ ！ﻮﻟﻨﻲ او ﻳﻮرو ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺎﺛﺮه ﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ .٦‬اﺳﺮاﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﻮر ﻫﻢ ﭘﻴﺎوړي ﺳﻲ او د ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻴﺎﻧﻮ ﭘـﻪ وړاﻧـﺪي ﺑـﻪ ﻳـ‪３‬‬
‫‪＄‬ﻮاك ﻏ‪＋‬ﺘﻰ ﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ .٧‬ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻛﻮم ﺑﻞ ﻫﻴﻮاد ﺳـﺮه ﺟ‪／‬ـ‪７‬ه ﻛـﻮي ﺳـﺘﺮي وراﻧـﻮوﻧﻜﻲ‬
‫وﺳﻠ‪ ３‬ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬وازﻣﻮﻳﻞ ﺳﻲ‪ .‬د وﺳﻠﻮ ﺳﻮدا‪－‬ﺮي ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﭘـﺮ ﻣـﺦ وﻻړه ﺳـﻲ‪.‬‬
‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د وﺳﻠﻮ زراد ﺧﺎﻧ‪ ３‬ﺑﻪ ﻧﻮري ﻫﻢ ﭘـﺮ ﭼﻠ‪５‬ـﺪو راﺳـﻲ او ﻧـﻮري ﻧـﻮي‬
‫وﺳﻠ‪ ３‬ﺑﻪ ﺟﻮړي ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻏﻪ ﻣﻬﺎل ﭘـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ ﻛـﻲ د ﺧﭙـﻞ ‪＄‬ـﺎن د ﺧﭙـﻞ ﺳـﺮي ‪＄‬ـﻮاك‬
‫ﺟﻮړ‪４‬ﺪو ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﺳﭙﻴﻦ ﺳﺘﺮ‪－‬ﻲ ﺳﺮه د ﺑ‪－ ３‬ﻨﺎه وﻟﺴﻮﻧﻮ وﻳﻨﻲ ﺑﻬﻮي‪ .‬ﻛﻪ ﭘﻪ دې‬
‫ﻻر ﻛﻲ د زر‪－‬ﻮﻧﻮ ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ وﻳﻨﻲ ﺗﻮى ﺳﻲ دوى ﭘـﻪ ﺧﻮﺷـﺎﻟﻪ ﻛﻴـ‪８‬ي‪.‬‬
‫ﺧﻮ ﭘﺮ ﻧ‪７‬ۍ ﺑﺎﻧﺪي د واك ！ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟﻮ ﺧﻮب ﻟﻴﺪوﻧﻜﻮ ﺗﻪ دي ﻣﻌﻠﻮﻣـﻪ وي ﭼـﻲ‬
‫وروﺳﺘﻰ ﺑﺮى ﻫﺮو ﻣﺮو د ﺣﻖ د ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ دى‪.‬‬

‫ﻟﻮى څښﺘﻦ ﭘﺘﯧﻴﻠﯥ ده ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎرﻛﺎﻟﻪ واﭼﻮي‬
‫ﻫﺮ＇ﻪ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﻛﻮي‪ .‬ﺑ‪ ３‬ﺷﻜﻪ ﭼﻲ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ ﭘﺮ ﻫﺮ ＇ـﻪ ﻗـﺎدر‬
‫دى او ﭼﻲ ﺧﻮ＊ﻪ ﻳ‪ ３‬ﺳﻲ د ﻫﺮ ﭼﺎ ﻫﺮ رﻧ‪／‬ﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه ﭼﻲ وي ﻫﻐﻪ ﻗـﺎدر ذات‬
‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬ ‫‪164‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ور اواروي‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻜﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ دا دﻧﻴﺎ ﻣﺤﻞ اﻻﺳﺒﺎب ده ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻫﺮ‬
‫＇ﻪ ﺗﻪ ﻳﻮ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪا ﻛﻮي‪ .‬داﺳﻲ ＊ﻜﺎري ﭼﻲ ﻟﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ اراده ﻛـ‪７‬ې وي‬
‫ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻇﻠـﻢ وزور اﻣﭙﺮاﺗـﻮري ﻫـﻢ د اﻓﻐﺎﻧـﺎﻧﻮ ﭘـﺮ ﻻس ړﻧ‪／‬ـﻪ ﻛـ‪７‬ي‪.‬‬
‫ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬و ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ﺰاﻧﻮ د ﻫﻐﻲ اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ د راﭘﺮزوﻟﻮ ﻟﭙـﺎره‬
‫ﭼﻲ ﻟﻤﺮ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ ﺗﺮ ＊ﻜ‪５‬ﻼك ﻻﻧﺪي ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ) ﻣﺴﺘﻌﻤﺮو ( ﻛﻲ ﻧﻪ ډوﺑ‪５‬ﺪى ﻫـﻢ‬
‫د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻫﻤﺖ او ﻣ‪７‬اﻧﻪ ﺳـﺒﺐ ﻛـ‪７‬ه‪ .‬ﺑﻴـﺎ ﻣـﻮږ وﻟﻴـﺪل ﭼـﻲ ﻟـﻮى ＇ـ‪＋‬ﺘﻦ‬
‫د ﺷﻮروى د ﺳﺮه ＊ﻜ‪５‬ﻼك زﺑﺮ ‪＄‬ﻮاﻛﻪ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻫـﻢ ﭘـﻪ اﻓﻐﺎﻧـﺎﻧﻮ دړي وړي‬
‫ﻛ‪７‬ه‪ .‬اوس داﺳﻲ ＊ﻜﺎري ﭼﻲ اﷲ ﺟﻞ ﻋﻈﻤﺘﻪ د ﻧ‪７‬ى او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻛﻔـﺮه‬
‫وو او ﻓﺠﺮه وو ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن او د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺗﻮري اﻣﭙﺮاﺗـﻮرۍ د ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﻨـﺪي ﺗـﻪ‬
‫د اﭼﻮﻟﻮ ‪＄‬ﺎى ﻫﻢ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ！ﺎﻛﻠﻰ وي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻟﻴﺪل ﺳﻮي دي ﭼﻲ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴـﺎ او ﺧﻮﺷـﺎﻟﻲ ور‬
‫ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺳﻲ‪ ،‬و ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﺳﻲ ﺳﻬﻼى‪＄ .‬ﻜﻪ ﻧﻮ د ﻳﻮه ﺑـ‪ ３‬واﻛـﻪ ﻣﻠـﻚ ﺳـﺮه زور‬
‫وﻫﻞ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﭘﻠﻤ‪ ３‬ډ‪４‬ﺮي او ډول ډول وي‪＄ .‬ﻴﻨـﻲ ﭘـﺮ ﻧـﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧـﻮ‬
‫ﺑﺎﻧﺪي د ﺣﻖ ﻧﺎﺣﻘﻪ ادﻋﺎ وﻛ‪７‬ي‪＇ .‬ـﻮك د ﺳـﻮﻟﻲ او ﺳﻮﺳـﻴﺎﻟﻴﺰم او ﻃﺒﻘـﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﺒﺎرزې ﺗﺮ ﺷﻌﺎر ﻻﻧﺪي ﭘﺮ ﺑﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗ‪５‬ﺮى وﻛ‪７‬ي‪＇ .‬ﻮك د دﻣﻮﻛﺮاﺳ‪ ９‬د ﭘﻠـﻲ‬
‫ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬آزادۍ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻲ ﺳﺎﺗﻠﻮ‪ ،‬د ﺗﺮورﻳﺰم د ﺧﻄﺮ او ﻧ‪７‬ﻳﻮال اﻣﻨﻴـﺖ د ！ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟـﻮ‬
‫ﭘﻠﻤ‪ ３‬وﺗﺮاﺷﻲ او د ﺑﻞ ﺧﭙﻠﻮاك ﻫﻴﻮاد ﭘﺮ ﺣـﺮﻳﻢ ﺗﺮ‪４‬ـﺮي‪ ،‬ﻻﺳـﻮﻫﻨﻲ او ډول‬
‫ډول ﻣﺼﺎﻳﺐ وﺗﭙﻲ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ ﭘﻮﻫﻴ‪８‬و او د ﺗﺎرﻳﺨﻮﻧﻮ ﭘﺎ‪１‬ﻲ ﻛﻴﺴ‪ ３‬راﺗﻪ ﻛﻮي ﻟـﻪ‬
‫ﻟﻮﻳﻪ ﺳﺮه ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ د دﻏﺴﻲ ‪＄‬ﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﭘﻮﭘﻨﺎ ﻛﻮﻟﻮ او د ﻫﻐـﻮ د ﻏـﺮور او‬
‫ﻧﺨﻮت د ﻣﺎﺗﻮﻟﻮ اراده ﻛ‪７‬ې وي او دا ﭼﺎري ور ﺗﻪ ﻳﻮ ﺳﺒﺐ و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮي‪.‬‬
‫اوس ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﺘﺤﺪو اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻮ ﺧﻠﻜـﻮ ﭘـﻪ ﺧﭙـﻞ ﻫﻴـﻮاد ﻛـﻲ‬
‫ﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬آراﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺴﻮرﺗﻴﺎ او ﺧﻮ＊ﻲ او ＊ﻪ ژوﻧﺪ ﻧﻮر ﻧﻪ ﺳﻲ ﺳﻬﻼى او ﺗﺮ ﺣﺪ ﺗ‪５‬ﺮ‬
‫ﻟﻮﻳﻲ او ﺗﻜﺒﺮ ‪＄‬ﻨﻲ ﻛﻴ‪８‬ي او واﻛﻤﻦ ﻳـ‪ ３‬ﭘـﺮ ！ﻮﻟـﻪ ﻧـ‪７‬ۍ ﺑﺎﻧـﺪي د ﺧﭙـﻞ واك‬
‫ﭼﻠﻮﻟﻮ او ﻛﻔﺮي ﭘﺮﺗﻢ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻲ ﺳﻮي دي‪ ،‬ﻧﻮ داﺳﻲ ＊ـﻜﺎري ﭼـﻲ‬
‫د دوى ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻟﻮى ＇‪＋‬ﺘﻦ اراده ﻛ‪７‬ې وي ﭼﻲ د ﻧﻮرو دﻏﺴﻲ ﻣﺘﺠـﺎوزﻳﻨﻮ‬
‫ﻏﻮﻧﺪي ﻳ‪ ３‬د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟ‪７／‬ه اﺧﺘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻣﺎت او ！ﻮﻛﺮ ！ﻮﻛﺮ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬
‫‪165‬‬ ‫ﺗﻮرﺗﺎرﻳﺦ او ﺷﻮﻣﻲ ﻣﻮﺧﻲ‬