د قبر شپه

‫‬ ‫‬
‫‪2‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪1‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫
‬
‫ ‬
‫ ‪ ! "# $ %‬‬
‫)"&' ‬
‫‪:; 98)( *+" $ % -, . / " 0‬‬
‫‪ 1 2 $ % -3 4" 5 6 7‬‬
‫‪(<=5‬‬
‫د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ‬
‫ﻟﻴﮑﻮال‪:‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻨﻲ ﻓﺎروﻗﻲ‬
‫‪PDF Creator: Obaidullah farooqi‬‬

‫‪0782122678‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪4‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪3‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪#‬‬
‫د ﮐﺘﺎب ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ﻧ‪:３‬‬
‫‪ :‬د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ‬ ‫د ﮐﺘﺎب ﻧﻮم‬

‫‪ :‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻨﻲ ﻓﺎروﻗﻲ‬ ‫ﻟﻴﮑﻮال‬
‫ډاﻟ‪９‬‬ ‫‪٠٧٩٩٨٠٠٩٣٥ :‬‬ ‫اړﻳﮑﻪ‬
‫‪ :‬ﺻﺎدق ﷲ ﺻﺎدق‬ ‫ﮐﻤﭙﻮز او ډﻳﺰاﻳﻦ‬
‫ﺟﻨﺘﻲ ور‪＋４‬ﻤﻴﻨﻮ ﺟﻮړو ﮐ‪ ３‬ﭘﻮ＊ﻠ‪ ،３‬د ﻣﺸﮑﻮ ﭘﺮ‬ ‫‪ ١٣٩٣ :‬ل‪.‬‬ ‫ﭼﺎپ ﮐﺎل‬
‫‪ ١١٠٠ :‬ﻮﮐﻪ‬ ‫ﭼﺎﭘﺸﻤﯧﺮ‬
‫ﻋﻄﺮﻳﻨﻮ وږﻣﻮ ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻪ‪ ،‬د اﻳﻤﺎن ﭘﺮ ﻣﺎﻧﻴﺰې ﻃﻼ‬ ‫‪(٢٤٢) :‬‬ ‫د ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻟ‬
‫ﺳﻴﻨ‪／‬ﺎر‪ ،‬د ﻋﻠﻴﻴﻦ ﻣﺎ‪ ９１‬ﮐ‪ ３‬ﻧﺎزوﻟ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻠﻤﻨ‪:３‬‬ ‫ﺧﭙﺮﻧﺪوى‬

‫
‬ ‫ﻮدر ﮐﺘﺎب ﺧﭙﺮﻧﻰ ‪ -‬ﻧﻨﺮﻫﺎر‬
‫‪－‬ﻮدر ﮐﺘﺎب ﭘﻠﻮرﻧ‪％‬ﻰ‪ ،‬ﻻﻧﺪﻳﻨﻰ ﭘﻮړ‪ ،‬اﺳﺤﺎق زي ﻣﺎرﮐ‪ ،＀５‬ﺑﺰازۍ ＇ﻠﻮرﻻرې‪ ،‬ﺟﻼل اﺑﺎد‬
‫م‪ .‬غ‪ .‬ﻓﺎروﻗﻲ‬
‫اړﻳﮑﯥ‪٠٧٩٧٥٠٠٥٠٦-٠٧٩٨٤٨٧٨٧٩-٠٧٩٥٣٥٣٦١٠ :‬‬
‫د ﭼﺎپ ﺣﻘﻮق ﺧﻮﻧﺪي دي‪.‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪6‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪5‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫ﺳﺎده ﺑ‪ ３２‬ﺳﺮه دي‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻮ دا ده‪ ،‬ﭼ‪ ３‬اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻳ‪ ３‬د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ﺧﻴﺮ او‬
‫د ﻗﺒﺮ ﭘﻪ ﺷﭙﻪ ﮐ‪ ３‬د ر‪１‬ﺎ وﺳﻴﻠﻪ و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﺟﻮړې‬
‫د ﻳﺎدې ﻫ（‪ ３‬ﺑﺸﭙ‪７‬اوي‪ ،‬ﺳﻴﻨ‪／‬ﺎروﻟﻮ او ﺗﺮ ﺗﺎﺳ‪ ３‬ﭘﻮرې د رﺳﻮﻟﻮ ﻟ‪ ７‬ﮐ‪ ３‬د ‪－‬ﻮدر‬
‫ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳ‪！３‬ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻣﺸﺮ ﻗﺎري ﻗﺪرت اﷲ ﺗﺎﺋﺐ‪請 ،‬ﺎدق اﷲ ‪請‬ﺎدق او زاﻫﺪ اﷲ ﺟﺎﻧﺎن ﻧﻪ‬ ‫ﭼ‪ ３‬ﻣ‪ ３‬ﺷ‪５‬ﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺎن ﺧﺒﺮ‪８４‬ي‬
‫د زړه ﻟﻪ ﺗﻠﻪ ﻣﻨﻨﺪوى ﻳﻢ‪.‬‬ ‫زﻣــﺎ ﺑـﻪ ﻳـ‪ ３‬زﻧـ‪ ３‬ﭘـﻪ ﻣـﻠﻤـﻞ ﺗـ‪７‬ﻟـ‪ ３‬وﻳـﻨـﻪ‬
‫اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ دې ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮږ او ﺗﺎﺳ‪！３‬ﻮﻟﻮ ﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎﮐﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ ﻳﺎراﻧﻮ ﻧﻪ د ﺟﺪاﻳ‪９‬‬
‫ﺷ‪５‬ﺒﻮ ﭘﻪ ژﺑﻪ ﭘﻪ )ﻻاﻟﻪ اﻻاﷲ( ﮐﻠﻤﻪ ﺟﺎري او ژوﻧﺪۍ وﺳﺎﺗﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻮﮐﻰ؛ د اﺳﻼﻣﻲ ﻧ‪７‬ۍ اﺗﻠﻮ ‪＄‬ﻮاﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬وروﻧﻮ او ﺧﻮﻳﻨﺪو‪ ،‬ﺗﺎﺳ‪ ３‬ﭘﻮﻫ‪８５‬ئ! ﭼ‪ ３‬د دﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﻮر ﻣﻮ د وﺧﺖ زرﻳﻨ‪ ３‬ﺷ‪５‬ﺒ‪ ３‬ﻧﻪ ﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺗﻤﻪ ﭼ‪ ３‬د دﻋﺎ‪－‬ﺎﻧﻮ ﭘﻪ ＊ﮑﻠ‪ ３‬ﻟﭙﻪ ﮐ‪ ３‬ﻣ‪３‬‬ ‫ﺟﻮړه اﺧﺮت دى‪ ،‬د ﺷﭙ‪ ３‬ﺟﻮړه ورځ ده‪ ،‬د ﺳﭙﻴﻦ ﺟﻮړه ﺗﻮر رﻧ‪ ，‬دى‪ ،‬د ﺳﭙﻴﻦ زر‬
‫ﻟﻪ ﻳﺎده وﻧﻪ ﺑﺎﺳﺊ‪.‬‬ ‫ﺟﻮړه ﺳﺮه زر دي‪ ،‬د ﺷﺘﻤﻨ‪ ９‬ﺟﻮړه ﻓﻘﺮ دى‪ ،‬د ＊ﺎﻳﺴﺖ ﺟﻮړه ﺑﺪرﻧ‪／‬ﻲ ده‪ ،‬د ﺗﻴﺎرې‬
‫ﺳﺘﺎﺳ‪ ３‬د ﻣﻴﻨ‪ ３‬ﭘﻮروړى‬ ‫ﺟﻮړه ر‪１‬ﺎ ده‪ ،‬د ﻟﻤﺮ ﺟﻮړه ﺳﭙﻮږﻣ‪ ９‬ده‪ ،‬د روﻏﺘﻴﺎ ﺟﻮړه ﻧﺎروﻏﻲ ده‪ ،‬د وﭼ‪ ３‬ﺟﻮړه‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻨﻲ ﻓﺎروﻗﻲ‬ ‫ﻟﻤﺪه ده‪ ،‬د ﺳﻤ‪ ３‬ﺟﻮړه ﻏﺮ دى‪ ،‬د ‪－‬ﺮﻣ‪ ９‬ﺟﻮړه ﻳﺨﻨﻲ ده‪ ،‬د اﻳﻤﺎن ﺟﻮړه ﮐﻔﺮ دى‪ ،‬د‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻣ‪５‬ﻨﻪ‪-‬ﺟﻼﻟﮑﻮټ‬ ‫ﻧ‪５‬ﮑﻤﺮﻏ‪ ９‬ﺟﻮړه ﺑﺪﻣﺮﻏﻲ ده‪ ،‬د ﺣﻖ ﺟﻮړه ﺑﺎﻃﻞ دى‪ ،‬د ﺧﻮږ ﺟﻮړه ﺗﺮﻳﺦ دى‪ ،‬د‬
‫‪١٣٩٣-٥-٣٠‬ل ﮐﺎل‬ ‫اﺳﻤﺎن ﺟﻮړه ‪＄‬ﻤﮑﻪ ده‪ ،‬د ﺧﻴﺮ ﺟﻮړه ﺷﺮ‪ ،‬د ﺑﺮﻳﺎ ﺟﻮړه ﻧﺎﮐﺎﻣﻲ ده‪ ،‬د ﻣﻴﻨ‪ ３‬ﺟﻮړه‬
‫ﮐﺮﮐﻪ‪ ،‬د اﻧﺴﺎن ﺟﻮړه ﭘ‪５‬ﺮى‪ ،‬د ﺳﺒﺎ ﺟﻮړه ﺑ‪／５‬ﺎه‪ ،‬د ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻮړه ﺳﮑﻮن‪ ،‬د ＊ﮑﺘﻪ‬
‫ﺟﻮړه ﺑﺮه‪ ،‬د ﭘﻴﻞ ﺟﻮړه ﭘﺎى ده‪.‬‬
‫او د ژوﻧﺪ ﺟﻮړه ﻣﺮګ دى‪ ،‬د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ د ﺟﻮړو ﻣﺎﻧﻴﺰ او ﻓﻄﺮي اﺗﺤﺎد ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻣﻮ ﻫ（ﻪ‬
‫وﮐ‪７‬ه‪ ،‬ﭼ‪－３‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ او ﻣﻴﻨﻪ واﻟﻮ ﺗﻪ د دﻧﻴﺎوي ژوﻧﺪ د اﺳﺘﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ﻲ ﻫﺎﺧﻮا د‬
‫ﺑﺮزﺧﻲ ژوﻧﺪ د ﻳﻮ د‪４‬ﺮه ‪＄‬ﺎى )ﻗﺒﺮ( ﭘﻪ اړه ﻟﻨ‪ ６‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﺮاﺑﺮ ﮐ‪７‬و‪.‬‬
‫د اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﭘﻪ ﻓﻀﻞ او ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ې ﻟﻮرﻳﻨ‪ ３‬ﭘﺮ دې ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﺷﻮ‪ ،‬ﭼ‪ ３‬د ژوﻧﺪ ﺟﻮړې ﻣﺮګ‬
‫ﺳﺮه د اﺷﻨﺎﻳ‪ ９‬د ﭘﻴﻠﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ د ﻣﺮګ د ﻳﺎد ﻟ‪７‬ۍ‪ ،‬د ﻣﺮګ ﺷ‪５‬ﺒ‪ ،３‬ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﮐﻔﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺎزه‪ ،‬د ﻗﺒﺮ ﺟﻮړ＊ﺖ‪ ،‬ﺧﺎورﻳﻦ ﮐﻮر ﺗﻪ د ﺳﭙﺎرﻟﻮ اﺣﮑﺎم‪ ،‬د ﻗﺒﺮ ازﻣﻮﻳﻨﻪ‪ ،‬د ازﻣﻮﻳﻨ‪３‬‬
‫ډول‪ ،‬د ازﻣﻮﻳﻨ‪ ３‬ﭘﻼوى او ﻳﻮ ﺷﻤ‪５‬ﺮ ﻧﻮر ﻗﺮآﻧﻲ او ﻧﺒﻮي ز‪４‬ﻮرات )د ﻗﺒﺮ ﺷﭙﻪ( ﺗﺮ‬
‫ﺳﻴﻮري ﻻﻧﺪې د ﻗﺒﺮ ﻧﺎوې ﺗﻪ د ﻋﻘﻴﺪوي ‪－‬ﺎ‪ ３１‬ﭘﻪ ﺑ‪２‬ﻪ د ﻗﺮآن او ﺳﻨﺖ ﻟﻪ ﺧﺰاﻧﻮ ﻧﻪ‬
‫را！ﻮل ﮐ‪ ،７‬ﮐﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﭼ‪ ３‬د ﻗﺒﺮ ﺷﭙ‪ ３‬ﭘﻪ ﻏ‪ ８５‬ﮐ‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﭘﻪ ډ‪４‬ﺮه ﻟﻨ‪６‬ه او‬
‫‬ ‫‬
‫‪8‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪7‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻋﺎﺋﺸﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ د ﺣﺪﻳﺚ رواﻳﺖ ﮐ‪J‬ى دى‪ ،‬رﺳﻮل‬ ‫ﺑﺴﻢ ﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬
‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬ﻣﺮګ ﻏﻨﻴﻤﺖ دى او د ﷲ‬ ‫ﻟﻮﻣى ﭙﺮﮐﻰ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎ ﻣﻌﺼﻴﺖ )‪H‬ﻨﺎه( ده‪. ...‬‬
‫د ﻣﺆﻣﻦ ﻟﭙﺎره ډاﻟ‬
‫ﻧﺎﭘﻮﻫﻲ ﺑﯥ ﻻرﯦﺘﻮب دى‪ ،‬ﻇﻠﻢ رﺳﻮاﻳﻲ ده‪ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬
‫دا ﺣﻘﻴﻘﺖ دى‪ ،‬ﭼﯥ ژوﻧﺪ ﴎه ﺷﺘﻤﻨﻲ او ﺛﺮوت وي‪،‬‬
‫اﻃﺎﻋﺖ د ﺳﱰ‪H‬ﻮ ﻳﺨﻮاﱃ دى‪ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ وﯦﺮې ژړا ﮐﻮل‬
‫ژوﻧﺪ ﺳﱰ اﺳ ﺳﻮﻏﺎت دى‪ ،‬د ژوﻧﺪ ﺟﻮړﻩ ﻣﺮګ دى‪،‬‬
‫د ﻧﺠﺎت ذرﻳﻌﻪ ده‪ ،‬ډﯦﺮه ﺧﻨﺪا د ﻫﻼﮐﺖ ﻻﻣﻞ دى‪.‬‬
‫ﻟﻪ ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ ر‪Y‬ﺘﻴﻨﯥ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﻮوﻧﮑﻰ داﺳﯥ دى‪ ،‬ﻟﮑﻪ‪:‬‬ ‫ﻫﻮ؛ ﻣﺮګ ﻫﻢ د ا‪#‬ﺎن ﺧﺎوﻧﺪاﻧﻮ ﻟﭙﺎره اﻟﻬﻲ ډاﻟ ده‪ ،‬داﺳﯥ‬
‫ډاﻟ ﭼﯥ ﭘﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﯥ دوﺳﺖ ﺧﭙﻞ دوﺳﺖ ﺗﻪ رﺳﯧ(ي‪ ،‬د‬
‫ﻟﻪ ﴎه ﻳﯥ ﭼﯥ ‪H‬ﻨﺎه ﻧﻪ وي ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‪ 5‬د ﻣﻴﻨﯥ او راﺷﻪ‪-‬درﺷﯥ ﭘﻪ ﭘﺎر د ﭘُﻞ ﺑ‪7‬ﻪ ﻟﺮي‪.‬‬

‫ُﻮل‪ " :‬ﺑَﻠَ َﻐ ِﻨﻲ أَنﱠ آ َد َم‪َ ،‬ﻋﻠَ ْﻴ ِﻪ ﱠ‬
‫اﻟﺴ َﻼ ُم‬ ‫ﻦ اﻟْ ُﻤ ْﻨﻜَ ِﺪرِ‪ ،‬ﻳَﻘ ُ‬ ‫) ُﻣ َﺤ ﱠﻤﺪَ ﺑْ َ‬
‫ﺎت ا ْﺑ ُﻨ ِ‬ ‫ﻋﺒﺪﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪،‬‬
‫ت؟‬ ‫ﻚ‪َ ،‬ﻗﺎﻟ ْ‬
‫َﺖ‪َ :‬و َﻣﺎ اﻟْ َﻤ ْﻮ ُ‬ ‫ﺎل‪َ :‬ﻳﺎ َﺣ ﱠﻮا ُء َﻣ َ‬ ‫ﺎت ا ْﺑ ُﻨﻪُ َﻗ َ‬ ‫ﻟ ﱠَ َﻣ َ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪):‬ﻣﺮګ د ﻣﺆﻣﻦ ﻟﭙﺎره‬
‫ﴚ‪َ ،‬و َﻻ ﻳَ َﺘﻜَﻠﱠ ُﻢ‬ ‫ب‪َ ،‬و َﻻ ﻳَﻘُﻮ ُم‪َ ،‬و َﻻ َ‪ِ ْ#‬‬ ‫َﺎل‪َ :‬ﻻ ﻳَﺄْﻛ ُُﻞ‪َ ،‬و َﻻ َﻳ ْ َ‬
‫ﴩ ُ‬ ‫ﻗ َ‬
‫ﻚ اﻟ ﱠﺮﻧﱠ ُﺔ َو َﻋ َ‬‫َﺎل آ َد ُم‪َ :‬ﻋﻠَ ْﻴ ِ‬ ‫ﺖ َﺣ ﱠﻮا ُء‪َ ،‬ﻓﻘ َ‬ ‫أَ َﺑﺪً ا‪َ ،‬ﻗ َ‬ ‫ډاﻟ ده‪(.‬‬
‫ﲆ‬ ‫ﺎل‪ :‬ﻓ ََﺼﺎ َﺣ ْ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻫﻤﺪا راز ﺣﺴ‪ D‬ﺑﻦ ﻋﲇ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي‬

‫ﻲ ِﻣ ْﻨ َﻬﺎ َﺑ َﺮا ٌء")‪((2‬‬ ‫ﻚ‪َ ،‬وأَﻧَﺎ َوﺑَ ِﻨ ﱠ‬‫َﺑ َﻨﺎﺗِ ِ‬
‫د ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﻨﮑﺪر ﭘﻪ رواﻳﺖ ﮐﯥ راﻏﲇ‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻠﻪ د ادم ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪) :‬اﳌﻮت رﻳﺤﺎﻧﺔ‬
‫اﻟﺴﻼم زوى ﻣ ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﺣﻮا رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬زوى دې ﻣ‬ ‫اﳌﺆﻣﻦ(‪.‬‬
‫ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﻣﺮګ د ﻣﺆﻣﻦ ﻟﭙﺎره د ‪H‬ﻞ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ دى‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺑﻴﻬﻘﻲ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺣﻠﻴﺔ اﻷوﻟﻴﺎء وﻃﺒﻘﺎت اﻷﺻﻔﻴﺎء )‪.(148 /3‬‬ ‫‪ -1‬اﳌﺴﺘﺪرك ﻋﲆ اﻟﺼﺤﻴﺤ ﻟﻠﺤﺎﻛﻢ )‪.(355 /4‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪10‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪9‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﺑﻮدرداء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻧﺸﺘﻪ ﻫﯧ‪ w‬ﻣﺆﻣﻦ؛ ﻣ‪y‬ﺮ ﻣﺮګ‬ ‫ﻫﻐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﺮګ ‪G‬ﻪ ﳽ دى؟‬
‫د ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره ﻏﻮره دى‪ ،‬ﮐﻪ ‪G‬ﻮک ﻳﯥ ﻧﻪ ﺑﺎوروي‪ ،‬ﻧﻮ ﷲ‬ ‫ادم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻪ ﺧﻮراک ﮐﻮي او ﻧﻪ ‪mG‬ﺎک‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ودرﯦ(ي او ﻧﻪ ﮐﯧﻨﻲ او ﻧﻪ ﺧﱪې ﮐﻮي‪.‬‬
‫َ ﻟ ﱢ ﻠْـﺄَﺑْ َﺮا ِر( ژﺑﺎړﻩ‪)):‬او ‪G‬ﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﷲ‬ ‫) َو َﻣﺎ ِﻋ ْﻨﺪَ ﱠ ِ‬
‫ٱ ﺧ ْ ٌ‬ ‫راوي واﻳﻲ ﺣﻮا رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﭼﻐﻪ ﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﴎه دي د ﻏﻮره ﺑﻨﺪ‪H‬ﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻏﻪ ډﯦﺮ ﻏﻮره دي‪((.‬‬ ‫ادم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬ﭘﺮ ﺗﺎ او ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﻟﻮر‪H‬ﺎﻧﻮ دې وﻳﺮ وي‬
‫ ٱﻟﱠ ِﺬﻳ َ‬
‫ﻦ ﻛَ َﻔ ُﺮواْ‬ ‫ﻫﻤﺪا راز ﷲ ﺗﻌﺎﱃ واﻳﻲ‪َ ) :‬وﻻَ ﻳَ ْﺤ َﺴ َ ﱠ‬ ‫او زه او زﻣﺎ زاﻣﻦ ﺗﺮﯦﻨﻪ ﺧﻼص ﻳﻮ‪.‬‬
‫د اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﻣﻠﺖ ﺑﻨﺴ‪ r‬اﻳ‪m‬ﻮدوﻧﮑﻲ ﺗﻪ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﻣﻠﮏ‬
‫ِﻢ( ژﺑﺎړﻩ‪)):‬دا ﻣﻬﻠﺖ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ(‬ ‫َ ﻟﱢـﺄَﻧْﻔ ُِﺴﻬ ْ‬ ‫أَ‪$‬ﱠ َﺎ ‪ِ ُ$‬‬
‫ْﲆ ﻟَ ُﻬ ْﻢ ﺧ ْ ٌ‬
‫ورﻛﻮو ﻛﺎﻓﺮان دې دا د ‪z‬ﺎن ﻟﭙﺎره ﻏﻮره ﻧﻪ ‪7H‬ﻲ‪((.‬‬ ‫اﳌﻮت )د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ( راﻏﻠﻪ‪ ،‬ﭼﯥ روح ﻳﯥ واﺧﲇ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﻠﮏ اﳌﻮﺗﻪ! ﺗﺎ داﺳﯥ ﮐﻮم دوﺳﺖ‬
‫او ﺣﻴﺎن ﺑﻦ اﺳﻮد وﻳﲇ‪)) :‬ﻣﺮګ ﻳﻮ ُﭘﻞ دى‪ ،‬ﭼﯥ دوﺳﺖ‬
‫ﺧﭙﻞ دوﺳﺖ ﺗﻪ رﺳﻮي‪.‬‬ ‫ﻟﻴﺪﱃ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ دوﺳﺖ روح ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ واﺧﲇ؟‬
‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻮر ﺗﻪ ورﻏﻠﻪ او د اﺑﺮاﻫﻴﻢ‬
‫د ژوﻧﺪ ﺟﻮړه‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺧﱪه ﻳﯥ ورﺗﻪ وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﻫﺪﻳﺮه ﮐﯥ د ‪z‬ﺎن‪ ،‬ﮐﻮرﻧ او ﺧﭙﻠﻮ ﺧﭙﻠﻮاﻧﻮ د‬
‫ووﻳﻞ‪ :‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺗﻪ وواﻳﻪ ))داﺳﯥ ﮐﻮم دوﺳﺖ دې ﻟﻴﺪﱃ‪،‬‬
‫ﻗﱪوﻧﻮ ﻟﭙﺎره ‪z‬ﺎى ﻧﻴﻮل او ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ﻧﻪ د ﺳﻴﺨﺎﻧﻮ ﮐ{ﺎرې ﺗﺎوول‬
‫ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ دوﺳﺖ دﻳﺪن ﺑﺪ ‪7H‬ﻲ!؟((‬
‫او ﻗﻮﻟﻒ اﭼﻮل ﴍﻋ ًﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎر ﻧﻪ دى‪z ،‬ﮑﻪ اوس ﻣﻬﺎل ﭘﻪ‬
‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻴﻐﺎم اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻪ‬
‫‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ې ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﭘﻪ ‪Y‬ﺎرﻳﻮ ﮐﯥ د ﻫﺪﻳﺮو ﻟﭙﺎره وﻗﻒ ﺷﻮي‬
‫راورﺳﺎوه‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬ﭼﯥ داﺳﯥ ده‪ ،‬ﻧﻮ‬
‫‪z‬ﺎﻳﻮﻧﻪ ډﯦﺮ ﮐﻢ دي‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﻢ د ﻣ‪J‬و ﻟﭙﺎره ﮐﻮﻣﻪ ﺳﱰاﺗﻴﮋي‬
‫ﻫﻤﺪا ﺷﯧﺒﻪ ﻣﯥ روح واﺧﻠﻪ‪.(1) ...‬‬
‫ﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬
‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة ‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٢:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪12‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪11‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ر‪Y‬ﺘﻴﻨﻲ ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ د ﺳﻔﺮ د ﴍاﻳﻄﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻻﺳﺘﻪ‬ ‫ﻫﻮ؛ داﺳﯥ ﺳﱰاﺗﻴﮋي‪ ،‬ﭼﯥ د ﺳﻴﻤﯥ د اﺳﺘﻮ‪H‬ﻨﻮ د ﻣ‪J‬ﻳﻨﯥ‬
‫راوړي‪.‬‬ ‫ﭘﻪ ﻣﻬﺎل د ﻫﻐﻮى ﻟﭙﺎره ﻫﺪﻳﺮه‪ ،‬د ﺑﯥ وزﻟﻮ او ﻓﻘاﻧﻮ د ﻣ‪J‬ﻳﻨﯥ‬
‫ﻳﻮه ﺧﱪه د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ ده‪ ،‬ﭼﯥ ‪H‬ﺮان ﻗﺪره ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ وروﻧﻪ‬ ‫ﺗﮑﻔ‪ D‬او ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﻧﺸﺘﻪ ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ ﻣﺮګ د‬
‫او ﺧﻮﻳﻨﺪې دې ﻳﻮازې د ﺳﻔﺮ ﺟﻮړې ﻟﭙﺎره ﭘﻴﻨﻪ ﻣﱰه‬ ‫ژوﻧﺪ ﺟﻮړﻩ ده‪ ،‬ﮐﻪ دوﻟﺖ د ژوﻧﺪ ﻟﭙﺎره ﺳﱰاﺗﻴﮋي ﺎﮐﻲ‪،‬‬
‫ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻮﻪ ﻟﻪ ‪z‬ﺎﻧﻪ ﴎه وﻟﺮي‪ ،‬د ﺑﯥ ‪{H‬ﯥ ﺳﺎﻣﺎن اﻻﺗﻮ‬ ‫ﭘﮑﺎر ده ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ﺳﱰاﺗﻴﮋي وﺎﮐﻲ او دا‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻧﻪ دي ﭘﮑﺎر‪ ،‬ﻳﻮازې ﻧﯧﮏ اﻋل‪ ،‬ﺻﺎﻟﺢ اوﻻد او‬ ‫ﺳﱰاﺗﻴﮋي ﺑﺎﻳﺪ د ﻗﺮآن او ﺳﻨﺖ د ﭘﺎﻟﯧﺴﻴﻮ ﴎه ﺟﻮړﻩ وي؛ ﻧﻪ‬
‫‪{H‬ﻮر ﻋﻠﻢ ﭼﯥ ﻧﻮرو ﺗﺮﯦﻨﻪ ‪{H‬ﻪ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﮐ‪J‬ې وي‪ ،‬ﭘﻪ دې اوږد‬ ‫ﭘﻪ ﮑﺮ ﮐﯥ‪.‬‬
‫ﺳﻔﺮ ﮐﯥ ‪{H‬ﻪ ﻟﺮي‪.‬‬ ‫ﻣﺮګ د ژوﻧﺪ ﺟﻮړﻩ ده‪ ،‬ﻗﱪ د اﺧﺮت ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﮐﻮر دى‪،‬‬
‫د ﻧﻮرو ﺳﺎﻣﺎﻧﻮﻧﻮ د اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﻫﻪ ﻣﻪ ﮐﻮئ‪ ،‬ﮐﻪ درﺑﺎﻧﺪې‬ ‫‪Y‬ﺎﻳﻲ ﺑﺮزﺧﻲ ﻧ‪J‬ۍ ﺗﻪ د ﺳﻔﺮ ﻮل ﻻزم ﺗﻮﮐﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪،‬‬
‫ﭘﯧ{ﯥ ﺷﻮ ﻳﺎ ﭘﻪ ﮐﺎر راﻧﻐﻠﻪ ذﻣﻪ واري ﻣﻮ ﺧﭙﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫‪z‬ﮑﻪ ﺳﻔﺮ ﻳﻘﻴﻨﻲ دى‪ ،‬ﮑ‪ r‬وړﻳﺎ دى‪ ،‬ﺳﻴ‪ r‬ﺳﺎﺗﲆ دى‪.‬‬
‫‪H‬ﺮان ﻗﺪره ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻨﻮ!‬ ‫ﻟﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻪ رواﻧﯧﺪل دي‪ ،‬وروﺳﺘﻰ ﻣﻨﺰل ﻳﯥ اﺧﺮت دى‪ ،‬د‬
‫ﻫﻴﻠﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﺮه ﺷﯧﺒﻪ د ﺳﻔﺮ ﻟﭙﺎره ﺗﻴﺎر واوﺳﺊ او دا‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻣﻮده ﻫﻢ ډﯦﺮه ﮐﻤﻪ ده؛ ﺑﻠﮑﯥ ‪G‬ﻮ ﺛﺎﻧﻴﻮ او ﺷﯧﺒﻮ ﮐﯥ‬
‫ﺧﱪه ﻫﻢ ﭘﻪ ﻳﺎد وﻟﺮئ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺳﻔﺮ ﻻره ﺗﻴﺎره ده‪ ،‬د رﻧ‪y‬ﺎرﻧ‬ ‫‪z‬ﻤﮑﻪ ﮐﯥ دﻧﻨﻪ د دوه ‪H‬ﺰو ﭘﻪ اﻧﺪازه ‪z‬ﻤﮑﻨﻰ ﭘﺮواز دى‪ ،‬د‬
‫ﺧﻄﺮاﺗﻮ اﻣﮑﺎن ﺷﺘﻪ‪ ،‬د ﻗﱪ ﺟﻮﻧ‪Jy‬ﻩ ﻣﻮ ﻫﻢ ‪z‬ﺎﻧﻠﻪ او ﺗﻴﺎره ده‪،‬‬ ‫ﭘﺮواز ﻧﯧ{ﻪ د اﺟﻞ وﺧﺖ دى‪ .‬ﺳﻞ ﻓﻴﺼﺪه ﻳﻘﻴﻨﻲ دى‪ ،‬ﭘﻪ‬
‫د وﺣﺸﺖ وﯦﺮې‪ ،‬ﻣﺎراﻧﻮ‪ ،‬ﻟ‪J‬ﻣﺎﻧﻮ ﮐﻮر دى‪ ،‬ﭘﺎم ﻣﻮ وي‪ ،‬ﭼﯥ د‬ ‫ﻫﻤﺪې اړﻩ ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﻻزم دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﺮه ﺷﯧﺒﻪ ﺗﻴﺎر او‬
‫ا‪#‬ﺎن او ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﭘﺮ ﻓﻮﻻدي ﭘﻮ‪Y‬ﺎک ‪z‬ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر‬ ‫ﭼﻤﺘﻮ واوﳼ‪ ،‬د ﺳﻔﺮ ﭘﻪ اړﻩ د ﺗﻔﺼﻴﲇ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ او اړﻳﻨﻮ‬
‫ﮐ‪J‬ئ‪ ،‬د ﺗﻮﺣﻴﺪ د ﻋﻘﻴﺪې ‪z‬ﻞ ﺑﻞ ‪G‬ﺮاغ ﻟﻪ ‪z‬ﺎن ﴎه‬ ‫ﺗﻮﮐﻴﻮ ﻟﭙﺎره ﻗﺮآن او ﺳﻨﺖ ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ وﮐ‪J‬ي او ﻳﺎ ﻫﻢ د‬
‫‬ ‫‬
‫‪14‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪13‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻳﻮ ﺳ‪J‬ى ﺑﻪ د ﺑﻞ ﺳ‪J‬ي ﭘﺮ ﻗﱪ ورﺗﯧﺮﯦ(ي او واﻳﻲ ﺑﻪ ﮐﺎﺷﮑﯥ زه‬ ‫واﺧﻠﺊ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺳﻔﺮ او د ﻣﺴﺎﻓﺮۍ ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ د ﺗﻴﺎرو او‬
‫د دې ﻗﱪ واﻻ ﭘﺮ‪z‬ﺎى واى‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺣﴩاﺗﻮ ‪Y‬ﮑﺎر ﻧﻪ ﺷﺊ‪.‬‬
‫ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ‬ ‫د ﻣﺮګ ﻫﻴﻠﻪ‬
‫اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐﯥ د ﻣﺮګ ﻫﻴﻠﻪ او ارزو ﭘﻪ ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ي ډول ﴎه ﺗﻌﺒ‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯥ د ﻧ‪J‬ۍ د ‪Y‬ﮑﲇ ﺑﴩ ﻳﻮﺳﻒ‬
‫ﺷﻮې‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺣﮑﺎﻳﺖ داﺳﯥ ﮐﻮي‪):‬ﺗَ َﻮ ﱠﻓ ِﻨﻰ ُﻣ ْﺴﻠِ‪َ ً+‬وأَﻟْ ِﺤ ْﻘ ِﻨﻰ‬
‫اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ د اﻧﺲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬
‫ِﭑﻟﺼﺎﻟِ ِﺤ َ‬
‫‪(0‬‬ ‫ﺑ ﱠ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬زﻣﺎ ﺧﺎﻪ ﭘﺮ اﺳﻼم و‪H‬ﺮ‪z‬ﻮه او ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﻣﺎ ﻟﻪ‬
‫وﻳﲇ‪)):‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻧﻪ ﻳﻮ ﮐﺲ دې د ﻫﻐﻪ ﴐر او ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺎﻧﻮ ﴎه ﻳﻮ ‪z‬ﺎى ﻛ‪J‬ﻩ‪((.‬‬
‫ﭼﯥ ﭘﺮ ده راﻏﻠﯥ وي‪ ،‬د ﻣﺮګ ﻫﻴﻠﻪ ﻧﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺮﻳﻢ ﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﻫﻢ داﺳﯥ ﻫﻴﻠﻪ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪه ﮐ‪J‬ې‬
‫ﻫﺮوﻣﺮو د ﻣﺮګ ﻫﻴﻠﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﻧﻮ داﺳﯥ دﻋﺎ دې ﮐﻮي‪ ،‬اى ﷲ‬
‫ُﻨﺖ ﻧ َْﺴﻴﺎً ﱠﻣ ِ‬
‫ﻨﺴ ّﻴﺎً(‪.‬‬ ‫وه‪):‬ﻳٰﻠَ ْﻴ َﺘ ِﻨﻰ ِﻣ ﱡ‬
‫ﺖ َﻗ ْﺒ َﻞ َﻫـٰ َﺬا َوﻛ ُ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ! ژوﻧﺪى ﻣﯥ وﻟﺮه‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ژوﻧﺪ زﻣﺎ ﻟﭙﺎره ﻏﻮره‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﻛﺎﺷﻜﯥ زه ﻟﻪ دې ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻣ‪J‬ﻩ واى او ﻧﻮم ﻧ‪m‬ﺎن‬
‫وي او زﻣﺎ روح واﺧﻠﻪ )ﻣ‪ J‬ﻣﯥ ﮐ‪J‬ﻩ( ﮐﻪ ﻣﺮګ راﺗﻪ ﻏﻮره‬
‫ﻣﯥ ﻧﻪ واى ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮى‪((.‬‬
‫وي‪((.‬‬
‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ ﻫﻢ د‬
‫دﻏﻪ راز د اﻧﺲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ د ﻧﯧ(دې ﮐﯧﺪﻟﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل د ‪z‬ﻴﻨﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻫﻴﻠﻪ داﺳﯥ‬
‫راﻏﲇ‪)):‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻫﯧ‪ w‬ﻳﻮ ﮐﺲ دې د ﻣﺮګ ﻫﻴﻠﻪ ﻧﻪ ﮐﻮي او ﻧﻪ‬
‫ﺗﻌﺒ ﺷﻮې ده‪)):‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻗﺎﻳﻢ ﻧﻪ ﳾ‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ‬
‫دې د ﻫﻐﻪ د راﺗ وړاﻧﺪې د ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻠﻮ دﻋﺎ ﮐﻮي‪z ،‬ﮑﻪ ﮐﻠﻪ‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪16‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪15‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ ﺗﺮې ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬اى‬ ‫ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻳﻮ ﮐﺲ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬د ﻋﻤﻞ ﻟ‪J‬ۍ ﻳﯥ ﭘﺮﯦﮑ‪J‬اى ﳾ‬
‫د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ رﺳﻮﻟﻪ! د ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ ﺧﺘﻤﻮوﻧﮑﻰ ‪G‬ﻪ ﳽ دى؟‬ ‫)‪(1‬‬
‫او ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﺆﻣﻦ ﺗﻪ د ﻫﻐﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﻪ زﻳﺎﺗﻮي‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ ﺧ‪((.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﺮګ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪)):‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻳﻮ ﮐﺲ دې د ﻣﺮګ‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﻫﻴﻠﻪ ﻧﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺤﺴﻦ ﻧﯧﮑﻮ ﮐﺎر وي‪ ،‬ﻧﻮ د ﺧ ﭼﺎرې ﺑﻪ‬
‫وﺳﻠﻢ ﴎه ﻧﺎﺳﺖ وم‪ ،‬ﻳﻮ اﻧﺼﺎري راﻏﻰ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﺳﻼم‬ ‫ﻳﯥ زﻳﺎﺗﯥ او ﮐﻪ ﺑﺪﮐﺎره وي‪ ،‬ﻧﻮ ﮐﯧﺪاى ﳾ ‪z‬ﺎن ﻣﻼﻣﺘﻪ‬
‫واﭼﺎوه‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬اى د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ رﺳﻮﻟﻪ! ﮐﻮم ﻣﺆﻣﻨﺎن‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫ﻏﻮره دي؟‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻮى ﭼﯥ ﻪ اﺧﻼق‬
‫د ﻣﺮګ ﻳﺎد‬
‫ﻟﺮي‪.‬‬
‫ﻣﺮګ ا‪#‬ﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ دى‪ ،‬ﻫﻮ؛ داﺳﯥ ر‪Y‬ﺘﻴﻨﻰ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻐﻪ ﺑﻴﺎ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ﻩ‪ :‬ﮐﻮم ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻘﻠﻤﻨﺪ دي؟‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻮى‪ ،‬ﭼﯥ د‬ ‫ﭼﯥ ﭘﻪ ډﯦﺮ ﻳﺎد ﻳﯥ د اﻧﺴﺎن اړﻳﮑﯥ ﻟﻪ دﻧﻴﺎ ﴎه ﭘﺮې ﮐﯧ(ي او‬
‫د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﴎه وﺻﻠﯧ(ي‪.‬‬
‫ﻣﺮګ ﻳﺎد ډﯦﺮ ﮐﻮي او ﻟﻪ ﻣﺮګ ﻧﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻟﭙﺎره ﺗﻴﺎرى‬
‫ﻣﺮګ د ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ ﻣﺎﺗﻮوﻧﮑﻰ دى‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭼﯥ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻧﻴﴘ‪ ،‬ﻫﻤﺪوى ﻋﻘﻠﻤﻨﺪ دي‪.‬‬
‫ﻣﺮګ د اﻧﺴﺎ ﺣﻮاﺳﻮ او ﻧﻔﺴﺎ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﻮ اداره او ﮐﻨﱰول‬
‫اﻣﺎم ﺗﺮﻣﺬي د ﺷﺪاد ﺑﻦ اوس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪:‬‬ ‫ﮐﻮي‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)) :‬د ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ د‬
‫ﻋﻘﻠﻤﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﻫﻐﻪ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ‪z‬ﺎن وﭘﯧﮋ او ‪z‬ﺎن ﴎه‬
‫ﺧﺘﻤﻮوﻧﮑﻲ )ﻣﺎﺗﻮوﻧﮑﻲ( ﻳﺎد ډﯦﺮ ﮐﻮئ‪((.‬‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ - 1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة ‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٥:‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪18‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪17‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻳﺎدوي‪ ،‬ﺣﺮص ﻳﯥ ﻫﻢ ‪z‬ﻮاﻧﯧ(ي او د ﺣﺮص او اوږد اﻣﻴﺪ ﻟﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب وﮐ‪J‬ي او ﻟﻪ ﻣﺮګ ﻧﻪ وروﺳﺘﻲ )ژوﻧﺪ( ﻟﭙﺎره ﻋﻤﻞ‬
‫اﻣﻠﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻋﺒﺎدت او ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﮐﯧ(ي او ﭘﻪ ورو‬ ‫)ﺻﺎﻟﺢ( وﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫ورو د دﻧﻴﺎ د ﻣﻴﻨﯥ ﭘﺮ ﺧ‪ J‬ﺳﯧﻼب ﻻﻫﻮ ﮐﯧ(ي‪.‬‬ ‫او ﮐﻢ ﻋﻘﻞ ﻫﻐﻪ دى‪ ،‬ﭼﯥ ‪z‬ﺎن د ﺧﭙﻠﻮ ﻧﻔﴘ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﻮ‬
‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻣﻠ‪y‬ﺮى او د اﺳﻼﻣﻲ ﻧ‪J‬ۍ‬ ‫)ﻏﻼم( او ﭘو ﮐ‪J‬ي او ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻫﻴﻠﯥ ﺗ‪J‬ي‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺧﻠﻴﻔﻪ اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﻳﻖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﺑﻴﺎ د ﻣﺮګ ﻳﺎد د‬ ‫اﻧﺲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬
‫‪Y‬ﻪ او اوږد ژوﻧﺪ راز ﺑﻮﱄ‪ ،‬واﻳﻲ‪)):‬ﻣﺮګ ﭘﻪ ﻳﺎد وﻟﺮئ‪ ،‬ژوﻧﺪ‬ ‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﻣﺮګ ﻳﺎد ډﯦﺮ ﮐﻮئ‪z ،‬ﮑﻪ د ﻣﺮګ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮ اوږد وي‪ ((.‬او ﭘﻪ ﺑﻞ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ واﻳﻲ‪)):‬ﻣﺮګ راﭘﻪ زړﻩ‬ ‫ﻳﺎد ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ وړي او دﻧﻴﺎ ﮐﯥ اﻧﺴﺎن ﺗﻪ ﭘﺮﻫﯧﺰ‪H‬ﺎري‬
‫ﮐ‪J‬ئ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ژوﻧﺪ در وﺑ‪m‬ﻲ‪((.‬‬ ‫ورﺑ‪m‬ﻲ‪((.‬‬
‫اﺑﻮدرداء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬درې ‪G‬ﻴﺰوﻧﻪ د ﺧﻠﮑﻮ ﺑﺪ اﻳﴘ؛‬ ‫دﻏﻪ راز ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ راﻏﲇ‪)):‬ﻳﻮازې ﻣﺮګ د واﻋﻆ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ‬
‫ﺧﻮ زﻣﺎ ﺧﻮښ دي‪:‬‬ ‫ﺑﺲ دى‪((.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫‪ :١‬ﺑﯧﻮزﱄ‪z ،‬ﮑﻪ ارام ﺑ‪m‬ﻮﻧﮑﯥ ده‪.‬‬ ‫ﻫﻮﮐﻰ ‪H‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ!‬

‫‪ :٢‬ﻧﺎروﻏﻲ‪z ،‬ﮑﻪ د ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻮ ﮐﻔﺎره ده‪.‬‬ ‫ﻣﺮګ د ﻮﻟﻮ ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ ﺧﺘﻤﻮوﻧﮑﻰ دى او ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪،‬‬
‫‪ :٣‬ﻣﺮګ‪z ،‬ﮑﻪ ﻟﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﴎه د ﻣﺨﺎﻣﺦ ﮐﯧﺪو ﻟﻮﻳﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﭘﻪ ډﯦﺮو ﻳﺎدوﻟﻮ ﴎه ﻫﻴﻠﯥ ﻟﻨﯦ(ي او دا ﺧﱪه‬
‫)‪(1‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫ﺳﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﭘﻪ اﻧﺴﺎن ﮐﯥ ﺣﺮص او اوږدې ﻫﻴﻠﯥ‬
‫ﺗﻴﻤﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ ﺑﻪ وﻳﻞ‪)):‬دوه ‪G‬ﻴﺰوﻧﻮ د دﻧﻴﺎ ﻟﻪ ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ‬ ‫ﮐﻤﺰورې ﳾ‪ ،‬اﻧﺴﺎن د ﻧﯧﮑﺒﺨﺘ ﭘﻪ ﻟﻮر ‪H‬ﺎﻣﻮﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﮐ‪J‬ي‪،‬‬
‫ﴎه زﻣﺎ اړﻳﮑﻪ ﺷﻠﻮﻟﯥ ده ‪ .١‬ﻣﺮګ‪ .٢ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ ﻣﺦ ﮐﯥ‬ ‫‪z‬ﮑﻪ اوږدې ﻫﻴﻠﯥ ﻟﻪ دﻧﻴﺎ ﴎه اوږدې اړﻳﮑﯥ اﻧﺴﺎن ﺗﻪ‬
‫ودرﯦﺪل‪((.‬‬
‫‪ - 1‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ دى‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺻﺎدق‪ ،‬ﺻﺎدق ﷲ‪ ،‬د ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﺧﱪې‪) .‬ﻟﻮﻣ)ى 'ﻮک ‪١٣٩٣‬ل‪ (.‬ﻣﺦ‪.١٠٣ :‬‬ ‫‪ -2‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٥:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪20‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪19‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪ .١‬د ﺗﻮﺑﯥ ﮐﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ ﮐﯧ(ي‪.‬‬ ‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ رﺣﻤﻪ ﷲ ﺑﻪ ﻋﺎﳌﺎن راﻮل ﮐ‪J‬ل‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ‬
‫‪ .٢‬د ﮐﻔﺎﻳﺖ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﭘﻪ ورﮐ‪J‬ل ﺷﻮې ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ راﴈ‬ ‫ﻳﯥ ﭘﻪ ‪H‬ﻩ د ﻣﺮګ‪ ،‬ﻗﻴﺎﻣﺖ او اﺧﺮت داﺳﯥ ﻣﺬاﮐﺮه او ﻳﻮ ﺗﺮ‬
‫ﮐﯧﺪل‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻪ ﴎه ﻳﺎد ﮐﺎوه‪ ،‬ﭼﯥ دوﻣﺮه ﺑﻪ ﻳﯥ ژړل‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ وﻳﻞ‪H ،‬ﻮا‬
‫‪ .٣‬او ﭘﻪ ﻋﺒﺎدت ﮐﯥ ﻳﯥ ﻟ{ﻲ او ﺗﻨﺒﲇ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯧ(ي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﭼﯥ ﺟﻨﺎزه ﻳﯥ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ اﻳ‪m‬ﯥ ده‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻗﱪوﻧﻮ د زﻳﺎرت ﮐﻮﻟﻮ‬ ‫ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري رﺣﻤﻪ ﷲ ﺑﻪ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﻣﺮګ ﻳﺎداوه‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ‬
‫اﺟﺎزه ﻫﻢ د دې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ورﮐ‪J‬ې ده‪)):‬ﭼﯥ د دې ﭘﻪ ذرﻳﻌﻪ‬ ‫ﺗﺮ ډﯦﺮو ور‪z‬ﻮ ﺧﻮراک‪mG-‬ﺎک ﻧﻪ ﮐﺎوه‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې‬
‫اﻧﺴﺎن ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﮐﯥ ﭘﺮﻫﯧﺰ‪H‬ﺎره ﮐﯧ(ي او ﻟﻪ ﺑﻞ ﭘﻠﻮه اﻧﺴﺎن ﺗﻪ‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬وﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ‪ :‬ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(م‪.‬‬
‫اﺧﺮت ﻳﺎد وي‪((.‬‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎدر ﺟﻴﻼ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ د ﻧﻔﴘ ﻧﺎروﻏﻴﻮ درﻣﻞ‬
‫اﭘﻼﺗﻮن ﺑﻴﺎ واﻳﻲ‪)):‬دﻧﻴﺎ ﺗﻞ د ﻫﻮ‪Y‬ﻴﺎراﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮګ او د‬ ‫ﺑﻮﱄ او واﻳﻲ‪)):‬ﻣﺮګ ﻳﺎد ﺳﺎﺗﻞ د ﻧﻔﺲ د ﻮﻟﻮ ﻧﺎروﻏﻴﻮ درﻣﻞ‬
‫ﺟﺎﻫﻼﻧﻮ ﭘﻪ ژوﻧﺪ او‪Y‬ﮑﯥ ﺗﻮﻳﻮي‪((.‬‬ ‫دي‪((.‬‬
‫د ﻣﺮګ ﻳﺎد زړه ﮐﯥ ﻧﺮﻣﻲ ﭘﻴﺪاﮐﻮي‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ ﻟﻴﮑﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﻳﺎد ډﯦﺮ ﮐﻮي‪،‬‬
‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ ﻳﻮې ‪Y‬ﯥ د ﺧﭙﻞ زړﻩ‬ ‫ﻫﻐﻮى ﭘﺮ درﯦﻮ ﻧﻌﻤﺘﻮﻧﻮ ﺎﻧﻞ ﮐﯧ(ي‪:‬‬
‫د ﺳﺨﺘﻮاﱄ ﻧﻪ ﺷﮑﺎﻳﺖ وﮐ‪ ،J‬ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫‪ .١‬ﭘﻪ ﺑﯧ‪J‬ﻧ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ د ﺗﻮﺑﯥ ﮐﻮﻟﻮ وړﺗﻴﺎ ورﮐﻮل‬
‫د ﻣﺮګ ﻳﺎد ډﯦﺮ ﮐﻮه! زړﻩ ﺑﻪ دې ﻧﺮم ﳾ‪ ،‬ﻫﻐﯥ ‪Y‬ﯥ ﭘﻪ دې‬ ‫ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻋﻤﻞ وﮐ‪)) J‬او زړﻩ ﮐﯥ ﻳﯥ ﻧﺮﻣﻲ ﭘﻴﺪا ﺷﻮه((‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د زړﻩ ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ .٣ .‬ﭘﻪ ﻋﺒﺎدت ﮐﯥ ﺧﻮﺷﺎﱄ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﻣﻮر ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ راﻏﻠﻪ او ﻟﻪ ﻫﻐﯥ‬ ‫او ‪G‬ﻮک ﭼﯥ ﻣﺮګ ﻫﯧﺮ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭘﺮ درﯦﻮ ﻃﺮﻳﻘﻮ ﻋﺬاب‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻳﯥ ﻣﻨﻨﻪ و ﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬ ‫ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪:‬‬
‫‪ - 1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٧:‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٦:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪22‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪21‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻟﻪ دې ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ ‪G‬ﻨ ﺗﻪ ژړا روا‬ ‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﺣﺴﻦ ﺑﴫى رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻳﻮ ﻧﺎروغ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﺗﻪ‬
‫ده؛ ﺧﻮ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ د دود ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ژړا‪ ،‬ﭼﻐﯥ‬ ‫ورﻏﻰ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﮐﯥ وﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﺑﯥ‬
‫او ﻓﺮﻳﺎد ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﻮ د ‪z‬ﻨﮑﺪن د ﮐﻤﺮ ﭘﻪ ﻏﺎړﻩ دروﱃ و‪ ،‬د ﻫﻐﻪ د ﻣﺮګ د‬
‫داﺳﯥ ژړا ﭼﯥ زړﻩ دردﻣﻦ ﮐﻮي‪ ،‬ﺳﱰ‪H‬ﯥ ژاړي‪ ،‬ﻟﻪ‬ ‫ﺷﯧﺒﻮ ﻏﻢ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ ﻳﯥ ﭼﯥ وﻟﻴﺪه‪ ،‬ډﯦﺮ ﺗﺮﯦﻨﻪ اﻏﯧﺰﻣﻦ ﺷﻮ‪ ،‬ډﯦﺮ‬
‫ﺳﱰ‪H‬ﻮ او‪Y‬ﮑﯥ ﺗﻮﻳﯧ(ي؛ د رﺣﻤﺖ او د زړﻩ د ﻧﺮﻣ او‬ ‫ﺧﻮاﺷﻴﻨﻰ ﮐﻮر ﺗﻪ راﻏﻰ‪ ،‬رﻧ ﻳﯥ ﻫﻢ اﻟﻮ‪ ¢‬و‪.‬‬
‫ﺧﻮاﺧﻮږۍ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ وي‪.‬‬ ‫ﮐﻮر واﻻوو ﻳﯥ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دې ﭘﺮ ﺗﺎﺳﯥ رﺣﻢ‬
‫دا ﻣﻬﺎل ﻫﻢ ﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﺧﻠﮏ د ﮐﻮرﻧ د ﻏ‪J‬ي د ﻣﺮګ‬ ‫وﮐ‪J‬ي‪ ،‬ډوډۍ ﺗﻴﺎره ده‪.‬‬
‫ﭘﺮﻣﻬﺎل داﺳﯥ ﮐ‪J‬ﻧﯥ ﴎﺗﻪ رﺳﻮي‪ ،‬ﭼﯥ اﺳﻼم ﻳﯥ ﻏﻨﺪي او د‬ ‫ﺣﺴﻦ ﺑﴫى رﺣﻤﻪ ﷲ ووﻳﻞ‪ :‬ﺑﭽﻴﺎﻧﻮ ﺗﺎﺳﯥ ﭘﻮه ﺷﺊ او‬
‫دې ﮐ‪J‬ﻧﻮ اړﻳﮑﻪ د ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻟﻪ زﻣﺎﻧﯥ ﴎه ﺗ‪J‬ي‪ ،‬د ﺑﯧﻠ‪y‬ﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﺧﻮراک ‪mG‬ﺎک ﻣﻮ ﭘﻮه ﺷﻪ‪ ،‬ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ‬
‫ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﭘﺮ ﻣ‪J‬ي د ژړا ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﻣﺦ وﻫﻞ‪H ،‬ﺮﯦﻮان ‪G‬ﯧﺮې ﮐﻮل‪،‬‬ ‫ژوﻧﺪى ﻳﻢ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ ﺗﻴﺎرى ﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﮐﻮم‪ ،‬ﺗﺮ‬
‫د ﴎ وﻳ‪m‬ﺘﺎن وﻳﺴﺘﻞ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣ‪J‬ي ‪z‬ﺎن ﻏﻮر‪z‬ﻮل‪ ،‬د ﻣ‪J‬ي ﻻﺳﻮﻧﻪ‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ورﴎه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻢ‪.‬‬
‫راﭘﻮرﺗﻪ ﮐﻮل او ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﻣﺦ ﻣ(ل او دې ﺗﻪ ورﺗﻪ ﻧﻮرې ﮐ‪J‬ﻧﯥ‬ ‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ ﷲ او اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬
‫ﺗﺮﴎه ﮐﻮل‪ ،‬د اﺳﻼم ﭘﻪ ﺳﭙﯧﲇ دﻳﻦ ﮐﯥ ‪z‬ﺎى ﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬ ‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﻳﻮه ﻫﺪﻳﺮه ﺗﯧﺮﯦﺪه‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻮک‬ ‫ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﻳﻮه ‪Y‬ﻪ وﻟﻴﺪه‪ ،‬ﭼﯥ ﻗﱪ ﺗﻪ ﻧﺎﺳﺘﻪ او ژاړي‪.‬‬
‫زﻣﻮږ ﻟﻪ اﻣﺖ ‪G‬ﺨﻪ ﻧﻪ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ ﻣ‪J‬ي د ژړا ﭘﺮ ﻣﻬﺎل‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬
‫ﻣﺨﻮﻧﻪ وﻫﻲ‪H ،‬ﺮﯦﻮاﻧﻮﻧﻪ ‪G‬ﯧﺮي ﮐﻮ او د ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ د زﻣﺎﻧﯥ د‬ ‫‪G‬ﺨﻪ ووﯦﺮﯦ(ﻩ او ﺻﱪ وﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬
‫ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ﻏ(وﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﮐﻮي‪((.‬‬
‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٩:‬‬
‫‪ -2‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٩:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪24‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪23‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫داود ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬ﺑﻴﺎ؛ ﻧﻮ ﺗﺎﺳﯥ د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﻳﺎﺳﺖ؟‬ ‫‪z‬ﻴﻨﯥ ﺧﻠﮏ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣ‪J‬و داﺳﯥ ﺳﺘﺎﻳﻨﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ!‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﻟﺮي‪ ،‬ﻫﻢ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ‬
‫داود ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﯥ راﻏﻠﺊ او ﻣﺎ ﻟﻪ ﺗﺮ دې دﻣﻪ‬ ‫ﷲ دا ﮐ‪J‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﻧﺎروا ﺳﺘﺎﻳﻨﻮ ﮐﯥ ﺷﻤﯧﺮي‪.‬‬
‫ﺗﻴﺎرى ﻧﻪ دى ﻧﻴﻮﱃ؟‬ ‫ﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﺧﻠﮏ ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ او ﮐﻠﻪ ﭘﻪ ﻏ ﻃﺒﻴﻌﻲ ډول ﭘﺮ‬
‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﻓﻼﻧﮑﻰ ﺧﭙﻠﻮان ﻣﻮ ‪G‬ﻪ ﺷﻮ؟‪،‬‬ ‫‪z‬ﺎن ﭘﯧﺮﻳﺎن راوﱄ‪z ،‬ﺎن راﻏﻮ‪z‬ﻮي او د ﺧﻠﮑﻮ ﭘﺎم ‪z‬ﺎن ﺗﻪ‬
‫ﻓﻼﻧﮑﻰ اﺷﻨﺎ ﻣﻮ ‪G‬ﻪ ﺷﻮ؟ ﻓﻼﻧﮑﻰ ‪H‬ﺎوﻧى ﻣﻮ ‪G‬ﻪ ﺷﻮ؟‬ ‫را اړوي‪ ،‬ﭘﻪ ﻮﻟﻴﺰ ډول اﺳﻼﻣﻲ ﴍﻳﻌﺖ ﻟﻪ داﺳﯥ ﮐ‪J‬ﻧﻮ ﻣﻨﻊ‬
‫داود ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻮى ﻣ‪J‬ﻩ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﮐ‪J‬ې او دا ﮐ‪J‬ﻧﯥ ﻳﯥ د ﻋﺬاب ﻻﻣﻞ ‪Y‬ﻮدﱄ دي‪.‬‬
‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ووﻳﻞ‪ :‬اﻳﺎ د دوى ﭘﻪ ﻣ‪J‬ﻳﻨﻪ ﮐﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ‬ ‫د ﻣﺮګ ﭘﺮﺘﻪ ﻟﻪ ﭼﺎ اﺟﺎزه ﻧﻪ ﻏﻮاړي!؟‬
‫ﻟﭙﺎره ﻋﱪت ﻧﻪ و‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺮګ ﻟﭙﺎره ﻣﻮ ﺗﻴﺎرى ﻧﻴﻮﱃ وي؟‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﺮګ د ﭼﺎ ﺟﺎه وﺟﻼل‪ ،‬ﻗﻴﺎدت او ﻣﻨﺼﺐ ﺗﻪ ﻧﻪ ‪H‬ﻮري‪ ،‬د‬
‫د ﮐﺘﺎب ﻣﻴﻨﻪ واﻟﻮ! ﻟﻪ دې ﮐﻴﺴﯥ ﻧﻪ دا زده ﮐ‪J‬ﻩ ﮐﯧ(ي‪،‬‬ ‫ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺗﻪ ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﻪ ده‪ ،‬ﮐﻪ د ﺑﺎدﺷﺎه ﮐﻮر ﺗﻪ ور‪z‬ﻲ او‬
‫ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﭙﻠﻮاﻧﻮ‪H ،‬ﺎوﻧﻳﺎﻧﻮ او دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﻣ‪J‬ﻳﻨﻪ ‪Y‬ﺎﻳﻲ‬ ‫ﮐﻪ د ‪H‬ﺪا‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ وﯦﺮې او اﺟﺎزې د ﻫﺮ اﻧﺴﺎن ﮐﻮر ﺗﻪ د‬
‫اﻧﺴﺎن د ﺧﭙﻞ ﻣﺮګ ﻟﭙﺎره ﺗﻴﺎرى وﻧﻴﴘ‪.‬‬ ‫روح اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﻟﭙﺎره ور‪z‬ﻲ‪.‬‬
‫د ﻣﺮګ اﺳﺘﺎزې‬ ‫د ﺧﻮږ ژ¦‪ ،‬ﺧﻮږ ﻏ(ي‪ ،‬ﺑﺎدﺷﺎه ﭘﻴﻐﻤﱪ داود ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم د‬
‫د اﺣﺎدﻳﺜﻮ ‪z‬ﻴﻨﻮ ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﭘﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﺳﻨﺪ ﴎه دا ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫ﺧﻼﻓﺖ ﻣﺎ§ ﺗﻪ ﻣﻠﮏ اﳌﻮت )د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ( ورﻏﻠﻪ‪.‬‬
‫راﻏﲆ دى‪)):‬ﭼﯥ ﺗﺒﻪ ﻟﻪ ﻣﺮګ ﻧﻪ وﯦﺮه ورﮐﻮوﻧﮑﯥ ده‪((.‬‬ ‫داود ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﯥ ‪G‬ﻮک ﻳﺊ؟‬
‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻮک ﭼﯥ ﻟﻪ ﺑﺎدﺷﺎﻫﺎﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ‬
‫ﻧﻪ وﯦﺮﯦ(ي او ﻧﻪ ﻳﯥ ﺑﻨ‪y‬ﻠﻮ ﺗﻪ ﻟﻪ ورﺗﻠﻠﻮ ‪G‬ﻮک ﺑﻨﺪوﻻى ﳾ او‬
‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٦:‬‬
‫ﻧﻪ رﺷﻮت او ﺑې ﻗﺒﻠﻮي‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪26‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪25‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﻧﺲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬ ‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬دا ﻣﺎﻧﺎ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺒﻪ د ﻣﺮګ اﺳﺘﺎزې ده‪H ،‬ﻮا ﭼﯥ د‬
‫وﻳﲇ‪)):‬د ‪z‬ﻨﺎورو‪ ،‬ﭼﻴﻨﺠﻴﻮ او ﻧﻮرو ﺣﴩاﺗﻮ روﺣﻮﻧﻪ د ﷲ‬ ‫ﻣﺮګ د راﺗ ﺧﱪ ورﮐﻮي او د ﺗﺒﯥ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ډﯦﺮ ‪z‬ﻠﯥ د ﻣﺮګ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﺗﺴﺒﯧﺢ واﻳﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﺗﺴﺒﯧﺢ ﺧﺘﻤﯧ(ي‪،‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫وﯦﺮه اﺣﺴﺎﺳﻮﻻى ﳾ‪.‬‬
‫ﻧﻮ د ﻫﻐﻮى ژوﻧﺪ ﺧﺘﻤﯧ(ي او د دﻏﻮ ﺣﴩاﺗﻮ ﻣﺮګ د ﻣﻠﮏ‬ ‫ﻣﻠﮏ اﳌﻮت ﻫﺮ ﮐﻮر ﺗﻪ ﭘﻴﻨ ﻪ ﻠﯥ ﻮري‬
‫اﳌﻮت ﭘﻪ ﻗﺒﺾ او واک ﮐﯥ ﻧﻪ دى‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻟﻪ ﻋﻄﺎء ﺑﻦ ﻳﺴﺎر رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪G‬ﺨﻪ رواﻳﺖ دى‪ ،‬واﻳﻲ‬
‫ﭼﯥ‪)):‬د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﻫﺮه ﺷﭙﻪ او ورځ ﻫﺮ ﮐﻮر ﺗﻪ ﭘﻪ ﻏﻮر او‬
‫‪z‬ﮐﺘﻴﺎ ﴎه ﭘﻴﻨﻪ ‪z‬ﻠﯥ ‪H‬ﻮري‪ ،‬ﭼﯥ اﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ د ﻫﻐﻪ ﮐﻮر‬
‫ﻟﻪ اوﺳﯧﺪوﻧﮑﻮ ‪G‬ﺨﻪ د ﭼﺎ د روح را اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﺣﮑﻢ ﺷﻮى او‬
‫ﮐﻪ ﻧﻪ‪((.‬‬
‫اﻧﺲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪)):‬د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﻫﺮه ورځ د ﺑﻨﺪه‬
‫ﻣﺦ ﺗﻪ اوﻳﺎ ‪z‬ﻠﯥ ‪H‬ﻮري‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﮐﻮم ﮐﺲ ﺧﺎﻧﺪي‪.‬‬
‫ﻧﻮ د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ واﻳﻲ‪ :‬ډﯦﺮه د ﺣاﻧﺘﻴﺎ او ﺗﻌﺠﺐ ﺧﱪه‬
‫ده‪ ،‬ﭼﯥ زه ﻳﯥ د روح اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﻟﭙﺎره راﻏﻠﯥ ﻳﻢ او دا‬
‫ﺧﺎﻧﺪي‪((.‬‬
‫د ﻨﺎورو او ﺣﴩاﺗﻮ روﺣﻮﻧﻪ 'ﻮک اﺧﲇ؟‬
‫‪ -1‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪ ،‬ﻣﺦ‪.٧٠:‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٦:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪28‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪27‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬اﻳﺎ ر‪Y‬ﺘﻴﺎ‬ ‫د ﻣﺮګ ﭘﺮﺘﯥ ﻟﻪ ﭼﺎ اﺟﺎزه ﻏﻮﺘﯥ وه!؟‬
‫ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﮐﻮئ؟!‬ ‫ﻟﻪ ﺣﺴ‪ D‬رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪G‬ﺨﻪ رواﻳﺖ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﺟﱪاﻳﻞ‬
‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ!‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم د ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻣﺮګ د‬
‫ﺟﱪاﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬اى د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ رﺳﻮﻟﻪ! ﷲ‬ ‫ﻧﺎروﻏ ﭘﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ﺣﺎﴐ ﺷﻮ‪ ،‬د ﺣﺎل اﺣﻮال ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﻳﯥ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﺳﺘﺎﺳﯥ دﻳﺪن ﺗﻪ ﻟﯧﻮاﻟﻪ دى‪.‬‬ ‫ﺗﺮې وﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬اى د ﻣﺮګ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﺎروﻏﻲ ﻣﯥ‬
‫ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ! د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﺣﮑﻢ ﭘوي وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ ﻋﻤﲇ ﻳﯥ‬ ‫ﺳﺨﺘﻪ ده‪ ،‬ﺧﻮاﺷﻴﻨﻰ او ﭘﺮﯦﺸﺎن ﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬ ‫ﻫﻏﻪ ﻣﻬﺎل د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﮐﻮر ﺗﻪ د ورﻧﻨﻮﺗﻠﻮ اﺟﺎزه‬
‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ د ﺧﺎﺗﻢ اﻟﻨﺒﻴ‪ D‬او ﺳﻴﺪاﳌﺮﺳﻠ‪ D‬ﻣﺤﻤﺪ‬ ‫وﻏﻮ‪Y‬ﺘﻪ‪ ،‬ﺟﱪاﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ووﻳﻞ‪ :‬اى د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ رﺳﻮﻟﻪ!‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪G‬ﻨ ﺗﻪ ﻧﯧ(دې ﺷﻮه او د ﻫﻐﻪ‬ ‫د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ د دﻧﻨﻪ راﺗﻠﻠﻮ اﺟﺎزه ﻏﻮاړي‪ ،‬ﻟﻪ ﺗﺎ ‪G‬ﺨﻪ ﻣﺨﮑﯥ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﺒﺎرک روح ﻳﯥ واﺧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﯥ ﻟﻪ ﻫﯧﭽﺎ اﺟﺎزه ﻧﻪ ده ﻏﻮ‪Y‬ﺘﯥ او ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ راﺗﻠﻮﻧﮑﻲ ﮐﯥ ﻟﻪ‬
‫د ﺷﭙﯥ ﻏ‪/‬ﻳﺰ ﭘﻴﻐﺎم‬ ‫ﺗﺎﺳﻮ وروﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﭼﺎﻧﻪ اﺟﺎزه وﻏﻮاړي‪.‬‬
‫ﻫﺮه ﺷﭙﻪ د راﺗﻠﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻏ( ﮐﻮي‪G)):‬ﻮﻣﺮه ﻣﻮ ﭼﯥ وس‬ ‫د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﴎدار ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ اﺟﺎزه‬
‫وي‪ ،‬ﺑﯧ‪J‬ﻩ وﮐ‪J‬ئ‪ ،‬ﭘﻪ ﻣﺎ ﮐﯥ د ﺧ ﮐﺎروﻧﻪ ﺗﺮﴎه ﮐ‪J‬ئ‪z ،‬ﮑﻪ‬ ‫ورﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﺣﺎﴐه ﺷﻮه‪ ،‬ﭘﻪ ډﯦﺮ ادب ﴎه‬
‫زه ﺑﻴﺎ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺗﺮ ور‪z‬ﯥ ﭘﻮرې ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ﻧﻪ را‪H‬ﺮ‪z‬ﻢ‪((.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ودرﯦﺪه‪ ،‬وړاﻧﺪﻳﺰ ﻳﯥ وﮐ‪ :J‬اى د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ رﺳﻮﻟﻪ! د اﻃﺎﻋﺖ‬
‫‪H‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ!‬ ‫ﺣﮑﻢ راﮐﻮل ﺷﻮى دى‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺎﺳﯥ اﺟﺎزه راﮐ‪J‬ئ‪ ،‬ﻧﻮ ﺳﺘﺎﺳﯥ‬
‫روح ﺑﻪ واﺧﻠﻢ او ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﻮ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ اﺧﻠﻢ؟‬
‫‪ -1‬ﻃﱪا‪ ،6‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٦٨:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪30‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪29‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻳﺎﻧﯥ دا ﮐﺲ ﻫﻏﻪ ‪z‬ﺎى ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﯥ اړﺗﻴﺎ د ﭘﻮره ﮐﻮﻟﻮ ﭘﻪ‬ ‫د ﺷﭙﯥ ﻏ(ﻳﺰ ﭘﻴﻐﺎم ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻫﻪ وﮐ‪J‬ئ‪ ،‬د ﺷﭙﯥ ‪7H‬ﻮ‬
‫ﻣﻮﺧﻪ ﻻړ ﳾ او ﻫﻤﻠﺘﻪ ﻳﯥ روح واﺧﻴﺴﺘﻞ ﳾ‪.‬‬ ‫ارز‪Y‬ﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ وﮐ‪J‬ئ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ د اﺛﺎرو ﻗﺪ‪#‬ﻪ وو ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬ذﮐﺮ‬ ‫د ﺷﭙﯥ ﭘﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷ ﮐﯥ داﺳﯥ ﻧﯧﮑﯥ ﮐ‪J‬ﻧﯥ ﺗﺮﴎه ﮐ‪J‬ئ‪،‬‬
‫ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﺳﻠﻴن ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﴎه ﭘﻪ ﺷﺎﻫﻲ درﺑﺎر ﮐﯥ ﻳﻮ‬ ‫ﭼﯥ ﭘﺮ ﮐﻮﻟﻮ ﻳﯥ ﺧﻮښ او ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ اوﺳﺊ‪ .‬ﻫﺮې ﺷﭙﯥ ﺗﻪ د‬
‫ﮐﺲ ﻧﺎﺳﺖ و‪.‬‬ ‫ارز‪Y‬ﺖ او ﻗﺪر ﭘﻪ ﺳﱰ‪H‬ﻪ و‪H‬ﻮرئ‪ ،‬د ﺷﭙﯥ ﺗﺮوږﻣ ﻣﻮ د‬
‫ﺳﻠﻴن ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﮐﯥ ﮐﺎر‬ ‫ا‪#‬ﺎن او ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﭘﻪ ر§ﺎ رو‪Y‬ﺎﻧﻪ ﮐ‪J‬ئ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ ﻣﻮ‬
‫ﻟﺮم‪ ،‬ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﻣﯥ دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﺷل )ﻫﻮا( ﺗﻪ اﻣﺮ وﮐ‪J‬ئ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ رو‪Y‬ﺎﻧﻪ ﳾ‪.‬‬
‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺳﺎﻋﺖ او ﺷﯧﺒﻮ ﮐﯥ ﻣﯥ ﻫﻨﺪ ﺗﻪ ورﺳﻮي‪.‬‬ ‫ﻫﻮ؛ دا ﺣﻘﻴﻘﺖ دى‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﭙﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ وﻧﻪ ‪7H‬ﻮ‪ ،‬د وﺧﺖ د‬
‫ﺳﻠﻴن ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم )ﻣﻠﮏ اﳌﻮت( ﺗﻪ وﮐﺘﻞ‪H ،‬ﻮري ﭼﯥ‬ ‫ﺷﯧﺒﻮ درﻧﺎوى ﻳﯥ وﻧﻪ ﮐ‪J‬و‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده‪ ،‬ﭼﯥ ډﯦﺮ ‪G‬ﻪ ﺑﻪ ﻣﻮ‬
‫ﺧﺎﻧﺪي‪.‬‬ ‫دﻻﺳﻪ ورﮐ‪J‬ي وي‪ ،‬د وﺧﺖ ﻳﻮه داﺳﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺑﻪ ﻣﻮ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ‬
‫د ﺑﯥ ﺳﺎري ﺑﺎدﺷﺎﻫ ﺑﺎﭼﺎ ﺳﻠﻴن ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﺮې‬ ‫وﺗﻠﯥ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻪ ﻏﯧ(ﻩ ﮐﯥ ﻳﯥ ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه ‪Y‬ﻮدﻧﻪ‬
‫وﭘﻮ‪Y‬ﺘﻞ‪ :‬وﻟﯥ ﺧﺎﻧﺪې؟‬ ‫او روزﻧﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﮐﻮﻻى ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻠﮏ اﳌﻮت ووﻳﻞ‪ :‬د ﺗﻌﺠﺐ ﺧﻨﺪا ﮐﻮم‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﻪ د ﷲ‬ ‫د ﻣﺮﻲ ﺳﻴﻠ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ ﻟﻮري اﻣﺮ ﺷﻮى‪ ،‬ﭼﯥ د دې ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻪ وروﺳﺘ ﻳﺎ‬ ‫اﻣﺎم ﺗﺮﻣﺬى رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﻄﺮ ﺑﻦ ﻋﮑﺎﻣﺲ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬
‫ﭘﺎﺗﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯥ د ده روح ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﮐﯥ واﺧﻠﻤﻪ او دا ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫ﭘﻪ ‪G‬ﻨ ﮐﯥ وﻳﻨﻢ‪.‬‬ ‫وﻳﲇ‪)):‬ﭘﻪ ﮐﻮم ‪z‬ﺎى ﮐﯥ ﭼﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻳﻮ ﺑﻨﺪه د روح‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﭘﺮﯦﮑ‪J‬ﻩ وﮐ‪J‬ي‪ ،‬ده ﺗﻪ ﭘﻪ ﻫﻏﻪ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﮐﯥ ‪G‬ﻪ‬
‫ﺣﺎﺟﺖ ﭘﻴﺪاﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪32‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪31‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﭘﺮ ﻣﺎ ﻳﻮه ﺷﭙﻪ ﻫﻢ داﺳﯥ ﻧﻪ ده ﺗﯧﺮه ﺷﻮې‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﺎ ﴎه دې‬ ‫واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺎد ﺗﻪ ﺣﮑﻢ وﺷﻮ او ﻫﻐﻪ ﺳ‪J‬ى ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻏﻪ‬
‫زﻣﺎ وﺻﻴﺖ ﭘﻪ ﻟﻴﮑﲇ ډول ﻧﻪ وي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﯥ ﻫﻨﺪ ﺗﻪ ورﺳﺎوه او د ﻫﻐﻪ روح ﻳﯥ د ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﭘﻪ‬
‫دا ﭼﯥ اوس ﻣﻬﺎل ﺧﻠﮏ د ﻣ‪J‬ي ﭘﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰ‪ ،‬ﺗﮑﻔ‪،D‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﻫﯧﻮاد ﮐﯥ واﺧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺎزې‪Y ،‬ﺨﻮﻟﻮ او ﺗﻌﺰﻳﺖ ﮐﯥ رﻧ‪y‬ﺎرﻧ ﺑﺪﻋﺘﻮﻧﻪ او رواﺟﻮﻧﻪ‬ ‫دوﻳﻢ ﭙﺮﮐﻰ‬
‫ﴎﺗﻪ رﺳﻮي‪ ،‬دې ﻟﭙﺎره ﻣﻨﺎﺳﺐ ده ﭼﯥ اﻧﺴﺎن د ﻣ‪J‬ﻳﻨﯥ‬
‫وړاﻧﺪې وﺻﻴﺖ وﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ زﻣﺎ د ﻣﺮګ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ زﻣﺎ ﻮل‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﻏﺴﻞ‪ ،‬ﺟﻨﺎزه‪Y ،‬ﺨﻮل‪ ،‬د ﻗﱪ ﺟﻮړول او د‬ ‫وﺻﻴﺖ ﻣﻮ ﻟﻪ ﺎن ﴎه ﻟﻴﮑﲆ وﺳﺎﺗﺊ!!‬
‫ﺗﻌﺰﻳﺖ ﻣﺮاﺳﻢ‪ ،‬د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﺳﻨﺘﻮ‬ ‫ﮐﻪ ‪G‬ﻮک د ﻣﺮګ وړاﻧﺪې د ‪G‬ﻪ ﳾ وﺻﻴﺖ ﮐﻮل‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﴎﺗﻪ ورﺳﻮئ او ﻟﻪ ﺑﺪﻋﺘﻮﻧﻮ او دودوﻧﻮ ‪z‬ﺎن وﺳﺎﺗﺊ‪ ،‬د‬ ‫ﻏﻮاړي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ‪z‬ﻨ ﭘﺮﺗﻪ دې‪ ،‬ﺳﻤﻼﳼ ﭘﻮرﺗﻪ ﳾ او ﺧﭙﻞ‬
‫ﺑﯧﻠ‪y‬ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ زﻣﺎ ﺟﻨﺎزه ﻣﻪ ‪z‬ﻨوئ‪ ،‬زﻣﺎ ﻗﱪ ﭘﻮخ ﻣﻪ‬ ‫وﺻﻴﺖ دې وﻟﻴﮑﻲ او ﻟﻴﮑﲆ دې ﻳﯥ ﻟﻪ ‪z‬ﺎن ﴎه وﺳﺎ®‪.‬‬
‫ﺟﻮړوئ‪ ،‬ﺟﻨې ﭘﺮې ﻣﻪ ودروئ‪ ،‬ﻟﻴﮑﻞ ﭘﺮې ﻣﻪ ﮐﻮئ‪،‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﻫﯧ‪ w‬ﻣﺴﻠن ﺗﻪ‬
‫ﻫﻤﺪاراز زﻣﺎ د ﻣ‪J‬ﻳﻨﯥ وروﺳﺘﻪ د ﻣﺎ‪Y‬ﺎﻣﻲ ﭘﻪ ﻧﻮم د ډوډۍ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ دوه ﺷﭙﯥ‬
‫ورﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬اووﻣﻪ‪G ،‬ﻠﻮﯦ‪m‬ﺘﻤﻪ او ﮐﻠﻴﺰه ﺎﻧﻞ ﻣﻪ ﮐﻮئ‪.‬‬ ‫ﺗﯧﺮې ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ د ‪G‬ﻪ ﳾ وﺻﻴﺖ ﮐﻮل ﻏﻮاړي؛ ﻣ‪y‬ﺮ ﻟﻪ‬
‫‪H‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ!‬ ‫ﻫﻐﻪ ﴎه د ﻫﻐﻪ وﺻﻴﺖ ﭘﻪ ﻟﻴﮑﲇ ډول ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ وي‪((.‬‬
‫ﻫﻴﻠﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ زﻣﺎ او ﻫﻢ ﺳﺘﺎﺳﯥ وﺻﻴﺖ ﻫﻤﺪاﺳﯥ وي‪.‬‬ ‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻳﲇ‪)):‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﮐﻮم وﺧﺖ راﻫﻴﺴﯥ‬
‫وروﺳﺘ ﺧﱪه‬ ‫ﻣﺎ ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻧﻪ دا ﺣﺪﻳﺚ اورﯦﺪﱃ‪،‬‬
‫‪ -1‬رواه ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٨١:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪34‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪33‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﻳﺎد او ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﻪ دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ وﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻣ‪J‬‬ ‫اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ د اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪاﻟﺨﺪري رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ‬
‫ﮐﯧﺪوﻧﮑﯥ ﺷﺨﺺ د ‪z‬ﻨﮑﺪن ‪H‬ﺮاﻧﯥ ﺷﯧﺒﯥ اﺳﺎﻧﯥ ﳾ‪.‬‬ ‫رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫وروﺳﺘ ﺷﯧﺒﻪ‬ ‫وﻳﲇ‪)):‬ﺧﭙﻠﻮ ﻣ‪J‬ﻳﻮ )ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﭼﯥ د ‪z‬ﻨﮑﺪن ﺷﯧﺒﯥ ﻳﯥ‬
‫ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل‬ ‫ﻧﯧ(دې ﺷﻮې وې( د ﻻاﻟﻪ اﻻﷲ د ﮐﻠﻤﯥ ﺗﻠﻘ‪ D‬او ﺗﮑﺮار‬
‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﻳﻘﻴﻨ ًﺎ ﻳﻮ ﺑﻨﺪه د دوزخ واﻻوو‬ ‫ﮐﻮئ!((‬
‫ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ ﴎﺗﻪ رﺳﻮي او ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﯥ دى ﻟﻪ ﺟﻨﺘﻴﺎﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل‬
‫وي او ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺑﻨﺪه د ﺟﻨﺘﻴﺎﻧﻮ ﻋﻤﻞ ﴎﺗﻪ رﺳﻮي او دى‬ ‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﭼﺎ ﭼﯥ وروﺳﺘ ﺧﱪه‬
‫ﻟﻪ دوزﺧﻴﺎﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ وي او ﭘﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﴎه ﻮل ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ ﺧﺎﻮ‬ ‫)ﻻاﻟﻪ اﻻﷲ( وي‪ ،‬ﺟﻨﺖ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪((.‬‬
‫ﭘﻮرې اړﻩ ﻟﺮي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬ ‫ﺷﺪاد ﺑﻦ اوس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل‬
‫دا ﺣﺪﻳﺚ ﭘﺮ دې دﻟﻴﻞ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﺎﯥ ﭘ{ﯥ دي‪،‬‬ ‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻠﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ ﻣ‪J‬ﻳﻮ ﺗﻪ ﻣﺮګ‬
‫ﻳﻮازې ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻮﻫﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ‪G‬ﻮک ﺑﻪ دوزخ او ‪G‬ﻮک‬
‫)‪(1‬‬
‫راﳾ‪ ،‬ﻧﻮ ﺳﱰ‪H‬ﯥ ﻳﯥ ﭘ{ﯥ ﮐ‪J‬ئ‪((.‬‬
‫ﺟﻨﺖ ﺗﻪ ‪z‬ﻲ‪Y ،‬ﺎﻳﻲ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻧﻪ ﺗﻞ دا ﺳﻮال وﮐ‪J‬و‪ ،‬ﭼﯥ‪:‬‬ ‫‪z‬ﮑﻪ ﭼﯥ ﺳﱰ‪H‬ﯥ د روح ﭘﺴﯥ وي او ﺗﺎﺳﯥ ﺧ او د ﺧ‬
‫اى ﷲ ﺗﻌﺎﱃ! د ژوﻧﺪ وروﺳﺘ ﺷﯧﺒﯥ ﻣﻮ ﭘﺮ ا‪#‬ﺎن او د‬ ‫ﺧﱪې ﮐﻮئ‪z ،‬ﮑﻪ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﭘﺮ ﻫﻐﻪ دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﻮ اﻣ‪ D‬واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ ﭘﺮ ﻋﻘﻴﺪه ‪Y‬ﺎﻳﺴﺘﻪ ﮐ‪J‬ﻩ او ﺧﺎﻪ ﻣﻮ ‪Y‬ﮑﻠﯥ ﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬ ‫د ﻣ‪J‬ي ﮐﻮرﻧ ﺧﭙﻞ او ﺧﭙﻠﻮان ﻳﯥ ﮐﻮي‪.‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪:‬ان ﺷﺎءﷲ ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ﻟﻪ ﺑﺪې ﺧﺎﯥ‬ ‫د ﻫﻤﺪې ﻧﺒﻮي ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪)):‬د‬
‫ﻧﻪ ﺧﻼص وي‪ ،‬ﭼﯥ ﻇﺎﻫﺮ او ﺑﺎﻃﻦ ﻳﯥ ﭘﺮ دﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ وي‪،‬‬ ‫ﻣ‪ J‬ﮐﯧﺪوﻧﮑﻲ اﻧﺴﺎن ‪G‬ﻨ ﺗﻪ دې د ﺧ ﺧﻠﮏ‪ ،‬ﻧﯧﮑﺎن او‬
‫زړﻩ ﮐﯥ ﻳﯥ ا‪#‬ﺎن ﭘﻮخ وي‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ د زړﻩ ﭘﻪ ﻣﺎ§ ﮐﯥ ﻳﯥ د‬ ‫ﻋﺎﳌﺎن وروﺑﻠﻞ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ‪Y‬ﯥ ﺧﱪې وﮐ‪J‬ي‪ ،‬د ﷲ‬
‫‪ -1‬رواه ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬ ‫‪ - 1‬رواه ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪36‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪35‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﺑﺪې ﺧﺎﯥ ﭘﻪ اړﻩ ﻳﻮه ﮐﻴﺴﻪ ﻧﻘﻞ‬ ‫ﺗﻮﺣﻴﺪ د ﻋﻘﻴﺪې ﻣﺸﺎﻟﻮﻧﻪ رو‪Y‬ﺎﻧﻪ وي او ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﯥ ﭘﺮ‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬واﻳﻲ‪)):‬ﭼﯥ د ﻣﴫ ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ ﻳﻮ ﺟﻮﻣﺎت ﮐﯥ ﻳﻮ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻧﺒﻮي او اﺧﻼﻗﻲ ‪H‬ﺎ§ﻪ ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر وي‪.‬‬
‫ﻣﺆذن و‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ﻋﺒﺎدت او ﻧﯧﮑﻮ ﮐ‪J‬ﻧﻮ ﺑﻮﺧﺖ و‪ ،‬د‬ ‫ډﯦﺮ ‪z‬ﻠﯥ ﻫﻐﻮى د ﺑﺪې ﺧﺎﯥ ﺑﻼ داړي‪ ،‬ﭼﯥ ﻋﻘﻞ ﻳﯥ‬
‫ﻋﺒﺎدت ﭘﺮ ﻣﺎﻧﻴﺰ ﻟﺒﺎس او اﻃﺎﻋﺖ ﭘﺮ اﻟﻬﻲ اﻧﻮارو او ر§ﺎ‪H‬ﺎﻧﻮ‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ او ﺧﺮاب ﺷﻮى وي‪ ،‬د ﮐﻮﭼﻨﻴﻮ ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻮ ﴎﺑﯧﺮه ﭘﺮ ﻟﻮﻳﻮ‬
‫ﭘﻮ‪Y‬ﲆ و‪ ،‬ﻳﻮه ورځ د ﺧﭙﻞ ﻋﺎدت ﭘﺮ اﺳﺎس د ﺟﻮﻣﺎت‬ ‫‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﻴﻨ وﻻړ وي‪ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د اﺣﮑﺎﻣﻮ ﺧﻼف ﭘﻪ‬
‫ﻫﺴﮑﯥ ﻣﻨﺎرې ﺗﻪ د اذان ﻟﭙﺎره اوﭼﺖ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪه اﻗﺪام ﮐﻮي‪.‬‬
‫ﻫﻠﺘﻪ د ﺟﻮﻣﺎت ﭘﻪ ‪G‬ﻨ ﮐﯥ د ﻳﻮ ﻧﴫا ذﻣﻲ ﮐﻮر و‪،‬‬ ‫ﭘﺮ ﻫﻤﺪې ﺑﻨﺴ‪ r‬ﭘﻪ ﭘﺎى ﮐﯥ د ﺷﻴﻄﺎن ﭘﻪ ﺟﺎل ﮐﯥ ‪Y‬ﮑﺎر‬
‫ﻫﻐﻪ ﮐﻮر ﻟﻮر ﺗﻪ ﻳﯥ وﮐﺘﻞ‪ ،‬د ﻧﴫا ﭘﺮ ﭘﯧﻐﻠﯥ ﻟﻮر ﻳﯥ‬ ‫ﳾ‪ ،‬د ﻣﺮګ وړاﻧﺪې د ‪z‬ﺎن اﺻﻼح او ﺗﻮﺑﯥ ﺗﻪ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ ﳾ‬
‫ﺳﱰ‪H‬ﯥ وﻟ‪y‬ﯧﺪې‪ ،‬ﭘﺮ ﻋﺸﻘﻲ ﻓﺘﻨﻪ اﺧﺘﻪ ﺷﻮ‪ ،‬زړﻩ ﻳﯥ د ﻫﻐﯥ‬ ‫او وروﺳﺘ ﺷﯧﺒﻪ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﺑﺪه ﺷﯧﺒﻪ ﳾ‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﮐﻠﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻃﺮف ﺗﻪ ﻻړ‪ ،‬اذان ﻳﯥ ﭘﺮﯦ‪m‬ﻮد‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨﺎرې ﻧﻪ را‪Y‬ﮑﺘﻪ ﺷﻮ او د‬ ‫داﺳﯥ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ دﻳﻦ ﺟﻮړ او ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺴﺎن ﺧﭙﻞ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اﻧﺼﺎري ﮐﻮر ﺗﻪ ورﻧﻨﻮت‪.‬‬ ‫ﺗﻪ ﻧﺎﺳﻢ ﺑﺪﻟﻮن ورﮐ‪J‬ي‪ ،‬د دﻳﻦ اﺣﮑﺎم ﭘﺮﯦ(دي‪ ،‬د دﻧﻴﺎ ﭘﺮ‬
‫ﻫﻐﯥ ﭘﯧﻐﻠﯥ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪G :‬ﻨ‪y‬ﻪ راﻏﻠﯥ‪G ،‬ﻪ ﻏﻮاړې؟‬ ‫ﺷﻴﻄﺎ ﻣﻴﻨﻪ اﺧﺘﻪ ﳾ‪ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﴍﻋﻲ ﺣﺮﻳﻢ او ﻧﺒﻮي‬
‫د ﻣﴫ د ﺟﻮﻣﺎت ﻣﺆذن ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﺎ ﻏﻮاړم‪.‬‬ ‫ﺳﻨﺘﻮ ﻟﻪ داﻳﺮې ﻧﻪ ﺑﻬﺮ وو‪z‬ﻲ او ﺧﭙﻠﻪ ﺧﺎﻪ د ﺷﻴﻄﺎن ﭘﻪ‬
‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬د ‪G‬ﻪ ﻟﭙﺎره؟‬ ‫ﺷﺎ‪H‬ﺮدۍ او ﻏﻼﻣ ﮐﯥ ﺑﺪه او ﻧﺎﮐﺎره ﺧﺎﻪ ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫ده ووﻳﻞ‪ :‬زﻣﺎ ﻋﻘﻞ دې ﻟﻪ ﻣﻨ‪.‬ﻪ وړى او زﻣﺎ ‪,‬ﻮل زړ*ﻰ دې راﻧﻪ‬ ‫د ﺑﻠﻌﻢ ﺑﻦ ﺑﺎﻋﻮراء ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ډﯦﺮى ﺑﯧﻠ‪y‬ﯥ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ دﻳﻦ‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻰ‪.‬‬ ‫او ﻣﺬﻫﺐ ﭘﻮه ﺧﻠﮏ و‪ ،‬ﺧﻮ د دﻧﻴﺎ ﺟﺎه و ﺟﻼل او ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ‬
‫ﭘﯧﻐﻠﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي ‪z‬ﻞ د ده د ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﻫﺮﮐﲆ وﻧﻪ ﮐ‪.J‬‬ ‫ﺑﯥ ﻻرې ﮐ‪.J‬‬
‫ﻣﺆذن ووﻳﻞ‪ :‬زه ﺑﻪ ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه واده وﮐ‪J‬م؟‬
‫ﻧﴫاﻧ ﭘﯧﻐﻠﻪ‬
‫‬ ‫‬
‫‪38‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪37‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ٱ· أَ ْﻣ َﻮاﺗﺎً ﺑَ ْﻞ أَ ْﺣ َﻴﺎ ٌء‬

‫ﰱ َﺳﺒِﻴﻞِ ﱠ ِ‬ ‫ﻦ ُﻗ ِﺘﻠُﻮاْ ِ‬ ‫‪ º‬ٱﻟﱠ ِﺬﻳ َ‬ ‫ﺤ َﺴ َ ﱠ‬‫) َوﻻَ ﺗَ ْ‬ ‫ﻫﻐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬دا ﻧﺎﺷﻮﻧﯥ ده‪ ،‬زه ﻧﴫاﻧ ﭘﯧﻐﻠﻪ ﻳﻢ او ﺗﻪ‬
‫ﻦ ﻓَﻀْ ِﻠ ِﻪ‬ ‫‪َ ِ½ D‬ﺂ آﺗَﺎ ُﻫ ُﻢ ﱠ ُ‬
‫ٱ· ِﻣ ْ‬ ‫ِﻋﻨﺪَ َر ﱢﺑ ِﻬ ْﻢ ُﻳ ْﺮ َز ُﻗﻮنَ ﴿‪َ ﴾١٦٩‬ﻓ ِﺮ ِﺣ َ‬ ‫ﻣﺴﻠن ﻳﯥ او ﭘﻼر ﺑﻪ ﻣﯥ ﻫﻢ درﻧﻪ ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫ف َﻋﻠَ ْﻴ ِﻬ ْﻢ‬
‫ﺧ ْﻮ ٌ‬‫ﻦ َﺧﻠْ ِﻔ ِﻬ ْﻢ أَﻻﱠ َ‬ ‫ﴩونَ ﺑِﭑﻟﱠ ِﺬﻳ َ‬
‫ﻦ ﻟَ ْﻢ ﻳَﻠْ َﺤﻘُﻮاْ ِﺑ ِﻬ ْﻢ ﱢﻣ ْ‬ ‫َوﻳَ ْﺴﺘَ ْﺒ ِ ُ‬ ‫ﻣﺴﻠن ﻣﺆذن ﻟﻪ ﻧﴫاﻧ ﭘﯧﻐﻠﯥ ﴎه د واده ﮐﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬
‫ٱ· َوﻓَﻀْ ﻞٍ َوأَ ﱠ‬
‫ن‬ ‫ﻦ ﱠِ‬ ‫ﺤ َﺰﻧُﻮنَ ﴿‪ ﴾١٧٠‬ﻳَ ْﺴ َﺘ ْﺒ ِ ُ‬
‫ﴩونَ ِﺑ ِﻨ ْﻌ َﻤ ٍﺔ ﱢﻣ َ‬ ‫َوﻻَ ُﻫ ْﻢ ﻳَ ْ‬ ‫ﻧﴫا ﺷﻮ او دا ورځ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ﴎه ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ اﻳﺴﺎر‬
‫‪(﴾١٧١﴿D‬‬ ‫ﺷﻮ‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ور‪z‬ﯥ ﭘﻪ ﻣﻨ‪ 5‬ﮐﯥ د ﮐﻮر ﺑﺎم ﺗﻪ د ﮐﻮم ‪G‬ﻪ‬
‫ﻴﻊ أَ ْﺟ َﺮ ٱﻟْ ُﻤ ْﺆ ِﻣ ِﻨ َ‬ ‫ﱠَ‬
‫ٱ· ﻻَ ﻳُ ِﻀ ُ‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﻛﻮم ﻛﺴﺎن ﭼﯥ د ﷲ ﭘﻪ ﻻر ﮐﯥ وژل ﺷﻮي دي‪،‬‬ ‫ﻟﭙﺎره اوﭼﺖ ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﺎ‪G‬ﺎﭘﻪ د ﺑﺎم ﻟﻪ ﴎه ﭘﺮﯦﻮت او ﻣ‪ J‬ﺷﻮ‪.‬‬
‫ﻧﻮ دا ﺑﺪﺑﺨﺘﻪ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ دﻳﻦ او ﻧﻪ د ﻫﻐﯥ ﭘﺮ دﻳﻦ ﭘﺎﺗﯥ‬
‫ﻫﻐﻮى ﻣ‪J‬ﻩ ﻣﻪ ‪7H‬ﺊ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﺧﻮ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﯥ ژوﻧﺪي دي‪،‬‬
‫د ﺧﭙﻞ رب ﭘﺮ وړاﻧﺪې روزي ﻣﻮﻣﻲ‪G .‬ﻪ ﭼﯥ ﷲ د ﺧﭙﻠﯥ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺷﻮ‪((.‬‬
‫ﻟﻮرﯦﻴﻨﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ورﻛ‪J‬ي دي‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﺧﻮښ او‬ ‫د ﻏﻮره ﺧﺎ?ﯥ ﻧ>ﯥ‬
‫ﺳﻮﻛﺎﻟﻪ دي او ډاډﻩ ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ دي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﭼﯥ ﻛﻮم ﻣﺆﻣﻨﺎن‬ ‫د ﻏﻮره ﺧﺎﯥ ‪z‬ﻴﻨﯥ ﻧ‪m‬ﯥ ﭘﻪ ﻗﺮآن او ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ ذﮐﺮ‬
‫ﻟﻪ ﻫﻐﻮ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﻧ‪J‬ۍ ﮐﯥ ﭘﺎﺗﯥ دي او ﻻﺗﺮاوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻫﻠﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮي دي‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻪ دې ﴎه ﴎه ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د اﻧﺴﺎن اﺧﺮوي‬
‫ﻧﻪ دي رﺳﯧﺪﱄ‪ ،‬د ﻫﻐﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ‪G‬ﻪ وﯦﺮه او ﻛ‪J‬او ﻧﺸﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣﻴﺎ¦ او ﻧﺎﮐﺎﻣﻲ ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪ J‬ډول د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ده‪،‬‬
‫ﻫﻐﻮى د ﷲ ﭘﻪ ﻟﻮرﯦﻴﻨﻪ او د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧ ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ او‬ ‫ﭘﻪ دې ‪G‬ﻮک ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺑﻨﺪه‬
‫ﺳﻮﻛﺎﻟﻪ دي او ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪه ﺷﻮې ده‪ ،‬ﭼﯥ ﷲ د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ‬ ‫‪H‬ﺎﻧﻮ ﮐﯥ ‪G‬ﻮک او د ﭼﺎ ﮐ‪J‬ﻧﯥ ﺧﻮ‪Y‬ﯥ وي‪G ،‬ﻮک ﺑﻪ د ﻫﻐﻪ‬
‫اﺟﺮ ﻧﻪ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﻮي‪((.‬‬ ‫د رﺣﻤﺖ وړ ‪H‬ﺮ‪z‬ﯧ(ي او ‪G‬ﻮک ﺑﻪ د ﻋﺬاب وړ وي‪ ،‬ﷲ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﭘﺨﭙﻞ ﺳﱰ ﮐﺘﺎب ﺳﻮرة ال ﻋﻤﺮان ﮐﯥ د ‪z‬ﻴﻨﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ د‬
‫ﻏﻮره ﺧﺎﯥ ﻳﺎد داﺳﯥ ﮐ‪J‬ى‪:‬‬
‫‪ - 1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪40‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪39‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د رﺿﺎ‬ ‫دوﻳﻢ‪ ،‬د ﻣﺮګ ﭘﻪ ﻣﻬﺎل د ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻨﺪه ﭘﺮ ﺗﻨﺪي د ﺧﻮﻟﯥ‬
‫ﻟﭙﺎره ﺻﺪﻗﻪ ﮐﻮوﻧﮑﻰ ﮐﻪ ﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﭙﻠﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﺟﺎري‬ ‫)‪(1‬‬
‫راﺗﻠﻞ‪.‬‬
‫وﺳﺎ®‪ ،‬د ﻣ‪J‬ﻳﻨﯥ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺑﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺟﻨﺖ ورﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫درﯦﻴﻢ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬ﮐﻮم ﮐﺲ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﭼﺎ ﭼﯥ ﭘﻪ ژوﻧﺪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺟﻤﻌﯥ ﭘﻪ ﺷﭙﻪ او ﻳﺎ ورځ ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻫﻐﻪ د‬
‫ﮐﯥ وروﺳﺘ ﮐﻠﻤﻪ ﭘﻪ اﺧﻼص ﴎه )ﻻاﻟﻪ اﻻﷲ( وي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﻗﱪ ﻟﻪ ﻓﺘﻨﯥ او ﻋﺬاب ﻧﻪ ﺳﺎ®‪.‬‬
‫ﺟﻨﺖ ﺗﻪ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪((.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫‪G‬ﻠﻮرم‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬
‫د رﺣﻤﺖ ﻧﺒﻲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬ ‫د ﺧﻮﺷﺎﻟ ﻟﭙﺎره د )ﻻاﻟﻪ اﻻﷲ( وﻳﻮﻧﮑﻰ ﮐﻪ ﺗﺮﻣﺮ‪H‬ﻪ ﭘﻮرې ﭘﻪ‬
‫ﺧﭙﻞ ‪z‬ﺎن ﭘﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ﻫﻤﺪې ﻋﻘﻴﺪه ﭘﺎﺗﯥ ﳾ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻪ ورﺗﻪ ﺟﻨﺖ ورﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ‬ ‫ﭘﻴﻨﻢ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬
‫ﻻره ﮐﯥ د ﻳﻮې ور‪z‬ﯥ ﻧﻔﲇ روژې ﺳﺎﺗﻮﻧﮑﻰ ﮐﻪ ﭘﺮ دې ﻋﻤﻞ‬ ‫ﭘﻪ ﻻر )ﺟﻬﺎد( ﮐﯥ ﻳﻮه ورځ او ﻳﻮه ﺷﭙﻪ ‪G‬ﻮﮐ ﮐﻮل د ﻳﻮې‬
‫)‪(4‬‬
‫ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺟﻨﺖ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪((.‬‬ ‫ﻣﻴﺎﺷﺖ د ﻋﺒﺎدت ﻧﻪ ﻏﻮره ده‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ )):‬د )‪ (T.B‬ﭘﺮ‬ ‫ﮐﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې ﺣﺎل ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﯥ اﺟﺮ او رزق‬
‫ﻧﺎروﻏ ﻣ‪ J‬ﮐﯧﺪوﻧﮑﻰ ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬
‫)‪(5‬‬ ‫)‪(4‬‬
‫ﺟﺎري وي او د ﻓﺘﻨﯥ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺳﺎﺗﻞ ﺷﻮى وي‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺴﺘﺪرک اﻟﺤﺎﮐﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬رواه اﻟﱰﻣﺬى‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري‪.‬‬ ‫‪ -2‬رواه اﻟﱰﻣﺬى‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪.‬‬
‫‪-5‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪42‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪41‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﻃﺎﻋﻮن ﭘﺮ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻧﺎروﻏ ﻣ‪ J‬ﮐﯧﺪوﻧﮑﻰ ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬ ‫ﺧﭙﻞ اﻫﻞ و ﻋﻴﺎل د ﻋﺰت ﭘﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د ﷲ‬ ‫)‪(1‬‬
‫دى‪((.‬‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ ﻻره ﮐﯥ ووژﱃ ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬ ‫ﻻره ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﮐﯧﺪوﻧﮑﻰ ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫)‪(3‬‬
‫‪H‬ﯧې ﭘﻪ ﻧﺎروﻏ )د درد ﻟﻪ اﻣﻠﻪ( ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ ﻏﺮق ﻳﺎ‬ ‫)‪(3‬‬
‫ﺧﭙﻞ دﻳﻦ ﭘﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﭘﻪ اوﺑﻮ ﮐﯥ ډوب ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﭘﺮ ﭼﺎ ﭼﯥ دﯦﻮال‬ ‫ﺧﭙﻠﯥ وﻳﻨﯥ ﭘﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫)‪(5‬‬
‫راﭘﺮﯦﻮ‪z‬ﻲ او ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ دى‪((.‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻮﻣﻪ ‪Y‬ﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د‬
‫د ﺟﺒ@ ﭘﺮﺧﻪ‬ ‫)‪(5‬‬
‫ﺧﭙﻞ ﺑﭽﻲ د زﻳ(ﯦﺪﻧﯥ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻣ‪J‬ﻩ ﳾ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪه ده‪((.‬‬
‫اﻣﺎم ﺗﺮﻣﺬى‪ ،‬ﻧﺴﺎ‪ Ã‬او اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﭘﻪ ‪H‬ﻩ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ذات اﻟﺠﻨﺐ )د‬
‫ﻮت ِﺑ َﻌ َﺮقِ اﻟْ َﺠ ِﺒ ِ‬
‫‪.(0‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪):‬اﻟْ ُﻤ ْﺆ ِﻣ ُ‬
‫ﻦ َ‪ُ ُ8‬‬ ‫اړخ ﭘﻪ درد( ﻳﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﻮﻧﻴﻪ ﻧﺎروﻏ ﻣ‪ J‬ﮐﯧﺪوﻧﮑﻲ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪان‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﻣﺆﻣﻦ د ﺟﺒ‪) D‬ﺗﻨﺪي( ﭘﺮ ﺧﻮﻟﻮ ﴎه ﻣﺮي‪.‬‬
‫)‪(6‬‬
‫دي‪((.‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺴﺎ‪.8‬‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺳﻨﻦ ا< داود‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺳﻨﻦ اﻟﱰﻣﺬى‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻣﻮت ﺳﮯ ﻗﱪ ﺗﮏ‪ ،‬د اردو ژﺑﯥ اﺛﺮ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﻣﻮﻃﺎ اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ رﺣﻤﻪ ﷲ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪44‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪43‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫او دا وﺧﺖ ﻫﻢ د ﺣﻴﺎء وي‪ ،‬ﺧﻮ ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻴﺎ ﻟﻪ دې ﻮﻟﻮ ړوﻧﺪ‬ ‫ﺳﻠن ﻓﺎرﳼ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫وي‪((.‬‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪G‬ﺨﻪ ﻣﯥ واورﯦﺪل‪ ،‬وﻳﻞ ﻳﯥ ))د ‪z‬ﻨﮑﺪن ﭘﻪ‬
‫د ﻫﻤﺪې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎن دا واﻳﻲ‪)):‬د ﭼﺎ ﭘﺮ ﺟﺒ‪D‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ د ﻣ‪ J‬ﮐﯧﺪوﻧﮑﻲ اﻧﺴﺎن درﯦﻮ ﻧ‪m‬ﻮ ﺗﻪ ‪H‬ﻮرئ‪ :‬ﮐﻪ ﭘﺮ‬
‫ﭼﯥ ﺧﻮﻟﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﯧ(ي‪ ،‬دا ﺳﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ دا د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬ ‫ﺟﺒ‪ D‬ﻳﯥ ﺧﻮﻟﻪ راﻏﻠﯥ وه او ﺳﱰ‪H‬ﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ او‪Y‬ﮑﯥ راﻏﻠﯥ وې‬
‫رﺣﻤﺖ دى‪ ،‬ﺧﻮ دا ﻳﻮازې ﻟﻪ وﱄ او ﻧﯧﮏ اﻧﺴﺎن ‪G‬ﺨﻪ ﻧﻪ‬ ‫او د ﭘﻮزې ﺳﻮري ﻳﯥ ﺧﻼص ﺷﻮي وو‪ ،‬ﻧﻮ دا د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ‬
‫وي؛ ﺑﻠﮑﯥ دا د دې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ دى ﴎه ﻟﻪ زﯦﺮي‪،‬‬ ‫ﻟﻮري رﺣﻤﺖ دى )او ﮐﻪ د ‪z‬ﻮان زﻧﺪۍ ﮐ‪J‬اى ﺷﻮي اوښ‬
‫ﮐﺮاﻣﺖ او ډاﻟﻴﻮ ﻟﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ‪G‬ﺨﻪ ﺣﻴﺎء ﮐﻮي‪((.‬‬ ‫ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ﻳﯥ ﻏ( و‪z‬ﻲ(‪ ،‬رﻧ ﻳﯥ ﭘﻴﮑﻪ او اﻟﻮ‪ ¢‬و‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ‬
‫ﻋﺒﺪﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪)):‬ﭘﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﭼﯥ د‬ ‫ﻧﻪ ﻳﯥ ‪yz‬ﻮﻧﻪ و‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻋﺬاب دى‪،‬‬
‫ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﮐﻮم ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻪ ﭘﺎﺗﯥ وي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺗﺮﯦﻨﻪ د‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﭼﯥ ﭘﺮ ده ﻧﺎزل ﺷﻮى‪((.‬‬
‫ﻣﺮګ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻟﺮې ﮐﯧ(ي‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ﺗﻨﺪي‬ ‫ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪)):‬ﭘﺮ ﺗﻨﺪي ﻳﯥ ﺧﻮﻟﯥ د دې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ راﻏﻠﯥ‬
‫ﺧﻮﻟﻪ را‪z‬ﻲ‪((.‬‬ ‫وي‪ ،‬ﭼﯥ دى ﻟﻪ ﺧﭙﻞ رب ﻧﻪ ﺣﻴﺎء ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﭼﯧﺮې ﻳﯥ د‬
‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻠﻪ ﮐﻠﻪ ﭘﻪ ‪z‬ﻴﻨﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ ﮐﯥ‬ ‫ﺧﭙﻞ رب ﻟﻪ اﺣﮑﺎﻣﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻪ وي ﮐ‪J‬ى او دا ﺧﻮﻟﻪ ﭘﻪ‬
‫درې واړﻩ ﻧ‪m‬ﯥ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪې ﳾ‪z ،‬ﻴﻨﻮ ﮐﯥ ﻳﻮه ﻧ‪m‬ﻪ ﻳﺎ دوه ﻧ‪m‬ﯥ‬ ‫ﺗﻨﺪي ‪z‬ﮑﻪ را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﻨﺪي ﻧﻪ ﻻﻧﺪې ﻏ‪J‬ۍ ﺧﻮ ﻣ‪J‬ﻩ‬
‫‪Y‬ﮑﺎره ﳾ او ﻣﻮږ د ‪z‬ﻴﻨﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺗﻨﺪﻳﻮ د ﺧﻮﻟﻮ راﺗﻠﻠﻮ‬ ‫وي‪ ،‬ﺳﺎه ﺗﺮﯦﻨﻪ وﺗﻠﯥ وي او د ژوﻧﺪ او روح ﻗﻮه ﻳﯥ ﻳﻮازې د‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻳﻮ او د ﻧ‪m‬ﻮ ‪Y‬ﮑﺎره ﮐﯧﺪو ﺗﻮﭘ ﭘﻪ اﻋﺘﺒﺎر د ﻋﻤﻠﻮﻧﻮ د‬ ‫ﺑﺪن ﭘﻪ ﺑﺮﻧ ﺑﺮﺧﯥ ﮐﯥ ﭘﺎﺗﯥ وي او ﺣﻴﺎء ﭘﻪ ﺳﱰ‪H‬ﻮ ﮐﯥ وي‬
‫ﺧﻠﮑﻮ ﴎه وي‪((.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﺨﻌﻰ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻧﻪ رواﻳﺖ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻋﻠﻘﻤﻪ‪ ،‬اﺳﻮد‬
‫ﺗﻪ وﺻﻴﺖ وﮐ‪ ،J‬ورﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬زﻣﺎ د ﻣﺮګ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻟﻪ ﻣﺎ ﴎه‬ ‫‪ -1‬ﻣﺴﻨﺪ أﺣﻤﺪ ط اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ )‪.(154 /38‬‬
‫‪ -2‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٢٤:‬‬
‫‬ ‫‬
‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻰ إِ َذا‬ ‫ٱﻟﺴ ﱢﻴ َﺌ ِ‬ ‫ﺖ ٱﻟ ﱠﺘ ْﻮﺑَ ُﺔ ﻟِﻠﱠ ِﺬﻳ َ‬

‫) َوﻟَﻴْ َﺴ ِ‬
‫‪46‬‬ ‫‪45‬‬
‫ﺎت َﺣ ﱠﺘ ٰ‬ ‫ﻦ ﻳَ ْﻌ َﻤﻠُﻮنَ ﱠ‬ ‫اوﺳﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﻪ د ﮐﻠﻤﯥ وﻳﻠﻮ ﺗﻠﻘ‪ D‬وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﺮ وﭼﻮﱄ‬
‫ﺖ ٱﻵنَ َوﻻَ ٱ ﱠﻟ ِﺬﻳ َ‬
‫ﻦ‬ ‫ﺎل إِ ﱢ‬
‫> ﺗُ ْﺒ ُ‬ ‫ت َﻗ َ‬ ‫ﴬ أَ َﺣﺪَ ﻫ ُُﻢ ٱﻟْ َﻤ ْﻮ ُ‬‫َﺣ َ َ‬ ‫ﺧﻮﻟﻪ و‪H‬ﻮرې‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺎﺗﻪ زﯦﺮى راﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫اﺑﻦ ا‪ Ä‬ﺷﻴﺒﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻟﻪ ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري رﺣﻤﻪ ﷲ ‪G‬ﺨﻪ‬

‫ﺬاﺑﺎً أَﻟِﻴ‪(﴾١٨﴿ً+‬‬
‫ﻚ أَ ْﻋ َﺘﺪْ ﻧَﺎ ﻟَ ُﻬ ْﻢ َﻋ َ‬
‫َ‪ُ8‬ﻮﺗُﻮنَ َو ُﻫ ْﻢ ﻛُﻔﱠﺎ ٌر أُ ْوﻟَ ٰـ ِﺌ َ‬
‫رواﻳﺖ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ د اﺳﻼم د ﺳﭙﯧﲇ دﻳﻦ ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ او‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﺧﻮ د ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﭙﺎره ﺗﻮﺑﻪ ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺑﺪ‬
‫زاﻫﺪاﻧﻮ ﺑﻪ د ﻣ‪J‬ي ﭘﺮ ﺗﻨﺪي ﺧﻮﻟﻪ راﺗﻠﻞ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ د ‪Y‬ﯥ‬
‫ﻛﺎروﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭘﻮرې ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ د ﻳﻮ ﺗﻦ د‬
‫ﺧﺎﯥ ﻧ‪m‬ﻪ ‪7H‬ﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻣﺮګ ﻧﯧ{ﻪ رارﺳﯧ(ي؛ ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ اوس‬
‫)‪(2‬‬
‫ﻣﯥ ﺗﻮﺑﻪ واﻳﺴﺘﻠﻪ او ﻫﻤﺪﻏﻪ راز د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ﺗﻮﺑﻪ‬ ‫د ﻏﺮﻏﺮې ﺷﯧﺒﯥ‬
‫ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﺗﺮ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې ﭘﻪ ﻛﻔﺮ ﻛﯥ ﭘﺎﺗﯥ ﳾ‪ ،‬د‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ ﭘﻪ ډﯦﺮى اﻳﺎﺗﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﺧﭙﻞ ﺑﻨﺪه‬
‫دﻏﻪ ډول ﺧﻠﻜﻮ ﻟﭙﺎره ﺧﻮ ﻣﻮږ دردﻧﺎﻛﻪ ﺳﺰا ﺗﻴﺎره ﻛ‪J‬ې ده‪((.‬‬ ‫‪H‬ﺎن ﺗﻮﺑﯥ ﮐﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻫﻮﱄ او دوى ﻳﯥ ﭘﺮ دې ﭘﻮه ﮐ‪J‬ي‪،‬‬
‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﻫﻢ ﭘﺮ دې دﻟﻴﻞ‬ ‫ﭼﯥ د دﻧﻴﺎ او اﺧﺮت ﻧﯧﻤﮑﺮﻏﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﯥ ده‪ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬
‫دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻏﺮﻏﺮې ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻪ ﻗﺒﻠﯧ(ي‪.‬‬ ‫اﻣﺮ او ﻫﻮﻧﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻻزم ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﺮګ او ﻣﺮض‬
‫اﻣﺎم ﺗﺮﻣﺬي رﺣﻤﻪ ﷲ ﭘﻪ ﺣﺴﻦ ﺳﻨﺪ ﴎه ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬ ‫وړاﻧﺪې ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ‪H‬ﻨﺎﻫﻮﻧﻮ ﴎه اړﻳﮑﻪ وﺷﻠﻮي‪،‬‬
‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د‬ ‫ﭘ‪m‬ﯧ ‪Y‬ﮑﺎره ﮐ‪J‬ي او ﭘﻪ اﺧﻼص ﴎه ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﻪ ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه ﺗﻮﺑﻪ ﻗﺒﻠﻮي‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ د ﻏﺮﻏﺮې ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻪ ﻧﻪ وي‬ ‫وﺑﺎﳼ‪ ،‬د ‪z‬ﻨﮑﺪن ﭘﻪ ﺷﯧﺒﻮ ﮐﯥ ﺗﻮﺑﻪ د اﻋﺘﺒﺎر وړ ﻧﻪ ده‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫رﺳﯧﺪﱃ‪((.‬‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﺳﻮرة اﻟﻨﺴﺎء ﭘﻪ ﻳﻮ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ ‪H‬ﻨﺎﻫ‪y‬ﺎراﻧﻮ ﺗﻪ ﺧﱪ‬
‫ورﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻪ ﻗﺒﻠﯧ(ي‪:‬‬
‫‪ - 1‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪.‬‬
‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٩:‬‬ ‫‪ - 2‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪48‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪47‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﻏﺎﻳﺐ او ﻣﺴﺎﻓﺮ اﻧﺴﺎن ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﮐﻮر ﺗﻪ راﳾ او د‬ ‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻋﻘﻴﺪه او‬
‫ﺧﭙﻠﯥ ﮐﻮرﻧ د ﻏ‪J‬و‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮ ﺧﭙﻠﻮاﻧﻮ او دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﭘﻪ اړﻩ‬ ‫ﭘﺎم ‪Y‬ﺎﻳﻲ ﭘﻪ ﻋﺎدي ﺷﯧﺒﻮ ﮐﯥ ﻟﻪ ‪H‬ﻨﺎه ‪G‬ﺨﻪ ﺳﻤﻼﳼ ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﮐﻮي‪(((1).‬‬ ‫وﺑﺎﺳﻮ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ‪H‬ﻨﺎه وﻧﻪ ﮐ‪J‬و او ﻫﻢ د ﺗﻮﺑﯥ ﻟ‪J‬ۍ د ﻏﺮﻏﺮې ﺗﺮ ﺷﯧﺒﻮ‬
‫د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دوﺳﺘﻪ ﺳﻼم!‬ ‫وﻧﻪ ﻏﻮو‪z ،‬ﮑﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻪ ﻗﺒﻠﯧ(ي‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل‬ ‫ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎ‪A‬‬
‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﭼﯥ ﮐﻠﻪ د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ د‬ ‫ﺣﺴﻦ ﺑﴫى رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﻣﺆﻣﻦ روح‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻧﯧﮏ ﺑﻨﺪه ﺗﻪ راﳾ‪ ،‬داﺳﯥ ﺳﻼم ﮐﻮي‪ :‬اى د ﷲ‬ ‫واﺧﻴﺴﺘﻞ ﳾ‪ ،‬اﺳن ﺗﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﮐ‪J‬اى ﳾ او د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﻟﻪ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ دوﺳﺘﻪ! ﭘﺮ ﺗﺎ دې ﺳﻼم وي‪ ،‬ﭘﺎ‪G‬ﯧ(ﻩ او د ﺧﭙﻞ ﻫﻐﻪ‬ ‫روﺣﻮﻧﻮ ﴎه ﻳﻮ‪z‬ﺎى ﳾ‪ ،‬ﻟﻪ ده ﺧﺨﻪ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﮐﻮي‪ ،‬واﻳﻲ‪:‬‬
‫ﮐﻮر ﻧﻪ وو‪z‬ﻪ )ﭼﯥ ﺗﺎ ﭘﮑﯥ د ﻧﻔﺲ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﻗﺮﺑﺎ ﮐ‪J‬ې( او‬ ‫ﻓﻼﻧﮑﻲ ‪G‬ﻪ وﮐ‪J‬؟‬
‫وران دې ﮐ‪ ،J‬ﻫﻐﻪ ﮐﻮر ﺗﻪ ﻻړﺷﻪ ﭼﯥ ﺗﺎ ﭘﺮ )ﻋﺒﺎدت( ودان‬ ‫دى ﺑﻪ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻧﻪ دى راﻏﲆ؟‬
‫)‪(2‬‬
‫ﮐ‪J‬ى‪((.‬‬ ‫ﻫﻐﻮى واﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺳﻮ‪H‬ﻨﺪ! ﻧﻪ راﻏﲆ او ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﻮږ ﺗﯧﺮ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻣﻮ ﭘﺮ ﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎزوي‬ ‫ﺷﻮى‪.‬‬
‫د ژوﻧﺪاﻧﻪ د ﺷﯧﺒﻮ ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﯧﺪل‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺮګ ﴎه ﻏﺎړﻩ ﻏ‪J‬ۍ‬ ‫ﺑﻴﺎ دوى واﻳﻲ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ دوزخ ﺗﻪ اﺳﺘﻮل ﺷﻮى وي‪((. ...‬‬
‫ﮐﯧﺪل‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﺪن ﻧﻪ د روح ﺟﻼ ﮐﯧﺪل او د ﻣﺆﻣﻦ روح د ﭘﯧﻐﻠﻮ‬ ‫وﻫﺐ ﺑﻦ ﻣﻨﺒﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪)):‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﭘﻪ اووم اﺳن ﮐﯥ‬
‫ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ﭘﻪ ورا ﮐﯥ د )ﻋﻠﻴ‪ (D‬ﻫﺴﮑﯥ اﻟﻬﻲ ﻣﺎ§ ﺗﻪ ﺗﻠﻞ‪ ،‬ﷲ‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د روﺣﻮﻧﻮ د ﻳﻮ‪z‬ﺎى ﮐﯧﺪﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮ ﻟﻮى ﮐﻮر ﺟﻮړ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﴎه د وﺻﺎل او ﻣﻼﻗﺎت ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ دي‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﭼﯥ د‬ ‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ )اﻟﺒﻴﻀﺎء( ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎ§ ورﺗﻪ وﻳﻞ ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ دﻧﻴﺎواﻟﻮ ﻧﻪ ﻳﻮ ﮐﺲ ﻣ‪ J‬ﳾ او ﻧﻮرو روﺣﻮﻧﻮ ﴎه‬
‫ﻳﯥ ﻟﻴﺪن وﳾ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﺗﺮې د دﻧﻴﺎواﻟﻮ ﭘﻪ اړﻩ داﺳﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ‬
‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٥٧ :‬‬
‫‪ -2‬اﺣﻮال ﺑﺮزخ‪ ،‬ﻣﺦ‪) ٣٤:‬اردو(‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪َ 0‬ﻣ ْﻮﺗِـ َﻬﺎ َوٱﻟﱠ ِﺘﻰ ﻟ َْﻢ ‪ْ َM‬‬ ‫ﰱ ٱﻷَﻧﻔ َ‬

‫ُﺲ ِﺣ َ‬ ‫) ﱠُ‬
‫‪50‬‬ ‫‪49‬‬
‫ﰱ‬ ‫ُﺖ ِ‬ ‫ٱ ﻳَ َﺘ َﻮ ﱠ‬ ‫ﻋﺒﺎداﺗﻮ ﭘﺮ‪H‬ﺎ§ﻪ ‪Y‬ﮑﲇ او ﭘﺴﻮﻟﲇ وي‪ ،‬د ا‪#‬ﺎن ﭘﺮ ﻧﻮرا‬
‫ـﻞ‬‫ت َوﻳُ ْﺮ ِﺳـ ُ‬ ‫َﻣ َﻨﺎ ِﻣـ َﻬﺎ َﻓﻴُ ْﻤ ِﺴــﻚُ ٱ ﱠﻟ ِﺘــﻰ َﻗ َ ٰ‬
‫ﴣـ َﻋ َﻠ ْﻴ َﻬــﺎ ٱ ْﻟ َﻤـ ْﻮ َ‬ ‫ﺳﻮرﻟ د ﻟﻨﻣﻬﺎﻟﯥ دﻧﻴﺎ ﻧﻪ رﺧﺼﺖ اﺧﲇ‪ ،‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬
‫ﱃ أَ َﺟــﻞٍ ﱡﻣ َﺴـ ‪S‬ﻤﻰ إِنﱠ ِ‬ ‫ﻣﻼﻗﺎت ﺗﻪ ﻟﯧﻮاﻟﻪ وي او ﻟﻪ دې ﴎه ﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎ®‪ ،‬ﭼﯥ د ﷲ‬
‫ﰱ ٰذﻟِــﻚَ َﻵﻳَـ ٍ‬
‫ـﺎت ﻟﱢ َﻘـ ْﻮ ٍم‬ ‫ى إِ َ ٰ‬ ‫ٱﻷُ ْﺧ َﺮ ٰ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻮر ﺗﻪ ورﺳﺘﺎﻧﻪ ﳾ‪.‬‬
‫ﻳَ َﺘ َﻔﻜﱠ ُﺮونَ ﴿‪ ﴾٤٢‬ﺳﻮرة اﻟﺰﻣﺮ(‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻣﻼﻗﺎت ﺗﻪ ﻟﯧﻮاﻟﻪ وي‪ ،‬اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﻫﻐﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﷲ دى ﭼﯥ دﻣﺮګ ﭘﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ‬
‫ﷲ د ﻋﺒﺎده ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬
‫ﺳﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ اﺧﲇ او ‪G‬ﻮك ﭼﯥ ﻻﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻧﻪ دى ﻣ‪J‬ﻩ‬
‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬
‫ﺷﻮي‪ ،‬د ﻫﻐﻪ روح ﭘﻪ ﺧﻮب ﮐﯥ ﻗﺒﺾ ﻛﻮي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮ‪Y‬ﻮي‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻫﻐﻪ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫دﻣﺮګ ﻓﻴﺼﻠﻪ ﭘﺮ ﭼﺎ ﻧﺎﻓﺬوي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺳﺎ® او د ﻧﻮرو ﺳﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ﺗﺮ‬
‫ﺧﻮ‪Y‬ﻮي او ‪G‬ﻮک ﭼﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻪ ﺧﻮ‪Y‬ﻮي‪ ،‬ﷲ‬
‫ﻳﻮ ﺎﻛﲇ وﺧﺖ ﭘﻮرې ﺑﯧﺮﺗﻪ )ﺟﺴﺪوﻧﻮ ﺗﻪ( ﻟﯧ(ي‪ .‬ﭘﻪ دى ﮐﯥ‬
‫ﺗﻌﺎﱃ د ﻫﻐﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻪ ﺧﻮ‪Y‬ﻮي‪((.‬‬
‫ﻏ{ﯥ ﻧ‪m‬ﺎﻧﯥ دي‪ ،‬د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﭼﯥ ﻏﻮر او ﻓﻜﺮ ﻛﻮوﻧ‪Ç‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دي‪((.‬‬ ‫روﺣﻮﻧﻪ ﭼﯧﺮﺗﻪ ﻲ!؟‬

‫دارﻧ‪y‬ﻪ ﻫﻐﻪ ﺣﺪﻳﺚ د ﺑﺨﺎري ﭼﯥ ﭘﺮ دوه ﮐﺴﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﻪ‬ ‫د ﺑﺮزﺧﻲ ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻫﮑﻠﻪ د اﻫﻞ اﻟﺴﻨﺔ د ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ دوه ﻗﻮﻟﻪ‬
‫ﻗﱪوﻧﻮ ﮐﯥ ﻋﺬاب و‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫دي‪:‬‬
‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى‪ :‬دا ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺟﺴﺪ )ﺑﺪن( او روح دواړو ﴎه دى؛‬
‫ﰲ ُﻗ ُﺒﻮ ِر ِﻫ َ‬
‫‪.(+‬‬ ‫) ُﻳ َﻌ ﱠﺬ َﺑﺎنِ ِ‬
‫ﻣ‪y‬ﺮ روح ﭘﻪ ﺟﺴﺪ ﮐﯥ ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻪ دﻟﻴﻞ ﮐﯥ دا اﻳﺖ دى‪:‬‬
‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﭘﺮ دوى د دوى ﭘﻪ ﻗﱪوﻧﻮ ﮐﯥ ﻋﺬاب دى او ﻋﺬاب‬
‫ﭘﻪ داﺳﯥ ‪G‬ﻴﺰ ﮐﯥ ﻧﻪ دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ ﻧﻪ ‪z‬ﺎن ﺑﭻ ﮐﻮل‬
‫‪H‬ﺮان دي‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪52‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪51‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫دوى ووﻳﻞ‪ :‬اى رﺑﻪ! ﻣﻮږ ﻧﻮر ‪G‬ﻪ وﻏﻮاړو‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻮږ ﺗﻪ ﻫﺮ ‪G‬ﻪ‬ ‫ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ ﺑﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ راﻏﲇ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﺳﻮرﻟ د‬
‫راﮐ‪J‬ي دي‪ ،‬ﺑﻴﺎ دوﻳﻢ ‪z‬ﻞ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دوى ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻠﻪ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ودرﯦﺪﻟﻪ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬
‫ﭼﯥ دوى ﭘﻮه ﺷﻮل‪ ،‬وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ! ﻏﻮاړو ﭼﯥ ﻣﻮږ‬ ‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪):‬دا د دې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻮ د‬
‫دﻧﻴﺎ ﺗﻪ واﭘﺲ ﮐ‪J‬ﻩ‪) .‬ﺑﻞ رواﻳﺖ ﮐﯥ دي( ﭼﯥ زﻣﻮږ روﺣﻮﻧﻪ‬ ‫دوى ﭘﻪ ﻗﱪوﻧﻮ ﮐﯥ ﻋﺬاب دى )او ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﺪن وي‪ ،‬روح‬
‫زﻣﻮږ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺟﺴﺪوﻧﻮ )ﺑﺪﻧﻮﻧﻮ( ﺗﻪ واﭘﺲ ﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﭼﯥ ﻗﺘﺎل‬ ‫ﻧﻪ وي((‪.‬‬
‫وﮐ‪J‬و ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﻻر ﮐﯥ ﺑﻴﺎ ﺷﻬﻴﺪان ﺷﻮ‪z ،‬ﮑﻪ ډﯦﺮ ﺛﻮاﺑﻮﻧﻪ د‬ ‫دا ﭘﺮ دې دﻻﻟﺖ ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺪن ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ﺗﻨﻌﻴﻢ ﻳﺎ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻳﯥ وﻟﻴﺪل‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺬﻳﺐ)‪ (1‬ﺷﺘﻪ او د روح ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺴﺘﻘﺮ )ارام ‪z‬ﺎى( ﮐﯥ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﺎ ﭘﺮﯦﮑ‪J‬ﻩ ﮐ‪J‬ې ده‪ ،‬ﭼﯥ دوى‬ ‫ﺗﻨﻌﻴﻢ ﻳﺎ ﺗﻌﺬﻳﺐ دى‪.‬‬
‫)روﺣﻮﻧﻪ( دﻧﻴﺎ ﺗﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﻧﻪ ﳾ ﺗﻠﲆ‪ ،‬دا ﺣﺪﻳﺚ دﻻﻟﺖ‬ ‫دوﻳﻢ ﻗﻮل‪ :‬دا دى ﭼﯥ ﺑﺮزﺧﻲ ژوﻧﺪ ﻳﻮازې د روح ﻟﭙﺎره‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ د دوى ژوﻧﺪ ﺑﺮزﺧﻲ او روﺣﺎ دى‪.‬‬ ‫دى‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ د روح ﻟﭙﺎره ﻳﻮ ﻣﺜﺎﱄ ﺟﺴﺪ ورﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د‬
‫او د دوى ﺑﺪﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﺑﺪﻧﻮﻧﻮ ﴎه ﺑﺪل ﮐ‪J‬اى ﺷﻮي‬ ‫ﻫﻐﯥ ﭘﻪ واﺳﻄﯥ ﴎه ﺗﻨﻌﻴﻢ ﻳﺎ ﺗﻌﺬﻳﺐ ورﮐﯧﺪﻻى ﳾ‪.‬‬
‫دي‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﯥ د دوى روﺣﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﺟﺴﺪوﻧﻮ ﮐﯥ اﭼﻮﱄ‬ ‫او د دې ﻗﻮل ﻟﭙﺎره دﻟﻴﻞ ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺪﻳﺚ دى‪ ،‬ﭼﯥ اﻣﺎم‬
‫دي‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ى دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ روﺣﻮﻧﻪ ﭘﻪ‬
‫ﺷﻴﺦ اﻟﻘﺮآن ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم وروﺳﺘﻪ ﻟﻴﮑﲇ‪:‬‬ ‫ﺟﺠﻮرو د ﺷﻨﻮ ﻣﺮﻏﻴﻮ ﮐﯥ دي او ﺳﻴﻞ ﮐﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﯥ‬
‫))زﻣﺎ راﻳﻪ دا ده‪ ،‬ﭼﯥ اول ﻗﻮل ﻏﻮره دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﺑﺪن‬ ‫ﭼﯥ ﮐﻮم ‪z‬ﺎى ﻳﯥ ﺧﻮ‪Y‬ﻪ وي او ارام ﻟﭙﺎره ﻫﻐﻪ ﭘﻨﺠو ﺗﻪ‬
‫ﴎه ﻫﻢ د ﻫﻐﯥ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﮐﻮﻻى ﳾ او‬ ‫را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻋﺮش ﻧﻪ ﻻﻧﺪې ‪Jz‬ﯦﺪﱄ دي‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د‬
‫روﺣﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻧﻮر اﺟﺴﺎد )ﺑﺪﻧﻮﻧﻪ( ﻣﺜﺎﻟﻴﻪ ورﮐ‪J‬ي دي‪ ،‬د‬ ‫دوى ﻃﺮف ﺗﻪ ﻳﻮ ‪z‬ﻞ ‪Y‬ﮑﺎره ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ‪G‬ﻪ ﻏﻮاړئ‪،‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻨﻌﻴﻢ د ﻧﻌﻤﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ دى او ﺗﻌﺬﻳﺐ د ﮐ)اووﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ ﮐﺎرﯦ>ي‪.‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪54‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪53‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﯥ دي او روﺣﻮﻧﻪ د ﻋﺎﻣﻮ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ د‬ ‫دې ﻟﭙﺎره ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﻋﻤﻞ وﮐ‪J‬اى ﳾ‪-‬وﷲ‬
‫ﻗﱪوﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻮا ﮐﯥ دي‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫اﻋﻠﻢ‪((.‬‬
‫ﴍح ﻋﻘﻴﺪة اﻟﻄﺤﺎوﻳﺔ ﮐﯥ ﻟﻴﮑﻞ ﺷﻮي‪ :‬ﺧﻼﺻﻪ د دﻟﻴﻠﻮﻧﻮ‬ ‫د روﺣﻮﻧﻮ ارام ﺎى‬
‫دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ‪z‬ﯧﻨﯥ ﭘﻪ اﻋﲆ ﻋﻠﻴ‪ D‬ﮐﯥ دي‪z ،‬ﯧﻨﯥ ﭘﻪ ﻣﻼء‬ ‫ﭘﻪ ﺑﺮزح ﮐﯥ روح ﺟﺪا دى ﻟﻪ ﺑﺪﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪ دې اړﻩ د ﻣﻔﴪﻳﻨﻮ‬
‫اﻋﲆ ﮐﯥ دي او ‪z‬ﯧﻨﯥ ﭘﻪ ﺟﺠﻮرو د ﺷﻨﻮ ﻣﺮﻏﻴﻮ ﮐﯥ دي‬ ‫)‪(1‬‬
‫ډﯦﺮ اﻗﻮال دي‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪J‬ى دا ﭼﯥ‪ ،‬روﺣﻮﻧﻪ د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﻨﺖ‬
‫‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ ﭘﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻮم ‪z‬ﺎى ﻳﯥ ﺧﻮ‪Y‬ﻪ وي او‬ ‫ﮐﯥ دي او روﺣﻮﻧﻪ د ﮐﺎﻓﺮاﻧﻮ ﭘﻪ اور ﮐﯥ دي‪ ..‬دوﻳﻢ ﻗﻮل دا‬
‫‪z‬ﯧﻨﯥ ﻳﯥ ﺑﻨﺪ دي د ﺟﻨﺖ ﻟﻪ دروازو ﴎه‪.(2)...‬‬ ‫دى‪ ،‬ﭼﯥ روﺣﻮﻧﻪ د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﭘﻪ دروازه د ﺟﻨﺖ ﮐﯥ دي‪ ،‬د‬
‫ﻟﻪ دې ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺷﻮه‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺴﺘﻘﺮ د روح ﺑﺪن ﻧﻪ دى‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺖ راﺣﺖ او ﻧﻌﻤﺘﻮﻧﻪ ورﺗﻪ رﺳﯧ(ي‪.‬‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﺷﻬﻴﺪ ﭘﻪ اړﻩ دا ﺧﱪه ﻳﺎده ﺷﻮه‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ‬ ‫درﯦﻴﻢ دا‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪوﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻮا ﮐﯥ دي او د ﮐﻌﺐ رﴇ‬
‫روح د ﺷﻨﯥ ﻣﺮﻏ ﭘﻪ ﺟﺠﻮره ﮐﯥ دى‪ ،‬دارﻧ‪y‬ﻪ د ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻦ‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻋﻨﻪ ﻧﻪ ﻧﻘﻞ دى‪ ،‬ﭼﯥ روﺣﻮﻧﻪ د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ﭘﻪ اړﻩ ﭘﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري ﮐﯥ راﻏﲇ‪):‬ﭼﯥ د ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻦ روح‬ ‫ﻋﻠﻴ‪ (2)D‬ﮐﯥ دي )ﭘﻪ اوم اﺳن ﮐﯥ( او روﺣﻮﻧﻪ د ﮐﺎﻓﺮاﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ﻳﻮ ﻣﺎرﻏﻪ دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﺟﻨﺖ ﭘﻪ وﻧﻮ ﮐﯥ ‪H‬ﺮ‪z‬ﯧ(ي‪((3).‬‬ ‫ﺳﺠ‪ (3)D‬ﮐﯥ دي )ﭘﻪ اوﻣﻪ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﮐﯥ(‪.‬‬
‫درﯦﻴﻢ ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫اﺑﻦ ﺣﺰم رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ دي‪ :‬ﻣﺴﺘﻘﺮ )ارام ‪z‬ﺎى( د‬
‫روﺣﻮﻧﻮ ﻫﻐﻪ دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘﻴﺪاﻳ‪m‬ﺖ ﻟﻪ ﺑﺪن ﻧﻪ ﻣﺨﮑﯥ ﮐﻮم‬
‫ﻏﺴﻞ‬
‫‪z‬ﺎى ﮐﯥ و او اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﱪ وﻳﲇ دي‪ ،‬ﭼﯥ روﺣﻮﻧﻪ د‬
‫‪ -1‬اﺣﺴﻦ اﻟﮑﻼم‪' ،‬ﻮک‪ .٧:‬ﻓﺎروﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺸﻬﻴﺪ‪٢١ ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﻼء اﻋﲆ )ﭘﺎﺳﻨ‪ Y‬ﻧ)ۍ( د ﻣﻼﻳﮑﻮ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻋﻠﻴ ﻟﻪ اﺳ‪K‬ﻧﻮﻧﻮ او ‪J‬ﻤﮑﯥ ﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ دى‪ ،‬ﻻﻧﺪې د ﻋﺮش ﻧﻪ او ﭘﻠﻨﻮاﱃ ﻳﯥ د اﺳ‪K‬ﻧﻮﻧﻮ او ‪J‬ﻤﮑﯥ ﭘﻪ‬
‫‪ - 2‬ﴍح ﻋﻘﻴﺪة اﻟﻄﺤﺎوﻳﺔ ‪ ٤٥٤‬ﻣﺦ‪.‬‬ ‫‪P‬ﯧﺮ دى‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﺆﻃﺎ اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ رﺣﻤﻪ ﷲ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺳﺠ ﻟﻪ اوو ‪J‬ﻤﮑﻮ ‪P‬ﺨﻪ ﻻﻧﺪې د ﻣﴩﮐﺎﻧﻮ او ﮐﺎﻓﺮاﻧﻮ د روﺣﻮﻧﻮ دﻓﱰ دى‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪56‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪55‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﴎه د ﺑﺪن د ﻏو ﭘﺮﯦﻮﺗﻠﻮ وﯦﺮه وه‪ ،‬ﺗﻴﻤﻢ د ﻏﺴﻞ ﭘﺮ‪I‬ﺎى ورﮐﻮﻻى‬ ‫ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐﻮل ﻓﺮض ﮐﻔﺎﻳﻲ دي‪ ،‬ﭘﻪ دې اړﻩ د‬
‫ﳾ‪.‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻫﻐﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻘﻬﺎوو ﭘﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻲ ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ﻧﯥ‪:‬ﭘﻪ دې اړه اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﻈﺮ دا دى‪،‬‬ ‫ﮐﯥ ﻧﻴﻮﱃ‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ ﮐﺲ ﻟﻪ اوښ ﻧﻪ ﻏﻮر‪z‬ﯧﺪﱃ و‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻣ‪J‬‬
‫ﭼﯥ ﺳ‪J‬ى ﺑﻪ ﺳ‪J‬ي ﺗﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐﻮي او ‪Y‬ﻪ ﺑﻪ ‪Y‬ﺤﯥ ﺗﻪ ﻏﺴﻞ‬ ‫ﺷﻮى و‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل وﻳﲇ و‪:‬‬
‫ورﮐﻮي‪.‬‬ ‫ﭘﺮ اوﺑﻮ او د ﺑﯧﺮو ﭘﺮ ﭘﺎ§ﻮ ﻳﯥ وﳌﺒﻮئ او دوه ﺟﺎﻣﻮ ﮐﯥ ﮐﻔﻦ‬
‫د اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﺴﻠﮏ ﻋﺎﳌﺎن ﭘﻪ دې ﻧﻈﺮ‬ ‫ورﮐ‪J‬ئ‪.‬‬
‫دي‪ ،‬ﭼﯥ ﺳ‪J‬ي ﺗﻪ ﻧﻪ دي روا ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻣ‪J‬ې ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﺗﻪ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎء ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ د ﻏﺴﻞ و رﮐﻮﻟﻮ ﮐﯥ ﺑﯧ‪J‬ي ﺗﻪ ژﻣﻦ‬
‫ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ي او د ﻫﻐﯥ ﭘﺮ ﺑﺪن دې ﻻﺳﻮﻧﻪ وﻟ‪y‬ﻮي‪z ،‬ﮑﻪ د‬ ‫دي او دا ﺳﻨﺖ ﺑﻮﱄ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺻﻮرت ﮐﯥ ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي ﺛﺒﻮت‬
‫دوى ﺗﺮﻣﻨ‪ 5‬د ﻧﮑﺎح اړﻳﮑﻪ ﭘﺮې ﺷﻮې ده‪.‬‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﻲ ﳾ‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې د ﻏﺴﻞ ﻧﻪ ﻣﺨﮑﯥ ‪G‬ﻮک ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬اى‬
‫ﺧﻮ ﻟﻪ دوى ﻧﻪ ﭘﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﻗﻮل ﮐﯥ دا ﺛﺎﺑﺘﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ د‬ ‫ﳾ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ راوﻳﺴﺘﻞ او ﻏﺴﻞ ورﮐﻮل ﻻزم دي‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﺑﺪن ﺗﻪ ﮐﺘﻼى ﳾ‪ ،‬ﻫﻤﺪاراز د اﺣﻨﺎﻓﻮ ﻳﻮ‬ ‫ﭼﯧﺮې د ﻣ‪J‬ي د ﺑﺪن ‪G‬ﻪ ﺑﺮﺧﻪ وﻣﻮﻧﺪل ﳾ‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﯧﺮ ﻋﻠء ﭘﻪ دې ﻧﻈﺮ دي‪ ،‬ﭼﯥ ‪Y‬ﻪ ﺧﭙﻞ ﺧﺎوﻧﺪ ﺗﻪ ﻏﺴﻞ‬ ‫ورﮐﻮي او د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﺑﻪ ﭘﺮې ﮐﻮي‪z ،‬ﮑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﮐﺮاﻣﻮ‬
‫ورﮐﻮﻻى ﳾ؛ ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ د رﺟﻌﻲ ﻃﻼق ﭘﻪ ﻋﺪت ﮐﯥ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﮐ‪J‬ى دا د ﺷﻮاﻓﻌﻮ او ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ وو ﻣﺴﻠﮏ دى‪.‬‬
‫وي‪ ،‬د ﺟﻤﻬﻮرو ﻋﻠوو ﻧﻈﺮ دا دى‪ ،‬ﭼﯥ د ‪Y‬ﯥ او ﺧﺎوﻧﺪ‬ ‫اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ او اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪ :‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې‬
‫دواړو ‪G‬ﺨﻪ ﻫﺮ ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐﻮﻻى ﳾ‪.‬‬ ‫د ﻣي د ﺑﺪن ډﯦﺮه ﺑﺮﺧﻪ وﻣﻮﻧﺪل ﳾ‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﺑﻪ ورﮐﻮي او د ﺟﻨﺎزې‬
‫د ﺟﻤﻬﻮرو ﻓﻘﻬﺎوو دﻻﻳﻞ‪:‬اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ او اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‬ ‫ﳌﻮﻧ> ﺑﻪ ﭘﺮې ﮐﻮي او ﮐﻪ ﻟ‪A‬ﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ ﻣﻮﻧﺪل ﺷﻮې وه ﺑﻴﺎ ﭘﺮې د‬
‫رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ د ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ> ﻧﻪ ﮐﯧ‪A‬ي او ﻧﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐﻮل ﮐﯧ‪A‬ي‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز اﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ .‬ﻋﺎﺋﺸﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ واﻳﻲ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬ ‫ﻓﻘﻬﺎء و اﻳﻲ ﮐﻪ ﻣي ﺗﻪ د ﻏﺴﻞ ﭘﺮﻣﻬﺎل اوﺑﻪ ﻧﻪ وي ﻳﺎ د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮﻟﻮ‬
‫‬ ‫‬
‫‪58‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪57‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د اﺣﻨﺎﻓﻮ ﻋﺎﳌﺎن ﺑﻴﺎ د ﭘﺎﮐﻮاﱄ ﺻﺤﺖ ﻟﭙﺎره ﻧﻴﺖ ﻻزم ﻧﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺟﻨﺔ اﻟﺒﻘﻴﻊ ﺗﻪ د ﺟﻨﺎزې ﻟﭙﺎره ﺗﻠﲆ و‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د‬
‫ﺑﻮﱄ؛ ﺑﻠﮑﯥ دا د ﻣﮑﻠﻒ اﻧﺴﺎن د ﻏﺎړې ﻧﻪ د ﻓﺮﺿﻮ د ادا‬ ‫ﺟﻨﺎزې ﻧﻪ راﺳﺘﻮن ﺷﻮ‪ ،‬ﮐﻮر ﺗﻪ راﻏﻰ‪ ،‬زﻣﺎ ﭘﺮ ﴎ درد و او‬
‫ﮐﯧﺪﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﴍط ﺑﻮﱄ‪.‬‬ ‫وﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﯥ‪ :‬وۍ ﭘﺮ ﴎ ﻣﯥ درد دى‪.‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎء د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻲ ﻟﭙﺎره د ﻏﺴﻞ ﭘﺮ اﺣﮑﺎﻣﻮ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! زﻣﺎ ﭘﺮ ﴎ ﻫﻢ‬
‫ﭘﻮﻫﻪ او اﻣﺎﻧﺘﮑﺎري ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﻮﱄ‪.‬‬ ‫درد دى‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ راﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻋﺎﺋﺸﯥ ﺗﻪ وﻟﯥ ﺧﭙﻪ ﻳﯥ‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪ‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻳﲇ‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣ‪J‬و ﺗﻪ دې ﻏﺴﻞ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻪ ﻣﺨﮑﯥ ﻣ‪J‬ﻩ ﺷﻮې‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﺑﻪ درﮐ‪J‬م‪ ،‬ﮐﻔﻦ ﺑﻪ درﮐ‪J‬م‪ ،‬د‬
‫ورﮐﻮي‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ ﻫﻐﻮى ﭼﯥ اﻣﻴﻨﺎن وي‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﺑﻪ درﺑﺎﻧﺪې وﮐ‪J‬م او ‪Y‬ﺨﻪ ﺑﻪ دې ﮐ‪J‬م‪.‬‬
‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﮐﻪ د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮﻟﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ د ﻣ‪J‬ي ‪G‬ﻪ رازوﻧﻪ او‬ ‫ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺑﻪ وﻳﻞ‪ :‬ﮐﻪ زه د ﺧﭙﻞ ﮐﺎر ﭘﻪ اړﻩ ﻟﻪ‬
‫ﻋﻴﺒﻮﻧﻪ ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﺳﺎ® او ﻧﻪ ﻳﯥ رﺳﻮا ﮐﻮي‪.‬‬ ‫وړاﻧﺪې ﺧﱪه واى‪ ،‬ﭼﯥ د ﮐﻮم ﭘﻪ اړﻩ ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﺧﱪه‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ را‪z‬ﻲ‪G :‬ﻮک ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ي او د‬ ‫ﺷﻮم‪ ،‬ﻧﻮ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﯧﺮﻣﻨﻮ‬
‫ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻪ ﻋﻴﺒﻮﻧﻪ او ﻧﻮر ‪G‬ﻪ رازوﻧﻪ ﭘ‪ r‬ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻪ ورﺗﻪ‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ ﭼﺎ ﺗﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ى ﻧﻪ واى‪.‬‬
‫‪G‬ﻠﻮﯦ‪m‬ﺖ ‪z‬ﻠﯥ ﺑ‪m‬ﻨﻪ وﮐ‪J‬ي‪.‬‬ ‫دﻏﻪ راز ﻋﲇ ﮐﺮم ﷲ وﺟﻬﻪ ﻓﺎﻃﻤﺔ اﻟﺰﻫﺮا رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮﻟﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل د ﺧ ‪G‬ﻪ ﻧ‪m‬ﯥ‬ ‫ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ى و او اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﻳﻖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ‬
‫ﻧ‪m‬ﺎﻧﯥ و‪H‬ﻮري‪ ،‬ﻟﮑﻪ د ﻣ‪J‬ي ﭘﺮ ﻣﺦ ر§ﺎ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﺷﻮﻧو‬ ‫اﺳء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ وﺻﻴﺖ ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﮑﺎ او داﺳﯥ ﻧﻮر‪ (1)...‬ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺧﱪه دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ‬ ‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪ :‬ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻲ‬
‫ووﻳﻞ ﳾ‪ ،‬د دې ﻟﭙﺎره ﭼﯥ ﻧﻮر ﺧﻠﮏ ﭘﺮې ﺗﺮﺣﻢ وﮐ‪J‬ي‪ ،‬د‬ ‫‪.٣‬‬ ‫ﻟﭙﺎره ﻻﻧﺪې ﴍﻃﻮﻧﻪ ﻟﺮل اړﻳﻦ دي‪ .١:‬اﺳﻼم‪ .٢ .‬ﻋﻘﻞ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺖ‪.‬‬
‫‪ -1‬رواه اﻟﺤﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬رواه اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻮداود‪ ،‬و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪60‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪59‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﺑﻴﻬﻘﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪)):‬ﺻﺤﻴﺢ ﺧﱪه دا ده‪ ،‬ﭼﯥ دا ﻟﻪ‬ ‫ﻫﻐﻪ د ﻻرې ﭘوي او د ﻫﻐﻪ د ‪Y‬ﺎﻳﺴﺘﻪ ﺳت ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ﺧﭙﻞ‬
‫اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪G‬ﺨﻪ ﻣﻮﻗﻮف ﺣﺪﻳﺚ دى‪((.‬‬ ‫ﺳت ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺑﻮداود‪ ،‬ﺗﺮﻣﺬى‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ او ﺑﻴﻬﻘﻲ رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ‬
‫د اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬
‫ﮐ‪J‬ى‪ .‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د ﺧﭙﻠﻮ ﻣ‪J‬و‬
‫‪Y‬ﯧ‪7y‬ﯥ ﻳﺎدوئ او ﻟﻪ ﺑﺪ‪7H‬ﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﻳﯥ ‪z‬ﺎن وﺳﺎﺗﺊ‪((.‬‬
‫د دې ﻟﭙﺎره ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي ﺑﺪن د ﻋﺎﻣﻮ ﺧﻠﮑﻮ ﻟﻪ ﻟﻴﺪﻧﯥ ﺳﺎﺗﻞ‬
‫ﺷﻮى وي‪ ،‬ﭘﮑﺎر دا ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﻏﺴﻞ ﻟﭙﺎره ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ى ‪z‬ﺎى‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﳾ‪ ،‬ﭘﻪ اﻃﺎق ﻳﺎ ﺑﻞ ﮐﻮم ﭘﺮده ﭘﻮښ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ وي‪،‬‬
‫ﭼﯥ د ﺑﺎد او ﺑﺎران ‪G‬ﺨﻪ ﺑﭻ وي‪.‬‬
‫ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻰ دې ﺑﻴﺎ ﻏﺴﻞ وﮐ‪C‬ي‬

‫ﺟﻤﻬﻮر ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﮐﺲ ﻟﭙﺎره ﻏﺴﻞ ﻣﺴﺘﺤﺐ دى‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ﻳﯥ ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ى وي‪ ،‬اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د‬
‫ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ دې ﺧﭙﻠﻪ ﻫﻢ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻏﺴﻞ وﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫‪ -1‬اﺑﻮداود‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪62‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪61‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻮﻟﻮ ﻣﺬاﻫﺒﻮ اﻣﺎﻣﺎن ﭘﺮ دې ﻣﺘﻔﻖ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﺴﻞ‬ ‫د ﻣ‪C‬ي ﺗﺨﺖ‬

‫ورﮐﻮوﻧﮑﻰ ﺑﻪ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ اودس ورﮐﻮي‪ .‬ﻫﻮ؛ داﺳﯥ اودس‬ ‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻻزم ﺗﻮﮐﻲ‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ‪H :‬ﺮﻣﯥ‪-‬‬
‫‪G‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ ﭼﯥ ژوﻧﺪي اﻧﺴﺎن ﺗﻪ د ﻏﺴﻞ ﻧﻪ وړاﻧﺪې ﭘﮑﺎر دى‪.‬‬ ‫ﻳﺨﯥ اوﺑﻪ‪ ،‬د اوﺑﻮ ﺟﻮړوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻟﻮ‪Y‬ﻰ‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮن او ﻧﻮر ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫د اﺣﻨﺎﻓﻮ او ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ وو د ﻣﺴﻠﮏ ﻓﻘﻬﺎء واﻳﻲ‪ :‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ د‬ ‫ﺷﻮل‪.‬‬
‫اودس ورﮐﻮﻟﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺧﻮﻟﯥ او ﭘﻮزې ﺗﻪ د اوﺑﻮ اﭼﻮﻟﻮ اړﺗﻴﺎ‬ ‫ﺳ‪J‬ى ﺑﻪ د ﺧﻠﮑﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﻫﺎﺧﻮا ﭘﻪ ﭘﺮده ﮐﯥ ﭘﺮ ﺗﺨﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺘﻪ‪z ،‬ﮑﻪ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ اوﺑﻪ ‪H‬ﯧې ﺗﻪ د ﺧﻮﻟﯥ او ﭘﻮزې ﻟﻪ ﻻرې‬ ‫ﮐﯧ(دي‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻴﺎﱄ او ﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎﮐﻮ ﺟﺎﻣﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺑﺮﺑﻨ‬
‫ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻋﻮرت ﺑﻪ ﻳﯥ ورﺗﻪ ‪G‬ﻪ ﻮﻪ‬
‫ورﺳﯧ(ي‪ ،‬د ‪H‬ﯧې دﻧﻨﻪ ﭘﻴﻠﻴﺘ ﺗﻪ ﺣﺮﮐﺖ ورﮐﻮي‪.‬‬
‫ﺧﻮره ﮐ‪J‬ې وي‪.‬‬
‫ﺧﻮ د اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ ﻟﻴﮑﻮال ﻟﻴﮑﻲ‪)):‬ﭼﯥ د اودس‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺷﺎ ﻟﻮر ﺗﻪ ﭘﻪ ﻣﺎﻳﻞ ډول ﮐﯧﻨﻮي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل‬
‫ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺑﻪ ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻰ د ﻣ‪J‬ي ﺧﻮﻟﯥ ﺗﻪ ‪H‬ﻮﺗﻪ ﻧﻨﺒﺎﳼ‪،‬‬
‫ﮐﯥ ﭼﯥ ‪Y‬ﻰ ﻻس ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻣ‪J‬ي ﭘﺮ اوږﻩ اﻳ‪m‬ﻰ وي او ﻏ{ﻪ‬
‫ﻣ‪y‬ﺮ ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪ J‬ډول ﺑﻪ د ﻣ‪J‬ي ﺧﻮﻟﻪ ﻧﻪ ﺧﻼﺻﻮي؛ ﺑﻠﮑﯥ د‬ ‫‪H‬ﻮﺗﻪ ﻳﯥ د ﻫﻐﻪ د ﭘﻪ ﻧُﻘﺮه )ژور ‪z‬ﺎى( ﮐﯥ اﻳ‪m‬ﯥ وي‪.‬‬
‫ﻣﺴﻮاک ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ﺑﻪ ﭘﺮ ‪H‬ﻮﺗﻮ د ﻫﻐﻪ ﻏﺎ‪Y‬ﻮﻧﻪ ﭘﺎﮐﻮي‪ ،‬ﻫﻤﺪاراز د‬ ‫ﭘﺮ ‪H‬ﯧﻩ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻻس راﮐﺎږي‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﭘﻪ ‪H‬ﯧﻩ ﮐﯥ ﻳﯥ‬
‫ﻧﻮﮐﺎﻧﻮ ﻻﻧﺪې ﺑﺮﺧﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﺎﮐﻮي‪ .‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ درﺳﺖ‬ ‫‪G‬ﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﺮې وو‪z‬ﻲ‪ ،‬د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻲ ﻻﺳﻮﻧﻮ ﺗﻪ‬
‫ډول ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ د اودس ﻟﻪ ورﮐﻮﻟﻮ وز‪H‬ﺎر ﳾ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﴎ او‬ ‫ﺑﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻲ دﺳﺘﮑﺸﯥ )دﺳﺘﺎﻧﯥ( ﭘﺮﺗﯥ وي‪ ،‬د ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻪ ﭘﺮ‬
‫ږﻳﺮه ووﻳﻨﻲ‪(((1).‬‬ ‫ﻻﻧﺪې ﺑﺮﺧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ډﯦﺮې اوﺑﻪ ﺗﯧﺮې ﮐ‪J‬ې‪ ،‬ﮐﻪ ‪G‬ﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫د ﻳﺎدوﻧﯥ وړ ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي ﴎ دې ﭘﻪ داﺳﯥ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻟ(‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻟﻪ اوﺑﻮ ﴎه ﻟﺮې ﳾ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮ ﺻﺎﺑﻮن او اوﺑﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﺮﺧﻪ‬
‫‪Y‬ﻪ ﺻﻔﺎ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ‪Y‬ﻪ ډاډﻣﻦ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ دواړﻩ ﺧﻮاوې‬
‫ﭘﻮرﺗﻪ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻏﻮږوﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﻮرﻳﻮ ﮐﯥ اوﺑﻪ داﺧﻠﯥ‬
‫‪Y‬ﻪ ﭘﺎﮐﯥ ﺷﻮې‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﳾ‪.‬‬
‫د ﻏﺴﻞ د ﭘﻴﻞ اودس‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪64‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪63‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي د ﺑﺪن ﭘﺮ ﻣﺨﺎﻣﺦ او ﺷﺎ ﺑﺮﺧﻮ ﮐﯥ ﮐﻮم‬ ‫‪z‬ﻴﻨﯥ ﻓﻘﻬﺎوو ﻟﻴﮑﲇ‪)):‬ﻏﻮره دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﺎ‪Y‬ﻮﻧﻪ او ﭘﻮزه‬
‫‪z‬ﺎى وچ ﭘﺎﺗﯥ ﻧﻪ ﳾ‪ .‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﭘﻪ ﻏﺴﻞ ﮐﯥ د ﺑﯧﺮو د ﭘﺎ§ﻮ‬ ‫ﻳﯥ ﭘﻪ ﳌﺪه ﻮﻪ ﻣﺴﺢ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ دﻧﻨﻪ ﻃﺮف ﻳﯥ‬
‫اوﺑﻮ ﮐﺎرول ﮐﯧﺪﻻى ﳾ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﻏﺴﻞ وروﺳﺘﻲ ‪z‬ﻞ‬ ‫ﭘﺎک ﳾ‪(((1).‬‬
‫ﮐﯥ ﺑﻪ ﭘﺮې ﺧﺎﻟﺼﯥ اوﺑﻪ واړوي‪.‬‬ ‫د ﻳﺎدوﻧﯥ وړ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻰ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ اودس‬
‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى ‪z‬ﻞ ﻏﺴﻞ واﺟﺐ دى او ﺗﺮ درې ‪G‬ﻠﻮرو ﭘﻮرې د‬ ‫ورﮐﻮﻟﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل د ژوﻧﺪﻳﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ د ﴎ ﻣﺴﺢ ﻫﻢ ورﮐﻮﻻى‬
‫ﺳ‪J‬ي ﭘﺮ ﺑﺪن اوﺑﻪ ﺗﯧﺮول ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻋﻤﻞ دى‪.‬‬ ‫ﳾ‪.‬‬
‫ﻏﺴﻞ دې وﺗﺮ )ﻃﺎق( وي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ ﭼﯥ‬ ‫د ﺷﻬﺎدت ﭘﺮ ‪H‬ﻮﺗﻪ ﺑﻪ د ﻣ‪J‬ي د ﻏﻮږوﻧﻮ ﭘﻪ داﺧﲇ ﺑﺮﺧﻪ او‬
‫را‪z‬ﻲ‪)):‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻃﺎق دى او ﻃﺎق ﺧﻮ‪Y‬ﻮي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دواړو ﻏ{ﻮ ‪H‬ﻮﺗﻮ ﴎه د ﻏﻮږوﻧﻮ ﺷﺎ ﻣﺴﺢ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬د ‪H‬ﻮﺗﻮ ﺧﻼل‬
‫ﮐﻪ د ﺳ‪J‬ي ﺑﺪن ﭘﻪ درﯦﻮ ‪z‬ﻠﻮ ﮐﯥ ﭘﺎک ﻧﻪ ﺷﻮ‪ ،‬د اوو ‪z‬ﻠﻮ‬ ‫ﺑﻪ ورﺗﻪ وﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل داﺳﯥ اودس ﺑﻪ ورﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ د‬
‫ﭘﻮرې ﻏﺴﻞ ورﮐﻮﻻى ﳾ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻪ اووه ‪z‬ﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﻳﯥ ﺑﺪن‬ ‫اودس ﭘﻪ اﻧﺪاﻣﻮﻧﻮ ﮐﯥ ‪G‬ﻪ ﳽ وچ ﭘﺎﺗﯥ ﻧﻪ ﳾ‪.‬‬
‫ﭘﺎک ﻧﻪ ﺷﻮ‪ ،‬ﻏﻮره دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﻳﯥ ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﴎ ووﻳﻨﻲ‪ ،‬د ﴎ وﻳﻨﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ږﻳﺮه‬
‫ﺑﺪن ﻳﯥ ﭘﺎک ﳾ‪. ...‬‬ ‫ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ﮐﻴ‪ Ì‬اړخ ﭘﻪ ارام ﴎه واړوي‪ ،‬ﭘﺮ ‪Y‬ﻲ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ﻳﻮ ﻧﻮي او ﭘﺎک ﺟﺎن‪-‬ﭘﺎک ﭘﺎک او وچ‬ ‫اړخ ﺑﻪ ﻳﯥ اوﺑﻪ واړوي‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮن ﺑﻪ ﭘﺮې ووﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې‬
‫ﮐ‪J‬ي‪ ...‬د ﺳﺠﺪې ﭘﺮ اﻧﺪاﻣﻮﻧﻮ ﺑﻪ ﻳﯥ )ﮐﺎﻓﻮر( ووﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﴎ‬ ‫اوﺑﻪ واړوي او د اوږې ﻧﻪ ﺗﺮ ﻗﺪم ﭘﻮرې ﺑﻪ ﻳﯥ ‪Y‬ﻲ اړخ ‪Y‬ﻪ‬
‫او او ږﻳﺮې ﺑﻪ ﻳﯥ ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ وﺷﻴﻨﺪي‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﭘﺎک ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ‪Y‬ﻲ اړخ واړوي او ﭘﺮ ﮐﻴ‪ Ì‬اړخ ﺑﻪ‬
‫ﻳﯥ اوﺑﻪ واﭼﻮي‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮن ﺑﻪ ﭘﺮې ووﻫﻲ او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې اوﺑﻪ‬
‫واړوي‪ .‬د دواړو اړﺧﻮﻧﻮ د اړوﻟﻮ را اړوﻟﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﺑﻪ ﻫﻪ‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﱰﻣﺬى‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ و ادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤١٢:‬‬ ‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ ﻓﻘﻪ اﻟﺴﻨﺔ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٣:‬ﻣﺦ‪.٥٥١:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪66‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪65‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻫﺮ ﻧﻮى ﮐﺎر ﺑﺪﻋﺖ دى او رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬ ‫زړه ﻣــﯥ ﻟﻪ ﻏ‪K‬ﺗﻪ ﭘﻪ ﻮﻞ دﻧﻨﻪ دود ﳾ‬
‫ﭘﻪ دﻳﻦ ﮐﯥ ﻟﻪ ‪z‬ﺎﻧﻪ د ﻧﻮﻳﻮ ﮐﺎروﻧﻮ د ﺟﻮړوﻟﻮ او ﻣﻨ‪ 5‬ﺗﻪ‬
‫ږﻣﻨ‪ N‬ﭼﯥ دې ﺑﯥ ﭘﺎﻣﻪ و ﻫﯥ ﻮﺗﯥ ﭘﻪ ﮐﺎﮐﻞ‬
‫راوړﻟﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﻣﻨﻊ ﮐ‪J‬ې ده‪.‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎوو ﻟﻴﮑﲇ‪ :‬د ﻣ‪J‬ي د ﴎ او ږﻳﺮې د وﻳ‪m‬ﺘﺎﻧﻮ‬
‫د ﺣﺪﻳﺜﻮ ﺳﱰ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻧﻪ‬
‫ږﻣﻨﻮل‪ ،‬ﺧﺮﯦﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ د ﻧﻮﮐﺎﻧﻮ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻳﯥ ﻧﺸﺘﻪ‪،‬‬
‫ﭘﻪ راﺟﺢ )ﻏﻮره( رواﻳﺖ ﮐﯥ ﻧﻘﻞ ﺷﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ وﻳﲇ‪)):‬ﭼﯥ د‬
‫‪z‬ﮑﻪ دا ﮐﺎر د زﻳﻨﺖ ﻟﭙﺎره وي او ﻣ‪J‬ى ﻟﻪ زﻳﻨﺖ او ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر‬
‫اﺣﺮام ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﺷﻮى وي‪ ،‬ﺑﺮﯦﺘﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﻨوﻻى ﳾ‬
‫‪G‬ﺨﻪ ﺧﻼص دى‪.‬‬
‫او ﻫﻢ ﻳﯥ ﻧﻮﮐﻮﻧﻪ ﭘﺮﯦﮑﻮﻻى ﳾ‪ ،‬ﮐﻪ اوږده وي‪ ،‬ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ‬
‫دا ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﮐﯥ د اﺣﻨﺎﻓﻮ او ﻣﺎﻟﮑﻴﺎﻧﻮ ﻣﺴﻠﮏ دى او د اﺣﻨﺎﻓﻮ‬
‫د ﺗﺨﺮ‪H‬ﻮﻧﻮ وﻳ‪m‬ﺘﺎن ﺑﻪ ﻳﯥ اﺧﻴﺴﺘﻼى ﳾ‪z ،‬ﮑﻪ دا ﻧﻈﺎﻓﺖ‬
‫ﭘﻪ ﻧﯧﺰ ﮐﺮاﻫﺖ ﻳﯥ ﻫﻢ ﮐﺮاﻫﺖ ﺗﺤﺮ‪#‬ﻲ دى‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻮﮐﺎن ﻳﺎ‬
‫دى‪ ،‬د ﻏ‪J‬ي د ﭘﺮې ﮐﻮﻟﻮ ﭘﻮرې اړﻩ ﻧﻪ ﻟﺮي او دا ﻳﯥ د ﺧو‬
‫وﻳ‪m‬ﺘﺎن ﻳﯥ ﭘﺮې ﮐ‪J‬ي وي‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﴎه دې ﻳﯥ ﭘﻪ ﮐﻔﻦ ﮐﯥ‬
‫د ﻟﺮې ﮐﻮﻟﻮ ﴎه ﺗﺸﺒﯧﻪ ﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫وﻧﻐﺎړي‪ ،‬او دا ﻏﻮره راﻳﻪ ده‪ ...‬ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل د ﻣ‪J‬ي د ﴎ‪،‬‬
‫د ﺑﺮﯦﺘﻮ‪ ،‬ﻧﻮﮐﺎﻧﻮ او ﺗﺨﺮ‪H‬ﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﭼﯥ ‪G‬ﻪ واﺧﻴﺴﺘﻼى ﳾ‪ ،‬ﻟﻪ‬
‫ږﻳﺮې‪ ،‬ﺑﺮﯦﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺗﺨﺮ‪H‬ﻮﻧﻮ او د ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻪ ﻻﻧﺪې وﻳ‪m‬ﺘﺎﻧﻮ اﺧﻴﺴﺘﻞ‬
‫ﻣ‪J‬ي ﴎه ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ږدي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ‬
‫او ﻫﻤﺪاراز د ﻧﻮﮐﻮﻧﻮ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻣﮑﺮوه دي‪ ،‬د ﻣ‪J‬ي د ﺑﺪن‬
‫ﭘﺮﯦﻮ® ﻏ‪J‬ي ورﴎه ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ اﻳ‪m‬ﻮدل ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫ﻮﻟﯥ ﺑﺮﺧﯥ د درﻧﺎوي وړ دي؛ ﺧﻮ د اﺻﻼح او اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ د ام ﻋﻄﻴﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ‬
‫اړﻩ ﻳﯥ ‪G‬ﻪ ﺛﺒﻮت ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬دا ﻳﻮ ﻧﻮى ﮐﺎر دى او ﭘﻪ دﻳﻦ ﮐﯥ ﻟﻪ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ .‬ﻫﻐﯥ وﻳﲇ‪)):‬د ﻣ‪J‬ې ‪Y‬ﯥ ﴎ دې‬
‫‪z‬ﺎﻧﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮى دى‪.‬‬
‫ووﻳﻨﻞ ﳾ‪ ،‬ﮐﻮم وﻳ‪m‬ﺘﺎن ﭼﯥ د دوى ﭘﻪ ﻻﺳﻮﻧﻮ ﮐﯥ‬
‫وﻏﻮر‪z‬ﯧﺪل‪ ،‬ﻫﻐﻪ دې ووﻳﻨﻲ او ﺑﯧﺮﺗﻪ دې ﻳﯥ ﴎ ﭘﻮرې‬
‫ﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪68‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪67‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻧﺎرﻳﻨﻪ وو ﮐﻔﻦ‪ :‬اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ‬ ‫د وﻳ‪m‬ﺘﺎﻧﻮ او ﻧﻮﮐﺎﻧﻮ ‪Y‬ﺨﻮل د ژوﻧﺪي ﭘﻪ ﺣﻖ ﮐﯥ ﻣﺴﺘﺤﺐ‬
‫ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪)):‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬ ‫دي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣ‪J‬ي ﭘﻪ ﺣﻖ ﮐﯥ ﺧﻮ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ زﻳﺎت ﻏﻮره او‬
‫ﺤﻮﱄ)‪ (1‬ﺟﺎﻣﻮ ﮐﯥ‬
‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺗﻪ ﭘﻪ درﯦﻮ ﺳﭙﻴﻨﻮ‪# ،‬ﻨﻲ ﺳ ُ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ دي؛ ‪z‬ﮑﻪ د ﻣ‪J‬ي د ﺑﺪن ﻫﺮه ﺑﺮﺧﻪ داﺳﯥ ده‪ ،‬ﻟﮑﻪ د‬
‫ﮐﻔﻦ ورﮐ‪J‬ل ﺷﻮى و‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ )ﮐُ َﺮ ُﺳﻒ( ﭘﻨﺒﯥ )ﻣﺎﻟﻮﭼﻮ(‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﻫﻐﻪ د ﺑﺪن ﻏ‪J‬ي‪.‬‬
‫ﺟﻮړې ﺷﻮې وې‪ ،‬ﭼﯥ ﮐﻤﻴﺲ او ﭘ‪Jy‬ۍ ﭘﮑﯥ ﻧﻪ وو‪((.‬‬ ‫د ﻗﱪ ﺟﻮړه!؟‬
‫ﻟﻪ دې او ‪z‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو ﺣﺪﻳﺜﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﻻﻧﺪې ﻻر‪Y‬ﻮوﻧﯥ ﭘﻪ ﭘﺎم‬ ‫ﮐﻔﻦ د ﻣﺴﻠﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ اﺟع ﴎه ﻓﺮض ﮐﻔﺎﻳﻲ دى او ﭘﻪ دې‬
‫ﮐﯥ ﻧﻴﻮل ﻣﺴﺘﺤﺐ دي‪ .١ :‬ﮐﻔﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﭙ‪ D‬رﻧ ﮐﯥ وي‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯥ ډﯦﺮ ﻧﺼﻮص ﺷﺘﻪ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﭘﻪ دې ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ ﮐﯧ(ي‪)):‬ﺳﭙ‪ D‬رﻧ‪y‬ﯥ ﺟﺎﻣﯥ‬ ‫وﻳﲇ‪)):‬ﻳﻮ ﺳ‪J‬ى د اﺣﺮام ﭘﻪ ﺣﺎل ﮐﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ او‪Y‬ﯥ‬
‫واﻏﻮﻧﺪئ‪z ،‬ﮑﻪ دا ﻏﻮره ﺟﺎﻣﯥ دي او ﺧﭙﻠﻮ ﻣ‪J‬و ﺗﻪ ﭘﮑﯥ‬ ‫وﻏﻮر‪z‬ﯧﺪ‪ ،‬ﻣﻮږ ﻫﻢ ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﴎه‬
‫ﮐﻔﻨﻮﻧﻪ ﻫﻢ ورﮐ‪J‬ئ‪((.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫وو‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﺳ‪J‬ي ﺗﻪ دې ﭘﻪ درﯦﻮ ﺟﺎﻣﻮ ﮐﯥ ﮐﻔﻦ ورﮐ‪J‬ل ﳾ‪ .٣ .‬ﻟﻪ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﭘﺮ اوﺑﻮ او د ﺑﯧﺮو ﭘﺮ‬
‫ﻣﺎﻟﻮﭼﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮړ ﺷﻮى وي‪ .٤.‬ﮐﻤﻴﺲ او ﭘ‪Jy‬ۍ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎ§ﻮ ﻏﺴﻞ ورﮐ‪J‬ئ‪ ،‬د اﺣﺮام ﭘﻪ ﺟﻮړﻩ ﮐﯥ ﮐﻔﻦ ورﮐ‪J‬ئ‪،‬‬
‫ﭘﮑﯥ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ﭘﺮې ﻣﻪ ﻟ‪y‬ﻮئ او ﴎ ﻳﯥ ﻣﻪ ﭘ{ﻮئ‪ ،‬ﺑﯥ ﺷﮑﻪ ﷲ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻤﻴﺲ او ﭘ‪Jy‬ۍ ورﮐ‪J‬ل ﳾ‪G ،‬ﻪ ﭘﺮوا ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﮐﻪ ‪G‬ﻪ‬ ‫ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﮐﯥ راﭘﺎ‪G‬ﻮي‪،‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﯥ ﭘﺮﯦ‪m‬ﻮدل ﻳﯥ ﻏﻮره دي‪ ،‬اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ و‬ ‫ﭼﯥ ﺗﻠﺒﻴﻪ ﺑﻪ واﻳﻲ‪(((2).‬‬
‫اﻳﻲ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺤﻮل‪ ،‬د ^ﻦ د ﻋﻼﻗﯥ ﻧﻮم دى‪.‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤١٣:‬‬
‫‪ - 2‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪70‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪69‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪Y‬ﻴﻨﻪ ﮐﻔﻦ‪ .١ :‬ﮐﻤﻴﺲ‪ .٢ .‬ﭘﺮﺗﻮګ‪ .٣ .‬ﭘو‪ .٤ .L‬ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪ‪.٥ .‬‬ ‫))ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻋﺒﺪﷲ ﺑﻦ اُ‪ Ä‬رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻓﺎت ﺷﻮ‪ ،‬زوى‬
‫‪M‬ﺎدر‪.‬‬ ‫ﻳﯥ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺗﻪ راﻏﻰ‪ ،‬وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬اى‬
‫ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﺗﻪ د ﮐﻔﻦ ورﮐﻮﻟﻮ ﻃﺮﻳﻘﻪ‪:‬ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻣ‪J‬ي ﻟﭙﺎره ﺑﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ى‬ ‫د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ رﺳﻮﻟﻪ! ﮐﻤﻴﺲ ﻣﻮ راﮐ‪J‬ئ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻼر ﺗﻪ ﻣﯥ ﭘﮑﯥ‬
‫)ﻟﻔﺎﻓﻪ( ﻟﻮى ‪G‬ﺎدر وﻏﻮړوي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې دﭘﺎﺳﻪ ازار )ﭘﺮﺗﻮګ(‬ ‫ﮐﻔﻦ ورﮐ‪J‬م او ﺗﺎﺳﯥ ﭘﺮې د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬وﮐ‪J‬ئ او ﺑ‪m‬ﻨﻪ ﻫﻢ‬
‫وﻏﻮړوي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﻴﺲ وﻏﻮړوي‪ .‬ﮐﻤﻴﺲ ﺑﻪ د )‪ (T‬ﭘﻪ ﺷﮑﻞ‬ ‫ورﺗﻪ وﻏﻮاړئ‪.‬‬
‫ﻣﻨ‪ 5‬ﮐﯥ ﻗﻴﭽﻲ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬او ﭘﻪ داﺳﯥ ډول ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ﭘﺮﺗﻮګ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ورﺗﻪ ﮐﻤﻴﺲ ورﮐ‪(((1). ...J‬‬
‫وﻏﻮړوي‪ ،‬ﭼﯥ د ﮐﻤﻴﺲ ﻳﻮ ﻃﺮف د ﻣ‪J‬ي ﻻﻧﺪې او ﺑﻞ ﻃﺮف‬ ‫‪ .٥‬ﭼﯥ ﻳﻮه ﻟﻪ ﺟﺎﻣﻮ دې )ﺛﻮب ﺣﺒة(ﻳﺎﻧﯥ‪:‬ﻧﺮﻣﻪ او ﻧﻘﺶ‬
‫ﭘﺮې دﭘﺎﺳﻪ راﳾ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺲ ﺑﻪ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ورواﻏﻮﻧﺪي‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې‬ ‫داره وي‪.‬‬
‫د ﮐﻴ‪ Ì‬ﻟﻮري ﻧﻪ د ﭘﺮﺗﻮګ ﻏﺎړﻩ راواړوي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې ﻟﻪ ‪Y‬ﻲ‬ ‫‪ .٦‬ﭘﺮ ﮐﻔﻦ دې ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ﻟ‪y‬ﻮي‪ .‬ﺟﺎﺑﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د‬
‫ﻟﻮر ﻧﻪ د ﭘﺮﺗﻮګ اړخ راﺗﺎو ﮐ‪J‬ي‪.‬‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫دې ﻟﭙﺎره ﭼﯥ د ﭘﺮﺗﻮګ ‪Y‬ﻲ ﻃﺮف ﭘﺮې دﭘﺎﺳﻪ راﳾ‪ ،‬ﻟﮑﻪ‬ ‫وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻣ‪J‬ي ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ﻟ‪y‬ﻮئ‪ ،‬ﻧﻮ درې ‪z‬ﻠﯥ‬
‫‪G‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ ﭼﯥ د ژوﻧﺪ ﭘﺮﻣﻬﺎل ‪Y‬ﻲ ﻃﺮف ﭘﺮ ﮐﻴ‪ Ì‬ﻟﻮري دﭘﺎﺳﻪ‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﻳﯥ وﻟ‪y‬ﻮئ‪((.‬‬
‫را‪z‬ﻲ‪ .‬درﯦﻴﻢ ﻗﺪم ﮐﯥ ﺑﻪ ﭘﺮې د ﻟﻮى ‪G‬ﺎدر د ﮐﻴ‪ Ì‬ﻟﻮري‬ ‫ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﮐﻔﻦ‪ .١ :‬ﮐﻤﻴﺲ؛ ﻟﻪ ﻏﺎړې ﻧﻪ ﺗﺮ ﭘ‪m‬ﻮ ﭘﻮرې وي‪.٢ .‬‬
‫ﺑﺮﺧﻪ راﺗﺎوه ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې ‪ Y‬ﺧﻮا راﺗﺎوه ﮐ‪J‬ي او د ﭘ‪m‬ﻮ‬ ‫ﭘﺮﺗﻮګ؛ ﻟﻪ ﴎ ﻧﻪ ﺗﺮ ﭘ‪m‬ﻮ ﭘﻮرې وي‪G .٣ .‬ﺎدر؛ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻮﻟﻮ ﻧﻪ‬
‫او ﴎ ﻟﻮر ﻳﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻏﻮﯥ ورﮐ‪J‬ي‪.‬‬ ‫اوږد وي‪ ،‬دوﻣﺮه ﭼﯥ د ﴎ ﻧﻪ ﺗﺮ ﭘ‪m‬ﻮ ﭘﻮرې ﻃﺮﻓﻮﻧﻮ ﺗﻪ اوږد‬
‫‪Y‬ﻴﻨﻪ ﺗﻪ د ﮐﻔﻦ ورﮐﻮﻟﻮ ﻃﺮﻳﻘﻪ‪ :‬ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻪ ﻟﻮى ‪G‬ﺎدر‬ ‫وي او ﭘﺮاﺧﻮاﱃ ﺑﺎﻳﺪ وﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﻮﯥ ورﺗﻪ واﭼﻮل ﳾ‪.‬‬
‫وﻏﻮړوي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې ﭘﺮﺗﻮګ وﻏﻮړوي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﻴﺲ‬
‫ورواﻏﻮﻧﺪي‪ ،‬وﻳ‪m‬ﺘﺎن ﺑﻪ ﻳﯥ دوه ﮐﻤ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪ .‬ﺻﺤﻴﺢ ﻓﻘﻪ اﻟﺴﻨﺔ‪' ،‬ﻮک‪ ،١:‬ﻣﺦ‪.٥٥٩:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪72‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪71‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪z‬ﮑﻪ ﻟﻮﻳﯥ ﻫﺪﻳﺮې ﺗﻪ ډﯦﺮ ﺧﻠﮏ را‪z‬ﻲ او ﻣ‪J‬و ﺗﻪ ډﯦﺮې‬ ‫ﻳﯥ ورﺗﻪ ‪Y‬ﻲ او ﮐﻴ‪ Ì‬ﻟﻮر ﺗﻪ )د ﮐﻤﻴﺲ ﻟﻪ ﭘﺎﺳﻪ( راﺧﻮاره‬
‫دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ د ﻣ‪J‬و ‪Y‬ﺨﻮل ﺟﻮاز ﻟﺮي او ﺣﺮام‬ ‫ﮐ‪J‬ي‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ورﺗﻪ زړوﮐﻰ ورﭘﻪ ﴎ د ‪G‬ﺎدر ﻻﻧﺪې ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫ﭘﺮې ﭘﺮﺗﻮګ او ‪G‬ﺎدر راﺗﺎو ﮐ‪J‬ي او ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ‬
‫‪z‬ﮑﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ‬ ‫ﮐﻔﻦ د ﻗﺪﻣﻮﻧﻮ دﭘﺎﺳﻪ ﭘﻪ ﻮﻮ وﺗ‪J‬ي‪.‬‬
‫ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ ﺷﻮى و‪.‬‬ ‫د ﺨﻮﻟﻮ ﺣﮑﻢ‬
‫د اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ ﻟﻴﮑﻮال ﻟﻴﮑﲇ‪)):‬ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ د ﻣ‪J‬و‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎء ﭘﺮ دې ﻣﺘﻔﻖ دي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﺨﻮل ﻓﺮض‬
‫‪Y‬ﺨﻮل ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ زﻳﺎن ﺷﻮى ﻧﻴﻤ‪Jy‬ى ﻣﺎﺷﻮم وي‪،‬‬ ‫ﮐﻔﺎﻳﻲ دي‪z .‬ﮑﻪ د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﭘﺮﻣﺦ د ﻣ‪J‬ي ﭘﺮﯦ‪m‬ﻮدل د ﻫﻐﻪ‬
‫ﻣﮑﺮوه دى؟‬ ‫ﺳﭙﮑﺎوى دى‪ ،‬ﻫﻤﺪاراز ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﺑﺪﺑﻮﻳﻲ ﻧﻪ زﻳﺎن‬
‫‪z‬ﮑﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ د ﻣ‪J‬و ‪Y‬ﺨﻮل ﻳﻮازې د اﻧﺒﻴﺎء ﮐﺮاﻣﻮ ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ﻧﻪ‬ ‫رﺳﯧ(ي‪ .‬اﺻﻞ ﭘﻪ دې ﮐﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دا ﻗﻮل‪):‬أَﻟَ ْﻢ ﻧَ ْﺠ َﻌﻞِ‬
‫ده‪.‬‬ ‫ﺣ َﻴﺂ ًء َوأَ ْﻣﻮاﺗﺎً﴿‪(﴾٢٦‬‬
‫ض ِﻛﻔَﺎﺗﺎً﴿‪﴾٢٥‬أَ ْ‬
‫ٱﻷَ ْر َ‬
‫ﻫﻤﺪا راز ﭘﮑﺎر دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي ﭘﻪ ﻏﻮره ﻫﺪﻳﺮه ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬اﻳﺎ ﻣﻮږ ‪z‬ﻤﻜﻪ راﻏﻮﻧووﻧﻜﯥ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﯥ ﻧﻪ ده‬
‫ﮐ‪J‬اى ﳾ او دا ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﻧﯧﮑﺎن او ﺷﻬﻴﺪان ﭘﮑﯥ وي‪ ،‬د دې‬ ‫‪H‬ﺮ‪z‬ﻮﻟﯥ‪ .‬د ژوﻧﺪﻳﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ او د ﻣ‪J‬و ﻟﭙﺎره ﻫﻢ‪((.‬‬
‫ﻟﭙﺎره ﭼﯥ ده ﺗﻪ د ﻫﻐﻮى ﺑﺮﮐﺘﻮﻧﻪ ﻫﻢ ورﺳﯧ(ي‪((.‬‬
‫د ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﺨﻮل ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﻫﺪﻳﺮه ﮐﯥ ﻏﻮره دي‪z ،‬ﮑﻪ رﺳﻮل‬
‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ ﷲ او ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺑﻪ د ﻣﺪﻳﻨﯥ ﻣ‪J‬ي د ﺑﻘﻴﻊ ﭘﻪ ﻫﺪﻳﺮه‬
‫ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ .‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ‬
‫ﮐﯥ ‪Y‬ﺨﻮل‪. ...‬‬
‫ﻣﻮﳻ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﻪ ﻣﺮګ ﺣﺎﴐ ﺷﻮ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻧﻪ ﻳﯥ ﺳﻮال‬
‫وﮐ‪ ،J‬ﭼﯥ د ﺑﻴﺖ اﳌﻘﺪس ﺳﭙﯧﻠﯥ ‪z‬ﻤﮑﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ د ﻳﻮ ﮐﺎ§ﻲ‬
‫‬ ‫‬
‫‪74‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪73‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻣ‪J‬ي ﻣﺦ ﺗﻪ ﭘﻪ ﮐﺘﻠﻮ ﮐﯥ ﻟﻪ دﻧﻴﺎ ﴎه د اﻧﺴﺎن اړﻳﮑﯥ‬ ‫د ‪H‬ﻮزار او د ﻫﻐﯥ د ﻏﻮر‪z‬ﯧﺪﻟﻮ د ‪z‬ﺎى ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻧﯧ(دې‬
‫ﮐﻤﺰورې ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻣﺮګ ﺗﻪ د ﺗﻴﺎري ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺧﱪ دى‪.‬‬ ‫ﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫او اﺧﺮت ﻟﻮر ﺗﻪ د ﻧﯧ(دې ﮐﯧﺪﻟﻮ ژوﻧﺪۍ وﺳﻴﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﺗﺎﺳﯥ‬
‫ﺟﺎﺑﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻳﲇ‪ :‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﻼر ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻐﻪ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ واى‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻮري ﺑﻪ ﻣﻮ د ﮐﺜﻴﺐ اﺣﻤﺮ )ﴎه‬
‫ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﺦ ﻧﻪ ‪G‬ﺎدر ﻟﺮې ﮐﺎوه‪ ،‬ورﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﯥ ﻟﻴﺪل او ژړل ﺑﻪ‬ ‫ډﯦﺮه ﮐ( ﴎه د ﻣﻮﳻ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻗﱪ ﻟﻴﺪﻻى وى‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﯥ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻫﻢ د ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﻧﻪ‬
‫ﻣ‪C‬ى ﻣﻪ ﻨ‪S‬وئ!‬ ‫اﺟﺎزه ﻏﻮ‪Y‬ﺘﯥ وه‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ دوو ﻳﺎراﻧﻮ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪ :‬د ﻣ‪J‬ي ﮐﺮاﻣﺖ دا دى‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ او اﺑﻮﺑﮑﺮاﻟﺼﺪﻳﻖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ ‪G‬ﻨ ﮐﯥ‬
‫ژر ژر ﻳﯥ د ﮐﻔﻦ او د ﻓﻦ ﭼﺎرې ﺑﺸﭙ‪J‬ې ﳾ‪.‬‬ ‫د ﻗﱪ ﻟﭙﺎره ‪z‬ﺎى ورﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻦ ﺑﺮاء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻧﺎروغ و‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬ ‫ﻣ‪C‬ي ﮑﻠﻮﱃ ﺷﺊ؟‬

‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﺗﻪ ورﻏﻰ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ د ﻟﻴﺪﻟﻮ‬ ‫د ﺗﱪک‪ ،‬دوﺳﺘﺎﻧﯥ او درﻧﺎوي ﭘﻪ ﻧﻴﺖ د ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﮑﻠﻮل روا‬
‫ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻳﯥ داﺳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬زه ﻃﻠﺤﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﮐﯥ وﻳﻨﻢ‬ ‫دي‪z ،‬ﮑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻋﺜن ﺑﻦ‬
‫ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﺷﯧﺒﯥ ﻳﯥ راﻧﯧ(دې ﺷﻮي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻣﺎﺗﻪ ﺧﱪ راﮐ‪J‬ئ او‬ ‫ﻣﻈﻌﻮن رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪Y‬ﮑﻞ ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﮐﻔﻦ او ‪Y‬ﺨﻮﻟﻮ ﮐﯥ ﻳﯥ ﺑﻴ‪J‬ﻩ وﮐ‪J‬ئ‪z ،‬ﮑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻪ ده‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺪا راز اﺑﻮﺑﮑﺮاﻟﺼﺪﻳﻖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ‪H‬ﺮان ﻗﺪره ﭘﻴﻐﻤﱪ‬
‫ﭼﯥ د ﻣﺴﻠن ﻣ‪J‬ي ﺟﺴﺪ د ﻫﻐﻪ د ﮐﻮرﻧ ﻏ‪J‬و ﭘﻪ ﻣﻨ‪ 5‬ﮐﯥ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪Y‬ﮑﻞ ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫ډﯦﺮ و‪z‬ﻨوﱃ ﳾ‪.‬‬ ‫د ﻣ‪J‬ي ﻣﺦ ﺗﻪ ﮐﺘﻞ روا دي‪ ،‬اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ د ﻧﺒﻮي‬
‫ﻧﺼﻮﺻﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬د ﻣ‪J‬ي ﻣﺦ ﺗﻪ ﮐﺘﻞ روا ﺑﻠﲇ او ﻟﻪ ﺑﲇ ﻟﻮري‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ واَ ِدﻟﺘُﻪُ ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٠٠:‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٥٨:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪76‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪75‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اړﻩ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐﯥ داﺳﯥ ‪G‬ﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ دې دﻻﻟﺖ ﮐﻮي‪،‬‬ ‫داﺳﯥ ﻧﻮر اﺣﺎدﻳﺚ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي د ﮐﻔﻦ‪-‬دﻓﻦ او‬
‫ﭼﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ده ﭘﻮروﻧﻪ ادا ﮐﻮي‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎزې ﭘﻪ اړﻩ د ﺑﯧ‪J‬ې ﻻر‪Y‬ﻮوﻧﻪ ﮐﻮي‪.‬‬
‫د ا¦ اﻣﺎﻣﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ راﻏﲇ‪:‬‬ ‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ او ﺗﺮﻣﺬي رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻫﻐﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬
‫‪G‬ﻮک ﭼﯥ ﭘﺮ داﺳﯥ ﭘﻮر ﭘﻮروړرى وي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ زړﻩ ﮐﯥ ﻳﯥ‬ ‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻋﲇ ﮐﺮم ﷲ‬
‫د ﭘﻮر ورﮐ‪J‬ﻩ وي او ﻣ‪ J‬ﳾ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﺮﯦﻨﻪ ﺗﯧﺮﯦ(ي‪.‬‬ ‫وﺟﻬﻪ ﺗﻪ وﻳﲇ و‪)):‬اى ﻋﲇ! درې ﮐﺎروﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ )وﺧﺖ‬
‫او د ﻫﻐﻪ ﻏﺮﻳﻢ )ﻗﺮض ﺧﻮاه( ﭼﯥ ﭘﻪ ‪G‬ﻪ راﴈ ﮐﯧ(ي‪،‬‬ ‫ﻳﯥ راﳾ( ﻟﻪ ﺧﭙﻞ وﺧﺖ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻣﻪ وروﺳﺘﻪ ﮐﻮئ‪ ،‬ﳌﻮﻧ‪5‬‬
‫ورﮐﻮي ﻳﯥ‪.‬‬ ‫ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﻳﯥ وﺧﺖ راﳾ‪ ،‬ﺟﻨﺎزه ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﺣﺎﴐه ﳾ او ﺑﯥ‬
‫او ‪G‬ﻮک ﭼﯥ ﭘﻮر واﺧﲇ او ﭘﻪ زړﻩ ﮐﯥ ﻳﯥ د ﻫﻐﯥ‬ ‫واده ﻫﻠﮏ او ﺟﻴﻨ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎل وﻣﻮﻣﻲ‪(((1).‬‬
‫اداﮐﻮل ﻧﻪ وي او ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺣﺎل ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬ ‫اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬
‫ﺗﺮﯦﻨﻪ د ﭘﻮر ﺧﺎوﻧﺪ ﻟﭙﺎره ﺑﺪﻟﻪ اﺧﲇ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪):‬ﻧﻔﺲ اﳌﺆﻣﻦ ﻣﻌﻠﻘﺔ ﺑﺪﻳﻨﻪ ﺣﺘﻰ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ د اﺑﻦ ﻋﻤﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﮐﯥ راﻏﲇ‪ :‬ﭘﻮر ﭘﻪ دوه‬ ‫ﻳﻘﴣ ﻋﻨﻪ‪ (.‬ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬د ﻣﺆﻣﻦ روح د ﻫﻐﻪ ﺗﺮ ﭘﻮر ﭘﻮرې ﻧ‪m‬ﺘﻰ‬
‫ډوﻟﻪ دى‪G ،‬ﻮک ﭼﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ او د ﭘﻮر د ورﮐ‪J‬ې ﻧﻴﺖ ﻳﯥ‬ ‫)‪(2‬‬
‫وي‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻟﻮري ادا ﮐ‪J‬اى ﳾ‪.‬‬
‫زړﻩ ﮐﯥ و‪ ،‬ﻧﻮ زه د ﻫﻐﻪ )وﱄ( وارث ﻳﻢ او ‪G‬ﻮک ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪ :‬دا ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣ‪J‬ي ﻧﻪ‬
‫داﺳﯥ ﺣﺎل ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘﻮر د ورﮐ‪J‬ې ﻧﻴﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي‪،‬‬ ‫ﻣﺎل ﭘﺎﺗﯥ وي‪Y ،‬ﺎﻳﻲ ﭘﻮر ﻳﯥ ﺗﺮﯦﻨﻪ ادا ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ ‪G‬ﻮک‬
‫د ده ﻟﻪ ﻧﯧﮑﻴﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﻪ ﻧﯧﮑ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﮐﯧ(ي او د ﭘﻮر ﺧﺎوﻧﺪ‬ ‫ﭼﯥ دوﻣﺮه ﻣﺎل ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻮر ﭘﺮې ادا ﮐ‪J‬ي او ﭘﻪ داﺳﯥ‬
‫ﺣﺎل ﮐﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘﻮر د ورﮐ‪J‬ې ﻫﻮډ وﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ دې‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٠٢:‬‬

‫‪ -1‬رواه اﻟﻄﱪا‪.6‬‬ ‫‪ -2‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬اﻟﱰﻣﺬى‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪78‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪77‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎذب رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬ ‫ﺗﻪ ﺑﻪ ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ورځ ﺑﻪ ﻧﻪ دﻧﻴﺎر او ﻧﻪ درﻫﻢ‬
‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﴎه ﭘﻪ ﻳﻮه ﺟﻨﺎزه ﮐﯥ ﺣﺎﴐ و‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬ ‫)‪(1‬‬
‫وي‪.‬‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻗﱪ ﭘﺮ ﻏﺎړﻩ ﮐﯧﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬وﻳﯥ ژړل او ﻧﻮر‬ ‫د ﻗﱪ 'ﻨ‪ U‬ﮐﯥ ژړا‬
‫ﻳﯥ ﻫﻢ وژړل‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﭘﺮ او‪Y‬ﮑﻮ ﻳﯥ د ﻗﱪ ﺧﺎورې‬ ‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ درﯦﻴﻢ ﻳﺎر او د رﺳﻮل‬
‫ﳌﺪې ﺷﻮې‪.‬‬ ‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د دوو ‪H‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮر‪H‬ﺎﻧﻮ )رﻗﻴﻪ او ام‬
‫ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬اى وروﻧﻮ! د دې ﻟﭙﺎره ‪z‬ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺗﻴﺎر ﮐ‪J‬ئ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﮐﻠﺜﻮم رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ( ﺧﺎوﻧﺪ ﻋﺜن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ‬
‫ﻣﻌﺎذ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻟﻪ ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ‪G‬ﺨﻪ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﭘﺮ ﻗﱪ )د ﻗﱪ ‪G‬ﻨ ﮐﯥ( ودرﯦﺪ‪ ،‬دوﻣﺮه ﺑﻪ ﻳﯥ‬
‫وﮐ‪J‬ﻩ‪ :‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻟﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﴎه ‪G‬ﻪ ډول ﺳﻠﻮک ﮐﯧ(ي؟‬ ‫وژړل‪ ،‬ﭼﯥ ږﻳﺮه ﻣﺒﺎرﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﳌﺪه ﺷﻮه‪.‬‬
‫د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﻣﻮر ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ورﺗﻪ ﭘﻪ ‪z‬ﻮاب ﮐﯥ‬ ‫ﭼﺎ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪:‬د ﺟﻨﺖ او دوزخ د ﻳﺎد ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻧﻪ ژاړې او‬
‫ووﻳﻞ‪ :‬ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ وي‪ ،‬ﻗﱪ ﻳﯥ ‪G‬ﻠﻮﯦ‪m‬ﺖ ‪H‬ﺰه )ﻻﺳﻪ( ﭘﺮاﺧﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﻗﱪه ژاړې؟‬
‫ﮐﯧ(ي‪.‬‬ ‫ﻋﺜن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ووﻳﻞ‪ :‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ واﻳﻲ‪)):‬د ﻗﱪ ﭘﺮاﺧﻮاﱃ ﻟﻪ ﺳﻮال او‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﻗﱪ د اﺧﺮت ﻟﻪ ﻣﻨﺰﻟﻮﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﻣﻨﺰل‬
‫‪z‬ﻮاب ‪G‬ﺨﻪ وروﺳﺘﻪ ﮐﯧ(ي‪(( .‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دى‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪ دې ‪G‬ﺨﻪ ‪G‬ﻮک د ژﻏﻮرﻧﯥ ‪z‬ﻮﻟ ﺗﻪ‬
‫د ﺟﻨﺎزې د ﳌﺎﻧ ﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ‬ ‫وﻏﻮر‪z‬ﯧ(ي‪ ،‬ﻧﻮ وروﺳﺘﻲ ﻣﻨﺰﻟﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ اﺳﺎﻧﻪ وي او ﮐﻪ ﻟﻪ‬
‫دې ‪G‬ﺨﻪ ‪G‬ﻮک ﻧﺠﺎت وﻧﻪ ﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻮ وروﺳﺘﻲ ﻣﻨﺰﻟﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ‬
‫ﻗﱪه ﻫﻢ ﺳﺨﺖ دي‪((.‬‬
‫‪ -1‬رواه ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪.‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٠٣:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪80‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪79‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻟﻪ ﺳﻮرت ﻓﺎﺗﺤﯥ ﴎه ﺑــﻪ د ﻗــﺮآن ﮐــﺮﻳﻢ ‪G‬ــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻫــﻢ‬ ‫د ﻧﻮرو ﳌﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ د ﺟﻨﺎزې ﳌﺎﻧﻪ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ اودس‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻟﻮﱄ‪.‬‬ ‫ﴐوري ﻋﻤﻞ دى‪ .‬ﻗﺒﻠﯥ ﻟﻮر ﺗﻪ ﻣﺨــﺎﻣﺦ ودرﯦــﺪل او ﺻــﻔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﷲ اﮐﱪ واﻳﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﷲ اﮐﱪ ‪G‬ﺨــﻪ وروﺳــﺘﻪ ﺑــﻪ درود‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮول ﴐوري ﺧﱪه ده‪.‬‬
‫ﻟﻮﱄ‪:‬‬ ‫ﮐﻮم اﻟﻔﺎظ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧﻴــﺖ ﻟﭙــﺎره ﺧﻠﮑــﻮ ﮐــﯥ دود دي‪ ،‬دا‬
‫ﺖ‬‫َل ُﻣ َﺤ ﱠﻤ ٍﺪ ﮐ ََ‪َ +‬ﺻـﻠﱠ ْﻴ َ‬
‫)أﻟﻠّ ُﻬ ّﻢ َﺻ ّﻞ َﻋﻠﯽ ُﻣ َﺤ ﱠﻤ ٍﺪ َو َﻋﻠَﯽ ا ِ‬ ‫ﴍﻋﺎً ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻪ دي‪ ،‬ﺑﻠﮑﯥ ﻟﻪ ‪z‬ﺎﻧﻪ ﺟــﻮړ ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﻧﻴــﺖ د‬
‫َل اِﺑْ َﺮا ِﻫ ْﻴ َﻢ اِﻧﱠــﮏَ َﺣ ِﻤ ْﻴــﺪٌ ﱠﻣﺠِ ْﻴـ ٍﺪ‪.‬‬
‫َﻋﻠَﯽ اِﺑْ َﺮا ِﻫ ْﻴ َﻢ َو َﻋﻠَﯽ ا ِ‬ ‫زړﻩ ﻋﻤﻞ دى‪ ،‬ﭘﻪ زړﻩ ﮐﯥ ﻧﻴﺖ ﮐﻮل ﺑﺴﻨﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﭘــﻪ ژﺑــﻪ د‬
‫ﻧﻴﺖ وﻳﻞ ﭘﻪ ﴍﻳﻌﺖ ﮐﯥ ﻧﺸﺘﻪ‪.‬‬
‫ـﺖ‬
‫ـ‪َ +‬ﺑﺎ َرﮐْـ َ‬‫أﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ َﺑﺎرِکْ َﻋﻠﯽ ُﻣ َﺤ ﱠﻤ ٍﺪ َو َﻋﻠَﯽ اَلِ ُﻣ َﺤ ﱠﻤـ ٍﺪ ﮐَـ َ‬
‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻪ ﺗﮑﺒ ﺗﺤﺮ‪#‬ﻪ ﻳﺎﻧﯥ ﷲ اﮐﱪ وواﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﻮرت‬
‫ﺪ‪ (.‬ﻟــﻪ‬‫َﻋﻠَﯽ اِ ْﺑ َﺮا ِﻫ ْﻴ َﻢ َو َﻋﻠَﯽ اَلِ اِ ْﺑ َﺮا ِﻫ ْﻴ َﻢ اِﻧﱠﮏَ َﺣ ِﻤ ْﻴﺪٌ ﱠﻣﺠِ ْﻴ ٍ‬
‫اﻟﻔﺎﺗﺤﻪ )اﻟﺤﻤﺪ·( وﻟﻮﱄ‪.‬‬
‫دې درود ﭘﺮﺗﻪ ﮐﻪ ﺑﻞ ﮐﻮم ﻣﺴﻨﻮن او ﭘﻪ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐــﯥ ﺛﺎﺑــﺖ‬
‫‪z‬ﮑﻪ ﭼﯥ ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪﷲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪)):‬ﻋﺒﺪﷲ‬
‫درود ورﺗﻪ ﻳﺎد وي‪ ،‬د دې ﭘﺮ‪z‬ﺎى ﻳﯥ ﻫﻢ ﻟﻮﺳﺘﲆ ﳾ‪.‬‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬وﮐ‪ ،J‬د ﺟﻨﺎزې ﭘﻪ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ درﯦﻴﻢ ‪z‬ﻞ ﷲ اﮐﱪ وواﻳﻲ‪.‬‬
‫ﳌﺎﻧﻪ ﮐﯥ ﻳﯥ ﺳﻮرت ﻓﺎﺗﺤﻪ ﭘﻪ ﻟﻮړ ﻏ( ﴎه وﻟﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د‬
‫ﻟﻪ ﺗﮑﺒ ‪G‬ﺨﻪ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ دﻏﻪ ﻣﺴﻨﻮﻧﯥ دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ وﻟﻮﱄ‪:‬‬
‫ﳌﺎﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ووﻳﻞ‪ :‬دا ﻣﯥ د دې ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﻟﻮږ ﻏــ( ووﻳﻠــﻪ‪،‬‬
‫)أَﻟﻠﱠﻬﻢ إﻏ ِﻔﺮ ﻟِ َﺤ ﱢﻴﻨﺎ َو َﻣ ﱢﻴ ِ‬
‫ﺖ◌ِ ﻧﺎ َوﺷَ ﺎ ِﻫ ِﺪﻧﺎ َوﻏَﺂﺋِ ِﺒ َﻨﺎ َو َﺻـ ِﻐ ْ ِ‬
‫ﻧَﺎ‬
‫ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﭘﺮې ﭘﻮه ﺷﺊ‪ ،‬ﭼﯥ دا ﺳﻨﺖ ده‪(((1).‬‬
‫وﮐَﺒ ِْﻧَﺎ و َذﮐَ ِﺮﻧَﺎ َوأُ ﻧْﺜَﺎﻧَﺎ‪ ،‬أ ﻟ ّﻠ ُﻬ ّﻢ َﻣﻦ أ ْﺣ َﻴ ْﻴ َﺘﻪ ِﻣﻨــﺎ ﻓــﺄ ْﺣ ِﻴــﻪ‬
‫ﻟﻪ دې ﺣﺪﻳﺚ ‪G‬ﺨﻪ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪﯦ(ي‪ ،‬ﭼﯥ د ﺟﻨﺎزې ﭘﻪ ﳌﺎﻧﻪ‬
‫‪َ8‬ﺎنِ ‪((2).‬‬‫َﻋﲆ اﻹ ِْﺳﻼم‪ ،‬و َﻣﻦ ﺗَ َﻮ َﻓﻴ َﺘﻪ ِﻣ ّﻨﺎ َﻓ َﺘﻮ ّﻓﻪ َﻋﲆ ا ِﻹ ْ‬ ‫ﮐﯥ ﻗﺮاﺋﺖ ﭘﻪ ﺟﻬﺮ )‪Y‬ﮑﺎره( ﴎه ﻟﻮﺳﺘﻞ ﻫﻢ روا دي‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻨﻦ ﻧﺴﺎ‪.8‬‬
‫‪ -2‬رواه اﺣﻤﺪ )‪ ،(٤١٢ /٥‬واﻟﻨﺴﺎ‪ ،(١٠٩٢٣) 8‬واﻟﱰﻣﺬى )‪ (١٠٢٤‬وﻗﺎل ﺣﺪﻳﺚ‪ :‬ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪82‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪81‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻣﺎﺷﻮم ﭘﻪ ﺟﻨﺎزه ﮐﯥ ﺑﻪ ﻟﻪ درﯦﻴﻢ ﺗﮑﺒ ‪G‬ﺨﻪ وروﺳﺘﻪ دا‬ ‫او ﺑﻠﻪ‪:‬‬

‫دﻋﺎ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻒ َﻋ ْﻨﻪُ َوأَﻛْـ ِﺮ ْم ﻧُ ُﺰﻟَــﻪُ‬‫)اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ا ْﻏ ِﻔ ْﺮ ﻟَﻪُ َوا ْر َﺣ ْﻤﻪُ َو َﻋﺎ ِﻓ ِﻪ َوا ْﻋ ُ‬
‫أﻟﻠﻬﻢ اﺟ َﻌﻠﻪُ ﻟَ َﻨﺎ َﻓﺮﻃًﺎ َواﺟ َﻌﻠَﻪُ ﻟَ َﻨﺎ َﻓﺮﻃًﺎ‪ ،‬أَﻟﻠ ُﻬ َﻢ اﺟ َﻌﻠﻪُ ﻟَ َﻨﺎ‬ ‫) َ‬ ‫ـﱪ ِد َوﻧَ ﱢﻘـ ِﻪ ِﻣـ َ‬
‫ﻦ‬ ‫ﺧﻠَﻪُ َواﻏ ِْﺴﻠْﻪُ ِﺑــﺎﻟْ َ‪ِ +‬ء َواﻟـ ﱠﺜﻠْﺞِ َواﻟْـ َ َ‬ ‫َو َو ﱢﺳ ْﻊ ُﻣﺪْ َ‬
‫أَﺟﺮاً َو ُذﺧﺮاً أ ﻟﻠ ُﻬﻢ اﺟ َﻌﻠﻪُ ﻟَ َﻨﺎ ﺷَ ﺎ ِﻓ ًﻌﺎ َو ُﻣﺸَ َﻔ ًﻌﺎ(‬ ‫َﺲ َوأَﺑْ ِﺪﻟْــﻪُ‬ ‫ﻦ اﻟــﺪﱠ ﻧ ِ‬ ‫ﺾ ِﻣـ َ‬ ‫ب اﻷَﺑْ َﻴ َ‬ ‫ﺖ اﻟ ﱠﺜ ْﻮ َ‬ ‫ﺨﻄَﺎﻳَﺎ ﻛ ََ‪ +‬ﻧَ ﱠﻘ ْﻴ َ‬ ‫اﻟْ َ‬
‫ﺟ ًﺮا‪((1).‬‬ ‫ﻳﺎ دا دﻋﺎ‪):‬اﻟﻠﱠ ُﻬ ﱠﻢ ا ْﺟ َﻌﻠْﻪُ ﻟَ َﻨﺎ َﻓ َﺮﻃًﺎ َو َﺳﻠَﻔًﺎ َوأَ ْ‬ ‫ﻦ‬‫َا ِﻣ ْ‬ ‫ﻦ أَ ْﻫﻠِ ِﻪ َو َز ْو ًﺟﺎ ﺧ ْ ً‬ ‫ﻦ َدار ِِﻩ َوأَ ْﻫﻼً ﺧ ْ ً‬
‫َا ِﻣ ْ‬ ‫َا ِﻣ ْ‬
‫َدا ًرا ﺧ ْ ً‬
‫ﻳﺎدوﻧﻪ‪ :‬ﻫﻤﺪا دﻋﺎ د ﻣﺎﺷﻮم ﻫﻠﮏ او ﻣﺎﺷﻮﻣﯥ ﺟﻴﻨ دواړو‬ ‫ـﱪ أَ ْو ِﻣـ ْ‬
‫ﻦ‬ ‫اب اﻟْ َﻘـ ْ ِ‬ ‫َز ْوﺟِ ِﻪ َوأَ ْد ِﺧﻠْﻪُ اﻟْ َﺠ ﱠﻨ َﺔ َوأَ ِﻋـ ْﺬ ُﻩ ِﻣـ ْ‬
‫ـﻦ َﻋـ َﺬ ِ‬
‫ﻟﭙﺎره وﻳﻞ ﮐﯧﺪﻻى ﳾ‪.‬‬ ‫اب اﻟ ﱠﻨﺎ ِر‪((1).‬‬‫َﻋ َﺬ ِ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ‪G‬ﻠﻮرم ‪z‬ﻞ ﷲ اﮐﱪ وواﻳﻲ‪.‬‬
‫او ﭘﻪ دې اﻟﻔﺎﻇﻮ )ا ﱠَﻟﺴ َﻼ ُم َﻋﻠَ ْﻴﮑ ُْﻢ َو َر ْﺣ َﻤـ ُ‬
‫ـﺔ ﷲ( ﺑــﻪ ﺳــﻼم‬
‫و‪H‬ﺮ‪z‬ﻮي‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﺳﻼم وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﻮﻧﻪ ﻣﺎت ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﻣ‪J‬ى ﺑــﻪ ﭘــﻪ ﴍﻋــﻲ‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻗﱪ ﺗﻪ ور‪Y‬ﮑﺘﻪ ﮐ‪J‬ي او ﻗﱪ ﺗﻪ د ور‪Y‬ﮑﺘﻪ ﮐﻮﻟﻮ ﻳــﺎﻧﯥ د‬
‫ﻣ‪J‬ي د ﺳﭙﺎرﻟﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺑﻪ دا دﻋﺎ‪:‬‬
‫ﷲ َﻋﻠَ ْﻴ ِﻪ َو َﺳﻠ َﱠﻢ(‬ ‫ﻮل ﱠ ِ‬
‫ﷲ َﺻ ﱠ‬
‫ﲆ ُ‬ ‫ﲆ ُﺳ ﱠﻨ ِﺔ َر ُﺳ ِ‬ ‫)ﺑ ِْﺴ ِﻢ ﱠ ِ‬
‫ﷲ َو َﻋ َ‬
‫)‪(2‬‬
‫وواﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ ‪(59 / 3) -‬‬

‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري )‪.(89 /2‬‬ ‫‪ -2‬ﺳﻨﻦ أ< داود )‪.(214 /3‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪84‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪83‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪ -‬ﭘﻪ ﻏﺎﻳﺒﺎﻧﻪ ډول د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬اداﮐﻮل روا دي‪.‬‬ ‫د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ N‬ﭼﯧﺮې ﮐﯧ‪/‬ي؟‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ ﻏﺎﻳﺒﺎﻧﻪ ډول د‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﭘﻪ ﻗﱪ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬اداﮐﻮل روا دي‪.‬‬
‫ﻧﺠﺎﳾ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ادا ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫د اړﺗﻴﺎ ﭘﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ﭘﻪ ﺟﻮﻣﺎت ﮐﯥ ﻫﻢ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪5‬‬
‫‪ -‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ ﺣﺪودو ﮐﯥ ﭼﯥ ﻣ‪ J‬ﳾ‪ ،‬د ﺟﻨﺎزې‬ ‫اداﮐﯧﺪﻻى ﳾ‪ .‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ‬
‫)‪(2‬‬
‫ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﭘﺮې اداﮐﯧﺪﱃ ﳾ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻀﺎء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﭘﻪ ﺟﻮﻣﺎت ﮐﯥ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪5‬‬
‫‪ -‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﺧﻴﱪ ﭘﻪ ورځ ﭘﺮ ﻫﻐﻪ‬ ‫ادا ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﮐﺲ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﻧﻪ و اداﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻏﻨﻴﻤﺖ ﭘﻪ‬ ‫د ﻣ‪J‬ي د ‪Y‬ﺨﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ د ﻫﻐﯥ ﭘﺮ ﻗﱪ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪5‬‬
‫ﻣﺎل ﮐﯥ ﻳﯥ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﮐ‪J‬ى و‪ ،‬ﺑﻠﮑﯥ ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫اداﮐﻮل ﻫﻢ روا دي‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﻣﻠ‪y‬ﺮي ﻣﻮ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ادا ﮐ‪J‬ئ‪.‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯥ ﻫﻢ د‬
‫‪ -‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﭘﻮروړي د ﺟﻨﺎزې‬ ‫ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬اداﮐﻮل ﺛﺎﺑﺖ دي‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﻧﻪ و اداﮐ‪J‬ى؛ ﺑﻠﮑﯥ ﻧﻮرو ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﭘﺮ‬

‫ﻣﻠ‪y‬ﺮي ﻣﻮ د ﺟﻨﺎزي ﳌﻮﻧ‪ 5‬اداﮐ‪J‬ئ‪.‬‬
‫د ﮐﻮﻣﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ y‬ﮐﯧ‪w‬ي او د ﮐﻮﻣﻮ ﻧﻪ؟!‬
‫)‪(4‬‬
‫‪ -‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ‪z‬ﺎن وژوﻧﮑﻲ د‬

‫‪ -‬د ﺷﻬﻴﺪ ﺟﻨﺎزه ﮐﻮل ﺻﺤﻴﺢ دي‪.‬‬
‫)‪(5‬‬
‫ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﻧﻪ و ادا ﮐ‪J‬ى‪.‬‬

‫)‪(5‬‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري او ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺳﻨﻦ ا< داود‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري او ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﺴﺘﺪرک ﺣﺎﮐﻢ‪ .‬ﻣﻮت ﺳﮯ ﻗﱪ ﺗﮏ‪ ،‬ﻣﺦ‪-٥٩:‬ﭼﺎپ‪ :‬ﻻﻫﻮر‪.‬‬
‫‪ -‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ -5‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪ .‬ﭘﻪ دې اړﻩ د ﺗﻔﺼﻴﲇ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎره د )اﻟﺸﻬﻴﺪ( ﮐﺘﺎب ﻟﻮﺳﺘﻼى ﺷﺊ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪86‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪85‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫دوه ﺳﱰ ﻏﺮوﻧﻪ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮ ‪z‬ﺎن وژوﻧﮑﻲ دې ﺣﺎﮐﻢ ﻳﺎ‬
‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ ﷲ او ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬ ‫ﺳﱰ ﻋﺎ‪ Ò‬د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﻧﻪ اداﮐﻮي‪ ،‬ﻋﺎم ﺧﻠﮏ دې‬
‫ﮐ‪J‬ى‪ .‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪G)):‬ﻮک ﭼﯥ د‬ ‫ﭘﺮې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ادا ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪه ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ‬
‫ﺟﻨﺎزې ﴎه ﻻړ ﳾ‪ ،‬ﺑﻴﺎ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬وﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره‬ ‫ﻏ ﴍﻋﻲ ډول د ‪z‬ﺎن وژﻧﻪ ‪G‬ﻮﻣﺮه ﺳﱰ ﺟﺮم دى او‬
‫ﻳﻮه ﻗاط اﺟﺮ دى او ﮐﻪ ﺗﺮ ‪Y‬ﺨﻮﻟﻮ ﻫﻠﺘﻪ اﻳﺴﺎر ﳾ‪ ،‬ﻫﻐﻪ‬ ‫ﺧﻠﮏ ﺗﺮې ‪z‬ﺎن وﺳﺎ®‪.‬‬
‫ﻟﭙﺎره دوه ﻗاﻃﻪ اﺟﺮ دى او ﻗاط د اُﺣﺪ د ﻏﺮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ‬ ‫‪ -‬ﻫﻤﺪا راز د ﻓﺎﺳﻖ )ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن( ﮐﺲ ﴎه ﻫﻢ داﺳﯥ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫)‪(1‬‬
‫دى‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ده‪.‬‬
‫او ﭘﻪ ﻳﻮ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ راﻏﲇ‪)):‬دوه ﻗاﻃﻪ د دوو ﺳﱰو‬
‫ﻏﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ دي‪((.‬‬
‫ﭘﺮ ﻗﱪ ﮐﻪ د اور ﭘﺮ ﺳﮑﺮو‪Z‬ﻮ ﻧﺎﺳﺘﻪ؟‬
‫د اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ ﻓﻘﻬﺎء ﭘﺮ دې ﻣﺘﻔﻖ دي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪوﻧﻮ‬
‫درﻧﺎوى د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ ﺳﻨﺘﻮ ﮐﯥ ﺛﺎﺑﺘﻪ‬
‫ﺧﱪه ده‪ ،‬ﭘﺮ ﻗﱪ ﻧﺎﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘ‪m‬ﯥ اﻳ‪m‬ﻮدل‪ ،‬دﭘﺎﺳﻪ ﭘﺮې ﺧﻮب‪،‬‬
‫ﻫﻠﺘﻪ د ﺗﺸﻮ ﻳﺎ ﻏ{ﻮ ﺑﻮﻟﻮ ﺣﺎﺟﺖ رﻓﻊ ﮐﻮل او داﺳﯥ ﻧﻮرې‬
‫ﺑﺪې او ﻏ ﴍﻋﻲ ﮐ‪J‬ﻧﯥ دي‪.‬‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٥٢:‬‬ ‫‪ -1‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪ .‬ﻣﻮت ﺳﮯ ﻗﱪ ﺗﮑﮏ‪ ،‬ﻣﺦ‪.٥٨ :‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪88‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪87‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻠﻮرم ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﭘﺮ ﻗﱪوﻧﻮ ﻣﻪ ﮐﯧﻨﺊ‬

‫او ﻫﻐﻪ ﻟﻮر ﺗﻪ ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﻣﻪ ﮐﻮئ!!!((‬
‫)‪(1‬‬
‫د ﻗﱪ ﺑﻨﺴ\[ﺮ‬
‫ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ﺑﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ راﻏﲇ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫ﭘﻪ دې اړﻩ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﯥ ﻧﻈﺮﻳﯥ او راﻳﯥ ورﮐﻮل ﺷﻮي‪z ،‬ﻴﻨﯥ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬دا ﭼﯥ ﺳ‪J‬ى د اور ﭘﺮ ﺳﮑﺮوﻮ ﮐﯧﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ‬
‫واﻳﻲ‪ :‬د ﻗﱪ د ﮐﻴﻨﺪﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻨﺴ‪ r‬ﮐﺎرﻏﻪ اﻳ‪m‬ﻰ دى؛ ﻫﻐﻪ‬
‫ﻳﯥ اور د ﺑﺪن ﭘﻮﺳﺘﮑﻲ ﺗﻪ ورﺳﯧ(ي‪ ،‬ده ﻟﭙﺎره دا ﻏﻮره ده‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎل ﭼﯥ ﻗﺎﺑﻴﻞ ﺧﭙﻞ ورور ﻫﺎﺑﻴﻞ وواژﻩ‪.‬‬
‫ﭼﯥ ﭘﺮ ﻗﱪ ﮐﯧﻨﻲ‪((.‬‬
‫‪z‬ﻴﻨﯥ ﺑﻴﺎ واﻳﻲ‪ :‬ﺑﻨﻲ اﴎاﺋﻠﻮ ﻳﯥ ﺑﻨﺴ‪ r‬اﻳ‪m‬ﻰ؛ ﺧﻮ دا ﺧﱪه‬ ‫د اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﺴﻠﮏ ﻓﻘﻬﺎء ﮐﺮاﻫﺖ‪،‬‬
‫ﺑﯥ ﺑﻨﺴ{ﻪ ده‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﮐﺮاﻫﺖ ﺗﺤﺮ‪#‬ﻲ ‪{H‬ﯥ ﻳﺎﻧﯥ ﭘﺮ ﻗﱪ ﻧﺎﺳﺘﻪ ﺣﺮاﻣﻪ ده‪.‬‬
‫‪z‬ﻴﻨﯥ ﻻ دا ﻫﻢ واﻳﻲ‪ :‬ﭼﯥ ﻗﺎﺑﻴﻞ ﺗﻪ د ‪Y‬ﺨﻮﻟﻮ ﻃﺮﻳﻘﻪ او‬
‫ﭼﻞ زده و‪ ،‬ﺧﻮ د ﺳﭙﮑﺎوي ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳﯥ در ﭘﻪ در ﭘﻪ ﻣﻴﺪان‬
‫ﮐﯥ و‪H‬ﺮ‪z‬ﺎوه‪.‬‬
‫ﺧﻮ ډﯦﺮى ﻣﻔﴪﻳﻦ ﭘﻪ دې ﻧﻈﺮ دي‪ ،‬ﭼﯥ ده ﺗﻪ د ‪Y‬ﺨﻮﻟﻮ‬
‫ﭼﻞ ﻳﺎد ﻧﻪ و‪ ،‬ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ دې ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻪ د ﻣﺎﺋﺪې ﭘﻪ ﺳﻮرة‬
‫ﮐﯥ داﺳﯥ اﺷﺎره ﮐ‪J‬ې ده‪:‬‬
‫ﻒ‬‫ﻳَﻪُ ﻛَ ْﻴ َ‬ ‫ض ﻟِ ُ ِ‬‫ﰱ ٱﻷَ ْر ِ‬ ‫ﺚ ِ‬ ‫ٱ ُﻏ َﺮاﺑﺎً ﻳَ ْﺒ َﺤ ُ‬‫ﺚ ﱠُ‬ ‫) َﻓ َﺒ َﻌ َ‬
‫ت أَنْ أَﻛُﻮنَ ِﻣﺜ َْﻞ‬ ‫ﺎل ﻳَﺎ َوﻳْﻠَ َﺘﺎ أَ َﻋ َﺠ ْﺰ ُ‬‫ﻳُ َﻮارِى َﺳ ْﻮ َء َة أَ ِﺧﻴ ِﻪ َﻗ َ‬
‫ﺢ ِﻣ َ‬
‫ﻦ‬ ‫ِى َﺳ ْﻮ َء َة أَ ِﺧﻰ َﻓﺄَ ْﺻ َﺒ َ‬ ‫اب َﻓﺄُ َوار َ‬ ‫َﻫـٰ َﺬا ٱﻟْ ُﻐ َﺮ ِ‬
‫‪﴾٣١﴿0‬ﺳﻮرة اﳌﺎﺋﺪة(‬
‫ٱﻟ ﱠﻨﺎ ِد ِﻣ َ‬ ‫‪ -1‬رواه ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻦ ا< ﻣﺮﺋﺪ اﻟﻐﻨﻮي‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٦٤:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪90‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪89‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﺟﺎﺑﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬ ‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﺑﻴﺎ ﷲ ﻳﻮ ﻛﺎرﻏﻪ وﻟﯧ(ﻩ‪ ،‬ﭼﯥ د ‪z‬ﻤﻜﯥ ﭘﻪ ﻛﻴﻨﺪﻟﻮ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ‪ :‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﻳﯥ ﻻس ﭘﻮرې ﻛ‪ ،J‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ و‪Y‬ﻴﻲ ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ ورور‬
‫وﺳﻠﻢ د ﻗﱪ ﻟﻪ ﭼﻮﻧﻪ ﮐﻮﻟﻮ ﭘﺮ ﻫﻐﯥ د ﮐﯧﻨﺎﺳﺘﻠﻮ او ﭘﺮ ﻫﻐﯥ د‬ ‫ﺟﻮﺳﻪ ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭘ{ﻪ ﻛ‪J‬ي‪ .‬د دې ﻛﺎر ﭘﻪ ﻟﻴﺪﻟﻮ ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬
‫اﺑﺎدۍ ﻟﻪ ﺟﻮړوﻟﻮ ﻧﻪ ﻣﻨﻊ ﮐ‪J‬ې ده‪.‬‬ ‫اﻓﺴﻮس ﭘﺮ ﻣﺎ! ﻣﺎ د دې ﻛﺎرﻏﻪ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ﻫﻢ وﻧﻪ ﺷﻮ ﻛ‪J‬اى‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ اﻣﺎم ﺗﺮﻣﺬى رﺣﻤﻪ ﷲ د ﺟﺎﺑﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ‬ ‫د ﺧﭙﻞ ورور د ﺟﻮﺳﯥ د ﭘ{ﻮﻟﻮ ﺗﺪﺑ ﻣﯥ ﻛ‪J‬ى واى‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬
‫رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬دى واﻳﻲ‪ :‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻛ‪J‬و ډﯦﺮه ﭘ‪m‬ﯧﻧﺘﻴﺎ وﻛ‪J‬ﻩ‪((.‬‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻗﱪ ﻟﻪ ﭼﻮﻧﻪ ﮐﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻐﯥ د ﻟﻴﮑﻠﻮ او اﺑﺎدۍ‬ ‫ﭘﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮐﯥ راﻏﲇ دي‪ ،‬ﭼﯥ‪)):‬دوه ﮐﺎرﻏﺎﻧﻮ ﺟ‪Jy‬ﻩ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺟﻮړوﻟﻮ او د ﻫﻐﯥ ﻟﻪ ﭘﺎ‪#‬ﺎﻟﻮﻟﻮ ﻣﻨﻊ ﮐ‪J‬ې ده‪.‬‬ ‫وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﴎه ﻣ‪ J‬ﮐ‪((.J‬‬
‫)‪(1‬‬
‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻟﻴﮑﲇ‪)):‬اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻫﻢ د‬ ‫او ﻗﺮﻃﺒﻲ ﮐﯥ دي‪ ،‬ﭼﯥ‪)):‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﮐﻨﺪه وﮐﻴﻨﺪﻟﻪ‪Y ،‬ﺦ ﻳﯥ‬
‫ﻗﱪ ﭼﻮﻧﻪ او رﻧ‪y‬ﻮل ﺑﺪ ‪7H‬ﻲ‪z ،‬ﮑﻪ دا د دﻧﻴﺎ د زﻳﻨﺖ او‬ ‫ﮐ‪ ،J‬ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻳﯥ دا ﺷﻮه‪ ،‬ﭼﯥ و‪Y‬ﺎﻳﻲ ده ﺗﻪ ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﭼﯥ د ورور‬
‫ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر ﭘﻮرې اړﻩ ﻟﺮي او ﻗﱪ د اﺧﺮت ﮐﻮر دى‪ ،‬د دې ﭘﻪ‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﻻش ﭘﻪ ﺧﺎورو ﮐﯥ ﭘ‪ r‬ﮐ‪J‬ي‪((.‬‬
‫ﻟﻮړوﻟﻮ‪ ،‬ﭘﺨﻮﻟﻮ او رﻧ‪y‬ﻮﻟﻮ وﻳﺎړ ﻧﻪ دى ﭘﮑﺎر او ﻧﻪ دا د وﻳﺎړ‬ ‫د ﻗﱪ وداﻧﻴﺰ ﺟﻮړﺖ‬
‫‪z‬ﺎى دى‪ ،‬د اﻧﺴﺎن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﺮ ‪Y‬ﮑﲇ او رﻧ‪ Dy‬ﻗﱪ ﴎه ﻧﻪ‬ ‫ﻗﱪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﭘﻮش ﺟﻮړ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﭘﻪ ﴍﻳﻌﺖ ﮐﯥ د ﻗﱪ‬
‫‪Y‬ﻴﺎﺳﺘﻪ ﮐﯧ(ي‪ ،‬اﺻﻞ زﻳﻨﺖ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ د ﻣ‪J‬ي ﻟﭙﺎره د ﺗﻘﻮا او‬ ‫د ﭘﺨﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺳﻨ‪y‬ﮑﺎري ﮐﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻪ ﮐﻮﻟﻮ او رﻧ‪y‬ﻮﻟﻮ اﺟﺎزه ﻧﺸﺘﻪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ زﻳﻨﺖ او ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر دى‪((.‬‬
‫ﻗﱪ ﭘﺮ ا‪#‬ﺎن او ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ر§ﺎ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭘﺮ ﻗﱪ رﻧ‪y‬ﻴﻨﻪ‬
‫ﻏﻼﻓﻮﻧﻪ ﺧﻮرول‪ ،‬ﺟﻨې ﭘﺮې درول‪ ،‬ډﻳﻮې او ﺷﻤﻌﯥ ﭘﺮې‬ ‫‪ -1‬ﺗﺴﻬﻴﻞ‪' ،‬ﻮک‪ ،١:‬ﻣﺦ‪.١٠٤:‬‬
‫‪ -2‬ﻗﺮﻃﺒﻲ‪' ،‬ﻮک‪ ،٦:‬ﻣﺦ‪) .١٤١:‬ﻓﺘﺢ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﰱ ﺗﺮﺟﻤﺔ اﻟﻘﺮآن وﺗﻔﺴ‪k‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر‬
‫‪ -1‬رواه ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬اﺑﻮداود‪ ،‬وﺗﺮﻣﺬى‪ .‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ دى‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺟﻮړى‪ ،‬ﻣﺦ‪.(١٧٨:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪92‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪91‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ‪Y‬ﻴﻨﻪ وو ﻟﻌﻨﺖ وﻳﲆ دى‪ ،‬ﭼﯥ ډﯦﺮى زﻳﺎرﺗﻮﻧﻮ‬ ‫ﺑﻠﻮل‪ ،‬ﻣﺎﻟ‪y‬ﻪ ﭘﺮې ﮐﯧ‪m‬ﻮدل‪ ،‬ﻗﺮآ اﻳﺎﺗﻮﻧﻪ او ﺷﻌﺮوﻧﻪ ﭘﺮې‬
‫ﺗﻪ ‪z‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻴﮑﻞ د اﺳﻼﻣﻲ ﴍﻳﻌﺖ او ﻧﺒﻮي ﻻر‪Y‬ﻮوﻧﻮ ﺧﻼف ﻋﻤﻞ دى‪،‬‬
‫دې ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﯥ ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ د ورﺗﻠﻠﻮ ﻋﻘﻴﺪوي‬ ‫ﻫﻠﺘﻪ د ﻣﻨﺠﺎوراﻧﻮ ﻧﺎﺳﺘﻪ او د زﻳﺎرت ﭘﻪ ﻧﻮم ﭘﻴﺴﯥ ﻮﻟﻮل او‬
‫ﺑﻨﺴ‪ r‬ﻧ‪J‬وﱄ‪z ،‬ﮑﻪ ﻫﺪﻳﺮو‪ ،‬زﻳﺎرﺗﻮﻧﻮ او ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ ورﺗﻠﻞ‪ ،‬د‬ ‫دﻏﻪ راز د ﻗﱪ ﭘﻪ ﺧﻮا ﮐﯥ ﻣﯧﻠﯥ ﺟﻮړول‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﻧﻮم‬
‫دې ﻟﭙﺎره ﻧﻪ دي ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ دې ﻧﺎرﻳﻨﻪ او ‪Y‬ﻴﻨﻪ ﭘﻪ ‪H‬ﻩ‬ ‫ﻧﺬروﻧﻪ ﻣﻨﻞ او ﺑﻴﺎ ﻫﻠﺘﻪ د ‪G‬ﺎروﻳﻮ ﺣﻼﻟﻮل او ﭘﺨﻮل او داﺳﯥ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﺣﺠﺎب ﻣﺎت ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﻧﺎﺳﻢ او ﻧﺎروا دودوﻧﻪ دې ﺗﺮﴎه‬ ‫ﻧﻮر‪ ...‬دا ﻮل ﴍﮐﻲ‪ ،‬ﮐﻔﺮي‪ ،‬ﻧﺎروا او ﺣﺮام ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ دي‪.‬‬
‫ﮐ‪J‬ي؛ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د دې ﻟﭙﺎره‬ ‫‪z‬ﻴﻨﯥ ‪z‬ﺎﻳﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﭘﺮ ﻗﱪوﻧﻮ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮي‪ ،‬ډﯦﺮى‬
‫ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ‪ ،‬د ورﺗ اﻣﺮ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﴎه ﭘﻪ دﻧﻴﺎوي‬ ‫ﺧﻠﮏ د ﻗﱪ واﻻ روح ﺗﻪ ﭘﻪ اﺣﱰام ﻫﻠﺘﻪ ﳌﻮﻧﻮﻧﻪ ﮐﻮي او‬
‫ژوﻧﺪ ﮐﯥ اﻧﺴﺎن ﭘﺮﻫﯧﺰ‪H‬ﺎره ﮐﯧ(ي او ﻫﻤﺪار راز ﻣﺮګ او‬ ‫داﺳﯥ اﻧ‪y‬ﯧﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ ﭘﻪ ‪G‬ﻨ ﮐﯥ ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﮐﻮل ډﯦﺮ‬
‫اﺧﺮت ﭘﺮې ﻳﺎدﯦ(ي‪.‬‬ ‫ﺛﻮاب ﻟﺮي‪ ،‬دا ﻓﺎﺳﺪه او ﻏ ﴍﻋﻲ ﻋﻘﻴﺪه ده‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻫﻤﺪې ﺑﻨﺴ‪ r‬ﻟﻪ ﻮﻟﻮ ﻣﺴﻠﻧﻮ وروﻧﻮ او ﺧﻮرﻟ‪7‬ﻮ ‪G‬ﺨﻪ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﻳﻬﻮدو او ﻧﺼﺎراوو د دې‬
‫ﻣﯥ ﻫﻴﻠﻪ دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ د ورﺗﻠﻠﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻟﻌﻨﺖ ﻳﺎدوﻧﻪ ﮐ‪J‬ې‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ اﻧﺒﻴﺎوو‬
‫ﻋﻘﻴﺪوي او ﻧﺒﻮي ﻣﻘﺮرات ﭘﻪ ﭘﺎم ﮐﯥ وﻧﻴﴘ او ﭘﻪ ﻫﺪﻳﺮو او‬ ‫ﻟﻪ ﻗﱪوﻧﻮ ﻳﯥ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ ﺟﻮړ ﮐ‪J‬ي و‪ ،‬اوس ﻣﻬﺎل ﻟﻴﺪل‬
‫زﻳﺎرﺗﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﻟﻪ ﻧﺎروا او دودﻳﺰو ﮐ‪J‬ﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﭘﻪ ﮐﻠﮑﻪ ډډﻩ‬ ‫ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ډﯦﺮى زﻳﺎرﺗﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻧﺎرﻳﻨﻪ او ‪Y‬ﻴﻨﻪ د دې ﻟﭙﺎره‬
‫وﮐ‪J‬ي‪.‬‬ ‫ور‪z‬ﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻣﯧﻠﯥ او ﺧﻮ‪ Y‬وﺎﻧﻲ‪ ،‬د دې ﺧﻠﮑﻮ‬
‫د ﻣﺴﺎﻓﺮۍ ﮐﻮر‬ ‫ډﯦﺮى ﺑﺮﺧﻪ ‪Y‬ﻴﻨﻪ ﺟﻮړوي‪ ،‬ﮐﻪ اﺳﻼﻣﻲ او ﻧﺒﻮي ﻻر‪Y‬ﻮوﻧﯥ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬د ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﻧﻮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ او رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺧﺘﻤﻮوﻧﮑﻰ ﻳﺎﻧﯥ ﻣﺮګ زﻳﺎت ﻳﺎدوئ‪z ،‬ﮑﻪ ﭘﺮ ﻗﱪ ﻫﯧ‪ w‬داﺳﯥ‬
‫‬ ‫‬
‫‪94‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪93‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﺣﺪﻳﺚ راوي اﺑﻮﺳﻌﻴﺪاﻟﺨﺪري رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ورځ ﻧﻪ ﺗﯧﺮﯦ(ي؛ ﻣ‪y‬ﺮ ﻫﻐﻪ ﭘﮑﯥ اﻋﻼن ﮐﻮي‪ ،‬واﻳﻲ‪ :‬زه د‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﺧﭙﻠﻮ ‪H‬ﻮﺗﻮ ﭘﻪ وﺳﻴﻠﻪ د ﻗﱪ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺮۍ ﮐﻮر ﻳﻢ‪ ،‬زه د ﻳﻮازې واﱄ ﮐﻮر ﻳﻢ‪ ،‬زه د ﺧﺎورو ﮐﻮر‬
‫د ﺑﺪ ﺳﻠﻮک ﺗﺼﻮﻳﺮ اﻧﻮر ﮐ‪z ،J‬ﻴﻨﯥ ‪H‬ﻮﺗﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ‪z‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو‬ ‫ﻳﻢ او زه د ﭼﻴﻨﺠﻮ ﮐﻮر ﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮐﯥ ﻧﻨﻮﻳﺴﺘﯥ‪ ،‬ﻣﻮﺧﻪ ﻳﯥ دا وه‪ ،‬ﭼﯥ د ﺑﺪﻋﻤﻠﻪ او ﮐﺎﻓﺮ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻨﺪه ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﮐﯧ‪m‬ﻮدل ﳾ‪ ،‬ﻗﱪ ورﺗﻪ‬
‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘ داﺳﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﮐﯥ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪.‬‬ ‫واﻳﻲ‪)):‬ﺳﺘ‪J‬ى ﻣﻪ ﺷﯥ‪Y ،‬ﻪ دې وﮐ‪ J‬ﭼﯥ راﻏﻠﯥ‪ ،‬د ‪z‬ﻤﮑﯥ‬
‫ﺑﻴﺎ ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﻧﻮي )‪ (٩٠‬ﻳﺎ )‪Y (٩٩‬ﺎﻣﺎران ﻣﻘﺮر ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﭘﺮﻣﺦ ﭼﯥ ‪G‬ﻮﻣﺮه ﺧﻠﮏ ‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪل‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻮﻟﻮ ﮐﯥ ﺗﻪ ﻣﺎﺗﻪ‬
‫ﭼﯧﺮې ﻳﻮ ‪Y‬ﺎﻣﺎر ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ‪G‬ﺨﻪ ﭘﻪ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﮐﯥ ﭘﻮﮐﻰ وﮐ‪J‬ي‪،‬‬ ‫‪H‬ﺮان وې‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻧﻦ ورځ ﺗﻪ ﻣﺎﺗﻪ وﺳﭙﺎرل ﺷﻮې‪ ،‬ﻧﻮ وﺑﻪ‬
‫ﺗﺮ ﻗﻴﺎﻣﺘﻪ ﭘﻮرې ﺑﻪ ﻟﻪ ‪z‬ﻤﮑﯥ ‪G‬ﺨﻪ ‪G‬ﻪ ﺷ‪ D‬ﺑﻮﻰ رازرﻏﻮن‬ ‫‪H‬ﻮرې‪ ،‬ﭼﯥ زه ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﺳﻠﻮک ﮐﻮم‪((.‬‬
‫ﻧﻪ ﳾ‪ ،‬دﻏﻪ ‪Y‬ﺎﻣﺎران ﺑﻪ دا ﺑﺪﻋﻤﻠﻪ او ﮐﺎﻓﺮ ﺷﺨﺺ د ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره ﻗﱪ د ﻫﻐﻪ د ﻧﻈﺮ د ﻟ‪y‬ﯧﺪﻟﻮ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﭘﺮاﺧﻪ‬
‫ﺗﺮ ور‪z‬ﯥ ﭘﻮرې ﭼﻴﭽﻲ‪.‬‬ ‫ﮐ‪J‬اى ﳾ او د ﺟﻨﺖ ﻃﺮف ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻮه دروازه ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻞ ﳾ او‬
‫ﺑﻴﺎ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﻞ‪ :‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻗﱪ ﺑﺎﻏﭽﻪ‬ ‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺑﺪﻋﻤﻠﻪ او ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻨﺪه ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﮐﯧ‪m‬ﻮدل ﳾ‪ ،‬ﻗﱪ‬
‫ده‪ ،‬د ﺟﻨﺖ ﻟﻪ ﺑﺎﻏﻮﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ ﻳﺎ ﻳﻮه ﮐﻨﺪه ده‪ ،‬د اور ﻟﻪ ﮐﻨﺪو‬ ‫ورﺗﻪ واﻳﻲ‪)):‬ﺑﺪ دې وﮐ‪ ،J‬ﭼﯥ ﺗﻪ راﻏﻠﯥ‪ ،‬د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﭘﺮﻣﺦ‬
‫)‪(1‬‬
‫‪G‬ﺨﻪ‪.‬‬ ‫ﭼﯥ ‪G‬ﻮﻣﺮه ﮐﺴﺎن ‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪل‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻮﻟﻮ ﮐﯥ ﺗﻪ زﻣﺎ ﺑﺪ‬
‫راﺗﻠﯥ‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻧﻦ ورځ ﺗﻪ ﻣﺎ ﺗﻪ وﺳﭙﺎرل ﺷﻮې‪ ،‬اوس ﺑﻪ ﻧﻮ‬
‫ووﻳﻨﯥ‪ ،‬ﭼﯥ زه ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه ‪G‬ﻪ ﮐﻮم؟!((‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮې ﻗﱪ راﺗﻨ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻳﻮه ﭘﻮ‪Y‬ﺘ‬
‫ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ ﭘﻮ‪Y‬ﺘ ﮐﯥ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪.‬‬
‫‪ -1‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺐ دى او ‪J‬ﻴﻨﯥ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮﱄ‪.‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪96‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪95‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﭘﻪ اﺗﻔﺎق د ﻓﻘﻬﺎء ﴎه ﻟﺤﺪ ﻟﻪ ﺷﻖ )ﺻﻨﺪوﻗﻲ ﻗﱪ( ﻧﻪ ﻏﻮره‬ ‫د ﻗﱪ ژﺑﻪ‬

‫دى‪ ،‬ﻟﺤﺪ ﭼﯥ د ﻗﺒﻠﯥ ﻟﻮر ﺗﻪ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ دوﻣﺮه ‪z‬ﺎى ژور‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻧﺎاﺷﻨﺎ او ﺑﯥ ﻮﻧﻮ ﻗﺪرﺗﻮﻧﻮ ﻟﺮوﻧﮑﻰ ذات دى‪،‬‬
‫ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ى ﭘﮑﯥ ‪z‬ﺎى ﳾ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺳﱰ ذات ﭘﺮ ﻫﺮ ‪G‬ﻪ زورور او واک ﻟﺮوﻧﮑﻰ دى‪G ،‬ﻪ‬
‫ﺷﻖ‪ :‬ﭼﯥ ژوره ﮐﻨﺪه وﺑﺎﳼ‪ ،‬ﻟﮑﻪ د ﻧﻬﺮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﯥ‬ ‫ﭼﯥ وﻏﻮاړي ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺷﯧﺒﻪ ﻳﯥ ﭘﻴﺪاﮐﻮﻻى ﳾ‪ ،‬د ‪z‬ﻤﮑﻮ‪،‬‬
‫دواړﻩ اړﺧﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﺧ‪m‬ﺘﻮ ﻳﺎ ﺑﻞ ‪G‬ﻪ ﺟﻮړ ﮐ‪J‬ي او ﻣﻨ‪ 5‬ﮐﯥ ﻳﯥ‬ ‫اﺳﻧﻮﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻏﯧ(ﻩ ﮐﯥ د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﭘﺎﻟﻮﻧﮑﻰ او‬
‫داﺳﯥ )ﺷﻖ( ﺟﻮړ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي ﭘﮑﯥ اﻳ‪m‬ﻮدل ﮐﯧ(ي او‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻤﻮوﻧﮑﻰ ذات دى‪ ،‬ﭘﺮ دې ﻫﻢ ﻗﺪرت ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د‬
‫دﭘﺎﺳﻪ ﭘﺮې ﻟﺮ‪H‬ﻲ‪ ،‬ﺗﻴ(ي‪ ،‬ﺧ‪m‬ﺘﯥ او ﻧﻮر د ﭼﺖ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ‬ ‫ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﻫﺮ ‪G‬ﻴﺰ ﺗﻪ د وﻧﻴﺎ ژﺑﻪ ورﮐ‪J‬ي او ﻫﻐﻪ ﭘﺮې وﻏ(ﯦ(ي‪ ،‬د‬
‫ﮐﯧ(دي‪ ،‬ﭼﺖ ﺑﻪ د ﻣ‪J‬ي ﻟﻪ ﺑﺪن ﻧﻪ ﻟ( ﭘﻮرﺗﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺪن‬ ‫ﺑﯧﻠ‪y‬ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﻗﱪ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ د وﻳﻨﺎ او ﺧﱪو ﮐﻮﻟﻮ وړﺗﻴﺎ‬
‫ﴎه ﻳﯥ وﻧﻪ ﻟ‪y‬ﯧ(ي‪.‬‬ ‫ورﮐﻮي‪.‬‬
‫د ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ وو ﭘﻪ ﻧﯧﺰ ﺷﻖ ﻣﮑﺮوه دى‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﮐﯥ ﻳﯥ دا‬ ‫ﻋﺒﺪﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﻤ واﻳﻲ‪:‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ راوړى‪.‬‬ ‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻪ ﻗﱪ ﻟﭙﺎره ژﺑﻪ ورﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﭘﺮې ﺧﱪې‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﻟﺤﺪ زﻣﻮږ ﻟﭙﺎره‬ ‫ﮐﻮي‪ ،‬واﻳﻲ ﺑﻪ"اى د ادم زوﻳﻪ! زه دې ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﻫﯧﺮ ﮐ‪J‬ى وم؟‬
‫دى او ﺷﻖ د ﻧﻮرو ﻟﭙﺎره دى‪(( .‬‬
‫)‪(1‬‬
‫اﻳﺎ ﺗﻪ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧﺪې‪ ،‬ﭼﯥ زه د ﭼﻴﻨﺠﻴﻮ ﮐﻮر ﻳﻢ‪ ،‬د ﻳﻮازې‬
‫د اﺣﻨﺎﻓﻮ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﻴﺎﻧﻮ او ﺷﻮاﻓﻌﻮ ﭘﺮﯦﮑ‪J‬ﻩ‪:‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫واﱄ او وﺣﺸﺖ ﮐﻮر ﻳﻢ"‪((.‬‬
‫ﮐﻪ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﮐﻠﮑﻪ او وﭼﻪ وه‪ ،‬ﻟﺤﺪ ﻏﻮره دى؛ ‪z‬ﮑﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ‬
‫ﻟﺤﺪ‬
‫ا‪ Ä‬وﻗﺎص رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﻣﺮګ ﭘﺮﻣﻬﺎل وﻳﲇ و‪)):‬زﻣﺎ ﻟﭙﺎره‬
‫ﻟﺤﺪ وﺑﺎﺳﺊ او ﭘﺮ ﺧ‪m‬ﺘﻮ ﻳﯥ ﺟﻮړ ﮐ‪J‬ئ‪ .‬ﻟﮑﻪ ‪G‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ ﭼﯥ د‬
‫‪ -1‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺿﻌﻴﻒ دى‪ .‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٥٩:‬‬ ‫‪ - 1‬ﻣﺎءﺧﺬ‪ ،‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪98‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪97‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﷲ ﻋﻨﻪ داﺳﯥ وﺻﻴﺖ ﮐ‪J‬ى و او ﭼﺎ ﺗﺮې اﻧﮑﺎر ﻧﻪ دى ﮐ‪J‬ى او‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﻗﱪ ﺧ‪m‬ﺘﯥ درول ﺷﻮې‬
‫)‪(1‬‬
‫دا دواړﻩ ﻻﺳﻪ ﴍﻋﻲ ‪G‬ﻠﻮرﻧﻴﻢ ‪H‬ﺰه ﮐﯧ(ي‪((.‬‬ ‫وي‪((.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪)):‬ﻗﱪ ﺑﻪ د ﺳ‪J‬ي د ﺳﻴﻨﯥ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫او ﮐﻪ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﻧﺮﻣﻪ او ‪Y‬ﻮره وه‪ ،‬ﺑﻴﺎ )ﺷﻖ( ډﯦﺮ ﻏﻮره دى‪،‬‬
‫ژور وي او ﭘﻪ دې ﮐﯥ ﺳ‪J‬ى او ‪Y‬ﻪ ﻳﻮﺷﺎن دي‪((.‬‬ ‫ﭼﯥ ﻗﱪ ژر وﻧﻪ ﻧ‪J‬ﯦ(ي‪.‬‬
‫د اﺣﻨﺎﻓﻮ ﭘﻪ ﻧﯧﺰ‪)):‬ﻗﱪ ﺑﻪ د اﻧﺴﺎن د ﻧﻴﻳﻲ ﻗﺎﻣﺖ ﭘﻪ اﻧﺪازه‬ ‫ﻗﱪ ﺑﻪ 'ﻮﻣﺮه ژوروئ!؟‬
‫ژوروي او ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﺳﻴﻨﯥ ﺗﺮ ﺣﺪ ﭘﻮرې ژور وي‪ .‬او ﮐﻪ د‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮ ﻗﱪ ﮐﻴﻨﺪوﻧﮑﻲ ﺗﻪ وﻳﲇ‬
‫ﻗﺎﻣﺖ ﻟﻪ اﻧﺪازې ﻧﻪ زﻳﺎت ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ډﯦﺮ ‪Y‬ﻪ دى‪ ،‬ﻏﻮره ﻳﯥ د‬ ‫وو‪)):‬د ﴎ او ﭘ‪m‬ﻮ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ﻳﯥ ازاد ﺟﻮړ ﮐ‪J‬ﻩ‪((.‬‬
‫ﻧﻴﻳﻲ ﻗﺎﻣﺖ ﭘﻪ اﻧﺪازه دى او )اﻋﲆ( ډﯦﺮ ﻟﻮړ او ﻏﻮره ﻳﯥ د‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د اُﺣﺪ د ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ ﻟﭙﺎره د‬
‫ﻗﺎﻣﺖ ﭘﻪ اﻧﺪازه دى‪((.‬‬ ‫ﻗﱪوﻧﻮ د ﮐﻴﻨﺪﻟﻮ ﭘﺮوﺧﺖ وﻳﲇ و‪)):‬ﻗﱪوﻧﻪ ورﺗﻪ وﺑﺎﺳﺊ‪Y ،‬ﻪ‬
‫))اوږدواﱃ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻣ‪J‬ي د ﻗﺪ د اوږدواﱄ ﭘﻪ اﻧﺪازه وي‪.‬‬ ‫ﻳﯥ ﭘﺮاﺧﻪ او ژور ﮐ‪J‬ئ‪((.‬‬
‫او ﻋﺮض )ﭘﻠﻨﻮاﱃ( ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻃﻮل )اوږدواﱄ( ﭘﻪ ﻧﻴﻳﻲ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎء واﻳﻲ‪)):‬ژور ﻗﱪ دا ‪{H‬ﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣ‪J‬ي ﻟﻪ‬
‫)‪(2‬‬
‫وي‪((.‬‬ ‫ﺑﺪن ‪G‬ﻪ داﺳﯥ ﺑﺪﺑﻮى ﻧﻪ ﺣﺲ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ژوﻧﺪي ﺗﺮې ﻧﻪ‬
‫د ﻣ‪C‬و ﻗﺒﻠﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﮐ‪J‬او ﳾ او ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ د ﻣ‪J‬ي ﭘﺮ وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻫﻢ ﭘﻪ اﺳﺎﻧ ﴎه‬
‫ﻮل اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎء ﭘﺮ دې ﻣﺘﻔﻖ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﻪ د‬ ‫‪G‬ﻮک ﻧﻪ ﺑﺮﻳﺎﱃ ﮐﯧ(ي او ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﻪ ﭘ‪ r‬وي‪((.‬‬
‫ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﮑﲆ او ﻧﺎزک رﺧﺴﺎر ﻗﺒﻠﯥ ﻟﻮر ﺗﻪ اړوي او ﻣﺦ ﺑﻪ ﻳﯥ د‬ ‫ﺷﻮاﻓﻊ او ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ واﻳﻲ‪)):‬د ﻗﱪ ژورواﱃ دې د ﻳﻮ ﻣﻌﺘﺪل‬
‫ﻗﱪ دﯦﻮال ﺗﻪ ﻟ‪y‬ﻮي‪ ،‬ﺷﺎﺗﻪ دې ﻳﯥ ﺧ‪m‬ﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻞ ﮐﻮم ‪G‬ﻴﺰ ﭘﻪ‬ ‫او ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺴﺎن د ﻗﺎﻣﺖ ﭘﻪ اﻧﺪازه وي‪z ،‬ﮑﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق رﴇ‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٥٩:‬‬

‫‪ -2‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٥٩:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪100‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪99‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د اﺣﻨﺎﻓﻮ ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪ :‬ﮐﻪ اړﺗﻴﺎ وه‪ ،‬ﻟﮑﻪ د ‪z‬ﻤﮑﯥ ‪Y‬ﻮره‬ ‫داﺳﯥ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﮐﯧﺪي‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﯧﺮﺗﻪ د ﻗﺒﻠﯥ ﻟﻮر ﻧﻪ راواﻧﻪ وړي او‬
‫واﱃ‪ ،‬ﭼﯥ ﻗﱪ ﭘﮑﯥ ﺳﻢ ﻧﻪ را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﺠﻨﻪ وي‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺘﻮﻧﯥ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻪ ﳾ‪z ،‬ﮑﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫ﻣ‪J‬ى د ﺳﻤﻨﺪر ﭘﻪ اوﺑﻮ ﮐﯥ ﺧﺮاب ﺷﻮى وي‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﻃﺮﻳﻘﻪ دا‬ ‫وﻳﲇ‪)):‬دا ﺳﺘﺎﺳﯥ د ژوﻧﺪﻳﻮ او ﻣ‪J‬و ﻗﺒﻠﻪ ده‪((.‬‬
‫ده‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎﺑﻮت ﮐﯥ ﺧﺎوره واﭼﻮل ﳾ‪.‬‬ ‫او دا د ﻣﺴﻠﻧﺎﻧﻮ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻫﻢ ده‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫د اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﺴﻠﮏ ﻋﺎﳌﺎن واﻳﻲ‪ :‬ﻏﻮره دا‬ ‫وﺳﻠﻢ ﻫﻢ داﺳﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬اى ﺷﻮى و‪.‬‬
‫ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ى ﺗﺎﺑﻮت ﴎه ‪Y‬ﺦ ﻧﻪ ﳾ‪.‬‬ ‫ﻟﺤﺪ ﺗﻪ دې ﻫﻐﻪ ﮐﺲ ﻣ‪J‬ى ‪Y‬ﮑﺘﻪ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ډﯦﺮ ورﺗﻪ‬
‫د اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﻣﺴﻠﮏ ﻓﻘﻬﺎوو‬ ‫ﻧﯧ(دې وي او ﻟﺤﺪ ﮐﯥ د اﻳ‪m‬ﻮدﻟﻮ وروﺳﺘﻪ دې وواﻳﻲ‪):‬ﺑ ِْﺴ ِﻢ‬
‫ﻟﻴﮑﲇ‪)):‬ﭘﻪ ﺗﺎﺑﻮت ﮐﯥ د ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﺨﻮل ‪Y‬ﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻪ دى‪z ،‬ﮑﻪ‬ ‫ﷲ َﻋﻠَ ْﻴ ِﻪ َو َﺳﻠ َﱠﻢ‪(.‬‬ ‫ﲆ ُﺳ ﱠﻨ ِﺔ َر ُﺳﻮلِ ﱠ ِ‬
‫ﷲ َﺻ ﱠ‬
‫ﲆ ُ‬ ‫ﱠِ‬
‫ﷲ َو َﻋ َ‬
‫دا ﻧﻪ ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ او ﻧﻪ ﻟﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﮐﺮاﻣﻮ‬ ‫ﺻﻮﰲ او د ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﺮﺟن ﺷﺎﻋﺮ د ﺧﭙﻞ ﺟﻨﺲ ﻣﻠ‪y‬ﺮو ﺗﻪ‬
‫رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﻢ ﻧﻪ ﻧﻘﻞ دى‪((. ...‬‬ ‫ﭘﻪ ﺧﻄﺎب ﮐﯥ وﻳﲇ دي‪:‬‬
‫ﭘﻪ دې ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﯥ ﻫﻤﺪا ﻏﻮره ﺧﱪه ده‪) ،‬زه ﻫﻤﺪې ﺗﻪ‬ ‫د رﺣن وﻳﻨﺎ ﺑﻪ ﻫﻠﻪ درﭘــﻪ ﻳـــــــﺎد ﺷــــﻲ‬
‫)‪(1‬‬
‫ژﻣﻦ ﻳﻢ‪(.‬‬ ‫ﭼﯥ دې ﻳﻮ دﯦﻮال ﺗﻪ ﻣﺦ ﺑﻞ ﺗﻪ دې ﺷﺎ ﳾ‬
‫ﺗﺎﺑﻮت‬
‫درې ﻟﭙﯥ ﺧﺎوره‬ ‫ﭘﻪ ﺗﺎﺑﻮت ﮐﯥ د ﻣ‪J‬ي ‪Y‬ﺨﻮل اﺻﻼً د ﻧﺼﺎراوو ﻃﺮﻳﻘﻪ ده‪،‬‬
‫ﺣﺎﴐﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﺖ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﺤﺪ ﮐﯥ د ﻣ‪J‬ي د اﻳ‪m‬ﻮدﻟﻮ او‬ ‫ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﻣ‪J‬ي ﺗﺎﺑﻮﺗﻮﻧﻮ ﮐﯥ ‪Y‬ﺨﻮل‪.‬‬
‫ورﺗﻪ د ﺗﻴ(و ﺑﺮاﺑﺮوﻟﻮ وروﺳﺘﻪ د ﴎ ﻟﻪ ﻟﻮري درې ﻟﭙﯥ ﺧﺎورې‬ ‫دا ﻣﻬﺎل د ﻋﺬر ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﮐﺎرول ﮐﯧ(ي‪G ،‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭼﯥ د ﻓﻘﻬﺎوو‬
‫ﭘﻪ ﻗﱪ واﭼﻮي‪ ،‬دا ﺑﻪ ﭘﺮ ﻗﱪ د ﺧﺎورو ﻟﻪ اړوﻟﻮ وړاﻧﺪې ﮐﻮي‪.‬‬ ‫ﻟﻪ وﻳﻨﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﯧ(ي‪.‬‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٧٤:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪102‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪101‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ا¦ ﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬

‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﻳﻮ ﮐﺲ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬وﮐ‪ .J‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ‬
‫'ﻠﻮر ﭘﻮړﻳﺰه ﻗﱪوﻧﻪ‬
‫ﻗﱪ ﺗﻪ ورﻏﻰ او د ﴎ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻳﯥ ﭘﺮ ﻫﻐﻪ د ﻫﻐﻪ ﻗﱪ ﺗﻪ درې‬
‫ﻟﭙﯥ ﺧﺎورې ورواﭼﻮﻟﯥ‪.‬‬
‫دا ﻣﻬﺎل د ﻣﺴﻠﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﺪﻳﺮو ﮐﯥ ﻟﻴﺪل ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬

‫ﻗﱪوﻧﻪ د ﴍﻋﻲ ﻃﺮﻳﻘﯥ ﺧﻼف ﺟﻮړﯦ(ي‪ ،‬د ﻗﱪوﻧﻮ ﻟﻮړواﱃ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ ﺟﻠﻴﻞ اﻟﻘﺪر ﺻﺤﺎ¦ ﻋﺜن ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن رﴇ‬
‫ﻳﻮه ﻫﻐﻪ ﻧﺎوړﻩ ﭘﺪﻳﺪه ده‪ ،‬ﭼﯥ د وﻳﺎړ ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﺗﺮﴎه ﮐﯧ(ي‪،‬‬
‫ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ‪ 5‬ادا ﮐ‪G ،J‬ﻠﻮر ﺗﮑﺒوﻧﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪:‬‬
‫‪G‬ﻮک ﻳﻮ ﻣﻨﺰل‪G ،‬ﻮک دوه‪G ،‬ﻮک درې او ‪z‬ﻴﻨﯥ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ‬
‫ﺑﻴﺎ ﻳﯥ وروﺳﺘﻪ ﻗﱪ ﺗﻪ ورﻏﻰ د ﻗﱪ ﴎﺗﻪ ﻳﯥ ودرﯦﺪ او درې‬
‫‪G‬ﻠﻮر ﭘﻮړﻳﺰه ﺟﻮړوي‪ ،‬ﭼﯥ دا ډول اوﭼﺖ ﻗﱪوﻧﻪ ﭘﻪ‬
‫ﻟﭙﯥ ﺧﺎورې ﻳﯥ ﻗﱪ ﺗﻪ ورواﭼﻮﻟﯥ‪.‬‬
‫‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪه د ﴍﻳﻌﺖ او ﻧﺒﻮي ﺳﻨﺘﻮ ﺧﻼف دي‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻘﻬﺎوو ﻟﻴﮑﲇ‪:‬‬

‫))ﻗﱪ د ﻳﻮ ﻟﻮﯦﺸﺖ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﭘﻮرﺗﻪ ﮐﻮﻻى ﳾ‪ ،‬ﻳﻮازې‬
‫دوﻣﺮه ﭼﯥ ﺧﻠﮏ ﭘﻮه ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ دا ﻗﱪ دى‪ .‬د رﺳﻮل ﷲ‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻗﱪ ﻫﻢ ﻟﻪ ‪z‬ﻤﮑﯥ ‪G‬ﺨﻪ ﻳﻮه ﻟﻮﯦﺸﺖ‬
‫اوﭼﺖ و‪((.‬‬
‫ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ وﻳﲇ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬
‫‪ -2‬دارﻫﻄﻨﻲ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪104‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪103‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﺧﭙﻠﻮاﻧﻮ ﻫﺪﻳﺮه‬ ‫ام اﳌﺆﻣﻨ‪ D‬ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ ووﻳﻞ‪:‬اى ﻣﻮرې! د‬

‫دوﮐﺘﻮر وﻫﺒﺔ اﻟﺰﺣﻴﲇ ﻟﻴﮑﲇ‪:‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ او د ﻫﻐﻪ د ﺟﻮړﻩ ﻳﺎراﻧﻮ‬
‫))دا ﻣﺴﺘﺤﺐ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻮل ﺧﭙﻠﻮان ﭘﻪ ﻳﻮ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ‬ ‫ﻗﱪوﻧﻪ راﺗﻪ ‪Y‬ﮑﺎره ﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﭼﯥ وﻳﯥ ‪H‬ﻮرم‪.‬‬
‫ﮐ‪J‬اى ﳾ؛ ‪z‬ﮑﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﻋﺜن‬ ‫ام اﳌﺆﻣﻨ‪ D‬ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ راﺗﻪ درې واړﻩ ﻗﱪوﻧﻪ‬
‫ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﻗﱪ ﴎﺗﻪ ﻧﯧ(دې ﻳﻮه ﺗﻴ(ﻩ ﮐﯧ‪m‬ﻮده‬ ‫‪Y‬ﮑﺎره ﮐ‪J‬ل‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺎ وﻟﻴﺪل ﻧﻪ اوﭼﺖ و او ﻧﻪ ډﯦﺮ ﻴ‪ r‬و او د‬
‫او وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬دا ﻣﯥ د دې ﻟﭙﺎره ﮐﯧ‪m‬ﻮده‪ ،‬ﭼﯥ زه ﭘﺮې د‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﺪﻳﻨﯥ واړﻩ ﴎه ﮐﺎ§ﻲ ﭘﺮې ﺷﻴﻨﺪل ﺷﻮي وو‪.‬‬
‫ﺧﭙﻞ ورور ﻗﱪ وﭘﯧﮋﻧﻢ او د ده د ﮐﻮرﻧ ﻏ‪J‬ي ﻫﻢ ﺑﻴﺎ د ده د‬
‫ﻗﱪ ﭘﻪ ‪H‬ﺎوﻧ ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪((.‬‬
‫ﮐﻪ ﺷﻮﻧﯥ وي او د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﭙﻠﻮاﻧﻮ ﻫﺪﻳﺮه ﺟﻼ ﺟﻮړﻩ ﮐ‪J‬اى‬
‫ﳾ‪ ،‬ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ ورﺗ او ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻳﻮ‪z‬ﺎى دﻋﺎﮐﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬
‫اﺳﺎﻧﻪ ده‪.‬‬
‫د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ او ﺗﺶ ﭘﺎﻟﻨ[ﻮﻧﻪ‬
‫ﻏﻮره دا ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ى د ور‪z‬ﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬اى ﳾ او‬
‫ﭘﻪ ﻫﻐﻮ درﯦﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﻔﻞ ﭘﮑﯥ ﻣﮑﺮوه دي‪،‬‬
‫ﻟﮑﻪ‪ :‬د ﳌﺮ ﺧﺘﻠﻮ‪ ،‬ﳌﺮ ﺑﺮاﺑﺮﯦﺪﻟﻮ او ﳌﺮ ﭘﺮﯦﻮﺗﻠﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﮐﯥ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻨﻦ أ< داود )‪ ،(215 /3‬ﻧﻴﻞ اﻻوﻃﺎر‪' ،‬ﻮک‪ ،٤:‬ﻣﺦ‪.٨٢:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪106‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪105‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪z‬ﻮاﻧﺎن ﺧﻮﻧﺪي ﮐ‪J‬ې راﻟﯧ(ې ﺗﺶ ﭘﺎﻟﻨ‪y‬ﻮﻧﻪ‬ ‫ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ ﺷﭙﻪ ﮐﯥ د ﻣ‪J‬ي ﺧﺎورو ﺗﻪ ﺳﭙﺎرل‪Y ،‬ﺨﻮل‬
‫د ﻋﻠﻴ@ ﻣﺎ‪ A‬او د ﺳﺠﻴ@ زﻧﺪان!‬ ‫ﻫﻢ ﻟﻪ ﮐﺮاﻫﺖ ﭘﺮﺗﻪ روا دي‪ ،‬دا د اﺣﻨﺎﻓﻮ‪ ،‬ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ وو او‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب رﴇ ﷲ‬ ‫ﺷﻮاﻓﻌﻮ ﻏﻮره درﻳ‪ 5‬ﻫﻢ دى‪. ...‬‬
‫ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬واﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ‬ ‫د ﺷﭙﯥ د ﻣ‪J‬ي د ‪Y‬ﺨﻮﻟﻮ د ﺟﻮاز دﻟﻴﻞ‪ :‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﴎه د ﻳﻮ اﻧﺼﺎري ﺟﻨﺎزې ﺗﻪ ﻻړو‪ ،‬ﮐﻠﻪ‬ ‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺷﭙﻪ ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬اى ﺷﻮى و‪ ،‬اﻣﺎم اﺣﻤﺪ‬
‫ﭼﯥ ﻫﺪﻳﺮې ﺗﻪ ورﺳﯧﺪو‪ ،‬د ﻗﱪ ﻟﺤﺪ ﻻ ﺗﻴﺎر ﺷﻮى ﻧﻪ و‪،‬‬ ‫ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﮐﯧﻨﺎﺳﺖ ﻣﻮږ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫اﺑﻮﺑﮑﺮاﻟﺼﺪﻳﻖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻫﻢ ﺷﭙﻪ ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬اى ﺷﻮى‬
‫ﭼﺎﭘﯧﺮه داﺳﯥ ﻏﲇ ﻧﺎﺳﺖ وو‪H ،‬ﻮا ﭼﯥ ﭘﺮ ﴎوﻧﻮ ﻣﻮ ﻣﺮﻏﺎن‬ ‫و‪. ...‬‬
‫ﻧﺎﺳﺖ دي‪.‬‬ ‫ﺻﺤﺎﺑﻪ ﮐﺮاﻣﻮ ﻫﻢ د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ژوﻧﺪ‬
‫د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ﻳﻮ ﻟﺮ‪H‬ﻰ و‪،‬‬ ‫ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻳﻮ ﻣ‪J‬ى ﺷﭙﻪ ﮐﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫ﭼﯥ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮې ‪H‬ﺮوﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﴎ اوﭼﺖ ﮐ‪ J‬او وﻳﯥ‬ ‫اﺑﻮداود د ﺟﺎﺑﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻧﻪ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ رﺳﻮل ﷲ‬
‫ﻦ َﻋ َﺬ ِ‬
‫اب اﻟْﻘ ْ ِ‬
‫َﱪ‪ ((.‬ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﭘﻨﺎه ﻏﻮاړئ‬ ‫اﺳ َﺘ ِﻌﻴ ُﺬوا ﺑ ﱠ ِ‬
‫ِﺎ ِﻣ ْ‬ ‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻫﻢ ﻳﻮ ﻣ‪J‬ى د ﺷﭙﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬
‫وﻳﻞ‪ْ )):‬‬
‫)‪(1‬‬
‫د ﻳﺎدوﻧﯥ وړ ده‪ ،‬ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻬﺎد ﭘﻪ زرﻳﻦ دور‬

‫ﭘﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﴎه د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ‪.‬‬
‫دا ﻳﯥ دوه ﻳﺎ درې ‪z‬ﻠﯥ ووﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬د ﻣﺆﻣﻦ‬ ‫ﮐﯥ ډﯦﺮ زﳌﻴﺎن ﺳﭙﯧﲇ ﺷﻬﻴﺪان د ﺷﭙﯥ ﭘﻪ ﺗﺮوږﻣﻴﻮ ﮐﯥ د‬
‫ﻗﱪ ﻏﯧ(ې ﺗﻪ ﺳﭙﺎرل ﺷﻮي‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﻟﻪ دﻧﻴﺎ ﴎه اړﻳﮑﻪ ﭘﺮې ﮐﯧ(ي او اﺧﺮت ﺗﻪ ﻳﯥ‬
‫د ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺑﺠﲇ ‪H‬ﺮ ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ ﻣﯥ اورﯦﺪﱄ‪:‬‬
‫ﻣﺨﻪ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻟﻪ اﺳن ‪G‬ﺨﻪ ورﺗﻪ داﺳﯥ ﺳﭙ‪ D‬ﻣﺨﯥ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ‬
‫راﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺨﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﳌﺮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ رو‪Y‬ﺎﻧﻪ ‪z‬ﻠﯧ(ي او‬ ‫‪z‬ﻤﮑﯥ ﻗﻠﻨ دې زورور دى‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٧١:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪108‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪107‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﭼﯥ د دﻧﻴﺎ اﺳن ﺗﻪ ﻳﯥ ورﺳﻮي‪ ،‬ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ د ده د روح‬ ‫ﻫﻐﻮى ﴎه ﺟﻨﺘﻲ ﮐﻔﻦ او ﺟﻨﺘﻲ ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ﻫﻢ وي‪ ،‬ﺗﺮ دې‬
‫ﻟﭙﺎره د اﺳن د دروازې د ﺧﻼﺻﻮﻟﻮ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ي‪ ،‬دروازه‬ ‫ﭼﯥ د ﺳﱰ‪H‬ﻮ ﻧﻈﺮ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻟﺮې )ﻟﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻨﺪه ‪G‬ﺨﻪ(‬
‫ﺑﻪ ورﺗﻪ ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻞ ﳾ‪.‬‬ ‫وړاﻧﺪې ﮐﯧﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻣﻠﮏ اﳌﻮت ﻳﺎﻧﯥ د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﻳﯥ‬
‫د ﻫﺮ اﺳن ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﺑﻞ ﻧﯧ(دې اﺳﻧﻪ ﭘﻮرې د‬ ‫‪G‬ﻨ ﺗﻪ راﳾ او ﴎﺗﻪ ﻧﯧ(دې ﻳﯥ ﮐﯧﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪ :‬اى‬
‫درﻧﺎوي ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﺑﺪر‪H‬ﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ اووم اﺳن ﺗﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﭘﺎﮐﻪ روﺣﻪ! د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﺑ‪m‬ﻨﯥ او رﺿﺎﻣﻨﺪۍ ﻟﻮر ﺗﻪ راو‪z‬ﻪ‪.‬‬
‫ﰲ‬ ‫ﺎب َﻋ ْﺒ ِﺪي ِ‬ ‫ورﺳﻮي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ وواﻳﻲ‪):‬اﻛْ ُﺘ ُﺒﻮا ِﻛ َﺘ َ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬روح ﻳﯥ داﺳﯥ ﭘﻪ‬
‫ ِﻣ ْﻨ َﻬﺎ َﺧﻠَ ْﻘ ُﺘ ُﻬ ْﻢ‪َ ،‬و ِﻓﻴ َﻬﺎ‬
‫ض‪َ ،‬ﻓﺈِ ﱢ‬ ‫ﱃ ْاﻷَ ْر ِ‬ ‫‪َ ،0‬وأَ ِﻋﻴﺪُ و ُه إِ َ‬ ‫ِﻋﻠﱢ ﱢﻴ َ‬ ‫اﺳﺎﻧ ﴎه ﻟﻪ ﺑﺪﻧﻪ راوو‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻟﮑﻪ د اوﺑﻮ ‪G‬ﺎ‪G‬ﮑﻰ ﭼﯥ د‬
‫ﺧ َﺮى(‬‫ﺧ ِﺮ ُﺟ ُﻬ ْﻢ ﺗَﺎ َر ًة أُ ْ‬
‫أُ ِﻋﻴﺪُ ُﻫ ْﻢ‪َ ،‬و ِﻣ ْﻨ َﻬﺎ أُ ْ‬ ‫ﻣﺸﮏ ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ ﻧﻪ راو‪z‬ﻲ‪ ،‬د ﻣﺮګ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ روح‬
‫واﺧﲇ‪ ،‬د ﺳﱰ‪H‬ﻮ د رپ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻫﻢ د ده ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ﻧﻪ‬
‫ﻳﺎﻧﯥ‪:‬زﻣﺎ د ﺑﻨﺪه ﻋﻤﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﻪ ﻋﻠﻴ‪ D‬ﮐﯥ وﻟﻴﮑﺊ او ﺑﯧﺮﺗﻪ ﻳﯥ‬
‫‪z‬ﻤﮑﯥ ﺗﻪ واﭘﺲ ﮐ‪J‬ئ؛ ‪z‬ﮑﻪ دوى ﻣﺎ ﻟﻪ ﻫﻤﺪې ‪z‬ﻤﮑﯥ ‪G‬ﺨﻪ‬ ‫ﭘﺎﺗﯥ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ د ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﻠﻪ ډﻟﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ دې‬
‫واﺧﲇ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د ﺟﻨﺖ ﭘﻪ ﮐﻔﻦ ﮐﯥ وﻧﻐﺎړي او ﭘﺮ ﺟﻨﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﺪاﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﻫﻤﺪې ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺑﯧﺮﺗﻪ را‪H‬ﺮ‪z‬ﻮم او ﻟﻪ ﻫﻤﺪې‬
‫‪G‬ﺨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ راوﺑﺎﺳﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ﻳﯥ ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻪ ﮐ‪J‬ي او د ﻣﺸﮑﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ داﺳﯥ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻪ وږﻣﯥ ﺗﺮې ﭘﻮرﺗﻪ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﻮل ﻣﺦ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ روح ﺑﺪن‬
‫ﺗﻪ ورو‪H‬ﺮ‪z‬ﻮل ﳾ‪ ،‬دوه ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ ورﺗﻪ راﳾ‪ ،‬دى ﺑﻪ ﻗﱪ‬ ‫ﻳﯥ ﻧﻴﻮﱃ وي‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ د ده روح ﻣﺦ ﭘﻮرﺗﻪ وړي‪ ،‬د ده روح ﭼﯥ د ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ﭘﻪ‬
‫ﻦ َرﺑﱡﻚَ ؟( ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬رب‬
‫ﮐﯥ راﮐﯧﻨﻮي‪ ،‬دواړﻩ ﺑﻪ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪َ ) :‬ﻣ ْ‬
‫ﻫﺮه ډﻟﻪ ورﺗﯧﺮوي‪ ،‬ﻫﻐﻮى واﻳﻲ‪ :‬دا ‪Y‬ﮑﲆ روح د ﭼﺎ دى؟‬
‫دې ‪G‬ﻮک دى؟‬
‫دوى ورﺗﻪ واﻳﻲ‪ :‬دا د ﻓﻼﻧﮑﻲ د ﻓﻼﻧﮑﻲ د زوى روح دى‪،‬‬
‫ ﱠُ‬
‫ﷲ( رب ﻣﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دى‪.‬‬ ‫دى ﺑﻪ واﻳﻲ‪َ ) :‬ر ﱢ َ‬
‫ﭼﯥ ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﮐﯥ ﺑﻪ ﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ‪Y‬ﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﺎوه‪ ،‬ﺗﺮ دې‬
‫‬ ‫‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪َ ) :‬ﻣﺎ ِدﻳ ُﻨﻚَ ؟( دﻳﻦ دې ‪G‬ﻪ دى؟‬

‫‪110‬‬ ‫‪109‬‬
‫اﻧﺪازه ﺑﻪ ﻳﯥ ورﺗﻪ ﻗﱪ ﭘﺮاﺧﻪ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﻳﻮ داﺳﯥ ﮐﺲ ﺑﻪ‬

‫ورﺗﻪ راﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د ‪Y‬ﮑﲇ ﻣﺦ ﺧﺎوﻧﺪ ﺑﻪ وي‪Y ،‬ﺎﻳﺴﺘﻪ ﺟﺎﻣﯥ‬ ‫اﻹ ِْﺳ َﻼ ُم( دﻳﻦ ﻣﯥ اﺳﻼم دى‪.‬‬
‫ﻲ ْ‬‫دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ِ ) :‬دﻳ ِﻨ َ‬
‫ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮﺗﻦ وي‪Y ،‬ﮑﻠﯥ ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﺮې اوﭼﺘﯧ(ي‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ وﭘﻮ‪Y‬ﺘﻞ ﳾ‪ :‬دا ﺳ‪J‬ى ‪G‬ﻮک دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﺎﺳﯥ‬
‫وﺑﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻪ زﯦﺮى درﮐﻮم‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﻦ ﺑﻪ ﺗﺎ ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ‬ ‫ﮐﯥ اﺳﺘﻮل ﺷﻮى و؟‬
‫ﮐ‪J‬ي؛ دا ﻫﻐﻪ ورځ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه ﻳﯥ وﻋﺪه ﺷﻮې ده‪.‬‬ ‫ﷲ َﻋﻠَ ْﻴ ِﻪ َو َﺳﻠﱠ َﻢ( دا‬ ‫ﻮل ﱠ ِ‬
‫ﷲ َﺻ ﱠ‬ ‫دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ُ ) :‬ﻫ َﻮ َر ُﺳ ُ‬
‫ﲆ ُ‬
‫دى ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﺗﻪ ‪G‬ﻮک ﻳﯥ؟ ﺳﺘﺎ ﻟﻪ ﻣﺨﻪ ﺧﻮ ﺧ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ دى‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﯧ(ي‪ ،‬د ﺧ ﻣﺦ دى‪.‬‬
‫ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ ﺗﺮې ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ي‪َ ) :‬و َﻣﺎ ِﻋﻠْ ُﻤ َ‬
‫ﻚ؟( ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭘﻮه‬
‫اﻟﺼﺎﻟِ ُ‬
‫ﺢ( زه ﺳﺘﺎ‬ ‫ُﻚ ﱠ‬‫ﻫﻐﻪ ﺧﻮش رﻧ‪y‬ﻪ ﮐﺲ ﺑﻪ وواﻳﯥ‪):‬أَﻧَﺎ َﻋ َﻤﻠ َ‬ ‫ﺷﻮې؟‬
‫ﻧﯧﮏ ﻋﻤﻞ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﮐﺘﺎب ﻣﯥ وﻟﻮﺳﺖ‪ ،‬ا‪#‬ﺎن ﻣﯥ‬
‫دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬اى رﺑﻪ! ﻗﻴﺎﻣﺖ راوﻟﻪ‪ ،‬اى رﺑﻪ! ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫ﭘﺮې راوړ او د ﻫﻐﻪ ر‪Y‬ﺘﻴﻨﻮﱄ ﻣﯥ وﻣﻨﻠﻪ!‬
‫راوﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﮐﻮرﻧ‪ ،‬ﻣﺎل‪ ،‬اﻫﻞ و ﻋﻴﺎل ﺗﻪ ﻻړ‬
‫د اﺳن ﻟﻪ ﻟﻮري ﺑﻪ ﻳﻮ ﻏ( ﮐﻮوﻧﮑﻰ اواز وﮐ‪J‬ي‪) :‬أَنْ‬
‫ﺷﻢ‪.‬‬
‫ﻦ اﻟْ َﺠ ﱠﻨ ِﺔ‪َ ،‬وأَﻟْﺒ ُِﺴﻮ ُه ِﻣ َ‬
‫ﻦ اﻟْ َﺠ ﱠﻨ ِﺔ‪،‬‬ ‫َﺻﺪَ َق َﻋ ْﺒ ِﺪي‪َ ،‬ﻓﺄَ ْﻓ ِﺮﺷُ ﻮ ُه ِﻣ َ‬
‫ﺑﻴﺎ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬د ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻨﺪه ﭼﯥ‬
‫ﺠ ﱠﻨ ِﺔ( ﻳﺎﻧﯥ‪:‬زﻣﺎ ﺑﻨﺪه ر‪Y‬ﺘﻴﺎ ووﻳﻞ‪،‬‬ ‫ﱃ اﻟْ َ‬ ‫ﺤﻮا ﻟَﻪُ َﺑﺎ ًﺑﺎ إِ َ‬ ‫َوا ْﻓ َﺘ ُ‬
‫ﮐﻠﻪ ﻟﻪ دﻧﻴﺎ ﴎه اړﻳﮑﻪ ﭘﺮې ﮐﯧ(ي او اﺧﺮت ﻟﻮر ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﺨﻪ‬
‫ﺟﻨﺘﻲ ﻓﺮش ورﺗﻪ وﻏﻮړوئ‪ ،‬ﺟﻨﺘﻲ ﺟﺎﻣﯥ ورواﻏﻮﻧﺪئ او د‬
‫ﮐﯧ(ي‪ ،‬د اﺳن ﻟﻪ ﻟﻮري د ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ﻳﻮ ډﻟﻪ راﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﻮر‬
‫ﻣﺨﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ﴎه ﺑﻪ ﻳﻮه ﺑﺪرﻧ‪y‬ﻪ ﮐﻤﭙﻠﻪ وي‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺖ ﻟﻮر ﺗﻪ ورﺗﻪ ﻳﻮه دروازه ﭘﺮاﻧﯧﺰئ‪.‬‬
‫ﻟﻪ ده ﻧﻪ د ﺳﱰ‪H‬ﻮ د ﻧﻈﺮ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻟﺮې ﺑﻪ ﮐﯧﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ د ﺟﻨﺖ‬
‫ﻫﻮا‪H‬ﺎﻧﯥ او ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ ورﺗﻪ را‪z‬ﻲ او د ﺳﱰ‪H‬ﻮ د ﻧﻈﺮ ﭘﻪ‬
‫ﻣﻠﮏ اﳌﻮت راﳾ‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﴎﺗﻪ ﻧﯧ(دې ﻳﯥ ﮐﯧﻨﻲ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫ ِء َوﻻَ ﻳَﺪْ ُ‬
‫ﺧﻠُﻮنَ ٱﻟْ َﺠ ﱠﻨ َﺔ َﺣ ﱠﺘ ٰ‬ ‫ﺢ ﻟَ ُﻬ ْﻢ أَﺑْ َﻮ ُ‬
‫‪112‬‬ ‫‪111‬‬
‫ﻰ‬ ‫ٱﻟﺴ َ‬
‫اب ﱠ‬ ‫)ﻻَ ﺗُ َﻔ ﱠﺘ ُ‬ ‫ورﺗﻪ واﻳﻲ ﺑﻪ‪ :‬اى ﺧﺒﻴﺜﻪ )ﭘﻠﻴﺘﻪ( روﺣﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺎط( وﻟﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺨ َﻴ ِ‬
‫ﰱ َﺳ ﱢﻢ ٱﻟْ ِ‬ ‫ﺞ ٱﻟْ َﺠ َﻤ ُﻞ ِ‬ ‫ﻳَﻠِ َ‬ ‫ﻏﻀﺐ او ﻧﺎﺧﻮ‪ Y‬ﻟﻮر ﺗﻪ راو‪z‬ﻪ‪.‬‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬د ﻫﻐﻮ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ د اﺳن دروازې ﻫﯧﻜﻠﻪ ﺧﻼﺻﯥ‬ ‫د ﻫﻐﻪ روح ﺑﻪ ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ ﺧﻮر ﳾ او ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ د ﻫﻐﻪ روح‬
‫ﻧﻪ ﳾ‪ ،‬ﺟﻨﺖ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮ ﺗ دوﻣﺮه ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ دى‪ ،‬ﻟﻜﻪ د‬ ‫ﭘﻪ دوﻣﺮه ﺳﺨﺘ ﴎه راوﺑﺎﳼ‪ ،‬ﻟﮑﻪ اﻏﺰي ﻟﺮوﻧﮑﻰ ﺳﻴﺦ‪،‬‬
‫ﺳﺘﻨﯥ ﻟﻪ ﺳﭙﻢ )ﺳﻮم( ‪G‬ﺨﻪ د اوښ ﺗﯧﺮﯦﺪل‪((.‬‬ ‫ﭼﯥ ﻟﻪ ﳌﺪو وړﻳﻮ ‪G‬ﺨﻪ ووﻳﺴﺘﻞ ﳾ‪.‬‬
‫ﰲ ِﺳ ﱢﺠ ٍ‬ ‫ﮐﻠﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ روح واﺧﲇ‪ ،‬د ﺳﱰ‪H‬ﻮ د رپ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻳﯥ ﻫﻢ‬
‫ﰲ‬‫‪ِ 0‬‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ وواﻳﻲ‪):‬اﻛْ ُﺘﺒُﻮا ِﻛ َﺘﺎﺑَﻪُ ِ‬
‫د ده ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﯦ(دي‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻤﺴﻮح‬
‫ح ُرو ُﺣﻪُ ﻃَ ْﺮ ً‬
‫ﺣﺎ( ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬زﻣﺎ د ﺑﻨﺪه‬ ‫ْﲆ‪َ ،‬ﻓ ُﺘﻄْ َﺮ ُ‬
‫اﻟﺴﻔ َ‬
‫ض ﱡ‬ ‫ْاﻷَ ْر ِ‬
‫)ﮐﻤﭙﻞ( ﮐﯥ ﻳﯥ وﻧﻐﺎړي او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪G‬ﺨﻪ د ﻣﺮدارې ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻨﺎﻣﻪ د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻻﻧﺪﻳﻨ ﺑﺮﺧﯥ )ﺳﺠﻴ‪ (D‬ﮐﯥ‬
‫دوﻣﺮه ﺳﺨﺘﻪ ﺑﺪﺑﻮﻳﻲ ﺧﻮره ﳾ‪G ،‬ﻮﻣﺮه ﭼﯥ د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﭘﺮﻣﺦ‬
‫وﻟﻴﮑﺊ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ روح ﭘﻪ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﮐﯥ راووﻳﺸﺘﻞ ﳾ‪. ...‬‬
‫ﻣﻮﻧﺪﻻى ﳾ‪.‬‬
‫ ِء‬‫ٱﻟﺴ َ‬
‫ﻦ ﱠ‬ ‫ِﭑ َﻓﻜَﺄَ‪$‬ﱠ َﺎ َ‬
‫ﺧ ﱠﺮ ِﻣ َ‬ ‫ﺑﻴﺎ ﻳﯥ دا اﻳﺖ‪َ ):‬و َﻣﻦ ﻳُ ْﴩِكْ ﺑ ﱠ ِ‬
‫ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﺑﺮه وړي‪ ،‬د ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ﭘﺮ ﻫﺮ ډﻟﻪ ﭼﯥ‬
‫ﻴﻖ(‬‫ﰱ َﻣﻜَﺎنٍ َﺳ ِﺤ ٍ‬ ‫ﻳﺢ ِ‬ ‫ أَ ْو ﺗَ ْﻬﻮِى ِﺑ ِﻪ ٱﻟ ﱢﺮ ُ‬
‫ﺨﻄَ ُﻔﻪُ ٱﻟﻄﱠ ْ ُ‬
‫َﻓ َﺘ ْ‬ ‫ورﺗﯧﺮﯦ(ي‪ ،‬ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ واﻳﻲ‪ :‬دا ﭘﻠﻴﺖ روح د ﭼﺎ دى؟‬
‫وﻟﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫دوى ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪ :‬دا ﻓﻼﻧﮑﻰ د ﻓﻼﻧﮑﻲ زوى دى‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬او ‪G‬ﻮك ﭼﯥ ﻟﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﴎه ﴍﻳﻚ وﻧﻴﴘ‪ ،‬ﻧﻮ‬
‫ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﮐﯥ ﺑﻪ ﭘﺮ ﺑﺪو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻳﺎدﯦﺪه‪.‬‬
‫داﺳﯥ و‪7H‬ﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ اﺳﻧﻪ راوﻏﻮر‪z‬ﯧﺪه‪ ،‬اوس ﺑﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺗﺮ دې ﭼﯥ د دﻧﻴﺎ اﺳن ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ورﺳﻮي‪ ،‬د دروازې د‬
‫ﻫﻐﻪ اﻟﻮﺗﻮﻧ× ﭘﻪ اﻟﻮزوﻟﻮ وﺗ‪m‬ﺘﻮي ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺑﺎد داﺳﯥ ژور‬
‫ﺧﻼﺻﻮﻟﻮ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﺑﻪ وﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﺧﻮ د اﺳن دروازه ﺑﻪ دﻏﻪ‬
‫روح ﺗﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻪ ﳾ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻮرة اﻻﻋﺮاف‪ ،‬اﻳﺖ‪.٤٠:‬‬ ‫ﺑﻴﺎ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ دا اﻳﺖ‪:‬‬
‫‪ 2‬ﺳﻮرة اﻟﺤﺞ‪ ،‬اﻳﺖ‪.٣١:‬‬
‫‬ ‫‬
‫ﺨ َﺘﻠِ َ‬
‫ﻦ َﺣ ﱢﺮﻫَﺎ‪َ ،‬و َﺳ ُﻤﻮ ِﻣ َﻬﺎ‪َ ،‬وﻳُﻀَ ﱠﻴ ُﻖ َﻋﻠَ ْﻴ ِﻪ َﻗ ْﱪُﻩُ َﺣ ﱠﺘﻰ ﺗَ ْ‬ ‫ِﻣ ْ‬
‫‪114‬‬ ‫‪113‬‬
‫ﻒ‬ ‫‪z‬ﺎى ﺗﻪ ﻳﻮﳼ‪ ،‬وﺑﻪ ﻳﯥ ﻏﻮر‪z‬ﻮي ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻐﻪ ذرې ذرې‬

‫ﺎب‪،‬‬ ‫ِﻴﺢ اﻟْ َﻮ ْﺟ ِﻪ‪َ ،‬ﻗﺒ ُ‬
‫ِﻴﺢ اﻟ ﱢﺜ َﻴ ِ‬ ‫ِﻓﻴ ِﻪ أَﺿْ َﻼ ُﻋﻪُ ‪َ ،‬وﻳَﺄْﺗِﻴ ِﻪ َر ُﺟ ٌﻞ َﻗﺒ ُ‬ ‫ﻻړ ﳾ‪((.‬‬
‫ اﻟ ﱢﺮﻳﺢِ(‪.‬‬‫ُﻣ ْﻨ ِ ُ‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ روح ﺑﺪن ﺗﻪ واﭘﺲ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬دوه ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ‬
‫ورﺗﻪ راﳾ‪ ،‬ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ راﮐﯧﻨﻮي‪ ،‬دواړﻩ ﺑﻪ ورﺗﻪ‬
‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬دروغ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ ،‬د اور ﻓﺮش ورﺗﻪ وﻏﻮړوئ او‬
‫دوزخ ﻟﻮر ﺗﻪ ورﺗﻪ دروازه ﺧﻼﺻﻪ ﮐ‪J‬ئ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻦ َرﺑﱡﻚَ ؟( ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬رب دې ‪G‬ﻮک دى؟‬
‫وواﻳﻲ‪َ ) :‬ﻣ ْ‬
‫ورﺗﻪ د دوزخ ﺗﺎو او ‪H‬ﺮﻣﻲ را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻗﱪ ﺑﻪ ﭘﺮې راﺗﻨ ﮐ‪J‬اى‬ ‫دى ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪):‬ﻫَﺎ ْه ﻫَﺎ ْه َﻻ أَ ْدرِي(ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﻫﺎه‪...‬ﻫﺎه‪...‬‬
‫ﳾ‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻳﻮه ﭘﻮ‪Y‬ﺘ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﻠﯥ ﻫﻐﯥ ﮐﯥ‬ ‫زه ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(م‪.‬‬
‫ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ورﺗﻪ ﻳﻮ ﺑﺪرﻧ او د ﺑﺪرﻧ‪y‬ﻮ ﺟﺎﻣﻮ واﻻ ﺑﺪﺑﻮﻳﻪ‬ ‫دواړﻩ ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪َ ):‬ﻣﺎ ِدﻳ ُﻨ َ‬
‫ﻚ؟( ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬دﻳﻦ دې ‪G‬ﻪ‬
‫ﺳ‪J‬ى راﳾ‪ ،‬وﺑﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﺑﺪ ﺧﱪ زﯦﺮى درﮐﻮم‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎ‬ ‫دى؟‪.‬‬
‫ﺑﻪ ډﯦﺮ ﺧﭙﻪ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬دا ﺳﺘﺎ ﻟﭙﺎره ﻫﻐﻪ ورځ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه‬ ‫دى ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪َ ):‬ﻫﺎ ْه َﻫﺎ ْه َﻻ أَ ْدرِي(ﻳﺎﻧﯥ‪:‬ﻫﺎه‪...‬ﻫﺎه‪ ...‬زه‬
‫ﻳﯥ وﻋﺪه ﮐﯧﺪﻻى ﺷﻮه‪.‬‬ ‫ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(م‪.‬‬
‫ﻗﱪ واﻻ ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﺗﻪ ‪G‬ﻮک ﻳﯥ؟ ﺳﺘﺎ ﻣﺦ ﺧﻮ ﭘﻪ ﴍ او‬ ‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪:‬دا ﮐﺲ )ﻣﺤﻤﺪ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ(‬
‫ﺑﺪۍ راﺗﻠﻞ ﮐﻮي‪.‬‬ ‫‪G‬ﻮک دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﮐﯥ ﻟﯧ(ل ﺷﻮى دى؟‬
‫ﻫﻐﻪ ﺑﺪرﻧ‪y‬ﻪ او ﺑﺪﺑﻮﻳﻪ ﺳ‪J‬ى ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪):‬أَﻧَﺎ َﻋ َﻤﻠ َ‬
‫ُﻚ‬ ‫دى ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪):‬ﻫَﺎ ْه ﻫَﺎ ْه َﻻ أَ ْدرِي(ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬ﻫﺎه‪...‬ﻫﺎه‪...‬‬
‫ﺨﺒ ُ‬
‫ِﻴﺚ( ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬زه ﺳﺘﺎ ﻧﺎوړﻩ او ﺑﺪ ﻋﻤﻞ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻟْ َ‬ ‫زه ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(م‪.‬‬
‫دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬اى ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻪ راوﻟﻪ‪.‬‬ ‫ب‪،‬‬ ‫ﻳﻮ اواز ﮐﻮوﻧﮑﻰ ﺑﻪ ﻟﻪ اﺳن ﻧﻪ اواز وﮐ‪J‬ي‪):‬أَنْ ﻛَ َﺬ َ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﱃ اﻟ ﱠﻨﺎرِ‪َ ،‬ﻓﻴَﺄْﺗِﻴ ِﻪ‬ ‫َﻓﺎ ْﻓ ِﺮﺷُ ﻮا ﻟَﻪُ ِﻣ َ‬

‫ﻦ اﻟ ﱠﻨﺎرِ‪َ ،‬وا ْﻓﺘَ ُﺤﻮا ﻟَﻪُ ﺑَﺎﺑًﺎ إِ َ‬
‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٣:‬ﻣﺨﻮﻧﻪ‪ ،٦٧٥-٦٧٤:‬ﭼﺎپ‪ :‬ﺑﯧﺮوت‪ .‬ﻣﺴﻨﺪ أﺣﻤﺪ ﻣﺨﺮﺟﺎ )‪.(499 /30‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪116‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪115‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﺑﻪ ډﯦﺮ ﻧﺎاﺷﻨﺎ وي‪ ،‬د اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬د ﻣﺆﻣﻦ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ د‬ ‫د ازﻣﻮﻳﻨﯥ ﭘﺎ‪A‬ﻪ‬
‫ازﻣﻮﻳﻨﯥ ډ‪H‬ﺮ ډﯦﺮ ﺳﺨﺖ ﻧﻪ وي او ﻟﻪ ﻧﺎاﺷﻨﺎ ازﻣﻮﻳﻨﻪ‬ ‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ واﻳﻲ‪:‬‬
‫اﺧﻴﺴﺘﻮﻧﮑﻲ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ ډارﯦ(ي‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﺪﻋﻤﻠﻪ او ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺑﻪ ﻳﯥ‬ ‫))ﭼﯥ ﻟﻪ ‪z‬ﻴﻨﻮ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ‪G‬ﺨﻪ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪﯦ(ي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ‬
‫ﭘﻪ ﻟﻴﺪﻟﻮ ﺧﭙﻞ ﺣﻮاس ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﮐﻮي‪.‬‬ ‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﺑﻪ درې درې ‪z‬ﻠﯥ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ ﻧﻮر رواﻳﺎت ﭘﻪ دې‬
‫ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪ :‬ﻣ‪J‬ى ﺑﻪ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬ ‫ﮐﯥ ﭼﻮپ دي‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ د ﺷﻤﯧﺮ ﻟﺤﺎظ ﭘﮑﯥ ﺳﺎﺗﻞ ﺷﻮى‪ ،‬ﭘﻪ دې‬
‫ﮐﯧﻨﻮي او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﺗﺮې د ﻋﻘﺎﻳﺪو ﻣﻀﻤﻮن ﮐﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﭘﻴﻠﻮي‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺎ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧﻠﮑﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬ﺑﻪ د ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﯧﺮ ﮐﯥ ﺗﻮﭘ‬
‫دى زﻳﺎﺗﻮي‪ ،‬ﭼﯥ د ازﻣﻮﻳﻨﯥ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺑﻪ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ﻫﻏﻪ‬ ‫وي‪.‬‬
‫ﺧﭙﻞ روح را‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ داﺳﯥ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪﯦ(ي‪ ،‬ﭼﯥ روح د‬ ‫‪z‬ﮑﻪ ﻃﺎؤس رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪ :‬ﻣ‪J‬ى ﺗﺮ اوو ور‪z‬ﻮ ﭘﻮرې‬
‫ﺑﺪن ﺑﺮﻧ ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ را‪z‬ﻲ‪.‬‬ ‫ازﻣﻮﻳﻨﻪ ﮐﯥ وي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻧﻮﻣﻮړي ﻋﺎ‪ Ò‬دا ﺧﱪه ﻫﻢ رو‪Y‬ﺎﻧﻪ ﮐ‪J‬ې‪ ،‬ﭼﯥ دا ﺧﱪه‬ ‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ دا ﺧﱪه ﻫﻢ ﻳﺎده ﮐ‪J‬ې‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ﻧﺎﺳﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ‬ ‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ د ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﻳﺎﻧﯥ د ﻋﻘﺎﻳﺪو‬
‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺧﭙﻠﻪ را‪z‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن ﮐﯥ وي‪.‬‬
‫او ﻫﻐﻮى ﭼﯥ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ د )ﻫﺬاﻟﺮﺟﻞ( ﮐﻠﻤﻮ ﻧﻪ اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ ﻟﻴﮑﲇ‪ :‬ﭼﯥ اﻣﺘﺤﺎن اﺧﻴﺴﺘﻮﻧﮑﯥ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻳﯥ ﻧﺎﺳﻢ دى‪.‬‬ ‫د ډﯦﺮى رواﻳﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪ دوه ﺗﻨﻪ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻧﮑ او‬
‫دا د ﻋﺎ‪ Ò‬ﺑﺮزخ د ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ې ﻧ‪J‬ۍ ﭘﻮرې اړﻩ ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫ﺑﻞ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﻨﮑﺮ ﻧﻮﻣﻮل ﺷﻮى‪ ،‬دا ‪z‬ﮑﻪ ﭼﯥ ﺷﮑﻞ ﻳﺎﻧﯥ ﺑ‪7‬ﻪ ﺑﻪ‬
‫ازﻣﻮﻳﻨﻪ اﺧﻴﺴﺘﻮﻧﮑﻲ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﺣﮑﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻟﻪ‬ ‫ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﺸﭙ‪ J‬ډول د ﻧﻮرو ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﺟﻼ‬
‫ﻣ‪J‬ي ‪G‬ﺨﻪ د ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻪ اړﻩ‬ ‫ﺷﮑﻠﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻣﻨﮑﺮ او ﻧﮑ ﭘﻪ دې ﻣﺎﻧﺎ‪ ،‬ﭼﯥ ﻗﱪ واﻻوو ﺗﻪ‬
‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬ﻗﺮﻃﺒﻲ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪118‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪117‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﭘﻴﻨﻢ ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫اﻧﻮرﻳﺰه ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﮐﻮي او ﮐﻪ ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭘﺮ دې ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ‪Y‬ﻪ‬

‫ﭘﻮﻫﯧ(ي‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ روح ﺑﺪن ﺗﻪ 'ﻨ[ﻪ راﻲ!؟‬
‫ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ رﺣﻤﻪ ﷲ دا ﻫﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻟﻪ‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم د ﺳﻮرة اﻟﺰﻣﺮ د ‪ ٤٢‬اﻳﺖ ﭘﻪ ﺗﻔﺴ ﮐﯥ ﭘﻪ‬
‫ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﻧﻪ ﮐﯧ(ي‪z ،‬ﮑﻪ ﭼﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ ﻟﻪ ﻣﮑﻠﻒ‬
‫دې اړﻩ د ﻧﻮرو ﻣﻔﴪﻳﻨﻮ او ﻣﺤﺪﺛﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﺣﻮاﻟﻪ ﻟﻴﮑﲇ‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ‪G‬ﺨﻪ ﮐﯧ(ي او ﮐﻮﭼﻨﻴﺎن ﻣﮑﻠﻒ ﻧﻪ دي‪((.‬‬
‫ﰱ‬ ‫ُﺖ ِ‬ ‫‪َ 0‬ﻣ ْﻮﺗِـ َﻬﺎ َوٱﻟﱠ ِﺘﻰ ﻟَ ْﻢ ‪ْ َM‬‬ ‫ﰱ ٱﻷَﻧﻔ َ‬
‫ُﺲ ِﺣ َ‬ ‫ٱ َﻳ َﺘ َﻮ ﱠ‬‫) ﱠُ‬ ‫د ازﻣﻮﻳﻨﯥ ژﺑﻪ‬
‫ت َو ُﻳ ْﺮ ِﺳ ُﻞ‬ ‫ﻚ ٱﻟﱠ ِﺘﻰ ﻗ َ ٰ‬
‫َﴣ َﻋﻠَ ْﻴ َﻬﺎ ٱﻟْ َﻤ ْﻮ َ‬ ‫َﻣ َﻨﺎ ِﻣـ َﻬﺎ َﻓ ُﻴ ْﻤ ِﺴ ُ‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ رﺣﻤﻪ ﷲ وﻳﲇ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺣﺪﻳﺚ ﻟﻪ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﺎت ﻟﱢ َﻘ ْﻮ ٍم‬‫ﻚ َﻵ َﻳ ٍ‬‫ﰱ ٰذﻟِ َ‬ ‫ﱃ أَ َﺟﻞٍ ﱡﻣ َﺴ ‪S‬ﻤﻰ إِنﱠ ِ‬‫ى إِ َ ٰ‬ ‫ٱﻷُ ْﺧ َﺮ ٰ‬ ‫ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﻪ د ﺳﻮال او ‪z‬ﻮاب ژﺑﻪ ﻋﺮ¦‬
‫َﻳ َﺘ َﻔﻜﱠ ُﺮونَ ﴿‪ ﴾٤٢‬ﺳﻮرة اﻟﺰﻣﺮ‪(.‬‬ ‫وي‪ ،‬ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ او ‪z‬ﻮاﺑﻮﻧﻪ ﺑﻪ دواړﻩ ﭘﻪ ﻋﺮ¦ ژﺑﻪ وي‪.‬‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﻫﻐﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﷲ دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﺮګ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ‬ ‫دا ﻫﻢ ﺷﻮﻧﯥ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﺮ ﭼﺎ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ژﺑﻪ‬
‫ﺳﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ اﺧﲇ او ‪G‬ﻮك ﭼﯥ ﻻ ﺗﺮاوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻧﻪ دى ﻣ‪ J‬ﺷﻮى‪،‬‬ ‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﯥ وﳾ )ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ‪Y‬ﻪ ﭘﻮﻫﯧ(ي(‪.‬‬
‫د ﻫﻐﻪ روح ﭘﻪ ﺧﻮب ﻛﯥ ﻗﺒﺾ ﻛﻮي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﻣﺮګ‬
‫ﻓﻴﺼﻠﻪ ﭘﺮ ﭼﺎ ﻧﺎﻓﺬوي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺳﺎ® او د ﻧﻮرو ﺳﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ﺗﺮ ﻳﻮ‬
‫ﺎﻛﲇ وﺧﺖ ﭘﻮرې ﺑﯧﺮﺗﻪ )ﺟﺴﺪوﻧﻮ ﺗﻪ( ﻟﯧ(ي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻛﯥ‬
‫ﻏ{ﯥ ﻧ‪m‬ﺎﻧﯥ دي د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﭼﯥ ﻏﻮر او ﻓﻜﺮ ﻛﻮوﻧ‪Ç‬‬
‫دي‪((.‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮر ﻋﺎﳌﺎن د ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ ﻟﻪ‬
‫اﻣﻠﻪ ﭼﯥ اﺑﻮداود او اﻣﺎم اﺣﻤﺪ رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ رواﻳﺖ‬
‫‬ ‫‬
‫‪120‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪119‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﮐﯧ(ي؛ ﺑﻠﮑﯥ ﻣﺜﺎﱄ ﺑﺪن ﺗﻪ ورﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ او ﭘﺮ دې ﻳﯥ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬د دې ﻗﺎﻳﻞ دي‪ ،‬ﭼﯥ روح ﺑﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﺪن ﺗﻪ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻪ دﻟﻴﻞ ﮐﯥ ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ د ))ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ روﺣﻮﻧﻪ د‬ ‫را‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻨﻮ ﻣﺮﻏﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﺠﻮرو ﮐﯥ اﭼﻮل ﮐﯧ(ي او ﺟﻨﺖ ﮐﯥ ‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ‬ ‫او اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺰم وﻳﲇ‪ :‬ﭼﯥ ﻫﯧﭽﺎ دا رواﻳﺖ ﻧﻪ دى‬
‫را‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ‪((.‬‬ ‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ ﻗﱪ ﮐﯥ روح ﺑﺪن ﺗﻪ واﭘﺲ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﻬﺎل‬
‫دوﻳﻢ ﻗﻮل دا دى‪ ،‬ﭼﯥ اﺑﻦ اﻟﻘﻴﻢ ﭘﻪ ﴍح د اﺑﻮداود ﮐﯥ‬ ‫ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻧﻪ او ﻫﻐﻪ ﻗﻮي ﻧﻪ دى‪.‬‬
‫ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ واﭘﴘ د روح ﺑﺪن ﺗﻪ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻋﺎرﻳﴤ‬ ‫او دا اﻳﺖ‪َ ):‬وﻛُ ْﻨ ُﺘ ْﻢ أَ ْﻣ َﻮاﺗﺎً َﻓﺄَ ْﺣ َﻴﺎﻛ ُْﻢ ﺛُ ﱠﻢ ُ‪ِ8‬ﻴ ُﺘﻜ ُْﻢ ﺛُ ﱠﻢ‬
‫وي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﴎه ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻫﻤﯧﺸﻨﻰ ژوﻧﺪ ﻧﻪ ﺣﺎﺻﻠﯧ(ي او‬ ‫ﺤﻴِﻴﻜ ُْﻢ)‪((1‬‬
‫ُﻳ ْ‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻬﺎدي ﭘﻪ اﻟﺼﺎرم اﳌﺘﮑﻲ ﮐﯥ وﻳﲇ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬ ‫او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﺗﺮې ﻣﻨﺼﻮﴆ او ﻣﻌﺠﺰاﻧﻪ ‪z‬ﺎﻳﻮﻧﻪ ﺟﺪا ﮐ‪J‬ي‬
‫ﺑﺪن ﺗﻪ د روح ور‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪﻟﻮ ﴎه ﺣﻘﻴﻘﻲ ژوﻧﺪ ﻧﻪ ﺣﺎﺻﻠﯧ(ي او‬ ‫دي‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ اﻟﻘﻴﻢ اﻟﺠﻮزى رﺣﻤﻪ ﷲ د اﺑﻮداود ﴍح‬
‫دا ﻟﻪ ﻣﺮګ ﴎه ﻣﻨﺎﻓﻊ او ﺿﺪ ﻧﻪ دى‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ دﻏﻪ واﭘﴘ ﻟﻪ‬ ‫ﮐﯥ ﭘﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﴎه دا ﺧﱪه ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ې‪ ،‬وﻳﲇ ﻳﯥ دي‪:‬ﭘﻪ ﮐﻮم‬
‫ﻣﺘﺸﺎﺑﻬﺎﺗﻮ ﻧﻪ ده‪ ،‬ﭘﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﯥ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(و؛ ﻣ‪y‬ﺮ ا‪#‬ﺎن ﭘﺮې‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ ﭼﯥ ﺑﺪن ﺗﻪ د روح د را‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪﻟﻮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ذﮐﺮ‬
‫ﻟﺮو‪ ،‬د ﻫﻤﺪې اﻣﻠﻪ ﻣﻼ ﻋﲇ ﻗﺎري ﭘﻪ )اﳌﺮﻗﺎت‪ -‬ﺻﻔﺤﻪ ‪،١٩٨‬‬ ‫ﺷﻮې‪ ،‬ﭘﻪ دې ﭼﯥ اﺑﻮﺣﺎﺗﻢ ﺑﺴﺘﻲ او اﺑﻦ ﺣﺰم ﮐﻮﻣﻪ ﺟﺮح‬
‫ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﻮک( ﮐﯥ ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ‬ ‫ﮐ‪J‬ې‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺟﺮح ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻪ ده او اﺑﻮﻣﻮﳻ اﺻﻔﻬﺎ وﻳﲇ دا‬
‫ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﺪن ﺗﻪ د روح را‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﯥ ﺗﻮﻗﻒ‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ دى‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ دا رواﻳﺖ ﺛﺎﺑﺖ دى‪ .‬ﻧﻮ د‬
‫ﮐ‪J‬ى دى او دارﻧ‪y‬ﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ )‪٢٠٣‬ﻣﺦ‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﻮک ﮐﯥ( ذﮐﺮ‬ ‫دې اﻳﺖ د ﺳﻮرة ﺑﻘﺮې ﴎه ﻣﻮاﻓﻘﺖ ‪G‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ دى؟ دې ﮐﯥ ﻳﻮ‬
‫ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﻌﻠﻖ د روح د ﺑﺪن ﻟﻪ ﻣ‪J‬ي ﴎه ﭘﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ د‬ ‫ﻗﻮل دا دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻋﻼﻣﻪ اﻟﻮﳼ رﺣﻤﻪ ﷲ ﭘﻪ روح اﳌﻌﺎ‬
‫ﺣﻠﻮل ﴎه ﻧﻪ دى‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬د دې اﻳﺖ‬ ‫ﮐﯥ ﻏﻮره ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ روح ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ زوړ ﺑﺪن ﺗﻪ ﻧﻪ واﭘﺲ‬
‫‪ -1‬ﺳﻮرة اﻟﺒﻘﺮة‪ ،‬اﻳﺖ‪.٢٨:‬‬
‫‬ ‫‬
‫) َﻓ ُﻴ ْﻤ ِﺴﻚُ ٱﻟﱠ ِﺘﻰ َﻗ َ ٰ‬

‫‪122‬‬ ‫‪121‬‬
‫ﻗﻴﺎت ﭘﻪ ورځ ﺑﻪ ﻣﻮږ ﻫﻐﻪ ړوﻧﺪ راﭘﺎ‪G‬ﻮو‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﴣ َﻋﻠَ ْﻴ َﻬﺎ ٱﻟْ َﻤ ْﻮ َ‬
‫ت( د را‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪﻟﻮ ﴎه‬
‫وواﻳﻲ‪":‬ﭘﺮورد‪H‬ﺎره! ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﻛﯥ ﺧﻮ زه ﺳﱰ‪H‬ﻮر وم‪ ،‬دﻟﺘﻪ دې‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﻫﯧ‪ w‬ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺸﺘﻪ او ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ﻧﻪ اﻧﮑﺎر ﮐﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻪ دي‪.‬‬
‫وﻟﯥ ړوﻧﺪ را ﭘﺎ‪G‬ﻮ‪Ò‬؟"‪((.‬‬ ‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﭘﻪ ﻗﺮآ‪ b‬ﻫﻴﻨﺪاره ﮐﯥ‬
‫دې اﻳﺖ ﮐﯥ ﻟﻪ ذﮐﺮ ﻧﻪ ﮐﺘﺎب ﷲ‪ ،‬ﺣﻖ دﻳﻦ او د رﺳﻮل‬
‫د ﻗﱪ د ﻋﺬاب ﺷﺘﻮن او د ﻫﻐﻪ ﻣﻨﻞ ا‪#‬ﺎ ﻋﻘﻴﺪوي ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺳﻨﺖ ﻣﺮاد دي‪.‬‬
‫ده‪ ،‬ﮐﻪ ‪G‬ﻮک د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻳﺎ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ اﻧﮑﺎر‬
‫اﻣﺎم ﻗﺮﻃﺒﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻫﻢ دې ﺗﻪ اﺷﺎره ﮐ‪J‬ې ده او ﻟﻪ‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﯥ د ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ او ﻧﺒﻮي اﺣﺎدﻳﺜﻮ اﻧﮑﺎر‬
‫ﺗﻨ ژوﻧﺪ ﻧﻪ ﻣﺮاد د دﻧﻴﺎ ژوﻧﺪ او ﻳﺎ د ﻗﱪ ﻋﺬاب دى‪.‬‬
‫ﮐﻮي او ﻟﻪ ﻳﺎدو دوه اﺻﻠﻮﻧﻮ ‪G‬ﺨﻪ اﻧﮑﺎر ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪ ﮐﻔﺮ دى‪.‬‬
‫ﻫﻤﺪا ﺧﱪه ﻟﻪ اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ اﻟﺨﺪري‪ ،‬اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه او اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد‬ ‫ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ د ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ ﭘﻪ ډﯦﺮى اﻳﺎﺗﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﭘﻪ‬
‫رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﻢ ‪G‬ﺨﻪ ﻫﻢ رواﻳﺖ ﺷﻮې ده‪.‬‬
‫‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪو ﻳﺎ اﺷﺎروي ډول ﴎه د ﻗﱪ د ﻋﺬاب ﺛﺒﻮت او ﺷﺘﻮن‬
‫د )ﻣﻌﻴﺸﺔ( ﻟﻔﻆ ﮐﯥ اﺷﺎره ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧﻮراک‪mG ،‬ﺎک‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﯧ(ي‪ ،‬دﻟﺘﻪ ﻳﯥ د ﺑﯧﻠ‪y‬ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﻳﻮازې ‪G‬ﻮ ﻮﻧﯥ را‬
‫ﻮﻟﯥ اﺳﺎﻧﺘﻴﺎوې ﺑﻪ ﻟﺮي‪ ،‬د دﻧﻴﺎ ﻟﻪ ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻤﻦ وي؛‬
‫اﺧﻠﻮ‪:‬‬
‫ﻣ‪y‬ﺮ زړﻩ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺗﻨ وي‪ ،‬ﭘﺮ ﻏﻤﻮﻧﻮ او ﭘﺮﯦﺸﺎﻧﻴﻮ ﺑﻪ اﺧﺘﻪ وي‬
‫ض َﻋﻦ ِذﻛْﺮِى َﻓﺈِنﱠ ﻟَﻪُ َﻣ ِﻌﻴﺸَ ًﺔ ﺿَ ﻨﻜﺎً َوﻧَ ْﺤ ُ ُ‬
‫ﴩ ُﻩ‬ ‫ﻦ أَ ْﻋ َﺮ َ‬‫) َو َﻣ ْ‬
‫او ﻗﱪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﺗﻨ وي‪.‬‬
‫ﻰ‬ ‫ﴩﺗَ ِﻨﻲۤ أَ ْﻋ َﻤ ٰ‬
‫ب ﻟِ َﻢ َﺣ َ ْ‬‫ﺎل َر ﱢ‬‫ﻰ﴿‪َ ﴾١٢٤‬ﻗ َ‬ ‫َﻳ ْﻮ َم ٱﻟْ ِﻘﻴﺎ َﻣ ِﺔ أَ ْﻋ َﻤ ٰ‬
‫ﻦ أَﻛ َ َ‬
‫ْ ُﻫ ْﻢ‬ ‫ﻦ ﻇَﻠَ ُﻤﻮاْ َﻋ َﺬاﺑﺎً دُونَ ٰذﻟِﻚَ َوﻟَ ٰـ ِﻜ ﱠ‬
‫) َوإِنﱠ ﻟِﻠﱠ ِﺬﻳ َ‬
‫ُﻨﺖ ﺑَ ِﺼاً﴿‪ ﴾١٢٥‬ﺳﻮرة ﻃﻪ(‬
‫َو َﻗﺪْ ﻛ ُ‬
‫ﻻَ َﻳ ْﻌﻠَ ُﻤﻮنَ ﴿‪ ﴾٤٧‬ﺳﻮرة اﻟﻄﻮر(‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬او ‪G‬ﻮك ﭼﯥ زﻣﺎ ﻟﻪ ))ذﻛﺮ(( د ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻟﻪ درس‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﻣﺦ واړوي د ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ ﭘﻪ دﻧﻴﺎ ﻛﯥ ﺗﻨ ژوﻧﺪ وي او د‬
‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺣﺴﻦ اﻟﮑﻼم‪' ،‬ﻮک‪ ،٧:‬ﻣﺦ‪.٣٤٩:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪124‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪123‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﻫﯧﻜﻠﻪ داﺳﯥ ﻧﻪ ده ډﯦﺮ ژر ﺑﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﭘﻮه ﺷﺊ‪ .‬ﺑﻴﺎ‬ ‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬او د ﻫﻐﯥ ﻧﯧ{ﯥ د ﻋﺬاب ﻟﻪ راﺗ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻫﻢ د‬
‫)واورئ ﭼﯥ( ﻫﯧﻜﻠﻪ داﺳﯥ ﻧﻪ ده ډﯦﺮ ژرﺑﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﭘﻮه‬ ‫ﻇﺎﳌﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮ ﺑﻞ ﻋﺬاب دى‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻪ دوى ﻧﻪ زﻳﺎﺗﺮه ﻧﻪ‬
‫ﺷﺊ‪((.‬‬ ‫ﭘﻮﻫﯧ(ي‪((.‬‬
‫ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي ‪z‬ﻞ ﮐﯥ اﺷﺎره ده‪ ،‬وﺧﺖ د ‪z‬ﻨﮑﺪن ﺗﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﺗﻔﺴ ﺟﻮاﻫﺮ اﻟﻘﺮآن ﻟﻴﮑﲇ‪)):‬د دې ﻧﻪ ﺟﻨ ﺑﺪر ﮐﯥ‬
‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﯥ ﻏﻠﻄ ﻳﻘ‪ D‬راﳾ او ﭘﻪ دوﻳﻢ‬ ‫ﻗﻴﺪ‪ ،‬وﭼﮑﺎﱄ او د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﻣﺮاد دى‪((.‬‬
‫ﮐﯥ اﺷﺎره ده‪ ،‬د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺗﻪ‪.‬‬ ‫)ٱﻟ ﱠﻨﺎ ُر ُﻳ ْﻌ َﺮﺿُ ﻮنَ َﻋﻠَ ْﻴ َﻬﺎ ُﻏﺪُ ّواً َو َﻋ ِﺸ ّﻴﺎً َو َﻳ ْﻮ َم ﺗَﻘُﻮ ُم ﱠ‬
‫ٱﻟﺴﺎ َﻋ ُﺔ‬
‫ﻋﻼﻣﻪ اﺑﻦ ﻗﻴﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ دا ﻗﻮل ﭘﻪ ﺑﺪاﺋﻊ اﻟﺘﻔﺴ ﮐﯥ د‬ ‫اب﴿‪ ﴾٤٦‬ﺳﻮرة اﳌﺆﻣﻦ‬ ‫آل ِﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮنَ أَﺷَ ﺪﱠ ٱﻟْ َﻌ َﺬ ِ‬ ‫أَ ْد ِﺧﻠُﻮۤاْ َ‬
‫ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺗﻞ او ﻋﻄﺎء رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ او اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ‬
‫)ﻏﺎﻓﺮ((‬
‫ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﮐ‪J‬ى دى‪ .‬او اﺑﻦ ﻗﻴﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ دې ﻗﻮل‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬د دوزخ اور دى ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺳﻬﺎر او ﻣﺎ‪Y‬ﺎم )ﭘﻪ‬
‫ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﻴﻨﻮ وﺟﻮ ﴎه ﺗﺮﺟﯧﺢ ورﮐ‪J‬ې ده‪.‬‬
‫ﻋﺎ‪ Ò‬ﺑﺮزخ ﻛﯥ( ﻫﻐﻮى وړاﻧﺪې ﻛﻮﱃ ﳾ او ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د‬
‫او ﺣﺪﻳﺚ د ﺗﺮﻣﺬي ﭼﯥ د ﻋﲇ رﴇ ﷲ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺳﺎﻋﺖ راﳾ ﻧﻮ اﻣﺮ ﺑﻪ وﳾ ﭼﯥ آل ﻓﺮﻋﻮن ډﯦﺮ‬
‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﻫﻐﻪ وﻳﲇ‪)):‬ﭼﯥ ﻣﻮږ د ﻗﱪ ﭘﻪ ﻋﺬاب ﮐﯥ ﺷﮏ ﮐﺎوه‪،‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﻋﺬاب ﺗﻪ ورﻧﻨﺒﺎﺳﺊ‪((.‬‬
‫ﺗﺮ دې ﭘﻮرې ﭼﯥ دا ﺳﻮرت ﻧﺎزل ﺷﻮ‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دا ﻫﻢ ﻟﻪ ﻗﺮآ ﻫﻴﻨﺪارې ‪G‬ﺨﻪ د ﻗﱪ ﭘﺮ ﻋﺬاب دﻟﻴﻞ دى‪.‬‬

‫او اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻳﲇ‪)):‬ﭘﺮ ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻪ ﻗﱪ دوﻣﺮه‬
‫ف ﺗَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮنَ ﴿‪ ﴾٤‬ﺳﻮرة‬
‫ف ﺗَ ْﻌﻠَ ُﻤﻮنَ ﴿‪ ﴾٣‬ﺛُ ﱠﻢ ﻛَﻼﱠ َﺳ ْﻮ َ‬
‫ﻼ َﺳ ْﻮ َ‬
‫)ﻛَ ﱠ‬
‫راﺗ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮه ﭘﻮ‪Y‬ﺘ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﻠﯥ ﮐﯥ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‬
‫)‪(2‬‬
‫او ﻫﻤﺪا ﺗﻨ ژوﻧﺪ دى‪((.‬‬ ‫اﻟﺘﮑﺎﺛﺮ(‬
‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺣﺴﻦ اﻟﮑﻼم‪' ،‬ﻮک‪ ،٩:‬ﻣﺦ‪.٤٠١:‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٢١ :‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪126‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪125‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻳﻮ ﭘﺮ ﻗﱪ او ﻧﻴﻤﻪ ﻧﻮره ﻳﯥ د ﻫﻐﻪ ﺑﻞ ﭘﺮ ﻗﱪ وﻮﻣﺒﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ‬ ‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﻟﻪ 'ﻪ ﴎﭼﻴﻨﻪ اﺧﲇ!؟‬
‫ووﻳﻞ‪ :‬ﮐﯧﺪاى ﳾ ﻟﻪ دې دواړو ‪G‬ﺨﻪ د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺳﭙﮏ‬ ‫اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺑﻦ ا‪ Ä‬ﺷﻴﺒﻪ د اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬
‫ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ دا دواړﻩ ﺷﻨﯥ وي‪((.‬‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬د‬
‫ﻃﺤﺎوي د ﻋﺒﺪﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬ ‫ﻗﱪ ډﯦﺮى ﻋﺬاب ﻟﻪ ﺗﺸﻮ ﺑﻮﻟﻮ ‪G‬ﺨﻪ وي‪((.‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬ ‫دا ﭘﻪ دې ﻣﺎﻧﺎ ﭼﯥ ‪G‬ﻮک د ﺗﺸﻮ ﺑﻮﻟﻮ ﻟﻪ ‪G‬ﺎ‪G‬ﮑﻮ ‪G‬ﺨﻪ ‪z‬ﺎن‬
‫وﻳﲇ‪)):‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﺧﭙﻠﻮ ﺑﻨﺪه ‪H‬ﺎﻧﻮ ﻧﻪ د ﻳﻮ ﺑﻨﺪه ﭘﻪ اړﻩ ﭘﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﺳﺎ® او ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯥ ﺑﯥ ﻏﻮري ﮐﻮي‪ ،‬د ﻗﱪ ﭘﺮ ﻋﺬاب‬
‫ﻗﱪ ﮐﯥ د ﻫﻐﻪ د ﻋﺬاب ﺣﮑﻢ ورﮐ‪ ،J‬ﭼﯥ دا ﮐﺲ دې ﺳﻞ‬ ‫ﺑﻪ اﺧﺘﻪ ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫ُدرې ووﻫﻞ ﳾ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري او اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻬﻢ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ د رﺋﻴﺲ‬
‫د ﻫﻤﺪې ﺑﺪ ﺧﱪ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﻪ ﺳﻮاﻟﻮﻧﻪ او‬ ‫اﳌﻔﴪﻳﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ‬
‫دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ﭘﻴﻞ ﮐ‪J‬ې‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻳﻮه دره ورﺗﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮه‪،‬‬ ‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬دى واﻳﻲ‪)):‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﺮ دوو‬
‫ﭼﯥ د ﻳﻮې ُدرې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳﯥ ﻗﱪ د اور ﻧﻪ ډک ﺷﻮ‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ‬ ‫ﻗﱪوﻧﻮ ورﺗﯧﺮ ﺷﻮ‪ ،‬وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬دې دواړو ﺗﻪ ﻋﺬاب ورﮐﻮل‬
‫ﺗﺮې د اور ﳌﺒﯥ ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮې او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻮش ﮐﯥ راﻏﻰ‪،‬‬ ‫ﮐﯧ(ي او ﭘﻪ داﺳﯥ ﻟﻮى ‪G‬ﻴﺰ ﮐﯥ ﻋﺬاب ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬وﻟﯥ ﻣﻮ ﭘﻪ ُدرو ووﻫﻠﻢ؟‬ ‫)ډﯦﺮى ﺧﻠﮏ ﻳﯥ ﻟﻮى ﻧﻪ ‪7H‬ﻲ(‪.‬‬
‫ورﺗﻪ ووﻳﻞ ﺷﻮ‪ :‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﻟﻪ اودس ﭘﺮﺗﻪ ﳌﻮﻧ‪ 5‬ﮐﺎوه او ﭘﺮ‬ ‫ﻟﻪ دوى ‪G‬ﺨﻪ ﻳﻮ ﺗﻦ ﺑﻪ د ﻴﻤﺖ )ﭼﻐﻠ( دﻧﺪه ﴎﺗﻪ‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ﺗﯧﺮ ﺷﻮى وې او د ﻫﻐﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ دې ﻧﻪ وه ﮐ‪J‬ې‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫رﺳﻮﻟﻪ ﻳﺎﻧﯥ د ﻳﻮ ﮐﺲ ﺧﱪه ﺑﻪ ﻳﯥ ﻳﻮ او د ﻫﻐﻪ ﺑﻞ ﮐﺲ ﺧﱪه‬
‫اﻣﺎم اﺑﻮداود رﺣﻤﻪ ﷲ د اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﯥ ده ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻪ او دې ﺑﻞ ﺑﻪ د ﺗﺸﻮ ﺑﻮﻟﻮ ﻧﻪ ‪z‬ﺎن ﻧﻪ ﺳﺎﺗﻪ‪،‬‬
‫رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د وﻧﯥ ﻳﻮه ﺷﻨﻪ ‪G‬ﺎﻧ‪y‬ﻪ‬
‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٢٣ :‬‬
‫راوﻏﻮ‪Y‬ﺘﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﻨ‪ 5‬ﮐﯥ دوه ‪z‬ﺎﻳﻪ ﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻫﻐﻪ ﻳﯥ‬
‫‬ ‫‬
‫)ٱﻟ ﱠﻨﺎ ُر ﻳُ ْﻌ َﺮﺿُ ﻮنَ َﻋﻠَﻴْ َﻬﺎ ُﻏﺪُ ّواً َو َﻋ ِﺸ ّﻴﺎً َوﻳَ ْﻮ َم ﺗَﻘُﻮ ُم ٱﻟ ﱠﺴﺎ َﻋ ُﺔ‬
‫‪128‬‬ ‫‪127‬‬
‫وﻳﲇ‪)):‬د ﻣﻌﺮاج ﭘﻪ ﺷﭙﻪ ﻣﯥ ﭘﺮ داﺳﯥ ﺧﻠﮑﻮ ﺗﯧﺮﯦﺪل وﺷﻮ‪،‬‬

‫اب﴿‪ ﴾٤٦‬ﺳﻮرة اﳌﺆﻣﻦ(‬ ‫آل ِﻓ ْﺮ َﻋ ْﻮنَ أَﺷَ ﺪﱠ ٱﻟْ َﻌ َﺬ ِ‬
‫أَ ْد ِﺧﻠُﻮۤاْ َ‬ ‫ﭼﯥ د ﻣﺴﻮ ﻧﻮﮐﺎن ﻳﯥ ﻟﺮل او ﺧﭙﻞ ﻣﺨﻮﻧﻪ او ﺳﻴﻨﯥ ﻳﯥ ﭘﺮې‬
‫راﺷﮑﻮﻟﯥ‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﱪاﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم وﭘﻮ‪Y‬ﺘﻪ‪ ،‬دا ‪G‬ﻮک دي؟‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬د دوزخ اور دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺳﻬﺎر او ﻣﺎ‪Y‬ﺎم )ﭘﻪ‬
‫ﺟﱪاﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم راﺗﻪ ووﻳﻞ‪:‬دا ﻫﻐﻪ ﮐﺴﺎن دي‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ﻋﺎ‪ Ò‬ﺑﺮزخ ﻛﯥ( ﻫﻐﻮى وړاﻧﺪې ﻛﻮﱃ ﳾ او ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د‬
‫دﻧﻴﺎ ﮐﯥ د ﺧﻠﮑﻮ ﻏﻮ‪Y‬ﯥ ﺧﻮري او د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ اﻋﺮاﺿﻮ‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺳﺎﻋﺖ راﳾ‪ ،‬ﻧﻮ اﻣﺮ ﺑﻪ وﳾ ﭼﯥ آل ﻓﺮﻋﻮن ډﯦﺮ‬
‫)ﺷﺨﺼﻴﺎﺗﻮ( ﮐﯥ ﭘﻪ ﺧﱪو اﺗﺮو ﺑﻮﺧﺖ وي‪.‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﻋﺬاب ﺗﻪ ورﻧﻨﺒﺎﺳﺊ‪((.‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ د ﻣﺴﻠﻧﺎﻧﻮ ﺳﭙﮑﺎوى د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻴﺎﺗﻮ‬
‫د دې اﻳﺖ ﻧﻪ ډﯦﺮو ﻣﻔﴪﻳﻨﻮ ﻣﺤﺪﺛﻴﻨﻮ او د ﻋﻘﺎﻳﺪو ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ‬
‫ﮐﯥ ‪z‬ﺎن ﺑﻮﺧﺖ ﺳﺎﺗﻞ ﭘﻪ داﺳﯥ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻫﻐﻮى ﻣﻠﻨې‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺣﻖ دى‪.‬‬
‫وﻫﲆ ﳾ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د ﻏﻮ‪Y‬ﻮ ﻟﻪ ﺧﻮراک ﴎه ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﻮي‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري رﺣﻤﻪ ﷲ ﭘﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ اﻟﺒﺎب ﻋﺬاب ﻗﱪ ﮐﯥ دا‬
‫‪G‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ ﭼﯥ ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ ﮐﯥ د ﻣﺴﻠن ﻏﻴﺒﺖ د ﻣ‪ J‬ﻣﺴﻠن‬
‫اﻳﺖ ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ى دى‪ ،‬ﭘﻪ دې اړﻩ ﻟﻮﻣ‪J‬ۍ ﴐوري ﺧﱪه دا‬
‫ورو د ﻏﻮ‪Y‬ﻮ ﻟﻪ ﺧﻮراک ﴎه ﺗﺸﺒﯧﻪ ﺷﻮې دي‪z ،‬ﮑﻪ ﭼﯥ‬
‫ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ډﯦﺮو ﺻﺤﻴﺤﻮ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐﯥ د ﻗﱪ د ﻋﺬاب ﻟﻔﻆ‬
‫ﻏﻴﺒﺖ د اﻧﺴﺎن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﺼﺎ¦ ﮐﯧ(ي او ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﯥ‬
‫راﻏﲆ او ﻋﺬاب ﰱ اﻟﻘﱪ ﻫﻢ راﻏﲆ‪ ،‬د ﺑﯧﻠ‪y‬ﯥ ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ))إِﻧﱠ ُﻬ َ‪+‬‬
‫ﺳﭙﮏ او ﺷﻴﻨﺪل ﮐﯧ(ي‪G ،‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ ﭼﯥ دوى د ﺧﻠﮑﻮ ﻏﻮ‪Y‬ﯥ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﰲ ُﻗ ُﺒﻮ ِر ِﻫ َ‬
‫‪((. ...+‬‬ ‫ﻟَ ُﻴ َﻌ ﱠﺬ َﺑﺎنِ ِ‬ ‫ﺧﻮړﱄ‪ ،‬ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺑﻪ دوى د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ د ﻣﻴﺴﻮ ﭘﻪ‬
‫ﻳﺎﻧﯥ ﻗﺒﻮرﻫ ﮐﻠﻤﻪ ﭘﺮ دې دﻟﻴﻞ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬
‫ﻧﻮﮐﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﻨﻮ او ﻣﺨﻮﻧﻮ ﻏﻮ‪Y‬ﯥ راﺷﮑﻮي او دا ﺑﻪ دوى‬
‫ﻋﺬاب ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې ﺗﻌﺒ ﻧﻪ اﻧﮑﺎر ﮐﻮل ‪H‬ﻤﺮاﻫﻲ ده‪.‬‬
‫ﻟﭙﺎره ﻋﺬاب او ﮐ‪J‬او وي‪.‬‬
‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب‬
‫ﺧ ُﺮ َﻻ ﻳَﺘﱠ ِﻘﻲ‬ ‫ﴚ ﺑِﺎﻟﻨﱠ ِﻤﻴ َﻤ ِﺔ‪َ ،‬و ْ‬
‫اﻵ َ‬ ‫^ْ ِ‬‫ُ‪َ K‬‬ ‫ﰲ ﻛَ ِﺒ‪ٍk‬؛ ﻛَﺎنَ َأ َ‬
‫ﺣﺪُ ﻫ َ‬ ‫ﰲ ﻗُﺒُﻮ ِر ِﻫ َ‪َ ،K‬و َﻣﺎ ﻳُ َﻌ ﱠﺬﺑَﺎنِ ِ‬
‫‪) -1‬إِﻧﱠ ُﻬ َ‪ K‬ﻟَﻴُ َﻌ ﱠﺬﺑَﺎنِ ِ‬
‫اﻟْ َﺒ ْﻮ َل( اﳌﻨﺘﺨﺐ ﻣﻦ ﻣﺴﻨﺪ ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﺣﻤﻴﺪ ت ﺻﺒﺤﻲ اﻟﺴﺎﻣﺮا~ )ص‪(210 :‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪130‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪129‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻣﺆﻣﻦ روح ﺑﻪ د ﻣﺮﻏﻴﻮ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ د ﺟﻨﺖ وﻧﻮ ﭘﻮرې ﻧ‪m‬ﺘﻰ‬ ‫ﻣ‪y‬ﺮ ﺗﻔﺼﻴﲇ ‪G‬ﺮﻧ‪y‬ﻮاﱃ د ﻫﻐﯥ زﻣﻮږ ﻟﻪ ﺷﻌﻮر او ﻋﻠﻢ ﻧﻪ‬
‫وي‪ ((.‬دﻻﻟﺖ ﮐﻮي او د ﻋﺬاب اړﻳﮑﻪ ﻟﻪ اﺻﻞ ﺑﺪن ﴎه ﻧﺸﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﭘﻮرﺗﻪ دي‪z ،‬ﻴﻨﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻔﺼﻴﻼت ﭼﯥ ﭘﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐﯥ‬
‫ﭘﻪ دې ﮐﯥ ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﻗﻮل ﺻﺤﻴﺢ دى‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ‬ ‫راﻏﲇ‪ ،‬ﻟﮑﻪ‪ :‬ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ او ‪z‬ﻮاب ﮐﻮل‪ ،‬د ﻫﻐﯥ ﻟﭙﺎره د ﻣ‪J‬ي‬
‫وﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ دا اﻳﺖ ﻣﮑﻲ دى او د اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ‬ ‫ﮐﯧﻨﻮل‪ ،‬د ﭼﺎ ﻟﭙﺎره د ﻗﱪ ﭘﺮاﺧﻮاﱃ او د ﭼﺎ ﻟﭙﺎره ﺗﻨ‪y‬ﻮاﱃ‪ ،‬د‬
‫ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ راﻏﲇ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﻧﺸﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﻏﻴﻮ ﭘﻪ ‪H‬ﯧو او ﺟﺠﻮرو ﮐﯥ د روح اﭼﻮل او داﺳﯥ ﻧﻮر‪ ،‬د‬
‫ﻫﻮ! ‪G‬ﻪ وﺧﺖ وروﺳﺘﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺗﻪ‬ ‫دې ﻣﻨﻞ ﴐوري دي‪ .‬ﺑﻴﺎ د اﻫﻞ اﻟﺴﻨﺖ واﻟﺠﻋﺖ د ﻋﺎﳌﺎﻧﻮ‬
‫د ﻗﱪ د ﻋﺬاب ﭘﻪ ﺑﺎره ﮐﯥ وﺣﯥ وﮐ‪J‬اى ﺷﻮه او دا ﺣﺪﻳﺚ‬ ‫ﭘﻪ دې ﮐﯥ دوه ﻗﻮﻟﻪ دي‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪J‬ى دا ﭼﯥ ﻋﺬاب ﭘﺮ روح ﭘﻪ‬
‫وارد )راﻏﲆ( ﭘﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره ﮐﯥ‪ ،‬ﻧﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﮑﻪ ﮐﯥ ﷲ‬ ‫ﺧﭙﻞ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮐﯥ او ﭘﺮ ﺑﺪن ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮه ﺧﱪه‬
‫ﺗﻌﺎﱃ دا اﻳﺖ راﻟﯧ(ﱃ و او ﭘﻪ دې ﮐﯥ د ﻗﱪ د ﻋﺬاب اﺛﺒﺎت‬ ‫ده ﮐﻪ روغ او ﺳﺎ‪ Ò‬او ﮐﻪ ذرې ذرې د ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﻮ ﭘﻪ ‪H‬ﯧو‬
‫و‪ ،‬ﻧﻮ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ اﻧﮑﺎر وﻟﯥ ﮐﺎوو‪.‬‬ ‫ﮐﯥ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪر ﮐﯥ وي او ﮐﻪ اﻳﺮې ﺷﻮى وي او داﺳﯥ‬
‫د دې ‪z‬ﻮاب اﺑﻦ ﮐﺜ رﺣﻤﻪ ﷲ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﻃﺮﻳﻘﻮ ﴎه‬ ‫ﻧﻮر‪. ...‬‬
‫ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪J‬ى ‪z‬ﻮاب‪ :‬ﭘﻪ دې اﻳﺖ ﴎه ﻳﻮازې د روح‬ ‫او ﺑﺪن ﺗﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دوﻣﺮه ژوﻧﺪ ورﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻋﺬاب‬
‫وړاﻧﺪې ﮐﯧﺪل ﭘﺮ اور ﭘﻪ ﺑﺮزخ ﮐﯥ ﺛﺎﺑﺖ دي او دا دﻻﻟﺖ ﻧﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﮐﻮﻻى ﳾ‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ د روح ﺗﻌﻠﻖ او اړﻳﮑﻪ ﻟﻪ ﺑﺪن ﴎه‪،‬‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺪن ﴎه د ﻋﺬاب اړﻳﮑﻪ ﻧﺸﺘﻪ او ﮐﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ﺑﺪن‬ ‫ﭘﺮ دې ﴏﻳﺢ ﺻﺤﻴﺢ دﻟﻴﻞ ﻧﺸﺘﻪ‪) .‬دا ﭼﯥ روح ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﺑﺪن ﺗﻪ‬
‫ﻟﭙﺎره د ﻋﺬاب ﺣﺎﺻﻠﯧﺪل د دې اﻳﺖ ﻟﻪ ﻧﺰول ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ‬ ‫را‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺑﻪ وروﺳﺘﻪ ﺗﺮ ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ي ﴎﻟﻴﮏ ﻻﻧﺪې ﺑﺤﺚ‬
‫اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﴎه ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫وﮐ‪J‬و(‪.‬‬
‫دوﻳﻢ ‪z‬ﻮاب دا دى‪ ،‬ﭼﯥ اﻳﺖ ﻳﻮازې دﻻﻟﺖ ﮐﻮي ﭘﻪ‬ ‫دوﻳﻢ ﻗﻮل دا دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻋﺬاب ﻳﻮازې ﭘﻪ روح دى؛ ﻣ‪y‬ﺮ‬
‫ﻋﺬاب د ﮐﺎﻓﺮاﻧﻮ او ﻟﻪ دې ﻧﻪ د ﻣﺆﻣﻦ ﻋﺬاب ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻧﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﴍط د ﻣﺜﺎﱄ ﺟﺴﺪ ﴎه‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ ﻫﻐﯥ دا ﺣﺪﻳﺚ ))ﭼﯥ د‬
‫‬ ‫‬
‫‪132‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪131‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬ ‫ﺛﺎﺑﺘﯧﺪه او ﭘﻪ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﴎه ﻋﺬاب د ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ‪H‬ﻨﺎﻫ‪y‬ﺎراﻧﻮ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﭘﺮ ﮐﺎﻓﺮ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻧﻬﻪ ﻧﻮي‬ ‫ﺷﻮ‪.‬‬
‫‪Y‬ﺎﻣﺎران ﻣﻘﺮروﱃ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺮ ﻗﻴﺎﻣﺘﻪ ﭘﻮرې ﺑﻪ ﮐﺎﻓﺮ ﭼﻴﭽﻲ‪،‬‬ ‫درﯦﻴﻢ ‪z‬ﻮاب دا دى‪ ،‬ﭼﯥ اﻳﺖ دﻻﻟﺖ ﮐﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻋﺬاب د‬
‫ﻫﻐﻪ داﺳﯥ ﻧﺎاﺷﻨﺎ زﻫﺮ ﻟﺮي‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﻳﻮ ‪Y‬ﺎﻣﺎر ﻫﻢ ﭘﺮ ‪z‬ﻤﮑﯥ‬ ‫روﺣﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې او ﭘﻪ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐﯥ ﻋﺬاب د ﺑﺪﻧﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﭘﻮﮐﻰ ووﻫﻲ؛ ﻧﻮ د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻪ ﺷ‪ D‬ﺑﻮﻰ را‪Y‬ﮑﺎره ﻧﻪ‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﺷﻮ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﳾ‪((.‬‬ ‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺣﻖ دى!‬
‫د ﺷﻴﺦ اﻟﻘﺮآن ﴎداروﱄ د ﺧﻮﻟﯥ ﺧﱪه راﺗﻪ د دې‬ ‫د اﻫﻞ ﺳﻨﺖ واﻟﺠﻋﺔ د ﻓﻘﻬﺎوو ﻋﻘﻴﺪه ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﱪ‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻪ اړﻩ ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺟﺮاﻟﺪﻳﻦ ﮐﻮﻟﻪ‪ ،‬ﭼﯥ )‪Y (٩٩‬ﺎﻣﺎران ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺬاب ﺣﻖ دى‪G ،‬ﺮﻧ‪y‬ﻪ ﭼﯥ ﻧﯧﮑﻮ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ارام‬
‫ﭘﺮې د دې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻣﻘﺮرﯦ(ي‪ ،‬ﭼﯥ دﻏﻪ ﮐﺎﻓﺮ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د‬ ‫او ﺧﻮﺷﺎﱄ وي او ﺗﺮ ﻗﻴﺎﻣﺘﻪ ﺑﻪ د ‪Y‬ﮑﲇ ﺑﺮزﺧﻲ ژوﻧﺪ ﻧﻪ ‪{H‬ﯥ‬
‫)‪ (٩٩‬اﺳءاﻟﺤﺴﻨﻰ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻧﻪ اﻧﮑﺎر ﮐ‪J‬ى و‪.‬‬ ‫ﭘﻮرﺗﻪ ﮐﻮي‪ ،‬ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ ﮐﺎﻓﺮاﻧﻮ او ﺑﺪﮐﺎراﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮه ورځ رﺳﻮل ﷲ‬ ‫ﻋﺬاب ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي او دا ﭘﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺣﺎدﻳﺜﻮ ﮐﯥ ﺛﺎﺑﺖ دي‪.‬‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﯥ ﻗﭽﺮ ﺳﭙﻮر و‪ ،‬د ﺑﻨﻮ ﻧﺠﺎر ﻗﺒﻴﻠﯥ ﻳﻮ ﺑﺎغ ﺗﻪ‬ ‫ﻋﺎﺋﺸﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ ﻳﻮه ﻳﻬﻮدۍ ﻣﯧﺮﻣﻦ راﻏﻠﻪ او ﻟﻪ‬
‫ﻳﯥ ﺗﴩﻳﻒ ﻳﻮړ‪ ،‬ﻣﻮږ ورﴎه ﻫﻢ د ﻻرې ﻣﻠ‪y‬ﺮي وو‪ ،‬ﻧﺎ‪G‬ﺎﭘﻪ د‬ ‫ﻫﻐﯥ ﴎه ﻳﯥ د ﻗﱪ د ﻋﺬاب ﻳﺎد وﮐ‪ ،J‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﷲ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻗﭽﺮ ﻮﭘﻮﻧﻪ ﮐ‪J‬ل‪ ،‬وﺗﺮﯦﺪه‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺎﱃ دې د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ ﭘﻨﺎه درﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫دوﻣﺮه وﺗﺮﯦﺪه ﭼﯥ ﻧﯧ(دې وه رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬ ‫ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ دې اړﻩ ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫ﺗﺮې ﻧﻪ ﻏﻮر‪z‬ﯧﺪﱃ واى‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻴﻨﻪ ﻳﺎ ﺷﭙ( ﻗﱪوﻧﻪ وو‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻧﻪ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣﺒﺎرک ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ؛ د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺣﻖ دى‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ -1‬ﻣﺮﻧﮯ ﮐﮯ ﺑﻌﺪ ﮐﻴﺎ ﻫﻮﮔﺎ‪ ،‬ﻣﺦ‪ ،٣٧:‬ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺎﺷﻖ اﻟﻬﻰ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻬﺮي‪ ،‬اردو‪.‬‬
‫‪ -2‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ دى‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺣﺴﻦ اﻟﮑﻼم‪' ،‬ﻮک‪ ،٧:‬ﻣﺦ‪.٣٩٧:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪134‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪133‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﮐﻪ ﭘﻪ اﺳن ﮐﯥ وي او ﮐﻪ د ‪z‬ﻤﮑﯥ او‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ﻩ‪G :‬ﻮک د دې‬
‫اﺳن ﭘﻪ ﻣﻨ‪ 5‬ﮐﯥ وي‪.‬‬ ‫ﻗﱪوﻧﻮ واﻻ ﭘﯧﮋ؟‬
‫د اﺳن دروازې د ﻫﻐﻪ روح ﺗﻪ ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻼى ﳾ‪ ،‬د ﻫﺮې‬ ‫ﻳﻮ ﮐﺲ ووﻳﻞ‪ :‬زه ﻳﯥ ﭘﯧﮋﻧﻢ‪.‬‬
‫دروازې واﻻ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﻪ دا دﻋﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ د دﻏﻪ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬دوى ﮐﻠﻪ ﻣ‪J‬ﻩ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻨﺪه روح دې د ﻫﻐﻮى ﻟﻪ ﻟﻮري ﺑﺮه ﻻړ ﳾ‪.‬‬ ‫ﺷﻮي؟‬
‫د ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻪ ﭘﺎى ﮐﯥ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﻳﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﮐﯥ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﮐﺲ ووﻳﻞ‪ :‬د ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﭘﻪ زﻣﺎﻧﻪ ﮐﯥ‪.‬‬
‫ﭼﯥ د ﺑﺪﻋﻤﻠﻪ اﻧﺴﺎن ﴎه ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ‪G‬ﻪ ﭼﺎل‪-‬ﭼﻠﻨﺪ ﮐﯧ(ي‪،‬‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻗﱪوﻧﻮ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﺮ ﮐﺎﻓﺮ‪ ،‬ﻣﴩک ﺑﻨﺪه ﻳﻮه ړﻧﺪه‪ ،‬ﮐ‪7‬ﻪ او ‪H‬ﻮﻧ‪y‬ﻪ‬ ‫ﮐﯥ ﻋﺬاب ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﺗﻪ دا وﯦﺮه ﻧﻪ وى‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ‬
‫ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﻣﻘﺮره ﮐ‪J‬ي‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ داﺳﯥ ﻣزﺑﻪ )‪ُ H‬ﺮز(‬ ‫ﺑﻪ د ﻣ‪J‬و ‪Y‬ﺨﻮل ﭘﺮﯦ(دئ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﯥ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﯥ واى‪،‬‬
‫وي‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﻏﺮ ووﻫﻞ ﳾ‪ ،‬ﺧﺎورې ﺑﻪ و‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ‪،‬‬ ‫ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ د د دوى د ﻗﱪ د ﻋﺬاب ‪G‬ﻪ ﺑﺮﺧﻪ‬
‫ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ‪ُ H‬ﺮز ﺑﻪ دﻏﻪ ﺑﺪ ﻋﻤﻠﻪ اﻧﺴﺎن ووﻫﻞ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ ﻟﻪ‬ ‫)‪(1‬‬
‫اوروﱃ واى‪ ،‬ﮐﻮم ﭼﯥ زه اورم‪.‬‬
‫اﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺑﺪن ﺧﺎورې ﳾ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺧﭙﻞ ﻫﻐﻪ‬ ‫ ُﺮز‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻪ ورو‪H‬ﺮ‪z‬ﻮي‪G ،‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭼﯥ و‪.‬‬ ‫ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻪ ﺑﻞ داﺳﯥ ‪H‬ﻮزار ورﮐ‪J‬ي‪) ،‬ﭼﯥ دوﻣﺮه ﺑﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﴎه ﻳﻮې ﺟﻨﺎزې ﺗﻪ ﻻړو‪ ...‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫ودردوي( ﭼﯥ د ﺛﻘﻠﻴﻨﻮ )اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ او ﭘﯧﺮﻳﺎﻧﻮ( ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻫﺮ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻪ اوږدو ﮐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د ﻳﻮ‬
‫‪G‬ﻪ ﭼﻐﯥ واوري‪.‬‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻨﺪه روح وو‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ روح ﺗﻪ ﻮﻟﯥ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ د ﺑ‪m‬ﻨﯥ‬
‫‪ -1‬ﻣﺮﻧﮯ ﮐﮯ ﺑﻌﺪ ﮐﻴﺎ ﻫﻮﮔﺎ‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٠:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪136‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪135‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻫﻠﺘﻪ ﻧﯧ(دې ﺧﻠﮑﻮ ﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﭼﯥ دا ‪G‬ﻪ ﺧﱪه‬ ‫ﺑﺮاء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ د دوزخ ﭘﻪ ﻟﻮر ورﺗﻪ ﻳﻮه‬
‫ده؟‬ ‫دروازه وﮐ‪J‬اى ﳾ او د اور ﻓﺮش او ﺑﺴﱰ ﺑﻪ ورﺗﻪ وﻏﻮړوﻻى‬
‫ﻫﻐﻮى ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﻮږ ‪G‬ﻮ ‪G‬ﻮ ‪z‬ﻠﯥ دا ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬ى‪z ،‬ﻤﮑﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﳾ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﻗﺒﻠﻮي‪ ،‬ﻫﺮ ‪z‬ﻞ ﻣﻮ ﭼﯥ ‪Y‬ﺦ ﮐ‪J‬ى ‪z‬ﻤﮑﯥ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﺑﻬﺮ‬ ‫ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري رﺣﻤﻪ ﷲ د ﺧﭙﻞ ﭘﻼر ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﺧﻴﺜﻤﻪ او‬
‫راﻏﻮر‪z‬ﻮﱃ‪.‬‬ ‫ﺧﻴﺜﻤﻪ ﻟﻪ ﺑﺮاء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﭘﻪ دې ﻗﻮل‬
‫د ﻫﻤﺪې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻣﻮ ﺑﻴﺎ ‪Y‬ﺦ ﻧﻪ ﮐ‪ J‬او ﺑﻬﺮ ﻣﻮ د ﻗﱪ ﭘﺮ ﻏﺎړﻩ‬ ‫ﰱ ٱﻟْ َﺤ َﻴﺎ ِة‬ ‫ل ٱﻟﺜﱠﺎﺑ ِ‬
‫ِﺖ ِ‬ ‫ﻦ آ َﻣ ُﻨﻮاْ ﺑِﭑﻟْ َﻘ ْﻮ ِ‬ ‫ﺖ ﱠُ‬
‫ٱ ٱﻟﱠ ِﺬﻳ َ‬ ‫ﮐﯥ‪ُ ):‬ﻳ َﺜ ﱢﺒ ُ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﭘﺮﯦ‪m‬ﻮد‪.‬‬ ‫ٱﻟﺪﱡ ﻧْ َﻴﺎ()‪ (1‬ﺗﻔﺴ ﮐﯥ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺮاد ﻟﻪ دې اﻳﺖ ‪G‬ﺨﻪ‬
‫)‪(2‬‬
‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب دى‪.‬‬
‫ﻗﱪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻏﯧ‪/‬ې ﻏﻮرﻮي؟‬
‫اﻧﺲ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬واﻳﻲ‪ :‬ﭼﯥ ﻳﻮ‬
‫ﮐﺲ د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻟﻴﮑﻮﻧﮑﻰ و‪ ،‬ﻟﻪ اﺳﻼم‬
‫ﻣﻨﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﻣﴩک ﺷﻮ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫وﺳﻠﻢ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺣﻖ ﮐﯥ ‪Y‬ﯧﺮا وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﭼﯥ ‪z‬ﻤﮑﻪ ﻳﯥ ﻗﺒﻮل ﻧﻪ‬
‫ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻣ‪ J‬ﺷﻮ‪ ،‬اﺑﻮﻃﻠﺤﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻳﯥ ﻗﱪ ﺗﻪ ورﻏﻰ‪،‬‬
‫‪H‬ﻮري ﭼﯥ ﻟﻪ ﻗﱪ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﭘﺮوت دى‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻮرة اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﺖ‪.٢٧ :‬‬

‫‪ -1‬ﻣﺮﻧﮯ ﮐﮯ ﺑﻌﺪ ﮐﻴﺎ ﻫﻮﮔﺎ‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٨:‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٣:‬ﻣﺦ‪.٦٧٤:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪138‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪137‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ووﻳﻞ‪":‬دا ﻣﻨﻊ ﮐﻮوﻧﮑﻰ دى‪ ،‬دا ﻧﺠﺎت ورﮐﻮوﻧﮑﻰ دى‪ ،‬ﭼﯥ‬

‫)‪(1‬‬
‫ﺧﭙﻞ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ ﻧﺠﺎت ورﮐﻮي‪".‬‬ ‫ﺷﭙم ﭙﺮﮐﻰ‬
‫د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ ﻧﺠﺎت ورﮐﻮوﻧﮑﻰ ﺳﻮرت‬
‫ﻋﺒﺪﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻳﲇ‪ :‬د رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬

‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮ ﺻﺤﺎ¦ ﭘﺮ ﻗﱪ ﺧﯧﻤﻪ دروﻟﯥ وه‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺗﻪ دا‬
‫ﭘﺘﻪ ﻧﻪ وه‪ ،‬ﭼﯥ دا ﻗﱪ دى‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﻗﱪ ﻧﻪ د‪:‬‬
‫ﳾ ٍء‬ ‫)ﺗَ َﺒﺎ َركَ ٱﻟﱠ ِﺬى ِﺑ َﻴ ِﺪ ِﻩ ٱﻟْ ُﻤﻠْﻚُ َو ُﻫ َﻮ َﻋ َ ٰ‬
‫ﲆ ﻛ ﱢُﻞ َ ْ‬
‫ﺪﻳ ٌﺮ﴿‪﴾١‬ﺳﻮرة اﳌﻠﮏ(‬ ‫َﻗ ِ‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﻏ( راﺗﻠﻪ‪ ،‬ﭼﯥ اﻧﺴﺎن ﻟﻮﺳﺘﻪ‪ .‬ﻳﺎد ﺷﻮى ﺳﻮرت‬
‫ﻟﻮﺳﺘﻞ ﮐﯧﺪه‪ ،‬ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻮل ﺳﻮرت ﻳﯥ ﺗﺮﭘﺎﻳﻪ وﻟﻮﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻐﻪ ﺻﺤﺎ¦ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺗﻪ‬
‫د دې ﮐﻴﺴﯥ ﻳﺎد وﮐ‪ ،J‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٦:‬ﻣﺦ‪.٢٦٥:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪140‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪139‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫زﻣﺎ دا ﺧﻮ‪Y‬ﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ دا ﺳﻮرت زﻣﺎ د ﻫﺮ اﻣﺘﻲ ﭘﻪ زړﻩ ﮐﯥ‬ ‫ژﻏﻮروﻧﮑﯥ ډاﻟ‬
‫)‪(1‬‬
‫وي‪".‬‬ ‫ﻋﺒﺪﺑﻦ ﺣﻤﻴﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ )ﻣﻨﺘﺨﺐ( ﮐﯥ د ﻋﮑﺮﻣﻪ رﴇ ﷲ‬
‫ﺟﺎﺑﺮ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬دى واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬ﭼﯥ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ ﷲ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﻧﻪ وﻳﺪه ﮐﯧﺪه‪،‬‬ ‫ﻋﻨﻬ ﻳﻮ ﮐﺲ ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬داﺳﯥ ﺣﺪﻳﺚ درﺗﻪ ډاﻟ ﻧﻪ ﮐ‪J‬م؟‬
‫ﺪ ِﻩ ٱﻟْ ُﻤﻠْﻚُ ( ﺳﻮرﺗﻮﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﯥ )آ‪ (Ò‬ﺗﻨﺰﻳﻞ او )ﺗَ َﺒﺎ َركَ ٱﻟﱠ ِﺬى ِﺑ َﻴ ِ‬ ‫ﭼﯥ ﺗﻪ ﺑﻪ ﭘﺮې ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ ﺷﯥ؟‬
‫)‪(2‬‬
‫ﻳﯥ ﻟﻮﺳﺘﻲ ﻧﻪ و‪...‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ﮐﺲ ووﻳﻞ‪ :‬وﻟﯥ ﻧﻪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬ ‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ ووﻳﻞ‪)":‬ﺗَ َﺒﺎ َر َك ٱﻟﱠ ِﺬى ِﺑ َﻴ ِﺪ ِﻩ‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬ﭘﻪ ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ ﮐﯥ د دﯦﺮﺷﻮ‬ ‫ْﻚ( ﻳﺎﻧﯥ ﺳﻮرت اﳌﻠﮏ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻦ‪ ،‬د ﮐﻮرﻧ‬ ‫ٱﻟْ ُﻤﻠ ُ‬
‫اﻳﺘﻮﻧﻮ واﻻ ﻳﻮ ﺳﻮرت دى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ‬ ‫ﻏ‪J‬و‪ ،‬ﻮﻟﻮ ﺑﭽﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ﮐﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ او ‪H‬ﺎوﻧﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ورزده‬
‫ﺧﭙﻞ )ﻣﻴﻨﻪ وال( ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﮐﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﺑ‪m‬ﻨﻪ ورﺗﻪ‬
‫ﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ﺪ ِﻩ ٱﻟْ ُﻤﻠْﻚُ ( دى‪.‬‬
‫وﮐ‪J‬اى ﳾ او دا ﺳﻮرة )ﺗَ َﺒﺎ َركَ ٱﻟﱠ ِﺬى ِﺑ َﻴ ِ‬ ‫‪z‬ﮑﻪ دا ﻧﺠﺎت ورﮐﻮوﻧﮑﻰ ﻳﺎ ﺟ‪Jy‬ﻩ ﮐﻮوﻧﮑﻰ ﺳﻮرت دى‪،‬‬
‫دوه ورﯥ‪ ،‬دوه ﺷﭙﯥ‬ ‫ﭼﯥ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ ﺑﻪ د ﺧﭙﻞ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﻟﻪ ﺧﻮا د ﺧﭙﻞ‬
‫د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺎم او د وﺧﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ‪Y‬ﮑﻠﯥ ﻟ‪J‬ۍ ﮐﯥ ‪z‬ﻴﻨﯥ‬ ‫رب ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺟ‪Jy‬ﻩ او دﻓﺎع ﮐﻮي‪ ،‬ﻟﻪ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ‪G‬ﺨﻪ ﺑﻪ‬
‫داﺳﯥ ور‪z‬ﯥ او ﺷﭙﯥ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﺟﻼ ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ﻧﯥ ﻟﺮي‪،‬‬ ‫ﻏﻮاړي‪ ،‬ﭼﯥ ده ﺗﻪ د ﻗﱪ او دوزخ ﻟﻪ ﻋﺬاﺑﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﻧﺠﺎت‬
‫ﻟﮑﻪ‪:‬د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ‪ ،‬د ﺟﻤﻌﯥ ﺷﭙﻪ‪ ،‬د واده ﺷﭙﻪ‪ ،‬د اﺧﱰوﻧﻮ‬ ‫ورﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪،‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٦:‬ﻣﺦ‪.٢٦٦ :‬‬

‫‪ -2‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٦:‬ﻣﺦ‪.٢٦٥ :‬‬
‫‪ -3‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ دى‪ ،‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٦:‬ﻣﺦ‪.٢٦٥:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪142‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪141‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻣ‪J‬ى ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬ ‫ﺷﭙﯥ‪ ،‬د ﺟﻤﻌﯥ ورځ‪ ،‬د ﻋﺮﻓﯥ ورځ‪ ،‬د ﻋﺎﺷﻮرا ورځ او داﺳﯥ‬
‫ﮐﯧ‪m‬ﻮدل ﳾ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻫﻐﻪ ﻧﯧﮏ ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ ﺗﺮې ‪H‬ﺮدﭼﺎﭘﯧﺮه‬ ‫ﻧﻮرې‪. ...‬‬
‫ﺗﺎوﯦ(ي‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ‪H‬ﻨﺎه د ﻫﻐﻪ د ﴎ ﻟﻪ ﻟﻮري را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ وﻳﲇ‪)):‬اﻳﺎ ﭘﺮ داﺳﯥ دوه و‬
‫ﻗﺮآن ﮐﺮﻳﻢ د ﺗﻼوت ﺛﻮاب ﻟﻪ ﻫﻐﻪ دﻓﺎع ﮐﻮي او ﮐﻪ د ﭘ‪m‬ﻮ ﻟﻪ‬ ‫ر‪z‬ﻮ او دوه ﺷﭙﻮ ﺧﱪ درﻧﻪ ﮐ‪J‬م‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﻠﮑﻮ د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ د‬
‫ﻟﻮري را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﺗﻬﺠﺪو ﳌﻮﻧﻮﻧﻪ ﻳﯥ دﻓﺎع ﮐﻮي‪ ،‬ﮐﻪ د‬ ‫ور‪z‬ﻮ او ﺷﭙﻮ ﭘﻪ اړﻩ ‪G‬ﻪ ﻧﻪ دي اورﯦﺪﱄ؟‬
‫ﻻﺳﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻻﺳﻮﻧﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى‪ :‬ﻫﻐﻪ ورځ ﭼﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ ﻟﻮري ﺗﺎﺗﻪ زﯦﺮى‬
‫ﺳﻮ‪H‬ﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯥ ده ﺑﻪ ﻣﻮږ د ﺻﺪﻗﯥ او دﻋﺎ ﻟﭙﺎره ﻏﺰوﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫درﮐﻮوﻧﮑﻰ راﳾ‪ ،‬ﻳﺎ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د رﺿﺎ او ﻳﺎ ﻟﻪ ﺗﺎ ‪G‬ﺨﻪ د ﷲ‬
‫ده ﻟﻮر ﺗﻪ د راﺗﻠﻠﻮ ﻻر ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ د ﻣﺦ ﻟﻪ ﻟﻮري را‪z‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫ﺗﻌﺎﱃ د ﻧﺎراﺿﻴﺘﻮب او ﺧﭙ‪y‬ﺎن ﺧﱪ درﮐ‪J‬ل ﳾ‪.‬‬
‫ﷲ ذﮐﺮ )ﻳﺎد( او روژﻩ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻌﻨﻮي ﻗﻮت د ﻫﻐﻪ دﻓﺎع‬ ‫دو‪#‬ﻪ‪ :‬ﻫﻐﻪ ورځ ﭼﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ ﮐﯥ د ﺧﭙﻞ رب ﺣﻀﻮر ﺗﻪ د‬
‫ﮐﻮي‪ ،‬ﻫﻤﺪارﻧ‪y‬ﻪ ﳌﻮﻧ‪ 5‬او روژﻩ ﻳﻮ ﻟﻮر ﺗﻪ وﻻړ وي‪ ،‬واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻨﺎﻣﯥ اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﺣﺎﴐﯦ(ي‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﻪ ‪Y‬ﻲ ﻻس‬
‫ﭼﯥ ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﮐﻮم ﮐﻤﻰ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮږ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻮره ﮐ‪J‬و‪.‬‬ ‫او ﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﻪ ﮐﻴ‪ Ì‬ﻻس ﮐﯥ درﮐﻮل ﳾ‪.‬‬
‫ﻟﻨﻩ دا‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﻧﯧﮏ ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﱪ واﻻ ﺗﻪ ﻟﻪ ﻋﺬاﺑﻮﻧﻮ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪J‬ۍ ﺷﭙﻪ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﺗﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي ‪z‬ﻞ ﺷﭙﻪ‬
‫‪G‬ﺨﻪ داﺳﯥ ﻧﺠﺎت ورﮐﻮي‪ ،‬دﻓﺎع ﺑﻪ ﻳﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ‪G‬ﻮک‬ ‫ﺗﯧﺮول ﭘﻴﻠﻮي او ﻟﻪ دې وړاﻧﺪې دې ﭘﮑﯥ ﻫﯧ‪ w‬ﮐﻠﻪ ﻫﻢ ﺷﭙﻪ‬
‫ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﮐﻮرﻧ ﻧﻪ ﻏﻤﻮﻧﻪ ﻟﺮې ﮐﻮي او ﻣﺨﻪ ﻳﯥ ﻧﻴﴘ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ده ﺗﯧﺮه ﮐ‪J‬ې‪.‬‬
‫ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ورﺗﻪ وﻳﻞ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﺮﮐﺖ دې‬ ‫دو‪#‬ﻪ ﺷﭙﻪ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﺷﭙﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﺳﺤﺮ ﻟﻪ ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻏﯧ(ې ﺑﻪ‬
‫درﺑﺎﻧﺪې وي‪ ،‬ﭘﻪ ارام وﻳﺪه ﺷﻪ‪z ،‬ﮑﻪ ﻟﻪ ﺗﺎ ﴎه ډﯦﺮ ‪Y‬ﻪ‬ ‫ﻳﯥ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺳﱰه ورځ را‪Y‬ﮑﺎره ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠ‪y‬ﺮي )ﻧﯧﮏ ﻋﻤﻠﻮﻧﻪ( دي‪.‬‬ ‫د ﻗﱪ ﻳﺎران‬

‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة ‪ ،‬ﻣﺦ‪.٨٤:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪144‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪143‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﻪ ‪z‬ﻮاب‬ ‫ﭘﻪ دې ﻫﻴﻠﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ‪H‬ﺮان ﻗﺪره ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ ﺑﻪ د دﻧﻴﺎوي‬
‫ﮐﯥ وواﻳﻲ‪):‬أَﺷْ َﻬﺪُ أَﻧﱠﻪُ َﻋ ْﺒﺪُ ﱠ ِ‬
‫ﷲ َو َر ُﺳﻮﻟُﻪُ (‪.‬‬ ‫ژوﻧﺪ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ د ﺑﺮزﺧﻲ )ﻗﱪي( ژوﻧﺪ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ر‪Y‬ﺘﻴﻨﻲ او وﻓﺎ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ده ﺗﻪ ووﻳﻞ ﳾ‪ ،‬اور ﮐﯥ دې د ﺧﭙﻞ ‪z‬ﺎى ﻧﻨﺪاره‬ ‫ﻟﺮوﻧﮑﻲ ﻣﻠ‪y‬ﺮي او دوﺳﺘﺎن ﭘﻴﺪاﮐ‪J‬ي‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ‬
‫وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﺳﺘﺎ ‪z‬ﺎى ﭘﻪ اور ﮐﯥ و‪ ،‬ﻣ‪y‬ﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﺎﺗﻪ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ‬ ‫ﮐﯥ ﻫﻢ ﺑﯥ ﻣﻴﻨﯥ او ﺑﯥ ﻳﺎره ﭘﺎﺗﯥ ﻧﻪ ﳾ‪.‬‬
‫ﺑﺪل ﮐﯥ ﭘﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﯥ ‪z‬ﺎى درﮐ‪.J‬‬ ‫د ﻟﺮې ﭘ‪m‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﭘﻴﺎوړى او ﺧﻮږ ژ‪ Ä‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﭼﯥ دا ﻣﻬﺎل‬
‫د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻧﺒﻲ ﮐﺮﻳﻢ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬دى ﺑﻪ‬ ‫د ﻗﱪ ﻧ‪J‬ۍ ﺗﻪ ﺗﻠﲆ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺎه ﺻﺎﺑﺮ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ د ﺧﻮږو‬
‫دواړﻩ ‪z‬ﺎﻳﻮﻧﻪ ‪H‬ﻮري‪.‬‬ ‫ﻳﺎراﻧﻮ ﭘﻪ ﻏﯧ(ﻩ ﮐﯥ ‪H‬ﻮري‪:‬‬
‫ﻗﺘﺎده رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ واﻳﻲ‪ :‬دا ﻫﻢ ﻣﻮږ ﺗﻪ ذﮐﺮ ﺷﻮي‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫دا ﻳﻮ ‪G‬ﻮ ﻳﺎران ﮐﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻳﻢ‬
‫ﻗﱪ ﺑﻪ ورﺗﻪ اوﻳﺎ ‪H‬ﺰه ﭘﺮاﺧﻪ ﮐ‪J‬اى ﳾ او ﻗﱪ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻗﻴﺎﻣﺖ‬ ‫زﻣــﺎ ژوﻧﺪ دﻏﻪ ﻳﻮ ‪G‬ﻮ ﺧـﻮاږﻩ ﻳﺎران دي‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺗﺮ ور‪z‬ﯥ ﭘﻮرې ﻟﻪ ﺷﻴﻨﮑ او ﴎﺳﺒﺰۍ ﻧﻪ ډک ﳾ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻨﮑﻰ ﻗﱪ‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل‬
‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺑﻨﺪه ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬
‫ﮐﯧ‪m‬ﻮدل ﳾ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﺧﭙﻠﻮان‪ ،‬ﻣﻠ‪y‬ﺮي او ﻧﻮر ﺧﻠﮏ ﺗﺮﯦﻨﻪ‬
‫زه د ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺎى ﻳﻢ‬ ‫راﺳﺘﺎﻧﻪ ﳾ‪ ،‬دى د ﺧﻠﮑﻮ د ﭘﺎﻳﺰار ﻏ( اوري‪ ،‬ﺑﻴﺎ دوه ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ‬
‫ورﺗﻪ راﳾ‪.‬‬
‫دى ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ راﮐﯧﻨﻮي‪ ،‬دواړﻩ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪:‬د دې ﮐﺲ ﭘﻪ اړﻩ‬
‫‪G‬ﻪ واﻳﻲ؟‬
‫‪ -1‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٣:‬ﻣﺦ‪ .٦٧٦:‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري )‪(98 /2‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪146‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪145‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ د ﺟﻨﺘﻲ ﻣﯧﺮﻣﻨﻮ ﴎداره ﻓﺎﻃﻤﺔ اﻟﺰﻫﺮا رﴇ‬

‫ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﻟﻪ دې ﻧ‪J‬ۍ ﻧﻪ ﻣﺦ واړوه‪ ،‬ﺳﱰ‪H‬ﯥ ﻳﯥ ﭘﺮ اﺑﺪي‬
‫د ﻗﱪ ﻧﺎوې‬
‫ﺧﻮب وﻳﺪې ﺷﻮې‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي دى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬
‫د ﺟﻨﺎزې د ﳌﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻠﻘ‪ D‬او ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ د‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺳ‪J‬ى ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬
‫‪G‬ﻠﻮرو ﮐﺴﺎﻧﻮ ﻋﲇ‪ ،‬ﺣﺴ‪ ،D‬ﺣﺴﻦ او اﺑﻮذر رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﻢ ﭘﻪ‬
‫ﮐﯧ‪m‬ﻮدل ﳾ‪ .‬ﻳﺎ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻳﻮ ﮐﺲ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ‬
‫ﺑﺪر‪H‬ﻪ د ﻫﻐﯥ ﻻش ﺗﺮﻗﱪه ورﺳﺎوه‪ ،‬د ﺟﻨﺘﻲ ﻣﯧﺮﻣﻦ د ﺟﻨﺎزې‬
‫ﮐﯧ‪m‬ﻮدل ﳾ‪ ،‬دوه ﺳﭙ‪ D‬ﺳﱰ‪H‬ﯥ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ورﺗﻪ راﳾ‪ ،‬ﭼﯥ‬
‫ﮐ‪ r‬ﻳﯥ د ﻗﱪ ﭘﺮ ﻏﺎړﻩ ﮐﯧ‪m‬ﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻮې ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﻨﮑﺮ او ﺑﻠﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻧﮑ واﻳﻲ‪ .‬دواړﻩ ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬د‬
‫اﺑﻮذر رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻗﱪ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﻄﺎب ﮐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﻗﱪه!‬
‫دې ﺳ‪J‬ي )ﻣﺤﻤﺪ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ( ﭘﻪ اړﻩ دې ‪G‬ﻪ وﻳﻞ؟‬
‫ﭘﻮﻫﯧ(ې ‪G‬ﻮک ﻣﻮ درﺗﻪ راوړې؟ دا ﻓﺎﻃﻤﺔ اﻟﺰﻫﺮا رﴇ ﷲ‬
‫دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻪ ﭼﯥ وﻳﻞ ﻳﯥ‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ وﺑﻪ واﻳﻲ‪ ،‬دا د‬
‫ﻋﻨﻬﺎ‪ ،‬د ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ‪H‬ﺮاﻧﻪ ﻟﻮر ده‪ ،‬د‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻨﺪه او رﺳﻮل دى؟‬
‫ﻋﲆ اﳌﺮﺗﴣ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻣﯧﺮﻣﻦ او د ﺟﻨﺘﻲ زﻟﻴﻤﻴﺎﻧﻮ د‬
‫)اﺷﻬﺪ ان ﻻاﻟﻪ اﻻﷲ و اﺷﻬﺪ ان ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ(‬
‫ﴎداراﻧﻮ ﺣﺴﻦ او ﺣﺴ‪ D‬رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻪ ﻣﻮر ده‪.‬‬
‫دواړﻩ ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ ﭘﻮﻫﯧﺪو‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺪاﺳﯥ و اﻳﻲ‪،‬‬
‫د ﻗﱪ ﻧﻪ ﻏﻴﺒﻲ اواز ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮ‪)):‬زه د ﺣﺴﺐ او ﻧﺴﺐ ‪z‬ﺎى ﻧﻪ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ورﺗﻪ ﻗﱪ اوﻳﺎ‪H‬ﺰه ﭘﻪ اوﻳﺎ‪H‬ﺰو ﮐﯥ ﭘﺮاﺧﻪ ﮐ‪J‬اى ﳾ‪ ،‬ﻗﱪ‬
‫ﻳﻢ‪ ،‬زه د ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ‪z‬ﺎى ﻳﻢ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺎﻧﻪ ﻳﻮازې ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻮک‬
‫ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻧﻮر )ر§ﺎ( ﻧﻪ ډک ﮐ‪J‬اى ﳾ‪.‬‬
‫ﻧﺠﺎت ﻣﻮﻧﺪﻻى ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺧ ﭼﺎرې ﻳﯥ ډﯦﺮې وي‪ ،‬زړﻩ‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ورﺗﻪ ووﻳﻞ ﳾ‪ :‬وﻳﺪه ﺷﻪ! دى ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬زه ﺑﻪ‬
‫ﻳﯥ ﺳﺎ‪ Ò‬او روغ وي او ﻋﻤﻞ ﻳﯥ د اﺧﻼص ﭘﺮ ‪H‬ﺎ§ﻪ ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر‬
‫ﺧﭙﻠﯥ ﮐﻮرﻧ ﺗﻪ ورﺷﻢ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﺧﱪ ﮐ‪J‬م؟‬
‫وي‪((.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ -1‬درة اﻟﻨﺎﺻﺤ ‪ ،‬ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬ﻋﺜ‪K‬ن ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ اﺣﻤﺪاﻟﺨﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻣﺦ‪ ،١٩١:‬ﺳﻌﻴﺪﻳﻪ ﮐﺘﺐ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺮدان‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪148‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪147‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د اﻣﺎم ﺷﺎﻓﻌﻲ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﺴﻠﮏ ﻓﻘﻬﺎء واﻳﻲ‪ ،‬د ﻗﱪ‬ ‫ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪ :‬د ﻫﻐﯥ ﻧﺎوې ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ وﻳﺪه ﳾ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻪ ﮐﻮل ‪G‬ﻪ ﺑﺎک ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬د ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ وو او اﺣﻨﺎﻓﻮ ﻓﻘﻬﺎء‬ ‫ﭼﯥ ﻳﻮازې د ﮐﻮرﻧ ﻫﻐﻪ ﻏ‪J‬ي ﻳﯥ ﻟﻪ ﺧﻮﺑﻪ راوﻳ‪m‬ﻮﱃ ﳾ‪،‬‬
‫ﻫﻢ ورﺗﻪ ﺧﱪه ﮐﻮي‪.‬‬ ‫ﭼﯥ ده ﺗﻪ ‪H‬ﺮان وي‪.‬‬
‫دا ﻫﻢ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺧﱪه ده‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ ﻗﱪ اوﺑﻪ وﺷﻴﻨﺪﱃ ﳾ‪،‬‬ ‫ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻳﯥ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ د ﺧﭙﻞ ارام‬
‫ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ﺷﻨﯥ ‪G‬ﺎﻧ‪y‬ﯥ‪ ،‬رﻳﺤﺎن او ﻧﻮر ﭘﺮې ﻟ‪y‬ﻮل ﺳﻨﺖ‬ ‫‪z‬ﺎى ﻧﻪ راﭘﺎ‪G‬ﻮي‪.‬‬
‫دي‪ .‬ﻫﻐﻪ ﮐﻪ ﺷ‪ D‬ﺑﻮﻰ ﻳﺎ د ﮐﺒﻠﻮ د ﭼﻤﻦ ‪G‬ﻪ ﺑﺮﺧﻪ وي‪.‬‬ ‫او ﮐﻪ ﻗﱪ واﻻ ﻣﻨﺎﻓﻖ وي‪ ،‬د ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ‪z‬ﻮاب ﮐﯥ ﺑﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻪ‬
‫ﻟﻪ وﭼﯧﺪﻟﻮ ﻣﺨﮑﯥ ﻟﻪ ﻗﱪ ﻧﻪ د ﻫﻐﯥ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﭘﮑﺎر ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫ﺧﻠﮑﻮ ﻧﻪ ﻣﯥ ﭼﯥ ‪G‬ﻪ اورﯦﺪل ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻫﻏﻪ رﻧ وﻳﻞ‪،‬‬
‫‪z‬ﮑﻪ ﺷﻨﻮ ‪G‬ﺎﻧ‪y‬ﻮ او ﺑﻮﻮ ﮐﯥ ﻣ‪J‬ي ﺗﻪ د ﺑ‪m‬ﻨﯥ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻠﻮ او د ﷲ‬ ‫ﺑﺲ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧ(م!‬
‫ﺗﻌﺎﱃ د ﺛﻨﺎ وﻳﻠﻮ راز ﻧﻐ‪m‬ﺘﻰ دى‪.‬‬ ‫دواړﻩ ﭘﺮ‪Y‬ﺘﯥ ﺑﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ ﭘﻮﻫﯧﺪو ﭼﯥ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺪاﺳﯥ‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮه ﺷﻨﻪ ‪G‬ﺎﻧ‪y‬ﻪ دوه ‪z‬ﺎﻳﻪ‬ ‫واﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ‪z‬ﻤﮑﯥ ﺗﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﭘﺮې راﻮﻟﻪ! ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﺮې ﺧﻮا‬
‫ﮐ‪J‬ې وه‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻳﯥ د ﻳﻮ ﮐﺲ ﭘﺮ ﻗﱪ او ﻧﻴﻤﻪ ﻧﻮره ﻳﯥ د ﺑﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺮې ‪z‬ﻤﮑﯥ داﺳﯥ راﻮﻟﻪ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻳﻮه‬
‫ﮐﺲ ﭘﺮ ﻗﱪ دروﻟﯥ وه‪ ...‬ﻫﻤﺪا ﺷﺎن د ﺧﭙﻞ زوى اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﺮ‬ ‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ ﮐﯥ ﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ‪ ،‬ده ﺗﻪ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ د ﻗﱪ ﻋﺬاب‬
‫ﻗﱪ ﻳﯥ اوﺑﻪ ورﺷﻴﻨﺪﻟﯥ وي او ﻫﻢ ﻳﯥ ﭘﺮې واړﻩ واړﻩ ﮐﺎ§ﻲ‬ ‫ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﮐﯥ ﻟﻪ‬
‫)‪(1‬‬
‫اﻳ‪m‬ﻲ وو‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪z‬ﻤﮑﯥ ﻧﻪ راﭘﻮرﺗﻪ ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫ﺷﻨﯥ 'ﺎﻧ[ﯥ‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٦٧:‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﺮﻣﺬى‪ ،‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٣:‬ﻣﺦ‪.٦٧٨:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪150‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪149‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫او دا ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻢ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي‬

‫ﭘ‪J‬او ﻳﺎﻧﯥ دﻧﻴﺎ ﮐﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﭘﯧﮋﻧﺪ‪H‬ﻠﻮۍ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ‪ H‬او د‬
‫اووم ﭙﺮﮐﻰ‬
‫ﻫﻐﻪ ﭘﺮ وړاﻧﺪې د ﻏﺎړﻩ اﻳ‪m‬ﻮدﻟﻮ ﭘﺮ ﻋﺒﺎد® ﺳﻴﻨ‪y‬ﺎر ﻣﺰﻳﻦ وي‪،‬‬
‫ﻫﺮه ﺷﯧﺒﻪ ﻳﯥ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺑﻨﺪه ‪H‬ﻲ د ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺻﲆ‬
‫درې ﻮﻧﯥ ﻧ‪C‬ۍ‬
‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﺳﻨﺘﻮ ﭘﻪ ر§ﺎ ﮐﯥ اﻧﺠﺎم ﮐ‪J‬ى وي‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده‬
‫ﭼﯥ د دﻧﻴﻮي او اﺧﺮوي ژوﻧﺪ ﺗﺮﻣﻨﺢ د ﺑﺮزﺧﻲ ﻧ‪J‬ۍ ﭘﻪ ﻏﯧ(ﻩ‬
‫ﮐﯥ ﺑﻪ د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ ﻓﻀﻞ او ﻣﻬﺮﺑﺎﻧ او ﻟﻮرﯦﻴﻨﻮ ﺑﺮﺧﻤﻦ‬ ‫د ژوﻧﺪ ﻣﻴﻨﻪ واﻟﻮ!‬
‫ﺧﻮښ ﻳﻢ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ دې ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻮﻫﯧ(ئ‪ ،‬ﭼﯥ د دﻧﻴﻮي‬
‫وي‪ ،‬د ژوﻧﺪ دوﻳﻢ ﮐﻮر ﻗﱪ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ د ا‪#‬ﺎن او ﻋﻘﻴﺪوي‬
‫ژوﻧﺪ ﻫﺮه ﺷﯧﺒﻪ د ژوﻧﺪ د دوو ﻧﻮرو ﭘ‪J‬اوووﻧﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﺪرﺳﻪ ده‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎﻟﻮﻧﻮ د ر§ﺎ وړاﻧ‪y‬ﯥ ﺧﭙﺮې وي او د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻧﯧﮏ‬
‫دا ﺧﱪه ﻫﻢ ﺗﺮ ډﯦﺮې ﮐﭽﯥ ﺳﻤﻪ ده‪ ،‬ﭼﯥ واﻳﻲ‪)):‬ﻟﻮﻣ‪J‬ى د‬
‫ﻋﻤﻞ ﭘﻪ ر§ﺎ رو‪Y‬ﺎﻧﻪ او ‪z‬ﻠﯧﺪوﻧﮑﻲ وي‪ ،‬د ﻗﱪ ﻟﻪ ﮐ‪J‬اووﻧﻮ ﺑﻪ ﭘﻪ‬
‫اﻣﻦ ﮐﯥ وي او روﺣﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ اووه اﺳﻧﻮﻧﻮ ورﺑﺮه د‬ ‫وروﺳﺘﻲ ﭘﻞ دى‪((.‬‬
‫ر‪Y‬ﺘﻴﺎ ﻫﻢ داﺳﯥ ده‪ ،‬ډﯦﺮ ‪z‬ﻠﯥ ﻳﻮ زﳌﻰ د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﻧ‪J‬ۍ‬
‫ﻋﻠﻴ‪ D‬ﭘﻪ ﻣﺎﻧﻴﺰه ﻣﺎ§ ﮐﯥ اﺳﺘﻮ‪H‬ﻦ ﮐﻮي‪.‬‬
‫او ﻫﻐﻮى ﭼﯥ د ا‪#‬ﺎن ﻋﻘﻴﺪې او د دې ﭘﻪ ر§ﺎ ﮐﯥ د ﻧﯧﮑﻮ‬ ‫ﮐﯥ د ﮐﻮﭼﻨﻴﺘﻮب ﻟﻪ ﺷﯧﺒﻮ د اﻟﻬﺎم او زده ﮐ‪J‬ې ﮐﻴﺴﯥ ﮐﻮي‪،‬‬
‫دا ‪z‬ﮑﻪ ﭼﯥ د ﺗﺠﺮﺑﯥ ﭘﺮ ﻣ‪ r‬روزل ﺷﻮى وي او د ﺗﺠﺮﺑﯥ د‬
‫اﻋﻟﻮ‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪو او اﺧﻼﻗﻮ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ وي‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﻲ ده ﭼﯥ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻣﺤﺼﻼن د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﭘﻪ ﭼﺎرو ﮐﯥ ډﯦﺮ ﺑﺮﻳﺎﱄ وي‪.‬‬
‫دﻧﻴﻮي ژوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ‪H‬وډ او ﻟﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰو ډک وي او‬
‫ﭘﻮﻫﺎن واﻳﻲ‪)):‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ډﯦﺮه‬
‫ﺑﺮزﺧﻲ ﻧ‪J‬ۍ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻫﻢ د ﻗﱪ ﭘﻪ ﺷﭙﻪ ﮐﯥ ﭘﻪ ﺗﻮرو ﺗﻴﺎرو ﮐﯥ‬
‫ﻟﻮړﻩ ﺑﻴﻪ ﻣﺤﺼﻼن روزي‪((.‬‬
‫ډول ډول ﻋﺬاﺑﻮﻧﻮ ﭘﻪ ورﮐﻮﻟﻮ ‪z‬ﻮرول ﮐﯧ(ي‪ ،‬د ﻗﱪ ﭘﻪ ﻧﺎاﺷﻨﺎ‬
‫او ﻫﻴﺒﺘﻨﺎک ﮐﻮر ﮐﯥ ﺑﻪ ﭘﺮې د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﻧﺎاﺷﻨﺎ ﺣﴩات‪،‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪152‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪151‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ډک ﺟﺎم ورﮐﻮي او ‪G‬ﻮک ﺑﻪ د ﭘﺮ‪Y‬ﺘﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري د ﮐﻮﺛﺮ ﻟﻪ‬ ‫‪Y‬ﺎﻣﺎران او ﻟ‪J‬ﻣﺎن ‪H‬ﻮﻣﺎرل ﺷﻮي وي او د دﻧﻴﻮي ژوﻧﺪ د ﻟﻨو‬
‫ﺣﻮض ﻧﻪ ﺷ‪J‬ل ﮐﯧ(ي‪.‬‬ ‫ور‪z‬ﻮ ﺷﭙﻮ د ﻣﺴﺘﻴﻮ او ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻴﻮ ﻏﭻ ﺑﻪ ﺗﺮﯦﻨﻪ اﺧﲇ او روﺣﻮﻧﻪ‬
‫‪G‬ﻮک ﺑﻪ د ﴏاط ﻟﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎک ﭘﻞ ﻧﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ‪Y‬ﻮ اﻋﻟﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﯥ د اووه ‪z‬ﻤﮑﻮ ﻻﻧﺪې د ﺳﺠﻴ‪ D‬ﭘﻪ زﻧﺪا دﻓﱰ ﮐﯥ‬
‫ر§ﺎ ﮐﯥ ﺗﯧﺮﯦ(ي او ‪z‬ﻴﻨﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ د دوزخ ژورې او ﻫﻴﺒﺘﻨﺎﮐﯥ‬ ‫ﻗﻴﺪ وي‪.‬‬
‫ﮐﻨﺪې ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺑﺪو ﮐ‪J‬ﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ورﻏﻮر‪z‬ﯧ(ي‪.‬‬ ‫ﻫﻮﮐﻰ ‪H‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ!‬
‫ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ ووﻳﻞ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ د ﺟﻨﺘﻴﺎﻧﻮ ډﻟﻪ ﮐﯥ ﺟﻨﺖ ﺗﻪ‬ ‫د ژوﻧﺪ درﯦﻴﻤﻪ ﻧ‪J‬ۍ ﭼﯥ ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ ﻧ‪J‬ۍ ده‪ ،‬ژوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻮﻧﻪ‬
‫ﻻړ ﺷﺊ او ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ ووﻳﻞ ﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ د ﮐﺎﻓﺮاﻧﻮ‪،‬‬ ‫او ﺧﻮﻧﺪوﻧﻪ ﻳﯥ ﺣﻘﻴﻘﻲ او ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ دي‪.‬‬
‫ﻣﴩﮐﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻧﻮ او ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻮ ﭘﻪ ډﻟﻪ ﮐﯥ دوزخ ﺗﻪ ﻻړ ﺷﺊ او‬ ‫ﻫﻮ ﻫﻐﻪ ﻧ‪J‬ۍ ﭼﯥ ﻳﻮازې ژوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﮑﯥ د ﺑﺎدﺷﺎﻫ ﭘﺮ‬
‫دې ﺗﻪ ورﺗﻪ ﻧﻮرې ﻧﺎاﺷﻨﺎ ﭘﺮﯦﮑ‪J‬ې ﺑﻪ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ درﯦﻴﻤﻪ ﻧ‪J‬ۍ‬ ‫‪H‬ﺪۍ ﻧﺎﺳﺖ وي او ﻣﺮګ ﺑﻪ د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ د ﺳﱰ ﺑﺎدﺷﺎه ﭘﺮ اﻣﺮ‬
‫ﮐﯥ اﻧﺠﺎﻣﯧ(ي‪.‬‬ ‫ﺣﻼل او ﻗﺼﺎ¦ ﳾ‪.‬‬
‫ﭘﻪ دې ﻫﻴﻠﻪ ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﻣﯥ دراﻧﻪ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻲ وروﻧﻪ‬ ‫د اﺧﺮت ﻧ‪J‬ۍ ده‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﺮ ﭼﺎ ﴎه ﺑﻪ د ذرې ذرې ﭘﻪ ﮐﭽﻪ‬
‫او ﺧﻮﻳﻨﺪې او ﭘﻪ ﻮﻟﻴﺰ ډول ﻣﺴﻠﻧﺎن د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ۍ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ واﮐﻤﻦ وي‪ ،‬د ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻪ ﺑﻪ وﻻړﻩ‬
‫دو‪#‬ﻪ او درﯦﻴﻤﯥ ﻧ‪J‬ۍ ﮐﯥ ﻧﯧﮑﻤﺮﻏﻪ او ﺑﺮﻳﺎﱃ ﳾ‪.‬‬ ‫وي‪ ،‬ﭘﺮ ﭼﺎ ﺑﻪ ﻇﻠﻢ ﻧﻪ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻪ د ﻧﯧﮑﻮ او‬
‫ﺑﺪو اﻋﻟﻮ ﭘﻪ ﮐﭽﻪ ﻣﮑﺎﻓﺎت او ﻣﺠﺎزات ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪G ،‬ﻮک‬
‫ﻟﻮﻣ‪C‬ۍ ﻮﻣﺒﺰه‬ ‫ﺑﻪ د ‪Y‬ﻲ ﻻس ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻨﺎﻣﻮ ﻧﺎزول ﮐﯧ(ي او ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭼﭗ‬
‫د ‪Y‬ﻴﻨﻪ ﻣ‪J‬ي د ﺗﺎﺑﻮت ﻳﺎ ﺟﻨﺎزې ﭘﺮ ﮐ‪ r‬ﭘﺮده ﻧﻴﻮل‬ ‫ﻻس ﮐﯥ ورﮐﻮل ﮐﯧ(ي‪G ،‬ﻮک ﺑﻪ ﻧﯧﮑﺒﺨﺘﻪ اﻋﻼﻧﯧ(ي او‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻋﻤﻞ دى‪z ،‬ﻴﻨﯥ واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪J‬ى د ام‬ ‫‪G‬ﻮک ﺑﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻪ‪ ،‬ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﭘﻴﻐﻤﱪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ‬
‫ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د ﺣﻮض ﮐﻮﺛﺮ ﺳﭙﻴﻨﻮ او ﺧﻮږو اوﺑﻮ ﻧﻪ‬
‫‬ ‫‬
‫َوأَ ﱠو ُل ﺷَ ﺎ ِﻓﻊٍ َوأَ ﱠو ُل ُﻣﺸَ ﱠﻔﻊٍ‪ (1)(.‬ﻳﺎﻧﯥ‪:‬زه ﺑﻪ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ د‬

‫‪154‬‬ ‫‪153‬‬
‫اﳌﺆﻣﻨ‪ D‬زﻳﻨﺐ ﺑﻨﺖ ﺟﺤﺶ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺟﻨﺎزې ﮐ‪r‬‬

‫ادم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم د اوﻻد ﴎدار ﻳﻢ او ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻪ زه ﻟﻪ‬ ‫ﻟﭙﺎره ﭘﺮده ﻧﻴﻮل ﺷﻮې وه‪.‬‬
‫ﻗﱪ ﻧﻪ ﭘﺎ‪G‬ﯧ(م‪ ،‬ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻪ زه ﺷﻔﺎﻋﺖ ﮐﻮم او ﺗﺮ ﻮﻟﻮ‬ ‫او اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﱪ وﻳﲇ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﺔ اﻟﺰﻫﺮا رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ د رﺳﻮل‬
‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻪ زﻣﺎ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻗﺒﻠﯧ(ي‪.‬‬ ‫ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻟﻮر ﻟﻮﻣ‪J‬ۍ ﻫﻐﻪ ﻣﯧﺮﻣﻦ وه‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ‬
‫اﻣﺎم ﺗﺮﻣﺬي رﺣﻤﻪ ﷲ د ا‪ Ä‬ﺳﻌﻴﺪاﻟﺨﺪري رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ‬ ‫اﺳﻼم ﮐﯥ ﻳﯥ د ﺟﻨﺎزې ﭘﺮﮐ‪ r‬ﭘﺮده ﺟﻮړﻩ ﺷﻮې وه‪ ،‬ﻟﻪ دې‬
‫ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪):‬أَﻧَﺎ َﺳ ﱢﻴﺪُ َوﻟَ ِﺪ آ َد َم ﻳَ ْﻮ َم اﻟ ِﻘ َﻴﺎ َﻣ ِﺔ‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ د زﻳﻨﺐ ﺑﻨﺖ ﺟﺤﺶ د ﺟﻨﺎزې ﮐ‪ r‬د ﭘ{ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬
‫ﻦ‬ ‫ﺨ َﺮ‪َ ...،‬وأَﻧَﺎ أَ ﱠو ُل َﻣ ْ‬ ‫ﺨ َﺮ‪َ ،‬و ِﺑ َﻴ ِﺪي ﻟِ َﻮا ُء اﻟ َﺤ ْﻤ ِﺪ َو َﻻ َﻓ ْ‬
‫َو َﻻ َﻓ ْ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﭘﺮده ﻧﻴﻮل ﺷﻮې وه‪.‬‬
‫ﻓﻘﻬﺎء واﻳﻲ‪ :‬دا د ﻳﻮ ‪H‬ﻮﻣﺒﺰ ﭘﻪ ډول دﺟﻨﺎزې ﭘﺮ ﮐ‪r‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ض َو َﻻ َﻓ ْ‬
‫ﺨ َﺮ(‬ ‫ﺗَ ْﻨﺸَ ﱡﻖ َﻋ ْﻨﻪُ اﻷَ ْر ُ‬
‫ﺟﻮړﯦ(ي‪z ،‬ﻴﻨﯥ ﻳﯥ د ﻟﺮ‪H‬ﻮ ﻧﻪ‪z ،‬ﻴﻨﯥ ﻳﯥ د ﺧﺮﻣﺎ ﻟﻪ ‪G‬ﺎﻧ‪y‬ﻮ‬
‫ﻳﺎﻧﯥ‪ :‬زه ﺑﻪ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ د ادم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم د اوﻻد‬
‫او ‪z‬ﻴﻨﯥ ﻳﯥ د دُرﻣﻮ ﻧﻪ ﺟﻮړوي؛ ‪z‬ﮑﻪ ﭘﻪ دې ‪Y‬ﻪ ﺳﱰ‬
‫ﴎدار ﻳﻢ او ﭘﺮ دې ﻓﺨﺮ ﻧﻪ ﮐﻮم او زﻣﺎ ﭘﻪ ﻻس ﮐﯥ ﺑﻪ د ﺣﻤﺪ‬
‫را‪z‬ﻲ‪.‬‬
‫ﺑغ وي او ﭘﺮ دې ﻓﺨﺮ ﻧﻪ ﮐﻮم‪ ... ،‬او ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺑﻪ زه‬
‫د ‪z‬ﻤﮑﯥ ﻟﻪ ﭼﺎودﻟﻮ ﴎه ﻟﻪ ﻗﱪه ﭘﺎ‪G‬ﯧ(م او زه دا ﺧﱪه د ﻓﺨﺮ‬
‫ﭘﻪ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﻧﻪ ﮐﻮم )ﺑﻠﮑﯥ د ﺷﮑﺮ او ﻣﻨﻨﯥ ﭘﻪ ډول ﻳﯥ ﮐﻮم(‪.‬‬ ‫ﺗﺮ ‪Z‬ﻮﻟﻮ ﺑﻪ ﻟﻮﻣ‪C‬ى زه ﻟﻪ ﻗﱪه ﭘﺎ'ﯧ‪/‬م!‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﺑﺨﺎري او‬ ‫اﻣﺎم ﻣﺴﻠﻢ رﺣﻤﻪ ﷲ د ا¦ ﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ ﭘﻪ ﴍط ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬واﻳﻲ‪)):‬ﻳﻮې ﻳﻬﻮدۍ‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪):‬أَﻧَﺎ‬
‫ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﺑﻪ د ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺎوه‪ ،‬ﮐﻠﻪ ﺑﻪ ﭼﯥ‬ ‫َﱪ‪،‬‬ ‫َﺳ ﱢﻴﺪُ َو َﻟ ِﺪ آ َد َم ﻳَ ْﻮ َم ا ْﻟ ِﻘ َﻴﺎ َﻣ ِﺔ‪َ ،‬وأَ ﱠو ُل َﻣ ْ‬
‫ﻦ ﻳَ ْﻨﺸَ ﱡﻖ َﻋ ْﻨﻪُ ا ْﻟﻘ ْ ُ‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ )‪.(1782 /4‬‬
‫‪ -2‬ﺳﻨﻦ اﻟﱰﻣﺬي ت ﺷﺎﻛﺮ )‪.(587 /5‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٥٢ :‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪156‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪155‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻫﻐﻪ ‪G‬ﻪ ﭘﻮه ﺷﻮئ‪ ،‬ﭼﯥ زه ﭘﺮې ﭘﻮﻫﯧ(م‪ ،‬ډﯦﺮ ﺑﻪ وژاړئ او ﻟ(‬ ‫ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﴎه ‪G‬ﻪ ﻧﯧﮑﻲ وﮐ‪J‬ﻩ او‬
‫ﺑﻪ وﺧﺎﻧﺪئ‪ ،‬اى ﺧﻠﮑﻮ! ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ ﭘﻨﺎه‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺎﻟﻪ ﺷﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ داﺳﯥ‬
‫وﻏﻮاړئ‪z ،‬ﮑﻪ د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺣﻖ دى‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎ ﮐﻮﻟﻪ‪)):‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دې د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ‪G‬ﺨﻪ ﭘﻨﺎه‬
‫درﮐ‪J‬ي‪ ((.‬ﻋﺎﺋﺸﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ واﻳﻲ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ‬
‫د ﻣ‪C‬ي ﻫ‪S‬وﮐﻲ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﮐﻮر ﺗﻪ راﻧﻨﻮت‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺮې وﭘﻮ‪Y‬ﺘﻞ‪ :‬اﻳﺎ د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﻪ‬
‫وړاﻧﺪې د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺷﺘﻪ‪.‬‬
‫ﮐﻪ ډﯦﺮ اﻫﻢ ﴐورت ﻧﻪ وي‪ ،‬د ﻣ‪J‬ي د ﻗﱪ ﺳﭙ‪J‬ل او‬ ‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻪ؛ وﻟﯥ دا ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﮐﻮې؟‬
‫ﻫوﮐﻲ ﻳﯥ ﻫﺎﺧﻮا‪-‬دﯦﺨﻮا وړل راوړل ﻧﻪ دي ﭘﮑﺎر‪.‬‬ ‫ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ ‪z‬ﻮاب ﮐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ دې ﻳﻬﻮدۍ‬
‫ﮐﻪ ﭼﯧﺮې د ﮐﻮم ﴍﻋﻲ ﻣﻄﻠﺐ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬او د ﮐﻮم روا‬ ‫ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﴎه ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ‪G‬ﻪ ﻧﯧﮑﻲ او ﻳﺎ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﮐ‪J‬م‪ ،‬ﻧﻮ دا راﺗﻪ‬
‫ﻫﺪف ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﻣ‪J‬ي ﻫوﮐﻲ ﻗﱪ ﻧﻪ وﻳﺴﺘﻞ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ډﯦﺮه‬ ‫واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دې د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاﺑﻪ وﺳﺎﺗﻪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ دې وﳾ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫوﮐﻲ ﻳﯥ ﻣﺎت ﻧﻪ ﳾ‪z ،‬ﮑﻪ د‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن درواغ‬
‫ﻣ‪J‬ي د ﻫوﮐﻮ ﻣﺎﺗﻮل ‪H‬ﻨﺎه ده‪.‬‬ ‫واﻳﻲ او دوى ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻟﻮى درواغ واﻳﻲ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪:‬‬ ‫ﺑﻴﺎ ﭼﯥ ‪G‬ﻮﻣﺮه د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺧﻮ‪Y‬ﻪ وه‪ ،‬ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ‬
‫))د ﻣ‪J‬ي د ﻫوﮐﻮ ﻣﺎﺗﻮل ﭘﻪ ‪H‬ﻨﺎه ﮐﯥ داﺳﯥ دي‪ ،‬ﻟﮑﻪ د‬ ‫ﮐﻮر ﮐﯥ ﺗﻢ ﺷﻮ‪.‬‬
‫ژوﻧﺪي اﻧﺴﺎن ﻫوﮐﻲ ﭼﯥ ﻣﺎﺗﻮﻻى ﳾ‪((.‬‬ ‫ﻳﻮه ورځ ﻏﺮﻣﻪ ﻣﻬﺎل ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﮐﯥ ﻟﻪ ﮐﻮره ووت‪،‬‬
‫ﻳﺎ دا ﭼﯥ‪:‬‬ ‫ﭼﯥ ﺟﺎﻣﯥ ﻳﯥ ﭘﺮ ‪z‬ﺎن راﻧﻐﺎړﻟﯥ وې‪ ،‬ﺳﱰ‪H‬ﯥ ﻳﯥ ﺗﮑﯥ ﴎې‬
‫وې‪ ،‬ﭘﻪ اوﭼﺖ ﻏ( ﻳﯥ ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ داﺳﯥ ووﻳﻞ‪:‬اى ﺧﻠﮑﻮ! ﻗﱪ‬
‫د ﺗﻮرې ﺷﭙﯥ د ﻳﻮې ﺑﺮﺧﯥ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ دى‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯧﺮې ﺗﺎﺳﯥ ﭘﺮ‬
‫‪ -1‬د ﺣﺪﻳﺚ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ دى‪ ،‬ﺗﻔﺴ‪ k‬اﺑﻦ ﮐﺜ‪' ،k‬ﻮک‪ ،٥:‬ﻣﺦ‪.٤٥١:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪158‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪157‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﮐﻮم ﻫ‪S‬وﮐﻲ ﻧﻪ ﺧﺎورې ﮐﯧ‪/‬ي!؟‬ ‫))د ﻣ‪J‬ي د ﻫوﮐﻮ ﻣﺎﺗﻮل داﺳﯥ دي‪ ،‬ﻟﮑﻪ د ژوﻧﺪ ﭘﺮﻣﻬﺎل‬
‫ﻳﯥ ﭼﯥ ﻫوﮐﻲ ﻣﺎﺗﻮﻻى ﳾ‪((.‬‬
‫ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ او د ﺣﺪﻳﺜﻮ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﮐﯥ د اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه‬ ‫ﻟﻮﻣ‪J‬ى ﺣﺪﻳﺚ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ د ام ﺳﻠﻤﻪ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ‬
‫رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻘﻞ ﺷﻮى‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ‬ ‫رواﻳﺖ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪ .‬او دوﻳﻢ ﻳﯥ اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻮداود‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ د‬
‫ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬د اﻧﺴﺎن ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ داﺳﯥ ﮐﻮم ﻏ‪J‬ى ﻳﺎ‬ ‫ام اﳌﺆﻣﻨ‪ D‬ﻋﺎﺋﺸﯥ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﻧﻘﻞ ﮐ‪J‬ى‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫د ﻏ‪J‬ي ﺑﺮﺧﻪ ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﻪ ﺧﺎورې ﮐﯧ(ي؛ ﻣ‪y‬ﺮ ﻳﻮازې ﻳﻮ‬

‫ﻫوﮐﻰ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ ﻧﻪ ﺧﺎورې ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻫﻐﻪ )ﻋﺠﺐ‬
‫اﻟﺬﻧﺐ( ﻳﺎﻧﯥ د ﻣﻼ د ﺑﯧﺦ ﻫوﮐﻰ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ دې ﻧﻪ ﺑﻪ د‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ د دوﺑﺎره ﭘﻴﺪاﻳ‪m‬ﺖ د ﻟ‪J‬ۍ ﺟﻮړ‪Y‬ﺖ ﭘﻴﻠﯧ(ي‪.‬‬
‫د اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﭘﻪ رواﻳﺖ ﺑﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﮐﯥ‬
‫راﻏﲇ‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬د ﻗﱪ ﺧﺎورې‬
‫د ﺑﻨﻲ ادم ﻫﺮ ﻏ‪J‬ى او ﻫﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﺧﻮري‪ ،‬ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻋﺠﺐ‬
‫اﻟﺬﻧﺐ ﻳﺎﻧﯥ د ﻣﻼ ﻫوﮐﻲ ﻧﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺪاﻳ‪m‬ﺖ ﻫﻢ ﻟﻪ‬
‫دې ‪z‬ﺎﻳﻪ ﭘﻴﻠﯧ(ي او د دوﻳﻢ ژوﻧﺪ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﺑﻪ ﻫﻢ د اﻧﺴﺎن د‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺑﺪن ﻓﺰﻳﮑﻲ ﺟﻮړ‪Y‬ﺖ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ‪z‬ﺎﻳﻪ ﭘﻴﻠﯧ(ي‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٦٤:‬‬

‫‬ ‫‬
‫‪160‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪159‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻣ‪J‬ي ﻟﭙﺎره دﻋﺎ ﮐﻮل او ﺑ‪m‬ﻨﻪ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻞ ‪Y‬ﻪ ﻋﻤﻞ دى او د‬ ‫اﺑﻦ اﺛ رﺣﻤﻪ ﷲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﮐﺘﺎب )اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ ﰱ ﻏﺮﻳﺐ‬
‫ﴍﻋﻲ ﺗﻌﺰﻳﯥ ﻣﻮده درې ور‪z‬ﯥ او ﺷﭙﯥ وي‪.‬‬ ‫اﻟﺤﺪﻳﺚ واﻻﺛﺮ( ﮐﯥ ﺣﺪﻳﺚ ذﮐﺮ ﮐ‪J‬ى‪:‬د ﺑﻨﻲ ادم د ﺑﺪن‬
‫ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﻣﮑﺮوه ده؛ ﻣ‪y‬ﺮ د ﻏﺎﺋﺐ ﻟﭙﺎره ﺟﻮاز ﻟﺮي‪،‬‬ ‫ﻫﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﺧﺎورې ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭘﺮﺗﻪ د ﻣﻼ ﻟﻪ ﻫوﮐﻲ ‪G‬ﺨﻪ‪.‬‬
‫ﻟﻪ درې ور‪z‬ﻮ ﻫﺎﺧﻮا؛ ‪z‬ﮑﻪ ﭘﮑﺎر ﻧﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﴎه د‬ ‫او ﭘﻪ ﻳﻮ رواﻳﺖ ﮐﯥ راﻏﲇ )اﻻ ﻋﺠﺐ اﻟﺬﻧﺐ( ﻣ‪y‬ﺮ د ﻣﻼ‬
‫ﻣ‪J‬ي ﮐﻮرﻧ ﺗﻪ ﻏﻢ ﺗﺎزه ﮐﯧ(ي‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﻫوﮐﻰ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪ :‬ﻫﯧ‪ w‬ﻳﻮې ﻣﺴﻠﻧﯥ‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﭘﻴﺎوړى ﻋﺎ‪ Ò‬او ‪G‬ﯧ‪J‬وﻧﮑﻰ اﺑﻦ اﺛ اﻟﺠﺰري رﺣﻤﻪ‬
‫ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﺗﻪ دا روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺮ ﷲ ﺗﻌﺎﱃ او د اﺧﺮت ﭘﻪ‬ ‫ﷲ د دې )ﻋﺠﺐ اﻟﺬﻧﺐ( ‪G‬ﯧ‪J‬ﻧﻪ داﺳﯥ ﮐ‪J‬ې ده‪)":‬ﻋﺠﺐ(‬
‫ورځ ا‪#‬ﺎن ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﺮ ﻣ‪J‬ي ﻟﻪ درﯦﻮ ور‪z‬ﻮ زﻳﺎت وﻳﺮ او ﺧﭙ‪y‬ﺎن‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻫوﮐﻲ ﺗﻪ وﻳﻞ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﻼ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﻳﻨ ﺑﺮﺧﻪ‬
‫وﮐ‪J‬ي؛ ﻣ‪y‬ﺮ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﺧﺎوﻧﺪ ﭼﯥ ﻣ‪ J‬ﺷﻮى وي‪G ،‬ﻠﻮر ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ‬ ‫ﮐﯥ‪ ،‬ﮐﻮﻧﺎﻮ ﺗﻪ ﻧﯧ(دې ﺳﺎﺣﻪ ﮐﯥ ‪z‬ﺎى ﻟﺮي‪.‬‬
‫او ﻟﺲ ور‪z‬ﯥ وﻳﺮ او ﻏﻢ ﮐﻮﻻى ﳾ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫او ﭘﻪ ‪G‬ﺎروﻳﻮ ﮐﯥ دې ﺑﺮﺧﯥ ﺗﻪ )ﻋﺴﻴﺐ( وﻳﻞ ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ‬
‫د ﺷﻮاﻓﻌﻮ او ﺣﻨﺎﺑﻠﻪ وو ﭘﻪ ﻧﯧﺰ د ﺗﻌﺰﻳﯥ )ﻓﺎﺗﺤﯥ( ﺗﻪ ﮐﯧﻨﺎﺳﺘﻞ‬ ‫د ﻟﮑ ﻫوﮐﻰ ﻳﺎ د وﻳ‪m‬ﺘﻮ د ﺷﻨﻪ ﮐﯧﺪﻟﻮ ‪z‬ﺎى ﻳﻮه ﻧﺎزﮐﻪ ﺑﺮﺧﻪ‬
‫ﻣﮑﺮوه دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻣ‪J‬ي واﻻ ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ي ‪z‬ﺎى ﮐﯥ ﮐﯧﻨﻲ او ﺧﻠﮏ‬ ‫ده‪".‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دې ورﺗﻪ را‪z‬ﻲ‪z ،‬ﮑﻪ دې ﴎه ﻏﻢ اوږدﯦ(ي‪.‬‬ ‫ﭘﻪ ﻮﻟﻴﺰه او ﺳﺎده اﺻﻄﻼح ﮐﯥ د ﻟﮑﻪ ﳌﻲ ﻫوﮐﻲ ﭘﻪ ﻧﻮم‬
‫د اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﺴﻠﮏ ﻓﻘﻬﺎوو ﻟﻴﮑﲇ‪ :‬د ﺗﻌﺰﻳﯥ‬ ‫ﭘﯧﮋﻧﺪل ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫)ﻓﺎﺗﺤﯥ( ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﺟﻮﻣﺎت ﭘﺮﺗﻪ ﺗﺮ درﯦﻮ ور‪z‬ﻮ ﻟﭙﺎره ﮐﯧﻨﺎﺳﺘﻞ‬
‫‪G‬ﻪ ﺑﺎک ﻧﻪ ﻟﺮي؛ ﺧﻮ ﻟﻮﻣ‪J‬ۍ ورځ ﻳﯥ ﻏﻮره ده‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﮐﻪ ﻓﺎﺗﺤﻪ!؟‬
‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٧٨:‬‬ ‫‪- 1‬اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ ﰱ ﻏﺮﻳﺐ اﻟﺤﺪﻳﺚ واﻻﺛﺮ‪' ،‬ﻮک‪ ، :‬ﻣﺦ‪.١٦٧:‬‬
‫‪ -2‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٧٨:‬‬ ‫‪ - 2‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة ‪ ،‬ﻣﺦ‪.١٤٥:‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪162‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪161‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اﺗﻢ 'ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎدوﻧﻪ وﮐ‪J‬و‪ ،‬ﭼﯥ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﮐﯥ د ﻣ‪J‬و ﻓﺎﺗﺤﯥ‬

‫اﺧﻴﺴﺘﻞ د اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ د ﻣﺴﻠﮏ ﺧﻼف ﻋﻤﻞ‬
‫اوس دې د ﻮر ﺧﻮﻧﻪ را وراﻧﻪ ﺷﻮه د ﺑﺎﻣﻪ ﴎه!‬
‫دى‪.‬‬
‫د اﺳن ‪Y‬ﮑﲆ ﻣﺦ ﻧﻴﻤﻪ ﻧﻴﻤﻪ ورﯦﻮ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﺷﺎل ﭘﻮ‪Y‬ﲆ‬
‫‪z‬ﮑﻪ ﻟﻪ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻧﻪ د ﺣﺠﺮو‪-‬دﯦﺮو ﭘﻪ ډول ﮐﺎر اﺧﻴﺴﺘﻞ د‬
‫و‪ ،‬ﳌﺮ ﺑﻪ ﮐﻠﻪ ﭘﺮ دې ﺑﺮﻳﺎﱃ ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ د ورﯦﻮ ﺷﺎل ﻟﻪ ﺧﭙﻞ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻘﺮراﺗﻮ ﺧﻼف ﻋﻤﻞ دى‪ .‬ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ ﭼﯥ ډﯦﺮى‬
‫ﺳﭙﯧﲇ رﺧﺴﺎر ﻧﻪ ﻟﺮې او د ‪G‬ﻮ ﺷﯧﺒﻮ ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻠﻮ ﻧﻮرو‬
‫ﺧﻠﮏ ‪z‬ﺎﻧﻮﻧﻪ ﮐﻠﮏ ﺣﻨﻔﻴﺎن ‪7H‬ﻲ؛ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻟﻮى ﻻس د ﺣﻨﻔﻲ‬
‫ﻫﻤﺰوﻟﻮ ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﺗﻪ د ر§ﺎ وړاﻧ‪y‬ﯥ ډاﻟ ﮐ‪J‬ي‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﮏ وداﻧ ﻧ‪J‬وي‪.‬‬
‫د ورﯦﻮ ﺧﺪﻣﺘ‪y‬ﺎر ﺷل ﻫﻢ ﭘﻪ ﻏزۍ ﮐﯥ ډﯦﺮه ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺮ درﯦﻮ ور‪z‬ﻮ ﭘﻮرې ‪G‬ﻮک ﻓﺎﺗﺤﻪ اﺧﲇ‪ ،‬ﭘﻪ ﮐﻮر ﻳﺎ ﺑﻞ‬
‫ﻟﺮﻟﻪ‪ ،‬ﭘﻪ دوﻣﺮه ﺑﻴ‪J‬ﻩ ﺑﻪ ﻳﯥ د ورﯦﻮ ﺷﺎل د ﳌﺮ ﭘﺮ ‪z‬ﻠﯧﺪوﻧﮑﻲ‬
‫ﮐﻮم ‪z‬ﺎﻧ‪Jy‬ي ‪z‬ﺎى ﮐﯥ دې ﮐﯧﻨﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻢ اﺳﻼﻣﻲ او ﻫﻢ‬
‫‪G‬ﯧﺮې وروﻏﻮړاوه‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺎ ﺑﻪ وﻳﻞ‪ ،‬ورځ د ﻣﺎزﻳ‪y‬ﺮ ﻟﻪ ﺷﯧﺒﻮ‬
‫ﻮﻟﻨﻴﺰ اﺧﻼﻗﻲ اﺻﻮل ﻣﺮاﻋﺖ ﳾ‪.‬‬
‫ﴎه ﻏﺎړۍ ﻏ‪J‬ۍ ده او ﻧﻮر ﻧﻮ ﳌﺮ د ﺳﻔﺮ ﺗﺎﺑﻴﺎ ﻧﻴﻮﻟﯥ‪ ...‬ﻫﺎﺧﻮا‬
‫ﺳﭙ‪ D‬ﻏﺮ د ﻫﻤﺖ ﻧﺎک زﳌﻲ ﭘﻪ ‪G‬ﯧﺮ د رﻧ‪y‬ﻴﻨﻮ ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ‬
‫ﻧﻨﺪارې ﺗﻪ وﻻړ و او د ﺳﭙﻴﻨﻮ واورو ﭘﻪ رﺣﻤﺘﻲ ﻟﺒﺎس د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ‬
‫ﺧﺎﻟﻖ ﻧﺎزوﱃ و‪ ،‬ﺷل ﺑﻪ ﻫﻢ د واورﻳﻦ ﺳﭙ‪ D‬ﻏﺮه ﻟﻪ ﻟﻮري‬
‫را‪Y‬ﮑﺘﻪ او د ﭘﴪﱄ ﭘﺮ وږﻣﻮ ﻣﺴﺖ ‪H‬ﻠﻮﻧﻪ ﺑﻮﻲ او ﻓﺼﻠﻮﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﯥ ﻣﺎت راﻣﺎت ﭘﺮﻣﺦ ‪Y‬ﮑﻞ او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﺑﻞ ﺧﻮا ﻻړ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪164‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪163‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫‪H‬ﺮ‪z‬ﯧﺪﱄ وي او ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ د دوزخ ﻟﻪ ﮐﻨﺪو ‪G‬ﺨﻪ ﻳﻮه ﮐﻨﺪه‬ ‫ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ زﻣﺎ ﺧﻴﺎل د ﭼﺎﭘﯧﺮﻳﺎل رﻧ‪y‬ﻴﻨﻴﻮ د ﮐﺎﻳﻨﺎﺗﻮ د‬
‫‪H‬ﺮ‪z‬ﻮل ﺷﻮې وي‪.‬‬ ‫‪Y‬ﮑﻼ ﺑ‪ Ì‬ﺗﻪ ورﺑﻠﲆ و او د ژوﻧﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮې ﺷﯧﺒﯥ ﻣﯥ ﻟﻪ ﻳﺎده‬
‫ﴎه او ﺳﭙ‪ D‬ﻏﻼﻓﻮﻧﻪ او ﺷﺎﻟﻮﻧﻪ ﭘﺮې ﻏﻮړﯦﺪﱄ وو‪ ،‬آن ﭘﺮ‬ ‫وﺗﯥ وې‪.‬‬
‫‪z‬ﻴﻨﻮ ﭘﻪ دودﻳﺰه ﻏ ﴍﻋﻲ ډول ﺟﻨې ﻫﻢ درول ﺷﻮې‬ ‫ﻫﻠﺘﻪ ‪G‬ﻨ ﮐﯥ د ﺗﻠﻠﻮ ﻣﺴﺎﻓﺮو ‪Y‬ﺎر‪H‬ﻮﻲ ﺗﻪ ورﺳﺘﻮن ﺷﻮم‪،‬‬
‫وي‪ ،‬ﭼﯥ ﺷل ﺑﻪ ﻳﯥ رﻧ‪y‬ﻴﻨﯥ ﻮﺗﯥ ﭘﺮﻣﺦ وﻫﻠﯥ او ﻏ( ﺑﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﭼﯥ ﭘﺮ ﺳﻼم او ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﻳﯥ ‪G‬ﻪ ﻧﺎ‪G‬ﻪ ﺣﻖ ورﭘﻮره ﮐ‪J‬م‪.‬‬
‫ﺗﺮ ﻟﺮې ‪z‬ﺎﻳﻪ اورﯦﺪل ﮐﯧﺪه‪.‬‬ ‫دې ‪Y‬ﺎر‪H‬ﻮﻲ ﮐﯥ زﻣﺎ ﭘﻼر‪ ،‬ﻣﻮر او ﺗﺮه ﻫﻢ دﯦﺮه ﻧﻴﻮﻟﯥ وه‪،‬‬
‫د دﻏﻪ ‪Y‬ﺎر‪H‬ﻮﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮو ﺗﻪ د دﻋﺎ او ﺑ‪m‬ﻨﯥ ﻏﻮ‪Y‬ﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ‬ ‫ډﯦﺮى ﻣﴩاﻧﻮ‪z ،‬ﻮاﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﮐﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻧﺎرﻳﻨﻪ او ‪Y‬ﻴﻨﻪ وو دﻟﺘﻪ د‬
‫ﻣﯥ د ﻫﺪﻳﺮې ﭘﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻪ ﻧ‪J‬ۍ ﮐﯥ ﭘﺮ ﻳﻮ داﺳﯥ ﻗﱪ ﺳﱰ‪H‬ﯥ‬ ‫ﻧﺎاﺷﻨﺎ ژوﻧﺪ ﺧﻮږې او ﺗﺮﺧﯥ ﺷﯧﺒﯥ ازﻣﻮﻳﻠﯥ‪ ،‬ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﺗﻪ ﭘﺘﻪ‬
‫وﻟ‪y‬ﯧﺪې‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻴﺰ ډول ﻟﻪ ‪G‬ﻠﻮرو ﺧﻮاو ﻧﻪ ﺷﻠﯧﺪﱃ او‬ ‫ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﭼﺎ د ﺑﺪن ﺟﻮړې روﺣﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻴ‪ D‬او د ﭼﺎ ﺑﻪ د‬
‫ﻏﺮق ﺷﻮى و او ﻟﻪ ﺧﺎورو او ﺷﻨﺎﺧﺘﻮ ﴎه ﻳﻮ‪z‬ﺎى او د ‪z‬ﻤﮑﯥ‬ ‫ﺳﺠﻴ‪ D‬ﭘﻪ دﻓﱰوﻧﻮ ﮐﯥ ﻗﻴﺪ وي‪.‬‬
‫ﺗﻞ ﺗﻪ ‪Y‬ﮑﺘﻪ ﺷﻮى و‪ ،‬د ﻗﱪ دﻏﻪ وراﻧﯥ او ړﻧ‪y‬ﯥ ﺧﻮﻧﯥ د ﻟﺮې‬ ‫‪G‬ﻮک ﺑﻪ ﭘﻪ ازﻣﻮﻳﻨﻪ ﮐﯥ ﺑﺮﻳﺎﱃ او ‪G‬ﻮک ﺑﻪ ﻧﺎﮐﺎم ﺷﻮي‬
‫‪G‬ﺨﻪ د ﺧﻠﮑﻮ ﺳﱰ‪H‬ﯥ ‪z‬ﺎن ﺗﻪ را اړوﻟﯥ او ﭘﻪ ﻟﻴﺪو ﻳﯥ ﭘﻪ‬ ‫وي‪ ،‬د ﺟﻨﺖ ﻟﻪ ‪Y‬ﮑﻠﯥ او ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻪ ﺑ‪ Ì‬ﻧﻪ ﺑﻪ د ﭼﺎ د ﻗﱪ ﻣﺎ§‬
‫ﻟﻴﺪوﻧﮑﻮ ﻫﻮﻣﺮه وﺣﺸﺖ او وﯦﺮه راﺗﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ وﻳﻞ‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫ﺗﻪ ﺧﻮﺷﺒﻮﻳ او ر§ﺎ‪H‬ﺎﻧﯥ ورﻧﻨﻮ‪z‬ﻲ؟‬
‫ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ﮐﯧﻨﻢ او د دې ړﻧ ﺷﻮي ﻗﱪ ‪G‬ﺨﻪ د دﻧﻴﺎ د‬ ‫او ‪G‬ﻮک ﺑﻪ ﺑﻴﺎ د دوزخ ﻟﻪ ‪H‬ﺮم اور ﻧﻪ ﭘﻪ اور ﺳﻮ‪z‬ﯧ(ي‪،‬‬
‫ﻟﻨﻣﻬﺎﱄ ژوﻧﺪ ﭘﻪ اړﻩ زده ﮐ‪J‬ﻩ وﮐ‪J‬م‪.‬‬ ‫ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ ﻗﱪ ﻫﺮﮐﲆ وﻳﲆ وي‪.‬‬
‫ﮐﻪ ‪G‬ﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﴍﻋﻲ ﺗﻮ‪H‬ﻪ ﺗ د ﴍﻳﻌﺖ ﻟﻪ‬ ‫ﻏﯧ(ﻩ ﺑﻪ ﻳﯥ ورﺗﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﮐ‪J‬ې وي‪ ،‬ﻣﻴﻨﻪ او د ﻣﻴﻨﯥ ﺧﻮاږﻩ‬
‫ﻧﻈﺮه دا ‪{H‬ﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د ژوﻧﺪي اﻧﺴﺎن اړﻳﮑﻪ ﻟﻪ دﻧﻴﺎ او د‬ ‫ﺑﻪ ﻳﯥ ورﮐ‪J‬ې وي او ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ وﻳﲇ وي‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺪ دې‬
‫دﻧﻴﺎ د ﻟﻨﻣﻬﺎﻟﻴﻮ ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ ﴎه ﭘﺮﯦﮑﻮي‪ ،‬د اﺧﺮت ﻓﮑﺮ ﺗﻪ‬ ‫وﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬زﻣﺎ ﻏﯧ(ې ﺗﻪ راﻏﻠﯥ‪ ،‬ﭼﺎﺗﻪ ﺑﻪ د ﺟﻨﺖ ﻟﻪ ﺑﺎﻏﭽﻮ ﺑﺎﻏﻴﭽﻪ‬
‫‬ ‫‬
‫‪166‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪165‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫زﳌﻴﺘﻮب ﺷﻨﻪ ﻟﻴﮑﻪ را‪Y‬ﮑﻠﯥ وه‪ ،‬ور‪z‬ﯥ ﻫﻢ ﺷﯧﺒﻪ ﭘﻪ ﺷﯧﺒﻪ د‬ ‫وده ورﮐﻮي‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﭘﺮې ﻟﻪ ﺑﺪﻳﻮ ﻧﻪ را‪H‬ﺮ‪z‬ﻲ او ﷲ ﺗﻌﺎﱃ د‬
‫ﳌﺮ ﭘﻪ اﺷﺎره د ر§ﺎ ‪G‬ﺎدر ﻮﻻوه او رﺧﺼﺘﯧﺪﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻧﯧﮑﻴﻮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ورﮐﻮي‪ ،‬ﺧﻮ د ﻣﺴﺎﻓﺮو ﭘﻪ ‪Y‬ﺎر‪H‬ﻮﻲ ﮐﯥ دې‬
‫د ﻣﺴﺎﻓﺮو اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻣﯧﺮﻣﻨﻮ او ﮐﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ ﺑﯧ‪J‬ې‪ ،‬زوګ او‬ ‫ړﻧ‪y‬ﯥ ﺷﻮې ﻣﺎ§ زﻣﺎ ﭘﻪ ژوﻧﺪ ﮐﯥ ﻳﻮ ﻣﺜﺒﺖ اﻧﻘﻼب راﻣﻨ‪ 5‬ﺗﻪ‬
‫ﺧﱪو ﺳﺎﺣﻪ داﺳﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﻠﯥ وه‪H ،‬ﻮا ﭼﯥ د ﺣﴩ ورځ ده او‬ ‫ﮐ‪.J‬‬
‫ﻫﺮ اﻧﺴﺎن د ﺧﭙﻞ ‪z‬ﺎن ﭘﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﯥ ډوب دى‪ .‬ﻫﺮ ﭼﺎ ﺑﻴ‪J‬ﻩ‬ ‫د دﻧﻴﺎ ﻣﺎ§ او رﻧ‪ Dy‬ﮐﻮروﻧﻪ ﻳﯥ زﻣﺎ د ذﻫﻦ ﻟﻪ ﻧ‪J‬ۍ ﻧﻪ‬
‫ﮐﻮﻟﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻣﺎزﻳ‪y‬ﺮ ﻟﻨې ﺷﯧﺒﯥ ﭘﺮې د ﻣﺎ‪Y‬ﺎم ﺗﻮرې ﻟ‪J‬ې‬ ‫ووﻳﺴﺘﻞ او زه ﻳﯥ ﭘﺮ دې ﭘﻮه ﮐ‪J‬م‪ ،‬ﭼﯥ د دﻧﻴﺎ ﻣﺎ§‬
‫راﺧﭙﺮې او ﻣﯧﻠﻤﻨﯥ ﻧﻪ ﮐ‪J‬ي‪.‬‬ ‫ړﻧ‪y‬ﯧﺪوﻧﮑﻲ دي‪.‬‬
‫او ﻟﻪ ﭘﻮﻟﯥ ﻫﺎﺧﻮا ﻳﺎ دﯦﺨﻮا ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻨﺎه ﮐﯧﺪوﻧﮑﻮ ﺟﻮﻧ‪Jy‬و ﺗﻪ‬ ‫ﻫﻮ؛ د ﻗﱪ ﻣﺎ§ ﻫﻢ ړﻧ‪y‬ﯧ(ي‪ ،‬ﻳﻮازې ﻧﯧﮏ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻟﻪ‬
‫‪z‬ﺎن ورﺳﻮي‪ ،‬ﻣﺎ ﴎه ﻫﻢ ﻟﻪ ﻟﺮې اﺷﻐﺎل ﺷﻮې ﭘ‪m‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻧﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﴎه ﻣﻠ‪y‬ﺮى او ﭘﺎﺗﯥ وي‪.‬‬
‫ﻳﻮ ﮐﺲ د ﻻرې ﻣﻠ‪y‬ﺮﺗﻴﺎ ﮐﻮﻟﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘ‪m‬ﺘﻮن ﭘﻪ ﭙﻲ زړ‪H‬ﻲ د‬ ‫ﻫﻏﻪ ﺷﯧﺒﻪ ﻣﯥ د ﻳﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﺮ دې ﺑﻴﺖ ﺧﭙﻞ زړ‪H‬ﻲ ﺗﻪ د‬
‫را‪Y‬ﮑﻞ ﺷﻮې ﮐﺮﻏﯧ‪J‬ﻧﯥ ﭼﺎړې ﻟﻪ ‪z‬ﺎﻳﻪ دﯦﺨﻮا ﻟﻪ ده ﴎه ﺑﻞ‬ ‫دﻧﻴﺎ د ﭘﻨﺎه ﮐﯧﺪوﻧﮑﻲ ر§ﺎ او ‪Y‬ﮑﻼ ﻳﺎد ﺗﺎزه ﮐ‪:J‬‬
‫ﮐﺲ ﻣﻠ‪y‬ﺮى ﺷﻮ‪ ،‬دا ﮐﺲ ﻟﻪ ‪G‬ﺮ‪H‬ﻨﺪې ﺑ‪7‬ﯥ ډﯦﺮ ﻧﯧﮏ ﺧﻮﻳﻪ او‬ ‫اول دې ‪Y‬ﯥ ﻟﻮړې ﻣﺎ§ ﻟﻮړې ﺑﻨ‪y‬ﻠﯥ درﻟﻮدې‬
‫ژﻣﻦ ﻣﺴﻠن ‪Y‬ﮑﺎرﯦﺪه‪ ،‬د دﻧﻴﺎ ﭘﻪ ﭘﻨﺎه او د دﻧﻴﺎ واﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﱄ‬ ‫اوس دې د ‪H‬ﻮر ﺧﻮﻧﻪ راوراﻧﻪ ﺷﻮه ﻟﻪ ﺑﺎﻣﻪ ﴎه‬
‫او دﻧﻴﺎوي ﺣﺮص ﴎه ﻏ(ﯦﺪه‪ ،‬د اﺳﻼم ﻟﻪ ﺳﭙﯧﲇ دﻳﻦ ﻧﻪ‬ ‫ډاﻟﺮ ﻳﻢ!‬
‫ﻳﯥ د ﺧﻠﮑﻮ ﴎﻏ‪J‬وﻧﻪ‪ ،‬ﺑﯥ ﭘﺮواﻳﻲ او ﻣﺦ ‪H‬ﺮ‪z‬ﻮﻧﻪ ﻳﺎدوﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺸﺎد د ﺧﭙﻞ ﻣﻌﻨﻮي ﻏﺮور ﻋﻈﻤﺖ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮاﮐ او ﻣﲇ‬
‫زﻣﻮږ د ﻻرې دې ﻓﮑﺮﻣﻦ ﻣﻠ‪y‬ﺮي د ﺧﱪو ﻟ‪J‬ۍ ﻫﻤﺪاﺳﯥ‬ ‫ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ‪ r‬د ﺑﯥ ﮐﻮره ﮐواﻟﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻧﮑﻮ‪-‬راﺗﻠﻮﻧﮑﻮ‬
‫ﻏﻮﻟﻪ‪ ،‬وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬ﻳﻮ ﮐﺲ ﭼﯧﺮې ﭘﻪ ﺳﻔﺮ ﺗﻠﻪ‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ‬ ‫ﮐ‪J‬ﯦﺪﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﻼم او ﻫﺮ ﮐﲇ ﺗﻪ ﭘﻪ اﺣﱰام وﻻړ و‪ ،‬د‬
‫ﻣﻠ‪y‬ﺮې )ﻣﯧﺮﻣﻦ( ﻳﯥ ﻟﻪ ‪z‬ﺎﻧﻪ ﴎه د ﻣﻮﺮ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﺳﻴ‪ r‬ﮐﯥ‬ ‫ﺳﭙﺮﱄ ﻣﺴﺘﻮ او ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻪ ‪G‬ﭙﻮ ﻳﯥ ﺗﺎزه ﺗﺎزه ﭘﺮ ‪Y‬ﮑﲇ ﻣﺦ د‬
‫‬ ‫‬
‫‪168‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪167‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﺷﻮخ او ﻣﺴﺖ ‪7G‬ﻮر ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﻣﻮﺮ ودراوه‪ ،‬ﺗﺮې وﻳﯥ‬ ‫ﮐﯧﻨﻮﻟﻪ‪ ،‬د ﻻرې ﭘﻪ اوږدو ﮐﯥ د ﺳ‪J‬ک ﭘﺮﻏﺎړﻩ وﻻړې ﻳﻮې‬
‫ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻞ‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻧﻮم؟‬ ‫اﻏﻠﯥ ﺗﻪ ودرﯦﺪ‪ ،‬ﺗﺮې وﻳﯥ ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻞ‪G :‬ﻮک ﻳﯥ؟‬
‫‪7G‬ﻮر ﭼﯥ د ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻲ ﭼﺎﭘﻠﻮﳼ او ﻏﻮړﻩ ﻣﺎﱄ‬ ‫ﻫﻐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﮐﻠﺪاره ﻳﻢ!‬
‫وﻟﻴﺪه‪ ،‬ﻧﻮر ﻫﻢ د ﻣﺴﺘ ‪G‬ﭙﻮ واﺧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬ډاﻟﺮ ﻳﻢ!‬ ‫دې ﮐﺲ ﺧﭙﻠﯥ ﻫﻤﯧﺸﻨ ﻣﻠ‪y‬ﺮې ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﻪ وروﺳﺘﻪ‬
‫ﭼﻠﻮوﻧﮑﻰ ﻟﻪ ﺧﻮﺷﺎﻟ ﻧﻪ وارﺧﻄﺎ ﺷﻮ‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻦ ﺗﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﺳﻴ‪ r‬ﮐﯥ ﮐﯧﻨﻪ! ‪z‬ﺎى ﮐﻠﺪارې ﺗﻪ ﭘﺮﯦ(ده‪.‬‬
‫ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﻪ د ﻣﻮﺮ ﭘﻪ ډاﻟﻪ ﮐﯥ ﮐﯧﻨﻪ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧ ﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪،‬‬ ‫ﮐﻠﺪاره ﻟﻪ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻲ ﴎه ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﺳﻴ‪ r‬ﮐﯥ‬
‫ﺗﺎﺳﯥ ﻟﻪ ﮐﻠﺪارې ﴎه وروﺳﺘﻲ ﺳﻴ‪ r‬ﮐﯥ ﮐﯧﻨﺊ! او ډاﻟﺮ ﺗﻪ‬ ‫ﮐﯧﻨﺎﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻟ( وړاﻧﺪې ﭼﯥ ﻻړل‪ ،‬ﭘﺮ ﻳﻮې ﺑﻠﯥ ﻣﯧ‪J‬ﻧ ﻳﯥ‬
‫ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬ﺻﻴﺐ ﻣﻬﺮﺑﺎ وﮐ‪J‬ئ! ﻟﻪ ﻣﺎ ﴎه ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ﮐﯧﻨﺊ‪.‬‬ ‫ﺳﱰ‪H‬ﯥ وﻟ‪y‬ﯧﺪې‪ ،‬ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﻳﯥ ﺗﺮې وﮐ‪J‬ﻩ‪ :‬ﺗﺎﺳﯥ ‪G‬ﻮک ﻳﺊ؟‬
‫د ډاﻟﺮ ﻣﻴﻨﯥ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻰ ﻧﺸﻪ ﮐ‪J‬ى و‪ ،‬ﭘﻪ ډﯦﺮ ﻧﺎز او ﻏﺮور ﻳﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻧﺎز ﭘﺎﻟﻞ ﺷﻮې ﺧﭙﻠﻮاﮐﯥ ﻧ‪J‬ۍ ووﻳﻞ‪ :‬اﻓﻐﺎﻧ ﻳﻢ!‬
‫د ﺳﻔﺮ ﻻره ﻟﻨوﻟﻪ‪ ،‬ﻳﻮ ‪z‬ﺎى ﮐﯥ ﻳﯥ د ﻧﻮراﻧﻴﺖ د رو‪Y‬ﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻲ ﮐﻠﺪارې ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﯥ وروﺳﺘﻪ ﺳﻴ‪ r‬ﮐﯥ‬
‫ﻣﺸﺎل د ر§ﺎ وړاﻧ‪y‬ﯥ ﺧﭙﺮﯦﺪﻟﯥ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻪ د روﺣﺎ ﺳﮑﻮن او‬ ‫ﮐﯧﻨﺊ!‬
‫ارام ﻣﻌﻨﻮﻳﺎﺗﻮ ﭘﻮ‪Y‬ﻠﯥ وه‪ ،‬د ژوﻧﺪ د ﺑﺮي راز د ﻫﻤﺪﻏﻪ ﭘﺎﻧﻮس‬ ‫اﻓﻐﺎﻧ ﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬را‪z‬ﺊ ﻟﻪ ﻣﺎ ﴎه ﭘﻪ ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﺳﻴ‪ r‬ﮐﯥ‬
‫ﭘﻪ ر§ﺎ ﮐﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﮐﯧﺪه‪ ،‬د اﻟﻬﻲ رﺣﻤﺖ وړاﻧ‪y‬ﻮ ﻫﻢ ﭘﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﮐﯧﻨﺊ!‬
‫ﺳﻴﻤﻪ د ﺳﭙﯧﻠﺘﻴﺎ ﻧﻮرا ‪G‬ﺎدر ﻏﻮړوﱃ و‪ ،‬د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻲ ﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﺑﻴﺎ ﭘﻴﻞ ﮐ‪ ،J‬وړاﻧﺪې ‪H‬ﻮري‪،‬‬
‫ډاډﻣﻨﻪ ﭼﺎﭘﯧﺮﻳﺎل ﮐﯥ ﺳ‪J‬ک ﺗﻪ ‪G‬ﯧﺮﻣﻪ د ﻣﻌﻨﻮﻳﺎﺗﻮ ﭘﺮ ‪H‬ﺎ§ﻪ‬ ‫ﭼﯥ د ﺳ‪J‬ک ﭘﺮﻏﺎړﻩ ﻳﻮ داﺳﯥ ‪7G‬ﻮر وﻻړ دى‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ‬
‫ﭘﺴﻮﻟﲆ ﻳﻮ ﻣﻌﻨﻮي ﺷﺨﺼﻴﺖ وﻻړ دى‪ ،‬ﭼﻠﻮوﻧﮑﻲ د ﻳﺎد‬ ‫ول ول ‪7G‬ﯥ ﻳﯥ ﻏﻮړې ﮐ‪J‬ي او ﭘﺮ ﺷﻮﻧو ﻳﯥ ﻣﺮﻣﻮزه‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﻪ اﺷﺎره ﻣﻮﺮ د ﻫﻐﻪ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ودراوه‪ ،‬ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﻳﯥ‬ ‫ُﻣﻮﺳﮑﺎ ﻟﻪ ﻣﺴﺘ ﻧﻪ ﻏﺰوﻧﯥ ﮐﻮي‪ ،‬ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻰ د ﺣﺮص‬
‫ﺗﺮې وﮐ‪J‬ﻩ‪ :‬ﺗﻪ ‪G‬ﻮک ﻳﯥ؟‬ ‫ﺷﻬﻮا ﻗﻮې ﭘﺮ ﻟﯧﻮﻧﺘﻮب اﺧﺘﻪ ﮐ‪J‬ى و‪ ،‬د ﻋﺎدت ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻳﯥ‬
‫‬ ‫‬
‫‪170‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪169‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﺗﻪ د ﺳﺎﻻر ﺑﺎغ د ﺑ‪ Ì‬ﺷﻨﻮ وﻧﻮ ﻻﻧﺪې ﮐﯧﻨﻮ‪ ،‬واﭘﺴ ﮐﯥ ﺑﻪ د‬ ‫د ر§ﺎ‪H‬ﺎﻧﻮ ﺳﻤﺒﻮل ووﻳﻞ‪ :‬زه اﺳﻼم )دﻳﻦ( ﻳﻢ‪.‬‬
‫دې ‪G‬ﻠﻮرﻳﺰې د ﺷﺎﻋﺮ ﴎﺳﺒﺰې ﺳﻴﻤﯥ ﺗﻪ ﺳﻼم وﮐ‪J‬و‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮوﻧﮑﻰ‪ ،‬ﭼﯥ د ډاﻟﺮ ﭘﻨﺎه ﮐﯧﺪوﻧﮑﯥ ﻣﮑﺎرې ﻣﻴﻨﯥ‬
‫د ژوﻧـــــﺪون ﻣـﯧﺮه اوږده ده ﺗ(ى ﮐﯧ(ې‬ ‫ﭘﻪ زړﻩ داړﱃ و‪ ،‬ووﻳﻞ‪ :‬ﺳﻴ‪ r‬ﭘﻮره دى‪.‬‬
‫‪H‬ﻮټ د ﺷـــﻮﻧو د ﴍﺑﺖ درﴎه واﺧﻠﻪ‬ ‫ﻫﻮﮐﻰ!‬
‫د وﺻﺎل ډﻳﻮه ﺑﻪ ﻣـ‪J‬ﻩ وي ﻣﻮږ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻳـــﻮ‬ ‫د دﻧﻴﺎ ﻣﻴﻨﻪ وه‪ ،‬ﭼﯥ ډاﻟﺮ ﻳﯥ د ﻟﻮﻣ‪J‬ي ﺳﻴ‪ ،r‬ﮐﻠﺪاره او‬
‫دا ﭘﻪ ﻳﺎد د ﻣﺤﺒـــﺖ درﴎه واﺧﻠــــــــﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧ ﻳﯥ د دوﻳﻢ ﺳﻴ‪ r‬او ﺧﭙﻠﻪ ﻣﯧﺮﻣﻨﻪ ﻳﯥ د ډاﻟﯥ ﻣﯧﻠﻤﻨﻪ‬
‫ﻫﻮ؛ ﻋره! ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﳻ ﺷﻔﻴﻖ درﺗﻪ ﻳﺎدوم‪ ،‬د ﺻﺪﻳﻖ‬ ‫ﮐ‪J‬ﻩ او دﻳﻦ ﺗﻪ ﭘﮑﯥ ‪z‬ﺎى ﻧﻪ و؟!‬
‫ﷲ ر‪Y‬ﺘ‪ D‬او ﻗﻴﺎم اﻟﺪﻳﻦ ﺧﺎدم ﻗﱪوﻧﻮ ﺗﻪ ﻟﻪ ﺳﻼم وروﺳﺘﻪ‪،‬‬ ‫د ﻮر ﺷﭙﻪ ﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯧ‪/‬ي‬
‫ﺑﻪ‪:‬‬ ‫ﻣﻠ‪y‬ﺮو ﭘﺮې ډﯦﺮه ﺳﭙﺎر‪Y‬ﺘﻨﻪ ﮐﻮﻟﻪ‪ ،‬ﭼﯥ دا ‪z‬ﻞ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻣﻮږ‬
‫اول ‪z‬ﺎن د ﻗﺎم ﺧﺎدم ﮐ‪J‬ﻩ‬ ‫ﴎه ډﯦﺮې ور‪z‬ﯥ ﺗﯧﺮوې‪ ،‬ﺣﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻠن او ارﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻴﺎ ﻫﻠﻪ د ﻗﺎم ﴎدار ﺷﻪ‬ ‫راوﻏﻮاړو‪ ،‬د ﻧﻨ‪y‬ﺮﻫﺎر ﻣﺴﺘﻮ او ‪Y‬ﺎﻳﺴﺘﻮ ﺳﻴﻤﻮ او درو ﺗﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ‬
‫د ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻠﻨ ﺟﺎن ﻗﱪ ﺗﻪ ورﺷﻮ‪ ،‬ﮐﻪ زړﻩ دې و‪ ،‬ﻳﻮه‬ ‫ﺳﻴﻞ ﻻړ ﺷﻮ‪ ،‬د ﻏﺎزي اﻣﺎن ﷲ ﺧﺎن ﭘﺎرک ﺑﻪ ووﻳﻨﯥ‪.‬‬
‫ورځ ﺑﻪ د اﺣﺴﺎس د ‪G‬ﲇ ﻣﺰار ﺗﻪ ﴎ ور‪Y‬ﮑﺎره ﮐ‪J‬و‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫وﺧﺖ ﺑﻪ راﳾ د ﺳﭙ‪ D‬ﻏﺮه ﺳﻴﻞ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻻړ ﺷﻮ‬
‫وﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ‪:‬‬ ‫ﺻﱪ وﮐ‪J‬ﻩ ﻻ ‪H‬ﻮر‪H‬ﺮې ﭘﺨـــــــــــــــــــــﯥ ﻧﻪ دي‬
‫ﻳﻮ ﭘ‪ r‬ﻏﲆ اﺣﺴﺎس دى ﭘﻪ ارام ﻣﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﯦـــﺪي‬ ‫ﮐﻪ وﺷﻮ د ﺳﭙ‪ D‬ﻏﺮه ﺳﻴﻞ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻻړ ﺷﻮ‪H ،‬ﻮر‪H‬ﺮې ﺑﻪ ﭘﺨﯥ‬
‫ﭘﻪ اور ﻣﯥ ﮐ‪J‬وي‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﭼﯥ ﺧﺎم ﻣﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﯦــــــﺪي‬ ‫وي‪ ،‬د ﻣﺎ§ﻮ‪H‬ﺎﻧﻮ ‪G‬ﺎﻧ‪y‬ﯥ ﺑﻪ ﻟﻪ ‪z‬ﺎﻧﻪ ﴎه راوړو‪.‬‬
‫ﺟﺮاﺋﺖ ﻣﯥ زﻳﺎﺗﻮي دوﻣﺮه ﭘﺮ ‪z‬ﺎن ‪#‬ﻪ ﭘﻮى ﺷﻮى‬ ‫ﻳﻮه ورځ ﺑﻪ د ﻋﻼﻣﻪ ﺳﻴﺪ ﺟل اﻟﺪﻳﻦ اﻓﻐﺎن د زوﮐ‪J‬ې‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺣﻘﻪ او ﻏﻼم ﻧﻪ ﻣﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﯦـــــــﺪي‬ ‫ﺳﻴﻤﯥ ﺗﻪ ﭼﮑﺮ ووﻫﻮ‪ ،‬د ﮐﻮﻧ‪ J‬د ﻣﺴﺖ او ‪G‬ﭙﺎﻧﺪ ﺳﻴﻨﺪ ﻧﻨﺪارې‬
‫‬ ‫‬
‫‪172‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪171‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻟ‪J‬زاﻧﺪه ﻏ( ﻳﯥ راﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬روﻣﺎﻧﻪ! ﻣﺎﺗﻪ ﻏﺎړﻩ راﮐ‪J‬ﻩ‪ ،‬ﻧﻮر ﺑﻪ د‬ ‫اﻟﻔﺖ ﺻﻴﺐ ﻳﺎدوم‪ ،‬د ﻋر ذﻫﻦ ﻣﯥ ﭼﯥ ‪G‬ﻮﻣﺮه د ﺧﻴﺎل‬
‫ﻣﻮﺮو ﺗﻢ ‪z‬ﺎى ﺗﻪ ‪z‬ﺎن ورﺳﻮم‪ ،‬ﻧﺎوﺧﺘﻪ ﮐﯧ(ي‪ ،‬زﻣﺎ زړﻩ ﻫﻢ د‬ ‫ﭘﺮ وزرو ﺳﭙﻮر ﭘﻪ ﻧﻨ‪y‬ﺮﻫﺎر‪ ،‬ﮐﻮﻧ‪ J‬او ﻟﻐن ﮐﯥ و‪H‬ﺮ‪z‬ﺎوه‪ ،‬درﻳﺰ‬
‫ﻓﺮاق ﺧﭙ‪y‬ﺎن داﺳﯥ ﭘﺮ ‪G‬ﭙﯧ‪J‬و وواﻫﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﴎه د ﻏﺎړﻩ‬ ‫ﻳﯥ ډﯦﺮ ﮐﻠﮏ و‪ ،‬ډﯦﺮ ﻣﯥ وﻫﺎوه‪ ،‬ﭼﯥ دا ‪z‬ﻞ ﺑﻪ ﻟﻪ‬
‫ﻏ‪J‬ۍ ﮐﯧﺪﻟﻮ ﭘﺮﻣﻬﺎل ﻣﯥ ﻟﻪ ﺳﱰ‪H‬ﻮ او‪Y‬ﮑﯥ رواﻧﯥ او ژﺑﻪ ﻣﯥ‬ ‫ﻧﻨ‪y‬ﺮﻫﺎره ﮐﻨﺪﻫﺎر د ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻰ ﺣﺒﻴﺒﻲ او ﻋﺒﺪاﻟﺮووف‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﻨﺪه ﮐﯧﺪﻟﻪ‪ ،‬ﺳﻠن اﺟﺎزه واﺧﻴﺴﺘﻪ‪ ،‬دا ﻧﻮ داﺳﯥ ﺷﯧﺒﯥ‬ ‫ﺑﯧﻨﻮا ‪Y‬ﺎروﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﮑﺮ ووﻫﻮ‪.‬‬
‫وې‪ ،‬ﭼﯥ ﳌﺮ ﭘﻪ ورور ﺧﭙﻞ ﻃﻼﻳﻲ رﻧ زﻳﺎﺗﻮه‪ ،‬ﺷﯧﺒﻪ ﭘﺮ‬ ‫ﺧﻮ زړﻩ ﻳﯥ د ﺑﯧ‪ J‬ﭘﺮواز او اﻟﻮت ﭘﻪ ﺷﯧﺒﻮ ﮐﯥ ‪Y‬ﮑﺎرﯦﺪه‪،‬‬
‫ﺷﯧﺒﻪ ور‪z‬ﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﻮړﯦﺪﻟﯥ ﻏﺎﻟ راﻮﻟﻮﻟﻪ او د ﺷﭙﯥ د راﺗ‬ ‫ﻋر ﻣﺎﺗﻪ ډﯦﺮ ‪H‬ﺮان و‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﻣﻴﻨﯥ زﻣﺎ د زړ‪H‬ﻲ ﭘﺮ ﺗﺨﺖ‬
‫زﯦﺮى ﻳﻘﻴﻨﻲ ﮐﯧﺪه‪.‬‬ ‫واﮐﻤﻨﻲ ﮐﻮﻟﻪ‪.‬‬
‫ﺗﺮ ډﯦﺮه ﻣﯥ ﻟﻪ ﻋر ﴎه ﺗﻠﯧﻔﻮ اړﻳﮑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻪ وه‪ ،‬ﺧﻮ ‪G‬ﻪ‬ ‫د ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﻟﻴﺪو ﺑﻪ زﻣﺎ زړﻩ د ارام اﺣﺴﺎس ﮐﺎوه‪ ،‬ﻫﻐﻪ زﻣﺎ ﻟﻪ‬
‫وﺧﺖ وروﺳﺘﻪ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻫﻢ راﴎه د وﻓﺎ ﻣﺰى وﺷﻠﻮه‪ ،‬ډﯦﺮ‬ ‫ﮐﻮﭼﻨﻴﺘﻮب آن ﻟﻪ ‪Y‬ﻮوﻧﻲ ﻧﻪ ﺗﺮ ﭘﻮﻫﻨﻲ ﭘﻮرې ﺻﻤﻴﻤﻲ‬
‫اﻧﺪﯦ‪m‬ﻤﻦ وم‪ ،‬ﭼﯥ ﻋر ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﺗﻪ رﺳﯧﺪﱃ وي ﮐﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻪ‬ ‫دوﺳﺖ و‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧﺪم ﭼﯥ ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﻳﯥ ﭘﺨﻼ او ‪z‬ﺎن ﴎه ﻳﯥ‬
‫ﺑﺪه ﻧﺼﻴﺒﻪ ﻫﯧ‪ w‬ﻻره ﻧﻪ وه‪ ،‬ﭼﯥ زه دې ﭘﺮې د ﻋر ﻟﻪ ﺣﺎﻟﻪ‬ ‫اﻳﺴﺎر ﮐ‪J‬م‪ ،‬ﺧﻮ دا ‪z‬ﻞ ﻳﯥ ‪G‬ﯧﺮه ﮐﯥ د ﺟﺪاﻳ ﻧﺎاﺷﻨﺎ ﻧ‪m‬ﻮ‬
‫ﺧﱪ ﺷﻮى واى‪ ،‬ﺷﭙﻪ ﺗﯧﺮه ﺷﻮه‪ ،‬ﺳﻬﺎر ﻣﻬﺎل ﻣﯥ ﻟﻪ ﻣﻴﻳﺎ ﻧﻪ د‬ ‫ﻏﺰوﻧﯥ ﮐﻮﻟﯥ‪ ،‬ﻫﻮ اراده ﻳﯥ ﭘﺮ ﻫﻮډ ﺑﺪﻟﻪ ﮐ‪J‬ﻩ‪.‬‬
‫ﻏﻢ دا ﺧﱪ واورﯦﺪل‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﯧﺮ ﻣﺎ‪Y‬ﺎم د ﻣﺎﻫﻴﭙﺮ ﻫﺴﮑﯥ ﻏ‪J‬ۍ‬ ‫ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻣﻠ‪y‬ﺮو ﴎه ﻳﯥ ﺧﺪاى ﭘﺎﻣﺎ وﮐ‪J‬ﻩ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬
‫ﺗﻪ ‪G‬ﯧﺮﻣﻪ د ﻣﺴﺎﻓﺮو دوه ﻣﻮﺮوﻧﻪ ﴎه ﮑﺮ ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ډﯦﺮى‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﻣﺎﺗﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺷﯧﺒﻮ ﮐﯥ ﻣﺦ راواړوه‪ ،‬ﭼﯥ ‪Y‬ﮑﻠﯥ‬
‫ﺳﻮرﻟ ﻳﯥ ﭙﻲ او ﻳﻮ زﳌﻲ ﻫﻠﮏ ﭘﻪ ﮐﯥ ﺧﭙﻞ روح او ﺧﻮږ‬ ‫ﺳﱰ‪H‬ﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮو ﻣﺮﻏﻠﺮو او‪Y‬ﮑﻮ ډﮐﯥ ډﮐﯥ ﮐﯧﺪﻟﯥ‪ ،‬ﭘﺮ‬
‫ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﮐ‪ ...J‬وروﺳﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺷﻮه‪ ،‬ﭼﯥ دا زﳌﻰ ﻫﻢ‬ ‫‪Y‬ﮑﲇ رﺧﺴﺎر ﻳﯥ د ﻣﺴﺎﻓﺮۍ ﺧﺰان د ﺧﭙ‪y‬ﺎن ﺧ‪J‬ې ورﯦﯥ‬
‫ﻫﺎﻏﻪ زﻣﺎ ‪H‬ﺮان دوﺳﺖ ﻋر و‪ ،‬د ﻣﺮګ زﯦﺮي ﻳﯥ ډﯦﺮ‬ ‫ﺧﻮرې ﮐ‪J‬ې وې‪ ،‬ﺷﻮﻧې ﻳﯥ رﭘﯧﺪﻟﯥ‪ ،‬ﭘﺮ ژړﻏﻮ او‬
‫‬ ‫‬
‫‪174‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪173‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ او ﺑﭽﻴﻮ وﭘﻮﺘﻞ‪M :‬ﻨ‪S‬ﻪ دى ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه‬ ‫ودردو‪ ،Ò‬ﻣ‪y‬ﺮ ‪G‬ﻪ ﭼﺎره ﻧﻪ وه‪z ،‬ﮑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﭘﻪ ﺗﺪﺑ ﻧﻪ‬
‫ﮐﯧﻨﻮئ؟‬ ‫ﺑﺪﻟﯧ(ي‪ ،‬ﻫﻏﻪ ﺷﯧﺒﻪ ﻣﯥ د ﻣﴩاﻧﻮ ﭘﺮ دې ﺧﱪه ﻳﻘ‪ D‬ﻧﻮر‬
‫‪,‬ﻮﻟﻮ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﺮوﻣﺮو‪ ،‬وﻟﯥ ﻧﻪ! ده ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻔﺮ ﮐﯥ اړﺗﻴﺎ ﻟﻴﺪل‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻮخ ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﯥ د ‪H‬ﻮر ﺷﭙﻪ ﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯧ(ي‪ ،‬ﻫﻮ؛ ﻧﻪ ﭘﻪ‬
‫ﮐﯧ‪A‬ي‪ ،‬د دﻧﻴﺎ ډول ډول ﻟﺬﺗﻮﻧﻪ د ﻣﻘﺎم ﭘﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻻﺳﺘﻪ راوړل‬
‫ﮐﻮر ﮐﯧ(ي‪.‬‬
‫ﮐﯧ‪A‬ي‪ ،‬ده ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﺮوﻣﺮو ﭘﻪ ﺳﻴ] ﮐﯥ ‪I‬ﺎى ورﮐﻮو‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎم او ﻣﻨﺼﻴﺐ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه ﭘﻪ ﻣﻮ‪,‬ﺮ ﮐﯥ ﮐﯧﻨﺎوه‪ ،‬د‬ ‫ﺗﻪ 'ﻮک ﻳﯥ؟‬
‫ﺧﻮﻴﻮ او ﺧﻮﺷﺎﻟﻴﻮ ډک ﺳﻔﺮ ﮐﯥ ﻣﯧﻠﻪ ‪I‬ﺎى ﺗﻪ روان وو او ﮐﻮم‬ ‫ﻳﻮه ورځ ﻋﺎﺻﻢ ﻟﻪ ﻣﯧﺮﻣﻦ او ﺑﭽﻴﺎﻧﻮ ﴎه ﻟﻪ ﮐﻮره ﭘﻪ ﭼﮑﺮ ووﺗﻞ د‬
‫ﻟﺬت او ﻧﻔﴘ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﴎه ﺑﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ﻣﻼﻗﺎت ﮐﯧﺪه‪ ،‬ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه ﺑﻪ‬ ‫ﻻرې ﭘﻪ اوږدو ﮐﯥ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺳى وﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻻرې ﭘﻪ ﴎ وﻻړ و‪،‬‬
‫ﻳﯥ ﻣﻮ‪,‬ﺮ ﺗﻪ اوﭼﺘﻮﻟﯥ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﺻﻢ ﺗﺮې وﭘﻮﺘﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﻮ ‪M‬ﻮک ﻳﺊ؟‬
‫د ﺳﻔﺮ ﭘﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﮐﯥ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﮐﺲ وﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳک‬ ‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬زه ﻣﺎل ﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻏﺎړﻩ وﻻړ و‪ ،‬ﻋﺎﺻﻢ د ﻫﻐﻪ ‪M‬ﻨ‪ a‬ﺗﻪ ﻣﻮ‪,‬ﺮ ودراوه‪ ،‬ﺗﺮې وﻳﯥ‬ ‫ﻋﺎﺻﻢ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ او ﺑﭽﻴﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ وﮐﻩ‪M :‬ﻨ‪S‬ﻪ ﻣﻮ ﺧﻮﻪ‬
‫ﭘﻮﺘﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﯥ ‪M‬ﻮک ﻳﺊ؟‬ ‫ده‪ ،‬ده ﺗﻪ ﻟﻪ ‪I‬ﺎﻧﻪ ﴎه ‪I‬ﺎى ورﮐﻮئ او ﮐﻪ ﻧﻪ؟‬
‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬زه دﻳﻦ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪,‬ﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻏ‪ A‬ووﻳﻞ‪ :‬وﻟﯥ ﻧﻪ‪ ،‬ده ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﺮوﻣﺮو ‪I‬ﺎى ورﮐﻮو‪ ،‬ده‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ او ﺑﭽﻴﻮ ﺗﻪ وﮐﺘﻞ وﻳﯥ وﻳﻞ‪M :‬ﻨ‪S‬ﻪ دا ﻟﻪ ‪I‬ﺎن‬ ‫ﺗﻪ ﺧﻮ ﺳﻔﺮ ﮐﯥ ډﯦﺮ اړﺗﻴﺎ ﭘﻴﺪاﮐﯧ‪A‬ي او د ده ﭘﻪ ﺷﺘﻮن ﮐﯥ ډﯦﺮ ‪M‬ﻪ‬
‫ﴎه ‪I‬ﺎﻳﻮئ؟ د ﺧﻮﻴﻮ ﭘﺮ وږو ﻣﺴﺘﯥ ﮐﻮرﻧ‪ d‬ﻳﯥ ووﻳﻞ‪ :‬اوس د دې‬ ‫ﻻﺳﺘﻪ راوړﻻى ﺷﻮ‪.‬‬
‫وﺧﺖ ﻧﻪ دى‪ ،‬دا ﻣﻬﺎل ﻟﻪ دﻳﻦ ﴎه د ﺳﻔﺮ ﮐﻮﻟﻮ وﺧﺖ ﻧﻪ دى‪ ،‬اوس‬ ‫ﻣﺎل ﻳﯥ ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه اوﭼﺖ ﮐ او ﺳﻔﺮ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻴﻞ ﮐ‪ ،‬ﻟ‪ A‬وړاﻧﺪې‬
‫ﻣﻮږ د دﻧﻴﺎ ﭘﻪ ﺳﻴﻞ او ﭼﮑﺮ وﺗﲇ ﻳﻮ‪ ،‬د دﻧﻴﺎ ﻟﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻨﻈﺮو او‬ ‫ﭼﯥ ﻻړل‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﮐﺲ وﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭼﯥ ﻻره ﮐﯥ وﻻړ و‪ ،‬ﻋﺎﺻﻢ‬
‫*ﻠﻮرﻳﻨﻮ ﺑﺎﻏﻴﭽﻮ ﻟﻪ *ﻠﻮﻧﻮ او *ﻠﺪﺳﺘﻮ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺪ اﺧﻠﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ازادۍ او‬ ‫ﺗﺮې وﭘﻮﺘﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﯥ ‪M‬ﻮک ﻳﺊ؟‬
‫ﺧﭙﻠﻮاﮐ‪ d‬ﺑﻪ *ﺮ‪I‬ﻮ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ‪I‬ﻮاب ﮐﯥ ووﻳﻞ‪ :‬زه ﻣﻘﺎم او ﻣﻨﺼﺐ ﻳﻢ‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪176‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪175‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻫﻐﻪ ﮐﺲ ووﻳﻞ‪ :‬اوس ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺼﺐ‪ ،‬ﻣﯧﺮﻣﻦ او ﺑﭽﻲ ﺗﺎ د‬ ‫او دﻳﻦ ﺧﻮ ﭘﺮ ﻣﻮږ ﭘﻪ زر*ﻮﻧﻮ ﭘﺎﺑﻨﺪۍ ﻟ‪S‬ﻮي‪ ،‬زﻣﻮږ د ﺧﻮﻧﺪوﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻟﻪ ﻋﺬاب ‪M‬ﺨﻪ ﻧﻪ ﳾ ژﻏﻮرﻻى‪ ،‬ﻳﻮازې دﻳﻦ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﭘﻪ‬ ‫وړاﻧﺪې ﺧﻨ‪h‬وﻧﻪ ﭘﻴﺪاﮐﻮي‪ ،‬ﻣﺨﻨﻴﻮى ﻳﯥ ﮐﻮي‪.‬‬
‫ﮐﺎر راﺗﻪ‪ ،‬ﮐﻮم ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ وړاﻧﺪې ﭘﻪ ﻻره ﮐﯥ ﭘﺮﯦ‪l‬ﻰ دى‪.‬‬ ‫ﻫﻮ؛ داﺳﯥ ﺑﻪ وﮐو‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﭼﮑﺮ وﻫﻠﻮ ‪M‬ﺨﻪ راﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻮ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺎﺻﻢ وﭘﻮﺘﻞ‪ :‬ﺗﻪ ‪M‬ﻮک ﻳﯥ؟‬ ‫دﻳﻦ ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه ﭘﻪ ‪M‬ﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻣﻮ‪,‬ﺮ ﮐﯥ ‪I‬ﺎى ﮐو‪.‬‬
‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬زه ﻣﺮګ ﻳﻢ‪ ،‬ﻟﻪ ﮐﻮم ﻧﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﭘﻪ ﺑﺸﭙﻩ ﺗﻮ*ﻪ ﻏﺎﻓﻞ‬ ‫دﻳﻦ ﻳﯥ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﺮﯦ‪l‬ﻮده او دوى ﺗﺮې وړاﻧﺪې ﻻړل‪ ،‬د ﺳﻔﺮ ﭘﻪ‬
‫او ﺑﯥ ﭘﺮوا وئ او ﻋﻤﻞ ﻣﻮ ﻫﯧﺮ ﮐى و‪.‬‬ ‫ﺑﻬ‪ n‬ﮐﯥ ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳک ﻟ‪ A‬ﻻ ﻧﻪ وو ﺗﲇ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺗﺎﻻﺷ‪ d‬ﭘﺮ ﭘﻮﺳﺘﯥ‬
‫د ﻫﻐﻪ ﻣﯧﺮﻣﻦ او ﺑﭽﻮ دى ﭘﺮﯦ‪l‬ﻮد‪ ،‬ﻣﺎل او ﻣﻨﺼﺐ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﺑﻞ ﭼﺎ‬ ‫ورﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﺮ ﻟﻮﺣﻪ ﻟﻴﮑﻞ ﺷﻮي وو‪ :‬ودرﯦ‪A‬ﻩ )‪ ،(Stop‬ﻳﻮ ﺳى‬
‫ﴎه ﺧﭙﻠﻪ د ﺳﻴﻞ او ﭼﮑﺮ ﺳﻔﺮ ﭘﻪ ﻟﻮر ﻣﺨﮑﯥ ﻻړل‪ ،‬ﻫﯧ‪ w‬ﻳﻮ ﻫﻢ د‬ ‫وﻻړ و‪ ،‬ﻋﺎﺻﻢ ﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ډﯦﺮې ﺗﻮﻧﺪې ﻟﻬﺠﯥ ﴎه د ﻣﻮ‪,‬ﺮ ﻧﻪ د‬
‫ﻋﺎﺻﻢ د ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﻣﻮ‪,‬ﺮ ﻧﻪ ﮑﺘﻪ ﻧﻪ ﺷﻮ‪ ،‬آه‪ ...‬آه‪. ...‬‬ ‫راﮐﻮزﯦﺪو ﻏﻮﺘﻨﻪ وﮐﻩ او داﻳﯥ ﻫﻢ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻋﺎﺻﻤﻪ! ﺳﺘﺎﺳﯥ د‬
‫ﻦ آ َﻣ ُﻨﻮاْ ﻻَ ﺗُﻠْ ِﻬﻜُ ْﻢ أَ ْﻣ َﻮاﻟُﻜُ ْﻢ َوﻻَ أَ ْوﻻَ ُد ﻛُ ْﻢ َﻋﻦ ِذﻛْ ِﺮ‬
‫)ﻳٰﺄَ ﱡﻳ َﻬﺎ ٱﻟﱠ ِﺬﻳ َ‬ ‫ﺳﻔﺮ وﺧﺖ ﺧﺘﻢ ﺷﻮ او ﻟﻪ دې ﴎه ﴎه ﻳﯥ د ﻣﻮ‪,‬ﺮ دﻧﻨﻪ ﺳﱰ*ﯥ‬
‫َﺎﴎونَ ﴿‪﴾٩‬ﺳﻮرة‬ ‫ٱ· َو َﻣﻦ َﻳ ْﻔ َﻌ ْﻞ ٰذﻟِﻚَ َﻓﺄُ ْوﻟَ ٰـ ِﺌﻚَ ُﻫ ُﻢ ٱﻟْﺨ ِ ُ‬ ‫ﱠِ‬ ‫واﭼﻮﻟﯥ او وﻳﯥ وﻳﻞ‪ :‬زه ﻟﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﴎه دﻳﻦ *ﻮرم‪ ،‬ﭼﯥ ﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻪ؟‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ووﻳﻞ‪ :‬دﻳﻦ ﻣﯥ ﻟ‪ A‬وړاﻧﺪې ‪I‬ﺎى ﮐﯥ ﭘﺮﯦ‪l‬ﻮده‪ ،‬ﮐﻪ اﺟﺎزه‬
‫اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن(‬
‫ﮐﻮئ‪ ،‬زه ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﺴﯥ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﻻړ ﺷﻢ او ﻣﻮ‪,‬ﺮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬اى ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺎﻟﻮﻧﻪ او اوﻻدوﻧﻪ دې ﺗﺎﺳﯥ د ﷲ ﻟﻪ‬
‫رااوﭼﺖ ﮐم‪.‬‬
‫ﻳﺎد ﻧﻪ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻪ ﻛي‪ .‬ﻛﻮم ﻛﺴﺎن ﭼﯥ دا ﻛﺎر وﻛي ﻫﻐﻮى زﻳﺎ‪z‬ﻦ‬
‫ﻫﻐﻪ ﮐﺲ ووﻳﻞ‪ :‬اوس ﻧﺎﺷﻮﻧﯥ ده‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ وﺧﺖ ﺧﺘﻢ ﺷﻮى‪،‬‬
‫دي‪((.‬‬
‫اوس ﺑﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﻟﻪ ﻣﺎ ﴎه ‪I‬ﺊ‪.‬‬
‫ ½ِ َﺎ‬
‫ﺧ ِﺒ ٌ‬ ‫ٱ· ﻧَﻔْﺴﺎً إِ َذا َﺟﺂ َء أَ َﺟﻠُ َﻬﺂ َو ﱠ ُ‬
‫ٱ· َ‬ ‫) َوﻟَﻦ ُﻳ َﺆ ﱢﺧ َﺮ ﱠ ُ‬ ‫ﻋﺎﺻﻢ ووﻳﻞ‪ :‬ﺳﻤﻪ ده؛ﻣ‪S‬ﺮ ﻟﻪ ﻣﺎ ﴎه ﻣﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺼﺐ‪ ،‬ﻣﯧﺮﻣﻦ او ﺑﭽﻲ‬
‫ﺗَ ْﻌ َﻤﻠُﻮنَ ﴿‪ ﴾١١‬ﺳﻮرة اﳌﻨﺎﻓﻘﻮن(‬ ‫دي‪.‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪178‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪177‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻣﺎﻟﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ *~ﲇ دي‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﺠﺎرت ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ‬ ‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ﻳﻮ ﭼﺎ د ﻋﻤﺮ د ﭘﻮره ﻛﯧﺪو‬
‫وراﻧﯧﺪو اﻧﺪﯦ‪l‬ﻤﻦ ﻛﯧ‪A‬ئ او ﺳﺘﺎﺳﯥ د ﺧﻮﯥ ﻛﻮروﻧﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ﻟﻪ ﷲ‬ ‫وﺧﺖ رارﺳﯧ‪A‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﷲ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻫﯧ|ﻜﻠﻪ ﻧﻮر ﻣﻬﻠﺖ ﻧﻪ ورﻛﻮي او‬
‫او د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﭘﯧﻐﻤﱪ او د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻻر ﻛﯥ ﻟﻪ ﺟﻬﺎد ﻧﻪ *ﺮان وي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﺗﺎﺳﯥ ﭼﯥ ‪M‬ﻪ ﻛﻮئ‪ ،‬ﷲ ﭘﺮې ﻪ ﺧﱪ دى‪((.‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر وﺑﺎﺳﺊ ﺗﺮ دې ﭘﻮرې ﭼﯥ ﷲ ﺧﭙﻠﻪ ﻓﻴﺼﻠﻪ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ‬ ‫َﻊ َﻣ ٌ‬
‫ﺎل َوﻻَ ﺑَﻨُﻮنَ ﴿‪ ﴾٨٨‬ﺳﻮرة اﻟﺸﻌﺮاء(‬ ‫) َﻳ ْﻮ َم ﻻَ َﻳﻨﻔ ُ‬
‫راوﱄ او ﷲ ﻓﺎﺳﻘﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻻرﻮوﻧﻪ ﻧﻪ ﻛﻮي‪((.‬‬ ‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻧﻪ ﻣﺎل ‪M‬ﻪ *~ﻪ ورﺳﻮي‪ ،‬ﻧﻪ اوﻻد‪((.‬‬
‫)وﺻﲆ ﷲ ﻋﲆ ﺧ ﺧﻠﻘﻪ ﻣﺤﻤ ٍﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‬ ‫أُ ُﺟﻮ َرﻛُ ْﻢ ﻳَ ْﻮ َم ٱﻟْ ِﻘ َﻴﺎ َﻣ ِﺔ‬ ‫ت َوإِﱠ َﺎ ﺗُ َﻮ ﱠﻓ ْﻮنَ‬‫ْﺲ َذآﺋِ َﻘ ُﺔ ٱﻟْ َﻤ ْﻮ ِ‬
‫)ﻛ ﱡُﻞ ﻧَﻔ ٍ‬
‫اﺟﻤﻌ‪(.0‬‬ ‫ﺤ َﻴﺎ ُة ٱﻟﺪﱡ ﻧْ َﻴﺎ‬ ‫ﻓَﺎ َز َوﻣﺎ ٱ ْﻟ َ‬ ‫ﺠ ﱠﻨ َﺔ َﻓﻘَﺪْ‬‫ﻦ ٱﻟ ﱠﻨﺎ ِر َوأُ ْد ِﺧ َﻞ ٱ ْﻟ َ‬‫ِح َﻋ ِ‬ ‫َﻓ َﻤ ْ‬
‫ﻦ ُز ْﺣﺰ َ‬
‫إِﻻﱠ َﻣ َﺘﺎ ُ‬
‫ع ٱﻟْ ُﻐ ُﺮورِ﴿‪ ﴾١٨٥‬ﺳﻮرة ال ﻋﻤﺮان( ژﺑﺎړﻩ‪)):‬ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﻫﺮ‬
‫‪M‬ﻮك د ﻣﺮګ ﺧﻮﻧﺪ ‪M‬ﻜﻮﻧ دى او ﺗﺎﺳﯥ ‪,‬ﻮل د ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻪ ورځ د‬
‫ﺧﭙﻠﻮ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮره اﺟﺮوﻧﻮ ﻣﻴﻨﺪوﻧ ﻳﺊ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺎﱃ اﺻﻼً ﻫﻐﻪ ‪M‬ﻮك دى‪،‬‬
‫ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ د دوزخ ﻟﻪ اوره وژﻏﻮرل ﳾ او ﺟﻨﺖ ﺗﻪ ﻧﻨﻮﻳﺴﺘﻞ ﳾ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮه دا دﻧﻴﺎ‪ ،‬دا ﺧﻮ ﴏف ﻳﻮ ﻏﻮﻟﻮوﻧ ﳽ دى‪((.‬‬
‫ن آﺑَﺎ ُؤ ُﻛ ْﻢ َوأَﺑْ َﻨﺂ ُؤﻛُ ْﻢ َوإِ ْﺧ َﻮاﻧُﻜُ ْﻢ َوأَ ْز َوا ُﺟﻜُ ْﻢ‬ ‫)ﻗ ُْﻞ إِن ﻛَﺎ َ‬
‫ﺠﺎ َر ٌة ﺗَﺨْﺸَ ْﻮنَ ﻛ ََﺴﺎ َدﻫَﺎ‬ ‫ﱰ ْﻓ ُﺘ ُﻤﻮﻫَﺎ َوﺗِ َ‬ ‫ال ٱ ْﻗ َ َ‬ ‫ﺗُﻜُ ْﻢ َوأَ ْﻣ َﻮ ٌ‬‫َو َﻋ ِﺸ َ‬
‫ﰱ‬ ‫ٱ· َو َر ُﺳﻮﻟِ ِﻪ َو ِﺟ َﻬﺎ ٍد ِ‬ ‫ﻦ ﱠِ‬ ‫ﺐ إِﻟَ ْﻴﻜُ ْﻢ ﱢﻣ َ‬ ‫ﻦ ﺗَ ْﺮﺿَ ْﻮﻧَ َﻬﺂ أَ َﺣ ﱠ‬ ‫َو َﻣ َﺴﺎ ِﻛ ُ‬
‫ٱ· ﻻَ ﻳَ ْﻬ ِﺪى ٱﻟْ َﻘ ْﻮ َم‬ ‫ٱ· ِﺑﺄَ ْﻣﺮ ِِﻩ َو ﱠ ُ‬
‫‪ ¢‬ﱠُ‬ ‫ﻰ ﻳَﺄْ ِ َ‬ ‫َﱰ ﱠﺑ ُﺼﻮاْ َﺣ ﱠﺘ ٰ‬‫َﺳﺒِﻴﻠِ ِﻪ ﻓ َ َ‬
‫َﺎﺳ ِﻘ َ‬
‫‪ ﴾٢٤﴿D‬ﺳﻮرة اﻟﺘﻮﺑﺔ(‬ ‫ٱﻟْﻔ ِ‬
‫ژﺑﺎړﻩ‪)):‬اى ﭘﯧﻐﻤﱪه! وواﻳﻪ ﭼﯥ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﭘﻠﺮوﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ زاﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺘﺎﺳﯥ وروﻪ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﺧﭙﻞ‪-‬ﺧﭙﻠﻮان‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻫﻐﻪ‬
‫‬ ‫‬
‫‪180‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪179‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫ﻧﴫاﻧ‪ d‬ﭘﯧﻐﻠﻪ ‪35 ......................................................‬‬ ‫ﻟﻴﮑﻠ‪J‬‬

‫د ﻏﻮره ﺧﺎﯥ ﻧ‪l‬ﯥ ‪37 ..............................................‬‬ ‫ﻣﺦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫د ﺟﺒ ﭘﺮﺧﻪ ‪42 .....................................................‬‬ ‫ﻟﻮﻣى ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬
‫د ﻏﺮﻏﺮې ﺷﯧﺒﯥ ‪45 ...................................................‬‬ ‫د ﻣﺆﻣﻦ ﻟﭙﺎره ډاﻟ‪7 ................................................ d‬‬
‫ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎ‪47 ........................................................ d‬‬ ‫د ژوﻧﺪ ﺟﻮړه ‪10 ......................................................‬‬
‫د ﷲ ﺗﻌﺎﱃ دوﺳﺘﻪ ﺳﻼم! ‪48 ........................................‬‬ ‫د ﻣﺮګ ﻫﻴﻠﻪ ‪13 .......................................................‬‬
‫ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ﻣﻮ ﭘﺮ ﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎزوي ‪48 ......................................‬‬ ‫د ﻣﺮګ ﻳﺎد ‪15 .........................................................‬‬
‫روﺣﻮﻧﻪ ﭼﯧﺮﺗﻪ ‪I‬ﻲ!؟ ‪49 .............................................‬‬ ‫د ﻣﺮګ ﻳﺎد زړه ﮐﯥ ﻧﺮﻣﻲ ﭘﻴﺪاﮐﻮي ‪20 .............................‬‬
‫د روﺣﻮﻧﻮ ارام ‪I‬ﺎى ‪53 ..............................................‬‬ ‫د ﻣﺮګ ﭘﺮﺘﻪ ﻟﻪ ﭼﺎ اﺟﺎزه ﻧﻪ ﻏﻮاړي!؟ ‪23 .........................‬‬
‫درﯦﻴﻢ ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫د ﻣﺮګ اﺳﺘﺎزې ‪24 ...................................................‬‬
‫ﻏﺴﻞ ‪54 ...............................................................‬‬ ‫ﻣﻠﮏ اﳌﻮت ﻫﺮ ﮐﻮر ﺗﻪ ﭘﻴﻨ‪.‬ﻪ ‪I‬ﻠﯥ *ﻮري ‪25 ....................‬‬
‫د ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻲ ‪I‬ﺎﻧ‪S‬ﻧﯥ‪56 ..................................... :‬‬ ‫د ‪I‬ﻨﺎورو او ﺣﴩاﺗﻮ روﺣﻮﻧﻪ ‪M‬ﻮک اﺧﲇ؟ ‪25 ....................‬‬
‫د ﺟﻤﻬﻮرو ﻓﻘﻬﺎوو دﻻﻳﻞ‪56 ........................................ :‬‬ ‫د ﻣﺮګ ﭘﺮﺘﯥ ﻟﻪ ﭼﺎ اﺟﺎزه ﻏﻮﺘﯥ وه!؟ ‪27 ......................‬‬
‫ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻰ دې ﺑﻴﺎ ﻏﺴﻞ وﮐي ‪59 ............................‬‬ ‫د ﺷﭙﯥ ﻏ‪A‬ﻳﺰ ﭘﻴﻐﺎم ‪28 ................................................‬‬
‫د ﻣي ﺗﺨﺖ ‪61 ......................................................‬‬ ‫د ﻣﺮ*ﻲ ﺳﻴﻠ‪29 ..................................................... d‬‬
‫د ﻏﺴﻞ د ﭘﻴﻞ اودس ‪61 .............................................‬‬
‫زړه ﻣــﯥ ﻟﻪ ﻏ‪n‬ﺗﻪ ﭘﻪ *ﻮ*ﻞ دﻧﻨﻪ دود ﳾ ‪65 .....................‬‬ ‫دوﻳﻢ ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬
‫ږﻣﻨ> ﭼﯥ دې ﺑﯥ ﭘﺎﻣﻪ و ﻫﯥ *ﻮﺗﯥ ﭘﻪ ﮐﺎﮐﻞ ‪65 ..................‬‬ ‫وﺻﻴﺖ ﻣﻮ ﻟﻪ ‪I‬ﺎن ﴎه ﻟﻴﮑﲆ وﺳﺎﺗﺊ!! ‪31 .........................‬‬
‫د ﻗﱪ ﺟﻮړه!؟ ‪67 .....................................................‬‬ ‫وروﺳﺘ‪ d‬ﺧﱪه ‪32 ....................................................‬‬
‫د ﺨﻮﻟﻮ ﺣﮑﻢ ‪71 ....................................................‬‬ ‫وروﺳﺘ‪ d‬ﺷﯧﺒﻪ ‪34 .....................................................‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪182‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪181‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ او ﺗﺶ ﭘﺎﻟﻨ‪S‬ﻮﻧﻪ ‪104 .....................................‬‬ ‫ﻣي ﮑﻠﻮﱃ ﺷﺊ؟ ‪73 ...............................................‬‬

‫د ﻋﻠﻴ ﻣﺎ‪ d‬او د ﺳﺠﻴ زﻧﺪان! ‪106 ...........................‬‬ ‫ﻣى ﻣﻪ ‪I‬ﻨ‪h‬وئ! ‪74 .................................................‬‬
‫د ازﻣﻮﻳﻨﯥ ﭘﺎﻪ ‪115 ..................................................‬‬ ‫د ﻗﱪ ‪M‬ﻨ‪ a‬ﮐﯥ ژړا ‪77 ..............................................‬‬
‫د ازﻣﻮﻳﻨﯥ ژﺑﻪ ‪117 ...................................................‬‬ ‫د ﺟﻨﺎزې د ﳌﺎﻧ‪.‬ﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ‪78 ........................................‬‬
‫ﭘﻴﻨ‪.‬ﻢ ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ> ﭼﯧﺮې ﮐﯧ‪A‬ي؟ ‪83 ..................................‬‬
‫ﭘﻪ ﻗﱪ ﮐﯥ روح ﺑﺪن ﺗﻪ ‪M‬ﻨ‪S‬ﻪ را‪I‬ﻲ!؟ ‪118 .......................‬‬ ‫د ﮐﻮﻣﻮ ﮐﺴﺎﻧﻮ د ﺟﻨﺎزې ﳌﻮﻧ> ﮐﯧ‪A‬ي او د ﮐﻮﻣﻮ ﻧﻪ؟! ‪83 .........‬‬
‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﭘﻪ ﻗﺮآ ﻫﻴﻨﺪاره ﮐﯥ ‪121 ...........................‬‬ ‫دوه ﺳﱰ ﻏﺮوﻧﻪ ‪86 ....................................................‬‬
‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﻟﻪ ‪M‬ﻪ ﴎﭼﻴﻨﻪ اﺧﲇ!؟ ‪125 ..........................‬‬ ‫ﭘﺮ ﻗﱪ ﮐﻪ د اور ﭘﺮ ﺳﮑﺮو‪,‬ﻮ ﻧﺎﺳﺘﻪ؟ ‪86 ...............................‬‬
‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ‪127 .....................................................‬‬ ‫‪M‬ﻠﻮرم ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬
‫د ﻗﱪ ﻋﺬاب ﺣﻖ دى! ‪131 .........................................‬‬ ‫د ﻗﱪ ﺑﻨﺴ~‪S‬ﺮ ‪88 .......................................................‬‬
‫* ُﺮز‪133 ...............................................................‬‬ ‫د ﻗﱪ وداﻧﻴﺰ ﺟﻮړﺖ ‪89 ............................................‬‬
‫ﻗﱪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻏﯧ‪A‬ې ﻏﻮر‪I‬ﻮي؟ ‪135 ....................................‬‬ ‫د ﻣﺴﺎﻓﺮۍ ﮐﻮر ‪92 ....................................................‬‬
‫ﺷﭙ‪A‬م ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫د ﻗﱪ ژﺑﻪ ‪95 ...........................................................‬‬
‫د ﻗﱪ ﻟﻪ ﻋﺬاب ﻧﻪ ﻧﺠﺎت ورﮐﻮوﻧﮑﻰ ﺳﻮرت ‪137 ...................‬‬ ‫ﻟﺤﺪ ‪95 ................................................................‬‬
‫ژﻏﻮروﻧﮑﯥ ډاﻟ‪139 ................................................ d‬‬ ‫ﻗﱪ ﺑﻪ ‪M‬ﻮﻣﺮه ژوروئ!؟ ‪97 ...........................................‬‬
‫دوه ور‪I‬ﯥ‪ ،‬دوه ﺷﭙﯥ ‪140 .........................................‬‬ ‫د ﻣو ﻗﺒﻠﻪ ‪98 .........................................................‬‬
‫د ﻗﱪ ﻳﺎران ‪141 ......................................................‬‬ ‫ﺗﺎﺑﻮت ‪99 ..............................................................‬‬
‫ﺷﻴﻨﮑﻰ ﻗﱪ‪143 .......................................................‬‬ ‫درې ﻟﭙﯥ ﺧﺎوره ‪100 ................................................‬‬
‫زه د ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ‪I‬ﺎى ﻳﻢ ‪144 ......................................‬‬ ‫‪M‬ﻠﻮر ﭘﻮړﻳﺰه ﻗﱪوﻧﻪ ‪102 .............................................‬‬
‫د ﻗﱪ ﻧﺎوې‪146 .......................................................‬‬ ‫د ﺧﭙﻠﻮاﻧﻮ ﻫﺪﻳﺮه‪104 ................................................‬‬
‫‬ ‫‬
‫‪184‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪183‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬
‫اووم ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫ﺷﻨﯥ ‪M‬ﺎﻧ‪S‬ﯥ ‪147 .....................................................‬‬

‫درې *ﻮﻧﯥ ﻧۍ ‪149 ................................................‬‬
‫ﻟﻮﻣۍ *ﻮﻣﺒﺰه ‪152 ..................................................‬‬
‫ﺗﺮ ‪,‬ﻮﻟﻮ ﺑﻪ ﻟﻮﻣى زه ﻟﻪ ﻗﱪه ﭘﺎ‪M‬ﯧ‪A‬م! ‪153 .........................‬‬
‫د ﻣي ﻫ‪h‬وﮐﻲ ‪156 .................................................‬‬
‫ﮐﻮم ﻫ‪h‬وﮐﻲ ﻧﻪ ﺧﺎورې ﮐﯧ‪A‬ي!؟ ‪158 ..............................‬‬
‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﮐﻪ ﻓﺎﺗﺤﻪ!؟ ‪159 ...............................................‬‬
‫اﺗﻢ ‪M‬ﭙﺮﮐﻰ ‪162 ......................................................‬‬
‫اوس دې د *ﻮر ﺧﻮﻧﻪ را وراﻧﻪ ﺷﻮه د ﺑﺎﻣﻪ ﴎه! ‪162 .............‬‬
‫ډاﻟﺮ ﻳﻢ! ‪165 .........................................................‬‬
‫د *ﻮر ﺷﭙﻪ ﻧﻪ ﭘﻪ ﮐﻮر ﮐﯧ‪A‬ي ‪169 ....................................‬‬
‫ﺗﻪ ‪M‬ﻮک ﻳﯥ؟ ‪173 ...................................................‬‬

د قبر شپه

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

د قبر شپه

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‬ ‫‬

‫‪2‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪1‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪PDF Creator: Obaidullah farooqi‬‬

‫‪4‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪3‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ :‬د ﻗﱪ ﺷﭙﻪ‬ ‫د ﮐﺘﺎب ﻧﻮم‬

‫ﺳﻴﻨ‪／‬ﺎر‪ ،‬د ﻋﻠﻴﻴﻦ ﻣﺎ‪ ９１‬ﮐ‪ ３‬ﻧﺎزوﻟ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻠﻤﻨ‪:３‬‬ ‫ﺧﭙﺮﻧﺪوى‬

‫د ﭼﺎپ ﺣﻘﻮق ﺧﻮﻧﺪي دي‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪5‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪8‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪7‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ‪ 5‬د ﻣﻴﻨﯥ او راﺷﻪ‪-‬درﺷﯥ ﭘﻪ ﭘﺎر د ﭘُﻞ ﺑ‪7‬ﻪ ﻟﺮي‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﺣﺴ‪ D‬ﺑﻦ ﻋﲇ رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ د ﺣﺪﻳﺚ راوي‬

‫‪10‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪9‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪12‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪11‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪14‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪13‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪16‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪15‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪18‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪17‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ :١‬ﺑﯧﻮزﱄ‪z ،‬ﮑﻪ ارام ﺑ‪m‬ﻮﻧﮑﯥ ده‪.‬‬ ‫ﻫﻮﮐﻰ ‪H‬ﺮاﻧﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﮑﻮ!‬

‫‪20‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪19‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪22‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪21‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪24‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪23‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪26‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪25‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪ ،‬ﻣﺦ‪.٧٠:‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٦:‬‬

‫‪28‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪27‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪30‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪29‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪32‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪31‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪34‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪33‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬رواه ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬ ‫‪ - 1‬رواه ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬

‫‪36‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪35‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪38‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪37‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫ٱ· أَ ْﻣ َﻮاﺗﺎً ﺑَ ْﻞ أَ ْﺣ َﻴﺎ ٌء‬

‫‪40‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪39‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪42‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪41‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪44‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪43‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫ﻰ إِ َذا‬ ‫ٱﻟﺴ ﱢﻴ َﺌ ِ‬ ‫ﺖ ٱﻟ ﱠﺘ ْﻮﺑَ ُﺔ ﻟِﻠﱠ ِﺬﻳ َ‬

‫اﺑﻦ ا‪ Ä‬ﺷﻴﺒﻪ رﺣﻤﻪ ﷲ ﻟﻪ ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري رﺣﻤﻪ ﷲ ‪G‬ﺨﻪ‬

‫‪48‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪47‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪َ 0‬ﻣ ْﻮﺗِـ َﻬﺎ َوٱﻟﱠ ِﺘﻰ ﻟ َْﻢ ‪ْ َM‬‬ ‫ﰱ ٱﻷَﻧﻔ َ‬

‫دي‪((.‬‬ ‫روﺣﻮﻧﻪ ﭼﯧﺮﺗﻪ ﻲ!؟‬

‫‪52‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪51‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻨﻌﻴﻢ د ﻧﻌﻤﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ دى او ﺗﻌﺬﻳﺐ د ﮐ)اووﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ ﮐﺎرﯦ>ي‪.‬‬

‫‪54‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪53‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬اﺣﺴﻦ اﻟﮑﻼم‪' ،‬ﻮک‪ .٧:‬ﻓﺎروﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺸﻬﻴﺪ‪٢١ ،‬ﻣﺦ‪.‬‬

‫‪56‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪55‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪58‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪57‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬رواه اﻟﺤﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬رواه اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻮداود‪ ،‬و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬

‫‪60‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪59‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫ﻏﺴﻞ ورﮐﻮوﻧﮑﻰ دې ﺑﻴﺎ ﻏﺴﻞ وﮐ‪C‬ي‬

‫‪62‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪61‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫د ﻮﻟﻮ ﻣﺬاﻫﺒﻮ اﻣﺎﻣﺎن ﭘﺮ دې ﻣﺘﻔﻖ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﺴﻞ‬ ‫د ﻣ‪C‬ي ﺗﺨﺖ‬

‫‪64‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪63‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪66‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪65‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪68‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪67‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪70‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪69‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪72‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪71‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪74‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪73‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻦ ﺑﺮاء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻧﺎروغ و‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬ ‫ﻣ‪C‬ي ﮑﻠﻮﱃ ﺷﺊ؟‬

‫‪76‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪75‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬اﻟﻔﻘﻪ اﻻﺳﻼﻣﻲ وادﻟﺘﻪ‪' ،‬ﻮک‪ ،٢:‬ﻣﺦ‪.٤٠٢:‬‬

‫‪78‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪77‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬رواه ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬

‫‪80‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪79‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪82‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬ ‫‪81‬‬ ‫د ﻗﺑر ﺷﭘﻪ‪/‬‬

‫‪ -1‬ﴍح اﻟﺼﺪور‪ ،‬ﻣﺦ‪.٧٠:‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﺘﺬﮐﺮه ﰱ اﺣﻮال اﳌﻮ واﻣﻮراﻵﺧﺮة‪ ،‬ﻣﺦ‪.٤٦:‬‬

‫دي‪((.‬‬ ‫روﺣﻮﻧﻪ ﭼﯧﺮﺗﻪ ﻲ!؟‬

‫د ﻮﻟﻮ ﻣﺬاﻫﺒﻮ اﻣﺎﻣﺎن ﭘﺮ دې ﻣﺘﻔﻖ دي‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﺴﻞ‬ ‫د ﻣ‪C‬ي ﺗﺨﺖ‬

‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻦ ﺑﺮاء رﴇ ﷲ ﻋﻨﻪ ﻧﺎروغ و‪ ،‬رﺳﻮل ﷲ‬ ‫ﻣ‪C‬ي ﮑﻠﻮﱃ ﺷﺊ؟‬

‫د ﻣﺎﺷﻮم ﭘﻪ ﺟﻨﺎزه ﮐﯥ ﺑﻪ ﻟﻪ درﯦﻴﻢ ﺗﮑﺒ ‪G‬ﺨﻪ وروﺳﺘﻪ دا‬ ‫او ﺑﻠﻪ‪:‬‬

‫ﻠﻮرم ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫رﺳﻮل ﷲ ﺻﲆ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻳﲇ‪)):‬ﭘﺮ ﻗﱪوﻧﻮ ﻣﻪ ﮐﯧﻨﺊ‬

‫ﭘﻴﻨﻢ ﭙﺮﮐﻰ‬ ‫اﻧﻮرﻳﺰه ﭘﻮ‪Y‬ﺘﻨﻪ ﮐﻮي او ﮐﻪ ‪G‬ﻨ‪y‬ﻪ ﭘﺮ دې ﷲ ﺗﻌﺎﱃ ‪Y‬ﻪ‬

‫دا ﻫﻢ ﻟﻪ ﻗﺮآ ﻫﻴﻨﺪارې ‪G‬ﺨﻪ د ﻗﱪ ﭘﺮ ﻋﺬاب دﻟﻴﻞ دى‪.‬‬