Professional Documents
Culture Documents
อุณหพลศาสตร (Thermodynamics) PDF
อุณหพลศาสตร (Thermodynamics) PDF
Vf
พื้นที่ใตกราฟ
และ W = ∫ dW = ∫ PdV ระหวาง P-V
Vi
นั่นคือปริมาณ ΔQ − ΔW จะแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงสมบัติภายในบางอยาง
ของระบบ ซึ่งเราจะเรียกวา พลังงานภายใน(Internal energy ; U)
ΔU = − ΔW
ดังนั้น 3
พลังงานภายในของกาซอุดมคติ U = NkT
2
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 7
กาซอุดมคติเปลี่ยนสถานะจาก A ไป B (Case 1) และจาก C ไป D (Case 2)
กรณีใดจะมีการเปลี่ยนแปลงพลังงานภายในของกาซมากกวา
P(atm) P(atm)
(1) กรณีที่ 1 จาก A ไป B
(2) กรณีที่ 2 จาก C ไป D 4 B 4
C
(3) เทากัน 2
A
2
D
Case 1 Case 2
(4) ไมทราบ 3 9 V(m3) 3 9 V(m3)
8
ΔU = NkΔT = (Pf V f − PiVi )
22 3 3
62
8 2 2
ΔU1 = 45 atm - m3
0 20 40 60 80
M01 Sci25 8.00-9.00 am ΔU 2 = 9 atm - m 3
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 8
กาซอุดมคติเปลี่ยนสถานะจาก A ไป B (Case 1) และจาก C ไป D (Case 2)
กรณีใดจะมีการถายเทความรอนมากกวา
P(atm) P(atm)
28 Vf ΔW1 = 18 atm - m 3
10 ΔW = ∫Vi
PdV
ΔW2 = 18 atm - m 3
52
10 จากกฏขอ 1 ΔQ = ΔU + ΔW
ΔQ1 = 45 + 18 = 63 atm - m 3
0 20 40 60
M01 Sci25 8.00-9.00 am ΔQ2 = 9 + 18 = 27 atm - m 3
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 9
ตัวอยาง ที ่ 100 oC ความดัน 1 atm (1.01x105 Pa) น้ํา 1 kg มีปริมาตร 1x10-3 m3
กลายเปนไอน้ําทั้งหมดซึ่งมีปริมาตร 1.671 m3
และความรอนแฝงการเปนไอเทากับ 2256 kJ/kg
1. ระบบนี้ทํางานเทาไร
Vf
W = ∫ dW = P ∫ dV = P(V f − Vi )
Vi
= 1.69 × 105 J
= 22.56 × 105 J
3. พลังงานภายในของระบบเปลีย่ นแปลงเทาไร
ΔU = ΔQ − ΔW
= 22.56 × 105 − 1.69 × 105 J
= 20.87 × 105 J
dU = nCV dT สําหรับกาซอุดมคติทุกกระบวนการ
(1)
1 T1 กาซอุดมคติ
(2) T2
(3) T3
(4) 2 3
4
40
20
10
30
ΔU = nCV ΔT
0 10 20 30 40
ΔU 4 > ΔU1 = ΔU 2 > ΔU 3 = 0
M01 Sci25 8.00-9.00 am
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 15
2. กระบวนการความดันคงที่ (Constant-preessure processes, Isobaric processes)
ความดันภายนอกคงที่ตลอดกระบวนการ P
นั่นคือ P = constant f i
ในกรณีระบบกาซอุดมคติ
V
dU = nCV dT
จากกฏขอที่ 1 dU = dQ − dW
nCV dT = dQ − nRdT
นั่นคือ ΔQ = 0 และ ΔW = 0
กาซ กาซสุญญากาศ
จากกฏขอที่ 1 จะไดวา ΔU = 0
ในกรณีระบบกาซอุดมคติ P i
ΔU = nCV ΔT
ดังนั้น ΔT = 0 f
V
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 20
คิดกันสนุกๆกับ Quantum Vacuum
ในควอนตัมฟสิกส สุญญากาศ หรือ Vacuum ไมใช
สถานะทีไ่ มมีอะไรอยูเลย แตเปนสถานะที่มีพลังงาน
ต่ําสุด โดย ความหนาแนนของพลังงานสุญญากาศมี
คาคงที่
E
ρ = 2 ≈ 10−30 g / cm3
Vc
Pair production ใน Quantum Vacuum
เราอาจจะพิจารณากระบวนการขยายปริมาตรของระบบ โดยพิจารณาวาการขยายตัวของสุญญากาศควอนตัม
นักฟสิกสยังไมทราบ
แนชัดถึงธรรมชาติของ
Dark Energy
จากกฏขอที่ 1 จะไดวา 0 = dQ − dW dQ = dW
⎛Vf ⎞ ⎛ Pi ⎞
Q = W = ∫ PdV = NkT ln⎜⎜ ⎟⎟ = NkT ln⎜ ⎟
⎜P ⎟
⎝ Vi ⎠ ⎝ f ⎠
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 21
6. กระบวนการวัฏจักร (Cyclical processes)
กระบวนการที่สถานะเริ่มตน และสถานะสุดทายเปนสถานะเดียวกัน
นั่นคือ dU = 0 P
จากกฏขอที่ 1 จะไดวา 0 = dQ − dW W
dQ = dW i f
V
40 จากกระบวนการในรูป ระบบนี้จะ
20 (1) ดูดความรอน
10
30
จากรู ป W < 0 (2) คายความรอน
ดังนั้น Q < 0 (3) ไมถายเทความรอน
0 10 20 30 40
M01 Sci25 8.00-9.00 am (4) ไมทราบ
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 22
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 23
ฟองของกาซฮีเลียม 5 โมล อยูภายใตผิวน้ํา เมื่อน้ําถูกทําใหอุณหภูมิ
ตัวอยาง
เพิ่มขึ้น 20oC ที่ความดันบรรยากาศ
1. กาซอีเลียมจะไดรับความรอนเทาไร
เปนกระบวนการความดันคงที่ ดังนั้น ΔQ = nCP ΔT
⎛3 ⎞
จะได ΔQ = (5)⎜ R + R ⎟(20)
⎝2 ⎠
= 2077.5 J
2. พลังงานภายในของกาซอีเลียนเปลีย่ นไปเทาไร
จาก ΔU = nCV ΔT
จะได ⎛3 ⎞
ΔU = (5)⎜ R ⎟(20)
⎝2 ⎠
= 1246.5 J
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 24
3. กาซฮีเลียมทํางานเทาไร
จากกฏขอที่ 1 ΔU = ΔQ − ΔW
ΔW = 2077.5 − 1246.5
= 831 J
หรือ
ΔW = ∫ PdV
แทน V =
nRT
จะได ΔW = ∫ nRdT = nRΔT
P
ΔW = (5)(8.31)(20)
= 831 J
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 25
ในกระทอมหลังหนึ่งมีอุณหภูมิ 20oC ทีค่ วามดันบรรยากาศ
ตัวอยาง
เมื่อจุดเตาผิงปรากฏวาอุณหภูมิเพิ่มขึ้นเปน 25oC อากาศภายใน
กระทอมมีพลังงานภายในเปลี่ยนไปเทาใด
(1) เพิ่มขึ้น
เนื่องจากอากาศในกระทอมสามารถถายเทกับ
(2) ลดลง
อากาศภายนอกได ดังนั้นจึงไมสามารถใช
(3) เทาเดิม
สมการ ΔU = nCV ΔT ได
(4) ไมทราบ
ตองปรับปรุงเปน
40 ΔU = CV Δ(nT )
20
10
30
จาก PV = nRT
⎛ PV ⎞
จะได ΔU = CV Δ⎜ ⎟ = 0
0 10 20 30 40
M01 Sci25 8.00-9.00 am ⎝ R ⎠
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 26
ทฤษฎีการแบงเทากันของพลังงาน (Equipartition of energy theorem )
กาซอะตอมคู
N2 29.0 7
R
O2 29.1 2
จากทฤษฎีการแบงเทากันของพลังงาน จะไดวากาซอะตอมคูจะมีพลังงานเฉลี่ย
เทากับ 7 kT ตอโมเลกุล หรือ 7 RT ตอโมล
2 2
นั้นคือมีพลังงานภายใน 7
U = nRT
2
ดังนั้น สําหรับกาซอะตอมคู CV
7
= R
2
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 29
กาซออกซิเจน 1 โมล (สมมุติใหเปนกาชอะตอมคูที่ไมมีการสั่น)
ตัวอยาง
ขยายตัวที่อุณหภูมิเริ่มตน 310 K จากปริมาตร 12 ลิตร เปน 19 ลิตร
1. ถากระบวนการขยายตัวนี้เปนแบบความรอนคงที่จะมีอุณหภูมิสุดทายเทาใด
γ −1
⎛ Vi ⎞
กระบวนการความรอนคงที่ TiVi γ −1
= Tf V f γ −1
Tf = Ti ⎜⎜ ⎟
⎟
⎝Vf ⎠
CP CV + R R
โดย γ = = = 1+
CV CV CV
เนื่องจากเปนกาซอะตอมคูที่ไมมีการสั่น CV = 5 R
2
7
นั่นคือ γ =
5
7 / 5−1
แทนคาจะได T f = (310)⎜ ⎟ ⎛ 12 ⎞
= 258 K
⎝ 19 ⎠
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 30
2. ถาการขยายตัวนี้เปนการขยายตัวอิสระ โดยมีความดันเริ่มตน 2.0 Pa
จะมีความดัน และอุณหภูมิสุดทายเทาไร
การขยายตัวอิสระ dT = 0
ดังนั้น Ti = T f = 310 K
อุปกรณซึ่งสามารถเปลี่ยนความรอนใหเปนงาน
การประดิษฐเครื่องยนตไอน้ํา นําไปสู
การปฏิวัติอุตสาหกรรมในยุโรป
1. เครื่องยนตนี้ขัดกับกฏขอที่ 1
2. เครื่องยนตนี้มีอยูจริงหรือไม
ของอุณหลศาสตรหรือไม
จากกฏขอที่ 1 จะได (1) มีจริง η = 1 − 200
(1) ขัด 1000
(2) ไมมีจริง = 0.80
(2) ไมขัด W = Qh − Qc
100
800 = 1000 − 200 ηC = 1−
300
40 = 0.67
10
20 30
เครื่องยนตนี้
0 10 20 30 40 0 10 20 30 ขัดกับกฏขอ 2
M01 Sci25 8.00-9.00 am M01 Sci25 8.00-9.00 am
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 34
P เครื่องยนตเบนซิน γ −1
ความรอนคงที่ ⎛ V2 ⎞
Qh η = 1 − ⎜⎜ ⎟⎟
⎝ V1 ⎠
Qc
ความรอนคงที่
V2 V1 V
Qh
P
ความรอนคงที่
Qc เครื่องยนตดีเซล
ความรอนคงที่ (V3 V1 ) − (V2
γ
V1 )
γ
V η = 1−
V2 V3 V1 γ (V3 V1 − V2 V1 )
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 35
P Qh เครื่องยนตไอน้ํา
P1
ความรอนคงที่
P2 Qc
V
(γ −1) γ
⎛ P2 ⎞
η = 1 − ⎜⎜ ⎟⎟
⎝ P1 ⎠
สรุปไดวา ไมมีเครื่องยนตใดสามารถเปลี่ยนความรอน
ใหเปนงานไดทั้งหมด : ไมมีเครื่องยนตสมบูรณแบบ
กฎขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
ประสิทธิภาพของเครื่องยนตมีขีดจํากัดหรือไม
อุณหภูมิคงที่
η = 1−
Tc ความรอนคงที่
Th
ความรอนคงที่
อุณหภูมิคงที่
ที่ชวงอุณหภูมิเดียวกัน ไมมีเครื่องยนตใด
กฎขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
จะมีประสิทธิภาพสูงกวาเครื่องยนตคารโนต
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 38
เครื่องยนตคารโนตทํางานในชวงอุณหภูมิระหวาง 235oC และ
ตัวอยาง
115oC รับความรอนที่อุณหภูมิสูง 63000 J ตอรอบ
1. เครื่องยนตนี้มีประสิทธิภาพเทาไร
Tc
จาก η = 1−
Th
แทนคาจะได η = 1 − (273 + 115) = 0.236
(273 + 235)
2. เครื่องยนตนี้ทํางานเทาไรตอ 1 รอบ
W จะได
จาก η = W = η ⋅ Qh
Qh
แทนคาจะได W = (0.236)(63000) = 14900 J
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 39
เครื่องยนตคารโนตมีประสิทธิภาพ 22% ทํางานในชวงหางอุณหภูมิ
ตัวอยาง
75oC จงหาอุณหภูมิของแหลงความรอนทั้งสอง
Tc
จาก η = 1−
Th
แทนคาจะได 0.22 = 1 − Tc
Tc + 75
นั่นคือ Tc = 265.9 K
และ Th = 340.9 K
1. เครื่องยนตนี้มีประสิทธิภาพเทาไร P
Pb b
Qc Qca ความรอนคงที่
จาก η = 1 − = 1−
Qh Qab
a c V
a → b กระบวนการปริมาตรคงที่
Vb 8Vb
CV
dQab = nCV dT = Vb dP
R
P
Pb b
จะได ⎛ 1 ⎞ CV
Qab = ⎜1 − γ ⎟ Vb Pb
⎝ 8 ⎠ R ความรอนคงที่
a c V
Vb 8Vb
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 42
c → a กระบวนการความดันคงที่ P
Pb b
CP
dQca = nCP dT = Pa dV
R ความรอนคงที่
CP ⎛ Pb ⎞ c V
จะได Qca = ⎜ γ ⎟(Va − Vc ) a
R ⎝8 ⎠
Vb 8Vb
และ ⎛7 ⎞ CP
Qca = ⎜ γ ⎟ PbVb
⎝8 ⎠ R
7γ 5 กาซอุดมคติ
นั่นคือ η = 1− γ โดย γ =
8 −1 3 อะตอมเดี่ยว
จะได η = 0.623 หรือ 62.3 %
จาก η = 1−
Tc a c V
Th Vb 8Vb
จากวัฏจักรจะไดวา Th = Tb และ Tc = Ta
PaVa 1 ⎛ PbVb ⎞ Tb
Ta = = γ⎜ ⎟ = γ
nR 8 ⎝ nR ⎠ 8
อุปกรณถายเทความรอนจากที่ซึ่งอุณหภูมิต่ํา
ไปยังที่ซึ่งอุณหภูมิสูงกวา
สัมประสิทธิ์การทํางานของตูเย็น : cop
Output Qc
cop = =
Input W
จากกฏขอที่ 1 จะได ΔQ = ΔW
นั่นคือ Qc
cop =
Qh − Qc
สําหรับตูเย็นคารโนต cop =
Tc
Th − Tc
จากการทดลองพบวา ไมมีตูเย็นใดสามารถถายเทความรอนจากที่ซึ่งอุณหภูมิต่ํา
ไปสูที่ซึ่งอุณหภูมิสูงกวาไดโดยไมไดรับงาน : ไมมีตูเย็นสมบูรณแบบ
กฎขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
Qh Qh
และ cop =
W
=
1
จะได Qh = 13.18 J
สรุปไดวา กระบวนการที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ
จะมีทิศทางการดําเนินไปที่แนนอน
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 50
กระบวนการผันกลับไมได : กระบวนการที่ไมสามารถยอนกลับได
(Irreversible processes) เมื่อเปลี่ยนสิ่งแวดลอมทีละนอย ๆ
เชน กระบวนการที่ดําเนินไปเองตามธรรมชาติ
กระบวนการผันกลับได : กระบวนการที่สามารถยอนกลับได
(Reversible processes) เมื่อเปลีย่ นสิ่งแวดลอมทีละนอย ๆ
ไดแกกระบวนการที่มีการเปลี่ยนแปลงแบบกึ่งสถิต (quasi-static processes :
ซึ่งระบบจะอยูในสภาวะสมดุลตลอดการเปลี่ยนแปลง )และไมมีการถายเท
ความรอนระหวางระบบทีม่ ีอุณหภูมิตางกัน
เชน ความรอนคงที่, อุณหภูมิคงที่
กระบวนการที่ผันกลับไดหรือไม เพราะอะไร?
ระบบอิสระ
1) Isochoric (ปริมาตรคงที่)
ก) ผันกลับได ข) ผันกลับไมได F = PA
2) Isobar (ความดันคงที่) Q
T2
System
initially at T1
ก) ผันกลับได ข) ผันกลับไมได
ระบบสัมผัสกับแหลงความรอนภายนอก
อาจารย ดร. อรรถกฤต ฉัตรภูติ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 52
คําอธิบาย
1) Isochoric (ปริมาตรคงที่) 2
ก) ผันกลับได ข) ผันกลับไมได p
1
2) Isobar (ความดันคงที่)
V
ก) ผันกลับได ข) ผันกลับไมได
T1 T2
จากกฏขอที่ 1 dU = dQ − dW
P i
f
ไมทราบเสนทาง
dQ ที่เกิดการเปลี่ยนแปลง
ΔS = ∫
i
T ไมสามารถอินทิเกรตได f
V
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 54
แต ΔS ไมขึ้นกับเสนทางที่เกิดการเปลี่ยนแปลง
ดังนั้นจะเชื่อมสถานะเริ่มตน (i) และสถานะสุดทาย(f) ดวยกระบวนการ
อุณหภูมิคงที่ เนื่องจากการขยายตัวอิสระอุณหภูมิไมเปลี่ยนแปลง
P i P i
f f
V V
การขยายตัวอิสระ กระบวนการอุณหภูมิคงที่
ผันกลับไมได
Tf
⎛ Tf ⎞
f
dQ mcdT
ΔS = ∫ = ∫ T = mc ln⎜⎜⎝ Ti ⎟⎟⎠
T
จะได
i Ti
⎛ 40 + 273 ⎞
ΔS L = (1.5)(386 ) ln⎜ ⎟ = 38.23 J/K
⎝ 20 + 273 ⎠
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 58
และ
⎛ 40 + 273 ⎞
ΔS R = (1.5)(386 ) ln⎜ ⎟ = − 35.86 J/K
⎝ 60 + 273 ⎠
ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงเอนโทรปของกระบวนการนี้
ΔS process = ΔS L + ΔS R
= 38.23 + (− 35.86)
= 2.4 J/K
ถากระบวนการหนึ่งประกอบดวยกระบวนการยอย ๆ
ขอสังเกต การเปลี่ยนแปลงเอนโทรปของกระบวนการนั้นจะเทากับผลรวม
ของการเปลี่ยนแปลงเอนโทรปของกระบวนการยอย ๆ นั้น
1. สารทํางานจะมีเอนโทรปเปลีย่ นไปเทาไรเมื่อไดรับความรอนที่อุณหภูมิสูง
f
dQh
ΔS h = ∫
i
Th
เนื่องจากเปนกระบวนการอุณหภูมิคงที่
จะได ΔS h = Qh ระบบรับความรอน
Th
1200
จะได Qh = = 1855 J
1 − 300 850
นั่นคือ ΔS h =
Qh
=
1855
= 2.18 J/K
Th 850
สําหรับกระบวนการวัฏจักร ΔU = 0
จากกฏขอที่ 1 จะไดวา ΔQ = W
− Qc − 655
นั่นคือ ΔSc = = = − 2.18 J/K
Tc 300
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 64
หรือพิจารณาจากการที่สารทํางานจะมีเอนโทรปเทาเดิมเมื่อวัฏจักรครบรอบ
นั่นคือ ΔS = 0 = ΔS h + ΔS a1 + ΔS a 2 + ΔSc
แตกระบวนการความรอนคงที่ dQ = 0 ΔS a = 0
จะได 0 = ΔS h + ΔS c
ขอสังเกต
- สําหรับทุกวัฏจักร สารทํางานจะมีเอนโทรปเทาเดิมเมื่อวัฏจักรครบรอบ
Qh Qc
- สําหรับวัฏจักรคารโนต ΔS h = − ΔSc หรือ =
Th Tc
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 65
น้ําแข็งมวล 10 กรัม อุณหภูมิ -10oC ใสลงไปในทะเลสาบซึ่งมีอุณหภูมิ
ตัวอยาง o
15 C เมื่อระบบ(น้ําแข็ง+ทะเลสาบ) เขาสูสมดุลความรอนอีกครั้ง
เอนโทรปเปลี่ยนไปเทาไร โดย Cice = 2200 J/kg ⋅ K
Cwater = 4190 J/kg ⋅ K Lice→water = 333 kJ/kg ⋅ K
โดย
273
mCice ⎛ 273 ⎞
−10 C → 0 C
= ∫
o o
ΔS ice dT = mCice ln⎜ ⎟ = 0.82 J/K
263
T ⎝ 263 ⎠
ระบบปด : ระบบซึ่งไมมีการแลกเปลี่ยนความรอนกับสภาพแวดลอม
สําหรับกระบวนการผันกลับได ระบบจะสมดุลความรอนกับสิ่งแวดลอมตลอดเวลา
นั่นคือ Tsys = Tenv
ΔS rev
close system
= 0
เอนโทรปของระบบปดจะมีคาคงที่ หรือเพิ่มขึ้นเสมอ
ΔS close system
≥ 0 กฎขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
Qc Qc W
ดังนั้น ΔS close system
= − −
Tc Th Th
ไมมีเครื่องยนตใดสามารถเปลี่ยนความรอนใหเปนงานไดทั้งหมด
: ไมมีเครื่องยนตสมบูรณแบบ
กฎขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
ไมมีตูเย็นใดสามารถถายเทความรอนจากที่ซึ่งอุณหภูมิต่ํา
ไปสูที่ซึ่งอุณหภูมิสูงกวาไดโดยไมไดรับงาน : ไมมีตูเย็นสมบูรณแบบ
กฎขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
X C XC
W
ตูเย็น
QLX QLC Q สมบูรณแบบ
TL TL
เริ่มจากการพิจารณาระบบกาซอุดมคติ โดยพิจารณาการจัดเรียงของอนุภาค
ในสถานะตาง ๆ
(2 , 4) W = 6C 2 = 15 23.44%
(1 , 5) W = 6C1 = 6 9.38%
(0 , 6) W = 6C0 = 1 1.65%
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 78
ถามีอนุภาค 100 ตัว อยูในกลอง N
CR =
N!
R!( N − R )!
จํานวนสถานะยอย
W (50,50 ) = 100C50 = 1.01× 10 29
เมื่ออนุภาคเทากันทั้งสองฝง
จํานวนสถานะยอย
W (100,0 ) = 100C100 = 1
เมื่ออนุภาคอยูรวมกันฝงเดียว
1
โอกาสที่จะพบสถานะ (100,0) มีประมาณ ~ 1 × 10 − 29
1.01 × 10 29
ถาใชเวลาในการพิจารณาสถานะของกาซครั้งละ 1 นาโนวินาที
จะตองใชเวลาประมาณ 3× 1012 ป จึงจะพบสถานะ (100,0) สักครั้งหนึ่ง
เวลาดังกลาวมากกวาอายุของเอกภพประมาณ 700 เทา
ในขณะที่โอกาสที่จะพบอนุภาคอยูทั่ว ๆ มีเกือบ 100%
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 79
ดังนั้น จึงเปนไปไมไดเลยทีจ่ ะพบกาชไปรวมกันที่สวนใดสวนหนึ่ง
สําหรับกาซในภาชนะทั่ว ๆ ไป ( > 1024 อนุภาค)
หลุมฝงศพของโบลทซมานน
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 81
กาซอุดมคติ n โมล ขยายตัวอยางอิสระจนมีปริมาตรเปน 2 เทา
ตัวอยาง
จะมีเอนโทรปเปลี่ยนแปลงเทาไร
สมมุติวากาซ n โมล มี N อนุภาค
ที่สถานะเริ่มตนกาซรวมตัวอยูดานหนึ่งของกลอง (N,0)
นั่นคือ Wi =
N!
= 1
( N!)(0!)
จะไดวา Si = k ln Wi = 0
ที่สถานะสุดทายกาซจะกระจายอยูทั่วทั้งกลอง (N/2, N/2)
N!
นั่นคือ Wf =
( N 2)!( N 2)!
จะไดวา S f = k ln W f = k [ln ( N !) − 2 ln (( N 2 )!)]
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 82
เนื่องจาก N มีคามาก
ln ( N !) ≈ N (ln N ) − N Stirling’s approximation
⎡ ⎛N ⎞ N⎤
จะได Sf = k ⎢ N ln ( N ) − N − N ln⎜ ⎟ − ⎥
⎣ ⎝ 2⎠ 2⎦
= Nk ln 2
= nR ln 2
นั่นคือ การเปลี่ยนแปลงเอนโทรป ΔS = S f − Si
= nR ln 2
ถา n = 1 โมล
จะได ΔS = 5.76 J/K เชนเดียวกับที่เคยคํานวณในตัวอยางที่ผานมา
อาจารย ดร. เจษฎา สุขพิทักษ ภาควิชาฟสกิ ส คณะวิทยาศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย อุณหพลศาสตร 83
จากตัวอยางสรุปไดวา
ระบบจะเปลี่ยนแปลงไปสูสถานะที่มีเอนโทรปสูงสุด
นั่นหมายความวาเอนโทรปของระบบจะมีคาคงที่ หรือเพิ่มขึ้นเสมอ
ไมเคยลดลง ซึ่งก็สอดคลองกับกฏขอที่ 2 ของอุณหพลศาสตร
การที่สถานะหนึ่งมีสถานะยอยเปนจํานวนมากสามารถแปลความหมายไดวา
สถานะนั้นมี “ความไมเปนระเบียบ” มากนั่นเอง นั่นคือเอนโทรปแสดงถึง
ความไมเปนระเบียบของระบบ