Nghiªn cøu T«n gi¸o.
Sè 4 - 2011
VÒ THùC HIÖN “HIÕN CHÕ VÒ Phông vô Th¸nh”
CñA C¤NG GI¸O ë VIÖT NAM SAU
C¤NG §åNG VATICAN II (1962-1965)
«ng ®ång Vatican II lµ C«ng ®ång
C thø 21 cña Gi¸o héi C«ng gi¸o
R«ma. Trong sè 16 v¨n kiÖn cña C«ng
®ång, cã mét v¨n kiÖn mµ theo chóng t«i
lµ rÊt ®¸ng quan t©m ®ã lµ: HiÕn chÕ vÒ
Phông vô Th¸nh. HiÕn chÕ gåm 130
kho¶n vµ mét phô lôc víi tùa ®Ò: Tuyªn
ng«n cña Th¸nh C«ng ®ång chung
Vatican« II vÒ viÖc tu chØnh niªn lÞch.
HiÕn chÕ ®­îc ban bè ngµy 4 th¸ng 12
n¨m 1963 t¹i §Òn Th¸nh Phªr«, R«ma víi
ch÷ kÝ cña Phaol« Gi¸m môc Gi¸o héi
C«ng gi¸o, tiÕp theo lµ ch÷ kÝ cña c¸c
NghÞ phô(1). Cã thÓ nãi HiÕn chÕ vÒ Phông
vô Th¸nh lµ mét trong nh÷ng v¨n kiÖn
cã tÇm quan träng vµo bËc nhÊt cña
C«ng ®ång Vatican II kh«ng chØ ®èi víi
Gi¸o héi R«ma nãi chung mµ cßn ®èi víi
Gi¸o héi C«ng gi¸o ë ViÖt Nam, mét gi¸o
héi thuéc xø truyÒn gi¸o. Mét gi¸o héi
mµ tr­íc C«ng ®ång Vatican II, vÊn ®Ò
phông vô ®­îc xem lµ nhËp c¶ng, cøng
nh¾c vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn
nh©n dÉn tíi viÖc truyÒn b¸ C«ng gi¸o ë
ViÖt Nam kÐm hiÖu qu¶: “TruyÒn gi¸o lµ
®em Tin Mõng cña §øc Kit« ®Õn cho
chóng ta: Chóng ta rÊt biÕt ¬n lµ ®­îc
®ãn nhËn Tin Mõng. Nh­ng truyÒn gi¸o
nh­ ®· ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c thÕ kØ XVII-
XVIII lµ ®em Tin Mõng ®· ®­îc hiÓu vµ
47
NguyÔn Hång D­¬ng(*)
sèng ë Ch©u ¢u m­êi mÊy thÕ kØ tr­íc
®ã; Tin Mõng Êy hoµn toµn xa l¹ víi x·
héi ViÖt Nam lóc bÊy giê vµ lµm cho
ng­êi ViÖt Nam C«ng gi¸o trë thµnh xa
l¹ trªn quª h­¬ng cña m×nh.
ThiÕt t­ëng sai lÇm lín nhÊt vµ tai
h¹i nhÊt trong lÞch sö truyÒn gi¸o lµ viÖc
cÊm c¸c Kit« h÷u theo nghi lÔ §«ng
Ph­¬ng ®· lµm cho c«ng cuéc truyÒn
gi¸o ë Ch©u ¸ ®×nh trÖ vµ ng­êi C«ng
gi¸o ë Ch©u ¸ gÆp khã kh¨n trong viÖc
héi nhËp v¨n hãa”(2).
1. CANH T¢N Vµ THÝCH NGHI - NÐT
CHñ §¹O TRONG HIÕN CHÕ VÒ Phông
vô Th¸nh
NÕu nh­ nÐt chñ ®¹o cña C«ng ®ång
Vatican II lµ canh t©n vµ thÝch nghi th× cã
thÓ nãi nÐt chñ ®¹o nµy ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt
nhÊt trong HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh.
Canh t©n Phông vô Th¸nh:
Kho¶n 21 cña HiÕn chÕ quy ®Þnh phÇn
*. PGS. TS., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o.
1. C«ng ®ång Vatican II. HiÕn chÕ, S¾c lÖnh vµ
Tuyªn ng«n, Tñ s¸ch §¹i KÕt, 1993, tr. 205.
2. H­¬ng Khª. Tù kiÓm vµ s¸m hèi cña Gi¸o héi
C«ng gi¸o thÕ giíi vµ cña Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt
Nam. NguyÖt san C«ng gi¸o vµ D©n téc sè 59, th¸ng
11-1999, tr. 24.
48
kh«ng thÓ canh t©n vµ phÇn cã thÓ canh t©n
cña phông vô. PhÇn kh«ng thÓ canh t©n
hay phÇn bÊt biÕn lµ phÇn do Thiªn Chóa
thiÕt lËp. PhÇn cã thÓ canh t©n lµ phÇn mµ
theo dßng thêi gian cã nh÷ng yÕu tè Ýt ®¸p
øng vµ Ýt phï hîp víi b¶n tÝnh th©m s©u
cña phông vô. Kho¶n nµy còng cho biÕt c¸c
vÊn ®Ò ph¶i canh t©n lµ: “Ph¶i tu chØnh c¸c
b¶n v¨n vµ c¸c nghi lÔ lµm sao cho chóng
diÔn t¶ râ rµng h¬n nh÷ng thùc t¹i Th¸nh
mµ chóng ta biÓu thÞ, vµ ®Ó Kit« h÷u cã thÓ
dÔ dµng thÊu triÖt c¸c thùc t¹i Êy cµng
nhiÒu cµng tèt, còng nh­ cã thÓ tham dù
b»ng viÖc cö hµnh nh÷ng nghi lÔ Êy c¸ch
trän vÑn, linh ®éng vµ céng ®ång”.
Mét phÇn quan träng cña canh t©n
Phông vô Th¸nh chÝnh lµ canh t©n
Th¸nh lÔ. Bëi Th¸nh lÔ lµ trung t©m cña
Phông vô Th¸nh. PhÇn nµy ®­îc thÓ hiÖn
trong Ch­¬ng II víi tùa ®Ò: MÇu nhiÖm
Th¸nh cña LÔ T¹ ¬n. Ch­¬ng II gåm 12
kho¶n, tõ kho¶n 47 ®Õn kho¶n 58. §Ó b¹n
®äc tiÖn theo dâi, chóng t«i xin ®­îc
trÝch nguyªn v¨n mét sè kho¶n mµ
kh«ng cã sù b×nh luËn nµo, bëi tÝnh s¸ng
râ cña tõng kho¶n.
Kho¶n (K) 49. V× vËy, ®Ó Hi lÔ Th¸nh
lÔ ngay c¶ nghi thøc bªn ngoµi, thu ®­îc
hiÖu n¨ng môc vô trän vÑn, Th¸nh C«ng
®ång quyÕt ®Þnh nh÷ng ®iÒu sau ®©y, vÒ
Th¸nh lÔ cö hµnh cã d©n chóng tham dù,
nhÊt lµ vµo nh÷ng ngµy Chóa nhËt vµ
c¸c ngµy lÔ buéc.
K50. Ph¶i tu chØnh Nghi thøc Th¸nh lÔ
thÕ nµo ®Ó biÓu lé râ rµng h¬n ý nghÜa
riªng biÖt cña c¸c phÇn, còng nh­ mèi
t­¬ng quan cña chóng, ®ång thêi ®Ó viÖc
tham dù thµnh kÝnh vµ linh ®éng cña tÝn
h÷u ®­îc dÔ dµng h¬n.
K51. §Ó bµn tiÖc Lêi Chóa phong phó
h¬n cho c¸c tÝn h÷u, ph¶i më réng kho
tµng Th¸nh Kinh h¬n ®Ó trong mét sè
Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2011
n¨m Ên ®Þnh, ph¶i ®äc cho d©n chóng
nghe phÇn quan träng cña Th¸nh Kinh.
K52. Bµi gi¶ng dùa vµo Th¸nh Kinh ®Ó
tr×nh bµy trong suèt n¨m phông vô c¸c
mÇu nhiÖm cña ®øc tin vµ nh÷ng quy t¾c
cña ®êi sèng Kit« gi¸o rÊt ®¸ng ®­îc coi
nh­ mét phÇn chÝnh phông vô. H¬n n÷a,
trong nh÷ng Th¸nh lÔ ®­îc cö hµnh vµo
ngµy Chóa nhËt vµ lÔ buéc cã d©n chóng
tham dù, kh«ng ®­îc bá gi¶ng, nÕu
kh«ng cã lÝ do hÖ träng.
K53. Ph¶i t¸i lËp “lêi nguyÖn chung” hay
“lêi nguyÖn gi¸o d©n” sau Phóc ©m vµ bµi
gi¶ng, nhÊt lµ vµo nh÷ng ngµy Chóa nhËt
vµ lÔ buéc, ®Ó khi d©n chóng tham dù lêi
nguyÖn ®ã, hä cÇu khÈn cho Héi th¸nh, cho
c¸c nhµ cÇm quyÒn, cho nh÷ng kÎ khèn khæ
v× c¸c nhu cÇu kh¸c, cho tÊt c¶ mäi ng­êi,
vµ cho phÇn rçi cña toµn thÕ giíi.
K54. Cã thÓ dïng tiÕng b¶n quèc trong
nh÷ng Th¸nh lÔ cö hµnh cã d©n chóng
tham dù, nhÊt lµ trong c¸c bµi ®äc vµ “lêi
nguyÖn chung”, vµ tïy theo hoµn c¶nh
®Þa ph­¬ng, c¶ trong nh÷ng phÇn dµnh
cho d©n chóng, chiÓu theo Kho¶n 36 cña
HiÕn chÕ nµy(3) .
3. Kho¶n 36 viÕt:
§1. ViÖc dïng tiÕng Latinh, trõ luËt riªng, ph¶i ®­îc
duy tr× trong c¸c Nghi lÔ Latinh.
§2. Tuy nhiªn, cã thÓ sinh lîi rÊt nhiÒu cho d©n chóng nÕu
dïng tiÕng b¶n quèc hoÆc trong Th¸nh lÔ hoÆc trong viÖc cö
hµnh c¸c BÝ tÝch, hoÆc trong nh÷ng phÇn kh¸c cña phông vô;
cho nªn tiÕng b¶n quèc dÔ ®­îc chÊp thuËn, cho sö dông
nhiÒu h¬n nhÊt lµ trong c¸c bµi ®äc vµ c¸c bµi gi¸o huÊn,
mét sè lêi nguyÖn vµ bµi h¸t, tïy theo nh÷ng quy t¾c ®­îc
Ên ®Þnh cho mçi tr­êng hîp trong nh÷ng ch­¬ng sau ®©y.
§3- Mét khi ®· tu©n gi÷ c¸c quy t¾c ®ã, viÖc Ên ®Þnh
sö dông vµ c¸ch dïng tiÕng b¶n quèc thuéc thÈm
quyÒn Gi¸o héi §Þa ph­¬ng nh­ ®· nãi trong kho¶n
22§2; nªn héi ý víi c¸c gi¸m môc trong nh÷ng miÒn
l©n cËn nãi cïng mét thø tiÕng nÕu cã tr­êng hîp
nµy. Mäi quyÕt nghÞ cÇn ph¶i ®­îc T«ng toµ chÊp
thuËn hay chuÈn y.
§4- ViÖc phiªn dÞch b¶n v¨n Latinh ra tiÕng b¶n
quèc ®Ó dïng trong phông vô ph¶i ®­îc thÈm quyÒn
Gi¸o héi ®Þa ph­¬ng nãi trªn chuÈn y.
48
NguyÔn Hång D­¬ng. VÒ thùc hiÖn “HiÕn chÕ...
Tuy nhiªn, ph¶i dù liÖu sao ®Ó c¸c Kit«
h÷u cã thÓ cïng ®äc hoÆc cïng h¸t chung,
ngay c¶ b»ng La ng÷, c¸c phÇn dµnh cho
hä trong Th¸nh lÔ. Nh­ng ë n¬i nµo viÖc
dïng tiÕng b¶n quèc réng r·i h¬n trong
Th¸nh lÔ ®­îc xem lµ chÝnh ®¸ng, th× ph¶i
tu©n gi÷ nh÷ng ®iÒu ®· quy ®Þnh trong
Kho¶n 40 cña HiÕn chÕ nµy(4)..
K55. RÊt ®¸ng khuyÕn khÝch c¸c tÝn
h÷u tham dù Th¸nh lÔ hoµn h¶o h¬n,
b»ng c¸ch, sau khi linh môc r­íc lÔ, hä
còng l·nh nhËn M×nh Chóa trong cïng
mét Hi lÔ ®ã.
Dï vÉn duy tr× c¸c nguyªn t¾c tÝn lÝ
do C«ng ®ång Trent« quy ®Þnh, nh­ng cã
thÓ cho r­íc lÔ d­íi hai h×nh thøc tïy
theo ph¸n ®o¸n cña c¸c gi¸m môc, chiÕu
theo nh÷ng tr­êng hîp ®­îc T«ng tßa
minh ®Þnh, kh«ng nh÷ng cho gi¸o sÜ, tu
sÜ mµ c¶ gi¸o d©n n÷a. Ch¼ng h¹n, cho
c¸c tiÕn chøc trong Th¸nh lÔ phong chøc,
nh÷ng ng­êi tuyªn khÊn trong Th¸nh lÔ
dßng, vµ c¸c t©n tßng trong Th¸nh lÔ
tiÕp dÉn sau lÔ Röa téi cña hä.
K.56. Cã thÓ nãi Th¸nh lÔ gåm hai
phÇn, phÇn Phông vô lêi Chóa vµ phÇn
Phông vô Th¸nh thÓ, ®­îc liªn kÕt chÆt
chÏ ®Õn nçi chØ t¹o thµnh mét hµnh vi
phông thê duy nhÊt. Do ®ã, Th¸nh C«ng
®ång tha thiÕt khuyªn dô nh÷ng chñ
ch¨n, khi d¹y gi¸o lÝ, ph¶i nhiÖt thµnh
d¹y dç c¸c tÝn h÷u biÕt tham dù trän vÑn
Th¸nh lÔ, nhÊt lµ vµo nh÷ng ngµy Chóa
nhËt vµ c¸c ngµy lÔ buéc.
ThÝch nghi Phông vô Th¸nh
Còng nh­ canh t©n Phông vô Th¸nh,
thÝch nghi trong Phông vô Th¸nh còng
cã phÇn kh«ng thÓ thÝch nghi hay lµ
ph¶i gi÷ nguyªn, ®ã lµ “nh÷ng lÜnh vùc
liªn quan ®Õn ®øc tin vµ lîi Ých cho toµn
thÓ céng ®oµn”. Ngoµi ra, “Gi¸o héi
49
kh«ng muèn Ên ®Þnh mét h×nh thøc cøng
r¾n nµo, ngay c¶ trong phông vô. H¬n
n÷a, Gi¸o héi cßn t«n träng còng nh­
ph¸t huy nh÷ng tinh hoa, nh÷ng ®Æc tÝnh
cña d©n c¸c n­íc. BÊt cø nh÷ng g× trong
phong tôc, kh«ng liªn quan mËt thiÕt víi
dÞ ®oan vµ lÇm l¹c, ®Òu ®­îc Gi¸o héi
mÕn phôc víi thiÖn c¶m, vµ nÕu cã thÓ,
cßn ®­îc b¶o tån trän vÑn. H¬n n÷a, ®«i
khi nh÷ng tËp tôc ®ã cßn ®­îc Gi¸o héi
nhËn vµo trong phông vô, miÔn sao hßa
hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c cña tinh thÇn
phông vô ®Ých thùc vµ ch©n chÝnh (K. 37).
MiÔn sao vÉn duy tr× sù ®ång nhÊt cèt
yÕu cña nghi lÔ R«ma, nh÷ng kh¸c biÖt
chÝnh ®¸ng vµ nh÷ng thÝch nghi theo c¸c
céng ®oµn, c¸c miÒn, c¸c d©n téc, nhÊt lµ
c¸c xø truyÒn gi¸o ®Òu ®­îc chÊp nhËn
c¶ khi tu chØnh c¸c s¸ch phông vô. Nªn
®Ó ý ®Õn quy t¾c nµy trong viÖc Ên ®Þnh
c¬ cÊu c¸c nghi lÔ vµ thiÕt lËp c¸c quy t¾c
chØ ®á (K. 38).
Nh­ vËy, kh«ng chØ cã canh t©n trong
Th¸nh lÔ, HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh,
c ß n më rén g v iÖ c t h Ý ch n g h i t r o n g
4. Kho¶n 40 viÕt:
Nh­ng v× trong nhiÒu n¬i vµ trong nhiÒu hoµn
c¶nh, ph¶i cÊp b¸ch thÝch nghi phông vô s©u xa h¬n,
vµ do ®ã g©y nhiÒu khã kh¨n h¬n, nªn:
1. ThÈm quyÒn Gi¸o héi §Þa ph­¬ng, nh­ ®· nãi
trong kho¶n 22§2 ph¶i thËn träng vµ kh«n ngoan nÕu
xÐt nh÷ng yÕu tè nµo trong l·nh vùc nµy thuéc
truyÒn thèng vµ t©m linh cña mçi d©n téc cã thÓ
®­îc chÊp nhËn thÝch ®¸ng vµo viÖc phông thê Thiªn
Chóa. Nh÷ng thÝch nghi nÕu xÐt lµ lîi Ých hay cÇn
thiÕt, ph¶i ®Ö tr×nh lªn T«ng toµ ®Ó ®­îc kÕt n¹p vµ
chuÈn y.
2. §Ó viÖc thÝch nghi ®­îc thùc hiÖn víi sù thËn
träng cÇn thiÕt, T«ng toµ sÏ chÊp thuËn cho Gi¸o
quyÒn ®Þa ph­¬ng, nÕu cã thÓ ban phÐp vµ ®iÒu khiÓn
c¸c cuéc thÝ nghiÖm s¬ khëi cÇn thiÕt, trong vµi céng
®oµn thÝch hîp vµ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
3. V× luËt phông vô th­êng t¹o nhiÒu khã kh¨n
®Æc biÖt khi thÝch nghi, nhÊt lµ trong c¸c xø truyÒn
gi¸o, nªn ®Ó lËp luËt nµy, cÇn ph¶i cã c¸c nhµ chuyªn
m«n vÒ phông vô.
49
50
Th¸nh lÔ, ®ång thêi cßn quy ®Þnh: “ThÈm
quyÒn Gi¸o héi §Þa ph­¬ng nh­ ®· nãi
trong kho¶n 22§2, cã quyÒn x¸c ®Þnh
nh÷ng thÝch nghi, ®Æc biÖt trong viÖc cö
hµnh c¸c BÝ tÝch, ¸ bÝ tÝch, r­íc kiÖu,
ng«n ng÷ phông vô, th¸nh nh¹c vµ nghÖ
thuËt (K. 39). Còng cÇn thiÕt trÝch dÉn ra
®©y K. 22§2 quy ®Þnh vÒ ThÈm quyÒn
Gi¸o héi §Þa ph­¬ng: “ChiÓu theo quyÒn
h¹n do luËt ban, viÖc ®iÒu hµnh phông vô
trong c¸c giíi h¹n ®· ®Þnh, còng tïy
thuéc c¸c lo¹i Héi ®ång Gi¸m môc kh¸c
nhau, ®­îc thiÕt ®Þnh hîp ph¸p, cã thÈm
quyÒn trong tõng ®Þa ph­¬ng”.
Canh t©n vµ thÝch nghi cã mèi quan
hÖ chÆt chÏ, liªn hÖ bªn trong, chiÒu s©u
víi nhau. Trong canh t©n ®· cã sù thÝch
nghi, ng­îc l¹i sù thÝch nghi còng ®·
lµm biÕn ®æi, ®ã lµ mét phÇn canh t©n.
2. GI¸O HéI C¤NG GI¸O VIÖT NAM
VíI VIÖC THùC HIÖN CANH T¢N Vµ
THÝCH NGHI Phông vô Th¸nh
Bèi c¶nh lÞch sö
C«ng ®ång Vatican II, nhãm häp n¨m
1962 vµ kÕt thóc n¨m 1965. §©y lµ thêi
®iÓm ViÖt Nam bÞ t¸ch lµm hai miÒn víi
hai thÓ chÕ chÝnh trÞ kh¸c biÖt. Do ®iÒu
kiÖn chÝnh trÞ-x· héi kh¸c biÖt quy ®Þnh
nªn C«ng gi¸o ë MiÒn Nam ViÖt Nam cã
®iÒu kiÖn h¬n khi tiÕp xóc còng nh­ thùc
hiÖn canh t©n vµ thÝch nghi Phông vô
Th¸nh. §Ó thùc hiÖn tinh thÇn cña C«ng
®ång Vatican II nãi chung, ®Æc biÖt lµ thùc
hiÖn HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh, mét
trong nh÷ng HiÕn chÕ cùc k× quan träng
cã quan hÖ ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò cña ®êi sèng
t«n gi¸o cña C«ng gi¸o ViÖt Nam nãi
riªng, tõng gi¸o phËn khã cã thÓ thùc hiÖn
®­îc mµ ®ßi hái ph¶i cã mét cÊp cao h¬n.
§ã chÝnh lµ Héi ®ång Gi¸m môc. V× vËy,
mµ ë MiÒn Nam ®· thµnh lËp Héi ®ång
Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2011
Gi¸m môc ViÖt Nam (tªn gäi nh­ vËy
nh­ng trªn thùc tÕ, Héi ®ång chØ cã vai trß
ë MiÒn Nam, ViÖt Nam). Héi ®ång ®­îc
Tßa Th¸nh La M· phª chuÈn ngµy
24/02/1967. Trªn thùc tÕ, m·i ®Õn th¸ng 2
n¨m 1971, c¸c ñy ban gi¸m môc míi ®­îc
triÓn khai vµ hoµn thµnh vµo th¸ng 5 n¨m
1971. Vµo thêi ®iÓm nµy, Héi ®ång Gi¸m
môc ViÖt Nam (MiÒn Nam) cã 4 ñy ban.
Mét trong 4 ñy ban lµ ñy ban Phông vô vµ
TruyÒn th«ng víi c¸c c«ng viÖc:
- Phông vô
- Th¸nh nh¹c
- NghÖ thuËt C«ng gi¸o
- Th«ng tin
- B¸o chÝ
- TruyÒn thanh
- TruyÒn h×nh
Tõ ®©y, viÖc thùc hiÖn Phông vô
Th¸nh ®· do mét ñy ban chuyªn biÖt cña
Héi ®ång Gi¸m môc thùc hiÖn. Tuy nhiªn,
kh«ng ph¶i chØ ®Õn khi ñy ban ra ®êi th×
viÖc thùc hiÖn phông vô theo tinh thÇn
cña C«ng ®ång Vatican II míi b¾t ®Çu
mµ viÖc thùc hiÖn ®· cã tõ tr­íc ®ã (vÊn
®Ò sÏ ®­îc tr×nh bµy ë phÇn sau).
Song do ®iÒu kiÖn lÞch sö, nhÊt lµ t×nh
h×nh chÝnh trÞ-x· héi ë MiÒn Nam (ViÖt
Nam) tõ th¸ng 5/1971 ®Õn th¸ng 5/1975
lu«n cã nh÷ng biÕn cè nªn viÖc thùc hiÖn
HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh cña C«ng
gi¸o ë MiÒn Nam gÆp nhiÒu khã kh¨n. VÒ
phÝa Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam (MiÒn
Nam), viÖc thùc hiÖn ®ang ë b­íc ®Çu,
®Æc biÖt lµ Héi ®ång ch­a cã ®­îc mét
®­êng h­íng râ rµng vÒ vÊn ®Ò nµy.
Sau ngµy MiÒn Nam ®­îc gi¶i phãng,
®Êt n­íc thèng nhÊt (30/4/1975) ®Õn tr­íc
khi thµnh lËp Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt
Nam (4/1980) do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c
50
NguyÔn Hång D­¬ng. VÒ thùc hiÖn “HiÕn chÕ...
nhau cña Gi¸o héi C«ng gi¸o vµ ®iÒu
kiÖn chÝnh trÞ- x· héi ViÖt Nam viÖc thùc
hiÖn HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh tiÕn
triÓn chËm ch¹p, tïy thuéc vµo mçi gi¸o
phËn víi vai trß cña vÞ Chñ ch¨n.
Th¸ng 4/1980, Héi ®ång Gi¸m môc
ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp. Héi ®ång
thµnh lËp 3 ñy ban trong ®ã cã ñy ban
Phông tù, do Gi¸m môc Bïi TuÇn (Long
Xuyªn) lµm chñ tÞch. Tõ §¹i héi lÇn thø
nhÊt (4/1980) ®Õn §¹i héi lÇn thø 10
(nhiÖm k× 2007-2010) ñy ban Phông tù
vÉn ®­îc duy tr× dï gi¸m môc chñ tÞch
ñy ban cã sù thay ®æi.
Theo thêi gian, tr­íc nh÷ng ®ßi hái cña
viÖc canh t©n vµ thÝch nghi phông vô cña
C«ng gi¸o ë ViÖt Nam, mét sè ñy ban cña
Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam tiÕp tôc
®­îc thµnh lËp ®Ó ®¶m tr¸ch nh÷ng c«ng
viÖc chuyªn s©u. §ã lµ c¸c ñy ban:
- ñy ban Th¸nh nh¹c ®­îc thµnh lËp
t¹i §¹i héi lÇn thø 7 Héi ®ång Gi¸m môc
ViÖt Nam (th¸ng 10/1998). ñy ban nµy ®Õn
§¹i héi lÇn thø 8 (9/2001) cã sù thay ®æi.
ñy ban ®­îc gäi lµ ñy ban Th¸nh nh¹c
vµ NghÖ thuËt Th¸nh do Gi¸m môc
NguyÔn V¨n Nho (Nha Trang) lµm chñ
tÞch. Gi¸m môc nµy qua ®êi ngµy
21/5/2003. Tõ th¸ng 10/2003, Gi¸m môc
Tri Böu Thiªn lµm chñ tÞch nh­ng tõ
thêi ®iÓm nµy ñy ban Gi¸m môc vÒ NghÖ
thuËt Th¸nh ®­îc s¸p nhËp vµo ñy ban
Gi¸m môc vÒ Phông tù, lÊy l¹i tªn ñy
ban Gi¸m môc vÒ Th¸nh nh¹c. Vµ nh­
vËy, ®Õn §¹i héi lÇn thø 9 (10/2004), ñy
ban Phông tù cã tªn: ñy ban Phông tù vµ
NghÖ thuËt Th¸nh do Gi¸m môc TrÇn
§×nh Tø lµm chñ tÞch. §Õn §¹i héi lÇn
thø 10 (10/2007), ñy ban nµy l¹i t¸ch ra
thµnh hai: ñy ban Phông tù vµ ñy ban
NghÖ thuËt Th¸nh.
51
- ñy ban Gi¸o lÝ ®øc tin ®­îc thµnh
lËp t¹i §¹i héi lÇn thø 8 (9/2001). ñy ban
nµy duy tr× qua §¹i héi lÇn thø 9 vµ lÇn
thø 10.
- ñy ban V¨n hãa ®­îc thµnh lËp tõ
§¹i héi lÇn thø 8 (9/2001) vµ ®­îc duy tr×
cho ®Õn §¹i héi lÇn thø 10.
- ñy ban Phóc ¢m hãa ®­îc thµnh lËp
t¹i §¹i héi lÇn thø 8, duy tr× ë §¹i héi
lÇn thø 9.
§Õn §¹i héi lÇn thø 10 cã thªm c¸c ñy
ban nh­: ñy ban Kinh Th¸nh, ñy ban Th¸nh
nh¹c, vµ ñy ban TruyÒn th«ng x· héi.
ViÖc ra ®êi cña c¸c ñy ban cña Héi
®ång Gi¸m môc ViÖt Nam víi nh÷ng
ho¹t ®éng chuyªn s©u ®· vµ ®ang ®em l¹i
nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn cña ho¹t
®éng canh t©n vµ thÝch nghi HiÕn chÕ vÒ
Phông vô Th¸nh cña Gi¸o héi C«ng gi¸o
ViÖt Nam.
Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i ®Õn khi c¸c ñy
ban ra ®êi, viÖc thùc hiÖn, nhÊt lµ thùc
hiÖn nh÷ng c«ng viÖc chuyªn s©u, míi
tiÕn hµnh. Trªn thùc tÕ, mét sè lÜnh vùc
thuéc vÒ HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh ®·
sím ®­îc triÓn khai tõ phÝa Gi¸o héi §Þa
ph­¬ng hoÆc nh÷ng tæ chøc hay dßng tu
C«ng gi¸o ë ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn tinh
thÇn C«ng ®ång Vatican II, trong ®ã cã
HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh th× viÖc ®Çu
tiªn ph¶i lµm lµ dÞch c¸c v¨n b¶n cña
C«ng ®ång. “ë MiÒn Nam ViÖt Nam tr­íc
®©y, trong nh÷ng n¨m 1966-1967, toµn bé
v¨n kiÖn cña Vatican II ®· ®­îc chuyÓn
sang ViÖt ng÷ do Legio Mariae Saigon
thùc hiÖn.
Trong nh÷ng n¨m 1972-1975, Ph©n
khoa ThÇn häc Gi¸o hoµng Häc viÖn
Th¸nh Pi« X §µ L¹t còng ®· dÞch toµn bé
51
52
v¨n kiÖn cña C«ng ®ång, in thµnh s¸u
tËp. Ngoµi ra, V¨n phßng Thanh lao
C«ng ViÖt Nam còng ®· dÞch, giíi thiÖu
vµ chó gi¶i S¾c lÖnh T«ng ®å gi¸o d©n
(n¨m 1967) vµ HiÕn chÕ môc vô vÒ Gi¸o
héi trong thÕ giíi h«m nay (n¨m 1969)(5).
Còng vµo thêi ®iÓm tr­íc ngµy MiÒn
Nam ®­îc gi¶i phãng, ë Gi¸o phËn Sµi
Gßn, cã mét sè ng­êi nghiªn cøu vµ ho¹t
®éng trong ®Þa phËn trong sinh ho¹t
“T«n gi¸o vµ v¨n hãa d©n téc” víi danh
hiÖu thu gän lµ TH¸I HßA nh­ chñ
tr­¬ng cëi më, s©u réng vµ toµn diÖn mµ
nhãm ®Ò ra”(6) ®· ®i ®Çu trong viÖc t×m
hiÓu v¨n hãa d©n téc, ®i s©u vµo viÖc
biªn so¹n, tu chØnh th¸nh lÔ dùa trªn
tinh thÇn canh t©n vµ thÝch nghi cña
HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh. C¸c c«ng
tr×nh nghiªn cøu, bµi viÕt… ®­îc nhãm
tËp hîp trong bé §¹o nhËp thÕ. §¹o nhËp
thÕ gåm 32 tËp nhá ®­îc tËp hîp thµnh 2
tËp lín víi tæng céng 812 trang in RonÐo,
khæ lín. Ngµy 12/6/1975, Tæng Gi¸m môc
Sµi Gßn NguyÔn V¨n B×nh viÕt Th­ giíi
thiÖu. Trong Th­ giíi thiÖu cã ®o¹n: “VËy
t«i xin tÊt c¶ mäi anh chÞ em C«ng gi¸o
thuéc mäi tÇng líp trong c¸c xø ®¹o,
linh môc, tu sÜ còng nh­ gi¸o d©n h·y
nhiÖt liÖt h­ëng øng, theo dâi, t×m hiÓu
®Ó g¾ng tiÕn hÇu sèng ®¹o mét c¸ch s©u
xa vµ v÷ng tin trong lßng d©n téc.
VÒ nh÷ng néi dung mµ §¹o nhËp thÕ
®Ò cËp sÏ ®­îc chóng t«i bµn tíi ë phÇn
sau. ë ®©y xin ®­îc nãi vÒ Th­ giíi
thiÖu cña Tæng Gi¸m môc Sµi Gßn
NguyÔn V¨n B×nh. Th­ giíi thiÖu cho
thÊy, Tæng Gi¸m môc lµ ng­êi ®i ®Çu
kh«ng chØ víi ®­êng h­íng “ng­êi
C«ng gi¸o trong lßng d©n téc” mµ cßn
®i ®Çu trong viÖc chñ tr­¬ng vµ cæ suý
“sèng ®¹o mét c¸ch s©u xa vµ v÷ng tin
trong lßng d©n téc”. Cã thÓ nãi vÒ phÝa
Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2011
gi¸o quyÒn, Tæng Gi¸m môc lµ ng­êi
®Çu tiªn chñ tr­¬ng vÒ hai vÊn ®Ò quan
träng cña C«ng gi¸o ë ViÖt Nam, ®ã lµ
“§ång hµnh cïng d©n téc” vµ “Sèng ®¹o
theo cung c¸ch ViÖt Nam” ®iÒu mµ 5
n¨m sau míi ®­îc thÓ hiÖn trong Th­
chung 1980 cña Héi ®ång Gi¸m môc
ViÖt Nam(7) .
Nhãm Th¸i Hßa trong §¹o nhËp thÕ cã
thÓ nãi lµ nhãm ®i ®Çu trong viÖc thùc
hiÖn HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh. Tr­íc
khi bµn, so¹n canh t©n Th¸nh lÔ, Th¸i
Hßa bµn ®Õn v¨n hãa, tÝn ng­ìng truyÒn
thèng cña d©n téc ViÖt Nam. §©y ®­îc
5. C«ng ®ång VaticanII. HiÕn chÕ, S¾c lÖnh, vµ
Tuyªn ng«n, Tñ s¸ch §¹i kÕt, 1993, Lêi giíi thiÖu, tr.
7.
6. Th­ giíi thiÖu cña Tæng Gi¸m môc Gi¸o phËn Sµi
Gßn NguyÔn V¨n B×nh, ngµy 12/6/1975 ®¨ng ë trang
®Çu cña §¹o nhËp thÕ, T.1.
7. §Ó b¹n ®äc tiÖn theo dâi, chóng t«i xin dÉn toµn v¨n.
Th­ giíi thiÖu
V× lµ ng­êi C«ng gi¸o trong lßng D©n téc, lóc
nµy h¬n lóc nµo hÕt, cÇn ch©n thµnh vµ nç lùc céng
t¸c víi ChÝnh phñ C¸ch m¹ng ®Ó tiÕp tay x©y dùng
mét n­íc ViÖt Nam thèng nhÊt, thanh b×nh, tù do,
kh«ng cßn c¶nh ng­êi bãc lét ng­êi, mäi ng­êi ®Òu
hßa m×nh gióp ®ì nhau, x©y dùng cho nhau vµ sèng
víi nhau nh­ anh em mét nhµ, nªn t«i thiÕt tha
khuyÕn khÝch, chÊp thuËn vµ giíi thiÖu mét sè ng­êi
nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng trong §Þa phËn trong sinh
ho¹t “T«n gi¸o vµ V¨n hãa D©n téc” víi danh hiÖu
thu gän lµ Th¸i Hßa nh­ chñ tr­¬ng cëi më, s©u réng
vµ toµn diÖn mµ nhãm ®· ®Ò ra.
VËy, t«i xin tÊt c¶ mäi anh chÞ em C«ng gi¸o
thuéc mäi tÇng líp trong xø ®¹o, tu sÜ còng nh­ gi¸o
d©n h·y nhiÖt liÖt h­ëng øng, theo dâi, t×m hiÓu ®Ó
g¾ng tiÕn hÇu sèng ®¹o mét c¸ch s©u xa vµ v÷ng tin
trong lßng D©n téc.
Sµi Gßn, ngµy 12.6.1975(*)
NguyÔn V¨n B×nh
Tæng Gi¸m môc Gi¸o phËn Saigon
(®· Ên kÝ)
………………………………………………………
(*)
Trong cuèn §¹o nhËp thÕ viÕt lµ Thµnh phè Hå
ChÝ Minh lµ kh«ng chÝnh x¸c v× lóc nµy thµnh phè
Sµi Gßn ch­a ®æi tªn.
52
NguyÔn Hång D­¬ng. VÒ thùc hiÖn “HiÕn chÕ...
xem nh­ lµ sù trë vÒ nguån víi v¨n hãa,
tÝn ng­ìng d©n téc. Nh÷ng bµi viÕt vÒ
vÊn ®Ò nµy ®­îc tr×nh bµy trong tËp I.
Ngay ë trang 3 vµ trang 4, Th¸i Hßa ®·
®Ò ra ch­¬ng tr×nh 7 ®iÓm d­íi tùa ®Ò:
Nh÷ng viÖc ph¶i lµm trong ®ã cã môc 6
vÒ phông vô vµ v¨n hãa d©n téc (tr. 4 vµ
tr. 6). TiÕp sau ®ã lµ nh÷ng bµi viÕt: Thö
t×m hiÓu viÖc thê phông tæ tiªn vµ sù
thÇn (tõ tr. 29 ®Õn 37); C¸ch dïng trÇm
h­¬ng trong c¸c t«n gi¸o (tõ tr. 49 ®Õn tr.
54); VÒ y phôc vµ cö ®iÖu trong Th¸nh lÔ
(tõ tr. 65 ®Õn tr. 77); §Ó Phông vô Th¸nh
lÔ ®i s©u vµo t©m hån (tõ tr. 78 ®Õn tr. 82);
§Ó linh ®éng vµ cô thÓ hãa Kinh c¸o
m×nh ®Çu lÔ (tõ tr. 136 ®Õn tr. 141),v.v…
Nh÷ng vÊn ®Ò trªn lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ
C«ng gi¸o ph¶i ®èi diÖn ngay tõ buæi
®Çu truyÒn gi¸o ph¸t triÓn C«ng gi¸o
vµo ViÖt Nam. Giê ®©y, tr­íc tinh thÇn
®æi míi, nã ®­îc ®Æt ra cÊp thiÕt h¬n bao
giê hÕt. Cã thÓ nãi, sau 35 n¨m nh÷ng
vÊn ®Ò nh­ héi nhËp v¨n hãa Kit« gi¸o
víi v¨n hãa d©n téc; thê kÝnh Tæ tiªn;
th¸nh lÔ ®i s©u vµo t©m hån d©n téc vÉn
®ang ®­îc tiÕp tôc ®Æt ra cho Gi¸o héi
C«ng gi¸o ë ViÖt Nam víi tÝnh thêi sù
nãng báng.
Kh¸c víi tËp I, tËp II tËp trung chñ
yÕu ®i s©u vµo viÖc bµn so¹n, tu chØnh,
®¬n gi¶n hãa c¸c th¸nh lÔ theo tinh thÇn
cña c¸c kho¶n 50, 51, 52, 53 (®· ®­îc ®Ò
cËp ë phÇn trªn). Tr×nh tù th¸nh lÔ mçi
Chñ nhËt vµ ngµy lÔ träng ®­îc §¹o
nhËp thÕ ®­a ra nh­ sau:
1- Mét l­îc dÉn ng¾n nãi lªn ®¹i ý bµi
®äc kÓ c¶ ®¸p ca vµ c©u x­íng tr­íc
Phóc ©m. Th­êng vÒ c¸c mïa, c¶ 3 bµi
®äc ®Òu quy vÒ mét ý t­ëng. Cßn c¸c
Chóa nhËt th­êng niªn, th­êng chØ cã
bµi ®äc I vµ bµi Tin Mõng liªn hÖ víi
nhau. L­îc dÉn nãi lªn viÔn t­îng xa
53
réng cña c¸c bµi ®äc. Ngay ®Çu buæi lÔ,
chñ tÕ l­u ý tÝn h÷u vÒ c¸c bµi ®äc, vµ
nh­ thÕ hä sÏ chó ý nghe vµ hiÓu ®­îc
c¸c bµi ®äc.
2- Chän mét chñ ®Ò bµi gi¶ng cô thÓ
rót ra tõ bµi ®äc 1 vµ 2 hoÆc bµi Tin
Mõng, miÔn sao cho phï hîp diÔn tiÕn
cña n¨m Phông vô phï hîp víi tr×nh ®é
tÝn h÷u, tïy theo tuæi t¸c, hoµn c¶nh,
c¸ch sèng vµ tr×nh ®é v¨n hãa t«n gi¸o
cña hä (HiÕn chÕ Phông vô Th¸nh, K. 19).
3- Dän lêi s¸m hèi: Khi ®· chän chñ
®Ò, th× c¸c lêi s¸m hèi lµ phÇn ph¶n ®Ò,
tøc lµ c¸c lçi lÇm, c¸c c¸ch sèng ®i ng­îc
víi chñ ®Ò, tøc lµ ®i ng­îc víi Lêi Chóa.
4- Bµi gi¶ng: Khai triÓn chñ ®Ò cÇn ®i s¸t
Kinh Th¸nh, chó gi¶i s¸t thùc vµ nªu lªn
phÇn ¸p dông rÊt thùc tÕ trong cuéc sèng.
VÒ ®iÓm nµy, HiÕn chÕ vÒ Phông vô
Th¸nh cã ghi râ: “ V× bµi gi¶ng thuéc
phÇn ho¹t ®éng phông vô, nªn thêi gian
thÝch hîp ®Ó gi¶ng, theo nh­ nghi lÔ cho
phÐp, ph¶i ®­îc ghi trong c¸c quy t¾c
ch÷ ®á. Ph¶i hÕt søc trung thµnh chu
toµn thõa t¸c vô gi¶ng d¹y ®óng nghi lÔ.
Tiªn v¨n bµi gi¶ng ph¶i ®­îc móc lÊy tõ
nguån Kinh Th¸nh vµ Phông vô, v× lµ
rao truyÒn c¸c viÖc k× diÖu cña Thiªn
Chóa trong lÞch sö cøu rçi hay mÇu
nhiÖm Chóa Kit«. MÇu nhiÖm nµy b»ng
hiÖn diÖn vµ t¸c ®éng trong chóng ta,
nhÊt lµ qua c¸c cö hµnh Phông vô.
§µng kh¸c, ph¶i dïng mäi c¸ch ®Ó bµi
gi¶ng gi¸o lÝ trùc tiÕp nãi vÒ Phông vô
h¬n. Vµ trong chÝnh c¸c nghi lÔ, nÕu cÇn,
linh môc hay thõa t¸c viªn cã kh¶ n¨ng,
ph¶i dù liÖu ®Ó nãi Ýt lêi gi¸o huÊn v¾n
t¾t, nh­ng chØ nãi vµo nh÷ng lóc thuËn
tiÖn nhÊt, b»ng nh÷ng lêi ®· Ên ®Þnh hay
nh÷ng lêi t­¬ng tù”. (HiÕn chÕ vÒ Phông
vô Th¸nh, K. 35).
53
54
5- ý nguyÖn Céng ®oµn: §i vµo chi tiÕt
thùc tiÔn h¬n n÷a cña chñ ®Ò bµi gi¶ng,
phÇn ý nguyÖn céng ®oµn nhÊn m¹nh tíi
nh÷ng nhu cÇu vµ ®ßi hái thùc tÕ cña
cuéc sèng ®Ó khi gÆp nh÷ng tr¾c trë vµ
gi»ng co cña cuéc sèng lµm sao tÝn h÷u
®ñ søc can ®¶m hi sinh quªn m×nh ®Ó
sèng Tin Mõng thùc sù (HiÕn chÕ vÒ
Phông vô Th¸nh, K. 53).
Ngoµi ra, ®Ó ý h­íng siªu nhiªn cña
bµi gi¶ng thÊm nhuÇn vµo ®êi sèng tÝn
h÷u, thØnh tho¶ng chóng t«i ®· thö mét
sè lêi t©m nguyÖn kho¶ng 2-3 phót ®Ó
h­íng dÉn tÝn h÷u t©m sù víi Chóa Kit«
sau phót chÞu lÔ. Lêi nguyÖn nµy ph¶i rÊt
t©m t×nh, s©u s¾c, nh×n vÊn ®Ò d­íi khÝa
c¹nh ©n sñng vµ søc thu hót cña t×nh
th­¬ng Thiªn Chóa (xem mét thÝ dô: §NT
25, tr. 613-614: Chóa ®· chiÕm ®o¹t con).
Nh÷ng lêi t©m nguyÖn kiÓu ®ã rÊt khã
thùc hiÖn, nh­ng nÕu lµm ®­îc sÏ ®em
l¹i rung ®éng vµ nh÷ng lîi Ých rÊt lín
cho tÝn h÷u. Chóng t«i ®· thÝ nghiÖm
thµnh c«ng liªn tôc trong c¸c tuÇn tÜnh
t©m, nhÊt lµ cho giíi trÎ. Trong t­¬ng lai
chóng t«i hi väng sÏ cèng hiÕn b¹n ®äc
mét lo¹t bµi t©m nguyÖn theo kiÓu nµy.
HiÖn giê, chóng t«i ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn
gÇn nh­ mçi Chóa nhËt. VÒ h×nh thøc:
Chñ tÕ, hoÆc th­êng ®Ó mçi ng­êi ph¸i
nam (hoÆc n÷) nãi giäng thËt t©m t×nh
vµ truyÒn c¶m thong th¶ cÇu nguyÖn lín
tiÕng ®Ó nh÷ng ng­êi kh¸c nghe vµ t©m
sù víi Chóa ®Ó dÇn dÇn lËp ®­îc c¸ch
thøc t©m sù víi Chóa.
6- Lêi nguyÖn HiÖp lÔ: Tr×nh bµy phÇn
Phông vô lêi Chóa trong Th¸nh lÔ theo
chñ ®Ò bµi gi¶ng nh­ trªn, chóng ta thÊy
cßn l¹i 3 lêi nguyÖn: NhËp lÔ, D©ng lÔ, vµ
HiÖp lÔ ch­a ®i vµo chñ ®Ò. Trong thùc tÕ,
chóng t«i vÉn cßn t¹m ®äc lêi nguyÖn
®Çu lÔ vµ d©ng lÔ nh­ trong S¸ch lÔ. Cßn
Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2011
lêi nguyÖn HiÖp lÔ, chóng t«i th­êng
tæng hîp thªm, hoÆc ®µo s©u chñ ®Ò tr­íc
khi ra vÒ tÝn h÷u ®· hiÓu s©u xa vÒ mét
chñ ®Ò trong Kinh Th¸nh, cã thÓ sèng
chñ ®Ò ®ã trong cuéc sèng h»ng ngµy.
ThiÕt nghÜ, nÕu mçi Th¸nh lÔ Chóa
nhËt ®Òu cè chó t©m vµo mét chñ ®Ò vµ
ph©n tÝch d­íi nhiÒu khÝa c¹nh cña c¸c
phÇn trong Th¸nh lÔ, nh­ vËy th× qua
mét thêi gian tÝn h÷u cã thÓ cã ý thøc
kh¸ v÷ng ch¾c vµ chi tiÕt vÒ mét chñ ®Ò
theo Kinh Th¸nh, vÒ mét khÝa c¹nh cô
thÓ cña ®êi sèng nh×n d­íi ¸nh s¸ng ®øc
tin. Hä x¸c tÝn ®­îc lîi Ých cña Th¸nh lÔ
vµ sÏ thÊy phÊn khëi, cÇn thiÕt ®i dù lÔ
trong mét tinh thÇn tÝch cùc ®Ó hiÓu
thªm lêi Chóa, ®­îc thªm ©n sñng, ®­îc
kÕt hîp mËt thiÕt víi Chóa Kit« trong
phÇn Phông vô Th¸nh ThÓ. Vµ sau nh÷ng
lÇn tham dù Th¸nh lÔ, tÝn h÷u ®­îc dåi
dµo hiÓu biÕt vµ søc m¹nh ®Ó l­ít th¾ng
mäi khã kh¨n, tr¾c trë trong viÖc thùc
hiÖn Lêi Chóa.
Cã nh­ thÕ, trong 3 n¨m, hÕt mét chu
k× c¸c bµi ®äc A,B,C, tÝn h÷u ®· hiÓu kh¸
nhiÒu vÒ Cùu ­íc vµ T©n ­íc. Thªm mét
chu k× n÷a, nÕu l¹i chän chñ ®Ò gi¶ng
trong bµi ®äc 2, tÝn h÷u sÏ hiÓu thªm vÒ
S¸ch C«ng vô T«ng ®å vµ c¸c Th¸nh Th­.
HoÆc tiÕp tôc khai th¸c bµi Tin Mõng
d­íi nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c.
Nh×n vÊn ®Ò nh­ vËy, kh«ng nh÷ng
Th¸nh lÔ rÊt quan träng cho ®êi sèng ®øc
tin cña tÝn h÷u, mµ cßn lµ nguån sèng
®Ých thùc cña tÝn h÷u nÕu Th¸nh lÔ ®­îc
h­íng dÉn, gi¶ng cÈn thËn vµ ®ång thêi
cã ban th¸nh ca, ban nh¹c phô ho¹ ®óng
lóc ®Ó hç trî cho diÔn tiÕn cña Th¸nh lÔ.
Trªn ®©y, chóng t«i trÝch mét phÇn
cña bµi 30 in trong tËp II víi tùa ®Ò: Mïa
chay- bµn vÒ c¸ch dÉn vµ gi¶ng Lêi Chóa
54
NguyÔn Hång D­¬ng. VÒ thùc hiÖn “HiÕn chÕ...
trong Th¸nh lÔ. Sau 29 bµi, cßn ®­îc gäi
lµ 29 tËp nhá, bµi 30 nh­ lµ mét sù tæng
kÕt, ®óc rót ®­a ra mét diÔn tiÕn Th¸nh
lÔ. ë ®ã cßn lµ lêi bµn, lêi chia sÎ ®­îc
rót ra tõ thùc tiÔn. Do b¸m s¸t S¸ch lÔ,
®Æc biÖt lµ thÊu triÖt nh÷ng ®iÒu c¨n cèt
cña HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh mµ hÇu
hÕt c¸c vÊn ®Ò §¹o nhËp thÕ ®­a ra cho
®Õn nay nh×n l¹i vÉn cßn gi¸ trÞ thêi sù.
ViÖc ®Êt n­íc ViÖt Nam thèng nhÊt,
kÐo theo sù thèng nhÊt cña Gi¸o héi
C«ng gi¸o ViÖt Nam, ®Æc biÖt víi sù ra
®êi cña Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam vµ
theo ®ã lµ mét sè ñy ban Gi¸m môc
chuyªn biÖt cho Phông vô Th¸nh th× ho¹t
®éng trªn lÜnh vùc nµy ®­îc thùc hiÖn cã
quy cñ vµ lu«n ®­îc ®Èy m¹nh. VÒ mÆt
quan ph­¬ng, Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt
Nam ngay tõ ®¹i héi ®Çu tiªn (th¸ng
4/1980) ®· x¸c ®Þnh râ ®­êng h­íng canh
t©n vµ thÝch nghi theo tinh thÇn cña
C«ng ®ång Vatican II, trong ®ã cã ®­êng
h­íng canh t©n vµ thÝch nghi trong viÖc
thùc hiÖn HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh.
“11. X©y dùng trong Héi Th¸nh mét
nÕp sèng vµ mét lèi diÔn t¶ ®øc tin phï
hîp víi truyÒn thèng d©n téc.
VÒ nhiÖm vô thø hai lµ x©y dùng
trong Héi Th¸nh mét lèi sèng vµ mét lèi
diÔn t¶ ®øc tin phï hîp víi truyÒn thèng
d©n téc. Chóng t«i muèn thùc hiÖn ®iÒu
mµ C«ng ®ång Vatican II ®· tuyªn bè:
“Nh÷ng g× tèt ®Ñp trong t©m hån vµ t­
t­ëng cña loµi ng­êi hoÆc trong lÔ nghi
vµ v¨n hãa riªng cña c¸c d©n téc, ho¹t
®éng cña Héi Th¸nh kh«ng nh»m tiªu
diÖt, nh­ng lµm cho lµnh m¹nh, n©ng
cao vµ kiÖn toµn, hÇu lµm vinh danh
Thiªn Chóa, m­u cÇu h¹nh phóc cho con
ng­êi” (GH. 17,1). Muèn thÕ, mét ®µng
chóng ta ph¶i ®µo s©u Th¸nh Kinh vµ
ThÇn häc ®Ó n¾m v÷ng nh÷ng ®iÒu cèt
55
yÕu cña ®øc tin, ®µng kh¸c, ph¶i ®µo s©u
nÕp sèng cña tõng d©n téc trong n­íc, ®Ó
kh¸m ph¸ ra nh÷ng gi¸ trÞ riªng cña
mçi d©n téc. Råi tõ ®ã, chóng ta vËn
dông nh÷ng c¸i hay trong mét kho tµng
v¨n hãa vµ x©y dùng mét nÕp sèng vµ
mét lèi diÔn t¶ ®øc tin phï hîp h¬n víi
truyÒn thèng cña mçi d©n téc ®ang cïng
chung sèng trªn quª h­¬ng vµ trong
céng ®ång Héi th¸nh nµy”.
Tõ sau Th­ chung 1980, ®­êng h­íng
canh t©n vµ thÝch nghi tiÕp tôc ®­îc Héi
®ång Gi¸m môc ViÖt Nam thÓ hiÖn râ
h¬n cô thÓ h¬n trong mét sè Th­ chung
mµ Th­ chung n¨m 1992 lµ mét vÝ dô.
Th­ chung n¨m 1992, môc 9 víi tiªu
®Ò: X©y dùng mét nÕp sèng vµ mét lèi
diÔn t¶ ®øc tin cã b¶n s¾c d©n téc h¬n,
viÕt: “Ngay tõ ®Çu cha «ng chóng ta ®·
biÕt vËn dông nh÷ng c¸i hay trong kho
tµng v¨n hãa d©n téc ®Ó diÔn t¶ ®øc tin,
diÔn t¶ t­¬ng quan cña m×nh víi Thiªn
Chóa: Tõ ©m nh¹c, nghÖ thuËt, kiÕn tróc,
lÔ nghi ®Õn c¸c tæ chøc gia ®×nh, lµng
xãm, xø ®¹o. Ngµy nay, sù giao l­u gi÷a
c¸c d©n téc ®ang lµm cho c¸c nÒn v¨n
hãa ngµy cµng xÝch l¹i gÇn nhau vµ dÔ
dµng tiÕp nhËn nhau.
§i t×m s¾c th¸i v¨n hãa d©n téc kh«ng
cã nghÜa lµ ®¬n thuÇn lÊy l¹i nh÷ng c¸i
cæ x­a, nh­ng lµ lµm sao cho tinh thÇn
d©n téc ®­îc diÔn t¶ trong lêi kinh, tiÕng
h¸t, trong cö hµnh phông vô, trong cuéc
sèng hµng ngµy còng nh­ trong suy t­
vµ ng«n ng÷ thÇn häc. C«ng viÖc nµy
ph¶i ®­îc thùc hiÖn trong c¸c d©n téc Ýt
ng­êi n÷a, sao cho mçi d©n téc ®Òu gi÷
®­îc b¶n s¾c cña m×nh trong Héi Th¸nh”.
Canh t©n vµ thÝch nghi trong Th¸nh lÔ
Do tÇm quan träng cña HiÕn chÕ vÒ
Phông vô Th¸nh, ®Æc biÖt do nhu cÇu
55
56
thùc tÕ cña C«ng gi¸o ë ViÖt Nam ®ßi hái
nªn viÖc thùc hiÖn HiÕn chÕ vÒ Phông vô
Th¸nh cña Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam
®· vµ ®ang ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan
träng. Do khu«n khæ cña bµi viÕt, ®ång
thêi do ®©y lµ mét vÊn ®Ò lín ®ßi hái
ph¶i cã sù nghiªn cøu “dµi h¬i” míi cã
thÓ thèng kª, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ.
Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i chØ ®Ò cËp
®Õn mét vÊn ®Ò: Canh t©n vµ thÝch nghi
trong Th¸nh lÔ.
Cã thÓ nãi ®i ®Çu trong ho¹t ®éng nµy
lµ nhãm Th¸i Hßa (®· ®­îc chóng t«i ®Ò
cËp ë phÇn trªn). Nhãm biªn so¹n tr×nh
tù mét Th¸nh lÔ, so¹n bµi gi¶ng, lêi cÇu
nguyÖn céng ®oµn cho tÊt c¶ c¸c lÔ Chóa
nhËt vµ lÔ Träng trong n¨m.
Tõ sau khi Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt
Nam thµnh lËp víi ®­êng h­íng héi
nhËp v¨n hãa, Th¸nh lÔ v× vËy kh«ng chØ
®­îc thùc hiÖn theo tinh thÇn cña HiÕn
chÕ vÒ Phông vô Th¸nh mµ tinh thÇn héi
nhËp v¨n hãa cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n thÊm
nhËp vµo Th¸nh lÔ. §iÒu nµy ®­îc thÓ
hiÖn râ rÖt ë c¸c xø ®¹o vïng §ång b»ng
B¾c Bé qua nh÷ng nghi thøc ®i kiÖu, móa
h¸t d©ng hoa, nghi thøc trong tuÇn
Th¸nh, dÞp lÔ th¸nh quan thµy xø, hä ®¹o
thËm chÝ c¶ th¸nh quan thµy gi¸o phËn.
Nh÷ng dÞp ®¹i lÔ ë La Vang (Qu¶ng TrÞ)
hay gÇn ®©y lµ lÔ khai m¹c N¨m Th¸nh
lµ vÊn ®Ò héi nhËp v¨n hãa ®­îc gi¸o
quyÒn ñng hé, ®­îc chuÈn bÞ c«ng phu,
hoµnh tr¸ng víi nh÷ng t¸c dông rÊt lín.
NhËn xÐt vÒ lÔ Khai m¹c N¨m Th¸nh
2010, TuÇn b¸o C«ng gi¸o vµ D©n téc, sè
1735 viÕt: “C¸c gi¸o phËn ®· dïng h×nh
thøc nghÖ thuËt d©n gian ®Æc tr­ng cña
®Þa ph­¬ng diÔn t¶ ®øc tin Kit« gi¸o ®·
®i vµo v¨n hãa d©n ca: NghÖ TÜnh, quan
hä B¾c Ninh, chÌo Th¸i B×nh, c¸c ®iÖu
ca, ®iÖu móa d©n téc Hm«ng, Tµy-
Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2011
Nïng,v.v… tÊt c¶ nh­ diÔn t¶ niÒm x¸c
tÝn: Tin Mõng, qua c¸c tÝn h÷u ViÖt
Nam, hoµn toµn cã thÓ thÊm vµo v¨n
hãa d©n téc”.
Tõ sau C«ng ®ång Vatican II, ®Æc biÖt
lµ sau §¹i héi Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt
Nam (1980) c¸c th¸nh lÔ ®· ®­îc tu chØnh
®¬n gi¶n, ng¾n gän. ë nhiÒu xø ®¹o nhÊt
lµ nh÷ng xø ®¹o lín ®«ng gi¸o d©n, xø
®¹o thÞ tø, thÞ trÊn, thµnh phè mçi Chñ
nhËt th­êng ®­îc chia ra nhiÒu buæi
(hay Th¸nh lÔ) theo giíi hoÆc løa tuæi.
Ch¼ng h¹n nh­ th¸nh lÔ dµnh cho thiÕu
nhi, th¸nh lÔ dµnh cho giíi trÎ, th¸nh lÔ
dµnh cho giíi «ng, bµ. ë mçi th¸nh lÔ
nh­ vËy, chñ tÕ dän bµi gi¶ng, lêi
nguyÖn céng ®oµn cho phï hîp. Cã
nh÷ng Th¸nh lÔ cho thiÕu nhi, chñ tÕ cßn
dïng m¸y tÝnh, trÝch dÉn nh÷ng ®o¹n
Kinh th¸nh thËm chÝ lµ c¶ h×nh ¶nh
chiÕu trªn mµn h×nh t¹o sù høng thó
®ång thêi lµm cho thiÕu nhi nhËn thøc
s©u s¾c h¬n vÒ néi dung Th¸nh lÔ. Víi
h×nh thøc nµy, cã vÞ chñ tÕ cßn ®i xuèng
tËn lßng nhµ thê ®Æt c©u hái ®Ó tÝn ®å lµ
thiÕu nhi tr¶ lêi.
HÇu hÕt c¸c xø ®¹o thay v× tr­íc ®©y
mçi khi chñ tÕ truyÒn phÐp th× rung
chu«ng chïm th× nay lµ chiªng vµ trèng.
¢m thanh chiªng trèng ®­îm hån d©n
téc. D­íi bµn thê Chóa ë nhµ thê xø ®­îc
®Æt b¸t h­¬ng hay l­ h­¬ng. ë ®ã ®­îc
®èt h­¬ng nÐn hay h­¬ng trÇm t¹o mét
kh«ng gian thiªng ViÖt téc...
Nh÷ng Th¸nh lÔ nh­ vËy kh«ng chØ
®¬n thuÇn lµ viÖc vÞ chñ tÕ “rao gi¶ng lêi
Chóa” mµ s©u xa h¬n ®¹t ®­îc “néi t©m
hãa” tÝn ®å ®Ó tÝn ®å sèng ®¹o “theo cung
c¸ch ViÖt Nam”
Linh môc NguyÔn Hång Gi¸o trong
bµi viÕt: Hai c¸ch ®¸nh gi¸ C«ng ®ång
56
NguyÔn Hång D­¬ng. VÒ thùc hiÖn “HiÕn chÕ...
Vatican II vµ hiÖn t×nh gi¸o héi ®· ®¸nh
gi¸ vÒ canh t©n th¸nh lÔ theo tinh thÇn
cña HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh nh­
sau: “Mét trong nh÷ng ®æi míi râ rµng,
s©u réng vµ tÝch cùc nhÊt lµ viÖc ¸p dông
HiÕn chÕ vÒ Phông vô cña C«ng ®ång.
Tr­íc C«ng ®ång, c¸c nghi lÔ cña gi¸o
héi th­êng r­êm rµ vµ hÇu hÕt b»ng
tiÕng Latinh. Ng­êi d©n tham dù Th¸nh
lÔ (hay mét nghi lÔ kh¸c), ®óng lµ hä chØ
“xem lÔ” (nh­ thêi Êy quen nãi), hä kh«ng
hiÓu râ nh÷ng lêi cÇu nguyÖn vµ Kinh
Th¸nh mµ linh môc ®äc, hä chØ cã vai trß
thô ®éng lµ “nghe” (vµ th­êng lµ nh­ vÞt
nghe sÊm); c¸c lêi ®èi ®¸p víi vÞ chñ tÕ,
còng b»ng Latinh ®· cã “chó gióp lÔ”
hoÆc ca ®oµn ®äc thay. Th­êng linh môc
cø ®äc l©m r©m mét m×nh trªn bµn thê,
cßn gi¸o d©n th× cÇu kinh víi nhau ë
d­íi lßng nhµ thê. ViÖc ai nÊy lµm! Hä
thuéc rÊt nhiÒu kinh, nh­ng lêi Chóa
trong Kinh Th¸nh, Ýt khi hä ®­îc nghe,
®­îc ®äc - s¸ch th¸nh b»ng tiÕng ViÖt
thËt lµ hiÕm! Cßn häc hái th× ch¼ng bao
giê. Gi¸o héi C«ng gi¸o cã mét thêi ®·
cÊm gi¸o d©n ®äc Kinh Th¸nh, vÒ sau
kh«ng cÊm n÷a, nh­ng kh«ng hÒ khuyÕn
khÝch. B©y giê th× ®· kh¸c l¾m råi” .
(6)
3. Phông vô Th¸nh, NH÷NG VÊN
§Ò CßN DANG Dë VíI VATICAN Vµ
VíI C¤NG GI¸O VIÖT NAM
NÕu HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh ®ù¬c
xem lµ mét cuéc c¸ch m¹ng trong phông
vô th× cuéc c¸ch m¹ng nµy ngay tõ ®Çu
®· kh«ng ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó. §ã
tr­íc hÕt lµ viÖc LefÌbre vµ sau nµy lµ
Huynh ®oµn Pio X chèng l¹i viÖc b·i bá
nghi lÔ phông vô Latinh. Råi, vµo cuèi
triÒu ®¹i cña Gi¸o hoµng Gioan Phaol«
II, mét huÊn thÞ cña Bé Phông tù ban
hµnh - HuÊn thÞ Redemptionis
Sacramentum (BÝ tÝch ¬n cøu chuéc) c«ng
57
bè ngµy 25/3/2004, tiÕp sau Th«ng ®iÖp
Eclesia de Eucharista cña Gi¸o hoµng
Gioan Phaol« II. Ngay sau khi HuÊn thÞ
ra ®êi ®· cã nh÷ng ý kiÕn tr¸i ng­îc
nhau vÒ huÊn thÞ nµy. Linh môc ThiÖn
CÈm trong bµi: Tõ hiÕn chÕ
Sacrosanctum Concipium cña Vatican II
cho ®Õn huÊn thÞ Redemptionis
Sacramentum cña Bé Phông Tù cho ®©y
lµ “mét huÊn thÞ ®i ng­îc víi Vatican II”,
thËm chÝ t¸c gi¶ cßn ®i ®Õn kÕt luËn:
“HuÊn thÞ Redemptionis Sacramentum cã
thÓ bÞ coi lµ “vi hiÕn” nÕu ®èi chiÕu víi
hiÕn chÕ Sacrosanctum Concilium cña
C«ng ®ång Vatican II”.
Së dÜ nh­ vËy v×: “HuÊn thÞ kh«ng ®­a
ra bÊt cø mét suy t­ míi nµo liªn quan
®Õn BÝ tÝch Th¸nh thÓ, hay ®Ò nghÞ ®æi
míi nµo liªn quan ®Õn viÖc cö hµnh
Th¸nh thÓ mµ chñ yÕu chØ lµ nh¾c l¹i vµ
nhÊn m¹nh thªm ®Õn nh÷ng kØ luËt vèn
cã tõ tr­íc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy,
trong ®ã lµ chØ viÕt l¹i nh÷ng g× mµ
ng­êi ta ®· ®­îc biÕt c¶ tr­íc C«ng ®ång
VaticanII”. Vµ huÊn thÞ nµy ®· “g©y c¶n
trë cho viÖc héi nhËp v¨n hãa rÊt cÇn
thiÕt cho mäi thêi, chø kh«ng chØ cho
thêi ®¹i h«m nay mµ th«i”
Sau khi chØ ra viÖc “ch¼ng häc ®­îc
®iÒu g× míi mÎ, tr¸i l¹i cµng ®äc cµng
thÊt väng”, t¸c gi¶ bµi viÕt ®i ®Õn kÕt
luËn: “phông vô ®óng víi ý nghÜa cao c¶
cña nã, kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng h×nh
thøc, nh÷ng nghi lÔ bÒ ngoµi, mµ chñ yÕu
lµ diÔn t¶ niÒm tin vµ lßng yªu mÕn cña
con ng­êi ®èi víi Thiªn Chóa Ba Ng«i.
Bëi v× thê phông, ®èi víi chóng ta
ch¼ng cã ý nghÜa nµo kh¸c mµ chÝnh lµ
mét nô h«n (adorare = ad -os, m«i k Ò
6. NguyÖt san C«ng gi¸o vµ D©n téc, sè 14, th¸ng 2-
1996, tr. 38-39.
57
58
m«i), nghÜa lµ cö chØ vµ tÊm lßng yªu
mÕn tét ®Ønh. Muèn ®­îc nh­ vËy, tr­íc
hÕt nh÷ng cö chØ vµ lêi nãi cña chóng ta
ph¶i cã ®ñ tÝnh nh©n b¶n, nghÜa lµ ch©n
thùc, chø kh«ng m¸y mãc gi¶ t¹o hay
theo thãi quen”(7).
§Õn triÒu ®¹i Gi¸o hoµng Benedicto
XVI, thËm chÝ lµ tr­íc ®ã, khi cßn lµ hång
y, vÊn ®Ò Phông vô Th¸nh ®· bÞ lËt l¹i, ®Ó
råi khi lµm gi¸o hoµng “viÖc canh t©n cña
canh t©n” cµng cã ®iÒu kiÖn: “NhiÒu n¨m
tr­íc ®©y, khi cßn lµ Hång y Ratzinger,
§øc Th¸nh cha vèn ®­îc nhËn diÖn lµ mét
trong nh÷ng ng­êi cæ vò h¨ng say nhÊt
viÖc “canh t©n cña canh t©n”. Ngµi hay viÕt
vÒ phông vô vµ lu«n nhÊn m¹nh ®Õn nhu
cÇu ph¶i phôc h­ng c¶m thøc vÒ th¸nh
thiªng. Khi ®­îc bÇu lµm Gi¸o hoµng,
nh÷ng ng­êi thuéc mét khuynh h­íng
phông vô víi Ngµi vèn mong ®îi sÏ cã
nh÷ng ®æi thay quan träng vÒ phông vô.
Tõ ngµy ®ã ®Õn nay, c¸c thay ®æi nh­ thÕ
rÊt Ýt. Nh­ng §øc Th¸nh cha Benedicto
XVI hµnh ®éng mét c¸ch hÕt søc cã tÝnh
to¸n, vµ kh«ng cã lÝ do g× ®Ó tin lµ ngµi
hÕt quan t©m tíi viÖc canh t©n phông vô.
Tr¸i l¹i, khi Ngµi cho c«ng bè T«ng th­
Summorum Pontificum, cho phÐp sö dông
réng r·i nÒn phông vô Latinh cæ truyÒn,
Ngµi ®· cho hay viÖc sö dông réng r·i
h×nh thøc cö hµnh ngo¹i th­êng nµy ch¾c
ch¾n sÏ s¶n sinh ra mét phong trµo h­íng
tíi cuéc canh t©n mµ nhiÒu ng­êi ®ang
mong chê”. Còng vÞ Gi¸o hoµng “canh t©n
cña canh t©n” Phông vô Th¸nh, n¨m 2009
®· bÊt ngê bá v¹ tuyÖt th«ng cho c¸c gi¸m
môc cña Huynh ®oµn Pi« X, mét huynh
®oµn chèng l¹i viÖc b·i bá nÒn Phông vô
Latinh cæ truyÒn ngay tõ HiÕn chÕ vÒ
Phông vô Th¸nh ra ®êi”(8).
TuÇn b¸o C«ng gi¸o vµ D©n téc sè
1748, tuÇn lÔ tõ 12/3 ®Õn 18/3/2010 cho
Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2011
biÕt: Gi¸m môc Guido Marini, ng­êi phô
tr¸ch nghi lÔ cña Gi¸o hoµng Benedicto
XVI, cho biÕt, Gi¸o hoµng hi väng dÉn
®Õn “mét c¶i tæ cña c¶i tæ”, gîi ý chø
kh«ng ra lÖnh cho nh÷ng thay ®æi vÒ
phông vô nh­: cho gi¸o d©n quú r­íc lÔ
b»ng l­ìi, ®Æt Th¸nh gi¸ ë vÞ trÝ trung
t©m bµn thê vµ cö hµnh th¸nh lÔ h­íng
vÒ bµn thê. VÞ gi¸m môc phô tr¸ch nghi
lÔ cña Gi¸o hoµng cßn cho biÕt: “Môc tiªu
cña §øc Th¸nh cha lµ hai h×nh thøc nghi
lÔ Roma nh×n nhau d­íi sù b×nh th¶n lín
lao, ý thøc r»ng c¶ hai ®Òu thuéc vÒ ®êi
sèng gi¸o héi, vµ r»ng kh«ng cã c¸i nµo
duy nhÊt diÔn ®¹t ®óng ®¾n ®Ých thùc,
nh­ng ®óng h¬n lµ c¶ hai h×nh thøc cña
nghi lÔ Roma cã thÓ lµm cho nhau phong
phó h¬n”.
Cßn víi C«ng gi¸o ë ViÖt Nam th× sao?
“VÉn cã mét thiÓu sè (hi väng chØ lµ sè
rÊt nhá) cø kh­ kh­ coi c¶i c¸ch phông
vô nh­ thÕ lµ ph¸ ®¹o, theo ma quû xói
giôc, Ýt nhÊt còng lµ ch¹y theo Tin Lµnh.
Mét tµi liÖu cña nhãm nµy dµnh nhiÒu
môc ®¶ kÝch phông vô míi, kÓ c¶ chñ
tr­¬ng dïng ng«n ng÷ ®Þa ph­¬ng thay
thÕ cho cæ ng÷ Latinh. Mét tµi liÖu kh¸c
dµnh nhiÒu trang kÓ l¹i nh÷ng “ThÞ
kiÕn” hoÆc “MÆc kh¶i” cña Chóa d¹y ph¶i
chÊm døt viÖc cho r­íc lÔ trªn tay vµ
phôc håi viÖc cho r­íc lÔ trªn l­ìi. NÕu
b¹n th¾c m¾c: “Dï sao Tßa Th¸nh còng
cho phÐp chung råi” th× tµi liÖu Êy tr­ng
Lêi Chóa nãi víi “mét linh hån ®Æc
tuyÓn” nh­ sau: “Sù ph¹m Th¸nh nµy ®·
x¶y ra (…) ngoµi ý muèn cña §øc Th¸nh
Cha Phaol« VI. Con ®¸ng th­¬ng cña ta
bÞ cÇm tï bëi nh÷ng hµnh ®éng bÌ c¸nh
7. Xem bµi viÕt trªn NguyÖt san C«ng gi¸o vµ D©n
téc sè 114, th¸ng 6-2004.
8. NguyÖt san C«ng gi¸o vµ D©n téc, sè 181, th¸ng
1-2010, tr. 70.
58
NguyÔn Hång D­¬ng. VÒ thùc hiÖn “HiÕn chÕ...
Satan chiÕm quyÒn hµnh ë Tßa Th¸nh,
lµm n¬i sµo huyÖt cho nã. Bëi vËy, §Êng
§¹i diÖn cña Ta lµ n¹n nh©n cña chóng
nã”(9).
Linh môc NguyÔn Hång Gi¸o viÕt bµi
nµy vµo n¨m 1996, v× vËy mµ rÊt cã thÓ
nhãm thiÓu sè mµ linh môc gäi lµ kh­
kh­ coi c¶i c¸ch phông vô nh­ thÕ lµ ph¸
®¹o… sÏ rÊt vui mõng khi ®ãn nhËn
“Canh t©n cuéc canh t©n” trong Phông vô
Th¸nh cña Gi¸o hoµng Benedicto XVI .
HiÕn chÕ vÒ Phông vô Th¸nh cña C«ng
®ång Vatican II ®em l¹i cho Phông vô
Th¸nh cña C«ng gi¸o ë ViÖt Nam sinh
khÝ míi, bé mÆt míi. Nh­ng l¾m lóc, viÖc
héi nhËp hay canh t©n ®· cã nh÷ng b­íc
®i qu¸ ®µ. Ch¼ng h¹n, Gi¸o héi cæ vò
lßng ®¹o ®øc b×nh d©n ®· dÉn ®Õn cø
kho¶ng mét thêi gian l¹i thÊy tin ®ån ë
xø ®¹o nµy hay xø ®¹o kh¸c §øc MÑ hiÖn
ra, råi c¶ §øc MÑ khãc, l«i cuèn hµng
ngh×n tÝn ®å bá lµm ¨n, lÆn léi ®­êng s¸
®Õn chiªm ng¾m, cÇu nguyÖn. ThËm chÝ
cßn cã c¶ §øc MÑ Hµ Mßn ë Gi¸o phËn
Kon Tum.
Kh«ng Ýt Th¸nh lÔ ch­a thËt ng¾n
gän, bëi v× “trong nhµ thê cã 36 thø cha:
Cha gi¶ng dµi, cha gi¶ng dai, cha gi¶ng
dë, cha gi¶ng lung tung, chöi m¾ng gi¸o
d©n, phª b×nh Nhµ n­íc, h« hµo gi¸o d©n
®ãng tiÒn söa sang, x©y dùng nhµ thê,
nhµ xø, x©y ®µi §øc MÑ”(10).
59
§Ó tr¸nh viÖc gi¸o d©n ph¶i ngåi
nghe mét th¸nh lÔ cã vÞ chñ tÕ gi¶ng dµi,
gi¶ng dai, gi¶ng dë… cã ý kiÕn ®Ò xuÊt
nªn treo ®ång hå trong nhµ thê. Khi
TuÇn b¸o C«ng gi¸o vµ D©n téc sè 1749
®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò gi¶ng lÔ Chóa nhËt,
theo Gi¸m môc Th­ kÝ Th­îng Héi ®ång
Gi¸m môc th× chØ nªn kh«ng qu¸ 8 phót
®· g©y sù tranh luËn trong tÝn ®å vµ linh
môc. Chuyªn môc: Gãc nhá nhµ ®¹o trong
bµi “ChuyÖn bµi gi¶ng” cña Ng­êi L÷
hµnh Emmaus, ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy, råi
®i ®Õn kÕt luËn: “VÊn ®Ò bµi gi¶ng h¼n lµ
®iÒu mµ ng­êi gi¸o d©n quan t©m vµ
mong muèn ®­îc ®ãn nhËn nh­ nh÷ng
mãn ¨n ngon vµ võa ®ñ ®Ó nu«i d­ìng
®êi sèng t©m linh”(11).
Bèn m­¬i nh¨m n¨m ®· tr«i qua tõ
sau khi C«ng ®ång Vatican II kÕt thóc.
Nh÷ng cèt lâi mµ HiÕn chÕ vÒ Phông vô
Th¸nh ®­a ra lµ kh«ng thÓ ®¶o ng­îc.
Song con ®­êng Phông vô cña Gi¸o héi
C«ng gi¸o Roma ®· vµ ®ang chia lµm
nhiÒu ng¶ còng cã nghÜa lµ sÏ cã nhiÒu
®iÓm ®Õn ./.
9. Linh môc NguyÔn Hång Gi¸o. Hai c¸ch ®¸nh gi¸
C«ng ®ång Vatican II vµ hiÖn t×nh gi¸o héi. NguyÖt
san C«ng gi¸o vµ D©n téc, sè 11, th¸ng 2-1996.
10. Xem bµi viÕt cña Linh môc ThiÖn CÈm trªn
NguyÖt san C«ng gi¸o vµ D©n téc sè 156.
11. TuÇn b¸o C«ng gi¸o vµ D©n téc sè 1750.
59