Professional Documents
Culture Documents
97 Cau On Tap VI Sinh 8642 PDF
97 Cau On Tap VI Sinh 8642 PDF
vi sinh
VK là những sinh vật đơn bào, k có màng nhân.chúng có cấu trúc và hoạt động đơn giản hơn nhiều so với các tế
bào có màng nhân.
Về hình thể người ta chia vk làm 3 loại lớn:
-Các cầu khuẩn:là những vk có hình cầu,mặt cắt của chúng có thể là những hình tròn,nhưng cũng có thể là hình
bầu dục or ngọn nến. đường kính trung bình khoảng 1µm.cầu khuẩn lại đc chia làm nhiều loại như đơn cầu,song
cầu,tứ cầu, tụ cầu,liên cầu
-Trực khuẩn: là những vk hình que, đầu tròn hay vuông,kthước của các vk gây bệnh thường gặp là:bề rộng
1µm,chiều dài 2-5µm.các trực khuẩn k gây bệnh thường có kthước lớn hơn.Một số loại trực khuẩn gây bệnh
thường gặp như các vk lao,thương hàn…
-Xoắn khuẩn: là những vk có hình sợi lượn sóng và di động.chiều dài của các vk loại này có thể tới 30µm.Trong
loại này có 3 giống vk gây bệnh quan trọng là: Treponema,Leptospira,Borrelia.
-Ngoài những vk điển hình trên còn có các loại vk có hình thể trung gian:
+Trung gian giữa cầu khuẩn & trực khuẩn là cầu trực khuẩn.VD: vk dịch hạch…
+Trung gian giữa trực khuẩn và xoắn khuẩn là fẩy khuẩn.vd fẩy khuẩn tả
*Ý nghĩa của chúng trong vi sinh:
-Hình thể có giá trị chẩn đoán trong vi sinh
-Đôi khi trong 1 số ít trường hợp dựa vào hình thể t/c bắt màu và các xét nghiệm khác triệu chứng lâm
sàng=>chẩn đoán đúng về ngnhân gây bệnh
-Quan sát hthể trong bệnh fẩm của b.nhân có thể chẩn đoán chính xác bnhân bị bệnh j`.vd: lậu cấp, mủ niệu
đạo…
Câu 2: Kể tên các tp cấu tạo của tb vk, trbày cng của từng tp ctạo đó
-các tp ctạo gồm: các tp bắt buộc và các tp tuỳ tiện
a.Các tp bắt buộc(đi từ trong ra ngoài)
-Nhân:có cơ quan chứa thông tin di truyền gọi là NST độc nhất tồn tại chất nguyên sinh
-Tb chất:có kng chuyển hoá,tổng hợp mạnh, hiệu quả hoạt động ADN lớn
-Màng nguyên sinh:thực hiện 1 số cng quyết định sự tồn tại của tb vk.nó là cơ quan hấp thụ và đào thải chọn lọc
các chất nhờ cơ chế khuếch tán bị động và vận chuyển chủ động
+Tổng hợp các enzyme ngoại bào
+Tổng hợp các tfần của cách ngăn tbào
+Nơi tồn tại của hệ thống enzyme hô hấp tbào,nơi thực hiện các quá trình năng lượng chủ yếu của tbào thay cho
cnăng của ty lạp thể
+Tgia vào quá trình fân bào nhờ các mạc thể
-Vách:Duy trì hình dạng vk jữ để màng sinh chất k bị căng fồng ra rồi tan vỡ
+Quy định tính chất nhuộm Gram
+Vách vk Gram(-) chứa đựng nội độc tố,quy định độc lực và khả năng gây bệnh của các vk gây bệnh= nội độc
tố
+Quyết định t/c kháng nguyên thân của vk
+Là nơi mang các điểm tiếp nhận đặc hiệu cho thực khuẩn thể. Nó có ý nghĩa (.) việc fân loại vk cũng như các
ngcứu cơ bản #
b.Các tp tuỳ tiện:
-Vỏ: bvệ cho 1 loại vk dưới những đk nhất định. Chúng có tác dụng chống thực bào
-Lông: júp cho vk di động, là cơ quan vận động
-Pili: +Pili jới tính (pili F) dung để vận chuyển chất liệu di truyền sang vk cái (chỉ có ở vk đực)
+Pili chung: dung để bám => pili là cơ quan để bám của vk. Nó có thể bám lên bề mặt môi trường lỏng or tbào
-Nha bào: là 1 dạng chuyển hoá của vk, là cả quá trình cô đặc nguyên tương, hình thành rất nhiều lớp vỏ k thấm
nước, trơ về mặt hoá học, fải sử dụng nhiệt độ cao, chất huỷ mạnh mới tiêu diệt đc nha bào
Câu 3: Trình bày cng của vách vk. Nêu những đặc điểm # nhau cơ bản giữa vách vk Gram – và Gram
a.cng của vách
Duy trì hình dạng vk jữ để màng sinh chất k bị căng fồng ra rồi tan vỡ
+Quy định tính chất nhuộm Gram
+Vách vk Gram(-) chứa đựng nội độc tố,quy định độc lực và khả năng gây bệnh của các vk gây bệnh= nội độc
tố
+Quyết định t/c kháng nguyên thân của vk
+Là nơi mang các điểm tiếp nhận đặc hiệu cho thực khuẩn thể. Nó có ý nghĩa (.) việc fân loại vk cũng như các
ngcứu cơ bản #
b. Đặc điểm # nhau:
-Gr +: gồm nhiều lớp peptidoglycan, vách dày 45 nm
+Tphần hoá học: đơn giản, là sự trùng hợp nhiều lớp peptidglycan. Gồm 2 tp hữu cơ cơ bản là glucid (tính đặc
hiệu) và protid (tính kháng nguyên)
+Quyết định tính k độc
-Gr -: gồm 1 lớp peptidoglycan, vách mỏng 15-20 nm
+Tp hoá học: fức tạp, gồm 3 tp hữu cơ: glucid (tính đặc hiệu), protid (tính kháng nguyên), lipid (độc)
+Quyết định tính độc do lipid
Câu 5: Đặc điểm của nha bào vk và những ppháptiệt trùng đối với nha bào
*Đđiểm của nha bào: nhiều vk có khả năng tạo nha bào khi đk sống k thuận lợi. Mỗi vk chỉ tạo đc 1 nha bào.
Khi đk sống thuận lợi, nha bào vk lại nảy mầm để đưa vk trở lại dạng sinh sản. Ctrúc nha bào:
-AND và các tp # của nguyên sinh chất nằm (.) thể nguyên sinh với tỉ lệ nước thấp
-Màng nha bào bao bên ngoài thể nguyên sinh
-Vách bao ngoài màng
-Lớp vỏ: bao bên ngoài nha bào
-2 lớp áo ngoài và (.) bao 2 lớp vách. Sự đề kháng với các yếu tố lý hoá của nha bào là do 1 số biến đổi về tp
hoá học của nha bào quy định: acid dipicolinic (20%), ion Ca2+, cystein. Tỷ lệ nc thấp (10-20%) sự tổng hợp
AND dừng lại và sự fiên mã cũng bị ức chế. Sự tồn tại lâu lien quan đến sự mất nc và k thấm nc nên k chuyển
hoá nha bào
*Phương pháp tiệt trùng đvới nha bào: fải sử dụng nhiệt độ cao, chất huỷ mạnh mới tiêu diệt đc nha bào
Câu 7: khuẩn lạc của vk là j? kể tên các loại khuẩn lạc chính và nêu ý nghĩa của chúng trong chẩn đoán
vi sinh
*Đn: khuẩn lạc là 1 dòng tb vk có nguồn gốc từ 1 tb vk ban đầu
* có 3 dạng khuẩn lạc chính:
-Dạng S: khuẩn lạc xám nhạt or trong, bờ đều, mặt lồi đều, bong
-Dạng M: khuẩn lạc đục, tròn lồi hơn khuẩn lạc S, quánh or dính
-Dạng R: khuẩn lạc thường dẹt, bờ đều or nhăn nheo, mặt xù xì, khô
=>Ưd: khuẩn lạc có gtrị định hướng chẩn đoán vk, các loại vk khác nhau thì có khuẩn lạc khác nhau về kích
thước, độ đục và nhất là về hình dạng
Klạc S (tụ cầu, lien cầu, E.Coli) và M (Klebisiella…) thuộc những loại vk có vỏ hay có KN vỏ or KN bề mặt,
thường gây bệnh
Klạc R thường k gây bênhk, trừ 1 số l ngoại lệ (lao, than …) klạc R là những vk k vỏ và nói chung mất KN vỏ
hay KN bề mặt
Câu 8: Kể tên các loại sản phẩm đc tạo ra từ hoạt động chuyển hoá của vk, nêu vtrò của chúng
-Chuyển hoá đường: đường là 1 chất vừa cung cấp vừa cung cấp năng lượng vừa cung cấp nguyên liệu để cấu
tạo. Sản fẩm đc tạo ra từ hoạt động chuyển hoá đường là pyruvat. Pyruvat đóng vai trò trung tâm trong quá trình
chuyển hoá các chất đường
-Chuyển hoá các chất đạm: các chất đạm cũng đc chuyển hoá theo 1 quá trình fức tạp từ albumin thành aa
-Các chất đc hợp thành: ngoài những sp chuyển hoá (.) qtrình đồng hoá trên còn có các chất đc hình thành:
+Độc tố: phần lớn các vk gây bệnh trong qtrình sinh sản và ptriển đã tổng hợp nên độc tố
+Kháng sinh: có tác dụng ức chế or tiêu diệt các vk khác
+Chất gây sốt: 1 số vk có khả năng sinh sản ra 1 số chất tan vào nc, khi tiêm cho ng hay súc vật gây nên pư sốt
+Sắc tố: 1số vk có khả năng sinh ra các sắc tố: màu vàng của tụ cầu, màu xanh của trực khuẩn mủ xanh
+Vitamin:1số vk đặc biệt (E.Coli) của ng và súc vật có khả năng tổng hợp đc vitamin (C,K…)
Câu 10: các t/c của hiện tượng đột biến của vk
-Hiếm: tất cả các đột biến thường hiếm và xảy ra k đều. Số biến chủng trong 1 quàn thể là tần số biến chủng.
Tần số biến chủng cho mỗi đặc tính ở mỗi cá thể là khác nhau, có thể là 10(-8) đến 10(-11). Xác suất xuất hiện
1 đột biến trên 1 tbào (.) 1 hệ là suấ đột biến. Suất đột biến ngẫu nhiên cho 1 gen nhất định khoảng 10(-5) và
cho 1 cặp nucleotide nhất định khoảng 10(-8)
-Vững bền: đặc tính đột biến di truyền cho thế hệ sau mặc dù chất chọn lọc k còn nữa. Biến đảo là đột biến của
biến chủng, kquả biến chủng mới sẽ gần giống or jống hệt biến chủng hoang dại ban đầu
-Ngẫu nhiên: +đột biến 1 bước: ở đây mức độ đề kháng k fụ thuộc vào nồng độ kháng sinh đc tiếp xúc (t/c tự
dưng nó có)
+Đột biến nhiều bước: xảy ra chậm và từng bước 1. Mức độ đề kháng fụ thuộc vào nồng độ kháng sinh đc tiếp
xúc (Đột biến kháng thuốc)
*Ứng dụng: dùng kháng sinh fải đủ liều và hợp lí ( vì nếu lượng kháng sinh thấp k đủ để tiêu diệt đc vk thì có
thể chính nó lại là yếu tố kthích đột biến tạo ra độpt biến cảm ứng or nó trở thành yếu tố chọn lọc ra những dòng
vk đề kháng cho những đột biến tiếp theo với mức độ cao hơn dẫn đến nhờn thuốc nếu dung kháng sinh vào lần
sau)
-Độc lập và đặc hiệu: đột biến 1 t/c này k ảnh hưởng đến đột biến t/c khác. Xác suất 1 đột biến kép (đột biến 2
t/c) = tích số xác suất 2 đột biến đơn tương ứng
+Ưd: là việc fối hợp kháng sinh (.)điều trị bệnh lao.
Câu 11: Plasmid của vk là j? nêu các vtrò chủ yếu của chúng
*ĐN plasmid là những ptử ADN dạng vòng tròn nằm ngoài NST và có khả năng tự nhân lên. Sự nhân lên của
plasmid fối hợp nhịp nhàng với sự nhân lên của NST nhờ đó mà số lượng plasmid trên NST ở tbào con luôn ổn
định và jống tbào mẹ
*Vtrò:
-Plasmid chứa các gen mã hoá nhiều đặc tính khác nhau k thiết yếu cho sự sống của tbào nhưng có thể júp cho
tbào chủ tồn tại dưới áp lực của chọn lọc.Vd: vk có R_Plasmid sẽ đc tồn tại trong môi trường có ksinh và ngc
lại. 1 số plasmid có vtrò quan trọng trong vsinh y học: plasmid mang các gen đề kháng ksinh và kim loại nặng,
plasmid sinh độc tố, plasmid chứa yếu tố độc lực or yếu tố F.
=>Chất liệu di truyền trên plasmid có thể đc truyền dọc qua các thế hệ và cũng có thể truyền ngang từ vk nọ đến
vk kia nhờ tiếp hợp, biến nạp, tải nạp. Hiện tượng tiếp hợp có thể xảy ra giữa các vrut cùng loại và khác loại
như E.Coli với shigella or samonella or Enterobacter.
=> Sự lan truyền các gen đề kháng nằm trên plasmid có cơ hội tạo ra sự đề kháng ksinh rất đa dạng và fong fú.
-Quan trọng trong y học là những Transposon mang các gen đề kháng. Vd: Tn3 mang gen kháng Ạmpicillin.
Tn4 mang 3 gen kháng Ampi, Streptomycin và sulfamid
Câu 12: Kể tên các hiện tượng vận chuyển di truyền của vk.
*Các htượng
-Biến nạp
-Tiếp hợp
-Tải nạp
=>do tái tổ hợp kinh điển chất liệu di truyền trên NST
-Vận chuyển nhờ plasmid
-Vận chuyển nhờ gen nhảy (Transposon) là những đoạn AND chứa 1 hay nhiều gen, có 2 đầu tận cùng là những
chuỗi Nucleotid lặp lại ngc chiều nhau, có thể chuyển vị trí từ ptử AND này sang ptử AND khác; plasmid
NST, plasmid plasmid
*Vtrò
-Nhờ các hiện tượng trên mà chất liệu di truyền từ vk này sang vk khác
-Nhờ plasmid và gen nhảy sự lan truyền các gen đề kháng tạo ra sự đề kháng ksinh rất đa dạng và fức tạp
Câu 13: Trình bày đn và cơ chế của các htượng: biến nạp, tải nạp, tiếp hợp
*Biến nạp
-ĐN: biến nạp là sự vận chuyển 1 đoạn AND của vk cho nạp vào vk nhận
-Đkiện:+Vk cho fải bị fá vỡ (ly jải)
+NST của nó đc jải fóng và bị cắt thành những đoạn AND nhỏ
+Vk nhận fải ở trạng thái sinh lý đặc biệt, cho fép những mảnh AND xâm nhập vào tbào
-2 gđoạn xảy ra (.) qtrình biến nạp
+Nhận mảnh AND
+Tích hợp mảnh AND đã nhận vào NST qua tái tổ hợp kinh điển
H.tượng biến nạp thấy ở liên cầu não mô cầu…
Kĩ thuật biến nạp đc áp dụng trong công nghệ sinh học là biến nạp gen tổng hợp Insulin vào tbào E.Coli or nấm
men để sản xuât Insulin. *)Tiếp hợp
-ĐN tiếp hợp là sự vận chuyển chất liệu di truyền từ vk đực sang vk cái khi 2 vk tiếp xúc với nhau
-Đkiện: 1 vk fải có yếu tố jới tính F, tức là có Pili jới tính làm cầu giao fối. Những vk có yếu tố F gọi là vk đực
F+, vk k có yếu tố F gọi là vk cái F-
-Yếu tố F có thể tồn tại ở 3 trạng thái:
+F+: yếu tố F nằm trong nguyên tương
+Hfr: yếu tố F tích hợp vào NST
+F’: sau khi yếu tố F tích hợp vào NST lại rời ra, nằm tự do (.) nguyên tương nhưng có mang theo 1 đoạn AND
của NST. Tiếp hợp thường xảy ra jữa những vk cùng loại nhưng cũng có thể xảy ra jữa những vk khác loại như
E.Coli vơi Salmonella or Shigenlla nhưng tần số tái tổ hợp thấp
-3 gđoạn: +Tiếp hợp 2 tbào qua cầu jao fối (pili jới tính)
+Chuyển gen
+Tích hợp đoạn gen chuyển vào NST của vk nhận qua tái tổ hợp kinh điển
*Tải nạp
-Đn: tải nạp là sự vận chuyển chất liệu di truyền từ vk cho nạp vào vk nhận nhờ phage
-Các loại tải nạp
+Tải nạp hạn chế và đặc hiệu: 1 phage nhất định chỉ mang đc 1 gen nhất định từ vk cho sang nạp vào vk nhận.
+) Tải nạp chung: phage có thể mang bất kì 1 loại gen nào của vk cho sang nạp vào vk nhận
., Tải nạp chung hoàn chỉnh: đoạn gen mang sang đc tích hợp vào NST của vk nhận qua tái tổ hợp do đó đc
nhân lên cùng NST và có mặt ở các thế hệ sau (ít gặp)
.,Tải nạp chung k hoàn chỉnh: đoạn gen mang sang k đc nạp vào NST của vk nhận k đc nhân lên mà chỉ nằm
lại ở 1 tbào con khi vk fân chia. Đặc tính của gen mang sang vẫn đc biểu hiện sang kiểu hình song chỉ ở 1 tbào
duy nhất hay g
Câu 15: Tbày các tp cấu tạo của vr & c.năng của các tp đó
1. Acid nucleic ( AN)
- vr chỉ mang 1 (.) 2 loại AN: or ADN or ARN, có thể là chuỗi đơn or chuỗi kép, dạng sợi dài or dạng vòng
khép kín, có thể gồm nhiều đoạn ngắn riêng rẽ or 1 chuỗi lien tục.
- vr mang ADN, fần lớn là đều mang ADN chuỗi kép( trừ phage M13)
- vr mang ARN, chủ yếu là mang ARN chuỗi đơn( trừ reo vres)
- vr mang ADN or ARN 1 chuỗi thì có thể là chuỗi (+) or chuỗi (-), nếu mang ADN or ARN 2 chuỗi thì 1 chuỗi
(+) & 1 chuỗi (-).
+ vr mang ARN chuỗi (+) khi xâm nhập vào tb cảm thụ, ARN chuỗi (+) có vai trò như mARN & có khả năng
đc dịch mã ngay bởi riboxom của tb cảm thụ để tổng hợp protein.
+ vr mang ARN chuỗi (-) k co khả năng dịc mã ngay mà fải tiến hành sao mã tạo ARN chuỗi (+). Vi vậy những
vr này mang trên vỏ capsid 1 enzym or là ARN fụ thuộc ARN polymerase.
* Vai trò của AN
- Mang toàn bộ thông tin di truyền ???????
- Khi vr xâm nhập vào tb cảm thụ, AN đc gphóng & thực hiện truyền thông tin cho tb, điều khiển các bào quan
(.) tb tổng hợp các tphần fục vụ cho qtr nhân lên của vr.
=> + AN quyết định khả năng gây nh.trùng của vr (.) tb cảm thụ thậm trí gây fá vỡ tb.
+ AN quyết định chu kỳ nhân lên của vr (.) tb cảm thụ.
- AN mang tính bán KN đặc hiệu của vr.
2. Vỏ capsid
-B/chất là Pr bao bọc bên ngoài acid nucleic. Vỏ đc ctạo từ nhiều đơn vị hình thái là các capsomer, mỗi đơn vị
capsomer lại đc ctạo từ 5-6 ptử Pr, mỗi ptử Pr đc gọi là 1 đvị cấu trúc
-Vỏ capsid của vr có 3 loại ctrúc: đối xứng khối, đxứng xoắn, đxứng hỗn hợp
*Vtrò của vở capsid
-Bảo vệ AN k bị tổn thương khi vr xâm nhập từ tb này sang tb khác (ngăn enzyme nuclease và các yếu tố fá huỷ
AN khác)
-Hỗ trợ qtrình xâm nhập của vr vào (.) tb nhờ các Pr bám trên vỏ capsid
-Là nơi mang kháng nguyên của vr: KN ngưng kết, KN trung hoà, KN kết hợp bổ thể
-Giữ cho hình thái và kthước của vr luôn đc ổn định
(*) Các ctrúc riêng
a. vỏ bao ngoài (vỏ peplon, envelope)
-Bọc ngoài vở capsid
-Thường có nguồn gốc là màng nguyên sinh chất của tb bị nhiếm vr
*Cnăng vỏ bao ngoài
-Tham gia sự bám của vr trên các vị trí thích hợp của tb cảm thụ
-Tham gia vào gđoạn lắp ráp và gphóng vr ra khỏi tb sau chu kì nhân lên
-Tham gia hình thành tính ổn định kthước và hthái của vr
-Tạo nên KN đặc hiệu trên bề mặt vr
b. Spike
-Là những điểm lồi lên trên bề mặt vỏ capsid or vỏ bao ngoài, tận cùng của các spike là các Pr bám của vr với
các receptor đặc hiệu trên bề mặt tb cảm thụ
c. Enzym
-1 số vr có mang enzyme
-Retrovres mang enzyme RT fục vụ cho qtrình sao mã ngược
-Vr ARN chuỗi (-) mang enzyme. ARN phụ thuộc ARN polymerase phục vụ cho qtrình sao chép ARN chuỗi
(+)
-Nhóm Arbovres và influenza có enzyme gây độc thần kinh neuramindas
Câu 16:Trbày các kiểu đối xứng của vr, cho vd cụ thể
Vỏ capsid của vr có 3 kiểu ctrúc
-Ctrúc đxứng hình khối: vr có Acid Nucleic nằm trong và vỏ capsid bao bọc ở bên ngoài. Vd: vr viêm gan
A,B,D; vr bại liệt, Rotavres
-Ctrúc đxứng xoắn: AN( thường là ARN vì chỉ có vr mang ARN có ctrúc xoắn) có hình xoắn ốc và đvị
capsomer bám xung quanh và dọc theo chiều dài của ptử AN. Vd Rablesvr, Paramyxovr
-Ctrúc đxứng hỗn hợp: gồm cả ctrúc đx hình khối và đx xoắn. vd: phage, poxvres
Câu 18: Trbày các hậu quả của qtrình tương tác giữa vr với tb cảm thụ
1.Phá huỷ tb: là hậu quả hay gặp. 80% tổng số các loại vr gây ra hậu quả này. Khi đó hang loạt tb bị fá vỡ và
gphóng ồ ạt 1 lượng lớn vr ra ngoài => lâm sang bệnh biểu hiện cấp tính: cúm, sởi, bại liệt…1 số tb nhiễm vr
chưa đến mức chết nhưng chức năng tb đã bị biến đổi
2.Làm biến đổi tb
-1 số AN của vr sau khi xâm nhập vào tb có thể làm đứt, gãy hay sắp xếp sai lạc NST của tb => làm biến đổi tb.
Đặc biệt 1 số trường hợp làm mất vai trò của gen điều hoà sự ptriển của tb => tb quá sản, loạn sản và tạo khối u.
vd: vr cúm, rubella, herpes..
-Cơ chế gây khối u có thể do vr làm biến đổi kháng nguyên bề mặt của tb , làm mất knăng ức chế do tiếp xúc
khi tb sinh sản or kích hoạt gen ung thư
-Phụ nữ mang thai dưới 3 tháng mà nhiễm các vr trên (Đặc biệt là vr cúm và rubella) dễ gây sảy thai, thai
chết lưu, dị tật thai nhi
3. Hình thành tỉêu thể nội bào
-Các hạt vr chưa đc gphóng or các tp ctrúc của vr chưa đc lắp ráp hạt vr mới tập trung lại tiểu thể nội bào
-Các tiểu thể này có thể đc nhuộm và soi dưới kính hiển vi quang học=> có gtrị chẩn đoán sự nhiễm vr (.) tb
Vd: vr đậu mùa tạo tiểu thể Guaneri, vr dại tạo tiểu thể Negri
4. Tạo hạt vr k hoàn chỉnh (DIP)
-DIP bản chất là hạt vr k mang AN. Do đó k có knăng gây nh.trùng cho tb
-Hạt DIP có thể giao thoa chiếm AN của vr tương ứng và trở thành hạt vr hoàn chỉnh có knăng gây nhiễm
5.Các hậu quả của sự tích hợp AN của vr vào ADN tb chủ
-Làm chuyển thể tb: AN của vr xâm nhập vào tb nhưng k nhân lên mà tích hợp vào NST của tb làm biến đổi các
t/c của tb. Vd: vk bạch hầu
+Nếu mang prophage có khả năng gây bệnh (bởi gen quy định knăng sinh độc tố nằm trên prophage)
+Nếu mất prophage k còn khả năng gây bệnh
-Tạo rat b có knăng bị ly giải (tb tiềm tan)
AN của vr tích hợp vào NST của tb rồi nhân lên cùng với sự nhân lên của NST (vd: prophage hay phage ôn
hoà). Khi bị kích thích bởi các tác nhân lí hoá học, AN tách ra khỏi NST và nhân lên gây vỡ tb
-Làm biến đổi KN bề mặt của tb
-Làm biến đổi 1 số t/c của tb
6. Tạo interferon
-Interferon là 1 Pr do tb sản xuất ra khi bị nhiễm vr or sau tác động của các tác nhân vk, nấm, kí sinh trùng và
độc tố. Interferon có tác dụng ngăn cản qtrình nhân lên của tất cả các loại vr do ức chế qtrình tổng hợp Pr tạo
các tphần của vr
-Vr mang ARN kích thích sản xuất interferon nhiều gấp nhiều lần vr mang ADN
-Dùng Interferon để điều trị các bệnh nh.trùng do vr gây ra như viêm gan B, HIV/AIDS và fòng gần 1 số bệnh
nguy hiểm do vr: bệnh dại
Câu 19: Phage là j?Trbày các tp ctạo của phage, nêu ứng dụng của phage
*ĐN: phage là vr của vk (tb cảm thụ của phage là vk, nó có khả năng gây bệnh cho vk)
*Các tp ctạo của phage
-Phage chỉ đc cấu tạo bởi 2 tp là lõi AN và vỏ capsid
+AN: hầu hết các phage mang ADN 2 sợi, 1 số ít mang ADN 1 sợi và mang ARN
+Vỏ capsid bản chất hoá học là Pr có tính kháng nguyên
-Phage có ctrúc hỗn hợp: fần đầu ctrúc đối xứng hình khối, fần đuôi ctrúc đxứng xoắn
-Phage có 3 fần: đầu, đuôi, lông đuôi:
+Đầu: vỏ capsid bao ngoài, trong chứa AN. AN ở đầu phage là 1 sợi rất dài đc sắp xếp rất gọn và tối ưu nhất
+Đuôi phage: đc tạo bởi 2 ống lồng vào nhau. ống bên trong cứng, đường kính 8 nm và thông với khoang đầu.
ống bên ngoài mềm, đkính 30-50 nm, có khả năng co bóp trượt trên ống bên
+Tận cùng đuôi có tấm 6 góc, ở các góc của tấm này có các sợi gai đuôi bám vào. Tận cùng của các sợi gai đuôi
có mang Pr bám của phage có tác dụng giúp phage bám vào bề mặt tb cảm thụ
*Ứng dụng của phage
1.Chẩn đoán và phân loại vk
-Phage có tính đặc hiệu đối với vk
-Trong chẩn đoán và phân loại 1 số vk như vk dịch hạch, tụ cầu… ta dùng phage đã biết trc tên cho tiếp xúc với
vk đang cần xác định, nếu cùng tên =>=> tb vk sẽ bị phage gây bệnh fá huỷ tb
2.Dùng phage làm mẫu để nghiên cứu sinh học ptử
Đặc biệt trong di truyền vk, dung phage ôn hoà để nghiên cứu sự tải nạp of vk
3. Phòng và điều trị bệnh do vk
-Phòng bệnh do vk gây bệnh lây lan theo đường nc: tả, lỵ,…bằng cách thả phage đặc hiệu với vk gây bệnh vào
nước
-Đtrị bệnh nhiễm khuẩn: đúng trên lý thuyết còn thực tế thì kết quả còn hạn chế
4.Phát hiện fản xạ
- Cho những tb tiềm tan tiếp xúc với môi trường or những chất đó đã bị nhiễm fản xạ
Câu 20: Kể tên các trạng thái tồn tại của phage? Vtrò của các trạng thái đó
Các trạg thái của phage
1.Ở ngoài tb vk
-Thời gian tồn tại bên ngoài của phage ngắn, nếu để thời gian kéo dài phage sẽ bị bất hoạt
2.Trạng thái sinh trưởng (hay phage độc lực)
-phage xâm nhập vào tb vk nhưng k nhân lên tạo ra các hạt phage mới và gây hậu quả fá vỡ tb vk
3.Phage ôn hoà (còn gọi là tiền phage hay prophage)
-Phage ôn hoà xâm nhập vào tb vk nhưng k nhân lên, AN của phage đc tích hợp với AN của tb vk và tồn tại
song song cung tb vk
-Trạng thái ôn hoà chỉ là tạm thời. Khi có các kích thích lí hoá học, AN của phage lại tách khỏi AN của vk
phage có độc lực, thực hiện qtrình nhân lên và gây vỡ tb
-Những vk mang phage ôn hoà gọi là phage tiềm tan hay là tb sinh dung giải
-Gen của phage ôn hoà có thể tạo ra 1 số thay đổi đặc tính của vk như tạo ra ngoại độc tố (vk bạch cầu, lien cầu)
Câu 21: Tiệt trùng là j? khử trùng là j? Nêu các phương pháp đc sử dụng
*Tiệt trùng:
-ĐN: tiệt trùng là tiêu diệt tất cả vi sinh vật ( kể cả nha bào) và bất hoạt vr, or tách bỏ chúng hoàn toàn ra khỏi
vật cần tiệt trùng
Tất cả các vật liệu đưa vào (.) cơ thể ng bệnh đều fải đảm bảo là đc tiệt trùng. Vd: bơm kim tiêm, thuốc tiêm,
chỉ khâu vết mổ, mảnh ghép,..
-Biện fáp kĩ thuật:
+Dùng nhiệt độ:
., khí nóng khô: dung tử sấy, duy trì từ 170- 180C (.) lò hấp
., Hơi nước ở áp suất cao: dung lò hấp
+Tia bức xạ giàu năng lượng. Vd: tia γ
+Ethylenoxid và Formaldehyd
+Lọc vô trùng
*Khử trùng:
-ĐN: là làm cho vật đc khử trùng k có khả năng gây nh.trùng (chỉ tiệt trùng mầm bệnh mà k fải tất cả vi sinh
vật)
-Biện fáp
+Vật lý:
.,Hơi nc nóng
.,Tia cực tím (tia UV)
+Hoá học:
.,Cồn
.,Phenol và dẫn xuất
.,Nhóm halogen
.,Muối kim loại nặng
.,Aldehid: qtrọng nhất là Formaldehyd
.,Các chất oxi hoá(H2O2, KMnO4) và thuốc nhuộm (xanh metylen, tím tinh thể)
.,Acid và bazo
*Ưd thực tế
-(.) các cơ sở y tế, cần fối hợp các biện fáp khử trùng, tiệt trùng cho hợp lý dể ngăn ngừa, hạn chế tối đa các
trường hợp nh.trùng
-1 số hoá chất dung (.) khử trùng đc fa dung dịch lỏng làm chất sát khuẩn, nồng độ chất sát khuẩn đc sử dụng
rất gần với liều độc cho cơ thể con ng, vì vậy chỉ dung thuốc sát khuẩn để điều trị tại chỗ để fát huy hiệu quả
cần sử dụng đúng loại, đủ nồng độ và thời gian cần thiết tuỳ theo từng loại dụng cụ or vật cần khử trùng, tiệt
trùng
Câu 22: thuốc ksinh là j? kể tên các các nhóm thuốc ksinh chủ yếu
*ĐN: là những chất có tác dụng tiêu diệt or kìm hãm sự ptriển của vk ngay ở nồng độ thấp 1 cách đặc hiệu. Nó
tác dụng lên vk ở tầm ptử, vào 1 vtrí qtrọng or 1 pư sống còn của vk
*Các nhóm ksinh chủ yếu:
-Penicillin (β-lactam): gồm 6 nhóm nhỏ (có vòng β-lactam)
+Penicillin kháng penicillinase
+penicillin G và V
+aminopenicillin
+penicillin chuyên điều trị vk nhóm seudomonar, đặc biệt là trực khuẩn mủ xanh
+cephalosporin: .,thế hệ I, II: đtrị vk Gr (+)
.,thế hệ III, IV: đtrị vk Gr (-)
+penicillin: kết hợp chất ức chế enzyme β lactamase
-Tetracylin: ksinh có + vòng
-Cloramphenicol
-Macrolide
-Lincoxinamid
-Aminoglycosid
-Quinolon
-Ksinh đtrị vk lao và fong: INH, PZA, streptomycin
-1 số ksinh chưa fân nhóm: polymycin,vancomycin
Câu 23: cơ chế tác dụng của thuốc ksinh cho vd minh hoạ
-Cơ chế chung: ksinh ở nồng độ thấp đã có khả năng ức chế or tiêu diệt vk 1 cách đặc hiệu, = cách gây rối loạn
pư sinh học ở tầm ptử
*Cơ chế cụ thể
-Ksinh ức chế qtrình tổng hợp vách. Ksinh ức chế qtrình tổng hợp bộ khung peptidoglican làm cho vk sinh ra sẽ
k có vách và do đó sẽ bị tiêu diệt. vd: ksinh nhóm β- lactan, vancomycin.
-Gây rối loạn chức năng màng nguyên tương: chức năng quan trọng nhất của màng sinh chất dối với tb là thẩm
thấu chọn lọc. Khi ksinh tác dộng vào màng sinh chất sẽ làm cho các tphần (.) bào tương của vk bị thoát ra
ngoài và nc từ bên ngoài ào ạt vào (.) dẫn đến chết. Vd: polymyxin, colistin.
-ức chế sinh tổng hợp Pr. Nơi tác động là riboxom 70S trên polyxom của vk.
+Ksinh gắn vào tiểu fần 30S (như streptomycin) sẽ ngăn cản sự hoạt động của mARN or ức chế chức năng của
tARN ( như tetracylin)
+Ksinh gắn vào tiểu fần 50S (như Erythromycin, chloramphenicol) => cản trở sự liên kết, hình thành các chuỗi
aa tạo ptử Pr cần cho tb sống.
-Ức chế sinh tổng hợp acid nucleic
+Ksinh có thể ngăn cản sự sao chép của ADN mẹ ADN con.vd Nhóm Quinolon
+Ksinh có thể gắn ARN-polymease ngăn cản tổng hợp ARN.
+Ức chế tổng hợp các chất chuyển hoá cần thiết ngăn cản sự hình thành các nucleotide vd sunfamid và
trimethothapim.
=> Như vậy, mỗi ksinh chỉ tác dụng lên 1 điểm nhất định (.) tphần ctạo, ảnh hưởng đến 1 khâu nhất định (.) các
pư sinh học káhc nhau của tb vk ngừng trệ sự sinh trưởng và ptriển của tb. Nếu vk k bị ly jải or bị thực bào
thì khi k còn tác động của ksinh (ngừng thuốc) vk có thể fục hồi trở lại
Câu 26: ksinh đồ là j?trbày nguyên lí của kthuật ksinh khuyếch tán trong thạch và kĩ thuật xđịnh nồng
độ MIC
*Đn: ksinh đồ là các kĩ thuật thử nghiệm trên invitro để xđịnh độ nhạy cảm với thuốc ksinh của vk, giúp thầy
thuốc chọn đc ksinh thích hợp với liều lượng ksinh thích hợp để đtrị cho các b.nhân bị bệnh nh.trùng do vk
*Nguyên lí của kt ksinh ktán (.) thạch (ksinh đồ định tính):
- Các thuốc ksinh đều có khả năng khuyếch tán tốt trong mtrường thạch
-Dùg các khoanh giấy đã tẩm ksinh khác nhau đặt lên bề mặt thạch đã fủ 1 lớp mỏng vk. Ksinh từ khoanh giấy
khuyếch tán ra xquanh. Sau thời gian nuôi cấy, nếu vk nhạy cảm với ksinh xung quanh khoanh giấy sẽ có
vùng ức chế vk, nếu vk đề kháng k có vùng ức chế vk
*Kt xđ nồng độ MIC: 1 lượng vk cần thử như nhau đc đưa vào các mtrường như nhau có ksinh đc fa loãng dần
theo bậc 2. sau thời gian nuôi cấy, MIC là nồng độ ksinh ở ống fa loãng nhất mà k quan sát thấy sự ptriển của
vk, MIC là nồng độ ksinh nhỏ nhất mà vẫn có tác dụng ức chế sự ptriển của vk gây bệnh
Câu 27: trbày các loại KNguyên của vsv và nêu ý nghĩa của chúng:
KN là chất khi vào cơ thể có tác dụng kích thích cơ thể đáp ứng miễn dịch hình thành kháng thể. Kháng thể đc
tạo ra có khả năng kết hợp đặc hiệu với KN đó
*KN của vk:
1.Ngoại độc tố: là những chất có độc lực cao do vk tiết ra bên ngoài tb
-ngoại độc tố có bản chất là Pr or polypeptide là những KN tốt
-Ý nghĩa: KN ngoại độc tố có tính chất đặc hiệu cao đc sử dụng để ploại 1 số vk
-KT chống lại giải độc tố cũng chống lại ngoại độc tố, làm mất khả năg gây bệnh của ngoại độc tố => vaccine
bạch hầu và uốn ván đc bào chế từ ngoại độc tố của 2 vk này
2.KN enzyme:
-1 số vk có enzyme độc lực có tính KN tốt và kích thích tạo thành các kháng thể đặc hiệu
-Ý nghĩa: sử dụng KT này để trung hoà tác dụng gây bệnh của enzyme
-1 số KN enzyme cũng đc sử dụng (.) chẩn đoán: streptolysin O của liên cầu nhóm A để chẩn đoán bệnh = pư
ASLO
3. KN vách tb (KNO):
-Gram (+): ngoài lớp peptidoglycan còn có các lớp như Pr M của lien cầu , Pr A của tụ cầu vàng
-Gram (-):Tính đặc hiệu của KNO đc quyết định = lớp polysaccharid ngoài cùng
4.KN vỏ (KNK)
- vỏ KN gây miễn dịch k mạnh nhưng khi gắn với tb vk vỏ vẫn gây đc miễn dịch
- KN vỏ đc dung (.) ploại 1 số vk, 1 số KN vỏ rất mỏng gọi là KN bề mặt
5. KN lông
- sợi lông đc tạo thành bởi các pr sợi, các Pr sợi đc tổng hợp từ các aa dạng D việc xử lí KN của tb miễn dịch
k thuận lợi và đáp ứng KT k mạnh
-Khi lông bị kết hợp với KT đặc hiệu lông bất động vk k di chuyển đc
-KN lông cũng dùng để ploại vk
*KN của vr:
1. KN hoà tan: là KN thu đc từ nuôi cấy tb nhiễm vr sau khi đã loại bỏ vr
2. KN của hạt vr:
- KN nucleoprotein là những KN hoàn toàn
-KN vỏ capsid: là những KN quan trọng đóng vtrò (.) ploại các vr k có vỏ peplon
-KN vỏ envelop (vỏ bao ngoài): trên vỏ thường chứa những KN đặc hiệu như KNH, KNN, hay HIV có gai nhú
là KN gp120và gp 41 quan trọng (.) chẩn đoán và fòng nhiễm HIV
Câu 29: Kể tên các loại pư kết hợp KN-KT đc dung trong chẩn đoán vi sinh vật
1.Các pư tạo hạt
-pư kết tủa: trong môi trường lỏng và (.) gel thạch
-pư ngưng kết : trực tiếp(ngưng kết chủ động), gián tiếp (ngưng kết thụ động)
2. Các pư dựa vào hoạt tính sinh học của KT
- pư trung hoà : trên invivo và invitro
-các pư gây li giải tb: pư ngăn ngưng kết hcầu, pư kết hợp bổ thể
3. Các pư có gắn chất đánh dấu (KN or KT đánh dấu)
-pư miễ n dịch huỳnh quang (FIA) trực tiếp or gián tiếp
-pư miễn dịch fóng xạ (RIA)
-Pư miễn dịch gắn enzyme (ELISA)
-Sắc kí miễn dịch
Câu 30: So sánh pư ngưng kết với pư kết tủa về: nguyên lí và ứng dụng thực tế,cho vd
*Nguyên lí:
-Pư ngưng kết: là sự kêt hợp giữa KN hữu hình (tb or vật thể có kích thước tương đương) với KT (ngưng kết
tố), tạo thành fức hợp KN-KT dưới dạng những hạt ngưng kết có thể quan sát = mắt thường
-Pư kết tủa: là sự kết hợp jưã KN hoà tan (KN ở tầm ptử) với KT tương ứng, tạo thành các hạt có thể quan sát
trực tiếp= mắt thường or nhờ sự trợ júp của kính lúp
*Ưd thực tế, vd
-Pư ngưng kết: do có độ nhạy cao áp dụng fổ biến trong chẩn đoán cả vk và vr, trực tiếp và gián tiếp
+Chẩn đoán trực tiếp: pư ngưng kết trên fiến kính xác định vr S.Typhi (.) cấy máu chẩn đoán thương hàn, là pư
ngưng kết chủ động. Or xác định S.Flexneri (.) cấy fân chẩn đoán bệnh lỵ trực khuẩn
+Chẩn đoán gián tiếp
.,pư widal (.) chẩn đoán vr thương hàn (chủ động)
.,pư RPR (.) chẩn đoán vr giang mai (thụ động)
.,pư ASLO (.) chẩn đoán lien cầu nhóm A ( thụ động)
.,pư Serodia (.) chẩn đoán nhiễm vr HIV (thụ động)
-Pu kết tủa: độ nhạy thấp ít đc sử dụng trong chẩn đoán vi sinh
Vd : pư VDRL chẩn đoán bệnh giang mai
Câu 31: Tbày nguyên lí và ưd thực tế của các pư: ngăn ngưng kết hcầu, trung hoà, kết hợp bổ thể và các
pư có gắn chất đánh dấu
1.Pư ngăn ngưng kết hồng cầu
-Hiện nay it đc sử dụng mà chỉ dùng chẩn đoán và phân loại các vr có KN gây ngưng kết hcầu như vr cúm, sởi,
sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản
-Cơ sở của pư là: 1 số loại vr có khả năng làm ngưng kết hcầu của ngỗng, gà, chim và 1 số đvật khác. Khả năng
này bị mất khi gặp kháng huyết thanh đặc hiệu. Do kháng thể đã trung hoà kháng nguyên ngưng kết hcầu của
vr. Nguyên lí của pư này có thể tóm tắt như sau:
Vr + hồng cầu hcầu bị ngưng kết
(Vr + KT đặc hiệu) + hồng cầu hcầu k bị ngưng kết
2. Pư trung hoà
-Nguyên lí chung: KT đặc hiệu có KN trung hoà độc tố, độc lực của vi sinh vật, làm mất đi 1 tính chất nào đó
của vi sinh vật or sản fẩm của nó
-Đặc điểm: thực hiện khó, độ nhạy cảm k cao ít đc sử dụng
-Ưd thực tế: có 1 số pư vẫn đc sử dụng
+Pư ASLO:
.,Mđích: xác định hiệu giá KT kháng dung huyết tố Streptolysin O của liên cầu
.,Nguyên lí : ASLO có KN làm mất (trung hoà) tính gây tan hồng cầu của streptolysin O (KN) đã biết có thể
định hướng đc ASLO (KT) có (.) huyết thanh b.nhân
Đọc pư thông qua hiện tượng hcầu có bị tan hay ko: Nếu SO bị trung hoà hcầu k bị tan pư (+), nếu SO k
bị trung hoà gây tan hcầu pư (-)
+pư trung hoà trên chuột lang để xác định 1 chủng vk nào đó là vk bạch hầu hay giả bạch hầu
3.Pư kết hợp bổ thể
-Nglí: là 1 (.) những pư gây ly giải tb đc sử dụng nhiều nhất. KT đặc hiệu với sự tham ja của bổ thể sẽ gây ly
giải tb vk or 1 số tb đvật khác
-Đặc điểm: ít đc sử dụng vì thực hiện khó, độ nhạy k cao
4. Các pư có gắn chất đánh dấu
-Nguyên lí chung: KN or KT đc xác định nhờ chất đánh dấu đc gắn với KT or KN. Đkiện cần thiết là chất đánh
dấu k đc làm biến đổi hoạt tính miễn dịch cua rKN và KT
* pư miễn dịch enzyme (ELISA)
- (.) pư ELISA, phức hợp KN-KT đc fát hiện nhờ enzyme gắn với KT or KN tác động lên cơ chất đặc hiệu. các
enzym thường đc sử dụng là peroxidase, β-glactosidase, oxidase
-Ưu điểm: độ nhạy cao, k độc hại, tiến hành dễ dàng
-Nhược điểm: thiết bị đắt tiền
-Thực tế: dung (.) chẩn đoán chủ yếu các vr : HIV, HBV, vr Dengue, cúm. Ngoài ra còn để chẩn đoán vr
Ricketsia, Chlamydia
*Pư miễn dịch phóng xạ (RIA)
-(.) pư miễn dịch fóng xạ, chất đánh dấu là chất đồng vị fxạ. Fức hợp KN-KT đc fát hiện nhờ chất đồng vị fát
xạ. có thể fát hiện nơi fát xạ (nơi xảy ra pư kết hợp KN-KT) or đo cường độ phát xạ
- Độ nhạy cao nhưng có 1 số nhược điểm: đắt, các chất đồng vị fóng xạ chỉ dung đc (.) thời gian ngắn, nguy
hiểm, cần trang bị đánh giá kết quả và bảo hộ
=> đc sử dụng (.) nghiên cứu vi sinh học nhưng hầu như k đc sử dụng (.) chẩn đoán vi sinh vật
* pư miễn dịch huỳnh quang (FIA)
-Chất đánh dấu là chất màu huỳnh quang. Đọc kết quả pư nhờ kính hiển vi huỳnh quang. Kquả có 2 loại : +Trực
tiếp: dùng KT gắn huỳnh quang để fát hiện KN
+Gián tiếp: dùng KN mẫu và kháng kháng thể gắn huỳnh quang mẫu để fát hiện KT
Câu 32: Nêu cách fân loại pư trung hoà và ưd thực tế của các pư trung hoà
*ploại pư trung hoà: dựa vào mức độ nghiên cứu
-Pư trung hoà invitro: pư ASLO + pư ngăn ngưng kết hcầu + trung hoà vr trên nuôi cấy tb
-Pư trung hoà invivo pư trung hoà trên chuột lang, trên da thỏ, trung hoà vr invivo
*Ưd thực tế
-Pư ASLO: xđịnh hiệu quả KT kháng streptolysin O của lien cầu. nguyên lí: ASLO trung hoà tính gây tan hcầu
của SO. Lượng SO (KN) đã biết định lượng đc ASLO (KT) (.) huyết thanh của bnhân. Nếu SO bị trung hoà
hcầu k bị tan pư (+) trong huyết thanh có ASLO đủ để trung hoà SO. Nếu SO k bị trung hoà hcầu
tan pư (-)
-Pư ngăn ngưng kết hc: dùng (.) chẩn đoán và ploại vr
Nguyên lí: vr + hcầu hcầu bị ngưng kết
(vr + Kthể đặc hiệu) + hcầu hcầu k bị ngưng kết
-Pư trung hoà vr trên nuôi cấy tb. Nglí: kháng huyết thanh đặc hiệu có khả năng trung hoà tính gây nh.trùng của
vr đối với các nuôi cấy tb cảm thụ. Đánh giá kquả pư qua tình trạng của tb nuôi bình thường hay bị huỷ hoại:
+trực tiếp = kính hiển vi, gián tiếp qua sự biến đổi màu của môi trường có chất chỉ thị
+tb sống do qtrình chuyển hoá làm biến dổi màu môi trường, tb chết k đổi màu
-Pư trung hoà trên chuột lang
+Ngoại độc tố của vk bạch hầu và uốn ván sẽ bị trung hoà bởi các kháng thể kháng độc tô tương ứng => tiến
hành pư trung hoà trên chuột lang nhằm xđịnh 1 vk nào đó có sinh ngoại độc tố hay ko, xđịnh liều Lo và L+ của
độc tố => tiêm vk vào 2 chuột lang, 1 đã tiêm kháng độc tố, 1 ko. Nếu con đc tiêm sống, con k mà chết => vk
bạch hầu
+Lo: lượng độc tố max mà khi trộn với 1 đơn vị kháng độc tố rồi tiêm vào chuột 250g mà vẫn sống
+L+: lượng độc tố min mà khi trộn với 1 đvị kháng độc tố rồi tiêm vào chuột 250g => chết sau 4 ngày
-Pư trung hoà trên da thỏ: nglí: ngoại độc tố vủa vk bạch hầu có khả năng làm hoại tử da thỏ. Nếu trước khi khi
tiêm ngoại độc tố thỏ đã đc tiêm kháng độc tố k xảy ra hiện tượng
-Pư trung hoà vr invivo: vr đc trộn với kháng huyết thanh rồi tiêm cho động vật thí nghiệm. Nếu vr và KT có (.)
kháng huyết thanh đặc hiệu với nhau đvật k bị mắc bệnh
Câu 37: Phương pháp điều trị các bệnh do VSV gây ra? VD?
a/ Bệnh nh.trùng do VR: Hầu hết các VR gây bệnh hiện nay đều chưa có phương fáp điều trị đặc hiệu.
- Nâng cao thể trạng : Nghỉ ngơi, ăn uống dầy đủ.
- Sử dụng liệu fáp huyết thanh or interferon.
- Xử lí các triệu chứng cho b.nhân.
- Chống bội nhiễm cho VK, nếu bị bỗi nhiễm fải dùng KS càng sớm càng tốt.
- VD:VR cúm : Biện fáp quan trọng nhất là nghỉ ngơi, nâng cao thể trạng để tăng cường súc đề kháng, sử dụng
KS dự fòng để đề phòng bội nhiễm.
- VR dại: Tiêm huyêếtthanh chống dại (SAR) trong vòng 72h, sau 1-2 ngày lại tiêm vaccine fòng dại.
b/ Bệnh nh.trùng do VK:
- Dùng KS hợp lí, càng sớm càng tốt.
- Xử lí triệu chứng, nâng cao thể trạng.
- 1 số bệnh có biểu hiện nhiwmx trùng keèmnhiễm độc. ( Uốn ván, bạch hầu…)=> fải quan tâm và uư tiên cho
chống nhiễm độc. Nếu ko b.nhân sẽ chết rất nhanh và song song với chống nh.trùng.
- Chống nhiễmđộc bằng cách dùng liệu fáp huyết thanh.
+/ VD: Bạch hầu nhiễm độc do Ngoại độc tố=> fối hợp điều trị chống nhiễm độc, nh.trùng và xử lí các triệu
chứng kèm theo: Chống suy tim, suy thở, chống nh.trùng (penicillin). Chống nhiễm độc.( Dùng khángđộc tố
SAD)
Câu 38. Nh.trùng? Các hình thái nh.trùng…
*nh.trùng: là sự xâm nhập và sinh sản vào mô of các vsv gây bệnh dẫn tới sự xuất hiên or ko xuất hiện bệnh
nh.trùng
* các hình thái nh.trùng:
1 bệnh nh.trùng: vsv gây bệnh gây ra các rối loạn cơ chế điều hòa of cơ thể-> các dấu hiệu nh.trùng ro dệt(sốt
,đau) và tìm thấy các vsv gây bệnh trong bệnh phẩm. gồm 2 lại:
-bệnh nh.trùng cấp tính: triệu chúng bệnh rõ dệt , bệnh tồn tại thời gian ngắn, sau đó b.nhân khỏi và tử vong
-bệnh nh.trùng mạn tính: bệnh kéo dài và triẹu chứng ko dữ dội, do các vsv ký sinh bên trong TB
2. nhiễm trung thể ẩn; ng bị nh.trùng ko có dấu hiệu lâm sàng, thường ko tìm thấy vsv trong mẫu bệnh phẩm
nhưng có thể có những thay đổi công thức máu,nh.trùng thể ẩn gặp nhiều hơn các bệnh nh.trùng. Hình thái
nh.trùng này ko gây nguy hiểm cho b.nhân nhưng là nguồn gây bệnh
3. nh.trùng tiềm tàng: vsv vào cơ thể nhưng ko sinh sản và ptriển, nó tồn tại trong một số mô cơ quan, khi gặp
đkiện thuận lợi nó lại ptriển gây bệnh
4. nh.trùng chậm: do một số VR, thời gian ủ bệnh rât dài
CÂU 41:các loại KT,vai trò chống lại vsv gây bệnh
* các loại KT: -KT tự nhiên. –IgA, IgG và IgM. –TB null
*vai trò
-ngăn cản sự bám của vsv vào niêm mạc .IgAs gắn trên niêm mạc đg tiêu hóa , sinh dục ,hô hấp ,tiết niệu .IgAs
có thể kết hợp đặc hiệu với các KN vsv và ngăn cản vsv bám vào niêm mạc. tạo IgAs =vaccin trực tiếp kích
thích các niêm mạc
-trung hòa độc lực của virut,richkettsia, ngoại độc tố và enzym:IgA, IgG và IgM khi kết hợp dặc hiệu với các
KN trên đã làm thay đổi ctrức bề mặt của chúng ->mất khả năg bám->ko thể gây bệnh .với ngđt,enzym sự kết
hợp này làm thay đổi fần mang hoạt tích enzym->mất độc lực
- làm tan các vsv : IgA, IgM kết hợp với KN đã hoạt hóa bổ thể ->làm tan ccs vk gram(-), VR và tiêu diệt VK.
-ngưng kết vsv và giảm sphẩm hòa tan của vsv.IgA,IgG và IgM kết hợp với vsv->ngưng kết vsv or chúng kết
hợp với sphẩm hòa tan của vsv->giảm sphẩm đó->dễ bị thực bào ->ngăn cản sự lan tràn của các vsv
-làm tăng thực bào do opsonin hóa:IgG và IgM kết hợp với vsv và sphẩm của chúng có thể hoạt hó bổ thể ->dễ
bị thực bào
-độc sát TB fụ thuộc KT
Câu 54 : K/năg gây bệnh của Lậu cầu? Phòng và điều trị:
a/ K/năg gây bệnh:
- Ng là đối tượng cảm nhiễm duy nhất. Bệnh liên quan chặt chẽ với hoạt động tình dục. VK lậu gây viêm niệu
đạo cho cả nam và nữ. Triệu chứng điển hình là đái mủ, đái khó, chảy mủ niệu đậo. Ở nữ triệu chứng fức tạp
hơn. Vị trí bệnh của phụ nữ thường ở cổ tử cung, tuyến Skene, tuyết Bartholin, có khi tới cả vòi tử cung, buồng
trứng.
- Viêm trực tràng thường gặp ở những ng đồng tính luyến ái nam nhưng ko điển hình.
- Nhiễm lậu cầu ở họng gặp ở 2 giới.
- Nhiễm lậu cầu lan tỏa thường gặp ở nhuẽng ng bị lậu nhưng ko đựoc điều trị. Biểu hiện: Viêm khớp, viêm
gan, viêm cơ tim, viêm nội tâm mạc, viêm màng não.
- Ở trẻ em thường biểu hiện lậu ở mắt do lây VK lậu ở mẹ trong thời kì chu sinh, fổ biến nhất là chảy mủ kết
mạc sau đẻ. Nếu ko điều trị => mù.
- Miễn dịch: Vai trò bảo vệ của KT lớp IgA,IgG vag IgM ko rõ ràng. Đáng chú ý là IgM được dùg để chẩn
đoán lậu cầu ngoài đg SD.
b/ Phòng:
- ko đặc hiệu : Chủ yếu là giải quyết nạn mại dâm, phòng các bệnh lây do quan hệ tình dục. Điều trị triệt để cho
ng bệnh, nhất là fụ nữ có thai.
c/ Điều trị:
- Dùg KSĐ để lưạ chọn KS thích hợp. Cần điều trị triệt để, tránh thành bệnh mạn tính.
Câu 55: Định nghĩa họ VK đg ruột, các thành phần gây bệnh:
a/ Định nghĩa: Họ VK đg ruọt bao gồm các TK gram (-), hiếu khí or kị khí tùy tiện, ko có men oxydase, lên men
đg glucose kèm theo sinh hơi or ko, khử Nitrat thành Nỉtrit. Có thể di động or ko. Nếu di động thì có nhiều lông
ở xung quanh, ko sinh nha bào.
b/ Thành viên gây bệnh:
-Samonella( Thương hàn)
- Shigella ( VK lỵ)
- Klebsiella
- E.coli.
- Proteus.
- Enterobacter.
- Serratia.
- Citrobacter.
- Edwardsiella.
Câu 58: Các ppháp chẩn đoán VSV bệnh thuơng hàn:
a/ Trực tiếp:
- Nhuộm soi: Ít có giá trị chẩn đoán, thường tiến hành nhuộm đếm mật độ bạch cầu đa nhân để định hướng chẩn
đoán.
- Cấy máu: Được tiến hành lúc b.nhân đang sốt cao. Nếu chưa điều trị KS ơi tuần 1 tỉ lệ cấy máu(+) tới 90%,
tuần 2 :70-80%, tuần 3: 40-60%. Cấy máu (+) cho fép xác định chắc chắn b.nhân mắc bệnh thương hàn.
- Cấy phân: Dù phân lập được VK cúng ko cho fép xác định chắc chắn b.nhân mắc bệnh vì ng lành cũng có thể
mang VK. Cấy phân ngoài mục đích chẩn đoán còn có giá trị kiểm tra sau khi b.nhân đã hết các ấu hiệu LS có
còn tiếp tục đào thải VK nữa hay ko. Cấy phân còn để fát hiện ng lành mang VK
b/ Gián tiếp: Sau khi nhiễm Shamonella 7 đến 10 ngày trong máu sẽ xuất hiện KT O và KT H sẽ xuất hiện sau
12 đến 14 ngày. Trong giai đoạn đầu có thể chỉ thấy K.thể O, đến giai đoạn toàn fát sẽ có cả KT O và H. Phản
ứng cần được làm 2 lần để xác định động lực KT (tuần 1 và 2). Nếu động lực KT cao mới cho fép chẩn đoán
chắc chắn.
Câu 59:Shigella
a/K/năg và cơ chế gây bệnh:
- Shigella là tác nhân gây bệnh lỵ TK, chỉ có ở ng và khỉ mắc bệnh này.
- TK lỵ gây bênhk nhờ k/năg xâm nhập và nội độc tố, riêng S.Shiga và S.smitzii còn có thêm ngoại độc tố.
- Tk lỵ theo thức ăn, nước uống vào đg tiêu hóa. Tại đg tiêu hóa Shigella gây tổn thương đại tràng, VK bám và
xâm nhập vào niêm mạc đại tràng nhân lên nhanh chóng. VK chết giải phóng ra nội độc tố gây xung huyết, xuất
tiết tạo những ổ loét và mảng hoại tử. Nội độc tố còn tác động lên Thần kinh giao cảm gây co thắt và tăng nhu
động ruột => đau bụng quặn, buồn đi ngoài và đi ngoài nhiều lần, cứt có nhầy lẫn máu.
- Ngoại độc tố có độc tính với thần kinh T.Ư có thể gây viêm màng não và hôn mê. VK chỉ sinh NGdt khi đã
xâm nhập vào niêm mạc đại tràng. Bệnh lỵ TrK thường ở thể cấp tính. 1 tỉ lệ nhỏ có thể thành mạn tính.
b/ Phòng:
- Phòng bệnh ko đặc hiệu: Vệ sinh ăn uống, sứ dụg nước sạch, xử lí phân.Diệt ruồi, chẩn đoán sớm, cách li
b.nhân
c/ Điều trị:
-Tỉ lệ kháng KS rất cao. Ở nước ta trên 80% S.flexneri kháng ampicillin,chloramphenicol và co-trimoxazol =>
bát buộc fải làm KSĐ để chọn KS thích hợp.
CÂU 60:vai trò sinh học và k/năg gây bệnh của E.coli:
*vai trò sinh học:
-bvệ niêm mạc đg tiêu hóa thông qua cơ chế chiếm chỗ
-tiết corlisin để tiêu diệt họ VK ko thuộc họ đg ruột
-tiêu hóa t/ăn
-khi số lg VK <60%->rối loạn tiêu hóa
-giúp cơ thể tổng hợp 1số … ->cơ thể có thể hấp thụ
-nếu số lg E.co;I giảm ->rất dễ nh.trùng đg tiêu hóa ,hấp thụ t/ăn kém ,loạn khuẩn,sống fân->ở trẻ em sẽ dẫn tới
suy dd,ng lớn thì mệt mỏi
-ng.nhân :dùg kháng sinh phổ rộng theo đg uống và kéo dài(lớn hơn 10-15ngày) nên rất dễ gây loạn khuẩn đg
tiêu hóa or do lây vk lỵ
*khả năg gây bệnh
-E.coli là Vk gây bệnh quan trọng ,nó đứng đầu trong các VK gây ỉa chảy,viêm đg tiết niệu,viêm đg mật,đứng
hàng đầu trong các căn nguyên gây nhiễm khuẩn huyết
-E.coli có thể gây nhiều bệnh khác như viêm phổi, viêm màng não,nhiễm khuẩn vết thương
-cơ chế gây bệnh của E.coli khác tùy loại
+ETEC: do ngđt LT
+EIEC gây bệnh do khả năg xâm nhập vào niêm mạc đại tràng, cơ chế giống VK lỵ
+EHEC:làm tổn thương xuất huyết ở ruột,cơ chế giống với ngđt của S.shiga
+EAEC: bám vào niêm mạc và làm tổn thương chứac năng ruột
+,EPEC cơ chế chưa đc biết rõ
CÂU 61:đặc điẻm sinh học của VK tả,ứng dụg vào chẩn doán vs
* đặc điểm sinh học
1/ hình thái
-hình que hơi cong, khi nuôi cấy lâu ngày có thể có nhìu hình dạng\
-bắt màu gram(-), ko vỏ, ko sinh nha bào, có 1lông ở đầu, khả năg di động rất mạnh
2/ nuôi cấy :hiếu khí, nhiệt độ thích hợp ở 37c,phát triển tốt trong môi trường kiềm có nồng độ NaCL
cao,khuẩn lac tròn,lồi, nhẵn và trong suốt
3/tính chát hóa sinh: oxidase(+), indol(+), glucose(+), sucrose(+), manose(+), lactose(-), arabinose(-),H2S(-),
urease(-),
4/khả năg đề kháng :đề kháng yếu với các tác nhân lý hóa , trừ pH kiềm.có thể sống vài giờ trong phân và vài
ngày trong nước
5/ phân loại: nhiều hơn 100 nhóm có KN H giống nhau, khac nhau về khágn nguyên O; dựa vào tính chất sinh
học đc chia thành 2týp là V.cholerae và V.Eltor
* ứng dụg :
-soi tươi: quan sát tính di động của Vk tả dưới kính hiển vi nền đen
-nhuộm soi quan sát hình thể: ít có giá trị
-kĩ thuật DFA:kết quả nhanh, tính đặc hiệu cao
Câu 62: kh.năg gây bệnh
của vk tả
* k/năg gây bệnh và cơ chế gây bệnh;
Vk tả chỉ gây bệnh cho ng trong đkiện tự nhiên .VK tả xâm nhập vào cơ thể theo đg tiêu hóa.để xuống ruột non
Vk fải vựot qua dạ dày, do pH~3-> VK chết nhanh chóng .trên thực tế ,bệnh tả thường gặp ở những ng có độ
acíd của dịch vị giảm or mất.đối với những ng tiết dịch bình thường thì t/ăn, nc uống fải có khả năg trung hòa
bớt acid của dịch vị thì VK tả mới có thể gây bệnh đc.ở ruột non Vk bám vào niêm mạc nhưng ko xâm nhậo sâu
vào mô ruột và hầu như ko gây tổn thương cấu trúc niêm mạc ruột.Vk ptriển nhanh chóng nhờ pH thích hợp,tiết
ra độc tố ruột LT.dộc tố ruột gắn vào niêm mạc ruột non làm cho Tb niêm mạc ruột hấp thụ Na+, tăg tiết nc và
CL- gây ra ỉa chảy cấp tính.nếu ko diều trị tích cực thì b.nhân sẽ chết vì mất nc và các chất diện giải
* phòng
-Đặc hiệu : ở nc ta dùg vaccin sống giảm đọc lực 0! Và 0139 đưa vào cơ thể theo đg uống ,dùg cho những ng
sống trong vùng dịch tả lưu hành
-ko đặc hiệu: vệ sinh ăn uống ,sử dụg nc sạch, quản lí, xử lí phân ,diệt ruồi, chẩn đoán sớm, cách li b.nhân, xử lí
phân và chất nôn của b.nhân, bao vây dập dịch
*đ trị: q trọng nhất là bù nc và chất điện giải, cho uống cresol tg đương số nước và chất điện giải bị mất, truyền
tĩnh mạch khi cần thiết. Vk tả còn nhạy cảm với nhiều kháng sinh-> thường dùg tetracylin, chloramphenicol or
doxycyclin.
Câu 65 bạch hầu .k/năg gay bệnh ,cơ chế sinh bệnh …
*k/năg gây bệnh: TK bạch hầu gây bệnh nguy hiểm cho ng, chủ yếu là tre em.đó là bệnh nh.trùng,nhiễm độc rất
cấp tính và gây thành dịch
* cỏ chế gây bệnh
-đg xâm nhập TKBH lây lan theo đg thở, xâm nhập vào cơ thể bằng các giọt nước bọt
-nơi cư trú: thường ký sinh ở phần trên of đg hô hấp, thường gặp nhất là đg hầu họng chúng tạo màng giả ở đấy
-màng giả BH màu trắng xám dai, khó bóc,khi bóc gây chảy máu.màng giả đuợc tạo thanh do phibrin và TB
viêm.TKBH sống ở đây và tiết ra ngoại độc tố, ngoại độc tố thấm vào máu và tác động tới toàn thân,màng giả
Bh có thể lan xuống thanh, khí quản,gây bít tắc hô hấp
-ngoại độc tố BH là những Glycopotein,nó do gen prophage tích hợp vào NST TKBH.nó gồm 2 phần:phần B
bám vào màng TB cảm thụ,giúp phần tử A(mang hoạt tính enzym)chui vào TB ngăn cản sự sinh tổng hợp
protêin of TB-> nhiễm độc toàn thân. Phần A đã ngăn cản giải phóng các ARN vận chuyển, sau đó nó đã đua
các aa đến các polyriboxom,nên sự tổng hợp protein bị ngăn cản
-các cơ quan bị tổ thương nặng do ngoại độc tố BH là tim,. TK ngoại biên, tuyến thựợng thận và gan
*phòng: phát hiện trẻ bị bệnh cáhc ly và điều trị triệt để.phong đặc hiệu, dùg vaccin gải độc tố đa giá DPT, tiêm
vaccin cho trẻ lúc 3-4 tháng tuổi
* điều trị: phối hợp điều trị chống nhiễm độc, nh.trùng và xử lý các triệu chứng kèm theo(suy tim, suy thận) dùg
kháng độc tố SAD và pelicilin
TKTƯ tổ chức
đệm của TK
- gđoạn nhân lên của vr ở đg tiêu hoá tg đối dài time vr đc đào thải ra phân dài hơn các vr đg ruột #.
lquan đến time lấy phân để phân lập và xđịnh vr.
-trên lsàng gặp 2 thể
*) thể điển hình:
-tkỳ nug bệnh: khoảg 5-6 ngày, ko có tr.chứg rõ rệt
- khởi phát: 2-3 ngày
+ sốt 38-400C nhưg ko có co giật và rét run
+ đau ở vùg sắp bị liệt
- toàn phát: + b.nhân xhiện liệt tối đa 48h.
+ đặc điểm: liệt mềm
- di chứng: + cơ thoái hoá, teo nhỏ
+ xg nhỏ ko phát triển
+ tàn tật vĩnh viễn
*) thể điển hình: ko biểu hiện, b.nhân chỉ có tr.chứng
nhẹ về tiêu hoá, hô hấp. nguồn lây lan khó phát hiện dể phòng ngừa
2/ phòng bệnh: - đặc hiệu: hiện nay có 2 loại vacxin
+ vacxin Salk: chỉ tạo đc miễn dịch dịch thể chỉ có t/dụng ngăn vr lên TKTƯ.
+ vacxin Sabin: tạo đc miễn dịch tại chỗ và toàn thân, dễ thục hiện, rẻ hơn Salk ≈ 100 lần. (VN đag dùg)
- ko đặc hiệu: + nguồn bệnh: chẩn đoán, phát hiện kịp thời, cách li b.nhân và tẩy uế, khử trùg nhữg chất thải, đồ
dùg có lquan b.nhân = chloramin 1%/1h.
+ đg lây: ăn chin, uốg sôi, vệ sinh nguồn nc, cá nhân. xử lí chất thải, diệt ruồi
+ đối tg cảm nhiễm: thực hiện đầy đủ lịch uốg vacxin phòg bại liệt trog chtrình tiêm chủg mở rộg.
Câu91: Arbovirus
-các arnovr là những vr dc mang và truyền bởi côn trùng tíêt túc(CTTT)
Vd:muỗi,ve,rệp.dĩn,chấy rận,bọ chét…
-các vr này muốn truyền từ đv này sang đv khác phải thong quatrung gianlàCTTT
-vai trò CTTT: ổ chứa vr và là vectơ truyền bệnh
-các arbovr nhân lên trong các tổ chức của CTTT nhưng ko gây bệnh cho CTTT đó
-qtrình truyền bệnh gồm 3 bc ( dây truyền dịch tễ học)
-cấu trúc: đối xứng hình xoắn hoặc hình khối. hạt vr chứa ARN, vỏ capsid cấu tạo chủ yếu bởi lipid & Pr
-nuôi cấy: trog túi lòg đỏ và túi niệu của phôi gà 7-9 ngày. não chuột nhắt 1-3 ngày tuổi
-khả năng đề kháng:nhạy cảm với natrideoxycholat, ko chịu nóng. Các protease phá huỷ vr nhóm B nhưng ko
a/h nhóm A, bị phá huỷ trong vài phút với ánh sang khuếch tán, tia cực tím, nhưng chịu đông khá tốt
-tính chất kháng nguyên:các arbovr đều có KN kết hợp bổ thể,Kn trung hoà,KN gây ngưng kết hồng cầu
*/thành viên gây bệnh chính ở nc ta: -vr viêm não NBản
-vr dengue
Câu 96:adenovirus
Adeno vr ở người có 40 týp dc chia thành 5 nhóm A,B, C,D và E.
1/gây nhiễm trùng cấp tính
- thời gian ủ bệnh ngắn sự đào thải vr kéo dài, bệnh thường nhẹ, t.hợp duy nhất có thể gây tử vong ở trẻ nhỏ
thường gặp
-viêm kết mạc thành dịch
-viêm kết giác mạc thường xảy ra vào mùa xuân đầu hè. thành dịch
-viêm kêt mạc-họng-hạc thành dịch
-1 số nhiễm trùng dường hô hấp cấp
-ngoài ra có thể gặp viêm dạ dày ruột, viêm bang quang chảy máu, viêm cổ tử cung,viêm niệu đạo ở nam giới
2/nhiễm trùng tiềm tang
-1 số týp vr có knăng gây nhiễm trùng tiềm tàng hoặc ngay từ khởi đầu.vr ko nhân lên mà tồn tại lâu dài tại
tbào,khi sưc đề kháng của cơ thể giảm sút vr sẽ nhân lên và gây bệnh nhiễm trùng cấp tính
3/knăng gay ung thư
-knăng này thể hiện trong việc gây chuyển dạng ác tính các tbào nuôi intro và gây ung thư thực nghiệm trên
đv.1 số týp có k.năng này:3,7,12,14,16,18,21 và 31. đặc biệt các týp 12,18, 31.tuy vậy trong tbào khối u của
người chưa bgiờ phân lập dc adenovr cũng như AND or mARN của chúng
*phòng bệnh
-ko đặc hiệu: gặp nhiều khó khăn vì vr lây theo nhiều đường và sức đề kháng cao
-có vacxin sống với týp 4,7 phòng bệnh cho tân binh
-ở VN chưa có vacxin
*điều trị
-dtrị triệu chứng và chống bội nhiễm
-đối với viêm kết mạc dung IUDR