VISOKA ŠKOLA TEHNIČKIH STRUKOVNIH

STUDIJA ČAČAK

MASTER STRUKOVNE STUDIJE MAŠINSTVO I INŽENJERSKA

INFORMATIKA

UPRAVLJANJE ODRŽAVANJEM
SEMINARSKI RAD
Bubenjevi i elementi oslanjanja trakastih transportera

Student: Profesor:
Nikola Petrović 53/18-MA Dr Svetislav Marković

Čačak, 2019.
 Sadržaj:

1.Uvod ............................................................................................................... 3
2.Elementi za upravljanje i vođenje trakastog transportera ................................. 4
3.Bubnjevi ......................................................................................................... 7
3.1.Proračun prečnika bubnja ........................................................................ 13
4.Vrste zateznih uređaja ................................................................................... 14
5.Reparacija bubnjeva ...................................................................................... 17
5.1. Reparacija gumene obloge ..................................................................... 17
5.2. Reparacija vratila bubnja ........................................................................ 22
6.Zaključak ...................................................................................................... 27
Literatura: ........................................................................................................ 28
 1.Uvod

Savremena tehnologija eksploatacije je odredila poseban značaj i ulogu kontinuiranog

transporta,naročito trakastih transportera kao njihovog glavnog predstavnika. Primena
trakasih transportera omogućuje da se ceo proizvodni proces organizuje kontinuirano
i potpuno automatizovano uz mogućnost serijskog povezivanja radnih mesta. Da bi
rad trakastog transportera bio moguć, nephodni su bubnjevi. U nastavku rada baviću
se bubnjevima jedim od najznačajnih elemenata trakastih transportera.

3
 2.Elementi za upravljanje i vođenje trakastog transportera

Kao elementi za oslanjanje trake između pogonskog i zateznog bubnja koriste se valjci a znatno
ređe ravne površine od lima ili drveta. Valjci se primenjuju uglavnom pri transportovanju
rasutog materijala a ređe za komadne terete veće težine, dok se ravne površine koriste kod
transportera malih dužina i brzina pri kretanja pri transportu lakog komadnog materijala. Kod
transportera se razlikuju noseći valjci, koji služe za oslanjanje radne strane trake sa
materijalom, i povratni valjci koji služe za oslanjanje prazne trake. Uopšte, valjci se prema
njihovoj nameni mogu podeliti na noseće, povratne, amortizacione, centrirajuće i valjke za
čišćenje.

Pri transportovanju rasutih materijala u zavisnosti od kapaciteta, odnosno širine trake koristi se
različit broj valjaka na jednom oslonačkom mestu radne strane trake. Veći broj valjaka valjaka
omogućava dobijanje olučastog oblika trake čime se povećava površina poprečnog preseka
materijala odnosno kapacitet transportera.

Ravan valjak se koristi najčešće pri transportu malih količina materijala (do 25t/h) na najkraća
rastojanja, zatim za transport komadnog tereta i kod transpotera sa istovarnim uređajem u
obliku plužne daske. Valjčani slog sa dva valjka koristi se kod transportera sa uskom trakom
(B=300÷400mm), što je karakteristično za pokretne i prenosne transportere. Najčešće u
upotrebi se nalazi valjčani slog sa tri valjka. Izuzetno za velike kapacitete odnosno široke trake
(B>1400 mm) se koriste valjčani slogovi sa pet odnosno sedam valjaka. Radi smanjenja udara
i oštećenja trake u toku kretanja ili pri utovaru materijala koriste se specijalni valjčani slogovi
sa amortizacionim valjcima. Ovi valjci su izrađeni najčešće od gume koja može biti puna ili
izvedena u obliku pneumatika sa vazduhom pod pritiskom.

Slika 2.1. Valjci za oslanjanje trake.

4
 Slika 2.2. Valjci za oslanjanje trake.

Kako valjci pored trake predstaljaju najznačajnije elemente transportera jer od kvaliteta njihove
izrade zavise ukupni otpori kretanju, mora se posebna pažnja posvetiti pravilnom rešenju
njihovog uležištenja. Uležištenje se kod savremenih konstrukcija transportera isključivo
ostvaruje putem kotrljajućih ležajeva. Osnovni problem se javlja kada zaštitni ležaj od prodora
prašine i ostalih nečistoća, obzirom da transporteri često rade pode veoma nepovoljnim
uslovima.

Osnovni parametri valjaka su: broj valjaka na oslonačkom mestu (oblik trake), prečnik
valjaka i razmak izmedju valjčanih slogova. Broja valjaka zavisi od kapaciteta

Slika 2.3. Ne obloženi valjci

5
Slika 2.4. Valjci obloženi gumom

6
 3.Bubnjevi

Bubnjevi služe za zatezanje,vođenje i centriranje trakastog transportera kao i najvazniji deo

pogonskog sklopa-pogonski bubanj.

Izrađuju se od čelika,a mogu biti i obloženi gumom.Oblažu se gumom da bi se dobila

odgovarajca sila trenja sa transportom trakom,najčešce su pogonski bubnjevi gumirani.

U zavisnosti od polozaja,bubnjevi mogu biti:

-Pogonski

-Prevojni

-Otklonski

-Zatezni

-Povratni

Slika 3.1. Bubnjevi.

7
 Slika 3.2. Ne obloženi bubnjevi.

Slika 3.3. Bubnjevi obloženi gumenom oblogom.

8
Slika 3.4. Prevojni bubnjevi.

Slika 3.5. Otklonski bubanj.

9
Slika 3.6. Povratni bubanj (u ovom slučaju i zatezni).

10
U zavisnosti od principa fiksiranja vratila/osovine za ostatak bubnja, bubnjevi mogu
biti:

 Sa steznim prstenom, gde se pomoću steznog prstena vratilo spaja sa ostatkom

bubnja. Slika 3.7.
 Osigurani klinom. Slika 3.8.
 Spojeni kotljajnim ležajevima, u tom slučaju osovina je fiksna, već se samo bubanj
okreće. Slika 3.9.

U zavisnosti od položaja bubnja, mogu se kombinovati po potrebi transportera, osim u

slučaju pogonskog bubnja, tada se upotrebljava bubanj koji je osiguran klinom.

Slika 3.7. Bubanj sa steznim prstenom.

11
 Slika 3.8. Bubanj osiguran klinom.

Slika 3.9. Bubanj spojen kotljajnim ležajevima.

12
 3.1.Proračun prečnika bubnja

Pravilan izbor prečnika bubnja ima veliki značaj pri projektovanju i primeni transportera sa
trakom. Veći prečnik omogućava povoljne radne uslove, ali zahteva veće konturne dimenzije
pogonske stanice, veću težinu, veći prenosni odnos, dimenzije i masu reduktora. Sve ovo
poskupljuje bubanj i celo postrojenje. Zato ne treba primenjivati bubnjeve većeg prečnika od
onog koji zahtevaju normalni radni uslovi.

Pri proračunu i izboru bubnja mora se polaziti od: širine i debljine trake h, veličine naprezanja
na savijanje pri obavijanju trake oko bubnja, čvrstoće trake, veličine specifičnog pritiska
između trake i bubnja i njenog odgovarajućeg izuženja, vučne sile Fb, maksimalnih sumarnih
naprezanja na istezanje i savijanje na pogonskom bubnju, frekvencije naprezanja na savijanje,
broja obavijanja trake oko bubnja, tipa i namena postrojenja bubnja.

Po našim standardima prečnik bubnja se određuje po obrascu:

, m
360Fb
D
pbB

Gde je:

pb – sposobnost prenošenja vučne sile preko bubnja u kN/m2 koja ima sledeće
vrednosti: 25 ÷ 35 – za sintetičke trake i 50 ÷ 60 za trake sa karkasom od čeličnih
užadi.

Na osnovu elektrotenziometrijskih i optičkih ispitivanja, prečnik bubnja kod snažnih

postrojenja treba da ispunjava uslov:

D  200 h ,

Gde je:
h – ukupna debljina trake u mm;
α – obuhvatni ugao u radijanima.

13
 4.Vrste zateznih uređaja

Potrebna silazna sila za besprekoran pogon postrojenja uspostavlja se u traci pomoću zateznog
uređaja. Za ovo postoji više mogućnosti:

1. Kruti zatezni uređaj (slika 4.1. a) koji se sa vremena na vreme moraju doterivati, prema
izduženju trake, pomoćnu zateznih uređaja. Ova vrsta zatege upotrebljava se samo kod
pokretnih transportera, kao i kratkih postrojenja do dužine 100 metara. Najčešće se postavljaju
na pokretnom bubnju. Navojna vretena se zatežu sve dok se ne osigura prenos snage u svakom
radnom stanju.

2. Zatezni uređaji sa automatskim zatezanjem u vidu težinskih zatega sa zateznim kolicima ili
zateznim klizačima (slika 4.1. b-c) su garancija sigurnog prenosa snage uz malo F2.
Najjednostavnija mogućnost je težinsko opterećivanje koje daje konstantno zatezanje na
uređaju iza pogonskog bubnja.

3. Povratni bubanj na trakastom transporteru (slika 4.1. d) je na samom kraju dužine trake, što
znači da je povratni bubanj na samom kraju Glodara i Odlagača, što podrazumeva da je sa
različitim gabaritima i dimenzijama.

Slika 4.1. Vrste zateznih uređaja.

14
Za prenos vučne sile nephodan nam je zatezni uređaj i zatezni bubanj.

Slika 4.2. Zatezni uređaj.

15
 Slika 4.3. Zatezni uređaj bez kolica.

Slika 4.4. Zatezni uređjaj sa kolicima.

16
 5.Reparacija bubnjeva

5.1. Reparacija gumene obloge

Rotirajući delovi transportera (bubnjevi i rolne) se oblažu gumenom oblogom debljine od 8

do 19 mm u zavisnosti od uslova eksploatacije.

Postupkom gumiranja postižu se sledeći efekti:

- Produžava se vek trajanja trake

- Umanjena je mogućnost proklizavanja trake

- Smanjuje se efekat lepljenja materijala koji se transportuje

- U zimskim uslovima rada izbegnut je kontakt gume i metala, pa su oštećenja svedena na

minimum.

Načini gumiranja bubnjeva i rolni:

Sam postupak gumiranja može se izvesti na dva načina i to:

- Topli postupak gumiranja vulkanizacijom

- Hladni postupak gumiranja

- Topli postupak gumiranja vulkanizacijom u direktnoj pari je kvalitetniji, jer athezija između
gume i metala je znatno bolja u odnosu na hladni postupak.

Hladni postupak se izvodi na terenu ili ako je bubanj većih dimenzija.

17
Kvalitet i oblik gumene ogloge:

Bubanj se oblaže oblogom koju čine dva tipa gume različitih fizičko-mehaničkih osobina, što
je pokazalo najbolje efekte u toku eksploatacije.

Prvi sloj obloge do metala čini gumaYM-1 sledećih fizičko-mehaničkih osobina.

- Tvrdoća...................60 +5o -3o SLA(JUS)

- Prekidna jačina.......180kp/cm² (min)

- Izduženje................450% (min)

Drugi sloj obloge je guma UE-2 sledećih fizičko-mehaničkih osobina:

- Tvrdoća...................40 -3o SLA+5o

- Prekidna jačina.......220kp/cm² (min)

- Izduženje................550% (min)

- Habanje..................180mm³ (max)

Obloga može biti ravna i profilisana.

Profilisanom oblogom gumiraju se pogonski bubnjevi, jer ona obezbeđuje “samočišćenje”

bubnja, što sprečava proklizavanje transportne trake.

Postupak rada hladnom vulkanizacijom:

Pre početka rada, površina na kojoj će se vršiti lepljenje se obrađuje vretenastom brusilicom,a
zatim se pere etilenom.

Na tako pripremljenu površinu se zatim stavlja podloga Prajmer. Kada je podloga suva, sledi
premazivanje lepkom bubnja i gume koja će da se lepi.

Nakon sat vremena, vrši se ponovno premazivanje lepkom istih površina. Lepljenju odnosno
spajanju bubnja i gume se pristupa nakon fizičke provere (prstom) stvrdnjavanja lepka.

Da bi guma što bolje prišla bubnju, potrebno je uz pomoć gumenog čekića izvršiti sitno
iskucavanje gume.Posle određenog vremena koje je potrebno da prođe kako bi se zalepljene
površine osušile, vrši se završna obrada koja obuhvata obrađivanje ivica na 45°- 60° i njihovo
brušenje.

18
 Slika 5.1. Oštećeni bubanj.

Slika 5.2. Oštećeni pogonski bubanj.

19
Slika 5.3. Obrušeni gumeni deo bubnja.

Slika 5.4. Balansiranje.

20
Slika 5.5. Profilisanje novog sloja gume.

21
 5.2. Reparacija vratila bubnja

U zavisnosti od vrste bubnja i položaja na trakastom transporteru dolazi do specifičnih kvarova

i habanja vratila. Opisani su najčešći kvarovi i oštećenja:

1. Kvar:

Kod bubnjeva koji su osigurani steznim prstenom (slika 3.7 str.11) jedan od najčešćih
kvarova je popustanje steznog prstena. U tom slučaju sila stezanja je nedovoljna, i sam
doboš počinje da se okreće(proklizava) oko ose vratila.

Oštećenje:

Tada dolazi do ostećenja samog steznog prstena i vratila bubnja slika 5.9. . Ukoliko je
havarija uočena na vreme, postoji mogućnost reparacije bubnja. Potrebno je reparirati
vratilo (ukoliko je moguće) i zameniti stezni prsten bubnja.

Popravka:

Ukoliko postoji mogućnost reparacije vratila, vrši se nanošenje novog sloja materijala
na mestu proklizavanja steznog prstena, zavarivanjem ili metalizacijom. Po nanošenju
novog sloja materijala vratilo je potrebno obraditi na odgovarajucu meru. Ukoliko
popravka nije moguća ili je ne isplativa, izrađuje se novo vratilo.

Stezni prsten se zamenjuje novim.

22
2. Kvar:

Kod bubnjeva koji su osigurani klinom (slika 3.8. str.12) jedan od najčešćih kvarova je
otkazivanje kotrljanog ležaja na kojima je oslonjen.

Oštećenje:

Tada dolazi do ostećenja ležaja, kao i ostećenje vratila bubnja.

Popravka:

Ukoliko postoji mogućnost reparacije vratila, vrši se nanošenje novog sloja materijala
na mestu proklizavanja steznog prstena, zavarivanjem ili metalizacijom. Po nanošenju
novog sloja materijala vratilo je potrebno obraditi na odgovarajucu meru. Ukoliko
popravka nije moguća ili je ne isplativa, izrađuje se novo vratilo.

Ležaj se zamenjuje novim.

3. Kvar:

Kod bubnjeva koji su osigurani lezajem (slika 3.9. str.12) jedni od najčešćih kvarova
su otkazivanje kotrljanog ležaja na kojem je oslonjen bubanj na osovinu i habanje
lezajnog mesta u dubošu.

Oštećenje:

Tada dolazi do ostećenja ležaja, osovine bubnja i ležajnog mesta u dobošu.

Popravka:

Ukoliko postoji mogućnost reparacije osovine, vrši se nanošenje novog sloja materijala
na mestu proklizavanja steznog prstena, zavarivanjem ili metalizacijom. Po nanošenju
novog sloja materijala vratilo je potrebno obraditi na odgovarajucu meru. Ukoliko
popravka nije moguća ili je ne isplativa, izrađuje se novo vratilo. Staro ležajno mesto
je moguće izraditi i zameniti ga slika 5.11.

Ležaj se zamenjuje novim.

23
Slika 5.6. Metalizirano vratilo.

Slika 5.7. Obrada vratila.

24
 Slika 5.8. Obrađeno vratilo.

Slika 5.9. Ostećenje vratila kliznim prstenom.

25
Slika 5.10. Oštećeno ležajno mesto.

Slika 5.11. Zamenjeno ležajno mesto.

26
 6.Zaključak

U savremenoj industriji jednostavno je teško zamisliti transport materijala bez trakastih

transportera. Trakasti transporteri su relativno jednostavan uređaj te je njihova proizvodnja
zastupljena u većini zemalja. Naravno njihov rad i funkcionisanje ne bi bio moguće bez
elemenata za upravljanje i vođenje trake, kao i bubnjeva svih vrsta.

27
Literatura:

 Tehnička dokumentacija površinskih kopova “Kolubara” 2014.god.

 Tehnička dokumentacija “Kolubara” prerada 2014.god.
 Dr Ranko Borović,Transportne trake,Savremena administracija,Beograd,1979.
 Dr Vinko Jevtić, Transportne mašine, Mašinski fakultet-Niš, 2001.
 http://vecowelding.com Februar, 2019.god.
 https://www.transporteri.com Februar, 2019.god.
 http://www.tehnoradionica.rs Februar, 2019.god.

28