Ch :

HÀM S LIÊN T C
Ch bám sát (l p 11 ban CB)
Biên so n: THANH HÂN
-----------------------

A/ M C TIÊU:

- Cung c p cho h c sinh m t s d ng bài t p th ng g p có liên

quan n s liên t c cu hàm s và ph ng pháp gi i các d ng bài ó.
- Rèn k n ng bi n i, di n t ch t ch .
- Góp ph n xây d ng n ng l c t duy lôgic, t duy c l p sáng t o.

B/ TH I L NG:

3 ti t

C/ N I DUNG:

Ch g m có 3 ph n:
- Ph n A: Tóm t t lí thuy t.
- Ph n B: Các d ng bài t p th ng g p.
- Ph n C: Câu h i tr c nghi m.

D/ CHÚ THÍCH V M C YÊU C U:

- Ch này thu c lo i ch bám sát, nh m h th ng m t s d ng

bài t p c b n và k n ng gi i các d ng bài ó, giúp nâng cao kh n ng
t h c c a h c sinh d i s h ng d n c a giáo viên.
- ây là tài li u t h c có h ng d n nh m t c m c tiêu nh ã
nêu trên.
- Có b sung m t s ít bài t p nâng cao giúp các em h c sinh khá có
thêm tài li u tham kh o.

-------------

Hàm s liên t c 1
A/ TÓM T T LÍ THUY T:

I. nh ngh a hàm s liên t c:

1) nh ngh a 1:
Gi s! hàm s f ( x ) xác "nh trên kho ng ( a; b ) và x0 ∈ ( a; b ) .
Hàm s f c g i là liên t c t i i#m x0 n u lim f ( x ) = f ( x0 ) .
x → x0

Hàm s không liên t c t i i#m x0 c g i là gián o n t i x0.

2) nh ngh a 2:
Hàm s f liên t c trên kho ng ( a; b ) n u nó liên t c t i m i i#m
thu c kho ng ó.
Hàm s f liên t c trên o n [ a; b ] n u nó liên t c trên kho ng
( a; b ) và lim f ( x ) = f ( a ) , lim f ( x ) = f ( b ) .
x →a + x →b −

II. M t s nh lí c b n v hàm s liên t c:

1) nh lí 1:
a) Hàm a th$c liên t c trên t p R.
b) Hàm phân th$c h%u t& và các hàm s l ng giác liên t c trên t'ng
kho ng cu t p xác "nh c a chúng.

2) nh lí 2:
Gi s! y = f ( x ) và y = g ( x ) là hai hàm s liên t c t i i#m x0. Khi
ó:
a) Các hàm s y = f ( x ) + g ( x ) , y = f ( x ) − g ( x ) , y = f ( x ) .g ( x ) liên t c t i
i#m x0.
f ( x)
b) Hàm s y = liên t c t i i#m x0 n u g ( x0 ) ≠ 0.
g ( x)

3) nh lí 3:
N u hàm s y = f ( x ) liên t c trên o n [ a; b ] và f ( a ) . f ( b ) < 0 , thì t n
t i ít nh t m t i#m c ∈ ( a; b ) sao cho f ( c ) = 0 .
Nói cách khác: N u hàm s y = f ( x ) liên t c trên o n [ a; b ] và
f ( a ) . f ( b ) < 0 , thì ph ng trình f ( x ) = 0 có ít nh t m t nghi m
x0 ∈ ( a; b ) .

Hàm s liên t c 2
 B/ CÁC D NG BÀI T P TH NG G P:

D ng1: Xét tính liên t c c a hàm s t i i m x0.

Ph ng pháp gi i:
• Tính f ( x0 ) .
• Tìm lim f ( x ) và áp d ng "nh ngh a 1).
x → x0

Ví d 1: Xét tính liên t c c a hàm s sau t i i#m x0 = 2.

x3 − 8
khi x ≠ 2
f ( x) = x − x − 2
2

10
khi x = 2
3

L i gi i:
10
Ta có f ( 2 ) =
3

lim f ( x ) = lim
x3 − 8
= lim
(
( x − 2) x2 + x + 4
= lim
)
x 2 + x + 4 10
= = f ( 2) .
x→2 x→2 x 2 − x − 2 x →2 ( x + 1)( x − 2 ) x→2 x +1 3
V y hàm s f liên t c t i i#m x0 = 2.
---------------
Ví d 2: Xét tính liên t c c a hàm s sau t i i#m x0 = 1.
x −1
khi x ≠ 1
f ( x) = x −1
1 khi x = 1

L i gi i:
Ta có f (1) = 1
x −1 x −1 1 1
lim f ( x ) = lim = lim = lim = ≠ f (1) .
x →1 x →1 x −1 x →1
( )(
x −1 )
x +1 x →1 x +1 2
V y hàm s f không liên t c t i i#m x0 = 1.
---------------
Ví d 3: Xét tính liên t c c a hàm s sau t i i#m x0 = 2.
x2 − x − 2
khi x > 2
f ( x) = x−2
5− x khi x ≤ 2

L i gi i:
Ta có f ( 2 ) = 3
lim+ f ( x ) = lim+
x2 − x − 2 ( x − 2 )( x + 1) = lim x + 1 = 3 .
= lim+ ( )
x →2 x→2 x−2 x →2 ( x − 2) x → 2+

Hàm s liên t c 3
 lim f ( x ) = lim− ( 5 − x ) = 3 .
x → 2− x→ 2

Suy ra lim f ( x ) = f ( 2 )
x→2

V y hàm s f liên t c t i i#m x0 = 2.

---------------

Bài t p t gi i:

Xét tính liên t c c a hàm s sau t i i#m x0

x2 − 2 x − 3
khi x ≠ 3
f ( x) = x2 − 9
a) 1 (x0 = 3).
khi x = 3
4

x+3 −2
khi x ≠ 1
f ( x) = x −1
b) 1 (x0 = 1).
khi x = 1
4

x −5
khi x > 5
f ( x) = 2x −1 − 3
c) (x0 = 5).
( x − 5)
2
+ 3 khi x ≤ 5

--------------------------------

D ng2: nh f ( x0 ) hàm s f liên t c t i i m x0 .

Ph ng pháp gi i
Tìm lim f ( x ) và l y f ( x0 ) = lim f ( x ) .
x → x0 x → x0

Ví d 1: "nh f ( 0 ) # hàm s sau liên t c t i x = 0.

2− 4− x
f ( x) = ( x ≠ 0)
x
L i gi i:
2− 4− x 4 − (4 − x) 1 1
Ta có lim f ( x ) = lim = lim = lim = .
x →0 x →0 x x→0
(
x 2+ 4− x )
x →0 2 + 4 − x 4
1
V y hàm s ã cho liên t c t i x = 0 khi f ( 0 ) = .
4
---------------
x +1 − 2
khi x ≠ 3
f ( x) = x−3
Ví d 2: Cho hàm s
a khi x = 3

"nh a # hàm s ã cho liên t c t i x = 3.

Hàm s liên t c 4
 L i gi i:
Ta có f ( 3) = a
x +1 − 2 ( x + 1) − 4 1 1
lim f ( x ) = lim = lim = lim = .
x →3 x →3 x −3 x →3
(
( x − 3) x + 1 + 2 x →3
)x +1 + 2 4
1
V y hàm s ã cho liên t c t i x = 3 khi a = .
4
---------------

Bài t p t gi i:

a) "nh f ( 9 ) # hàm s sau liên t c t i x = 9

3− x
f ( x) = ( x ≠ 9).
x−9

x2 + x + 1 −1
khi x ≠ 0
f ( x) = 3x
b) Cho hàm s
a khi x = 0

"nh a # hàm s ã cho liên t c t i x = 0.

--------------------------------

D ng 3: Xét tính liên t c c a hàm s trên kho ng, o n.

Ph ng pháp gi i:
• Dùng "nh ngh a.
• Dùng "nh lí c b n.

Ví d 1: Ch$ng minh hàm s f ( x ) = 8 − 2 x 2 liên t c trên o n [ −2; 2] .

L i gi i:
Hàm s f ( x ) = 8 − 2 x 2 xác "nh trên o n [ −2; 2] .
∀x0 ∈ ( −2; 2 ) ta có lim f ( x ) = lim 8 − 2 x 2 = 8 − 2 x0 2 = f ( x0 )
x → x0 x → x0

V y hàm s ã cho liên t c trên kho ng ( −2; 2 ) .

M t khác: lim f ( x ) = lim + 8 − 2 x 2 = 0 = f ( −2 )
x →( −2) + x →( −2)

lim f ( x ) = lim− 8 − 2 x 2 = 0 = f ( 2 )
x → 2− x →2

Do ó hàm s ã cho liên t c trên o n [ −2; 2] .

---------------

Hàm s liên t c 5
 x3 − 1
khi x ≠ 1
f ( x ) = x −1
Ví d 2: Ch$ng minh hàm s liên t c trên R.
3 khi x = 1

L i gi i:
Hàm s xác "nh trên R.
x3 − 1
f ( x) =
+ N u x ≠ 1 thì x −1

Do f ( x ) là hàm phân th$c có t p xác "nh D = ( −∞;1) ∪ (1; +∞ ) nên

f ( x ) liên t c trên các kho ng ( −∞;1) ; (1; +∞ ) .
+ N u x = 1 thì f (1) = 3
x3 − 1
lim f ( x ) = lim
x →1 x →1
( )
= lim x 2 + x + 1 = 3 = f (1)
x − 1 x →1
Suy ra f ( x ) liên t c t i x = 1 .
T' hai k t qu trên ta có f ( x ) liên t c trên R.
---------------

Bài t p t gi i:
1
a) Ch$ng minh hàm s f ( x) = liên t c trên kho ng ( −∞; 2 ) .
2− x
x 2 − 3x + 2
khi x ≠ 2
f ( x) = x−2
b) Ch$ng minh hàm s liên t c trên R.
1 khi x = 2

c) Ch$ng minh hàm s f ( x ) = x − 3 + 1 liên t c trên kho ng [3; +∞).

x2 − x − 2
khi x ≠ −1
f ( x) = x +1
d) Cho hàm s
a khi x = -1

"nh a # hàm s ã cho liên t c trên R.

---------------

D ng 4: Ch ng minh m t ph ng trình có nghi m.

Ph ng pháp gi i:
S! d ng k t qu : N u hàm s y = f ( x ) liên t c trên o n [ a; b ] và
f ( a ) . f ( b ) < 0 , thì ph ng trình f ( x ) = 0 có ít nh t m t nghi m
x0 ∈ ( a; b ) .

Hàm s liên t c 6
Ví d 1: Ch$ng minh r ng ph ng trình x 7 + 3 x5 − 2 = 0 có ít nh t m t
nghi m.
L i gi i:
Xét hàm s f ( x ) = x 7 + 3x5 − 2
Ta có f ( x ) liên t c trên R
f ( 0 ) = −2 < 0
Và f ( 0 ) . f (1) < 0
f (1) = 2 > 0
Nên ph ng trình f ( x ) = 0 có ít nh t m t nghi m x0 ∈ ( 0;1) , v y bài toán
c ch$ng minh.
---------------

Ví d 2: Ch$ng minh ph ng trình x 2 sin x + x cos x + 1 = 0 có ít nh t m t

nghi m x0 ∈ ( 0; π ) .
L i gi i:
Ta có hàm s f ( x ) = x 2 sin x + x cos x + 1 liên t c trên R
f (0) = 1 > 0
Và f ( 0 ) . f (π ) < 0
f (π ) = −π + 1 < 0
Nên ph ng trình f ( x ) = 0 có ít nh t m t nghi m x0 ∈ ( 0; π ) . ( pcm)
---------------

Ví d 3: Ch$ng minh ph ng trình m ( x − 1) ( x − 2 ) + 2 x − 3 = 0 luôn có

3

nghi m v i m i giá tr" c a m.

L i gi i:
Ta có hàm s f ( x ) = m ( x − 1) ( x − 2 ) + 2 x − 3 liên t c trên R
3

f (1) = −1 < 0
Và f (1) . f ( 2 ) < 0 ∀m ∈ R
f ( 2) = 1 > 0
Nên ph ng trình m ( x − 1) ( x − 2 ) + 2 x − 3 = 0 luôn có nghi m v i m i giá
3

tr" c a m. ( pcm)
---------------

Ví d 4: Ch$ng minh ph ng trình 2 sin x + m sin 2 x + 1 = 0 luôn có

nghi m v i m i giá tr" c a m.
L i gi i:
Ta có hàm s f ( x ) = 2sin x + m sin 2 x + 1 liên t c trên R
π
f =3>0
2 π π
Và f − .f <0 ∀m ∈ R
π 2 2
f − = −1 < 0
2

Hàm s liên t c 7
 Nên ph ng trình 2sin x + m sin 2 x + 1 = 0 luôn có nghi m v i m i giá tr"
c a m. ( pcm)
---------------
Bài t p t gi i:

1) Ch$ng minh ph ng trình x3 − 3x + 1 = 0 có 3 nghi m phân bi t.

2) Ch$ng minh ph ng trình x 4 − x − 3 = 0 có nghi m x0 ∈ (1; 2 ) và

x0 > 7 12.
3) Ch$ng minh v i m i giá tr" c a m, các ph ng trình sau luôn có
nghi m:
a) m ( x − 1) ( x + 2 ) + 2 x + 3 = 0
3

b) x 4 + mx 2 − 2mx − 2 = 0
c) 2 cos x + m cos 2 x − 1 = 0
---------------
Chú ý: N u i u ki n liên t c c a hàm s f trên o n [ a; b ] không còn thì
không th# k t lu n v s t n t i nghi m c a ph ng trình f ( x ) = 0 trên
kho ng ( a; b ) .
1 1
Ví d : Hàm s f ( x) = có f ( −1) . f (1) = −1 < 0 , nh ng ph ng trình =0
x x
vô nghi m.
---------------

C/ CÂU H I TR C NGHI M:

x + 1 −1
1) Cho hàm s f ( x) = ( x ≠ 0 ) . Hàm s ó liên t c t i x = 0 khi
x
f ( 0 ) có giá tr" là:
1
A. -1 B. C. 1 D. 2
2

3− x
khi x≠3
2) Cho hàm s f ( x) = x +1 − 2 . Hàm s ó liên t c t i
m khi x=3
x = 3 khi m có giá tr" là:
A. -4 B. -1 C. 1 D. 4

1 khi x<0
3) Cho hàm s f ( x) = . Hàm s ó liên t c t i x = 0
x + a khi x≥0
khi a có giá tr" là:
A. -2 B. -1 C. 0 D. 1

Hàm s liên t c 8
4) Hàm s nào trong các hàm s sau ây không liên t c trên R?
A. f ( x ) = x 4 − 2 x 2 + 1 B. f ( x ) = sin x + 2cos x
x −1 x2 − 1
khi x ≠1 khi x ≠ −1
C. f ( x ) = x −1 D. f ( x ) = x + 1
2 khi x =1 2 khi x = −1

5) Hàm s nào trong các hàm s sau ây gián o n t i x = 0 ?

x khi x≥0
f ( x) =
A. f ( x ) = cot x B. − x khi x<0

x + 1 −1
khi x≠0 x2 + x
x khi x≠0
C. f ( x ) = D. f ( x ) = x
1
khi x=0 0 khi x=0
2

6) Tìm kh(ng "nh sai trong các kh(ng "nh sau:

A. Ph ng trình sin x + m cos x = 1 có nghi m ∀m ∈ R.
B. Ph ng trình x3 + ax 2 + bx − 1 = 0 có nghi m ∀a, b ∈ R.
C. Hàm s f ( x ) = x + 1 − 1 liên t c trên kho ng [−1; +∞) .
D. N u hàm s f ( x ) có f ( a ) . f ( b ) < 0 , thì ph ng trình f ( x ) = 0 có
ít nh t m t nghi m x0 ∈ ( a; b ) .

7) Cho ph ng trình x3 + 4 x − 1 = 0 , kh(ng "nh nào sau ây sai?

A. Hàm s f ( x ) = x3 + 4 x − 1 liên t c trên R
B. Ph ng trình x3 + 4 x − 1 = 0 luôn có ít nh t m t nghi m.
C. Ph ng trình x3 + 4 x − 1 = 0 có nghi m x0 ∈ ( −∞;0 )
D. Ph ng trình x3 + 4 x − 1 = 0 có nghi m x0 ∈ ( −1;1)

8) Cho hàm s f ( x ) = x 4 + mx 2 − 1 , kh(ng "nh nào sau ây sai?

A. Hàm s f ( x ) liên t c trên R
B. Ph ng trình f ( x ) = 0 có nghi m ∀m ∈ R.
C. Ph ng trình f ( x ) = 0 có ít nh t hai nghi m ∀m ∈ R.
D. T n t i m ∈ R sao cho ph ng trình f ( x ) = 0 vô nghi m

- - - - - - - - - - H)T - - - - - - - - -

Hàm s liên t c 9