Αρχέτυπο: με τον όρο «αρχέτυπο» εννοούμε κάθε τυπικό ή επαναλαμβανόμενο θέμα (π.χ.

έρωτας-θάνατος), ανθρώπινο χαρακτήρα (π.χ. ο επαναστάτης νέος), ενέργεια (π.χ. το

μοιρολόγισμα του νεκρού), εικόνα (π.χ. ο μαυροφορεμένος Χάρος), κατάσταση (π.χ. το
μαράζι του ξενιτεμένου), αφηγηματικό σχέδιο ή οποιοδήποτε άλλο φαινόμενο, το οποίο
επανέρχεται με τέτοια συχνότητα και επιμονή, ώστε κατά κάποιο τρόπο να θεωρείται
παγκόσμιο.

Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων

Η ενότητα αυτή παρουσιάστηκε στις αρχές της δράσης

και είχε σκοπό να εισαγάγει τους μαθητές στην έννοια
του ηρωικού αρχετύπου, όπως την επεξεργάστηκε ο
Αμερικανός μυθολόγος, συγγραφέας και καθηγητής
Τζόζεφ Κάμπελ (1904-1987).

Ο Κάμπελ υποστήριξε ότι όλες οι αφηγήσεις

αποτελούν παραλλαγές ενός ενιαίου μύθου
(μονομυθία) και ότι ενσωματώνουν θέματα και εικόνες
που ανάγονται σε ορισμένες θεμελιώδεις καθολικές
μορφές ή σταθερά σχήματα που απαντούν διαχρονικά
σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου.

Στο βιβλίο του Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα (1949)
μελετά μια τέτοια αρχετυπική δομή, η οποία είναι
δυνητικά ανιχνεύσιμη σε κάθε ιστορία, ανεξαρτήτως
του τόπου και του χρόνου δημιουργίας της. Αυτή η
δομική αρχή ονομάστηκε από τον ίδιο «Ταξίδι του
ήρωα».
Κατά τον Κάμπελ, πίσω απ’ όλες τις ιστορίες
βρίσκεται πάντα το οργανωτικό σχήμα ενός ταξιδιού:
το κεντρικό πρόσωπο (ο ήρωας) ξεκινά την περιπέτεια
μιας αναζήτησης, που θα τον απομακρύνει από τον
οικείο κόσμο και, μέσα από εμπόδια και επώδυνες
Τζόρτζιο ντε Κίρικο, "T
Μια απλουστευμένη εκδοχή αυτού του σχή
και ταινίες) παρουσιάστηκε μέσα στην τάξη
χρήσιμο εργαλείο όχι μόνο για να κατανο
περιπέτειες των ηρώων στις ταινίες και στα
στοιχεία που τις συνδέουν, πίσω και
Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την παρουσίασ
εύστοχη!– εφαρμογή του μοντέλου
 δοκιμασίες, θα τον οδηγήσει στον τελικό προορισμό, Ηλίας
που είναι ακριβώς η σωτηρία του λαού του και μαζί η
ωριμότητα και η κατάκτηση της δικής του
αυτογνωσίας.

Το σχήμα του ταξιδιού δεν περιορίζεται μόνο στις

τυπικά ηρωικές αφηγήσεις αλλά διευρύνεται για να
συμπεριλάβει την ίδια τη ζωή. Για τον Κάμπελ, το
ταξίδι είναι συνώνυμο της ζωής. Δηλώνει την
αναζήτηση –ουσιαστικά ατέρμονη– που ξεκινά κάθε
άνθρωπος και την πορεία που διαγράφει, προκειμένου
να κατανοήσει τον εαυτό του και να συλλάβει το
νόημα της ίδιας του της ύπαρξης.

Από αυτή την άποψη, ήρωας είναι ο κάθε άνθρωπος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Joseph Campbell, Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα. Ο ρόλος του ήρωα στην

παγκόσμια μυθολογία, μτφρ. Θεόδωρος Σιαφαρίκας, Ιάμβλιχος, Αθήνα 2001.
 Clarissa Pinkola Estes, Εισαγωγή στην επανέκδοση του βιβλίου του
Κάμπελ, The Hero with a Thousand Faces, Princeton University Press, σ.
xxiii-lxv, Πρίνστον 2004.
 David Adams Leeming, Mythology. The Voyage of the Hero, Oxford
University Press, Νέα Υόρκη, Οξφόρδη 1998.