MEĐUNARODNO KRIVIČNO PRAVO – PITANJA I ODGOVORI ZAVRŠNI

Pojam medjunarodnog krivicnog prava

Pod medjunarodnim krivicnim pravom podrazumjevaju se i materijalna pravvila domaceg

krivicnog prava koja je neka drzava usvojila na osnovu obaveza iz medjunarodnog prava,i to
redovno na osnovu ugovora u kojima je stranka.Pod medjunarodnim krivicnim pravom u sirem
smislu podrazumjeva se uzajamna pomoc izmedju represivnih i sudskih organa u drzavi.
Savremene konvencije koje se odnose na odredjena krivicna djela propisuju
inkriminaciju,mjere prevencije i uzajamne saradnje njihovih stranaka,kao i obavezu
ekstradikcije osumnjicenih drugoj zainteresovanoj drzavi ukoliko ih drzava stranka ne
podvrgne svom pravosudju. Vise medjunarodnih konvencija predvidja i uredjuje policijsku
saradnju izmedju drzava.Interpol i Evropol se ne sastoje od nadnacionalnih policijskih snaga
koje bi mogle direktno da djeluju na teritorij njhivoh drzava clanica.Ove organizacije samo
koordiniraju saradnju izmedju organa gonjenja u drzavama clanicama.Uzajamnu pravnu
pomoc u krivicnim stvarima drzave ugovaraju dvostranim i visestranim ugovorima, i to u
istrazi,gonjenju i u sudskim postupcima.U jos sirem smislu,pod medjunarodnim krivicnim
pravom podrazmjeva se ovlastenje neke drzave,zasnovano neposredno na medjunarodnom
pravu,da kaznjava pred domacim sudovima neke najteze medjunarodne zlocine s kojima
odnosna drzava po npravilu nema direktne veze.Tu se radi o zlocinima izvrsenim izvan
nacionalne teritorije,od strana lica koja nisu ni u kakvoj vezi s tom drzavom.Rijec je o primjeni
nacela univerzalnosti.Pod medjunarodnim krivicnim pravom u uzem smislu neki autori na
prvom mjestu podrazumjevaju ono pravo i ona pravila postupka koje direktno primjenjuju
tzv.medjunaordni krivicni sudovi.pod tim pojmom se podrazumjevaju sudska tijela ustanovljena
bilo od vise drzava ili odlukom neke medjunarodne organizacije,kada ona za to ima dovoljnu
nadleznost.

Izvori medjunarodnog krivicnog prava

U onom djelu u kojem je medjunarodno krivicno pravo dio medjunarodnog javnog prava,kao i
u svim drugim dijelovima u kojima se ono ne moze razvijati i primjenjivati van njegovih
pravia,treba ga razmotriti s pozicije izvora tog prava. Najautoritativnija ugovorna odredba koja
propisuje te izvore je čl.38 stav (1) statuta Medjunarodnog suda pravde u Hagu.ta odredba
glasi: (1)sud,ciji je zadatak da sporove koji su mu podnijeti rjesava saglasno medjunarodnom
pravu,primjenjuje : a)medjunarodne konvencije,bilo opste ili posebne,kojima se ustanovljavaju
pravila izricito priznata od drzava us poru; b)medjunarodni obicaj kao dokaz opste prakse
prihvacene kao pravo c)opsta pravna nacela priznata od civilizovanih naroda , d) pod uslovom
odredba cl.89,sudske odluke i doktrinu najpozvanijih strucnjaka javnog prava razlicitih
naroda,kao pomocno sredstvo za utvrdjivanje pravnih pravila.Navedeni izvori vaze u
medjunarodnom pravnom poretku suverenih drzava i drugih subjekata medjunarodnog prava.
S obzirom na to da ugovor ne moze direktno da obaveze drzave koje nisu njegove stranke,
glavni izvor opsteg medjunarodnog prava je opsti obicaj.Opsta pravna nacela primjenjuju se
kao samostalni izvor opsteg medjunarodnog prava ukoliko se nisu transformirala u opsti obicaj,
i to najcesce putem neke konvencije o kodifikaciji.u medjunarodnom krivicnom pravu pojedinac
se smatra subjektom postupka. Na osnovu opsteg nacela krivicnog prava nullum crimen,nulla
poena sine lege,koje mnogi nazivaju nacelom zakonitosti,navedeni izvori koje primjenjuje
krivicni sudija javljaju se u nesto drukcijem svijetlu.Iz pomenutog nacela slijedi prva
pretpostavka svakog pravicnog sudjenja,koja se tice materijalnog krivicnog prava-nullum
crimen sine lege scripta;izvor inkriminacije mora da bude zakon ili statut medjunarodnog
krivicnog sudskog tijela,dakle,pravilo pozitivnog prava u pisanom obliku.Ta pretpostavka
iskljucuje inkriminaciju direktno i jedino zasnovanu na obicajnom pravu.Ona znaci da:A)nullum
crimen sine lege certa:elementi inkriminacije moraju da budu precizno odredjena pisanom
normom,sto krivicnom sudiji zabranjuje pribjegavanje analogiji; B)nullum crime sine lege
praevia:krivicno djelo mora da bude zakonom zabranjneno u vrijeme njegovog izvrsenja ;C)
nulla poena sine lege:kazna takodje mora da bude unaprijed predvidjena pisanom zakonskom
normom.

Opsta pravna nacela

Opsta pravna nacela priznata od strane civilizovanih naroda,iz čl.38.stav(1)tacka (c) iz statuta
Medjunarodnog suda pravde imaju dva suprotna znacenja . Ta dvojnost pojmova predmet je
mnogih nerazumjevanja u mejdunarodnom krivicnom pravosudju. S jedne strane, opsta
pravna nacela shvataju se kao osnov svakog pravnog odnosa,bez kojih nijedan pravni
poredak,bilo unutrasnj ili medjunarodni,ne bi mogao da funkcionise.u suprotnom znacenju, u
nedostatku neke primjenjive ugovorne odredbe ili obicajnog prava,tj.u slucaju praznina u
pozitivnom pravu,tacka (c) clana38.stav(1) shvata se kao ovlastenje ili poziv sudiji da pribjegne
nacelima zajednickim unutrasnjem pravu drzava koje se smatraju razvijenim. U prvom
znacenju,opsta pravna nacela su osnov svakog prava,a u drugom ona su njegov supsidijarni
izvor u nedostatku nekog odredjenijeg pravila. Za razliku od ugovora i obicajnih pravnih pravila
opsta pravna nacela priznata od strane civilizovanih naroda nisu nastala ni sa cijom namjerom
da bi uredila neke konkretne pravne odnose izmedju konkretnih subjekata u nekom vremenu,a
jos manje da bi inkriminisala neka ponasanja koja bi se u medjunarodnom pravnom poretku
morala kaznjavati. Nacelo pacta sunt servanda upravo je takvo opste pravno nacelo u skladu
s kojim se slobodno preuzete ugovorne obaveze moraju u cjelosti i u dobroj vjeri
izvrsavati.Postoje i neka opsta nacela svakog sudskog i arbitraznog postupka u rjesavanju
sporova izmedju jednakih subjekata s autonomijom volje.Radi se o postupcima izmedju
suverenih drzava ili izmedju subjekata nelkog transnacionalnog pravnog posla,ili izmedju
fizickih i pravnih lica u gradjanskom postupku po unutrasnjem pravu. To su : nacelo
nezavisnosti i nepristrasnosti sudskog tijela ; nacelo jednakosti i obostranog saslusanja
stranaka; litispendencija;res judicata,nacelo da presuda mora biti obrazlozena i dr.Opsta
nacela krivicnog prava ,koja krivicni sudija mora da postuje u svakom postupku dostojnpm tog
imena.Ako nacela nisu unjeta u pozitivne zakone neke drzave,ona nisu zasticena nikakvom
drzavnom sankcijom.Medjutim,cak i kad su ugradjena u ustav,krivicne zakone i zakone o
krivicnom postupku,politicka vlast ih cesto ignorise i krsi bez pravnih posljeica po samu sebe.

Opsta nacela krivicnog prava

Ovo je osnovno nacelo krivicnog prava,koje se cesto naziva nacelom zakonitosti.U skladu s
tim nacelom,krivicno djelo i kazna za to djelo moraju biti propisani prije njegovog izvrsenja.Ono
dakle,zabranjuje retroaktivnu primjenu krivicnog zakona,osim ukoliko posle ucinjenog djela
novi zakon odredi blazu kaznu.Suprotno nacelo-nullum crimen sine poena(nijedan zlocin ne
smije ostati bez kazne)iz krivicnog prava nacisticke Njemacke,nije moglo ukinuti nacelo
zakonitossti, niti je ono samo ikada postalo opste pravno nacelo priznato od civilizovanih
naroda.Nacelo nullum crimen nulla poena sina lege nije izricito predvidjeno u Statutu MKTJ-
a.Konvencija o ljudskim pravima predvidja da nacelo nullum crimen sine lege obuhvata
cinjenja ili necinjenja prema medjunarodnom pravu.Kada je u pitanju medjunarodni krivicni
sudija,stanje u osnovi nije drugacije,iako ovo nacelo i nejga obavezuje.Presumpcija
nevinostiokrivljenog-ovo nacelo predstavlja ˝siljak na koplju˝svakog pravicnog krivicnog
sudjenja.lex mitius-primjena blazeg zakona . Ovo pravilo je predvidjeno u ustavu vecine
zemalja. Nacelo krivice(nulla poena sine culpa) – osnovno nacelo krivicnog prava jeste da
svako mora krivicno da odgovara samo za svoja sopstvena djela, a ne za ponasanja na koja
on nije mogao da utice.Nacelo pravicnog sudjenja i postupanja u razumnom roku-ovo nacelo
podrazmjeva pravo optuzenog ne samo na pravicno,nego i na sudjenje bez nepotrebnog
odlaganja.Ako sud pravosnaznom presudom ne utvrdi krivicu optuzenog u razumnom roku,a
pri tme ga drzi u pritvoru, time on sam krsi pravo optuzenog u razumnom roku.Ne bis in idem
– na osnovu ovog nacela,protiv istog lica ne moze se voditi novi krivicni postupak za djelo koje
je predmet vec izrecene pravosnazne sudske odluke. Pravo na zalbu u krivicnim stvarima-ovo
pravo je akcesorne prirode, us mislu da se an njega neko lice moze pozvati samo u vezi s
tvrdnjom da joj je povrijedjeno neko drugo pravo garantovano u toj konvenciji, za razliku od
prava na pravicno sudjenje,koje se odnosi na zastitu svih onih prava koje poznaje unutrasnje
zakonodavstvo drzave stranke,bez obzira na to da li su ona medjunarodno priznata ili
nisu.Pravo na naknadu stete zbog nezakonitog hapsenja ili pogresne krivicne presude-njegova
osnova lezi u pravdi i pravicnosti,kao i postovanju prava svakoga na slobodu i sigurnost,koje
je odlukom organa neke javne vlasti bilo prekrseno.Pitanje nezastarivosti najtezih
medjunarodnih zlocina-iako se zastarjevanje moze smatrati opstim pravnim nacelom,krivicna
prava svih drzava ga ne priznaju,rokovi zastarjevanja odredjuju se u zavisnoti od tezine zlocina
koje se prepisuje okrivljenom.(kao npr.genocid) Identitet norme-zahtjev za postojanjem
identiteta normeuslov je za primjenu ugovora o medjunarodnoj krivicnoj saradnji drzava.Aut
dedere aut judicare-govori o obavezi koju moze da preuzme drzava na cijem se podrucju nalazi
lice kojem se prepisuje zlocin,da to lice izruci drugoj drzavi,ili da ga sama podvrgne krivicnom
postupku.

JURISDIKCIJA

Jurisdikcija je pojam javnog i privatnog prava pod kojim se podrazumjeva pravo i duznost
suda da postupa u odredjenoj stvari.U krivicnom procesu to se odnosi na pitanje vjerovatnog
izvrsenja krivicnog djela,ili izvrsenja krivicne sankcije.Jurisdikcija ima za cilj da uradi priej
svega odnose medju drzavama,odnsono da uradi nadleznost izmedju drzava u odredjenoj
stvari.U tom smislu jurisdikcija se moze shvatiti kao medjunarodna naldzenost i svodi se na
pitanje:koaj drzava iam pravo i duznost da postupa u krivicnoj stvari.To je differentia
specifica pojma jurisdikcije.u velikom djelu izvora medjunarodnog krivicnog prava pod
jurisdikcijom se podrazumjeva:propisivanje krivicnih djela, sudjenje za ta djela i izvrsenje
krivicnopravnih sankcija za ta djela. Ovo skoro potpuno odgovara onim shvatanjima u
medjunarodnom pravu koja govore o zakonodavnoj,sudskoj i izvrsnoj jurisdikciji.4 kriterijuma
su najvaznija za jurisdikciju:teritorijalni,personalni,predmetni i univerzalni.uslove za primjenu
nacionalnog zakona odredjuju pravila jurisdikcije,tj.jurisdikcija uredjuje poredak,odnosno
rangiranje nacela represivne vlasti.jurisdikcija moze biti teritorijalna i
ekstrateritorijalna.Krivicno pravo nastoji da stvori mrezu jurisdikcija- oan predstavlja
nastojanje da se uciniocu krivicnog djela svakako sudi.Pojedinacno,drzave mogu da zasnuju
sudjenje na razlicitim osnovama.Jurisdikcija je bitna za funkcionisanje medjuanrodnog
krivicnog prava.Ona se zasniva na povezivanju krivicnog djela s odredjenim
sudom.Jurisdikciju uredjuju pravila razlicite vrste, na prvom mjestu su obicajna pravila,pravila
o jurisdikciji medjunarodnih sudova te pravila o jurisdikciji koja su propisana u okvirima
pravnog izvora o pojedinom institutu medjunarodne krivicnopravne saradnje.Za jurisdikciju
uredjenu nacionalnim propisima vazno je prije svega da li je neko nacelo primarno ili
supsidijarno. Jurisdikcija shvacena kao medjuanrodna nadleznosz usmjerena je na
rjesavanje sukoba medjuanrodne nadleznosti.Polaziste u rjesavanju sukoba jurisdikcija je
teorija djelatnosti ili psoljedice koaj je narucito vazna ako krivicno djelo dolazi u stvarni dodir
sa vise geografskih mjesta.U takvim slucajevima dolazi do sukoba teritorijalnih i
ekstrateritorijalnih nacela,a to namece postojanje hijererhije.U rjesavanju sukoba jurisdikcija
prvo se primjenjuje multilateralni,zatim bilateralni i onda unutrasnji izvor prava.

GENOCID

Genocidom se odredjenim grupama ljudi uskracuje pravo na postojanje.Dva osnovna obiljezja

ovog zlocina su:namjerno unistavanje ili istrebljenje zasticene grupe ljudi ili clanova grupe kao
takve i depersonalizacija zrtve-zlocin se ne vrsi zbog individualnih osobina zrtve vec samo zato
sto je zrtva pripadnik odredjene grupe.Genocid se smatra medjunarodnim zlocinom po
pravilima medjunarodnog ugovornog i obicajnog prava.Osnovna medjunarodna pravila kojima
je uredjen pojam ovog zlocina sadrzana su u Konvenciji o genocidu,usvojenoj 1948
god.Medjunarodna obicajna pravila o genocidu predstavljaju obaveze erga omnes tj.obavezuju
sve drzave i daju svakoj drzavi pravo da zahtjeva da sse sa genocidom
prestane.Istovremeno,to su imperativna pravila medjunarodnog prava,od kojih nikakvo
odstupanje nije dopusteno,i koja se ne mogu izmjeniti medjunarodnim sporazumom ili
propisima nacionalnog prava.Definicija genocida odnosi se na fizicko unistavanje tj.istrebljenje
grupe i ne ukljucuje:kulturni genocid tjunistavanje jezika i kulture grupe;istrebljenje politickim
osnovama-npr.ubijanje clanova komunisticke partije u jednoj zemlj;ekonomski
genocid;ekocid.Osim genocida,kaznjivim djelima shodnočl.3.konvencije o genocidu smatraju
se:planiranje izvrsenja genocida;neposredno i javno podsticanje na vrsenje genocida,pokusaj
i saucesnistvo u genocidu.Konvencija o genocidu predvidja individualnu krivicnu odgovornost
za genocid ili neko drugo djelo navedeno u čl.3.pri tome ucinilac moze biti bilo koje lice,bez
obzira na to da li je rijec o licu koje upravlja drzavom,obavlja neku funkciju ili je rijec o obicnom
pojedincu. Da bi dokazao genocid tuzilac mora da dokaze tri elementa:a)da je doslo do
izvrsenja jedne ili vise radnji navedenih u čl.2 Konvencije o genocidu,b)da je ta radnja uperena
protiv pripadnika nacionalne,etnicke,rasne ili vjerske grupe,c)da je radnja preduzeta s
umisljajem i namjerom da se potpuno ili djelimicno unisti grupa kao takva.Zastitni objekat
genocida nije zivot i licnost covjeka nego je to grupa ljudi koju povezuje
nacionalna,etnicka,rasna ili vjerska pripadnost.Konvencija o genocidu predvidja kako
individualnu krivicnu odgovornost,tako i medjunarodnu odgovornost drzava .

ZLOCIN PROTIV COVJECNOSTI

Sa manjim odstupanjima , danas je prihvacenoglediste prema kojem zlocini protiv

covjecnosti obuhvataju inkriminisane radnje kojima se nad civilnim stanovnistvom sistematski
ili kao dio siroko raspostranjenje prakse vrse zlocini kao sto su:ubistva ,istrebljivanje,
porobljavanje, mucenje, progon, silovanje , prisilno nestajannje kao i dr.zlocini slicne prirode
i tezine.Za razliku od genocida inkriminisanne radnje zlocina protiv covjecnosti nisu uperene
na odredjenu grupu ljudi vec uopste na civilno stanovnistvo.Pored toga za postojanje ovih
zlocina ne mora se dokazivati specifican subjektni elemenat-specificna namjera da se unisti
odredjena grupa.Ono sto ih razdvajaa od obicnih ratnih zlocina ili od izolovanih teskih krsenja
ljudskih prava jeste zahtjev da su dio siroko raspostranjene ili sistemske prakse koju vrsi ili
na koju pristaje neka vlada ili fakticka vlast.Dva glavna obiljezja zlocina protiv covjecnosti
jesu da su to zlocini usmjereni na civilno stanovnistvo i da si dio sistemske ili siroko
rasprostranjena prakse koju vrsi ili na koju pristaje neka vlada ili fakticka vlast.ucinilac ovog
zlocina moze biti bilo koje lice-ne mora se raditi o clanu vlade ili neke organizacije ukljucene
u izvrsenje zlocina,niti o licu koje je ucestvovalo u osmisljanju i planiranju napada na civilno
stanovnistvo ili o onom koji djeli ideoloska ubjedjenja koja stoje iza napada.Da bi se radilo o
uciniocu zlocina protiv covjecnosti dovoljno je da njegova zlodjela predstavljaju dio politike
neke vlade ili organizacije za vrsenje zlocina.Zlocin protiv covjecnosti obuhvataju izvrsenje
jedne ili vise inkriminisanih radnji u odredjenom kontekstu tj.u okviru rasprostranjenog ili
sitematskog napada usmjerenog protiv civilnog stanovnistva.Vrrijednosti i interesi koji se stite
inkriminacijom zlocina protiv covjecnosti jesu fundamentalna ljudksa prava civičnog
stanovnistva,ukljucujuci individualna prava na zivot, slobodu, postovanje ljudskog
dostojanstva i dr.

RATNI ZLOCINI

Ratni zlocini predstavljaju teska krsenja obicajnih i ugovornih pravila medjunarodnog

humanitarnog prava,koja za sobom povlace individualnu krivicnu odgovornost shodno
pravilima medjunarodnog krivicnog prava.Odredbe o ratnim zlocinima predstavljaju
sekundarna pravila,koja inkriminisu krsenja primarnih pravila tj.pravila medjunarodnog
humanitarnog prava.Ratni zlocini su inkriminisana ponasanja koja povlace odgovornost
pojedinca.Da bi neko krsenje pravila medjunarodnog humanitarnog prava dostiglo obiljezje
ratnog zlocina,potrebno je da se radi o teskom krsenju tog pravila ucinjenom u kontekstu
oruzanog sukoba,kao i da je to krsenje inkriminisano,tj.da za sobo povlaci individualnu krivicnu
odgovornost.Rimski statut sadrzi do sada najkompletniju listu od 50 djela koja su inkriminisana
kao ratni zlocini i ukljucuje kaznjavanje za:teske povrede zenevskih konvencija te A)druge
ozbiljne povrede zakona i obicaja rata primjenjivih u medjunarodnom oruzanom
sukobu,b)teske povrede cl.3,zajednickog za cetiri zenevske konvencije,u slucaju oruzanog
sukoba koji nije medjunarodnog karaktera, c)kao i za druge ozbiljne povrede zakona i obicaja
primjenjivih u oruzanim sukobima koji nisu medjunarodnog karaktera.Ratne zlocine moguce je
klasifikovati prema vise razlicitih kriterijuma,ukljucujuci njihovo razvrstavanje prema tome da li
su izvrseni u kontekstu medjunarodnog humanitarnog prava ili unutrasnjeg oruzanog
sukoba,zatim prema izvoru humanitarnog prava u kojem su predvidjeni,prema radnjama
izvrsenja i prema pasivnom subjektu.Za razliku od genocida i zlocina protiv covjecnosti ,ratni
zlocini mogu biti izvrseni samo u toku oruzanih sukoba,kako medjuanrodnog,tako i unutrasnjeg
karaktera.Ratni zlocin moze biti izvrsen od strane svakog lica:cinjenica je da je ucinilac
pripadnik oruzanih snaga pomaze pri uspostavljanju veze izmedju zlocina i oruzanog
sukoba,ali nije uslov za postojanje zlocina.Radnja bilo kojeg civila moze predstavljati ratni
zlocin cak i ako se ne moze pripisati nekoj od strana u konfiktu,pod uslovom da postoji veza
izmedju te radnje i oruzanog sukoba.

Transnacionalno krivično pravo se odnosi na zločine čija je inkriminacija utemeljena

međunarodnim konvencijama.Za krivična djela transnacionalinih krivičnih djela nadležni su
nacionalni sudovi. Transnaconalna krivična djela obuhvataju dvije grupe a to su međunarodni
i nacionalni interes.

Izvori medjunarodnog krivicnog prava:U onom djelu u kojem je medjunarodno krivicno

pravo dio medjunarodnog javnog prava,kao i u svim drugim dijelovima u kojima se ono ne
moze razvijati i primjenjivati van njegovih pravila,treba ga razmotriti s pozicije izvora tog
prava. Najautoritativnija ugovorna odredba koja propisuje te izvore je čl.38 stav statuta
Medjunarodnog suda pravde u Hagu.ta odredba glasi:Sud,ciji je zadatak da sporove koji su
mu podnijeti rjesava saglasno medjunarodnom pravu,primjenjuje:a)medjunarodne
konvencije,bilo opste ili posebne,kojima se ustanovljavaju pravila izricito priznata od drzava
us poru; b)medjunarodni obicaj kao dokaz opste prakse prihvacene kao pravo;c)opsta
pravna nacela priznata od civilizovanih naroda , d) pod uslovom odredba cl.89,sudske odluke
i doktrinu najpozvanijih strucnjaka javnog prava razlicitih naroda,kao pomocno sredstvo za
utvrdjivanje pravnih pravila.Navedeni izvori vaze u medjunarodnom pravnom poretku
suverenih drzava i drugih subjekata medjunarodnog prava.

Međunarodni ugovori:su glavni izvor partikularnog medjunarodnog prava.Njima se ne

mogu direktno propisivati pravila opsteg medjunarodnog prava koja bi neposredno obavezala
citavu medjunarodnu zajednicu drzava.Domaci krivicni sudovi,koji spadaju u drzavne
organe,obavezni su da primjenjuju one ugovore koji su na snazi za njihovu drzavu.To je
grana opsteg medjunarodnog prava koja propisuje pravila o zakljucivanju ugovora,o
njihovom stupanju na snagu, o rezervama na ugovore, o primjeni, tumacenju, izmjenama,
nistivosti, kao i o prestanku i obustavljanju primjene ugovora.Sastoji se u saglasnosti volje
dva ili vise medjunanrodno-pravnih subjekata,sa ciljem da postigne odredjeno dejstvo u
medjunarodnom pravu,stvarajuci odnos prava i duznosti izmedju njegovih stranaka.Ugovori
mogu da budu svostrani i visestrani, mogu biti sastavljeni u jednom isnstrumentuili u vise
medjusobno povezanih instrumenat.Naizad oni mogu da budu zakljuceni u pisanom ili u
nekom drugom obliku. Svi medjunarodni ugovori koji su na snazi u nacelu jednako obavezuju
sve njihove stranke. To vazi bez obzira na organ neke drzave koji ih je zakljucio ili na akt
kojim su ratifikovani tj.potvrdjeni.U principu, izmedju ugovora ne postoji hijerarhija slicna
hijerarhiji pravnih normi i pravih akata u unutrasnjem pravu.Ovo je opste pravno nacelo bez
kojeg ne bi bio moguc pravni poredak ni jedne vrste, nikad i nigdje.To nacelo je potvrdjeno u
clanu 26. Becke Konvencije o ugovornom pravu, u kojem se navodi:“Svaki ugovor na snazi
vezuje clanice i one treba da ga dobronamjerno izvrsavaju”.Ovdje je nuzno odmah navesti i
clan 27. te konvencije,koji rijesava odnos postovanja ugovora i unutrasnjeg prava:Jedna
stranka se ne moze pozvati na odredbe svog unutrasnjeg prava da bi opravdala
neizvrsavanje ugovora.Pravna je obaveza svake drzave stranke da otkloni smetnje u svom
unutrasnjem pravu,kako bi svi njeni organi mogli u dobroj vjeri da izvrsavaju svaki ugovor na
snazi za tu zemlju.Ako sam ugovor ne rijesava to pitanje dejstva ugovora unaprijed Becka
konvencija o ugovornom pravu predvidja neka nuzna i nesporna pravna pravila opste
prirode.Pravilo medjunarodnog prava,podlozno mogucim izuzecima,jeste da ugovor nema
retroaktivno dejstvo.U nacelu,ugovor obavezuje svoje stranke tek od dana stupanja na
snagu.Medjutim,sve stranke nekog slobodne su da predvide njegovo retroaktivno dejsvo,i to
bilo u samom ekstu ugovora,bilo na drugi nacin.

Običajno međunarodno pravo:Pravila obicajnog medjunarodnog prava nastaju

ponavljanim vrsenjem drzava i drugih subjekata tog prava, koje cine nejegov objektivni
element.Pri tome je odlucujuci subjektivni ili psiholoski element, tj. nastanak uvjerenja ili
svijesti kod vecine drzava da je prakssa u pitanju obavezna, i to zbog postojanja
ogovarajuceg pravnog pravilakoje to nalaze. Subjektivni element o kojem je ovdje rijec
naziva se oponio juris sive necessitatis. Drzava u pitanju postaje svijesna da bi suprotno
ponasanje od onog koje nalaze obicajno pravilo povlacilo odgovornost zbog njegovog
krsenja po medjunarodnom pravu. Ovdje se nema samo u vidu sopstveno suprotno
ponasanje nego i ponasanje drugih, od kojih se trazi izvrsenje te iste obaveze iz navedenog
obicajnog pravila. S obzirom na to da same drzave nemaju sopstvenu svijest, oponio juris je
u stvari svijest donosilaca politickih odluka u drzavama da je neka praksa njihove i drugih
drzava postala pravno obavezna.Obicajno pravo obuhvata sve vrste pravila opsteg i
partikularnog medjunarodnog prava koje nalazimo u medjunarodnoj praksi.U odnosu na
njihovu prostornu vaznost, obicajna pravna pravila mogu biti partikularna, i tada obavezuju
odredjeni krug drzava, koji je uvijek uzi od cijele medjunarodne zajednice.Za razliku od njih,
pravila opsteg medjunarodnog prava odnose se u nacelu na sve drzave i druge subjekte tog
prava bez izuzetka.Da bi neko opste obicajno pravno pravilo nastalo, potreban je communis
oponio juris. Po domasaju vaznosti, opsta obicajna pravila mogu biti jus dispositivum. Pravila
te vrste dopustaju ugovore koji su im suprotni samo izmedju nekih drzava, kao i nastanak
partikularnih obicajnih pravila koja su im suprotna, a takodje i postovanje renije stecenih
prava i pravnih situacija drzava. Karakteristika spontanog obicajnog procesa jeste da
jednoobrazna i ustaljena praksa drzava predhodi nastanku njihovog uvjerenja o pravnoj
obavezi.Neka pravila medjunarodnog krivicnog prava nastala su u tom spontanom obicajnom
procesu, iako su sva ona naknadno kodifikovana, tj. potvrdjena u univerzalnim
konvencijama.Rijec je,na primjer,o pirateriji na otvorenom moru kao medjunarodnom zlocinu
koji na osnovu nacela univerzalnosti svaka drzava ima pravo da goni i kaznjava pred svojim
sudovima.

Sudska praksa i doktrina:Pomoćno sredstvo za utvrdjivanje pravnih pravila , nemaju

obaveznu snagu izuzev izmedju strana u sporu. Sudske odluke nisu obavezujuci izvori ali se
ne moze poreci nastojanje Suda da bude konzistentan u svojim odlukama. Clan 38. stav
Statuta Medjunarodnog suda pravde navodi:sudske odluke i doktrinu najpozvanijih
strucnjaka javnog prava raznih naroda,kao pomocno sredstvo za utvrdjivanje prvanih
pravila.Pravo Engleske,SAD,kao i pravo nekih drugih zemalja koje slede tu pravnu
tradiciju,pretezno se razvijaju u praksi i na osnovu presedana sudova tih drzava.Prema
nacelu stare decisis et non quieta movere (treba se drzati onoga sto je odluceno i ne dirati u
ono sto je utvrdjeno), konacna sudska presuda obavezuje sudiju da o istim stvarima odlucuje
na isti nacin.U tim pravnim propisima zakonodavac inetrvenise samo kad zeli da izmjeni
razvoj prava. U tom slucaju, zakon koji usvoji pralament ima znacaj posebnog pravnog
propisa u odnosu na pravo koje se stvara u sudskoj praksi.Sistem o kojem je rijec
predpostavlja postojanje hijerarhije sudskih tijela i njohovih odluka.Samo konacne resude
najvisih sudskih organa imaju dejstvo presedana.Nasuprot tome, u kontinentalnim evropskim
pravnim sistemima sudija u nacelu ne stvara pravo nego primjenjuje ono koje je predhodno
usvojila zakonodavna vlast. Zbog toga, osim u pravnim sistemima angloamericke
tradicije,sudski presedani ne znace vise od primjera.

Principi kojima se utvrđuje jurisdikcija:

Teritorijalni princip:Osnovno je pravilo da se zločin izvršen na teritoriji neke države sudi u toj
državi pred njenim nacionalnim sudovima.Država preduzima krivično gonjenje protiv svih
počinilaca kr. djela počinjenih na njenoj teritoriji čak iako se radi o stranim
državljanima.Mnogo je lakše objezbijediti prisustvo okrivljenog, svjedoka,oštećenog, prikupiti
dokaze.Izvršenje nekih krivičnih djela može biti započeto u jednoj,a dovršeno u nekoj drugoj
državi,odnosno štetna posljedica može nastupiti u drugoj državi.U takvim slučajevima sudovi
obiju država su po teritorijalnom principu nadležni za vođenje kr. Postupka.Država gdje je
djelo započeto ima nadležnost po subjektivnom ter. principu,a država gdje je djelo dovršeno
ima nadležnost po objektivnom ter. principu.Teritorijalni princip se ne odnosi samo na djela
počinjena na kopnenoj teritoriji države,nego i na djela počinjena na drugim područjima na
kojima se proteže suverenitet te države.Teritorijalni princip uglavnom funkcionira bez
osporavanja kad su elementi KD vezani za teritoriju jedne države,ali kad to nije slučaj,
postavlja se pitanje koja država ima pravo prvenstva za vođenje kr. postupka.

Ekstrateritorijalni principi:Primjena ekstrateritorijalne jurisdikcije za

međunarodna,transnacinalna i nacionalna KD je različita.Razlika proizilazi iz različitih
interesa koji određuju obim jurisdikcije.Čl.15 propisuje:U svrhu člana 16 stava 10 ove
konvencije svaka država članica treba donijeti mjere koje su potrebne za utvrđivanje njezine
nadležnosti za kaznena djela obuhvaćena ovom konvencijom,kada je navodni počinitelj
prisutan na njezinom području i ona takvu osobu ne izruči samo zbog toga što je njen
državljanin.Takođe čl.14 predviđa: Svaka država stranka može takođe donijeti i mjere koje
su potrebne za utvrđivanje njezine nadležnosti za kaznena djela obuhvačena ovom
konvencijom,kada je navodni počinitelj prisutan na njezinom području a ona ga ne izruči.
Ostale međunarodne konvencije o suzbijanju sadrže iste ili slične odredbe vezane za
obavezu država da uspostave svoju jurisdikciju za određena KD.Postoje situacije kada
država mora uspostaviti svoju jurisdikciju na određenim predmetima.Jurisdikcija za
nacionalna KD je obično teritorijalna i regulisana unutrašnjim zakonodavstvom svake
pojedine države.

Princip aktivnog državljanstva:Ovaj princip je univerzalno prihvacen i neke ga države više a

druge manje koriste.Međunarodni sud u Hagu zaključio je da je državljanstvo pravna veza
koja kao podlogu ima društvenu činjenicu pripadanja,istinsku povezanost
egzistenicije,interesa,osječanja zajedno sa postojanjem recipročnih prava i obaveze.Svaka
država svojim zakonodavstvom utvrđuje koje osobe imaju njeno državljanstvo.Dva osnovna
principa na kojima se zasniva državljanstvo su:a)Ius Soli(stjecanje državljanstva po osnovu
rođenja na teritoriji države);b)Ius Songuin(stjecanje državljanstva po osnovu državljanstva
roditelja).Princip aktivnog državljanstva je češče primjenjen u gradskim ali ponekad i u
krivičnim postupcima.U novije vrijeme države propisuju nadležnost vlastiti sudova za KD koja
njeni državljani počine u inostranstvu bez obzira dali su te radnje inkriminalne po zakonima
države u kojima su počinjena.U nekim drugim državama nadležnost njenih sudova zavisi dali
se ta djela smatraju krivičnim i u državama kojima su počinjena.Ovaj princip se primjenjuje
kako počinilac nebi izbjegao svoju odgovornost.
Princip pasivnog državljanstva:Dopušta državi primjenu njenog prava,naročito u krivičnoj
materiji na djela počinjena izvan njene teritorije od osoba koje nisu njeni državljani ukoliko su
žrtve njeni državljani.Ovaj princip nema opštu primjenu kada su u pitanju obična KD ali je
značajno zastupljen kada su u pitanju teroristička i dr. organizirana KD počinjena protiv
državljanina neke države upravo iz razloga državljanstva te osobe . Primjenom ovog principa
jurIsdikciju vrši država čiji je državljanin pretrpio štetu ili povredu.Međunarodno pravo
dopušta primjenu ovog principa samo pod određenim uvjetima.Države koje prihvataju ovaj
princip jurisdikcije predviđaju da za gonjenje zločina postoji dvostruka inkriminacija odnosno
da je djelo o kojem se radi KD kako u zemlji izvršioca tako i u zemlji žrtve.

Zaštitni princip:Međunarodno pravo priznaje pravo državama da kažnjavaju strance za KD

počinjena u inostranstvu protiv njenih interesa za ogreničenu vrstu KD.Ovaj se princip temelji
na zaštiti vitalnih interesa države.Iako ovaj princip lako može biti zloupotrebljen, njegova
primjena je opravdana s obzirom na nedostatnost KD protiv sigurnosti i interesa stranih
država.Zaštitni princip često se koristi u ugovorima kojima se za specifična KD ugovara
višestruka jurisdikcija.

Univerzalni princip:Dopušta državama da vrše svoju krivično pravnu jurisdikciju,a time da

primjenjuju s njom povezano vlastitio materijalno krivično pravo na KD koja se nisu dogodila
na njihovom teritoriju. Princip univerzalnosti se prihvata u dva oblika: 1) Uslovna univerzalna
jurisdikcija(uže shvatanje);2) Apsolutna univerzalna jurisdikcija(šire shvatanje).Prema češče
prihvaćenom užem shvatanju samo država koja okrivljenog drži u pritvoru može mu
suditi.Prema širem shvatanju koje je poznato kao apsolutna univ. Jurisdikcija država može
goniti lica osumnjičena za međunarodne zločine bez obzira na državljanstvo počinioca tj
žrtve kao i mjesto gdje je zločin počinjen.Međutim,mnoge države koje prihvataju apsolutnu
univ. jurisdikciju suđenje oslovljavaju prisustvo okrivljenog na njenoj teritoriji. Princip
univerzalne jurisdikcije tjesno je povezan sa idejom o postojanju normi međunarodnog prava
koje stvaraju obaveze „erga omnes“ kao i „jus coglens“ norme koje obavezuju sve države i
koje mogu biti promjenjena samo istim takvim normama.Princip univerzalne jurisdikcije
naročito je dobio na aktuelnosti nakon što je Belgija 1993 osvojila zakon o univerzalnoj
jurisdikciji.Belgija je 2003 god odustala od ovog zakona,usvajajuci mnogo restrektivniji zakon
o ektrateritorijanoj jurisdikciji.Danas je gotovo opče prihvačena univerzalna jurisdikcija
za:piratstvo, genocid,ratne zločine,zločine protiv čovječanstva,agresiju te su ovi zločini
stavljeni u nadčežnost međunarodnog krivicnog suda.
1. GENOCID

-Tvorac termina je Rafael Lemkin koji je konstruisao tu rijec od grčke riječi genos i latinskog
sufiksa cide.
- čl.2. Konvencije o genocidu iz 1948.definiše genocid: genocid je bilo koje od navedenih
djela učinjenih u namjeri djelimičnog ili potpunog uništenja jedne nacionalne,vjerske,etničke
ili rasne grupe kao takve:
a) ubistvo članova grupe,
b) teška povreda fizičkog ili mentalnog integriteta članova grupe
c) namjerno podvrgavanje grupe životnim uslovima koji trebaju dovesti do njenog
djelimičnog ili potpunog uništenja
d) mjere uperene na spriječavanje rađanja u okviru grupe
e) prinudno premještanje djece iz jednu u drugu grupu
-Definicija genocida ne uključuje kulturni genocid, ekocid, istrebljenje po političkim
osnovama, ekonimski genocid.
- 2 osnovna obilježja genocida: namjerno uništavanje zaštićene grupe ljudi i
depersonalizacija žrtve
-Međunarodna pravila kojima je uređen pojam ovog zločina sadržana su u konvenciji o
genocidu iz 1948. Ta pravila su u nepromijenjenom obliku reprodukovana u Statutu MKTJ-a,
Statutu MKTR-a, Rimskom statutu, Statutu specijalnog suda za Istočni Timor...
- Konvencija o genocidu predviđa individualnu krivičnu odgovornost za genocid. Da bi
dokazao postojanje genocida tužilac mora da dokaže postojanje 3 elementa: 1)da je došlo
do izvršenja jedne ili više radnji navedenih u čl.2.Konvencije o genocidu, 2) da je radnja
uperena protiv pripadnika rasne,etničke, vjerske ili nacionalne grupe kao takve, 3) da je
radnja poduzeta sa umišljajem i namjerom djelimičnog ili potpunog uništenja jedne grupe
kao takve.
- Zaštićena grupa ljudi je grupa koju povezuje ista vjerska,etnička,rasna ili nacionalna
pripadnost. Konvencija o genocidu stiti pravo tih naroda na postojanje.
Naconalna grupa je grupa koja dijeli pravnu vezu zajedničkog državljanstva.
Etnička grupa je grupa čije članove veže zajednička kultura i jezik.
Rasna grupa je grupa zasnovana na nasljednim fizičkim obiljezjima.
Vjerska grupa je grupa čiji članovi imaju ista vjerska ubjeđenja.

- Subjektivni element- genocid je umišljajni zločin. Za njegovo postojanje traži se

utvrđivanje direktnog umišljaja i namjere potpunog ili djelimičnog uništenja
vjerske,rasne, etničke i nacionalne grupe kao takve. Pri tome motiv ne predstavlja
element bića zločina genocida. Nehat ili eventualni umišljaj nedovoljni su za ostvarivanje
obilježja genocida.
- Čl.3.Konvencije o genocidu navodi da su kažnjiva sledeća djela:
a) Genocid
b) Planiranje izvršenja genocida
c) Neposredno i javno podsticanje na vršenje genocida
d) Pokušaj genocida
e) Saučesništvo u genocidu

- Principi gonjenja za genocid

1) Konvencija o genocidu prije svega upućuje na teritorijalnu nadležnost sudova za
suđenje nima za koje postoje osnovi sumnje da su počinili zločin genocida
2) Drugi vid nadležnosti na koji upućuje konvencija o genocidu je suđenje za zločin
genocida pred međunarodnim krivičnim sudovima.
3) Treći vid je suđenje za zločin genocida na osnovu univerzalne nadležnosti.

- Odgovornost država za genocid

Konvencija predviđa kako individualnu tako i međunarodnu odgovornost država. Radi se
o otežanoj odgovornosti država za genocid. Konvencija predviđa da se sporovi mogu
voditi pred međunarodnim sudovima na traženje jedne strane u sporu. Konvencija ne
obavezuje države samo da spriječe i kazne genocid već i da se uzdrže od učestvovanja
u genocidu.

2. ZLOČIN PROTIV ČOVJEČNOSTI

- Obuhvata inkriminisane radnje kojima se nad civilnim stanovništvom sistematski ili kao
dio široko rasprostranjene prakse vrše zločini kao što su :
ubistva,sitrebljavanje,porobljavanje,mučenje,silovanje,progon i drugi akti slične prirode.
Ne mora se dokazivati specifičan subjektivni element. Ono što ih razlikuje od običnih
ratnih zločina je što su dio široko rasprostranjene prakse koju vrši neka vlada. Dva
glavna obilježja zločina protiv čovječnosti su: 1) da su dio sistematske ili široko
rasprostranjene prakse koju vrši neka vlada,2) da su usmjereni na civilno stanovništvo.
- Zločini protiv čovječnosti nikada nisu postali predmet posebne međunarodne konvencije.
MKTJ je zauzeo stav da imaju snagu međunarodnog običajnog prava. Današnji koncept
zločina protiv čovječnosti zasniva se s jedne strane na brojnim konvencijama
međunarodnog humanitarnog prava a s druge strane oslanja se i na međunarodno
pravo ljudskih prava. IMT je bio prvi međunarodni dokument koji definiše zločine protiv
čovječnosti. Međutim, niti jedna od ponuđenih definicija nije do sada ostala važeće
pravo.
- Pojam je prvi put upotrijebljen 1915.godine kada su nad Jermenima počinjeni masovni
zločini u tadašnjem Otomanskom carstvu.
- Učinila ovih zločina može biti svako lice i potrebno je da je učinilac ovih zločina postupao
sa umišljajem. Da bi se radilo o učiniocu ovog zločina dovoljno je da njegovo zlodjelo
predstavlja dio politike neke vlade ili organizacije za vršenje zločina.
- Inkriminisane radnje zločina protiv čovječnosti su: 1) istrebljavanje, 2) ubistvo, 3)
porobljavanje, 4) deportacija, 5) zatvaranje,6) mučenje(tortura), 7)seksualno nasilje(
silovanje, seksualno ropstvo, prisilna sterilizacija, prinudna trudnoća, prinudna
 prostitucija), 8) progon čija je bitna karakteristika zasnovana naime na diskriminaciji, 9)
prinudni nestanak lica, 10) aparthejd, 11)ostali nečovječni akti slične prirode.
- Zločin protiv čovječnosti može se izvršiti i u doba mira.Kod napada ne mora se raditi o
oružanom napadu, već se može raditi i o naročito teškom zlostavljanju i kršenju
dostojanstva čovjeka. Da bi se radilo o npadu ne zahtijeva se upotreba sile. Kriterijum
rasprostranjenog napada je kvantitativni kriterij-može se izraziti pomoću broja žrtava.
Kriterijum sistematski je kvalitativni kriterij-odnosi se na organizovanu prirodu akata
nasilja i an malu vjerovatnoću da se dešavaju slučajno.
- Vrijednosti i interesi koji s štite inkriminacijom zločina protiv čovječnosti su
fundamentalna ljudska prava civilnog stanovništva, uključujući individualna prava na
život, slobodu i zaštitu zdravlja.
- Pasivni subjekt zločin protiv čovjecnosti nisu borci vec civilna lica. Vojne osoblje koje je
žrtva napada van konteksta borbe ili koje je onosposobljeno za borbu takođe uživa
zaštitu po definiciji zločina protiv čovječnosti.

3. RATNI ZLOČIN

- Odredbe o ratnim zločinima predstavljaju sekundarna pravila koja inkriminišu kršenja

primarnih pravila, tj.pravila međunarodnog humanitarnog prava. Ratni zločini su
inkriminisana ponašanja koja povlače odgovornost pojedinca. Oni su inkriminisani
međunarodnim običajnim pravom,ženevskim konvencijama iz 1949.,statutima
međunarodnih krivičnih tribunala,Rimskim statutom,statut Specijalnog suda za Sijera
Leone,Statut Iračkog višeg tribunala. Za razliku od zločina protiv čovječnosti i genocida
ratni zločini mogu biti izvršeni samo u toku oružanih sukoba,bilo unutrašnjeg bilo
međunarodnog karaktera.
- Bitan uslov za postojanje ratnog zločina je veza izmežu oružanog sukoba i radnje
izvršenja:potrebno, je da je zločin izvršen u kontekstu oružanog sukobaili u vezi sa
oružanim sukobom. Zločini mogu postojati i ako su izvršeni u vremenu i prostoru koje
nije u direktnoj vezi sa borbenim dejstvima. Da bi se neko ponašanje okarakterisalo kao
ratni zločin dovoljno je dokazati da je postojanje oružanog sukoba u značajnoj mjeri
uticalo na sposobnost učinioca da izvrši zločin, na njegovu odluku da ga izvrši,na način
izvršenja.
- Ratne zločine je moguće izvršiti kako u: 1)međunarodnom, tako i u 2)unutrašnjem
oružanom sukobu.
1) Međunarodni oružani sukob postoji ako postoji sukob vojnih snaga dvije ili više
država. Dok je slučaj vojnih sukoba dvije države evidentan primjer međunarodnog
oružanog sukoba, mnogo je teže to utvrditi ako je riječ ratovima za nacionalno
oslobođenje,vojnoj intervenciji UN ili sukobu sa snagama koje se mogu dovesti u
vezu sa nekom državom.
,,pod međunarodnim oružanim sukobom podrazumijeva se oružani sukob u kojem
se narod bori protiv koonijalne dominacije,i strane okupacije i protiv rasističkih
režima, koristeći se pravom naroda na samoopredjeljenje, uprkos činjenici da je
samo jedna država umješana u sukob“(čl.1.Protokol 1).
2) Do odluke MKTJ-a u predmetu Tadić unutrašnji oružani sukob niej bio od važnosti
za međunarodno krivično pravo o ratnim zločinima. Standarde postavljene u
predmetu Tadić preuzima i dodatno razrađuje Rimski statut,koji dfiniše unutrašnji
 oružani sukob kao dugotrajniji oružani sukob na teritoriji jedne države,koji se vodi
između vladinih snaga i organizovanih oružanih grupa ili između takvih grupa. U ovaj
pojam ulazi i građanski rat(oružani sukob između organizovanih grupa u jednoj
državi).

- Ratni zločin može biti izvršen od strane svakog lica:činjenica da je učinilac pripadnik
oružanih snaga pomaže pri uspostavljanju veze između zločina i oružanog sukoba, ali
nij uslov za postojanje zločina. Takođe, radnja bilo kog civila može predstavljati ratni
zločin pod uslovom da postoji veza između oružanog sukoba i te radnje.
- Pasivni subjekti su zaštićena lica i objekti. Zaštićna lica su civili, ratni zarobljenici i lica
koja ne učestvuju u borbama(ranjenici,bolesnici,lica koja su položila oružje). Tu spadaju
i lica koja učestvuju u pružanju pomoći, osoblje UN u mirovnim misijama. Zaštićeni
objekti su civilni objekti,nezaštićena naselja, humanitarne organizacije(Crveni krst,
Crveni polumjesec,imovina,transporti)
- U Rimskom statutu ratni zločini izvršeni u toku međunarodnog oružanog sukoba protiv
lica ili imovine,zaštićenih dredbama ženevskih konvencija iz 1949.su: namjerno ubiijanje,
mučenje,nečovječno postupanje, namjerno izazivanje suvišnih patnji,obimna razaranja i
prisvajanja tuđe imovine... Rimski statut inkriminiše kao ratne zločine i brojne druge
povrede zakona i običaja rata primjenjivih u međunarodnom ili unutrašnjem oružanom
sukobu. Riječ je o zabranjenim radnjama koje mogu biti izvršene prema zaštićenim
licima, objektima i imovini, ili o zabranjenim sredstvima i metodima ratovanja, kao i o
nepropisnom korištenju zastava,amblema,zaštitnih znakova. Evidentan nedostatak
Rimskog statuta je izostanak eksplicitnog inkriminisanja korištenja hemisjkog, biološkog i
nuklearnog oružja kao ratnog zločina. Međutim, upotreba ovih vrsta oružja može
predstavljati zločin shodno Rimskom statutu ako se njime vrši napad a civilno
stanovništvo, ili na civilne objekte.
- Ratni zločin je umišljajni zločin. Za njegovo postojanje traži se direktan umišljaj. Rimski
statut navodi da se oni mogu izvršiti sa umišljajem i uz saznanje, a neke odredbe
medjunarodnog humanit.prava i mešunarod.običajnog prava upućuju i na eventualni
umišljaj. Postojanje oružanog sukoba nije samo objektivni uslov inkriminacije, veće je
potrebno da je učinilac svjestan faktičke činjenice da je radnju preduzeo u toku
oružanog sukoba ili u vezi sa tim sukobom.
- Rimski statut predviđa da će MKS biti nadležan u pogledu ratnih zločina posebno kad su
počinjeni kao dio plana ili politike, ili ako su zločini učinjeni u velikom broju sličajeva.
4. ZLOČIN AGRESIJE( zločin lidera)

- Znatno se razlikuje od ostalih zločina ne samo po tome što se na usvajanje njegove

definicije čekalo do 2010.godine već i po tome što se njeogvo postojanje vezuje za
odgovornost države zbog kršenja zabrana akata agresije predviđenih u međunarodnom
pravu. On se može izvršiti samo u ime države i samo u okviru državne politike, ili kao dio
državnog plana. Pojam agresije koji se spominje u čl.39 Povelje UN, objašnjen je u
Rezoluciji GS UN 3314,gdje se pod agresijom podrazumijeva upotreba oružane sile
jedne države protiv suvereniteta, teritorijalnog integriteta ili političke nezavisnoti druge
države ili na bilo koji drugi način koji nije u saglasnoti sa Poveljom UN.
- Istorijski preokret se desio na prvoj Revizionoj konferenciji Rimskog statuta u Kampali
gdje se Rimski statut u formi amandmana dopunjue definicijom zločina agresije i
 pratećim institutima. Međutim, uspostavljanje nadležnosti MKS-a u odnosu na ovaj
zločin odgođeno je za 2017.godinu.
- Učinilac ovog zločina može biti bilo koje lice, od generala do bičnog vojnika. Da bi se
neko smatrao učiniocem ovog djela niej bilo važno da je to lice donosilo odluke o miru ili
ratu, već da je učestvovalo a aktivnostima koje su bile najznačajnije za
pripremanje,započinjanje i vođenje agresorskog rata.
- U pogledu subjektivnog elementa za postojanje zločina protiv čovječnosti zahtjeva se
umišljaj. Mora se dokazati da je optuženi bio učesnik plana ili zavjere ili da su znajući za
takav plan, učestvujući u pripremi agresorskog rata, doprinosili ostvarenju njegovog cilja.
- Problemi u primjeni zločina protiv mira odnose se na povredu zabrane retroaktivnosti i
načela nullum crimen sine lege.
- U čl.8bis Rimskog statuta navodi se da se zločinom agresije smatra
planiranje,pripremanje, otpočinjanje ili vršenje nekog akta agresije koji po svojoj prirodi,
težini i obimu predstavlja evidentno kršenje Povelje UN,od strane lica koje je u poziciji
da naređuje političke ili vojne operacije neke države ili da vrši stvarnu kontrolu nad
njima.
- Pri određivanju radnji izvršenja polazi se od kolektivnih akata države-tj.od postupka koji
predstavljaju akte agresije. Definicija i lista akata agresije u novom članu 8bis Rimskog
statuta uključuju sledeće postupke: a) invaziju jedne države na teritoriju druge države; b)
bombardovanje ili krištenje bilo kog oružja od strane jedne države protiv teritorije druge
države; c)blokadu luka i obala jedne države od strane oružanih snaga druge države;d)
postupak jedne države koja dopušta da njenu teritoriju koju je stavila na raspolaganje
drugoj državi ova iskoristi za izvršenje agresije protiv treće države, itd...
- Zločin agresije može biti izvršen samo sa umišljajem, učinilac je potrebno da je svjestan
faktičkog stanja koje je dovelo do toga da je ispunjen objektivni element inkriminacije.
Na konferenciji u Kampali utvrđeno je da se istraga za ovaj zločin može pokrenuti na
zahtje Savjeta bezbjednosti, države stranke ili tužioca proprio motu( iz vlastitog
ophođenja), kao i u slučaju pokretanja istrage za druge zločine u jurisdikciji MKS-a.
5. POJAM TRANSNACIONALNOG KRIVIČNOG PRAVA

- Obuhvata pravila nacionalnog i međunarodnog krivičnog prava koja se primjenjuju na

krivična djela koja se mogu povezati sa najmanje dva krivična zakonodavstva. Termin
komplementaran kriminološkom terminu transnacionalni kriminal. Transnacionalno
krivično pravo je pravo koje se bavi suzbijanjem kriminalnih aktivnosti koje imaju ili
potencijalno mogu imati prekogranične posljedice. Oni se označavaju kao zločini koji
uzrokuju međunarodnu zabrinutost. Transnac.krivično pravo sastoji se i: a) horizontalnih
ugovornih obaveza između država, b) vertikalne primjene krivičnog zakonodavstva od
strane država na pojedince u cilju ispunjenja njiovih ugovornih obaveza.
- Međun.krivič.pravo je podijeljeno na međun.kriv.pravo u užem smislu(stricto sensu) i
ugovorno pravo koje se često naziva transnacionalno k.p. Ono se bavi zločinima koji
nisu sadržani u Statutu ICC i ne kreira individualnu krivičnu odgovornost po
međun.pravu. Transnacion.k.pravo nameće uzajamne obaveze državama članicama
,,konvencija o suzbijanju“ da usklade nacionalno kriv.zakonod.sa konvencijama.
- Termin transnacionalno krivično pravo povezuje pojmove transnacionalni kriminal i
transnacionalno pravo.
- Odnos transnacion.kriv.prava prema međun.i unutrašnjem krivičnom pravu
 Međunarodno krivično pravo stricto sensu obuhvata središnje međunarodne zločine
kojima se vrijeđaju najvažnije međunarodne vrijednosti. Tu spadaju genocid,zločin protiv
čovječ.,ratni zločini i agresija. Za ova krivična djela ustanovljena je univerzalna
jurisdikcija. Počiniocima je suđeno pred stalnim Međin.krivilnim sudom. Transnacionalno
krivično pravo odnosi se na zločine čija je inkriminacija utemeljana međunarodnim
konvencijama. Za ova krivična djela jurisdikcija zavisi od sadržine konvencije koja
obavezuje državu da inkriminiše odnosnu radnju. Počiniocima se sudi pred nacionalnim
sudovima. Imamo ovdj 4 osnova za inkriminaciju: 1) zaštita univerzalnih vrijednosti koje
line temelj ljudske civilizacije;2) zaštita vrijednosti od međunarodnog interesa; 3) zaštita
vrijednosti od nacionalnog interesa koje imaju transnacionalni karakter;4) zaštita
vrijednosti od nacion.interesa koje imaju nacion.karakter. Prvi osnov čine
međun.krivična djela, drugi i terći transnacion.krivična djela a četvrti nacionalna krivična
djela. Transnacionalna krivična djela obuhvataju dvije grupe:transnacion.krivična djela
od međunarodnog interesa i transn.kd od nacionalnog interesa. Za unutrašnja kd-a
nadležni su nacionalni sudovi. Unutrašnje nacionalno kp. Važno je za transn.kp.pošto se
ono primjenjuje na vođenje kd-a za koja su nadležni nacion.sudovi odnosne države.

6. IZVORI TRANSNACIONALNOG KRIVIČNOG PRAVA

- Pod izvorima transn.kp. podrazumijevamo izvore obaveza i prava za subjekte tog

prava. Djelimo ih na nacionalne i međunarodne.
1) Međunarodni izvori t.k.p.
Najautoritativnija odredba o tome šta se smatra izvorom međun.krivičnog prava
sadržana je u čl.38 Statuta međunarodnog suda u Hagu koji propisuje: 1.Sud čiji je
zadatak da sporove koji su mu podnijeti, rješava sagglasno međun.pravu,primjenjuje : a)
međunarodne konvencije bilo opste bilo posebne,kao pravila izričito priznata od država
u sporu; b) međunarodni običaj kao dokaz opđte prakse prihvaćene kao pravo; c) opšta
pravna načela priznata od strane civilizovanih naroda i d) sudke odluke i doktrinu
najkvalifikovanijih publicista različitih naroda kao supsidijarno sretstvo za utvrđivanje
pravnih pravila.
2.Ova odredba ne ograničava pravo Suda da jedan spor rješava exaequo et bono(fer i
pravično) ako parnične stranke na to pristanu. Ovaj čl.2. i sudska praska i doktrina ne
pripadaju materiji mkp.
Izvore trans.kp i mešun.kp. pronalazimo u mešunrodnim konvencijama i međunarodnim
običajima. Međunarodne konvencije se primjenjuju samo u onim država u kojima su
ratificirane. Transnacionalno kp.je skup međunarodnih konvecnija koje se bave
zločinima transnacion.karaktera. njima se nameće obaveza država da u svom
unutrašnjem zakonodavstva inkriminišu određene radnje a počinioce ili da kazne ili da
izruče. Druge odredbe sadržane u ovim konvencijama olakšavaju ekstradiciju počinilaca.
Koncencije za suzbijanje i transnac.organizovanog kriminala predstavljaju primarni izvor
transnac.kp-a.( ženevske konvencije o krivotvorenju keša,nacrt Konvencije o suzbijanju i
sprječavanju terorizma Lige naroda, Konvencije za sprječavanje ropstva, trgovine
 robljem, trgovine ljudima,kompjutrski kriminal,korupciju...). Međunarodni običaji i ugovori
ne mogu se koristiti u državama u kojima je jedini izvor transn.kp-a, državno krivično
zakonodavstvo. U drugim državama međun.ugovori mogu se nposredno primjniti ali ne i
međun.običaj, dok u trećim sudovi mogu primjeniti i običajno pravo.
2) Nacionalni izvori tkp-a
Ovdje spadajui domaći pravni propisi kojima se utvrđuje ustrojstvo i nadležnost
sudova, propisuju kd-a, utvrđuje kazneni postupak, ali i oni kojima se propisuju
različite druge mjere radi spječavanja i suzbijanja transnac.organizovanog kriminala.
Princip legaliteta ili zakontitosti je jedan od osnovnih prinsipa tkp-a to se zakoni
smatraju osnovnim izvorom ovog prava. Za nas su značajni zakoni koji regulišu
materiju materijalnog prava: KZ BiH, KZ FBiH,KZ BDBiH, KZ Republike Srpske.
Glava XVII KZ BiH je posvećena u prvom dijelu kd-ima međun.kp stricto sensu dok
se drugi dio odnosina trnsnacion.krivična djela.

7. AUT DEDERE AUT JUDICARE( IZRUČI ILI KRIVIČNO GONI)

- govori se o obavezi koju može da preduzme država na čijem se području nalazi lice kojem
se pripisuje zločin da to lice isporuči drugoj sržavi(aut dedere) ili da ga sama podvrgne svom
krivičnom postupku(aut judicare). Svrha njegovog preuzimanja je da lica odgovorna naročito
za teške zločine ne izbjegnu kaznu. Najviše se predviđa međunarodnim ugovorima(
multilateralni i extradicioni ugovori),zatim rezolucijom Savjeta Bezbjednosti( samo izuzetno
sadrže obavezu da ili izruče ili krivično gone),međun.običajnim pravom(mora se dokazivati
na slučaj po slučaj analizi) i opštim pravnim načelima( primjenjuju se u situaciji gdje se
riješenje nije moglo pronaći u međun.običajima i međun.ugovorima). Ova obaveza ne postoji
prema međunarodnom pravu a najmanje kao jus cogens. Tvorac pravila je Hugo Grocijus.
Ovo pravilo znači samo da se osumnjičeni preda domaćim organima na dalji postupak ali ne
i obavezu da on mora biti kažnjen i osuđen. Ova ugovorna obaveza je uvijek vezana za
princip univerzalnosti i to u dvostrukom smislu. Prvo, država će uhapsiti i vršiti istragu nad
osumnjičenim koji se nađe na njenoj teritoriji za djelo koje je izvršio u inostranstvu.
Drugo,ako lice ne isporuči drugoj sržavi država je dužna da ga podvrgne krivičnom postupku
u svojoj zemlji primjenjujući princip univerzalnosti.

- Ovo načelo je evoluiralo od dvostruke do trostruke alternative: izruči ili kazni,izruči ili
krivično goni, i izruči ili krivično goni ili predaj međunarodnom sudu.

- Ekstradicija je ovisna o postojanju multilateralnih i bilateralnih sporazuma o ekstradiciji.

Ekstradicija je alternativa direktnoj jurisdikciji u inostranstvu. Ekstradicija je formalni proces
predaje optuženog ili osuđenog od strane jedne sržave, drugoj sržavi radi kažnjavanja ili
procesuiranja tog lica. Ona se razlkuje od predaje optuženog međun.krivičnom sudu. Države
svojim unutrašnjim zakonodavstvima propisuju postupak ekstradicije kao i uslove pod kojima
se ona dopušta ili zabranjuje. Najčešći razlozi za zabranu su: identitet norme,politička narav
kd-a, mogućnost izricanja određenih kazni, i državljanstvo osobe.

8. MEĐUNARODNA KRIVIČNOPRAVNA POMOĆ

- Odnosi se na odredbe o pravnoj pomoći jedne države drugoj sržavi u
istragama,krivičnim optužnicama i kažnjavanje počinilaca krivičnih djela. Međusobna
pravna pomoć je formalna kad se uređuje međunarodnim ugovorima i domaćim
zakonodavstvom. Neformalna je kad se uređuje putem bilateralne saradnje i razmjene
informacija između sudskih i policijskih organa različitih država.
- Postoje međunarodni instrumenti čiji je osnov pružanje međusobne pravne pomoći:
1) EK o ekstradiciji iz 1957 sa dva dopunska protokola
2) Konvencija o transferu osuđenih lica uz dodatni protokol
3) EK o međusobnom pružanju pravne pomoći u krivičnim stvarima iz 1959.uz dodatni
protokol
4) UN Model ugovorao međusobnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima iz 1990. I iz
2007.godine
5) UN konvencije protiv transnacionalnog kriminala
6) UN Konevcnije prtiv korupcije
7) Konvencija Savjeta Evrope o kompjutersko kriminalu

- BiH je zaključila, pruzela sukcesijom ili pristupila brojnim regionalnim,mulilateralnim i

bilateralnim sporazumima. Ima zaključene sporazume i sa svim država iz bivše SFRJ:
Hrvatskom,Srbijom,Crnom Gorom,Makedonijom,Slovenijom. Način i postupak pružanja
pravne pomoći u krivičnim stvarima u BiH je uređen Zakonom o međunardnoj pravnoj
pomoći u krivičnim stvarima.

- Međusobna krivičnopravna pomoć obuhvata opšte i posebne vidove pravne pomoći.

1) Opšti vid- ova materija je uređena međun.regionalnim i bilaterlanim ugovorima kao i

unutrašnjim zakonodavstvom pojednih država. Izvori prava ovdje su: EK o međusobnom
pružanju pravne pomoći u krivičnim stvarima uz njena dva protokola, i BiH je 2009.usvojila
Zakon o međun.pravnoj pomoči u krivičnim stvarima. Zahtjev za pružanje opštih vidova
pokreće se zamolnicom koje se dostavljaju stranim pravosudnim organima na 4 načina: a)
posredstvom Minitarstva pravde,b) u hitnim slučajevima zamolnicu može direktno dostaviti
stranom pravosudnom organu,c) u hitnim slulajevima mogu se dostaljati i primati
posredsvtom INTERPOL-a i d) posredstvom Ministarstva vanjskih poslova kad ne postoje
zaključeni međunarodni ugovori kao i kad je međunardnim ugovorm izričito predviđen
diplomatskim put komunikacije.

2) Posebni vid

a) Ekstradicija( formalni postupak izručenja opužene ili osuđene osobe drugoj državi.
Značajni su sledeći dokumenti: UN Model ugovra o ekstradiciji uz dopunski protokol , EK o
ekstardiciji uz njena dva dodatna protokola.

b) Načela

načelo dvostruke kažnjivosti( identitet norme)- KD povodom kojeg se traži međunarodna

krivičnopravna saradnja kažnjivo je u obje države.

Načelo reciprociteta- podjednako postupanje obje države povodom zahtjeva za pružanje

međunarodne krivičnopravne pomoći.

Načelo specjaliteta- država moliteljica može postupati u donosu na lise čija se naime
ekstradicija traži samo u pogledu onog kd-a za koje je ekstradicija odobrena.
Načelo ekstradibilnosti- potoje kd-a za koja se ekstradicija može odobriti i ona za koja se ne
može odobriti. Ekstradicija se ne dopušta za sitna kd-a za koje je predviđena minimalna
kazna zatvora kad se ekstradicija traži radi suđenja. Postupak ekstradicije- postupak za
izručenje optuženih,osumnjičenih ili osuđenih stranaca pokreće se prema molbi strane
države, koja se podnosi Ministarstvu pravde.

c) Priznanje i izvršenje stranih sudskih odluka- ova materija je regulisana

međun.ugovorima(Model sporazuma o prijnosu nadzora nad sulovno osuđenim i sulovno
otpuštenim licima koji je usvojila Generalna skupština) i unutrašnjim zakonodavstvom( EK o
međunarodnom važenju krivičnh presuda, EK o međunarodnim posljedicama oduzimanja
prava na upravljanje motornim vozilom,EK o nadzoru uslovno osuđenih ili uslovno otpuštenih
lica sa dodatnim protokolom, Konvencija Savjeta Evrope o transferu osuđenih lica). Zakon o
međun.pravnoj pomoći u krivičnim stvarima BiH poglavlje VI-izvršenje stranih sudskih
presuda u krivičnim stvarima.

d) Ustupanje i preuzimanje krivičnog gonjenja- omogućava da se počiniocu kd-a sudi u

državi njegovog prebivališta. Model sporazma o prijenosu podataka u krivilnim stvarima, EK
o prijenosu postupaka u krivilnim stvarima, EK o kažnjavanju saobraćajnih delikatana
putevima, Zakon o međun.pravnoj pomoći u krivičnim stvarima BiH.

e) Sprovođenje stranca preko tritorije BiH- ministar pravde može dopustiti sprovođenje
preko teritorije BiH lica iz strane države čije izručenje traži strana država, ali ne i lica koje je
državljanin BiH kao i da se izvršenje ne traži za Vojno ili političko kd.

9. SARADNJA SA MEĐUNARODNIM KRIVIČNIM SUDOVIMA

- Ovdje je interesantna saradnja država sa Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu

Jugoslaviju(MKSJ) i saradnja sa stalnim Međunarodnim krivičnim sudom (MKS).
Saradnja država sa ovim sudovima je obavezna.
a) Statut MKSJ je usvojen kao aneks uz rezoluciju Savjeta bezbjednosti UN 827 od
25.V.1993. Članove MKSJ-a bira Generalna Skupština UN sa spiska koji usvaja
Savjet bezbjednosti i to na obnovljivi mandat od 4 godin. Tužioca MKSJ imenuje
Savjet bezbjednosti. Ovaj statut pravno obavezuje sve države članice UN-a, a to su
danas skoro sve države. Čl.29 Statuta MKSJ, pod naslovom ,,Saradnja i pravosudna
pomoć glasi:
1) Države moraju sarađivati sa Međinarodnim sudom u istarzi i gonjenju osoba
optuženih da su počinila teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava.
2) Države moraju bez nepotrebnog odgađanja udovoljiti svakom zahtjevu za pomoć
ili nalogu koje je izdalo pretresno vijeće, što uljučuje:
-utvrđivanje identiteta i pronalaženje osoba
-uzimanje iskaza i dostavu dokaza
-uručenje dokumenata
-hapšenje osoba
-dovođenje optuženih pred Međun.sud
Obaveza saradnje sa MKSJ proizilazi z rezolucije Savjeta bezbjednosti 827 UN,čl.29 Statuta
Suda, bilateralnih sporazuma:ugovor o sjedištu između mksj i Holandije, između države i
mksj i nacionalnog zakonodavstva.

Novo pravilo 54bis pod nazivom Nalozi za dostavu dokumenata koji se upućuju državama po
kojem država može odbiti saradnju sa MKSJ-om: mora navesti osnovu po kojoj tvrdi da će
interesi njene nacionalne bezbjednosti biti ugroženi, može od sudije zatraziti da se za pretres
o prigovoru odrede odgovarajuće zaštitne mjere...

MKSJ ne može sam prisiliti državu da ispunjava svoje obaveze niti može državama zbog
toga nametnuti sankcije ali može sačiniti izvješstaj o neizvršenju obaveza od strane država i
podnijeti ga Savjetu sigurnsti UN. MKSJ je nadležan za kažnjavanje 4 grupe zločina: teških
kršenja ženevskih konvencija iz 1949, kršenja zakona ili naime običaja rata, zločina protiv
čovječnosti i genocida.

b) Statut MKS je prihvaćen u boliku međun.konvencije otvorene za pristup svim

državama svijeta. Stupio je na snagu 1.VI.2002. U nadležnosti MKS-a spada
kažnjavanje za zločin genocida,zločin protiv čovječn.u šta spada aparthejd,široke
grupe ratnih zločina kao i zločina agresije. MKS je komplementaran domaćim
sudovima. Svaka država članica Rimskog statuta može ako tako odluči da uputi neki
predmet njegovom tužiocu. To isto može učiniti i Savjet bezbjednosti UN. To znači i
da svka od 5stalnih članica Savjeta bezbjednosti može da spriječi takvu odluku.
Konačno,i tužilac može da otvori istragu po sopstvenoj inicijativi. Savjet bezbjednosti
može svojom odlukom da na 12 mjeseci odloži svaku istragu. MKS nema nadležnost
u odnosu na djela učinjena prije stupanja na snagu njegovog Statuta. Ovim su
unaprijed amnestirani svi još uvijek živi krivci za najstrašnije zločine izvršene poslije
Drugog svjetskog rata. Države članice su dužne da u potpunosti sarađuju sa sa
Sudom kako u fazi istrage tako i u daljem potupku koji se vodi protiv optuženog lica.
Sud može izdati nalog za hapšenje osobe u svakom trenutku nakon otpočinjanja
istrage.

Pod izvjesnim okolnostima država može ograničiti saradnju sa MKS:

1) Ako država potpisinica primi konkurentni zahtjev od druge države za izručenje iste
osobe zbog istog djela
2) Ako bi pomoć MKS naskodila bezbjednosti te države
3) Ako je pružanje pravne pomoći zabranjeno u državi od koje se pomoć zahtijeva, na
osnovu pravnih načela opšteg karaktera
4) Ako bi sud zathijevao od države da postupa suprotno svojim obavezama po
međunarodnom pravu a vezano za državni ili diplomatski imunitet lica ili vlasništva
treće države.

*Multilateralni sporazumi o pravnoj pomoći

- EK o međusobnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima iz 1959. sa dva dopunska protokola.

BiH je ratifikovala ovu konvenciju i protokole. Po KZBiH kažnjiva su kd genocida,zločina
protiv čovječnosti i ratnih zločina. Po ovoj konvenciji i protokolu države mogu tražiti:
svjedočenje vještaka ili svjedoka iz druge države, prijenos dokumenata,privremeni premještaj
pritvorene osobe iz druge države, prikrivenu i zajedničku istragu sa organima druge države.

-EK o ekstradiciji, E. konvencija o prijenosu postupaka u krivičnim stvarima iz1972.BiH je

ratifikovala ovu konvenciju. EK o nezastarijevanju krivilnih djela zločina protiv čovječnosti i
ratnih zločina. BiH je ratifikovala ovu konvenciju.

*Relevantno zakonodavstvo BiH za saradnju..

-BiH je usvojila nekoliko zakona u cilju saradnje sa međun.krivičnim sudovima:

1) Zakonu o ustupanju predmeta od strane MKSJ tužilaštvu Bih i korištenje dokaza

pribavljenih od MKSJ u potupcima pred sudovima u BiH.

2) Memorandum o razumijevanju između kancelarije Tužilaštva MKSJ i Tužilaštva BiH

3)Zakon Repulike BiH o izručenju na zhtjev MKSJ

4) Zakon FbiH o izručenju na zahtjev MKSJ

5) Zakon RS o saradnji RS sa MKSJ

6) KZ BiH u glavi XVII inkriminiše kd iz Statuta MKSJ i MKS:genocid, ratne zločine i zločine
protiv čovječnosti.

7) Zakon o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima BiH

8) Zakon o primjeni određenih privremenih mjera radi efikasnog provođenja mandata MKSJ-
a te drugih restriktivnih mjera.

10. PRAVOSUDNA SARADNJA PO UGOVORU IZ LISABONA

- Ugovor iz Lisabona bavi se pravosudnom i policijskom saradnjom ne razmatrajući

pitanje reorganizacije načina pravosudne i policijske saradnje. Ugovor usmjerava
pravosudnu saradnju na međusobno priznanje sudskih presuda drugih država članica
što je najveća značajka ovog dijela ugovora.
- Evropski parlament i Savjet odlučujući u skladu sa redovnim zakonodavnim postupkom,
usvajaju mjere za:
a) Utvrđivanje pravila i postupaka kojima se osigurava priznavanje svih oblika presuda i
sudskih odluka u čitavoj Uniji
b) Sprječavanje i rješavanje sukoba nadležnosti među državama članicama
c) Potporu osposobljavanja sudaca i sudskog osoblja
d) Olakšavanje saradnje među sudskim ili drugim odgovarajućim tijelima sržava članica u
vezi sa kaznenim postupcima
- Evropski parlament i Savjet mogu ditektivama donesenim u skladu sa redovnim
zakonodavnim postupkom utvrditi minimalna pravila poterbna za olakšavanje uzajamnog
priznavanja presuda i sudskih odluka, te policijske i pravosudne saradnje u kaznenim
stvarima s prekograničnim elementima. Pravila se odnose na:
a) Uzajamno prihvatanje dokaza među državama članicama
b) Prava pojedinca u krivičnom postupku
c) Prava žrtava krivičnog djela
d) Sve druge posebne aspekte krivičnog postupka koje je Savjet unaprijd odredio
odlukom. Savjet odlučuje jednoglasno uz prethodnu saglasnost E.parlamenta
- Područja naročito teškog kriminaliteta sa prekograničnim elemntima su: trgovina
ljudima,terorizam, seksualno iskorištavanje žena i djece, nezakonita trgovima
drogom,pranje novca,korupcija...
- E.parlament i Savjet uredbama donesenim u skladu sa redovnim zakonodavnim
postupkom utvrđuju ustroj, funkcionisanje, područje djelovanja i zadatke Eurojusta(
agnecija EU). Ti zadaci mogu uključivati:
a) Pokretanje krivičnih istraga i predlaganje pokretannja krivičnog progona koji provode
nadležna nacionalna tijela.
b) Koordinaciju istraga i krivičnih djela protiv finansijskih interesa EU
c) Jačanje pravosudne saradnje. Tim se uredbama utvrđuju i aranžmani za uključivanje
E.parlamenta i nacionalnih parlamenata u ocjenu aktivnosti Eurojusta.