1. Tworzywa sztuczne – materiały, których głównymi składnikami są związki wielkocząsteczkowe – polimery.

Polimery są zbudowane z powtarzających się elementów – merów.

 Polimery dzielimy na:

a) Naturalne – występują w środowisku przyrodniczym, np. kauczuk naturalny, celuloza, białka, kwasy
nukleinowe.
b) Modyfikowane – otrzymywane przez modyfikację polimerów naturalnych, np. octan celulozy, galalit.
c) Syntetyczne – otrzymywane ze związków chemicznych o małych cząsteczkach, np. polietylen, polipropylen

Oprócz czystego polimeru tworzywa sztuczne zawierają dodatkowe substancje, które zmieniają ich właściwości
fizyczne, np.: barwniki (pigmenty) – nadają określoną barwę tworzywu, zmiękczacze (plastyfikatory) – zmiękczają
tworzywo oraz zwiększają jego ciągliwość, wypełniacze – nadają tworzywu nowe właściwości (np. niepalność);
stosowane najczęściej w postaci proszków (np. sadza dodawana do gumy, kreda – do farb)

2. Nazwy polimerów tworzy się przez dodanie przedrostka poli- do nazwy zwyczajowej monomeru, np.
polietylen. Jeśli nazwa monomeru składa się z więcej niż jednego słowa, należy umieścić ją w nawiasie, np.
poli(chlorek winylu). Nazwy polimerów bywają długie i skomplikowane. Wprowadzane skróty, podobnie jak
symbole pierwiastków chemicznych, są międzynarodowe, czyli zrozumiałe na całym świecie.

STRONA 163 – TABELA NAZW

Często spotykany skrót PCV, którym określa się poli(chlorek winylu), jest niepoprawny. W Polsce dopuszcza się
stosowanie skrótu PCW pochodzącego od polskiej nazwy polimeru.

3. Obecnie największe znaczenie w przemyśle tworzyw sztucznych mają kauczuk i celuloza. Kauczuk
otrzymuje się z soku mlecznego kauczukowca brazylijskiego. Sok ten, tzw. lateks, najczęściej stosuje się do
produkcji rękawiczek medycznych jednorazowego użytku.

Cząsteczki kauczuku są skręcone i tworzą pętle, co nadaje temu tworzywu elastyczność. Niestety kauczuk nie jest
wytrzymały, gdyż jego cząsteczki nie są ze sobą powiązane. Aby wytworzyć między nimi wiązania, kauczuk poddaje się
procesowi wulkanizacji. Ta modyfikacja polega na ogrzewaniu kauczuku z siarką. Jej atomy łączą cząsteczki kauczuku.

W wyniku wulkanizacji i po dodaniu m.in. sadzy, kauczuk staje się twardszy oraz zyskuje większą odporność na
wysoką temperaturę i ścieranie. W procesie wulkanizacji powstaje guma, z której produkuje się m.in. opony, uszczelki,
odzież i obuwie wodoodporne.

Celuloza to podstawowy surowiec do produkcji polimerów sztucznych, np. octanu lub azotanu (v) celulozy,
pozyskiwany z drewna. Folie z octanu celulozy służą do produkcji błon fotograficznych i filmowych, a łatwopalny
azotan (v) celulozy wykorzystuje się do wyrobu materiałów wybuchowych.

4. Tworzywa sztuczne reagują na wysoką temperaturę w różny sposób. Tworzywa termoplastyczne, tzw.
termoplasty, to materiały, które w podwyższonej temperaturze miękną i topią się, a po ochłodzeniu
twardnieją. Tworzywa sztuczne, które raz ukształtowane nie mogą być ponownie topione, to duroplasty.
Różnice we właściwościach termoplastów i duroplastów wynikają z ich budowy wewnętrznej.

TABELA 165

Duroplasty poddane działaniu wysokiej temperatury ulegają rozkładowi. Termoplasty można przetwarzać
wielokrotnie, jednak każdy cykl ogrzewania i ochłodzenia pogarsza ich właściwości. W procesie wtryskiwania
uzyskuje się kształty niemożliwe do osiągnięcia innymi metodami obróbki.