You are on page 1of 298

289

f.!;u nqÿka jykafia


jod< ksjka u.
290 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

l;_Df.a fjk;a lD;s

) The Path to Nibbana


as Declared by the gautama Buddha
^f.!;u nqÿkajykafia jÞ< ksjkau. lD;sfha bx.%Sis
mßj¾;kh&

) Web - www.pathtonibbana.com
291

f.!;u nqÿka jykafia


jod< ksjka u.

w;smQckSh uykqjr jðrnqoaê h;sjrhdfKda


292 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.


m%:u uqøKh ( 2008
fojk uqøKh ( 2009
f;jk uqøKh ( 2012
isõjk uqøKh ( 2013
© w;smQckSh uykqjr jðrnqoaê h;sjrhdfKda
ISBN 978-955-30-1089-6
mß.Kl ieliqu ( —YIsl,d˜
06" nqoaOdf,dal udj;"
iqjdrfmd," ms<shkao,'
ÿ ( 0112608127
293

fmrjok

wúoHd wkaOldrfhka jeiqK"q ;Kaydfjka Nß;" bJøshka


mskùu ms‚i u fhduq jQ w;sYh jd‚clrKh jQ" j¾;udk
f,dal ck iudch wjqf,ka wjq,g m;afjñka w;sìysiqKq
úkdYldÍ uÕlg fhduq ù ;sfí'
nqÿka jykafia úiska w;a y< hq;= hhs jod< wka; foflka
tlla jQ zlduiqL,a,sldkqfhda.hZ fyj;a wêl f,i bJøsh
mskùu u uq,a lr.;a" tA i|yd wjYH lrk iïm;a Wmhd.ekSu
u Ôú;h hhs i,lk iudchl fN!;sl iïm;a w;am;a
lr.ekSu ms‚i f.k hk ;r`.h ksid wjidkfha b;sß j
we;af;a¦
udkisl wd;;sh" l,lsÍu" bÉPd Nx.;ajh" yDohdndO"
wêreêr mS v kh" fldf,dia g frda , a " ms < s l d" Èhjeähdj"
;rndrenj" .eiagh% à
s ia" iakdhq ÿ¾j,;d iy wiaÓ ÈÍfï frda.h
jeks frda. iuQyhla iu. fyïn;a ùu mu‚'
fujeks mßirhla ;=< mSvdjg m;a nqoaêu;ayq wo thska
.e,ùu i|yd ux fidh;s' iem ,eîu i|yd fN!;sl iïm;a
yUdhdu l< o" tAjdfha i;=g ke;s nj wo Tjqkag m%;HlaI ù
we;' tA ksid wo jeä msßila wdOHd;añl ixj¾Okhla i|yd
keUqre jk nj olakg we;'
tjka miqìul óg jir fooyia mkaish mkylg fmr
fuf,djg my< jQ zf.!;u nqoaOZ kñka m%isoaêhg m;a uyd
RIsjrhdKka úiska joy< oyug j¾;udkfha ysñjkafka
woaú;Sh ia:dkhls' f,dalh ÿla iys; nj;a" ÿlg fya;=j
;Kaydj nj;a" ;Kaydj ke;s lsÍfuka ÿl ke;s jk nj;a"
ÿl ke;s lsÍfï ud¾.h;a jYfhka ukdj foaYs; zp;=rdhœ
i;H O¾uhZ nqoaO foaYkdjhs'
vi
294 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wo jk úg nqÿka jykafia úiska foaYs; ks¾u, zp;=rdhœ


i;H O¾uhZ jeiSf.dia tA fjkqjg mqomQcd" m%d¾:kd lsÍï"
iÊCOdhkd ls Í ï" mõ iud ls Í ï wdÈ fkdfhl= ; a j;a
ms<sfj;aj,ska .yk wd.ula ìys j ;sfí' th nqoaOd.u kñka
ye¢kafõ' tu nqoaOd.u úúO rgj, úúO ixialD;Ska hgf;a
úúO ,CIKhkaf.ka hqla; fjhs' nqÿka jykafia jodf<a l=ula
o hkak y÷kd.ekSu mjd ÿIalr h' tA ksid u nqÿka jykafia
úiska jod< oyñka ,nd.; yels zmru iem;Z Wod lr.ekSu
wo iudchg m%Yakhla ù ;sfí'
m%dfhda.sl w;aoelSï iys; wdpdhœjrekaf.a Wmfoia yd
u.fmkaùu hgf;a m%.=K lr ;ud ;=<ska ;u kqj‚ka oel
wjfndaO lr.; hq;= wei" lk" kdih" Èj" YÍrh" uki hk
bJøshkag yiq fkdjk w;s iQCIau oyula jk zp;=rdhœ i;HZ
we;af;a nUhla ;rï jk ;ud ;=< hhs nqÿka jykafia jod<y'
tfia kï lsisfia;a u th ;udf.ka ndysrj ;sìh fkdyels h'
tfy;a wo ,dN-i;aldr" lS¾;s-m%Yxid miqmi yUd hk fndfyda
foaYlfhda nqoaO foaYkdj wkqj ms<smeo m%dfhda.slj O¾uh
m%;HlaI fldg wjfndaO lr.kakjd fjkqjg fmd; m; lshjd
lgmdvï lr.;a jpk iuQyhla ckhdg m%ldY lrñka nqÿka
jykafia jod< zks¾u, p;=rdhœ i;HZ O¾uh úlD;s lrñka
isá;s' nqÿka jykafia jod< oyu yeáhg ;u fm!oa.,sl woyia
u m%ldY lr;s' tfia fyhska nqÿka jykafia jod< ioaO¾uh
y÷kd.ekSu b;d ÿIalr ld¾hhla j ;sfí'
nqÿka jykafia jod< oyu l=ula o@ hkak ms<sn|j jir
my<jlg wêl ld,hl w;aoelSï iys; m%ùK wdpd¾hjreka
weiq f ¾ jk.; j m% d fhda . s l .fõIKhl fhÿKq fuys
foaYlhdfKda ;ud ,;a w;aoelSï wkqidrfhka Y%S ,xld .=jka
úÿ,s ixia:dfõ l÷rg .=jka úÿ,s fiajh uÕska j¾I ^2006
ckjdß 13& fooyia yfha ckjdß ui isg mif<diajla fmdfydh
Èkhkays miajre 3'00 isg miajre 5'00 olajd úiqrejd yßk
,o idlÉPd ud,dj uÕska nqÿka jykafia jod< oyu
foaYkd lf<da h'
Y%djlhkaf.a m%Yk
a j,g ms<;
s r
= e foñka bÈßm;a flreKq
tA O¾u idlÉPdjka tf,iska u fuys we;=<;a lf<a" tu
vii
295

foaYkdjkays we;s Ôj .=Khg iy yrj;a njg ydkshla fkdjkq


ms‚ihs' l:k NdIdfjka rÑ; fï .%ka:h lshjk Tng hï
kqyqre njla oefkkq we;' tfia jkafka Tn okakd zisxy,
nqoaOd.uZ iy nqÿka jykafia jod< p;=rdœ i;H oyu w;r
we;s mriamr;dj ksihs' O¾ufha we;s .eUqre nj;a" foaYkdfõ
we;s m%n,;ajh;a" bÈßm;a lsÍfï mj;akd ir, iqkaor;ajh;a"
O¾u rih;a fuh lshjdf.k hdfï § Tng oefkkq we;'
jrla fojrla fkdj fndfyda jdrhla fuh lshùu jvd;a M,odhS
jkq we;'

2008'06'15 Èk §h'
viii
296 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.
297

mgqk

fmrjok v - vii
01' iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 1 - 76
02' f,dalh 77 - 149
03' Y%oaOdj 150 - 219
04' nqoaO Ydikh 220 - 287
288 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.
1

1' iir ÿla .sks ksjk ioyï u.


—nqÿka jod< O¾uh˜ fïlg wmg meyeÈ,s j u W;a;r
fokag mq¿jka ;ek ;uhs" wfma foaYkdfj wms hkag ´k'
nq ÿ ka jyka f ia nq o a O ;a j hg m;a f j,d uq , s k a u l<
foa Y kdjg' uu ys ; ka f k jvd;a u fyd| W;a ; f¾
;sfhkafk t;k' nqÿ yduqÿrefjd" wms ljqre;a okakj
nqoaO;ajhg m;a fj,d fnda ue~ wi, § u i;s lsysmhla
.; lr,d" Wka jykafia wjfndaO lrmq O¾uh úfYaI
mÍlaIdjg ,la lr,d Wka jykafia ;SrKh lrkj '''
—uu i;Hh wjfndaO lr.;a;d" uu ÿlska ksoyia
jqKd" uf.a iir .uk wjidk l<d" oeka fï ioyï u.
uu ÿlska ;efjk i;a;ajhdg foaYkd lrkag ´k˜ lsh,'
tfyu ys;, Wka jykafia n,kj¦ ldg o uu uq,skau fï
O¾uh foaYkd lrkafk lsh,' tA fj,dfj Wka jykafiaf.
isyshg wdj" Wka jykafia nqoaO;ajhg m;afjkag fmr"
O¾uh fidhdf.k hk ldf, Wka jykafia weiqre l<
Wka jykafiaf.a .=rejre' wd,dr ld,du" Woaoldrdu jeks
;jqika .ek' kuq;a tA jk úg tA ;jqika Ôj;=ka w;r
ke;s nj Wka jykafiag oekqK'
Bg miafia" Wka jykafia ;SrKh l<d¦ Wka jykafia
iu. fndfyda ld,hla weiqre lrmq" uyK oï mqrmq miaj.
;jqikag fï oyu foaYkd lf<d;a" fï .eUqre oyu f;areï
.ekSfï Yla;sh Tjqkag we;sh lsh, Wka jykafiag yeÕS
.sh ksid fï oyu miaj. ;jqikag foaYkd lrkag ;SrKh
l< nqÿka jykafia miaj. ;jqikag fï oyu foaYkd l<d'
2 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

tA foaYkdj ;uhs wms ljqre;a okak —Oïu plal


iQ;%h˜ lsh, lshkafk' tAl ;uhs Oïu plal foaYkdj
mj;ajmq uq,a ;ek' uq,a u foaYkdj'
fu;ekska ;uhs wmg fï W;a;rh fidhd.kag
fjkafk' —fudllao nqÿka jykafiaf. O¾uh@˜ lsh,'
nqÿka jykafia miaj. ;jqikag O¾uh foaYkd lrkag
mgka f.k" uq,ska u i;H y;rla .ek l:d l<d' uu
fï fláfhka lshkafk" uq,a iQ;f
% ha ;sfhk foa l;kaof¾
jf.a w.-uq, Tlafldu .kafk ke;sj" wmg jeo.;a
fjkafk oyï fldgi ksid' t;fldg nqÿ yduqÿrefjd
lsõfj fudllao@ i;H y;rla lsõjd' W;=ï i;H y;rla'
wms tAlg lshkj —p;=rdhœ i;H˜ lsh,'
m<uqjk i;Hh fudllao@ ÿlaL wd¾h i;Hh'
uq,ska u nqÿka jykafia ÿl .ek úia;r l<d' tA
ÿlaL i;Hh' nqÿka jykafia úia;r lrkj" ljqre;a okak
md<sfhka lshk úÈhg'''' —cd;sms ÿlaLd crdms ÿlaLd" jHdêms
ÿlaLd" urKïms ÿlaLx" msfhys úmamfhdf.d ÿlafLd'''˜
wdÈ jYfhka' tA lshkafk bm§u ÿlhs" uy¨ ùu ÿlhs"
f,vùu ÿlhs" urKh ÿlhs" m%shhkaf.ka fjkaùu ÿlhs"
wm%shhka yd tla ùu;a ÿlhs" leu;s foa fkd,efnkj kï
tAl;a ÿlhs''' fukak fufyu lshdf.k .syska wka;sug
lsõjd''' —ixÅ;af;k m[apqmdodklaLkaOd ÿlaLd˜ lsh,'
tA lshkafk —fldáka u lshkj kï fï m[ap Wmdodkia-
lkaOh u ;uhs ÿl˜ lsh, Wka jykafia lsõj'
b;ska fï foaYkdj yßu jeo.;a" wms wyf.k bkak
fldg' wms okakj wo kQ;k wOHdmk f,dalh Èyd n,k
fldg wms hula bf.k.kafk yqÕla fj,djg okakd foa
yryd fkdokakd foa lrd hkj lsh,' ljqre;a wy, we;s'
Wka jykafia ;uhs f,dalfha uq,ska u fï l%uh mdúÉÑ
lf<a'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 3

Wka jykafia mgka .;af; bm§u ÿlhs" uy¨ ùu


ÿlhs" f,vùu ÿlhs" urKhg m;a ùu ÿlhs" m%shhkaf.ka
fjka ùu ÿlhs" wm%shhka yd tla ùu ÿlhs" leu;s foa
fkd,efnkj kï ÿlhs" wlue;s foa ,efnk tl ÿlhs
lshk fï ÿl ´kEu flfkla w;aoel, ;sfhkj' l=vd
orefjla mjd' mqxÑ <ufhla jqK;a ;ukaf. fi,a,ï
nvqjla levqKyu w~kj" ;ukaf.a uj fyda mshd ke;s
jqfKd;a w~kj" ÿlla we;s jqKd u w~kj" fï lshmq
ÿlaj,ska tyd ÿlla f,dafl ldgj;a ys;d.kagj;a nE'
bm§fuka mgka wrka wjidkh olajd lshdf.k .sh ÿla
f.dv ljqre;a okakj' fï NjfhÈu fï Ôú;fhÈu
yeu fokdu fï ÿl w;a ú¢kj' tA yskao ;uhs nqÿ
yduqÿrefjd fï ál mdúÉÑ lf<a'
kuq;a nqÿjre my< fjkafk fï ÿl .ek lshkag
kï fkdfjhs' yenehs b;d u meyeÈ,shs" O¾uh wmsg
.eUqßka yodrk fldg fï ÿl yeuodu ;snqKd' ljqre;a
fï ÿl oekf.k ysáhd' nqÿjre ke;s ld,j, mjd nqÿka
jykafia my< fjk fldg ;j;a úúO Ydia;Djre my<
fj,d ysáh' úúO wd.ï ;snqKd' úúO weoys,s mQcdúê
;snqKd' b;ska fï ÿlska ñfokag úúO wh fkdfhl=;a
Wml%u ys;=j' iuyre ys;=j fï ÿl ljqre yß foú
flfkla" uejqï lrefjla úyska we;s l< fohla" tfyu
ke;akï fï ÿl bfí u yg.;a fohla" tfyu;a ke;akï
fïlg fya;=j iuyrúg iQ¾hhd fjkag mq¿jka" pkaøhd
fjkag mq¿jka" fïflka ñfokag mq¿jka fjhs wmg uyd
jkdka;rj,g je|," .ia .,aj,g je|," uyd m¾j;j,g
je|,''' tA jf.a úúO u;su;dka;r ;snqK hq.hl uyd
wkaOldrhl isák hq.hl ;uhs nqÿka jykafia my<
jqfKa'
ux fï lshkag .sfha fï ÿl ljqre;a oekf.k ysáh'
tA ksid ;uhs tl tl foaj,a irK .sfha' tA foaj,a f,dafl
yeuodu ;snqKd' kuq;a nqÿjre my< fjkafk fï ÿl
4 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

.ek lshkak kï fkdfjhs' fuhska tyd fohla ;sfhkj'


tA l ;uhs nq ÿ ka jyka f i ls õ fj wr —ixÅ;a f ;k
m[apm q dodklaLkaOd ÿlaLd˜ lsh,' fï m[apm q dodkialkaO
lshk ÿl uq,ska u oek.;af; nqÿ yduqÿrefjda nqoaO;ajhg
m;a fjÉp fj,dfj' fukak fïl ;uhs Wka jykafia
wjfndaO lr.;a úYsIag O¾uh'
kuq;a fïl tl mdrg u lsõjg f;afrkafk keye'
tAlhs nqÿ yduqÿrefjda uq,a fldgi lsh, - tA lshkafk
okakd ÿl .ek lsh, - wka;sug lsõfj fïl ;uhs fï
wjidk jYfhka .;a;u m%Odk ÿl lsh," m[ap
WmdodkialkaO ÿl .ek lsõfj' yenehs fï m[ap
Wmdodkia l ka O ÿl ls õ jg tlmdrg ldgj;a fïl
f;afrkafk kE' wehs@ fïl b;du;a .eUqre O¾u;djhla'
fïl wjfndaO lr.kag ´k' fïl ;uhs wms fkdokakd
ÿl' wms fuf;ka g ;uhs .uka lrka g ´k' nq ÿ
yduqÿrejkaf.a O¾uh wdrïN fjkafka wms wr uq,k s a lshmq
—cd;sms ÿlaLd" crdms ÿlaLd" jHdêms ÿlaLd" urKïms ÿlafLd˜
lshmq tA ÿlska mgkaf.k fï .uk wjidk lrkag kï
ienE ÿl oel.kag ´k' ienE ÿl lshkafk m[apm q dodkia-
lkaO ÿl'
fukak fï m[apqmdodkialkaO ÿl oel.ekSu lrk
úÈh ;uhs nqÿka jykafia wmg foaYkd lf<a' m%Odk ÿl
m[ap WmdodkialkaO ÿl ;uhs fu;k ;sfhk od¾Yksl
w¾:h' nqÿjre my< fjkafk fïl lshkaghs' fïl ;uhs
Wka jykafia,d fidhd.;a mru i;Hh'
b;ska nqÿ yduqÿrefjda ÿla f.dv tfyu lshdf.k
.syska —ixÅ;af;k m[apqmdoklaLkaOd ÿlaLd˜ lsõj'
B<Õg nqÿ yduqÿrefjd lsõj fï ÿl bfí yg.;a fohla
fkdfjhs" ljqrej;a ujmq tll=;a fkdfjhs' fï ÿl
fya;=jl M,hla" fï ÿl yg.;af; lsishï fya;=jla ksid
lsh,' wkak tA fya;=j jYfhka foaYkd l<d —ÿlaLiuqoh
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 5

wd¾h i;Hh˜ lshk tl' fudllao tA ÿlg fya;=j@ fï


lshk ÿl yg .;a;= fya;=j ;Kaydj' ljqre;a okakj
;Kaydj" wy,d we;s'
;Kaydj lSju oeka nqÿ yduqÿrefjda foaYkd lrkj
fï ;Kaydj ;=kla jYfhka' tA lshkafk" ldu ;Kayd"
Nj ;Kayd" úNj ;Kayd'
ldu ;Kayd lshkafk(
weiska rEm oel, m%sh wruqfKa wef,ñka wdiajdo
lrkj' lkska m%sh Yío wy, tAl wdiajdo lrkj' Èjg
ri foaj,a ,ndf.k th ú¢kj" wdiajdo lrkj' kdifhka
wd>%dKh ,n,d tAl wdiajdo lrkj' lhg iam¾Yh jf.au
ukig wruqKq jYfhka' ukqIHhd ;=< wdh;k yhla
;sfhkj¦ wei" lk" kdih" Èj" YÍrh" uki' fï wdh;k
yh yryd ndysr f,dalfhka thg wod< wruqKq" tA
lshkafk weig rEm" lkg Yío" kdihg .|iqj|" Èjg
ri" lhg iam¾Yh" ukig is;sú,s jYfhka fukak fï
wruqKq wrf.k ú¢k tl iemhs lsh, wdiajdo lrk tl
;uhs fï ñksik q a lrkafk' fïlg ;sfhk wdYdj ke;akï
fïlg ;sfhk ;Kaydj ;uhs" nqÿ yduqÿrefjda woyia lf<a
ldu ;Kayd lsh,'
weiska rEm oel, wdiajdo lsÍu - ldu
lkska Yío wy, wdiajdo lsÍu - ldu
fï ish¨u wdh;k ke;akï bkaøh s hka yryd wruqKq
,ndf.k tAjd ú£u - wdiajdo lsÍu - ;ud ldu lsh,
lshkafk'
;j ;Kaydjla nqÿ yduqÿrefjd foaYkd l<d" —Nj
;Kayd˜ lsh,' Nj ;Kayd lshkafk h<s h<s;a kej;
kej;;a bmfoka g ;s f hk wdYdj' bmfok ñks i a i q
uefrkj' ueß, wdhs;a kej; kej; bmfokag ;sfhk
wdYdj'
6 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

B<Õg —úNj ;Kayd˜ ñksiqka ys;kjd kej; kej;


bmfokafka kE" fu;kska wjidkhs lsh,' t;k;a we;s
lrf.k ;sfhkafk iem ú¢kag ;sfhk wdYdjuhs' bkak
l,a iem ú|, ueß, hkag ´k lsh, fÉ;kdjla ;sfhkj'
fïl úNj ;Kayd'
t;fldg fï lshk ;Kaydj ldu ;Kayd" Nj ;Kayd"
úNj ;Kayd fya;= fldg f.k ;uhs" wr uq,ska lshmq
ÿlaL wd¾h i;Hh ÿl lshk tl yg.kafk' nqÿrcdKka
jykafia lsõj fï ÿl yg.kafk fï ;Kaydj ksid kï
wmg lrkag ;sfhkafka fï ÿflka ñfokag kï fudllao
lrkag ´k' ;Kaydj ke;s lrkag ´k' ;Kaydj ksid
ÿl yg.kakj' ;Kaydj ke;s lrd kï ÿflka ñfokag
mq¨jka'
t;fldg b;d meyeÈ,shs uq,ska lsõj jf.a tl tl
foaj,a irK .sys,a," tl tl foa miafi .sys,a," .ia .,a
irK .sys,a," iQ¾hhd pkaøhd irK .sys,a, ke;akï foú
flfkl=g je|, mqo," hï hï whg Ndr ydr fj,d
yßhkafk kE' ÿl ;sfhkafk wms ;=<uhs' ÿlg fya;=j
;Kaydj' ;Kaydj ke;s l<d kï ÿl ke;s fjkj lsh,
nqÿka jykafia tod miaj. ;jqikag foaYkd l<d' t;fldg
nqÿ yduqÿrefjd lsõj fojeks i;Hh ;uhs —ÿlaL iuqoh
i;Hh'˜ tA lshkafk ÿlg fya;=j ;Kaydj'
;=ka jk wd¾hh i;Hh ;uhs" ÿl ke;s lsÍu ÿlska
ñfok ;ek" ÿlska ñ§u' fudllao lrkag ´k" ÿlska
ñfokag kï@ wms tfyu kï ÿlska ñ§u lsh, lshkafk
fudllao@ fï ;Kaydj wjidk lsÍu' ksrjfYaI ksfrdaOh'
lsisu b;sßhla ke;sj fï ;Kaydj uq¿ukska u ke;s lr,
oeïu kï tod u fï ÿl bjrhs' tAl ;ud ÿlaL ksfrdaO
i;Hh' ;Kaydfõ fl<jr' ;Kaydj wjidk lsÍu'
B<Õg nqÿ yduqÿrefjd lsõj fï ;Kaydj fl<jr
lrk l%uhla ;sfhkj' wmsg ´k ´k úÈhg lrkag nE'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 7

tA l%uh ;uhs —ÿlaL ksfrdaO .dñŒ mámod wd¾hh i;Hh˜


lsh, nqÿ yduqÿrefjd foaYkd l<d' fldfyduo fï ÿl
ke;s lrka f k' wx. wgls k a hq l a ; l% s h dud¾.hla '
m%;smodjla ;sfhkj" tAl mqrmqjdu fï ÿl wjidk fjkj"
ksfrdaOhg m;a fjkj' fudllao fï wx. wglska
hqla; ud¾.h lsh, lshkafk' —iïud ÈÜÀ" iïud
ixlmam" iïud jdpd" iïud lïuka;" iïud wdÔj" iïud
jdhdu" iïud i;s" iïud iudê'˜ - ljqre;a okakj"
lgmdvñka lshdf.k lshdf.k hhs' ´k fmdä <ufhla
biafldaf, - oyï mdie,a .shd kï fïl okakj' oeka"
tfyu kï wms n,kag ´k fï wx. wglska hqla; ud¾.h
lshkafk fudllao lsh,'
fudllao fï —iïud ÈÜÀ˜ lshkafk@ hym;a oelSu'
wms wy, ;sfhkafk tAl' iïud lshkafk hym;a' md,s
jpkh hym;a' isxy, f;areu hym;a' ÈÜÀ lshkafk
oelSu' b;ska hym;a oelSu' ;j wh lshkj ksjerÈ oelSu
lsh,' wms bf.k.;af;;a ´l ;uhs' uu;a biafldaf,
hk ldf, bf.k.;af;;a ´l ;ud' wms yefudau okafk;a
´l' wmg O¾u foa Y kdj,È;a fndfyda úg wyka g
,efnkafk;a ´l' yenehs" m%Yf a k ;sfhkafk fu;k bkak
lSm fokdf.ka uu weyqfjd;a fudllao hym;a oelSu
lsh,'''' fudlo lshkafk@ tl tlaflkd tl tl w¾:
l:k fohs' ;u ;udg yefÕk úÈhg" ;u ;udf.a
w;aoelSï wdl,am wkqj W;a;r fohs'
b;ska fufyu oyï foikag kï uu ys;kafk kE
nqÿjrfhla wjYH fjhs lsh,' nqÿ yduqÿrefjd tfyu lsh,
kE' iïud ÈÜÀh fudllao lsh, ksYaÑ; j u foaYkd
lr, ;sfhkj" wjdikdjlg wmsg tA foaj,a yßhg wykag
fkd,enqKdg' wms wo wyuq' nqÿyduqÿrefjd lsõj fudllao
iïud ÈÜÀh lshkafk lsh,d' —ÿlafL ØKx" ÿlaL iuqofh
ØKx" ÿlaL ksfrdfO ØKx" ÿlaL ksfrdO .dñŒ mámodh
ØKx'˜
8 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fudllao —iïud ÈÜÀ˜h lsh, lshkafk@ —ÿlafL


ØKx˜ m<fjks tl" ÿl ms<sn| oekSu wjfndaOh' B<Õg
—ÿlaL iuqofh ØKx˜ ÿlg fya;=j fudllao lsh," tA
ms<sn| we;s lr.kakd oekqu' wdrïNl jYfhka we;s
lr.kakd oekqu' B<Õg —ÿlaL ksfrdfO ØKx˜ ÿl ke;s
lr .ekSu ms<sn| oekqu' B<Õg —ÿlaL ksfrdO .dñŒ
mámodh ØKx˜ ÿl ke;s lrk ud¾.h ms<sn| oekqu'
oeka t;fldg wmsg ljodj;a" ñka bÈßhg fï ldgj;a
fï O¾u foaYkdj weyqjg miafi kï lshkag nE —iïud
ÈÜÀh˜ lshkafk ksjerÈ oelSu lsh,' —iïud ÈÜÀ˜h
lshk tl Th wmg ´k ´k úÈhg ú.%y lrkag nE' nqÿ
yduqÿrefjda iïud ÈÜÀh hs lSfj —ÿlafL ØKx˜" —ÿlaL
iuqofh ØKx˜" —ÿlaL ksfrdfO ØKx˜" —ÿlaL ksfrdO
.dñŒ mámodh ØKx˜ lsh,' fudllao fï lshkafk@
wdfh;a p;=rdhœ i;Hh u hs'
—ÿlafL ØKx˜ wms wr biafi,a, l:d lrmq —cd;sms
ÿlaLd lsh, mgka .;a;= ÿla f.dv iy wka;sug lshmq
—ixÅ;af;k m[apqmdodklaLkaOd ÿlaLd˜ lshmq tA ÿlaL
wd¾h i;Hfha úia;r lrmq ÿl ;uhs fï —ÿlafL ØKx˜
lshkafk' fïl wms iïnqÿjrfhlaf.kqhs wy.kafk' uq,ks a
u nqÿ yduqÿrefjda wjfndaO lr.kakj" iïud iïnqÿjr-
fhla ksid' mfia nqÿjrfhl=;a ;ksj u wjfndaO lr-
.kakj' t;kska tydg ldgj;a ;ksju wjfndaO lr.kag
nE' iïnqÿjrfhlaf.ka nK wy, wjfndaO lr.kag ´k'
uq,ska u wms lrkafk ioaO¾uh ;=<ska wms wykj fukak
fïl ÿlhs" fukak fufyu úia;r oekf.k wka;u s g
—ixÅ;af;k m[apqmdodklaLkaOd˜ lshk ÿl nqÿjrfhla-
f.ka wy, oek.kakjd' tAl ;uhs lrkafk' —iq;uh
m%×j˜ lshkafk fï wid oek.ekSu' t;fldg fudllao
—ÿlafL ØKx˜ ÿlaL wd¾h i;Hh'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 9

B<Õg wms O¾uh ;=<k s a wykj" ioaO¾u Y%jKh uÕska


u ÿlg fya;=j ;Kaydj lsh,d' tAl ;ud ÿlaL iuqofha
[dKx lsh, nqÿ yduqÿrefjd lsõfj'
B<Õg ÿl ke;s lsÍu - ksjk' ksfrdaO i;Hh'
B<Õg ÿl ke;s lsÍfï ud¾.h' wdfh;a wd¾h
wIagdx.sl ud¾.h' ÿlaL ksfrdO .dñŒ mámod wd¾h
i;Hh'
t;fldg wmsg b;d u meyeÈ,shs —iïud ÈÜÀ˜h
lshkafk p;=rdhœ i;Hh u hs' p;=rdhœ i;Hh ms<sn|
oekqu u ;ud iïud ÈÜÀh lshkafk' tAl ksid wmg ñka
bÈßhg kï lshkag nE fïl weyqjg miafia kï lshkag
nE iïud ÈÜÀh lshkafk hym;a oelSu ksjerÈ oelau
lsh,' ñka bÈßhg lshkag tmd' tAl lsõfjd;a jerÈhs'
nqoaO foaYkdj úlD;s lsÍula" nqÿ oyu wj,x.= lsÍula
fjkj' fïl uyd mdml¾uhla' fïlg lr.ykag tmd
ljqrej;a' yßhg oek.kag ñka bÈßhg iïud ÈÜÀh
lshkafk p;=rdhœ i;H ms<sn| oekqu u ;ud' fukak
fïl u ;ud wmg ke;af;;a' fï lshk iïud ÈÜÀh
ke;s ksid ;uhs" wo fï rfÜ fï wfma ck;dj uyd
ÿllg m;a fj,d ;sfhkafk' fïl oekf.k ysáh kï
wfma ñksiia q wo fï O¾uh úlD;s fj,d nqÿ oyu fudllao
lsh, fidhkag fjkafk kE' wms wo nqÿ oyu lsh, fjk
fjk foaj,a lrkafk fukak fï iïud ÈÜÀh ke;s
ksid' ÿl nj oek.;a;d kï" ÿlg fya;=j ;Kaydj lsh,
oek.;a;d kï" fï ÿlska ñfokag fjk fjk foaj,a
lrkag ´keo@ wikSm fjk nj fï ÿl ;=< ;sfhkjfk'
—jHdêms ÿlaLd˜ lsh, lsõjfk' fï ÿl fïlg idudkH-
fhka wms uqyqK fokag ´k' bmÿKd kï crdjg m;aùu"
urKhg m;aùu" m%sh whf.ka fjkaùu" wm%sh wh yd
tlaùu" wlue;s foaj,a ,eîu" leu;s foaj,a fkd,eîu
fï lshk ÿl ldg;a fmdÿ foaj,a' fïl wms wy, ;snqK
10 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

kï fïl ;ud ÿl lsh, wms fïlg lïmd fjkag ´keo@


kE' t;fldg fïl ;ud f,dafl h:d¾:h'
B<Õg wms okakj fïflka ldg yß ñfokag ´k
lsh," ys;=K kï fïl ÿlhs lsh, ys;=K kï wms l<
hq;af;a fudllao@ nqÿka jykafia wmg foaYkd l<d fï
ÿlg fya;=j ;Kaydj' fï ÿl wms ;=< u hs ;sfhkafka'
ÿlg fya;=j ;sfhkafk;a wms ;=<uhs" fï nUhla ;rï
YÍrh ;=< u hs ÿlg fya;=j ;Kaydj ;sfhkafk;a fï
;ud ;=< u hs' tfyu kï fï ÿflka ñfokag kï wms
l< hq;af;a ;Kaydj ke;s lrk tl' wms tAl o fuf;la
l,a lf<a@
f,vla yeÿKdu wms fudlo lrkafk@ <ufhl=
úNd.hlska mdia fjkag ´k kï fudlo lrkafk@
f,vlg fnfy;a .kag ´k' tAl l< hq;h = 's uu fï fjkska
fohla lshkag hkafk' we;a;g u lrkafk tAl fkfjhs'
we;a;g u lrk foa fydh, ne¨j u fmfkhs' Tõ' oeka
f,vla yeÿKdu <Õ u bkak ffjoHjrhd <Õg wrka
hkj' ke;akï <Õ ;sfhk biamsß;df,g wrka hkj'
f,vd tfy od, B<Õg hkj fnda.yla <Õg' tAl ;ud
.eg¨j' uu tAlhs fï lshkag .sfha' ;j iuyre fudlo
lrkafk foúhkag ndrhla fjkj' m~qrla wyla lrkj'
fkdfhl=;a foaj,a u;la fjkj'''' msß;la lshuq" kQ,la
.eg .yuq" wem kQ,la oduq" idhs ndnd mqouq" ncka álla
.dhkd lruq' fï Tlafldu wo rfÜ ;sfhk foaj,a' b;ska
t;fldg f,vla yeÿKdu úNd.hla mdia fjkag ´k
jqKd u gla .d, fudlo lrkafk Th lshk fudkj yß
m~qrla wyla lr," foúhkag ndr fj,d" fnda .yg lsß
álla jlalr,d" mQcdjla lr,d wd§ fndfyda foaj,a lrkj'
yqÕla fj,djg rfÜ ñksiaiqkag foúfhd nqÿka u;la
fjkafk jrÈk fldg' nqÿ yduqÿrefjd wmg lsõj yeuodu
jrÈkafk;a kE' yeuodu yßhkafk;a kE lsh,'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 11

nqÿ yduqÿrefjd wmg foaYkd l<d —wIag f,dal O¾u˜


lsh, fohla' ,dN-w,dN" kskaod-m%Yxid" hii-whi iy
iem-ÿl lsh, wgla' b;ska yeuodu ÿl kE' iem;a
;sfhkj' w,dN;a fjkj' ,dN;a fjkj' fïjd we;s fjù
ke;s fjù hkj' fï ish¨ foag wms uqyqK Èh hq;=hs'
fïjg lsõj wIag f,dal O¾u lsh,' tAjd idudkH O¾u;d'
b;ska fn!oaOfhd kï fïjd oek.kag ´k' nqÿ
yduqÿrejkaf. foaYkd ;ud fï wIag f,dal O¾u' ÿl
ms<sn| i;Hh' wo fndfyda wh ÿl .ek l:d lrkag;a
leu;s kE' ÿflka ñfok yeá fjkqjg ÿl fjkqjg Th
—Ok Ñka;kh˜ jf.a foaj,a w,a,df.k" fldfyduo fï
ÿlska ñfokafk' ÿlhs lsh, lSfj kE nqÿ yduqÿrefjda'
iuyre lshkj nqÿ yduqÿrefjd ÿl .ek fkfjhs lsõfj
lsh,' we;a;' ÿl lshkag fkfjhs nqÿjre my< fjkafk
—mru iem;˜ .ek lshkag' mru iem;g hk fldg ÿl
foa ÿlhs lsh, nqÿ yduqÿrefjd lsõj' iem foa iemhs lsh,
lsõj' wo wjdikdjg fï ÿl lshk ÿlaL i;Hh u ÿl
fkdfjhs lshk ;;a;ajhg jeá, ;sfhkj' fïl ;uhs
m%Odku idOlh' wNd.Hh' fn!oaOfhda nqÿka jykafiaf.
foaYkdj fkdoek fn!oaOhka hhs m%ldY lrf.k Ôj;aùu'
tAlhs" uu lshkafk fï fndfyda fokdg iïud ÈÜÀh
;sín kï wr úúOdldr foaj,a lrkafk kE' Th ndysr
mqo mQcd isß;a úß;a" ndr ydr" mqo mQcd jeks f;areula
ke;s foaj,a lrkag hkafk kE' ienE fn!oaOfhla kï
ienE fn!oaOhdg iïud ÈÜÀh ;sfhkj' iïud ÈÜÀh
ke;s ksid iïud ÈÜÀh lshkafka fudllaoehs fkdoek
iïud ÈÜÀh ke;sj fn!oaO lshk f,an,a tl .y.;a;
wh ;uhs wr jf.a foaj,a lf<a' biair uu;a tfyuhs'
mqxÑ ldf, uf. wïud udj mkai,a tlalrf.k .syska
wr mqo mQcd isß;a-úß;a l<d' b;ska wka;sug lsõj" mqf;a
WU;a nqoOa d.ïldrfhla" wms fn!oaOfhd lsh,' wïu ;uhs
ug f,an,a tl .eyqfj —nqoaOd.ïldrh˜ lsh,' b;ska
wms fïfl ;uhs ysáfh' tAl ;uhs wmsg ;sfhk foa'
12 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

we;a;g u fn!oaOhd lshkafk''' fn!oaOhdf. úfYaIu


,laIKh ;uhs" iïud ÈÜÀh ;sfhkag ´k' iïud ÈÜÀh
ke;s ksid ;uhs wr lshmq foaj,a lrkafk' iïud ÈÜÀh
;snqK kï" fïl ;uhs ÿl lsh, oekf.k ysáhd kï"
ÿlaL i;Hh' tfyu kï tAlg fya;=j;a thd okakj" ÿlg
fya;=j ;Kaydj' ;Kaydj ke;s lf<d;a ;uhs ÿl ke;s
fjkafk' tAl ksid wms lrkafk fudllao@ ;Kaydj ke;s
lrk l%shdud¾.h ms<smÈkj ñila —ÿlg fya;=j fnda .y˜
lsh, nqÿ yduqÿrefjd lsõfj kEfk' b;ska ÿl ke;s
lr.kag j;a iem fidhd.kagj;a fnda .y <Õg .sfhd;a
iïud ÈÜÀh ;sínd fjkjo@ kE'
meyeÈ,sj fïl f;areï .kag ´k' iuyr whg fï
lshk foag ßfohs' lrkag fohla kE' ldgj;a ßojkag
j;a fjk;a fÉ;kdjlska ldj j;a Wiai, ;shkag j;a
ìu odkag j;a fyu fïjd lshkjd fkdfjhs' fïjd
lshkafk nqÿ yduqÿrefjd lshmq foa fidhd.kag' t;fldg
ÿlg fya;=j ;Kaydj ksid ;Kaydj ke;s lsÍuhs l<
hq;af;a' tA fjkqjg wr uu biair fj,d lsõj jf.a fnda
.y <Õg hdu" ke;akï foúhkag ndr ydr ùu" mqo i;aldr
meje;aùu" kQ,a ne£u jf.a Th lshk ndysr lsisu fohla
lr, fï ÿlska .e,ùula ,efnkafk kE lsh, nqÿ
yduqÿrefjd lshmq nj ;uhs wms okafk' p;=rdhœ i;H
foaYkdj' meyeÈ,s o tA lshmq foa@
tfyu kï iïud ÈÜÀh ;sfhkag ´k' iïud ÈÜÀh
;uhs m%Odk u idOlh fn!oaOfhla ùug' fudlo tA iïud
ÈÜÀh ;sfhkafk nqoO a foaYkdjla ;=< muKhs' fjk lsius
wd.ul iïud ÈÜÀh kE' fudlo t;k oeka iïud ÈÜÀh
lshk ;ek ÿl" ÿlg fya;=j" ÿl ke;s lsÍu iy ÿl ke;s
lrk ud¾.h hk wx. y;r u ;sfhkj' fïl wx.
iïmQ¾K foaYkdjla' ÿlg fya;=j ;Kaydj' ;Kaydj ke;s
l<d u ksjk' ÿlska ñfok ;ek' fïlg lrkag ´k
wd¾h wIagdx.sl ud¾.h ms<smÈk m%;smodj lsh, foaYkd
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 13

l<d' fjk lsisu wd.ul fïl kE' fudlo@ ÿl ;sfhkj


ldg;a' ÿlg fya;=j ;Kaydj lsh, tA f.d,af,d lshkafk
kE' fndfyda wd.ïj, tA f.d,a , ka f . ljq r e yß
i¾jn,OdÍ foú flfkla" ljqre yß uejqïlrefjla
bkakj lshk fÉ;kdj ;sfhkafk' tfyu ys;d f.k tA
whg mqo i;aldr lrñka hd× lrñka hï hï j;dj;aj,
fhÿK' tAjd jefgkafk kE nqoaO foaYkdjg' tA yskaod tA
foaj,a fudlj;a iïud ÈÜÀhg jefgkafk kE' kuq;a
fn!oaOhd lsh, lshkafk iïud ÈÜÀh ;sfhk whg' b;ska
wms lrkag ´k fudllao@ ÿl ms<sn| okakj" ÿl ke;s
lr.kag ´k'
ÿlg fya;j= ;Kaydjhs' tAl ke;s lrkag ùßh lrkag
´k' wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jv,d tA l%shd ms<sfj;ska
ÿlska ñfokjd lshk fÉ;kdj ;uhs wmg ;sfhkafk'
fïl ;ud iïud ÈÜÀh' t;fldg iïud ÈÜÀh ;sfhkag
´k' tAl wxl tl' iïud ÈÜÀh ;sfhk flkd kslï
bkafka kE' B<Õ foag hkjd'
B<Õ ud¾. wx.h ;uhs" iïud ixlmam' iïud
ixlmam lSfj fudllao@ wdfh;a lshhs —hym;a ixl,amkd"
ksjerÈ ixl,amkd˜ lsh,' fodia lshkag nE' wykag ,enqK
foa fk' tfyu lsh, nE' nqÿ yduqÿrefjd lsõj iïud
ixlmam lshkafk fudllao lsh,' oeka wms okakj iïud
ÈÜÀh ;=< wms oelald ÿl lsõfj ÿlaL i;Hh' wms okakj
fudllao ÿl" ÿlg fya;=j" ;Kaydj' wms fï ;Kaydj
ke;s lrkaghs hkafk' ke;s lr, fk ÿlska ñfokag
´k' ÿl f;areï .;a; kï ÿlska ñfokag fudllao lrkak
´k' ÿlg fya;=j ;Kaydj kï ;Kaydj ke;s lrkag
´k'
;Kaydj lshkafk fudllao@ m%Odk u jYfhka wms
Ôj;a fjkj lsh, fudlo lrkafk' weiska rEm olskj'
wdiajdo lrkj' leu;s tfla wef,kj' wlue;s tfla
14 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

.efgkj' lkska Yío wykj' leu;s tfla wef,kj"


wlue;s tfla .efgkj' m%;slafIam lrkj' kdifhka
wd>%dKh lrkjd' m%hs tfla wef,kj wm%h
s tfla .efgkj'
Èjg ri;a tfyuhs' m%sh tfla wef,kj" wm%sh tfla
.efgkj' lhg iam¾Y;a tfyuhs' m%sh tfla wef,kj
wm%sh tfla .efgkj' ukig is;sú,s;a tfyuhs' m%sh tfla
wef,kj' wlue;s tfla .efgkj' wdh;k yryd fodrgq
yryd wruqKq .kakj' leu;s tfla wef,kj' wlue;s
tfla .efgkj' Ôj;a fjkj lshkafka u wef,kjd
.efgkjd' is; ;sfhkafk fï wka; fofla' wef,ñka
.efgñka leu;s tAjd fidhfidhd hkj' tAlfka rg jfÜ
hkafk' úfkdao .uka hkj' jg jkaokdfj wguia:dk
jkaokdfj tfyu hkj' yßhg ne¨fjd;a fudllao
lrkafk lsh, f;afrhs' jkaokdjo@ tfyu ke;akï
fjk;a fohlao@ t;k;a .syska lf<a wdiajdo lrk tl'
rg jfÜ f,dafl fkdfhl=;a foaj,a olsñka wdiajdo lrkj'
wei ms k jkj' lk ms k jkj' kdih ms k jkj' Èj
mskjkj' fïl ;uhs Ôj;afjkj lshkafk' fïl ;uhs"
wms lsõfj —ldu˜' t;fldg fïlfk wms lf<a' idudkH-
fhka rfÜ f,dafl ck;dj bkafk fï ixl,amkdj,'
is; yeu fj,dfj u ;sfhkafk fldfyduo uu wei
mskjkafk'''' lk mskjkafk''' Th úÈhg ys;kafk kE'
iem ú¢kj lsh, ;uhs ys;kafk' iem ú¢kj lshkafk
bkaøsh mskùu' Ôj;afjkj lshkafka bkaøsh mskùu'
fuka k fï bka ø s h ms k jk tfla ;uhs fÉ;kdj
;sfhkafk' fïjd fudk ixl,amkdo@ ldu ixl,amkd'
ñksiaiq yeu fj,dfju bkafk ldu ixl,amkdj,' yeu
fj,dfj u ys; ;sfhkafk ldu ú;¾lj,'
t;fldg" fïjg ;sfhk ;Kaydj ksid fk ÿl we;s
fjkafk' ÿl ke;s lrkag kï" wms yeufokd u <Õ
;sfhkafk ldu ;Kaydj kï wms oeka we;s lr.kakjd
ksjka uf.a .uka lrk mqoa.,fhda jYfhka fn!oaOfhda
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 15

jYfhka" nqÿka jykafiaf. Y%djlfhda jYfhka ldu


ixl,amkdj,ska ñfokag ;SrKh lrkj' tAlg lshkj
fklaLïu ixl,amkd lsh,' t;fldg oeka iïud ixlmam
lshk ;ek ksjerÈ ixl,amkd fkdfjhs oeka W;a;f¾'
ksjerÈ yß l;kaof¾ fkfjhs ;sfhkafka'
fudlla o iïud ixlma m ' m<fjks tl ;uhs
fkla L ïu ixl,a m kd' wfma ys f ;a ;s f hka f k ldu
ixl,amkd' wms ;SrKh lrkj thska ñfokag' fklaLïu
ixl,amkd we;s lr.kag lduhkaf.ka bj;a fjkj' oeka
fïl w; yßkj' wms fuÉpr l,a fudkjo lf<a' ldu
ixl,amkdj, b|f.k fï bkaøsh mskjkag wjYH lrk
iïm;a fydhk tl" Wmhk tl" /ia lrk tl" f.dv
lrk tl" tA l fk lf<a ' /ls h d lrkj ls h ka f k
f.dú;eka lrkj lshkafk" fj<|dï lrkj lshkafk
fudkjo@ fï bkaøsh mskjkak wjYH lrk ldu iïm;a
,nd .kakd l%u Wmhd .kakd l%u' oeka fï ldu iïm;a
yß iS ñ ;hs ' yeu fj,dfõu wmg ´k ´k úÈhg
,efnkafk kE' iEfyk fjfyila .kag ´k' iEfyk
wr.,hla lr,hs" fïj wms tl;= lr .kafk' /ia
lr.kafk' ,nd.kafk' b;ska" fïjd lrkag hk fldg
wfma w;ska ks;e;ska u isÿfjkj ;j foaj,a' fudkjo@ tA
;uhs lduh;a tlal u wksjd¾hfhka u we;s fjkj
jHdmdo" úysxid fol'
fï f,daflu wo .sks .kafk hqoaO lrkafk cd;sjd§
wr.," j¾.jd§" j¾K fNao wr.," f.or fodf¾ mjqf,a
w~ onr b|, f,dal hqoaO olajd fï ish¨ hqo lghq;=j,g
fya;= jk m%Odk idOlh fudllao@ ldu ixl,amkd'
t;fldg fï lduhka ika;¾mKh lrkag hkfldg
wksjd¾hfhka u jHdmdo úysxid fol we;s fjkjd'
t;fldg wms fklaLïu ixl,amkd we;s lr.kak fldg
wksjd¾hfhka u lduhkaf.ka ñfokj lsh, ys;k fldg
u fudlo fjkafk' wksjd¾hfhka wks;a fol;a lrkjd'
16 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fudkjo@ jHdmdo úysxid fjkqjg wjHdmdo" wúysxid


lshk fol' wjHdmdo wúysxid lshk ixl,amkd we;s
lr.kakj' t;fldg wms okakj lduhka ksid ;uhs
ysxidj ;sfhkafk' lduhkaf.ka ñfokj lsh, ;SrKh
l<d u ysxidfjkq;a ñfokj lshk is;sú,a, bfíu tkj'
meyeÈ,so lshmq foa@ oeka fïl l%shd;aul lrkag ´k'
fïjd lsh lshd b|, yßhk foaj,a fkdfjhs' iïud ÈÜÀh
;sfhk flkdg wksjd¾hfhka u iïud ixlmam ;sfhkj'
wksjd¾hfhka u fn!oaOhd lshk flkdg iïud ÈÜÀh
;sfhkj' tfyu kï wksjd¾hfhka u thd <Õ iïud
ixlmam;a ;sfhkag ´k'
fojeks wxlh yeáhg kï wksjd¾hfhka u fn!oaOhd
lduhkaf.ka ñ§fï fÉ;kdfjka bkafk' tfyu kï
thd fudkjo lrkafk@ tAlg ñfokag ´k l%shdldrlï
lrkag ´k' lduhkaf.ka fjkafjkag lrkag ´k m%Odk
u ld¾hh fudllao@ uq,au ld¾hh fudllao@ tAl mgka
.kafk fldfykao@ odkfhka" §u' fuf;la wms lf<a
tl;= lsÍu" /ia lsÍu" f.dv lsÍu' oeka tAlg m%;súreoaO
foa lrkj' oeka fokjd' mß;Hd. lrkjd' w;a yßkjd'
fï ÿlg fya;=j w,a,d.ekSu' ;Kaydj /ia lsÍu kï
ÿlska ñfokag wms w;a yeÍu mqreÿ lrkag ´k' mqyqKq
lrkag ´k'
t;fldg fn!oaOhd lshkafk —§ug È.=l< oE;a we;sj
Ôj;a jk flfkla' tAl wksjd¾hhs' wfma w;S;fha tfyu
wh ysáh' wms oeka Tlafld,d u l:d lrkj" w;S; Y%S
úN+;sh .ek' lsh-lshd ysáhg wmg tA Y%S úN+;shg hkag
nE' tf;kag hkag kï wms tA f.d,af,d lshmq lrmq foaj,a
lrkag ´k' fudlo óg jvd fyd| fn!oaO iudchla tod
;snqK' tA whg wmg jvd ;snqK iïud ixlmam' biair
ÿlhs lSj u ljqre;a l,n, kE' ÿl nj okakj' wfma
wd;a;ïu,d tfyu meyeÈ,s j u lshkj" —wksÉpx ÿlaLx
ixidf¾˜ lsh,' wo wykagj;a ;sfhkjo —wksÉpx ÿlaLx˜
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 17

kE' oeka Tlafldu ks;H" iqL" wd;au fk ;sfhkafk fkao@


biair whg fï yeÕSu ;snK q ' tAl ksid tA f.d,a, wks;Hhs"
ÿlhs" wkd;auhs lshk tl oekf.k ysáh ksid tA
f.d,af,d oeäj w,a,.kag .sfha keye' /ia lf<a kE'
fndfydu ir, pdï Ôú; .; lf<a' w,afmaÉP Ôú; .;
lf<a' wo tAl kE' wo §ug È.= l< oE;a kE' wo bkafk
f,daflka fudkjo wmg ,efnkag ;sfhkafk" fldfykao
fudkj yß lvdjvd.kafk" /ia lr.kafk" ;ukaf.
f.dv f,dl= lr.kafk" ku f,dl= lr.kafk lshk
fÉ;kdfj bkafk'
,dN-i;aldr" lS¾;s-m%Yxid lshk tAjd f.dv.y.kak
f.dfâ ;uhs wms bkafk' tAl ksid ;uhs wo fï iudch
fï ;rï mßydkshg m;afj,d ;sfhkafk' fudlo@
fklaLïu ixl,amkd kE' w;a yeÍu kE' tA lshkafk §u
kE' fokag leu;s kE' biair wms" uu;a mqxÑ ldf, j;=r
î, ;sfhkj msx;d,sfhka' j;=r kslï fokafk' ´k ;rï
fndkag j;=r ;snKq ' miqld,Skj fï ÈhqKh q s lshk iudch
ÈhqKq ùf.k hk fldg fudlo lf<a@ tA mska;d,sh bj;a
fj,d wfma jeäysáfhd;a tlalu' ykaÈ .dfk gema yhs
lrkag lghq;= l<d" m%dfoaYSh iNdfjka yß" k.r
iNdfjka yß' ld,hdf.a wejEfuka tAj;a ke;sj .sys,a,
wo i,a,sj,g j;=r fndkafk' Tkak fjÉp foa' .ula
.dfk wïn,ï ;sín" kjd;eka .kag' wo tA fjkqjg
friaÜ yjqia ke;akï f.iaÜ yjqia lshk kïj,ska -
úúOdldr - uqo,g fkajdisl ke;akï kjd;eka myiqlï
fok wdh;k ìys jqKd' biair ldf, Th .iaj, f.ä
yg.kak ldf,g wms oel, ;sfhkj fldia.iaj, f.ä
tfyu msß, ;sfhk ldf,g wfma jeäysáfhd fïj lv,d
lm,-lm, yrl=kg a lkag fokjd' iuyr fj,djg fldia
iqoao lr,d wrf.k ;ïn, n,a,kag tfyu we;sfjkak
lkag fokjd' n¨-lmqgq odk lsh, biair ÿkakd' biair
ñksiaiq úúO oka ÿkakd' oka fokak yß wdihs' wo wmg
tAj wykagj;a ,efnkafk kE' tA yskoa d wo lsij s la fokafk
18 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

kE' tAl ksid wo ñksiaiqkaf. ys;a f.dfrdaiq fj,d'


f.dryeç fj,d' hka;% njg m;afj,d' /ia lrkag .syska
tld msg tld mrhd Okh miafi yUdf.k hkfldg
ñksiaiqkaf. ;sfhk .=KO¾u ke;sj .shd' tAflka jqfKa
fudllao@ ñksiaiq w;r uyd Nhla we;s jqKd' ñksiaiq
uyd Nhlska wo Ôj;a fjkafk'
biair jf.a fkfjhs" tod úid,d uykqjr kï ;snK
q d
;=ka ìh lsh, wukqIH Nh" frda. Nh" ÿ¾NslaI Nh lsh,
Nh ;=kla' kuq;a wo ,xldfj tfyu kE' wr uqyqo f.dv
.,,dj;a tA tl ìhlaj;a wdfj keye' f,dal iudc
;;a;ajh wkqj n,mqjyu kuq;a tA ìh ;=kg u jvd uyd
ìhlska oeka fï rfÜ ck;dj fmf<kj' fudllao tA
Nh@ tA Nh ;uhs ukqiai Nh' ukqIH Nh wehs fï@ oka
fokafk kE' oka fok ñksiaiq bkak iudchl" §ug È.=
l< oE;a we;sj Ôj;a jk mrd¾:ldó" odkYS,S" ;Hd.YS,S
ñksiaiq bkak iudchl Nh kE' Tjqka iudcfha bkak
ñksiaiq Èyd yß wkqlïmdfjka n,kafk' i;d isjqmdjdg
mjd l=rd l+ôhdg mjd lreKd ffu;%S fol ;sínd' fudlo@
fklaLïu ixl,amkd tlal wksjd¾hfhka u jHdmdo
úysxid fol keyefka' wjHdmdo wúysxid ;ud lreKd
ffu;%s folg ;sfhkafk' oeka tA lreKd ffu;%S fol
kE' fudlo oeka ;sfhkafk ;Kaydj' wr fklaLïu
ixl,amkd fkfjhs" ldu ixl,amkd ;sfhkafk' tA yskao
ñksiaiq yß ysxidldÍhs' oeka ñksiaiq ys;kafk tlla'
lshkafk ;j tlla" lrkafk Bg;a jvd yd;amiska u
fjkia tlla' tA yskao lsis u ñksfil= flf¾ úYajdihla
;shkag nE' tA ksid tldg tld nfhka Ôj;ajk iudchla
f.dvke.s, ;sfhkj' fukak wmsg fjÉp foa' fukak
fjÉp úkdYh' fï úkdfi isoaOjqfKa wehs@ fï ishhg
ye;a;Ejla fn!oaOfhd bkakjhs lshk rfÜ fn!oaOfhda
ysáh kï fïl fjkafk kE' tAl ksid ;uhs fï úkdYhg
fya;=j' t;fldg wms <Õ iïud ixlmam ;sì, kE' wms
fn!oaO kï ñka bÈßhg fï ixl,amkd we;s lr.kag ´k'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 19

fudkjo fï ixl,amkd' fklaLïu ixl,amkd"


wjHdmdo ixl,amkd" wúysxid ixl,amkd' oeka wms mqreÿ
lrkag ´k fokag oka fokag oeka wfma wh fï rfÜ
ck;dj wr biair ;sín f,dl= odk flfia fj;;a uu
uq,k
s a lshmq wr msk;
a d,s" tA jf.a foaj,a wysñ jqKd muKla
fkfjhs" wïn,ï ke;s jqKd muKla fkdfjhs" fldfydu-
j;a u oka fokafk ke;s ;;a;ajhg wo fï iudch
m;afj,d bjrhs'
oeka yqÕla whf.ka wms weyqfjd;a odfk tfyu
fokjo lsh,d Tlafldu, lshkj —Tõ wms odfk fokj'˜
fldfyduo fokafk lsh, weyqju —wms mkai,g odfk
.syska fokj'˜ udfilg ierhla lEu álla .syska fokj
yduqÿrejkag' fï rfÜ jeäfhka u úfõpkhg ,la jk
lKavdhu NslaIq iudch' uq¿ udfi ojia úis kjhla u
.fï mkaif,a yduqÿrejkaj úfõpkh lrñka b|,d"
yenehs tl ojila mkai,g odfk ál .syska fokjd'
fudlo fya;=j@ fïl fkd§ nE' kqÿkafkd;a wjidkfha
wr yeu flfkl=u uqyqK fok isoaêh" tla;rd úÈhl
u<ñkS jkaokdj lsh, ir, j lshkj wms" tAl oeka
pdß;% h la njg m;a f j,d' urKhg mia f i ;s f hk
mdxY=l+,h lshk pdß;%h i|yd NslaIQka jykafia le|jd
.kag ´k ksid yduqÿrejkag odfk ál kqÿkafkd;a Wka
jykafia ;ry jqfKd;a" wfma mdxY= l+,hg tkafk ke;s
fjhs lsh, nhg" lEu ál .syska fokj' oeka t;fldg
fu;k odkhla kE' §ula kE' fu;k lrkafk §ula
fkdfjhs" wdfhdackhla lrkafk' mdxY=lf+ ,g yduqÿrefjd
f.kak .kak ´k ksid yduqÿrefjd ;ry fjhs lshk
nhg odfk ál .syska fokj' t;fldg fu;k ;sfhkjo
fklaLïu fÉ;kdj' oka §fï fÉ;kdj' lreKd-ffu;%s
fol' wfka" NslaIQka jykafiag tfyu ke;akï mkaif,a
yduqÿrejkag odfk ál ÿkafk ke;akï Wka jykafia
20 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fldfyduo Ôj;a fjkafk lshk fÉ;kdfjkao" Wka


jykafia iqÅ; uqÈ; lsÍfï fÉ;kdfjkao fï odfk ál
fokafk' kE' fjk .kqfokqjla fu;k isoaO fjkafk'
tfyu fkao@ yqÕla fj,djg wms lrkafk tAl'
Bg wu;r j .;af;d;a fudkjgo@ tlafld uj" wïud
uefrkag ´k' tfyu ke;akï mshd wmamÉÖ uefrkag
´k' b;ska wïu ;d;a; uerefK ke;akï wms oka fokafk
keoao@ fïl ;uhs ;sfhk m%Yafk' wïu ;d;a; uefrkag
´k' fudlo t;fldg y;a ojfi odfk" ;=ka udfi odfk
§,d wms mska muqKqjkag ´k' mqÿu jefâ lshkafk wfma
wïu, ;d;a;,d ljodj;a mskla oyula lrf.k kE' mq;d,
u ;uhs b;ska uereKg miafi mska lrkag ´k' oka
fokag ´k' oka §,d mska wkqfudaoka lrkag ´k' wms;a
oeka tA fÉ;kdfj bkafk' wms;a uereK u wfma orefjd
wmg mska wkqfudaoka lrhs' ljqre;a oeka mska lr.kafk
kE' ne¨jd u tAl ;uhs oeka fjkafk;a' odfk fokak
.sys,a,;a odfk fkfjhsfk fokafk' fyd|g fydh,
ne¨fjd;a fok odkh jqK;a wrka ne¨fjd;a" fldÜg
Wrhla .syska mQcd l<;a tAfl;a ,shkj —wyj,dg msx
ms‚i ¥ orejka úiska mQcd lrk ,§˜ fï fj<| oekaùula
o-keoao@ oekaùula' uu wy, ;sfhkj l%sia;+ka jykafia;a
odkh .ek l:d lr, ;sfhkj' Wka jykafia lsh,
;sfhkj —ol=Kq w; fok foa jï w;gj;a oek.kag
;shkag tmd˜ lsh,' n,kak fldÉpr iqkaor m%ldYhla
o@ tAlhs" oka fokjd kï ÿkakd' §u - w;yeÍu' tAfl
wdfh lsh lshd" kï ..y oekaùï odkag ´k kE' fldÜg
Wfrhs" áhqí ,hsÜ tflhs" wef|hs" mqgqfjhs" fïfihs"
msÕdfk mjd oeka ku .y,' fïl fj<| oekaùula'
t;fldg ;j iuyre m;a;rj, msgq .Kka oekaùï odkj
fnr .y, mska jdlH lsh, Yío úldYk hka;% od,
;uhs oka fokafk' fïl iQlaIuj fidh, ne¨fjd;a
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 21

f;afrhs fudkjo lr, ;sfhkafk lsh,' iïmQ¾Kfhka


u ;udf.a m%;srEmh mqïn.kak lrmq jevla ñila wr
ls õ j fkla L ïu fÉ;kdfjka lreKd-ffu;% S fol
fmroeß lrf.k §ula" yenE oka §ula fkfjhs lr,
;sfhkafk' t;fldg fïl fn!oaO oka§ula fkdfjhs'
t;fldg fn!oaOhd lshk flkd ke;akï iïud-
ÈÜÀh we;s lr .;a;= flkd oka fokag ´k fldfyduo@
fklaLïu fÉ;kdfjka' ;udf.a ;Kaydj ÿre lr.ekSfï
fÉ;kdj we;sj' uq¿ukska u ksjka olskag nE oka §fuka'
kuq;a wms wdrïNl jYfhka fok foa flfrys
f,daNlu ke;s lr.kak is;ska ;uhs oka fokag ´k'
ke;akï wms wfkla me;af;ka ys;, oka fokag ´k'
fuh ,nk flkd fïl ,ndf.k iqÅ; uqÈ; fjhs fïl
mßfNdackh lr, lshk fÉ;kdfjka' t;k ;sfhkafk
lreKd-ffu;%S fol' fn!oaOfhd oka fokag ´k fklaLïu
fÉ;kdfjka iy wr lshk lreKd-ffu;%S fol fmroeß
lrf.k ñi fjk;a ,dN i;aldrhla" lS¾;shla m%Yxidjla
jYfhka fudkj;a n,dfmdfrd;a;=- fjka fkfjhs" odkh
Èh hq;af;a' wmsg oeka tAl mqreÿ kE' wms wr lshk jd‚c
;;a;afjg jeá, ksid wfma is;a tkag tkag u krla
fj,d' l=Kq .| .yk Tvqÿjmq ;=jd, njg m;a fj,d' tAl
ksid ;uhs" wmsg wo w,a,mq f.or ukqIHhd ld, we|,
bkakjd n,kag nE' wi,ajeishd fyd¢ka bkakj olskag
nE' fïl wr l%sia;+ka jykafia;a lsõjfk' oeka wdmyq
ierhla ug lshkak fjkj' Wka jykafia fïl fyd|g
oelal' t;=ud lsõj fudllao@ —wi,ajeishdg fm%au
lrm,a,d˜ lsõj' oelalo@ wehs wi,ajeishdgu fk fm%au
lrkag neß@ wefya lgq wkskj fyd¢ka bkakj oelalu'
b;ska" wmg mq¿jka kï wi,a jeishdg tA foa lrkag uq¿
f,daflg u fm%au lrkag mq¨jka' tA lshkafk tfyu
lrkag mq¿jka'
22 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

m%Yakhla (-
oeka iajdóka jykai" fndfyda fj,djg odkhla §,
m%d¾:kd lrkj fk foõ-ñksia iem" ksÿla-ksfrda.S iqjh
mjd m%d¾:kd lrkj' t;fldg w;a yeÍu kï m%d¾:kd
lf<d;a t;k kej; ;DIaKdjg hkj fkao@
ms<s;=r (-
wkak yß" Tõ' m%d¾:kd lrkj foõ-ñksia iem lsh,'
m%d¾:kdj ;=< ;sfhkafk kej; w,a,d.ekSu fmdä fohla
fokj' oeka remsh,la ysÕkafkl=g §, fudkjd yß
m%d¾:kd lrkj' tlaflda ÈjH iïm;a" ke;akï iq.;s
iïm;a' remsh,lska ÈjHf,dafl hkag mq¿jka kï uu
ys;kafk ÈjH f,dafl tÉpr ják ;ekla fkdfõ' uu
ys;kafk kE tÉpr fmdä .dklska mq¿jka lsh, ÈjH
iem ,nkak' fmdä n;a msÕdkla §," lEu álla §,' tA
yskao uu ys;kj m%d¾:kdj,a wjYH kE' oeka yeu foa u
m%d¾:kd' wms m%d¾:kd lrkag ´k kE' tA fok foa m%;sM,
;sfhkj' tAfl wdksixi ;sfhkj' iuyre lshkj m%d¾:kd
l< hq;=hs lsh,' oeka n,kak wms if;la" uÿrefjla
urkjd' ur, ljqrej;a m%d¾:kd lrkjdo@ kE' fï uÿrejd
urmq wl=i, l¾uh fya;=fjka udj ksrhg m;a fõjd
lsh,' ljqrej;a m%d¾:kd lrkjo@ kE' wl=i,hla lr,
ljqrej;a m%d¾:kd lrkafk kE udj ÿ.;shg hkag lsh,'
yenehs tfyu fkdl<d lsh, Tyq ÿ.;shg fkdhd b¢hs
o@ fudlo tA l¾ufha m%;sM,h ÿ.;sh kï tAl ,efnkj
u hs' tAfl m%d¾:kd lrkag fohla kE' b;ska wl=i,hla
lf<d;a ÿ.;shg hkj jf.a u hs l=i, l¾uhla lr,
wdfh m%d¾:kd lr-lr bkag ´k kE' Tyq iq.;shg hkj'
yenehs" iq.;shg hkak wdfh b,a,kag lrkag hkj
lshkafk wms kej;;a ;Kayd is;la we;s lr.kakj' fï
;shk fmdä fohla w; yer, uy f,dl= iemhla n,dfmd-
frd;a;= fjkj' wksl ÈjH f,dal lsh, lshkafk ÿlg
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 23

whs;s" f,daflg whs;s fohla' idfmalaIj iuyr fj,djg


ukqIH f,daflg jvd ÿl wvqhs' fjkak mq¿jka' kuq;a
tAl;a wks;Hhs' t;k;a ÿl ;sfhkj' tAl;a wkd;au hs'
b;ska" m%d¾:kd lrkj lsh, lshkafk ÿfla b|f.k ÿl
u m%d¾:kd lrk tl' tA ksid m%d¾:kd fkdl<dg lula
keye' tAlhs uu lsõfj oka fokag ´k' fn!oaOfhd oka
§,d m%d¾:kd fkdl<dg lula keye' ;ukaf. ÿl ke;s
lr.kag fk fokafk' ;Kaydj ke;s lr.kag' wdfh ;j
;Kaydj jvkag ´k kE ;j fohla n,dfmdfrd;a;=fjka'
m%Yakhla (-
t;fldg oeka hï lsis mqoa.,fhla ñh.shd u tA
wjia:djl § odkhla §, mska muqKqjkj lsh, lshkj
fk@ tAl@
ms<s;=r (-
Tõ" tfyu tlla lrkj' wfma pdß;%hla jYfhka
lrkj' b;ska tAl fyd|hs' uu lshkafk kE tAl krlhs
lsh,' u<.sh wh fjkqfjka wfma ×;Ska fjkqfjka wfma
jeäysáfhd fjkqfjka l< .=K ie,lSula jYfhka wms
l< hq;=hs' wfma hq;=lula' isÕdf,dajdo jeks iQ;%j,;a tA
.ek i|yka fj,d ;sfhkj" tfia lrkag lsh,' nqÿka
jykafia wkqoek jod< nj;a fmakj' kuq;a m%Yafk
;sfhkafk fïlhs' biafi,a, wms mska lrkag ´k'
biafi,a, mska lrkag" oeka Th mskl
a ïj, mskua ;sfhkjo
lsh, n,kag' oeka wïu uereKyu wïuf. kdfuka
mjqf, wh tl;= fj,d ;u;ukaf. ku mqïnd.kaghs"
ùßh lrkafk' fyd|g fydh, ne¨fjd;a wmg fmfkhs'
keoao@ Tõo@
t;fldg t;k fÉ;kdj@ oeka fu;k mj fyda msk
fjka f k fudlla o @ fÉ;kdj' oka §fï wdks i xfi
;sfhkafk odk fÉ;kdfõ' nqÿ yduqÿrefjd l¾uh lsh,
lsõj fÉ;kdj —fÉ;kdyx NslaLfj lïux jodñ˜ lsh,'
24 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

Th fÉ;kdjhs jeo.;a' yqÕla fj,djg wmg fj,d


;sfhkafk Th lshk fÉ;kdj" odk fÉ;kdj yqÕla
whg kE' wïu ;d;a ; bka k lï iuyre me;a ; j;a
n,kafk kE' yßhg i,lkafk kE" tA hq;=lu bgq
lrkafk ke;sj tA wh ñh .shdg miafi wr l=Kqál"
lrmq jerÈ ál jy.kag W;aidy lrkj" uy f,dl=jg
f,daflg fnr .y, odkhla §,' b;ska t;fldg t;k
mskla ;sfhkjo lshk tl fmdâvla ys;, n,kag fjkj
lshkafk" fïlhs' uu yeu fj,dfju ´k flfkl=g
lshkafk" biafi,a, msk lrkag' oka fokag' fï oka
fok ksjerÈ l%uh mska isÿ jk l%uh nqÿ yduqÿrefjd
lsõj" fudllao@ ;ukaf.a ;Kaydj ke;s lr.ekSfï
fÉ;kdj iy lreKd-ffu;%s fol fmroeß lr f.k
fokag' wkak n,kag' t;k fÉ;kdj wmsßisÿ fjkj o@
f,daflg lE .ykag fkdfjhs wms ÿkafk" f,daN
is; ke;s lr.kag' msßisÿ ffu;%s fÉ;kdfjka mqKH
l¾ufha uysuh Èyd n,kag;a ´k kE' fïl wfma hq;l= ula'
nv.skafk bkak ñksfyl=g lEu álla fok tl lEu
;sfhk ñksfyl=f. hq;l= ula' wksjd¾hfhka tAl l<hq;h
= 's
yenehs wr mkai,g neK-neK fokj jf.a óg miafi
fokag tmd' mkai,g lEu .syska fokag" odfk fokag'
wr jf. odfk fokag tmd' mdxY=l+f,g ths lshk
fÉ;kdfjka" yduqÿrefjd ;ry fjhs lshk fÉ;kdfjka"
;ry lr.kag nE lshk fÉ;kdfjka fkfjhs ñka bÈßhg
odfk fokag ´k' fïl wfma hq;=lu iy j.lSu" fïl
;ud wfma fn!oaOlu" fn!oaOfhda lsh, lshkafk fukak
fï wh' wd¾h wIagdx.sl ud¾.fha hk wh' ksjk b,lal
lr.;a; lKavdhula" msßila' b;ska Tjqkaf.a tA ksjk
b,lal lrf.k .uka lrk mqrk m%;smodfj tl wx.hla
;uhs odkh lshk fÉ;kdfjka odkh fokag' t;fldg
Th lshk lghq;= ish,a, isÿ fjhs' t;fldg Bg wu;r
j mska l<hq;= kE' wïu ;d;a;g bfíu mska isÿ fjkj'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 25

fudlo@ fyd| mqrjeisfhd f,daflg ìys lsÍu t;=uka,d


lr.;a l=i,hla" mskla nj fmfkhs' ldg;a f;afrkag
mgka .kshs' uu tAflka woyia lrkafk kE mska lrkag
tmd" oka fokag tmd lsh,' oka fokag ´k' wr nqÿ
yduqÿrefjd lsõj jf.a §ug È.= l< oE;a ;sfhkag ´k'
fok tl yßhg fokag' ksjerÈj fokag' tAlhs" uu fï
fmkajd fokag W;aidy lrkafk' t;fldg ;ukaj
rjg.kag fok odk fokag tmd'
oeka wms lEu álla .sys,a, fokag ´k nv.skafk
bkak flfkl=g' we÷ula fokag ´k we÷ï wjYH
flfkl=g" we÷ï ke;s flkl=g" ;sßika if;l=g we÷ula
§,d jevla kE' ;sßikakq we÷ï w¢kafk kE' ÿmam;a ke;s
neß <ufhl=g fmd;la mEkla mekai,la wrka§u" im;a;=
l=Ügula wrka fok tl" .jqula lñihla l,siula uy,
fok tl" f,fvl=g Wmia:dk lrk tl" uy,af,l=g
Wmia:dk lrk tl" f,fvl=g fnfy;a álla fok tl"
fukak fïjd odk' t;fldg ÿlg m;afjÉp flfkla
<Õg .syska jpfklska follska mq¿jka thdf. ÿl
fmdâvla iukh lrkak' —l,n, fjkag tmd" nhfjkag
tmd" wms bkakjfk" wms ´k foalg Tn <Õ bkakj" wms
msysg fjkj˜ lshd' tA jdf.a jpk lSfmlska Tyqf. ÿl
;=kS lrkag mq¿jka' Nh ke;s lrkag mq¿jka' tA lshkafk
wNh odkh' tA jf.a wmg fokag mq¿jka fndfyda foaj,a
;sfhkj' ke;s neß <ufhl=g mdvula lsh, fokag
mq¿jka' i,a,s n,df.k fkfjhs' áhqIka fokj fkfjhs'
;uka okak Ys,amhla Ydia;%hla W.kajkag mq¿jka' hï
hï ;ekaj,§ ldgyß wjjdohla WmfoaYhla wjYH ;ek§
fokag mq¿jka' wmg ;ekla fkd;ekla wjYH kE' wfma
orefjla o keoao jevla kE' wmsg fmakj kï wms tA foa
lshkag mqreÿ fjkag ´k' wo tAl mqreÿ kE' ljqre yß
wudrefj jefgk lï n,d bkakj i;=gq fjkag" yskd
fjkag n,df.k' fkdokak flfkl=g hula lsh,
26 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fokafk kE' ke;s neß flfkl=g fokafk kE' ÿmam;a


lu oel, yskdfjkj' b;ska fïlo fn!oaOlu' fukak
fï lshk ñ:Hdfjka wms f.dv tkag ´k'
t;fldg wms wms u rjg.kag fyd| kE' wr l=Kq
lkao,a ál ke;s fjkag ´k' wfma ys;a ;=<ska wr ;Kaydj
wvq fjkag lghq;= lrk fldg wka wh flfrys lreKd-
ffu;%s fol fmroeß lrka lghq;= lrk fldg wfma
wOHd;auh msßisÿ fjkag mgka .kakj' tAl ke;s ksid
;uhs wmg wr wi,ajeishd ld, we|, bkakj olskag
neß' B<Õg wms l< foa''' tA lshk wmsßisÿ is;a Tlafldu
tfyu u ;shdf.k wms fudlo lrkafk@ lEu fokag
´k nv.sks flfkl=g' kuq;a wms .sys,a, wr fudlla yß
m%;us djla bÈßfh lEu álla ;shkj nqÿ yduqÿrefjda lsh,'
nqÿyduqÿrefjd mßksíndkhg m;afj,d( wjqreÿ fooyia
mkaish y;<sia kjhla bjrhs' wo fjk fldg ljqre;a
tAl okakj' b;ska tAl oek-oeku wms .sys,a, fudlo
lrkafk' wr m%;sudj bÈßfh lEu álla ;sh, nqÿka msÿj
lshkj'
fï ldjo rjgkafk' nqÿ yduqÿrefjd rjgkako@ nqÿ
yduqÿrefjd /jfghso@ fldfyo nqÿ yduqÿrefjd bkafk@
Th ms<sfuo@ Th ffp;Hfho@ fnda .iaj,o@ ;%smsgflao@
kE' nqoaO fldfyo bkafk' O¾uh fldfyo ;sfhkafk'
ix>hd fldfyo bkafk' b;du meyeÈ,shs' nqÿ yduqÿrefjd
lsõj O¾uh uq¿ O¾uh u uq¿ f,dalh u" f,dalhg fya;j = "
f,dal iuqoh" f,dal ksfrdaOh u' oeka Th lshmq p;=rdhœ
i;Hh u fldfyo ;sfhkafk@ Th nUhla ;rï YÍrh
;=<' oeka ;udj rjgf.k t<sfh bkak nqÿkag j¢kag
hkj' t<sfh nqÿka jykafia kE' nqoaO;ajh" nqÿka jykafia
;ud ;=<" ;udf.a yoj;a ;=< u Ôj;a fjkj' yeu
mqoa.,fhla ;=< u ry;ka jykafia flfkla jev jikj'
tA ry;ka jykafia u;= lr.ekSuhs wm l< hq;af;a' tAlg
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 27

l< hq;= l%shd ud¾.h p;=rdhœ i;Hh foaYkdj ;=<


;sfhkafk' p;=rdhœ i;H ;sfhkafk ;ud ;=< kï wm
l< hq;af;a ;ud u tA lghq;a; lrk tlhs' kuq;a wms
lrkafk Bg yd;amiska u fjkia fohla' fjkia l%shdjla'
m%Yakhla (-
oeka" iajdóka jykai" m%;sud tfyu ye§ug fya;=j@
fudllao tAfl ;sfhkafk@
ms<s;=r (-
tAl ;uhs" wjqreÿ fooyia mkaish .Kklg;a jvd
mer‚ oyula fïl' b;ska tAl úúO fya;= u;" hï hï
wh" úúO wh" w;ska w;" láka lg weú,a, úúO foaj,a
tl;= fj,d úúO wd.ïj, wdNdih ,n," úúO weoys,"s
mqo-mQcd úê" isß;a-úß;a fïl ;=<" wka;¾.; fj,d
;sfhkafk" nqÿka jykafia foaYkd lrmq ienE msßisÿ ks¾u,
nqÿ oyu wo Ndú;dj ;=< olskg a ,efnkafk kE' b;ska tAl
tfyu jqKd lsh, wms tAl ;=< u bkag Wjukd kE'
m%;sudjlg wdydr ;shk tflka fjk jro uu fï
fmkajkag hkafk' jvd fyd| l%uh fudllao" oka fok
l%uh-fudllao" ienE fn!oaO lu" lshk tlhs ug fï
fmkajkag jqjukd fj,d ;sfhkafk' b;ska" wms okakj
fyd|g u nqÿka jykafia tla wjia:djl wdrdu pdßldfj
hoa§ tl ;ekl§ wr l=Iag frda.hla yeÈ, fõokdfjka
ysgmq yduqÿrejkaj oel, wr isjqr ysgka weÕg we,s,
ierjj,g' tA fj,dfj nqÿka jykafia wdkkao yduqÿrejka
tlal tl;= fj,d Wka jykafiaj kdj, msßisÿ lr,
isjqre;a fydao, wka;sug fudlo lf<a@ iqjm;a flfrõj
thdj tA wudrefjka' Bg miafi oyï foiqj'
Bg miafi nqÿka jykafia wdkkao yduqÿrejkag l:d
lr, lsõj¦ wdkkao ljqre yß flfkla nqÿ yduqÿrefjd
lsõj úÈhg .s,kqkg a Wmia:dk l<d kï nqÿkag Wmia:dk
28 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

l<d fjkj' t;fldg nv.skafk bkak flfkl=g lEu


álla ÿkak u nqÿyduqÿrejkag ÿkak fjkj' t;fldg
ke;s neß ñksfyl=g wirKfhl=g msysg jqKd u nqÿ
yduqÿrejkag msysg jqKd fjkj' nqÿ yduqÿrefjd ks;r
ks;r lsõj wdkkao yduqÿrejkag" wfkl=;a NslaIQkag;a
ls õ j —uyfKks " ljq r e yß flfkla uf.a O¾uh
ms<smÈkj kï uf.a wkqYdikdj ms<smÈkj kï thd ;uhs
ug msÿj fjkafk˜ lsh,' t;fldg wms oka fokag ´k'
fï ms<su .ek wymq ;ek b|, l:d lrf.k .sfha wms
ms<suhg lEu ;sh, wmsj rjÜg.kakjg jeäh fyd|hs"
lEu álla .syska fokag nv.skafk bkak flfkl=g'
wkak nqoaO jkaokdj' nqÿka msÿj fjkj' tAlhs" lshkag
´k m%Odk foa'
t;fldg oeka wms ;j fohla lrkj' Tõ wms uQ,sl
lghq;= fkdlr fjk fjk foaj,a lrkj' wms oeka nqÿ
yduqÿrejkag oka fokag hkj' fï <Õ md; bkak if;l=g"
;s ß ika if;l= g " n,a f ,l= g " mQ f il= g " f,a f kl= g "
l=l=f<l=g lEu álla ÿkakd kï tAl;a odfk" odk
fÉ;kdfjka ÿkakd kï' wdydr ksid fk Wkq;a Ôj;a
fjkafk' oeka wms tAl fkdlr ;uhs wr jdf. foaj,a
lrkafk' ms<sfulg lEu ;sh, nqÿkag msÿj' fï ;ukaj
rjg .kakj' fïl jxpdjla' B<Õg wms hkj tlmdrg
u ksjka olskag' f,dl= jev lrkag' ffu;%S Ndjkdj'
ffu;%S Ndjkdj fndfydu fyd| fohla' tAl l< hq;=hs'
tAl fjku l;kaorhla' kuq;a wms lrk ffu;%S Ndjkdj
fudllao@ tAl;a fmdâvla ys;, n,kag' oeka fuf;kag"
wfma bÈßhg tkj" wms ys;uq wdydr ke;sj nv.skafk
bkak lsishï wysxil wirKfhla' weú,a, wfmka lEu
álla b,a,kj' wms thdg lEu álla ÿkafkd;a''' nv.skk a
lshk tl uy f,dl= ÿlla ukqIHfhl=g ;sfhk" ´keu
if;l=g ;sfhk' wms tA mqoa.,hdg fyda i;dg wdydr
álla ÿkak kï wr nv.skak lshk ÿl ke;s fj,d hkj'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 29

tA ÿl ksfjkj' wms tAlg tÉpr Wkkaÿ fjkafk kE'


kuq;a tfia fkdlrk wms" Wfoa iji ish¨ i;a;ajfhda
ksÿla fj;ajdæ ksfrda.S fj;ajdæ iqjm;a fj;ajdæ lshkj'
fjhso ´l ljodj;a@ wms lsõjg Th ish¨ i;a;ajfhda
ksÿla fjhso@ ksfrda.s fjhso@ iqjm;a fjhso@ tfykï nqÿ
yduqÿrefjdu ´l lrhs fk tA ldf,u' wms Tlafldu
iqjm;a lrkag ;sínfk tod u' tfyu fjkafk kE' kuq;a
wr nv.skf a k bkak flkdg lEu álla ÿkafkd;a tAflka
Tyq iqjm;a fjkj' t;fldg fï lshk ffu;%sh;a we;a;g
u wdrïNl jYfhka m%dfhda.sl l%shdj,shl=;a fï odkh
;=< u tA foa isoO a fjkj' tAlhs wms fklaLïu ixl,amkd;a
tla l u wks j d¾hfhka u wjHdmdo wúys x id ls h k
ixl,amkd;a ìysfjkj lsõfj' fyd|g u;l ;shd.kag'
oeka uu fï fuÉpr f.dvla foaj,a lsõfj" wms bkak
ñ:Hdfjka f.dv weú,a, ienE fn!oaOfhd fjkak ´k'
tA ksihs" fï ;rï f.dvla fndfyda foa l:d lrkag isoaO
jqfKa' fï ;rï foaj,a lsõfj'
t;fldg wms ñka bÈßhg iïud ixlmam lshk fldg
oek.kag ´k" u;l ;shd.kag ´k" fudkjo iïud
ixlmam lsh,' fklaLïu ixl,amkd" wjHdmdo ixl,amkd"
wúysxid ixl,amkd oeka meyeÈ,s o tA ál@ oeka tAjfh
fudkj;a .eg¨ ;eka ;sfhkjo@ mriamrhla úfrdaOhla
;sfhkjo@ oeka fïl fmdâvla u;l ;shd.kag' wms fï
oeka wyk foa;a wfma iudcfha wo mj;sk foa;a w;r
úYd, mriamrhla ;sfhkj' .egqula we;s lr.kag;a tmd'
uu lsõjg fïl ms<s.kag;a tmd' ;u ;udg;a kqjKla
nq o a ê hla ;s f hkjfk' fmdâvla ys ; , n,ka g ' nq ÿ
yduqÿrefjd lshkafk fï f,dafl my< fjÉp úYsIag
od¾Ykslhd" m%×jka;hd' tjeks W;a;ufhla Th wdjg
.shdg f;areula ke;s" fï wo wmsg olskg a ;sfhk ñ:Hdjka
foaYkd lrhs lsh, ys;kag nE' tAlhs uu fï lshkag
.sfha' wms lrk lshk foa wjxlj u nqoaêu;a j ys;d u;d
30 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

yßhg lrkag ´k' lsishï m%;smodjla ;=< bkag ´k'


kslï fndrejg —fn!oaO˜ lshk f,an,a tl .yf.k"
lrkakka jdf," wksla wh ÿjkakka jdf, ÿj, kï
yßhkafk kE' meyeÈ,shs fkao@ fïl ;uhs iïud ÈÜÀ'
B<Õg iïud ixlmam' oeka fukak fï lshmq lduhkaf.ka
fjka fjkag ´k lsh, ;SrKh lr.;a;= wjHdmdo wúysxid
fol lreKd ffu;%S fol fmroeß lr.;a; Y%djlhd"
nqoaO Y%djlhd ;uhs" B<Õ mshjrg hkafk'
fudllao B<Õ mshjr' oeka lshdmqj m%dfhda.l
s j mgka-
.kag' oeka odfkka ;uhs mgka.kafk' t;k u ;sfhkj
wr ixl,amkd' iïud ixlmam' t;fldg fïflka ;ud
mgka.kafk' nqÿ yduqÿrefjd yeu fj,dfj u odkh ;ud
uq,g .;af;' fukak fï ksid' oeka n,kag ´kEu tlla
wrka' ;%súO mqKH l%shd wrka n,kag' odkiS, Ndjkd oi
mdrñ;d wrka n,kag' uq,a u tl odkh' B<Õg oi rdc
O¾u wrka n,kag' tA;a uq,g ;sfhkafk odkh' i;r
ix.%y jia;= wrka n,kag' tAfl;a uq,u ;sfhkafk odkh"
m%sh jpkh" w¾: p¾hdj" iudkd;au;djh' t;k;a odkh'
t;rïu jákj fï odkh lshk tl' §u lshk tl'
fyd|g u;l ;shd.kag fï odkh lsõju fï lEu álla
ldg yß fok tl ú;rla fkfjhs' wmsg ´k u fohla
fokag mq¿jka' m%Odk jYfhka odk folla ;sfhkj' wdñi
odkh iy O¾u odkh lsh,' wms miafi ojil O¾u
odkh .ek óg jvd .eUqßka l:d lruq' oekg fï ál
m%udKj;a' ish,a, mgka.kafk odkfhka' odkh lshk
tfla mq¿,a w¾:hla ;sfhkj'
wo fndfyda fofkla fï odkh w;ayer, iS,hg hkag
W;aidy lrkj' ;j;a iuyre iS,h;a w; yer, tl mdrg
u Ndjkdjg hkag yokj' fu;k ;uhs yefudagu jerÈÉp
;ek' fïfl wkqms<sfj<la ;sfhkj' wkqmQ¾j m%;smodjla
;sfhkj' fï m%;smodj ;=<hs wms .uka l< hq;af;' fïjd
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 31

;=< .uka lrkag ´k' tfyu ke;akï wms kslïu kslï


j,au;a fjÉp msßila njg m;a fjkj' t;fldg wd¾h
wIagdx.sl ud¾.h jvk mqoa.,fhd ÿflka ñfokag hk
mqoa.,fhd m<uqfjka u iïud ÈÜÀh we;s lr.kag ´k'
B<Õg iïud ixlmam ;sfhkag ´k' fukak fï iïud
ÈÜÀ" iïud ixlmam fol ;snqK flkd muKhs B<Õ
mshjr jYfhka B<Õ wx.j,g hkafk'
wd¾h wIagdx.sl ud¾.fh iïudjdpd" iïud lïuka;"
iïud wdÔj lshk wx. ;=k tlg u jf.a l%shd;aul
lrkag ´k' fudkjo fïjd@ fï ;=k ;uhs whs;s fjkafk
iS,hg' t;fldg iS,h lsh, lshkafk fudllao@ ixjrh"
fudllao ixjr lr.kag ´k wms' lh iy jpkh lshk
fol' t;fldg wms yeu fj,djl u fï rfÜ fï f,dafla
ldu fNda.S" ldu ixl,amkd ;sfhk wh bkafk wixjrj'
lghq;= lrkafk wixjrj' lduhka ika;¾mKh lrkak
hk fldg wksjd¾hfhka u wixjr lghq;= ;uhs lrkafk'
lrkak fjkafk' b;ska fï wh wixjrlï lrkj lfhka
iy jpkfhka' wfma lh wixjr fj,d ;sfhkj lreKq
;=klska' tA lshkafk m%dK>d;h - mr mK keiSu" B<Õg
kqÿka foa .ekSu' B<Õg mrodr fiajkh lshk lreKq
;=fkka' kqÿka foa .ekSu lsõju fydrlu ú;rla fkfjhs
fydrlu;a we;=<;a' fld,a, lEu" fokakï lsh, wrf.k
fkd§ isàu" w,a,ia .ekSu t;fldg kS;s úfrdaë fldñia
.ekSu" fndfyda ÿrg /lshdjg .syska meh wgla jev
fkdlr fndrejg ldf, .; lr, udfi wka;sug mäh
.ekSu' fudlo" tA fiajd fldkafoais lv lsÍula fk'
fiajlhd iy fiajHhd w;r .súiqula ;sfhkj' ojilg
fuÉpr meh .Kkla fuÉpr ojia .Kkla udfig jev
l<du fï jegqm fokj lsh, we;s lr.;a; .súiqu' tA
.súiqu lv lsÍu ;=< ;ukag ysñ ke;s jegqmla .kafk'
oeka fïjd wfma rfÜ uq,a neyef.k ;sfhk foaj,a fï
iudch ;=<' iuyr fj,djg fïjd lf<a fï rfÜ ck;dj"
32 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fïjd wl=i,a nj fkdoek" fïjd fn!oaO m%;smodj


fkdfjhs lsh, fkdoek' fïjd jerÈ jev' fïjd whs;s
ke;s jev' fïjd fn!oaOhkag iqÿiq ke;s foaj,a lsh,
fkdoekhs fï foaj,a lf<a' oeka uu fïjd jeäfhka u
wjOdkhg ,la lr, fmkajd fokag W;aidy lrkafk
ñka bÈßhg fï wh ksjerÈ fjhs lsh,' oeka yqÕla wh
okafk kE w,a,ia .ekSu" fldñia .ekSu Th oji .;
lr, fndrejg ldf, ld,d jegqm .ekSu tfyu fydrlu
lsh, okafk kE' fkdÿka foa .ekSu fkdoek ;uhs lf<a'
yenehs u;l ;shd.kag" fïjd fkdoek l<;a oekf.k
l<;a m%;sM,h kï" wdksixih kï jrÈkafk kE' wod<
wdksixih ,efnkj' t;fldg fï wixjrlu' fkdÿka
foa .ekSu' B<Õg ldu ñ:Hdpdrh ke;akï mrodr fiajkh
hk fukak fï lreKq ;=k ksid lh wixjrhs'
B<Õg jpkh wixjr fj,d ;sfhkj' lreKq y;rla
ksid' fudkjo tA lreKq@ fndre lSu" fla<dï lSu" mreI
jpk lSu" ysia jpk lSu'
fndre lshkj' hula lr, lf<a keyehs lshkj'
fkdl< fohla l<dh lshkj' tAl fndrej' B<Õg fla<dï
lshkj' fla<u uyd Nhdkl fohla' fndrej jf.a u fï
iudfÊ .sks .kafku fla<ñka' tlaflkdg tlaflkd
fla<dï lshkj hï hï ,dN i;aldr n,df.k' tA yskao
tAflka mqÿudldr úkdYhla fï rfÜ isoaO fjkj' fïl
uyd wixjrlula' uyd mdmhla' wl=i,hla'
B<Õg mreI jpkh' wka whf. isf;a ksixi, nj"
ikaiqka nj ke;s lrkag lrk ieu lghq;a;la u mreI
jpkh' idudkHfhka ñksii a q lshk wiNH jpk;a we;=¿j
Bg wu;rj;a wiNH fkdjk úêhg;a mreI jpk lshkag
mq¿jka' fndfydu iqkaor jpk mdúÉÑ lr, mreI jpk
lshkag mq¿jka' Th ld¾hd,j, tfyu ´k ;rï fjkj'
bÕsfhka yeisÍfuka mjd fkao@ l:d lrk jpkhlska
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 33

mjd fome;a; lefmk f;areï folla ;sfhk jpk mdúÉÑ


lrkj' fï Tlafldu jefgkafk mreI jpkj,g' B<Õg
wms lrk wks;a wixjrlu ;uhs ´md¥m' jeä yßhla
l:d lrkafk ´md¥m' úYd, jYfhka ld,h ld oukj'
úYd, ydkshla iudchg lr.kakj'
t;kÈ fukak fï y;r ;ud jpkfhka jk wl=i,a'
t;fldg oeka nqÿka jykafia iïud jdpd lsh, lsõfj
fudllao@ fukak fï lshmq jpkfhka jk wl=i,a
y;frka je<lSu ;uhs iïud jdpd' uu weyqfj kE fï
whf.ka fudllao iïud jdpd lsh,d' ,efnkag ;shk
ms<s;=r uu okakj' ksjerÈ jpkh lshhs' tAl yß hkafk
kE' ksjerÈ jpkh fjkafk fldfyduo@ wr lshk
jpkfhka lrk wl=i,a y;frka je<l=Kd kï Tyqf.
jpkh ixjrhs' fndre lSu" fla<dï lSu" mreI jpk lSu"
ysia jpk lSu lshk Th lshk y;frka je<l=Kd kï tA
y;ßka f;dr jqKd kï b;sß l:d lrk ish¨ jpk
iïud jdpd' tAjd ish,a, ksjerÈ jpk' yenehs fïjd
ish,af,ka je<l=Kdg miafi l:d lrkag foaj,a ke;sj
hkj' tAl fjkj' kuq;a tAlg leu;s kE fï rfÜ ck;dj'
.srõ jf.a lshj, mqreÿ fjÉp iudchla ;sfhkafk' fudk
fya;=jla ksid yß .eg¨ iy.; jpk ;sfhkafk' wms
yqÕdla fj,djg l:d lrk fldg olskj" kdkjd fmks
fmkS kdkjo lsh, wykj' uu oel, ;sfhkj" fï
iudcfha fïl tla;rd úÈhl iqyolu' wmsg krlhs
lshkak nE' wr lshk iqyo;djh ine¢hdj fmkajkaghs
tfyu l:d lrkafk' fïl fuf;kag wod< fjkafka
kE' uu lshkag .sfha wms mq¿jka ;rï wjYH foa muKhs
l:d lrkag ´k' fï fn!oaOhhs lshk flkd kslï
wdjdg .shdg jpk mdúÉÑ lrkafk kE' l:d lrkj
kï Od¾ñl jpkhla" fyd| jpkhla" YS,dpdr jpkhla'
tfyu ke;akï fudlo lrkafk" l:d lrkag fohla
34 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ke;akï fudlo lrkafk' ksy~j bkakj' kslïu ksy~j


fkdfjhs' nqÿ yduqÿrejkaf. foaYkdfj jpkhla mdúÉÑ
lrkj —wd¾h ;= I a Œ ï Ndjh˜ ls h ,' oeka ks y ~j
bkakjfk ;sßika i;a;; = 'a f.d¿fjd" f.d¿fjd;a ksy~hs"
l:d lrkag neß yskao' tAl nqÿ yduqÿrefjd lshmq ksy~-
;djho@ wd¾h ;=IaŒïNdjh o@ kE' wd¾h ;=IaŒïNdjh
lsh, lshkafk isysfhka" wjÈfhka bkakj" jerÈ jpk
mdúÉÑ fkdlr' tAlhs wd¾h ;=IaŒïNdjh lshkafk'
t;fldg l:d lrkj kï fyd| jpkhla" ke;akï wd¾h
;=IaŒïNdjfhka bkafk' kslï u ksy~ Ndjfhka
fkdfjhs' nqÿjre ry;ka jykafia,d ksy~j bkafk kslï
u fkdfjhs' tA f.d,a,kaf. .=K hym;alu' isysfhka
bkafk' t<U isá isyhs " j¾;udkh' yß" t;fldg fukak
fï úÈhg tA wl=i,a y;frka" jpkfhka lrk wl=i,a
y;frka je<l=Kd kï wkak tAl iïud jdpd'
iïud lïuka; lsh, lsõfj' uu wr biafi,a, lshmq
lh mdúÉÑ lr," YÍrh mdúÉÑ lr," lrk wl=i,
l¾u ;=k m%dK>d;h" wo;a;d odkh iy ldu ñ:Hdpdrh
Th ;=fkka je<l=Kd kï lh ixjrhs'
B<Õg wms ;j tl wl=i,hla lrkj' nqÿrcdKka
jykafia tAl wmg lrkag tmd lsh, lsõj" fn!oaOhdg'
tAl fudllao@ ñ:Hd wdÔjh' ñ:Hd wdÔjfhka je<lSu
;uhs iïud wdÔjh' iïud jdpd" iïud lïuka;" iïud
wdÔj'''
iïud wdÔj ls h , ls h ka f k ñ:Hd wdÔjfhka
je<lSu' t;fldg ñ:Hd wdÔj lsh, lSfj fudllao@
ir,j .;af;d;a lshkag ;sfhkafk ñksiaiq Ôj;aùu
i|yd ig lmglï" lmálï lrkj' wkak tAjdhska
j<lskak ´k' fndfydu Od¾ñlj lmálñka f;drj"
wjxl Rcq Ôjk m%;smodjla f.kshkag ´k' wkak
t;fldg tA mqoa.,hd ;uhs is,aj;d lshkafk' meyeÈ,so@
oeka fu;k mg,j .kag tmd' wmsg wykag ,efnkj
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 35

fn!oaOfhd kï mkais,a rlskag ´k' mkais,a rlsk tl


fyd|hs' l:d folla kE' f,dl= fohla' f,dl= iS,hla
neß kï tAl yß rlsk tl f,dl= fohla" l;dj we;a;'
kuq;a nqÿjre my< fjkafk mkais,a .ek lshkag kï
fkfjhs" tAl;a u;l ;shd.kag' fïl iuyr whg ßfohs'
lrkag fohla kE' we;a; we;s yeáfhka m%ldY lrkag
´k' nqÿka jykafiaf. O¾uh wNsnjd hkag wmg mq¿jka
lula kE' m[ap iS,h lshk tl nqÿjre ke;s ld,j,;a
f,dafl ;snqKd' Bg jvd f,dl= is¨;a ;snqKd' isoaOd¾:
l=udrhd uõ l=fia ms<sis|.kak fldg uydudhd foaúh
Wfmdai: iS,h iudoka fj,d ysáh lsh, wms wy,
;sfhkj' iafldaf, hk ldf, fmd;aj, i|yka fj,d
;snqKd' uyudhd foaúh fmfyjia iudoka fj,d ysáfh'
t;fldg ;uhs isoaOd¾: l=udrhd" tjeks wjia:djl ;uhs
uõl=i ms<sis|.;af; lsh, lshkj' b;ska fmfyjia
iudoka fjkj lsh, lshkafk Wfmdai: iS,h lsh,
lshkafk m[ap iS,hg jvd by< iS,hla' b;ska tjeks
is¨;a ;snqK iudchl ;uhs nqÿjre my< fjkafk'
t;fldg iS,fhka f;dr iudêhla keye' isoaOd¾:
l=udrhd rcf.hska kslañ,d msg fj,d .sfha O¾uh
fydhdf.k' Th wd,drld,du" Woaoldrdu jeks ;jqika
<Õg' tA ;jqika fmdä mfya wh fkdfjhs' fkaji[aØ
kdi[aØ jeks wIag iudm;a;s" by<u OHdk olajd is;
ÈhqKq lrmq wh' b;ska tjeks OHdk ,nkag kslï nE'
by< iS,hla' lh jpk fol ixjr lr .ekSula ;sfhkag
´k' tfyu kï nqÿjre my< fjk fldg fï is,a ;snqKd'
m[ap iS,h yeuodu f,dafl ;snqKd' wksl=;a wd.ïj,;a
fïjd ;sfhkj' tAl ksid ljqre yß lshkj kï mkais,a
foaYkd lrkag nqÿ yduqÿrefjd my< jqfKa lshk tl
w¾: Y+kH l:djla' yenehs nqÿka jykafia foaYkd lrmq
iS,h ;=< m[apiS,h;a ;sfhkj' tAl fjku l;kaorhla'
mg,j .kag tmd' oeka uu lsõj" oeka wms oi wl=i,a
36 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;sfhkj lsh, wy, ;sfhkj' lfhka lrk wl=i,a ;=kla'


Th m%dK>d;h" wo;a;dodkh" ldu ñ:Hdpdrh' jpkfhka
lrk wl=i,a fndre lSu" fla<dï lSu" mreI jpk lSu"
ysia jpk lSu lreKq y;rhs' Bg miafi ys;ska lrk ;j
wl=i,a ;=kla ;sfhkj' oeä f,daNh" oafõIh iy ñ:Hd
oDIaáh' Th oyh ;uhs oi wl=i,a lsh, lsõfj' oeka Th
oyh ;=< iqrdmdkh tfyu kE' t;fldg wms oeka lsõfj
iïud jdpd" iïud lïuka;" iïud wdÔj lshk ;ek;a
iqrdmdkh we;=<;a fj,d kE' oeka t;fldg m[ap iS,h
wrf.k ne¨fjd;a lfhka lrk wl=i,a ;=k t;k
;sfhkj' m%dK>d;h" wo;a;dodkh" ldu ñ:Hdpdrh'
jpkfhka lrk wl=i,a y;frka ;sfhkafk fudllao@
fndre lSu ú;rhs' t;fldg fla<dï lSu" mreI jpk
lSu" ysia jpk lSu fyd|hs lsh,o tA lshkafk' tA ;=k
whska lr, tA fjkqjg fldfykao f.k,a, ßx.j,
;sfhkj iqrdmdkh' fïflka woyia fjkafka uu fïl
krlhs lshkj fyu fkfjhs' fïflka woyia fjkafk
nqÿjre my< fjkafk fukak fï jf. wjq,a cd,hla
;sfhk iudchla mj;sk ldf,l' i;Hh okafk kE'
iS,h fudllao lsh, yßhg okafk kE' iudêh okafk
kE' m%×j okafk kE' wjq,a cd,hl meg,s,d" fï f,dalh
;=< w;rux fj,d bkak hq.hl ;uhs nqÿjre my<
fjkafk' nqÿjre lrkafk fudllao@ tAl ksjerÈ lrk
tl'
m[ap iS,h fkfjhs Bg tyd iS,hla fïfl ;sfhkj'
fudlo iïud jdpd" iïud lïuka;" iïud wdÔj lshk
;ek is,amo" YslaId mo wgla ;sfhkjd' ´lg ;j ´k
kï iqrdmdkh od, kjhla lrkag ;sín' kjh lf<a
ke;af; wehs' fya;=jla ;sfhkj' uu fïflka lshkag
hkafk iqrdmdkh idOdrŒhlrKh lrk tl fkfjhs'
iqrd mdkh Bg jvd fjkia fohla' oeka isÕd, .Dym;s
mq ; % h dg foa Y kd lrmq foa Y kdfj nq ÿ yduq ÿ refjd tA
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 37

;reKhg fudllao lSfj' i;r l¾u laf,aY lsh,


m% d K>d;h" wo;a ; dodkh" ldu ñ:Hdpdrh mreI
jpkfhka je<flkag lSj' kuq;a tf;kaÈ iqrdmdkh
.;af; kE' fï fjkfldg iudcfha ;snqK my u kuq;a
tAflka iqrdmdkh bj;a l<d' meyeÈ,s o lshk foa@
fïjd wd¾h wIagdx.sl ud¾.h foaYkd lrk" ÿlska
ñfok uf.a" uu fïj;a lshdf.k hkafk mq¿jka ;rï
wms oekaj;a wdmiaig yeß, n,, ienE nqÿ oyu u;=
lr.kag' fï wh wymq m%Yafku fïlhs" fudllao ienE
nqoaO foaYkdj lsh,' oeka ug fï nqoaO foaYkdj Rcqj u
lshdf.k hkag mq¿jka' tA w;r;=f¾ fï ñ:Hdj;a
fmdâvla u;= lrf.k lshdf.k hkafk wi;Hfhka
i;Hh u;= lrf.k lshdf.k .shyu ysf;a we;s jk
fo.sähdfjka ñfokj' meyeÈ,s o@ tAlhs ux fï lshdk
hkafk' tAl ksid u;l ;shd.kag' tf;kaÈ tA y;r ú;rla
lsõfj tAjd ienE is,a' tf;kaÈ nqÿyduqÿrefjd iqrdmdkh
.;af; fjk;a ;eklg' ;j lreKq yhla lsõjd' tAjd
Ok ydks jk" mßydks jk fodrgq jYfhka iqrdmdkh"
iQÿj" w,ilu" wfõ,dfõ ùÓ ixpdrh" kegqï .ehqï ne,Su
iy mdmñ;% fiajkh lshk fukak fï yh .;a;'
t;fldg tAlg;a fya;=jla ;sfhkj' iqrdmdkfh wd§kj
wksjd¾hfhkau yhla nqÿyduqÿrefjd isÕdf,dajdo iQ;%fha
foaYkd l<d'
iqrdmdkh lrk flfklaf.ka fjk jerÈ fudkjo@
isÿ fjk m<fjks jro ;uhs( iqrdmdkh lrk flkdf.a
wksjd¾hfhkau Okh ydks fjkj' fol( Tyqg kvqyn
l, flda,dy, we;s fjkjd' ;=k( frda.S fjkj' frda.fs hla
fjkag mq¿jka' y;r( Tyqg wl=i,a lsßu i|yd ;sfhk
,Êcd - nh fol ke;s fjkj' Bg wu;r j miafjks tl(
Tjqka flfrys iudcfha ;sfhk ms<s.ekSu ke;sj hkj'
fyd| ms<s.ekSula fkfjhs ;sfhkafk' krl ms<s.ekSula'
38 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

krl mqoa.,fhla yeáhg yxjvq .efykj' yhfjks


ldrKh( iqrdmdkh lrk flkd wksjd¾hfhka u m%ud§
mqoa.,fhla' fudlo@ iqrdmdkh m%udohg fya;= fjkj'
fuka k fï lreKq yh ;uhs wd§kj jYfhka
nqÿyduqÿrefjd foaYkd lf<a' tA yskoa t;k fldhs fj,djl
j;a lsõfj kE' iqrdmdkh lrk flkd ksrhg tfyu
hkj lsh,' tAl yskao jeä jeäfhka wrlal= fndkag
,Eia;s fjkag tfyu tmd' wehs" ksrhg hkafk kEhs lsh,'
fudlo wrlal= fndk ñksyg wr lshmq wmdhg hk tAjd
tlla fkfjhs" Tlafldu jqK;a lrkag mq¿jka' ;sfhk
isyhs ;a ke;s jqKdg miafi wjisyf s hka lrkag neß fohla
keyefk' oeka Th T;k lsõjfk mjg Nh ke;s fjkj
lsh,' tfyu" mõ mskaj,g Nh kE' isysh ke;sj hkj
fkao@ t;fldg frda.S fjkj' b;ska ´k wmrdOhla lrkag
mq ¿ jka u;a m eka ìõjg mia f i' kuq ; a u;a m eka îu
wl=i,hla fkfjhs' tAl wms meyeÈ,sj f;areï .kag ´k'
uu okak úÈhg kï Th isÕdf,dajdo iQ;%h;a ;j ;ekq;a
.;a;yu fmakj' tAl tfyu kï nqÿ yduqÿrefjda ksYaÑ;
j u lshkj u;ameka î, fyda fkdî wr lshmq wl=i,
l¾u lf<d;a Tyq ksrhg hkj' tAj lf<d;a ksrhg hkj'
î, l<d o fkdî l<d o lsh,d l:djla kE' lf<d;a
ksrhg hkj' tAjdhska je<l=Kd kï Tyq iq.;s.dó' tAlg
îfï fkd îfï m%Yakhla kE' uu fï ;shk wdrdjq,
ksrdlrKh lrk fÉ;kdfjka lshkafk' fudlo@ ug;a
Th wdrdjq, ;snqKd' iEfyk .fõIKhla - m¾fhaIKhla
l<d¦ fmd;m; lsfhõjd' iQ;% msglh lsfhõjyu wmg
ksYaÑ;j u .kag ;sfhkafk nqÿ yduqÿrefjda fï fya;=
ksid fïl fï úÈhg lsõj lshk tlhs' tAl ksid wms
fïl oekf.k lrkag ´k" ñka bÈßhg' tAl yskao fïl
mg,.kag fyd| kE'
t;fldg wms iS,h lsh, lshkafk" t;k fn!oaOhd-
f.a iS,h - ks;H iS,h - lshk tl' Th lshk mxp iS,h
fkfjhs' we;a;g u fn!oaOhdf. iS,h fudllao@ lh
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 39

jpk fol ixjr lr.ekSu' lhska fjk wl=i,a ;=khs'


jpkfhka fjk wl=i,a y;rhs" ñ:Hd wdÔjfhka je<lSuhs
lshk Th wx. wfgka u /flk flkd" bka je<lSu
l%shd;aul lrk flkd ;uhs tA lshkafk Th lshk jerÈ
wfgka u j<lsk flkd ;uhs fn!oaOhd lsh, lshkafk'
meyeÈ,so ux lshmq ál@
m%Yakhla (-
oeka t;k iajdóka jykai" ñ:Hd wdÔj lsõjyu
fkdfhl=;a foaj,a mqo mQcd iy úYajdi weoys,s;a tAlg
jefgkjo@
ms<s;=r (-
kE' tf;kaÈ fïlg ñ:Hd weoys,s we;=<;a fjkafk
kE' fu;ek oeka .ia .,a jekao lsh, fjk mdvqjla kE'
b;ska ,efnk foal=;a kE' leu;s kï lrkag mq¿jks'
kuq;a tAl fkdfjhs fu;k ;sfhkafk' oeka yqÕdla ñksii
a q
Ôj;a fjkag fkdfhl=;a lmálï lrkj fkao@ wfma
fmdf;a kï" iQ;%hl kï ug olskag ,enqfK kE' uu
tÉpr" tA lshkafk uq¿ ;%smsglhu wOHhkh lr, kE'
kuq;a uu oelmq úÈhg kï wms wy, ;sfhkj fkdl<
hq;= l¾udka; tfyu .ek' u;a øjH fj<|du" uia
fj<|du" i;=ka fj<|du jdf.a foaj,a" úI øjH úlsŒu"
ldka;djka úlsŒu" .sks wú wf,úh lsh, tfyu lshkj'
uu ys;kafk tal iQ;%hl ;snqK o lsh, ug u;l keye'
iuyr fj,djg iQ;%hl ke;akï wgqjdjl j;a ,sheú,d
we;s' kuq;a tAjdfha jrola kE' fldfydu kuq;a jvd;a
ir,j .;af;d;a fyu iÉp úNÙ. iQ;h % " uyd i;smÜGdk
iQ;h% fyu meyeÈ,sj u lshkafk ñ:Hd wdÔjfhka je<lSu
iïud wdÔj lsh,hs' tfyuhs m%ldY fjkafk' t;fldg
ñ:Hd wdÔj lsh, wmg .kag fjkafk Ôj;aùu i|yd
ñksiaiq lrk Th —iuHla m%fhda.˜ lsh, tfyu mdúÉÑ
lrkj' iuHla o keoao lsh, uu okafk kE' m%fhda. tA
40 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lshkafk lmálï" ish¨ lmálï" Ôj;aùu i|yd lrk


foaj,a' fïl .ek lshkag wfma fmd;aj, úúO WodyrK
§, ;sfhkj' wr kfhla jf.a Wla .yla ;snqKd' tA jdf.a
lshmq foaj,a .ek fmd;aj, i|yka fjkj' uu oeka tAjd
lshkag hkafk keye' b;ska Th NslaIQka tfyu úúOdldr
foaj,a lrkj' fkdlshd b,a,kj' fkdlshd lshkj iuyre
wfma jHjydfr ;sfhkj —m, fkdlshd m,d fnokj˜
lsh,' tfyu l;kaor yeÈ, ;sfhkafk''' oeka fïjd
jefgkafk ñ:Hd wdÔjhg' tA ;u;ukaf. wruqKq bgq
lr.ekSu i|yd Rcqj ke;sj fjk;a jl% l%uj,ska ;udf.a
m%fhdackh i|yd lghq;= lrkjd' ;ukaf. jdishg lghq;=
lrkj' b;ska uu ys;kafk fïl ;uhs nqÿka jykafia
woyia lf<a ñ:Hd wdÔj lsh,' Ôj;aùu i|yd lrk ish¨
u lmálï' fudlo@ tA ;=< ;j flfkl=g ydkshla fjkj
fk' t;fldg tAl fyd| fohla fjkak nE' b;ska fukak
fï lshmq foa - wms ir, jYfhka fï ál .ksuq'
b;ska fï lshmq lh jpk ixjr lrk flkd ;uhs
is,aj;d lshkafk' fuhd ;uhs fn!oaOhd' tA yskao oeka
ñka bÈßhg lshkag hkag tmd wms mia múka je<l=Kd"
wms mka i s , a rls k j ls h ,' mka i s , a /la l g fyd|
fn!oaOfhla fjkag nE' Bg tyd hkag ´k' wehs@ iQ;%j,
;sfhkj oeka fidajdka M,hg m;ajK q du ks;H iS,h wd¾h
ldka; iS,h m[ap iS,h lsh,' t;ek i|yka fjkj
yenehs" tA fidajdka jqKdg miafi /flk ks;H iS,h'
tAl ks;e;ska /flk iS,h njg nqÿ yduqÿrefjd foaYkd
l<d' tAl rlskag nE fï ál ke;sj' tA lshkafk wd¾h
wIagdx.sl ud¾.fhka f;drj wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
ms<m
s eof.k hkfldg ,efnk tl M,hla" tla wjia:djla"
tl uxikaêhla" fidajdka M,h' t;fldg fï YslaId mo
ál bfí /flkj' tAl fjku l;kaorhla' kuq;a tAflka
woyia fjkafk kE ksjka u. tAlhs lsh,' ÿlska ñfokag
kï wms lh jpk fol ixjr lr.kag fjkjduhs'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 41

meyeÈ,so tA lshmq foa@ álla wjq,a iy.; jf.a we;s' ;j


álla Tfydu hk fldg ál ál jegfyhs' tl mdrg u
iïud ÈÜÀh my< fjkafk;a keye fk' Tfydu wyf.k
wyf.k hkfldg bÈßhg ;j idlÉPd lrkfldg
miafi ;j álla Th .ek ys;kag' uu lsõjg u ms<. s kag;a
tmd' uu lsõjg m%;l s f
a Iam lrkag;a tmd' nqÿ yduqÿrefjd;a
tfyu foaYkd l<d' ;uka l,amkd lr, n,, bÈßfha§
;SrKh lrkag fudllao jvd iqÿiq jvd ksjerÈ' fudl
jqK;a nqÿyduqÿrejkag jrÈkag nE' fïl ;uhs nqÿka
jykafiaf. foaYkdj ;=< wd¾h wIagdx.sl ud¾.h lshk
tflka woyia lf<a' Th lshmq wx. ;=k ;uhs iS,hg
wod< fjkafk' oeka meyeÈ,so lshmq foa@ oeka fï iS,h
rlskag' oeka yqÕdla lE .ykafk wfma iudch wYS,dpdrhs
lsh, mkai, s a rlskf
a k kE is,ja ;a fjkafk keyehs lsh,'
wehs fï" fï ñksiaiq is,aj;a ke;af;' wmg oeka W;a;r
ál ;sfhkj ,iaikg' lkakdäh jf.a .kag mq¿jka
wdmiaig' wms b;sß wx. ál wdmiaig .shd kï iS,h
is,aj;a fjkag kï wmg fudkjo biafi,a,u ;sfhkag
´k' iS,hg hkag biafi,a, wmg ;sfhkag ´k iïud
ixlmam" iïud jdpd" iïud lïuka;" iïud wdÔj lshk
iS,hg hkag biafi,a, wmg ;sfhkag ´k wksjd¾hfhkau
iïud ixlmam'
iïud ixlmam lsh, lsõfj fklaLïu ixl,amkd"
wjHdmdo ixl,amkd" wúysxid ixl,amkd' fï lshk
ixl,amkd we;s lr.;a;= flfkla ú;rhs iS,hg hkafk'
t;fldg fï ixl,amkd ;=k kslï we;s fjkag nE fk'
fï ixlmam tA lshkafk —iïud ixlmam˜ ke;s yskao
is,aj;a kE¦ ÿiaiS,hs' t;fldg is,aj;a fjkag kï iïud
ixlmam ;sfhkag ´k' t;fldg —iïud ixlmam˜ kslï
we;sfjkafk kE' fklaLïu" wjHdmdo" wúysxid Th lshk
ixlmam ;=k we;s fjkag kï biafi,a, fudllao wmg
42 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;sfhkag ´k' iïud ÈÜÀh ;sfhkag ´k' ÿl" ÿlg fya;j


= "
ÿl ke;s lsÍu iy ÿl ke;s lsÍfï ud¾.h lshk wx.
y;frka hqla; p;=rdhœ i;H wjfndaOh - oekqu ke;s
ksid iïud ÈÜÀh ke;s yskao iïud ixlmam kE' fï
iïud ixlmam ke;s ;ek ;sfhhs o iïud jdpd" iïud
lïuka;" iïud wdÔj lshk iS,h@
iS,h kE" tAl ;uhs" uu fï fuÉpr f.dvla ùßh
lrkafk yeu fj,dfju fudlo fï ñksiaiq is,aj;a
ke;a f ;' ´k lrk uQ , s l moku keye' fudlla o
fn!oaOhdf. nqoaO Y%djlhdf. moku' .uk wdrïN
fjka f k fld;eks k a o @ ud¾.h fmrgq fldg .uka
lrkafk ljqo@ uq,au fudllao@ iïud ÈÜÀh' fï rfÜ
ñksiaiqkag iïud ÈÜÀh keye' iïud ÈÜÀh ;sfhkag u
´k' t;fldg iïud ÈÜÀh ke;af; wehs@ iïud ÈÜÀh
we;sfjkag fudkjo ´k idOl" fldfyduo iïud ÈÜÀh
we;sfjkafk" iïud ÈÜÀh we;s fjkag kï ioaO¾uh
Y%jKh lrkag ´k' b;ska ioaO¾u Y%jKh kE' wehs
ioaO¾u Y%jKh lrkafk ke;af;' ioaO¾uh Y%jKh
lrkag foaYkd lrkag tmdhe' foaYkdj kE' ioaO¾uh
fkdfjhsfk foaYkd lrkafk' wo wms n,ka ysáfhd;a
yqÕla wmg wykag ,efnkafk ioaO¾uho@ ioaO¾uh lsh
lshd fudkjo wo foaYkd fjkafk" wioaO¾uhu fk
foaYkd fjkafk' iuyr whg ßfohs fufyu lshkfldg'
ug lrkag fohla kE' fï wfma w;aoelSï lrkag fohla
kE' f.dvdlau wms mqxÑ ldf, O¾u fmd;m; lsfhõj"
bf.k.;a;d" oyï weyqj' ksrjq,aj wmg fïl ,enqK
kï" wms lshkafk kE fk iïud ÈÜÀh lshkafk ksjerÈ
oelSu lsh,' foaYkdj ;=< meyeÈ,shs' fïjd i|yka fjkj
iQ;% msglfh' t;fldg wmg ioaO¾uh wykag ,enqfK
ke;s yskao wmg iïud ÈÜÀh kE' ioaO¾uh wykag
,enqK;a wmg iïud ÈÜÀh my< fjkafk kE' fudlo
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 43

ioaO¾u Y%jKh ú;rla fkdfjhs" iïud ÈÜÀh we;s ùfï


m%Odk idOlh fjkafk tAl ú;rla fkfjhs' ;j;a
idOlhla ;sfhkj' iïud ÈÜÀh we;s fjkag ´k lrk
idOl folla ;sfhkj' tlla ioaO¾u Y%jKh' wksla tl
fudllao kqj‚ka fufkys lsÍu" fhdaksfida ukisldrh'
kqj‚ka l,amkd lrkag ´k' fufyu tlla weyqjg u
nE' fï p;=rdhœ i;H weyqj m<shg iïud ÈÜÀh we;s
fjkafk kE' Tyq tAl fyd|g ijka §, kqj‚ka l,amkd
lrkag ´k' fï lshkafk we;a; fkao@ fïl ;uhs fkao@
wmg fjÉp foa' fïflka ;uhs fkao wms ñfokag ´k'
fïl fkao ÿl@ fï wmg jerÈ,d fkao@ jerÈ .ukla
fkao .sfha@ ñ:Hdjl fkao ysáfh lsh, tA ixl,am we;s
lrf.k tA i;H wjfndaO lrf.k kqj‚ka l,amkd
lr, wkak tA iïud ÈÜÀh we;s lr.;a flkd ;uhs
iïud ixlma m j,g hka f k' b;s k a tA l ks i d u;l
;shd.kag ´k fï rfÜ yefudag u iïud ÈÜÀh kE'
ioaO¾uh wymq ke;s tl fjku l;kaorhla' ioaO¾uh
weyqj jqK;a yeu fokdg u iïud ÈÜÀh we;s fjkafk
kE' fudlo tA" iïud ÈÜÀh we;s fjkag ´k lrk wksl; = a
idOlhka ;ud <Õ ;sfhkag ´k' ioaO¾u Y%jKh jf.au
we;sfjkag ´k' ;ud ;=< ;sfhkag ´k kqj‚ka l,amkd
lr, ne,Su' wkak tA ksid ;uhs nqÿ yduqÿrefjd foaYkd
lf<a fï O¾uh ×kjka;hskg a lsh," wdrïNl jYfhkau
yefudagu ioaO¾uh wy, iïud ÈÜÀh my< fjkafk
keye' nqÿ yduqÿrefjd bkak ldf, yeu;eku oyï foiqj
lsh, yefudau fn!oaOfhd WfK;a kE' yefudau ksjka
oelafl;a kE' yeu flfkla u ienE uÕg oyï uÕg
ms<smkafk;a kE' tAl yskao nqÿ yduqÿrefjd yefudag u
nK lshkag;a .sfha kE' nqÿka jykafia Wfoau ke.sg,d
n,kj" uyd lreKd iudm;a;shg iu jeÈ,d" uu wo
ldgo oyï foikafk lsh,' tA wehs@ fï oyu f;areï.kag
;rug hïlsis kqjKla ;sfhkag ´k' wkak tA
44 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

kqjKe;a;kaghs fï oyu' tAl ksid tA kqjK ;sfhk flkd


fidhdf.k .syska oyï foiqj' wkak thdg ú;rhs iïud
ÈÜÀh my< lr.kag mq¿jka fjkafka' ioyï foiqjd u
O¾uh foiqjdu'
t;fldg oeka u;l ;shd.kag fï rfÜ fndfyduhla
fn!oaOfhd lsõjg ishhg ye;a;Ejla fn!oaOfhd lsõjg
fï rfÜ fn!oaOfhd fkfjhs bkafk' fn!oaOfhd ysáh
kï fï úkdYhka fjkag nE' ug oekg wjqreÿ tl
yudrlg ú;r biair odfk T;df.k wdmq m;a;r lE,a,la
lshjkag ,enqKd' ug m;a;r lshjkag ,efnkafk kE'
lef,a bkak ksid' tAl kslx oel, lshjdf.k hkfldg
wr oelalg lshjmqjyu ug oel.kag ,enqK' fï rfÜ
ixLHd f,aLk j.hla' tA m;a;r msgqfõ ;snqK Èklg Th
lshkafk W;=re kef.kysr hqoaOhla ;sfhk tl yer
wfkl=;a m<d;aj, isÿ jk wmrdO .ekhs i|yka jqfKa'
tAfl lshkj Èklg tA lshkafk meh yhlg jrla ñkS
uereula flfrkj' ukqIH >d;khla' tA lshkafk ojilg
y;rla wksjd¾hfhka u' t;fldg meh yhlg ierhla
ia;%S ¥IKhla isoaO fjkjd' iuyr úg Tlafldu jd¾;d
fjkafk kE' tAflka lshkj meh yhlg ierhla uyd
uxfld,a,hla isoaO fjkj' B<Õg lshkj" iEu úkdä
;sia mylg jrla ,xldfj fld;ekl fyda wmrdOhla
isoaO fjkj' fï W;=re kef.kysr yer' b;ska fï wmrdO
isoaO fjhso fï rfÜ bkak ishhg ye;a;Ejla fn!oaO
kï@ fï hqoaOhla ;sfhhs o W;=fr@ tAj;a wms l:d lrkag
´k' fï oyu ;=< ;sfhkafk'
fï ioaO¾ufhka msg mekSfï idOl' wms mer‚ Y%S
úN+;sh .ek wfma fn!oaO iudch .ek ixialD;sh .ek
l;d lrkj' tod fïjd fkd;sfnkag fya;=j;a wo fïjd
;sfhkag fya;=j;a wehs@ fya;= ;sfhkj' t;fldg fukak
fïl ;uhs idOlh' t;fldg fn!oaO kï iS,h ;sfhkag
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 45

´k' is,aj;a kE' is,aj;a fjkag iïud ixlmam lshk tA


ixl,amkd ;sfhkag ´k' tA ixl,amkd we;s fjkag kï
iïud ÈÜÀh ;sfhkag ´k' iïud ÈÜÀh we;s fjkag kï
ioaO¾uh Y%jKh lrkag ´k¦ fhdaksfida ukisldrh
;sfhkag ´k' b;ska fï idOl ke;s ksid iïud ÈÜÀh
kE' ioaO¾u Y%jKh ke;s ksid kqj‚ka fufkys lsÍu
ke;s ksid iïud ÈÜÀh kE' tA ksid iïud ixlmam kE' tA
ksid iïud jdpd iïud lïuka; iïud wdÔj lshk
iS,h kE' b;ska fïl rfÜ Tlafldagu fokag;a nE' wms
kslx w~, yßhkafk kE' fï rfÜ wfka yß widOdrKhs
lsh-lshd wksla wh is,aj;a lrkag ùßh lrkag;a tmd
ljqrejlaj;a' tAl;a u;l ;shd .kag' tAl;a ;uka wudrefj
jeàula' uu fï oyu fokafk wkqkaj ksjerÈ lrkag
fkfjhs' ;uka ksjerÈ fjkag' fï wyf.k bkak whg
uu lshkafk fudllao@ wkqkag weÕs,a, Èla lrkag hkag
tmd' ;ud foi n,kag' fï l:d lrk iEu fohlau
lshk fldg ;ud foi n,kag mqreÿ fjkag' uf.a ;=<
fïj ;sfhkjo@ n,kag' ke;akï ;ud yefokag' meyeÈ,s
o lshmq foa@
oeka uf.ka yqÕla nK wyk wh lshk fohla ;uhs
wfka yduqÿrejfka" wms ´j lsõjg ljqo wykafk' fï
rg is,aj;a fjhso@ lsh, wykj' uu fï fuÉpr ueIsula
jf.a lshdf.k hkafk fï f,daflu is,aj;a lrkag
fkfjhs' fï wyf.k bkak wh is,aj;a fjkag' fï
,xldfj bkak tlafldaá wkQmka ,laIh u ÿiaiS, jqKdg
lula kE' ;uka Th wêIaGdkh we;s lrf.k is,aj;a
jqfKd;a" fï rfgka tla flfkla is,aj;a fka' tAl ys;d
.kag' wksl wksla whf. iS,h wmg n,mdkafk kE
fk' wmsg n,mdkafk wfma iS,h' wmsg jeo.;a wfma
iudêh" wfma m%×j' wkqkaf. iS,hj;a wkqkaf.a iudêh
j;a wkqkaf. m%×j j;a wmsg jevla fjkafk kE' ;uka
46 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lr.kak foa hs ;ukag ;sfhkafk' tAl ksid tAl u;l


;shdf.k ;uka is,aj;a fjkag' ;uka iïud ÈÜÀh we;s
lr.ka g ' Th ls h k wx. ál we;s lrf.k ienE
fn!oaOhka fjkag ùßh lrkag' meyeÈ,so lshmq foa@ oeka"
wms fïflka msg mek, ;uhs wms yeufoau lrkag hkafk'
wfma <Õ fudl=;a ke;sj wms f,daflg lshkag hkj'
Tlafld,du wkqkag lshkj' nK foikag kï yß olaIhs"
fï rfÜ ñksiaiq' ms<smÈkag nE' tAlhs fï Tlafldag u
uq,' oeka f;afrkjo lshmq foa@
Th ál lr.;a; flkd ;uhs B<Õ mshjr jYfhka
—iudê˜ ialkaOhg hkafk' iudê lshk fldgig" iïud
jdhdu" iïud i;s" iïud iudê lshk ud¾. wx. ;=kg'
meyeÈ,so oeka t;fldg@ t;k;a nqÿ yduqÿrefjd foaYkd
l<d b;d meyeÈ,s j u fudkjo fïj lsh,' iS,fh
msysáhd iS,h msysgmq flkd ;uhs iudêhg hkafk'
iS,fhka f;dr iudêhla kE' fï iS,h w;HjYHhs' fukak
fï iïud jdpd" iïud lïuka;" iïud wdÔj lshk is,a
rlskfa k ke;s flkd fn!oaOfhla fkfjhs' lreKd lr,
fn!oaO f,an,a tl me;a;lg odkag' wmsg rlskg
a nE fïl'
wms fn!oaOfhd fkfjhs lshkag' m%Yakhla kE' tAl" ;ud
wjxlùula fk' wvq .dfk ;ud ;ukag wjxl fjkag'
wjxl fn!oaOfhla kï tAl lrkag' ke;skï fkdlr
bkag' fïfl kS;shla keyefk' tfyu fjkag lsh,' fï
rfÜ Tlafldag u fn!oaO fjkag lsh, lsh,;a kEfk'
ljqrej;a fïj rlskag lsh, lsh,;a kE' ;uka leu;s
kï lrkag' yenehs wjxl fjkag ;ukag' tAl b;d jeo.;a'
meyeÈ,so@ tAl u;l ;shd .kag' fïjd yß ksoyia' fïjd
yß ksoyia wd.ï" nqÿ yduqÿrefjd fldfyj;a kS;s oeïfu
kE' uu ys;kafka yeu wd.ula u ksoyia' miqld,Skj
hï hï wh kS;s Í;s u.ska fkdfhla foaj,aj,ska n,h
;r lr.kag .shdg tfyu kE'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 47

t;fldg oeka fï iS,h we;s lr.kak flkd ;uhs


Bg miafi iudêhg hkafk' t;k oeka lsõj" iïud
jdhdu" iïud i;s" iïud iudê lsh,'
fudllao —iïud jdhdu˜ lshkafk@ fokj W;a;f¾"
uu okakj ksjerÈ jEhu' tAjd yßhkafk kE' iïud jdhdu
lshkafk fudllao lsh, nqÿ yduqÿrefjd lsõj' iïud
jdhdu lshkafk ;j;a foaYkdj, fndfyda ;ekaj, i|yka
fjkj" i;r iuHla m%Odk ù¾hh lsh,' tA jpfk wy,
we;s iuyr úg' i;r iuHla m%Odk ù¾hh' fudllao
jdhdu@ fudlgo wms jEhï lrkafk@ Wmka wl=i,a
m%ydKh lsÍug tA tlla' wksla tl ;uhs kQmka wl=i,a
kQmoùug' wksla me;af;ka B<Õg lshkj" Wmka l=i,a
/l.ekSu iy kQmka l=i,a Wmojd.ekSu' meyeÈ,shs fkao
lshmq foa@ Wmka l=i,a /l.kag;a ´k mj;ajdf.k
hkag;a ´k' kQmka l=i,a we;s lr.kag;a ´k' wksla
me;af;ka Wmka wl=i,a ke;s lrkag ´k' tA lshkafk
m%ydKh lrkag ´k' kQmka wl=i,a kQmojkag ´k' fukak
fïlg lrk jEhu" fïlg lshkafk i;r iuHla m%Odk
ù¾hh lsh,' fukak fï lshk jEhu i;r iuHla m%Odk
jEhu' oeka jdhdu lshkfldg fu;k jpk folla
meyeÈ,sj i|yka jqKd' wl=i,a iy l=i,a lsh,'
oeka t;fldg m%Yakhla fjkj" fudkjo l=i,a
fudkjo wl=i,a lsh,' fï rfÜ yß wdkafoda,khla
;sfhkj fï ldf, O¾u foaYkd wykfldg wefykj"
O¾u idlÉPdfjÈ fndfyda wh m%Yak lrkj l=i,a
fudkjo wl=i,a fudkjo lsh,' fïjg w¾: l:k úúO
úúO tAjd tl tlaflkdg ´k ´k úÈhg fokag mq¿jka'
fï jpk fol nqÿ yduqÿrefjd tl tl ;ekaj, i|yka
lr, ;sfhkj' yenehs" fudk foa jqK;a wms jdfog hkag
´k kE' wms fï foaYkdjg wod< ;ek fï l=i,a iy
wl=i,a fudkjo lsh, n,d.;a;u fyd|g u m%udKj;a'
48 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

t;fldg u;l ;shd.kag ´k" fudkjo fï wd¾h


wIagdx.sl ud¾.fha l=i,a iy wl=i,a lsh, woyia lf<a"
fï iïud jdhdu lshk ;ek'
wms n,uq fudkjo wl=i,a lsh,' okakjo wl=i,a
fudkjo lsh,' nqÿ yduqÿrefjd woyia lf<a m%dK>d;fhka
je<lSuo@ oeka yqÕla wh ys;kj fï wl=i,h lsh,
lshkafk m%dK>d;h lshk tl" wo;a;dodkh jf.a' b;ska
l=i,a lshkafk tAjdhska je<lSu lsh,' tfyu lshmq ;ekq;a
;sfhkj" nqoO a foaYkdfj' kuq;a oeka fu;kg fïl wod<
fjkafk kE' oeka wfma iS,h ;=< m%dK>d;fhka je<ls,d
bkafk" wo;a;dodkfhka je<ls,d bkafk' tfyu kï
wdfhu;a fu;k tA l;kaof¾ tkafk kE fka' fu;k
wl=i,a lsh, lsõfj fjk fudl=;a fkfjhs" kSjrK'
kSjrK lsh, cd;shla wy, ;sfhkjo@ kSjrK lsh,
cd;shla ;sfhkj ysf;a ;sfhk' iEu flfklaf.a u is;
m%NdYajrhs' nenf<kj' b;d u Yla;su;a is;la ;sfhkafk'
ue‚la .,la jf.a b;d u m%NdYajrhs' kuq;a ndysßka wdmq
wl=i,a ksid wl=i, oyï ksid tA m%NdYajrh ke;s fj,d
.sys,a, ;sfhkj' yßhg wr ¥ú,s ne¢, jf.a" ue‚la
.f,a' wkak tfyu ysf;a ;sfhk m%NdYajrh jeys, .sh
lreKq myla ;sfhkj' m%NdYajrh jyk ksid tAlghs
kSjrK lsh, lshkafk' wkak tA kSjrK myla ;sfhkj'
wkak tA kSjrK ;uhs nqÿyduqÿrefjd fu;k woyia lf<a"
wl=i,a lsh,' t;fldg nqÿ yduqÿrefjd tl iQ;%hl
lshkj" wl=i,a lshkafk kSjrK lshkafk" flf,ia
lshkafk fudkjo@ fukak fï my' wms n,uq fudkjo@
lduÉPkao" jHdmdo" ÒkñoaO" WoaOÉp-l=ll a É
= p" úÑlsÉPd'
lduÉPkao lsh, lsõfj wei" lk" kdih wdÈ fodrgq-
oajdrj,ska wruqKq wrf.k wdiajdo lrkag ;sfhk wdYdj'
bkaøsh mskjkag ;sfhk wdYdj' fldáka u lshkj kï"
fïlg lsõj lduÉPkao tAl ksid fï ysf;a ;sfhk
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 49

m%NdYajrh jeys,' tAjd miafika mkakkj' is; oeka


ÿ¾j,hs' tAl ksid ;uhs f,dafl i;Hh fmakafk ke;af;'
t;fldg B<Õ foa ;uhs jHdmdoh' yeu fõf,a u
m%sh wruqKq u ,efnkafk kE' m%sh wruqfKa wef,kj'
tAl ;uhs lduÉPkaoh' wm%sh wruqfKa .efgkj' wkak
jHdmdoh yg.kakj" ;ryj" tAlg lsõj jHdmdoh lsh,'
tAl wl=i,hla" kSjrKhla" flf,ia" t;fldg tA fofjks
tl'
;=kj
a k tl fudllao@ ÒkñoaO' ÒkñoaO lsh, lsõfj
isf;a iy lfha ;sfhk ue<s nj w,i iajNdjh' yenehs
wl=i,a lrkag tfyu fkdfjhs" l=i,a oyïys fhfokaghs
lïue<s' miq nyskj" ue<s iajNdjhla ;sfhkj" w,i
iajNdjhla ;sfhkj" isf;a iy lfha' is; w,i jqKdu
fï lh;a wksjd¾hfhka u w,ihs' fldfydu yß fï
isf;a iy lfha w,i iajNdjh ;uhs ÒkñoaO lsh, lsõfj'
tAl wl=i,hla' tAl kSjrKhla'
B<Õg y;rfjks tl ;uhs" WoaOÉp-l=lal=Ép'
Woa O Ép-l= l a l = É p ls h , ls h ka f k' fu;k Woa O Ép"
l=lal=Ép lsh, kSjrK folla ;sfhkjd' kSjrK fol
tlg u hk yskao tlg u wrka ;sfhkafk' WoaOÉp
lsh, lshkafk ysf;a ;sfhk fkdikaiqka nj" úisreKq
iajNdjh' tl wruqKl bkag nE' is; oy wf;a mek-
mek" mek-mek ÿjkj' tls k a tlg" tls k a tlg"
wruqKqj,g hkj' fï" ysf;a ;sfhk fkdikaiqka lu"
tAlg lsõj WoaOÉp' B<Õg l=lal=Ép lshk tl' tAl;a
tlal u tlg u lshefjkj' l=lal=Ép lsh, lshkafk
fï ´kEu mqo. a ,fhla ;=< ;sfhkj wl=i,a lrmqj' ry;ka
jykafia yer ´kEu flfkla ;=< lrmq wl=i,a ;sfhkj'
oeka fïl tÉpr jeo.;a kE' fidajdka M,hg m;a jqKdg
miafi' ta lshkafk wd¾h ;;a;afjg m;a jqKdg miafi'
fidajdka jqKdg miafi n,mdkafk kE' l=lal=Ép lsh,
50 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lshkafk fidajdka fj,d ke;s ish¨ mD:Êckhka ;=<


wksjd¾hfhka u ;sfhkj ;ud lrmq wl=i, l¾u ms<sn|
ysf;a ;efjk iajNdjh' ys; ief,kj" ;efjkj" lïmdjg
m;a fjkj ks;r u' wr ;=jd,hla ;sfhk fldg mEfrkj
jf.a" ys;g tkj uu wyj,a wl=i,a l<d fkao@ lsh,'
.e,jqula kE' ñksfyla ur, jqK;a ñksiaiqkag fífrkag
mq ¿ jka ' iuyr fj,djg kS ; s f hka ke;a k ï iudc
wmjdofhka" kuq;a ;udf.ka fífrkag nE' ;udf.a
wOHd;auh okakj tAl' wkak tAl ;ud t;k lsõfj"
l=lal=Ép' ;ud lrmq wl=i,a ms<sn|j ief,k iajNdjh"
;efjk iajNdjh iy fkdl< l=i,a ;sfhkj' iuyr
fj,djg l=i,a lrkag wjia:dj ,eì, lf<a kE fudlla
yß yskao' tA .ek;a ÿla fjkjd' —Iyaæ ug wyj,a tl
lrkag ;snqKd' uu tAl tA fj,dfj lr.;af; kEfk˜
lsh, tA .ek;a miq;efjk iajNdjhla ;sfhkj' fukak
fïl ;uhs l=lal=Ép lsõfj' l< wl=i,a ms<sn| ;efjk
iajNdjh iy fkdl< l=i,a ms<sn| ;efjk iajNdjh'
t;fldg fukak fïlg lsõj WoaOÉp-l=lal=Ép lsh,'
miafjks tl ;uhs úÑlsÉPdj' nqÿka jykafia ms<n
s |j"
O¾uh ms<sn|j" wd¾h uyd ix> r;akh ms<sn|j" mrf,dj
ms<sn|j" iq.;sh ÿ.;sh wdÈ úúO foaj,a ms<sn|j ielhs'
fufyu tlla ;sfhkjo@ fïl we;a;o@ wms uerK u
kej; bmfokjdo@ mqkre;am;a;h s lsh, tlla ;sfhkjo@
jf.a fndfyda foaj,a ms<sn| iel' fïjd wfma weyeg
fmakafk kE' fïjd kqj‚ka olskag ´k foaj,a' b;ska
yeu fohla flfrys u iel lrk iajNdjhla ;sfhkj'
fukak fïl ;uhs úÑlsÉPdj'
fukak fï my ;sfhklï ksjka olskag nE' fï my
ke;s lr.kag lrk ùßh ;uhs tl me;a;lska Th wms
lsõj l=i,a'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 51

Wmka wl=i,a' oeka lduÉPkao ;sfhk fj,djg tAl


Wmka wl=i,h' kuq;a tA fj,djg jHdmdoh kE' t;fldg
jHdmdoh kQmka wl=i,hla' lduÉPkaoh ;sfhk fldg
tAl Wmka wl=i,hla jHdmdoh tA fj,djg ke;akï tAl
kQmka wl=i,hla' tAlhs lsõfj Wmka wl=i,a lsõfj
lduÉPkao tAl ke;s lrkag fudllao wms lrkag ´k'
fï lshkag hkafk iu: Ndjkdj .ek' fï kSjrK
hgm;a lrkafk iu: Ndjkdfjka' t;fldg Ndjkd l<d
u fudlo fjkafk' lduÉPkao ;snKq d kï tAl ke;sfj,d
hkj' tA Ndjkdj lrf.k hoa§ jHdmdoh we;sfjkag
mq¿jkalula ;sfhkjo@ kE' tAlhs fï nqÿ yduqÿrefjd
foaYkd lf<a' Wmka wl=i,a iy kQmka wl=i,a ms<sn|j
lshkafk Th úÈhg hs'
B<Õg l=i,a .ek' fudkjo l=i,a@ t;fldg l=i,a
lsh, lshkafk m[ap kSjrK ke;s fjk fldg isf;a
u;=fjkj' wksjd¾hfhka isf;a m[apkSjrK ;sfhkj'
wNdú; is;l" Ndjkd lrkafk ke;s is;l yeu fõf,a
u kSjrK my ;sfhkj' tAjd tltlla wvqjeä jYfhka
;sfhkjd' fï myu ;sfhkj' my u tlg l%shd;aul
fjkafk kE' wvqjeä jYfhka mj;skj' oeka Ndjkd
lrf.k hkfldg fudlo fjkafk' iu: Ndjkdj
lrf.k hk fldg fïjd hgm;a fjkjd' fïjd hgm;a
fjk fldg fudkjo u;=fjkafk' u;= jk ;j fohla
;sfhkj' lduÉPkao jHdmdo" Òk ñoaO" WoaOÉp-l=lal=Ép
úÑlsÉPd lshk m[ap kSjrK hg hk fldg u;=fjkj
ysf;a m%NdYajrh' t;fldg m%NdYajr is;l fudkjo
;sfhkafk@ OHdk wx.' ú;lal" úpdr" m%S;s" iqL tld.%;d
lshk wx. my u;=fjkjd' uu fïjd úia;r lrkag
hkafk kE fï fj,dfj' Ndjkd ialkaOh yß .eUqrehs'
miafi ojil wms l:d lruq' fukak fï OHdk ;uhs
fuf;kaÈ woyia lf<a' m%:u OHdkh ;=< ;sfhkj Th
52 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wx. myu' ú;lal" úpdr" m%S;s" iqL" tAld.%;d lshk OHdk


wx. myu' ÿ;sh OHdkhg hkfldg ú;lal úpdr fol
kE' m%S;sh iqLh tAld.%;dj muKhs' Bg miafi ;D;Sh
OHdkhg hkj' tf;kaÈ m%S;sh;a w; yßkj' t;fldg
b;sß fjkafk iqLh yd tAld.%;dj muKhs' wms p;=¾:
OHdkhg hkfldg iqLh;a w; yßkj' wka;sug b;=re
fjkafk tAld.%;dj muKhs'
fukak fïl we;s lr.ekSu ;uhs" fukak fï OHdk
;uhs l=i,a lsh, lsõfj' t;fldg fukak fï kSjrK
hgm;a lr, OHdk is; we;s lr.ekSu ;uhs —i;r iuHla
m%Odk ù¾hh˜ lsh, fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.fh —iïud
jdhdu˜ lsh, lshkafk'
fïl mg,j.kag tmd' ;j;ekaj, ;j;j;a m%ldYk
fj,d we;s' uu fï l:d lf<a wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
.ek' meyeÈ,so fï lshmq ál@ fïl wudre we;s' oekg
u;l ;shd.kag' wr mer‚ u;fh bkak tmd' oeka iïud
jdhdu lsõfj fudllao@ fukak fï i;r iuHla m%Odk
ù¾hh' i;r iuHla m%Odk lsõju fudkjo fï l=i,a
wl=i,a lshk tl;a" fïjd we;s lsÍu iy ke;s lsÍu
ms<sn|j wjfndaOhla ;sfhkag ´k' fïl ;uhs lrkag
´k' fï ál lrkafk iu: Ndjkdfjka'
m%Yakhla (-
oeka iajdóka jykai" t;fldg fndfyda fj,djg
wmg lsh, §, ;sfhkafk fndfyda wh oekf.k bkafk"
oekf.k ;sfhkafk" mska-mõ lsh, fka' l=i,a-wl=i,a
lshk tl fkfõ' fndfyda fj,djg wykag ,efnkafk
mska mõ lsh,' oeka fïj;a isf;a we;s jk foaj,a' hym;a
foa l<du tAl mska is;=ú,a,la lshkj' whym;a foa l<du
mõ is;=ú,a,la' tAl fldfyduo meyeÈ,s lr fokak' Tn
jykafia lsõj OHdk is;a ;ud l=i,a lsh,' t;fldg
mska lsõju tAl''''
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 53

ms<s;=r (-
Tõ" oeka mska mõ lsh, foal=;a l:d fjkj' oeka
yqÕdla fj,djg fïlg úúO ks¾jpkhka fokj úúO
wh' Th jpk mdúÉÑ fjkj' tAl we;a;' uu ys;kj
jvd fyd| úÈh ;uhs oeka Th mska iy mõ lshk tl
.ksuq' tA fol f,!lslhs' tA lshkafk iq.;s.dó fjkag
lrk foag wmg lshkag mq¿jka mska lsh,' t;fldg
ÿ.;s.dó ùu i|yd fya;= jk l¾uj,g wmsg lshkag
mq ¿ jka mõ ls h ,' m% d K>d;h mjla ' ks r hg hkj'
m%dK>d;fhka je<lSu mskla' yenehs b;ska nqÿyduqÿrefjd
l=i,a lshk jpfk;a T;kg od, ;sfhkj' oeka fu;k
;sfhkafk jpkj, m%Yakhla ug fmak úÈhg' b;ska wms
jpkj, t,af,kag hkafk wehs@ —jpk˜ O¾fu fkfjhs-
fk' fkao@ fudlo fï f,daflda;a;r O¾uh foaYkd lroaÈ
nqÿyduqÿrejkag f.dvdla m%Yak u;= jqKd' fudlo NdIdjla
yeÈ, ;sfhkafk ;udf.a bkaøsh f.dapr O¾uj,g wkqj'
tl tl ck fldÜGdi ;u;udf.a bkaøsh f.daprj ;udg
yefÕk woyia yqjudre lr.ekSu i|yd ilia lr.;a;
ixfla; iuQyhlghs NdIdj lsh, lshkafk' iuyre md,s
NdIdjg j¢kj tAfl n,hla ;sfhkj lsh,' fyd|g u;l
;shd.kag tfyu fjkag nE' md,shg uyd n,hla ;sfhkag
nE' md,s lshkafk;a ;j;a isxy," fou<" bx.%sis" ,;ska"
.Sl
% a jf.a ;j;a NdIdjla ú;rhs' tla;rd ck fldÜGdYhla
Tjqkaf.a woyia yqjudre lr .ekSu i|yd ilia lr.;a;
ixfla; iuQyhla' b;ska fï ixfla; iuQyhla we;s
fjkafk" fï NdIdj lshk tl yg.kafk bkaøsh f.dapr
O¾u wkqj' b;ska nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lrmq ksíndKh"
ksjk fudk bkaøshgo f.dapr fjkafk' kqjKg f.dapr
fjkafk' b;ska tf;kag .sh flfkla tf;la ysáfh
nqÿka jykafia muKhs' miqld,Skj Wkajykafiaf. ud¾.h
ms<ms eo, ry;a fjÉp wh bkakj' ud¾.M,j,g m;afjÉp
54 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wh bkakj' tA wh muKhs nqÿka jykafia lshk foa


m%;HlaIj okafk' wksla wh okafk kE' b;ska tAl ksid
nqÿ yduqÿrejkag fï fkdokakd O¾uh lshkag fj,d
;sfhkafk ñksiaiq okake;s" w;aoelSï fkd,nmq O¾uh
foaYkd lrkag jqfKa wr w;aoelSï ,nmq jpk yryd'
meyeÈ,so@ t;fldg fukak fï wjq,g ,la fjkj' tAl
yskao yeu fokdf.ka u b,a,d ysákj" jpk miafi kï
hkag tmd' jpk tlal t,af,kag hkag;a tmd' b;du
meyeÈ,shs' oeka fï p;=rdhœ i;H foaYkdj ms<sn|jhs"
wms l:d lrf.k hkafka' tA ÿl iy ÿl ke;s lr.ekSu
ms<sn|j" ÿlg fya;=j ke;s lsÍu ms<sn|j' b;ska tA ;=<
ud¾.h f,i wd¾h wIagdx.sl ud¾.h i|yka fjkj'
b;ska tAfl iS,h fudllao lsh, lsõj' oeka fu;k l=i,a
lshkj' l=i,a lshk jpkh lshkj' b;ska fïl ;uhs
l<hq;af;" fn!oaOfhd jYfhka'
mska-mõ" b;ska f,dafl yeuodu ;snqKd' odkh mskla'
oka fok tl mska' is,aj;a ùu mskla' oka§, iq.;s.dó
fjhs' ÈjH f,dal iïm;a ukqIH iïm;a ,nkag mq¿jka'
is,a /l, ÈjH f,dal ukqIH f,dalj,g hkag mq¿jka'
yenehs is,a /l, oka§, ksjkg hkag kï nE' tA yskao
ir, WodyrKhla ug fu;kÈ kslï lshkag mq¿jka'
mska mõ lsh, lshkafk fï f,daflg wod<jk iq.;s.dó
iy ÿ.;s.dó fjk l¾uj,g' l=i,a yd wl=i,a lshkafk
f,da f lda ; a ; r ;;a ; a j hg m;a f jka g jq j ukd lrk
l%shdldrlïj,g lsh, lshkag mq¿jka' uu fï u;hla
jYfhka fïl oeäj .kag hkafk kE' uu fï lshkag
hkafk fï wh wymq ksid' wms T;kska ´l kj;a;uqfld'
jpk;a tlal wmg .efgkak jqjukdjla kE' fudlo@
;¾l-ú;¾l lr, fï O¾uh wjfndaO lr.kag nE' fïl
;¾lhg f.dapr fjkafk kE' fïl m%;HlaIh ;=<ska
;udf.a ×kfhka kqj‚ka oelsh hq;= O¾u;djhla' ;ud
;=<ska ;udf.a kqj‚ka olskag ´k'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 55

m%Yakhla (-
iajdóka jykai" l=i,a is;a lshkafk Ndjkd uÕska
is; ÈhqKq lr.ekSuo@
ms<s;=r (-
uu tA l hs ls h ka g .s f ha ' fu;k oeka m% Y a f k
;sfhkafk fï jpkj,fk' wms jpk fmdâvla me;a;-
lska ;sh," ´k kï l=i,a lshk tlg l=i,a lshkag'
ke;akï ´lg mska lsh,;a lshkag' fudlla lsõj;a lula
kE' wr l;kaorhla ;sfhkj frdaiu,g frdaiu, lsõj;a
tlhs' ´lg ke;akï lmqre u," msÉp u, lsõj;a tlhs'
kfï fkdfjhs fjki ;sfhkafk' frdaiu,g frdaiu,
lsõfj keye lsh, frdaiuf,a meyehg j;a iqj|g j;a
fjkila fjkafk kE' tAlg wdfõ‚l iqj|la iy
meyehla ;sfhkj' b;ska fï jpk w,a,f.k .efgkag
.sfhd;a wms u wudrefj jefgkj ñila" wr o< we;=ka
ufâ treK jf.a tfrk tl ú;rhs fjkafk' tl
tlaflkd tA tA ;¾l ú;¾lj, bkakj' wmg;a wefykj'
tl tlaflkdf. mKaä;lï fmkajkag úúO úúO w¨;a
foaj,a fidhd.;a;= wh l;d lrkj' wms tÉpr m,af,yd
uÜgfï bkag ´k kE' wms Wvg huq' b;ska wms tA .ek
ys;kag ´k kE' wms fï l%shdj,sh lrf.k huq' oeka
fu;k lshkjfk odkh .ek' B<Õg fu;k iS,h .ek
lshkjfk' fu;k Ndjkd .ek;a lshkj' b;ska fïlg
´k kï mska lsh, lshkag ´k kï l=i,a lsh,;a lshkag'
leu;s tlla lshkag' fudlo lshkafk@ tAlyskao wms tAl
wu;l lruq fka o@
t;fldg iïud jdhdu oeka fïl lr.;a;yu fudlo
fjkafk' wl=i,a hgm;a lr, l=i,a u;= lr.;a;yu
m%NdYajr is;' wkak tA is;g mq¿jka f,dafl ;sfhk ´kEu
.eUqre O¾u;djlg fï is; fhduq lrkag' wkak tA is;
;uhs t;fldg wms fhduq lrkafk iïud i;shg' iïud
56 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

i;sh lshkafk fudllao@ ksjerÈ isysh tfyu kï


fkdfjhs' i;sh lshkafk isysh ;uhs" tAl nqÿ yduqÿrefjd
foaYkd lrkafk isysh msysgqjkag ´k ;ek' fldfyo
isysh msysgqjkafk" i;r i;smÜGdkfh lsh,hs lsõfj'
isysh msysgqjk ;eka y;rla lsõj' lh ms<sn|j" fõokdj
ms<sn|j is; ms<sn|j iy Oïu ms<sn|j'
lh ms<sn|j" —ldfh ldhdkqmiaiS úyr;s wd;dms
iïmcdfkd i;sud úfkhH f,dafl wNsÊCOd fodaukiaix˜
fukak fï ldhdkqmiaikdj jvk yeá i;smÜGdk
iQ;%fha Ndjkd ody;rla wmsg §, ;sfhkj' tA úÈhg wms
tAl Ndjkd .ek l:d lrk fldg l:d lruq' t;fldg
fï i;r i;smÜGdkh ;uhs" tAl jvk tl ;uhs ziïud
i;sZ lsh, lshkafk' fuf;la wy, ;snqfK fudllao@
nqÿjre my< jqfKa fn!oaO kï mkai, s a rlskga ´k' fn!oaO
kï ks;s mkais,a fmdah wgis,a' ks;s mkais,a fmdah wgis,a
yskaÿ wd.fuka wdfj' fldákau lshkj kï biair fïjd
;snqKd' uydudhd foaúh Wfmdai: iS,h iudoka fj,d
ysáfh tod isoOa d¾: l=udrhd uõl=i ms<is |
s .kakd wjia:dj
fjk fldg' tjlg bkaÈhdkq iudcfha" wksl=;a wd.ïj,
úfYaIfhka u yskÿa wd.fï ;snK q fohla ;uhs ks;s mkai, s a
fmdah wgis,a' nqÿjre my< fjkafk mkais,a .ek lshkak
fkfjhs" oelalo@ uu biafi,a,;a ´l lsõj' oekq;a
lshkj' oeka fudlgo nqÿjre my< fjkafk' t;fldg
Tkak W;a;f¾ wdj' nqÿjre my< fjkafk f,daflg i;r
i;smÜGdkh lsh, fokag' fyd|g u;l ;shd.kag' nqoaO
foaYkdfj yrh" wrgqj fudllao@ fukak fï i;r
i;smÜGdk Ndjkdj' fï i;r i;smÜGdkh jevqfjd;a
ú;rhs ksjkg hkag mq¿jka' fï ÿlska ñfokag mq¿jka
iodld,slju' nqÿjre ke;s ld,j, nqoaO Ydik ke;s
ld,j, wfkl=;a wd.ïj, ;sfhkafk fudkjo@ i;r
i;smÜGdkfhka f;dr wfkl=;a ish¨ foaj,a ;sfhkj'
odk iS, Ndjkd tAjfh ;snqKd' tA ñksiaiq;a oka ÿkakd'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 57

wfkl=;a wd.ñlfhd oka fokj' wfkla wd.ï j,;a iS,h


;sfhkj' nqoaO Ydik ke;s ld,j,;a iS,h ;sín' odkh
;sín' Ndjkd;a ;sín' OHdk ,enqj' n%yau f,dalj,
bmÿKd' fkaji[aØ kdi[aØ olajd wIag iudm;a;s
Wmojd.;a;' n%yau f,dalj,g .shd' tA wh ys;=j fïl
;uhs mrud¾:h" fïl ;uhs mru iem; lsh,' n%yau
f,dalj,g hkak ´k lrk OHdk jevqj' kuq;a tAl i;Hh
fkdfjhs lsh, oelal nqÿ yduqÿrefjd' ljoo tAl oelafl'
uq,ska u wr wd,drld,du" Woaoldrdu <Õg .sys,a,
bf.k.;af; fudllao@ Tkak Th lshk —fkaji[aØ
kdi[aؘ olajd ;sfhk wIag iudm;a;s iu: Ndjkd'
tAjd f,!lslhs' tAjd;a ÿlhs" tAjd;a wks;Hhs tAj;a wkd;auhs'
tAj;a f,daflg whs;shs' tAl yskao tAl mru i;Hh
fkdfjhs' tfyu kï mru i;Hh fydhk Ndjkdjla
oek.kag ´k' fudllao tAl' tAl fydhd.kag ;uhs
nqÿyduqÿrefjd wjqreÿ yhla —ÿIalr l%shd˜ lf<a' fudllao
fidhd.;af;' fukak fï i;r i;smÜGdkh' meyeÈ,so
lshk foa@
t;fldg nqÿjre my< fjkafk i;r i;smÜGdkh
foaYkd lrkag' wfkl=;a Ndjkd ;snqK' tAjd;a ksjerÈ
lrñka" l%uj;a lrñka" ms<sfj,g ilia lrñka ienE
Ndjkdjg f.kshkj nqÿ yduqÿrefjd' fukak fï lshk
i;r i;smÜGdkhghs wd¾h wIagdx.sl ud¾.fha —iïud
i;s˜ lsh, lsõfj fukak fï lsõj y;rg' t;fldg
—ksjerÈ isysh˜ lsh, tfyu weÕ fír.kag nE ldgj;a'
oeka fïl jvkfldg i;r i;smÜGdkh jvkfldg
iïud i;sh jvkfldg fudlo fjkafk" lh ms<n s | lfha
h:d iajrEmh ms<sn|j wms n,kj' ùßfhka" kqj‚ka"
isysfhka —wd;dms iïmcdfkda i;sud˜ lh foi" lfha
h:d iajrEmh foi n,ñka jdih lrkj' fldfyduo@
ùßfhka kqj‚ka" isysfhka —úfkhH f,dfl wNscCOd
fodukiaix˜ wkqj uu fï tlla WodyrKhg .;af;'
58 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

we,Sfuka iy .eàfuka f;drj' fukak fuf;kag tkag


´k' fukak fï ál lr.kag jvd;a fya;= jk foa ;uhs
uQ,sl isoaOdka; y;rla t;k ;sfhkj' fudkjo ùßhhs
kqjKhs isyshhs' t;k ;=khs' we,Su iy .eàu ke;akï
t;k fudkjo ;sfhkafk' uOHia: nj WfmalaIdj
t;fldg fï i;r i;smÜGdkh jvkag wmg jqjukd
lrkj m%Odk idOl y;rla' ùßhhs" kqjKhs" isyshhs"
WfmalaIdjhs' oeka fu;k isysh .ek wdfh lshkj" i;r
i;smÜGdkfha isysh msysgqjk ;eka y;rla' tAl lrkag;a
wdfh;a isyshla ´k' oeka yß .eg¨jla fïl' fudllao tA
isysh t;fldg@ j¾;udkh t<U isá isysh j¾;udkh'
ñksiaiqkaf. ys; yeufjf,au ;sfhkafk tl fj,djl§
w;S;fh' lrmq fyd| fohla kï u;la lr-lr i;=gq
fjkj' krl fohla jerÈÉp fohla kï u;la lr-lr
ÿla fjkj w;S;fha §' B<Õg ;j fj,djl§ wkd.;fh
isysk ujkj' ´lfk lrkafk' yeu fjf,a u is;
w;S;fh ke;akï wkd.;fh' t;fldg w;S;h ñh.sh
fohla' wkd.;h kQmka fohla' t;fldg ñksiaiq bkafk
Th fofla' tA ñksiaiq uereK jf.a fkao@ w;S;h ueß,d
wkd.;h bmÈ,d kE' Th fofla wms bkakj lsh,
lshkafk Ôj;a fjkjo@ Ôj;a fjkafk kE' wr tAlhs
—wmamudfod wu; mox - mudfod uÉpqfkd mox˜ lsõfj'
m%udoh lsh, lsõfj fudllao@ w;S;fh iy wkd.;fh
is;' wka; fofla ;sfhkafk' wm%udo fjkak kï fudlo
lrkag ´k@ is; j¾;udkhg f.akg a ´k' fï fudfyd;g
f.akag ´k' fï fudfyd;g f.akag ;uhs" wms wr iu:
Ndjkdj lr, isyh s ÈhqKq lr.kafk' i;r i;smÜGdkhg
tkag biair fj,d wr ùßh kqjK isysh iy WfmalaIdj
lshk y;r ;sfhkafk fldfyo@ fï OHdkj, p;=¾:
OHdkfh fï y;r u ;sfhkj' WfmalaIdj ;sfhkafk
fu;k' uu lshkag hkafk kE' nqÿyduqÿrefjd lsõfj
kE ksYaÑ; j u fïl' p;=¾: OHdkhg hd hq;=uhs lsh,'
iu:h wjYHhs' iu:fhka f;dr úo¾Ykdjla kE' iu:hg
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 59

;uhs ziïud jdhduZ lsõfj' oeka úo¾Ykdj u ;uhs i;r


i;smÜGdkh lsõfj' oeka uu f.dvdla .eUqrg úia;r
lrkag .syska wjq,a cd,hla fjhs' oekg Thska kj;ajkj'
u;l ;shd.kag' oeka fï i;r i;smÜGdkfha isysh
msyg
s j
q kfldg fudlo fjkafk wmg' t;ekÈ jefvkafk
fudlla o @ tA l g ls h kj wr fjk;a ;ekl§ wr
fndÊCOÙ. iQ;%j,§ wmg lshkafk fudllao@ —i;s
iïfndÊCOÙ.h'˜ i;r i;smÜGdkfh isysh msysfgõjd
u i;s iïfndÊCOÙ.h jefvkj' i;s iïfndÊCOÙ.h"
i;r i;smÜGdkfh isysh È.ska È.g È.ska È.g tfyu
mj;aj f.k hk fldg Bg miafi fudlo fjkafk'
f,dalfha h:d iajrEmh olskag mgka .kakj' fudllao
f,dalfha h:d iajrEmh" h:d ;;a;ajh' fudllao@ h:dN+;
×kh my< fjkag mgka .kakj' fudllao zh:dN+;Z
lsh, lsõfj' fudllao f,dalfha we;a;' wksÉp' we;s ùu
- ke;s ùu olskga mgka .kakj' ÿl olskg
a mgka .kakj'
olskj' fyd|o@ l,amkd lrkafk kE' lshkafk kE'
iÊCOdhkd lrkafk kE' u;=rkafk kE' wr meyeÈ,s
is;ska wr nqÿka jykafia foaYkd lrmq wr i;smÜGdk
iQ;%fha ;sfhk lugyka yryd m,mqreÿ w;aoelSï ,;a
wdpd¾h jrfhl=f.a Wmfoia u; fukak fï i;r
i;smÜGdkh jvk fldg i;s iïfndÊCOÙ.h jefvk
fldg fudllao fjkafk' zOïuúphZ jefvkag mgka
.kakj' we;s ùu-ke;s ùu olskj' fudflkao olskafk
kqj‚ka" kqjKeiska' uieiska fkdfjhs" kqjKeiska-
kqj‚ka olskj' olskag mgka .kakj" zOïu úphZ we;s
ùu-ke;s ùu" B<Õg tAl È.ska È.g ;j jvdf.k hk
fldg i;s iïfndÊCOÙ.h" Oïu úph iïfndÊCOÙ.h
jefvka g mgka .ka k jd' tA l jeãf.k jeãf.k
hkfldg fudlo fjka f k' ùßh iïfndÊCOÙ.h
jefvkj' ùßhla" uyd ùßhla ljodj;a f,dafl wms
60 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fkdoelmq i;Hhla olskag mgka .kakj' wkak tAlghs


ùßh lsh, lsõfj' t;fldg ùßh jefvkj' tfyu
hkfldg ;j;a jvdf.k hkfldg i;s iïfndÊCOÙ.h'
fu;k i;r i;smÜGdkfh u isysh msysgqjd f.k hk
fldg B<Õg uyd m%S;shla oefkkj' is;g ieye,a¨jla
oefkkj' flf,ia m%ydKh fjkag mgka .kakj' iu:
Ndjkdfjka fjkafk wr m[ap kSjrK hgm;a ùu
muKhs' úo¾Ykdfjka f,dalfha i;Hh olskfldg fudlo
fjkafk' flf,ia ke;s fjkag mgka .kakj' f,dalh
wms w,a,ka bkafk ks;Hhs-iqLhs' wd;auhs lsh,' oeka
olskj wksÉphs" ÿlaLhs wkd;auhs lsh,' olskfldg
flf,ia m%ydKh fjkj" úkdY fjkj jf.au ys;
f,dalfhka ñfokag mgka .kakj' wêÑ;a;fhka olskf a k'
oeka wê Ñ;a;h l%shd;aul fjkafk yDoh jia;=j wdY%s;j'
Wvq is; l%shd;aul fjkafk fud<h wdY%s;j' fïl oeka
olsk fldg fudlo fjkafk' wê Ñ;a;h iïnkaO fj,d
;sfhkafk yDoh jia;=j wdY%s;j ksid t;fldg is; Wvq
w;g jefvkag mgka .kakj' tAl ;ud ;=<ska olskag ´k
fohla' ;ukag fï w;aoelSu ,efnkj' tA .ek jeäh
úia;r lrkag ´k kE wms' Bg miafi m%; S h
s la ieye,a¨jla"
wêl m%S;shla oefkkag mgka .kakj' flf,ia m%ydKh
fjk fldg ieye,a¨jla' t;fldg zm%S;shZ <Õg miaioaê
lsh, lsõfj ieye,a¨j' lh;a ieye,a¨hs" is;;a ieye,a¨hs'
ieye,a¨ fjkag mgka .kakj' uykaih s la lsius fjfyila
oefkkafk kE' wyfi bkakj jf.a' È.ska-È.g" È.ska-
È.g i;r i;smÜGdkh jefvkj' oeka fïl jvd f.k
hkafk t;k isysh mj;ajdf.k bkakj yßhg' isysh
fldfyj;a ÿjkafk kE' ì;a;sfh weKhla .y, yhslrmq
mska;+rhla jf.a'
Bg miafi zieye,a¨jZ tA lshkafk zmiaioaêhZ B<Õg
iudêh' oeka wka k jefvka f k iudêhla ' fuka k
fïl;uhs iïud iudêh lshkafk' oeka Tlafldagu
m%Yakhla ;sfhkj' fudllao iïud iudêh lshkafk
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 61

lsh,' iïud iudêh lsh, lsõfj fukak fï i;r


i;smÜGdkfh isysh msysgqjd f.k bkak fldg Oïu
úph jefvkj' ùßh" mS%;s" miaioaê yryd jefvk iudêh'
fukak fïlg lshkj úo¾Ykd iudêh lsh,' t;fldg
fï iïud iudêh lsh, lSfj úo¾Ykd iudêhg' tAl
úfYaI iudêhla' wr l,ska ÈhqKq lrmq iu:h ;=<ska
jevqKq OHdk iudêh fkdfjhs' tAl úo¾Ykd' oeka
flf,ia m%ydKh fj,d' w;k wr iu: Ndjkdj,ska wdfj
flf,ia hgm;a ùu ;=<' oeka i;smÜGdk Ndjkdj ;=<
flf,ia ke;sfjkj" úkdY lrkj" m%ydKh lrkj' tA
yryd jefvkj wdmyq iudêh' OHdk jefvkag mgka
.kakj' tAl wr úÈhg wdfh;a p;=¾: OHdkh olajd
jefvkj' jeä, WfmalaIdjg tkj' zixLdr WfmalaIdZ
lsh, lsõfj;a tAl' oeka fndÊ®Ù. iQ;%fha iudêh <Õg
lshkafk fudllao@ iudê iïfndÊCOÙ.h' B<Õg
WfmalaId iïfndÊCOÙ.h' WfmalaId lsh, lsõfj fï
úo¾Yk iudêh' jefvkj ixLdr WfmalaId' lsisu foalg
wef,kafk .efgkafk ke;s uOHia: ;ekg tAld.%;djg
jefgkj' wkak tAl ;uhs" iïud iudêh lsh, lsõfj'
wkak tA iïud iudêh WfmalaIdjg jefvkj' wkak tAl
yryd B<Õg fudlo fjkafk' iïud iudêh fudlgo
wmsg iudê fjkafk l=ula i|ydo@ fï úo¾Ykd iudêh
fudlgo@ ñfokag' Tõ" ñfokag' wkak is; ñfokj"
úuqla;s' Bg miafi my< fjkj úuqla;s ×k o¾Ykh'
oeka fï y;r fjks ief¾ghs fï ñfokag ´k' fï
úuq l a ; s h ls h k ;ek' Bg bia i r fj,d fida j dka "
ilDod.dñ" wkd.dó lshk tA ud¾. M, ,efnkj' y;r
jk wjia:dfõ§ is; ñfokj" mßmQ¾K jYfhkau' oeka
Th iïud iudêh ;=< uq,ska is; ñfokj' ksjk olskj'
f,daflda;a;r is; my< fjkj' uq,ska u my< jqKdu wms
lshkafk" fidajdka lsh,' tf;kaÈ wr i;a;ja hd f,dalhg
ne| ;nk oi ixfhdackj,ska ;=kla ke;sj hkj' uq,ska
u is; ñfok fldg ilaldh ÈÜÀ" úÑlsÉPd" iS,ín;-
62 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

mrdudi lshk ixfhdack ;=k ke;sj hkj' Bg miafi


wkak thdg ;ud wms lshkafk fidajdka lsh,' uq,ajrg
ksjk oelmq flkd' kej;;a wms i;r i;smÜGdkfhu
isysh msysgqjkj'
wdfh;a i;r i;smÜGdk Ndjkdj u lrf.k
lrf.k hkj" kej; jdrhla' B<Õg ;sfhkafk wr
biair fj,d jdf. fkfjhs Bg jvd ishqï flf,ia ;j
;sfhkjd' f.dfrdaiq flf,ia biair fj,d ke;s fjkafk'
Bg jvd ishqï flf,ia f;d.hla iuQyhla úkdY fjkag
mgka .kakj' m%ydKh fjkj' Bg miafi ldurd." má>
lshk ixfhdack foflka ishhg mKyla ke;sjqKdu
ilDod.dñ lshk ;;a;afjg m;a fjkj' fojeks jrg
ksjk olskj' tA lshkafka ksfrdaO is; my< fjkj'
thdg lsõj ilDod.dó lsh,' B<Õg wms wdfhu;a uq,
b|, lrkafk fudllao@ i;r i;smÜGdkh jvdf.k
jvdf.k hkj' kej;;a wms ;=kafjks jrg;a ksjk
olskj' ksíndKhg m;a fjkj' ksfrdaO is; my< fjkj'
t;fldg ldurd. má> lshk ixfhdack iïmQ¾Kfhka
u úkdYhs' tA lshkafk t;fldg oi ixfhdackj,ska
ixfhdack myla u bjrhs' iïmQ¾Kfhka u ilaldh ÈÜÀ"
úÑlsÉPd" iS,ín; mrdudi" ldurd." má> lshk tAjd'
wkak tA mqoa.,hd wdfh ljodj;a ldu f,dalhg tkafk
kE' W;am;a;s jYfhka ÈjHf,dal ukqIH f,dalj,
WmÈkafk kE Tyq' wkd.dó mqoa.,hd" n%yauf,dalj,
wksjd¾hfhka u —Y=oaOdjdi˜ lsh, wms lshkafk u;l
;shd.kag' t;k bmfokj' tfyÈ ksjka olskj' fidajdka
flkd Nj y;hs" jeäu jqfKd;a WmÈkafk ldu f,dalj,'
tA ;=< ksjka olskj' ilDod.dñ flkd tl mdrhs ldu
f,dalfha WmÈkafk' ukqIHfhla jYfhka fyda foú
flfkla jYfhka' fidajdka fjÉp flkd wdfh ljodj;a
ksrhg hkafk kE' t;fldg ilDod.dñ flkd tl mdrhs
ukqIH f,daflg tkafk' fidajdka flkd y;a ierhhs
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 63

tkafk' wkd.dó flkd ljodj;a wdhs;a ukqIH f,daflg


ÈjH f,daflg tkafk kE' thd wksjd¾hfhka u n%yau
f,dalj, WmÈkafk" Y=oO a djdi lshk' tys§u ksjka olskj'
tA ;=kafjks jrg;a ksjk'
B<Õg ;j ixfhdack myla ;sfhkj' rEm rd." wrEm
rd." udk" WoaOÉp" wúÊcd lsh,d b;du m%n, ishqï
ixfhdack myla' b;ska wms h<s;a wr úÈhg u i;r
i;smÜGdkh jvkj' wdfhu;a jvdf.k jvdf.k hk
fldg Th lSj flf,ia B<Õg b;sßj ;snqKq wka;su
flf,ia ál;a úkdY fj,d y;r fjks jrg;a ksjk
olskj' wkak tAl ;uhs ienE úuqla;sh' tAl ;uhs wry;a
lsh, lshkafk' t;fldg fukak fï lsõj b;=re
ixfhdack my;a bjrhs' ixfhdack oyh u bjrhs' Tyq
wdfh;a W;am;a;s jYfhka lsis u ;ekl Wm;la ,nkafk
kE' thdg ;ud wms ksjka oelal lsh, lshkafk' thdg
;uhs —ry;ka jykafia˜ lsh, lshkafk'
oeka t;fldg wka k tA l ;ud úuq l a ; s h ls h ,
lshkafk' y;rfjks jrg;a úuqla;sh ,enqjg miafi Tyqg
my< fjkj" úuql; a s ×k o¾Ykh' wksla ;ekaj,È;a my<
fjkj ;uhs' fidajdka jqKdu;a ×k o¾Ykhla my<
fjkj' m%;HfõlaId ×kh lsh, lshkafk;a tAl' fï
fï ixfhdack bjrhs' ;du úuqla;sh iïmQ¾K kE' ;j
l< hq;=hs lsh, kej;;a Ndjkd lrkj'
fofjks mdr ilDod.dñ jqKyu;a ×k my< fjkj'
tA;a okakj ke;s jqfKa fï ixfhdack' fukak fïjhs
jqfKa' ;j ug lrkag ;sfhkj lsh, wdfh;a Ndjkd
lrkj' wkd.dñh;a tfyuhs' kuq;a ry;a jqKdu f;afrkj
ksjka i|yd ug ;j;a l< hq;= fohla ke;' nUir jei
ksu úh' fïl ;uhs uf.a wjidk Ôú;h' wjidk
W;am;a;sh lsh, ;ukag kqjK my< fjkj' p;=rdhœ
i;Hh lshk tl h<s;a wmg jegfykag mgka .kakj'
64 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fïl ;uhs ÿl" fukak iuqoh" fukak ksjk" fukak


ud¾.h lsh, wm p;=rdhœ i;H ;=ka wdldrhg olskag
mgka .kakj' i;H ØK" lD;H ØK" lD; ØK
jYfhka ØK my< fjkj' ´l ;uhs úuqla;s ØK
o¾Ykh' t;fldg wx. wghs' tA wgg úuqla;s iy úuqla;s
×k o¾Yk lshk fol;a tl;= fjkj' oyhhs'
fukak fïl ;uhs fn!oaO ms<sfj;' uu iuyr tAjd
f.dvdla úia;r lf<a kE' wms fjk ojil fjk;a
foaYkdjl§ wdmyq iS,h iudêh yd Ndjkdj fjk fjku
wrf.k óg jvd .eUqßka idlÉPd lruq' uu wo fmdÿfõ
iuia;hla jYfhka nqÿka jykafia foaYkd lf<a fudllao@
fudllao nqoaO O¾uh lshkafk@ ljqo fn!oaOhd lshk
foa o< jYfhka u;= lr, fokag ;uhs ùßh .;af;' fï
;rï fõ,d wms l;d lf<a' uu ys;kafk uu iEfyk
W;aidyhla .;a;" fïl hï ;rulg ir,j lsh, fokag'
óg jvd ir, lrkag mq¿jka lula ;sfhkjo lsh, uu
kï okafk kE' mq¿jka kï nqÿka jykafia fkdlr bkafk
kE' ug Wka jykafia wìnjd hkag nE' b;ska fïl f;areï
.kag yefudag u nE' hï lsis kqjKla ;sfhkag ´k' fï
iïudÈÜÀh we;sfjÉp fjf,a b|, u tf;kag tklï
isys kqjKla wjYHuhs fk' b;ska fïl ke;s ksid ;uhs
fï m%Yafk ;sfhkafk' b;ska iuyr wh fïl fï
ñksiaiqkag idudkH whg f;afrkafk keyehs lsh, ir,
lrkag fndfydau W;aidy lrkag .sys,a, wka;sug O¾uh
úlD;s fj,d úkdY fj,d hk ;;a;ajhg oeka m;afj,d
;sfhkj' wmg fïl ´k ´k úÈhg tydg-fuydg
yrjkag lrkak nE' fudlo@ wmsg jvd nqÿka jykafia
lshkafk uyd m%×jka;fhla' Wka jykafiag lrkag neß
foa wmsg lrkag nE' uf.ka f.dvla wh wykj —wfka
iajdóka jykai" fïl óg jvd ir, lrkag neßo@ fïl
fï kQ.;a whg .eñ ck;djg lshkag óg jvd ir,
l%uhla keoao@˜ lsh, wy, ;sfhkj' fïl yqÕla wh
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 65

uf.ka wy, ;sfhkj' uu fldfyduo tAl lrkafk"


ux jf.a wysxilfhla' nqÿka jykafiag neß fjÉp foa'
uu fï mqxÑ je,s leghla jf.a ukqIHfhla' fïl tfyu
lrkag nE' mq¿jka ;ru TÉprhs' b;ska T;kska tydg
l:d lrkag nE' tAl wr fudllao tlla jf.a ;uhs' ùßh
lrkag u ´k' tA yskao fïl wudrehs lsh, iuyre myiq
foaj,a lrkj' —´l lrkag nE' wms ;efka yeáhg fufyu
lr f.k huq˜ hs lsh,'''
fïl;a wr ux yeuodu fok WodyrKh jf.a' wr
kiare§kaf. l;kaof¾ ;uhs ug wdfh;a u;la fjkafk'
wy, we;s kiare§ka lsh, ukqiaifhla b|, ;sfhkj' tA
ldf,' tA ukqiaih ojila ñÿf, oK .yf.k fudkjo
fydhkj" ìu w; ..d hula fydhkj' ke;sfjÉ fohla'
fï wi,ska hk wy, my, jeisfhla weú,a, wykj
—fudkjo kiare§ka fydhkafk@˜ lsh,' Bg miafi kiare
Èka lshkj —uf. h;=r ke;s jqKd fk" uu tA h;=r
fydhkj˜ lsh,' b;ska wi,ajeish;a fuhdf. Woõjg
weú,a, thd;a oK .y f.k oeka w; ..d fydhkj' Bg
miafi tA w;r ;=f¾ ;j;a wi,ajeisfhla T;kska hkj'
fokafkla u ìu oK .yf.k fydhkj oelal' oel,
wykj —kiare§ka fudkjo fï fydhkafk@˜ lsh,
t;fldg kiare§ka lshkj —uf. h;=r ke;s jqKd fk
uu tAl fydhkj'˜ Bg miafi wr fojeks mdr wdmq
wi,a j eis h wykj —fldfyo ´l jegq f K@˜ ls h ,'
t;fldg kiare§ka lshkj —tAl jegqfK f.a we;=f<'˜
Bg miafi wykj —wehs b;ska fu;k fydhkafk@˜
t;fldg lshkj —kE fu;k ;uhs t<sh ;sfhkafk˜
lsh,' Th l;kaof¾ wy, we;s fjkfjk úÈhg' Th
uu wymq úÈh' b;ska fï kiare§kaf. f.a we;=f<hs h;=r
jegqfK' t;k w÷rehs" fydhkag wudrehs' kuq;a t<sh
;sfhkafk ñÿf, yskao ñÿf, fydhkj' b;ska Th jf.a
;uhs wfma ñksiaiq;a' wo fn!oaOfhd lshk fï rfÜ
fndfyda fokd fï l=Kqf.dv wjqiai, n,kag ´k' fï
66 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ÿl" fya;=j ksfrdaOh ke;akï ksjk" ud¾.h Tlafldu


;sfhkafk" fï p;=rdhœ i;Hhu ;sfhkafk fï nUhla
;rï YÍrh ;=<' wms oeka fïlhs wjqiai wjqiaid n,kag
´k' fïflka ñfokag kï' fïflka f.dvtkag kï'
yenehs tAl wudrehs' wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jvk tl
wudrehs fk' fïl f;afrkafk kE yß wudrehs' tA yskao
h;=r jeáÉp ;ek tAl ;sfhoaÈ fjk ;ekl fydhkj
jf.a ;ud' b;ska fïl l<hq;= úÈh w; wer, myiq foa
lrkj'
b;ska .ia .,a je| je| bkakj' Th .ia .,a jkaokdj
wdfj;a Th hï hï ixl,am foaj ixl,am' m%;sud" hï
hï jia;+ka jkaokdj" Od;= jkaokd" lshk fïj wdfj
fudlgo@ wr jefâ wudre yskao myiq foa lrkj' b;ska
leu;s wh lrmqfoka' fudlo@ yefudag u iïud ÈÜÀh
kE fk' wms l,n, fjkag ´k kE' wms ÿla fj,d wmg
lrkag mq¿jka fohla kE' mq¿jka kï wms Tlafldu f.dv
.kakj' b;ska nqÿ yduqÿrejkag;a neß fjÉp tl wmsg
lrkag nEfk' kuq;a uu fïl foaYkd lf<a fïl f;areï
.kag mq¿jka b;d u iSñ; msßila" w;f<diaila fï rfÜ
ck;dj bkakj' ;reKfhd" nqoaêu;=ka" W.;=ka' wjdikd-
jlg tA whg fï oyu wykag ,efnkafk kE wo fjk
fldg' fudlo@ fï uf.a w;a oelSï uu okakj wms O¾uh
fydhdf.k hoaÈ wmsg;a fï ienE oyu" msßisÿj" meyeÈ,sj
lsh, fokag mq¿jka flfkla ysáfh kE' kuq;a wms
wffO¾h jqfKa kE' fudllao wr mQrefj jdikdjlg
mskla ;snqK yskao wms úúO úúO whf.ka lE,s lE,s"
fmdâv fmdâv" wyq,f.k .sys,a, hka;ï fukak fïl
;uhs nqoO
a foaYkdj lsh, wjidk jYfhka wmsg iEySulg
m;afjkak mq¿jkalu ,enqK yskao uu ks¾NS;j u fïl
lshkj'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 67

fudlo fï jf.a" uu fyõj jf.a u fïl wo fydhk


msßila úYd, jYfhka fï rfÜ bkakj' kuq;a Tjqka wo
w;rux fj,d bkafk' kuq;a Tjqkaf.a tA b,a,Su ksid hï
hï mqoa.,fhd biairyg weú,a, fukak fïl ;uhs oyï
u. lsh, úúOdldr foaj,a W.kajk" úúOdldr mka;s
mj;ajk" áhqIka mka;s" foaYk mj;ajk jeks foaj,a
lrf.k hkj' b;ska tA yryd wdfh;a w;rux fjkafk
wr nqoê
a u;a msk ;sfhk lKavdhu u hs' tA whg wkqlïmd-
fjkqhs uu fïl lshkafk' fudlo uu fï foaYkdj
l<d lsh, fï rfÜ Tlafldagu fïl weyqj lsh, fïl
Tlafldu wykafk kE' fïl .=jka úÿ,sfhka m%pdrh
lrd lsh, yefudag u wykag ,efnkafk kE' kuq;a Th
wyk yefudagu;a —iïud ÈÜÀh˜ my< fjkafk kE'
—iïud ÈÜÀh˜ my< fjkag wjYH lrk idOl ;sfhkak
tmdhe' fldÉpr ioaO¾uh weyqj;a wr lshk kqjK
;sfhkag ´kEfk" l,amkd lrkag' wkak tA kqjK ;sfhk
iq¿ msßi fjkqfjka ;uhs uu fï foaYkdj lf<a' ldf.
yß ys; ßÿK kï ug tAlg lrkag mq¿jka lsisu fohla
keye' tfyu fÉ;kdjla wfma kE' ldgj;a myr .ykak-
j;a" ßojkakj;a fy<d olskakj;a'
kuq;a wms fï i;Hh fydhdf.k hk ÿlg m;afjÉp
hï ;rul mskla" kqjKla tfyu ke;akï Ndú; is;la
we;s jdikdjla we;s b;d u w;f<diaila" iSñ; msßila
Wfoid hs fï foaYkdj lf<a'
fuhska m%fhdackhla .kakjkï fïl ;uhs lrkag
mq¿jka f,dl= u O¾u mQcdj' fïl ;uhs nqoaO mQcdj'
fyd|g u;l ;shd.kag' fukak fïlhs nqoaO mQcdj'
m%Yakhla (-
b;ska iajdóka jykai" t;fldg oeka fndfyda wh
oeka fï O¾u foaYkd lsÍfï§ iudcfha ;sfhk ms<.s ekSu;a
Ndú;h;a m%;sm;a;s mQcdj iy wdñi mQcdj lsh, folla
68 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

nqÿ yduqÿrefjd foaYkd l<d lsh, ms<s.ekSula ;sfhkj'


b;ska wms m%;sm;a;sh lshkafk oeka Tn jykafia lsõj
jf.a m%;sm;a;s mqrk tl lshk tl fkdfõ' tAl ;ud
úiska l%shd;aul lrkag ´k' t;fldg wdñi mQcd lsh,
y÷kajkj" hï hï mqo mQcd ;=<ska hï Y%oaOdjla we;s
lr.ekSug W;aidy lsÍula' t;fldg fïl fldhs ;rï
ÿrg fï oyug .e<fmkjo@
ms<s;=r (-
Tõ" uu wymq ksid fláfhka lshkakï' m%;sm;a;s
mQcdj lsh, lshkafk wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jeãu' fï
;=< ;ud wfma fn!oaOhdf.a wjidk wruqKg hkag mq¿jka
fjkafk' oeka ´l ;uhs l< hq;af;' nqÿ yduqÿrefjd
wmg lsõfj nqoaO mQcdj lsh, ´lg' Wka jykafiaf.a
foaYkdj ms<smÈk tl nqoaO mQcdj' tfyu ke;sj fjk
fudllaj;a fkfjhs' nqÿka jykafiaf. foaYkdfj uu
wr lsõj l=Iag frda. yeÈÉp NslaIqj .ek' Wmia:dk lr,
meyeÈ,sj lsõfj fïl' —ljqre yß f,fvl=g Wmia:dk
l<d kï ug l<d fjkj' ug jekao fjkj'˜ tAl ;uhs
nqoaO jkaokdj' b;ska nqoaOfoaYkdj ms<sme§u u ;uhs th
l%shd;aul lsÍu u ;uhs" fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
ms<sme§u u ;uhs" l%shd;aul lsÍu u ;uhs nqoaO mQcdj'
b;d meyeÈ,sh's yenehs wo fjkfldg tAl fmdâvla fjkia
lrf.k nqoaO mQcdj lshk ;ekg .;a;d wr wd¾h
wIagdx.sl ud¾.fh iS, - iudê - m%× jvkj lshk tl'
m%;sm;a;s mQcdj' tAl;a mQcdjla lrf.k' wfka uu kï
okafk kE nqÿ yduqÿrefjd mQcd .ek l:d l< njla'
fyd|g u;l ;shd.kag mQcd ;sfhkafk wd.ïj,' wfkl=;a
ish¨ wd.ïj, ;sfhkj mQcd' nqÿ oyfu mQcd l;kaorhla
kE' ux okak ;rñka kï lsisu mQcdjla kE' tA ;snqKq mQcd
wkqidrfhka ;uhs nqÿyduqÿrefjd lsõfj ljqre yß mqokj
kï uf.a O¾uhg mqokag' tA lshkafk uf. O¾uh
ms<smÈkag fjk fudl=;a kE'
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 69

oeka jlal,S lshk NslaIQka jykafia meúÈ jqfKa u


nqÿka jykafiaf. rEmhg jYS fj,d' tAl Èyd n,df.k
bkak wdidfjka' meúÈ fj,d fudlo lf<a' nqÿka jykafia
fmfkk ;eklg fj,d n,ka bkakj nqÿka jykafia
Èydu' ál ojila hkfldg nqÿka jykafia l:d l<d
jlal,Sg l:d lr, weyqj —jlal,S" Tng we;s mf,a l=ulao
uf.a fï l=Kq lh foi n,d isàfuka@ Tng udj olskag
´k kï uf.a O¾uh olskak˜ lsõj' ljqre;a wy, we;s
wr md,s mdGhla ;sfhkafk —fhd Oïux miai;s fid ux
miai;s˜ lsh,' ljqre yß flfkla uf.a O¾uh olskj
kï Tyq udj olskj' t;fldg fï O¾uh oelSu ;uhs
nqoaO mQcdj fjkafk' O¾uh ms<sme§u ;=<ska O¾uh oelSu'
t;fldg u;l ;shd.kag ´k nqoaO lsh, lshkafk nqÿka
jykafiaf. Ôjudk YÍrh j;a nqoaO fkdfjhs' tAlfk
jlal,Sg lsõfj —uf.a l=Kq lh foi n,d b|,d Tng
jevla kE udj olskka kï O¾uh olskg a ˜ lsh,' t;fldg
fï nqÿka jykafiaf. Ôjudk YÍrh u ye¢kajQfha nqoaO
fkdfjhs' fïl l=Kq lh' tod l=Kq lh wo fudk l;do@
Ôjudk lh;a l=Kq lh lsh, ;uka jykafia u y÷kajd
.;a;' tA tlal u lSj udj olskag ´k kï O¾uh olskag
lsh,' t;fldg nqoaO lsh, lshkafk Th tlla j;a
fkdfjhs' wms fkdys;k ;ekl ;sfhk fohla' O¾uh
yryd wks;H" ÿlaL" wkd;au ;uhs nqoaO lsh, lshkafk'
wkd;au-Y+kH;ajh' ´l lshkag ljqre;a leu;s keye'
f;afrkafk kE' f;afrkafk kE fkakakï' we;a;fka'
;uqka tf;kag hkag ´k" tAl f;afrkag kï' tA ;ekg
is; ÈhqKq lrf.k .sh flkdg wr kSjrK hgm;a
lrf.k i;r i;smÜGdkh jvmq flkd ;ud olskafk
wr —ixÅ;af;k m[apqmdodklaLkaOd ÿlaLd˜ lsh, nqÿ
yduqÿrefjd uq,È wr foaYkd lrmq od¾Yksl w¾:h
jegfykafk' wkak tA Wmßuhg .sh flkd" tAl oelmq
flkd ;ud ry;ka jykafia' tAl oelSu u ;uhs" nqoaO
70 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

oelSu' tAl ;uhs nqoaO lsh, lsõfj' oelSu" tA lsõfj


wksÉp ÿlaL wkd;au oel, ys; ñfok tl Y+kH;ajhg
m;afjk tl' b;ska tAl l=Kq lh oelSu fkdfjhs' tAl
tfyuhs lsh, jlal,Sg lsh, ;sfhoaÈ wo fjk fldg tA
l=Kq lh fjkqjg tAfl weglE,s" o;a lE,s wkxukx
wrf.k i¾j{ Od;=" oka; Od;= lsh lshd j¢k mqok
;;a;afjg m;a fj,d bkakj' b;ska fïl yod.;a; nqoaO
mqcdj lsh, wr ud¾.h ms<sme§uhs mQcdj' oeka nqÿkag
mqokj' nqÿkag fudkj mqokago@ kslï ys;, n,kak'
fudkjo nq ÿ ka g mq o ka g ;s f hka f k' wmg ÿls k a
.e,fjkaghs ;sfhkafk' nqoaO fldfyo bkafk@ ;ud ;=<'
O¾uh fldfyo ;sfhkafk@ ;ud ;=<' ix>hd fldfyo
;s f hka f k@ ;ud ;= < ' p;= r dhœ i;Hh fldfyo
;sfhkafk@ ;ud ;=<' fï nUhla ;rï YÍrh ;=< uq¿
f,daflu ;sfhkafk lSj' b;ska fïl ms<smeo, fï O¾uh
wjfndaO lrf.k fï ÿlska ñfokaghs ;sfhkafk' tA
fjkqjg wms fï ñksiaiq fjk;a wd.ïj,ska w,a,f.k
iudc l%uh ;=< yeÈ, ;sfhkj mQcdj lsh, tlla' tAl
yod.;a;' ud¾.h ms<ms Èk whg lsõj m%;m s ;a;s mQcd lrkj
lsh,' Th Ndjkd tfyu lrk wh m%;sm;a;s mqokj' fï
mQcdj lshk tl nqÿ yduqÿrefjd lsõfj ke;s tlla' lula
keye' wms ;sfhk ykao l:d lruq' b;ska Ndjkdj,g
m%;sm;a;s lsõj' B<Õg ;j tlla yod.;a;" wdñi mQcd
lsh,' fudllao tA@ fudllao wdñi lshkafk@ ms<suhla
yodf.k nqoaO lsh," oeka Ôjudk nqoaO YÍrh;a nqoaO
fkdfjhs lshmq Ydia;Djrfhlaf. O¾uh wkqidrfhka
tAlg j¢kj lshlshd je,s .fvd,a" ueá" isfuka;sj,ska
yodf.k ;Ska; .d, wuq;= uy úYd, rEmhla yod f.k
oeka tAlg nqoaO lshkj' yßo@ oeka yß .eg¨jla fïl'
fu;k yenEjg nqoaO foaYkdfj Th l;kaof¾ kE' oeka
yod.;a; tAl' B<Õg i¾j{Od;=¨' Od;= ksoka l<d lsh,
ffp;Hj,g j¢kj' nqÿka jykafiag nqÿ fjkag msysg
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 71

jqKd lsh, fnda .yg j¢kj' uu kï okafk kE fï


fnda .y nqÿ yduqÿrejkag nqÿfjkag Wmldr fjÉp njla'
fldfyj;a wykag ,eì, kE' fudlo@ tod ? nqÿka
jykafia fudk .yhg ysáh;a nqÿ fjkj' tAlg n,mEfj
Wkajykafia ÈhqKq lrf.k wdmq Wka jykafiaf.a uki
iy Wkajykafiaf. mdrñ;dj ñila .i fkdfjhs' tA
yskao fïjd fï úÈhg yodf.k wka;sug fukak fï
ms<suhg" ffp;Hhg" fnda.yg lrk mqo mQcd wdñi mQcd
lsh, yod.;a;' u,a mqokj" iqj| ÿï mqokj" myka mqokj"
fukak fïl wdñi lsh, lshkj'''
yenehs fufyu tlla ;sfhkj' nqÿka jykafiaf.
ldf, wdñi fkdfjhs tAlg lsõfj" uu okak mQcdjla
;sfhkj' tAl mQcdjla jYfhka lrkafk' oeka wdydrh"
´ku i;a;ajfhla wdydrfhkqhs Ôj;a fjkafk' wdydrh
wjYH hs' ry;ka jykafiag;a NslaIqjg;a ´k' ry;ka
jykafiag;a nqÿ yduqÿrejkag;a msßksjka mdklïu wdydr
´k' tAl w;HjYHhs' Öjrhla wjYHhs ú,s jid.kak'
YS ; WIa K foflka /flka k ' ueis uÿrejka f .ka
fífrkak jia;%hla wjYHhs' fïlg lsõj Öjr' wdydrhg
lsõj msKavmd;' t;fldg bkag jdiia:dkhla ´k'
jeiafika wõfjka mskafkka i;=kaf.ka fífrkag' tAlg
lsjqj fiakdikhla" fikiqka' B<Õg wikSm fjkj'
fnfy;a wjYHhs' tAlg lsõj .s,dk m%;H' t;fldg wdydr"
we÷ï" jdiia:dkhla iy fnfy;a' fï y;r NslaIqjg;a tA
ls h ka f k ry;ka jyka f ia g ;a idudkH ñks i q k a g ;a
w;HjYH foaj,a' tA yskao fukak fïjd mqok tlg" fï
y;rg lsõj isjqmih lsh,' fukak fïflka mqokag ´k'
fïl mQcdjla fjkj' oeka nv.skafk bkak if;l=g"
mD:.a c kfhl= g fok wdydrh" wys x ilfhl= g fok
wdydrh" tAl wkq.%y jYfhka fokafk' kuq;a wd¾h uyd
ix> r;akh úIfhys fok fldg fokafk mQcdjla
jYfhka' tAlhs lsõfj tAl mQcdjla lsh,' b;ska tAl ;uhs
72 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wdñi mQcd lshkafk lsh,hs uu ys;kafk' isõmih lshk


tlo okafk kE wdñi mQcd lsh, yod.;af;' t;fldg
wdñi mQcdj tAl kï lula kE' yenehs b;ska isjqmifhka
ix.%y lsÍu wdñi mQcdjhs lsh, wms ys;uqflda' yenehs
b;sk"a tAl;a u;lhsfk' uu wr uq,k
s u
a lSfj' fï isjm q ih
´k lrkafk ldgo@ Ôj;a fjk whg' wdydr ´kE ldgo@
nv .skafk bkak whg' Ôj;a fjk whg t;fldg
nv.skafk bkak flfkl=g lEu álla fokag lsh, uu
biafi,a, u lsõfj iïud ixlmam lshmq ;ek wkak tA
ksihs'
oeka ms<sfulg lEu ´keo@ nv.sks fjkjo@ kE'
t;fldg ms<suhla bÈßfh lEu ;eîu isjqmifhka ix.%y
ls Í ula fjkjo@ ;¾ldkq l + , j ys ; ka g ' tfyu kï
ms<suhla bÈßfh lEu ;eîu lsisfia;a u isjqmifhka
ix.%y l<d fjkafk kE' nqoaO fkdfjhs tA' nqÿka jykafia
mßksíndKhg m;a fj,d bjrhs' tA fjkqfjka wmg oeka
nqoaO foaYkdj ms<smÈkjd kï wmg lrkak ;sfhkafk
lEu álla wjYH flfkl=g fokag' wkak nqoO a jkaokdj'
t;fldg we÷ï wjYH fjkafk ldgo@ Ôj;a jk flfkl=g'
wmg nE nqÿ yduqÿrejkag Öjr mQcd lrkag' msßksjka
md, fndfyda l,a' Ôj;a fjk whg fokag ´k' t;fldg
mD:Êck whg fokag mq¿jka' wksl mQcd jYfhka
ix>r;akh wd¾h ix>r;akh úIfhys mQcd lrkag mq¿jka'
yenehs b;ska wms fudlo lrkafk' .syska fnda .ia jfÜ
isjqre T;k tl fkao@ iuyre ms<suj,g wgmsßlr mQcd
lrkj uu oel, ;sfhkj' uu okafk kE fï tlla
n,kag fïl jrojd wr.;a; yeá' B<Õg fnfy;a u¨
t,a,kj fnda .fya' fnfy;a ´k f,âvqkag' meyeÈ,shs
o@ yß oeka jdiia:dk ´k fjkafk Ôj;a fj,d bkak
whg' t;fldg fukak fïl ;uhs isjqmifhka ix.%y
lsÍu' oeka fï lshmqjd Ôjudk ñksiqkaghs ´k lrkafk'
Ôj;ajk whghs ´k' fïl fjkqjg isjqmih lsh,
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 73

yod.;a;o okafk kE' oeka b;ska Bg miafi tAlg ;j


tl;= jqKd' u,a mqokjd' iqj| ÿï mqokjd' Yío mQcd lsh,
fnr .ykjd" myka mqokjd" >Kagdr mQcd lsh, >Kagdr
.ykjd' b;ska uu okafk kE fïjd fldf;la ÿrg nqoaO
jkaokdjo@ nqoO
a foaYkdjg wkql, + o lsh,' wfma Ydia;Dka
jykafiag .re lsÍula jYfhka u,a tfyu mqok tl kï
uu jerÈhs lsh, lshkafk kE' kuq;a m%Yafk ;sfhkafk
ms<suhla bÈßfha ;sh, fï nqÿka lsh, lshd .kag ;rï
;udj rjg.kag bÈßm;a ùu .ek kï wms lK.dgq fjkag
´k' fudlo@ tA nqoaO fkdfjhs' u;lo jlal,Sg ;udf.
Ôjudk YÍrh u uu nqoaO fkdfjhs' udj olskak ´k
kï O¾uh olskak lshmq tfla wo je,s ueáj,ska yod
.;a;= ms<suhla bÈßfha nqoaO lsh, wms rjÜg .kakj kï
tAl úYd, wd;au jxpdjla' tA .eg¨jg uqyKq fokag fjkj'
t;fldg B<Õ foa ;uhs" f,dalfha my< fjÉp
ksYaYío;djh b;d u w.h l< iajNdj fi!kao¾hh w.h
l< b;d u jákd Ydia;DDka jykafia by< u ksYaYío;d-
jh w.h l< W;a;uhdKka jykafia ;uhs nqÿka jykafia'
b;ska Wkajykafiaf. ms<suh bÈßmsg lka ìysß lrjk
yçka ojq,a ;ïueÜgï jhñka fydrKE jhñka Yío mQcd
lrkj kï tAl fudk mQcdjlao@ yenEjg fï bkafk nqÿ
yduqÿrefjd kï fudkj lrhs o lsh, ysf;kj' fudlo
uu oel, ;sfhkj ´j lrkj' b;ska uu l,amkd lrkj
we;a;gu u fï ms<sfu fjkqjg nqÿka jykafia fu;k
ysáhd kï fudkjd fjhso@ Th fnr .yklka wyf.k
b£o@ oeka fïjd mQcd fjhso t;fldg' n,kag fldhs;rï
jerÈ úÈhg fï oyu w,a,.;a;o lsh,' b;ska tA jf.a
fndfyda foaj,a ;sfhkj ug fï <ÕÈ wykag ,enqK
l:djla ' uu tA l ls h ka k ï' b;d jeo.;a ' tla ; rd
ldka;djla" Wfoag thd riaidjg hkj' ms<sfu bÈßmsg
mQcd lrkag odfk Ndck folla ilia lr," folu
wdifka Wäka ;sh, je|f.k lshkj¨ wfka iajdóka
74 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jykai ug jevg hkag ;sfhkj tAl yskao Tn jykafia


fï odkfõ, Wfoag j<|kag' fï odfk fõ, oj,ag j<|k
fialajd lsh, hkj¨' b;ska we;a;g u fïl úys¿jla
jf.hs fmakafk' fïl úys¿jla fkfjhs' thdg f;afrk
;ru' fï wmg W.kaj, ;sfhk foa' b;ska ug yß m%Yk a hla
fï Wfoa lEufõ, iy oj,a lEu fõ,' we;a;g u nqÿ
yduqÿrefjd rc ud,s.dfjka msg jQ od isg mßksíndKh
olajd wjqreÿ mkia tlla Ôj;a fj,d ;sfhkafk Èklg
tl u tl wdydr fõ,la muKla ,ndf.k njhs
fmd;mf;a i|yka fj,d ;sfhkafk' tl fõ,hs wdydr
.;af;' b;ska tA foa j;a fkdoek ;uhs tA nqoaO kdufhka
lEu fõ,a folla ;shkafk' b;ska tA ;rï m%Yakhla fïl'
ys;kag fmdâvla' ysky fjkag fkdfjhs' uu yefudag u
lshkafk fï .ek ys;, n,kag' ienEjg uqyqK fokag'
i;Hhg uqyqK fokag' nqÿ yduqÿrefjd Ôjudkj isáoaÈ
j;a tl fõ,hs je<÷fj' oeka ms<suhla bÈßfha tl
fjkqjg folla u ;shkj odfk' t;fldg fnr .eyqfj
kE' —kÉp .S; jdÈ; úiqloiaikd fõruŒ˜ lshk tl
ish¨ u ry;ka jykafia,d nqÿ mfia nqÿ uyry;a lshk
;=ka fokd u Èúysñfhka tA f.d,af,d kegqï .ehqï jehqï
ne¨fj kE' .| u,a ú,jqka oerefj kE' b;ska tjeks
miqìula ;=< wms fldfyduo t;k .sys,a, nqÿ ms<suhla
bÈßmsg nqÿka jykafiag lrk mQcdjla lsh, mq¿jkao
fnr .ykag@ kegqï .ehqï jhkag mq¿jkao mkai,g .syk s a
jqK;a' nE' b;ska fukak fïl ;uhs m%Yakh'''
tAl ksid uu lshkafk nqÿka mqokag' nqoaO mQcdj
wjYH hs' nqoaO mQcdj ke;akï nqÿka mqokafk ke;s flkd
fn!oaOfhla fkdfjhs' nqoaO mQcdj lshd lshkafk nqÿka
jykafiaf. foaYkdj ms<sme§u' b;d u meyeÈ,shs' wr
jlal,Sg lrmq foaYkdj iy ;j;a foaYkd f.dvla ;sfhkj'
B<Õ foa u;l ;shd.kag ´k' fndaê mQcd;a ;shkag
´k' fndaê mQcd ;shkafk ke;s flfkla fn!oaOfhla
iir ÿla .sks ksjk ioyï u. 75

fkdfjhs' t;fldg fndaê lsh, lshkafk fudllao@ wms


wy, ;sfhkj Th ;=ka;rd fndaêh lsh,' tA lshkafk
iïud iïfndaêh" mÉfÉl fndaêh" Y%djl fndaêh' nqÿ
mfianqÿ" ry;a lshk ;=k fndaê lsh, y÷kajkjd' fndaê
ls h , ls h ka f k ks j k' f,da f lda ; a ; r ud¾. m% × jg
lshkafk fndaêh lsh,' t;fldg fndaêh mqokag ´k'
oeka fuf;la fõ,d fï foaYkdfj wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
lsh, p;=rdhœ i;Hh foaYkd lf<a" fndaê mQcdj' Tkak
´lhs fndaê mQcdj' yenehs fndaê mQcdj lshkafk .ylg
j¢k tl fkdfjhs' tod rd;%f s h nqÿka jykafia nqoOa ;ajhg
m;a jqK fj,dfj fijK ,enqjhs lshk .i weyegq fnda
rel" uy fnda rel lsh, lshkj' nqoaO .hdfj ;sfhkafk
lsh, lshkj' tAfl YdLdjla wkqrdOmqf¾ ;sfhkafk lsh,
lshkj' fudfla ;sín;a tA folg u je£u nqoaO jkaokdj
fkdfjhs' fndaê mQcdj kï fkdfjhs' tAl u;l ;shd
.kag' fndaê mQcdj lshkafk wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
jeãu' fndaêh lsh, lshkafk ksjk' b;ska ksjkg je£u
;uhs fn!oaOhdf.a ld¾hh'
fndaê mQcd lrkj lshkafk wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
jeãu' nqoaO jkaokdj lsh, lshkafk;a nqÿka mqokj
lshkafk;a nqÿka jykafiaf. foaYkdj ms<sme§u' B<Õg
wms ;j tlla u;l ;shd.kag ´k' fndaê mQcdj nqoaO
mQcdj tA jf.a u B<Õg fn!oaOhd lshk flkd b;d u
.re .dïNSr mqoa.,fhla' b;d fyd| nqoaêhla ;sfhk
flfkla' thd Th tl tl tAjd irK hkafka kE'
wdkkao yduqÿrejkag nqÿ yduqÿrefjd meyeÈ,sj u
foa Y kd l<d wmg oel.ka g mq ¿ jka iQ ; % ms g lfha
mßksíndK iQ;%h lshjk fldg wdkkao yduqÿrefjd
fndfydau ÿla fjkj' y~d je,fmkj" nqÿ yduqÿrefjd
mßksíndKhg m;a fjkj lsh, oek.;a;yu Bg miafi
nqÿ yduqÿrefjd w~ .y, lshkj wdkkaog" wdkkao ÿla
76 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fjkag tmd' uu lshkag ´k ish¨ foaYkd" O¾u foaYkd


lr,hs ;sfhkafk' i;H O¾uh foaYkd lr, ;sfhkafk'
lsisu fohla yx.f.k kE' ñka bÈßhg Ydia;Djrfhla
keyehs lsh, ys;kag tmd' uf.a O¾uh .=re fldg.kag
lsh, lsõj' tA lsh, bjrfj,d ;j tlla nqÿka jykafia
foaYkd l<d b;du meyeÈ,sj tAl md,sfhka i|yka fjkj'
fukak fï úÈhg nqÿ yduqÿrefjd lsõj¦ wdkkao —w;a;§md
úyr: w;a;irKd wk[a[ irKd˜ yß meyeÈ,shs' —w;a;
§md úyr:˜ ;ud u Èjhskla lrf.k jdih lrkag' uu
ke;s jqKdg l,n, fjkag tmd' t;fldg —w;a; §md
úyr:˜ lsõfj ;udu Èjhskla lrf.k jdih lrkag'
B<Õg nqÿ yduqÿrefjda lshkj" iuyre lshkj fïl ;ud
u ;udg mykla lr.kag lsh,' Th foflka fldal
.;a;;a md,s okak wh' W.;=ka ;uhs fïl lrkafk'
§mhla lr.;a;;a lula kE' mykla lsh, ;udu
;udg wdf,dalhla lr .;a;;a lula keye' ;udg u ;ud
Èjhskla lr .;a;;a lula kE' t;k ;sfhkafk ;udg
;ud ñila tl tl foaj ixl,am miafihs .ia .,a
jkaokdj miafihs Th úúOdldr foa idhsndn," Th
´fida, - tl tl úúOdldr foa úúO O¾u foaYkd wo
;sfhkjfk' mqoa.,fhd bkakjfk - tAjd miafia hkag
jqjukd kE' —;ukag ;ud Èjhskla lr.kag" ;ud ;udg
msysg lr .kag'˜ —w;a; §md úyr: w;a; irKd wk[a[
irKd˜ wka fohla irK lr.ka g tmd ls h , nq ÿ
yduqÿrefjd meyeÈ,sj u lsõj' b;ska fukak fïl fyd|g
u;l ;shd.;a; kï" fukak fïl lrk flkd thd
;uhs fn!oaOhd''''
fïl ;uhs nqoaO foaYkdj"
fïl ;uhs ud¾.h"
fïl ms<smeoao flkd ;uhs ÿlska ñfokafk'
fïl ;uhs iir ÿla .sks ksjk ksjka uÕ'
77

2' f,dalh
ojila wdkkao f;reka jykafia" tA lshkafka nqÿka
jykafiaf.a w.% Wmia:dhlhd nqÿka jykafia <Õg .syska
weyqjd' —Nd.Hj;=ka jykai" f,dalh ;sfhkafka fldfyao@˜
lsh,d'
fndfydu ir, m%Yakhla" —iajdóka jykai" f,dalh
;sfhkafka fldfyao@˜ nqÿka jykafia W;a;r ÿkakd
—wdkkao" f,dalh ;sfhkafka ÿl Wv˜ lsh,'
oeka" wfmka tfyu weyqjd kï Th m%Yakh" wms
fudlo lshkafka@ f,dalh ;sfhkafka fldfyo lsh,d
wms fydhkjd' jg msg n,hs" weyeg lkg fmak f,dalh
fka wms n,kafk' fkao@ weyeg fmfkk lkg wefyk'
ke;skï is;shï fmd;a fmr<hs" ke;skï f,dal f.da,hla
fydhhs' wms olsk f,dalh tAlhs'
kuq;a nqÿka jykafia W;a;r ÿkafk Bg jvd fjkia
yd;amiska fjkia ms<s;=rla' wms n,uq" fudllao tA ms<s;=r
lsh,d' oeka wms fudlo lrkafka@
oeka wmsg wei" lk" kdih" Èj" YÍrh" uki lsh,d
wdh;k yhla ;sfhkjd'
fï weig iam¾Y jkjd ndysr f,dalfha ;sfhk j¾K'
j¾K rEmh lsh,d tAlg lshkafka' j¾Kh' Bg miafia"
weig j¾K rEmh iam¾Y jqKyu j¾Kh iam¾Y jqKyu
tA tlalu ú[aØKh lshk tl yg.kakjd' ú[aØKh
lshk tl yßhg wmsg WodyrKhlg .;af;d;a" wmsg
fï wms okak f,dafl úÈhg kï" yßhg fï wr' úÿ,sh
78 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

iys; jh¾ folla tlg .egqKyu wr .sks mq<Õ s j


= la ksl;
= a
fjkjd' —iamdla fjkjd˜ lsh,d wms lshkafka' —Ñáia˜
.d,d' t<shl=;a u;= fjkjd" wkak tA jf.a jevla' wei;a
rEm;a iam¾Y jqKdu ú[aØKh yg.kakjd' wms tAlg
lsõjd —plaLq ú[aØKh˜ lsh,'
B<Õg lKg Yíohla weyqKdu Yíoh iam¾Y jqKyu
t;k ú[aØKh yg.kakjd' lkhs Yíohs ksid tAlg
lsõjd —fid; ú[aØKh˜ lsh,'
B<Õg kdihg .kaOhla iam¾Y jqKyu iq.| fyda
ÿ.| ´ku tlla iam¾Y jqKq .uka t;k ú[aØKh
yg.kakjd' tAlg wms lsõjd —>dK ú[aØKh˜ lsh,'
B<Õg Èjg lsishï rihla oekqKyu" rihla iam¾Y
jqKyu t;k ú[aØKh yg.kakjd' nqÿka jykafia tAlg
kï l<d —ðõyd ú[aØKh˜ lsh,d'
B<Õg lhg hïlsisjla iam¾Y jqKd u tAlg lsõjd
—ldh ú[aØKh˜ lsh,d"
ukig lsishï is;sú,a,la" wruqKla wdjdu t;k
ú[aØKh yg.kakjd' nqÿka jykafia tAlg lSjd ufkda
ú[aØKh lsh,d'
t;fldg fï ú[aØKh lshk tl wr úÿ,sh jh¾
iamdla fjkjd jf.a ;ekska ;ek ueðlaldrhd jf.a"
yg.kakjd'
wei;a rEm;a ksid t;k ú[aØKh yg.kakjd'
lk;a Yíoh;a ksid t;k ú[aØKh yg.kakjd
kdih;a wd>%dKh;a tlal t;k ú[aØKh
yg.kakjd'
Èj;a rih;a iam¾Y jqKyu t;k ú[aØKh
yg.kakjd
f,dalh 79

lhg iam¾Yh" ukig is;sú,s" Oïu jYfhka


fukak fï wdh;k yfha ;ekska ;ek fï ú[aØ-
Kh yg.kakjd'
t;fldg oeka fï ú[aØKh yg.kakd tA tA ;ek
wkqj wms tl tl kï ÿkakd' ú[aØKh tAldldÍ
iodld,sl fohla fkdfõ' ;ekska ;ek tA ,efnk wruqKq
wkqj tA tA bkaøshg" tA tA wdh;khg ,efnk ndysr wruqKq
wkqj tA tA ;ek yg.kakd fohla ;ud ú[aØKh lsh,
lshkafk'
t;fldg oeka wms WodyrKhla .;af;d;a uq,skau'''
wei;a rEm;a iam¾Y ùu ksid yg.kakd plaLq ú[aØ-
Kh ú;rla yßhkafk kE' fï ú[aØKh lshk tl
yeufj,djl u fld;kl fudk wdh;kfhka yg.;a;;a
wei lk kdih Èj YÍrh uki lshk fudk wdh;kfha
yg.;a;;a fï ú[aØKh yg.kak fldg wksjd¾hfhka
u tAl;a tlal u yg.kakd ;j;a ffp;isl myla ;sfhkj'
wksjd¾hfhka u iEu ú[aØKhla tlal u fï is;sú,s
my - fï ffp;isl my - yg .kakjd uhs' ljodj;a
ú[aØKhla ;ksj u yg.kafka kE' fï ffp;isl
mfyka f;dr j t;fldg fï ffp;isl myg ljodlj;a
;ksj u yg .kag;a nE" ú[aØKhlska f;drj' ú[aØ-
Kh yg.;af;d;a tA tlal u fï ffp;isl my;a yg
.kakj fï ffp;isl my wksjd¾hfhka u yg.kakj
ú[aØKh yg.;af;d;a'
t;fldg fudkjo fï ffp;isl my@ fï is;sú,s
my' oeka" tl ffp;islhla ;ud —Miai˜ lsh, lshkafk'
Miai lsh, lshkafk iam¾Yh lshk tl' iam¾Y jqKd'
oeka weihs j¾Khs iam¾Y fj,d ú[aØKh yg.;a;-
yu wms tAlg lsõjd —plaLq ú[aØKh˜ lsh,d' fï Miai
lshk ffp;islfhka ;ud lshkafk oelald lsh,d' lkhs
Yíohs iam¾Y jqKyu yg.;a;d" —fid; ú[aØKh˜ lsh,
80 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wms tA l g ls h kj' kuq ; a lfk;a ú[a Ø Kh t;k


yg.kak fldg u weyqKd lshk foa lsh, wmg oekqï
fokafk Miai lshk ffp;islfhka'
t;fldg kdihhs .kaOhhs ksid yg.kakd ú[aØ-
Kh t;k yg.kak fldg Miai ffp;islfhka wmg
lshkjd wd>%dKh l<d lsh,d' Èjhs rihs ksid yg.kakd
ú[aØKh;a tlal yg.kak Miai ffp;islfhka wmg
oekqï fokjd fïl ;uhs ri oekqKd lsh,d' t;fldg
lhg iam¾Y jqKdu;a —fMdÜGín˜ iam¾Y jqKdu;a tA ú[a-
ØKh yg.kak fldg Miai ffp;islfhka oekqKd'
B<Õg ukig is;sú,sj,g tA ú[aØKh yg.kakjd'
t;k Miai ffp;islfhka lshkjd u;la jqKd lsh,d'
yß fka'
t;fldg'''
oelald - weyqKd - wd>%dKh l<d - ri oekqKd iam¾Y
jqKd" lhg oekqKd" is;sú,s wdjd u;la jqKd wdÈ jYfhka
tA tA wdh;k tl tl ;ek mgka .;a; ú[aØKh
fudlla o is ÿ jq f Ka ls h , oekq ï foka f ka Mia i
ffp;is l fhka ' t;fldg oeka weihs j¾Khs ks i d
yg.kakd plaLq ú[aØKh Miai ffp;islfhka lsõj
oelald lsh,'
B<Õg oeka" ;j ffp;islhla yg.kakj Miai lshk
ffp;islh;a tlal' fudllao B<Õ tl@ fõokd' oeka
fï WodyrKhlg" oeka oelald lshk tl .;af;d;a
Miaifhka lsõj oelal lsh,' B<Õg lshkj tA oelmq foa
wms leu;s fohlao wleue;s fohlao lsh, oekqï fokj'
fudflkao lrkafk tAl' fõokd ffp;islfhka'
t;fldg Miai fõokd" fõokdfjka lsõfj leu;so
oelmq wruqK wms leu;s wruqKlao tfyu ke;akï
wlue;s wruqKlao tfyu ke;akï tA folg u ke;s
uOHia: wruqKla o@
f,dalh 81

B<Õg tA wdh;k yhg u tfyuhs' tA ú[aØKh


yg.;a; ;ek" tA ú[aØKh yg.;a; ;ek fudllao
weyqKo oelalo wdÈ jYfhka' tA yg.;a; ;ek tA oelal
fyda weyqK fyda foh fudllao wd>%dKh fyda iam¾Y
jqK foa ke;akï is;ú= ,a, leu;s fohlao wleue;s fohlao
uOHia: fohlao lshk tl oekqï fokafka fõokd
ffp;islfhka'
B<Õg ;j ffp;islhla yg.kakjd wms tAlg
lshkafk fudllao@ i[aØ ffp;islh' i[aØ is;ú = ,a,'
i[aØ lshkafka y÷kd.kakjd' oeka weig rEmhla oelald
kï oelal foh fudllao lsh,d y÷kd.kakjd'
weyqKd kï fudllao weyqfK" ke;akï wd>%dKh
l<d kï fudllao tA@
Èjg ri oekqKd kï fudkjo oekqK ri@
lhg oekqKd kï iam¾Y jYfhka fudk fohlao
iam¾Y jqfKa' is;=ú,a,l=;a tfyuhs'
t;fldg i[aØfjka lrkafk y÷kd.ekSuhs'
t;fldg Miai iam¾Y jqKdu fudllao tA we;s jqK foa
lsh, okakj' Bg miafi fõokdj y÷kd.kakj wms'
fudllao wlue;s fohlao" leu;s fohlao" ke;akï
uOHia: o lsh,' B<Õg ix×fjka y÷kd.kakjd' oelal
fyda weyqK fyda tA we;s jqK foa'
B<Õg oeka ;j ffp;islhla ;sfhkjd' tAlg
lshkafk fÉ;kd ffp;islh lsh,d' fÉ;kd lshkafk
wms oelal lsh, .;af;d;a wms oelmq foa wms leu;so@
wlue;s o lsh, y÷kd.;a;d' oekqï ÿkakd wmsg' B<Õg
tA oelmq foa fudllao lsh,d leu;so" wlue;so lshk tl
fõokd ffp;is l fhka oekq ï ÿka k d' B<Õg ix×
ffp;islfhka wmg oekqï fokj" tA oelmq foa l=ulao
lsh,d y÷kd.;a;' oeka wms B<Õg fudlo lrkafk' oelmq
82 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

foa leu;s wruqKla kï" tfyu ke;akï ,eìÉp wruqK


leu;s wruqKla kï wms tA foa ms<n
s | we,Sula we;s lr.ka-
kj' ;Kaydjla we;s lr.kakj' fÉ;kd ffp;islfhka
;ud fïl lrkafk' leu;s tfla wef,kjd' ke;akï
;Kayd is;=ú,a,la we;s lr.kakj' ;Kaydjla we;s
lr.kakj' tfyu ke;akï wlue;s wruqKla kï fï
,enqfK wms tA flfrys oafõIhla we;s lr.kakj'
.eàula" m%;slafIam lsÍula" t;fldg wmsg fï wdh;k-
j,g wei" lk" kdih" Èj" YÍrh" uki lshk wdh;k
yhg ,efnk wruqK wkqj wms we;s lr.kakjd¦ leu;s
wruqKla ,enqKd kï we,Sul=;a wleue;s wruqKla we;s
jqKd kï .eàul=;a' fukak fïl ;uhs l¾uh lsh,
lSfj nqÿyduqÿrefjda' ljqre;a wy,d we;s'
—fÉ;kdyx NslaLfj lïux jodñ˜ lsh, lsõfj
l¾uh" fÉ;kdj" fï fÉ;kd ;uhs l¾uh lsh, lSfj'
t;fldg Miai" fõokd" i[aØ" fÉ;kd ;j tlla
;sfhkj —ukisldr˜ lsh,d' fï l%shdj,sh lrkag Woõ
fok ;j is;=ú,a,la'
t;fldg oeka n,kag oeka wms olskjd lsh, oeka
WodyrKhlg .;af;d;a olskjd lshkafk fudllao@
wei;a ndysr rEm;a iam¾Y jqKd' Bg miafi ú[aØKh
yg.;a;d' tA ú[aØKh yg.kakj;a tlal u yg.kakj
Miai" fõokd" i[aØ" fÉ;kd" ukisldr lshk l%shdj,sh
isoaO fjkj' tA lshkafk oelald tA foa fudllao@ oelald
kï leu;s fohlao oelafla" wlue;s fohlao lsh," B<Õg
tAl ms<sn| we;s lr.kak is;=ú,a, f,daN fyda oafõI
is;sú,a,'
t;fldg fïl ;uhs wms iodld,slj u fï i;a;j a hd
fï ukqIHhd lshk flkd Wmkaod b|ka u uefrklïu
lrkafk' fukak fï l%h s dj,sh weiska rEm olskjd' leu;s
tfla wef,kjd' wlue;s tfla .efgkjd' lkska Yío
f,dalh 83

wykjd" leu;s tfla wef,kjd' wlue;s tfla .efgkjd'


kdifhka wd>%dKh lrkjd' leu;s tfla wef,kj'
wlue;s tfla .efgkjd' Èjg ri;a tfyuhs' leu;s tfla
wef,kjd' wlue;s tfla .efgkjd' lhg iam¾Yh;a
tfyuhs' leu;s tfla wef,kjd" wlue;s tfla .efgkjd'
ukiska is;ús ,s;a tfyuhs' leu;s tfla wef,kjd' wlue;s
tfla .efgkjd' fukak fï wd§ jYfhka fukak fï
is;sú,s we;s lr.ksñka f,daN" oafõI fofla fï is; -
ú[aØKh l%shd;aul fjñka Wmkaod isg uefrk f;la
olajd fukak fï l%h s dj,sh lrf.k hkjd' fukak fïl
;ud wms Ôj;a fjkjd lsh,d lshkafk;a" Tkak Th ál'
yßhg fïl W.=,l wiq jqKd jf.a' wei ;sfhkjd" rEm
;sfhkjd iam¾Y fjkjd' ú[aØKh yg.kakjd' lk
;sfhkjd" Yío ;sfhkjd' ú[aØKh yg .kakjd' Th
úÈyg fï wdh;k ndysr wdh;k iu. wef,ñka iam¾Y
fjñka fï l%shdj,sh isÿ lr f.k lrf.k hkjd'
t;fldg fï l%shdj,sh isÿfjk fldg fïl fõ.-
fhka isÿfjkjd' fïl yßhg kslx fkdkj;ajd l%h s d;aul
jk fohla' lsis flfkl=g f;afrkafk kE' fïl
ú[aØKhlska fï l%shdj,sh isÿfjkafka' b;ska fïl
yßhg u fõ.fhka isÿ jk ksid ldgj;a f;afrkafk
kE fïl laIKhlska we;sjk" ke;sfj,d hk fohla
lsh,d' tA ;rï Ñ;a;laIKhla lshkafka b;d fõ.fhka
l%shd;aul jk fohla' lsis flfkl=g f;afrkafk kE
fïl' w,a,kakg;a nE' f,aishlg ys;,d l,amkd lr,
.kag;a nE' fïl fõ.fhka is;=ú,s mrïmrdjlska ;ud
fï hïlsis isÿùula wms olskafka fyda wykafka fyda
wd>%dKh lrkafka fyda iam¾Y fjkafka fï lshk ´ku
wruqKlg .sys,a,d wms tA is;=ú,s we;s lr.kafka'
t;fldg oeka nqÿ yduqÿrefjd ye¢ka jQ f,dalh
fukak fïlhs' fukak fïl ;uhs f,dalh' fudllao
lrkafk fukak fï m[ap WmdÞkialkaO' fukak fïlg
84 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lshkafk m[apqmdodkialkaO f,dalh fjk fudlj;a


fkdfjhs'
t;fldg nqÿ yduqÿrejkaf.ka oeka wdkkao yduqÿre-
fjda weú,a, weyqfõ f,dalh ;sfhkafka fldfyao lsh,d'
oeka fudllao f,dalh lsh,d nqÿyduqÿrefjd y÷kajkafka
fï m[apqmdodkialkaO f,dalh' fï wdh;k yh;a tlal
ndysr wdh;k wOHd;añl wdh;k iy ndysr wdh;k
iam¾Y ùu ksid yg.kakd fï Ñ;a; ffp;isl l%shdj,sh
;uhs f,dalh' fu;k uu lshk f,dalh uefjkjd' fï
f,dalh ÿl Wv ;sfhkafka lsõjd' wehs fïl ÿl Wv
;sfhkjd lsh, lsõfj@
oeka weihs rEmhs iam¾Y fkdjqKd kï plaLq ú[aØ-
Kh yg.kSo@ kE' plaLq ú[aØKh yg.kafka kE'
lkhs Yíohhs iam¾Y fkdjqKd kï fid; ú[aØKh
yg .kafka kE'
kdihhs .kaOhhs wd>%dKh fkdjqKd kï lsisfia;a
u >dk ú[aØKh yg.kafka kE'
Èjhs rihhs iam¾Y fkdjqKd kï ðõyd ú[aØKh
kE'
lhhs fMdÜGínhhs iam¾Y fkdjqKd kï lsis ojil
ldh ú[aØKh kE'
ukig is;=ú,s fkdwdjd kï lsisfia;a u ufkda
ú[aØKh kE'
t;fldg oeka fïl fï is;ú = ,s tkjd iam¾Y fjkjd
wdh;k wOHd;añl wdh;k iy ndysr wdh;k¦ ú[aØKh
yg.kakjd' tAl;a tlal u wr lshmq m[apqmdodkialkaO
l%shdj,sh we;s fjkjd' tA is;sú,a,;a tlal u ke;s fj,d
hkjd' oeka wms ys;uq WodyrKhla yeáhg lsih s ï Yíohla
weyqkd lsh,'
gla ''''' .d,d Yíohla weyqKd' tA gla .dk tl tlal
u oeka fufyu''' gla fufyu gla ''' gla t;fldg fudlo
f,dalh 85

fjkafka@ fï''' tal tl mdrg u yg.;a;d' ke;sfj,d


.shd' tA tlalu ú[aØKh yg.;a;d tA tlal u ke;sfj,d
.shd' t;fldg fï l%shdj,sh fï m[apqmdodkialkaO
l%shdj,sh fudlo fjkafk' we;s fjkjd ke;sfjkjd'
we;sfjkj ke;sfjkjd' yg.kakjd' ke;sfj,d hkjd'
fïl fõ.fhka l%shdfjñka isÿfjkjd'
fïl fõ.fhka isÿjk l%shdj,shla' fïl ldgj;a
f;afrkafk kE¦ fõ.fhka we;sjk ke;sjk l%shdj,shla
lsh,d' fï m[apqmamdodkialkaO l%shdj,sh okafka ry;ka
jykafia muKhs' nqÿ yduqÿrefjd ;uhs uq,skau oelafla'
isoaOd¾: l=udrhd O¾uh fydhdf.k .sys,a,d wka;su
ojfia nqoaO;ajhg m;a jqK ojfia" wr weyegq fnda rel
hg b|f.k uq,ska u lf<a fudllao@ b|f.k bjr fj,d
thd tf;la lr,d ;snqK Ndjkdj yqre mqreÿ Ndjkdj
;uhs wdkdmdk i;s Ndjkdj' Wka jykafia tAl mgka
.;a;d' wdkdmdk i;s Ndjkdj lrkag'
Bg miafia fudlo lf<a@
tAflka m%:u OHdkh" oaú;sh OHdkh" ;D;sh OHdkh"
p;=¾: OHdkh olajd OHdk jevqjd' Bg miafia nqÿ
yduqÿrefjda lshkafka tfyuhs' tA OHdkj,ska bj;a fj,d
Bg miafia ne¨jd f,dalh foi lsh,d lshkjd' oeka fï
lrejf,a .yla hg fudkjo f,dalh n,kafka' fï
f,dalh foi ne¨jd lsõfj Tkak Th l%shdj,sh foihs
ne¨fõ' ;udf.a we;=<; foi ne¨jd' ;udf.a we;=<;
n,d ysáh u fukak fjk foa'
Yíohla weyqKd ke;sfj,d .shd' wksla lkska wdfh
tlla weyqKd' we;s jqKd' ke;sjqKd' yq<Õla yeuqjd -
wefÕa jeÿKd' iS;,la fyda hula oekqKd' ke;sfj,d .shd'
fukak nqÿ yduqÿrefjda f,dalh oelald' fïl ;uhs' fudlo
fjkafka@ fukak fï l%h s dj,sh we;sfjkjd' ke;sfjkjd'
86 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

Yíohla weyqKd' ke;sj .shd' ndysr Yíoh ;uhs ndysr -


tAl rEm" weihs j¾Khs iam¾Y ùu rEm t;fldg tA fol
iam¾Y ùu;a tlal yg.kakd ú[aØKh - kdu-is;' kdu-
rEm" is;hs lhhs kdu rEm fol u we;s fjù - ke;s fjù
b;sßhla ke;s j u we;s fjñka ke;s fjñka .uka lrkjd'
fukak fïl ;uhs l%shdj,sh'
t;fldg fïl ;uhs fï f,dalh lsh, lsõfj'
t;fldg fï f,dalh wksÉphs' we;s fjkjd - ke;s
fjkjd" wksÉphs' b;ska wksÉp fohla iemhso ljodj;a@
wksÉp ish¨u foaj,a ÿlhs' wkak tAl ksid ;uhs nqÿ
yduqÿrefjda wdkkao yduqÿrejkag lSfõ —wdkkao" f,dalh
;sfhkafka ÿl Wv˜ we;a;g u fï f,dalh ;sfhkafka
fukak fï lshk wksÉp Wv' ÿl lsõfõ wksÉp' wksÉp
Wv ;uhs f,dalh uefjkafka' b;ska fï f,dalfha
ljqrejla j;a" fï ry;ka jykafia,d yer fï ljqrejlaj;a
fïl okafka kE' tf;la nqÿka jykafia nqoaO;ajhg m;a
fj,d f,dalhg oyï foiklï' nqÿka jykafia fïl
wjfndaO lr.kaklï f,dalfha ljqrej;a oekf.k ysáfha
kE' uq,ska u nqÿka jykafia oek.;a;" fukak fjk foa
lsh,' Bg miafi tAl Wka jykafia foaYkd l<d ndysr
wksl=;a whg' Bg miafi tA wkqj m%;smodj mqr,d wdhœ
wIagdx.sl ud¾.h jv,d fukak fï lshk m[apqmdodk-
ialkaO ÿl tA f.d,af,d oelald' fukak fï m[apqmdodk-
ialkaO ÿl oel.ekSu u ;uhs ry;a M,h lshkafka'
fïl ;uhs úÊcdj' fïl olsklï ;uhs wúÊcdj' fïl
oelald kï fïl ;ud úÊcdj' nqÿka jykafia tod ?
fïl ;uhs oelafla' fïl ;uhs w¾y;a M,hg m;afjk
fldg olsk foa' tAl ;uhs fndfydu nqÿka jykafia yßhg
Woka wekqj'
tod miaj. ;jqikag oyï foaYkd lroaÈ fïl lsh,
bjr fj,d - m[apqmdodkialkaOh .ek" p;=rdhœ i;H
foaYkdfõ § fudllao lSfõ@
f,dalh 87

—cd;sZms ÿlaLd crdms ÿlaLd urKïms ÿlafLd˜ lshdf.k


.sys,a,d wka;sug lsõjd —ixÅ;af;k m[apqmdodkialkaOd
ÿlaLd˜ lsh,d' tA lr,d fï m[apqmdodkialkaO ÿl úia;r
l<d' oeka fï l%shdj,sh ;=< fudkjo wmg ;sfhkafka'
ú[aØKh tlal yg.kakd fï Miai - fõokd - i[aØ
- fÉ;kd - ukisldr lshk l%shdj,sh ;=< fukak fï
rEm - fõokd - i[aØ - ixialdr ú[aØK lshk ialkaO
my ;sfhkafk' fjk fudl=;a kE'
weihs - j¾Khs lsh, lshkafk rEm' kdihhs .kaOhs
lsh, lshkafk rEm'
lkhs Yíohs lsh, lshkafk rEm' Èjhs rihs lshkafk
rEm'
tAjd uyd N+;hkaf.ka yeÈÉp foaj,a' fudkjo@ mGú
wdfmd f;afcda jdfhd lshk uyd N+; y;r uq,a lr.;a
fN!;sl foaj,a ish,a, u we;=¿ fjkj rEm ialkaOhg'
fukak rEm'
t;fldg fõokd' oeka fõokd lsh, lSfõ biair
wms wr m[a p q m dodkia l ka O ls h , ls h mq fõokd
ffp;islh' t;fldg ÿl fyda ÿlaL fõokd iqL fõokd
wÿlaLu iqL fõokd' Tkak Th lshk fõokd ;=k ;uhs
fõokd ffp;islh' fïl ;uhs fõokd ialkaOh lsh,
lsõfõ'
B<Õg rEm - fõokd" B<Õg i[aØ ialkaOh' y÷kd-
.ekSï' i[aØ ialkaOh lsh, lsõjd' ish¨u y÷kd.ekSï'
f,dalfha wms úúO wruqKq wdh;kj,g ,efnk wruqKq
yryd wms y÷kd.kakd ish,a, i[aØ ialkaOhg we;=¿
fjkjd'
B<Õg ixLdr - ixialdr ialkaOh'
ixialdr lsh, lsõj' fudllao ixialdr lsh, lsõfj'
wr fÉ;kd ffp;islh' we;s lr.;a; l=i, wl=i, l¾u
88 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ál' l=i,a fyda wl=i,a lshk l¾u ál' fïl fu;k


ixia l dr ia l ka O h y÷ka j k fldg nq ÿ yduq ÿ refjd
jeäfhka mdúÉÑ l<d' mq[aØNsixLdr" wmq[aØNsixLdr
- wdfk[acdNs ixLdr lsh,d' mq[aØNsixLdr lsh, lsõfj
l=i, l¾u wmq[Ø a Ns ixLdr wl=i, l¾u mq[×a Ns ixLdr
lsh, lsõfõ rEmdjpr l=i,a' ÈjH f,dal ukqIH f,dal-
ÈjH iïm;a ukqIH iïm;a ,nd.kag ke;akï iq.;s iïm;a
,nd.kag ´k lrk l=i,aj,g lsõj mskaj,g lsõj
mq[aØNsixLdr lsh,' wmq[aØNsixLdr lsh, lsõj wmdh-
.dó ksrh.dó i;r wmdhg jefgk ish¨ l¾u wmq[Ø a Ns
ixLdr tfyu ke;akï wl=i, l¾u" mõ lsh, lsõjd'
rEmdjpr l=i,aj,g mq[aØNsixLdr lsõj' Ndjkduh
l= i ,a - n% y a u f,da l j,g hk l= i ,a ' tA j g ls õ j
wdfk[acdNs ixLdr lsh,' t;fldg fukak fï ixLdr
;uhs nqÿka jykafia lsõfj fï ixLdr ialkaOh'
t;fldg ú[aØKh" ú[aØKh lsh, lSfõ fudl-
lao@ wr wei lk kdih Èj YÍrh lshk wdh;k yryd
wruqKq ,efnk fldg yg.kakd is;g" ú[aØKhg'
t;fldg f,dalfh ;sfhkafka fï my' rEm fõokd
i[aØ ixialdr ú[aØK' t;fldg ux biafi,a, lsõj"
fï f,dalh yg .kak yeá fldfyduo ÿl u;' fïjd
Tlafldau we;sfjñka ke;sfjñka hkjd' t;fldg fïjd
wksÉphs fïjd ÿlhs' wksÉp ksid ÿlhs wksÉp foaj,a ÿl
foaj,a fyd|hs hym;a lsh,d' wmsg w,a,d.kag hym;a
lsh,d wd;au jYfhka uu uf.a lsh,d w,a,d.kag fohla
;sfhkjo@ kE' tA ksid fïl wkd;auhs lsh, lsõj' ir,j
lshkj kï" t;fldg fïl ksid ;uhs lsõfj nqÿ
yduqÿrefjd wdkkao yduqÿrejkag f,dalh ;sfhkafka ÿl
Wv lsh,d' t;fldg fï wms olskafka" fï f,dalh
;sfhkafka" wksÉp ÿlaL wkd;au lshk ;%s,laIKh u;'
fïlg lsõjd ;%s,laIKh lsh,d' t;fldg fï rEm
ialkaOh ÿlhs'
f,dalh 89

rEm ialkaOh wksÉphs ÿlhs" wkd;auhs'


fõokd ialkaOh wksÉphs ÿlhs" wkd;auhs'
i[aØ ialkaOh wksÉphs ÿlhs" wkd;auhs'
ixLdr ialkaOh wksÉphs ÿlhs" wkd;auhs'
ú[aØK ialkaOh wksÉphs ÿlhs" wkd;auhs'
nqÿka jykafia wmg foaYkd l<d' fï rEmialkaOh
olskag lsõjd' fï mGú" wdfmda" f;afcda" jdfhda lshk
uyd N+; y;r uq,a lr.;a wdOHd;añl yd ndysr ishqï
iy f.dfrdaiq lshk ish¨ rEmhka olskag lsõjd' fudk
úÈhgo" ye¢kakfq j fudkjg o fï rEmialkaOh iulf<a'
fudkjgo@ Wmudjla ÿkakd rEmialkaOh yßhg fmK
f.dvla jf.a lSjd' fmK oel,d we;s fka' jlalvj,ska
tfyu jefgk fldg wr ;sfhkafk fkao@ iqÿ mdgg'
wmg tAfl .kag fohla ;sfhkjo@ w,a,mqju fmdä fj,d
hkj fmK' fnda, fnda, u;= fjù we;s fjù mqmqr mqmqrd
hkjd' fmK f.dvla lshkafk tAlg fk' t;fldg fï
rEm ialkaOh yßhg fmK f.dvla jf.a' yß"
B<Õg fõokd' fõokd ialkaOh - iqL fõokd fyda
ÿlaL fõokd fyda wÿlaLu iqL fõokd fyda fï lshk
fõokd yßhg fudkjd jf.ao@ nqÿ yduqÿrefjd Wmud
lf<a fudllgo@ fõokdj Èh nqnq<la yeáhg' oeka
jyf,ka tfyu j;=r f.dvlg j;=r ìkaÿjla jegqKu
gla .d,d fnda,hla u;=fj,d mqmqr,d hkjd laIKhlska
we;sfj,d fnda,hla yeÈ,d mqmqr, hkjdfk' wkak tA
jf.a ish¨ fõokd iem fõokdj;a" ÿla fõokdj;a" wÿlaLu
iqL lshk fõokdj;a yßhg Èh nqnq<la jf.a' laIKhlska
we;s fj,d ke;s fj,d hkj' ñksiaiq ´l okafk kE'
yß" t;fldg olskag lSfj Èh nqnq<lg fõokdj'
B<Õg i[aØ ialkaOh' ish¨ y÷kd.ekSï nqÿka
jykafia Wmud lf<a fudkjgo@ ñßÕ=jlg' lsis u y÷kd
90 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

.ekSula lsh, fohla .;hq;a;la kE' ñßÕ=jla jf.a' wr


mdhk ldf,g wE; fmakjd' ne¨jyu ne¨ ne,aug wE;
ne¨ju fmakafk j;=r jf.a' oel, we;sfk ñßÕ=j lshk
tl" fkao@ hkag hkag tfyu fmakjd' kuq;a j;=r
;sfhkjo@ t;k c,h kE' tAl wmsj wei rjgk udhdjla'
t;fldg i[aØj lsh, lshkafka fï i;a;ajhd wms fï
ukqIHfhda rjgk udhdjla ú;rhs' ñßÕ=jla' oeka fmakjo@
ljqrej;a fufyu ys;=jo@ ys;ka kE' yß" t;fldg
i[aØj ñßÕ=jla'
B<Õg ixLdr" tA lsõfj l¾u' l=i, l¾u fyda wl=i,
l¾u' fï ish¨ l¾u nqÿka jykafia ye¢kakqfj flfi,a
l|lg' iudk lf<a flfi,a l|lg' flfi,a lf|a
fldÉpr m;=re .ef,õj;a wrgqjla ,efnkjo@ uq¿ .y
u bjr fjklï .f,da, .f,da, .f,da, bjr lr;eyels'
bjr fj,d hkj ñila wrgqjla yrhla kï ,efnkafk
kE' meyeÈ,so@ fï nqÿyduqÿrefjd lshmq úÈh'
oeka wmsg" fï idlÉPdj;a" miq.sh jev igykq;a
yryd tk" iy wmg oek.kag ,efnk foa ;ud fï wo
mj;sk ;;a;afõ' wo yßu Wkkaÿjla fka mskalïj,g"
mqKH l¾ïj,g' fï''' mskq;a mjq;a fol u l¾u' mskalï
ms<sn|j mqÿu Wkkaÿjla ;sfhkafka' oeka nqÿ yduqÿrefjd
fïl ye¢kakf q j fï''' Th TÉpr wms fldÉpr lE.yf.k
mska l<;a yrhla ke;s fohla yeáhg' oeka n,kag
m[ap WmdodkialkaOh ;=< nqÿ yduqÿrefjd Wmud lf<a
fï Tlafldu ÿl' rEm - fõokd - i[aØ - ixLdrd -
ú[aØK' oeka ú[aØKh ye¢kakqfj ueðla ldrfhla
yeáhg' yß' fu;k uu fï lshmq ixLdr lshk fldgi
l¾u' oeka wms yeuodu lrkafk fï l¾u /ia lrk tl'
fï wei lk kdih Èj YÍrh uki mskùu yryd fïlg
´k lrk wruqKq fydhdf.k ;uhs wms yeuodu yeu
lghq;a;la u lrkafk' Wfoa ke.sÜg fõf,a b|,d
f,dalh 91

yekaoEfõ kskaog hk ;=re wms fudlo lrkafka@ fï


fudlla fyda wdh;khlska" wei lk kdih Èj YÍrh
uki lshk fï wdh;k yfhka wruqKq wrf.k tAl
wdiajdo lsÍu' leu;s tfla wef,kjd' wlue;s tfla
.efgkjd' Th l%shdj,sh ;uhs lrf.k lrf.k hkafk'
fïl ;uhs oelafla nqÿ yduqÿrefjda' oeka fïl ;uhs wms
yeu fõf,au lrkafk' b;ska oeka fïl wksÉp kï fïl
ÿl kï fïl wkd;au kï wmg ;sfhkafk fï l=Kq
f.dv msáka u fï ialkaO my u w;yer, whska lr,
odk tl' fïl ÿlhs' fïl ksid ;ud ñksiaiq w~kafk'
je,fmkafk' fYdal fjkafk' Th lshkafk cd;s crd
urK fidal mßfoaj ÿlaL fodaukiai Wmdhdi lshk
tfldf<dia .skak' fï tfldf<dia .skak u fldfyo
;sfhkafk' fukak fï lshmq m[apqmdodkialkaOfh' fï
ialkaO my w;wer, oeïu kï fï ÿl bjrhs' wr bm§u"
crdj" urKh lshmq tA ÿl;a bjrhs' t;ekska fkdlshfjÉÑ
fï Bg jvd .eUqre w¾:fhka olajk ish¨ ÿla l|u
wfydaishs' fï ialkaO m[aplh w;yßkag mq¿jka kï"
w;yeßh kï" wms oeka fudlo lrkafk' fïl w;
yßkjo@ fïl okakjo@ fufyu lsh, kE' wms oy wf;a
ÿjkj fï wei mskjkag rEm fydhdf.k" lk mskjkag
Yío fydhdf.k" kdih mskjkag wd>%dK .kaOhka
fydhdf.k" Èjg rihka fydhdf.k" lhg iam¾Yhka
fydhdf.k iy ukig is;=ú,s fydhdf.k' fïl ;uhs
yeuodu lrkafk' fjk fudl=;a lrk fohla kE wms'
fïl ;uhs fÉ;kdj' fudkjo fï wei" lk mskjk
tlg wms lshkafk fudllao@ ldu fÉ;kd" ldu' fïjd
mskùu ldu' t;fldg fï mskjkjd lsh, fudkjo
lrkafka' fï m[apqmodkialkaOh fmdaIKh lrk tl'
ialkaOh' t;fldg" oeka fudkjo lrkafka@ fï bkaøsh
mskjk tl ;uhs È.ska È.g lrf.k hkafk' fïjg
wruqKq fydhdf.k hkafka tAlhs' b;ska fïjg wmsg
92 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

yeufjf,au m%sh wruqKq ,efnkafk kE' wm%sh wruqKq;a


,efnkj' m%hs wruqfKa wef,kj' wm%h s wruqfKa .efgkj'
jeä yßhla ,efnkafk wms m%sh fkdlrk wruqKq' jeä
yßhla wmg fjkafk tAjdfhka ñfokag' m%sh wruqKq
,efnkafk álhs' tAl yskao iEfyk wr.,hla lrkag
fjkjd' b;ska fïjd fydhdf.k fydhdf.k hkjd' b;ska
fïl ;uhs Ôj;a fjkjd lsh, lrkafk' t;fldg wmsg
oeka ;sfhk .eg¨j fï ialkaO m[aplh bfí my<
fjkafk kE' wdh;k;a" wruqKq;a ksid oeka biafi,a,
wms u;la l<d fï f,dalh yg.;af; fldfyduo lsh,'
fïl yg.;a fohla' fïl yg.;a;' wms kslï bkafk
kE' fïlu ;uhs fmdaIKh lrf.k lrf.k hkafk'
b;ska fïjd mj;ajf.k hkag fïl fmdaIKh lrkag
yß wdYdjla ;s f hkjd' tA l ;uhs ;Ka y dj' tA l hs
nqÿyduqÿrefjd lsõfj wr p;=rdhœ i;H foaYkdfjÈ ÿlaL
i;Hh foaYkd lr, bjr fj,d fï ÿlg fya;=j;a" fïl
kslï yg.;af; kE' ÿl" fya;=jlska yg.;af;' tA fya;=j
;uhs ;Kaydj lsh, lsõfj' ldu ;Kayd" Nj ;Kayd"
úNj ;Kayd lsh, lsõfõ fïl' oeka ldu ;Kaydfk
fïjd' wei" lk" kdih" Èj" YÍrh" uki wdÈ bkaøshhka
mskùfï wdYdj' fïl;a ;Kaydjla' tAl ldu ;Kayd lsh,
lsõjd' rEm ;Kayd" Yío ;Kayd" .kaO ;Kayd" ri ;Kayd"
fmdÜGín ;Kayd" Oïu ;Kayd lsh, fï wdh;k yhg
tk tA wdh;kj, yg.kakd ;Kaydj jYfhka fï
;Kaydj fjkalr, fmkakqj' fï ish,a, ;uhs ldu
;Kaydj'
Bg miafi Nj ;Kayd - kej; kej; WmÈkag ;sfhk
wdYdj' h<s h<s;a Njfha W;am;a;sh ,nkag ;sfhk wdYdj'
tAl;a ;Kaydjla' Nj ;Kaydj'
úNj ;Kayd - tfia bmfokake;s fjkag ;sfhk
;Kaydj' tAl;a ;Kaydjla' fï fol u ;Kayd' t;fldg
fï ;Kaydj fmdaIKh lrk tl ;uhs lrkafk' meyeÈ,so
f,dalh 93

ux fï lshmq foa@ oeka m[apqmdodkialkaOh lshmq ál


meyeÈ,so@ rEm" fõokd" i[aØ" ixLdr" ú[aØK' oeka
f.dvla whg .eg¨ ;sfhkjd' oeka uy;a;hd uf.ka
weyqjd biafi,a, m%Yakhla' ixLdr .ek' weyqj fkao@
ixLdr' fudllao tA weyqfj we;sfjkj ke;sfjkjd lsh,
o@ ixLdr lshkafk oeka fu;k" u;l ;shd.kag" ixLdr
lshk jpfk' uu okak úÈhg kï f,dalfh ;sfhk
f,dl= u jpfkg jvd ú;rhs fojks fjkafk' uu okak
úÈhg kï f,dl= u jpfk —Oïu˜ lshk tl' Oïu lshk
tlg f,dafl ;sfhk Tlafldu we;=<;a' Bg fmdâvla
m,af,yhska ;uhs ;sfhkafk" Bg pqÜgla mqxÑhs ixLdr
lshk jpfk'
ixLdr lshkafk fudkjdo@ ixLdr lshk jpfk
f;areï lSmhla ;sfhkj" tA fhfok ;ek wkqj' nqÿ
yduqÿrefjd olaj,d ;sfhkjd' tl;ekl§ lsõjd" —wksÉpd
j; ixLdrd - Wmamdo jh Oïñfkd'˜ t;k lshkafk
wksÉpd j; ixLdrd - —ixLdr wks;Hhs'˜ Wmamdo jh
Oïñfkd˜ - we;sfjkjd ke;sfjkjd' oeka uu ´lfka
biafi,a, lSfj we;sfjkjd ke;sfjkjd'
wei" lk" kdih lshk tA wdh;k yhg ndysr wruqKq
,efnkjd' tA wruqKq tlal iam¾Y fjk fldg fudlo
fjka f k@ wr ls h k m[a p q m dodkia l ka O l% s h dj,s h '
m[apm q dodkialkaO f,dalh uefjkjd yß" t;fldg fïl
wksÉphs'
—wksÉpd j; ixLdrd˜ - ixLdr wksÉphs' —Wmamdo
jh Oïñfkd˜ we;sfjkj ke;sfjkjd' fudkjd yß
f,dalfha we;sjk ke;s jk iajNdjhlg hula weoao tAjd
ixLdr' fu;k f,dl= ;¾lhla ;sfhkafk keoao@ f,dalfha
fudkj yß we;s jk ke;s jk fohla ;sfhkj kï" tAjd
ixLdr' t;fldg ixLdr hkq l=ula o@ we;s jk ke;s jk
foaj,a' wksÉp foaj,a' t;fldg ixLdr lshkafka wksÉp
—wksÉpdj; ixLdrd˜ tA lshkafka' —Wmamdo jh Oïñ fkd˜
94 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

we;sfjkjd ke;sfjkjd' Tkak ixLdr' tl W;a;rhla'


yß'
B<Õg ;j ;ekl§ —wúÊcd mÉphd ixLdrd˜ lsh,
lsõj' ke;akï m[ap WmdodkialkaO lsõj' rEm - fõokd
- i[aØ - ixLdrd lsh,' tA lsõfj l¾u' yenehs" fï
l¾u;a yg.;a;d' wr m%Odk yg.;a foa ;=< fïl;a
;sfhkafk' kuq;a wms fuf;kaÈ woyia lrkafk l=i,
wl=i, l¾u' fï ixLdr lshkafk l=i, wl=i, l¾u
fuf;kaÈ' yenehs" wf;kaÈ ixLdr lsh, lsõfj Th f;areï
fol ;ud" m%Odk jYfhka wmg olskag ,efnkafk' oeka
tA m%Yafkg W;a;f¾ yßo@
t;fldg oeka Th l=i, wl=i, l¾u lshk ;ek
Th wms lshkafk biafi,a, lshmq úÈhg Th lrk lshk
ish¨ l=i, l¾u lshk tAjd Tlafldu jefgkafk" wksÉp
f.dvg' fïjd ÿl yeáhg i,lkafk fudlo fya;=j fï
m[apqmdodkialkaOh ;sfhkafk f,dalh ;=<' f,dalh
f,!lslhs lsh, wms lshkafk f,dalh ;=< fï f,dalh
ÿlhs' fï f,dalh ÿlhs' fïl ;uhs" nqÿka jykafia,d
my< fjkafk" fïl lshkag' fï f,dalh ÿlhs' fïl
bfí yg.;af;a kE' ljqrej;a uejqfõ kE' fïl ljqrej;a
ks¾udKh lf<a kE' i¾jn,OdÍ foúhka jykafia
flfkla f.kdfj kE' uyd n%yaufhla uejqfõ kE'
fïl lsishï fya;=jlska yg.;a; fohla' fïl
yg.;af; ;Kaydj ksid' fudllao fï yg.;a; f,dalh'
m[apqmdodkialkaO f,dalh' fïl yg.;a;' yg.;af;
;Kaydj ksid' b;ska fï f,dalh ÿlhs' fï ÿlska ñfokag
kï wms fudllao l< hq;af;' ;Kaydj ke;s lrk tl'
fïlhs l< hq;af;' ;Kaydj ke;s lrkag ´k fudlgo@
m[apqmdodkialkaO ÿlska ksoyia fjkag' m[apqmdodk-
ialkaOh yg.;af; ;Kaydj ksid' ÿlska ñfokag ;Kaydj
ke;s lrkag ´k'
f,dalh 95

fudllao ;Kaydj@ ldu ;Kayd" Nj ;Kayd" úNj


;Kayd' ldu ;Kayd lsõfj fudllao@
weiska rEm oel, wdiajdo lrkag ;sfhk wdYdj'
tAlg lsõj —rEm ;Kayd˜'
lkska Yío wy, wdiajdo lrkag ;sfhk wdYdj'
tAlg lsõj —Yío ;Kayd'˜ kdifhka m%sh wruqKq wd>%dKh
,n, kdih mskjkag ;sfhk wdYdj' t;fldg tAlg
lsõjd —.kaO ;Kayd˜'
Èfjka ri oeks,d wdYajdo lrkag ;sfhk wdYdj -
—ri ;Kayd˜'
lfhka iam¾Y ,n,d wdYajdo lrkag ;sfhk wdYdj'
—fmdÜGín ;Kayd˜'
ukiska is;sú,s is;,d wdiajdo lrkag ;sfhk wdYdj
- —Oïu ;Kayd˜'
b;ska fukak fï lshk wdh;k yh mskùu ;uhs
wms lrkafk —;Kaydj˜ lsh,' fïlg lsõj ldu ;Kayd
fukak fï wdh;k mskùu'
t;fldg wksla ;Kaydj ;uhs —Nj ;Kaydj'˜ kej;
kej; h<s h<s;a bm§ug we;s wdYdj Nj ;Kaydj' tAl;a
;Kaydjla' tAl ;uhs tAlg Nj ;Kayd lsh, lsõfj'
wksla ;Kaydj ;uhs —úNj ;Kayd'˜ úNj ;Kaydj
lsh, lSfj Nj ;Kaydfj wksla me;a;' kej; kej;
WmÈkag jqjukdjla kE' tAl;a ;Kaydjla' oeka fï ;Kaydj
ldu ;Kayd Nj ;Kayd" úNj ;Kayd' fï ;Kaydj ksid
;uhs ÿl yg.kafk' oeka fï ÿl yg.;a;d' fï ÿl
;=<u;a fï ;Kaydj ;sfhkj' fï m[apqmdodkialkaO
ÿl ;=< fï ;Kaydj ;sfhkafk' fï wms oeka nqÿ
yduqÿrefjd foaYkdjlg wmsg myiq fjkag fïl lsõjg
oeka rEm fõokd i[aØ ixLdr ú[aØK lshk ;ek u
96 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fï ixLdr yg.kafk ;Kaydj ksid' fï l=i,a wl=i,a


fol u isoaofjkafk;a fÉ;kdfjka fka' fïl wksjd¾h-
fhka u m%sh wruqfKa wef,ñka iy wm%sh wruqfKa .eàï
jYfhka f,daN oafõI jYfhka ;Kaydj l%h s d;aul fjkjd'
oeka fïl fndfyda fofkla okafka kE' oeka yßu
.eg¨jla yeu fokdg u ;sfhkjd fï msk yd l=i,h
ms<sn|j' Th .eg¨j tkafk tAlhs' oeka mskalï fka
;sfhkafk yeu ;eku' mskalï' odkuh mskalï" mß;%dK
O¾u foaYkd" O¾u foaYkd' t;fldg oka fokjd" odk
mskalï' nqoaO jkaokd" tl nqÿ flfkla fkdfõ' nqÿjre
úis wg fofkla' wgúis nqoaO jkaokd' ;j ;sfhkj i;a
nqÿjre j¢kjd lsh, lshkj' Th úÈhg yodf.k'
Bg miafia wdhœ uyd ix> r;akh fjkqjg tlu
ix> r;akh fjkqjg wo fjk fldg wiQ uy Y%djl mQcd
yqÕla foaj,a yodf.k mskl
a ï jYfhka" msk - msk - mskuhs
l:d lrkafka' yeu fõf,au' foõ ñksia iemuhs m%d¾:kd
lrkafka' b;ska fï lshk yeáhg fï msk yd fï lshk
foõ ñksia iem" iemo lsh,d .eg¨jla oeka u;= fjkjd'
oeka fï m[apqmdodkialkaOh ;=< ÿlaL i;Hh ;=<
m[apqmdodkialkaO f,dalh u ÿlhs lshmq ;ek" fï
f,dalh ;=<hs ÈjH f,dalh lshkafk' oeka fï wms bkafk
ukqIH f,dalh ;=<' fï ukqIH f,dalh iemo@ wdfh
fudlgo m%d¾:kd lrkafk' yßu .eg¨jla fkao@ fï
bkafk;a ukqIH wd;auhl' wms ,n, ;sfhkafk yefudau
ukqIH wd;au' fï nK lshk uu;a fï nK wyk wksla
wh;a Tlafldu ukqIHfhd' fï iq.;shla t;fldg b;ska
fï f,dalh ;=< iq.;shlhs wms bkafk' wehs h<s;a foú
ñksia iem m%d¾:kd lrkafk' ´ko@ wehs b;ska m%d¾:kd
lrkafka' wms ljodj;a iEySug m;afj,d ;sfhkjo@ ljoao
wms iEySug m;a fjkafk@ fï iem n,dfmdfrd;a;= ùfï
fl<jr fld;ko@ fïjd fl<jr ;uhs fndfyda fokd
ksjka m%d¾:kd lrkafka' fï foõ-ñksia iemj, fl<jr
f,dalh 97

fldfyao@ foõ ñksia iem lshkafk fudkjdo@ wdfh;a


;Kaydj' fï jvkafk ;Kaydj' fï mska lrlrd lrka-
fk;a ;Kaydj' t;fldg fï f,dalfha foõ ñksia iem
lsh, lshkafk;a fï f,dalhg whs;s fohla' idfmalaI
jYfhka i;r wmdhg jvd fïl iemhs' oeka ñksiaiq
okakj ukqIH f,dalh" fïl iemhs lsh,d ys;dk bkafk'
fïl iemhs kï wdfh ÈjH f,dalhla m%d¾:kd lrkag
´k kE' fïl ÿlhs' fïl iem kï wdfh ñksii a q w~kafk
kEfk' je,fmkafk kEfk' uq,ska lshdmq wr crdjg m;a
ùu" urKhg m;aùu" m%shhkaf.ka fjkaùu" Th lshk
ÿlj,a kEfk' fï Tla f ldu fu;k ;s f hkjfk'
t;fldg fukak fï f,dalhu ÿlhs' fukak fï ÈjH
f,dafl;a ukqIH f,dafl;a fol u ;sfhkafk fï
m[apmq dodkialkaO f,dalh ;=<' wms ljod yß ÿlska ñfokag
kï .e,fjkag ´k fï m[apqmdodkialkaO ÿlska' oeka
fï f,dalh¦ fï f,dal Od;=j lsh, .;a;u nqÿyduqÿrefjd
lshkj fï f,dal Od;=j ;=< i;ajhd W;am;a;sh ,nk
N+ñ ;sia tlla ;sfhkj lsh,' tA lshkafk i;r wmdh'
wl=i,a l<du mska fkdl<du hk ;ek' wmdh y;rhs"
ukqIH f,dalh iy ÈjH f,dal yhhs" t;fldg tfld<yhs'
fïjg lsõj ldudjpr l=i,a fyda wl=i,aj,ska WmÈk
ldu f,dal lsh,' t;fldg ldu iq.;s y;hs" ldu ÿ.;s
y;rhs tfld<yhs' Bg wu;r j n%yau f,dal ;shkj
úiaila' oeka úia;r lrkag hkafk kE' fïjd Ndjkduh
l=i,aj,ska wr wdfk[acdNs ixLdrj,ska" Ndjkduh
OHdkuh l=i,aj,ska WmÈk ;eka úiaila ;sfhkjd' fï
Tlafldu tl;= l<d u ;sia tlhs' fï ;sia tl u whs;s
f,dalhg' fï f,dalh ixL;hs' yg.;a;d yg.;af;a
;Kaydfjka' fï f,dalh ÿlhs' fïflka ñfokag ´k'
b;ska tAl ksid m%Yak u;=fjkafk' oeka m%Yak lrk wh;a
bkakj' wr l:d lrk wh lshk yeáhg msk" fï mskalï
´keo@ yß .eg¨jla msko@ l=i,ho@ msk u ;snqKd kï
Njh Èlafjkj' Njh" iir'
98 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

iir lsh, lshkafk uu' ke;akï fï f,dalh'


iifr meje;aug ;uhs mska wjYH' iißka ñfokag kï
msk;a w;wßkag ´k' m[apqmdodkialkaO u w;yßkag
´kE' yß" t;fldg mskq;a w;yßkag ´k' msk;a jevla
kE' jevla ;shkjo@ jevla fjkafk kE' mskq;a w;wßkag
´k' t;fldg wms jvkag ´k fudkjo@ wms lrkag ´k
l=i,a' l=i,h" l=i,;dj" ksmqK;ajh" fudlgo l=i,a
jvkafk' m[apm q dodkialkaOh w;yßkag' fï rEm fõokd
ix× ixLdr ú[aØK lshk fï f,dalh w;yßkag' fï
f,dalh ÿlhs kï fï f,dalfhka .e,fjkag ´kE'
f,dalfhka tf;r jqkd kï ÿl bjrhs' ÿlg fya;=j ;uhs
;Kaydj' wms okafk kE' fï ;Kaydj fmdaIKh lrñka
wms bkakj tA ÿl ;=< u' nqÿyduqÿrefjd oelafl Tkak
´l' fïl ;uhs ÿl' fï ÿlhs w;wßkag ´k' meyeÈ,so
lshmq foa'
tfyu kï fïl w;wßkag ´kfjkafk l=i,h' tA
ksid l=i,h ´k lrkafk fïl w;wßkag' msk wjYH
fjkafk f,dalfha bkag' Tõ" f,dalfha meje;aug' Nj
meje;aug' iir meje;aug' msk fya;= m%;Hfjkafk Njfha
meje;aug' l=i,h wjYH fjkafk f,dalfhka tf;r
fjkag' t;fldg msk wjYH fjkafk ÿl u Wmojd
.ekSug' l=i,h wjYH fjkafk ÿlska ñfokag' oeka
meyeÈ,so lshmq foa@ oeka wms mska lsh, fudkjo lrkafk'
oka fokj'
odkh iS,h t;fldg Ndjkd;a we;=<;a fjkj' OHdk
jvk tAjd tfyu' wr ux lsõfj OHdkj,ska f,dal úiaila"
n%yau f,dal úiaila ;shkj lsh,' tA OHdkuh l=i,aj,ska
hkafk' tA;eka úiaihs' tAl;a f,dalh' yenehs f,daflg
we;=<;a f,dal Od;=fj ;sfhkafk' tA;a ÿluhs tAl;a wksÉ-
phs' t;k;a —uu˜ bkakjd' fkji[aØ kdi[aØh;kh
lshk OHdk ,n, ux ys;kafk' wdhq ,laI jf.a úYd,
f,dalh 99

l,amj,ska tfy" ukqIH f,dalhg jvd ÈjH f,dalj,


wdhqld,h È.hs' n%yau f,dalj, wdhqld,h l,amj,ska
ukskafk' oeka b;du by< wlksgd n%yau f,dalhg .sh;a
t;k;a ÿlhs' t;k;a —uu˜ bkakjd' t;k;a ú¢kafkla
bkakj' oeka m[apqmdodkialkaOh u ÿlhs lsh, lsõj
kï ish¨ f,dal ÿlhs' ish¨ fõokd;a ÿlhs' ish¨ ú£ï
ÿlhs' b;ska f,dalh ;=< ú¢kj' fkji[aØ kdi[aØ
OHdkh ,n,' wlksgd n%yau f,dalhg .shd jqK;a t;k;a
ú¢kj' t;k;a —uu˜ bkakj' tAl;a f,!lslhs' tAl;a ÿlhs'
meyeÈ,so@ wksÉp ksid u fkdfjhs ú£u u ÿlhs' wksÉp
ksid;a ÿlhs' ÿl ksid;a ÿlhs' fïl ÿlhs' ish¨ ú£ï
ÿlhs' t;fldg wms mska lrkj lsh, lrkafk" oka §fuka"
is,a /lSfuka" Ndjkd lsÍfuka" fï ish,af,ka u lrkafk
fudllao@ ÿla jvk tl' ÿl jvkafk'
m%Yakhla (-
tA ;=< l=i,a /iaùula isoaO fjkafk keoao@
ms<s;=r (-
kE' kE' kE' l=i,a /iafjkafk kE' ux lshkakï
l=i,a /iafjk yeá' oeka fï wms fndfyda fokd lrkafk
mskafk' msk n,d f.k fk' wo Ndjkd;a lrkj' fndfyda
wh Ndjkd lrkj' wo Ndjkdj fudaia;rhla njg
m;afj,d' odkuh mskalï iS,uh mskalï mß;%dK foaYkd
jf.a' tA úúOdldr tA mskalï jf.a u B<Õg wo Bg äx.la
Wvg .sys,a, ;j msßila úYd, jYfhka Ndjkduh mka;s
jYfhka" áhqIka fokj jf.a jHdmdrhla jYfhka jf.a
fmak úÈhg ish.Kka oyia .Kka /ia lrf.k tlÈ.g
lrf.k hkjd' Ndjkd" fï Ndjkd fokj' fokj lsh,
lshkafk" wms Ndjkd mka;s .shd lsh, lshkafk' Ndjkd
jevigykg' yß .eg¨jla' oeka fï whf.ka weyqfjd;a
wehs Ndjkd lrkafk fudlgo lsh," W;a;rhla kE'
fudllao Ndjkdj weyqfjd;a W;a;rhla kE'
100 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fï¦ fu;k ux fï lshkafk" fï jeá, ;shk wjq,


ux fï fmkajd fokafk' fldfydu yß wms u;l ;shd
.kag ´k" ish¨ mqKHl¾u ÿl ;=<uhs ;sfhkafk'
ixLdr ls h , ls õ fj ixLdr ia l ka O h' ixLdr'
nqÿkajykafia msk ye¢kakqfj t;fldg" ixLdr lsh,'
fu;k y÷kajkafk l=i, wl=i, l¾u lsh,' fï l¾u
ye¢kajQfõ fudlla yeáhg o@ Wmud lf<a flfi,a
l|lg' flfi,a lf|a m;=re fldÉpr .ef,õj;a yrhla
kE' wrgqjla ljodj;a yïn fjkafk kE' m;=re .,j,
.,j, l| bjr fj,d hkj' t;fldg tfyu kï" wmg
wjYH fjkafk msk fkdfõ' mska .ek l:d lrkag nqÿjre
my< fjkag ´k kE' nqÿjre ysáh;a ke;;a iifr meje;au
;sfhkj' f,dafl meje;au ;sfhkj' ÿl ;sfhkj' f,dalh
;sfhkafk fldfyo wymqjdu wdkkao yduqÿrejkag W;a;r
ÿkafk —f,dalh ;sfhkafk ÿl Wv˜ lsh,' tfyu kï
fï Tlafld,du bkafk fï ÿl Wv' fï ish¨ i;a;ajfhda
bkafk ÿl Wv' t;fldg ÿfla meje;aug ;uhs ixLdr
wjYH fjkafk' l¾u wjYH fjkafk'
—wúÊcd mÉphd ixLdrd - ixLdr mÉphd ú[aØKx˜
lsh,d máÉp iuqmamdoh foaYkdfõ lshkafk' wms fjk
ojil l:d lruq tA .ek' tAfl lshkafk;a fï meje;au
fldfyo ;sfhkafk' t;fldg fï iir meje;aug ´k
lrk m%Odk idOlhla ixLdr lshkafk' l¾u lshkafk'
t;fldg fï f,da l fha i;a ; a j hdf.a meje;a u
;sfhkafk f,dalfha' i;a;ajfhd bkafk l=ula uq,a lr-
f.ko@ wdydrh uq,a lrf.k' nqÿ yduqÿrefjda lSjd wdydr
ksid i;a;ajhd Ôj;a fjkafk' t;fldg wdydr fudkjo@
wdydr y;rla ;sfhkjd' ln,sxldr wdydr" Miai wdydr"
ufkda ixfÉ;kd wdydr" ú[aØK wdydr' oeka fu;k
ln,sxldr wdydr lsõfj láka .kak lk fndk foaj,a'
lfha meje;aug tAjd wjYHhs'
f,dalh 101

B<Õg Miai wdydr lsh, lsõfj weig rEm" lkg


Yío jYfhka fï wdh;kj,g ´k lrk wruqKq ´k' tA
wruqKq ke;=j bkag nE' wei lykj" lk lykj tl
;ekl bkag nE' oywf;a ÿjkj' úúOdldr foaj,a lrkj'
tAl uu lshkag ´k kE' ljqre;a okakj fïl fldhs
;rï wudreo lsh,' tl ojila tl fudfyd;la f.org
fj,d lduf¾lg fj,d l:d fkdlr rEm n,kake;sj
wykake;sj me;a;lg fj,d bkag mq¿jkao n,kag
fldÉpr wudreo lsh,' fï iam¾Yh tA Miai wdydr' tAl
ke;=j bkag nE'
B<Õ foa ;uhs fï meje;aug wjYH lrkafk ufkda
ixfÉ;kd" l¾u" l¾u Yla;sh' fï iif¾ meje;au
i;a;aj- hdf.a meje;au ;sfhkafk l¾u Yla;sh ;=<' tAl
;sfhk- lï i;a;ajfhd bkakj'
B<Õg ú[aØKh - is;'
t;fldg oeka fïj ;uhs wms oeka t;k;a lshkj
fï wdydr fïjd ÿlg fya;= fjkj' fïjd ke;s fjkj'
Nj meje;aughs l¾u wjYH fjkafk' Nj meje;aug l¾u
wjYH kï Njh meje;au ÿl kï ÿlska ñ§u fïl
w;yeÍu kï" wms oeka l< hq;f a ; mska /ia lsÍu fkfuhs'
mska /ia lrkj lsh, lshkafk ÿfla b|f.k ÿl u
m%d¾:kd lrñka ÿfla u bkakj lshk tl' ÿl u bÈßhg
f.k hkj lshk tl' meyeÈ,so t;fldg@ tA ksid wmg
wjYH lrkafk msk fkfjhs' msk yeuodu ;snqKd' nqÿjre
my<fjk fldg;a iir meje;au ;snqKd' Njh ;snqKd'
ÈjH f,dal ;snqKd' n%yau f,dal ;snqKd' n%yau f,dalhg
ñksiaiq .shd" wdmyq wdjd' ksrhg;a .shd' Th yeu ;ek u
iir' ixidr pl%h .uka lrñka ish¨ i;a;ajfhda .uka
l<d' Th lshk isoaOd¾: f.!;uhka nqÿfjkak biair
t;=ud;a Njfh' idrd ixLH l,am ,laIhla fmreï mqroaÈ;a
Njfh .; lrñka wdj' b;ska Bg fmr fldhs ;rï
ld,hla ysáho lshkag lsis flfkla okafk kE'
102 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

t;fldg wms fï ÿlska .e<fjkaghs ´kE' fï ÿlska


.e,fjkag kï wms l< hq;af;a msk fkdfõ" l=i,h
jvkaghs ´kE' t;fldg l=i,h lsh, lshkafk fï
iißka tf;r jk jev igyk m%.=K lsÍu' fï l=i,h
jvk tl ;ud wdhœ wIagdx.sl ud¾.fhka lsõfj' ux
tAl ;j pqÜglska úia;r lrkakï' l=i,h fldfyduo
jvkafk lsh,' oeka meyeÈ,so lshmq foa@
m%Yakhla (-
t;k oeka wms fndfyda fj,djg msk lshkjd mqKH
l¾u ls h kjd' fïl u fndfyda wh l= i ,a ls h ,;a
y÷kajkjd' hym;a foa fyd| foa lsh, l=i,a jvkjd
lsh,;a fndfyda wh fkdfhla w¾:j,ska meyeÈ,s lrkjd'
oeka fï Tn jykafia olajk yeáhg mska lrkjd
lshkafk ÿl ;=< b|f.k ÿl jvkjd lshk tl' fndfyda
whg fïl .eg¨jla fjhs' tA lshkafk wms oeka fndfyda
fj,djg wms ksjka olskag jqK;a mska lrkag ´kE lsh,
woyia lrkjd' ys;df.k bkakjd'
ms<s;=r (-
Tõ mska lshkafk fudllao lsh,d wykag' fïflÈ
jpkj,;a yrUhla ;sfhkjd fmdä' tAl mg,jd.kag
tmd' jpk;a tlal w,a,f.k t,af,kag hkag tmd' fu;k
msk hkqfjka woyia lf<a oeka Th ljqre;a lrkjd jf.a"
oeka Th ljqre;a uu biafi,a, lsõj jf.a wms yeu
flfkla u odkhla §,d m%d¾:kd lrkj foõ ñksia iem'
foõ ñksia iem lsh, lsõfj fudllao@ fï f,dalh ;=<
iq.;shla' Tõ fï meje;au ;=<" fï f,dalh ;=<' fï
f,dalh lsh, lsõfj fudllao@ oeka uu uq, b|ka u
l:d lf<a fudllao@ m[apmq dodkialkaO f,dalh' f,dalh
lsh,d lsõfj wms olsk is;shï fmdf;a f,dalh j;a wr
f,dal f.da,h j;a fkdfõ' f,dal Od;=jla ;=< m[apq-
mdodkialkaO f,dalh' wr ux lsõj" Miai - fõokd -
f,dalh 103

i[aØ - fÉ;kd - ukisldr lshk l%shdj,sh' ú[aØK-


h;a tlal yg.kak kdu - rEm fol' t;fldg fï f,dalh
u ÿlhs' fï f,dalfha meje;au" fï f,dalh mj;skafk
lsishï fya;=jla u;' tAlhs uu wr wdydr .ek;a lSfj'
f,dalfha meje;au ;sfhkag wjYH jk m%Odk idOlh
;uhs l¾u" mqKH l¾u' t;fldg fï f,dalfha meje;au
i|yd lrk fudkj yß fohla jefgkafk mska fyda
mõj,g' tfyu .;af;d;a" f;areKdo@ fï f,dalfha Njfha
ÿfla meje;aug fya;= jk fudkj yß fohla' yenehs ÿl
lshk tl'''' ÈjH f,dafl;a ÿlhs' yenehs u;l ;shd.kag
oeka f,dalh ;sfhkafk ÿl Wv lsõjyu fï ish¨ foaj,a
f,daflg whs;shs' oeka tl f,dal Od;=jl uu lsõj fï
f,dal Od;=j ;=< Wmam;a;h s ,nk N+ñ ;sia tlla ;sfhkjd
lsh,d' tAj;a t;fldg fï ukqIH" ÈjH" n%yu a fï Tlafldu
wyqfjkafk ÿlg' t;fldg fï ÿfla meje;aug l¾u
wjYHhs' tAjd msk'a yß" tAjd mska lsh,d .kag' yß" t;fldg
fï f,dalfhka tf;r jkag" fï ÿlska tf;r jkag l<
hq;= hula ;sfhkjfka' wkak tA foa .kag l=i,a lsh,'
fudlo fïl wjq,a cd,hla njg m;afj,d' tl tlaflkd
tl tl foa foaYkd lrkjd' úúO m%Yak wykjd' yß
wudrehs¦ fïl lshkag'
WodyrKhlg .;a f ;d;a fï nq ÿ ka jyka f ia f .a
foaYkdjla lrkag ;sfhk wudrej;a' wyka bkak whg
f;areï .kak ;sfhk wudrej;a fukak fïlhs' wms
okakjd Wm;ska u wkaO fjÉp ñksiaiq bkakjfk' hï
flfkla WmÈkfldg u wkaO kï tA whg lshkafka
cd;s wkaOfhd lsh,d' cd;s wkaOfhla ljodj;a wdf,dalh
oel, ;sfhkag mq¿jkao@ WmÈk fldg u wkaO fjÉp
flkd ljodlj;a wdf,dalh oel, kE' weia fmkSu ;sì,
miafi wkaO jqfKd;a thd oel, ;sfhkj' tAl fkdfjhs
uu lsõfj WmÈk fldg u wkaO fjÉp flfkla
wdf,dalh oel, kE' Tyq ljodj;a j¾K oel, ;sfhkjo@
104 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

kE' b;ska wms cd;s wkaOfhl=g j¾K .ek lshkag .sfhd;a


fldÉpr wudrejl jefghso wms@ tA jf. jevla fï
lrkafk' fï f,dalh ;=< bkak wh f,dalfhka tyd
fohla .ek ljqrejla j;a okafk kE' f,daflda;; a r fohla
.ek lshkafk' b;ska tA jf.a ;ud fï l¾uh lshk
tl;a wrf.k ne¨jyu' ldgj;a weyeg fmakake;s
w,a,kag neß fohla' b;ska l¾uh lshkjd" msk lshkjd'
jpkj,ska ;uhs foaYkd lrkag hkafk' b;ska tAl yskaod
fï wjq,a cd,hlg m;afjkjd'
oeka ir,j u;l ;shd.kag fukak fï úÈhg'
fukak fï m[apqmdodkialkaO f,dalfha meje;au i|yd
fïl iq.;sh fyda ÿ.;sh ´k tlla' f,dalfha meje;au
i|yd ´k lrk l¾u mska fyda mõ' f,dalfhka tf;r
ùu i|yd lsishï l%shdj,shla ;sfhkjdfka' tAl l=i,a'
oeka f;areKdo@ t;fldg f,daN oafõI" fuday lshkafk
fudkjdo@ f,daN" oafõI" fuday lshkafk wl=i,a uq,a'
wf,daN" wfodai" wfuday lshkafk l=i,a uq,'a f,daN" oafõI"
fuday" wf,daN" wfodai" wfuday lshk Th Tlafldu;a
jefgkafk l=i,a iy wl=i, l¾uj,g' tAjd wl=i, yd
l=i,a uQ,hka" l¾u uQ,hka' oeka wms jvkag ´kE fï
iißka tf;r fjkag kï mska fyda mõ fkdfõ l=i,a'
fu;k oeka wdmyq megf,kag we;s' w;k l=i,a wl=i,a
uq,a lshkj' ´lhs ux lsõfj' tA yskao Th .eg¨j we;s
lr.kag tmd' fyd|g u;l ;shd.kag t;fldg oeka mska'
oeka wms n,uq odkh' oka §u mskla' oka §u mskla jf.a u
;j ;ekl§ wms okakj ksjka olskag ´k lrk foa wms
mdró lsh,d lshkjfka' oeka mdrñ;d oyhla ;sfhkj'
ths k a uq , g u ;s f hka f k odk mdrñ;dj' odkh
mdrñ;djl=;a fjkj' oeka fldfyduo odkh' odkh tl
me;a;lska mskla fjkj' ;j me;a;lska mdrñ;djla
fjkj' odkh mskla fjkafk odkfha l=i, wl=i, l¾uh'
odkfhka ,efnk mskla ;sfhkjfk' msk n,df.k oka
f,dalh 105

fokj kï tAl mska f.dvg jefgkafk' odkhla - hula


§, foõ ñksia iem m%d¾:kd lrkj kï tAl mskla'
m%Yakhla (-
tA odkh u l=i,a is;lg jefgkakeoao@
ms<s;=r (-
kE' tAl tfyu jefgkag ;sfhk wjia:dj wvqhs'
fudlo ;udf.a fÉ;kdj fka l¾uh fjkj lsh, fu;k
woyia lf<a' oeka fu;k wms n,dfmdfrd;a;=j foõ ñksia
iem' ÿl u m%d¾:kd lrk iuh ;=< ,efnkafk foõ
ñksia iem u ;ud' tAl l=i,hla fjkjd' isf;a f,daNlu
wvq lr.kag ÿkakd kï" ksjka m;df.k ÿkakd kï"
ksjkla m%d¾:kd lrkag ´kE kE' f,daN" oafõI" fuday
ke;sj fokag ´k wf,daN" wfodai" wfuday is;ska' oeka
f,daN is;lska oka fokafk' oeka yqÕla fj,djg Th
lrk ish¨ mqKH l¾u lrkafk f,daN is;lska' hula
§,d f,dl= fohla n,dfmdfrd;a ; = fjkjd' oeka
ysÕkafkl=g remsh,la folla §,d ÈjH f,dafla hkag
ys;kjd' t;k .kqfokqjla ;sfhkafka' tAl wdfhdackhla'
t;k ;sfhkjd lsishï m%;s,dNhla' wdmyq" Nj.dó' tAl
ÿluhs' tA fÉ;kdfjka f;drj fokj'''' fïl ÿlhs' fï
m[apqmdodkialkaO ÿlska ñfokag ´k' fï ÿlg fya;=j
;Kaydj' uu oka fokj" fï ;Kaydj ke;s lr.kag
ls h , ÿka f kd;a tA l l= i ,hg n,mdkj' t;kÈ
wdfhda c khla fjka f k kE' tA l odk mdrñ;djla '
fjiaika;r rÊcqrefjda ;ukaf. orefjd fokakd oka
ÿka f k ;j;j;a orejka f.dvla ,efnka g ls h ,d
n,df.ko@ tfyu ÿkako@ kE' fjiaika;r rÊcqrefjd
orefjd fokak oka ÿkafk ksjka m;df.k' orejka oka
ÿkafk iïud iïfndaêh m;df.k'
tAl odk mdrñ;djg jegqK' kuq;a thd jeä jeäfhka
orefjd ,efnkak lsh, ÿkakd kï wdmyq f,dafluhs'
106 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

tAl mskg jefgkafk' tAfl m%;súmdlhla ;sfhkj' oeka


l=i,hla lrkfldg tAfl m%;súmdl;a ;sfhkj' l,n,
fjkag tmd' oeka yqÕla wh Nhhs' ksjka olsk tl yß
wudrehs' t;lï iifr wms bkag ´kE' ksjka olsklï
ljo yß ojil ÿ.;s.dó fkdù isàu;a f,dl= fohla' tA
ksid wmg tAlg msysg fjkafk msk' yßhg fï .ukla
hkfldg ksjk lshk .uk hk fldg u. úhoug wjYH
jk foa lsh,fk lshkafk msk lsh,' wuq;=fjka mska
lrkag lsh, lshkjd' b;ska tfyu mska lsÍfï wjYH-
;djhla fjkafk kE fndfyda fj,djg' fudlo wr l=i,h
lshk tl lrf.k ksjk lrd lghq;= lrka hk fldg
ÿ.;s.dó fjkag lsisu fya;=jla kE' yßhg lrf.k .shd
kï oeka fyd| WodyrKhla uu lshkakï' wfma oyï
fmd;aj, i|yka fjkj fï nqoaO Ydikhg fmr ;snqK
nqoaO Ydikhl tA lshkafk ldYHm nqÿ yduqÿrejkaf.
ldf,' tA nqoaO Ydikh;a fï wo jf.a ;ud' msßySf.k
msßySf.k hkjd' oeka wfydais fjkag <Õhs' fï wo jf.a
;uhs yß wudrehs O¾uh wefykafkau kE' wO¾uh wioa-
O¾uh ;uhs ioaO¾uh kdufhka wefykafk' mskalï
fkdfhl=;a foaj,a ;uhs' ksjka u. kE' yß' b;ska fï
miafofkla ysáh tA nqoaO Ydikfh NslaIQka jykafia,d'
yduqÿrejre mia kula' tAf.d,af,d l,amkd lrkj'''' fï
nqoaO Ydikh;a oeka bjr fõf.khs hkafka' ;j u wmsg
ud¾. M,hla" f,daflda;a;r ;;a;afjlg m;afjkag neß
jqKd' wmsg fï nqoaO Ydikh;a u. yerefKd;a wdfh
ljod nqoaO Ydikhla kï yïn fjhso okafk kE lsh,d'
tAl ksid wms fldfydu yß fïflka tf;r jkag
fldfydu yß ùßh lrkag ´kE lsh,d fï miafokd
uyd >k jkdka;rhl ;snqKq úYd, .,a m¾j;hlg
k.skjd b‚ u.l wdOdrfhka' b‚u.la ;sh, tA .,a
m¾j;hg ke., bjr fj,d b‚u. ;,a¨lr, odkj'
wdfh nyskag nE' oeka fï m¾j;h Wv b|f.k miafokd
f,dalh 107

Ndjkd lrkj' wdfh fndkag j;=rj;a kE lEu ;shd'


.sks wõfõ oj,ag msÉfpkj ?g iS;f,a .efyñka wr
., Wv b|f.k nv.skafk j;=rj;a ke;=j Ndjkd
lrf.k lrf.k .shd' fldÉpr l,a lrkago@ jeä-
jqfKd;a ojia myla yhla y;la b£' lkav;a ke;=j j;=r;a
ke;=j fõ<s,d mia fokdu ueß, .shd' tA miafokdf.ka
tlaflfkla ú;rla wkd.dó M,hg m;a jqKd lsh,
i|yka fjkj' Tyq Y=oaOdjdi n%yau f,dalfha bmÿKd' wr
i|yka jk úÈhg Th n%yu a f,dafl bkak iyïm;s n%yu
a hd
lshkafk thd yeáhg ;uhs ie,flkafk tod tA miafokd-
f.ka tA wkd.dó M,hg m;a jQ flkd' b;sß y;r fokd
u lsis u ud¾. M,hlg m;a fkdù mD:Êckj u ñh
.shd' oeka fï f.d,af,da oka ÿkafka kE' iS,h ;sfhkj'
wksjd¾hfhka u lh jpk fol ixjrhs' ÈjHf,dal"
ukqIHf,dal m%d¾:kd lf<a kE' Ôú; wdYdjka w;yer,
fjk fohla jqKdfj' fï iiqk ;=< lsih s ï ud¾. M,hlg
m;afjkjd lsh, Ndjkd l<d' b;ska lsisu ud¾. M,hlg
m;a fkdjqKdg tA ojia y;r mfya uefrklï lrmq tA
ùßh fld;rï n,j;ao lsh, lshkafk tA mia fokd .sy, s ,
a
;=is; ÈjH f,dafl bmfokj' tA nqoaO Ydikh bjr fj,d
B<Õg nqÿjrfhla my< fjk fldg tA lshka- fka fï
f.!;u nqÿka jykafia my< fjk lï tA ld,hg
lshkafk nqoaOdka;rhla lsh,d' ys;d .kag nE l,am ,laI
.dkla - nqÿjrfhla my< fj,d iy ;j nqÿjrfhla my<
fjk ld,iSudj' wkak tA nqoaOdka;rhla u ÈjH iïm;a
úkao - oelalo lrmq foa@
m%Yakhla (-
m%d¾:kdjla lf<a keoao@
ms<s;=r (-
kE' kE' fudl=;a kE' fï wd;afu u fudkj yß
ud¾. M,hlg m;afjkag ´k lsh, ish¨ foa w;yer,
108 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

., Wvg ke., Ôú; wdYdj w;ayer, uerefKd;a


uereKdfõ lsh, wr nqÿ yduqÿrefjd lsõj p;=rx.
iukakd.; ùßh —fï lfha uiq;a f,a;a úhe¿fKd;a
úhe¿Kdfõ' weg;a yu;a kyr;a b;sß jqfKd;a b;sß
jqKdfõ' mqreI mrdl%ufhka ,eìh hq;= hula we;akï
th ,ndf.k ñi uu fï wiqfkka fkd ke.sáñ˜ lshk
p;=rx. iukakd.; ùßfhka b|f.k ùßh lrkag lsh,
nqÿyduqÿrefjd lsõfj' oeka tAl ;uhs tA f.d,a, lf¾'
Ôú;dYdj w;a wer,d msrej' wr tlaflfkla wkd.dñ
fj,d Y= o a O djdihg .s h d jq K dg wks l a y;r fokd
mD:Êckj u uereKd' kuq;a ÿ.;shlg .sfha kE' tA ojia
y;r my ;=< ñh hklï lrmq l=i, l¾ufha ;sfhk
wdksixifhka B<Õ nqÿjrhd my< fjklï nqoO a dka;rhla
u ÈjH f,dafl .; l<d' tA lr,d fï isoaOd¾: f.!;u
nqÿka jykafiaf.a ld,fha fï ukqIH f,daflg weú,a,d
tA whf.ka tlaflfkla ;uhs Th ljqre;a okakd ndysh'
ndysh" odreúßh —oelald kï oelald muKhs" weyqjd kï
weyqjd muKhs' wd>%dKh l<d kï wd>%dKh l<d muKhs˜
lsh,d Th lshmq oyï jdlH ;=k nqÿka jykafia msKv a mdf;a
jäoa§ nqÿka jykafia miafia t<jdf.k .syska ;uhs oyï
foikag lsõfj' b;ska fï mdfr" nqÿyduqÿrefjd msKav-
mdf;a jäk .uka Th jdlH ;=k lsh, hkag .shd'
—oelald kï oelald muKhs' weyqjd kï weyqjd muKhs'
wd>%dKh l<d kï wd>%dKh l<d muKhs˜ lsh,d nqÿka
jykafia tydg .sys,a, msKavmdf;a odkh imhdf.k
kej; jäkfldg fï ndysh ry;a fj,d msßksjka md,d;a
bjrhs' oelalo tA msfka n,h' l=i,h fldhs ;rïo lsh,
ys;kag' wksla flkd mqlal=id;s' mqlal=id;s lshkafk rc
flfkla' rclu Tlafldu w; wer,d - meúoafola fj,d
- ;dmifhla jf.a meúÈ fj,d ;uka úyska nqÿka jykafia
fydhd f.k toaÈ tla rd;%shla .; lrkjd l=U,a y,l'
nqÿkayduqÿrefjda fydhdf.k toaÈ u.È yïnfj,d' b;ska
f,dalh 109

nqÿ yduqÿrefjd Wfoa oyï foikj' foimq .uka fudlo


jqfKa' wkd.dó jqKd' thdg ry;a fjkag neß jqKd'
wkd.dñ jqKd' th;a t<fokla wek,d ñh.shd' ndysh;a
tfyuhs" mdfrÈ t<fokla wek,d' fudlla yß wl=i,
l¾uhla tkj Th w;f¾' thd tfyu uereKd' fuhd
fufyu uereKd' wksla fokakd ;ud oínu,a, ry;ka
jykafia iy fud.a.,s mq;;a uy ry;ka jykafia' n,kag"
tA fokak ry;a' n,kag tA y;r fokdf.ka ;=ka fofkla
u fï wd;afuÈu ry;a jqKd' tlaflfkla wkd.dñ fj,d
thd Y=oaOdjdfig .shd' oeka wms wu;r j mska lrkag
´keo@ oeka fmakjo l=i,h ;=< ;sfhk foa@
nqÿ yduqÿrefjd fïl lshkj" tl foúflfkla weú;a
lshkj fï l=i,a oyï .ek lshkag tmd" mskla oyula
lrf.k fï f,dafl Ôj;a fjkag" lï iem ú¢kag lsh,'
nqÿyduqÿrefjd lsõj —kE uu lsisfia;a u mskalï wkqu;
lrkafk kE˜ lsh,' nqÿyduqÿrefjd lshkj fï f.d,af,d
yeu flfkla u fï Njh .ek l:d lrkj' nqÿyduqÿrefjd
tl iQ;%hl lshkj —uyfKks" uQ;%d" uQ;%d tl ìxÿjla
jqK;a ÿ.|hs' B<Õg f,a" f,a ìkaÿjla jqK;a ÿ.|hs' fï
jf.a ;uhs" uu Njh tl fudfyd;lg j;a j¾Kkd
lrkafk kE' Njh lsõfj meje;au' Njh tl fudfyd;lg
j;a m%d¾:kd lrkafk kE' fukak fufyu ms<sflõ l<
tlla fï Njh lshkafk' fïfl meje;aug ;uhs fï wms
yeu fokd u ùßh lrkafk'
oeka fï fufyu wms oyï foik fldg iuyre
úreoaOhs fïlg' tfyu nE' fïl yefudagu f;afrkafk
kE' yefudag u lrkag nE' yefudag u fudf<a kE' tAl
yskao fï whg iifr meje;aug wms fudkj yß lshkag
´kE' b;ska yefudagu fï oyu fkdf;afrk tl we;a;'
wehs fkdf;afrkafk@ Tjqkaf.a Ndú; is;la ke;slu'
l=i,a jv, kE' fï f,dalh w;ayßk yeá" fuf;la tA
w;ayßkag ´k ;dlaIKh tA f.d,af,d <Õ kE' tA
110 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;dlaIKh ;sín flkd ;uhs gla .d, w,a,.;af;' Ndysh


mgia .d, w,a,.;a; lshmq .uka u fudlo tA ;dlaIKh
m%.=K lrd' uu fï jpfk .;af; w¨;a iqmqreÿ jpkhla
ys k a o ' ;dla I Kh ls õ fj tA ;= < ls i s h ï Ys , a m hla "
Ys,ma l%uhla" l%ufõohla ;snKq d' fï l%ufõoh mqreÿ lrka
wdmq ksid B<Õg nqÿjrfhlaf.ka wymq .uka u f;areKd'
oeka tA jf.a ;uhs wo fï nqoO
a Ydikh ;=<k
s a isoO
a d¾:
f.!;u nqÿka jykafia mßksíndKhg m;ajqKdg Wka
jykafia f.ka wLKavj mejf;k wdpd¾h mrïmrdj
bkakj' wd¾h mrïmrdj bkakj' tA ry;ka jykafia,'
b;ska nqÿka jykafia flfkla lshk oyuu ;ud fï
ry;ka jykafia foaYkd lrkafk;a' ry;ka jykafiaf.
wuq;= O¾uhla kE' O¾uh bf.k.;af; nqÿka jykafia-
f.ka' tAl jv, nqoaO;ajhg m;a jqKdg miafi tA ry;a
W;a;ufhda kej; kej;;a foikafk nqÿka jykafiaf.
O¾uhuhs' tAl yskao nqÿjrfhlau wmg uqK .efykag
´k kE' iïud iïnqÿjrfhlau fkd,enqKdg lula kE'
tA nqoaOYdikh ;=< Ôjudkj Ydikh ;sfhkj lsh,
lshkafk ry;ka jykafia,d bkakj lshk tl' tA ry;ka
jyka f ia , d oyï foa Y kd lrkj ls h ka f k nq ÿ ka
jykafiaf. oyuuhs tA foikafk' b;ska fïl wykfldg
iißka tf;r ùfï l%ufõoh - Ys,am l%uh - tA ;dlaIKh
m%.=K lrf.k fmr Njfha b|, weú,a, ;snqK kï" tA
whg fukak fï lshk oyu mgia .d, jgyf.k tA wh
tf;r fjkj'
b;ska wo bkakjo fï f,dalfha - rfÜ - ry;ka
jykafia,d@ oeka ´l ;uhs .eg¨j' fndfyda wh lshkj
bkakj lsh,' fndfyda wh lshkj kE lsh,' tlaflfkla
fokafkla lshkj bkag mq¿jka lsh,' fïl ;uhs .eg¨j'
fï f,dafl ry;ka jykafia,d bkakj' ;j u bkakj'
Ôjudk j ry;ka jykafia,d bkakj' wkd.dñ olajd
f,dalh 111

.sh .sysfhd mjd wo;a bkakj' fidajdka ilDod.dñ wh


.ek fudk l;do@ t;fldg ry;ka jykafia,d Ôj;aj
bkakj' tA wh oyï foikj' kuq;a fldhs ;rï ry;ka
jykafia,d nK lSj;a" fldhs ;rï nqÿjre my< fj,d
nK lSj;a" wmg mqreÿ l< Ndú; is;la ke;akï tA oyu
f;afrkafk kE' b;ska wo fï bkak úYd, msßig fï
oyu fkdf;afrkafk wehs@ óg fmr tA ;dlaIKh mqrmq
ke;s yskao' tA lsõfj l=i,h mqr,d mqreoaola ke;s ksid'
b;ska wms tA whg lrk wkqlïmdj fudllao@ wfka fï
f.d,a,kag fï .eUqre oyu fï iQCIau O¾uh f;afrkafk
kE' tA yskao —ksrhg fkdjeá B<Õ nqÿjrfhla yïn
fjklï yß fï iifr bkag ´ke lrkafk msk˜a lshlshd
;j ;j;a Njfha meje;au u tA f.d,a,kag tA me;a;g u
fmdaIKhg wjYH lrk f;dr;=re imhñka tAjg u
ffO¾hhg m;a lrñka ysáfhd;a Tjqka ljod o ksjk
olskafk@ ;j nqÿjre fldÉpr yuq jqK;a olskak mq¿jka
o@ nE'
tAl ksid O¾uh foaYkd lrk whf.ka uu b,a,d
isákj fï rfÜ oyï foik Th tl tl Od¾ñl jHdmD;s
mj;ajdf.k hk yeu fokdf.ka u uu b,a,d isákj
lreKdlr, Tn,d fï rfÜ ck;dj" fï lshk ÿla ú¢k
ck;djg fï wh flfrys wkqlïmdjla ;sfhkjd kï
fï whj fï u.g fhduq lrkag wju jYfhka" wo
b|f.k Ndjkdjla lrkag lsõju b|.;a; .uka wmsg
iudêhlg hkag nEfka' m%:u OHdkhg iu jÈkag nEfk'
tA l g l= i ,hla ;s f hka g ´kE' l= i ,h ls õ fj wr
fl!Y,Hh" l=i,;djh - Skill lsh, bx.%sisfhka lshmq
foa u ;uhs' fïl iißka mj;ajdf.k tkag ´k' b;ska
tAl lr, ;snqK flkd kï úkdä mylska oyhlska gla
.d, iudêhla w,a,.kakj' OHdk jv, ;sín flkd
tl mefhka foflka OHdkj,g hkj' tAl lr, ke;s
flkdg ojia .Kka W;aidy l<dg neye' iuyr úg
112 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

udi .Kkla l<;a nE' iuyr úg Ôú; ldf,j;a nE' nE


;uhs' wudrehs' tA ;uka fkdlrmq yskao' b;ska tAl ksid
fï iifr meje;au .ek u fkdis;d fïlg ùßh lrkag'
ùßh lrk fldg b;=re foa;a flfrkj' Wv mkskj kï
uu yefudagu lshkafk wyi w,a,kag ùßh lrkag' fmd,a
.ia bfí u wyqfjhs' t;fldg fldia .ia bfí wyqfjhs'
fmd,a .yla w,a , ka g Wv meka f kd;a wyq f jka f k
t~re.yla ;uhs' tAl;a kE iuyr úg ;=;a;sß .ia' oeka
meyeÈ,s o lshk foa@
ksjk u m;df.k lghq;= lrkfldg wfkl=;a Nj
iïm;a ,efnkj ksjkg hklï' tA w;r;=f¾ ysia kE'
´k ;rï wrka n,kag' Th tlla" Th f:ß .d:dj,
tfyu lshjkfldg wmg fmakak ;shk fndfyda foaj,a'
oeka iqfïOd f;rksh lshkj fldaKd.uk nqoaO Ydikh
ld,fha iq f ïOhs " Okxcdks h s - Okxcdks ls h ka f k
n%dyauKfhla - fÄuhs - fÄud lsh, lshkafk nqÿ rcdKka
jykafiaf. w.%Yd% úldjla - ;=kf
a okd tl;=fj,d úydrhla
lrj, mQcd l<d' ldgo@ fldaKd.uk nqÿyduqÿrejkag' tA
l=i, Yla;sfha uysufhka" ÈjH f,dalfha ysáh lsh,
lshkafk' yenehs b;ska t;k tAflka lshkafk B<Õ
nqÿyduqÿrefjd;a u. weß, ÈjH f,dafl b|, ;sfhkafk
Th lshk úÈhg kï' ug u;l tfyuhs" f:ß .d:dj,
;sfhkafk' tA fldaKd.uk nqÿyduqÿrejkag lrmq úydr
mQcdjla idOl jqKd fuf;kag tkag' yenehs fu;k úydr
mQcdj lf<a foõ ñksia iem n,df.k fkfï' tAl u;l
;shd.kag' ksjka m;df.k" fklaLïu fÉ;kdfjka' oeka
n,kag fÄud;a fuf;kag wdj' Okxcdks n%dyauKh;a wdj'
yenehs Okxcdks n% d ya u Khg ud¾. M,hlg tka k
neßjqKd' wjidk fudfydf; uu ys;kafk idßmq;a;
yduqÿrefjd .sys,a, oyï foi, n%yau f,daflg hkak
mq¿jka jqKd' t;fldg fÄud w.%Y%dúldj jqKd' fï
f,dalh 113

tla f lfkla j;a fïjd lr, fkfjhs fï l= i ,h


jvkfldg l=i,h ;=<" lshkafk ksjka uf.a hkfldg
fï b;=re foaj,a ilia fjkj' ksjka u.g ùßh lrk
flkd ljodlaj;a my<g jefgkafk kE' tAl ksid yenehs
oeka fï tl mdrg wmsg Ndjkd lrkag nE' wmsg is,a
rlskag nE' Th m[ap iS,h we;s' ks;s mkais,a fmdfydh
wgis,a /lf.k wïug ;d;a;g i,lf.k mkai,g
odkhla udkhla lrf.k Th .;dkq.;sl iïm%odh ;=<
ysáhu we;s' ´j lshkag nqÿjre ´k kE' nqÿjre ke;s
ldf,;a ´j l<d'
mkais,a wgis,a yeuodu ;snqK f,dafl' nqÿjre ke;s
ld,j,;a ;snqKd' odk udk tA ldf,;a ;snqKd' yenehs
tAf.d,af,d fï f,daflda;a;r ;;a;ajhla oekx ysáfh
kE' tA f.d,af,d fï f,!lsl ;;a;ajhla hgf; ;uhs
fï ish¨ Ydia;DDka jykafia,du oyï foiqfj;a' lghq;=
lf<;a' b;ska tAl u wo;a fï nqoaO Ydikhla ;=<
b|f.k;a l< hq;= kE'
tA ksid uu yefudag u lshkafk fï l=i,h jvkag
ùßh lrkag' oka fokag fklaLïu fÉ;kdfjka' fï
ldufk" fï ;Kaydjfk" ldu ;Kaydfjka f;drj" Nj
;Kaydfjka f;drj" ysf;a lduhkaf.ka bj;a ùu fï
;Kaydj fmdaIKh lsÍfuka f;dr j oka fokag ysf;a
lduhka f .ka bj;a ùu ;ud i;= j ;s f nk iïm;a
;sfhkafk ;udf.a lï iem i|yd tAjd ;j flkl=g
fokjd kï lduhkaf.ka bj;a ùu' t;fldg wms oka
fokag ´k fklaLïu fÉ;kdfjka'
oeka tAlhs wdhœ wIagdx.sl ud¾.fha ;sfhkafk' wdhœ
wIagdx.sl ud¾.fha iïud ÈÜÀ' fï f,dalh ÿlhs" m[apq-
mdodkialkaOd ÿlaLd - ialkaO my u ÿlhs' rEm ÿlhs"
fõokd ÿlhs" ix× ÿlhs" ixLdr ÿlhs" ú[aØKh ÿlhs'
ish¨ rEm ÿlhs' <Õ-ÿr" ySk-m%Œ; ´ku tlla' t;fldg
114 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ish¨ fõokd ish¨ ú£ï" iem ÿl fol u ÿlhs' wdhœ


i;H ;=< iem;a ÿlhs" ÿl .ek fudk l;do@ iem ÿl
fol u ÿlhs' fï foaYkdj ;=<" O¾uh ;=<" nqÿkajykafia-
f.a p;=rdhœ i;H foaYkdj ;=< ish¨ y÷kd .ekSï ÿlhs'
´kEu y÷kd.ekSula ÿlhs" fydf|a' wdh fï wïu ;d;a;
lsh, kE' tAj;a ÿlg jefgkafk' t;fldg ish¨ ixLdr
ÿlhs' ish¨ l=i,dl=i, l¾u ÿlhs' ish¨ ú[aØK is;a
ÿlhs' t;fldg m[apqmdodkialkaO u ÿlhs' fï ÿlg
fya;=j ;Kaydj' b;ska wms ;Kaydj ke;s lrkag ´k'
;Kaydj ke;s lr.ekSu ;uhs ksjk lsh, lshkafk'
ÿlska ñ§u lsh, lshkafk' tAlg ´k lrk l%shd ms<sfj;
m%;smodj ;uhs wdhœ wIagdx.sl ud¾.h' t;fldg wdhœ
wIagdx.sl ud¾.h jeãuu l=i,h' fyd|g u;l ;shd.kak'
meyeÈ,s o lshmq foa'
wdhs mska fkfjhs oeka l:d lrkafk l=i,h'
fudllao wdhœdIagdx.sl ud¾.h jvk tl ;uhs wms l=i,a
lsh, .kafk' t;fldg wdhœdIagdx.sl ud¾.h lsh,
lshkafk fudllao ksjka olsk jev igyk' ÿlska ñfok
jev ms<sfj<'
t;fldg iïud ÈÜÀh lshk ;ek tkafk Tf;kag'
oeka m<fjks ud¾. wx.h iïud ÈÜÀh' iïud ÈÜÀfh
m<fjks fudllao t;fldg@
ÿlafL ØKx - fï m[apqmdodkialkaO ÿl' ÿlaL
iuqofha ØKx - ÿlg fya;=j' B<Õg ÿlaL ksfrdaOh -
ksjk - ÿlska ñfok ;ek" ÿl ke;s lsÍu' fï lshkafk
;Kaydj ke;s lsÍu' ÿl ke;s lrkj lshkafk ;Kaydj
ke;s lrkj' meyeÈ,so@ ;Kaydj yg.kafk fldfyo@
;ud ;=<uhs' wefia ;Kaydj yg.kafk wei mskjkak
yskao lfka ;Kaydj yg.kakj' kdifha" Èfõ" lfha''' tA
jf.a' wdh;kj,g" tA tA ;eku" ;Kaydj yg.kakj' ux
tAl úia;r lrkakE oekau' wms tAl fjk ojil l:d
f,dalh 115

lruq úia;rd;aulj' t;fldg fï ;ekaj,u ;Kaydj


ke;s lr, odkj' fï ;Kaydj tAl ;uhs ldu ;Kayd
fklaLïu" lduhkaf.ka ñfokag ´k' fï ;Kaydj ke;s
lsÍu' Nj ;Kayd' tAl;a ke;s lr, odkj' fï ;Kaydj
ke;s lsÍfï ud¾.h ;uhs wdhœ wIagdx.sl ud¾.h' ÿlaL
ksfrdaO .dñŒ mámodh ØKx wd¾h i;H fukak fïl'
fïl ;uhs iïud ÈÜÀh' fukak fïl we;s lr.;a;
ukqIHhd B<Õg fudlo lrkafk'
B<Õg wms hkj fklaLïu ixl,amkdj,g' wkak
tA fklaLïu' tAlhs lsõfj' fklaLïu ixl,amkd ;=<hs
lghq;= lrkak ´k' fuf;la l,a oekf.k ke;sj ysgmq'''
ÿl lshkafk m[apqmdodkialkaOh' tAl ;=< ;uhs fï
ál ;sfhkafk' tAl oekka ysáh kï''' tAl fkdoek ysgmq
ksidfk oeka wr ish¨ l¾u ixLdr ÿlhs lshmq ksid"
;uhs nqÿyduqÿrefjd lsõfj iïud ixlmam lshk ;ekg
.;a ; fkla L ïu ixl,a m kd' meyeÈ,s o ls h mq foa @
fklaLïu ixl,amkd .;a;' fuf;la l,a ;snqfK ldu
ixl,amkd' fï ÿlg fya;j = ldufk' tfyu kï lduhka-
f.ka bj;a fjkag ´k' tA yskao fklaLïu ixl,amkd
biairyg .;a;' t;fldg lduhka ksid ;ud jHdmdo
úysxid fol isÿfjkafk' tAl yskao" tA fol;a w;yßkag
´k' wjHdmdo wúysxid fol lreKd ffu;%s fol .kag
´fk' t;fldg l=i,h jvkjd lshkafk fudllao@ wms
lduhkaf.ka bj;a ùug .;a; wêIaGdkh lreKd ffu;%S
fol fmroeß lr.;a; is;=ú,a,' t;fldg fï l=i, is;
lsh, lshkafk fudllao@
oeka lduhka lsh, lsõfj wmsg wfma bkaøshhka
mskùug ;sfhk iïm;a fk' wms tAjhska bj;a fjkag
;SrKh lrkj' wms i;= foaj,a" wms wdrïN fjk ;ek
;uhs fu;k' uQ , s l ms h jr odkh" §u w;a y eÍu -
mß;Hd.h' t;fldg l=i,h lshkafk mß;Hd. is; iy
116 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lreKd ffu;%s fol' fuf;kag wms hkag ´k' b;ska


fïl lrkag ldgo neß' oeka wr wms idudkHfhka
iïu;h ;=< odkhla §, fudkj yß lr, wms fudlo
wjidkfha lrkafk' fï foaYkdjlÈ fudlo lrkafk'
fï fï foaj,a lrd fïflka foõ ñksia iem lsh,
l;kaorhla lshkjdfk' foõ ñksia iem ,efíjdæ fï
iir meje;aug oeka wms fïjd lshlshd bkag hkag ´k
kE weÕg fkdoekS fïjd ,efnkj' fïjd m%d¾:kd lrkag
´k;a kE' oeka fï fÉ;kdfjkau oka fokak ´k kE'
oka fokak f,daNfk ñksiaiq' fyd|g u;l ;shd
.kak' fokak f,daNhsfk" oeka fokafk ldgo@ ms<f s ulg
lEu álla ;shkj yß" mkaif,a yduqÿrejkag lEu álla
.sysx fohs' oeka fï fofla u .kqfokqjla keoao@ mkaif,a
yduqÿrejkag lEu ál fokafk fndfyda fofkla ux
lshkafk Tlafldu fkfjhs' fndfyda fofkla' t;k
.kqfokqjla ;shkj' fudlo mdxY=l+f,g yduqÿrefjd
tkafk ke;sfjhs' msß;lg f.kak .kag neßfjhs'
odfklg O¾u foaYkdjla lr.kag neßfjhs' tA fÉ;kdj
;sfhkafk' tA yskao yduqÿrefjd ´k' t;fldg lEu' oeka
nqÿka jykafia lsh, ms<fs ulg lEu álla ;shkj ke;akï
fnda.ylg lsß álla jlalrkj' ms<sfulg ke;akï
fnda.yg isjqrla fmdfrdakj' oeka tAjg f,daN kE' wehs@
wehs f,daN ke;af;@ oeka tA f.d,a, wy, ;sfhkj fï
nqÿyduqÿrejkag fokfldg yß uy;a M, uydksixihs'
jeä mska ,efnkj' tA ksid jeäfhka mska ,efnk ;ekg
;uhs fokag ,Eia;s" fokag leu;s' tAl fk fya;=j' kuq;a"
tAfÉ;kdj kE nv.skafka bkak flfkl=g hdplfhl=g
lEu álla fokag' wi,ajeisfhl=g ke;s neß flfkl=g
msysg fjkag fokag f,daNhs' oeka w;k §u fkdfjhs
;s f hka f k' t;k ;s f hka f k .kq f okq j la ' t;k
;sfhkafk yqÕla fj,djg wr fmdâvla §, f,dl= fohla
,nkak ´k lrk wdfhdack fÉ;kdj' fïl fyd| kE'
f,dalh 117

fyd| kE lsh, lshkafk'''' ,efnhs' tA ,efnk tl;a


fyd| keye' fudlo" wmsßisÿ is;lska §, ;sfhkafk' Bg
jvd krlo fïl yßhg ÿkafkd;a' tAlhs lsõfj' oeka
nq ÿ ka jyka f ia f . O¾uh wy, ;s n q K flfkla
nqoaOYdikhla ;=< fn!oaOhd hhs lshd.ksñka ;jÿrg;a
fn!oa O fkdjk j;a m s < s f j;l bka k j kï Tjq k a
fn!oaOfhd fkfjhs' meyeÈ,s o@ nqoaO Ydikhla ;=< nqoaO
lshk f,an,a tl .yf.k' oeka odkh fn!oaO fkdjk
wks;a wd.ïj,;a ;sfhkj' fn!oaOfhda ú;r o oka
fokafk@ l%is ;
a hs dks wh oka fokj' yskÿa wh oka fokj'
bia,dñlfhd oka fokj' tA f.d,a,kag m%;sM,
,efnkakeoao@ ,efnkj' tA f.d,af,d ÈjH f,dafl hkafk
keoao@ uq¿ Ôú; ld,h u lem l<d f;f¾id uõ;=ñh"
wirKfhd fjkqfjka' ÈjHf,dafl hkakeoao@ yenehs tAl
lem lf¾ ksjka m;df.k kï fkfjhs' tA f.d,a,kaf.
wd.fï úÈhg iq.;sh' iaj¾. ud¾.h - iq.;sh lsõfj
wdmyq f,!lsl fohla - ÈjH- f,dafl" foúhka jykafia"
tA wh woyia lf¾' ux ys;kafk t;k ksjk jf.a ksùula
kE' m[apqmdodkialkaOh ksùula t;k kE' b;ska tA jf.a
;shkj' uy oka fok wh bkakj' fn!oaO fjkaku ´k
kE' b;s k a fn!oa O fkdjq K wh;a oka fokj kï
fn!oaOfhd;a oka fokj kï fn!oaOhkaf.hs fn!oaO
fkdjk whf. oka §fuhs fjkila ;sfhkag ´k' ke;akï
fï wd.ï fol u tlhs' fï ish¨ wd.ï tlhs' kuq;a
tfyu fjkag nE' tl u Ydia;Djrhd ;uhs f,dalfha
my< fjÉp f,dalh wksÉphs" ÿlhs" wkd;auhs lshmq' wksla
ish¨ Ydia;Djre lsõfj f,dalh ks;Hhs" iqLhs" wd;auhs
lsh,' ks;H" iqL" wd;auu meje;au i|ydhs' oka fokafk
tA f.d,af,d' t;fldg wksÉp" ÿlaL" wkd;au lshk fï
f,dalfhka ñ§u i|ydhs fn!oaOfhd okafokafk' t;fldg
wkak t;khs fn!oaO odkfha ;sfhk fjki' meyeÈ,s o
lshmq foa@ m%;sM,fh wvqjla kE' wrlg jvd m%;sM, wr
118 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ÈjHf,dal iq.;s iïm;a n,df.k fok odfkg jvd fï


odkh msßisÿhs'
keoao@ Tõo@
meyeÈ,sj u wf,daN is;ska fokafk' woafõI is;ska"
wfuday is;ska fokafk' ÈjH f,dafl hkag fokafk
wf,daN is;lskao@ ÈjHf,dafl hkag oka fokafk wf,daN
is;lskao@ iq.;s iïm;a m%d¾:kdfjka oka fok ñksyd
wf,daN is;lskoa oka fokafk" kE' f,daN is;lska fokafk'
tAlfk ux lshkafk fu;k yß jrola lrkj Tlafldau,
ls h ,' f;a f rkjo ux ls h k foa @ t;k ;s f hka f k
.kqfokqjla' t;k ug ielhla ysf;kj fu;k Th lshk
foaj,a ,efnhso lsh,' wehs@ f,daN is;lafk ;sfhkafk'
b;ska f,daNh wl=i,hla fk' pqÜgla fïl yß ishqïj
ys;kak ´k' fï fndfyda foaj,a'
fklaLïu ixl,amkd" wjHdmdo" wúysxid lshk
ixl,amkd uq,a lrf.k ;uhs wms oka fokak ´k' oka
fokj' §u" w;a yeÍu mß;Hd.h yß wudrehs' fudlo fï
m[apm q dodkialkaOh ;=<ufk ;Kaydj ;sfhkafk' ixLdr
;sfhkafk t;kufk' wehs fõokd" ix× fol wkqj b;=re
ál ilia fjkj ;Kaydj we;sfjkjfk' tA ksid ;Kaydj
w;wßkag yß wudrehs' fokag ys;kagj;a leu;s keye'
tAl b;d meyeÈ,shs' tAl ksid ;uhs wms tAlg tA is; ÈhqKq
lrkag ´k' oeka wms fok is; ÈhqKq lrkag ´k' fok
is; ÈhqKq lrkj fjkqjg ;uhs wms oeka lrkafk
.kqfokq is; ÈhqKq lrkj' .kqfokq is; fkfjhs"
wdfhdack is; fkfjhs fmdâvla §, f,dl= fohla ,nk
tl fkfjhs fok is;' w;a yeÍfï is; ÈhqKq lrkag
´k' fokag f,daNhs' oeka Th iuyre fokj lsh,
ys;kakg;a nE' iuyre ys;d .;a;;a fokag f,daNhs' §,;a
iuyrekag i;=gq fjkag nE' wmrdfo uu ÿkafk''' fïl
óg jvd fyd|hs''' fufyu ug lrkag ;snqK''' §,
bjrfj,;a f,daN fjkj' n,kagfld Th ys;a we;sfj,d
f,dalh 119

we;s ´k ;rï' mqreÿ lr, ke;s jqKyu fokag ysf;kj'


ys;=jg fokag nE' fokag lsh, lshkag f,daNhs' ys;kag
f,daNhs' ys;=j;a" Bg;a jvd wudrehs lshk tl' fokakï
lsh, lshkjg;a jvd wudrehs fok tl' Bg;a jvd wudrehs
§, i;=gq fjk tl' wksjd¾fhka yqÕla fj,djg §, ÿla
fjÉp ;eka we;s ´k ;rï' wmrdfo ysÕkafkl=g ÿkak'
thdg fyd|g w;la mhla fyd,a,, jevlrkag mq¿jka'
tAjf.a wms ys;d.kakj' úúO foaj,a" is;ú= ,s tkj' wmrdfo
tA yduqÿrejkag odfk ÿkafk" yßu ÿiai, S hs" lshkj fkao@
b;ska tA jf.a fjkj'
b;ska t;fldg yß wudrehs fokag ys;k tl' lshk
tl' fok tl iy §, i;=gq fjk tl' t;fldg B<Õ
foa' fïl wudrehs' tfyu kï wmsg fïl ;uhs" óg
m%;ús reoaO foa lrkag ´k' fokag' fklaLïu fÉ;kdfjka
fokafk' t;fldg wrj .ek fkdis;d ;uhs oka fokag
´k' tA f,daNlu ksid' fokag ;shk f,daN lu ksid
;uhs oeka Th ms<u s j,g Th fjk fjk ujd.;a;= foaj,g
fokag f,daN kE' tA wehs@ tAl f,dl= mskla Èyd n,df.k'
t;fldg ljqre yß msk mska n,df.kfk oka fokafk'
msk n,df.k okafokj kï tAl yß wmrdOhla uu kï
lshkafk we;a;gu''' tA ;rïu fï''' wmrdOhla lsh,
lsõfj tla;rd úÈhl kslx my;a jevla jf.a ug kï
ysf;kj' wms wehs fï ;rïu l=yl lsh, ysf;kj'
fï msk fkd;snK q d kï wms ldgj;a fudl=;a fokafk
keoao@ t;fldg fudlla o ;sßikakk q f
a .hs ukqIHhkaf.hs
;shk fjki@ Th jf.a f.dvdla m%Yak u;=fjkj'
t;fldg fokag f,daNhs' yenehs fokag mqreÿfjkag'
nqÿyduqÿrejkaf. ldf, b|, ;shkj —tAlidgl
nuqKd˜ lsh, flfkla' n%dyauKfhla' yßu ÿmam;a' tA
nuqKdf. ìß| neñ‚hghs fokakg u Wvqlh jid.kag
;sífn tl i¨jhs' tAlhs tAlidgl nuqKd lsh, lshkafk'
120 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

tl i¨jhs ;sfhkafk' b;ska" fï fokakg u ljodlaj;a


tl g f.oßka t<shg neye, .ukla hkag nE' tlafl-
fkla .sfhd;a tlaflfkla f.or bkak ´k' fudlo f.a
we;=<g fj,d bkakj' fudlo Wvqlh jid.kag fokakg
u ;sfhkafk tl we÷uhs' wvksrej;ska hkak neß yskao'
b;ska nqÿka jykafia oyï foikag tA m<d;g wdj' weú;a
Ou–h foaYkd lrkj' oeka fï fokakg tlg .sysx nK
wykag nE' b;ska oeka tl fj,djlÈ tlaflfkla hkj'
wksla tlaflkd f.or bkakj' oeka tl ojila fldfydu
yß fï nuqKd .shd neñ‚h f.or ;sh, nK wykag'
b;ska fï O¾u foaYkdj wyf.k bkak fldg fï nuqKdg
mqÿu i;=gla oefkkj' meye§ula nqÿka jykafia flfrys'
b;ska nuqKd l,amkd lrkj fuhdg ux fï i¨j mQcd
lrkag ´k lsh,' tA tlal u uy f,dl= f,daN lula
ysf;kj' wdmyq wl=,.kakj i¨j' wdhs;a álla fj,d
hkfldg wdhs;a ysf;kj fïl mQcdlrkag ´k lsh,'
wdhs;a ysf;kj f,daNlu' Tfydu Tfydu lSm ierhla u
y;r mia j;djla u fïl fokag ysf;kj" wdhsu wl=,-
.kakj' wka;sug fldfydu yß fïl fokj' mQcd lrkj
nqÿyduqÿrejkag fïl' tl u i¨j fokakgu ;sfhk mQcd
lrkj' mQcd lr, bjr fj,d fudlo lrkafk@ thdg
i;=g byjyd .sys,a, fuhd lE .ykj uu Èkqjd" uu
Èkqjd lsh,' tA fj,dfj tA wy, my, bkakj rfÜ
rÊcqrefjd;a weú,a, n,df.k' rÊcqrefjd Nh fjkj'
—uu Èkqj uu Èkqj lsõj" uf.a rclu;a ke;s jqKd ;uhs"
ljq r e yß weú,a , tA l ;a wdl% u Kh l<d o˜ ls h ,
rÊcqrefjd Nh fjkj' Nh fj,d fydh, n,kj' b;ska
uu fï lshkag .sfha tAfl wdksixi ;j f.dvla ;sfhkj'
tA l:dj oeka lshkakE''' wkak tA jf.a oka fokag ´k'
mq¿jka o fokag uu lshkafk tAlhs' oka fokj kï tAl
idgl nuqKd jf.a oka fokag'
f,dalh 121

oeka fï ÿkafk fudlgo nqÿka jykafia flfrys"


Wka jykafiaf. O¾uh flfrys" meyeÈ,d' myka is;ska
ÿkakd' ux ys;kakE lsij s la n,df.k ÿkakhs lsh,' oelalo
mqomq yeá' wkak tfyu mqokag' wkak tfyu mqokfldg
;ukag i;=gla ;shkj' tAl ke;s ksid ;uhs" nqÿka jykafia
mßksíndkhg m;afj,d wjqreÿ fooyia mkaish mKyla
fjkag weú,a,;a nqÿka jykafia ke;s nqoaO flfkla
m%;sudjla jYfhka yodf.k tAlg mqokafk' tA nqÿka
jykafia flfrys meye§fuka fkfõ' tA ;Kaydfjka
mqokafk jeä mska .kag' ke;s mskla we;s lr.kag' nqÿka
jykafia kE' wms nqÿkag msÿj lsh, ms<sfulg ;shkj
lEu' oelalo lshk foa' fïl uu ;rylg lshk fohla
fkfõ" kuq;a Th lshk foa u ke;s neß ñksfyl=g msÿj
kï wkak nqoaO foaYkdj ms<smeoao fjkj' foaYkdj
ms<smeoafo wehs@ foaYkdj flfrys ;sfhk meye§u ksid'
nqÿka jykafia flfrys ;sfhk meye§u ksid' nqÿka
jykafia flfrys ;sfhk Nla;shlg f.!rjhlg" foõ-
ñksia iem ,nkag tfyu fkdfjhs' t;fldg oeka meyeÈ,s
o lshk foa@ tAl jqK;a fokafk nqÿka jykafia wmg
lsõj fukak fïl ÿlhs" fïl ÿlg fya;=j tA ksid fï
ÿlska ñfokag kï fïl lrkag ´k lsh, wkak tA
fÉ;kdfjka oka fokag' l=i,h jeãfï fÉ;kdfjka'
wdhœ wIagdx.sl ud¾.h jeãfï fÉ;kdfjka' oeka
meyeÈ,s o lshmq foa@ odfk fokag ´k fukak fï úÈhg'
t;fldg fïjd mska lshkj' fïfl ´kEu §ul
m%;súmdlh ;shkj' wms if;la ur, m%d¾:kd lf¾ kE
ksrhg hkag' m%d¾:kd lrkafk;a kE' kuq;a tAfl
wdksixih fjkia fjkafk kE' Tyqg tA wdksixi ;shkj'
wmdh.dóhs' tA jf.au msfk;a" oka §fu;a lshkj' fudk
fÉ;kdfjka ÿkak;a §fï hï m%;sM,hla ;shkj yßhg
ÿkafkd;a' .kqfokqj fkfjhs yßhg ÿkafkd;a' tA yskao
122 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fï wdhœ wIagdx.sl ud¾.h jeãfï ksjka oelSfï


mrud¾:fhka fok §u isf;a ;Kaydj ke;slr .ekSfï
is;ska fok §u' t;fldg" isf;a flf,ia wvq lr.ekSfï
fÉ;kdfjka fok §u" odkh' uy;a M,hs uydksixihs'
tAl msßisÿ is;la' tA is;g fldhs;rï foaj,a ,efnhso@
yenehs tAl;a ys;kag tmd ,efnkj lsh,' fklaLïu
fÉ;kdfjka fokag' tAl uy;aM,hs uydksixihs lsh,
wdhs tAl w,a,kag;a tmd' fudlo fï Ydikfh nqÿka
jykafiaf. foaYkdfj iqúfYaI u foa ;uhs w;ayeÍu'
;Kaydj lshkafk w,a,d.ekSu' t;fldg fïflka
ñfokj lsh, lshkafk w;a yeÍu'
t;fldg" nqÿka jykafif. O¾uh ;=< foaYkdj ;=<
l=i,h lshkafk w;ayeÍu' wmg neß;a tAl' fïlg ;uhs
wms ùßh lrkag ´k' meyeÈ,s o lshmq foa@ tA w;ayeÍu
wdrïN lrkafk odkfhka' fuf;kaÈ oka fokag mq¿jka'
wdñi oka fokag mq¿jka' wNh fokag mq¿jka' wdñi
lsh, lsõfj Th wdydr" we÷ï me,÷ï jf.a fN!;sl
foaj,a' jdiia:dk fnfy;afya;a jf.a foaj,a' B<Õg wNh'
ÿlg m;a fjÉp flfkl=g jpk álla we;s Tyqf. ys;
ikikak' nh fjkag tmd wms bkakj <Õ" wms n,d.ïuq"
Thd l,n, fjkag tmd lsh, is; ikikag ksjkag
mq¿jka wmg' tAl wNh' Nhg úreoaO foa' tAl;a odkhla'
O¾uh" O¾u odkhla' ioaO¾uh - O¾uh fï' fï O¾uh
lsh, fokag mq¿jka' odk iS, Ndjkd lsh, fokag mq¿jka'
f;rejka flfrys is; myojk yeá lsh, fokag mq¿jka'
tA ke;;a wvq .dfk <ufhl=g mdvula" fmd;la" Tyqf.a
meje;au i|yd Tyqf.a hymeje;au i|yd lsishï fohla'
tAl;a tla;rd úÈhl O¾u odkhla' fï Tlafldu odk'
b;ska fïl lrkag ´k'
b;ska" wdrïN lrkafk t;kska' m<fjkshg u w;a
yeÍu' T;ks k a Tla f ldu w;yßka g nE' fndfydu
fmdâvhs' fïl mdrñ;djg tl;= fjkj' msk iifr
f,dalh 123

meje;aula ;shkj' ksjka olsklï iifr meje;au


;shkjfk' wms ùßh lrkafk ÿlska ñfokag' t;fldg
B<Õg fudlo lrkafk' odkfh B<Õ mshjrg wms hkj'
fklaLïu wjHdmdo <Õg miafi'''
B<Õg wms hkj" by< §u ;uhs w;a yeÍu f,dafla'
fudllao@
lhska jk wl=i,fhka je<lSu'
jpkfhka jk wl=i,fhka je<lSu iy
ñ:Hd wdÔjfhka je<lSu'
jpkfhka lrk wl=i,a y;rla ;shkj' fndre
lshkj" fla<dï lshkj" ysia jpk lshkj" MreI jpk
lshkj' fï y;r lrkafk ldu ;Kaydfjka o keoao@
fndre lshkafk wehs ;ukaf. jdishgfk' fla<dï
lshkafk ;ukaf. jdishg o keoao@ tlafld ;ukaf.
jdishg' tfyu ke;akï oafõI ys;lska fla<dï lshkj'
i;=áka bkak fokafkla ì|jkag' ì|j, ;ukaf. jdishg
fudkj yß fohla' ke;akï fokak ;ry fj,d bkakj
oel," i;=gq fjkak ukiska' tAl oafõIh' jHdmdo
úysxidj,g jefgkafk' tfyu ke;akï fudkj yß
jdishlg' fla<dï lshkafk" fndre lshkafk" ysia jpk
lshkafk" mreI jpk lshkafk Th ldu fÉ;kdfjka'
ke;akï jHdmdo" úysxid fÉ;kdfjka' t;fldg fïflka
ñfokag kï" fklaLïu" wjHdmdo" wúysxid fÉ;kd oeka
wmg ;sfhkafk' wkak wms oeka jpkh ixjr lr-
.kakj' wr lrmq jerÈ jev oeka w; yßkj' jpkfhka
lrk wl=i,a y;frka j<lskj' wkak" jpkh ixjrhs'
B<Õg lhska fjk wl=i,a ;=k' m%dK>d; lrkj"
wo;a;dodkh" ldu ñ:Hdpdrh' tA ;=fkka j<lskj' wkak
tA ;=k u lf<a ;ukaf. jdishg' ;uka mskjkag' tA ;=fkka
124 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

j<lskj lsh, lshkafk( tAflka ñfokj' wkak lh


ixjrhs'
ñ:Hd wdÔj" fndrefjka Ôj;a fjkafk ;ukaf.
jdishg' fndrej w;yßkj' i;Hfhka Ôj;a fjkj' wkak
lh" jpkh" fol ixjrhs' wkak YS,h'
oeka odkh .ek' odkh fklaLïu fÉ;kdfjka
fokfldg wms ksjk ;uhs b,lal lrkafk' kuq;a fï
odkh uy;aM, uydksixihs' nqÿyduqÿrefjd odkfh
wdksixi yß ,iaikg úia;r lrkj' §u ;=<' m%Odk
jYfhka fok flkd ñksiaiqkag m%shhs' t;fldg fok
flkd flfrys uy;a lS¾;shla me;sr hkj' bfíu oka
fok flkd lS¾;shg m;a fjkj' wdfh;a" kï .ykag
´k kE' fndaâ .ykag ´k kE' oekaùï odkag ´k kE'
Yío úldYk od, rgg lE.ykag ´k kE' fnr.ykag
´k kE' ksil a ,xlj ksYY a íoj fokfldg láka lg hkj'
ljqre;a okakj' ñksiaiqkag m%shhs okafok flkd' thdf.
hym;a lS¾;srdjh me;sfrkj' ´k iNdjlg thdg
ks¾NS;j hkak mq¿jka' tAjdf.a wdksixi ;sfhkj' i;a
mq r eIhka f .a wdYS ¾ jdohg ,la f jkj' fï wd;a f uu
,efnkj wdksixi' fï odkh'
B<Õg iS,h' iS,h Bg jvd uy;aM,hs' uydksixihs'
odkhg jvd by< mshjrla iS,fh ;sfhkafk' i; mylaj;a
úhoï fjkafk keye' i,a,s hkafk keye is,ja ;a fjkag'
ÿiaiS,j Ôj;a fjk jir iShl Ôú;hg jvd tl ojila
is,aj;a j Ôj;a ùu jákj lsõj'
wdfh ljqrejlaj;a —wfka iajdóka jykai" Th lshk
úÈhg wmg Ôj;a fjkag nE' Ôj;a fjkag kï fï YslaId
mo lvkag ´k' ke;=j Ôj;a fjkag nE'''˜ lsh, mõ
lrkag ´k kE' iS,h rlskag ´k yeá wfma fmdf;a
;shkj' fndfydu ,iaikg'
f,dalh 125

tl f.dúfhla hkj' fï''' lef,ag ,S j.hla lmdk


tkag yß ke;sfjÉp yrflla fydhkag yß ug u;l
kE' tA foflka tllg' ;udf.a wf;a ;shk - thdf.
wf;a le;a;l=;a ;shkj' tA le;a;;a wrf.k lef,ag
hkafk' ál ÿrla hkfldg msUqfrla weú,a, fuhdj
fj<d.kakj' oeka f,aisfhka mq¿jka fï le;af;ka fï
msUqrj lm, fldg, ur, od, fífrkag' fuhd lrkakE'
oeka msUqrd ;o lr.kakj" fj<df.k' b;ska ál ál
oeka fuhdg fõokdj oefkkj' Bg miafi fuhd l,amkd
lrkj oeka ál ál ;o fjoa§ wudre jeäfjkj" ;j
fj,d .sfhd;a tfyu'''' urK nh lshk tl by<u ìhfk"
fïlj urkag ysf;hs lsh, wf;a ;shk le;a; úis lrkj'
n,kag Èú ysñfhka is,a rlskj lshkafk ´lhs' is,a
rlskag ´k wkak tfyu' fï m%dK>d;h tfyu j;a uu
lrkakE' fïlj urkag ysf;hs' ug ;j fõokd oefkk
fldg fõokdj we;s fjkfldg lsh, ys;df.k fudlo
lf¾@ úis lrd le;a; me;a;lg' Bg miafi n,kag fï
msUqrd fï ukqiaihj w; wer, hkag hkj' wkak n,kag
iS,fh wdksixi' b;ska fukak fufyuhs is,a rlskag
´k Èúysñfhka' Ôúf;a .shdfj' ÿiaiS, Ôú;hg jvd
is,aj;a urKh W;=ï' fudlo urKh lshk tl Th wms
ys;df.k ysáhg ´l iïuq;shla' fï O¾uh ;=< uefrk
flfkla kE' tAl yskao Th urKh iïuq;s urKhla' fï
fmdâvla fï ;djld,sl wïn,ul jf.a ukqIH Ôú;hlg
weú,a," Th jf.a wl=i,a lr, ÿ.;s .dó fjkjg jvd
fyd|hs" fïl w;wer, iq.;shlg hk tl'
tA yskao Èú ysñfhka is,a rlskag ´k'
oeka is,aj;a jk flkdf." lh jpk ixjr lr.;a;
flkdf. wdks i xi .ek nq ÿ yduq ÿ refjd fndfydu
,iaikg lshkj'
fudllao m<fjks wdksixih¦ is,aj;a flkdf.
m<fjks wdksixih ;uhs¦ Tyqf. iïm;a fNda. jefvkj"
126 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

iïm;a j¾Okh fjkj" ÈhqKq fjkj' wehs@ is,aj;a' lh


jpkh ixjrhs' fï is,a rlsk tl yß wudrehs' is,a rlskg a
uyd ùßhla ´k' ukd isyshla ´k' isyshla ;sfhkag ´k'
ke;akï is,aj;a fjkag nE' wjisysfhka b|f.k nE'
lduhkaf.ka fjka fjk tl yß wudrehs' fklaLïu
fÉ;kd we;s lrf.k fï is,aj;a fjkag hkfldg yß
wudrehs lh jpk ixjr lr.kag' fïlg t<U isá isysh
;sfhkag ´k' t;fldg fï isysh ;shk ksid Tyqf. is,a
rlskag .kak isysh ksid u Tyqf. wks;a lghq;=;a
id¾:lhs' tA isysh mdúÉÑ lrkj' t;fldg fudlo
fjkafk Tyqf. fNda. j¾Okh fjkj' iïm;a j¾Okh
fjkj' tA m<fjks wdksixih is,aj;a flkdf.'
fofjks wdksixi ;uhs is,aj;a flkd flfrys rg
mqrd hym;a lS¾;s rdjhla me;sfrkj' m%ios ê
a hg m;a fjkj'
is,aj;a flfkla kï tA fofjks wdksixih'
;=kafjks wdksixih ;uhs is,aj;a flkd ´kEu
iNdjlg rdc iNdjg mjd ks¾NS;j hkj' thd Nh kE'
mõ lrkakE' lsisu wl=i,hla lrkakE' lh jpk fol
ixjrhs' yß ks¾NS;hs' Tyq hkj' fudlo is,aj;a flkd
jgd ukd mjqrla jf.a uyd Yla;shla f.dvkef.kj'
lr, ne¨fjd;a fmfkhs' is,aj;a flkdg fï .dïNSr
lï Tlafldu ;shkj' tA Yla;h s ;uhs wr ks¾NS;j hkafk
bÈßhg rdc iNdjg mjd' t;fldg tA ;=kf a jks wdksixfi'
y;rfjks wdksixi ;uhs is,aj;a flkd isys uq<d
fkdù" urKhg m;afjkj' isyf s hka u ñh hkj' isyf s hka
uefrk flfkla ÿ.;shlg hhso ljodlj;a@ wjisysfhka
uerefKd;a ;uhs ÿ.;shg hkafk' isysfhka uefrk
flfkla ljodlaj;a ÿ.;shlg hkafk kE' wksjd¾h-
fhkau iq.;s.dóhs' tA y;r fjks wdksixih'
miafjks wdksixih iq.;s.dó fjkj' isysfhka
uefrkj lsh, lsõjfk oeka' tfykï iq.;s.dñhs' Tkak'''
wdksixi'
f,dalh 127

b;ska t;fldg oeka fïjd lrkag ´k' b;ska fïl


yenehs u;l ;shd.kag ´k' YslaId mo lshk tl fkfjhs
uu fï woyia lf<a' mdKd;smd;d fõruŒ islaLdmox
iudÈhdó lsõjg ,efnk lsisjla kE wmsg' tAl lsõj;a
jevla kE''' tAl lrkake;akï' tAl fkdlsõj;a lula
kE' m%dK>d;fhka je<l=Kd kï' fyd|g u;l ;shd.kag'
t;fldg wÈkakdodkd fõruŒ islaLd mox iudÈhdñ
lshkag ´k kE' ´kakï lshkag uu tmd lshkakE' lsõjg
jevla kE' tAl lf¾ ke;akï' tAfl lsõj lsh, ,efnk
wdksixihla kE' tAl lrkag ´k' tAl lf<d;a ;uhs''''
tys m%;sM, ,efnkafk' b;ska tAl lrk flkdg ´l
fkdlsh ysáhg lul=;a keye' tA yskao fï YslaId mo lSu
fkfjhs jeo.;a' fïjd l%shd;aul lsÍu' fï iS,fh
msysgkag ´k' fï iS,h l%shd;aul lrkag ´k' t;fldghs
fïfl wdksixi ;sfhkafk' t;fldg" YslaId mo lshk
iudchlska wmg jevla kE' YslaId mo rlsk iudchlska
wmg m%fhdack ;sfhkafk'
t;fldg fï iS,h rlskag mq¿jka' t;fldg fï
YslaId mo wms iudoka fjkafk ldgo@ yduqÿre flfkla
bia i ry ms g o@ oeka yduq ÿ rejka g fudlla o ;s h k
jqjukdj''' wmsg ;shk jqjukdj''' yduqÿre flfkla
biairy" iajdóka jykai uu m%dK>d;fhka j<lsñ lsh,
lshkak' ux kï lshkafk tfyu wjYH kE' ;uka tfyu
bÈßm;a fj,d lrkag jqjukdjl=;a kE' yduqÿrejkag
jqjukdjl=;a kE" tA whg tfyu lrjkag' Th iS,h wks;a
wd.ïj,;a ;shkj' odkh wks;a wd.ïj,;a ;shkj'
Ndjkdj wks;a wd.ïj,;a ;shkj' u;l ;shd.kag'
Ndjkdj ;shkj' yß'''' ux lshkakï ke;af; fudllao
lsh,' wks;a wd.ïj, iy nqoaOd.fï ;shk tl bÈßfha§'
;j álla tydg .shyu'
t;fldg" wms u;l ;shd.kag ´k' fï fmdfrdkaÿ
fjkag ´k' fï ndysr ldgj;a fkfjhs' ux fï lshkag
hkafk fï yduqÿrefjd .dj tmd lshk tl fkfjhs uu
128 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fï lsõfj''' wms l<hq;af;a l=ulao@ ienEj kï wms fï


wêIaGdkh wms fï fmdfrdkaÿj fjkag ´k ;ukag' wms
wjxl fjkag ´k ;ukag' wms ish,a, lrkag ´k ;uka'
fudlo fï uq¿ f,daflu ;sfhkafk fï nUhla ;rï
YÍrh ;=<' fudllao fï f,dalh'''' m[apqmdodkialkaO
f,dalh' ndysr fldfyj;a kE' wmsg ndysr f,dalh;a tlal
lsis .kqfokqjla kE' ;uka ksjerÈ fjkag ;uka foi
n,kag'
biafi,a, wymq m%Yafk" ;ry hkj' wehs ;ry
tkafk@ t<sfh ñksiaiq lrmq jrolg o@ kE' ;ukaf.
ys; jerÈhs' wehs@ fï f,dalh wksÉphs lsh, oelal kï"
f;areï .;a;kï tA lshkafk ksjka olsk" wr wdOHd;añl'''
wêÑ;a;fhka olsk tl fkfï ux fï lshkafk' Bg
l,ska ioaO¾uh wy, ;sín kï" wr Ñ;a;duh m%×j iq;uh
m%×j ;snqKd kï fï nqÿ yduqÿrejkaf. O¾uh wymq
flfkl=g ;ry tkag nE' ;ry tkj' iajNdjh flf,ia
;shk yskao' kuq;a md,kh lr.kag mq¿jka ys;' wksÉp
foalg fk fï ;ryfjkafk' ÿl" wkd;au" b;ska fudlgo
wms ;ry fjkafk' wmsg fï f,dafl fjkia lrkag
mq¿jkao@ ;ukagu mq¿jkao ;ukaf. Ôúf;a fjkia
lr.kag' ;ry .sys,a, mq¿jkao@ oeka Th ysiflia oeka
/jq,a iqÿ jqfKa wy, o fï uy;a;=rekaf.ka weyqjo@
md,kh lrkag mq¿jkao ´l@ l¿ flia iqÿ fjkj'
mq¿jkao md,kh lrkag@ nE fkao@ nE' wehs ;ry fjkake-
;af;" fldKafv;a tlal' oeka uy;a;h ndysr foag ;ry
fjkj' fï wyj,d jerÈ jev lrkj' ke;akï" fufyu
lrkakE' fï ;ry jqKd' tA uy;a;hg wjk; fkdjqK
ksid ;uhs ;ry hkafk' uy;a;h ndysr foa .ek l:d
lrkj' uy;a;h ;=< u foaj,a uy;a;hg wjk; kE fk'
weyqjo flia —iqÿ fjkago ux˜ lsh,' kE' wehs ;ry jqfKa
ke;af;@ thd oelal fïl ;uhs iajNdjh' t;fldg
;ryla tkakE' wehs@ wr ñksiaiq tA jerÈ jev lrk tl
iajNdjh fjkag neßo tA f.d,a,kaf.'
f,dalh 129

u;l ;shd.kag''' fï f,dafl bkafk Tlafldu,du


msiafid lsh,' nqÿyduqÿrefjd lsõj( —iífí mD;Êckd
Wïu;a;ld˜" ry;ka jykafia yer' ish,af,da msiafid'
msiafila nekakyu ;ry hkjo@ msiafila msiaiq jev
lrmqjyu ;ry hkjo@ kslka ys;kag' uf. <Õg fï
Bfh fmf¾o flfkla tfyu wdj' tA;a ´jf. ;ry hk
tl .ek weyqfõ' oeka yß m%Yakhla''' ´lg fyd|
WodyrKhla ux ´f.d,a,kag lshkakï' mdfr hoaÈ'''' Th
ykaÈfhka hkfldg" f.or lsÜgqj ñksfyla b|ka fyd|g
u n‚kj" fyd|g u n‚kj" b;d u my;a jpk mdúÉÑ
lr,' b;ska yß le<ô,a,lg m;afjkj' oeka ;ry .sy, s ,
a d
yDoiaMkaokh jeäfj,d' t;fldg Pú j¾Kh fjkia
fj,d uyd foaj,a fj,d oeka jevg hkj' yß ,eÊchs'
tl me;a;lska biafi,a, ,eÊcdjla we;s jqKd' fï ñksy
n‚kj'''' B<Õg ;ryla we;s jqKd' Bg miafi fudlo
lrkafk oeka jevg hkj' oeka ojiu wid¾:lhs' lrk
jev Tlafldu yß kE' fudlo uki oeka wjq,a fj,dfk'
Tfydu b;ska oji .; lr, fndfydu wiykfhka oji
.; lr, f.or tkj' tkfldg yji tA ykaÈfhu
b|f.k fjk ñksfyla - ;j;a ukqIHfhla wmsg lshkj''''
—uy;a;hg nekak fkao wr ukqIHhd Wfoa fyd|g u@
Tõ''' nekakfk' uy;a;h .Kka .kak tmd ñksyd
msiafila' Th ñksy Tfydu ;uhs˜ lshkj' oeka fudlo
fjkafk" is;g oeka wr Wfoa b|ka ;snqK wiykh bjr
fjkjo tl mdrgu' laIKhlska' tA wehs@ wr ukqIHhd
msif
a ila lsh, wymq yskoa ' tAl oekf.k ysáh kï fudlo
fjkafk' Wfoau oekx ysáhkï" fï ug n‚kafk msif a ila
lsh," wr lshmq tlla j;a fjhso@ wiykldÍ foaj,a
fjkafk kE'
b;ska wkak tAlhs fyd|g u;l ;shd.kag fukak
fïl' fï f,da f l Tla f ldu Tfyduhs ' tA fjki
130 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;sfhkafk msiaiqfjhs' hï hï whf. wvqjeälï ;shkj'


hï hï wjia:dj, wvqjeälï ;shkj' wr ukqIHhd
nekafk' tA ukqIHhdf. msii a 'q ''' wmsg;a msii
a q ;ud' thdf.
msiaiq álla ;o fj,d' álla jeähs' tA yskao nekafk'
wks;a whg''' ;o kE' oeka" uy;a;h,g ;ry hkfldg tA
fj,djg uy;a;h,g msiaiq ;o fj,d' yßo@ wks;a whg
;o fj,d'''' tA f.d,a, n‚kfldg tAjf. wmsg fufyu
ys;d.kag mq¿jka kï fï .eg¨j bjrhs' fyd|g u;l
;shd.kag'
wksÉp" ÿlaL" wkd;au lshk fï iajNdjh ;=< fïl
;uhs h:d¾:h' b;ska fï fláfhka lsõfj fï jf.a
m%Yak tkj' fï f,dalh .ek ys;mq yskao' fï f,dalfh
wmsg ´k foaj,a lrkag nE' fï f,dalh ;sfhkag ´k
úÈh ;uhs Th ;sfhkafk' fudllao ;sfhkag ´k úÈh'
wksÉp" ÿlaL" wkd;au fïl f,dal iajNdjh' wmsg ;shk
.eg¨j wms fïl okafk ke;slu' wms fïl f;areï f.k
kE' wjfndaO lrka kE' tAl ksid ;ud fï ÿlg uq,' Th
;ryj lshkafk ÿlfk' oafõIh' f,daN" oafõI fofla
ys; ;sfhkafk' ÿl' ixLdr yg.;a;' Tkak'' m[apm q dodk-
ialkaOh oeka Th ;sfhkafk' ;ryj lshkafk fudllao@
fÉ;kdj' m[apqmdodkialkaO ;shkj fkao@ ixLdr
WmdodkialkaOh ÿl ´l ;uhs' tAl fï" ldf.j;a foaj,a
wod< kE wmg' b;ska ´l wudrehs' lshk foa t;rï'''
fudlo wms wksla me;af; fk bkafk' b;ska fïl ÈhqKq
lr.kag ´k'
b;ska u;l ;shd.kag' fukak fïl ;uhs fjkag
´k foa' t;fldg fï iS,h lshk tl''' wdksixi myla
bfíu ;shkj' t;k u lshkj' fïl fyd|g lrf.k
hkak mq¿jka' ÿiaiS, Ôú;hg jvd is,aj;a tl ojil
Ôú;h jákj' ÿiaiS, Ôú;hg jvd is,aj;a urKh W;=ï'
uf.a fkdfjhs" nqoaO jpk fïjd'
f,dalh 131

tAl yskao wkak wr lshmq .ia lmkag .sh tA f.dúhd


jf.a Èú ysñfhka is,aj;a fjkag W;aidy lrkag' fï
iS,h mjqrla jf.a ;ud jfÜ Yla;shla jYfhka l%shd;aul
fjhs' wr nqÿ yduqÿrefjd lsõjfk O¾ufh yeisfrkakd
O¾uh úiska rlskj lsh,' ;ukau w;aolS fïjfh ;shk
wdksixi fï Ôú;fhu' l,ahkag ´k kE' odfk;a tA
úÈh'
m%Yakhla (-
t;fldg iajdóka jykai" wms is,a rlskak lshkafk
l=i,a jvkjd lshk tlo@
ms<s;=r (-
l=i,a" l=i,a yenehs ÈjHf,dafl hk fÉ;kdfjka
fkfjhs' nqÿyduqÿrefjd lsõj' fï tl ojila jevqj;a"
fufyuhs lsh,' is,a rlsk úÈhla ;shkj' ÈjHf,dafl
hk yeá;a uu wksla ojfi foaYkdfjÈ lshkakï' is,a
/l, ÈjHf,dafl hk yeá;a nqÿ yduqÿrefjd ,iaikg
lsõj' úYdLd Wmdisldjg lshmq ;ekla ;shkj' úYdLdjg
;j ;ekl ;shkj'''' Oïñl Wmdilg lshmq foaYkdjla
;shkjd' fl<skau fï Wfmdai; iS,hu fldfydu o lsh,
ÈjHf,dafl hk yeá Tlafldu úia;r lr, ;shkj' wms
tAl fjk ojil lshuq' oeka ux fï l:d lrkafk Bg;a
tyd iem .ek' fï ÿl .ek fkfjhs oeka l:d lrkafk
mru iem .ek' ;djld,sl'''' ÈjH f,dafl;a oeka ÿlfk'
b;ska tAl;a ´kakï nqÿ yduqÿrefjd lsh, ;shkj'
;djld,slj' kuq;a wms fï lshkafk mru iem; .ek'
ksjk - ksíndKhg hk yeá lshkafk' b;ska ksjk ;=<
iS,h Tkak Tfyduhs' odkh fukak fï úÈhhs'
Bg miafi wr lshmq lh" jpk" ixjr lr.;a;=
flkd ;uhs" B<Õg hkafk fldydgo@ Ndjkdjg'
132 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wms oeka l:d lrkag hkafk Ndjkdj .ek' t;fldg


oeka Ndjkdj wks;a wd.ïj,;a ;shkj' l%sia;shdks wd.fï
Ndjkdj ;shkj wy, ;shkjo@ bia,dï wd.fï Ndjkdj
;shkj' wfkl=;a yskaÿ wd.ïj, yskaÿ'''' fkaji[aØ
kdi[aØ olajd nqÿyduqÿrefjd;a bf.k .;af; wd,dr
ld,du Woaoldrdu tA f.d,af,d .djg .sys,a,' by< OHdk
iudm;a;s ;sín'
t;fldg nqÿyduqÿrefjd fudkjo fï Ndjkdj lsh,
lsõfj@ iïud jdhdu" iïud i;s" iïud iudê" iïud
jdhdu uu to;a úia;r lrd'
kQmka l=i,a Wmojd.ekSu" Wmka l=i,a jeäÈhqKq
lr.ekSu" kQmka wl=i,a kQmoùu" Wmka wl=i,a m%ydKh
lsÍu'
fukak fïlhs i;r iuHla m%Odk ùßh' t;fldg
fï ùßh ;uhs" wms jvkag ´k' iïud jdhdu lsh, tAl
jvdk hkfldg fu;k lshfjkj wl=i,a iy l=i,a
lsh, folla' oeka wdfh mg,.kag tmd' w;k lsõj
l=i,a wl=i,a' oeka fu;k NdjkdfjÈ wl=i,a lsh, lsõj
l=i,a lsh, lsõj' NdjkdfjÈ wl=i,a lsh, lsõfj m[ap
kSjrK' lduÉPkao" jHdmdo" ÒkñoaO" WoaOÉp" l=lal=Ép"
úÑlsÉPd'
oeka fï lshmq l=i,a ;=k;a wr lshmq iS,h;a ;shkj'
yenehs u;l ;shd.kak' lduÉPkao ksidfk lh jpk
wixjr wfma' keoao@ jHdmdo ksid fkao wfma lh jpk
wixjr' keoao@ Tõo@ lduÉPkaoh ksid fkao oka fokag
f,daN' oelalo fjki@ meyeÈ,s o lshk foa@
fï wdhœ wIagdx.sl ud¾.h fld;kska .;a;;a fudk
fudkj yß tlg iïnkaOhs' foaYkdfj tfyu lsõjg
fu;k;a" odkh ;=<;a ;shkj' kuq;a" odkhg jvd by<hs
iS,h' iS,hg jvd by<hs Ndjkdj' fï i;r iuHla m%Odk
f,dalh 133

ùhœfhka woyia lrkafk fï wl=i,a l=i,a fndfydu


by< uÜgñka" l=i,a jeãu iy wl=i,a m%ydKh lsÍu'
oeka odkfhÈ iS,fhÈ Bg jvd wvqhs' odkhg jvd iS,h
by<hs" iS,hg jvd Ndjkdj by<hs'
t;fldg oeka ksYaÑ;j u lshkj wl=i,a lshkafk
m[ap kSjrK' lduÉPkao" wei" lk" Èj" kdih" lh
lshk bkaøsh mskjkakg ;shk wdYdj' tAlg lduÉPkao
lsh, lsõj' ;ryj we;sfjkfldg jHdmdoh lsh, lsõj'
B<Õg fofjks tl tA' ;=ka jeks tl ÒkñoaO' isf;a iy
lfha ;shk ue<s nj" w,i iajNdjh' B<Õg WoaOÉp"
l=lal=Éph lsh, lsõj' isf;a ;shk fkdikaiqkalug"
úiqreKq iajNdjhg WoaOÉp lsh, lsõj' l=lal=Ép lsh,
lsõj isf;a ;shk l< wl=i,a ms<sn| ;efjk iajNdjhg'
fkdl< l=i,a ms<sn|j ;sfhk ;efjk iajNdjhg' tA
fol ;uhs ;sfhkafk WoaOÉp l=lal=Ép lsh,'
B<Õg úÑlsÉpdj lsh, lshkafk nqÿka jykafia
flfrys" O¾uh flfrys" ix>hd flfrys" iS,h wd§
fkdfhl=;a foaj,a flfrys we;s jk ielh' b;sk"a fukak
fïjd kSjrK'
fïjd ksid isf;a ;shk m%NdIajr .;sh isf;a Yla;sh
uels, .sys,a, ;shkj' tA yskao fukak fïjd m%ydKh
lrkag ´k'
t;fldg" lduÉPkaoh ;sfhk fj,djg tAl Wmka
wl=i,hla' jHdmdoh ke;akï tAl tA fj,djg kQmka
wl=i,hla' t;fldg kQmka wl=i,h kQmojkag;a Wmka
wl= i ,h m% y dKh lrka k g;a " lrka g ;s f hka f k
fudllao@ Ndjkdj' is; tl wruqKl kE' isf;a úisfrk
iajNdjh ksid" is; mek mek ÿjkafk" lduÉPkaoh yskoa '
fïjd mskjkag ;shk wdidj' wms tAjg hkak fkd§ tl
wruqKl is; mj;ajd .kakj' we,Sï .eàïj,ska f;dr
134 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wruqKl l=i,a wruqKl is; r|jd.ekSug lrk ùßh


;uhs" iu: Ndjkd lsh, lshkafk'
iu: Ndjkdjlska fjkafk fudllao@ fï flf,ia
wl=i,a hgm;a fjkj' B<Õg l=i,a jefvkj' fudkjo
l=i,a lsh, lsõfj' fu;k l=i,a lsh, lsõfj
m%:u OHdkh l=i,hla'
ÿ;sh OHdkh l=i,hla'
;D;sh OHdkh l=i,hla
p;=¾: OHdkh l=i,hla'
m%:u OHdkh l=i,hla fudkjo m%:u OHdkfh ;shk
,laIK OHdk wx.' lduÉPkao" jHdmdo" ÒkñoaO" WoaOÉp"
l= l a l = É p" úÑls É Pd ls h k m[a p kS j rK hgm;a
fjkfldg" isf;a u;=fjkj isf;a m%NdYajrh" isf;a
nenf<k .;sh" Yla;sh' t;fldg fï m%NdIajr is;l
;sfhk ,laIK fudkjo@
ú;lal" úpdr" m%S;s" iqL" tAld.%;d lshk OHdk wx.'
t;fldg" fï OHdk wx. u;=fjkjhs lsh, lshkafk
m<fjks OHdkh¦ m%:u OHdkh'
ÿ;sh OHdkh l=i,hla' ú;lal" úpdr fol kE tAflÈ'
m%S;sh" iqLh" tAld.%;d ú;rhs ;sfhkafk'
B<Õg ;D;sh OHdkhg hkfldg m%S;sh kE' iqLh
iy tAld.%;djh'
p;=¾: OHdkhg hkfldg iqLh;a kE' b;=refjkafk
tAld.%;djh" WfmalI
a dj muKhs' fïl ;uhs m%NdYajr is;'
fukak fï is; wms Bg miafi fhduq lrkj iïud i;shg'
iïud i;sh lsh, lsõfj i;r i;smÜGdkh'
ldhdkqmiaikdj
fõokdkq miaikdj
f,dalh 135

Ñ;a;dkq miaikdj
Oïudkq miaikdj
fukak fï Ndjkdj ;uhs wks;a wd.ïj, ke;af;'
meyeÈ,so lshk foa' ux lsõj wks;a wd.ïj,;a odkhla
;shkj" YS,hla ;shkj' fïfl;a ;shkj' t;fldg wks;a
wd.ïj, odk" iS, fol ;snqKg tA f.d,a,kaf. odk"
iS, fol ;sfhkafk fudk wkaf;o@ f,!lsl iem iïm;a
iaj¾. iïm;a n,dfmdfrd;a;=j' kuq;a fn!oaOhdf. odk
iS , fol ;s f hka f k fudkj mrud¾: lrf.ko@
fklaLïuh" wjHdmdo" wúysxid lshk wx. b,lal
lrf.k' t;fldg" wka whf. <Õ;a Ndjkdj,a ;shkj'
fn!oaOhkaf.;a Ndjkd ;shkj' kuq;a ldf. <Õ;a ke;s
Ndjkdj''' oeka iu: Ndjkdj ;ud ieu;ek u ;sfhkafk'
nqÿ oyfu;a tAl wkqu; lr, ;shkj nqÿ yduqÿrefjd"
p;=¾: OHdkh olajd hkag lsh,' Bg miafi nqÿyduqÿrefjd
lshkj'''' fï''' wNs× mjd ,nkag lsh,'
B<Õg nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lrmq jeo.;a u foa
;uhs'''' nqÿjre my< fjkafk i;r i;smÜGdkh foaYkd
lrkag' oeka uq,È lsõj —m[apm q dodklaLkaOd ÿlaLd˜ lsh,'
fï m[apqmdodkialkaOh olskag ;uhs fï ÿl olskag
;uhs" i;r i;smÜGdkh ´k lrkafk' fï m[apqmdodk-
ialkaO ÿl ;sfhkafk fldfyj;a fkfjhs' fï nUhla
;rï YÍrh ;=<' tA yskao lfha h:d iajrEmh wkqj lh
foi n,kag ´k' weia foflka fkdfõ' kqj‚ka' wr
m%NdIajr isf;ka' wr p;=¾: OHdkhg .shdg miafi yß
Yla;u s ;a is;la' tAl fhduq lrkj lhg' fldfyduo fhduq
lrkafk@
—ldfh ldhdkq miaiS úyr;s wd;dms iïmcdfkd i;Sud
úfkhH f,dafla wNsÊCOd fodaukiaix˜
lfha h:d iajrEmh n,kj fldfyduo@ —wd;dms
iïmcdfkd i;sud˜ ùßfhka kqj‚ka iy isysfhka'
136 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

—úfkhH f,dafla wNsÊCOd fodaukiaix˜ lh ms<sn|j


we,Sfuka iy .eàfuka f;drj''' ldhdkqmiaikdj'
Th úÈhg u lshkj Ñ;a;dkqmiaikdj' —Ñ;af;a
Ñ;a;dkq miai;s úyr;s wd;dms iïmcdfkda i;Sud úfkhH
f,dafla wNsÊCOd fodaukiaix'˜
fõokdkq miaikdj' —fõokdiq fjokdkqmiaiS úyr;s
wd;dms iïmcdfkda i;sud úfkhH f,dafla wNsÊCOd
fodaukiaix˜" —fõokdiq fõokdkqmiais úyr;s˜ lsh,
lshkafk" fõokdj n,kj wms wef,kafk .efgkafk
ke;sj' ùßfhka kqj‚ka isysfhka'
B<Õg is; ms<sn| wms n,kj isf;a wef,kafk
.efgkafk ke;sj' ùßfhka kqj‚ka isysfhka'
B<Õg Oïu' is;g ukig f.dapr fjk foaj,a O¾u
Èyd wms n,kj wef,kafk .efgkafk ke;sj ùßfhka
kqj‚ka isysfhka' Tkak i;r i;smÜGdkh'
´l jvdf.k hk fldg we;s ùu ke;s ùu olskag
mgka .kakj' wr wdkkao yduqÿrejkag lshmq f,dalh
;sfhkafk fldfyo@ —ÿl Wv˜ lsõfj' wkak tA ÿl oeka
olskj'''' i;r i;smÜGdk jvkfldg fï m[apqmdodk-
ialkaO f,dalfha we;sfjñka ke;sfjñka hk yeá we;s
ùu ke;s ùu'
lfha ;sfhk ish¨ rEm we;sfjkjd" ke;sfjkj
laIKhla laIKhla mdid' rEm ñá jYfhka l,dm
jYfhka we;sfjkj ke;sfjkj olskag mgka .kakj'
is; fudfyd;ska fudfyd; fï wyi jf.a fjkia
fjù fjkia fjù hk yeá olskj' úúO is;a my< fjkj"
w;=reoyka fjkj olskj'
fõokd ish¨ ú£ï iem fõokd ÿlafõokd we;sfjù
ke;sfjù hk yeá olskag mgka .kakj' wksÉphs is;g
f,dalh 137

tk is;=ú,s;a tfyuhs' m[ap kSjrK" t;fldg ialkaO"


wdh;k" l%shdldrlï olskag mgka .kakj' fukak fï
olskafk fudkjo we;s ùu ke;s ùu' tA lsõfj wksÉp'
fï wksÉp olskfldg ks;Hhs" iqLhs lsh, w,a,f.k
ysgmq is;g fï m[apqmdodkialkaOh w,a,ka bkak nerej
hkj' w; wßkak mgka .kakj'
Bg miafi tA yryd wdOHd;añl jYfhka uyd l%h s dld-
ß;ajhla isoaO fjkj''' wms tAl miafi ojil n,uq' fï
l%h
s dldß;ajh yryd fï isÿfjk l%h s dj,sh yryd jefvkj
iudêhla' wkak tAl lsõj iïud iudêh lsh,'
fndÊCOx. jvkj lsh, lshkafk;a fïluhs' i;s
iïfndÊCOx.h jvkj' i;r i;smÜGdkh ms<sn| isysh
Oïuúph i;sh jefvkfldg" i;smÜGdkfhau isysh
jvdf.k hkfldg" isyh s r|jdf.k hkfldg" Oïu úph
jefvkag mgka .kakj' Ouu úph lshkafk wksÉp
olskka mgka .kakjd' ÿl" wkd;auh olskg a mgka .kakj'
B<Õg úßh iïfndÊCOx.' ùßhla" uyd ùßhla
jefvkj' fïjd olsk fldg' f,dalfha ljodj;a fkdoelmq
we;a; olskfldg' ùßh'''
m%S;sh" uyd m%S;shla i;=gla oefkkj is;g' B<Õg
miaioaê' uyd ieye,a¨jla' lh;a ieye,a¨hs' is;;a
ieye,a¨hs' wyfi bkakj jf.a nv.sks oefkkakE' tfy
fufy rg jfÜ weúÈkag ÿjkag ysf;kakE' wruqKq
fudkj;a tkakE mqÿu ieye,a¨jlska Ôj;a fjkj'
B<Õg iudêhla jefvkj' tA ;=< uyd úYd, iudê-
hla Ñ;a; tAld.%;djhla' Ñ;a; tAld.%;djh we;sfjkafk
i;smÜGdkh u;uhs /f|kafk' fukak fï iudêh hkj
B<Õ WfmalaIdjg' uOHia:j' fukak fï WfmalaIdj Bg
miafi hkj úuqla;shg'
uq,ajrg úuqla;sh ,nkj' úuqla;s is; my< fjkj'
tAlg lshkj fida;dmkak lsh,' fidajdka M,hg m;a
138 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jqKd lsh,' fidajdka M,hg m;afjk fldg fï f,dalfha


i;ajhska iirg ne| ;nk /yeka oyhla ;shkj' tAjg
lsõj ixfhdack lsh, nqÿyduqÿrefjd' wkak tA ixfhdack
oyfhka ;=kla ke;sj hkj m<fjks jrg f,daflda;a;r
is; my< fjkfldg' is; ñfok fldg' ilaldh ÈÜÀ"
úÑlsÉPd" iS,ín;mrdudi lsh, lshkj' wd;au ÈÜÀh
ìf|kj tA fj,dfj lh ms<sn| wd;au ÈÜÀh ke;sj hkj'
B<Õg úÑlsÉPdj' nqoaO Oïu ix> flf¾ ielhla
kE fudlo uq,ajrg thd ksjk oelafl' ksjk'''' ksfrdaO
is; lsh, lshkafk" uq,ajrg is; ñÿKd lsh, lshkafk
ksjk oelal' ksjk oelmq flfkla oeka' tA yskao ksjk
.ek ielhla ud¾.h ms<sn| ielhla kE' nqÿka jykafia
ms<sn| oeka ielhla kE' wdhœ ix>hd flfrys ielhla
kE' fudlo@ fuh;a tA fjkqjg oeka wdhœfhla' fidajdka
lsh, lshkafk wIag wdhœ mqoa.,hskaf.ka tla flfkla'
Tkak úÑlsÉPdj kE' thd wdfh ljodj;a iS,ín;
mrdudi kE' thd ljodlaj;a wdfh fjk fjk weoys,s
mqomQcd pdß;% Th úúO foaj,aj,g hkafk kE'
t;lka ;uhs Th .ia .,a jkaokdj tfyu ;sfhkafk
nhfjkag tmd' Th .ia .,a j¢k tl b;sydifh wms
f,dalfh ljo yß ÿl mgka .;a; od b|, ;shk fohla'
iir mgka.;a;= od b|, lrmq fohla' fï wd;afuÈ ú;rla
fkfõ' Th fnda.ia jkaokdj lsh, tfyu w,a,.;af;
ms<su jkaokdj' ´j úúO wd;au .Kkdjla u fmr ys;kag
neß ld,hla f,dafl mgka.;a;= od b|ka wdmq tAj' fïj
iS,ín; mrdudi' tA mqreÿ ;uhs w;awer.kag neß' oeka
fïj w;yßkag ´k ksjka olskag kï' ux Th yeuodu
´lhs lshkafk' iuyre uf.;a tlal wukdm we;s fïj
lsh,' fï iajdóka jykafiag fjk lshkag fohla ke;sj
we;s lsh,' ke;sj fkfjhs' fï lsjhq;a;fk lshkafk'
f,dalh 139

´j ÿl kï tA ÿflka w;yefrkag ´k' b;ska Th ÿflkq;a


hkag ´k'
fï iS,ín; mrdudi ;ud Th lshk tAjd' Th kQ,a
ne¢,s hka;r uka;r" .=relï" t;fldg Th úúOdldr
mqo mQcd" isß;a úß;a t;fldg Th hï hï —jD;˜ lsh,
fohla ;shkj' bkaÈhdfj tfyu ;shkj' oeka Th wc
jD;" f.da jD; lsh lsh Th t¿fjd jf.a yrla jf.a
Ôú;h mj;ajdf.k hk úúO úúO foaj,a' Th Tlafldu
jefgkafk tl f.dvg' fï Tlafldu ixLdr' fï
Tlafldu oDIaá' yß' fï Tlafldu hkag ´k' fïjd
Tlafldu w; yefrkj fidajdka jqKdg miafi' fudlo@
Tyq okakj fïl ;uhs f,dafl tl u ud¾.h tAldhk
ud¾.h ÿflka ñfokag ;shk wdhœ wIagdx.sl ud¾.h'
tAl yskao thdg wdhs ielhla kE' wdhs ljodlaj;a thd
fjk fjk foa miafi hkafk kE' fï fidajdka fjÉp
flkd fukak fï ixfhdack ;=k ì|mq flkd" ì¢Ép
flkd uq,ajrg ksjk oelmq flkd' fudyq ;uhs m<fjks
wdhœd fjkafk' Y%uKhd fjkafk' Tyq t;eka isg wdfh
ljodlaj;a ksrhg hkafk kE' Tyq jeäu jqfKd;a
WmÈkafk ;j Nj y;la muKhs' tA y; ;=< ry;a fjkjd-
uhs' ry;a fjkjd''' uhs'
t;fldg u;l ;shd.kag oeka wms jvkag ´k l=i,ao
keoao@ oeka ÈjHf,dafl hkag oÕ,kag ´ko fidajdka
jqKd kï' ;sfhkjo .eg¨jla' oeka wmdh Nhla ;sfhkjo
thdg@ kE' b;ska Th ljqre yß bkakj kï ùßh lrkag
mqreÿ lrkag ´k fudkjgo@ fu;kag tkag' fï wmdh
Nh whska fjÉp flkd' i;r wmdfhka ñÿfk ljqo
t;fldg' fida;dmkak flkd fidajdka M,hg m;afjÉp
flkd fuf;kag tkag ´k' b;ska fuhdg ´kakï t;kska
kej;=Kdg m%Yakhla kE' Tyq wmdh Nfhka ñÈ," ;j ÿl
;sfhkj' jeäu jqfKd;a Nj y;lg' t;eka isg tA Nj
y; ;=< ry;a fjkjduhs'
140 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fï wd;afuu thd h<s;a i;r i;smÜGdkh jvdf.k


.shdu kej; jrla Tyq wr úÈhg u iudêh jv,
fndÊCOx. jv, fofjks jrg;a is; ñfokj' tA ñfok
fldg thdf. wr oi ixfhdackj,ska B<Õg ;shk ldu
rd." má> lshk ixfhdack foflka ishhg mkyla ke;sj
hkj' iïmQ¾K fkdfjhs Nd.hla ke;sj hkj' Tyqf.a
b;=re flf,ia n,j;a fjkafk t;eka isg ;j tl
wd;auhla bm§u i|yd muKhs" ldu f,dalfha' ldu
f,dafl" tl wd;auhla bm§u i|yd muKhs' thdg b;ska
wmdh Nh kEfk' fidajdka fjÉp fj,dfj b|, wmdh
Nh kE' ;j tl mdrla bmfokj' iq . ;s h l ;uhs "
WmÈkafk'
;j;a wdfh;a ierhla thd Ndjkd lrf.k lrf.k
.sfhd;a" tA wd;afuu tA fj,dfju tA fudfyd;u meh
lSmhla ;=< ojila folla ;=< fjkag mq¿jka úkdä
lSmhla ;=< fjkag mq¿jka B<Õ M,hg m;a fjkj' ldu
rd. má> lshk fol iïmQ¾Kfhka u úkdY fj,d hkj'
ixfhdack fol ke;sj hkj' Tyq wdfh ljodlaj;a ukqIH
f,dafllj;a ÈjHf,dafll j;a W;am;a;sh ,nkafk kE'
ldu f,dalhl W;am;a;sh ,nkafk kE' Tyq wkd.dñhs'
Tyq WmÈkafk Y=oaOdjdi lshk n%yau f,dafl ñka bÈßhg'
t;eka isg ;j;a ùßh lf<d;a Tyqg ry;a M,hg
hkag mq¿jka' t;fldg rEm rd." wrEm rd. udk WoaOÉp"
wúÊcdj ls h k ixfhda c k myu m% y dKh lr,
fidamdÈfYaI ks¾jdKh lshk ;;a;afjg m;afjkj'
rEm rd. lsh, lsõfj" rEm f,dalj," n%yau f,dalj,
WmÈkag ;shk wdYdj' wrEm rd. lsh, lsõfj wrEmdjpr
n%yauf,dalj, WmÈkag ;shk wdYdj' B<Õg udk lsh,
lsõfj t;k;a ;ju uu bkakj' uu lshk is;=ú,a,
;shkj' tAlg lshkafk wiañudkh lsh,' uu lshk
is;=ú,a, ;shkj'
f,dalh 141

B<Õg WoaOÉp lsh, lsõfj' isf;a fkdikaiqkalu


;du ;sfhkj' wúÊcd" ;du mru i;H okafk kE'
m[apqmdodkialkaO ÿl ;du oelafl kE' wr ux uq,ska
lshmq m[apqmdodkialkaO ÿl' wr" wei;a rEmh;a" iam¾Y
jqkdu ú[aØKh yg.kakj' ú[aØKh;a tlalu Miai
fõokd" ix×" fÉ;kd" ukisldr lshk l%shdj,sh isÿ-
fjkj lshkj' wkak tA l%shdj,sh ;ju oelafl keye
fuhd' tA yskao ;du thdg wúÊcdj ;shkj'
wkak wry;a M,hg m;afjkj' fukak fï lshk
ixfhdack my;a ke;s lrf.k wúÊcdj ÿre lrf.k
wkak thd ;uhs ry;a lsh, lshkafk' thd h<s;a kï
WmÈkafk kE' iirg tkafk kE' thd msßksjka mdkafk'
tA fudfydf;u Tyq fidamdÈfYaI ks¾jdKh lshkafk
tf;la ;snqk ish¨ iir ÿla neñ bjr lrkj Tyqg'
t;eka isg ksremdêfYaI ks¾jdKh olajd t;eka isg Tyq
mßksíndKh olajd Tyqf.a tf;la tA lshk lh" ldhsl
ÿl ;shkj tAl w;yßklka' tÉprhs Tyqg ;shk ÿl'
Tyq B<Õg mßksíndKhg m;afjkj'
fukak fïl ;uhs ksjkau.' fïl ;uhs foaYkdj'
nqÿjre my< fjkafk fïl lshkag'
fïl ;uhs f,dalh' Tkak f,dal ksfrdaOh' Tkak
nqÿyduqÿrefjd ÿkak W;a;f¾' f,dalh fldfyo ;sfhkafk
ÿl Wv' ux t;kska mgka .;a;' oeka fï ksremdêfYaI
ke;akï fï mßksíndKh wdmqjdu fudlo fjkafk@ ÿl
bjrhs'
´l ;uhs nqoaO foaYkdj' f;areKdo Th lshmq tl'
ux okakE uu álla fõ.fhka l:d;a lrkj' Tfya
lshdk lshdk hkj' fldf;la f;areKdo@ fldf;la
f;afrkakeoao fudk fudk .eg¨ ;shkjo@ ux ys;kafk
wmg fï ld,iSudj ;=<'''''
142 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

m%Yakhla (-
Tõ" kej;;a wykak ;shk tlu foa ;uhs iajdóka
jykai" ux ys;kafk fïl wjfndaOh ;=<ska flfkla
,nd.;hq;= fohla' wms mska mõ iy l=i,a wl=i,a lsh,
;uhs wms uQ,sl yrh jYfhka idlÉPd lf<a' t;fldg
wms mska lrkjd kï" tAl f,daN is;la ke;=j lf<d;a
tAl l=i,a .Khg jefgkj lsh, ;ud ug f;afrk yeá'
tAl we;a;o" ke;a;o lsh, oek.kak ´k'
ms<s;=r (-
oeka mska fkfjhs" odk iS, Ndjkd lrkag wf,daN
wfodaI wfuday is;ska' mska l;kaof¾ wdfh .kag tmd'
yß' tA fÉ;kdfjka f;dr" f,daN" oafõI" fuday fÉ;kd-
fjka f;dr j lrk tAjd Tlafldu''' Tõ" f,!lslhs'
´flka wms tf;r fjkag ´k' oeka wdmyq m%Yak wykag
fjkafk fï'''' yefudagu ;shk .eg¨ Th' jpk;a tlal
fï m%Yafk ;sfhkafk' ud;a wudrefj jefgkj' iuyr
úg''' uu ys;k foa yqÕla fj,djg uu okakj" uu
ys;k foa lshfjkafk kE uf.a w;ska" uf.a jpkj,ska'
tAlg fya;j = la ;shkj' fudlo@ fï NdIdfõ ;sfhk wvqjla
fïl' yqÕdla wh fïjd mg,f.k ;sfhkafk' oeka nK
fmdf;a wfma oyï fmd;aj, ;sfhkafk O¾uh ,shú,d
md,sfhka' b;ska fï f.d,a, lshkj fï md,sfh;a yß
n,hla ;sfhkj lsh,' wfka wms kï okakE fïl
fldfyduo fufyu fjkafk lsh,' ud okak úÈhg kï
´kEu NdIdjla ilia fj,d ;s f hka f k tA tA ck
fldÜGdij, Tjqkaf.a woyia Woyia tA foaj,a yeÕSï
tlsfkld yqjudre lr.kag yod.;a; ixfla; iuQyhla'
b;ska fïl md,s fjkag mq¿jka" ixialD; fjkag mq¿jka"
isxy," bx.%Sis" md,s" .%Sla ´k NdIdjla' fou<" isxy, lsis
.eg¨jla kE fï Tla f ldu tl iudkhs ' fïjf.
;sfhkafk ixfla; iuQyhla' b;ska fï ish¨ ixfla;
f,dalh 143

ilia fj,d ;sfhkafk bkaøSh f.dapr O¾u wkqj' wei"


lk" kdih" Èj" YÍrh uki lshk tA bkaøshhkag f.dapr
fjk ixisoaëka ;=<hs ñksiaiq bkafk' f,!lslhs ish,a,'
b;ska fïjd lshkag" tA lshkafk weig" lkg wefik"
fmfkk" olsk w,a,kag mq¿jka foaj,a ;uhs yqjudre
lr.kafk NdIdjlska' NdIdj ilia jqfKa tAjg'
kuq;a" fï wms l;d lrk nqÿka jykafiaf.a O¾uh
f,daflda;; a rhs' fï f,dalfha wei" lk" kdih" Èj" YÍrh"
uki fï lshk f,dalhg whs;s fjkafk kE' fï bkaøshg
f.dapr fjkafk ke;s oyula' b;ska fï f,daflda;a;r
oyula f,!lsl f,dalhg whs;s NdIdjla ;=<ska lshkag
.shd u f,dl= wudrejl jefgkj' uf.a ukiska olsk
foa fkdfjhs uf.a jpfkka iuyr úg msgfjkafk' fïl
b;ska ug lrkag fohla kE' ux ys;kafk b;ska wkqlïmd
lrkag ug' ux fudkj lrkago fkao@
uf. w;skq;a wvqmdvq fj,d we;s' fï foaYkdj wyx
ysáfhd;a f.dvla uf.a w;ska foaYkd m%ldY lsÍfï hï
hï ÿ¾j,;djhka ;sfhkag mq¿jka' ;sfhkj' tAl ux
ms<s.kakjd' okakjd' b;ska tA fya;=j tAlhs" uf.a woyia
m%ldY lsÍfu j;a uf.a wjfndaOfhj;a uf.a m%ldYk
Yla;fs h j;a wvqmdvqjla fkfjhs tA jqfKa' NdIdfõ ;sfhk
wvqmdvqj' b;ska uu okak NdIdj uf. bkaøsh f.dapr
O¾uj, ;sfhkafk' ud okak hï hï foa jqK;a nqÿka
jykafiaf.a jpk yryd lshkag W;aidy l<dg tA
f,daflda;;a r O¾uh ilia fj,d ;sfhkafk bkaøh s f.dapr
O¾uj,ska msg' tA yskaod fï .eg¨jg uQK fokag fjkjd'
wr yßhg bínd ojila fmdl=fK bkakj' weyqj ud¿jd
—hd¿fõ" fldfyo miq.sh ldf, .sfha@ fudlo fmakag
ysáfh ke;af;@˜ weyqfj ljqo@ ud¿jd' wykafk bín-
f.ka ' bínd ls h kjd( —fï uu .s h dfk weúÈka g
f.dvìug'˜ b;ska ud¿jd wykj —wdæ f.dvìug .shdo@
144 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

f.dvìu j;=r ;sfhkjo@˜ bínd lshkj( —kE" f.dvìu


j;=r kE'˜ —f.dvìu mSkkag mq¿jkao@ mSkf.k .shdo@˜
—kE f.dvìu mSkkag nE'˜ b;ska Tfydu ;uhs lshkafk'
oeka fïl fldÉpr lsõj;a ud¿jd okakjo f.dvìu@
oel, kEfk ljodlj;a' f.dvìu weúof.k hkag ´k"
f.dvìu j;=r kE lsõjg ud¿jd okafk kï kE' oeka
bínd lshkjd weúÈkag nE tfy j;=r kE Tlafldu kE
lshkj' b;ska bínd lshkafk fndrejla o@ bínd
lshkafk we;a;' bínd tAl m%;HlaIfhka oelmq yskao'
kuq;a ud¿j tA foa m%;HlaI lrf.k kE' t;fldg m%;HlaI
fkdl< foa fkdl< flkdg Bg ndysr fohla lshk fldg
Tjqkag f;areï.kag nE' fï oyfu;a ;sfhkafk fukak
fï wdrjq,' fï wdrjq,u ;uhs fï ñksiaiqkag fndfyda
ÿrg fï lshk ñ:Hdjka miqmi hkakg fya;= fj,d
;sfhkafk' oyfï kdufhka Th úúO wOd¾ñl foaj,a
lrkag fya;= idOl fj,d ;sfhkafk;a tAl'
b;ska B<Õ foa ;uhs" yqÕdla u;l ;shd.kag" fï
NdIdj ;=< u;l ;shd.kag" fï oyu .ek l:d lroa§
yefudagu ux b,a,d isák" lshk fohla ;uhs fï oyu
foaYkd lf<a oekg wjqreÿ fooyia mkaish mkylg;a
fmr' foaYkd lrmq W;a;uhd mßksíndKhg m;a jqKd
wNdjhg .shd' Bg;a jir y;,sia mylg fmrhs fïl
foaYkd lrkag mgka .;af;' nqoaO;ajhg m;ajQ od isg'
t;fldg fï oyu mer‚ Oïupla L iQ ; % f ha b|ka
.;af;d;a fooyia mkaish wkQmyla wjqreÿ fooyia mkaish
wkQmyla mer‚hs' nqÿka jykafia b¢oa§ u fï O¾uh
tjlg ysgmq NslaIQka fïl úlD;s l<d' id;s NslaIqj jeks
tAjd wmsg f.dvdla ;sfhkj olskag' tl u ú[aØKh
;uhs hkafk lshk fÉ;kdj jf.a foaj,a' úúO úúO
oDIaá" úúO úúO foaj,a" úúO wd.ï yryd úúO foaj,aj,ska
.ka k foa j ,a w,a , f.k" fï O¾uh yßhg m% . = K
f,dalh 145

lrkake;=j" O¾uh úlD;s lsÍï isoaO jqKd nqÿka jykafia


b¢oa§u' ke;sfldg ljr l;do@ nqÿka jykafia bkaklka
tjlg ;snqK ish¨ oyï O¾uj,g o¾Ykj,g myr
jeÿKd' nqÿka jykafia bkaklka yemafmkag nE ksy~
jqKd' nqÿka jykafia ke;s jqK .uka tA f.d,af,d rc
lrkag mgka .;a;d'
t;fldg wmsg ;sfhkafk wjqreÿ fooyia mkaih s hlg
jvd - Y;j¾I úismylg jvd - láka lg" w;ska w; wdmq
O¾uhla ' úúO NdIdj,g úúO ck fldÜGdij,g
mßj¾;kh fjñka ;u;udf.a NdIdj,ska mj;ajdf.k
toaÈ fïlg fkdfhl=;a foaj,a tA ;u;udf.a woyia wdl,am
tA tA ixialD;Skaj, hï hï wx. Wmdx.hka ;u ;ud
tf;la úYajdi l< wd.ï weoys,j s , fldgia fïlg we;=,a
jqfKa keyehs lsh, ldgo lshkag mq¿jka' hï hï foa
.s,syqfKa keye lsh, ldgo lshkag mq¿jka' .s,syqK foa
.eg¨jla kE wmsg' fudlo tl ;eklska yß w,a,kag
mq¿jkalu ;sfhkjd' ioaO¾ufha i;Hh wmsg fmd;aj,
ke;=jd fkfjhs' ;shkjd' kuq;a jeä yßhla we;=,afj,d
;sfhkj O¾ufhka msg foaj,a' tAl;a u;l ;shd.kag' tA
yskaod fmd;aj,ska ú;rla w,a,f.k fï .eg¨ fïlg
úi÷ï hula oeäj .kag hkag tmd' fndfyda mßiaiñka
lsr,d uek,d .kag ´kE' tAj;a .kak yeá fmdf;a lsh,
;sfhkjd'
fu;k wmsg tA ;rï ÿrg l:d lrkag fj,djla kE'
ux fï lshkag .sfha oeka wmsg ,eì, ;sfhk miq.sh
foaYkdj yryd mjd ,eìÉp ,smsf,aLk wkqj wmsg fï
fndfyda wh hï hï u;fNaod;aul woyia bÈßm;a lr,
;sfhkj' fï woyia tkag m%Odk idOlh ;uhs fï lshk
uu Tf;la fmkakmq foaj,a fmd; mf;a ;snQ mu‚ka
wmsg ms<s.kag nE' fïl nqÿyduqÿrefjd wmsg lsõjd' tAl
yskao wr ld,duhskag lsõj fmd; mf;a ;snqK ksid" wfma
146 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wdpd¾hjre lshmq ksid" mrïmrdfjka wdmq ksid" wfma


uq;=ka ñ;af;da lrmq ksid fïl ms<s.kag hkag tmd lsõjd'
tA tl ;eklÈ' ;j ;eklÈ NslaIQkag nqÿyduqÿrefjd
foaYkd l<d" —uyd WmfoaY˜ iQ;%h lshk ;ek lshkjd"
lreKq y;rla foaYkd lr, lõre yß flfkla weú;a
lshkag mq¿jka —ux fïl nqÿyduqÿrejkaf.ka u wy,
oek.;a;d' fufyuhs˜ lsh, hula ljqreyß lshhs' ;j
flfkla lshhs wyj,a NslaIQka jykafia fukak fufyu
msßi bkak wyj,a f;rekajykafia fufyu lsõjd lsh,d'
b;ska tA jf.a úúO woyia ths wmsg' nqÿyduqÿrefjd lsõjd
ms<.
s kag tmd lsõjd' yenehs m%;l
s f
a Iam lrkag;a tmd lsõjd'
ms<s.kag;a tmd" m%;slafIam lrkag;a tmd' fïl ii|kag
lsõjd O¾u úkh;a tlal'
fudllao O¾u úkh lshkafk@ B<Õ m%Yk a h' iuyre
lshkj O¾uh lshkafk iQ;% msglhg" úkh lshkafk
úkh msglhg lsh,' kE O¾u úkh lshk tl mgka
.;af; OïuplaL iQ;f % hka' O¾u úkh lsh, lsõfj wd¾h
wIagdx.sl ud¾.h' od,d n,kag O¾u úkh wd¾h wIagdx.sl
ud¾.fha wx. wg ;=< úia;r lrmq úÈhg ux TÉpr fj,d
úia;r l<d' iïud ÈÜÀh lshkafk fudllao@ ÿlafÄ
ØKx ls h , mgka .;a ; ' iïud ixlma m ls h ka f k
fudllao lsh, È.g u wx. wg úia;r l<d' fï wfÜ
fld;k yß ;eklg fï foa jefgkj kï tlÕ kï
Ndr .kag' ms<s.kag' ke;akï w;yßkag'
ms<su jkaokdj .ek lshoaÈ" ms<su jkaokdj nqoaO
jkaokdj fkfjhs lsh, ux tod m%ldY lrmq tl" ms<su
jka o kdj wdmyq idOdrK lrka g hkj' b;s k a uu
lshkafk ms<su jkaokdj fmkakkag wd¾h wIagdx.sl
ud¾.fha wx. wfÜ fukak fï O¾u úkh ;=< fld;kg
o jefgkafk' meyeÈ,s o lshk foa@
f,dalh 147

fï fmdÿfõ fokafk fï ms<s;=r' tlaflfkla


fokafkla fï ,sms tõjg" wyf.k bkak" foaYkdj wyk
fndfyda fofkl=g fï woyia we;s' yefudau wmsg ,shqï
tjkakE' yefudau wmsg ÿrl:k weu;=ï §, fïjd úuika-
fk kE' fï Tlafldgu fmdÿfõ lshkafk' yeu fj,dfju
uu lsõjg ms<. s kag tmd' nqÿyduqÿrefjd lsõjg ms<.
s kag;a
tmd lsh, nqÿyduqÿrefjd lsõfj úuikag' wmsg ÿkakd
rduqjla" wÉpqjla fukak fïlg od, n,kag' ux fï to;a
foaYkd lf¾ tAluhs' wo;a foaYkd lf¾ tAluhs' fukak
fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.fh fukak fï O¾u úkfh"
fïlg od,d n,kag' fïl ;=< ;shkjkï Ndr.kag
fmd;aj, ´k ;rï jerÈ foaj,a ;sfhkag mq¿jka' wo
f,dalfha ljqre;a ms<.s kakj' fudlo@ fï nqÿoyu fnÿK'
f:rjdo" uydhdk" jÊrhdk" fika" áfnÜ Th rgj,
;sfhkj jf.a úúO foaj,a ;sfhkj' f,dafl rgj,a lE,s-
j,g leä, leä, .sys,a,' fï Tlafldf.a u fmd;m;
;sfhk yskao" uu yeu tlla u fndfyda fmd;a lshj,
;sfhkj' f:rjdo fmd;a ú;rla fkfõ' uu uydhdk
fmd;a" iQ;% lshj, ;sfhkj' yßhg W;=r ol=K wu;l
fjkj tAjd lshjkfldg" fïl nqÿ oyuo lsh,'
b;ska fï jf. wjq,a cdf,l wms bkakj' b;ska tAl
yskao ljqre yß fmd;la m;la w,a,f.k" wyj,a tfla
wyj,a foa''' tfyu hkag tmd'
fï uu lshk tl;a ms<. s kag tmd' yßhg od, n,kag'
wksl fï oyu foioa§ b;d meyeÈ,sj u u;l ;shd.kag
´k" wfma úoaj;=ka mdúÉÑ lrk jpk folla' bx.%i S f
s hka
,shk" l:d lrk" mdúÉÑ lrk yefudau lshkj( EARLY
BUDDHISM lshk jpfk' —uq,a nqÿiuh˜ isxyf,ka'
fuka k fï nq ÿ iuh;a tla l ' uq , a nq ÿ iufh nq o a O
foaYkdj;a tlal wms ii|kag" fudllao uq,a nqÿiuh lsh,
fydhd.kag' p;=rd¾h i;H" wd¾h wIagdx.sl ud¾.h"
148 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

máÉp iuqmamdoh" l¾uh" l¾u M,h wdÈ jf.a foaj,a


uq,a nqÿ iufh ;sfhkj' Bg miafi ixialrKh fjñka
wjqreÿ fooyia mkaishhla - Y; j¾I úismyla - wdmq tl
;sfhkafk' fï fn!oaO idys;Hh;a tlal wudrefj
jefgkag tmd' fïl nqÿyduqÿrefjd to;a lsõjd' fïl
wms g wo;a ls h ka g ;s h kj' uu ls õ jg fkfjhs '
nqÿyduqÿrefjd lsõjg j;a ms<s.kag tmd lsh, lsh,
;sfhkj'
tA yskoa fukak fïj ;=< fyd|g lsr, uek, wrf.k
fïjd .ek l:d lrkag' wmsg tl tlaflkdg fm!oa.,slj
ms<s;=re fokag nE' fmdÿ m%Yakhla fjk nj oekf.k
fïl lsõfj' meyeÈ,so lshmq foa@
tAl yskao fmd; mf;a ;síng ms<s.kag hkag;a tmd'
m%;slafIam lrkag;a tmd" fydh, n,kag' ´kE flfkla
ms<s.kakj" wo fjkfldg fï ish¨ fmd;a yryd hï
;rulg jerÈ wvq fmd; iQ;% msglh lsh, ms<sf.k
;sfhkj' fï f,dafl bkak úoaj;=ka ms<s.kakj jerÈ
wvqfmd;' kuq;a tAflka woyia fjkafk kE ishhg iShhla
u iQ;% msglh ksjerÈhs lsh,' tAfl;a hï hï jerÈ foaj,a
we;=,a fj,d ;sfhkj' ug ksYaÑ;j u lshkag mq¿jka
uu ms<s.kak foaj,a u ;sfhkj' uu oeka lshkag hkakE'
b;d u ks¾NS;j lshkj fukak fïjd nqoaO foaYkdj
fkdfõ lsh,' iQ;% msglfh ;sfhkj —§> ksldfha˜ tfyu
meyeÈ,s j ;shkj' wms fjk ojil l:d lruq' wmsg
fj,dj uÈ yskao tA .ek l:d lrkag wjYH fkdfjhs"
wjYH jqfKd;a fukak fï lshk iSudj od, b|f.k
l:d lrkag' fïl ;uhs wmsg wo;a lshkag ;sfhkafk'
fïl ;uhs idlÉPdj'
uu ys;kj fndfyda foaj,a f;areï .kag we;s lsh,'
yß' ´l ;uhs wmsg oeka oek.kag ´k' fudllao@
f,dalh 149

nqÿyduqÿrefjd f,dalh ;sfhkafk fldfyo lsh," ÿl


Wv' wksjd¾hfhka'''' ÿl' wksÉp" ÿlaL" wkd;au'
oeka f,dalh meyeÈ,s o@ oeka wdfh;a is;shï fmd;a
tfyu fmr<kag hkag tmd f,dalh n,kag'
hkag" .yla uq,g hkag
lef,alg hkag
ysia ;eklg hkag
weia fol mshd.kag
;udf.a we;=<; n,kag''' we;=<; n,kag'
msg; fkdfõ' - ´l ;ud lrkag ;sfhkafk'
150 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

3' Y%oaOdj
wo wms l:d lruq Y%oaOdj .ek' nqoaO foaYkdfõ b;du
jeo.;a" ks;r ks;r fndfyda ;ekaj, fhfok jpkhla
;uhs Y%oaOdj lsh, lshkafk' fndaê rdc l=udrhdg oyï
foimq fj,dfj nqÿka jykafia foaYkd lrd" O¾uh
wjfndaO lr.kag ´kE lrk m%Odk lreKq lSmhla' tAfl
i|yka lr, ;sfhkj" fudkjo tA wjYH lrk lreKq
lsh, wms n,uq' lreKq myla lsh, ;sfhkj'
thska m<fjks tl ;uhs Y%oaOdj' oeka ljqre yß
ksjka olskag ´k kï thd <Õ ;sfhkag ´kE m%Odk
.=K O¾u nqÿka jykafia t;k foaYkd lrd" m%Odk .=K
O¾u myla ;sfhkag ´kE lsh,'
tA mfyka m<fjks tl Y%oaOdj' fojeks tl ;uhs
ksfrda.slu' ;=kafjks tl wjxllu' y;rfjks tl ;uhs
ùßh' B<Õg ;sfhkak ´kE miafjks ldrKh ;uhs
we;sùu-ke;sùu oelsh yels ;rfï kqjKla'
oeka uu fï my u .ek l:d lrkag fkfjhs hkafk'
fï my w;ßkq;a nqÿka jykafia uq,g u .;af; Y%oaOdj'
Y%oaOdfjka ;uhs mgka .kafk'
Bg wu;rj nqÿka jykafia foaYkd l<d oeka ljqre;a
wy, we;s ksjka olskag ´k lrk O¾u' tAjdg wms lshkj
fndaê mdlaIls O¾u lsh,' O¾u ;siya ;la oeka tAfl i|yka
fjkjfk' Th wd¾h wIagdx.sl ud¾.h" B<Õg máÉp
iuqmamdoh jf.a" ima; fndÊCOÙ. tfyu lshk .uka tA
i;a;sia fndaê mdlaIslO¾uj, ;sfhkj" —m[ap n,˜
—m[ap bkaøsh˜ lsh, cd;shla' t;fldg m[ap n, lshk
Y%oaOdj 151

;ek fudkjo —m[apn,˜ lsh, lshkafk@ Y%oaOd n,h"


úß n,h" i;s n,h" iudê n,h" m%× n,h' B<Õg ;j
m[ap bkaøsh lshk ;ek Y%oaOd bkaøsh" úß bkaøsh" i;s
bkaøsh" iudê bkaøsh" m%× bkaøsh' tA lshkafka fu;k;a
uq,g ;sfhkafk Y%oaOdj' tA yskao fï Y%oaOdj lshk tl
b;d u jeo.;a'
nqoaO foaYkdj ;=< f,dl= f;areula ;sfhk fohla
;uhs" Y%oaOdj lsh, lshkafk' tA yskao fï Y%oaOdj lsh,
lshk tl fyd|g f;areï .kag ´kE' fudlo@ wmsg fï
ojiaj, ks;r ks;r jpk wefykj' fndfyda wh l:d
lrkj' nqoaO foaYkdfj úfYaIfhka u Y%oaOdj ;uhs" wms
uq,g .kafk' yefudau mskaj;=ka y÷kajkafk;a —Y%oaOd-
jka; fn!oaO mskj a ;=k˜s lsh,' ´kE;rï weys, we;s' b;sk"a
tA yskao wksjd¾hfhka u fï fn!oaOfhda lshk wh Y%oaOdj
lshkafk fudllao lsh, oekf.k bkag u ´kE'
fyd|hs" fudllao wms t;fldg ys;kafk Y%oO a dj lsh,
fudllao nqÿyduqÿrefjd woyia lf<a' tl tlaflkd tl
tl w¾:l:k fokj' fndfyda wh lshkafk Y%oaOdj lsh,
lshkafk úYajdihg' úYajdih" weoys,a, lshk f;areu
;sfhkafk' tAl ;uhs ;sfhk .eg¨j fu;k' we;a;g u
nqÿka jykafia woyia lf<a fï úYajdih o@ weoys,a,
lshk tl o@ nqÿ oyfï lsisu ojil úYajdihg ;ekla
kE' nqÿka jykafia foaYkd lf<a —weú;a n,kak˜ lsh,"
—tys miaifs ld'˜ lsiu
s flfkl=g lsõfj kE —weú;a úYajdi
lrkak˜ lsh,' woykak lsh,' weoys,a, úYajdih lshk
tl nq ÿ oyug mgyeks h s ' wks l a wd.ïj, ;s f hkj
weoys,a,' —foúhka jykafia f,dafl ueõj˜ lsõj kï
ldgj;a m%Yak lrkag nE' tA .ek fydh," m%Yak lr,"
úui, jevla kE' tAl ms<. s kag ´kE wms' t;k ;sfhkafk
ms<s.ekSu' tAl úYajdih' tAl weoys,a,' kuq;a nqÿ oyfu
tfyu tlla kE' nqÿ oyfu yeu fj,dfju lsõfj
152 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

—weú;a n,kak˜ lsh,' nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lrmq yeu


fj,djl u fndfyda ;ekaj, ;sfhkj" wdkkao yduqÿrej-
ka g ls h kj" —wdkka o úuika k ' ;:d.;hka mjd
úuikak'˜ tfyuhs lshkafk' nqÿka jykafiaf. nqoO a ;ajh
mjd úuikak' O¾uh úuikak' nqÿka jykafia iïud
iïnqoaO o lsh, úuikak' tfyuhs" nqÿka jykafia lSfj'
O¾uh iajdlaLd; o lsh, úui, n,kak' fï wd¾h ix>hd
iqmámkak o lsh, úui, n,kak'
t;fldg fu;k ms<s.kag lsh, lsõfj kE' iïud
iïnqoO a ms<.
s kag lsh, lsõfj kE' fï O¾uh iajdlaLd;hs
lsh, ms<s.kag lSfj kE' fï wd¾h ix>r;akh iqmá-
mkakhs lsh, ms<s.kag lSfj kE' t;fldg wmg b;d
meyeÈ,shs fï —úYajdih˜ lshk l;dj fu;kg .e<-
fmkafk kE lshk tl' fndfyda wh lshkafk úYajdih
lsh,hs' b;ska" t;fldg fï úÈyg wms yeu ;ekl u
nqÿka jykafiaf. foaYkdj,a .ek úuis,f a ,ka n,kfldg
fmakj" úYajdihg ;ekla kE lsh,' weú;a n,kak lsõfj'
t;fldg i;Hh fmfkhs' oeka ld,duhskag foaYkd lrmq
fj,dfj;a tfyuhs lsõfj' mrïmrdfjka wdmq ksid j;a"
wïu ;d;a; lsõj ksid j;a" .=rejre lSj ksid j;a" wfma
fmd;am;aj, i|yka jQ mu‚ka j;a" ;¾lhg .e<fmk
ksidj;a" Th jf.a f.dvla fya;= olaj, nqÿka jykafia
lsõj fufyu jqK m<shg fïl ms<s.kak tmd lsõj'
b;ska t;fldg wmg meyeÈ,sj u fmakjd" nqÿ oyfï
úYajdihg ;ekla kE lshk tl'
t;fldg fï Y%oaOdj lshkafk úYajdih fkdfjhs
kï" tfykï fudllao@ tAl ;uhs wms úuikag ´kE'
t;fldg we;a; jYfhka u ne¨jyu wmsg fmakafk
Y%oaOdj lshkafk úYajdih fkdfjhs" weoys,a, fkdfjhs'
Y%oaOdj lshkafk ysf;a we;s jk myka nj" meye§u' isf;a
we;s jk meye§u ;uhs Y%oaOdj lshkafk' tAlhs oeka fï
Y%oaOdj 153

wksla wd.ïj, —Y%oaOdj˜ lshk jpfk kE' fudlo@ tAjd


wd.ï" tAjd weoys,s" tAjd úYajdihka' úYajdi lrkj ñi
tAjd m%Yak lrkag nE' nqÿ oyfï úYajdihg ;ekla kE'
nqÿ oyfu ;sfhkafk úuid lghq;= lsÍu" m%Yak lsÍu"
kqj‚ka l,amkd lsÍu' tA ksid ;uhs fïlg — Y%oaOdj˜
lsh, lshkafk' Y%oaOdj lshkafk úYajdih fkfjhs'
meye§u" m%ikak nj" myka nj'
t;fldg meyefokj' wms fudkjgo meyefokafk@
Tõ wmsg oeka isf;a meye§u we;sfjkak ´kE fudkjgo
lsh, nqÿ yduqÿrefjd lsõj' nqÿka jykafia flfrys meye§u
we;s lr.kag ´kE' nqÿka jykafia flfrys úYajdih
fkdfjhs we;s lr.kag ´kE meye§u' t;fldg O¾uh
flfrys meye§u we;s lr.kag ´kE' O¾uh flfrys
úYajdih fkfjhs we;s lr.kag ´kE' t;fldg wd¾h
uyd ix> r;akh flfrys we;s lr.kag ´kE Y%oaOdj'
meye§u' tfyu ke;sj úYajdih fkdfjhs'
t;fldg fldfyduo wms nqÿka jykafia flfrys
Y% o a O dj we;s lr.ka f k@ fldfyduo we;s jka f ka @
fldfyduo nqÿka jykafia flfrys" O¾uh flfrys" wd¾h
uyd ix> r;akh flfrys meye§u we;s jkafka@
m%Odk u idOlh ;uhs" Y%oaOdj we;sfjkag ´kE
lrkafka Y%jKh" ioaO¾u Y%jKh' O¾uh wykag ´kE'
iïud iïnqÿjrekaghs" mfia nqÿjrekaghs kï lsis .eg¨jla
kE' tA f.d,a,kag Y%oaOdj .ek ldf.kaj;a wykag ´kE
kE' tA f.d,a,kaf. mdrñ;djka wkqj tA f.d,af,d tA
lghq;= lr.kakjd' kuq;a" t;kska tydg my< bkak
wksl=;a ish¨ u wh úfYaIfhka nqoaO Y%djlfhda' Y%oaOdj
u; ;uhs" ish,a, mokï fjkafk' wdrïN lrkafk'
t;fldg Y%oaOdj we;s lr.kag ´kE wms" nqÿka jykafia
flfrys O¾uh flfrys iy ix>hd flfrys" ;=kqrejka
flfrys'
154 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

t;fldg fldfyduo nqÿka jykafia flfrys Y%oaOdj


we;s lr.kafk@ fldfyduo nqÿka jykafia flfrys
meyefokafk wms@ tAlg wmsg wjYH fjkjd" nqÿka jyka-
fiaf.a ,laIK oekf.k bkag ´kE' .=K oekf.k bkag
´kE' ljqo nqoO
a lsh, lshkafk@ wkak tA u; ;uhs Y%oO a dj
f.dvkef.kafk' t;fldg wms nqÿka jykafia ljqo lsh,
oek.kag kï nqÿka jykafia ljqo lsh, wy, ;sfhkag
´kE' fldfyduo nqÿka jykafia .ek wy, ;sfhkafk@
nqÿka jykafia ljqre jf.a flfkla o@ fldfyduo" nqÿ
yduqÿrefjd fudk jf.ao@ wiQ wg ßhka o@ oy wg ßhka
o@ tfyuo@ wms wr oel, ;sfhk m%;u s dj, bkakj jf.ao@
kE' tAl ;uhs" wms l:d lrkag ´kE' tfyu fkfjhs nqÿ
yduqÿrefjd ljqo lsh, wms olskag ´kE O¾uh ;=<skauhs'
nqÿka jykafia foaYkd l<d ljqo nqÿka jykafia@ fldfydu
flfklao lsh,' ljqre;a wy, we;s wr nqÿka j¢k .d:djla
;sfhkj'
—b;sms fid N.jd wryx" iïud iïnqof a Od úÊcd prK
iïmkafkd" iq.f;d" f,dlúÿ wkq;; a frd mqßioïu idrÒ"
i;a:d fojukqiaidkx nqoafOd N.jdZ;s˜
oeka fu;k fï .d:dj ;=< nqÿka jykafia u y÷kaj,
;sfhkj" nqÿka jykafia lshkafk ljqo lsh, lshk tl'
tA Nd.Hj;a w¾y;a fkao@ —b;sZms fid N.jd wryx˜'
Nd.Hj;=ka jykafia wry;a' wry;a lshkafk fudllao@
t;k ;sfhkj .=K kjhla' m<fjks tl ;uhs —wryx˜'
—wryx˜' fudlla o —wryx˜ lsh, lshkafk@ wy,
;sfhk úÈyg —wryx˜ lshkafk ljqre;a okakj' Th
lshkafk ryiska j;a mõ lf<a kE fkao@ ish¨ mõ ÿre
lrd' ryiska mõ lrd lshk tl kï tA ;rï u uu kï
w.h lrkafk kE' tA jpkh iqÿiq uÈhs lsh,hs lshkag
;sfhkafk' nqÿka jykafia jf.a flfkla y÷kajk fldg
tÉpr my<g hkag ´ke kE wms' —wryx˜ lsh, lshkafk
Y%oaOdj 155

—ish¨ flf,iqkf a .ka ñÿKd˜ lshk tlhs' ish¨ flf,ia


ish¨ wl=i,a ÿre l< flkd' t;fldg fudkjdo wl=i,a'
fudkjo fu;k m%Odk jYfhka wms .kafk wl=i,a
yeáhg' wl=i,a uq,ska u ke;s l< flkd" wdfh kQmÈk
úÈyg ish¨ wl=i,a m%ydKh l< flkd' m%ydKh lsÍu
;uhs —wryx˜ lsh, lshkafk' fudkjo wl=i,a@ wl=i,
uQ,hka rd. - oafõI - fuday' fukak fï lshk wl=i,
uq,a ke;akï f,daN oafõI" fuday lsh,;a lshkjd' fï
f,daN" oafõI" fuday lshk wl=i,hka uq,ska u m%ySK
lrd lshk w¾:h ;uhs fï —wryx˜ lsh, lshkafk'
ke;a;g u ke;s lr, oeïu' wl=i,a bjrhs' rd." oafõI"
fuday ksid ;uhs ish¨ ÿrdpdrhka" ÿYapß;hka" ish¨
mõlï lrkafk' b;ska fïl ke;s lrdg miafi bjrhs'
wdfh;a thdg fydfrka lrkak lsh, fohla kE' ke;akï
bjr kï bjrhs' nqÿ yduqÿrefjd lSj fï ry;ka jykafia,
lsh, lshkafk - flf,ia ke;s lf<a yßhg WodyrK-
hlg fmkakqjd ;,a .ia lráfhka lm, oeïuyu wdfh
o¿,kjo@ wdfh;a ,sh,kafk kE' wkak tA jf.a ;uhs
;,a .fia lráfhka lv, oeïug miafi wdfh ,sh,kafk
kE' wkak tA ;;a;ajfhka ;uhs i,lkafk" ry;ka
jykafia,' wdfh tA f.d,a,kaf. flf,ia jefvkafk
kE' b;ska flf,ia ksid ;uhs mõlï lrkafk' fydr
ryfia lrkafk;a t<smsg mõlï lrkafk;a fï flf,ia
;sfhklï ú;rhs' tAlhs uu uq,ska u lSfj ryis.;
l:djla wjYH fjkafk kE fuf;kag lsh,' ish¨
wl=i,hkaf.ka ñÿKd lshk tl ;uhs —wryx˜ lsh,
lshkafk' oeka t;fldg nqÿ yduqÿrefjd lsh, lshkafk
ljqo@ rd.-oafõI-fuday ke;s flkd' meyeÈ,s o@ ´l yß
f,aishs' tl fj,djlÈ tl NslaIQka jykafia kula' ug
u;l yeáhg —rdO˜ lshk NslaIqj weú;a wykj( —iajdóka
jykai" ksjk lsh, lshkafk fudllao@˜ lsh,' t;fldg
nqÿka jykafia lshkj( —rdO" rd.laLh" fodailaLh"
156 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fudaylaLh ;uhs ksjk' rd.h ke;s ;ek" oafõIh ke;s


;ek" fudayh ke;s ;ek ksjk' b;ska ksjkg .sh uq,a u
wd¾hhka jykafia iïud iïnqÿjrhd isoaOd¾: f.!;u'
Wka jykafiaf.a m<fjks ,laIKh —wryx˜ t;fldg
fudllao fï wryx lsh, lshkafk@ rd. - oafõI - fuday
ke;s l<d lshk tl'
fofjks tl fudllao@ iïud iïnqoaO' Wka jykafia
;ksj u fï O¾uh wjfndaO lr.;a;d lsisfjl=f.a
.=reyrelï ke;sj' ldf.ka j;a weyqfj ne¨fj kE'
Wmfoia .kag flfkla ysáfh kE' Wka jykafia ÈhqKq
lrf.k wdmq ;udf.a u kqj‚ka fï O¾uh wjfndaO
lr.;a;d' tA ksid thdg lshkj wms iïud iïnqoaO lsh,'
B<Õg lsõjd úÊcdprK iïmkak - .=Khkaf.ka
iïmQ¾Khs lsh,' úÊcd iy prK' t;fldg fudkjo
úÊcd@ fudkjo prK@ tAl wmg oek.kag mq¿jka' úoHd
wgla" wIag úoHd lsh, lshkafk' tlla ;uhs úoHd wgla
wfma ukfia we;s lr.kag ´kE' tAjd O¾uh ms<sme§u
;=<skqhs we;s lr.kafk' tAjd wd¾h wIagdx.sl ud¾.h
jeãu ;=<ska ;uhs tkafk'
m<uq tl ;uhs wIag úoHdfõ úo¾Ykd ×kh'
fojeks úoHdj ;uhs ufkdauh boêúO {dkh" rEm
ujka g mq ¿ jka ' úúO rEm f.dvla ujka g mq ¿ jka '
pq,a,mka:l yduqÿrefjd rEm f.dvla ueõj fk' wkak
tA jf.a'
;=k - boêúO ×kh úúO Rê m%d;syd¾hhka mEu' tA
lshkafk Th wyiska hkag mq¿jka' fmd<fj .sf,ñka
hka g mq ¿ jka ' m¾j; w;ßka hka g mq ¿ jka ' j;= f ¾
.sf,kafk ke;sj hkag mq¿jka' tlaflfkla f.dvla jf.a
fmakag i,iaikag mq¿jka' Th jf.a úúOdldr Rê
m%d;syd¾hmEu tAl úoHdjla'
y;rfjks tl ;uhs Èín fid; ×kh' ÈjH lk'
wE; ;shk b;d ishï q Yío mjd wykag mq¿jka' tA lshkafk
Y%oaOdj 157

ñksia lk blaujd idudkH ñksia lklg fkd wefik


úÈfya Yío weySfï Yla;sh ;sfhkj' tAlg lshkafk
Èínfid; ×kh lsh,'
mia fjks tl" ÈínplaLq ×kh' ñksia wei blaujd
Bg tyd hkag mq¿jka' kqj‚ka fïjd olskafk' tAlg
lSjd Èín plaLq ×kh lsh,'
yh" mqífn ksjdidkqii
a ;s ×kh' fmr úúO wd;auj,
Ôú; .; lrmq yeá olskag mq¿jka' fmr úiQ l| ms<sfj<
olakd ×kh' tAl úoHdjla'
y;" pq;m+ md; ×kh' B<Õg ;j;a úoHdjla ;sfhkj'
ñksikq a bm§ uereKg miafi hï hï wd;auj, Njhkaj,
bmfoñka uefrñka hk yeá olskj' tA tA l¾u Yla;Ska
wkqj ueß, bmfok ;eka olsk ×kh' tAlg lSjd pq;m+ md;
×kh lsh,d' ;j tlla ;sfhkj'
wg" wdijlaLh ×kh' tA wry;a M,h'
fukak fï wgg ;uhs lSfõ —wIagúoHd˜ lsh,' fï
foaYkd wyk whg m%Yak u;=fjhs fïjd fldfykao fï
iajdóka jykafia wrf.k ;sfhkafka lsh,' fmd;m;
lshjk wh ´kakï fmr<, n,kag' fï wIag úoHd i|yka
fjkjd —§> ksldfha˜ —wïnÜGl˜ iQ;%fha'
t;fldg fï lshmq wIag úoHd yd B<Õg mif<dia
prK' prK O¾u myf<djlska hqla;hs' prK O¾u lsh,
lSfõ fukak fï i|yka lrmq úoHd wg ,nd.ekSu i|yd
jeäh hq;= ls%hd ms<sfj; ;uhs prK' tAjd my<jla
;sfhkjd'
m<fjks tl ;uhs m%d;sfudalaI ixjr iS,h' m%d;s-
fudalaI ixjr iS,h lsh, lsõjyu nqÿka jykafia uq,ska
u foaYkd l<d —´jdo m%d;sfudalaIh˜ lsh,' wms tAlg
lshkafk" mdmfhka j<lskag' l=i,a jvkag' is; msßisÿ
lr.kag' wr ish¨ nqÿjrhka jykafia,df. foaYkdj' tA
158 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

—´jdo m%d;sfudalI
a h˜' t;fldg Bg wu;r j nqÿka jykafia
nqoaO;ajfhka wjqreÿ úiailg miafi kej; foaYkd l<d
YslaId mo jYfhka NslaIQka jykafia,dg m%d;sfudalaIhla'
NslaIQkag ;sfhkj tAfl YslaId mo foish úisy;la'
ug u;l úÈhg NslaIqŒkag ;j;a jeä m%udKhla tl;=
lr, ;sfhkj' fldfydu yß fï foflka u woyia
lrkafk m%d;sfudalaI ixjr iS,h lshk tl'
fojeks tl ;uhs bkaøsh ixjr iS,h' bkaøsh ixjr
lr.kak ´kE' oeka wei - lk - kdih - Èj - YÍrh -
uki lshk wdh;kj,ska ;uhs wms fï wruqKq .kafk'
tAjd fyd|hs ,iaikhs ke;akï wdiajdocklhs lsh, ú¢kag
hkafk ke;sj tAjd wks;Hhs ÿlhs wkd;auhs jYfhka
olsñka tA wruqKq;a tlal Ôj;a ùu ;uhs bkaøsh ixjrh
lsh, lshkafk' t;fldg fï lshk iS,h;a wjYH fjkj
wr uq,ska i|yka lrmq wIag úoHdjka lrd <Õd fjkag"
t;fldg tA ;uhs bkaøsh ixjr iS,h'
;=kajeks tl ;uhs fNdackfha ud;% i[a[dj' oeka
ksjka ±lSfï uf.a hk flfkla" ke;akï wr wIag úoHdj
,nkag ´kE flfkla wksjd¾hfhka u wdydr .kag ´kE
m%udKh oekf.k YÍrhg wjYH m%udKhg' fudlo wdydr
lsh, lshkafk b;d u by< uÜgñka flf,ia jefvk
;ekla' tAl ixjr lr.;af; ke;akï fï lshk tl u
úoHdjla j;a ,nk tl tÉpr f,ais jevlakï fjkafk
kE' tAl yskao Ôú;h mj;ajd f.k hkag wjYH m%udKhg
wdydr .kag ´kE thska neyer fkdhd' yqÕla wh wdydr
.kakj fkao YÍrh j¾Okh lr.kag" l%Svd ms‚i" i;=g
ms‚i" Èj mskùfï fÉ;kdj u;" tA jf.a úúO fya;=
u;' kuq;a tAjd álla md,kh lrñka wjYH m%udKhg
.ekSu ;uhs fu;k lSfj fNdackfha ud;% i[aØj lsh,'
B<Õ tl ;uhs cd.ßhdkqfhda.h' cd.ßhdkqfhda.h
lsh, lshkafk ksÈurkag mq¿jka fjkag ´kE' ke;sj
Y%oaOdj 159

kskoa g f,d,a fjÉp flfkl=g fï lshk úoHdjka ,nkag


nE'
miafjks tl ;uhs Y%oO
a dj' fu;k;a Y%oO
a dj ;sfhkjd'
t;fldg fudllao fï Y%oaOdj lsh, lshkafk@ wdfh;a
wr m%ikak meyeÈ,s is;la ;sfhkag ´kE' tA Y%oaOdjhs'
yh fjks tl ysßh' t;k lSfõ mõ lrkag ;sfhk
,Êcdj'
B<Õg T;a;mam' tA lshkafk mõlrkag ;sfhk nh'
B<Õg nyqY%e; Ndjh' fndfyda weiQ msrE ;eka we;s
nj' fyd|g oekqu ;sîu' O¾uh ms<sn| wdÈ ish¨ foaj,a
ms<n
s |j' we;a; jYfhka u nqoOa " Oïu" ix> flrys fndfyda
weiQ msrE ;eka ;sîuhs' we;a;g u jeo.;a fjkafk nqÿka
jykafiaf. foaYkdj ms<sn| wjfndaOhhs'
B<Õg kjjekak ùßh' ùßh ke;sj fudl=;a lrkag
nE' fudllao fu;k ùßh lsh, lSfj@ wr wms yeu
fjf,au i|yka lrk i;r iuHla m%Odk ù¾hh u ;uhs'
kslï wdjg .shdg fï lshk úoHdjka ,nkag nE' Ôú;
wdYdj w;wer, fï ud¾.hg nyskag mq¿jkalu ;sfhkag
´kE' tA úßh'
oyfjks tl ;uhs iauD;sh' i;sh' fu;k woyia
lf<a isysh' t<U isá isysh j¾;udkh m%Odk jYfhka u
iy i;r i;smÜGdkh' i;r i;smÜGdkh;a .kag fjkjd'
úo¾Ykd ×kh ,efnkafk i;r i;smÜGdkfhka'
B<Õ y;r m%:u OHdkh" oaú;Sh OHdkh" ;D;sh
OHdkh" p;=¾: OHdkh' meyeÈ,s o@ fukak fïl ;uhs
myf<dj' fïjg lshkj mif<dia prK O¾uhka lsh,'
fï O¾uhka n,d.kag mq¿jka" i|yka fjkjd —uÊCêu˜
ksldfha —fiaL˜ iQ;%fha' t;fldg wr uq,ska i|yka lrmq
wIag úoHdjka iy B<Õg i|yka lrmq prK O¾u
160 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

myf<dj ;uhs nqÿka jykafiaf. —úÊcd prK iïmkak˜


.=Kh lsh, wms lshkafk' meyeÈ,s o@
B<Õ nqÿ .=Kh ;uhs —iq.;˜' iq.f;da lsh, lshkafk
nqÿka jykafiaf. ukd bßhõ' .ukd§ bßhõ meje;au
b;d u ikaiqka iqkaor ú,dYhla ;snqfK' ldf.;a is;a
meyefok .uka ú,dYhla ;snqKd' tA iq.; .=Khhs'
B<Õg nqÿka jykafia —f,dalú¥˜' ish¨ f,dalhka
ms<sn| mrf;rg u okakj' fudk f,dalhka o@ ish¨
f,dalhka' ukqIH f,dalh;a" ÈjH f,dalh;a" n%yau
f,dalh;a" ;sßika wmdh wd§ ish¨ ksrhka ms<sn|j ukdj
okak flkd' tA lshkafk úúO iQ;%j, nqÿka jykafiaf.a
fï f,dalhka ms<sn| oekqu úia;r fjkj' ;j úia;r
lrkag .sfhd;a f.dvla foaj,a lshkag fjkj' fldfydu
yß nqÿka jykafiaf. ;sfhk tl .=Khla ;uhs" ish¨
f,dalhka ms<sn| oekf.k isàu' wms oekg fu;kska
kj;suq' ud;Dldfjka f.dvla msg mksk yskao'
B<Õg —wkq;a;frd mqßi oïu idrÒ˜' fudllao tA
lsõfj' yslauúh hq;a;ka yslauùfï w.;ekam;a flkd'
yslauúh hq;a;ka lsh, lSfõ ljqo@ oeka yqÕla wh mg,j
.kakj yslauúh hq;a;ka lsõjyu uyd ys;kag neß foaj,a
lrd fkfjhs' yslauùu lsh, lshkafk nqoaO foaYkdj
;=< fï O¾ufha msysgqjkj lsh, lshk tl' ñksiqkaj
ksjka u.g fhduq lrjkjd' ke;akï wr w,s yslaujkj"
we;=ka yslaujkj" ke;akï wYajfhda yslaujkj" jf.a
tfyu tlla fkfjhs' hï hï wh oyug yslaujkj'
t;fldg hï hï wh oyug fhduq lrùfï Yla;sh w;ska
w. ;ekam;a flkd ;uhs" iïud iïnqÿjrfhla lsh,
lshkafk' wksla yefudag u jvd nqÿka jykafia ;uhs
fY%I
a G
a ' Bg wu;r j ;j hï hï wh yslu a jmq ;eka ;snK
q d'
oeka yslafujqjd lsh, woyia lf<a tA wh tfia l< yelsj
;snqK ksid' oeka WodyrKhlg .;af;d;a" —wx.=,sud,
Y%oaOdj 161

oukh lrd˜ lsh, wms lshkj' oeka wx.=,sud, oukh


lrd lsh, lshkafk ñkSure ;;a;ajfhka fjka lr,"
ksjka u.g fhduq lrd lshk tl' kuq;a tfia lrkak
mq¿jka jqfKa nqÿka jykafiag tA yelshdj ;snqK ksid'
fudlo@ wx.=,sud, tA ksjka u.g .kag mq¿jka ´k lrk
.=K O¾u thd <Õ ;snqKq ksid' meyeÈ,s o lshk foa@
fudlo tAl fyd|g u;l ;shd.kag ´kE' yslu a ùug wjYH
iqÿiqlï ;snqKq whj yslauùfï olaI;djhka ;uhs fï
lshkafk' nqÿ yduqÿrejkag neß jqKd foajo;a;j yslau-
jkag' u;l ;shd.kag''' oeka yqÕla wh mg,jd.kakj'
uu fï ;eka jeäfhka l;d lrkafk ñksiaiqkaf.
woyila ;sfhkj" nqÿ yduqÿrefjd lshkafk ´kE fohla
lrkag mq¿jka" foaj;ajhla wdfrdamKh lrkag mq¿jka
flfkla lsh,' tfyu tlla kE" nqÿ yduqÿrefjd .dj'
tfyu ;snqK lsh, fmakak kE' tfykï foajo;a; ksrhg
hklï n,df.k bkafk kE fk' foajo;a;g lrkag
mq¿jka wl=i, l¾u Tlafldu foajo;a; l<d' wdkka;ßh
mdm l¾u lr, thd ksrhg .shd' b;ska wr jf.a úfYaI
yelshdjla nqÿ yduqÿrejkag ;snqKd kï foajo;a; j;a
fír .kag ;snqKd' foajo;a;j fír.kag neß jqKd' kuq;a
wx.=,sud, fír.;a;d' wx.=,sud, ñksiaiq odylg jvd
uerej' kuq;a thdj fír.kag mq¿jka jqKd' tA mq¿jka
jqfKa foajo;a;g ;snqfKa kE ksjka olskag ´kE lrk
m%Odk .=K O¾u' tA .=K O¾u msß,d ;snqKd kï fír.kag
;snqKd' thd ksrhg .sfha neß ksid' kuq;a wx.=,sud,
fír.;a;d' tA jf.a ;sfhkj' wd,jl oukh" Th iÉpl,
jeks wh;a tlal ;¾l lr, hï hï mqoa.,hka fu,a,
lrmq yeá' fldfydu yß woyia lrkafka tA tA wjYH
.=K O¾u ;snqKq yslauùug yels mqoa.,hka yslauùfï
mqÿu yelshdjla" wiuiu yelshdjla ;snqKd' tAl ;uhs
wkq;a;rhs lsh, lshkafk' tA yelshdjka w;ßka by< u
flkd ;uhs nqÿka jykafia lsh, lshkafk'
162 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

B<Õg —i;a:d foaj ukqiaidkx˜ - ish¨u foúhka-


f.a;a ñksikq f
a .a;a Ydia;Dka jykafia ;uhs nqÿka jykafia'
B<Õg —nqoaO'˜ nqoaO lsh, lSfõ wdfh;a nqÿ nj u
;uhs' —f,dal ;;a;ajh ms<sn| mQ¾K wjfndaOhg m;a
W;=udfKda˜ lshk tlhs'
—N.jd˜ nqÿka jykafia i;=j ;snqKq nqÿ .=K w;ßka
kj fjks nqÿ.=Kh ke;akï wjidk nqÿ .=Kh ;uhs
N.jd lshkafk' t;fldg fudllao —N.jd˜ lshkafk@
N.jd lshkafk —ish¨ mõ kid W;a;Í;r mdßY=oaO;ajhg
m;a Nd.Hjka;hdfKda˜ lshk woyihs' N.jd lshk nqÿ
.=Kfhka lshkafk Wka jykafia ish¨ u mõ keiqjd'
nqÿka jykafia lsif s ia;a u mjla lrk flfkla fkdfjhs'
ish¨ mõ ÿre l< flfkla' tfia ish¨ mõ ÿre lr, w;s
mdßY=oaO;ajhg m;a jqKd' fï f,dalfha jik ukqIHfhda"
foúfhda" n%yaufhda w;ßka by< u mdßY=oaO;ajhg m;a
ish¨u mõ keiQ iEu fokdf.a u f.!rjhg" mQckSh;ajhg
.reldr - iïudk - i;aldr" mqo mQcd ,eîug iqÿiq
W;a;uhdfKda lshk tlhs fï N.jd lshk nqÿ.=Kfhka
lshkafk' nqÿka jykafia ish¨ mõ keiqjd' ish¨u
wl=i,hka ÿre l<d' t;fldg ish¨ laf,aY O¾uhka
iïmq¾Kfhka u ke;s l<d' ish¨u laf,aYhka h<s we;s
fkdjk wdldrhg úkdY lr, oeïu' yßhg wr ;,a
.yla lráfhka u lm, oeïuyu wdfh ljodj;a tA
;,a.y ,sh,kafk kE" o¿,kafk kE' wkak tA jf.a' tA
wdldrfhka nqÿka jykafia ish¨ u wl=i, O¾uhka"
laf,aY O¾uhka m%ydKh lrd' wkak tA úÈyg laf,aY
O¾uhka m%ydKh lrmq" mõ keiQ" w;s mdßY=oaO;ajhg m;a
jqKd ish¨ u ukqIHhskaf.a" foúhkaf.a" n%yauhkaf.a
W;a;Í;r mQcdjg" f.!rjhg" iïudkhg iqÿiqlï ,enqjd
jQ W;a;u .Kfha w;sW;a;u Nd.Hjka;hdfKda lshk
tl ;uhs nqÿka jykafiaf.a nqÿ .=K w;ßka wjidk .=Kh
jk N.jd lshk nqÿ .=Kfhka woyia jkafka'
Y%oaOdj 163

fukak fï lshmq .=K ál oekf.k bkag ´kE'


oeka fï .=K kjh lsõjg fïjd jpkj,ska lSjg we;a;g
u fïjd wyf.k bkak whg jpk muKla fjkjd'
fudlo fya;=j@ nqÿjrekaf.a .=K f;areï .kak mq¿jka
;j;a iïud iïnqÿjrfhl=g muKhs' iïud iïnqÿjr-
fhl=f.a .=K ;j;a iïud iïnqÿjrfhl=g ñi" wvq .dfka
mfianqÿjrfhl=g j;a f;afrkafk ke;s nj u;l
;shd.kag' tAl ksid fïjd wms jpkj,ska muKla ;uhs
.kag ;sfhkafk" lsishï wkaoul ys; myojd.kag' fjk
wmsg lrkag fohla kE' fï jpkj,ska lshk foa f;areï
.ekSu;a tA ;rïu f,ais kE' o< woyila ú;rhs .kag
mq¿jka" fyd|g u;l ;shd.kag' t;fldg fï .=K
oekf.k b£u wmg m%fhdackj;a' fudlo wms ms<smÈk
wfma Ydia;Dka jykafia fukak fujeks .=K ;sfhk
flfkla lsh, o< wjfndaOhla .kag wjYH fjkjd'
fudlo@ tA u; ;uhs Y%oaOdj - nqÿka jykafia flfrys
meye§u - mokï jkafka'
t;fldg B<Õg O¾uh ms<n s |j oekf.k bkag ´kE'
O¾uh ms<sn|j ±k.;a;yu wmsg Y%oaOdj we;sfjkj'
fldfyduo O¾uh ms<sn| wmg oek.kag ;sfhkafk@
fudllao O¾uh lsh, lshkafk@ O¾uh lsh, lshkafk
p;=rdhœ i;H' nqoaO foaYkdj' p;=rdhœ i;H foaYkdj'
—ia j dla L df;d N.jf;d Oïfud" ika È ÜÀfld"
wld,sfld tys miaif s ld Tmkhsfld mÉp;a;x fjÈ;ífnd
ú[aü ySZ;S'˜
fï O¾uh —iajdlaLd;˜hs' t;fldg nqÿka jykafiaf.a
foaYkh iajlaLd;hs' ukdj foaYkd lr, ;sfhkjd' ÿl"
ÿlg fya;=j" ÿl ke;s lsÍu" ÿl ke;s lsßfï ud¾.h' tAl
wdfh ldgj;a fjkia lrkag" wvqlrkag" jeälrkag
fohla kE' wx.iïmQ¾Kj fï foaYkdj,a lr, ;sfhkj'
tA yskao fï O¾uh iajdlaLd;hs' uq," ueo" w. hym;a'
164 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

B<Õg fï O¾uh —ikaÈÜÀl˜hs' tfõf,a u m,


fokj' fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.h" ksjka olsk ud¾.h
ms<smeoafod;a tfõf,a u" tA wd;aufha § u" tA fudfydf;a
u m, fokj' tA Ôú; ld,fha u m, fokj' uereKg
miafia j;a" uefrK fudfydf;a j;a fkdfõ' hï lsis
flfkla m%:u OHdkhg iujeÿfKd;a tA OHdk iqjh tA
fjf,au ú¢kj' hïlsis mqoa.,fhla fidajdka M,hg m;a
jqfKd;a t;eka isg tA fidajdka mqoa.,fhl= ;=< ;sfnk tA
.=KO¾u Tyq <Õ ;sfhkjd' tA wvq fjÉp flf,ia nr
wvq jqKduhs' tA ieye,a¨ iqLh ;sfhkjd' tA úuqla;s rih
;sfhkj' ksjka oelafld;a t;eka isg Tyqf.a ÿl bjrhs'
tA lshkafk úuql; a s rih" úuql; a s iqLh ;sfhkjd' t;fldg
tAl ikaÈÜÀlhs'
B<Õg fï O¾uh —wld,sl˜hs' ld,hla kE' ´kEu
ld,hl O¾uh ms<m s eoafod;a fï O¾ufha m%;Ms , ,efnkj'
tA lshkafk nqÿka jykafia O¾uh foaYkd lf¾ wjqreÿ
foodia mka i s h mKylg fmr' fïl todg ú;rhs
.e<fmkafk' fïl wog .e<fmkafk kE lsh, iuyre
lshkj' fïl wog yßhkafk kE' tod hq.h fkfjhs wo'
wkak tA jf.a úúO u; m< lrkj hï hï wh' tfyu
tlla fkfjhs nqÿka jykafia lSfj' fï O¾uh ljo
ms<smeoao;a m%;sM, ,efnkj' tAl yskao fïlg ld,hla
kE' tAlhs wld,slhs lsh, lsõfõ'
B<Õg O¾uh —tAysmiaisl˜hs' weú;a n,kag lsh,
lsõfj' ldgj;a lshkag nE weú;a úYajdi lrkag tfyu
lsh,' tA yskao fu;k úYajdihg ;ekla kE' tA yskao tAys
miaisl hs' oeka wr biafi,a, lsõj Y%oaOdj n,kag yeu
;ekl u hk yeá'
O¾uh —´mkhsl˜hs' tAl ;udf.a kqj‚ka we;s
lr.kag ´kE tlla' is; ;=< we;s lr.kak tlla' kqj‚ka
olskag ´kE' tAlhs ´mkhsfld lsõfj'
Y%oaOdj 165

B<Õg —mÉp;a;x fjÈ;ífnd ú[aü ySZ;s˜' kqjKe;a-


;ka úiska ;u ;udf.a kqj‚ka ;uhs fïl olskag ´kE'
tfyu ke;sj w;g wrka fmkakkag j;a wyj,a ;ek
fu;k ;sfhkafk lsh, fmkakkag j;a nE' ;u;udf.a
kqj‚ka olskg a ´kE' nqÿka jykafiag j;a fïl fmkajkag
nE' nqÿ yduqÿrejkag;a mq¿jka ud¾.h fmkajkag ú;rhs'
kuq;a O¾uh ;uka u ;ud ;=<ska olskag ´kE' t;fldg
fïl ;uhs fï O¾ufha ,laIKh'
fïl ;uhs nqÿka jykafia foaYkd l< O¾uh'
t;fldg fï O¾uh lshk tl f;areï .kag ´kE fukak
fï ,laIKj,ska fyì fohla ñi" w;g wrka fmkajkag
mq¿jka fohlaj;a" tfyu ke;akï fjk;a fN!;sluh
fohla j;a fkfjhs' fjk;a WodyrK u.ska fokag;a
wudrehs' fu;k ,laIK yhla ;sfhkj' tA ,laIK yfhka
iukaú; fohla ;uhs O¾uh lsh, lshkafk'
B<Õg wms ys; myoj.kag ´kE ;ek ;uhs" nqÿka
jykafiaf.a Y%djlfhda' Y%djl ix>hd' ix> lshkafk
md,sfhka iuQyh lshk tl' t;fldg ljqo fï nqÿka
jykafiaf.a Y%djl iuQyh' tAl;a wms oekf.k bkag ´kE'
tA ,laIK ál;a nqÿka jykafia foaYkd lrd wmsg' fudllao
nqÿka jykafiaf.a Y%djlhskaf.a ;sfhk m%Odk ,laIKh@
ljqre;a wy, we;s'
—iqmámkafkd N.jf;d idjl ixf>d
Wcqmámkafkd N.jf;d idjl ixf>d
Øh mámkafkd N.jf;d idjl ixf>d
idóÑ mámkafkd N.jf;d idjl ixf>d
hÈox p;a;dß mqßi hq.dks wÜG mqßi mq.a.,d
tai N.jf;d idjl ixf>d wdyqfKfhHd mdyqfK-
fhHd olaÅfKfhHd w[ac,s lrŒfhd" wkq;; a rx mq[[a -
lafL;a;x f,dliaidZ;s˜'
166 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

m<fjks .=Kh ;uhs —iqmámkafkd N.jf;d idjl


ixf>d'˜ ljqre;a wy, we;s' fïjd ljqre;a okakj'
fudllao iqmámkafkd lsh, lsõfj@ Tõ' ksjka u.g
ms<smka" ksjka u.g nei.;a wh iqmámkakhs' nqÿka
jykafiaf.a Y%djl iuQyh ksjka u.g nei.;a wh'
B<Õg —Wcqmámkafkd N.jf;d idjlixf>d'˜ nqÿka
jykafiaf.a Y%djlfhda Rcq ud¾.hg nei.;a wh' fudllao
Rcq ud¾.h" tAldhk ud¾.h fudlla o@ yslaó ksjka
u." wd¾h wIagdx.sl ud¾.h fjk fldfyj;a hkafk
kE' tAlg nei.;a; kï neiai ;uhs' kj;skafk fl<ska
u ksjk lrd .sys,a,' tA yskao Rcq ud¾.hg nei.;a wh
—Wcqmámkafkd N.jf;d idjl ixf>d'˜
—Øh mámkafkd N.jf;d idjl ixf>d'˜ B<Õ
Y%djl .=Kh' ksjka u.g nei.;a wh' nqÿka jykafiaf.a
Y%djlfhda ksjka uÕg nei.;a wh'
—idóÑ mámka f kd N.jf;d idjl ixf>d'˜
Nd.Hj;=ka jykafiaf.a Y%djlfhda idóÑmámkakhs'
fudllao idóÑ mámkak lshkafk@ .re nqyquka ,nkag
iqÿiq ud¾.hg nei.;a wh'
fï jdlH y;frka u nqÿka jykafia foaYkd lf<a
wd¾h wIagdx.sl ud¾.hhs' ksjka u.' t;fldg fï ix>
r;akh ljqo@ hym;a ud¾.hg nei.;a wh" Rcq ud¾.hg
nei.;a wh" ksjka u.g nei.;a wh" ish¨ .re nqyquka
,nkag iqÿiq ud¾.hg nei.;a wh' fukak fï f.d,af,d'
B<Õg —hÈox p;a;dß mqßi hq.dks wÜG mqßi mq.a.,d
tai N.jf;d idjl ixf>d'˜ fï ksjka u.g nei.;a;
mqoa.,fhda bkakj mqoa.,hka jYfhka kï wg fofkla"
;ks;ksfhka .;af;d;a' ke;akï hq., jYfhka kï i;r
fofkla' fudllao fï hq., lsh, fu;k woyia lf<a@
fidajdka" ilDod.dó" wkd.dó" wry;a lshk ud¾.hkag
Y%oaOdj 167

iy M,hkag' fidajdka ud¾.h - fidajdka M,h" ilDod.dó


ud¾.h - ilDod.dó M,h" wkd.dó ud¾.h - wkd.dó
M,h" w¾y;a ud¾.h - w¾y;a M,h' fukak fï lshmq
wIag wd¾h mqoa.,fhda wg fokd ;uhs fï' hq., jYfhka
i;r fokhs' fukak fï f.d,af,d ;uhs" nqÿka jykafia-
f. Y%djl ix>hd' B<Õg fyd|g u;l ;shd.kag ix>hd
lsõjyu iuQyh lsh, lshkafk' Y%djl ix>hd lsõjyu
fukak fï úÈyg y÷kaj, ;sfhkafk' t;fldg fyd|g
u;l ;shd.kag ´kE wms nqÿka jykafiaf.a ix>hd ljqo
lshk tl meyeÈ,s lr.kag ´kE' —ix>˜ lsõjyu yqÕla
wh ys;kafk NslaIQka jykafia, lsh,' fï NslaIQka
lshkafk nqÿka jykafiaf.a Y%djlhskaf.ka tla fldgila
muKhs' nqÿka jykafiaf.a Y%djlfhda fldgia y;rla
bkakjd' —isjq jkla msßi˜ lsh, lshkafk' NslaIq-NslaIqŒ"
Wmdil-Wmdisld' fukak fï oeka wms wr uq,ska u i|yka
lrmq" wr ,laIK ;sfhk" iqmámkak - Wcqmámkak -
Øh mámkak - idóÑ mámkak lshk ksjka u.g
nei.;a; mqoa.,hka y;r fofkla bkakjd' t;fldg
NslaIq-NslaIqŒ" Wmdil-Wmdisld lshk y;r fokd ;uhs
nqÿka jykafiaf.a Y%djlfhda lshkafk' t;fldg fï
—ix>˜ lshmqjyu tl mdrgu wr NslaIqj lshk tl .kag
tÉpr iqÿiq kE' tAl jerÈhs' —ix>˜ lshkafk —iuQyh˜
lshk w¾:hhs' t;fldg u;l ;shd.kag ´kE" fï wd¾h
mqoa.,fhda w;f¾ .sys wh;a bkakjd' oeka wkd.dó
fjklï u bkag mq¿jka .sys whg' .eg¨jla kE' ksjka
olsklï u bkag mq¿jka' ry;a fjkl,a u bkag mq¿jka'
ish¨ flf,ia kiklï u .sysj .;lrkag mq¿jka'
.syshka jYfhka idudkH ukqIHhka w;f¾ bkag mq¿jka'
t;fldg wms u;l ;shd.kag ´kE wms fï woyia lrkafk
NslaIQka lshk fldgi muKla fkdfjhs' NslaIq-NslaIqŒ"
Wmdil-Wmdisld lshk isjqjkla msßiu' t;fldg wd¾h
ix>hdg wh;a msßi fï .syh s ka w;fr;a bkakj' t;fldg
168 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wms Th .d:dj lshk fldg tA wh;a we;=<;a ´fl' tfyu


ke;sj u;l ;shd.kag kslï NslaIQka ú;rla .kag tmd'
wksla tl NslaIqjla jqK;a Th lshk ud¾.j,g neye,
ke;akï tA wh whs;s kE' ysi nQ.d.;a; mu‚ka" lidj;la
fmdrjd.;a ; mu‚ka thd Ns l a I q j la fjka f k kE'
úfYaIfhka u fï wd¾h ix> r;akhg jefgkafk kE'
fudlo wd¾hfhla fjkak kï wr lshmq ksjka u.g
nei.;a; flfkla fjkag ´kE' wvq .dfka fidajdka
ud¾.fha b|, Wvg bkak wg fokd ú;rfk jefgkafk'
b;ska tAl yskao NslaIq fõYhla wod< fjkafk kE' fyd|g
f;areï .kak' fyd|o@ f;areï .kak tl jákj' ke;akï
yqÕla fkdu. .syska bkafk' fï ix>hd lsõjyu wmsg
t;fldg f,dl= jrola isoao fjkj' fudlo@ .syshka
w;fr;a wd¾h mqo. a ,fhd bkakj' to;a ysáh' wo;a bkakj'
tAfl ielhla ;shd.kag ´kE kE' nqoaO Ydikh ;ju;a
Ôjudkj ;sfhkjd' ms<smÈk wh bkak ;dla l,a Th
wd¾h mqoa.,fhda Th yeu ;ekl u bkak mq¿jka' tAlhs
fï u;la lf<a' t;fldg fukak fï wh ;uhs wIagdhœ
mqoa.,fhda'
B<Õg —wdyqfKfhHd'˜ fï wIagdhœ mqoa.,hskag ÿr
b|, f.k;a mQcd lrkag iqÿiqh"s fï whg' —mdyqfKfhHd˜
- wd.ka;=lhska fjkqfjka ilia lrmq foa mQcd lrkag
iqÿiqhs'
—olaÅfKfhHd˜ - mrf,dj mska ms‚i mQcd lrkag
iqÿiqhs'
—w[ac,s lrŒfhd˜ - fodfyd;a uqÿka § j¢kag iqÿiqhs
fï whg'
—wkq;a;rx mq[a[lafL;a;x f,dliai˜' fï wh ;uhs
f,dalfha bkak by<u mska fl;' fukak t;fldg nqÿka
jykafiaf.a wd¾h uyd ix> r;akh'
Y%oaOdj 169

t;fldg wms fukak fï nqoaO" Oïu" ix> lshk


msßi flfrys we;s lr.kak meye§u isf;a we;s lr.kak
m%ikak nj" myka nj ;uhs Y%oaOdj lsh, lshkafk' oeka
fï lshmq nqÿka jykafiaf.a .=K kjh;a O¾ufha .=K
yh;a ix>hdf.a .=K kjh;a tl;= l<yu .=K úisy;rla
;sfhkj' fï .=K úisy;r u idudkH mD:.ack ukilg
f;areï .kakjd lshk tl f,ais jevla kï fkfjhs'
hï ;rulg fï ms<sn|j o< igykla - Pdhdjla we;s
lr.kag mq¿jka wjia:djlg tkag kï wju jYfhka
fidajdka M,hg j;a m;afjkag ´kE' t;lï wms b;ska
jpk jYfhka" ud;%d jYfhka" o< jYfhka" Ñka;duh
jYfhka ùßh lrkj' ys;d.kag" fïl wefrkag fjk
l:djla lrkag nE' fu;k fïl" u;l ;shd.kag ´kE
fohla'
t;fldg fukak fï .=K wms wy, ;sfhkag ´kE'
hï hï fïjd wms idlÉPd lr, ;sfhkag ´kE' t;fldg
oeka fï nqoO
a " Oïu" ix> flfrys we;s lr .kakd meye§u
u ;uhs" Y%oaOdj lsh, lshkafk' tA ksid fï Y%oaOdj lshk
tl" fjk;a wd.ïj, fïl kE lsh, uu lsõfj tAlhs'
oeka fu;k lshkafk kE fï wh úYajdi lrkag
lsh,' fï lshk ;%ús O r;akfha .=K wms wy, tAjd fufkys
lr, tA wkqj wms ysf;a we;s lr.kakd myka njhs" Y%oaOdj
lshkafk' t;fldg u;l ;shd.kag ´kE fï Y%oaOdj
lshk tl bfí u we;s jk ;ekl=;a ;sfhkj' kuq;a fï
bfí we;s jk Y%oaOdj ;=<ska" fï we;s jk meye§u ;=<ska
nqÿka jykafiaf.a O¾uh wkqj fï ksjka u.g nyskag"
ksjka olskag mq¿jka lula kï wmg ,efnkafk kE'
fyd|g u;l ;shd.kag ´kE" oeka yqÕla fj,djg Y%oaOdj
oeka we;s fjkj laIKhlska' tA we;s jk mu‚ka
biairyg hkag nE' oeka yqÕla fj,djg wmsg olskag
;sfhk iudcfha Y%oaOdj lsh, lshkafka" tA Y%oaOdj lsh,
ys;dk ysáhg tAl Y%oaOdj fkfjhs' fndfyda fofkla <Õ
170 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;sfhkafk úYajdih fk' Nla;sh' wksl Nla;sh lshk


;ek ;sfhkafk wkaO úYajdihla' tAl wkaOhs' oeka n,uq
foúhka jykafia f,dafla ueõj kï wms ldgj;a oel.kag
nE' foúfhda f,dafla ueõjo keoao lsh, m%Yak lrkag
mq¿jka ;ekl=;a fkfjhs fïl' wmsg lrkag ;sfhkafk
fïl úYajdi lrkag' úYajdih lshk ;ek ;sfhkafk
fkdokakd fohla ksid tAl wkaOhs' oeka Y%oaOdj lshk
;ek tAl fjkag nE' Y%oO a dj wkaO fjkag nE' tAl úYajdih
fkfjhs" tAl ;uka hïlsis m%;HlaIhla ;=<k s a ,nk oekqu'
lsishï wkaoul kqj‚ka hula oel.;af;d;a muKhs
Y%oaOdj we;s jkafk' tAl b;d u meyeÈ,sj wfma fn!oaO
idys;Hh ;=< wms olskj' oeka —Wm;siai˜ lshk flkd
oelal —wiaið ry;ka jykafia˜ msKavmd; jäkj'
t;fldg oel, Wm;siaig ys;=Kd" .sys,a, l:d lr,
weyqj' Tn jykafiaf.a yeisÍu" tA lshkafk Pú j¾Kh
meyem;a' bkaøsh m%ikakhs' Tn jykafia ljfrla Wfoid
meúÈ jqfKao lsh, weyqj' oeka fï fudlo WfKa@ Wm;sii a
oelal wiaið ry;ka jykafiaf.a rEmldh' yeisÍu oelal'
wkak we;sjqKd Y%oaOdjla' oeka tAl Nla;sh fkdfõ' t;k
we;sjqfKa Y%oaOdj' tA Y%oaOdj wkaO tlla fkdfjhs fk'
thdf. oEiska oelald" thd ukiska l,amkd l<d' thd
okak O¾u;djhka wkqj fuhd fndfydu yslauqKq" lsishï
O¾u;djla ;=< bkak flfkla' b;ska tA meye§u we;sjqK
ksid ;uhs Wm;siai .sys,a, weyeõfj wiaiðf.ka" Tn
ljfrla Wfoid meúÈ jqfkao lsh,' wkak Y%oaOdj -
meyeÈ,s o lshk foa@
t;fldg Wm;siai tfyu weyeõjg miafi wiaið
ry;ka jykafia ms<s;=re ÿkak wr .d:djlska' mo y;rla
lsõjd'
—fh Oïud fy;=mamNjd-f;ix fya;=x ;:d.f;d wdy
f;ix p fhd ksfrdfOd-tjx jdÈ uyd iufKd˜
Y%oaOdj 171

hula fya;+ka ksid yg.kSo" fya;+ka ke;s lsÍfuka


tA M,h ke;sfjkjd lsh, nqÿka jykafiaf.a uq¿ fya;=M,
O¾uh u yl=¿jd mo y;rlska foaYkd l<d' Bg miafi"
tA foaYkdj lroaÈ tA .d:dfõ m<fjks mo fol lshoaÈ u
Wm;siai fidajdka M,hg m;a jqKd'
oeka uu fï lshkak .sfha fï Y%oaOdj t;fldg
bfí we;s jk fohla fkfjhs ' ls i s h ï udkis l
ls%hdj,shla' wdrïNh;a udkisl l%shdj,shla' lsishï
meye§ula we;s fjkak u ´kE' oeka wmsg wo;a b;ska
ry;ka jykafia,d oelafld;a tA jf.a bßhõ oelafld;a
wmsg b;ska hï ;rul meye§ula we;s fjkag mq¿jka'
hï ;rul'
oeka uu fï lshkag .sfh Y%oaOdj lshkafk wr wkaO
úYajdih fkdfjhs lshk tlhs' wksl oeka wiaið ry;ka
jykafia oelmq .uka Wm;siaig tjeks Y%oaOdjla we;s
jqKd' oeka fï foa u isoaO jqKd wr —Wml˜ lshk
wdÔjlhg;a' nqÿka jykafia oyï foikag uq,ska u
nqoaO.hdfõ b|, jäkfldg bism;kdrduhg uq,ska u
yïnjqKd —Wml˜ lsh, flfkla' oeka Wml;a Th úÈyg
.sy,s ,
a weyqj" —Tn jykafiaf. Pú j¾Kh meyem;a' bßhõ
m%ikakhs' Tn jykafia ljfrla Wfoid meúÈ jQfhao@˜
lsh,' oeka b;ska tA fj,dfõ nqÿka jykafia lsõj ljqrej;a
ug .=rejrfhla kE' uu ;uhs f,dafl bkak tl u ry;ka
jykafia uu ;uhs iïud iïnqoaO lsh, lsõjd' b;ska Bg
miafi Wml T¿j fyd,j fyd,j hkag .shd" —tAl;a
fjkag mq¿jka˜ lsh,' b;ska t;kska tydg fudl=;a jqfKa
kE' kuq;a oeka wr wiaið ry;ka jykafia mo y;f¾
.d:dj foaYkd lrmqjyu mo folla lshoaÈ Wm;siaig
mq¿jka jqKd fidajdka M,hg m;afjkag' u;l ;shd.kag
fï Wm;siai lsh, lshkafk idßmq;a; uy ry;ka
jykafia' Wm;siai lshkafk meúÈfjkag biair .sysj
b¢oaÈ lsõj ku' oeka t;kska tlla ;uhs tA Y%oaOdj uq,ska
172 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

u we;sfjkj' kuq;a oeka uu lsõjd ksjkg hkag tA


Y%oaOdj uq,ska u we;s jQ mu‚ka u nE' wkaO Nla;shg
fldfyduj;a nE' kuq;a ienE Y%oaOdjg;a t;kska ksjka
hkag nE' fïfl ;j l%shdj,shla ;sfhkj' t;fldg fï
Y%oO
a dj lshk tl jvkag ´kE tlla' jefvk O¾u;djhla'
oeka wiaið yduqÿrefjd wr mo fol lshk fldgu
Wm;siai fidajdka M,hg m;a jqfKa wr mo fol lshk
w;r;=f¾ wr Y%oO a dj jevqKd' Tyq fndfyda mska lr, ;snK
q '
mdrñ;d iïmQ¾K flfkla' lshk fldg u —gla˜ .d,d
wr fmr f.kdmq iif¾ wdmq foa thdf.a kqjKg wdjd' tA
wkqj Tyqf.a is; bÈßhg .shd' iu:-úo¾Ykd jeä,
fidajdka M,hg m;a jqKd' oeka Th .d:dj u .sys,a,
Tyqf. ñ;%hd jk —flda,s;˜g lshk fldg - tA lshkafk
miqld,Skj uq.,ka uy ry;ka jykafia" l,ska flda,s;"
b;ska thdf. ñ;%hd Wm;siai flda,s;g mo y;ru lshk
fldg - thd fidajdka M,hg m;a jqKd' t;fldg tA l%shd-
j,sh t;k isoaO jqKd' kuq;a fï foa isoaO jqfKa kE
Wmlg' Wml T¿j fyd,j fyd,j hkag .shd' t;fldg
Tyqf.a Y%oaOdj jevqfKa kE' t;fldg u;l ;shd.kag
´kE m%Odk u foa ;uhs Y%oaOdj lshkafk meye§u' tAl
ukfia we;sjk nqoaêuh l%shdj,shla'
oeka yqÕla fj,djg lshkj Y%oaOdj ú;rla ;sì, nE'
nqoaêh;a ;sfhkag ´kE lsh, wmsg wykag ,efnkj'
Y%oOa dj ú;rla ;sì, nqoê a h ke;akï thd fudavfhla lsh,
lshkj' fudav Y%oaOdj' B<Õg ;j lshkj iuyrekag
nqoaêh ;sfhkj' Y%oaOdj kE' t;fldg tAl lmálu lsh,
lshkj' uu ys;kafk kE tA ye¢kaùu t;rï u iqÿiq o
lsh,' fudlo@ Y%oaOdj lshk tl f.dvkef.kafku
lsishï nqoaêuh l%shdj,shla ;=<' tA ksid t;k È wdfh
kej; nqoaêhla wjYH fjkafk kE' nqoaêhhs Y%oaOdjhs
tlg ;s f hka k ´kE ls h , jpk f;a r eï .ekS f ï
meg,s,a,la we;af;' kuq;a tA wr yqÕla fj,djg W;aidy
Y%oaOdj 173

lrkj uu ys;kafk Th lrkag hkafk wms .sys,a,


j¢kjfk mkai,g .sys,a, fndaê mQcd nqoaO mQcd nqoaO
jkaokd' oeka tAl lrkag wmsg W.kajkafk tAl Y%oO a dfjka
lrkag ´kE lsh,' fu;k ;uhs uu olsk jro fjkag
we;af;' kuq;a t;k uu olskafk Y%oaOdj fkfjhs' t;k
Nla;shhs' oeka ms<suhla bÈßfha .sys,a, je| jeá, nqÿka
jykafia lsh, tA mqo mqcd i;aldr l<dg tAl wkaO
úYajdihlska lrkafk' tAl ;uhs Nla;sh' b;ska tAlg
wdfh kqjKla tl;= lrkag fjkafk kE' tAlhs uu
lshkak .sfh Y%oO a dj ;=< u nqoê
a uh l%h
s dj,shla ;sfhkjd'
nqoaêh wjYHhs' tA yskao tAlg wdfh fjk fjk foaj,a
lshkag wjYH fjkafk kE'
yenehs Y%oaOdj we;s fjkag idOl ;sfhkj' yenehs
tA uQ,sl idOl we;s jqK mu‚ka u Y%oaOdj we;s jqK
mu‚ka u Tyqg ksjka olskag nE' tA i|yd Y%oaOdj jvkag
´kE' wkak tA ksid ;uhs wr fndaê mdlaIsl O¾uj,
Y%oaOdj —bkaøsh O¾uhla jYfhka l%shd;aul fjkafk'
bkaøsh O¾u lsh, lshkafk fï w;ska mhska jf.a hula
lrka g mq ¿ jka ls h k tl' t;fldg ks j k ola j d
f.khkag mq¿jka" —bkaøsh O¾uhla˜ jYfhka fï Y%oaOdj'
t;fldg fïl jvkag ´kE O¾u;djhla' B<Õg bkaøsh
O¾uhla jYfhka fuka u —n, O¾uhla˜ jYfhkq;a fï
Y%oaOdj l%shd;aul lrkag mq¿jka' b;ska fï ;;a;ajhg
f.akj lsh, lshkafk" fï bkaøsh O¾uhla jYfhka
bÈßhg .kakjd lsh, lshk tl' yß" n, O¾uhla
jYfhka bÈßhg Y% o a O dj jvkjd ls h ,d ls h ka f k
fudllao@ nqÿka jykafiaf.a O¾u foaYkdj ms<m s e§u ;=<k
s a
u hs fïl .kag ´kE' t;fldg fï Y%oaOdj lshk tl
udkisl l%shdj,shla' fïl jvkag ´kE' ÈhqKq lrkag
´kE'
t;fldg fï Y%oaOdj we;sfjkag m%Odk u idOlhla
;sfhkjd' tAl ÈhqKq lrkag ´ke' fïl ÈhqKq lrkag
174 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

kï fïl we;s f jka g ´kE' fïl we;s f jka g kï


biafi,a,d u wms lrkafk fudllao@ Y%oaOdj uq,ska u
wdrïN fjk m<fjks ldrKh fudllao@ Y%jKh' ioaO¾u
Y%jKh' ioaO¾uh wymq ke;s flfkl=g Y%oO a dj we;sfjkag
úÈyla kE nqoaO" Oïu" ix> flfrys' wy, ke;akï thdg
Y%oaOdj we;sfjkag nE' t;fldg ioaO¾uh wykag kï
ioaO¾uh foaYkd lrk flfkla bkag ´kE' ioaO¾uh
foaYkd lrk flkd ljqo@ nqÿkajykafia' B<Õg Wka
jykafiaf.a Y%djlfhda' tA lshkafk wd¾h uyd ix> r;akh'
we;a ; gu m% O dks h d jYfhka .ka g bka f k ry;ka
jykafia,d' b;ska t;fldg Bg my< wh;a wmg .kag
mq¿jka wd¾h ix> r;akh yeáhg' fldfydu yß t;fldg
ioaO¾uh Y%jKh lrkag kï wmsg bkag ´kE
ljqo@ wdpd¾hjrfhla" .=rejrfhla" l,HdK ñ;%fhla'
t;fldg fï Y%oaOdj jeãfï m<uqjk l%shd ud¾.h ;uhs
l,HdK ñ;% wdY%h' l,HdK ñ;%fhla bkagu ´kE'
t;fldg l,HdK ñ;%hd lsh, lSfj nqÿka jykafiaf.a
Y%djlfhla wksjd¾hfhka u' yenehs nqÿyduqÿrefjd
l,HdK ñ;%hd lshk ;ek .;af; .=rejrhd jYfhka'
nqÿ yduqÿrefjd l,HdK ñ;%hd lshkafk ljqo lsh, lsh,d
;sfhkjd fndfydau meyeÈ,s j u iQ;%j,'
b;ska Y%oaOdj we;sfjkag l,HdK ñ;%fhla wjYHhs'
Y%oO
a dj we;sfjkag ioaO¾uh wykag ´kE' ioaO¾uh wykag
kï ioaO¾uh foaYkd lrkafkla bkag ´kE' b;ska thd
;uhs l,HdK ñ;%hd jYfhka .kafk' t;fldg fï
l,HdK ñ;%hd ljqo lshk tl nqÿ yduqÿrefjd meyeÈ,sj
u lSjd' tla;rd foaYkdjl § nqÿ yduqÿrefjd lshkj
NslaIQka jykafia,dg uyfKks" fï f,dalfha ;j;a wh
yslaujkag mq¿jka kï tA ldgo mq¿jka' nqÿka jykafiag
iy Wka jykafiaf.a Y%djlhkag' fïl ;uhs úfYaI u
foa' nqÿyduqÿrefjda lSjd fï iudcfha ñksii
a k
q j
a yslu
a jkag
Y%oaOdj 175

mq¿jka nqÿka jykafiag iy Wka jykafiaf. Y%djlhkag


lsh,'
t;fldg B<Õg lshkj fudllao fï nqÿka
jykafiag iy Wka jykafiaf. Y%djlhkag ;sfhk úfYaI
iqÿiqlu wksla wh yslaujkag' oeka fu;k woyia lf<a
yslaujkjd lshkafk O¾ufha msysgqjkjd lshk tl'
t;fldg nqÿka jykafiag iy Wka jykafiaf. Y%djlhskg a
;sfhk úfYaI iqÿiqlu fudllao wka whj yslaujkag@
nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lrkjd nqÿyduqÿrejkag iy
Wkajykafiaf. Y%djlhskg a yelshdjla ;sfhkjd' fudllao
tA yelshdj' tA wh muKhs f,dalfha lduhkaf.a wdiajdoh"
wdiajdoh jYfhka okafk' tA wh muKhs fï f,dalfha
lduhkaf.a wd§kjh" wd§kjh jYfhka okafk' tA wh
muKhs fï f,dalfha lduhkaf.a ksii a rKh okafk' b;ska
fukak fï lshk ;=k u okafk nqÿ yduqÿrefjd iy
Wka j yka f ia f . Y% d jlfhda muKhs ' t;fldg nq ÿ
yduqÿrefjd fï ;=ku okakj lshk tl kï l:d folla
kE' Wka jykafiaf. Y%djlfhd lsõjyu ljqo fï ;=ku
okafk@ lduhkaf.a wdiajdoh;a wd§kjh;a ksiairKh;a
hk fï ;=ku okafk ljqo@ yßhg u okakj kï" ry;ka
jykafia ;uhs okafk' fudlo Bg my< wh wkd.dó
flkd jqK;a ry;ka jykafia ;rï fyd|g ksiairKh
okafk kE' wdiajdoh wd§kjh okakj'
t;fldg wms we;a;g u l,HdK ñ;%hd lsh, .kafk
ry;ka jykafia' fudlo@ thd wdiajdoh" wd§kjh"
ksiairKh ;=k u okakj' oeka fidajdka fjÉp flkd;a
lduhkaf.a wd§kjh okakj' thd wks;H" ÿlaL" wkd;auh
okakjd' wks;H oel, ;sfhkafk' fidajdka jqKd lshkafk
uq,ajrg wks;Hh oelmq flkd' oelalyu ;uhs thdf.
is; uq,ajrg ñfokafk' t;fldg fidajdka" ilDod.dñ"
wkd.dñ ;=ka fokdu okakj lduhkaf. wdiajdoh;a
176 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wd§kjh;a' yenehs" tA ;=ka fokd u ksiairKh iïmQ¾K


lr, kE' tA yskao meyeÈ,sj u wmsg fu;k .kag
;sfhkafk ry;ka jykafia' t;fldg nqÿ yduqÿrefjd
meyeÈ,sj u O¾uh foaYkd lrkag iqÿiqhs lSfj ldgo@
ry;ka jykafiag' lsisu ojil thdf. foaYkdjla
;jÿrg;a lduhkays /f|kag oyï foikafk kE' meyeÈ,s
o lshk foa@ wksjd¾hfhka u O¾u lÓl NslaIqj ljqo
lsh, nqÿyduqÿrefjd ,iaikg lsh, ;sfhkj' fudllao
úfYaI;ajh@ fï oyu foaYkd lrkag ´kE fldfyduo@
fï lduhkaf.ka fjkaùu ms<sn|j foaYkd lrkag ´kE'
lduhkaf.a ;sfhk ksiaidr;ajh ms<sn|j lshk wh ;uhs
wjYH fjkafk oyï foikag' tfyu ke;sj fï lduhka
u jvk yeá lduhkaf.a u bkak yeá lshk l,HdK
ñ;% h s k a f .ka wms g jevla fjka f k kE' fudlo@ tA
f.d,af,d l,HdK ñ;%fhda fjkafk kE' oeka wmsg yqÕla
fj,djg wykag ,efnkafk tfyu fkao@ jeä jeäfhka
orefjd ,nd .kak yeá fkao@ tA whg bx.%sis bf.k
.kak yeá" f,dl= riaidj,aj,g hk yeá' t;fldg
POSITIVE THINKING fkao@ Okd;aul Ñka;kh' oeka tA
jf.a wmsg yqÕla fj,djg wefykafk újdy Ôú;h .;
lrk yeá' oeka fï l%shdj,sfh Tlafldu ;sfhkafk
fldfyo@ fudkjo@ lduhka' oeka orefjda lsh, lshkafk
by< u lduhkaf.a m%;sM,hla fkao@ b;ska t;fldg fï
;=< ;uhs bkafk' fïjd wefykfldg lduhkaf.au
b|f.k lduhkaf.a ;sfhk wdiajdoh .eku l:d lrk-
fldg Y%oaOdj jefvhso ñksiqkaf.a@ Y%oaOdj we;sfjhso@
wju jYfhka Y%oO a dj jefvkjd ;shd''' Y%oO
a dj we;s fjkag
kï fudllao wmsg oek.kag ´kE@ nqoaO" Oïu" ix> -
;sirKh" f;rejka' wmsg tA fjkqjg wefykafk tAjdg
ndys r foa j ,a fka o @ ±ka nq o a O Oïu ix> ;s i rKh
;sfhkafk lduhkaf.ka fjkaùu yryd fklaLïu fkao@
wd¾h wIagdx.sl ud¾.h .;a;yu iïud ÈÜÀ" iïud
Y%oaOdj 177

ixlmam wrf.k tfyu hk ud¾.hl bkag ´kE' kuq;a


tAjd wms oeka me;a;lg od,d l:d lrkafk f,dalh .ek'
lduf,dalh .ek' wkak tA ksihs uu lshkafk wo f.dvla
u wfma rfÜ whg Y%oO a dj kE lsh,' meyeÈ,sj fïl lshkag
fjkj' Y%oaOdj ;sín kï Th úÈfya ;;a;ajhla we;s
fjkafk kE' tAl ksid wfma rfÜ ñksii a q ishhg ye;a;Ejla
fn!oaOfhda lsh, ms<s.kag nE' tAl uu wdfh;a kej;
kej;;a lshkj" fmr foaYkdj,§ lsõj jf.a' wehs fya;=j
fudlo@ fï Y%oaOdj we;sfjkag ´kE idOl u; fkdfjhs
fï wh bkafk' meyeÈ,shs fkao@ ´kE ;rï fïjd wykag
,eì, we;s' b;ska tAlhs uu fï úia;r lf¾" fïl
fmdâvla yß lsõfj' fï l,HdK ñ;%hd lsh, lshkafk
lduhkaf.ka fjka fj,d ksjk lrd hk u. foaYkd
lrk flkd' b;ska tA whf.ka oyï wyk fldg fudlo
fjkafk@ tA wh lshkafk fudkjo t;fldg@ ioaO¾uh'
lduhkaf.a u bkag lshk O¾uh w;frhs" lduhkaf.ka
fjka jkag lshk O¾uh w;frhs wyig fmdf<dj jf.a
mr;rhla ;sfhkjo - keoao@ t;fldg Th foflka
fldalo ioaO¾uh@ lï iem ú¢k yeá lshk O¾uh o
ioaO¾uh jkafka@ lduhkaf.ka fjka ùuo ioaO¾uh
jkafk@
ms<s;=r (- ^idlÉPd uKavmfhka&
lduhkaf.ka fjkaùu'
lduhkaf.a b|f.k" lduhkau ÈhqKq lrf.k ldu-
hkaf.a u we,S .e,S bkag hï flfkla foaYkd lrk tl
ioaO¾uh o@ wioaO¾uho@
ms<s;=r (- ^idlÉPd uKavmfhka&
wioaO¾uh'
meyeÈ,so@ f;areï .kag fïl' wykag ,efnkj wmsg'
fïjd foaYkd lrk wh ys; ßojd.kag tmd' ys;, n,kag
178 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fïj .ek' fï O¾u foaYkd wyk wh;a bkakjd' wmg


weú;a lshkj wfka fIdala O¾u foaYkdjla weyqj" fufyu
lsõj' idx>sl odk folla ;sfhkj kï tlla kj;a;,
tl odkhla ú;rla fokag' wksla odfkg hk i,a,sj,ska
isú,su .ykag' fï jf.a wefyk fj,dj¨;a ;sfhkj'
uu fï WÞyrKhg .;af;' fïj yß iemhs wyf.k
bkak whg' b;ska uu wr lSfj oeka orefjda jeä jeäfhka
yokag lsõjyu bx.%sis bf.k.kag lsõjyu" tA fN!;sl
- f,!lsl iem iïm;a miafia yUd hk orejka ìys lrkag
lsõjyu wyf.k bkak whg yß iemhs' b;ska ys;kj
oeka wr jf.a lshk fldg wms l< hq;af;a fïlhs' fï
O¾uh fldfyduo f,!lsl iem iïm;a yryd fhdod-
.kafk lsh,' b;ska tAl ;uhs fu;k ;sfhk .eg¨j'
b;ska tAflka fjkafk fudllao@ wmsg f,!lsl iem
iïm;a ,nk yeá bf.k.kag kï ;eka ´k ;rï
;sfhkj' ´kE ;rï iudc úoHd{fhda" ufkda úoHd{fhda"
fjk;a fjk;a foaYlfhda fï f,dalfha bkakj' kuq;a
fï ioaO¾uh ;=<ska ,nkag mq¿jka foa ,nkag nE fk
tAjdf.ka' lï iem yryd wjYH lrk úuqla;sh ,nkag
nE' oeka úuqla;sh" fï ÿl" fudk iem ,enqj;a Tlafldu
ÿflafk ;sfhkafk' fï ÿlska ñfokag ;uhs ioaO¾uh
wjYH jkafka' b;ska tAl foaYkd lrkag mq¿jka flkd
;uhs wr ux lsõfj' wms thdg lshkafk l,HdK ñ;%hd
lsh,' thd lduhkaf.a wdiajdoh wd§kjh" ksiairKh"
fï lreKq ;=ku okakj' fkdokakd whf.ka ;uhs fï
.eg¨j u;=fjkafk' oeka lduhka fldÉpr iemhs lSj;a
jevla ke' tAjd wks;Hhs" ÿlhs" wkd;auhs meyeÈ,so@ oeka
ry;ka jykafia tAl okakj' tAl ksid thd wdiajdoh;a
okakj' wd§kjh fudllao@ wks;H nj okakj' ksii a rKh
tAflka ñfok yeá;a okakj' b;ska tjeks wh ljodlj;a
mru iem; .ek lshkjd ñila Bg m,af,yd iem; .ek
lshkafk kE' mru iem; fudllao@ ksíndKh' —ksíndKx
Y%oaOdj 179

mrux iqLx˜ lsh, lsõj' fjk fudlj;a nqÿyduqÿrefjd


iqL yeáhg ie,l=fj kE'
b;ska t;fldg uu fï lshkag .sfha l,HdK ñ;%hd
.ek' wkak tA wh oyï foik fldg ienE l,HdK
ñ;%hd oyï foikfldg tA f.d,a,ka lduhkaf.ka fjka
ùu .ek l:d lrkafk' fklaLïuh .ekhs l:d lrkafk'
wkak tAl l:d lrk whf.ka ;uhs wmsg ioaO¾uh wykag
,efnkafk' wkak tA ioaO¾uh wefyk fldg wmsg Y%oO a dj
we;s fjkj' t;fldg m<fjks tl ;uhs l,HdK ñ;%
wdY%h'
B<Õg fldÉpr ry;ka jykafia,d wdY%h l<;a
jevla kE' O¾uh wy,d ke;akï O¾uh wykag ´kE'
fldÉpr O¾uh weyqj;a jevla kE' tAl ms<m s Èkag fkfjhs
Bg biafi,a, lr.kag ;j tlla ;sfhkj' kqj‚ka
l,amkd lrkag ´kE' fyd|g u;l ;shd.kag" fï nqÿ
oyfï ;uhs fï kqj‚ka l,amkd lrkag ;sfhkafk'
t;k;a n,kag yß jeo.;a fohla fï foaYkdfj ;sfhk'
oeka lsisu oyul kE kqj‚ka l,amkd lsÍu' tAlg
md,sfhka lshkafk —fhdaksfid ukisldrh'˜ oeka yeu
;ekl u ;sfhkafk Tfya lshjkj' wms;a ms<smÈkj'
kqj‚ka l,amkd lsÍu kE' meyeÈ,so lshk foa@ nqÿ oyug
tAl .e<fmkafk kE' tAl l,amkd lr, lrkag ´kE'
fudllao wms lrkag ´kE@ wms kqj‚ka l,amkd lrkag
´kE' fï lshk foa we;a;o@ fïl fufyuo@ fïl fjkag
mq¿jkao@ wdÈ jYfhka' t;fldg t;k nqoê a uh l%hs dj,shla
;sfhkj' tAlhs uu fï lsõfj Y%oaOdj ;=<u nqoaêh
;sfhkj' nqoaêh ke;akï Y%oaOdj we;s fjkag nE' Y%oaOdj
we;s fjkag nqoê
a h wksjd¾h wx.hla' t;fldg —fhdakf s id-
ukisldrh˜ ;sfhkag u ´kE' tA lshkafk kqj‚ka
l,amkd lsÍu' t;fldg kqjK w;HjYHhs' ioaO¾uh
wefykag ´kE' ioaO¾uh wykag kï l,HdK ñ;%fhla
180 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wdY%h lrkag ´kE' oeka fï l,HdK ñ;%hd uq,g .kakj


jf.au ;uhs' tAl fk —uyd ux.,˜ iQ;%fh tfyu
uq,g ;sfhkafk —wfijkdp nd,dkx mKaä;dk[ap
fiajkd˜ lsh lshd tfyu .kafk wehs@ t;kska ;uhs
Y%oaOdj werfUkafk' l,HdK ñ;%hd tA lsõfj mKaä;hd
wdY%h lrkag ´kE' mKaä;fhd wdY%h lf<d;a Y%oaOdj
we;s f jhs ' fuda v fhd wdY% h lf<d;a fudkjo we;s
fjkafk@ meyeÈ,so lshk foa@ t;fldg kqj‚ka l,amkd
lrkag ´kE' kqj‚ka l,amkd lsÍu ;sfhkafk nqÿ oyfu
muKhs' fjk lsisu wd.ul fïl kE' tA yskao wr wkaO
ñ:Hd weoys , s j ,g hkj' wka O Nla ; s h g hgfj,d
;sfhkafk' oeka" meyeÈ,so lshk foa@ oeka fyd|g ys;,
n,kag fï yeu l%shdjl u jeo.;a fohla ;sfhkj'
b;ska oeka wmsg fï ioaO¾uh fkdweiQ ksid ioaO¾u-
hg mgyeks foaj,a ;uhs wykag ,efnkafk' WodyrKhla
yeáhg .;af;d;a" uu fufyu lsõfjd;a" uu lshk fldg
iuyr whg ßfohs' wms we;a; we;s ieáfhka .uq" ;shk
j¾;udk WodyrK .uq' t;fldghs fïl wmsg jgy.kag
mq¿jka fjkafk' wms fufyu lshkj'
rkajka mdáka o¿ ,k fndaêh
ks,ajka mdáka fld< ,k fndaêh
f.!;u uqks÷ka msgÿka fndaêh
wms;a j¢uq chisß uy fndaêh
kslï ys;, n,kag fu;k ;sfhkafk nqoaêuh
l%shdj,shlao lsh,' —rkajka mdáka o¿,kj fï fndaêfha"
fïlg nqÿ yduqÿrefjd msg ÿkakd' wms;a j¢uq ch isß uy
fndaêh'˜ kslï ys;, n,kag' fudlo ysf;kafk@ fïl
yqÕla wh ys;kafk kE' fïjd jrojd jgyd.kag tmd'
tAlhs lsõfj fhdakf s idaukisldrh lsh,' kqj‚ka l,amkd
lrkag' fudlo@ ljqre;a j¢kakka jdf,a wms j¢kag ´ke
kE' ljqre;a mqokakka jdf,a wms mqokag ´ke kE' ljqre;a
Y%oaOdj 181

hkakka jdf,a wms hkag ´ke kE' yqÕla foaj,a hkafk


foaj weoys,"s idhs ndnd weoys,"s úúO mqo mQcd' fï Tlafldu
weú;a ;sfhkafk fjk;a ;ekaj,ska' fjk;a wd.ïj,ska'
wms fï me;a;g yrjdf.k wms tAjg nqoaO lshk f,an,a
tl .yf.k ;sfhkafk' tAlhs fu;k ;sfhk jro@
meyeÈ,so@ t;fldg wkak tjeks l%shdldrlï ksid wo
fjkfldg nqoaO Ydikh ;=< fï wo mj;sk nqoaO O¾uh
;=<" wykag ,efnk foa ;=<" Y%oaOdjg ,eì, ;sfhkafk
ksis ;ek fkdfjhs' Y%oaOdj kE' Y%oaOdj ke;s ksid ;uhs
Ydikh msßfykafk' Y%oaOdj ;snqK kï fï ;;a;ajhg
m;afjkafk kE' b;sk"a Y%oO a dj ke;af; Y%oO a dj we;sfjkag
´kE lrk idOl ke;s yskoa ' ioaO¾u Y%jKh kE' l,HdK
ñ;%fhda wdY%h lrkag wjia:djla we;af;u kE' wefyk
foa fldfyduj;a wms kqj‚ka l,amkd lrkafk kE'
meyeÈ,so lshk foa@
t;fldg fï Y%oaOdj lshk tl yß mq¿,a ud;Dldjla'
uu fï f.dvla foaj,a lshkafk tAlhs' jerÈhg ys;kag
tmd' fïl ljqrej;a úfõpkh lrkag j;a ljqrej;a fy<d
olskag j;a ljqrej;a by< odkag j;a uu fïjd lshkj
fkdfjhs' mj;sk iudc l%uh ;=< uu fï hï hï foaj,a
fmkajkaghs W;aidy lrkafk' fïjd nqÿ oyug mgyekshs'
t;fldg wms fï nqÿ oyug mgyeks foaj,a lrf.k hk
ksid ;uhs wmsg Y%oaOdj ke;af;' Y%oaOdj lsh, wms
ys;df.k bkafk fjk;a ;ekaj,ska wd.ïj,ska wms .;a;
foaj,a' t;fldg wms tl tl miafi tl tl foaj,a j¢kag
mqokag hkjd' t;fldg oeka u;l ;sfhkag ´k l,HdK
ñ;%fhla bkag ´kE' O¾uh wykag ´kE' B<Õg kqj‚ka
l,amkd lrkag ´kE' B<Õg fï kqj‚ka l,amkd lsÍu
;=< uQ,sl Y%oaOdj we;sfjkjd' l,HdK ñ;%hd;a" O¾uh
weiSu iy l,amkd lsÍu ;=< Y%oaOdj jefvkag mgka
.kakjd' fudlo O¾ufha hï hï foaj,a ys;k fldg
l,amkd lrk fldg" ;udf.a kqjK Ñka;duh m%×j
182 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jefvkj' oeka ioaO¾uh wykj lsh, lshkafk iq;uh


m%×j" weiSfuka muKla ,efnk oekqu'
B<Õg wms wfma nqoaêuh l%shdj,sh ;=< wfma ;sfhk
yelshdj ;=< tA .ek kej; kej; fufkys lr," idlÉPd
lr," kqj‚ka ;¾l lr, ys;, n,kjg ;uhs fhdakf s ida-
ukisldrh lsh, lshkafk' t;fldg fudlo wr wymq
foa jeä ÈhqKq fjkag mgka .kakj' B<Õg ;j;a wms
bkaøsh O¾u n,O¾u njg m;a lr.kag ´kE kï fudlo
lrkag ´kE' O¾udkqO¾u m%;smodj fï ud¾.h ms<smÈkag
´kE" m%dfhda.slj' t;fldg fudlo fjkafk@ wkak tAl
ksjk lrd hkjd' tAl ;uhs bkaøsh O¾u jYfhka i|yka
lrkafk' úß bkaøsh lsh, lsõfj ke;skï n,O¾u
lsõfj' Y%oO
a d n,h lsh, lsõfj Y%oO
a d bkaøh
s lsh, lsõfj'
fukak fïl t;fldg ksjkg fya;= fjkjd' t;fldg
fï Y%oaOdj lshk tl yß mq¿,a fohla' Y%oaOdj lsh,
lshkafk wms oeka uq,ska wms tl tlaflkd lshmq úÈyg
Tfya ÿjkakka jdf,a ÿjk tlla fkdfjhs' fndfydu
kqj‚ka l,amkd lr, nqoaêuh l%shdj,shl fh§u ;uhs
Y%oaOdj lsh, lshkafk'
t;fldg oeka b;d meyeÈ,shs' hï ;rula f;areï
.kag we;s Y%oaOdj lshkafk fudllao@ Y%oaOdj we;s
fjkafk fldfyduo@ t;fldg Y%oaOdj we;s fjk uQ,sl
l%shdldrlï y;rla lsõjd' l,HdK ñ;% wdY%h" ioaO¾u
Y%jkh" fhdaksfida ukisldrh iy O¾udkqO¾u m%;smodj'
oeka fï fudlgo fïl lrkafk@ fudlgo fï O¾uh'
Y%oaOdj jvkaghs' t;fldg oeka fu;k ;sfhkafk
l%shdj,shla' oeka fu;k O¾udkqO¾u m%;smodj lsh,
lsõfj l:d folla kE fï Tlafldu lshkafk wd¾h
wIagdx.sl ud¾.h' biairyg ys; ÈhqKq lrf.k hk l%shd
ud¾.hla' t;fldg fïl jvk fldg Y%oaOdj jefvkj'
fïl jeãf.k jeãf.k .sys,a, fudlo fjkafk@ tl
Y%oaOdj 183

;eklÈ m<fjks wd¾hhd njg m;a fjkj' fidajdka


M,hg m;a fjkj' t;fldg fï Y%oaOdj jeãf.k .sys,a,
iaÓr njg" fkdief,k Y%oO a dj njg m;afjkafk fidajdka
M,hg m;ajqKd uhs'
oeka fidajdka M,hg m;a fjÉp flkdf. úfYaI
,laIK fudkjo@ tlla ;uhs nqÿka jykafia flfrys
wp, - wfjÉpmami % doh" fjkia fkdjk iodld,sl Y%oO a dj'
t;l,a tfyu fjkia fkdjk Y%oO a djla fkdfjhs ;snf
q K'
fidajdka M,hg m;afjk l,a u nqÿka jykafia flfrys
;sfhk Y%oaOdj t;rï iaÓr tlla fkdfjhs' ´kakï fï
Ôú; ldf, ;sfhhs' urfKka miafi fldfy hhs o okafk
kE' kuq;a fidajdka M,hg m;a jqKd u nqÿka jykafia
flfrys Tyqf.a Y%oaOdj wdfh ljodlj;a fjkia fjkafk
kE' t;fldg fidajdka lsh, lshkafk nqÿka jykafia
flfrys ;sfhk Y%oaOdj iaÓr hs'
B<Õg O¾uh flfrys Tyqg lsis u ielhla kE' tA
Y%oaOdj;a iaÓrhs' t;l,a u fidajdka M,hg m;afjkl,a
u Y%oaOdj fjkia fjkag mq¿jka' wvqfjkag mq¿jka'
jeäfjkag mq¿jka' we;sfjkag mq¿jka' ke;sfjkag mq¿jka'
kuq;a fidajdka M,hg m;ajqKd u Y%oaOdj fjkia fjkafk
kE' O¾uh flfrys Y%oaOdj iaÓr njg m;a fjkjd'
wd¾h uyd ix>r;akh úIfhys lsisu m%Yakhla kE'
tA Y%oO
a dj;a iaÓrhs' t;fldg fï fidajdka M,hg m;afjÉp
flkd nqoaO" Oïu" ix> flfrys fjkia fkdjk fkd-
fi,afjk m%idohg m;afjkj' fjkia fkdjk Y%oaOdjla
;sfhkj'
t;fldg Y%oaOdj iaÓr fjkafk fldfyaÈo@ fidajdka
M,fhaÈ' t;fldg Y%oaOdj jvkag ´kE' jefvk tlla'
Y%oaOdj jvdf.k jvdf.k .shyu iaÓr njg m;afjkafk
fidajdka jqKd u' t;fldg fidajdka jqKd u kï Y%oaOdj
iaÓr fjkafk" lsisu ojil fidajdka fjkag mq¿jkao
184 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ms<sfulg je|,' fnda.ylg lsß jlalr, mq¿jkao@


meyeÈ,so@
t;fldg tAl Y%oaOdjo@ keoao@ Y%oaOdj fkdfjhs'
wkak" oeka meyeÈ,so lshk foa@ oelalo wms bkak uq<dj@
nqÿka jykafiaf.a foaYkdfõ Th .eg¨ kE' fï miqld,Skj
wdmq .eg¨ u;hs wms ysrfj,d bkafk' f;areKdo lshmq
tl@
t;fldg Y%oaOdj jeãf.k jeãf.k .sys,a, iaÓr
fjkafk fidajdka M,fhÈ kï ksjka u.g hk l%shdj,sh
lsÍu kï th wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jeãu ñi fjk;a
lsisjla fkfjhs' b;ska nqÿka jykafiaf.a" tA fjkqfjka
yomq ms<u
s hla fkfjhs Ôjudk nqÿka jykafia <Õg .sy, s ,
a
je|f.k ysáh;a wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jefvhso@
fidajdka fjhso thd' kE' tAlfk jlal,Sg lsõfj" fudllao
Tng we;s jefâ uf.a fï l=Kq lh foi n,d isàfuka"
udj olskag ´kE kï O¾uh olskag lsõfj' O¾uh lSfj
fudllao@ fï lshmq p;=rdhœ i;Hh' ud¾.h fudllao@
wd¾h wIagdx.sl ud¾.h' b;ska tAl ;sfhkjo nqÿ yduqÿre-
jkaf.a wefÕa" Th YÍrfha' ´l Èyd n,df.k ysáhg
yßhkjo@ kE' fldfyo wd¾h wIagdx.sl ud¾.h ;sfhka-
fk@ p;=rdhœ i;H ;sfhkafka nUhla ;rï Th ;u
;udf.a YÍrh ;=<uhs' ´l n,kag' tAl ;uhs nqÿka
jykafiaf. foaYkdj'
b;ska oeka meyeÈ,so@ oeka Y%oaOdj lshkafk fudllao
lsh,@ fldhs;rï .eUqre" fldhs ;rï mq¿,a fohlao@
fldfykao fïl mgka .kafk@ fldfyduo jvkafk@
fldfyduo fïl ia Ó r fjka f k@ fldfyka o fïl
iïmQ¾K njg m;afjkafk lsh,@ meyeÈ,so lshmq foa@
oeka wykag ´k fohla Th Y%oaOdj ms<sn|j' uu
fndfydu u;=msáka" .eUqre foaYkd idlÉPdj,g .sfha
kE' fudlo@ f.dvla fofkl=g f;areï .kag mq¿jkao
Y%oaOdj 185

lshk tl yß .eg¨jla' úfYaIfhka u .=jka úÿ,s


foaYkdjla lshkafk fmdÿhs' fïl úúO wh Y%jKh
lrkj' fudlo@ yefudaf. u nqoaê uÜgï iudk kE'
yefudau Y%oaOdj tl úÈyg jv, ;sín kï iif¾" wmsg
tl u foaYkdjla lrkag ;sín' tfyu lr, kE' tAlfk
Wml nqÿ yduqÿrefjd .ek wy," tl u ry;ka jykafia
lsõj u —fjkag mq¿jka˜ lsh, T¿j fyd,j fyd,j
hkag .sfha' kuq;a Wm;siai wiaið ry;ka jykafia j
oel, T¿j fyd,j fyd,j hkag .sfha kEfk' fudllao
O¾uh lsh, weyqj' wr .d:dfj m<fjks mo fol lshk
fldg u fidajdka M,hg m;a jqKd' oelalo tl tlafl-
kdf. ;sfhk fjkialï@ b;ska tA fjki fudllao@ tl
tlaflkd mqrdf.k wdmq mdrñ;dfj iy ÈhqKq lrdk
wdmq ukfia ;;a;ajh' b;ska tAl ksid fï foaYkdj wyk
úúO wh úúOhs' tA whf.a nqoaê uÜgï tl iudk kE'
tksid wms mq¿jka ;rï W;aidy lrkj yefudag u hï
;rulg fï ud¾.hg fhduq fjkag mq¿jka uÜgulg
fï foaYkdj ir, lr, lshkag' b;ska fï ir, isxy,
mdúÉÑ lrmq ;rñka fï O¾uh kï ir, lrkag nE' tAl
b;d u meyeÈ,shs' tA ;rï u .eUqrehs fï O¾uh' fïl
foaYkd lsÍu;a wudrehs' fïl Y%jKh lsÍu" f;areï .ekSu
Bg;a jvd wudrehs' tA ksid hï ;rul W;aidyhla oerefj'
tA ksid fï .eUqre oyu jqK;a ir,j foaYkd lrkag ´k
yskao u;=msáka ú.%yhla ú;rhs lrkag mq¿jka' fudlo@
.eUqre ú.%yhlg hkj lsh, lshkafk;a" mq¿,a ú.%yhlg
hkj lsh, lshkafk;a" f;areï .ekSu wudrehs lshk
tlhs' b;ska ´kE kï flfkl=g" wjia:dj ;sfhkj fïl
Y%jKh lrk flfkl=g óg jvd .eUqrg hkag ´kE u
kï" weú,a, udj uqK .eys, weyqfjd;a" óg jvd hula
lsh, fokag mq¿jka' tfyu jqjukd flfkla bkakj
kï b;ska tfyu ke;akï fmdÿfõ ldg;a fhduqfjkag
;uhs fï ál lsõfj' b;ska fïl ;=< hï hï .eg¨
186 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

we;s' iel ;eka fkdf;afrk ;eka we;s' ´kE kï leu;s


m%Yakhla wykag'
m%Yakhla (-
oeka Tn jykafia meyeÈ,s lrd" Y%oaOdj lshkafk
l,HdK ñ;% wdY%h" ioaO¾u Y%jKh" fhdakf s idaukisldrh"
O¾udkqO¾u m%;smodj jeãu' oeka fï l%shdj,sh ;=<
fndfyda wh wo mqreÿ fj,d ;sfhkafk oeka nqoO a jkaokdj
lsh, .;a;yu fndfyda úg wms lrkafk ms<suhg jkaokd
lsÍu" wdydr mQcd lsÍu" meka - iqj| ÿï" u,a mQcd lsÍu
ke;skï fndaêhg fïjd mQcd lr, tA ;=< ysf;a hïlsis
;ekam;a njla we;s lr.kav W;aidy lsÍu ;uhs Y%oaOdj
jYfhka olskafk' oeka fï m%;smodj jvkjg jeäh fï
foa lr lr b|, ysf;a Y%oaOdj jvd.kak W;aidy lrkj'
b;ska t;k ;sfhkafk Nla;shla ú;rhs fkao t;fldg@
ms<s;=r (-
Tõ¦ oeka Y%oaOdj jefvk úÈy" wmsg ´ke ´kE foaj,a
lrkag nEfk uy;a;fhda' oeka nqÿ yduqÿrefjd lsõjd fï
l%uh Y%oaOdj lshkafk fudllao@ tAl jefvk úÈy lsõj'
oeka uu Th úia;r lf<a tAlhs' b;ska fï l%shdfjka msg
hula mq¿jkao lshk tl wms ys;kag ´kE' fudlo" wms
yefudag u jvd okak flkd wfma Ydia;DDka jykafia'
Wka jykafia wìnjd wmg hkag nE' b;ska nqÿyduqÿrefjd
tA l%uh lrkag mq¿jkalu ;snqKd kï wmsg fldfya yß
;ekl bÕshla yß fmkak, ;sfhkag ´kE' Tn,dg fïl
lrkag mq¿jka" fukak fï úÈyg;a fïl jvkag mq¿jka
lsh,' b;ska tfia neß nj kï lsh, ;sfhkj' oeka yqÕla
fj,djg wr jlal,Sg lshmq l:dj b;d meyeÈ,shs'
oeka Y%oO
a dj jefvkj kï" we;a;gu Y%oOa dj jefvkj
kï ksjka u.' Y%oaOdj lsh, lshkafk ksjka u.' nqÿ
yduqÿrefjd bkak fldg ug;a j¢kag tmd lshmq tfla"
ms<us hlg j¢kag lshhs lsh, ys;kag j;a nE' nqoO a YÍrhg
Y%oaOdj 187

tfyu lshoa§ tl /hla wr .; lrmq fijK ,nmq .ilg


j¢kag lshhs o lsh, ys;kagj;a nE' mq¿jka o@ fkao@
tfyu ys;kag nE' t;fldg Ôjudk lh u l=Kq lh
lsh, ye¢kajQjd kï Wkajykafiaf. Ôú;h wNdjhg
m;ajqKdg" mßksíndKhg m;ajqKdg miafi wr rEm lh
oj, w¿ fjÉp weg len,s wrka .syska j¢kag lshhs
lsh, ys;kag ljodlj;a mq¿jka lula kE' mq¿jkao wmg
tfyu ys;kag@ Ôjudk lhg jvd jeä jákdlula
;sfhkjo w¿ áll@ ke;akï weg lene,a,l@ ;sfhkag
nE fkao@ fudlo fu;k wms ;¾ldkql+,j nqoaêu;aj
ys;kag ´kE' nqoaêuh l%shdj,shla fu;k ;sfhkafk'
ljqrej;a lsõjg ms<s.kag ´ke kE' b;ska Ôjudk lhg
tfyu lsõj kï weglene,a,lg ljodj;a tfyu fjkag
nE' fijK ÿkak tl /hla .; lrmq .yl jákdlul=;a
kE' b;ska tAl ;snqK kï nqÿ yduqÿrefjd fkdlshd
bkafk;a kE' fudlo@ nqÿ yduqÿrefjd okakj fï O¾uh
f;areï .kag wudrehs lsh,' oeka nqoaO;ajhg m;afj,d
nqÿka jykafia l,amkd lrkj oyï foikag' Bg miafi
l,amkd lrf.k hkfldg n,mqjyu f;afrkj fï
lduhkaf.ka u;afj,d" lduhkaf.ka uq¾Pdjg m;a fj,d"
ldu ixl,amkdj,ska u ld,h .; lrk ldu fNda.S
.syshkag fldfyduo fï ;rï ishqï m%Œ; O¾uhla uu
foaYkd lrkafk lsh,' fldfydu o fï ñksiaiq fïl
f;areï .kafk lsh, nqÿ yduqÿrefjd miqng jqKd' b;ska
tAl fkdokakj fkfjhs' nqÿ yduqÿrefjd okakj fï O¾uh
f;areï .kag ;sfhk wudrej' b;ska tAl oekf.k Bg
jvd ir, l%uhla ;snK
q kï" Wka jykafia foaYkd fkdlr
bkafk kE' Tn,dg fïl f;areï .kag wudrehs' t;l,a
Tn,d fï fjkqjg fufyu j¢kag" fufyu mqo i;aldr
lrkag" fï úÈyg j;a ms<sfj;a lrkag' t;fldg ljod
yß ojil Tn,d ksjka olshs lsh, tfyu kï lshkj'
kuq;a tfyu lsh, kE' yenehs tmd lsh, kï ;sfhkj'
188 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

oeka Oïu moh jf.a ;ekla .;a;yu .d:d lSmhl u


i|yka fjkj nqÿ yduqÿrefjd meyeÈ,sj u lshkj m¾j;"
jk" wdrdu" jDlaI" ffp;H irK .sys,a, yßhkafk kE
lsh,' t;fldg irK hkak u fjkafk f;rejka' nqoaO"
Oïu" ix> u hs' hk ud¾.h tluhs' b;ska tA ud¾.h ;=<
;j fol ;=kla ;sfhkag nE' oeka wr ix>r;akh .ek
lsõjyu iqmámkak" Wcqmámkak lsh-lshd lshkjfk'
Rcq ud¾.h" hym;a ud¾.h' fudllao fï tl u ud¾.h
lsh-lshd lshkafk@ wd¾h wIagdx.sl ud¾.h u hs' tAl
;=< fïjg ;ekla kE'
b;ska tA yskao Th Y%oaOdj fkfjhs Th lshk tl"
Th wymq m%Yka fh úÈyg fïl Nla;h s ' uu wr biafi,a,;a
lsõj jf.a fjk fjk wd.ïj,;a fïl lrkj' tA
f.d,a,kaf. ;sfhk tA l%uh fjkhs' tA f.d,af,d f,dalh
;=<hs bkafk' tA f.d,af,d b;ska hï hï foaj,a n,df.k
foúhka w;rg hkag" ke;akï n%yauhd <Õg hkag wdÈ
jYfhka ys;df.k' b;ska tA f.d,af,d tAjd is;a ;=< jvkj
lshñka tAjd cmlrñka" ys;ñka" l,amkd lrñka tA foaj,a
lrkjd' b;ska tA foaj,au wms fïlg wrf.k bjr fj,d"
wms;a tA fjkqjg oeka yskaÿ wd.fï ;sfhk l;r.u foaj
ixl,amhg j¢kjd fjkqjg" j¢kag nqoO a ixl,amhg lsh,
nqoaO rEmhla yod.;a; lsh, fjkag mq¿jka' t;fldg tA
f.d,af,d kq. .yg .sys,a, j;a ms<sfj;a lrk fldg"
kE' tAl yskaÿ' kE fnda.yg j¢kag fïl fn!oaO lsh,'
wdkak tA jf.a fohla fïl' oeka we;=f<ka yrh iudkhs'
yrh tl u ñ:Hdjla' b;ska wr iqmqreÿ ñ:Hdjg nqoaO
lsh, f,an,a tl .eyqj mu‚ka u iïud ÈÜÀh fjkafk
kE fk' kuq;a wmsg wo isoaOfj,d ;sfhkafk tjeks
wdl,amhla .kaghs fï mj;sk l%uh ;=<' fu;kska wms
f.dv tkag ´kE'
t;fldg Th Y%oO a dj lshk tl Th úÈyg jefvkafk
kE' Y%oaOdj jefvkj kï tA Y%oaOdj fl<jr fjkafk
Y%oaOdj 189

ksjkska' nqÿyduqÿrefjd —Wmksi˜ iQ;%fha yß ,iaikg


fïl lshkj'
oeka Y%oaOdj ksid yg.kafk fudllao@ Y%oaOdj ksid
we;sjk foa" Y%oaOdfõ B<Õ M,h fudllao@ Y%oaOdj
fya;=jla jYfhka .;a;yu Y%oaOdj jvdf.k jvdf.k
.shyu tAfl m%;M s ,hla jYfhka ,efnkj" is; m%fudaohg
m;afjkj' isf;a m%fudaoh we;s fjkj'
isf;a m%fudaoh we;s jqKyu B<Õg fudlo fjkafk@
B<Õg m%S;shla we;s fjkjd' isf;a i;=gla" m%S;shla
we;sjqKyu —m%S;sh˜ fya;= fjkj —miaioaêh˜g' miaioaêh
lsh, lshkafk is; mS%;su;a jqKyu" lh;a ieye,a¨hs
is;;a ieye,a¨hs'
B<Õg miaioaêh fya;= fjkj iqLhg' iemhg' lh;a
ieye,a¨hs" is;;a ieye,a¨hs" yß iemhs' tAl okakj jvmq
wh' Th lfh;a isf;;a iemh" Th lshk ;ekg tk
fldg ;D;sh OHdkh" OHdk uÜgñka .;af;d;a'
t;fldg iqLh" iemh B<Õg fya;=fjkafk fudfla-
go@ lh ieye,a¨ fjk fldg is; tlÕ fjkjd' miaioaêh
<Õg iemh fka' iemhg m;afjkfldg iqLhg m;afjk
fldg tA iqLh fya;=fjkj Ñ;a; tAld.%;djhg' iudêhg'
t;fldg iudêh fya;= fjkj h:dN+; ×khg'
iudêhla ke;sj h:dN+;×khla my< fjkafk kE' Th
yqÕla ;ekaj, lh wks;Hhs" wei wks;Hhs" rEmh wks;Hhs"
weihs rEmhhs ksid yg.kakd ú[aØKh wks;Hhs wd§
jYfhka úúO úúO foa u;=rk hï hï foaj,a ;sfhkj'
fïl wks;Hhs" fïl uu fkdfõ lsh, ksjka olskag
m[ap WmdodkialkaO Ndjkdj lsh, fï ug hï hï
wh fmd;am;a f.k,a, fmkajkj' fukak fï Ndjkdj
;uhs wms lrka f k fuka k fufyuhs ls h ,' fïj
yßhkafk kE' iQ;%j, meyeÈ,sj u ;sfhkj' ±ka fï
190 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

iudêh ;=< ;uhs h:dN+; ×kh my< fjkafk' fudllao


h:dN+; ×kh lsh, lshkafk@ wks;Hh" we;sùu" ke;sùu
olskj' iudêu;a is;lska olskj f,dalfha h:d iajNdjh
tAlhs h:dN+;×kh lsh, lshkafk' we;sùu-ke;sùu'
h:dN+; ×kh ksid fudlo fjkafk@ tA ×kh we;s
fjk fldg" we;s ùu - ke;s ùu olsk fldg fudlo
fjkafk@ l,lsfrkj' fudkjgo l,lsfrkafk' m[ap
WmdodkialkaO f,dalh flfrys l,lsfrkj' l,lsÍu
fya;=fjkj B<Õg fkdwe,Sug' úrd.hg' úrd.h B<Õg
fya;=fjkj úuqla;shg' fkdwe,Su ksid ñfokj' m[ap
WmdodkialkaOfhka ñfokj' Tkak ksjk'
ñÿKyu fudlo fjkafk@ ñÿKq nj oefkkj' kqjK
my< fjkj' m%;HfõCId ×kh lsh, lshkafk tAl'
wdijlaLh ×kh ñfokj lsh, lshkafk f,dalfhka
ksoyia jqKd lsh, lshk tl' t;fldg tA kqjK my<
fjkj' tA kqjKg lsõj —wdijlaLh ×kh˜ lsh,' tAl
;uhs ksjka olskj lsh, wms lrf.k hkag ùßh
lrkafk'
oeka n,kag fjk foa@ oeka f;afrkjo@ oeka meyeÈ,s
o lshk tl@ oeka uy;a;fhda" Th l%shdj,sh isoaO fjhso
fnda .yla hgg .sy,
s ,
a je|f.k ysáfhd;a' ms<us hla <Õg
.sys,a, je|f.k ysáfhd;a' ms<suhla <Õg .sys,a, j;a-
ms<sfj;a lr, Th u,a álla tfyu ;sh, iqj| l+rla
tfyu m;a;= lr, je|f.k bkakj' oeka jefvhso@ oeka
Y%oaOdjfk fï jefvkafk' oeka fï lshk Y%oaOdj jevqK
kï fï Y%oaOdj B<Õ ;ekg hkag ´kE' fudllao B<Õg
hkag ´kE@ Y%oaOdj <Õg uu biafi,a, lSfj' uu wdmyq
u;la lrkakï'
oeka Y%oaOdj jefvk fldg fudllao B<Õg Y%oaOdfõ
M,h@ is; m%fudaohg m;a fjkj'
Y%oaOdj 191

m%fudaohg m;a jQ is; B<Õg fya;= fjkj isf;a


m%S;shg' tA m%S;sh fya;=fjkj miaioaêhg' ieye,a¨jg'
B<Õg miaioaêh fya;= fjkj iqLhg' iemhg' B<Õg
iemh fya;= fjkj iudêhg'
iudêh fya;=fjkj h:d N+; ×khg
h:dN+; ×kh fya;= fjkj l,lsÍu ms‚i
l,lsÍu fya;= fjkj fkdwe,Su ms‚i
fkdwe,Su fya;= fjkj ñ§ug
ñ§u fya;= fjkj ñÿKq nj oek.kakd ×khg'
wkak tAlfk ry;ka jykafia,d lshkafk" —nUir
jei ksuúh' ;jÿrg;a l< hq;= lsisjla ke;' ish,a, lr
wjidkhs˜ lsh, ksjk m%ldY lrkafk nqÿyduqÿrefjd
<Õg yß" ld <Õg yß .sys,a, fï nj m%ldY lrkj' fï
fudllao ñÿKq nj okakd ×kh@ —wdijlaLH ×kh'˜
b;ska n,kak fï Y%oaOdj fl<jr jkafka ksjkska'
oeka fï ál isoaO fjhso wr lshmq m%Yafk wymq
úÈyg' Y%oaOdj jefvhso tjeks foaj,a lrlrd ysgmqjyu@
tAl ksid fk nqÿyduqÿrefjd jlal,Sg lsõfj" fï l=Kq
lh Èyd n,dk ysáhg jevla fjkafk kE lsh,' fudlo@
Wka jykafia fyd|g okakjfk ug Tfydu fkdfjhs
T¿fjka ysgf.k jekao;a jevla fjkafk kE' Th lshk
O¾u;d jefvkafk kE lsh,' jefvkjo@ meyeÈ,so lshmq
foa@ fï lshmq tl f;areKd o@ .eUqre ;ekla uu fï
lsõfj' fïl iuyrúg wy, ke;sj we;s Ôúf;ag u"
Y%oaOdj fldfyduo ksjk lrd hkafk lsh,'
Y%oaOdfjka Tkak Tfyduhs hkafk' Th Y%oaOdj jvd-
f.k jvdf.k .sys,a, fl<jr fjkafk T;kska' oeka
fï Y%oaOdjg wdfj fld;kskao@ oeka Y%oaOdj uu fï
ueolska lsõfj' Y%oaOdj lshk tl ;j;a fya;=jl M,hla'
Y%oaOdj ksid ;uhs uu wr biafi,a, lsõfj jefvk ál'
Y%oaOdj ksid is; m%fudaohg m;a fjkj wdÈ jYfhka'
192 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

oeka Y%oaOdjg;a Bg biair ;j fya;=jla ;sfhkj'


fudllao Y%oaOdjg fya;=j@ ÿl' ÿl ksihs Y%oaOdj yg-
.kafk' ÿl lsõfj fudllao@ wms ljqre;a okakd ÿl'
—cd;sms ÿlaLd crdZms ÿlaLd" jHdêZms ÿlaLd" urKïms
ÿlaLx" wmamf
s hys iïmfhdf.d ÿlafLd" msfhys úmamfhdf.d
ÿla f Ld" hïms É Px k,N;s ;ïms ÿ la L d ixÅ;a f ;k
m[apqmdodklaLkaOd ÿlaLd˜'
fukak fï ÿl ke;akï fudlgo wdfh ud¾.h
jvkafk@ fï ÿl nj oelmq ksid ;uhs ud¾.h jvkafk'
ÿlg fya;=j ;Kaydj' fï ;Kaydj ke;s lrkag
´kE lsh,' fï ;Kaydj ke;s ;ek ksjk' ÿlska ñÿk
;ek ksjk' tA i|yd fudlo lrkafk@ wd¾h wIagdx.sl
ud¾.h jvkj' fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jeãfï
idOlhla jYfhka ;uhs Y%oaOdj jefvkafk' tA Y%oaOdj
;uhs wr Wvg" by<g .sfha' t;fldg Y%oaOdjg fya;=
jkafka ÿl'
oeka ÿlg fya;= jkafk fudllao@ bm§u - cd;s'
bmÿfKa ke;akï ÿlla ;sfhkjo@ kE'
bmÿfKa fudlla fya;=fjka o@ Njh ksid'
Njh l=ula fya;=fjkao@ ;Kaydj ksid'
;Kaydj fudlla ksido we;sjqfKa@ fõokdj ksid'
—fõokd mÉphd ;Kayd˜
fõokdj fudlla yskao o@ iam¾Yh ksid'
oeka meyeÈ,s o@ oelalo ksjka u.@ Th ;rï l%h s dj,s-
hla lrk ;ekla' t;fldg ÿlg fya;=j iam¾Yh fl<ska
u .;af;d;a" Rcq j .;af;d;a"
iam¾Y jqfka i<dh;k - wei lk kdih Èj YÍrh
—uki˜ ksid we;sjqfKa'
i<dh;k - wdh;k we;sjqfKa fudlla yskao o@ kdu
rEm ksid' kdu rEm we;sjf q Ka fudlla yskoa o@ ú[aØKh
Y%oaOdj 193

ksid' ú[aØKh we;s jqfKa fudlla yskao o@ ixLdr


ksid' l¾u -
ixLdr l=ula ksido@ wúÊcdj ksid' yßo@
wúÊcdj we;sjqfKa fudlla ksid o@ wdij ksid'
wdY%j - ldudij Njdij wúÊcdij'
oelal o fïfl ;sfhk .dïNSr;ajh@ oeka Th ;rï
l%shdj,shla isÿfjhso oeka Th wo ljqre;a lshk" Y%oaOdj
;=< ´l fjhso@ Y%oaOdjhs m%×jhs tl;= lrf.k fïl
lrkag' u,a ál jqK;a .syk s a m%×jla we;sj ;shkag' tfyu
yßhkafk kE' tfyu Y%oaOdj lsh, nqÿ yduqÿrefjd lsh,
kE Nla;shg' fjk wksla ;ekaj,ska wrf.k yß" fudlla
yß ksid wr.;a; ñ:Hd ixl,amj,g fn!oaO jpk fhÿjhs
lsh, nqÿ yduqÿrejkaf.a foaYkdj, hï hï foaj,a f,an,a
.eyqjhs lsh, tAjd nqÿka jykafiaf.a O¾uh fjkafk kE'
meyeÈ,so lshk foa@
t;fldg uu ys;kafk wr wymq m%Yafkg ms<s;=rla
,enqK o@ fudlo lshkafk@ f;areKdo@ álla nrm;<
ms<s;=rla uu ÿkafk' iuyr whg fïjd yß .eUqre O¾u
lreKq' ug ´kElu ;sfhkjd'''' fïjd yqÕla fj,djg
f;areï .kag nE' uu okakj fïj ñksii a kq g
a f;afrkafk
kE lsh,' kuq;a wvq .dfk fï O¾ufha ;sfhk .dïNSr;ajh
j;a ñksiaiq oek f.k bkag ´kE' fïl kslï yßhg wr
mdmkaÿjla jf.a nqoaOd.u yßhg mdmkaÿjla jf.a' wr
ys;=Kq ys;=Kq w;g mhska .ykag mq¿jka' yeu foag u
od.ka k j fïl' odf.k ´k ´k fohla lr, wms
fufyuhs lshkj' tfyu yßhkafk kE' uu tAlhs W;aidy
lrkafk yeu fj,dfju' uf.a fï f,dl=lu" uf.a ;sfhk
mKaä;lu fmkakkag uu fï foaYkd lrkj tfyu
fkfjhs' fïfl ;sfhk .eUqr ñksii a kq ga lsõfjd;a wkak
t;k Y%oaOdj we;sfjkj' fïl fï wdjg .shdg lrkag
194 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

mq¿jka tlla fkfjhs lsh,' fïl ke;s ksihs ñksiaiq


fï uq<dfj bkafk' fudlo@ ug uf.a mqoa.,sl w;aoelSï
;sfhkj' uu Tlafldu lshkag leu;s kE tA ;rï ÿrg'
uu fï lshkafk wms;a wdrïN jqfKa Tkak Th ;ekaj,sk'a
n,k fldg f;afrkj' fïl fï ys;kak neß ;ekl nqÿ
oyu ;sfhkafk' nqoOa foaYkdj lshkafk p;=rdhœ i;Hh"
wd¾h wIa g dx.s l ud¾.h" máÉp iuq m a m doh i;r
i;smÜGdkh fïjd tllg tlla n,mqjyu ii|mqjyu
yß ,iaikg .e<fmkj' ieif|kj' u,a ud,djla jf.a"
kslï l:d lrkafk ñksiaiqkaf. nqoaêhg'
fudllao ;sfhk m%Yafk' fudkj yß ;sfhkj kï
;sfhk fohla wykag' fï O¾uh yß .eUqrehs' wyf.k
bkak fldg wmeyeÈ,s ;eka we;s' ;j ndysßka wyk m%Yak
wkqj;a hï hï whf.ka wykag ,efnk foaj,a wkqj;a"
;ukaf. uki ;=< ;¾l-ú;¾l f.dvkef.kj we;s'
,eìÉp wjia:dfjka Wmßu m%fhdack .kag' wykag ;sfhk
fohla wykag' ´kE fohla wykag'
m%Yakhla (-
iajdóka jykai" t;fldg ioaOdkqidÍ mqoa.,fhla
fjkag kï fidajdka M,hg m;afjÉp flfkla u fjkak
´keo@
ms<s;=r (-
yß" fndfydu fyd| m%Yakhla' ioaOdkqidß lsh,
ls h ka f k fida j dka fjÉp flfkla fkfjhs ' tA l
wksjd¾hhs' oeka wIagd¾h mqo.
a ,fhda bkakj fka@ fidajdka
ilDod.dñ" wkd.dñ" w¾y;a" fidajdka ud¾.h" fidajdka
M,h" ilDod.dñ ud¾.h" ilDod.dñ M,h" wkd.dñ
ud¾.h" wkd.dñ M,h" w¾y;a ud¾.h" w¾y;a M,h Th
lshk wg fokd ;uhs f,dalfha bkafk' t;fldg oeka
fidajdka ud¾.h iy fidajdka M,h lshmqjyu" oeka fïjd
Y%oaOdj 195

;ks ;ksj u wgla jqKdg nqÿ yduqÿrefjd hq., jYfhka


lsõfj' fudlo@ kHdhd;aulj" O¾udkql+,j wg fofkla
ysáhg oeka ldgyß yïn fj,d ;sfhkjo fidajdka
ud¾.ia: mqoa.,fhla@ wy, ;sfhkjo nqoaO Ydikfha
fld;kl yß@ fidajdka M,hg m;a fjÉp wh wmsg wykag
,eì, ;sfhkj' t;fldg ilDod.dñ M,hg m;a fjÉp
wh bkakj' wkd.dó M,hg m;a fjÉp wh bkakj' ry;a
fjÉp wh bkakj' wmg tA jf.a fld;kl yß ud¾.hg
.sh flfkla .ek wykag ,eì, ;sfhkjo@ lsisu ;ekl
kE' mqoa.,fhda jYfhka wmsg fydhkag ,efnkafk kE'
tAlg fya;=jla ;sfhkj' tjeks mqoa.,fhla ke;s ksid
fkdfjhs' tjeks mqo.
a ,fhla bkakj' oeka fidajdka ud¾.h
lsh, lshkafk b;d laIKhla' ud¾.hg jeáÉp .uka tA
ud¾.fha tA is; tlalu tA is; ksreoaO fjk fldg u
my< fjkafk M, is;' t;fldg ud¾.h lsh, lshkafk
tl is;la' is;la lshk tl fldÉpr o lsh, m%udKh
y÷kajkag yß wudrehs' wmg lshkag nE' iuyr úg is;la"
Ñ;a;laIKhla lsh, lshkafk ;;amrhlska oi oyia
.Kklska mx.=jla jf.a fjkag mq¿jka' tA ;rï fõ.j;a'
fï is; lshkafk we;sfj,d ke;sjk foa ;uhs' f,dalfha
fõ.j;a u Yla;shfk is; lsh, lshkafk' t;fldg fï
tl is;la ;uhs fidajdka ud¾.h lsh, lshkafk' t;fldg
tAl ksreoaO fjk fldg u M, is; my< fjkj' tAl
ksid ;uhs" wmsg ud¾.ia:fhla fydhd.kag ke;af;'
wksl" ud¾.hg jeáÉp flkd M,fhka ;uhs fl<jr
fjkafk' Tyq wdmyq my<g jefgkafk kE' M,hg
m;afjkjduhs' tAl yskao M,ia: mqoa.,fhda bkakj y;r
fofkla' ud¾.ia: mqoa.,fhda y;r fokd fydhd.kag
nE'
oeka fu;k wymq m%Yakh ;uhs fï ioaOdkqidÍ
OïudkqidÍ' oeka wo fjkfldg yqÕla wh ys;d f.k
bkakj fï ioaOdkqidÍ OïudkqidÍ lsh, lshkafk fï
196 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fidajdka ud¾.fha bkak wh lsh,' tAl jerÈhs' tfyu


;uhs wmsg O¾uh wykag ,efnkafk' yqÕla wh lshkj
fidajdka ud¾.h ;uhs fï lsh,' tfyu ud¾.hla kE'
oeka ioaOdkqidßhd lsh, lshkafk ljqo@ fudllao
ioaOdkqidßhdf. ;sfhk ,laIK@ ioaOdkqidßhdf.
;sfhk ,laIK ;uhs" nqÿka jykafia flfrys Y%oaOdj
;sfhkj' wr wp, Y%oaOdj fkfjhs' wr fjkia fkdjk
Y%oO
a dj fkdfjhs wr fidajdka M,hg m;ajKq du tk' kuq;a
jefvk Y%oaOdjla ;sfhkj nqÿka jykafia flfrys' wr
,nmq iq;uh ×kh iy Ñka;duh m%×j' tA lsõfj
fhdaksfidaukisldrh iy ud¾.h jeãu yryd Tyqf.a
Y%oaOdj jefvñka mj;skjd' Tyq fï .uk wdrïN lf¾
nqÿka jykafia flfrys meye§fuka' tA yskoa Tyqg ioaOdkq-
idßhd lshkj' b;ska tA yskao Tyq fï ud¾.h jvd f.k
hkj' yenehs ud¾.h lsh, lSfj fidajdka ud¾.h lshk
tl fkfjhs' fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jvd f.k hk
flfkla fuhd' oeka fudyq <Õ ;sfhk úfYaI ,laIKh
fudllao@ ioaOdkqidßhd nqÿka jykafia flfrys Y%oaOdj
;sfhkj' tA;a tlalu m[ap bkaøsh ;sfhkj Tyqg'
fudkjo m[ap bkaøh s lsh, lshkafk@ bkaøh s O¾u' ioaOd
bkaøsh" úß bkaøsh" i;s bkaøsh" iudê bkaøsh" m[aØ
bkaøsh' fï bkaøsh O¾u my ;sfhkag ´kE fuhd <Õ'
t;fldg fï bkaøsh O¾u my;a ;sfhkjd' nqÿka jykafia
flfrys Y%oaOdj ;sfhkj' fukak fuhd ioaOdkqidÍ'
oeka B<Õg ;j flfkla bkakj' Tyqg lshkj
OïudkqidÍ lsh,' Tyq O¾uh flfrys Y%oaOdfjka ;uhs
ud¾.hg neiafi' wd¾h wIagdx.sl ud¾.h jvkag mgka
.;af;' Tyqg;a bkaøsh O¾u my ;sfhkj' Y%oaOd bkaøsh"
úß bkaøsh" i;s bkaøsh" iudê bkaøsh" m%× bkaøsh' Tyqg
O¾uh flfrys Y%oaOdj ;sfhkjd' t;fldg ioaOdkqidÍ"
Oïudkq i dÍ ls h k foka k u fida j dka ud¾.fha j;a
fkfjhs' fï whf. ;sfhk fjki uu fjk;a úÈylg
Y%oaOdj 197

lshkakï' fï whg iu: úmiaikd iudê jefvñka


mj;skj'
oeka uq,ska u h:dN+;×kh lsh, wr uu biafi,a,d
u lsõj' oeka h:dN+;×kh lsh, lSfj we;sùu - ke;sùu
olskj' t;fldg we;sùu - ke;sùu oelf.k oelf.k
hk fldg fudlo fjkafk@ fïl oelmq fõf,a b|,"
wêÑ;a;fhka oeka fïjd olskafk' fïlg lshkafk wê
Ñ;a;h lsh,' háis; lsh, lshkafk;a tAlg fjkag ´kE'
wms ufkda úoHdfõ kï Wvq is; há is; lsh, lshkj'
nqÿ yduqÿrefjd tAlg Ñ;a;h iy wê Ñ;a;h lshk folu
mdúÉÑ lr, ;sfhkj' t;fldg uydhdk fmd;aj,
i|yka fjkj ú[aØKh iy wd,h ú[aØKh lsh,'
wd,h ú[aØKh lshkafk;a mj;sk kQ;k ufkda úoHdfõ
há is; lshkafk;a f:rjd§ fmdf;a i|yka jk wê
Ñ;a;h;a uu ys;kafk ;=ku iudk lula olajkj'
t;fldg fï há is;ska wêÑ;a;fhka fïl olskj'
we;sùu - ke;sùu oelf.k hkfldg fï f,dalh
w,a,f.k bkafk" m[apqmdodkialkaO f,dalh w,a,dk
bkafk ks;Hhs - iqLhs - wd;auhs lshk ixl,amh ksid'
wks;H - ÿlaL - wkd;au lshk tl fkdokakd lu ksid'
tA wks;H - ÿlaL - wkd;au lshk tl fkdokakdlu
;uhs wúÊcdj" meyeÈ,s o@ tAl fkdokakdlu ;uhs"
wúÊcdj lsh, lshkafk' fïl we;a;g u kï wks;Hhs -
ÿlhs - wkd;auhs" fï f,dalh lshkafk wks;H - ÿlaL -
wkd;au foa' kuq;a tA foa wms okafk kE' wkak th
fkdokakdlu wúÊcdj'
t;fldg wúÊcdj ksid wms fï f,dalh w,a,ka
bkakjd' oeka fudlo fjkafk@ we;súu - ke;sùu olskj
lsh, lshkafk wúÊcdj ÿre fjkjo@ ke;akï ;jÿrg;a
;yjqre fjkjo@ ÿre fjkj' oeka wks;H - ÿlaL - wkd;au
lsh, olskag mgka .;a; lshkafk ks;H - iqL - wd;au
lshk ks;H i[a[dj ke;sj hkj' wks;Hh olsk fldg
198 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ks;H i[aØj ke;sj hkj' tAlfk nqÿ yduqÿrefjd


lsõfj" wksÉp i[aØ" úrd. i[aØ" mydK i[aØ'''
lsh-lshd .sßudkkao iQ;%fh lshkafk fudkjo fï@ wr
m%;súreoaO foa jvkag lsh, lshkafk' t;fldg we;sùu
- ke;sùu olsk fldg f,dalh w;yßkag mgka .kakj'
wê Ñ;a;fhka isÿfjkafk fïl' t;fldg oeka flf,ia
m%ydKh fjkj' oeka flf,ia bj;a fjù hkafk' úkdY
fjñka Wvg - Wvg hkj' t;fldg we;sùu - ke;sùu
olsk fldg B<Õg is; ;j msßisÿ fjkj' flf,ia
ke;s f jka g ke;s f jka g is ; m% N dYa j r fjkj' ;j
u;=fjkj' t;fldg fudlo fjkafk' B<Õg msßisÿ
jqKyu@ ke;sùu u È.ska È.gu olskag mgka .kakj' tA
;sfhk n,j;alu ksid is; ;j;a oeka fõ.j;a' b;d
msßisÿj oeka f,dalh fyd|g fmakag mgka .kakj'
t;fldg ke;sùug —NÙ. ×kh˜ lsh, lshkafk' Bg
miafi fïl ;j tydg - tydg hkfldg Nhla we;sfjkj'
tA lshkafk ish¨ ixialdr O¾uhka wks;Hhs lsh, oeka
fï olskafk'
—iífn ixLdrd wksÉpd;s - hod m[aØh miai;s
w: ksínkao;s ÿlafL - ti u.af.d úiqoaêhd˜
tA lsõfj tA —hod m[aØh˜ oeka olskafka —h:dN+;
×kh˜ lsõfj tAlg' ixLdr wks;H nj olskj' Yíohla
weyqKd - ke;sjqKd' Yífo;a ke;sjqKd' Yífo lSfj rEm'
weyqKd lshkafka ú[aØKh yg.;a;d' ke;sjqKd' kdu
rEm fol u we;sfjù ke;sfjù hkj' oeka we;sùu -
ke;sùu oelald' B<Õg ke;sùu u oeka olskag mgka
.kakj' flf,ia ;j ;j;a m%ydKh fjkag mgka .kakj'
is; ;j ;j;a msßisÿ fjkj' m%NdYajr fjkj' B<Õg
Nhla we;s fjkj' fï ish¨ ixialdr oeka ks;Hhs' iqLhs
- wd;auhs lsh, w,a,k ysáh" oeka fï Tlafldu úkdY
fjkj' uq¿ f,daflu ke;s fjkj' yß Nhla we;s
fjkj' fïlg —Nh ×kh˜ ls h kj' Bg mia f i
Y%oaOdj 199

l,lsfrkj' fïfl ysáfhd;a kï yß hkafk kE' ñfokag


´kE lsh, ys;kj' Bg miafi ñfokag jgmsg n,kj'
hkag nE' i¾mfhd jg lr.;a; jf.a' Bg miafi is;
WfmalaIdjg jefgkj' uOHia: njg m;afjkj' lsisjlg
wef,kafk - .efgkafk kE' n,dk bkakj' ´l ;uhs
ixLdr WfmalI a d lshkafk' ´l ;uhs ima; fndaÊCOÙ.j,
WfmalaId iïfndÊCOÙ.h lsh, lshkafk' ima; fndÊ-
COÙ.j, tfyu fkao ;sfhkafk@ i;s" Oïu úph" úßh"
ms;"s miaioaê" iudê" WfmlaLd iïfndÊCOx.h" WfmalI a dj
lsh, lsõfj fï we;sùu - ke;sùu oelf.k fï l%h s dj,sh
isÿfjñka hkj' we;sùu - ke;sùu" B<Õg ke;sùu" B<Õg
NÙ.h" B<Õg Nh ñfokag ´kE' Bg miafi ñfokag ux
fydhkj' Bg mia f i ñfoka g neß nj fma k j'
l,lsfrkj' Bg miafi ixLdr WfmalaIdjg m;a fjkj"
ixLdr WfmalaIdj lsh, lshkafk ish¨ ixialdrhkau
weiSfï ixLdr" oelSfï ixLdr" wd>%dKh Tlafldu ixLdr"
fïjd yg.kak foaj,a' fïjd flfrys WfmalaIdjg
m;afjkj' wkak tA WfmalaIdjg .shdg miafi" WfmalaId
is; <Õg ;uhs" B<Õg lshkj —f.da;%N+ ×kh˜ lsh,'
B<Õg wod< ×khg m;afjk tl mD:Êck nj w;yer,
fida j dka ud¾.h' wka k fida j dka ud¾.h" ixLdr
WfmalaIdjg .shdg miafi ;uhs t;kÈ Wodfjkafk
fidajdka ud¾.h' tAl Ñ;a;laIKhla' tAl;a tlalu M,
is; my< fjkjd' ixLdr WfmalaIdjg .shd lsh, Tyq
fida j dka fkfjhs ' Tyq weof.k jefgkj my<g'
jegqfKd;a ksrhg hkag;a mq¿jka' M,hg m;afj,d kE'
ud¾.hg jeá, kE' ud¾.hg jegqK kï M,hg m;afjkjd
uhs' M,hg m;afjkafk ud¾.hg jegqfKd;a muKhs' wr
lsõj ixLdr WfmalaIdj olajd .shd lsh, Tyq lsisfia;a u
wd¾h wIagdx.sl ud¾.hg nei f.k kE'
t;fldg ioaOdkqidÍ lsh, lsõfj fukak fï lsõj
úo¾Ykd ×k Tyqg ;sfhkj' we;sùu" ke;sùu Tyq olskj'
200 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

iuyr úg Tyq ixLdr WfmalaIdj olajd .sys,a, fjkag;a


mq¿jka' fkd.sys,a, fjkag;a mq¿jka' kuq;a Tyq we;sùu -
ke;sùu - olskj' tA lshkafk ima; fndÊCOÙ. jefvkj'
i;s iïfndÊCOÙ.h" Oïu úph iïfndÊCOÙ.h" úßh
iïfndÊCOÙ.h" mS;s iïfndÊCOÙ.h" miaioaê iïfndÊ-
COÙ.h" iudê iïfndÊCOÙ.h ;sfhkjd' iuyrúg
WfmlaLd iïfndÊCOÙ.h ;sfhkjd' fndÊCOÙ. y; u
fyda yf;ka ;ekl bkakj lshk tlhs fï lshkafk'
meyeÈ,s o lshk tl@ we;sùu - ke;sùu Tyq olskj'
yenehs fï lshk fokak ;uhs" fuhd ioaOdkqidÍ fyda
OïudkqidÍ lshk flkd' tAlhs tA f.d,af,d .dj m[ap
bkaøsh ;sfhkj lsh, lsõfj' iu: - úo¾Ykd fol
;sfhkj' úfYaIfhka úo¾Ykd ;sfhkj' t;fldg yenehs"
fï f.d,af,d;a wr M,hg m;a fj,d kE' fï f.d,af,d
yenehs mD:Êck ;uhs ' M,hg m;a j q f Ka ke;a k ï
md:Êck' M,hg m;afjklï Th fudkj l<;a jevla
kE' Tyq ud¾.hg jeá, kE' fldfyka fl<jr fjhso
lshkag nE' ksjka olsk l,a M,hg m;afjk l,a Tjqka
i;r wmdfhka ñÈ, kE' t;fldg oeka fu;k fjki
;sfhkafk" fï f.d,af,d wd¾h mqoa.,fhd fkfjhs'
ud¾.hg M,hlg m;a fkdjqKdg" yenehs mD:Êck ;uhs"
mD:Êck jqKdg wksla mD:Êck whg jvd fjkila
;sfhkj' wehs@ fï f.d,a,kaf. fjki@ f,dalfha bkak
wksla mD:Êckfhda we;sùu-ke;sùu okafk kE' tA
f.d,af,d mD:ÊckNdjh blauj, kE ;du' kuq;a mD:Ê-
ckNdjh ;=< u b|f.k wr lshk úo¾Ykd ×kh ;sfh-
kj' t;fldg fï f.d,af,d idudkH w| nd, ldufNda.S
mD:Êckhkag jvd fjkia' meyeÈ,so fjki@ fï wh
we;a;g u b;d w.h lrkag ´kE ;eklhs bkafk' kuq;a
jrojd jgyd.kag tmd' fïl fidajdka ud¾.h kï
fkdfjhs'
oeka yqÕla wh W.kajkj fï ioaOdkqidÍ OïudkqidÍ
lsh, lshkafk fidajdka ud¾.h lsh,' wms Ndjkd lrkag
Y%oaOdj 201

mgka .;a; mu‚ka" odkhla ÿkak mu‚ka" iS,hla


wdrlaId lrkag mgka .;a; mu‚ka" Tjqka ud¾.ia:fhda
fkdfjhs' oeka yqÕla wh lshkj wms f;rejka irK .sh
Wmdilfhd" wms ksrhg hkafk kE lsh,' oeka iQ;%j,
i|yka fjkj f;rejka irK .sh Wmdilhd ksrhg
hkafk kE lsh,' b;ska f;rejka irK .sh Wmdilhd
lshkafk ldgo@ fidajdka M,hg m;a fjÉp flkdg'
fidajdka M,hg m;a fjÉp flkd ;uhs" f;rejka irK
.sh Wmdilhd' Tyqg nqoaO Oïu ix> flfrys wfjÉp
m%idoh ;sfhkj' fjkia fkdjk" fkdief,k m%idohla"
Y%oaOdjla' b;ska tAl ;sfhkjo t;kska m,af,yd ldgj;a'
kE' b;ska tfyu kï fldfyduo tA f.d,af,d lshkafk-
wksl fmdâvla fï ud¾.h jvkag ys;=jd muKhs" iuyr
úg ;j Ñ;a; tAld.%;djhla wy,lj;a kE' ;j ud¾.h
yßhg okafk kE' kuq;a wms b;ska weia fol mshdf.k
Th fldfy yß ;eklg fj,d ojila .; lrkj' —wrl
wks;Hhs fïl wks;Hhs uu fkdfõ uf.a fkdfõ˜ lsh
lshd bkag .shyu ud¾.h lsh, wy,lj;a kE ;du ud¾.h
yßhg okafk;a kE' kuq;a fïl ud¾.h lsh, ys;df.k
b;ska ojila .; lrkj Tfya weia fol mshdf.k' yßo
fïl@ tA yskoa ksrhg hkafk kE lshkj' tfyu f;rejka
irK .shd fjkafk kE'
—nqoaOx irKx .ÉPdñ˜ lsõjg nqÿka irK hkjdo@
—Oïux irKx .ÉPdñ˜ lSjg oyï irK hkjo@
—ix>x irKx .ÉPdñ˜ lSjg iÕ=ka irK hkjo@
kE' fïjd jpk muKhs' fïjd m%dfhda.slj hkag
´kE'
b;ska ksYaÑ;j u f;rejka irK .sh Wmdilhd
fjkafk fidajdka fjÉp flkd' wIagd¾h mqoa.,hkaf.ka
flfkla fjkag ´k wksjd¾hfhka u' fidajdka fjkag
tmdhe uQ,sl ;ek' fidajdka M,hg m;afj,d kE' t;l,a
202 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

Tyq iaÒr f;rejka irK .sh wfhla fkdfjhs' kuq;a


ùßh jvkafkla' ke;akï wmg lshkag mq¿jka f;rejka
irK .sh Wmdilhd lshkjg jvd fyd|hs fndaê i;a;aj
ixl,amh' oeka ksjka olskag ud¾. ;=kla ;sfhkj' fndaê
;=kla ;sfhkj' wms lshkafk tAjg nqÿ" mfianqÿ" uyry;a
iïud iïfndaêh" mÉfÉl fndaêh" Y%djl fndaêh' Th
fudlla yß fndaêhg m;aùu" ksjkg m;aùu lrkag kï"
wmg ;sfhkag ´kE wjYH O¾u mqrk tl' mdrñ;d'
t;fldg mdrñ;d mqrk flkdg fudllao lshkafk@
fndaê i;a;ajfhda" iïud iïfndaê i;a;aj" mÉfpl fndaê
i;a;aj" Y%djl fndaê i;a;aj' b;ska uu ys;kjd" b;d u
fyd|hs —f;rejka irK .sh Wmdilhd˜ lshkjdg jvd
fyd|hs yeu fokd u lshkag mqreÿ fjkag —wms fndai;ajre˜'
jrojd jgyd.kag tmd uydhdkfh;a ;sfhkj fndai;a
l:djla' tAfl ;sfhkafk uyd fndaêi;a;aj lsh,' tA
Tlafldu nqÿjre" iïud iïnqÿjre fjkag hk l:djla'
tfyu tlla fkfjhs' leu;s ;eklska ksjka olskag'
kuq;a wms mdró mqrkag ´kE' mdró iïmQ¾K kE' wms
mqrdf.k hkj' ksjka olsklï u lrkafk tAl' wry;a
lsh, lshkafk mdró iïmQ¾Khs' wms t;l,a jvkj'
fudkjo jvkafk@ Y%oaOd" YS," ;Hd." m%×' ´l .sys meúÈ
l:djl=;a kE' jvdf.khkag mq¿jka'
t;fldg ioaOdkqidÍ lsh, lshkafk wr bkaøh s O¾u
tA lshkafk úo¾Ykdj jefvñka mj;sk flfkla'
Oïudkqidß;a tfyuhs' fï fokaku fidajdka ud¾.ia:
fkdfjhs' ùßh jvkafkda muKhs' kuq;a wr úfYaI;ajhla
;sfhkj' kslï u kslï w|nd, mD:Êckhskag jvd uyd
úYd, fjkila ;sfhkj' fudlo@ fï f.d,af,d wks;Hh
olskj' wks;Hh olsñka bkafk' ;du iïmQ¾K fj,d
kE' ud¾.hlg M,hlg m;afj,d kE' meyeÈ,s o lshmq
foa fïl ;uhs ug lshkag ;sfhkafk' ;j f.dvla foaj,a
úia;r lrkag mq¿jka' uu ys;kafk Th úia;r lrmq
Y%oaOdj 203

ál we;s ls h ,' fida j dka M,ia : h muKhs " ks r hg


fkdhkafk' ioaOdkqidß" Oïudkqidßfhda wmdh Nfhka
ñÈ, kE' tA f.d,af,d lsis u fya;j= la ksidj;a wdkka;ßh
l¾u mfyka ñÈ,;a kE' lrkafk kE lsh, lshkag;a nE'
M,hg m;a fjklï u tA iy;slh kE ldgj;a' tAl yskao
fyd|g u;l ;shd.kag fï i;Hh' fïl ;uhs lshkag
;sfhkafk ug' ;j fudkjo wykag ;sfhkafk@
m%Yakhla (-
iajdóka jykai" oeka wms meyeÈ,sj u fndfyda
fj,djg wms lrk mqo mQcdj, Nla;sh jefvkafk' wms
fldÉpr Y%oaOdj jvkag W;aidy lrkjd lsõj;a t;k
Y%oaOdjla jefvkafk kE' Nla;sh ;uhs jefvkafk' kuq;a
fï Nla;sh hï ;rulg yß flfkla ;=< we;sfjkak
wms ixl,amuh jYfhka úYajdih ;=< we;sjk Nla;sh
fkdfjhs' oeka wms lshkj nqoaO foaYkdj ms<sn| we;s
lr.kakd Nla;sfhka tA ms<sn| ms<smÈkak W;aidy lrkj
kï" tA ;=< Y%oaOdj jeãug hï lsis ud¾.hla mEfokafk
keoao flfkl=g@
ms<s;=r (-
Nla;h s we;s jqKd kï Nla;f
s hka hkafk kE" m%;ms od-
jg' m%;smodjg hkafk Y%oaOdj we;sjqfKd;a'
m%Yakhla (-
tA ksid wksjd¾hfhka u Y%oaOdj we;s lr.; hq;=uhs
fkao@
ms<s;=r (-
Tõ' b;ska Y%oaOdj ;sfhk flkd ;uhsfk" Y%oaOdj
we;s jqfKd;a ;uhs B<Õ mshjrg hkafk' wfma oeka Th
mj;sk l%uh ;=< Th lshk mqo mQcdj, ;sfhkafk Th
lshk je֕ msؕj, ;sfhkafk Y%oaOdj fkfjhs' tAl
ksid ;uhs Tjqka B<Õ mshjrg hkafk ke;af;'
204 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

m%Yakhla (-
yeuodu tAlu lrlr bkakj fkao@
ms<s;=r (-
yeuodu tAlu lr lrd bkakj' tAlu lr lrd bkak
fldg tA f.d,af,d ys;kj wms fufyu je|-je|" mqo-mqod
bkak fldg wmsg ljqre yß foú flfkla weú,a, wmsg
wkq l ïmd lr, fuhd, ks j ka m% d ¾:kd lr lrd
bkakjfk" fïl lsh lshd ksjka m;kj' tfyu ke;akï
foõ-ñksia iem m;kj lsh, fïl ljqre yß fohs lsh,
ys;df.k bkak jevla fk fï lrkafk' oeka tfyu
tlla nqÿ oyfï kE' oeka Nla;sh ksid yß lula kE
m%;smodjg hkj kï' oeka m%;smodjg hkag ;rï kqjKla
Wkkaÿjla ;sfhkj lshk wh y÷kajkafk Y%oaOdjka;h
yeáhg ñila Nla;sjka;hd yeáhg fkfjhs' tAlhs fï
jpkj, ;sfhk fjki' wr f.d,af,d .dj ;sfhk Nla;h s
ksid ;uhs" B<Õ mshjr fkd ;nkafk' f;areKd o lshmq
tl' uu okafk kE wymq m%Yafkg ms<s;=r ,enqK o lsh,'
yßo@
m%Yakhla (-
Nla;sh ksid bÈß mshjrla ;shkafk kE' t;ku
bkakj fkao@
ms<s;=r (-
Tõ' tA mshjr fkd;shkafk Nla;h
s ksid' oeka Nla;h
s
wkaOhs fk' B<Õ mshjrla oelaula kE' fudayfhka jeys,
bkafk' B<Õ mshjrla kE' wksla foajjd§ ks¾udKjd§
uejqïldr ixl,am ;sfhk wd.ï ;=< fïl yß' tA
f.d,af,d lrk foa ;uhs fu;k;a lrkafk' oeka fï
ms<sfug je|f.k ysáh lsh, nqÿ yduqÿrefjd wfma
.e,jqïldrh fkdfjhsfk' foúhka jykafia fkdfjhs-
fk' foúhka jykafiaf.a mq;%hd;a fkdfjhsfk' wmsj
Y%oaOdj 205

.,j.kag wdfj kE' wms mfjka .,j .kag j;a ke;akï


wmsj iaj¾.hg hjkag j;a wdmq flfkla fkfjhs' Wka
jykafia wdjd' Wka jykafia ÿl oel, Wka jykafia
ud¾.h jv, ÿl fl<jr l<d' Bg miafi Wka jykafia
oyï foiqj' Wka jykafia wfma ud¾f.damfoaYlhd muKhs'
kuq ; a Wka jyka f ia g nE wms j tf;r lrjka g '
Wkajykafiag foaYkd lrkag mq¿jka' Wka jykafiag
W.kajkag nE' ldgj;a fï f,dalfha Th fldÉpr .=rejre
ysáh;a W.kajkag nE' bf.k.kag ´kE' tA jf.a ;uhs
nqÿka jykafia;a lsõjd" foaYkdj meje;ajj
Q d" mdr fmkakj
q '
wms .uk hkag ´kE' b;ska tAl yskao wms wr wksl=;a
wd.ï yryd .;a; wr ixl,amj,ska wrl lr lr bkak
fldg wms ys;kj j;a-ms<sfj;a" mqo-mQcd yryd fïlg
hkag mq¿jka lsh,' tAl fjkafk kE' b;ska tAl fjkafk
ke;af; fudlo@ Y%oaOdj fkfjhs wrjf. ;sfhkafk
Nla;shhs' t;fldg Nla;sh wkaOhs' tA ;=< tA f.d,af,d
okakjo nqoO a .ek' Th j¢kafk nqoaO lsh, oekf.ko
ljqre;a' nqÿka jykafia l=uk wdldrfha flfklao lsh,
wvq u .dfka Pdhd ud;%hlaj;a ys; ;=< we;s lr.;a;
kï" Oïu lshkafk fudllao lsh, ix> lshkafk
fufyuhs lsh, is; ;=< is;=ú,a,la we;s lr.;a; kï
Tfydu fjkafk kE' T;k bkafk kE' ´jg jekaohs
msÿjhs lsh, tAl fjkafk kE' tl w;lska n,mqjyu
´jg j¢kag j¢kag fodr jeys,hs ;sfhkafk'
m%Yakhla (-
iajdóka jykai" tA lshkafk kej; ñ:Hdjg u
jefgkjo@
ms<s;=r (-
ñ:Hdfj bkafk' jefgkag fkfjhs' ñ:Hdfjka f.dv
tkaghs ´kE' fïjg je| je| t;k bkag bkag fudlo
fjkafk@
206 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

m%Yakhla (-
tA lshkafk flfkla ;=< ñ:Hdj ;sfhk ;dlal,a
Y%oaOdj we;s lr.kag wmyiqhs o@
ms<s;=r (-
oeka fu;k iïud ÈÜÀh iïmQ¾K fjkl,a ry;a
fjk l,a u ñ:Hdj ;sfhkj' oi ixfhdackj,ska wka;su
tlfk wúÊcdj lshk tl' wúÊcdj ;sfhkl,a i;Hh
okafk kE' nqÿ yduqÿrefjd ñÉPd ÈÜÀh lshk tl lshkag
tÉpr Wkkaÿjla jqfKa kE' fu;k ;sfhk .eg¨j iïud
ÈÜÀh ke;slu' wms megf,kak ´kE kE' iïud ÈÜÀh
kE'
m%Yakhla (- hym;a oelSu'''
ms<s;=r (-
hym;a oelau fkfjhs' tfyu nqÿ yduqÿrefjd nK
lsõfj kE' hym;a oelau" ksjerÈ oelau" Th ´kE ´kE
flkdg ´kE ´kE úÈyg ks¾jpk fokag nE' iïud ÈÜÀh
lsh, lshkafk fudllao@
ÿlafL ØKx
ÿlaL iuqofh ØKx
ÿlaL ksfrdfO ØKx
ÿlaL ksfrdO .dñŒ mámodh ØKx
ÿlhs" fï f,dalh ÿl nj oekSfï ×kh" B<Õg
ÿlg fya;=j ;Kaydj nj" B<Õg ÿl ke;s lsÍu" ÿl
ke;s lrk ud¾.h' tA lsõfj wd¾h wIagdx.sl ud¾.h'
fukak fï y;r ms<sn| oekqula we;s lr.ekSu iïud
ÈÜÀhhs' fïl fkdokakdlu ;uhs iïud ÈÜÀh ke;s
lu' uu lshkafk kE' wksla tAjg blauka fjkafk kE'
ñ:Hd ÈÜÀ foaj,a .ek lshkag hkag ´ke kE' iïud
ÈÜÀh kE fï whg' t;fldg iïud ÈÜÀh ;snqK kï"
Y%oaOdj 207

oeka ÿl lsh, oekqK kï" ÿl ksid ;uhs wd.u O¾uhla


´kE lrkafk ñksiaiqkag' ÿl ke;akï wd.ula O¾uhla
wjYH kE' foújre weoys,s fudkjlaj;a ´ke kE' bm§u"
crdj" urKhg m;aùu" m%shhkaf.ka fjkaùu" wm%shhka
yd tlaùu" leu;s foa fkd,eîu fïl ;uhs ÿl' ljqre;a
w;a olsk fï f,!lslj w;a olsk ÿl' oeka nqÿ yduqÿrefjd
;j mshjrla bÈßhg .syska .eUqrg .sys,a, ;uhs lsõfj"
fï ÿl ´l ;uhs" kuq;a Thsg jvd mq¿,a' fláfhka u
lshkj kï m[ap WmdodkialkaOh u ÿlhs lsh, nqÿ
yduqÿrefjd bÈßhg .sys,a, od¾Yksl w¾:hla bÈßm;a
l<d' b;ska tAl f;afrkafk kE idudkH flkdg'
—m[apqmdodklaLkaOd ÿlaLd˜ lshk tl f;areï .kafk
wd¾h wIagdx.sl ud¾.h iïmQ¾K jqK ojig' tA wry;a
M,fhÈ' t;l,a tAl olskafk kE' kuq;a wksla ÿl okakj
fka' bm§u" crdjg m;aùu" urKh" m%shhkaf.ka fjkaùu"
wm%shhka yd tlaùu" leu;s foa fkd,eîu lshk tA ÿl
okakj' b;ska t;fldg tA ÿl nj okakj kï" wkak ÿl
.ek okakj' uQ,sl jYfhka ÿl ms<sn| wjfndaOh
;sfhkj' oeka ´l okakj ljqre;a' tAlfk jerÿKyu
fk hkafk mkai,g' fnda.y hgg" ms<sfug j¢kag"
foajdf,lg hkafk" msß;la lshjkag yß" kQ,la ne|.kag
hkafk" foys f.ähla lmkafk" f;,a álla u;=rjkafk"
idhs ndng j¢kafk" l;r.u hkafk fkao@ Tõ" tA ÿl
okakj' b;ska ÿl okakj kuq;a tAl i;Hhla" tAl f,dal
iajNdjh lsh, f;areï .kafk kE ñksiaiq' tAlhs fu;k
;sfhk jro@ fïl f,dal iajNdjhla lsh, fïl f;areï
.;a; kï" wkak tAl ;uhs ÿl' bm§u" crdj" bmÿKd
kï uefrkj lshk tl wms oekf.k bkafk' tAl
ms<s.kag leu;s kE' tA ksid fjk fjk jev lr lr
bkakj' tA ksid ÿlg fya;j
= ;Kaydj oeka ÿflka ñfokag
´kE' ÿflka ñfokag wms ;Kaydj ke;s lr.kag ´kE'
;Kaydj ksidfk ÿl yg.kafk' tA ksid wms ;Kaydj
208 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ke;s lr.kag ´kE' b;ska tAl lrkjd fjkqjg wms fudlo


lrkafk' wr lshmq mqo i;aldr mqo mQcdj,g hkj'
m%Yakhla (- ÿl ke;s lr.kak fkao@
ms<s;=r (-
Tõ" ÿl ke;s lr.kag' yßhhso@ tAlhs jro' t;fldg
mqo mQcdj,g hkafk iïud ÈÜÀh ke;s yskoa ' iïud ÈÜÀh
;sín kï Th .eg¨j kE' ÿlhs" ÿlg fya;=j ;Kaydj"
;Kaydj ke;s lf<d;a ÿl ke;sfjkj' b;ska ;Kaydjhs
ÿlhs folu ke;s l<yu ;uhs ksjk lsh, lshkafk'
tAlg hk u. ;uhs wd¾h wIagdx.sl ud¾.h'
tfyu kï wms l< hq;af;a wd¾h wIagdx.sl ud¾.fha
b;sß wx. ál jvk tl' iïud ixlmam we;s lr.kag
´kE' fïl ÿlhs" ÿlg fya;=j ;Kaydj' ;Kaydj ke;s
lr.kag ´kE' fldfyduo ;Kaydj ke;s lr.kafk@ wr
lSj m%;smodj we;s lr.kag ´kE' wfma is; ;sfhkafk
ldu ;Kayd" Nj ;Kayd" úNj ;Kayd flfrys' oeka tAjd
ke;s lr.kag kï wms fudlo lrkafk@ Bg m%;súreoaO
foa wms lrkag ´kE' wkak" iïud ixlmam we;s lr.kag
´kE' fklaLïu ixl,amkd we;s lr.kag ´kE' ldu
ixl,amkd me;a;lg od,d fudlo lrkafk@ wkak mgka
.kakj t;kska' jHdmdo" úysxid fol w;yer, Tkak
wjHdmdo wúysxid ixl,amkd we;s lr.kakj' wkak iïud
ixlmam' Bg miafi mgka .kakj' oeka jev igyk
wêIaGdk lrf.k kqj‚ka l,amkd lr, uu wo b|,u
ud¾.fha hkag ´kE' fïl ;uhs lrkag ;sfhkafk' fïl
;uhs tAldhk ud¾.h lsh, Tkak mgka .kakj w;
yeÍu' fï f,dalh w,a,d.ekSu ksid fk ÿl" ;Kaydj
ksidfk fïl ;sfhkafk' Tkak ÿflka ñfokag kï
w;yßkag ´kE' fklaLïuh lSfj tAlhs' w;yßkag
mgka.kag ´k' w;yßkag kï fudlo lrkag ´ke@
fokag ´kE' Tlafldu foaj,a fokag ´kE'
Y%oaOdj 209

oeka fudlo lrkafk@ ÿfla b|f.k ÿl u m%d¾:kd


lrkj' ÿlhs lsh, .syk s a mQcd mj;ajñka foúhka woyñka"
ke;akï hï hï foaj,a woyñka bkakj' oeka f;afrkjo
lshmq foa@
iïud ÈÜÀh ke;slu' ñÉPd ÈÜÀh lshkjg jeäh
fyd|hs" iïud ÈÜÀh ke;slu fkao' uu ys;kafk fn!oaO
ks¾jpkh jvd fyd| tAlhs lsh,' iïud ÈÜÀh ke;s
yskao tA f.d,af,d tA tA foaj,a lrlr bkakj' tfyu lr-
lr" je|-je| bkakj' oeka fïflka yß wudrehs f.dv
.kag' b;ska Tlafld,du l,amkd lrkj' zfïl iïud
ÈÜÀh fkfjhs kï wms ys;uq" ñÉPd ÈÜÀh lsh,' tfyu
kï ñksiaiq fï ;rï fïjd lrhso@
oeka wms lshkj ffp;Hfha O¾uh kE' fnda .fya
O¾uh kE' ms<sufha O¾uh kE' O¾uh lshkafk fïlhs"
p;=rdhœ i;Hh' fïl ;sfhkafk fï nUhla ;rï YÍrh
;=< fïj Tlafldu ;sfhkj' B<Õg m%Yak lrkj' ys;
hg fo.sähdfjka fmf<kj' tfyu kï wehs@ fï
fldfyduo fï ;rï úYd, rejkaje,s iEh yeÿfõ@ wr
wNh.sßh fÊ;jkdrdu ffp;Hh" f,dalfha úYd,u
ia;+mh" fïjd f.dvkeÕ=fKa fldfyduo@ wjqreÿ fooyia
.Kka ñksiaiq fnda .yg jekao' Y%S uyd fndaêhg jekao
fkao@ fïj fldfyduo wdfj@ oeka b;ska oy wf;a m%Yak
lrkj' fukak fjÉp foa@ oeka b;ska fï úÈyg j¢kj'
oeka fïl lshk fldg ;j flfklaf. ys; ßfokag
mq¿jka' fï yduqÿrefjd fufyu nK lshkag .sfhd;a
tfyu wfma ixialD;sh;a bjrhs fkao@ jejhs - od.enhs
ixl,amh bjrhs' ffp;Hh fnda.y ms<suh bjrhs fkao@
t;fldg fudlo fjkafk lsh, ys;kj' oeka yß .eg¨
f.dvlg uqyqK fokj ñksiaiq'
u;l ;shd.kag fï nqÿka jykafiaf. foaYkdj'
ioaO¾uh hg lrf.k miqld,Skj u;= jqKd úúO foaj,a"
210 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

úúO wd.ï" wdl%uK - úfYaIfhka bkaÈhdfõ' tjlg


Ndr;fha ;snqKq yskaÿ - n%dyauK wd.ï yryd tA jf.a wh
fïjg weú,a, meúÈfj,d tA f.d,a,kaf. ixl,am fïlg
tAf.d,af,d we;=,a lr.;a;' oeka nqÿ yduqÿrefjd Wm;ska
yskÿa fjla yskÿa Nla;ls fhla fkao@ wïu" ;d;a; yskÿa fk'
b;ska nqÿkajykafia oyï foiqjd' oyï foioaÈ jeÿfk
ldgo@ ioaO¾uh foaYkd lroaÈ jeÿfK yskaÿ wd.ug'
lg W;a;r ke;sj ysáh nqÿ yduqÿrefjd bkaklï nqÿ
yduqÿrefjd;a tlal Èkkag neß yskao' msßksjka mdmq .uka
wkak ke.sÜgd" nqÿ yduqÿrefjd yskaÿ' wy, ;sfhkjo tA
l:dj@ nqÿ yduqÿrefjd yskaÿ lsh, tAf.d,af,d lshkafk'
kslï ysáfh kE tA f.d,af,d' ms<sfu .syska ;shd.;a;
fldaúf,a' thd wfma flfkla' thd wfma ;uhs' wms oeka
lshkjfk nqÿ yduqÿrejkaf. foaYkdfjÈ jeÿfK u Th
f.d,a,kgfk lsh,' kE' tfyu ;uhs thd wfma wd.u
úfõpkh l<d' tA WKdg thd yskaÿ' thd ;uhs ljqo@
yskaÿ wd.fï tA f.d,af,d lshkafk úIaKq foúhkaf.
kjfjks wj;drh lsh,' oelalo fõpp foa' fukak fïl
weú;a ;sfhkj wo fjk fldg' to;a fïl ;snqKd' b;ska
fukak fï úÈyg weú,a, oeka tAl yskaÿ lrf.k' yskaÿ
wd.ñl ,laIK fïlg we;=,a fj,d' oeka fï Tlafldu
ixl,kh fj,d' ñY% fj,d' oeka fï ;=<hs bkafk' oeka
fï ;=< uyd ld,dka;rhla .; fj,d" uyd ixialD;shla
f.dvke.s,d' kj;a;kak nE' nqoaO kdufhka wr yskaÿ
iy fkdfhl=;a ixl,am yryd we;sjqKd hï hï foaj,a'
nqoO
a fjkqjg ms<u s hla yod .;a;' Oïu fjkqjg ffp;Hh
ke;akï nqoaO Oïu ix> fjkqjg ffp;Hhhs" ms<suhhs"
fnda.yhs .;a;' b;ska fnda.i jfÜ fndaê>rh" rkajeg"
fojeks rkajeg' B<Õg mkaif,a i|lv myk" t;fldg
leghï l,dj " .Dy ks¾udK Ys,amh' oeka fudlo jqfKa
uyd úYd, ixialD;shla f.dv keÕ=Kd' oeka wo fjk
Y%oaOdj 211

fldg ld,dka;rhla .;fj,d' tfyu jqKdg wkïukï


yeÿjd' b;ska wykj fïj yeÿfj fudavfhdo lsh,' kE'
tAl ;uhs fjÉp foa' fjÉp jro' kuq;a ´l lrkag ;rï
Yla;shla ;snqfKa kE' fïjg úreoaO fjk fldgila ysáh'
NslaIQka jykafia,d ysáhd' f:arjd§ ienE NslaIQka jk.;
fj,d tA f.d,af,d ;ukaf. .uk .shd' wr t;kska neyer
fjÉp lsishï lKavdhula yryd fï ál f.dvkeÕ=Kd'
Bg miafi fudlo jqfKa@ oeka fudlo lrkafk@
ixialD;shg je| je| bkakj' meyeÈ,so lsõj foa@ oeka
j¢kafk fudflago@ ixialD;shg' oeka uu fufyu oyï
foioaÈ iuyre úreoaO fjkj' fï yduqÿrefjd fufyu
lrf.k .sfhd;a tfyu" wjqreÿ fooyia .Kkla /lf.k
wdj ixialD;sh bjrhs' yß m%Yakhla fkao@ uu l:d
lrkafk oyu' fï nqÿka jod< O¾uh' uu ixialD;shla
.ek l:d lrkafk kE' nqÿ yduqÿrefjd yskÿa fjla Wm;sk'a
oyï foioaÈ jeäfhka u myr ÿkafk ldgo@ yskaÿkag'
nqÿ yduqÿrefjd fkdoek ysáho ´l@ nqÿ yduqÿrefjd ys;=j
kï" uu fï O¾uh foaYkd lrkag .sys,a, fï O¾ufhka
msg bkak whf. ys; ßfokj" tA f.d,a,kaf. ixialD;sh
ì| jefgkj' fïl''' fyd| kE ys;a ßojkag" uu ksy~
fj,d me;a;lg fj,d bkakj lsh, ys;=j kï wmsg wo
O¾uh ;sfhkjo@ kE' b;ska ug;a wo fj,d ;sfhkafk
Th foa ;uhs' uu;a wo fï O¾uh foaYkd lf<a ke;akï"
ug;a mq¿jka lef,ag fj,d ysáh jf.a bkag' ug lrkag
foa j ¨;a ;s f hkj' tA l m% Y a k hla fkfjhs ' uu fï
ñksii a k
q g
a wkqlïmdfjka fï oyï foikag bÈßm;a jqfKa'
b;ska fïl foaYkd lrk fldg wksl=;a foaj,aj,g myr
jÈkjd ;uhs' b;ska tAlg uu fudlo lrkafk fkao@
ixia l D;s h g j¢k wh j¢ka g ' uu ls h ka f k kE
ixialD;shg j¢kag tmd lsh,' ixialD;sh tmd lsh,'
tAl Th f.d,a,kag whs;s jevla' j¢k flfkla j¢kag'
212 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

kuq;a ´fl O¾uh kE' O¾uh ;uhs uu fï lshkafk'


leu;s kï ms<s.kag' f;areï .kag W;aidy lrkag'
meyeÈ,s o@
t;fldg fï ixialD;sfh l;kaorhla kE' wksl
ixialD;sh;a ;sfhkafk f,dalh ;=<' ÿl ;uhs' w; yeÍu
;sfhkafk' wrl w; yer, ixialD;shla nod.;a; tA mdr'
fyd|g ;sfhhs fkao" ÿl@ oeka ÿl jeäo@ wvqo@ oeka
fïlfk fj,d ;sfhkafk' ixialD;sh nod.;a;' fn!oaO
ixialD;sh jejhs od.enhs nod.;a;' .uhs mkai,hs
ffp;Hh" fnda.y" ms<suh" isxy, lu nodf.k cd;sh
tfyka nod .;a;' rg" wfma uyd b;sydih" fï Tlafldu
nodk bkafk' oeka fï Tlafld,d u fïl ;=< b|f.k
iem fydhkafk' wo fï rg .sks .kafk tAlfk' W;=f¾
hqoaO lrkafk" ol=fKa .y.kafk fkao@ urd.kafk"
úma,j lrkafk fudlgo@ fï jevlg ke;s l=Kq lkao,a
f.dvla nodf.k' nqÿ oyug wkqj kï fïj Tlafldu
jevlg ke;s úis lrkag ´kE foaj,a' oeka fïj nodf.k
bkafk' wo fïjf.ka ñfokag ´kE lshk ixl,amh
f.dvk.d.kag ´kE lshk uyd od¾Yksl nqÿka jykafia-
f. foaYkdj yryd tA whf.a wkq.dñlfhda jYfhka fmkS-
isáñka" uqr foaj;dfjda jYfhka fmkS isáñka fudlo
lrkafk@ wrj u fmdaIKh lrkj' tA lshkafk ÿl
fmdaIKh lrkj' fï ÿl fkdfjhso fï Tlafldu' oeka
nqÿ yduqÿrefjd oyï foioaÈ mrïmrd folla bjrhs'
flda,sh - YdlH jxY fol u bjrhs' rdc mrïmrdjg
fudlo jqfKa@ ;rfÕg fof.d,af,d fome;af;ka mkaiSh
mkaih S uyK Wkd' tfyu fkao fmdf;a i|yka fjkafk@
wka;sug fudlo jqfKa' bjrhs mrïmrd folu' oeka
iqof
a Odaok YdlH mrïmrdfõ Tgqkka ysñ l=udrh isoO
a d¾:
f.!;u' thd meúÈ jqKd' B<Õg iqoafOdaok rÊcqrefjd
ys;=jd fofjkshd rdyq,g rclu fokag' rdyq,;a uyK
Y%oaOdj 213

jqKd' B<Õg kkao l=udrh' kkao;a uyK jqKd' oeka


ldgo Tgqkak fokafk@ bjrhs fkao rdc mrïmrdj' oeka
fu;k rdc mrïmrdjo@ úuqla;sho@ fudllao jeo.;a@
rcluo úuqla;sho@ t;fldg ixialD;sh o úuqla;sh o@
cd;sho úuqla;sh o@ oeka fmakjo fjki'
nqÿ yduqÿrefjd fï oyu foaYkd lf<a fï ;rï
úYsIag O¾uhla myqrlg iudk lr,' fïl tf;r
fjkl,a ú;rhs" fï wd¾h wIagdx.sl ud¾.h' tf;r
jqKdg miafi fïl;a w; yßkj' fudlo@ wd¾h wIagdx.sl
ud¾.h;a ÿlhs' tAl;a ixL;hs' ixLdrhla' uq¿ p;=rdhœ
i;Hhu;a ixLdrhla' fïl;a we;sfj,d ke;sfj,d hkj
ljo yß' fïl ;sfhkafk tf;r fjkag ú;rhs' lf¾
;shdk hkag fkfjhs' fïlg je|, mqo, yßhkafk kE'
p;=rdhœ i;Hhg je|, mqo, yß hkafk ke;s fldg fï
.ia - .,a je|, yßhhso@ oeka meyeÈ,so lshmq foa@ fudkjo
;j ;sfhk m%Yak@ uu okafk kE' uu f.dvla lshdk
lshdk hkj' wvqmdvq we;s' wykag' fyd|g ys;kag' yqÕla
whg fï oyu foioaÈ yß m%Yak f.dvla tkjd'
fï Tlafld,u wyk fohla ;uhs ixialD;sh' yß
iqkaorhs uu kE lshkafk kE' n,kag fï ixialD;sh o@
wmg jeo.;a fjkafk fudllao lsh,@ wfma mrïmrdjo
orefjd o@ ku f.kshkag orefjd bkag ´kE' orefjd
jeä jeäfhka yokag ´kE' tfyu fkao" ÿlo - keoao@
tl orejo" orefjd fokako jeäfhka ÿl@ orefjd fokak
lshkafk fo.=Khla' ;=ka fokd lshkafk ;=ka .=Khla'
tla flfkl=g jvd' yßo@ t;fldg fïl jevqjyu yß
hhso@ kslï l,amkd lr, n,kag w;yßkaghs ;sfhkafk'
fï ish¨ foa w;yeÍu ;=<hs ;sfhkafk' nqoaO foaYkdj
mokï fjkafk w;a yeÍu ;=<' w;yeÍu ;=< lsisjla
b;sß fjkafk kE' ksjk ;=< lsij
s la kE w,a,.;a; fohla'
214 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

w,a,.kag foal=;a kE' tAlhs nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lf<a"


fï O¾u foaYkdj mjd w; yßkag ´kE lsh,'
b;ska tA ;=< fudk l;d o fï ixialD;shhs" isxy,hhs"
iNH;ajhhs' wkka ukka' yenehs fï ud¾.hg hkfldg
Th ish,a, /flk nj;a u;l ;shd.kag' by< foa f,dl=
foa lrk fldg fmdä foa bfí /flkj' fï ixialD;sh"
fï O¾u ud¾.h ;=< bkak whf.ka Th lsisjla úkdY
fjkafk kE' fï O¾ufhka msg mek,'
oeka w;S;h .;a;yu ug u;lhs oekg wjqreÿ ;sia
mylg y;<sylg fmr Th mkai,a fnda.ia Tlafldu
;snqKfk' wms;a .shdfk mkai,g wïu,;a tlal mqxÑ
ldf,' wms;a u,a myka mQcd l<d' fnda.y <Õg .shd'
u,la ;sínd' mykla m;a;= l<d' wdjd' yenehs wms fnda.y
<Õg .sys,a, fudkj;a b,a¨fj kE' tA ldf, ms<su <Õg
.sys,a, b,a¨fj kE fudkjla j;a' wms .re lrd wfma
Ydia;Dka jykafiag' wms fnda.yg mqo i;aldr lrd" tAlg
msysg jqKd lsh,' tAfl hïlsis tA lshkafk tAl O¾uh
fkdjqK;a tAlg wmg tlmdrg u úreoaO fjkag nE'
fudlo@ wmsg tAl ;sfhk .uka u tA yryd mkaif,ka
O¾uh ,enqKd' tjlg ysgmq NslaIQka jykafia,d wmsg
we;a; lsh, ÿkakd' ug u;lhs" wmsg fkdf;areKdg uq¿
.u u fmdahg nK wykag hkafk yduqÿrejkaf.ka
mkaif,aÈ' oeka jf.a .=jkaúÿ,sj, rEmjdyskSj, nK kE'
yeuodu nK lshkafk kE' fmdahg .fï mkaif,a ;uhs
yduqÿrefjd nK lshkafk' .eUqre O¾u lsõjd' ug u;lhs
f.or weú,a, wfma wïu, jeäysáfhd tA O¾u lreKq
idlÉPd lrkj' b;d m%n, .eUqre O¾u lreKq' fldfyduo
m%;sikaêhlska orefjla l<,hla yg.kafk' fï b;d
.eUqre foaj,a' b;ska ú[aØKh tk yeá .kaOính
lsh-lshd Th" oeka uu tA ál úia;r lshkag hkafk kE'
tA l:dj Tlafldu iïmQ¾Kfhka wfm wïu, tfyu
Y%oaOdj 215

f.j,aj, l:dfjkj myqjod b|,' ug u;lh ú;rhs


;sfhkafk' ug tod tAjd f;arefKa kE' kuq;a tAflka
woyia fjkafk tjlg ysgmq NslaIQka jykafia,d tA .eUqre
oyu foaYkd l<d' tA ;=< wfma iudcfha ;snqK tA yeÈhdj"
idr O¾u Th lshk O¾u;djh ;=< ysáh' wr ffp;H"
fnda.y ;snqKg tAjd me;a;l ;snqKd' tAjg jekao" mQcd
lrd wr lsishï úÈylg kdñl jYfhka' kuq;a O¾uh
;= < fï f.d,a f ,d yeis r eKd' tjlg tA f.d,a f ,d
ixialD;sh Wäka ;shdf.k ysáfh kE' ixialD;sh ;snK q ;a
O¾uh Wäka ;snqfK' wo O¾uh hg .sys,a, ixialD;sh
by<ska jecfUkj' tA ksid ;uhs fï úkdYh jqfKa'
meyeÈ,so@
b;ska fukak fïl ;uhs fj,d ;sfhk jro' fïl
ljqre;a l:d lrkag;a nhhs' oeka Th wmg wdmq ,smsj,ska
tfyu Th hï hï idlÉPdj,ska woyiaj,ska wmg fmakj
yß mqÿu nhla ;sfhkafk fï whf.' fuf;kag udj
uqK .efykag tk wh mjd lshk l;kaor fïj' oeka
fïjd yß wjq,a cd,hl ;sfhkafk' oeka Tlafldu ys;dk
bkafk nqoaOd.u lsh, lshkafk fudllao@ ms<suhhs"
ffp;Hhs" fnda.yhs' wms mkais,a rlskj' wms mia mõj,ska
j<lskj' wms wïu ;d;a;g i,lkj' Tkak fn!oaOlu"
TÉprhs'
oeka fï wjq,a cd,hla ;=< fldhs ;rï ñ:Hdjl
bkakjo lsh, lshkafk" fldhs ;rï wkaO ;;a;afjl
bkakjo lsh, lshkafk uu fyd| WodyrKhla lshkakï'
udj yïn fjkag tla;rd wjia:djl ;reKfhda ;=ka y;r
fofkla wdj' weú,a, ug lsõj( —wfka iajdóka jykai"
yß jefâfk wfma nqÿ yduqÿrefjd fifrmamqj, od,d
bkakjfk" fifrmamqj, wÉpq .y, bkakjd'˜ uu lsõj(
—fjkag neß jevla'˜ —kE kE wms oelalfk'˜ nqÿ yduqÿrej-
kaf. msk;a f
+ r fifrmamj
q , ;sfhkj¨' uu lsõj lsif s ia;a
216 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

u úh fkdyelshs' b;ska tA f.d,af,d lshkj kE oelaluhs


lsh,' uu lsõj oelalo@ fyd|hs fldfyduo lshkafk
Th fifrmamqj, ;sfhk mska;+fr nqÿyduqÿrefjd lsh,d@
uu weyqj Bg miafi tA f.d,a,kaf.ka" wjqreÿ fooyia
mkaish mKylg fmr Ôj;a fjÉp W;a;ufhla' tA ldf,
Th rEmjdyskSj;a tfyu ke;akï Th leurd Ys,amh
;snqfK;a kE' Ñ;%hlaj;a we|, ;snqK njla fmakag kE'
±ka miq ld,Skj ms<su yÞf.k j¢kj' tl tl rgj,
iïm%odhg wkqj tl tl úÈyhs' tlu rfÜ jqk;a uQ¾;s
Ys,amshd wkqj tAl;a fjkia fj,d ;shkj' b;ska Th
f.d,af,d tAl w,a,ka lshkj tAl t;k ;snqKd lsh,'
b;ska t;fldg jroaof.k ;sfhkafk ljqo@ uu weyqfj
tAlhs' fifrmamqj, bkafk —nqoaO˜ lsh, lshkafk Th
f.d,af,dfk' b;ska nqÿ yduqÿrejkag wmydi lrkafk
tA fifrmamqfõ wÉpq .ymq tA mska;+fr odmq flkdo@ Th
f.d,af,do@ wms —tA nqoO
a ˜ lsh, lsõfjd;afk tAlg wmydi
fjkafk' tA nqoaO fkdfjhs' fudlo lshkafk@ f;areKdo
lshk foa@ tA nqoaO lsh, ms<s.kak ;dla l,a ;uhs tA
ukqIHhg tA mska;+rh jeo.;a fjkafk' yenehs" tA ;dla
ÿrg ;uhs wms nqÿka jykafiag lrk wf.!rjh lrkafk'
tA nqoaO fkdfõ@ tAl rEmhla - oelalo@ m%×j jevqj kï
Th l;kaorh fjkafk kE' tA f.d,af,d lsõj" kE wms
oelal fifrmamqfj ;sfhkafk tfyuhs lsh,' b;ska tA
f.d,af,d fn!oaOlu lsh, w,a,.;af; wr rEmh' uu
tAlhs lshkafk rEm jkaokdfj ;sfhk jro@ wo fj,d
;shk foa wo fj,d ;sfhkafk m%n, jYfhka fukak
fïl ;=< O¾uh hg .shd' fïjd u;=fjkag u;=fjkag
O¾uh hg hkj' O¾uh hg lrka O¾uh u;hs fï
ixialD;sh f.dvke.=fk' ixialD;sh by< hkag hkag
oyu hg hkj' je<f,kj' j,ajÈkj'
;j mqoa.,fhla ojila weú,a, fu;k w~kj'
wyïfnka oel," msKv a md;fh jäoaÈ oel," weú,a, je|,
Y%oaOdj 217

lshkj( iajdóka jykafia,d jf.a wh ;uhs wmg ´kE


lsh,' b;ska jáka - f.däka lshkag mgka .;a;' miafi
uu lsõj b;ska ug jev ;sfhkj fláfhka lshkag' fï
fudllao lshkag hkafk lsh,@ fuhd l:dj mgka .;a;'
oeka fuhd w~kj' Bg miafi w~-w~d lshkj wfka
iajdóka jykai" wmsg wd.u woykag;a kEfk' wmsg nqÿ
ms<suhla ;shd.kag;a kE fk' b;ska uu weyqjd wehs b;ska
Thdg bkag ;ekla keoao@ fldfyo bkafk@ f,dl=
ms<suhla o Th lshk tl@ ;shd.kag f,dl= bvla ´keo@
uu Th jf.a m%Yak weyqj' kE' kE' lsh, oeka fudlo fï
w~kafk@ ;%sl=Kduf,a wr TAXI STAND tfla ms<suhla
;shd.kag fokafk kE lsh, oeka fuhd w~kj' fukak
fn!oaOlu' yßo@ uu okafk kE fïjd wdkafoda,kd;aul
m%Yak' fmdâvla ys;kag' fï ms<sufha yß" fudfla yß
tAl" yß nqoaO lshuqfld wms" wd.ula ;sfhkafk cd;Ska
w;fr ck iudchla" ck fldÜGdihla w;fr iduh
iu.sh i|ydo@ ke;akï fNao Nskak fj,d ldfldgd-
.kago@ lsishï flfkla wd.ula O¾uhla woykjd kï
;j flfkl=f.a ys;a ßofjkag" iu.sh ke;s fjkag" tAl
wd.ï l;=jrhdg lrk f,dl=u wf.!rjhla' ud okakd
;rñka lsisu wd.ñl kdhlfhla tjeks oyula foaYkd
lr, kE' isoOa d¾: f.!;u nqÿka jykafiaj;a fÊiq;u = dj;a
uyuoa;=udj;a Th lsis flfkla lshkafk kE ´jd lrkag
lsh,' b;ska fukak fïjd ys;kag fmdâvla' fïjd lshk
fldg uf.;a tlal iuyre ;ryfjhs' oelalo fjki
fudlo lshkafk@ fïj l:d l< hq;=hs uu ys;kafk'
fïjg ksy~ fj,d bkag ´kE kE' fï yeu tlla u wms
újD;j l:d l< hq;= hs' fï nqÿ oyu' nqÿka jykafia
wmsg lsisjla l:d lrkag tmd lsh, lsõfj kE' ´kEu
fohla l:d lsÍfï whs;sh §, ;sfhkj' yenehs rduqjla
§, ;sfhkj" iSudjla' fudllao iSudj@ ´kEu úIhla
l:d lsÍfï iSudjla nqÿka jykafia wmsg §, ;sfhkj'
218 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fudllao tA i;r w.;sfhka f;drj Pkao" fodai" Nh"


fuday lshk tA y;rg fkdjeà uOHia:j b|f.k ´kEu
fohla l:d lsÍfï whs;sh ;sfhkj' tAl ksid uu kï
ys;kj wms ienE fn!oaOfhda kï fï ;rï wúysxidjd§
O¾uhla foaYkd l< fklaLïu" wjHdmdo" wúysxid fï
;rï foaYkd lrmq Ydia;Djrfhl=f.a Y%djlfhda jYfhka
fldfyyß ldf.yß ys;a ßofjk hula lrd kï O¾u
úfrdaêhs' fïl we;sjqfKa wehs@ Tkak Th lshk mqo
mQcdj,g hgfj,d' Th lshk ixfla; jkaokdjg f.dkq
fj,d" ñksiaiqkaf.a uki wkaOfj,d fudgfj,d f.d¿-
fj,d' b;ska ´l ;uhs fj,d ;sfhkafk' tfyu ke;sj
fjk lsisu fohla isoaO fj,d kE' t;fldg oeka
meyeÈ,s o@
oeka wms f.dvla foaj,a l:d lrd fï Y%oaOdj .ek
lshkag .sys,a,' t;fldg fyd|g u;l ;shd.kag' wms
Y%oaOdj lsh, lshkafk lsisfia;a u Nla;sh fkdfõ'
úYajdih fkdfõ' úYajdi lrkafk fkdokakd foa'
fkdolakd foa' fkdokakd whg fkdolakd whg fkdfjhs
fï nqÿ oyu' nqÿka jykafiaf.a O¾uh olakd whghs" okakd
whghs'
tA yskao Y%oaOdj jeäh hq;=" ÈhqKq l< hq;= ksjkska
fl<jr jk l%shdldÍ nqoaêuh l%shdj,shla' Y%oaOdj u;l
;shd.kag ´kE" Okhla' /ia lrkag' nqÿ yduqÿrefjd /ia
lrkag lSjd wmsg Okhla yeáhg' Y%oaOdj Okhla" iS,h
Okhla" ;Hd.h Okhla" m%×j Okhla' t;fldg fï
ish¨ foa jefgkafk Okhla yeáhg' fïjg lshkafk"
wd¾h Okh lsh,' wd¾h Okh /ia lrkag' fï wd¾h
Okh w;frka uq,ska u ;sfhkafk Y%oaOdj' —ioaOd
Okx˜' tA yskao fï wd¾h Okh /ia lrkag' fïl Okhla
jYfhka /ia lrkjd lshkafk fïl È.ska È.g u
f.kshkjd lshk tl' tAl yskoa yels ;rï ÈhqKq lr.kag
Y%oaOdj 219

n,kag' uq¿ wd¾h wIagdx.sl ud¾.h ;=< u ;uhs fïl;a


;sfhkafk' fïl wdrïN fjkafk fu;kska' uu lsõj
wr l,HdK ñ;% wdY%h" ioaO¾u Y%jKh" fhdaksfida-
ukisldrh" O¾udkqO¾u m%;m s odj' Y%oO
a dj ksjkska fl<jr
fjk yeá uu biafi,a,;a fmkaj, ÿkakd tlska tlg'
tA yskao fmdâvla fyd|g fï O¾uh Y%jKh lr,
fïflka m%fhdackh .kag wêIaGdk lr.kag' fïl jeäh
hq;= bkaøsh O¾uhla" n, O¾uhla nj u;l ;shd.kag'
220 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

4' nqoaO Ydikh


wo l:d lruq wms nqoaO Ydikh .ek' nqoaO Ydikh
ms<n
s | j" yeu fokd u l:d lrkjd fï wjqreoafo' fudlo@
nqÿrcdKka jykafia mßks¾jdKhg m;afj,d wjqreÿ
foodia mkaish mKyla .; jk j¾Ih ksid'
fudllao nqoaO Ydikh lshkafk@ okakd úÈfhka
wy, ;sfhkafk fudllao nqoaO Ydikh@ tl tlaflkd
tl tl woyia olajhs" lsõfjd;a' wms tA woyia fmdâvla
me;a;lska ;sh,d" wms n,uq nqÿ yduqÿrefjd fï .ek
fudllao lSfõ lsh,' fudlo Wka jykafia wfma Ydia;DDka
jykafia jYfhka Wka jykafia lshk foa ;uhs" wms
ms<s.kag ´k' tAl ;uhs yß foa'
nqÿ yduqÿrefjd fïl fndfydu ,iaikg mo y;rl
.d:djlska foaYkd lr,d ;sfhkjd' ljqre;a wy, we;s'
ks;r - ks;r wy, we;s' fï .d:dj' yeuodu wefykjd
ux ys;kafk' Y%S ,xld .=jka úÿ,s ixia:dfj ? jevigyka
wjika fjkafk fï .d:dfjka' ljqre;a okakj'
—iín mdmiai wlrKx - l=i,iai Wmiïmod
iÑ;a; mßfhdomkx - t;x nqoaOdk idikx˜
tÉprhs" mo y;rhs ;sfhkafk' fudllao —iín
mdmiai wlrKx˜ - ish¨ mõ fkdlrkak" —l=i,iai
Wmiïmod˜ - l=i,a iïmdokh lrkak" l=i,a jvkak"
is; msßisÿ lrkak˜ —iÑ;a; mßfhdomkx˜ - is; msßisÿ
lrkak" TÉprhs' —t;x nqoaOdkidikx˜ - fukak fïl
;uhs" ish¨ nqÿjrhka jykafia,df.a foaYkdj' fï ;dla
f,dalfha my< fjÉp ish¨ nqÿjrhka jykafia,d;a
nqoaO Ydikh 221

wkd.;fha my< fjk;dla nqÿjrhka jykafia,d;a foaYkd


lrkafk fuÉprhs'
fudllao t;fldg ish¨ mõ fkdlrkak" l=i,a
jvkak" is; msßisÿ lrkak' fïl ;uhs nqÿjrekaf.a
wkqYdikdj' fïlg ;uhs fï Ydikh lsh,d lshkafk'
nqoaO Ydikh lsh,d lshkafk' wms nqoaO Ydikh lsh,d
lshkjd' nqoaOdkqYdikdj lsh,d lshkjd' t;fldg
Ydikh fjkafk fï ál'
wms n,uq fudllao nqÿ yduqÿrefjd lshmq Ydikh
lsh,d úia;rd;aulj' m<fjkshg lSfõ fudllao@ —iín
mdmiai wlrKx˜ - ish¨ mõ fkdlrkak' wehs mõ
fkdlrkag lSfõ' oeka fï jdlHh ;=< lshefjkjd mõ
lrkag tmd lsh,d' tmd lSfõ wehs@ mõ lrk yskao fkao@
mõ lrkafk ke;akï mõ lrkag tmd lsh, lshkag ´k
kE fk' tfykï fï ñksiaiq nyq, jYfhka lrkafk
fudllao@ lrkafk jeä yßhla mõ" mdml¾u" mõlï'
tAl yskao nqÿ yduqÿrefjd lsõj fï mõ lrk tflka
j<lskak' mõ fkdlrkag'
mõ lrkjd' fudkjo mõ' oeka n,uq fudkjdo mõ'
mõlï fudkjo@
ñksiaiq mõlï lrkjd" lh mdúÉÑ lr,d' B<Õg
jpkh mdúÉÑ lr,d' B<Õg ys; mdúÉÑ lr,d' t;fldg
fï mõlï lrkafk fudkjhska o@ lfhka" jpkfhka
iy is;ska'
t;fldg lh mdúÉÑ lr,d lrk mõlï ;=kla
;sfhkjd' ljqre;a wy, we;s m%dK >d;h - mr mK keiSu"
wo;a;dodkh - kqÿkafoa .ekSu" ldu ñ:Hdpdrh - mrodr
fiajkh' t;fldg fukak fï mõlï ;=k ñksiaiq
lrkjd' fudllao@ m%dK>d;h" kqÿka foa .ekSu iy ldu
ñ:Hdpdrh' t;fldg fï" lh mdúÉÑ lr,d lrk mõlï
;=k' mdml¾u ;=k'
222 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

B<Õg jpkh mdúÉÑ lr,d mdml¾u y;rla


lrkjd' tA fudkjo@ fndre lshkjd' fla<dï lshkjd'
mreI jpk lshkjd' ysia jpk lshkjd' t;fldg fï
;uhs" jpkh mdúÉÑ lr,d lrk mõlï' mdm l¾u'
fndrelSuhs" fla<dï lSuhs" mreI jpk lSuhs" ysia jpk
lSuhs' t;fldg oeka jpkfhka mdml¾u y;rla lrkjd'
lfhka mdml¾u ;=kla lrkjd' oeka mdml¾u y;la
t;k ;sfhkjd'
Bg wu;r j ;j mdml¾u lrk ;ekla ;uhs is;'
is; mdúÉÑ lr,d mdml¾u ;=kla lrkjd' thska tlla
;uhs" oeä f,daNh' f,daN lu" uiqrelu' tAl mjla'
mdml¾uhla' B<Õg oafõIh" ;ryj" oafõI lsÍu" is;ska
lrkafk" f,daNlï lrkjd is;ska' B<Õg oafõI lrkjd'
Bg wu;rj ;j tlla lrkjd' ñ:Hd oDIaáh lsh,d tAlg
ls h ka f k' t;fldg fudlla o ñ:Hd oDIa á h ls h ,d
lshkafk@ ñ:Hd oDIaáh lshk tl;a nqÿyduqÿrefjd lsõjd'
tl iQ;%hl i|yka lrkjd" ñ:Hd oDIaáh lsh, lshkafk
fu;k fï is;ska lrk mdml¾uj,g ;uhs'
ñksii a q ys;kjd §fï úmdl ke;' uy oka §fï úmdl
ke;' ujg ie,lSfï úmdl ke;' mshdg ie,lSfï úmdl
ke;' t;fldg l¾uh" l¾uj, M, úmdl ke;'
fuf,djla ke;' mrf,djla ke;' B<Õg ukdj ms<smkak
uyK nuqKka ke;' lshk úÈfya Thjf.a lreKq oyhla
nqÿ yduqÿrefjda foaYkd l<d' fukak fï jf.a woyia
oeÍu ñ:Hd oDIaáh yeáhg' t;fldg fï ;uhs is;ska
lrk wl=i,a' mdml¾u ;=k' fudllao@ f,daNlu" oafõIh"
iy ñ:HdoDIaáh'
t;fldg oeka mõlï oyhhs' lfhka lrkjd ;=kla"
jpkfhka lrkjd y;rla" is;k s a lrkjd ;=kla" mdml¾u
oyhhs' oeka fukak fïjdhska je<lSu ;uhs nqÿka jykafia
foaYkd lf<a' fï mõlï fuÉprhs ;sfhkafk' óg jvd
nqoaO Ydikh 223

mõlï kE' tl tlaflkdg tl tl tAjd ßx.jkag nE


fïlg' whska lrkag;a nE' mq¿jkao@ nE' wmg tfyu
wefykjd' tAlg b;ska lrkag fohla kE' nqÿ yduqÿrefjd
kï tfyu lsh,d kE fkao@
oeka wmg yeu fõf,au lfhka lrk mõlï ;=k
kï wefykjd' m%dK>d;h" wo;a;dodkh" ldu ñ:Hdpdrh'
B<Õg mõ lï yeáhg jpkfhka mdml¾u y;rla
lrkjd jqKdg wmg wefykafk fndre lshkag tmd lshk
tl ú;rhs' t;fldg wo fndfyda fofkla okafka kE
ljqre;a okafk kE fla<dï lSu nrm;< wl=i,hla nj'
ksrhg hk ksrh.dó wl=i,hla lsh, okafk kE' mreI
jpk lSu wmdhg hkag ;rï ÿ.;s.dó wl=i,hla lsh,
okafk kE' ysia jpk foãu' fof,djg ke;s jpk lshñka
ld,h .; lsÍu mdml¾uhla lsh,d ljqre;a okafk kE'
oeka fï úÈyg wmg nE' nqÿyduqÿrefjd lsõjd'
meyeÈ,sj u jpkfhka mdml¾u y;rla lrk nj' fndre
lSu" fla<dï lSu" mreI jpk lSu" ysia jpk lSu' fï
y;r u mõlï' t;fldg is;k s a lrkjd f,daNluhs oafõI
lsÍuhs" ñ:Hd oDIaáhhs' oeka tAlhs uu lsõfj' fïjf.ka
tllaj;a w;yßkag nE' fï oyhu mõlï' we;=,a lrkag;a
nE' fndfyda foaj,a we;=,a lrkag ùßh lrkjd' kï
jYfhka i|yka lrkag;a mq¿jka" ´k kï' t;fldg
lfhka lrk mõlï ;=khs' jpkfhka lrk mõlï
y;rhs' is;" uki" fud<h mdúÉÑ lr,d lrk mdml¾u
;=khs' ufkda l¾u lsh,d lshkafk uki' fyd|o@ ldh
l¾u - jÖ l¾u - ufkda l¾u' t;fldg uki mdúÉÑ
lr,d lrk mdml¾u ;=khs" fu;k fï ñ:HdoDIaáh
lsh,d lsõfj" fïjd ksh; ñ:HdoDIaá' tAjfh oeka''''
l¾uh l¾uM, kE lshk tl" ujg ie<lSfï m,la kE
lshk tl" mshdg ie<lSu m,la kE lshk tl" oka §u
m,la kE lshk tl" ukdj ms<smkak uyK nuqKka
224 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ke;ehs hkak ms<s.ekSu" fïjd nrm;, mdml¾u" ukiska


lrk' fudlo@ tA whf. uki b;d u ÿ¾j,hs' tAlhs
fya;=j' tjeks ukila ;sfhk wh iqÿiq kE ukqIH
f,daflg' tAlhs tAjd mdml¾u lsh,d lsõfj' tAjd oeä
f,i n,mdkjd ksh; ñ:HdoDIaáhg' nqÿ yduqÿrefjd
foaYkd lrkjd tA lshkafk b;d u ÿ¾j, udkisl;ajhla
we;s ukiska lrkafk' tAjd lrk whf.a w;ska úYd,
jYfhka mdml¾uuhs isoaO fjkafk' tAlhs" uu tfyu
lsõfj' fldfydu jqK;a fukak fï lshmq mdml¾u oyhhs
;sfhkafk' fïlg wdfh w¨;ska tl;= lrkag fohla
kE' wvq lrkag;a nE' uu wr lsõfj jpkfhka flfrk
y;frka tlhs oeka lshefjkafk' b;sß ;=k w; yer,d'
tAl nrm;< jrola' B<Õg ke;s foaj,a tl;= lrkag
hkj' WodyrKhla yeáhg" uu fïl uq,È;a l:d l<d'
fïjd l:d lrk fldg fndfyda whg fndfyda m%Yak
u;=fjkjd' mdml¾u lsh,d nqÿyduqÿrefjd foaYkd lrmq
ke;s tAjd ßx.jkag W;aidy lrkjd' Rcqj u oeka fu;k
fld;klj;a ;sfhkjo@ lshefjkafk kE fk' kE' oeka
uu fïjd lshkag ´kE' fld;kl yß fï oyfha ;shkjo
iqrdmdkh lrk tl - u;ameka mdúÉÑ lsÍu mdml¾uhla
lsh,d' kE' t;fldg wo yß uy;a wdkafoda,khla fï
fn!oaOfhd B<Õg yodf.k bkak tlla ;uhs udxi
NlaIKh' uia udxi wkqNjh' fïfl ;sfhkjo fïl
mdml¾uhla lsh,d' ux fï lshkafk fyd|g u;l
;shd.kag uu fï fol wkqu; lrkjd tfyu fkfjhs'
udxi NlaIKh fyd|hs lshkag hkjd fkd fjhs' t;fldg
iqrdmdkh fyd|hs lshk tl fkfõ' ñksiaiq fldfydu;a
u;a fj,hs bkafk' Bg wu;rj u;a fjkag fohla kE'
Okh ksid" l=,h ksid" n,h ksid" fjk fjk yelshdjka
ksid" W.;alu ksid" B<Õg rEm iajNdjh ksid Th jf.a
fkdfhl=;a foaj,ska u;afj,hs bkafk' Th w;rg wdfh
;j fï úI øjH we;=¿ lrf.k u;afjkag jqjukdjla
nqoaO Ydikh 225

kE' ux tAlhs lsõfj' uf.a tAlg .eg¨jla kE' kuq;a ux


fï lshkag hkafk wfma ienE msßisÿ nqÿ oyu nqoaO
foaYkdj u;= lrf.k hk fldg" wmsg fï neyeßka
ndysßka wdmq nqoaO foaYkdjg wvx.= fkdjk fï ndysr
foaj,a bj;a lrkag fjkjd' tAlhs uu ksYaÑ;j u lsõfj'
wo yqÕdla wh ys;dk bkakj wrlal= fndkafk ke;akï
tAl ;uhs fn!oaOlu' wrlal= fndkjd kï Tyq wka;hg
u od,d fy<d oel, l:d lrkjd' fï jf.a fndfyda
ÿ¾j, ;ekq;a fyd| ;ekq;a ;sfhkjd' fol u wmsg l:d
lrkag fjkjd' miafi ojil l:d lruq' kuq;a wms nf,ka
we;=,a lrkag hkag ´k kE' fï mdml¾u oyh ;=<
fld;klj;a u;ameka u;aøjH Ndú;h i|yka lr,;a
kE' udxi NlaIKh i|yka lr,;a kE' tA ksid fïl
ldgj;a we;=,a lrkag nE' fudlo fu;kg weú,a,d uf.;a
tlal jdo lrk wh bkakjd" iuyre' jdo lr,d jevla
kE' fudlo@ fï O¾uh uf.a fkdfõ' fï l:d lrkafka
nqoaO foaYkdj' uf.a foaYkdjla fkdfõ' nqÿ yduqÿrefjd
lsh,d ke;s tlhs uu fï lshkafk' msßisÿ" ms<s.kag
mq¿jka" idOdrK" fmd;m; uQ, .%ka:j, tA lshkafk
mer‚ nqÿ oyfï nqoO a foaYkdj ;=< wmg w,a,.kag mq¿jka
;ekla kE' fïj we;=,a lrkag ßx.jkag mq¿jka lul=;a
kE' oeka meyeÈ,s o lsõj foa@ tAlhs uu lsõfj fï
mdml¾u oyh b;d meyeÈ,sj u' u;l ;shd.kag fï
oyfhka tllaj;a w; yßkag hkag tmd' we;=,a lrkag;a
tmd' nqÿ yduqÿrefjda lsõj kï tA lsõj u ;uhs' tA yskaod
fï tllaj;a w; yßkag;a tmd' we;=,a lrkag;a tmd'
t;fldg fï mõlï oyh lrmq j yu fudlo
fjkafk@ fï mõlï oyh lrk ñksiaiq ÿ.;s.dó' oeka
ñks i a i q fïjd ;uhs lr-lr bka f k' jeä yßhla
lrkafku fïjd' jeäyßhla fï mdml¾uj, ;uhs
bkafk' tAlg fya;=jla ;sfhkjd' fï foaYkdj w.g hk
226 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fldg f;afrhs" wehs fya;=j lsh,d' t;fldg fïflka


j<lskag lSjd' fïjd lrk ksihs j<lskag lSfõ' fïjd
fkdlrkjd kï nqÿ yduqÿrejkag fïjd lshkag jqjukd-
jla kE' yeu fõf,a u fï oyh lr-lr bkafk kE' tA tA
wjia:dkql+,jhs' tA lshkafk yeu fjf,a u m%dK>d;h
lrkafk kE' ,eìÉp fj,djg" fj,djla wdjd u ;uhs
lrkafk' fidrlug" b;ska tA jf.a ;uhs ldufha jrojd
yeisÍug" fndre lshkag" fla<dï lshkag" mreI jpk
lshkag" ysia jpk lshkag fï yeu tllg u wjia:djla
,efnkag ´k' b;ska t;fldg fïjd lrkjd' fïjdf.ka
j<lskag ;uhs nqÿyduqÿrefjda lsõfj'
m<fjksfhka u —iín mdmiai wlrKx˜ lsõj ;ek"
mõlï lsõfj tA oyh jqkdg fu;k fmdä fjkila ;j
lrkag fjkjd' uu fï mõlï oyh úia;r lf<a'
t;fldg fyd|g u;l ;shd.kag fï oyh lrk ñksiaiq
wksjd¾hfhka u ÿ.;s.dó' i;r wmdhg hkjd' B<Õg tA
wehs@ fïjd lrk ñksiaiq ukqIH;ajhg;a ks.d fokjd'
ukqIH;ajhg iqÿiq kE' oeka fïjdhska j<lskag lsh,d
lsõjd' fïjdhska je<l=Kd kï fudlo fjkafk@ Tjqka
wksjd¾hfhka u iq.;s.dó' tA lshkafk" B<Õg W;am;a;h s
,nkafk" ukqIHfhda jYfhka' tfyu ke;akï ÈjH f,dal
yhla ;sfhkjd' ÈjH f,dal yfha fyda wr lshmq ñksia
f,dalfha ;uhs W;am;a;sh ,nkafk' ÿ.;shlg hdula
kE' t;fldg fï mdml¾u oyfhka je<lsÉp flkd"
wksjd¾hfhka u Tyq <Õ ukqIH O¾u ;sfhkjd' fï
mõlï lrk ñksiaiq <Õ ukqIH O¾u kE' meyeÈ,s o@
ukqIH O¾u fkdfõ fï mõlï lrkjd kï' fïjd lrk
flkd ukqIH O¾uj,g whs;s foaj,a lrk flfkla
fkdfjhs' tA ksid ;uhs Tjqka ksrhg hkafk' ukqIH;ajhg
iqÿiq kE' odkjd m,af,ydg meyeÈ,s o@ fïjdhska je<l=Kd
kï" fï mõlï oyfhka je<l=Kd kï" Tjqka ienE ukqIH
nqoaO Ydikh 227

O¾u ;sfhk wh' Tjqka ukqIH;ajhg iqÿiqhs' Bg by<g


hkag;a tA mqrk m%udKh wkqj iqÿiqh's tA ksid ;uhs Tjqkg
a
iq.;s.dó fjkag mq¿jka fjkafk' meyeÈ,s o lsõj foa@
ux fï lsõfj foaYkdfjka pqÜgla fmdâvla fjkila
lr,d' mõlï oyh .ek lshkag ´k yskaod' fïfla
.eg¨jla ;sfhkjo@ fï mõlï oyfh@ t;fldg fuhska
j<lskag lsõjd nqÿ yduqÿrefjda' oeka —iín mdmiai
wlrKx˜ lsõj ;ek fuf;kaÈ yenehs fï .d:dfjÈ wmg
.kakfldg .kag fjkjd fï mõlï oyh u fkfõ
fu;k woyia fjkafk' —iín mdmiai wlrKx˜ lsõj
;ek' fudlo@ fïl ;ks mohla jYfhka foaYkd lrkjd
kï ljqre yß" tAl jerÈhs' nqoaO foaYkdjla yeu fj,djl
u .kag ´k iïmQ¾K foaYkdjla yeáhg tlg' iuia;hla
jYfhka tlg .kag ´k' wmsg ´k ´k úÈyg tl tl
moh tl tl LKavh tfyu ke;akï fþo jYfhka
wrf.k foaYkd lrkag .sfhd;a tAl jerÈhs' tAl O¾uh
úlD;s lsÍula'
oeka fu;kÈ fudllao —iín mdmiai wlrKx˜
lsõfj@ mõ oyh u .ek fkdfõ fu;k lsõfj' lfhka
fjk wl=i,a ;=fkka iy jpkfhka jk wl=i,a y;frka
j<lskag lsh,' fuhska woyia lf<a lh iy jpkh ixjr
lr.ekSuhs' fudlo@ ukiska jk mdml¾u fu;kg ´ke
kE' fudlo B<Õ mo folg hkfldg tAfl ;sfhk yskoa d'
meyeÈ,s o lshmq foa@ mdml¾u oyhhs nqÿka jykafia foaYkd
lf<a' tA oyfhka fu;k woyia lf<a fudllao@ —iín
mdmiai wlrKx˜ lsh, lsõfj lfhka fjk mdml¾u
;=fkka iy jpkfhka fjk mdml¾u y;frka j<lsk
tl' fldáka u lshkj kï fïl ;uhs YS,h' lh iy
jpkh ixjr lr.ekSu' meyeÈ,s o@ t;fldg f;afrkjo
lshmq foa@
t;fldg nqÿyduqÿrefjd fudllao lSfõ@ fï .d:dfõ
uq,ska u lsõfj —iín mdmiai wlrKx˜ tfykï biair
228 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fj,d wms fudllao l< hq;af;a@ lh jpkh fol ixjr


lr.ekSu' Bg miafi fudlo lrkafk@
oeka u;l ;shd.kag fu;k mõlï oyh .ek uu
l:d l<d' fï mõlï oyh t;fldg fï oyh lsÍu mõ
yeáhg ie,l=jd' fïjd ÿ.;s.dó' Bg wu;rj mska lsh,d
fohla lrkag ;sfhkjo wmg@ fudkjo mska fjkafk@
fï mõlï oyfhka je<lSu u msk' meyeÈ,s o lshmq foa@
oeka f.dvla whg .eg¨ u;=fjkjd fï mõ
fudkjo@ mska fudkjo lsh,' fudlo@ wmsg wykag
,efnkafk tfyufka' —iín mdmiai wlrKx˜ lsh,d
Th .d:dj lsh,d mõlï lrkag tmd lsõj' B<Õg
—l=i,iai Wm iïmod˜ l=i,a jvkak lsõj' mska lrkag
lsõj' mõj,ska j<lskak" mska lrkak lsõj lsh, ;uhs
lshkafk' kE fï m<fjks ;ek u lshkj —iín mdmiai
wlrKx˜ lsh, lSfj mdmhkaf.ka j<lskag' t;fldg
mfjka je<lSu u msk fjkjd' kE ux fï lshkafk fï
.d:dfjka msg ;ekl b|,d fyd|o@ fï mõlï oyh
.ek lshmq ksid' fï mõlï oyfhka je<l=kd kï tAl
msk' Bg jvd mskla f,dalfha ;j;a kE' meyeÈ,s o lshk
foa@
Th oka fok tAjd" Th nK lSï" lÀk mskl a ï fjfyr
úydr lrùï' t;fldg Th wg uy l=i,a lsh, Th
fkdfhl=;a ;shkjfka mskalï lsh,' Th mskalï
Tlafldag u jvd by<ska ;sfhkafk fï mskalu" fï mõ
oyfhka je<lSu' meyeÈ,s o lsõj foa@
oeka odkh" bia i rfj,d ls h mq ms k a l ï is h ,a ,
jefgkafk odkhg' Th wg uy l=i,a" lÀk mskalï" Th
mkai,a fjfyr úydr lrjk mskalï" t;fldg Th
Tlafldu jefgkafk odkj,g' odkhg jvd b;d u by<hs
iS,h' ke;akï lfhka iy jpkfhka fjk" ukiska
fjk mõlïj,ska je<lSu' t;fldg fï mõlï lsÍfuka
nqoaO Ydikh 229

ksrhg hkjd' fïjd mõ' fïjdhska je<lSu ;uhs mska'


wdfh lsis l:djla kE' by< u msk fyd|o@ mskalï
fjkafk mõ oyfhka je<lSu' meyeÈ,s o lshmq foa@ wdh
ldgj;a .eg¨ ;sfhkag nE fudkjo mõlï' fudkjo
mskalï lsh,d' meyeÈ,s o@
fï oyfhka j<lsk tl o f,ais fïl lrk tlo
f,ais hula lrk tl o f,ais fkdlrk tlo f,ais ux
okakE''' ñksiia k
q g
a ;sfhk m%Yf a k - yß kï fjk fohla
.;af;d;a lshkafk lrk tl wudrehs" j<lsk tl f,aih s s
lsh,' yenehs" oeka fïl ;ud wudre fï mõlï oyfhka
j<lsk tl wudrehs' lrk tl f,aishs' wehs@ ñksiaiq
mqreÿ fj,d ;sfhkafk" fïjd lr-lr b|,d fïflu
ys; ;sfhkafk' wksl b;ska u;l ;shd.kag ´k' fï
fldÉpr ljqre fï is,a rlskag lSj;a" fïjd lrkag tmd
lSjg fïjd lrkag fya;=jla ;sfhkjd' fudllao fya;=j@
fïjdfha fmdä wdiajdohla ;sfhkj' keoao@ tAlhs fya;=j'
fïjdfha wdiajdohla ;sfhkjd' mõlïj, tfjf,g
;djld,sl fyda iq¿ wdiajdohla ;sfhkj' È.=ld,Skj uyd
wdÈkjhla ;sfhkjd' tAl okafk kE iuyre' iuyre
oek.;a;;a¦ lula kE''' wo b|, fïl lr,d ke;sjqK;a
lula kE lsh,d Yla;u s ;a ke;s udkisl;ajhla" yelshdjla
ke;s wd;au úYajdihla ke;s mqoa.,fhda tfyu ys;kjd'
kuq;a fïjd lrkafk lsishï wdiajdohla ;sfhk yskaod'
wms tlla u;l ;shd .kag ´k' yenehs u;l ;shd.kag
wdiajdohg jvd wd§kjh úYd,hs' tA ksihs" fïl tmd
lsh,d lshkafk' ñksii a q okafk kE fu;kska tydg hkag
.shd kï ;sfhk iemh' fuhska je<l=Kd kï ;sfhk
iemh okafk kE' tA mqreoao ke;s yskao'
t;fldg fldfydu jqK;a fï mõlï oyfhka
je<l=kd kï tAl ;ud msk' t;fldg mõ mska .ek wdfh
.eg¨jla ;sfhkag nE' fï oyh lf<d;a ksrhg hkj'
wkak" fï mõ oyfhka je<l=fKd;a Tjqka iq.;s.dó' Tkak
230 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

mska yßfka' yenehs t;fldg —iín mdmiai wlrKx˜


lsõj ;ek mõlï y;hs jefgkafk' fudlo ufkda l¾u
fu;k .efkkafk kE' ukiska lrk mõlï ;=k
jefgkafk kE' lfhka iy jpkfhka lrk mdml¾u
y; ;uhs fï lsõfj' fï mdmfhka j<lskag lsõj' lh
jpk fol ixjr lr.kag lSjd' meyeÈ,s o oeka t;fldg'
Bg miafi fofjkshg nqÿ yduqÿrefjda foaYkd l<d
tA .d:dfõ fojeks moh' fudllao lSfõ@ —l=i,iai
Wmiïmod˜' oeka fï lh jpkh ixjr lr,d w; mh
ne|f.k me;a;lg fj,d b|,d yßhkafk kE' fï oyu
Bg jvd .eUqre fohla nqÿ rcdKka jykafia foaYkd lf<a'
wr mõ oyfhka je<ls,d ÈjH f,dafla hkag lsh,d lshkag
nqÿjre my< fjkag ´kE kE' fudlo tAjd wksla wd.ïj,;a
;snqKd' nqÿjre my< jqK;a wksla wd.ïj,;a fïjdhska
hï hï foaj,a wvqjeä jYfhka ;snqKd' nqÿka jykafia
;rï fï jf.a wx. iïmQ¾Kj l%uj;a j foaYkd fj,d
fkd;s n q K g wvq - jeä jYfhka hï hï wvq m dvq l ï
ÿ¾j,lï uOHfha kuq;a Th mõlï iy Th mskalï .ek
ñksiqkaf. hï hï wjfndaOhla ;snqKd tod' kuq;a nqÿ
yduqÿrefjda fïl wx. iïmQ¾Kj l%uj;aj ilia l<d'
oeka fu;k fï mõj,ska je<ls,d mskalï ú;rla lrlr
b|,d yßhkafk kE' fudlo wo foaYkdfj oeka fï
hkafk fjk ;eklska' p;=rdhœ i;Hh foaYkdfjka
fkfï' wd¾h wIagdx.sl ud¾.fhka fkdjk yskoa ' fudlo@
fïjd wjYH fjkafk ÿl ksid' ÿlska .e,fjkag wms
hkafk' iir ÿlska .e,fjkag hkafk' b;ska tA ksid
biair fj,d lrkag ´k lh jpkh ixjr lr.ekSu'
B<Õg wms fu;kska kej;s,d yßhkafk kE' wms B<Õ
mshjrg hkag ´k' fudlg o fïl lr.kafk@ fudlg o
wms lh - jpk ixjr lr.kafka@ B<Õ mshjrg hkag
´k yskao'
nqoaO Ydikh 231

fudllao B<Õ mshjr —l=i,iai Wmiïmod˜ wd''' oeka


biair fj,d lSjd mõlï lrkag tmd' fï nqoaO foaYkdj
yß .dïNSrhs' fyd|g n,kag ;sfhk nqoaêu;a iajNdjh'
mõlï lrkag tmd lsõjd tÉprhs' wdfh mskalï .ek
lshkag .sfha kE' mõlï fkdl<d kï tAl u msk' oelalo@
yß fláhs' n,kag fldÉpr bf.k.kag foaj,a ;sfhkjo
lsh, fkao@ mõlï lrkag tmd lsõjd' tfykï yß wdfh
mskalï .ek lsh-lshd bkag ´k kE' t;k u msk' mõ
fkdlsÍu'
m%Yakhla (- mkais,a .kak ´k;a keoao@
ms<s;=r (-
wdfh .kafka fldfykao@ is,a .kafk lfvkao@
.kag ;ekla ;sfhkjo@ .nvd ldurhl' fldfy yß
/ia lr,' wdfh .kag fohla kE' fïl fkdlr bkag'
tÉprhs' wdfh j¢kag mqokag fudlj;a kE' fï ál Th
lshmq oyh fkdlr bkag' oyfhka fï y; fkdlr bkag'
lh-jpk fol ixjr lr.kag' Tkak msk' múka je,l=Kd'
B<Õg lshkj l=i,a jvkag' fudlgo l=i,a@ l=i,a
kE ñksiaiq <Õ' l=i,a kE' l=i,a ;snqKd kï l=i,a jvkag
lshkafk kEfk nqÿ yduqÿrefjda' l=i,a kE' tfykï
fudkjo ;sfhkafk@ wl=i,a' oelalo fjki@ oeka w;k
mõ .ek lsh, mõ lrkag tmd lsõj' t;k mõ fkdlsÍu
u msk' mska mõ fol t;kska bj;a fjkag ´k' wdfh
fuf;kag f.akag ´k kE' tfyu lshmq nqÿka jykafia
B<Õg lshkj ish¨ l=i,a jvkag' wehs l=i,a' wms <Õ
l=i,a kE' ñksiaiq <Õ l=i,a kE' tA yskaod l=i,a jvkag
lsõjd' l=i,a ke;akï fudkjo ;sfhkafk@ wl=i,a'
Tkak B<Õg m%Yakhla tkjd' fudkjo l=i,a@
fudkjo wl=i,a@ oeka ñksiaiq <Õ ;sfhk foa wms l:d
lruq' ;sfhkafk wl=i,a' l=i,a kE' tfykï oeka l=i,a
232 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jvkag lshkjd' l=i,a ke;s yskao ;sfhkafk wl=i,a'


fudkjo wl=i,a@ m[ap kSjrK' ^jevigykg idlÉPdjg
iïnkaO flfkla& ´õ' m[ap kSjrK lsh, ;uhs
f,aisfhka wmg lshkag ;sfhkafka' fudkjo fï@
Tõ' weiska rem oel, wei mskjkag ;sfhk wdYdj"
rEm oelSu iemhs' wdiajdocklhs' b;ska wms ñksiaiq
lrkafk tAlu miafi mkakkjd' ;ud m%sh lrk rEm
miafia oy wf;a ÿjkj" wei mskjkag' B<Õg lkska m%sh
Yío wy, lk mskjkag ;sfhk wdYdj" wdiajdo lsÍug
;sfhk wdYdj" kdihg ;ud m%sh lrk .kaOhka ,nd §,
kdih mskjkag ;sfhk wdYdj' wdiajdo lrkak ;sfhk
wdYdj' Èjg ;ud m%sh lrk rihka ,nd §, Èj mskjkag
;sfhk wdYdj" B<Õg lhg ;ud m%sh lrk iam¾Yhka
,nd §, lh mskjkag ;sfhk wdYdj" B<Õg ukig ;ud
m%sh lrk is;sú,s l,amkd lsÍï wdÈ jYfhka hïhï
foaj,a fufkys lsÍï jYfhka is; uki mskjkag ;sfhk
wdidj' wei - lk - kdih - Èj - YÍrh - uki lshk
wdh;k yfhka ;uhs ñksiaiq wruqKq .kafka' fï wruqKq
.kak ;ud m%sh lrk foaj,a miafi hkjd thska ú¢kag
;sfhk wdYdj ksid' t;fldg fï wei" lk" kdih" Èj"
YÍrh uki lshk fï wdh;k yh mskùu ;uhs ldu
lsh,d lshkafk' md,sfhka ldu lsh, lshkafk' fï ish¨
wdh;k mskùu' fyd| o@ wfma rfÜ ldu lsh, lshkafk
tla;rd foalg muKhs' tAl;a we;=¿j fï yh u ;uhs
ldu lsh, lshkafka' t;fldg fïl mskjkag ;sfhk
wdYdjg lsõjd lduÉPkao lsh,d' b;ska fï lduÉPkaoh
lshmq tl nqÿka jykafia ye¢kajQfõ wl=i,hla yeáhg'
fïl wl=i,hla' fïlg kSjrK lsh, lsõjd' kSjrK
lsh, lshkafk'''
ñks i a i q k a f . ys ; ia j Ndjfhka u nenf<kjd'
m%NdYajrhs lsh,d lsõfõ' fukak fï jf.a kSjrK lshk
nqoaO Ydikh 233

is; wdjrKh lr,d ;sfhk wl=i,a cd;shla ;sfhkjd'


ke;akï flf,ia lsh,;a lshkjd' fukak fïjd ksid
is; wmsßisÿ fj,d ;sfhkafk' is; jeys, ;sfhkafk' tAl
yskaod ;uhs fïjg wl=i,a lsh, lshkafk' kSjrK lsh,
lshkafk' kSjrK myla i|yka fjkjd' m<fjks tl
;uhs lduÉPkaoh' wei lk kdih Èj YÍrh uki lshk
wdh;k mskjkag ;sfhk wdYdjg' t;fldg tA tlla'
fojeks tl ;uhs" fudllao fojeks wl=i,h'
jHdmdoh" ;ryj' oeka wmg yeu fjf,au weig m%h s wruqKq
,efnkafk kE' jeäfhka ,efnkafk m%sh fkdlrk
wruq K q ' lkg;a tfyuhs ' yeu fjf,a u m% s h Yío
,efnkafk kE' wmg ,efnkjd ´kE ;rï wms m%sh
fkdlrk wruqKq' kdihg .kaOh;a tfyuhs' m%sh lrk
foa;a m%sh fkdlrk foa;a ,efnkj' Èjg rih;a tfyuhs"
lhg iam¾Y;a tfyuhs" ukig is;=ú,s;a tfyuhs' wms
t;fldg fudlo lrkafk@ wr leu;s tl miafi ;uhs
mkakkafk' wlue;s foa m%;slafIam lrkjd' tAl;a tlal
.efgkj wkak tAlg oafõIh lsh, lsõjd' Th ;ry
tkafk" .efgkafk" jdo újdo lrkafk" m%Yak we;s lr
.kafka wehs fï@ fï jHdmdoh' ;uka wleue;s ksid'
leu;s foa wef,kjd" wlue;s foa .efgkjd' leu;s foa
miqmi hdu ;uhs wms lduÉPkaoh lsh, lSfõ' thska
wmsg wleue;s foa ke;akï m%sh fkdlrk foa ,efnk
fldg wms tAl m%;slafIam lrkjd' tAl neyer lrkjd'
tAl ;uhs oafõIh lsh,d lsõfõ' t;fldg fïl;a
wl=i,hla' kSjrKhla' yßo@ tA fojeks tl'
t;fldg ;=kj a eks tl fudllao@ fï isf;a ÒkñoaOh"
lïue<slu' yeufoag u fkdfjhs lïue<s fyd| jev
lrkag' l=i,a oyï lrkag lïue<shs' fyd| jevj,g
lïue<shs' wksla jevj,g kï yß WfoHda.fhka tkjd'
tA fudlo@ wdiajdohla ;sfhkjfk' biair fj,d wms
234 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lsõjdfka mõlïj, kuq;a fyd|jev mskalï' tfjf,g


wdiajdo kE' miafi ;uhs tAfl foaj,a ;sfhkafk' iem
ú¢kafk' tA yskaod wr laI‚lj ,efnk foag ;uhs
mkakkafk' blaukg i;=gq fjkag' mõlï lrkafk tAlhs'
mskg álla miqnisk iajNdjhla ;sfhkjd' wkak tAlg
lsõjd ÒkñoaO lsh,d' isf;a iy lfha ;sfhk ue<s nj'
t;fldg fïl;a wl=i,hla'
B<Õg y;r jeks tl ;uhs WoaOÉp - l=lal=Éph'
fï WoaOÉp lsh,d lsõfõ ysf;a ;sfhk fkdikaiqka nj'
tl wruqKl ys; ;shdf.k bkag nE' oy wf;a mek-mek
ÿjkjd wruqKq fydhdf.k' tAlg lsõjd ysf;a fkdikaik q a
nj - WoaOÉph lsh,d' B<Õg t;k u ;j tlla ;sfhkjd"
l=lal=Éph lsh,d' isf;auhs yg .kafk' tAlg l=lal=Éph
lsh, lsõfj" lrmq wl=i,a ms<sn|j ;efjk iajNdjh
B<Õg fkdl< l=i,a ms<n s |j ;efjk iajNdjh' t;fldg
fkdl< l=i,a iy l< wl=i,a" lrmq mõlï iy fkdlrmq
mskalï ms<sn| isf;a ;efjk iajNdjh ;uhs l=lal=Éph
lsh, lshkafk' fï fol tlg isÿjk yskaod WoaOÉp hhs
l=lal=Éphhs fol u tlg od,d WoaOÉp-l=lal=Ép lsh,d
tl kSjrKhla yeáhg .;a;d'
B<Õg miafjks tl ;uhs úÑlsÉpdj" ielh' ielhs'
fu;k iel lsh,d lsõfj nqÿka jykafia ms<sn|j" O¾uh
ms<sn|j" ix>r;akh ms<sn|j" t;fldg l¾uh" Th úÈhg
O¾uhg wod< foaj,a ms<sn|j wmg ;sfhk iel iys;
nj' tAlg lsõjd úÑlsÉPdj lsh,d' fukak fï ál ;uhs
wl=i,a' oeka ñksiqkaf. ysf;a ks;ru fuõj ál ;uhs
;sfhkafk' fï myu ;uhs ;sfhkafk' idudkH is;l"
wNdú; is;l" wNdú; lshkafk ÈhqKq fkdl< md,kh
lr.;af; ke;s is;l' wNdú; is;l yeufõf,a u fï
my ;sfhkjd' my u ;sfhkjd' yenehs my u tl úÈygu
l%shd;aul fjkafk kE' yeu fj,dfj u' tl tlla
nqoaO Ydikh 235

wvq-jeä jYfhka ;sfhkj' tl tl fj,djg tl tl


kSjrKh W;aikakj mj;skj' tlla W;aikak fjkfldg
wksl ÿ¾j,hs' tA jf.a udrefjka udrejg iuyr tAjd
W;aikakjhs" iuyr tAjd ÿ¾j,jhs" kuq;a myu iuia;hla
jYfhka is;aj, ;sfhkjd'
t;fldg fukak fïjd wl=i,a' oeka nqÿ yduqÿrefjd
lsõjd" l=i,a jvkag lsh,d' oeka fï l=i,a jvkag lsh,d
lshmq tflka woyia lrkafk fudllao@ fï my ke;s
lsÍuuhs' wl=i,h ke;s lsÍu u l=i,h njg m;a fjkjd"
fu;k yeáhg kï' meyeÈ,so@
oeka w;k mõ mska .ek lshoa§ mfjka je<lSu u
msk jqKd' wdfh wksl lshkag ´ke kE' n,kag" fldÉpr
iqkaorj lsh, ;sfhkjdo lsh,d' fuf;kaÈ lshkafk
fudllao@ fï wl=i,fhka je<lSu u ;uhs" l=i,a jeãu'
tA my ke;s lrkag ùßh lrkag' t;fldg tAl l=i,h
fjkjd' fï wl=i,h ke;sj hkjd' oeka' ñksiqkaf. is;
;sfhkafk wl=i,fha' fï lshmq m[apkSjrKj,' flf,ia
lsh,d lsõfj;a fïjg' oeka fï my ke;s lrkag lrk
ùßhu ;uhs fu;k l=i,h lsh,d .;af;' f;areKdo
lshk foa@ meyeÈ,so@ uu lshdk lshdk hkjd' m%Yakhla
;sfhkj kï fï lshk ;ek t;k u wykag' ;sfhkjo
.eg¨ ;ekla@ t;fldg oeka l=i,a jvkafk" fudlgo@
l=i,a jvkjd lsh, lshkafk fï wl=i,h ke;s lsÍu'
wl=i,a ál ke;s l<d kï t;k l=i,h' oeka fï kSjrK
my ;shklï ys; wl=i,fha ;sfhkafk' oeka fï mfyka
uqoj.;a; kï fudlo fjkafk' oeka fïl ke;s lrkag
fudlo lrkag ´k' fïl tlmdrg kslï lrkag nE'
wkak tf;kag tkak ;ud biafi,a,d nqÿ yduqÿrefjd
lsõfj' —iín mdmiai wlrKx˜ lsõfj biair fj,d
lrkag ´k lh-jpk fol ixjr lr.kak tl' lfhka
lrk wl=i,a ;=fkka iy jpkfhka lrk wl=i,a
236 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

y;frka j<lskjd' t;fldg B<Õg wms hkjd l=i,a


jvkag' oeka ;sfhkafk ys;;a tlal fï .kqfokqj wmsg'
oeka fï ys;g ´k foa lrkafk lh yryd' wdYajdi-
m%Yajdi lshk tl Wmka fudfyd;a isg ñhhk f;la
YÍrfha bfíu isÿ jk l%shdj,shla' tAl yereKqfldg
lhg fjk lsisjla lrkag nE isf;a ksfhda.hlska isf;a
wkq.%yhlska f;drj' yß''' biair fj,d ys;, ysf;ka
fok ksfhda.hlg ;uhs lh l%shd;aul fjkafk' B<Õg
l:d lrkag nE' lhska lrk foa iy lh;a jpkh;a folu
wms l:d lrkafk;a biair fj,d is;ska is;,d' t;fldg
isf;a wkq.%yh ke;sj l:d lrkag;a nE' lhska lrk wr
wl=i,a ;=k m%dK>d;h" wo;a;dodkh" lduñ:Hdpdrh'
jpkfhka" fndrelSu" fla<dï lSu" mreI jpk lSu" ysia
jpk lSu lshk y;r' oeka fï y; u lrkag kï ysf;a
wkq.%yh ´k' wms tAl yskaod ;uhs lhhs - jpkhhs fol
ixjr lr.kak ´k' t;fldg b;sß fjkafk is;ska lrk
mõlï ;=k ú;rhs' wr biair fj,d lshmq mõlï oyfhka
oeka fïl ixjr lr.kag lh jpk fol ixjr lr.kag
lSfj tAlg' t;fldg is;ks a lrk mdml¾u oyfhka y;la
u kj;skjd lh jpk ixjr lr.;a;yu' tAlhs tAl uq,g
.;af;'
oeka is;ska ;uhs t;fldg wr f,daNh" oafõIh"
ñ:HdoDIaáh tA foaj,a lrkafk' oeka B<Õg fï ál
fu;kÈ;a lrkjd' oeka B<Õg fudlo lrkafk wms'
wl=i, l¾u lsõjd' fïjd mdml¾u ke;akï m[ap
kSjrK ke;s lrkag kï wms fudlo lrkag ´k' Ndjkd'
wms tAjdg lshkjd iu: Ndjkd lsh,d' kSjrK' oeka
fïjd l:d lrmq nqÿ yduqÿrefjd fu;kÈ woyia lf<a
fïl' —l=i,iai Wmiïmod˜ l=i,a jvkag' wl=i,fhka
ys; uqojd.kag' wl=i,fhka is; uqoj.;a;yu ys;
l=i,fha ;sfhkafk' meyeÈ,s o lshmq foa" wl=i,a ;sfhkjd
nqoaO Ydikh 237

myla' m[a[ kSjrK lsh, wms i|yka lrmq' tA mfyka


is; uqoj.;a; kï t;k ;sfhkafk l=i,a is;a' m[ap
kSjrK wl=i,a is;a bj;a fjk fldgu my< fjkafk
l=i,a is;a' t;fldg fï m[ap kSjrK ke;s lr.kag
kï wms fudlo lrkag ´k@ wms biair fj,d lrkag
´k Ndjkdjla' tAjdg wms lshkafk iu: Ndjkd lsh,d'
iu: Ndjkdjla lrk fldg wms lrkafk fudlla
yß l=i,a wruqKl is; tl wruqKl r|dmeje;aùug ùßh
lr, - lr, tA wruqfKa is; r|dmj;ajd.ekSu' oeka wms
wdkdmdki;s Ndjkdfjka lrkafk tAl' wdYajdi-m%Yajdi
wms lsõjfk lh bfíu lrk l%shdj,shla lsh,' fï lh
úiska lrk bfí u isÿjk l%shdj,sh foi n,ka bkakjd'
wms fï Ndjkd mdvula foaYkd idlÉPdjla fkdjk ksid
ux fï .ek jeäh l:d lrkag hkafk kE' bÈß ojil
fï Ndjkd ms<sn| idlÉPdjl§ .eUqre f,iska fï iu:
Ndjkdj;a úmiaikd Ndjkdj;a ms<sn| j mQ¾K jYfhka
idlÉPd lrk yskoa d ux fï Ndjkdj lshk jpfk ú;rla
fu;kÈ i|yka l<d wms óg jeäh fohla l:d lrk
ksid'
t;fldg fï Ndjkdfjka ;uhs fï kSjrK ke;s
lrkafk' t;fldg fï kSjrK ke;s lsÍu ;uhs l=i,a
jeãu' t;fldg fï m[apkSjrK ke;s lrkag kï
Ndjkd lrkag ´kE' Ndjkd lrf.k lrf.k hk fldg
is; tl wruqKl /f|k fldg fudlo fjkafk' fï
m[ap kSjrK ál hgm;a fjkjd yßhg wr fmdl=Kl
;sfhk uv" j;=r uv fj,d ;snqK fmdl=Kl uv ál
wäfha ;ekam;a jqKd jf.a' wr Ndjkd wruqfKa ys; r|jk
fldg" l%shd;aul lrk fldg" fudlo fjkafk@ kSjrK
ál hgm;a fj,d isf;a m%NdYajrh u;=fjkjd' meyeÈ,s o
lshmq foa@
238 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

tA m%NdYajr is; u;= lr.ekSu ;uhs l=i,a jeãu


fjkafk fï .d:dfõ fu;k lshefjk úÈyg' t;fldg
fï m%NdYajr is;l ke;akï l=i,a is;l fudkjo ;sfhk
wx.' oeka m[ap kSjrK ke;sfjk fldg" tA my ke;sfjk
fldg ;j myla ys;g tkjd' tAjdg lshkjd ú;lal"
úpdr" m%S;s" iqL" tAld.%;d lsh,d' Ndjkd lrk lugyfka
- Ndjkd wruqfKau is; È.ska È.g u mj;ajdf.k hk
fldg m[ap kSjrK ál hgm;a fjkjd' hgm;a fjkafk
fldfyduo@ fï Ndjkd wruqfKa È.ska È.g u ys; /¢,
;sfhk fldg' Ndjkd wruqfKa È.ska È.g u ys; mj;sk
fldg" tAlg wms lshkjd biair fj,d u;=fjkjd OHdk
wx. my' tA OHdk wx. my fudkjo n,uq'
tlla ;uhs ú;lal' tA Ndjkd wruqfKa u is; /£
mj;sk iajNdjh' úpdr lshkafka tAl jfÜ u lerls
lerlS n,kj jf.a' tAfla /£ mj;skjd jf.a' fmdä
fjkila fï fofla ;sfhkafk" ú;lal úpdr jYfhka tA
wruqfKa mj;skjd' t;fldg m%S;shla oefkkjd' is;
tla;eka fjk fldg kSjrK hgm;a fjk fldg uyd
i;=gla oefkkjd' B<Õg iqLhla lhg oefkkjd' is;
tlÕ fjkfldg ieye,a¨ fjkfldg lhg iemhla
oefkkjd' tA l g ;uhs iq L h ls h , ls õ fj' B<Õg
WfmalI a dj jefvkafk' tAld.%;djh' is; tfy fufy ÿjk
tl kj;skjd' t;fldg wr lshk m[ap kSjrK hgm;a
fjkjd' B<Õg u;=fjkjd" fudkjo@ fï OHdk wx.
my' oeka fï OHdk wx. my fldfyo ;sfhkafk@ m%:u
OHdkfha t;fldg m%:u OHdkh l=i,hla o@ wl=i,hla
o@ l=i,hla' m%:u OHdkfha" wr wl=i,a m[ap kSjrK
kE' tA fjkqjg ;sfhkafk OHdk wx.'
B<Õg oeka oaú;Sh OHdkhg hkfldg ú;lal úpdr
fol bj;a fjkjd' m%S;sh" iqLh" tAld.%;djh ;sfhkafk'
oaú;Sh OHdkh l=i,hla' m%:u OHdkhg jvd n,j;a
nqoaO Ydikh 239

l=i,hla tAl' oeka ;D;Sh OHdkhg hk fldg m%S;sh;a


bj;a fjkjd' iqLhhs tAld.%;djhhs muKhs' b;d u n,j;a
fojeks OHdkhg jvd' iqLh;a w;yeßhd u i;r jeks
OHdkhg hkjd' p;=¾: OHdkhg hkfldg iqLh;a w;-
yefrkjd' b;sß fjkafk msßisÿ WfmalaIdj muKhs' oeka
meyeÈ,s o lshmq foa@
oeka fu;kÈ woyia lf<a fukak fïl' t;fldg
fï l=i,a wl=i,a ms<sn| .eg¨jla ;sfhkjo@ mska-mõ
.ek .eg¨jla' kE fkao@ l=i,a wl=i,a .ek .eg¨jl=;a
kE' oeka fudlo lrkafka oeka l=i,a jvkfldgu wl=i,a
ál ke;sj hkj' bfí u l=i,fh is; /f|kjd' oeka
fïl fudlgo fï lrf.k hkafk' oeka fïl fu;kska
bjr kE' fï .d:dfj b;=re ;ekg hkag ´kE" wms'
oeka B<Õg n,kag' wms oeka mdmfhkq;a je<l=Kd'
oeka wl=i,fhkq;a je<l=Kd yßo@ m<fjks ;ekÈ lshmq
lh-jpk ixjr lr.;a;d' mdmfhka je<l=Kd' oeka
mskaj;a is;la ;sfhkafk' mskajka;fhla jqKd' B<Õg
l=i,a jevqjd' wl=i,a ál ke;s lr.;a;d' oeka tA;a nqÿ
yduqÿrefjd fu;kska kj;skg a lSjdo@ kE' ;j;a jdlHhla
lSjd' fudllao B<Õg lSfõ@ —iÑ;a; mßfhdomkx˜
is; msßisÿ lrkag¨' n,kag' fuÉpr foa lr,;a is; msßisÿ
kE fkao@ oelalo fjki@ múka je<l=Kd' l=i,a jevqjd'
fkao@ mõlï w;yer,d mskalï lrkjd' oeka wl=i,a
w;yer,d l=i¨;a jvdf.k hkjd' kuq;a nqÿyduqÿrefjd
B<Õg ;=kajeks mofhka lshkjd —iÑ;a; mßfhdomkx'˜
oeka fudllao lrkag ;sfhkafk' is; msßisÿ lrkag¨'
wehs is; msßisÿ lrkafk@ wmsßisÿ yskaod' oeka fï ál
lr,;a is; msßisÿ kE' n,kag fldhs ;rï .eUqreo fï
oyu fkao@ lsh,' is; wmsßisÿhs' fldfyduo is; wmsßisÿ
fuÉpr foaj,a lr,@ oeka múka je<l=Kd' is; l=i,fha
msysgqjd wl=i,a ke;s jqKd' ;j;a wmg B<Õg ;=ka jk
240 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

mofhka lsõjd" —is; msßisÿ lrkak˜ is; wmsßisÿhs'


fldfyduo is; wmsßisÿ fjkafk' nqÿka jykafiaf.
foaYkdfj ;sfhk úfYaI u ;ek ;uhs fïl' oeka n,kag
is; ''''
oeka wms lsõfjd;a" wms fï oeka lrkag hkafk fï
iir ÿlska ñfokakfka hkafk' oeka ÿlhs' ÿlaL i;Hh'
ÿl ksid fï ÿlska ñfokag hk fldg fï nqÿka jykafia-
f. foaYkdfj ;sfhk úfYaI u ;ek fu;kfka' oeka
we;a;g u fï mo ;=fkka fï jdlHfhka wms lshkafk;a
wr nqÿka jykafiaf. foaYkdfj wr wd¾h wIagdx.sl
ud¾.h u ;uhs fjk;a l%uhlg nqÿ yduqÿrefjd foaYkd
lf<a' oeka fïl fï iir lshk tl nqÿyduqÿrefjd
Wmudjlg wrf.k lshkj uyd úYd, .yla jf.a' wmsg
´kElu ;sfhkafk tA úYd, .y bj;a lrkag' ke;s lr,d
odkag' wms f,dl= .yla bj;a lrkag biair fj,du fudlo
lrkafk@ wms biair fj,d u lrkafk .fya w;=ál
lmkjd' w;=ál lm,d bj;a lrkjd' w;= ál lm,d
bjr jqKdg .y bjr o@ .y ;sfhkjd' ál ojila n,dk
ysáfhd;a wmg fmfkhs" wdmyq o¿ odkjd' Tõ' B<Õg wms
fudlo lrkafk@ w;= lm,d kslï bkafk kE' B<Õg
wms l| lmkjd' l| ;sfhk lï o¿ odkjd' tA yskaod l|
lmkjd' l| lm,d kslï ysáfhd;a ál ojila hk fldg
fudlo fjkafk@ wdfh;a ßls,s tkjd' wehs fya;=j@ uq,a
ál ;sfhkjd' meyeÈ,s o lshmq foa@
wkak" tAl ;ud nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lf<a' wms
wr mdmfhka je<l=Kdu iS,fhka fudlo lr.;af;@
w;= lemqjd jf.a .fya" is,aj;a fjkjd lshkafk" lh
jpk ixjr lr.;a;d lshkafk .fya w;= ál lemqjd'
fïl lr-lr yeuod u bkag .sfhd;a is,a .ek ys;-ys;d
bkag fjhs' fudlo fldhsfõf,a yß wdfh;a o¿ ,kag
mgka .kakjd' fudlo fya;=j' l| ;sfhkjd' uq,a ál;a
nqoaO Ydikh 241

;sfhkjd' oeka w;=ál lmd is,aj;a jqKd' B<Õg l|


lmkjd' oeka l| lemSu ;uhs wr l=i,a jvkag lSfõ'
wl=i,a ÿre lr,d" oeka l=i,a is;la ;sfhkafk' kuq;a
ys; msßisÿ kE lsh,d nqÿ yduqÿrefjd tAlhs lSfõ' fu;kÈ
ys; msßisÿ kE' wehs@ ;j;a uq,a ál ;sfhkjd' uq,a ál
fldfyo ;sfhkafk@ fmd<j hg fk .yl kï' oeka
fu;k lshkafk fudllao@ is; msßisÿ lrkag lshk ;ek'
oeka fï mõlï lf<a" wl=i,fha ys; ;snqfKa" wr lh
jpk wixjr jqfKa" m[ap kSjrK ;snqfKa fudlla yskao
o@ wl=i,a uq,a ál ;snqK yskao' fudkjo wl=i,a uq,a@
rd." oafõI" fuday' wl=i,a uq,a ;=k tfyïu u ;sfhkjd
b;=re fj,d' wkak tA wl=i,a uq,a ;=k ke;s lsÍu ;uhs
nqÿyduqÿrefjd —iÑ;a; mßfhd omkx˜ lsh,d lsõfj' is;
msßisÿ lrkag lsõfj'
oeka Th wms mdmfhka wl=i,fhka je<lSu" l=i,a
jeãu lshk tAjd wksla wd.ïj,;a ;sfhkjd' nqÿka
jykafia my< fjk fldg;a Th yskaÿ wd.ïj, tfyu
;snqK fkao@ OHdk ,enqj" wNs× ,enqj" Rê m%d;syd¾hh
mdmq ñksiaiq ysgka ysáh tA ldf,' mrÑ;a; úcdkk -
wkqkaf.a is;a oel .kag mq¿jkalu ;snqK' Èín plaLq -
Èín fida; Th jdf. yelshdjka mjd ,nd .;a wh
nqÿyduqÿrefjd my< fjk fldg;a ysáhd' t;fldg nqoaO
Ydikfhka msg;a wfkl=;a wd.ïj,;a fï fol ;sfhkjd'
kuq ; a tA ldf.j;a <Õ ;s n q f K ke;s foa ;uhs
nqÿyduqÿrefjd fï ;=kafjks mofhka lshkafk is; msßisÿ
lr.kag lsh,d' fudlo@ fï wl=i,a uq,a ál ;sfhkjd'
fï uq,a ál ;sfhkjd tfyu u b;=re fj,d' fï uq,a
ál;a .,j,d whska lrkag ´k' wr m[ap kSjrK ál
hgm;a fj,d ;sfhkafk' OHdk u;= jqfKa kSjrK hgm;a
ùu ksid' wr fmdl=fK ;sfhk uv jf.a wäfha uv ál
;sfhkjd' ´lg wdh .,a leghla jeáÉp .uka" .,la
242 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

w; weßh .uka uv ál u;= fjkjd' tA jf.a ;ud wr


kSjrK ál hgm;a lrf.k OHdk mj;ajdf.k .shdg
jevla kE" fldhs fõf,a yß fmdä wvqmdvqjla fjÉp
.uka" kSjrKhla ßx.mq .uka" wruqKla ,eìÉp .uka"
OHdkh ke;sj hkjd' flf,ia ál u;=fjkjd' kSjrK
ál u;= fjkjd' tA wehs@ uv ál wr fmdl=fK ;sfhk
ksid' tA jf.a ;uhs wl=i,a uq,a ál ;sfhkjd fu;k'
oeka fï uq¨;a .,j,d whska lrk tl ;uhs nqÿka jykafia
woyia lf<a ' —iÑ;a ; mßfhd omkx˜ ls h ,d' oeka
fldfyduo t;fldg u;l ;shd .kag OHdk ,dNsfhl=f.a
jqK;a is; wmsßisÿhs' meyeÈ,s o@
oeka fu;kska woyia lf<a is; wmsßisÿhs lsh,d
lsõfj" kSjrK ;sfhkj lshk tl fkfjhs' kSjrK
kE' is; m%NdYajrhs' kuq;a wl=i,a uq,a ál ;du ;sfhkjd'
tA ksid wl=i,a uq,a ál ;sfhk lï fldhs fõf,a yß
Tyqf.a wl=i,a u;=fjkag mq¿jka" fmdä wvqmdvqjla we;s
fjÉp .uka' tA ú;rla fkfjhs" fï wl=i,a uq,a ál
;sfhklï Tyq iif¾ bkafk' Tyq Nj.dó Tyq Njfhka
.e,ú,d kE' Tyq ÿlska ñÈ,d kE' meyeÈ,s o lshmq foa@
tfyu kï" fï ÿlska ñfokag kï" fï iißka tf;r
fjkag kï wksjd¾hfhka u fï uq,a ál .,j,d bj;a
lrkag ´k' tA lshkafk fï wl=i,a uq,a ál ke;s lrkag
´k' wkak tAl ;ud nqÿ yduqÿrefjd woyia lf<a —iÑ;a;
mßfhd omkx˜ lsh,d'
t;fldg ±ka fïl fldfyduo lrkafk@ is; msßisÿ
lrkafk fldfyduo@ oeka fldfyduo fï" fuÉpr foaj,a
lr,;a yeufjf,a u is; wmsßisÿhs lsh,d lshkafk oeka
fï wl=i,a uq,a ál ;sfhk yskoa fk wms fufyu lshkafk'
wl=i,a uq,a ;sfhkafk wehs fudllao@ fldfyduo fïl
isoaO fjkafk@
fldfydu o isoaO fjkafk lsh,d fmdâvla wms
úui,d n,uq' ux l,ska foaYkdjlÈ fïl fjk;a úÈylg
nqoaO Ydikh 243

l<d' wms h<s;a u;la lruq' oeka fldfyduo fï is;la


yg.kafk@ wms okakjd WodyrKhla .;af;d;a weihs
ndysßka ;sfhk j¾K" j¾K rEmh" wei;a rEm;a iam¾Y
jqKdu fudlo fjkafk@ ú[aØKh yg.kakj' t;fldg
wei;a j¾K;a ú[aØKh;a ksid oeka fï ú[aØKhg
ljodj;a ;kshu yg.kag ne' ú[aØKh yg.kak fldg
wksjd¾hfhka u ;j tAl;a tlal yg.kak ;j is;=ú,s
myla ;sfhkjd' tAjdg lshkjd Miai" fõokd" i[aØ"
fÉ;kd" ukisldr lsh,d' t;fldg ú[aØKh ´kEu
fõ,djl ú[aØKhla yg.;af;d;a tA ú[aØKh;a tlal
u wksjd¾hfhka u fï lshk Miai - fõokd - i[aØ -
fÉ;kd - ukisldr lshk l%shdj,sh isoaO fjkjd u hs'
t;fldg fï Miai fõokd - i[aØ - fÉ;kd ukisldr
lshk l%shdj,shg ;kshu ljodj;a yg.kag;a nE'
ú[aØKh yg.;af;d;a muKhs fïl yg.kag mq¿jka'
meyeÈ,s o lshmq foa@
t;fldg ú[aØKh yg.kafk fldfyduo@ fï
wei" lk" kdih" Èj" YÍrh" uki lshk fï wdh;k
yhg fudkjd fyda wdh;khlg wod< wruqKla iam¾Y
jqfKd;a muKhs' tA lshkafk weig kï j¾K rEmh"
lkg kï Yío rEmh" iam¾Y fjkaku ´k' kdihg
.kaOh" Èjg ri" B<Õg lhg iam¾Yh ukig is;sú,s
fukak fïjd fldfya yß ;ekl fudkjd yß wdh;k-
hlg tAjdg lshkjd wdh;k lsh,d' wei - lk - kdih
- Èj - YÍrh - uki wdh;k yh" fodrgq lsh,;a lshkjd'
fukak fï wdh;khlg ndysr wruqKla iam¾Y jqK .uka
ú[aØKh yg.kakjd' tAl meyeÈ,s o@
Tõ' t;fldg fï ú[a Ø Kh yg.ka k fldg
wksjd¾hfhkau uu lsõjd ú[aØKh tlal yg .kakj
lSj wr lsõj Miai - fõokd - i[aØ - fÉ;kd - ukisldr
lshk l%hs dj,sh' oeka fïl WodyrKhlg .;af;d;a wei;a
j¾K;a iam¾Y ùu ksid ú[aØKh yg .kakj' tA
244 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

ú[aØKh yg.kak fldg u tAl;a tlalu wr lshmq


Miai - fõokd - i[aØ - fÉ;kd - ukisldr lshk tA
is;sú,s my;a we;s fjkjduhs' oeka fï fudllao Miai
lsh,d lsõfõ@ Miai lsh,d lshkafk we;a;g u lshkjd
kï iam¾Y jqKd lshk tl' kuq;a ir,j wms .;af;d;a
oeka weihs j¾Khs iam¾Y ùu ksid ú[aØKh yg.kakjd'
t;kÈ Miaih yg.kakj' t;kÈ Miaih lSfõ oelald
ls h k tl' lk;a Yíoh;a ia m ¾Y jq K d u t;k;a
ú[aØKh yg.kakj' ú[aØKh lshk tl ´kEu
wdh;khl ndysr wruqKla .eáÉp .uka we;s fjkag
mq¿jka' kuq;a tA ú[aØKh yg.;af; fld;ko@ fudllao
WfKa lsh,d lshkafk we;a;g u Miai lshk ffp;isl-
fhka' lk;a Yíoh;a ksid yg.;a ú[aØKh t;kÈ
lshkjd Miai ffp;islfhka lshkjd weyqKd lsh,d'
t;fldg kdih;a .kaOh;a iam¾Y ùu ksid ú[aØKh
yg.;a;d kï Miai lshk ffp;islfhka lshkjd t;kÈ
wd>%dKh l<d lsh,d' t;fldg Èjg ri iam¾Y jqKdu
t;k ú[aØKh yg.kakjd Miai ffp;islfhka lshkj
ri fudllao lsh,' B<Õg lhg iam¾Y jqKdu lsishï
fohla t;k ú[a Ø Kh yg.ka k jd t;k Mia i
ffp;islfhka lshkjd fudllao lhg iam¾Y jqfKa
lsh,d' B<Õg ukig is;=ú,s tkfldg;a tfyuhs' u;la
jqKd ke;akï is;=ú,a,la wdjd lsh,d lshkjd' t;fldg
Miai ffp;islfhka ;uhs lrkafk fï ú[aØKh yg
.;af; fld;ko lshk tl' iam¾Y jqfKa fudllao lshk
tl wmg oekqï fok tl' B<Õg oeka wei - lk -
kdih - Èj - YÍrh - uki lshk wOHd;añl rEm" j¾K
- .kaO - ri'' lshk ndysr rEm iu. iam¾Y jqKdu ;uhs
ú[aØKh yg.kafk' ú[aØKh tlalu wksjd¾hfhka
u WodyrKhlg .;af;d;a wei;a j¾K;a ksid yg.kak
ú[aØKh" wei;a j¾K;a ú[aØKh;a ksid Miai lshk
ffp;islh yg.kakjd' yß fk t;fldg@
nqoaO Ydikh 245

oeka t;fldg Miaifhka oelald' B<Õg we;s jk


tl ;uhs fõokd' oelald kï tA oelmq foa wms leu;s
fohla o wlue;s fohlao tfyu ke;akï uOHia: fohlao
iqL fõokdjla o ÿlaL fõokdjla o tfyu ke;akï
wÿlaLuiqL fõokdjla o lsh,d oekqï fokjd' fudflkao
oekqï fokafk wmsg' wr fõokd lshk ffp;islfhka'
oeka tAl;a fï ú[aØKh;a tlalu fï Miai fõokd
Tlafldu tlg isoaO fjkafk' fï foaYkdfõ myiqjg
fufyu ls õ jg tlla mia f i tlla fkdfõ tl
ms<sfj<lg fkfjhs fï Tlafldu tlgu laIKhlska
isÿfjk fohla' ú[aØKh tl mdrg u laIKhlska
we;sfj,d ke;sfjk fohla' tA tlal u fï lshk l%hs dj,sh
tA tlal u we;sfj,d ke;sfjk fohla' oeka fïl b;d
fõ.fhka isÿfjk l%shdj,shla' oeka fõokd ffp;isl-
fhka fudlo lsõfj@ leu;so wleue;so ke;akï uOHia:
fohlao lsh,d wmsg oekqï fokjd'
B<Õg zi[aØZ lshk ffp;islh i[a[dfjka
lrkafk fudllao@ oeka wms oelal kï oelmq foa" oeka
wms okakjd leu;so wlue;so lsh,d' B<Õg i[a[d
ffp;islfhka y÷kd.kakjd fudllao lsh,' f.ählao
fk¿ï u,lao wr,sh u,lao wdÈ jYfhka' WodyrKhla
ux .;a f ; y÷kd.ekS u lrka f k fï i[a Ø
ffp;islfhka'
B<Õg fudlo lrkafka" fÉ;kd ;j ffp;islhla
;sfhkj fÉ;kdj lsh,d" tAlg lshkafk' fÉ;kd
ffp;islh' tA lshkafk wms oeka oelald kï oelal foa
fudllao lsh,d okakj' oelal foa leu;so wleue;so lsh,d
oeka oek.kakjd fõokd ffp;islfhka' B<Õg i[aØ
ffp;islfhka y÷kd.kakjd' oeka fudlo lrkafk@ wr
leu;so wleu;so lshk ffp;isl fol wkqj wms fÉ;kd
ffp;islfhka fudlo lrkafk" leu;s wruqKla kï
246 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

we;s lr.kakjd f,daN is;la' wms wleue;s wruqKla kï


we;s lr.kakj oafõI is;la' wr wÿlaLuiqL lshk ;ekg
kï uOHia: is;la' oeka fldfydu yß fudlo fjkafk@
rd. - oafõI - fuday lshk ;=k yg.kafk fukak fu;k'
meyeÈ,s o lshmq foa@ ux tAl lshkag fuf;kag wdfõ'
B<Õg ;sfhkafk ukisldr lshk l%shdj,sh' tA fï
l%shdj,sh lrkag ;=vqfok ;j;a ffp;islhla' oeka ux
fï lshkag wdfõ iEu ú[a[dKhla" iEu is;=ú,a,la"
iEu is;la yg.kakd ;eklu t;fldg rd. - oafõI -
fuday lshk foa isoaO fjkjd u hs' lshmq foa f;areKd o@
fudlo iEu ú[aØKhla yg.ekSfï § u wr Miai
- fõokd - i[aØ - fÉ;kd - ukisldr lshk l%shdj,sh
isoaO fjkjd' t;k wksjd¾hfhka u fï fÉ;kd ffp;-
islh lsh, lSfõ" fÉ;kdj lsh,d lSfõ l¾uh' rd. -
oafõI - fuday wr nqÿ yduqÿrefjd —fÉ;kdyx NslaLfj
lïux jodñ˜ lsh, lsõfj Tkak ´lhs' t;fldg fï
fÉ;kd ffp;islh lshk tl wksjd¾hfhka u iEu
is;=ú,a,la is;la iuÕu iEu ú[aØKhla tlal u
yg.kakd fohla' t;fldg iEu ú[aØKhla tlal u
fï foa yg.kakjd kï" rd. - oafõI - fuday lshk fï
;=k ;sfhkjd kï iEu is;la u msßisÿ o@ wmsßisÿ o@
oeka wms lh - jpk fol ixjr lrf.k is,aj;a fj,d
Ndjkd lr,d m[ap kSjrK hgm;a lr.;a;d lsh, is;
msßisÿ fj,do t;fldg' wehs ú[aØKh yg.kak iEu
fj,djlu wr lshk ffp;isl l%shdj,sh isoaO fjkjd'
tA iEu is;=ú,a,l u tA fÉ;kdj ;sfhkjd' tfykï tA
is; wmsßisÿhs'
fï rd. - oafõI - fuday ;sfhk lï is; wmsßisÿhs'
rd. - oafõI - fuday ;=k ke;af; ldf. <Õ o@ oeka fï
rd. - oafõI - fuday lshkafk;a l¾u' fu;k ixLdr
lsh, lshkafk;a fïl' ldh ixLdr" jÖ ixLdr" Ñ;a;
nqoaO Ydikh 247

ixLdr lsh,d y÷kajkjd' tA lshkafka fï l¾u' jÖ l¾u"


ldh l¾u" ufkdal¾u ux lsõjfk iEu fohlau is;ska
is;,d lrkafk lsh,d' fï iEu is;ú = ,a,l u fï fÉ;kd
ffp;islh ;sfhkjd' t;fldg fï fÉ;kd ffp;islh
ke;af;" fï l¾uh lshk tl ke;af; ld <Õ o@ ry;ka
jykafia <Õ' t;fldg ry;a fjk;=re ieu flfkl=f.a
u ú[aØKh;a iu. u fï fÉ;kd ffp;islh l%h s d;aul
fjkjd' tA lshkafk fï rd. oafõI fuday lshk ;=k
;sfhkjd' tfyu kï tA ;=k ;sfhklï lsif s jl=f.a is;la
msßisÿ kE' wkak tA ksihs nqÿ yduqÿrefjd lsõfj fï
;=kafjks mofhka —iÑ;a; mßfhdomkx˜ fudllao fï
msßisÿ lrkag lsh, lsõfj@ fï lshmq wl=i, uQ,hka
ál ÿrelsÍu' rd. - oafõI - fuday ;=k ke;s lrkag' tAl
;sfhklï ldf.aj;a is;la msßisÿ kE' tAl msßisÿ lrf.k
lrf.k .shyu tAl wjidkfha fl<jr ;uhs msßisÿ
ùfï wjidkh ;uhs wry;ajh lsh, lshkafk' ÿre
lrkjd' fudkjo@ wdY%j'
fudkjo wdY%j@ ldudij" Njdij" wúÊcdij" ldu
;Kayd" Nj ;Kayd" úNj ;Kayd' tA ;Kaydj,a Tlafldu
fï yg.kak flf,ia yg.kafk rd. - oafõI - fuday
lshk fÉ;kd ffp;islfhka' t;fldg fÉ;kd ffp;-
islh yg .kafk ke;af; ldf.o@ ry;ka jykafiaf.'
ry;ka jykafiag;a ú[aØKh yg.kakjd' ry;ka
jykafiag;a weig rEmhla j¾Khla iam¾Y jqKdu t;k
ú[aØKh yg.kakjd' kuq;a tA tlalu Miai ffp;isl-
hla l%shd;aulhs' oelal lsh, okakj' ry;ka jykafia
okakjd" t;fldg oelal kï" B<Õg fõokd' ry;ka
jykafiag;a tA oelmq foa ms<sn| weÕùula flfrkjd' tA
lshkafk .syshkag jf.a fkdfõ' kuq;a t;k;a ;sfhkjd
fõokdj' ;uq k a leu;s o wleu;s o hka k weÕùula
;sfhkjd t;k;a' B<Õg i[aØj" y÷kd.kakjd' Èjg
me‚ ri kï me‚ ri nj okakjd - ;s;a; ri kï
248 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;s;a; ri nj okakjd' tA weÕùu' B<Õg y÷kd-


.kakjd' me‚ ri kï fï ls;=,a me‚o@ fmd,a me‚o
wd§ jYfhka y÷kd.kakjd' .kaOhka wd>%dKh l<;a
tfyuhs' m%sh iqÕolao ÿ.|la o lsh,d okakjd' B<Õg
y÷kd.kakjd fï iqj| kï fk¿ï u,a iqj| o@ wr,sh
u,a iqj| o@ wdÈ jYfhka y÷kd.kakjd' kuq;a oeka
.syshkaf. jf.a ry;a fj,d ke;s whf.a fï fol;a tlal
B<Õg yg.kakjd fÉ;kd ffp;islh' ry;ka jykafiag
tAl kE' wehs@ thdg fïl m%shhs me‚ rihs lsh,d wef,k
is;la kE' fïl ,iaikhs lsh,d wef,k is;la kE' fïl
le;hs ke;akï fïl lgql rihs ;s;a; rihs lsh,d
.efgk is;l=;a kE' meyeÈ,s o@ t;fldg fÉ;kd
ffp;islh l%shd;aul fjkafk kE ry;ka jykafiaf.a'
meyeÈ,so@ tfykï ry;a fj,d lshkafk" tfykï fï
is; msßisÿ l<d lshk tl' Th mo ;=fka u lshmq foa wx.
iïmQ ¾ K fjka f k ry;a jq K du' t;lka ´kEu
flfklaf. is; wmsßisÿhs' m[ap kSjrKj,ska .e,jqkd
lsh, l=i,a jevqjd lsh, t;k iïmQ¾K kE' t;fldg
oeka fï fldgi ;uhs wks;a wd.ïj, ke;af;' Th fldhs
;rï wyiska .sh;a fudk fudk úialï fmkakqj;a
f,daflg" jevla kE' Tjqka Th l=i,h Yla;sh ;sfhk
lï urKfhka miq WK;a l,am .Kka n%yau f,dalj,
bmÈ,d iem ú|,d ÿlska ;djld,slj ñÈ, n%yau iem
ú|,d kuq;a h<s;a Tjqka f,daflg tkjd' fudlo@ f,dafl
;=< tAjd ;sfhkafk' fï fÉ;kd ffp;islh ;sfhklï
iißka ñÈ,d kE' tAflka ñfokag ;ud fïl whska lrkag
´k' b;ska fïl ke;af; ry;ka jykafia <Õ' tfykï
tf;kag hkag wms lrkag ;sfhkafk fï wl=i,a uq,a
ál ke;s lsÍu' fukak fïl lsÍu ;uhs is; msßisÿ
lsÍu' meyeÈ,s o lshmq foa' lshmq foa f;areKdo@
ux f.dvla jpk úia;r l<d' fïl f;areKdo lshk
tl fmdâvla .eg¨ iys;hs' tA fudlo@ fïl yß wudrehs'
nqoaO Ydikh 249

W;aidy lr, lSjg' we;a;g u wudrehs' ldg fldÉpr


lsõj;a f;areï .kak tl f,ais kE' fï ldg;a
fkdf;afrk ;ekla fïl' meyeÈ,s o lshmq foa@
w÷f¾ wr cd;s wkaOhskag j¾K .ek lsh, fokag
wudrehs' fïl w;a oel,d ke;s flfkl=g fldÉpr lsõj;a
yß wudrehs' jpkj,ska lshkjd ;uhs' yßhg wr ud¿jdg
f.dvìu .ek lsõj jf.a ;ud' ux l,skq;a lsh, we;s
ud¿jdg fldÉpr lsõj;a f.dvìfï weúÈkag u ´fk
f.dv ìu j;=r kE lsh, f;afrkafk kE fka' ud¿jd
ys;ka bkafk f.dvìu;a j;=r ;sfhkjd lsh,' tA jf.a
;uhs fkdoka k d fohla .ek ls h k fldg" wmg'
ñksiqkaf.a woyia is;=ú,s ish¨ foa ;sfhkafk wei - lk
- Èj - kdih - YÍrh - uki lshk bkaøshj,g f.dapr
jk O¾u;djhka u; ;uhs" oekqu lshk tl ;sfhkafk;a'
kuq;a t;ekska tydg hula ys;kag mq¿jka lula
kE" t;ekska tydg ys; ÈhqKq lf<a ke;akï' tAl ;uhs
m%×j jvkag lshkafk' ñksiqkag oekqu ;síng nE' oekqu
lshkafk m%×j fkfjhs' m%×j fjkhs" ú[aØKh fjkhs'
oekqu fjkhs" wjfndaOh fjkhs' is; msßisÿ lrkag lSfj"
fï i;Hh olskf a k fudflkao@ fï m[ap Wmdodkialka-
Oj, lsõj ú[aØKh;a tlal yg.kak Miai - fõokd -
i[aØ - fÉ;kd - ukisldr lshk l%shdj,sh olskag
´k' tA oelmq odg ;uhs ienE ;;a;ajh f;areï .kafk'
fïl olskafk ljqo@ ry;ka jykafia' tA oel.ekSu ;ud"
wNs× ,nkjd lshkafk' wNs×fjka olskf a k fï h:d¾:h"
fï l%shdj,sh' tAl ;uhs ry;a M,hg m;afjkak ;shk
;ek' m;afjk ;ek' fïl bjr fjkag kï ish¨ flf,ia
bjr fjkag ´k' flf,ia m%ydKh fjkag ´k' b;ska
is; msßisÿ lrkjd lsh, lSfõ tAlhs'
wr fmdl=fK ;sfhk uv ál hgm;a fj,d ;ud wr
OHdk u;= jqKd lsh, ux lsõfj" wr is; j;=r msßisÿ
250 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jqKd jf.a' wms oeka fudlo lrkafk@ B<Õg wms


Ndjkdjla lrkag fjkj is; msßisÿ lrkag' wr fmdl=fK
;sfhk uv ál bj;a lr,d" uv ;sfhklï fk j;=r
uvfjkafk' uv bj;a lf<d;a fudlo fjkafk wkak tA
jf.a ;uhs" isf;a wl=i,a hgm;a jqKdg jevla kE' wr
wl=i,a uq,a ál hg ;sfhkjd" wr .fya uq,a ál jf.a'
uq,ska .,j,d" whska lr,d" uq,a ydr,d" uq,a whska lr,d"
uq,a lE,sj,g lm,d" m<,d .sks ;sh,d w¿ ál;a md
lr,d wßkag ´k jf.a ;uhs nqÿ yduqÿrefjd lsõfõ" fï
ksjka u.' t;fldg fï is; msßisÿ lrkag wms fudlo
lrka g ´k fjka f k' B<Õg ;j Ndjkdjla nq ÿ
yduqÿrefjd foaYkd l<d' B<Õg tAl wms l:d lruq' oeka
fuf;kag tklï lshmq foa f;areKdo@ oeka fudllao
m%Yakhla wykag .sfha" biair fj,d' is; .ek fkao@
m%Yakh (- iEu is;=ú,a,la tlal u Th ffp;isl yeu
tlla u we;s fjkjo@
ms<s;=r (-
Tõ' ieu ú[aØKhla" is;la tlalu Th lshk
lreKq my isoaO fjkjduhs' meyeÈ,so lshmq foa@ ry;ka
jykafiag fÉ;kd ffp;islh kE' thdg ú;rhs ke;af;'
ry;a fjklï wksla ál ;sfhkjd'
oeka ´l ;uhs rEm - fõokd - i[aØ - ixLdr -
ú[aØK lsh,d ialkaO my lsh, wrf.k lrkafk'
oeka fndfyda wh lshkjd fï m[apialkaO' ñksii a q y÷ka-
jkak iuyre lshkj fï ;sfhkafk m[apialkaO lsh,'
tA jqKdg rEm - fõokd - i[aØ - ixLdr - ú[aØK
lshk fï ialkaO my ;uhs ;sfhkafk' fu;k i;a;aj-
fhla mqoa.,fhla kE' fï bkafk Tlafldau m[apialkaO'
ry;ka jykafia;a tA f.dfâ bkakjd' t;fldg ry;ka
jykafia;a m[apialkaOhla' ialkaO f.dvla yßo@ tfyu
;uhs lshkafk' fï ialkaO myla u yodf.k ;sfhkafk
nqoaO Ydikh 251

fldfyduo@ ry;ka jykafiag ialkaO ;sfhkjd' kuq;a


Wmdodkhhs ke;af;' Wmdodkh kE' ialkaO my ;sfhkjd'
ux okafk kE fïl fldfyka yeÿKo lsh,d' ry;ka
jykafia lshk ;ek ialkaO l;kaorhla ;sfhkag nE'
rEm - fõokd - i[aØ - ixLdr - ú[aØK lshk my u
;sfhkjd lsõjg ry;ka jykafia <Õ myla ;sfhkag nE
fka' ixLdr ;sfhkag nE' ixLdr lshkafk l¾u' l¾ulaIh"
l¾u bjr lrmq flkd ry;a lsh, lshkafk' t;fldg
ry;ka jykafia .dj fldfyo l¾u' l¾u ke;akï flda
ixLdr' l¾u lshkafk;a ixLdr lshkafk;a fol u tlhs'
ixLdr kE' ry;a lsh,d lshkafk ixLdr ke;s lrmq flkd'
—wúÊcd mÉphd ixLdrd˜' ixLdr yg.kafk wúoHdj
ksid' ry;a lsh, lshkafk wúoHdj ÿre lrmq flkd'
tfykï ixLdr yg.kag nE thdg' ixLdr kE' l¾u kE'
ux lsõfj tAlhs' fÉ;kd ffp;islh .ek lshoaÈ wr wms
weyqjdfka yg.ekau' ry;ka jykafiag kE lsõfj tAlhs'
fudlo@ fÉ;kd ffp;islh yg.kag kï" fÉ;kd lsh,d
lSfõ l¾u' ixLdr' oeka máÉp iuqmamdofha ixLdr lsh,d
lSfõ tAl' t;fldg fï ixLdr yg.kafka wúoHdj ;sfhk
lï' t;fldg wúoHdj ;sfhklï ixLdr ;sfhkjd uhs'
t;fldg wúoHdj ;sfhkafk ld <Õo@ ry;a fjÉp ke;s
flkd <Õ' wúoHdj ke;af; ld <Õ o@ ry;ka jykafia
<Õ' wry;ajhg m;a fjÉp flkd' ry;a lsh, lshkafk
wúoHdj ÿre l<d lshk tl' t;fldg wúoHdj ÿre l<d
kï" wúoHdj ksreoaO kï ixLdr ksreoaOhs' tA yskaod l¾u
kE' fÉ;kd ffp;islh yg.kag nE' tA yskaod wr lshmq
biair fj,d l;kaof¾ l:dj úÈyg fï ry;ka jykafia-
g;a m[apialkaOhla ;sfhkjd Wmdodkh kE' tAjd fïjd
yßhkafk kE' fï ñksiaiqkaj m[apialkaOh lsh,d
y÷kajkag .sh jrÈka ´l jqfKa' uu kï oelafl kE
lsisu ;ekl nqÿyduqÿrefjd fï ñksiqkaj y÷kajkag fï
bkafk m[apialkaO lsh,d ;sfhk njla' fldfyaj;a
252 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

lsh, kE' fldfyaj;a tfyu i|ykla kE' oeka tl tl


wh yodf.k fldfyka yß weú,a,d fïl Ndú;hla
yeáhg m;afj,d' oeka fïl fuf;kag wod< kE' ux
fïl lshkag .sfha fÉ;kdj .ek lshmq ksid' t;fldg
ry;a fjklï fÉ;kdj ;sfhkjd' l¾uh ;sfhkjd' rd.
- oafõI - fuday ;=k ;sfhkjd' tAflka msßisÿ lsÍu ;uhs
nqÿ yduqÿrefjd wr .d:dfõ ;=ka fjks mofhka lsõfj'
—iÑ;a; mßfhdomkx˜ is; msßisÿ lrkag' oeka is; msßisÿ
lrkag ´k' fldfyduo is; msßisÿ lrkafk@
oeka fï ixLdr ;sfhkafk i;Hh fkdokak ksid'
mru i;Hh okafk kE' tAl oek.kag ´k' oeka tAl
oek.kag ´k kï fudlo lrkag ´k' fï is; msßisÿ
lrk l%uh fudllao@ i;r i;smÜGdk Ndjkdj" úo¾Ykd
Ndjkdj" úmiaikd Ndjkdj lshkafk;a tAlu ;ud'
úmiaikd jvkag ´k' ldhdkqmiaikdj" fõokdkqmiai-
kdj" Ñ;a;dkqmiaikdj" Oïudkqmiaikdj" i;r i;smÜGd-
kh lsõfj fïlg' fukak fï i;r i;smÜGdkh
jvmqjdu h:d iajrEmh f,dalfha h:d ;;a;ajh oek .kag
mq¿jka' fudllao h:d iajrEmh f,dafla' wksÉp" ÿlaL"
wkd;au' Tõ' we;sùu - ke;sùu' f,dafla mj;sk lsisjla
kE' we;sùu ke;sùu ú;rhs ;sfhkafk' we;sùu ke;sùu
wks;H ÿlaL wkd;au oel.kag ´k' fïl fkdokakd
lu ;uhs wúoHdj lsh, lsõfj' wks;H" ÿlaL" wkd;au
fkdokakd tl wúoHdj' wúoHdj ;sfhklx ;uhs wr lshmq
fÉ;kdj rd. - oafõI - fuday is; wmsßisÿ lrkafk' tAl
ke;s lrkag kï wms fudlo lrkag ´k' wúoHdj ke;s
lrkag ´k' wúoHdj ke;s lrkag kï fudlo lrkag
´k' úoHdj my< lr.kag ´ke" úoHdj my< lr.kag
kï i;H olskag ´kE' fudllao i;Hh olsk l%uh
t;fldg@ i;r i;smÜGdkh m%Odk u foa' nqoO a foaYkdfõ
;sfhk m<jeks foa ;uhs" nqÿjrfhl=f.a foaYkdfõ i;r
i;smÜGdkh ms<sn| lrk foaYkdj' i;r i;smÜGdkh
nqoaO Ydikh 253

wksl=;a lsisu wd.ul kE' wr lshk is; msßisÿ lrk


;ekg lshk fldgi ;uhs ke;af; wksla wd.ïj,' wks;a
wd.ïj,;a OHdk jvk tl fyu ;sfhkjd' t;fldg
i;r i;smÜGdkh ;uhs f,dalfha h:d iajrEmh' wks;Hh"
ÿlaL" wkd;au olskafk tA ;=<ska wúoHdj ÿre lr wry;a
M,hg m;afj,d iir ÿlska tf;r fjkj' t;fldg
fuka k fïl foa Y kd ls Í u ;uhs is h ¨ nq ÿ jrhka
jykafia,df.a foaYkdj' fudllao@ —ish¨ mõj,ska
j<lskak' l=i,a jvkak' is; msßisÿ lrkak'˜ fïl ;uhs
nqoaOdkqYdikdj' —t;x nqoaOdk idikx˜ t;fldg wms fï
nqÿjrhkaf.a wkqYdikdj ;uhs Ydikh lsh,d lshkafk'
—nqoaOdkqidikx˜ t;fldg oeka f;areKdo nqoaO Ydikh
fudllao lsh,d' oeka meyeÈ,shs fka" nqÿka jykafiaf.a
foaYkdj' —mdmfhka j<lskak' l=i,a jvkak' B<Õg is;
msßisÿ lrkak'˜
mdmfhka je<lSu lsh, t;k woyia lf<a iS,h'
lh - jpk fol ixjr lr.kakjd' Bg miafi lhhs
jpkhhs fol ixjr lrf.k kslx bkafk kE' Bg miafi
is; foig fhduqfjkjd' uu lsõjfk lhg fudl=;a
lrkag nE yqiau .ekSu yer isf;a wkq.%yhla ke;sj'
ys;g ´kE yeu fohla u lr.kafk lh yryd' is;g
uql=;a lr.kak nE lh ke;=j' is;g ´k foa lh yryd
lrkafk lh ixjr lr.;a;dg miafi lhhs jpkhhs
ixjr jqKd u is;g lrkag mq¿jka foaj,ska mõlïj,ska
ishhg ye;a;Ejla" oyfhka y;la bjrhs' ishhg
ye;a;Ejla' oeka ys;g fhduq fjkjd' múka je<l=Kdu
lh jpk fol ixjr jqKd' oeka Bg miafi wms iu:
Ndjkdjlska ;uhs fojeks mshjrg hkafk' oeka lrkafk
fudllao@ l=i,a jvk tl fudlo fya;=j@ ñksiqkaf.
ys; ;sfhkafk wl=i,fha' tA lsõfj m[ap kSjrK'
lduÉPkaoh" jHdmdoh" Òk ñoaOh" WoaOÉp-l=lal=Ép"
úÑlsÉPdj' meyeÈ,shs fkao@
254 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

oeka uq, b|ka wdmyq u;la lf<d;a lhska jk mdm-


l¾u oyhla ;sfhkj lsh, uu uq,ska lsõjd' jpkfhka
lrk y;rhs lfhka lrk ;=khs" is;ska lrk wl=i,a
;=khs tl;= lryu oyhhs fu;k woyia lf<a oeka
oyfhka lhska lrk wl=i,a ;=khs" jpkfhka lrk
wl=i,a y;rhs je<lSu' t;fldg Tyq is,ajf;la fjkjd'
B<Õg fudlo lrkafk@ wms l=i,a jvkjd' fudlgo
l=i,a jvkafk wl=i,a ÿre lrkag ´k yskao' t;fldg
wl=i,a lSfõ fudkjo@ wei - lk - kdih - Èj - YÍrh
- uki lshk tA wdh;k mskjkag ;sfhk wdYdj'
lduÉPkaoh lshk tl wl=i,hla' B<Õg oafõIh" ;ryj"
oafõIh wl=i,hla' jHdmdo kSjrK lsh,d wms lshkafka
tAlg' B<Õg Òk ñoaOh isf;a iy lfha ;sfhk ue<s nj'
B<Õg WoaOÉp - l=ll a É
= ph' ysf;a ;sfhk fkdikaik
q n
a j
iy isf;a ;sfhk wr lrmq wl=i,a iy fkdl< l=i,a
ms<sn| ;efjk iajNdjh' wms tAlg lsõjd WoaOÉp -
l=lal=Ép lsh,d' B<Õg úÑlsÉPdj lsh, lsõj' nqÿka
jykafia ms<sn|" O¾uh ms<sn| wd¾h uyd ix>r;akh
ms<sn| wdÈ jYfhka ;sfhk ielh' fukak fï lshk
m[a p kS j rKj, ;uhs is ; jeäfhka u mj;s k a f k
ñksiqkaf.a' tAl ksid wms tAflka is; uqojd .kak ;uhs
Ndjkdjla lrkafk' iu: Ndjkdjla yryd wms fudlo
lrkafk' tA lshmq kSjrK ál hgm;a lr .kakjd'
ke;slr .kakjd' tAl ;uhs l=i,a jeãu hkqfjka woyia
lrkafk' t;fldg m%:u OHdkh lshkafk l=i,hla'
oeka fï m[ap kSjrK ál hgm;a jqKd u u;=jkafk
l=i,a is;a' l=i,a is;l m<fjks l=i,a isf;a ;sfhk
,laIKh ;uhs ú;lal úpdr m%s;s iqL tl.%;d lshk
OHdk wx.' oaú;Sh OHdkhg hkfldg ú;lal úpdr fol
bj;a fjkjd' m%S;shhs iqLhhs tAld.%;djhhs' Bg miafi
;D;sh OHdkhg hkfldg iqLhhs tAld.%;djhhs' p;=¾:
OHdkhg hkfldg iqLh;a ke;sj .sys,a,d b;sß fjkafk
nqoaO Ydikh 255

msßisÿ is;la' msßisÿ WfmalaIdj' fï msßisÿ WfmalaIdj


lsh, lshkafk" t;k ;sfhkafk b;d u m%NdYajr is;la'
´l ;uhs nq ÿ ka jyka f ia ola j k ms ß is ÿ wr wms g
ia j Ndjfhka ;s f hk m% N dYa j r is ; ;s f hka f k
Tlafldu,df.u' oeka fï flf,ia hgm;a jqKdu oeka
fï m%NdYajr is; ;uhs f,dalfha ;sfhk .eUqreu O¾uj,g
fhduq lrkag mq¿jka' fï is; b;d Yla;su;a is;la' wkak
tA is; u;= lr.kag fjkjd' nqÿ yduqÿrefjda iQ;j
% , yßhg
fï .ek lshkj' Bg miafi wms tA is; ;uhs fhduq
lrkafk B<Õg is; msßisÿ lrkag' oeka fï is; ;snqKhs
lsh,d is; msßisÿ fj,d kE' fudlo fÉ;kd ffp;islh
;sfhkjd' tA lshkafk rd. - oafõI - fuday lshk wl=i,
uQ,hka ;sfhkjd' wl=i,a uq,a ál ;sfhklï fï is;
wmsßisÿhs' tA ksid tAl msßisÿ lr.kag kï fï wl=i,a
uq,a ál ke;s lrkag ´k' b;ska tAfl we;s fjkafku
f,daN - oafõI - fuday ksid fïjd we;s fj,d ;sfhkafk
wúoHdj ksid' wúoHdj ;sfhk lï fïjd ke;s fjkafk
kE' oeka wúoHdj ÿre lrkag ´k' wúoHdj lsh,d lsõfj
wks;H" ÿlaL" wkd;au lshk tl fkdokakd lu' t;fldg
tAl ke;s lrkag kï úoHdj my< fjkag ´k' oeka úoHdj
lsh,d lsõfõ wksÉp - ÿlaL - wkd;au olskag ´k' tAl
oel.kag kï wms fudllao lrkag ´k' i;r i;smÜGdkh
jvkag ´k' t;fldg i;r i;smÜGdkh jvkag f,aishs
wka k wr ls h mq ms ß is ÿ lr.;a l= i ,a is ; g' wr
kSjrKhkaf.ka msßisÿ lr.;a l=i,a is;' p;=¾: OHdk
is; fhduq lrkjd i;r i;smÜGdkhg' t;fldg mq¿jka
fjkjd" wmg we;a; we;s ieáfhka olskag' lfha h:d
iajrEmh olskg a ' fõokdfõ h:d iajrEmh fudllao@ isf;a
h:d ia j rEmh fudlla o @ B<Õg Oïudkq m ia i kdj'
O¾uhkaf.a h:d iajrEmh fudllao@ wd§ jYfhka i;r
i;smÜGdkh msßlaisug mq¿jka fjkjd" tA Ndjkdj
jeãfuka' i;r i;smÜGdkh jeãfuka' wks;H - ÿlaL -
256 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wkd;au oel .kag mq¿jka' úoHdj my< lr.kag mq¿jka'


fukak fï l%shdj,sh foaYkd lrkag ;uhs nqÿjrfhla
my< fjkafk' ´l lshkaghs' fuf;la my< jqKq nqÿ
jrhka jykafia,d foaYkd lf<;a fïluhs' wkd.;fha
my< jk nqÿjre foaYkd lrkafk;a fïluhs' tAl yskaod
fldhs nqÿjrhdf.ka yß lula kE wo wmsg wykag
,efnkafk;a tAluhs' tA yskoa d fukak fïl ;uhs Ydikh
lsh,d lshkafk' fïl ;uhs nqoaOdkqYdikdj'
b;ska oeka n,uq wms wo fïlo wfmka flfrkafk@
oeka wykag n,kag m%Yak ;sfhkj kï'
m%Yakh (-
iajdóka jykai" fndfyda wh lshkafk nqoaO Ydikh
lsh, wo kQ;kfh y÷kajkafk isõjkla msßi iys; fï
iudchfk' NslaIq-NslaIqŒ" Wmdil-Wmdisld lshk fï
msßi ;uhs" nqoaO Ydikhg we;=<;a fjkafk' t;fldg
Tn jykafia lshmq Th foaYkh ms<sn| Th msßi ;=< Th
.=KO¾u ;sfhkak ´kE' is; msßisÿ lr.kak ´k'
t;fldg ;uhs tA is; msßisÿ lr.;a; msßi ;uhs nqoaO
Ydikhg we;=<;a fjk msßi lshk tl ;uhs oeka ug
Tn jykafia lshmq úÈyg foaYkdfjka f;afrkafk' kuq;a
wms lshkafk NslaIq-NslaIqŒ" Wmdil-Wmdisld' t;fldg
tfyu kï fï NslaIq " NslaIqŒ" Wmdil" Wmdisld lshk
fï msßi ;=< Th msßisÿ ffp;islh ;sfhkak ´k fkao@
kshu msßisÿ nqoaO Ydikhla mj;skak kï tfyu ke;sj
wms fjk;a foaj,a w,a,d f.k bkakjd kï t;k Th
lshk msßisÿ nqoaO Ydikh fkdfõ' fkao@
ms<s;=r (-
nqoaO Ydikh lsh,d oeka lsõfj" oeka fu;k
lshkafk fudllao@ lsih
s ï l%h
s d ms<f
s j<la" l%h
s d ud¾.hla'
mdmfhka je<ls,d" wl=i,fhka je<ls,d" is; msßisÿ
nqoaO Ydikh 257

lrf.k hk l%shdj,shla' tAlhs nqoaOdkqYdikdj' b;ska


fïl ;uhs wkqYdikdj' t;fldg fï wkqYdikdj
ms < s m Èk wh ;uhs wms is j q j kla ms ß ilg fno,d
;sfhkafk' fïl jvk msßi ;uhs fn!oaOfhd lsh,d
lshkafk' fldáka u lshkj kï oeka fï ud¾.h ms<m s Èk
wh fn!oaOfhda' fï fn!oaOfhda bkakjd fldgia y;rla'
NslaIq - NslaIqŒ - Wmdil - Wmdisld' fï ud¾.h jvk
fyda jv,d wjika lrmq wh' ry;ka jykafia;a T;k
bkakjd' isjqjkla msßi t;fldg fïjd jvk wh ;uhs
wms .kafk" fï fldgig jefgkafk' yenehs b;ska fïjd
Th oeka wymq úÈyg oeka Th weyqj m%Yakh yeáhg
jefgkafk" .;a;yu jvk msßi tfyu lsõjg T;k
.kafk ix>hd lshk fldgig wd¾h ix>hd' fïl jvk
msßi nqÿ yduqÿrefjd woyia lf<a wvqu jYfhka fidajdka
ud¾.hg j;a ms<smkak flkdfka" nqoaO Y%djlfhla
fjkafk' t;lka Y%djl;ajhg jeá,;a kE' tAl ksid
t;kska m,af,yd bkafk ùßh jvkafkda muKhs' kuq;a
hï ;ekla iam¾Y lrmq wh fkdfõ' wju jYfhka
fidajdka ud¾.hg j;a M,hg j;a m;afjÉp wh fkdfõ'
b;ska fï isjqjkla msßio@ nqoaO Ydikh lshk tl" oeka
T;kÈ .eg¨jla fkao@ t;fldg msßi tA msßi fkdfõ
nqoaO Ydikh lshkafk fukak fï l%shd ms<sfj;g' tAlhs
t;fldg Ydikfha fjki - oeka Th wymq m%Yakfh
;sfhkafk" yodf.k ;sfhkjfka fï NslaIq Ydikh"
NslaIqŒ Ydikh" tA jf.a jpkj,ska fjkag we;s fïl
weú,a, we;af;' fï jpk b;ska fldfydu yodf.k
fldfydu yeÿKo lshkag uu kï okafk kE' b;sydifha
fndfyda foaj,a fï Ydikfha wjqreÿ foodia mkaih
s mKyla
.;fjk ld,iSudj ;=< fj,d ;sfhkjd' b;ska tl tl
jpk ÿr È. fkdn,d fkdis;d hï hï foa y÷kajkag
fïjd lr,d ;sfhkjd' b;ska NslaIq Ydikh NslaIqŒ
Ydikh wr Ydikh fï Ydikh Ydik f.dvla kE' Ydik
258 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

tlhs ;sfhkafk' nqoaO Ydikh nqoaO Ydikhuhs' fïl


nqoaO Ydikh lsh,d lsõjd' b;ska ux TÉpr fj,d lsõfj
nqoaO Ydikh ;uhs fudlo lshkafka@
wms fldáka u .uq fn!oaO lsh, lshkafk ldgo@
fukak fï nqÿka jykafiaf. foaYkdj m<smÈk flkd'
fn!oaOhd lsh, lshkafk nqoaO Y%djlhd fka' nqÿka
jykafiaf.a foaYkdj ms<smÈk flkd' t;fldg nqoaOdkq-
Ydikdj fudllao@ fï lshmq fuÉpr fj,d mehla ú;r
úia;r lrmq fï l%shdj,sh' b;ska fï l%shdj,sh lrkag
;SrKh lrmq" lrf.k hk flkd ;uhs nqoaO Y%djlhd'
b;ska fïl lrkafk ke;s lsisfjl= nqoaO Y%djlfhla
fjkafk kE' b;ska fïflka neyerj hula lrkjd kï
tAl nqoaO Ydikhla fkdfõ' oeka fukak fï lshmq
l%shdj,sfhka neyer hula ;sfhkjd kï oeka fuÉpr
fj,d mehla ú;r l:d l<dfka" mehla ú;r' —mdmfhka
j<lskak' l=i,a jvkak' is; msßisÿ lrkak˜ lsh,d'
fukak fï l%shdj,sfhka neyerj fudkjd yß fohla
lrkj kï fn!oaO fkdfõ' b;d ir,hs' Tjqka fn!oaO
fkdfõ' tÉprhs' nqoOa Y%djlfhl= fkdfõ' nqÿ yduqÿrefjd
irK .shd fkdfõ' nqÿka irK .shd kï fï O¾uh
ms<smÈkag tmdhe' O¾uh irK .shd kï fï O¾uh
ms<smÈkag tmdhe' wd¾h uyd ix> r;akh irK .shd kï
tA;a fï O¾uh ms<smÈkag tmdhe' fu;k fï ud¾.h ;=<
bkag ´kE' Th lshmq mo ;=fkka úia;r lrmq l%shdj,sh
;=< bkag ´k' fï ;=< ke;s fuhska neyerj ´kEu fohla
lrkjd kï Tjqka fn!oaO fkdfõ'
´kEu flfkl=g lshkag mq¿jka nqoaOx irKx
.ÉPdñ' Oïux irKx .ÉPdñ' ix>x irKx .ÉPdñ' uu
nqÿka irK hñ' b;ska hkag' wms w,a,ka bkakj he' ´l
oy mdrla lsõj;a ish mdrla lsõj;a ,laI jdrhla lsõj;a
jevla kE .sfha ke;akï' hkag wjYH lrk mshjr ;enqfõ
nqoaO Ydikh 259

ke;akï' ùßh jevqfj ke;akï' tA wod< .=KO¾u ÈhqKq


lrkag mshjr fkd.;af;d;a tAjd lsõjd lsh,d lsis ojil
thd Wmdilfhla fjkafk kE' nqoaO Y%djlfhla fjkafk
kE' yenehs" b;ska ´l fkdlsõj;a lula kE' jefâ lrkjd
kï' nqoaOx irKx fkdlsõjg Th l%shd ms<sfj; lrf.k
.sfhd;a Tyq ks;e;ska u nqoO
a Y%djlfhla fjkjd' t;fldg
fï l%shdj,sfhka neyerj lrk ´kEu fohla" oeka nqoaOx
irKx .ÉPdñ" Oïux irKx .ÉPdñ" ix>x irKx .ÉPdñ
lsh,d fjkfjk foaj,a lrkjd' idhsndnd miafi hkjd'
nqÿka irK hñ lsh,d lSfõ' oeka idhsndnd irK hkjd
yßo@ uqkafkaYajrï foúfhd irK hkjd yßo@ l;r.u
foúfhd irK hkjd" tfyka ld,suE‚fhd" hlaIfhd
hlaI‚hlaf.ka fkao@ thd f.a miafika hkjd yßo@
fudlo lshkafk' nqoaOx irKx .ÉPdñ lsh,d .sys,a,d
fnda.fya fldä t,a,kjd' uf.a mq;d YsIH;ajfhka mdia
lr,d fokag' wyj,a ÿjf. f,fâ iqjfõjd' yßo@
/lshdfõ Wiiaùï ,efíjd yßo@ tfyu fkao@ fnda.yla
<Õg .shdu yß ,iaik ,iaik úys¿ ;sfhkjd t,a,,d'
yßo@ t;fldg oeka fïlo" nqoaO Ydikh' oeka iuyre
ys;ka bkakjd fïl ;uhs nqoaO Ydikh' Ydikh oeka
nenf<kjd' fndaâ tfyu;a .y, ;sfhkjd' nqÿ iiqk
nenf<ajd' Tfydu .shdu nenf<hs' fudkjo fï lrk
foaj,a lsh,d ne¨ju fmfkhs wmsg' fïlo fï nqoaO
Ydikh' yßo@ ms<su irihs' f;drka .yhs' fnda .fya
fldä t,a,hs' jfÜg mdgmdg frÈje,a" md,ï fldä
t,a,hs' ffp;Hj,g ,hsÜj,ska irihs' fkao@ wdf,dal
mQcd tfyu lsh, ;j fkdfhl=;a fkdfhl=;a foaj,a weyeg
fmakag ;sfhkjd' oeka nqÿ iiqk nenf<hso@ t;fldg' tA
tlla' B<Õg fïlo nqoaO Ydikh' oeka fuÉpr fj,d
l:d lrmq nqoaO Ydikho oeka fïl@ ys;kag fmdâvla
fï lshk tAjd' fldfyo wms hkafk@ fudkjo fjkafk@
lsh,d'
260 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

t;fldg B<Õ foa" oeka ;j msßila nqoaOYdikh


ÈhqKq lrkag hkjd' fldgila lshkjd fïl msßys,d'
fïl ÈhqKq lrkag ´k' nqoaO Ydikh msßys,d' we;a;"
wehs@ nqoaO Ydikh lsõfj" fuf;la wms l:d lrmq wr
nqoaOdkqYdikdj ms<smÈkafk kE' tA ksid fï rg b;d u
ÿrdpdrhka f.ka .yK fj,d' ñksiaiq wukqIHfhda njg
m;afj,d' hka;% njg m;afj,d' is;a-ms;a ke;s ñksiaiq
njg m;afj,d' lrkag mq¿jka ish¨ mdml¾u lrk
mõldrhkaf.a foaYhla njg m;afj,d bjrhs' tAl uu
lshkag ´k kE' Wfoa yjy mqj;am;la ne¨fjd;a .=jka
úÿ,shl tfyu ke;akï rEmjdyskS m%jD;a;s úldYkhla
ne¨fjd;a" wmsg ´kE flfkl=g oel.kag mq¿jka' b;ska
fï mõldrhkaf.a foaYh njg m;afj,d ;sfhk tl lsh,d
lsõfj Ydikh msßys,d' tAl we;a;' b;ska" wms fudlo
lrkafk fïlg@ biair fj,d msßySfuka j<laj,d fïl
ÈhqKq lrkag fudlo lrkag ´k@ ldg yß mq¿jkao fï
idikh ÈhqKq lrkag@ ldgo mq¿jka' mq¿jkao@
wudrehs' ^idlÉPd uKavmfhka ms<s;=rla&
mq¿jka' wudrehs ;ud" mq¿jka' fldfyduo mq¿jka
fjkafk@ wr lshk m%;smodj mqrkag ´k' ^idlÉPd
uKa v mfhka & wd'''' m% ; s m odj mq r ka g ´k' t;fldg
fldfyduo mq¿jka fjkafk@ oeka Tlafldu wudrehs lSfõ
wehs@ fyd|hs oeka wudrehs lsõfj' iuyre lshkafk nE
lsh,d' wehs@ fya;j
= ' fu;k uf.ka oyï wyf.k .sy, s ,
a d
Tlafldu bjr fj,d wka;sfï§ fudllao ug lshkafk
lsh,d okakjo@ iajdóka jykai" Tn jykafia lshmq foa
Tlafldu we;a;' yß' ish¨ foa we;a;' ldgo ´l lrkag
mq¿jka@ wehs fï@ fudkjo fï@ tfyu lshkag fya;=j@
fï yeu fofkla u fïl wyf.k bkafk fïl wyf.k
b|,d hkafk wksla wh fn!oaO lrkag hkafk' tAlhs
neß' meyeÈ,so lshmq foa@
nqoaO Ydikh 261

oeka fuÉpr fj,d fï lshkafk fudlgo@ fï O¾uh


;u ;ud ;= < we;s lr.ka g ls h ,d" fï ls h ka f ka
nqÿyduqÿrefjda' wmsg fïl wy,d wmsg fïl f;areï
wrf.k ms<smeo,d wms fï iir l;ßka tf;r fjkaghs
nqÿka jykafia fï foaYkdj f.kdfõ' wms oeka wykafk
fudlgo@ ;j whg lshkag' ;j wh is,aj;a lrkag' Wfoa
b|ka ? fjklï iS,h .ek l:d lrk ñksiqka wmg
wefykj' fmdâvla ßx.,d <xfj,d n,kag" tA wh <Õ
Th tllaj;a ;sfhkjo lsh,d' foaYkd kï Wfoa b|,d ?
fjklï' f¾äfhda tl oeïu;a rEmjdysksh oeïu;a nK
lshkak kï ñksiaiq jeys jeye,d' nK ms<sme§u flfia
fj;;a" wksla ñksiaiq ms<s.ekSu flfia fj;;a lshk
ñksiaiq lS fofkla <Õ ´jd ;sfhkjo lsh,d .eg¨jla
ug kx' fudlo lshkafk@ ms<smÈkafk kE' b;ska fï
rfÜ fldfyduo fïl ÈhqKq fjkafk@ fïl ;uhs
mßydksh' fmdf;a ;sfhkjd" fmd; lshjkjd fmdf;a
;sfhk tl uyd mKaä;fhd jf.a ñksiqkag foaYkd
lrkjd' fï w;ska wrka fï w;ska ÿkakd' ;uka <Õ
fudlj;a kE' fukak mßyd‚h' fïfla wmsg wkqkag
lshkag fohla kE' fïl ;sfhkafk wmsg' nqÿ yduqÿrefjd
foaYkd lr,d .shd' nqÿjre my< fjkafk tAlg' oyu
;sfhkj' idikh ;sfhkj' Wka jykafia,d ;ud" nqÿjre
;ud fï Ydikh we;s lrkafk' ldgj;a fïl ke;s lrkag
nE' Wkajykafia O¾uh fidhd.;a;d' ud¾.h fidhd-
.;a;d' ms<smeo,d wjfndaOhg m;ajqKd' wka whg;a lsõjd'
fukak ux ±lald' Tn,;a oelm,a,d lsh,d oyï foi,
Wka jykafia,d msßksjka md,d' Wkajykafia,df.a ldf,
bjrhs' Ydikh we;s lr,d ia:dms; lr,d hkag .shd'
fïlg wdh ldgj;a ÈhqKq lrkag tl;= lrkag" f.dv
k.a.kag" uqlal= .ykag" mq¿jka c.f;la fï f,dafla
kE' fïl Tfyduu .sys,a,d ke;sfj,d hkjd' b;sydifha
my< jqK nqÿjre Tlafldag u jqfK;a ´l' wkd.;fha
262 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fjkafk;a tAl' kuq;a wmsg fï Ydikh oeka Ôjudkj


;sfhkjd' tA lshkafk wmsg O¾uh wykag ;sfhkjd'
fïl ms<smeo,d wms tf;r fjk tlhs we;af;'
oeka fïl lrkag mq¿jka' ljqre yß flfkla fï
Ydikh ÈhqKq lrkag ´k lsh,d lshkj kï" lrkag
mq¿jka tlu tl fohhs ;sfhkafk' ;uka fïl ms<smÈk
tl' wkqkaf.ka wmsg jevla kE' wka whf.a iS,h wmsg
jevla ;s f hkjo@ wka whf.a iudêh wmg jevla
;sfhkjo@ wka whf.a m%×j wmsg jevla ;sfhkjo@ kE'
tAl wmsg we;s lrkag mq¿jkao@ wka whf.a nE' wka wh
ljqrej;a wmsg is,aj;a lrkag nE' iudê.; lrkag nE'
m%{dj we;s lrkag nE' tl fohla mq¿jka' wmg is,aj;a
fjkag mq¿jka' wmsg iudêhla we;s lr.kag mq¿jka' wmsg
m%×j mqrkag mq¿jka' oeka wms fïl lrkj kï" ljqre
yß flfkla" fï foaYkdj wy,d wkak thd Ydikh
ÈhqKq lrkag W;aidy l<d fjkjd' Ydikh ;snqKdfõ'
tAl ÈhqKq lrkag ´k kE' ;uka tf;r fjkag' fïl
b;ska lrkag ñksiaiq kE' b;ska fïl fjkqjg wo fudlo
lrkafk@ Ydikh lsh,d w,a,ka bkafk fjk fjk
foaj,a' wo nqoaO Ydikh fudllao lsh,d weyqfjd;a
fudllao lshkafk@ mkai, w,a,d.ksh"s biafi,a,u' tAfla
m%;sudjla ;sfhkjd' iuyr úg ffp;Hhla ;sfhkjd'
fnda.yla ;sfhkjd' tAlg u,a myka ;shkjd mQcdjla
fudkjd yß ;sínd' fudkjd yß .d:d álla lsõjd' tA
lshkafka hd× l<d' fudkjd yß b,a¨jd' m%d¾:kdjla
l<d' i;=áka úisr .shd' ysgmq l=Kq f.dfâ u bkakjd'
nqÿ yduqÿrefjd lsõfj mdmfhka j<lskag lsh,d' ljqre;a
mdmfhka j<lskg a wêIaGdk lr.;af;;a kE' je<flkag
ùßh lf<;a kE' wr lshmq wr ffp;Hhhs" ms<suhhs"
fnda.yhs w,a,df.k tA tA oji fmdah oji fyda ojila
w,a,df.k mehla fyda folla f.j,d oji .; lr,d"
fudlla yß hd×jla lr,d" b,a,ï S b,a,,d" m%d¾:kd lr,d
nqoaO Ydikh 263

t<shg .sys,a,d ysgmq mdml¾ufha u mõlfï u bkakjd'


ysgmq l=Kq f.dfâ u is;' kSjrKhkaf.ka msß,d' tAl
fka fï úkdfYg uq,' w,a,mq f.or ñksyd ld, we|,d
bkakjd n,ka bkag nE' B¾IHdj fkao@ msßisÿ is;ks a tfyu
lrkag mq¿jkao@ ;j kslï fkdfjhsfk' Th l=Kq lkao,a
ál ;shdk" weia fol mshdf.k iuyre kslx bkafk kE'
ish¨ i;a;ajfhda ksÿla fõjd ksfrda.S fõjd iqjm;a fõjd'
´kak fjhso@ oelald fkao fjki'''' f.dvla wh Ydikh
lsh, w,a,.;af; fukak fïjd' nqoaO Ydikh fkfuhs
fïjd' Ydiksl jev igyk ;uhs wmsg ;sfhkafk' fukak
fï lshmq foaYkdfõ b;d meyeÈ,s j nqÿka jykafia mo
y;rlska foaYkd lrmq fukak fï l%shdj,sh' fïl ljqre
yß lrkjd kï wkak Ydikh ÈhqKq fjkjd fï rfÜ
ñksiaiq Tlafldag u fïlg fhduq fjkag mq¿jka kï
tAl fjkafk ke;s jevla' nqÿ yduqÿrejkag lrkag neß
jqK jevla' lrkag neß jqKd Wka jykafiag;a' tod Th
fidf<dia uy ckmoj, fldaá lShla ck.ykh bkag
weoao@ lS fokdo ry;a jqfKa lS fokdo wkd.dó jqfKa'
ilDod.dñ jqfKa lS fokdo" lSfofkla o fidajdka jqfKa"
lS fokdo nqÿyduqÿrefjd olskak .sfha lS fofkla o nK
mohla weyeõfõ tAl ;ud f,dal iajNdjh' tAl ksid
ljqre;a ys;kag tmd fï O¾uh wyk wh" fï idifka
yokag f,dafl yokag rg yokag fïl iqrmqrhla lrkag
ys;kj kï tAl fudav lula' wo Tlafldu, lE .ykafk
tAl tfyu keyehs lsh,d' tAl tfyu fkfjhs ;ud' ljo;a
tfyu ;ud' l,n, fjkag tmd' ;u ;uka tf;r fjkag'
iudch hkafk b;d my;a uÜgug jeá,d' wehs@ lsisu
flfkla fï foa lrkafk kE fk' wo wmg lsisu
fn!oaOfhla fidhd.kag f,ais kE' wehs fya;=j@ fïl
ms<smÈk ñksiaiq kE' foaYkd lrkafkd bkakjd' ;udf.a
woyiq;a tl;= lrf.k" mqoa.,sl woyiq;a ood" ;ukaf.
mKaä;lu fmakag" ;ud okak nj fmkajkag" f,daflg
264 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

nK lshkjd' ;ud <Õ kE' fndfyda fofkla <Õ' fu;k


.sy-s meúÈ l;kaorhla kE' yefudau lrkjd' wo meúoaokag
jvd nK lshkafk .sysfhda' Ndjkd mka;s fndfyda u
mj;ajkafk fï f.d,af,d' fydh,d ne¨fjd;a tfyu
fkao@ ne¨jyu fmfkhs' b;ska tAl yskaod fndfyda
fmd;am;a ,shkafk wo m;fmd; wrka n,kag wd.u -
O¾uh .ek Ndjkdj .ek jeäfhka ,shkafk .sysfhda'
wo fï ;;a;ajfha ;sfhkafk' fï tllska j;a Ydikh
ÈhqKq fjkafk kï kE' Ydikh ljqre yß ÈhqKq lrkag
´k lsh, ys;kjd kï" uu kx lshkafk ;uka ÈhqKq
fjkag' Ydikh ;sfhkafk ;uka <Õ Th lshmq l%shdj,sh
;sfhkafk fldfyo@ mdmh ;sfhkafk t<sfho@ fldfy-
j;a o@ ;ud ;=<' wl=i,h ;sfhkafk fldfyj;a o@ ;ud
;=<' wmsßisÿ ys;la ;sfhkafk ldgo@ ;ukag' b;ska oeka
t;fldg fldfyo Ydikh ;sfhkafk@ ;ud <Õ' b;ska
ljqre yß lshkjd kï fïl ms<smÈkag nE wfka iajdóka
jykai" Th lshk úÈyg ms<smÈkag nE lsh,' neß kï
b;ska fudlo lrkafk wms' tAl thdf. ÿ¾j, lu' b;ska
mq¿jka tl lrkjd' tA lshkafk fudllao mq¿jka mõlï'
mõldrlï mq¿jka' mõlï lr-lr hd× lrkjd jevlg
ke;s foaj,a miafia .sys,a,d" .ia .,a miafia .sys,a,d"
foaj ixfla; miafia .sys,a,d fka' tAl f,aishs' oeka
meyeÈ,so@ Ydikh fudllao@ ljqre yß Ydikh ÈhqKq
lrkag ys;kjd kï l< hq;af;a fïl' fï Ydikh
msßfykjd' msßys,d ;sfhkafk' nqÿ yduqÿrefjd bkak
fldghs msßfykak mgka .;af;' wo Bfha fkdfõ' fï
Ydikh lsh,d lshkafk fï jevigyk' fïl uq,a ldf,a"
wdrïNl ldf,a ux ys;kafka wjqreÿ y; wgla ú;r ;uhs
ÈhqKq jqfKa' nqÿ yduqÿrejkaf.ka uq,ska u nK wymq wh
gla gla .d,d ry;a fj,d' yß ,iaikhs' ry;ka jykafia,d
msß,d ysáfha' lsis .eg¨jla kE' Bg miafia wjqreÿ y;
wgla oyhla hkfldg ne¨ju fu;k ;uhs Tlafldu
nqoaO Ydikh 265

,dN i;aldr ,efnkafk' uyK jqKd kï yß fIdala"


f,aisfhka Ôj;a fjkag mq¿jka lsh,d" fndfyda wh ,dN-
i;aldr n,df.k uyK fjkag mgka .;a;d' wehs@ oeka
rcjre" isgqjre Tlafldu i,lkafk nqÿ yduqÿrejkaf.
O¾u ud¾.fha hk whg fka' yß f,aishs fka' ysi nQ .d
.;a;d' froaola fmdrjd.;a;d' wr úÈyg md;a;rhla t,a,
.;a;d' .shd' fudlo WfKa ál ojila hkfldg wd¾h
iuQyhd wvq jqKd' mD:.ackfhda" ,dN - i;aldr ,nk
msßi jeä jqKd' wjqreÿ oyhla fod<yla hkfldg
wd¾hfhda wvqhs' mD:.ackfhda u ;uhs ysáfha' tA lshkafka
ÖjrOdßfhd" ke;akï Y%uK fõYOdßfhd msreKd' wjqreÿ
oyih ody;" oywg fjkfldg''' f.dv tkag u nE' wjq,a
cd,hla' wd¾hhl=g bkag;a kE' wehs@ wkd¾hfhda msß,'
,dN-i;aldr miafi ÿjk Y%uK fõYOdÍkaf.ka fïl
f.dv .kag nE' nqÿyduqÿrefjd Bg miafi fudlo lf<a@
kS;s mkjkag mgka .;a;d' úkh kS;s' wjqreÿ úiailg
miafi úkh kS;s mkjkag mgka .;a;d' t;l,a úkh
kS;s ;snqfKa kE' fudlo@ O¾uh ;=<ska u úkh YslaIKh
;snqKd' O¾ufhka msg mekakg miafi kS;s mefkõjd'
b;sx kS;s odf.k odf.k .shd' yenehs fï kS;s oeïud
lsh,d fldhs fj,dfjj;a Tjqka ksjerÈ jqfKa kE'
fjkafk;a kE' tA;a kS;s mekjqjd'
kS;s mefkõfõ fudlgo@ tlla wd¾h ix>hdj /l-
.kag' wksla me;af;ka ÿiaiS, uyKqkag ks.%y ms‚i'
fmd;aj, iQ;j % , ;sfhkjd' úkh mefkõfj tAlg' ÿiai, S
whj f,daflg fmkakqjd' fukak fuhd ÿiaiS,hs' fï
f.d,a, Ydikfha fkfõ lsh, fmkakkag meyeÈ,s j u
foaYkd l<d' lr,d bjr fj,d lsõj" fukak fï f.d,a,
Ydikhg whs;s kE lsh,' úkh kS;s oeïfï tAlg'
oeka ux fï fuÉpr fj,d l:d lrmq Th —iín
mdmia i wlrKx'''˜ Th .d:dfõ ´lg ls h ka f k
266 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

m%d;sfudalaI foaYkdj lsh,d' fïl ;uhs nqÿjrekaf.a


foaYkdj' oeka Th foaYkdfjka ;uhs m<fjks wjqreÿ
úiai u l%shd;aul jqfKa' Th ál lrmq ñksiaiq ysáhd
fïflka ÿr neyer fjÉp .uka ;uhs kS;s mefkõfõ'
Bg mia f i ;uhs m% d ;s f uda l a I h ls h ,d fjk tlla
mefkõfõ' kS;s ud,djla' oeka Th Wmiïmod iS,h lsh,d
—m%d;sfudalaI ixjr iS,h˜ lsh,d ;sfhkafk' oeka ;sfhk
úkh kS;s ud,djla' YslaId mo foish úisy;lao fldfyo
;sfhkjd ux ys;kafk NslaIQkag' NslaIqŒkag ;j;a iShla
ú;r jeälr,d ;sfhkjd ux ys;kafk' tA m%d;sfudalaIh
oeïfï wehs@ tA kS;s ud,djla' oeka uq,È ;snqfK fï mo
;=k muKhs' t;fldg fukak fïl ;uhs jqfKa' b;ska
fï msßySu È.ska È.g u .sys,a,d wka;su fjk fldg
yßu lK.dgqodhl ;;a;ajhlg m;ajqKd'
oeka tl ojila" uyd ldYHm ry;ka jykafia
nqÿyduqÿrefjd <Õg .sys,a,d lshkjd( iajdóka jykai"
biair kS;s ;snqfKa álhs" ry;ka jykafia,d fndfyduhs'
oeka úkh kS ; s f.dvhs " kS ; s fndfyda u hs ' ry;ka
jykafia,d fndfydu w,amhs" lsh,d nqÿyduqÿrejkag
lshkjd' nqÿ yduqÿrefjd fudlo lSfõ" Bg miafi' nqÿ
yduqÿrefjd lshkjd tAl tfyu ;uhs" tAl tfyu ;uhs
ldYHm tAl tfyuuhs' tAl j<lajkag nE' wo jqfKa tAlhs'
fudlo fj,d ;sfhkafk' fï úkdfig uq, nqÿ yduqÿrefjd
foaYkd lrkjd' uq,a ld,fha O¾uh ms<smeomq wh ysáhd'
tAl ke;s ksid ;uhs kS;s mkjkag jqfKa' oeka fï Ydikh
msßfykafk kS;s jeä jqK ksid fkfjhs' O¾uh ms<smÈk
wh wvq jqK ksid' oeka bkafk ljqo@ m%;srEmlhka -
O¾u m%;srEmlhka ìys jqKd' nqÿ yduqÿrefjd lsõfj
tfyuhs' O¾u m%;srEmlhka ìysfj,d ;sfhkafk' tAl
yskoa d fï O¾u m%;r
s Emlhka ìys jqKdu fudlo fjkafk@
O¾uh w;=reoyka fjkjd' O¾uh w;=reoyka fjkfldg
nqoaO Ydikh 267

Ydikh msßfykjd' wo fj,d ;sfhkafk tAl' tod jqfKa


fïl' fyd|o@ wo n,j;a O¾u m%;srEml'
oeka nqÿyduqÿrefjd ;j WodyrKhla fokjd' oeka
r;a;rka lshk foafk jákafk' r;a;rka lshk foa
jákjd' ljqre;a okakjd' tA jákdlu ;sfhkafk tfyu
;sfhklka' hï ojil r;a;rka fjkqjg hula my<
jqfKd;a fudlo fjkafk@ fjk fohla fydhd .;af;d;a
r;a;rkaj,g fudlo fjkafk@ r;a;rkaj, ;ek ke;=j
hkjd' r;a;rka w;=reoyka fjkjd' wkak tA jf.a' tA
O¾u m%;srEml my< jqK yskaod O¾uh w;=reoyka jqKd'
t;fldg Ydikfha fï m%;srEml my< jqfKa wo Bfha
fkdfõ' b;ska nqÿka jykafia Ôjudkj jev bkak ldf,u
fïl .ek l:d lrkag isÿ jqKd' nqÿyduqÿrefjd meyeÈ,sj
u lsõjd' fï m%;srEml oeka my<fj,hs ;sfhkafk' fï
Ydikfha m%;r s Eml my< jqKdu O¾uh w;=reoyka fjkjd'
t;fldg fï O¾uh w;=reoyka lrkafk msáka ljqrej;a
weú,a,d fkfï lsh,d nqÿ yduqÿrefjd lsõjd' fï Ydikh
;=< u hs' fï Ydikh ;=<u fïl w;=reoka lrk m%;r s Eml
my< fjkjd' ysia ñksiaiq my< fjkjd' nqÿ yduqÿrefjd
tfyuhs foaYkd lf<a tA iQ;%fha' mGú Od;=j fï O¾uh
w;=re oyka lrkafk kE' wdfmda Od;=j fï Ydikh w;=re-
oyka lrkafk kE' f;afcda Od;=j fï Ydikh w;=reoyka
lrkafk kE' jdfhda Od;=j fï Ydikh w;=reoyka
lrkafk kE' fï Ydikh w;=reoyka lrk ysia ñksiaiq
my<fjkafk fï Ydikh ;=<uhs" lsh,d nqÿyduqÿrefjd
tod foaYkd l<d' tfyu lsh,d bjr fj,d nqÿ yduqÿrefjd
lshkjd fïl we;s jqfKa wehs@
oeka tA''' tod lshkafk" tA ojia fjkfldg nqÿka
jykafia flfrys f.!rjh ke;sj .sys,a,d' nqÿka jykafia
flfrys ;sín hgy;a my;a nj ke;sj .sys,a,d' lreKq
myla lsõjd' B<Õg O¾uh flfrys ;sín f.!rjh ke;sj
268 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

.sys,a,d O¾uh flfrys ;sín hgy;a my;a nj ke;sj


.sys,a,d' B<Õg ix>hd flfrys ;sín f.!rjh ke;sj
.sys,a,d' ix>hd flfrys ;sín hgy;a my;a nj ke;sj
.sys,a,d' B<Õg YslaIdj flfrys ;snqK f.!rjh ke;sj
.sys,a,d' YslaIdj flfrys ;snqK hgy;a my;a nj ke;sj
.sy,
s ,
a d' tA ú;rla fkfõ' iudêh flfrys ;snK q q f.!rjh
ke;sj .sys,a,d' iudêh flfrys ;snqKq hgy;a my;a nj
ke;s j .s y s , a , d' fuka k Ydikh ms ß fyka g O¾uh
w;=reoyka fjkag fya;= fjÉp lreKq' fïl ;sfhkafk"
´k kï lshj, n,kag ixhq;a; ksldfha —ioaOïu
m;srEml˜ iQ;%fha' tAfla ku;a ioaOïu m;srEml iQ;%h'
lshj,d ne¨fjd;a fmfkhs' nqÿ yduqÿrefjd fukak fï
foaYkdj lf<a'''
b;ska fukak fï úkdYh fj,d ;sfhkafk fukak
fï úÈyg" to;a jqKd' tod nqÿ yduqÿrefjd bkaoÈu" fukak
fï foa isoaO jqKd' b;ska wo;a fj,d' b;ska fïl" fï
Ydikh úkdY jqfKa fï Ydikh we;=<; bkak hï
msßila w;ska' ysia ñksiaiq ìys jqK ksid' fï ioaOïu
m%;srEml my< jqK ksid' nqÿ yduqÿrefjd fïjd tA ldf,
u oelald' meyeÈ,so lshk foa@
b;ska ljqre yß flfkla W;aidy lrkj kï'''
yenehs" fï m%;srEml ke;s lrkag nqÿyduqÿrejkag;a
mq¿jka jqKd kï tod tAl lrkjfk Wka jykafia' ldYHm
ry;ka jykafia lrkjfka' lrkag nE' fï ;=< yenehs
fïflka woyia lrkafk kE O¾uh kE lsh,' ;du O¾uh
;sfhkjd wyquq¨j,' fldfyyß ;ju /ls,d ;sfhkjd'
;u;ukag ;sfhkafk fïl f.dv.kag ùßh lrkag
lsh,d lshkafk' ;ukau fïlg lghq;= lr,d fï ms<f s j;
mqr,d iißka tf;r fjkag' fjk kï lrkag fohla
kE' b;ska tAlg ùßh lrk flkd ;uhs fï Ydikh
ÈhqKq lrkag ùßh lrk flkd fjkafk' b;ska Th yqÕla
nqoaO Ydikh 269

wh l,amkd lrkjd oeka fï rfÜ wh fï rg msßys,d


;shkjd' Ydikh msßys,d ;shkjd' wms fïl f.dv.kag
´k' fï úkdYh ;uhs fï Tlafldg u uq, lshkjd'
b;ska jevla kE' fïl fjkjd' fïl fj,d ;sfhkafk
wo fjk fldg' kuq;a ;du lsisuflfkla fïl f.dv-
.kag ´k kshu ud¾.hg yß ud¾.hg jeá,d ;sfhk
njla fmakafk kE' fudlo fya;=j@ lsisu okak flfkla
kE n,mqju Ydikh lshkafk fudllao lsh,d' yßhg u
okafk kE fudllao nqoaO Ydikh lshkafk lsh,' tAlhs
ux lsõfj wr ffp;Hh" ms<sfï" fnda.y" w,a,f.k
fndaê>rh" i|lv myK" wr leghï l,dj" wfma mer‚
wr fudkjo ;snqK mqrdjia;= ál" kgnqka ál" jej" od.en
w,a,f.k oÕ,kj' fïl nqoaO Ydikh fkfjhs' Ydikh
ke;s jqKdu ´jd úkdY fjkjd' tA ldf,;a jqKd' wo;a
fjkafk tAl' b;ska wdfh;a fï mer‚ Y%S úN+;shg hkag
´kE kï wrjd f.dv.kag ´k kï" wdmyq fï oyug
fhduqfjkag ñksiaiq' t;fldg kslï u Ydikh f.dv
ths' fï Ydikh ke;s fjk tl .ek nqÿyduqÿrefjd
fndfyda foaj,a úkdYh .ek lsh,d ;sfhkjd'
oeka tl ;ekl nqÿ yduqÿrefjda foaYkd lrkjd
NslIa k
Q a jykafia,dg¦ uyfKks" wo ke;s kuq;a wkd.;fha
my< fjk Nh myla ;sfhkjd lsh,d' wo kE' tAl
wkd.;fha my< fjkjd' b;ska lshkjd Tn,d fï Nh
my ke;s lrkag lghq;= lrkag lsh,d NslaIQkag wjjdo
lrkjd' fudllao Nh my@
Wka jykafia lshkjd wkd.;fha ldh Ndjkd Ñ;a;
Ndjkd m%× Ndjkd ke;s uyKqka my< fjkjd' tA lsõfõ
ldh Ndjkd" Ñ;a; Ndjkd" m%{d Ndjkd ke;s NslaIQka
my< fjkj' tA lsõfj uyKqka' fudllao ldh Ndjkd"
Ñ;a; Ndjkd" iudê Ndjkd lsh, lshkafk' wd¾h
wIagdx.sl ud¾.h' oeka Th lsõj foa iS, - iudê - m%×
270 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jvkake;s yduqÿrejre my< fjkjd' tA lr,d fudkjo


lrkafk tA f.d,af,d@ ;j wh uyK lrkjd' t;fldg
fudlo fjkafk@ ;uka <Õ ke;s iS, - iudê - m%×
;uka <Õ ke;akï wkqka <Õ we;s lrkag mq¿jkao@
t;fldg fudlo fjkafk@ ;uka <Õ ke;s yskaod O¾uh
ke;sj .shd' úkh ke;sj .shd' iS, - iudê - m%× ke;akï
úkh bjrhs ' úkh ke;a k ï O¾uh bjrhs ' O¾uh
keiSfuka úkh kikjd' úkh keiSfuka O¾uh kikjd'
tA lr,d kslï bkafk kE' ;j whj uyK lrkjd' tA
whg mq¿jkao Ou–h-úkh rlskag' tA f.d,a,kag mq¿jkao
iS, - iudê - m%× we;s lrkag' ;ukaf.a .=rejrhdg
fokag neß foa ;ukag mq¿jkao@ wdkak' oelalo@ wkak
my< jqKd fojeks Nh' ;uka <Õ ke;sj ;j wh uyK
lrkjd' Wmiïmod lrkjd' wkak úkdihs' B<Õg fudlo
lrkafk@ ;uka <Õ ldh Ndjkd - Ñ;a; Ndjkd - m%×
Ndjkd kE' tA;a fudlo lrkafk' wksla whg Wmfoia
fokag hkjd' ;uka <Õ ke;s O¾uh wksla whg lsh,
fokag mq¿jkao@ wo fjkafk tAl fkfõo fndfyda ÿrg'
oelalo fï úlD;s fj,d' fï fu;k wo fï hkyeá'
;uka <Õ ke;s O¾u;d f,dlafld jf. foaYkd lrkjd"
fmdf;ka jpk álla w,a,f.k' fudlo fjkafk@ nqÿ
yduqÿrefjd fïl lsh, ;sfhkafk' iQ;%j, ;sfhkjd'
yßo@ wkak" wks;a whg Wmfoia fokjd' fudlo fjkafk@
O¾uh;a bjrhs' úkh;a bjrhs' t;kska bjr kE' ;j;a
lsõj'
oeka ;=ka fjks tl fudkjo lsõfj@ wkd.f;a
NslaIQka my< fjkj' tA wh Th p;=rdhœ i;Hh" máÉp
iuqmamdoh" wd¾h wIagdx.sl ud¾.h" l¾uh" l¾uM,h
jeks .eUqre oyï lreKq l:d lrk fldg foaYkd lrk
fldg tAjd wyf.k bkafk kE' tAjd f;areï .kag W;aidy
lrkafk kE' wkqkf a .a weom¨ÿ fidhñka ld,h ldouñka
nqoaO Ydikh 271

.; lrkjd' fudlo fjkafk t;fldg@ ;ukaf. iS,h;a


bjrhs' ;uka <Õ O¾uhl=;a kE' jefvkafk;a ke' úkh;a
bjrhs' O¾uh;a bjrhs' wkak ;=ka jeks tl'
y;rjeks tlg fudkjo nqÿyduqÿrefjd lsõfj@
wkd.;fh my< fjkjd msßila' fï uyd .eUqre O¾u
fjkqjg fïjd ms<m s Èkjd fjkqjg fï idikfhka neyer
mqoa.,fhda idiksl fkdjk úÈyg hï hï foaj,a lshkag"
foaYkd lrkag" lúfhka .dhkd lrkag" jdo újdo úÈyg
m%nkaO lrkag" úúO wh Th lúfhda idys;Hlrefjda
m%nkaO lr,d .dhkd lrk foaj,a m%ldY lrkag" tAjdg
ijka fokag" wykag leu;s fjkjd' wo tA Th lshmqjd
keoao@ Th oeka ux y;rla lsõjd' y;r u keoao@ oeka Th
y;r jeks tl fyd|g ;sfhkjd' n,kag Wfoa b|ka ?
fjklï fmdah ojig rg jfÜ .sfhd;a wefykafk
fudkjo@ lú nK" úßÿ nK keoao Tõo@ t;fldg fïj
lshk ñksiaiq ne¨fjd;a fndfydaúg .sysfhda' mkai,aj,
f.j,aj, ´jd wefykjd fkao@ fjk fjk fldfyka
fldfyka yß fï leiÜ jHdmdßlfhda" fïl jHdmdrhla
jYfhka úl=Kf.k hk jHdmdrhla" oeka' fïl
nqÿyduqÿrefjd tod wjqreÿ foodia mkaish mKylg fmr
lsh,d ;sínd' fï lúlr m%nkaO lr lshk fï úêfha
foaj,a Ydikh ;=< fjkjd' fukak fïflka O¾uh
jekfikjd' úkh jekfikjd' fï y;rjeks tl'
mia jeks tl fudllao nqÿ yduqÿrefjd lsõfj@
wkd.;fha my< fjkjd' bkak ia:úr NslaIQka' fudlo
lrkafk@ m%;H nyq, fldg jdih lrkjd' isõmih'
Tjqka m%;Hh i|ydu isjqmih i|yd u O¾uh mdúÉÑ
lrkjd' wo fjkjo keoao@ fï my u wo ;sfhkjd'
fïjd lshkfldg iuyrl=g ßfohs' ßfokag fkfjhs fïjd
lshkafk' iuyr fj,djg uu fï oelmq tl fohla'
mqÿu wjdikdjla lsh, lshkafk" udj uqK .efykag
272 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

NslIa k
Q a jykafia,d mjd tkjd' tA whg;a uu fïj lshkjd'
lshkfldg tA wh;a mqÿu fj,d wyf.k bkakjd' tA lr,d
Wkajykafia,d lshkjd" fï Tn jykafia lshmq l:dj
we;a;' tAflka ug yeÕ=fka fudllao@ fï whg fïjd
wyf.k bkag nE' yenehs b;ska tA f.d,a,f.a ÿ¾j, lu"
fmd;am;a ldfjd lkjd' rdlalj, msß,d ;sfhkafk'
fmr<,d n,ka kE' .syslfïu .syshkag wod< fï ckm%sh
fj,d ;sfhk mj;sk l%uh ;=< u tA f.d,a,ka bkakjd'
fydhkafk kE' .fõIKhla kE' fï rfÜ ñksiaiq
.fõIKh lrkakE' .sysfhd;a meúoafod;a ljqre;a uu
lshkafk' meúÈ .sys l:dka;rhla kE' idudkH ck;dj
.fõIKYS,S kE' B<Õg úfõpkYS,s kE' fmd;m;ska úúO
udOHj,ska fydh, ú;rla nE' wms tAjd ixjdohg ,la
lrkag ´kE' oeka ux .fõIKh lr,d uu wo ixjdohg
ks¾NS;j bÈßm;a lroaÈ;a iuyre fjõ,kjd' wfka Tn
jykafia fïjd fldfyduo ks¾NS;j lshkafka' fïjd yß
m%Yak u;=fjkjd fkao@ b;ska fï .fõIKh fkdlr
fldfyduo wms i;Hh u;= lr.kafk' úfõpkh fkdlr
fldfyduo@ tAl ksid .fõIKh lrkag ´kE' t;kska
kej;s,d nE' úfõpkh lrkag ´kE' tA;a nE' i;Hh u;=
lr .;a;u t;kska fl<jr fjkafk kE' hula id¾:l
lr.kag B<Õg úma,jldÍ fjkag ´kE' tA lshkafk wdhqO
ikakoaO úma,jhla tfyu fkdfõ' wms fïjd l%shd;aul
lrkag ´kE' b;ska fïjd kE' Tfya biafldaf,a hkjd'
bf.k.kakjd' iy;slh lf¾ t,a,.kakjd' fldfy yß
rlaIdjla fydhd.kakj' fmdf;a bf.k.;a foa me;a;l'
thdg ´k foa lr, f.or hkj' rg t;k u' oji f.j,d
mäh .kakj' wOHdmkhhs lrk flrejdjhs folla'
fya;=j@ tAl ;uhs fj,d ;sfhkafk' oeka fï O¾uhg
fj,d ;sfhkafk;a tAl' fmd; lshjkjd' ;ukag tAflka
.%yKh lrf.k ;ukaf.a iir fl<jr lr.kag ´kE
lshk fÉ;kdj fkfjhs ;sfhkafk' fï nK lshkag"
nqoaO Ydikh 273

msßi jeä lr.kag' wr y;r jeks lreKg iudk foaj,a


lrkj' isjqmih" fyd|g lemSfmakag ,dN-i;aldr" lS¾;s-
m%Yxid i|yd fïjd lrkjd'
b;ska fï lreKq fïjd fmdf;a ;sfhkjd' iQ;%
msglfha' ;ju /¢,d ;sfhkjd' wmsg lshjkag mq¿jkalu
;sfhkjd' wmsg fmd;aj, yïn fjkjd' fïl Ydiksl
mßydkshg fya;=jla' fï lreKq my ;sfhkjd'
b;ska nqÿ yduqÿrefjd yenehs lsõj fïl ;sfhkj"
wkd.f;a fïl fjkjd fïl j<lajkag lghq;= lrkag
lsh,d' uu ks¾NS;j fïjd l:d lrkjd' Nh fjkag tmd'
fudlo ux nqoaO jpkh ms<smÈkafk' nqÿ yduqÿrefjd lsõj
jf.a fïl mq¿jka ;rï j<lskg a lghq;= lrkag' wvq.dfk
fïl lsh, yß ÿkafkd;a hï hï whf.a weia wefrhsfka
fkao@ ys;, n,kag fï tl idOlhla fï Ydiksl
mßydkshg' meyeÈ,s o lshmq foa@
B<Õg ;j tlla' tla;rd nuqfKla weú,a,d wykjd
nqÿka jykafiaf.ka iajdóka jykai" Tn jykafiaf.ka
miq hï;dla ld,hla fï Ydikh mj;skjd kï Bg fya;=
fudkjdo@ hï;dla l,a Ydikh mj;skj kï tA mej;Sug
fya;=jk idOl fudkjdo@ B<Õg tA nuqKdu wykjd
iajdóks" Tn jykafiaf.ka miq hï ojil fï Ydikh
msßfykjd kï tA msßySug fya;= jk ldrKd;a fudkjo
lsh,@ nqÿ yduqÿrefjd fïlg yß f,ais W;a;rhla ÿkakd'
nqÿ yduqÿrefjd lsõjd( n%dyauKh" fï Ydikfha NslaIQka
hï ;dla ld,hla i;r i;smÜGdkh jvkjo" tA ;dla
l,a fï Ydikh mj;skjd' ljo yß ojil fï Ydikfha
NslaIQka i;r i;smÜGdkh jvk tl kj;ajkjdo wkak
todg Ydikh msßfykjd' fukak W;a;f¾'
oeka ljqre yß flfkla W;aidy lrkj kï fï
Ydikh ÈhqKq lrkag ´kE lsh,d" fudkjo thdg lrkag
;sfhk tlu foa@ nqÿ yduqÿrefjd lsõfj kE wka whg
274 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

jvjkag lsh,d' i;r i;smÜGdkh jvkag' ;uka jvkag


Ydikh ÈhqKqfjkag' ;uka bj;a jqfKd;a Ydikh
msßfykjd' fukak W;a;f¾' b;ska ljqreyß Ydikh ÈhqKq
lrkag ´kE lsh,d ys;kj kï Tyqg ;sfhk tl u foa
fudllao@
—wr[a[ .f;d jd" relaLuQ, .f;djd iq[aØ.dr
.f;d jd˜ - —lef,alg hkak' .yla hgg hkak' ysia
;eklg hkak' Wvqlh Rcqj ;shdf.k isysh we;=j yqiau
.kak' yqiau fy<kak'˜ fukak mgka .kak yeá' i;r
i;smÜGdkfha m<fjks lugyk ;sfhkjd ldhdkqmiai-
kdfõ' fukak lrkag' fïjd lrkag mgka .;af;d;a fï
Ydikh ÈhqKq fjkjd' fïl ke;s yskaod Ydikh
msßfykjd' fukak Ydikh' oeka meyeÈ,s o lshmq foa@
t;fldg oeka fï ;sfhk nqoaO Ydikh fudllao@
wo wms Ydikh lsh,d w,a,ka bkafk fudllao@ oeka
fï Ydikh msßySug fya;= fudkjo@ ux fkfjhs oeka
fï lshmqjd Tlaflda u nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lrmqjd'
wo;a wmsg tAjd tA úÈyg u olskag ;sfhkjd' b;ska ljqre
yß ys;kjd kï fïl ÈhqKq lrkag ´kE lsh, fukak
l< hq;= foa'
wo fndfyda wh fï rfÜ hï hï bÈßfhka bkak
m%N+jre lshk wh" foaYmd,kfhka rg lrjk wh"
t;fldg úúO by< uÜgïj, bkak wh" lshkjd fï
Ydikh ÈhqKq lrkag ´kE' fïl bÈßhg .kag ´kE wms'
fï msßySu ksid fndfyda úkdYhla jqfKa lsh,' b;ska tA
whg ux lshkafk fndfydu fyd|hs woyi' tfyu
ys;kjkï f,dl= fohla' tfykï mshjrla .kag' tfykï
;j ÿrg;a fïl ÈhqKq lrkjd lshñka fï wYdiksl
foaj,a bÈßfha kï t,a,Sf.k bkag hkag tmd' lreKd-
lr,d wr nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lrmq fï l%shdj,shg
ck;dj fhduq lrkag ´kE lrk mßirh ilia lrkag'
.ula .ula .dfka mq¿jka kï m%cdYd,d yokj jf.a
nqoaO Ydikh 275

mq¿jkakï .ula .ula .dfk fmdâvla .fï ksial,xl


;ekla n,,d m%cd Yd,dj jf.a ;ekla yokag' wvq .Kfka
fï ;reKhkag ksial,xlj .sys,a,d ojilg úkdä
myf<djla - úiaila - meh nd.hla - mehla Ndjkdjla
jvkag mq¿jka ia:dkhla we;s lrkag' fukak Ydikh
ÈhqKq lrk l%uh' mq¿jka ;rï wkak tjeks wjia:d Wod
lr,d fokag' wo uf.a <Õg tk wh bkakjd fndfyda
fofkla lshkjd fïl wyf.k b|,d .sys,a,d ms<smÈkag
ùßh lrkjd' tA wh lshkjd lrkag nE' f.j,aj,
myiqlï uÈ' f.j,a l=vhs' mqxÑ ldur' bvlv uÈ' b;ska
.fï mkai,g .sys,a,d lrkag lsõj u mkaif,a lrkag
nE' mkaif,a Bg jvd .d, f.daÜáhla' tfyuhs lshkafk'
ksYÑa ;j u lshkjd mkaif,a Bg jeähs' oeka fmdah ojig;a
nE' jeäfhka u Yío ;sfhkafk mkaif,a' Yío úldYk
hka;% odf.k" leiÜ hka;% odf.k" fndfyda foa lrkjd'
fnr .yf.k lrkag nE' fïlhs rfÜ we;a; ;;a;ajh'
wmg fmakag ;sfhk foa' ljqre;a lshk foa' b;ska tAl
ksid mq¿jka kï uu yefudaf.kau n,OdÍkag fhdackd
lrkjd Ydikh ÈhqKq lrkag kï wo f,dl= Wkkaÿjl=;a
;sfhkjd úfYaIfhka m%dfhda.sl me;a;g fhduq fjkag
úfYaIfhka u W.;=kaf. ;reKhskaf. wruqKla
;sfhkjd' tAl yskaod mq¿jka kï fukak fï wjia:djg
j;a hula lrkag n,kak' fï wr m%cd Yd,d jf.a ;ekska
;ek yeu .ul u jdf.a" wr jf.a ksial,xlj Ndjkd
jvkag mq¿jka ;eka ;kjkag' ksoyfia lrf.k hkag
mq¿jka ;eka we;s lrkag" mq¿jka kï' jvd fyd| fiajdjla
fïl rgg' fudlo ys;kafk@ tfyu lf<d;a" lrkag
mq¿jka kï t;fldg ñksiaiq fjkqfjkafk" tAjd' lrkag
wjia:dj ;sfhkjd' b;ska t;fldg mq¿jka ;rï ùßh
lrkag m%dfhda.sl me;a; ÈhqKq lrkag' fjk fjk foaj,a
lr, yßhkafk kE'
276 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wiQ wg ßhka nqÿ ms<suhs" ie;fmk ms<suhs" uyd .,a


úydrhs rfÜ ke;s foaj,a l<d lsh, wo fï rgg ms<suj;a"
mkai,a j;a" fjfyr úydrj;a wvqjla kE' wo ke;af;
fïl ms<m s Èk ñksii a 'q mkai,a wo jeySf.k hkjd' mkai,a
yeÿj lsh," fouy,a O¾u Yd,d yeÿj lsh," fouy,a
ix>djdi yeÿj lsh, fï Ydikh ÈhqKq fjkafk kE'
ñksiaiq bkag ´kE biair fj,d" fï O¾uh ms<smÈkag'
ñksiaiq ke;akï ´jd fudkjd ;sín;a we;s jevla kE'
wiQ ydr odyla fjfyr úydr l<d wfYdal wêrdchd' wo
fudkjla j;a kE' wo fn!oaOfhd;a kE tA rfÜ' f,dalfha
úYd, u fn!oaO úydrh bkaÿkSishdfõ —fndfrda nqÿ¾˜
úydrh ;sfhkjd' tl fn!oaOfhlaj;a kE' tAjd tfyuj;a
;sfhkjd' bkaÈhdfõ ms<su úrEms lr,' fï fn!oaOfhda
ysgmq ;eka' ;u ;ukaf.a uq;=ka ñ;af;da yomq foaj,a' wms
ljqre;a oelald ±ka wjqreÿ mylg yhlg biair fj,d
foodfya foodia tfla ú;r fkao@ we*a>ksia:dkh - biair
.kaOdr foaYh wr ;snK q uyd m%;u
s d - .,a m%;u
s d msmf
s rõjd
tA whf.a uqknq f
q rda' yomq whf.a' ne¨fjd;a tl fn!oaOfhla
j;a kE' wo tA ñksiaiq fn!oaO fkdjqKd ú;rla fkfõ
O¾ufhka msg jqKd ú;rla fkdfõ" wr O¾u ixfla;j,-
g;a ffjr lrkjd' tAlfka mqmqrjkafk' b;ska wo tA
;;a;ajh fufy fkdfjhs lsh,d ldgo lshkag mq¿jka"
wkd.f;a' wksjd¾hfhka wkd.f;a fï hk úÈyg .sfhd;a
b;d fõ.fhka hï ojila Th lshk Th m%;sud - ffp;H
mqmrq jk cd;shla ths' fïjd yomq .fvd,a fudavfhda lsh,d'
tAl fjkjd" fudlo O¾ufhka msg .sfhd;a' O¾ufha
ysáfhd;a Ydikh ;snf q Kd;a ´jdg ljqrej;a w; ;shkafk
kE' fudlo tA wh <Õ yeufoau ;sfhkjd' O¾ufhka msg
mekakyu ;uhs fï Tlafldu fi,a,ï fjkafk' tA yskaod
ljqre yß fïjd /l.kag ´k kï ixialD;sh .ek l:d
lrk wh bka k jd' iNH;a j h .ek l:d lrkjd'
lreKdlr,d yeu fofkla u biair fj,d yenehs tlu
nqoaO Ydikh 277

foa ;uhs ;uka Od¾ñl fjkag' biair fj,d rÊcqrefjd'


nqÿ yduqÿrefjd lsõfj tfyuhs' rÊcqrefjd Od¾ñl fjkag
´k' rÊcqrefjd Od¾ñl jqKd u rÊcqrejkaf.a weu;sfhda
Od¾ñl fjkjd' weu;sfhda Od¾ñl jqKdu rcfha ks,OdÍka
Od¾ñl fjkjd' t;fldg rÊcqrefjda Od¾ñlhs" weu;sjre
Od¾ñlhs" rcfha ks,OdÍka Od¾ñlhs' t;fldg uq¿ rdcH
;ka ; % h u Od¾ñlhs ' t;fldg rgjeis h ka bfí u
Od¾ñlhs'
B<Õg rÊcqrefjda wOd¾ñl kï" weu;sfhd wOd¾ñ-
lhs' ks,OdÍka wOd¾ñlhs' uq¿ rdcH ;ka;h% u wOd¾ñlhs'
rg jeishd bfí u wOd¾ñlhs' fukak yokag ´kE ;eka'
oeka fïjd ys;kag ´kE foaj,a' fudlo nqÿ oyfï ;sfhk
.eUqr" yrh" wrgqj fïjd' ke;=j fï .ia .,a jkaokdj
fkfõ' fï mqo mQcdj,g nqÿ oyfï lsisu ;ekla kE' oeka
;snqKd kï wr mo ;=fka lshkag tmdhe' oeka lfhka
fjk wl=i,fhka j<lsk lh-jpk ixjr lr.ekSu ;ek
mqo mQcd ;sfhkjo@ biair fj,d wymq tlg wdmyq hkag
´kE oeka' mqo mQcd kE' tfyu kE' t;fldg wl=i,fhka
is; j<lajd .kak ;ek" ;sfhkjo mqo mQcd@ kE' is;
msßisÿ lr.ekSu lshmq ;ek ;sfhkjo mqo mQcd@ kE'
tfykï mqo mQcd lr, yßhkafk kE fïlg' oeka
meyeÈ,so lshk foa@
tA yskaod wmsg fukak fu;kg tkag fjkjd' oeka
Ydikh .ek fudkjo ;j ys;kag ;sfhkafk@ oeka
fudkjo ;j wykag ;sfhk m%Yak@ oeka fyd|g u
meyeÈ,shs fkao Ydikh lshkafk fudllao lsh,@ nqÿ
yduqÿrejkaf. foaYkdj nqoaO foaYkdj" nqoaOdkqYdikdj'
t;fldg Ydikh lshk tl" nqoaO Ydikh lshkafk
fudllao lsh, wms f.dvla l:d l<d' oeka wYdiksl
me;a;;a l:d l<d' Ydikh msßfyk me;a;;a wms nqoaO
foaYkdj nqÿka jykafiaf. foaYkdfjka u wrf.k wms
278 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

l:d l<d' oeka ldg;a meyeÈ,s we;s fudllao nqoO


a foaYkdj
nqoaOdkqYdikh lsh,d' wo ;sfhk Ydikh lsh,d wms
ys;df.k bkak foa nqÿka jykafia foaYkd lrmq ienE
Ydikh fudllao lsh,d fjki jegfykag we;s' meyeÈ,shs
fkao@
ux ys;kafk uu mq¿jka ;rï W;aidy l<d fndfydu
flá ld,hla ;=<' ug ,eì, ;sfhk ld,h ;=< óg jvd
wudrehs úia;r lrkag' wmsg bÈßfha§ h<s h<s;a fïjd
l:d lrkag mq¿jka wjia:d Wod fjhs' oekg fuf;la
lrmq foaYkdj ;=< wykag ;j fudkj yß ;sfhkj kï
wykag' fudkjo .eg¨ ;sfhkafk@
m%Yakhla (-
nqÿrcdKka jykafiaf. foaYkh ;=< § úfYaI;ajh
;uhs úo¾Ykd jeãu' b;ska úo¾Ykd jvkak mq¿jkao
iu: Ndjkdfjka f;drj@
ms<s;=r (-
nqÿ yduqÿrefjd foaYkd lr,d ;sfhk úÈyg oeka
;sfhk m%Yakh ;uhs iu: Ndjkdfjka f;drj úo¾Ykd
jvkag mq¿jka o lsh,' b;ska ´lg W;a;r fokag ´kE
uu fkfjhs" nqÿ yduqÿrefjduhs' nqÿ yduqÿrefjd W;a;r
§,d ;sfhkjd ,iaikg' oeka fï .d:dj ;=< u ´l
;sfhkjd fndfydaÿrg' oeka l=i,a jvkag lsõjd' oeka
l=i,h jeãu ;=< u lshk ;eku iu:h ;sfhkjd' m[ap
kSjrK' oeka fï kSjrK;a tlal ;uhs ux wr lsõfj
biair fj,d' uu .yl WodyrKhla .;af;' fï .y
uf.a WodyrKhla fkfõ' wd''' nqÿ yduqÿrefjd Th
foaYkdju lr,d ;sfhkjd Th úÈyg u" iQ;%j,' Th
lshk .fya w;= lmkj" l| lmkj" Bg miafia uq¨;a
.,jkjd' uq,a ál lm,d .sks ;sh,d w¿ ál ùis lr,d
odkjd lsh,d lsõfõ' b;ska w;= lmkjd lSfõ iS,h'
lh-jpk ixjr lr.ekSu" l| lmkjd lsh,d lSfõ
nqoaO Ydikh 279

iudêh iu:' t;kÈ lrkafk kSjrK hgm;a lr.ekSu'


b;ska m[ap kSjrK ;sfhk lï wmsg mq¿jkao úo¾Ykd
jvkag@ oeka n,kag úmiaikd Ndjkdj mgka .kak fldg
nqÿyduqÿrefjd foaYkd lrkjd fldfyduo tAl lrkafk
lsh,d' úo¾Ykdfjka ;uhs wms is; msßisÿ lrkafk' ksjka
olskafk tAflka' nqÿjre my< fjkafk tAl lshkag' tAl
we;a;' kuq;a úo¾Ykdjg hkag mq¨jka lsishï ms<sfj;la
nqÿ yduqÿrefjd lsõjd' oeka isf;a m%NdYajrh ke;akï
isf;a nenf<k Yla;su;a .;sh ke;sfj,d kï ;sfhkafk
wr lshk m[ap kSjrKj,ska fï is; jeys, kï fï
isf;a Yla;sh m%NdYajrh úkdY fj,d kï ;=rka fj,d
kï wms fldfydu o tA ÿ¾j, is;ska wr jf.a .eUqre
oyula olskafk@ wksÉp - ÿlaL - wkd;au olskafk
fldfyduo@ i;r i;smÜGdkh jvkafk fldfyduo@
b;ska tAl ksid wksjd¾hfhka u fï m[ap kSjrK hgm;a
fjkag ´kE u hs' isf;a m%NdYajrh u;=fjkag ´kE u hs'
tAfl l:d folla kE' iu:fhka f;dr úo¾Ykdjla kE'
iu:fhka f;dr úo¾Ykdjla ;shkj lshkj kï O¾uh
okafk ke;s Ndjkdj .ek fkdokakd wh ;uhs tfyu
lshkafk' oeka fjki fu;k oeka kSjrK hgm;a
lrf.k bjr jqK is;la ;uhs fhdokag mq¿jka' oeka
i;r i;smÜGdk iQ;%fha meyeÈ,s j u lshkjd' oeka wms
;j WodyrKhla .uq' —ldfhldhdkqmiais úyr;s wd;dms
iïmcdfkd i;sud úfkhHf,dfl wNsÊCOd fodukiaix˜
oeka i;r i;smÜGdk iQ;f % ha lugyka Ndjkd l%u úiaila
§,d ;sfhkjd' oeka ldhdkqmiaikdj ody;rla ;sfhkjd'
ux oeka ldhdkqmiaikdj .ek ú;rla l:d lrkakï'
t;fldg oeka ldhdkqmiaikdfõ lugyka ody;rla
fokj' fokag biafi,a,d lsõjd tA ody;r jvkafk tA od
y;r fyda tlla fyda fldhs tl yß jvkag ´kE fukak
fï úÈhg' fldfyduo jvkafk@ —ldfh ldhdkqmiais
úyr;s wd;dms iïmcdfkd i;sud úfkhHf,dfl wNsÊCOd
280 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fodukiaix˜ - lfha h:d iajrEmh wkqj lfha lh wkqj


n,ñka jdih lrkjd' —ldfh ldhdkqmiais úyr;s˜ -
lfha lh wkqj n,ñka jdih lrkjd' fldfyduo@
—wd;dms iïmcdfkd i;sud˜ fï lh wmsg ´kE úÈyg
n,kag nE' fldfyduo n,kafk@ —wd;dms iïmcdfkd
i;sud˜ jpk ;=kla ;sfhkjd' —wd;dms˜ —iïmcdfkd˜
—i;sud wd;dms˜ lsh,d lsõfj n,j;a ùßh' ùßh wjYHhs
fï lfha h:d iajrEmh olskag' lfha fkfjhs i;r
i;smÜGdkfha y;rg u tfyuhs' wms oeka fï WodyrKhg
.;af; lh fka' ux tAl .ek lshkafk t;fldg fïl
we;a; we;s ieáfhka olskag kï n,j;a ùßhla ´kE'
t;fldg —iïmcdfkd˜ kqjKla' we;a; we;s ieáfhka
olskag mq¿jka m%n, kqjKla ´kE' B<Õg —i;sud˜ -
isysh" m%n, isyshla' t;fldg ùßh - kqjK - isysh lshk
wx. ;=k u wmsg wjYHhs' fï lshk uQ,sl wx. ;=k wmsg
;sfhkag ´kE' —wd;dms iïmcdfkdi;sud˜ B<Õg lshkjd
t;ksk; q a kj;skf
a k kE' B<Õg lshkj@ úfkhH f,dfl
wNsÊCOd fodukiaix˜ fukak fï —úfkhH f,dfl˜
lsh,d lsõfj ldhdkqmiaikdj' fudlo lh .ek fka
l:d lrka f k' t;fldg lh ms < s n | j —wNs Ê COd
fodukiaix˜ - oeä we,Sfuka yd .eàfuka f;dr j n,kag
´kE' ldhdkqmiaikdj jvkafk fldfyduo@ lfha lh
wkqj n,kag ´kE' fldfydu o n,kafk@ ùßfhka -
kqj‚ka - isysfhka' t;fldg t;k wx. ;=kla ;sfhkjd'
Bg wu;rj lshkj" lh ms<sn| we,Sfuka yd .eàfuka
f;drj' we,Sï .eàï ke;akï t;k fudllao ;sfhkafk'
uOHia: nj' tA lsõfj WfmalaIdj' t;fldg wms <Õ
;sfhkag ´kE¦ ùßh" kqjK" isyhs iy WfmalIa dj' t;fldg
WfmalaIdj fldfyo ;sfhkafk' Th lshk y;r fldfyo
;sfhkafk@ p;=¾: OHdkfha'
oeka n,ka g m% : u OHdkh wrka n,ka g ' m% : u
OHdkfha is; fldfyo ;sfhkafk@ ú;lal - úpdr - ms;s
nqoaO Ydikh 281

- iqL - tAl.a.;d lshk y;r u ;sfhkjd' oaú;Sh OHdkfha


ú;lal - úpdr kE' mS;s - iqL - tAl.a.;d' B<Õg ;D;sh
OHdkfha iqLh tAld.a.;d ;sfhkj' m%S;sh kE' p;=¾:
OHdkhg hkfldg iqLh;a kE tAl.%;djh muKhs' ;kslr
WfmalaIdj muKhs y;r jk OHdkfha' t;fldg p;=¾:
OHdkh wjYH fjkjfka' oeka wr WfmalaIdj ;sfhkag
tmdhe' wkak tA WfmalI a d iy.; is; ;uhs p;=¾: OHdkfha
;sfhk tA is; ;uhs" ùßfhka - kqj‚ka - isysfhka fhduq
lrkafk ldhdkqmiaikdjg' ke;akï Ñ;a;dkqmiaikdjg'
ke;akï fõokdkqmiaikdjg' tfyu;a ke;akï Oïudkq-
miaikdjg'
t;fldg fïl ;uhs nqÿ yduqÿrejkaf.a ks¾foaYh'
uQ,sl ks¾foaYh' b;ska wms w;k b|,d fldfyduo
lshkafk fïl ke;sj mq¿jka lsh,d' uu .sh foaYkdfjÈ
lsõjd Wmksi iQ;%h wkqidrfhka" Y%oaOdj lshk tl'
Y%oOa dj ksid fudlo fjkafk@ B<Õg ux lsõjd jefvkjd
lsh,d' oeka fu;k Y%oaOdj wr.;af; we;a;g u wd¾h
wIagdx.sl ud¾.huhs' wdfh;a fï Ndjkdjuhs' yß' wd¾h
wIagdx.sl ud¾.h Y%oO a dj ksid fudllao we;sfjkj lSfj'
m%fudaoh' isf;a m%fudaoh' is; m%fudaohg m;afjkjd'
m%fudaoh B<Õg fya;= fjkjd' fldydgo@ fudflago@ isf;a
m%S;shg' m%S;sh fya;= fjkjd ieye,a¨jg' miaioaêhg'
t;fldg miaioaêh fya;= fjkjd iqLhg' t;fldg iqLh
lsh,d lsõfõ ldhsl iqjh' iqLh fya;= fjkjd iudêhg'
iudêh fya;= fjkjd fudflago@ h:dN+; ×khg' h:dN+;
×kh lsh,d lsõfj fudflago@ úmiaikdjg' t;kska
.;af;d;a" t;fldg fu;k meyeÈ,shs fkao@ fï is;
fldfyduo hkafk lsh,d' t;fldg oeka iu:fhka f;dr
úo¾Ykdjla kE' wksjd¾hfhka fï wx. ál u;= fjkag
´kE' yenehs fjki ;sfhkafk úo¾Ykd iudêhla u
jvjvd bkag wmsg mq¿jka' úßh lrf.k lrf.k
hkag mq¿jka' kuq;a biafi,a, jefvkafk iu:h'
282 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

fldfydu yß is; tlÕfj,d fj,d fldfydu yß wudre


l%uhlska fyda fj,d wka;sug fudlo fjkafk tf;kag
is; tlÕ jqKdg miafi kSjrK ál hgm;a jqKdg miafi
;uhs we;s ùu - ke;s ùu olskag mgka .kafk' tA yskaod
iuyr fj,djg úo¾Ykd lugyfka u iu: jYfhka
;uhs uq,ska l%shd;aul fjkafk' tAl jvk fldg ldf.ka
yß Wmfoia wrf.k ù¾h jvk fldg tA yryd iu:h
biafi,a, jefvkjd' Bg miafi kSjrK hgm;a fj,d
;uhs úo¾Ykdfjka we;s ùu - ke;s ùu olskag mgka
.kafk' meyeÈ,s o lshmq foa@
tA yskaod iu:fhka f;dr úo¾Ykdjla ;sfhkjd
lsh,d lshk tl ms<s.kag wudrehs' nqÿyduqÿrefjd tfyu
lshmq njla fldfyj;a i|yka fj,d kE' iQ;% .Kkdjla
;sfhkjd' tA iQ;%j, meyeÈ,sj u tAjd lsh,d ;sfhkjd'
wms B<Õ foaYkdjl § fï iu: Ndjkd lrk yeá
fjku foaYkdjlska wms lrkjd' tA iu: Ndjkdj
fldfyduo we;sfjkafk lsh,d' ug t;fldg úia;r
lrkag mq¿jka iu: jvkfldg fldfyduo m[ap kSjrK
hgm;a fjkafk' m[apkSjrK hgm;a fjk tl ;ukag
oefkkafk fldfyduo@ nqÿyduqÿrefjd m<uq kSjrK myg
fjk fjk u WodyrK Wmud myla fokjd' m[ap
kSjrKj,ska ys; ksoyia fjk fldg oefkk úÈh"
nqÿyduqÿrefjd lsõjd' oefkkafka fldfyduo@ ysr f.or
bkak flfkla ysfrka ksoyia jqKd jf.a' t;fldg Kh-
ldrfhla Kfhka ksoyia jqKd jf.a' t;fldg odifhla
odilñka ksoyia jqKd jf.a' B<Õg frda.fs hla frda.fhka
iqj jqKd jf.a' lsishï flfkla ÿre l;rla f.jdf.k
hy;s k a tA .uk fl<jr l<d jf.a is ; g i;= g la
ieye,a¨jla oefkkjd' n,kag lreKq myla' fï kSjrK
myg WodyrK myla ÿkakd' fïjdf.ka ksoyia jqKdu
oeka kslï ys;kag ysrf.orl bkak flfkla ysfrka
ksoyia jqKdu fldÉpr iekis,a,la o oefkkafk fkao@
nqoaO Ydikh 283

frda.sfhla frda.h fyd| jqKdu" t;fldg Khldrfhla


Kfhka ñÿKdu" odifhla odi nfjka ñÿKdu" b;ska
fukak fï jdf.a nqÿ yduqÿrefjd tA myg WodyrK myla
lshkjd' fukak fï jf.a ;ukag oefkkag mgka .kakjd'
tfyuhs hkafk' b;ska tA jf.a nqÿ yduqÿrefjd yß ,iaikg
Bg miafi wr kSjrK .sys,a,d OHdk wx. oefkk yeá;a
lsh,d ;sfhkjd' c,fhka msß,d ;sfnk j;=frka msß,d
;sfnk fmdl=Kla jf. uq¿ fmdl=K u msß,d ;sfhkafk'
B<Õg uq¿ fmdl=fKa yeu;ek u c,fhka f;ñ,d
;sfhkjd jf.a uq¿ YÍrhg u oefkkjd fï OHdk wx.
fï iemh iqLh' B<Õg iqÿ froaolska jyf.k bkakjd
jf.a" ysi isg fom;=< olajd uq¿ YÍrh u iqfoka jeys,d
.shd jf.a tAld.%;djhg hk yeá" we;sfjk yeá' fukak
fufyuhs" kSjrKj,ska bj;a fjkafk'
Bg miafi nqÿ yduqÿrefjd lshkj" fldfyduo fmr
úiQ l| ms<sfj;g ys; fhduq lrkafk@ p;=¾: OHdk ys;
oeka fï lshkafk fmr úiQ l| ms<sfj; n,kag fhduq
lrkak lsõj tA mqífn ksjdidkqiai;s ×kh' fmr
wd;auhg fhduq lrkag lsõjd' B<Õg pq;+mmd; ×khg'
i;a;ajfhda l¾udkqrEmj bmfoñka - uefrñka hk yeá
olsk tl' Bg miafi fhduq lrkag lSj" wdijlaLh
×khg' wdY%j CIh lsõfj fl<ska u úo¾Ykdjg' ux
.sh i;sfha foaYkdfõ § ux ys;kafk ux lSjd mif<dia
prK iy wIag úoHd lsh,d' tA prK O¾uj, wksjd¾h-
fhka u m%:u OHdkh oaú;Sh OHdkh" ;D;sh OHdkh"
p;=¾: OHdkh lsh,d fiaL iQ;%fha meyeÈ,s j u fï
OHdk y;r i|yka fjkjd" prK O¾u yeáhg' b;ska
wms fldfyduo fï nqÿyduqÿrefjd fï ;rï kej; kej;
lshoaÈ iu:fhka f;drj wmg mq¿jka lsh, lshkafk'
ñksiaiq fï Nhg yod.;a;d' iu: jvkag Nhhs' OHdk
jvkag nE lsh,d ys;dk bkafk' OHdk lshk tõjd fï
284 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

wuq;= f,dalhl lsh,hs ys;df.k bkafk' OHdk jvkag


mq¿jka' wIag iudm;a;s hklx jvkag mq¿jka" wo;a' jvmq
wh;a bkakj' jvk wh;a bkakj" wo;a' fïjd fï ufkda
f,dalj, isysk f,dalj, ;sfhk tõjd fkdfjhs' fïjd
m%dfhda.ls j l< yels lrkag mq¿jka foaj,a' nqÿ yduqÿrefjd
lrkag neß lsisjla wmg lsõfj kE' neß kï nqÿ
yduqÿrefjda lshhs' b;ska tA yskaod ljqreyß lshkjd kï
iu:fhka f;dr úmiaikdjla ;sfhkjd lsh," tAl b;ska
thdf.a fkdokakd lu ñi nqoaO foaYkdj kï fkdfõ' tA
yskaod iu: Ndjkdj wjYH fjkjd' fï .d:dfj;a tAl
;sfhkjd' mdmfhka j<lskag' tA lSfõ iS,h' l=i,a
jvkjdg lsõfõ wl=i,fhka is; uqojd.ekSu' oeka wl=i,-
fhka is; uqojd.ekSu meyeÈ,sj u m[ap kSjrKj,ska
ys; uqojd.ekSu' tA fojeks moh' ;=kajeks moh is; msßisÿ
lsÍu' tA lsõfj ;kslr úmiaikdj' tAflka ;uhs i;Hh
olskafk' wdijlaLh ØKh my< fjkafk' úoHdj my<
fjkafk' f;areKdo lshmq foa@ ;j fudkjo tA .ek wykag
;sfhkafk' Tõ' tAl ug ysf;kjd wms fuf;la l:d
lrmq m%Yakh f;areKdo@ iu:fhka f;dr úo¾Ykdjla
kE lshk tl ux ys;kafk' oeka fudkjo wdfh wykag
;sfhkafk@
m%Yakhla (
iajdóka jykai" ldfuiqñÉPdpdrd lsh,d Yßrfhka
is ÿ fjk wl= i ,a .ek ls h efjk ;ek jeäfhka u
lshefjkafk YÍrh mskùu ú;r u o@ wks;a tAjd .ek;a
m[ap bkaøshhka .ek;a lshefjkjo@
ms<s;=r (-
Tõ' Th wyka f k m[a p bka ø s h hka Tla f ldu
mskjkj o lshk tl' oeka fu;k lduhkaf.ka je<flk
;ek' wr mdmj,ska je<flk ;ek lh yiqrejd.kag
lshk ;ek lshk" t;k lh ixjr lr.ekSu" lfhka
flfrk mõlï nqÿ yduqÿrefjd t;k meyeÈ,s j u
nqoaO Ydikh 285

lshkafk mrodr fiajkh' ldu ñ:Hdpdrh lsh, lshkafk


mrodr fiajkh' ;ukag ysñ ke;s wUqjla iu. fyda
mqreIfhla iu. mqreIfhla fyda ia;%shla iu. ,sx.sl
jYfhka tlaùu' meyeÈ,sj u lshkjd kï fï tlaùu
jerÈhs' ;ukag ysñ ke;s ;uka irK mdjdf.k ke;s
flfkla iu. ,sx.sl in|;d meje;aùu jerÈhs lshk
tlhs fu;k meyeÈ,sj u lshkag ;sfhkafk' fu;k
Th lshk bkaøsh mskùu mjla lsh, lsõfj kE' weiska
rEm n,,d wdiajdo lrd lsh,d wmdfha hkjd lsh,d nqÿ
yduq ÿ refjd ls h ,d ;s f hkjo fldfy yß@ ls h ,
;sfhkjo@ mg,jd.kag fohla kE' fldfy yß wy,
;sfhkjo@ kE' ud;a wy, ;sfhkjd' tA m%Yakh iuyre
lshkjd' fï ldfuiqñÉPdpdrd lsh,d lshkafk fï ish¨
wei" lk" kdih mskùfuka je<lSu lsh,' kE' tAl fjkj
fï ud¾.h jvdf.k bÈßhg hkfldg' fï uq,ska u
iS,h" lh-jpkh ixjr lrf.k" B<Õg wl=i,fhka
je<ls,d l=i,a jvk ;ekg tk fldg áflka ál
l%ufhka fï .uk hkjd' id.rh jf.a' nqÿ yduqÿrefjd
fï O¾uh Wmud lf<a id.rhg' wms bkafk ;du fjrf<a'
fï lh-jpk ixjr lr.kafka fjrf<a bkakjd jdf.a'
Bg miafi wms hkjd Ndjkdjg' B<Õg l=i,a jvkag'
t;fldg fudlo fjkafk@ l%u-l%ufhka neyef.k
neyef.k hkjd' l%ufhka .eUqre fjkafk' .eUqre
fjkfldg Th lshk B<Õ O¾uj,g hkjd' tA lshkafk
oeka ry;ka jykafia flfklaf. iS,hg wms lshkafk"
p;= mdßY=oaO iS,h' t;kÈ is,a y;rla ;sfhkjd' t;k
fudkjo ;sfhkafk@ m%d;sfudalaI ixjr iS,h" bkaøsh
ixjr iS,h' t;fldg m%;H ixks#Y%; s iS,h" wdÔj mdßY=oO
a
iS,h' oeka fï Tlafldu mgka .kag nE fk' m<jekshg
u mgka .kak ñksyg fjrf<a b|f.k ´jd lrkag nE'
uq,ska mgka .kafk wr foaj,aj,ska' fïjd ;uhs mõlï'
fï jf.a ;uhs ys; ÿjkafk' mr wUqjka" mr ia;%Ska miafi
hkag ñksii a q yß leu;sh's ux lsõjfk t;k wdiajdohla
286 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

;sfhkjd lsh,' tA jf.a tA lrk flkd tAl lrkjd'


biafi,a, tAflka j<lskag ´kE' tAflka je<ls,d B<Õ
mshjfrka mshjr hkfldg Th lshk wr ish¨ bkaøshhka
mskjk tl j<lskjd' w¾y;ajhg hkfldg tA wê iS, -
wê Ñ;a; - wê m%×' fï ud¾.h mgka .kak ;ekhs Th
ál lsõfj' tAl yskaod fu;k meyeÈ,s j u lsõfj mrodr
fiajkh u ñi wei - lk - kdih mskjk ish,a, fkdfõ'
weiska rEm oel,d wdiajdo l<d lsh,d nqÿ yduqÿrefjd
mõ lsh,d lSfj kE' fï ksrhg hkag fjkjd lsh,d'
mjla fkdfõ' oeka wmdh.dó fjkakE' ux wr biair
fj,d wr meyeÈ,sj u lsõfõ' wr mdml¾u oyhla lsõfõ'
tA oyh jf.a ;uhs oeka tAlhs uu yeufjf,a u lshkafk
u;a meka mdkh lr,d ksrhg hkafk kE lsh,d lshkafk
tAlhs' oeka u;ameka .;a; ñksfyla ksrhg hkjd kï
u;ameka fkd.kak flkd ÈjH f,dafl hkag tmdhe'
tAlhs' oeka fï Tlafldu wrlal= fndk wh Tlafldu
ksrhg hkjd o@ tAlhs' u;a meka fkfjhs fu;k ;sfhk
m%Yafk' î,d fyda fkdî fyda fukak fï lshmq wl=i,a
lrkj kï ksrhg hkjd' î, î, fyd|g u jeá, ksod
.;af;d;a tA ñksyd fudk mjla j;a lrkj o@ tA yskaod
ksrhg hkafk kE' b;ska u;a .;sh bjr jqKd u ñksyd
fyd|g ke.sákjd' ksÈh,d weyeßhd jf.a' yß" tAl ksihs
uu lsõfj' oeka m%dK>d;h wl=i,hla lsõjg udxi
NlaIKh mjla fjkafk kE' oeka fïjd yß wdkafoda,-
kd;aulhs' kuq;a l:d fkdlr;a nE' udxi NCIKh
lrkafka Èj mskjkag ;sfhk wdYdjg' weiska rEm oel,
wei mskùu yd iudkhs uia ld,d Èj mskjk tl' kuq;a
´lhs m%dK>d;hhs folla' wei mskùuhs lduñ:Hdpdrhhs
folla' mg,jd.kag tmd' tAlhs ux wr biafi,a, mgka
.kak fldg u lsõfj' nqÿ yduqÿrefjd fukak fï ál
lsõjd' fïjdg hula tl;= lrkag hkag;a tmd' fjkia
lrka g hka g ;a tmd ls h ,' oeka fï wymq m% Y a k h
nqoaO Ydikh 287

idOdrKhs' —ldfuiqñÉPdpdrd˜ lsõjyu t;k wms md,s-


fhka tA .d:dj" tA jdlHh lshjk fldg ldufha jrojd
yeisÍu lsh,d lshkafk t;k ksYaÑ;j u .kakj kï
W;a;f¾ fudllao@ mrodr fiajkh' ;ud i;= ke;s ia;h s% la
iu. fyda mqreIfhla iu. ldhsl iïnkaO;djla meje;a-
ùu ;uhs t;k lshefjkafk' ke;akï mqreIfhla ,iaik
ia;%shla Èyd oel, ,iaik rEmhla lsh,d lsõjg th wr
lduñ:Hdpdrh fjkafk kE' weiska rEmhla oel,d wdiajdo
l< mu‚ka t;ekg hkafk kE' meyeÈ,s o lshmq foa@
;j .eg¨ ;sfhkjo@ tA jf.a ljqre;a l:d lrkafk
fï Ydikh lshkafk fudllao@ Ydikh ms<sn| j msßySu
iy ÈhqKq lsÍu .ek' wms;a mq¿jka ;rï fï .ek wjOdkh
fhduq l<d' ux ys;kafk ldg;a meyeÈ,shs fkao
nqoaOdkqYdikdj fudllao lsh,d' nqoaO foaYkdj ke;akï
nqoaO Ydikh fudllao lsh,d' ljqre yß flfkla
bkakjkï fï Ydikh ÈhqKq lrkag fï Ydikh .ek
ys;k flfkla bkakj kï" yenehs tlla" ys;kag tmd
tÉpr ÿrg' Ydikh ÈhqKq lrkag hkag tmd' ;uka ÈhqKq
fjkag' Ydikh ;sfhkafk ;ud ;=<uhs' Th lshmq .d:dfõ
mo ;=fka .d:dfõ ;sfhkafk' t<sfha fkdfõ' ndysrj
fkfõ' ;ud ;=<uhs' ;ud Th l%shd ud¾.h ms<smÈkag'
fïl m%dfhda.sl oyula' lsh-lshd bkak oyula fkdfõ'
hd{d lrk tlla fkfjhs' b,a,k tlla fkfjhs' fïl
wmsg fokag flfkla kE' ms<smÈkag ´kE' l%shd;aul
fjkag ´kE' wms úyska wms msßisÿfjkag ´kE' wms tA foa
lrkag wêIaGdk lr.kag' tA foa lrkag uQ,sl mshjr
;shkag' lrf.k hkag'
tAlu ;uhs Ydikfha ÈhqKqj;a ÈhqKq lrkag ;sfhk
tl u u.;a' ;uka ÈhqKq fjk tl u u.;a' fïl lrk
wh ;uhs fn!oaOfhd fjkafk' fuh lsÍu u ;uhs
yeufokdf.a u hym;g fya;= fjkafk'
288 f.!;u nqÿka jykafia jod< ksjka u.

You might also like