BAB 1: Kerajaan Alam Melayu iv.

Kadar cukai yang dikenakan kepada pedagang

Muka Surat 3 adalah berpatutan.
1 (a) Benua Asia (c) Dunia Melayu v. Pengurusan di pelabuhan juga dikendalikan dengan
(b) i. Kepulauan Melayu ii. Tanah besar cekap.
2 Prof. Emeritus Tan Sri Dato’ Pendeta (Dr.) Ismail Hussein (b) i. Bijaksana dalam sebarang tindakan
(c) Kemboja (d) Brunei ii. Berusaha dalam meningkatkan ilmu pengetahuan
Alfred Russel Wallace iii. Bijaksana memanfaatkan sumber alam
(a) Tanah Melayu (c) Kepulauan Nicobar iv. Berdaya saing dan produktif
(b) Tenaserim v. Berani menghadapi cabaran
Prof. Emeritus Tan Sri Dato’ Dr. Nik Hassan Shuhaimi Nik (c) i. Persaingan dengan negara maju
Abdul Rahman ii. Gangguan keselamatan di perairan
(a) New Zealand (d) Taiwan iii. Kekurangan kepakaran daripada warga tempatan
(c) Tanah Melayu iv. Kos yang semakin meningkat
v. Kekurangan minat daripada rakyat tempatan
Muka Surat 4
1 (a) Malaysia (b) Indonesia (c) Brunei Muka Surat 9
(d) Singapura (e) Selatan Thailand (f) Filipina 1 (a) i. pedagang, tentera, golongan Brahmin
2 (a) Bahasa dan tulisan (d) Kesenian ii. sami-sami
(b) Persuratan (e) Kepercayaan iii. pedagang, pemerintah, pendakwah
(c) Struktur sosial (f) Adat (b) i. Menjadi panduan hidup bermasyarakat
ii. Mendisiplinkan diri penganutnya
Muka Surat 5 iii. Membentuk masyarakat yang bersikap positif
1 (a) Kerajaan Funan (e) Kerajaan Srivijaya iv. Melahirkan masyarakat yang bermoral
(b) Kerajaan Champa (f) Kerajaan Angkor v. Menggalakkan penganutnya bertoleransi
(c) Kerajaan Kedah Tua (g) Kerajaan Majapahit (c) i. Menggambarkan pengamalan sikap keterbukaan
(d) Kerajaan Gangga Nagara dalam kalangan masyarakat
2 (a) Majapahit (d) Champa ii. kehidupan masyarakat seperti pentadbiran,
(b) Gangga Nagara (e) Funan, Angkor perundangan, ekonomi, dan budaya
(c) Srivijaya (f) Kedah Tua
Muka Surat 10
Muka Surat 6 1 (a) hubungan persahabatan
1 (a) ✓ (b) ✗ (c) ✓ (b) persahabatan, perdagangan
2 Kerajaan Srivijaya (c) pengiktirafan
(a) 683 M (d) hubungan perdagangan
(b) Dapunda Hyang Sri Jayanasa (e) memulihkan
(c) Palembang (f) bantuan ketenteraan
(d) Sangramadhananjaya
(e) selatan Myanmar, Tanah Melayu Fokus KBAT
(f) India 1 (a) Kemunculan beberapa kepandaian tertentu dalam
Kerajaan Majapahit bidang kesenian
(a) 1294 M (b) Pembuatan gangsa
(b) Raden Vijaya (c) Seni mempertahankan diri
(c) Kota Trowulan (d) Amalan bergotong-royong
(d) Patih Gajah Mada (e) Aspek seni persembahan wayang kulit
(e) Timur Pulau Jawa, Kepulauan Maluku 2 (a) Bahasa (b) Tulisan
(f) Demak (c) Persuratan (d) Struktur sosial
3 (a) Raja Ganji Sarjuna (d) emas, bijih timah (e) Kesenian
(b) Raja Khmers (e) kerajaan Srivijaya 3 (a) Menggambarkan identiti bangsa
(c) Pangkalan (b) Menunjukkan tamadun bangsa
(c) Mengukuhkan jati diri
Muka Surat 7 (d) Meningkatkan semangat nasionalisme
1 (a), (d), (e), (f) (e) Menjadi produk pelancongan
2 (a) i. perdagangan 4 (a) Mengamalkan sikap terbuka
ii. keagamaan (b) Bersedia menghadapi cabaran
iii. diplomatik (c) Bekerjasama antara satu sama lain
(b) i. laluan perdagangan antara timur dan barat (d) Bersikap kreatif dan kritis
ii. hasil bumi (e) Bertoleransi dalam kalangan masyarakat
(c) i. hubungan antara kerajaan, kerajaan luar Soalan Objektif
ii. kemakmuran ekonomi 1 B 2 D 3 A 4 A 5 C
6 B 7 B 8 B 9 A 10 D
Muka Surat 8
1 (a) i. Pelabuhan kerajaan-kerajaan awal di Alam BAB 2: Sistem Pemerintahan dan Kegiatan Ekonomi
Melayu terletak pada kedudukan yang strategik di Masyarakat Kerajaan Alam Melayu
laluan perdagangan antarabangsa. Muka Surat 15
ii. Kawasannya terlindung daripada tiupan angin 1 (a) i. Kerajaan Funan
monsun. (b) i. Kerajaan Srivijaya
iii. Pelabuhan-pelabuhan tersebut menyediakan (c) i. Kerajaan Champa
bekalan makanan dan minuman. ii. Kerajaan Funan

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 1 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

2 (a) Indrapura 3 (a) Berwawasan dalam sebarang tindakan
(b) Amaravathi (b) Berusaha untuk meningkatkan kebolehan
(c) Vijaya (c) Gigih memajukan kehidupan
(d) Kanthara (d) Memanfaatkan sumber alam
(e) Panduranga
Fokus KBAT
Muka Surat 16 1 (a) i. Bijih besi
1 (a) pemerintah (b) diperintah ii. Emas
2 (a) i. Menguruskan hal perdagangan iii. Perak
ii. Menguruskan hal keagamaan (b) Kaedah mendulang
(b) i. Memajukan perdagangan (c) i. Tabah menghadapi cabaran
ii. Mengawasi hal ehwal keselamatan ii. Bijaksana memanfaatkan sumber alam
3 (a) i. Dewaraja iii. Bersifat kreatif dan kritis
iii. Sri Maharaja iv. Berdaya saing dan produktif
iv. Sri Bathara v. Berfikiran rasional
(b) ii. Bidang kehakiman (d) i. Sentiasa bersatu padu dalam tindakan
iii. Bidang keselamatan ii. Menguasai pelbagai bidang kemahiran
iv. Bidang perbendaharaan iii. Berbangga dengan pencapaian negara
v. Majlis Penasihat Diraja iv. Bersemangat kental dan tidak mudah putus asa
(c) ii. Daerah vi. Kawadanan v. Mempunyai jati diri yang kukuh
iii. Daerah kecil vii. Pakuwunan (e) i. Kerajaan-kerajaan awal di Alam Melayu kaya
iv. Kampung viii. Kebuyutan dengan sumber alam
ii. Pelbagai kegiatan ekonomi dapat dilakukan
Muka Surat 17 iii. Pihak pemerintah bijak menguruskan sumber alam
1 (a) Padi (b) rempah ratus iv. Membawa kepada kemakmuran masyarakat dan
(c) Emas (d) Gading gajah negara
(e) Kulit penyu (f) Gaharu
2 (a) Emas Soalan Objektif
(b) Bijih timah 1 C 2 D 3 B 4 D 5 C
(c) Rempah ratus 6 A 7 C 8 A 9 B 10 B
(d) Kapur barus
(e) Damar BAB 3: Zaman Prasejarah
3 (a) pelbagai barangan Muka Surat 25
(b) laluan perdagangan timur dan barat 1 (a) i. hidup
(c) kemudahan di pelabuhan ii. pemikiran
(b) i. kesesuaian
Muka Surat 18 ii. kreativiti
1 (a) China 2 (a) i. Bahasa Khmer
i. Sutera ii. Tembikar iii. Pinggan mangkuk ii. Bahasa Sanskrit
India (b) i. Tulisan Palava
i. Kain kapas ii. Tembikar iii. Batu akik ii. Tulisan Khmer
Arab (c) Sifat keterbukaan masyarakat
i. Tembikar iii. Barangan kaca
ii. Minyak wangi Muka Surat 26
(b) i. Menyediakan kemudahan bekalan air 1 (a), (c), (d), (e), (f)
ii. Menyediakan kemudahan tempat tinggal 2 (a) i. Alat komunikasi utama
iii. Menyediakan kemudahan tempat menyimpan ii. Menyimpan rekod-rekod peemerintahan
barang iii. Perundangan
iv. Menyediakan kemudahan kawasan berjual beli iv. Perdagangan
(c) i. Bijak merancang masa depan v. Keagamaan
ii. Berani menghadapi cabaran (b) i. Menjadi sumber rujukan
iii. Berfikiran rasional ii. Menjadi sumber dokumentasi
iv. Rajin berusaha 3 (a) i. Kadai ii. Tamil
(b) i. Kursiy ii. Arab
Muka Surat 19 (c) i. Khusti ii. Parsi
1 (a) Hasil Hutan (d) i. Bhumi ii. Sanskrit
i. bahan pewangi dan perubatan
ii. kesihatan dan perubatan Muka Surat 27
iii. binaan dan kraf tangan 1 (a) Cerita asal usul (b) Cerita nasihat
iv. bahan pewangi (c) Cerita teladan (d) Cerita adat
(b) Hasil Laut (e) Cerita seloka (f) Cerita binatang
i. makanan dan perubahan 2 (a) ii (b) i, iv (c) iii
ii. makanan
iii. barang perhiasan Muka Surat 28
2 (a) secara komersial 1 (a) i. membina kapal besar
(b) kajian, penyelidikan ii. 700 orang
(c) nasihat iii. 100 orang
(d) teknologi moden (b) i. membina
ii. 100 orang
Muka Surat 20 (c) i. limpahan air
1 (a) Emas (b) Perak (c) Bijih besi ii. air masin
2 (a) i. perhiasan daripada emas dan bijih besi (d) i. mendirikan
(b) i. Tembikar ii. rumah ibadat, pertemuan masyarakat
(c) i. Garam, Gula 2 (a) Bijaksana, berketrampilan
ii. daging kerbau (b) Kreatif dan kritis, berani menghadapi cabaran
iii. mi daripada beras (c) Bersemangat kental

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 2 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

3 (a) Memberikan pendedahan kepada semua golongan BAB 4: Agama, Kepercayaan dan Keunikan Warisan
(b) Memberikan insentif kepada pelajar yang cemerlang Masyarakat Kerajaan Alam Melayu
(c) Menjalinkan kerjasama dengan negara maju yang lain Muka Surat 35
(d) Memperkasakan kursus senibina di universiti tempatan 1 (a) i. Sistem, keimanan
(e) Menggalakkan peningkatan anak tempatan (b) i. Pegangan, panduan
2 Dinamisme
Muka Surat 29 (a) makhluk, roh
1 (a) Candi di Bukit Choras (b) i. Makhluk halus ii. “hyang”
(b) Candi di Bukit Pendiat (c) i. kebaikan ii. kesusahan
(c) Candi di Bukit Meriam Animisme
(d) Candi di Bukit Batu Pahat (a) semangat
(e) Candi di Bendang Dalam (b) benda
2 (a) Menggambarkan kehebatan tamadun silam (c) mempengaruhi
(b) Menjadi rujukan generasi masa kini (d) i. subur ii. banyak
(c) Menggambarkan identiti masyarakat tempatan
Muka Surat 36
(d) Meningkatkan semangat patriotisme
1 (a) keturunan, diraja (b) pembesar
(e) Mendapat pengiktirafan masyarakat luar (c) suci, berdaulat (d) tentera
3 (a) Berasa bangga dengan warisan silam (e) wanita
(b) Tidak merosakkan warisan tersebut 2 (a) titisan dewa, dihormati (b) khalifah
(c) Memulihara warisan tersebut (c) ditaati (d) tuhan
(d) Membuat kajian tentang warisan tersebut (e) menderhaka
(e) Mengambil iktibar daripada binaan warisan tersebut 3 (a) Raja, maharaja (b) Sultan
4 (a) Sentiasa bersikap inkuiri (c) kebesaran kuasa (d) identiti, keunikan
(b) Berwawasan dalam setiap tindakan (e) Sanksrit
(c) Berfikiran rasional
(d) Cekal dalam setiap tindakan Muka Surat 37
(e) Semangat rajin berusaha 1 (a) i. lembah sungai ii. laluan pengangkutan
(b) i. Oc Eo ii. Palembang
Muka Surat 30 iii. laluan antarabangsa timur dan barat
1 (b) Permaisuri (c) Putera (d) Puteri (c) i. mercu tanda ii. pertahanan
(e) Adik beradik (f) Ibu bapa 2 (a) Berilmu pengetahuan
(g) Ahli keluarga (b) Bersikap kreatif dan kritis
2 (a) Pembesar (b) Ilmuan (c) Matang dalam tindakan
(c) Golongan agama (d) Pujangga (d) Berpandangan jauh
(e) Pendeta istana (e) Berani menghadapi cabaran
i. Mendukung sistem pentadbiran
3 (b) Askar (c) Petani (d) Penternak Muka Surat 38
(e) Pedagang (f) Nelayan (g) Artisan 1 (a) Lembah Sungai Mekong
ii. Menjana ekonomi kerajaan (b) Lembah Sungai Musi
4 (a) Tawanan perang (b) Hamba berhutang (c) Lembah Sungai Bengawan Solo
(c) Rela menjadi hamba (d) Lembah Sungai Bantas
i. Berkhidmat dalam sektor kerajaan 2 i. mencukupi. ii. sampingan
ii. Meningkatkan status pemiliknya
iii. padi, rempah ratus
5 (a) politik, pemerintah
3 (a) Bijak merancang strategi
(b) mempertingkatkan kehidupan
(b) Memanfaatkan kurniaan Tuhan
(c) sistem masyarakat
(c) Berfikiran rasional
(d) kestabilan
(d) Berani dalam tindakan
Fokus KBAT (e) Mempunyai semangat meneroka
1 (a) Sikap tidak mudah berputus asa
(b) Berani meneroka Muka Surat 39
1 (a) i. Bahan dagangan ii. Bahan makanan
(c) Menguasai ilmu pengetahuan
(b) i. pelabuhan pembekal
(d) Berorganisasi dalam perjuangan
ii. pelabuhan kerajaan apabila wujudnya pusat
(e) Berwawasan dalam setiap tindakan pentadbiran atau kerajaan
2 (a) Kekurangan penggunaan teknologi tinggi (c) i. serantau dan antarabangsa
(b) Kekurangan modal untuk bersaing dengan negara maju ii. pengumpul, pengendali, dan pengedar barang
(c) Berlaku persaingan dengan negara lain dagangan
(d) Kemasukan anasir luar yang negatif 2 (a) Bijaksana dalam tindakan
(e) Kekurangan tenaga kerja yang mahir (b) Berdaya saing dan produktif
3 (a) Mewujudkan masyarakat minda kelas pertama (c) Rajin berusaha untuk memajukan bangsa dan negara
(b) Menguasai ilmu pengetahuan (d) Bersedia untuk berubah ke arah lebih baik
(c) Bersikap matang dalam menghadapi cabaran (e) Bersikap pragmatik
(d) Mengutamakan kepentingan negara 3 (a) Kepentingan berbaik-baik dengan semua negara
(e) Bekerjasama dengan negara maju (b) Bersikap terbuka dalam pengurusan negara
(c) Berusaha untuk bersaing dengan negara lain
4 (a) Cekal dalam sebarang tindakan
(d) Mengamalkan sikap bekerjasama untuk memajukan
(b) Mengukuhkan semangat patriotisme negara
(c) Berdisiplin dan amanah dalam menjalankan tugas (e) Bersikap kreatif, inovatif, dan proaktif
(d) Bersikap terbuka
(e) Bertoleransi antara satu sama lain Muka Surat 40
1 (a) diadaptasi
Soalan Objektif (b) memperkembangkan sistem tulisan bahasa
1 D 2 D 3 D 4 B 5 C (c) Palava dan Kawi
6 D 7 A 8 B 9 B 10 C (d) penyesuaian huruf-huruf Arab

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 3 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

2 (a) keintelektualan (c) Batu bersurat 2 (a) i. keamanan kawasan
(b) Alam Melayu (d) manuskrip ii. hasil lain melalui sistem serah
3 (a) memudahkan iii. tenaga tentera ketika perang
(b) pertanian, pelayaran iv. kerahan tenaga melalui sistem kerah
(c) pertanian, keagamaan, petukang-petukang kapal (b) i. kawasan yang dikurniakan kepada pembesar berempat
ii. kawasan pembesar jajahan atau daerah
Muka Surat 41 (c) i. sokongan pembesar
1 (a) Sifat terbuka (b) disesuaikan (c) aman ii. sistem pentadbiran
2 (a) penyatuan, raja, rakyat (d) i. sistem pemerintahan yang mantap
(b) kedudukan ii. kalangan rakyat dan negara
(c) Brahmin iii. rasa bangga
3 (a) tempat, status (b) pentadbir, penasihat
4 (a) ibadat, pendidikan, kebajikan Muka Surat 49
(b) pondok, madrasah 1 (a) Sultan Muzaffar Shah
5 (a) keagungan (b) 44 Fasal
(b) i. pusat ibadat (c) i. Hak istimewa
ii. pemujaan ii. raja
iii. perhimpunan iii. pembesar
6 (b) Sifat tersebut diwarisi oleh masyarakat Alam Melayu iv. jenayah
sehingga ke hari ini v. jual beli
vi. kekeluargaan
Fokus KBAT (d) i. keamanan
1 (a) Kaum Melayu (b) Kaum Cina (c) Kaum India ii. keselamatan rakyat
2 Kebudayaan orang Melayu 2 (a) Sultan Mahmud Shah
3 (a) Bersopan santun (b) 25 Fasal
(b) Kesederhanaan (c) i. di laut
(c) Keharmonian masyarakat ii. berniaga
(d) Bertolak ansur iii. berjual beli
(e) Bertolak ansur iv. nakhoda
4 (a) Sambutan Hari Raya v. anak kapal
(b) Sambutan Tahun Baru Cina vi. kiwi
(c) Sambutan Thaipusam vii. syahbandar
(d) Sambutan Krismas (d) i. perdagangan
(e) Sambutan Hari Gawai ii. adil
5 (a) Bersedia menerima perubahan iii. keyakinan
(b) Mengutamakan kepentingan negara 3 Rumusan
(c) Mematuhi arahan pemimpin (a) membawa kepada kegemilangan
(d) Mengukuhkan jati diri (b) kestabilan politik, kemakmuran ekonomi, kesejahteraan
(e) Menolak budaya negatif dari negara lain hidup rakyat

Soalan Objektif Muka Surat 50

1 D 2 C 3 D 4 C 5 D 1 (a) i. Kerajaan Pasai
6 A 7 C 8 B 9 A 10 B ii. Kerajaan Demak
iii. Kerajaan Majapahit
BAB 5: Kesultanan Melayu Melaka (b) i. Kerajaan China
Muka Surat 46 ii. Kerajaan Ryukyu
1 (a) Parameswara iii. Kerajaan Siam
(b) awal tahun 1400 vi. Kerajaan Parsi
(c) muara Sungai Bertam vii. Kerajaan Pegu
(d) kampung nelayan 2 (a) i. diplomatik, Kerajaan Pasai
2 (a) i. timur, barat ii. penyebaran
(b) i. benteng pertahanan (b) i. dinaungi ii. Melaka
(c) i. pelindung semula jadi (c) i. kayu jati, bahan makanan
(d) i. kapal dagang ii. Melaka terjamin

Muka Surat 47 Muka Surat 51

1 (a) berwibawa
(b) sistem pentadbiran
(c) perundangan
2 (a) i. Palembang
ii. Iskandar Zulkarnain
iii. kedudukan
(b) i. kemakmuran
ii. angkatan tentera
iii. Menyelaraskan
iv. ketua agama Islam
(c) i. kewibawaan raja
ii. menderhaka
iii. istiadat pertabalan, perkahwinan, kemangkatan raja
(d) i. adil, berwibawa
Muka Surat 48
1 (a) Pembesar Berempat
(b) Pembesar Berlapan
(c) Pembesar Enam Belas
(d) Pembesar Tiga Puluh Dua
1 (a) i. - kelemahan Sultan Mahmud, pembesar
- penyelewengan
- kalangan pembesar
(b) i. bersatu padu iii. luar yang tidak setia
ii. pembesar Melaka
2 (a) i. Membanyakkan aktiviti gotong royong
ii. Menyelesaikan masalah secara musyawarah
iii. Mengutamakan kepentingan negara
iv. Menghayati prinsip-prinsip rukun negara
v. Mematuhi undang-undang negara
(b) i. Mengadakan sambutan “Bulan Patriotisme”
ii. Menubuhkan Kelab Setia
iii. Membanyakkan aktiviti gotong royong
ii. Hukum Kanun Melaka iv. Menggalakkan penglibatan pelajar dalam acara sukan
v. Mengamalkan sikap bertolak ansur
(c) i. Kesanggupan berkorban untuk negara
ii. Semangat tidak berputus asa
iii. Berani mempertahankan hak
iv. Kepentingan perpaduan dalam kalangan masyarakat
v. Mempunyai jati diri yang kukuh

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 4 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

Fokus KBAT Muka Surat 60
1 (a) i. Pentadbiran pusat 1 (a) pelabuhan (c) pedagang
ii. Terletak pada raja bersemayam (b) kapal dagang (d) Johor, Selat Melaka
iii. Dibantu oleh pembesar pusat 2 (a) Jujur dalam perkhidmatan
iv. Pentadbiran kawasan naungan (b) Semangat setia kawan
v. Mengakui ketuanan Melaka (c) Setia kepada negara
vi. Menghantar ufti (d) Menjaga imej dan nama baik
vii. Pemerintahan diketuai pemerintah negeri 3 (a) Kedudukan pelabuhan yang strategik dan penyediaan
viii.Dibantu pembesar tempatan kemudahan di pelabuhan menyebabkan Kesultanan
ix. Pentadbiran kawasan jajahan Johor Riau berjaya menarik kedatangan ramai
(b) i. Kemusnahan harta benda pedagang dari dalam dan luar negara
ii. Mengorbankan ramai nyawa (b) Kesultanan Johor Riau juga berjaya mengambil alih
iii. Menghalang kehidupan yang harmoni peranan Melaka dan Acheh sebagai pusat perdagangan
iv. Menjejaskan ekonomi negara yang unggul di Alam Melayu
v. Mengganggu emosi masyarakat
(c) i. Memperkasakan peranan PBB Muka Surat 61
ii. Memberikan layanan yang adil kepada semua 1 Sulalatus Salatin
iii. Melarang perlumbaan senjata (a) i. Tun Sri Lanang
iv. Menghalang penggunaan kekerasan dalam (c) ii. Adat istiadat Kesultanan Melayu Melaka
menyelesaikan masalah iii. Sejarah Kesultanan Melayu Melaka
v. Mengukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat Hikayat Hang Tuah
(b) i. Tahun 1641
Soalan Objektif (c) i. Epik kepahlawanan yang merentas sepanjang
1 C 2 D 3 D 4 B 5 C kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka
6 B 7 B 8 A 9 C 10 B ii. ketaatan/kesetiaan Hang Tuah kepada raja dan
BAB 6: Kesultanan Johor Riau Kesultanan Melayu Melaka
Muka Surat 56 2 (a) pemikiran (d) hidup
1 (a) i. Sultan Alauddin Riayat Shah I (b) kepercayaan (e) unggul
(b) i. Dua keturunan (c) falsafah
(c) i. Kesultanan Melayu Melaka Muka Surat 62
(d) i. Bendahara Johor 1 (a) Hikayat Melayu (Sulalatus Salatin)
2 (a) Kota Kara
(b) Bukhari al-Jauhari
(b) Kota Sayong
(c) Sayong Pinang (c) Raja Ali Haji
(d) Kota Batu (d) Tun Hisap Masai
(e) Raja Ahmad
Muka Surat 57 2 (a) Kepentingan bidang pendidikan
1 (a) Perang Seratus Tahun (b) Peranan generasi muda masa kini
(b) i. mahu merampas semula Melaka (c) Pembangunan ekonomi negara
ii. Johor dan Acheh mengadakan pakatan (d) Kemajuan sains dan teknologi
iii. menguasai perdagangan Acheh (e) Kepentingan perpaduan dalam sesebuah masyarakat
iv. perdagangan Acheh tergugat 3 (a) Mengadakan kempen kesedaran
2 (a) mengembalikan semula wilayah Tungkal (b) Memberikan galakan kepada semua pihak
(b) diletakkan di bawah kuasa Kesultanan Johor Riau (c) Menghargai sumbangan tokoh persuratan
3 (a) Mengorbankan ramai nyawa (d) Menggalakkan penglibatan ibu bapa
(b) Memusnahkan tamadun bangsa (e) Memperkasakan peranan Dewan Bahasa dan Pustaka
(c) Menimbulkan rasa tidak puas hati
(d) Mencabar peranan PBB Fokus KBAT
(e) Memusnahkan harta benda 1 (a) Kolek (b) Banteng (c) Penjajap
2 (a) Bijaksana dalam merancang strategi
Muka Surat 58 (b) Berdaya saing dan produktif
1 (a) i. Portugis, Acheh (c) Sentiasa berfikiran positif
ii. pemerintah, Johor 3 (a) Berfikiran inovatif
iii. pertahanan, mempertahankan diri
(b) Mengamalkan sikap terbuka
(b) i. berubah, lokasi
ii. bentuk, ciri (c) Berusaha menguasai ilmu pengetahuan
iii. Alauddin Riayat Shah I 4 (a) Memilih lokasi yang strategik
iv. Kuala Sungai telor (b) Menggunakan teknologi moden
(c) i. Alauddin Riayat Shah II (c) Mengenakan cukai yang berpatutan
iii. Portugis (d) Mewujudkan kerjasama dengan negara lain
iv. - peralatan perang (e) Menjaga keselamatan kapal dan anak kapal
- tapak meriam (f) Menyediakan kemudahan di pelabuhan
- parit kubu Soalan Objektif
- lari ke dalam hutan 1 D 2 B 3 A 4 C 5 C
- tentera Belanda 6 C 7 B 8 C 9 A 10 C
- ditewaskan
BAB 7: Kesultanan Pahang, Perak, Terengganu, dan
Muka Surat 59 Selangor
1 (a) Pelabuhan entrepot Muka Surat 67
(b) i. Kecekapan pengurusan ii. Kemampuan pelabuhan
1 (a) Kesultanan Melayu Melaka (b) bangsawan
2 (a) mengelakkan kebakaran
2 (a) Kesultanan Pahang (b) Pekan
(b) perdagangan
(c) pedagang 3 (a) Sultan Abdul Jamil Shah
3 (a) tukar (c) laut 4 (a) Sultan Abdul Ghafur Muhaiyuddin Shah
(b) naungan (d) membaiki 5 (a) Kesultanan Johor Riau
(e) membina kapal 6 (a) Sultan Ahmad Al-Muazzam Shah

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 5 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

Muka Surat 68 (b) i. Pengaruh media sosial
1 (a) i. Kesultanan Johor Riau ii. Perbezaan latar belakang
(b) i. Tun Zainal Abidin iii. Mudah dipengaruhi gejala negatif
ii. Bendahara Johor Riau iv. Kerapuhan semangat jati diri
iii. Nang Chayam (Raja Kuning) v. Tidak mematuhi ajaran agama
(c) i. Kesultanan Terengganu (c) i. Mengukuhkan institusi kekeluargaan
ii. Sultan Zainal Abidin I ii. Memperkasakan peranan agensi agama
iii. Kuala Berang, Terengganu iii. Mengawal kemasukan gejala asing
2 (a) Undang-Undang Tubuh Terengganu iv. Bersikap matang dalam sebarang tindakan
(b) Sistem sukat dan timbang v. Menghormati budaya orang lain
(c) Mahkamah syariah
(d) Istana Maziah Soalan Objektif
1 A 2 A 3 C 4 B 5 A
Muka Surat 69 6 B 7 C 8 C 9 C 10 C
1 (a) i. Johor Riau ii. Kesultanan Johor
(b) i. Bugis iii. cap mohor BAB 8: Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri Sembilan
ii. Daeng Chelak dan Perlis
(c) i. Raja Lumu iii. Kuala Selangor Muka Surat 77
ii. Sultan Salehuddin Shah 1 (a) i. Kerajaan Kedah
2 (a) i. Pembinaan jalan raya (b) i. Kerajaan Kelantan
ii. Pembinaan jalan kereta api ii. Kerajaan Negeri Sembilan
iii. Pembinaan rumah iii. Kerajaan Perlis
iv. Pembinaan rumah kedai 2 (a) 630 M
(b) i. Kuala Selangor iii. Klang (b) Maharaja Derbar Raja
ii. Jugra iv. Shah Alam (c) Parsi
(d) nobat
Muka Surat 70 (e) Sungai Mas
1 (a) Raja Kecil Bongsu (e) Raja Di Hilir 3 (a) Parsi (b) Rom
(b) Raja Kecil Tengah (f) Raja Muda
(c) Raja Kecil Sulong (g) Sultan Muka Surat 78
(d) Raja Kecil Besar 1 (a) i. Negara Patani Besar ii. Raja Sakti I
2 (a) i. Indera Shahbandar iii. Pahlawan (b) i. Negara Patani Besar
ii. Indera Segara ii. Wilayah Kelantan Barat dan Kelantan Timur
(b) i. Indera Perba Jelai (c) i. wilayah Kelantan ii. Yang di-Pertuan Kelantan
ii. Bendahara Seri Maharaja (d) i. Pentadbiran kerajaan Kelantan
iii. Besar Maharaja Diraja ii. simbol pentadbiran Islam di Kelantan
iv. Temenggung Paduka Raja 2 (a) i. wilayah Tebing Sungai Lebir
v. Menteri Paduka Tuan ii. pemerintahan kerajaan
(b) i. Kota Jelasin ii. ke Siam
Muka Surat 71
1 (a) Larangan istana (d) Hutang piutang Muka Surat 79
(b) Islam (e) jual beli 1 (a) Wilayah Kedah (b) Sultan Muhyiddin Mansur Shah
(c) Jenayah (c) Kuala Perlis, Kota Keran
2 (a) Institusi pemerintahan (d) Kota Kayang II, Mukim Arau
(b) pentadbiran (e) Sentul, Perlis, Kubang Pasu
(c) berdisiplin (f) Phya Songkhram Ramu Wichit Willis Asmara Phya Pelit
(d) kerajaan 2 (a) Berjaya muncul sebagai kerajaan yang membangun
(e) berdaulat (b) Mewujudkan keharmonian dalam kalangan masyarakat
3 (a) menjadi kucar kacir (c) Berjaya mengatasi cabaran
(b) daripada negara luar (d) Berusaha mengekalkan kedaulatan hubungan
(c) membangunkan ekonomi
(d) tidak berdisiplin Muka Surat 80
(e) imej negara 1 (a) Kedaulatan kerajaan
(b) Pengiktirafan kedaulatan kerajaan
Muka Surat 72 (c) Kemakmuran negeri
1 (a) i. kerajaan Pahang
2 (a) i. interaksi sesama kerajaan
ii. negeri Perak
iii. kerajaan Selangor (b) i. perhubungan
iv. Kerajaan Negeri Terengganu ii. laluan perhubungan
(b) i. tindakan iii. keselamatan
ii. raja dan negara iv. berjiran, kuasa luar
iii. negara (c) penuntut pelbagai wilayah
iv. cabaran
v. kekitaan Muka Surat 81
(c) i. mempertahankan maruah bangsa dan negara 1 (b) Mewujudkan hubungan (d) Sultan Terengganu
ii. berdisiplin untuk kebaikan (c) Sultan Mahmud Shah
iii. arahan pemimpin 2 (b) kedaulatan
iv. jati diri (c) kerajaan Terengganu, kerajaan Reman
v. mempertahankan hak (d) membantu mengekalkan keamanan
3 (c) Ong Kening (d) Che’ Ku Wan
Fokus KBAT 4 (a) menjamin kedaulatan (b) diteruskan
1 (a) i. Lambang budaya bangsa (c) kemakmuran, perkembangan
ii. Menunjukkan keistimewaan bangsa dan negara
iii. Mempunyai nilai-nilai murni Muka Surat 82
iv. Mengukuhkan jati diri 1 (a) i. Perak, Melaka
v. Meningkatkan semangat patriotisme ii. beras

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 6 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

 (b) i. pedagang, dalam, luar 4 (a) anyaman tikar, bakul rotan (b) wau, batik
ii. emas 5 (a) kerajaan (c) warisan kebangsaan
(c) i. pedagang Siam, negara jiran (b) Awang Batil (d) Mek Mulong
ii. beras, bijih timah 6 (a) Ketangkasan menyerang, mempertahankan diri
(d) i. pedagang Johor, Melaka (b) majlis
ii. bijih timah, sirih (c) dipertandingkan, antarabangsa
2 (a) Membantu memajukan negara
(b) Membentuk semangat setia kawan Muka Surat 91
(c) Memudahkan penyelesaian masalah 1 (a) i. anggota masyarakat iii. ibunya
(d) Mengekalkan kedaulatan negara ii. suku ibunya
(e) Mengekalkan semangat perpaduan (b) i. pemulihan iii. - bermaafan
3 (a) Membantu memajukan negara ii. kebaikan - ringan
(b) Meningkatkan taraf pendidikan negara (c) i. - besar - bersaudara
(c) Menaikkan imej negara ii. persaudaraan antara suku
(d) Menjalinkan pertukaran teknologi dengan negara lain 2 (a) i. Anggota
(e) Meluaskan pasaran eksport negara (b) Buapak
i. Perut ii. rujukan
Fokus KBAT (c) Lembaga
1 Pusat pertahanan i. Suku iii. keamanan, keselamatan
2 (a) Bijaksana dalam tindakan ii. Penghulu iv. Harta pusaka
(b) Setia kepada negara (d) Undang
(c) Berfikiran rasional i. Luak
(d) Bersemangat kekitaan (e) i. negeri ii. kesatuan, persekutuan
(e) Berdaya saing dan produktif
3 (a) Perbezaan idea politik Muka Surat 92
(b) Pencerobohan pendatang asing tanpa izin (PATI) 1 (a) i. Membentuk kerajaan yang gemilang
(c) Isu kawasan tuntutan bertindih ii. Meneruskan kegemilangan warisan silam
(d) Penyiaran berita kurang tepat oleh media massa iii. Menggambarkan keunikan adat dan pemerintahan
(e) Keruntuhan akhlak generasi muda iv. Menjadi tarikan pelancong
4 (a) Mengutamakan kepentingan negara v. Menggambarkan kebijaksanaan pemimpin
(b) Menyelesaikan masalah secara berhemah (b) i. Mematuhi arahan pemimpin
(c) Mengelakkan perdebatan isu sensitif ii. Mengukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat
(d) Menghormati prinsip Rukun Negara iii. Berusaha meningkatkan kebolehan
(e) Mengukuhkan semangat perpaduan iv. Bersikap kritis dan kreatif
v. menolak campur tangan kuasa luar
Soalan Objektif
1 A 2 B 3 C 4 A 5 B
6 D 7 A 8 B 9 C 10 A Fokus KBAT
1 (a) Lelaki (c) Berbangsa Melayu
(b) Berketurunan raja (d) Beragama Islam
BAB 9: Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan, Negeri 2 (a) Menjadi ketua negeri
Sembilan, dan Perlis (b) Mengetuai agama Islam
Muka Surat 87 (c) Memilih Menteri Besar
1 (a) ii. Perundangan 3 (a) Berkuasa dalam Majlis Mesyuarat Negeri
iii. Persuratan (b) membantu Sultan mentadbir negeri dan rakyat
iv. Kesenian 4 (a) Bijaksana dalam sebarang tindakan
(b) i. Keunikan adat ii. Pemerintahan (b) Berani menegakkan kebenaran
2 (a) i. Perlis ii. Kedah dan Kelantan (c) Berwawasan dalam perjuangan
(b) i. Putera Sultan ii. Pemerintah pengasas 5 (a) Menjamin keamanan negeri
(b) Menjadi rujukan/panduan dalam sistem pentadbiran manusia
Muka Surat 88 (c) Memudahkan pelaksanaan dasar-dasar kerajaan
1 (a) Negeri/kerajaan (c) Mukim
Soalan Objektif
(b) Jajahan/Daerah
1 D 2 C 3 A 4 B 5 C
2 (a) i. pentadbiran agama Islam
6 B 7 B 8 D 9 D 10 B
ii. perpaduan rakyat
(b) i. pentadbiran kerajaan ii. daerah atau jajahan
(c) i. peringkat mukim BAB 10: Sarawak dan Sabah
ii. antara rakyat dengan pemerintah Muka Surat 97
1 (a) i. Kedudukan Sarawak di sebelah barat daya Pulau Borneo
Muka Surat 89 ii. Kedudukan Sabah di utara Pulau Borneo
1 (a) Keserumpunan budaya (b) i. Kerajaan Funan
(b) i. Aspek keputeraan iii. Aspek pertabalan ii. Kerajaan Champa
ii. Aspek perkahwinan iii. Kerajaan Srivijaya
v. Aspek penganugerahan darjah kebesaran iv. Kerajaan Angkor
2 (a) jenazah pemerintah v. Kerajaan Majapahit
(b) al-Quran, alat kebesaran diraja vi Kerajaan Kedah Tua
(c) Sultan/Raja yang dimasyhurkan vii. Kerajaan Gangga Negara
(d) Keris kuasa
2 (a) i. pesisir pantai ii. pembuatan tembikar
(e) diketuai oleh Menteri Besar
(b) i. Chu-Po ii. besi
(c) i. Sungai Sarawak
Muka Surat 90
ii. lilin lebah
1 (a) Kelantan, Kedah (c) hiasan, istana, rumah
iii. Gedong
(b) motif, alam
2 (a) istana, hiasan Muka Surat 98
(b) tebar layar berbentuk V terbalik 1 i. Kesultanan Sulu
(c) Perubahan cuaca ii. Kerajaan Sambas
3 (a) masyarakat tempatan (b) Pertukangan, keris iii. timur laut

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 7 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2

2 (a) i. arkeologi (d) Berbangga dengan keunikan Malaysia
ii. luar (e) Mengekalkan keamanan dan keharmonian
(b) i. barang dagangan 4 (a) Mempunyai jaminan keselamatan
ii. kawasan peleburan bijih besi (b) Dibina dengan bahan binaan yang berkualiti
iii. keagamaan (c) Mempunyai kemudahan awam
(d) Dilengkapi ICT
Muka Surat 99
1 (a) muara sungai (f) Alam Melayu Soalan Objektif
(b) ketua (g) Sawaku, Samadong 1 D 2 D 3 C 4 B 5 C
(c) Tuai Rumah Kalka, Saribas, Melano 6 A 7 B 8 D 9 A 10 D
(d) Hipun Uma (h) Abad ke-14
(e) Laih Rayeh PENILAIAN AKHIR TAHUN
2 (a) Alam Melayu (c) Sawaku, Santubong, Kalka Bahagian A
(b) Srivijaya (d) Melayu Brunei 1 D 2 C 3 B 4 A 5 B
6 B 7 A 8 A 9 B 10 C
Muka Surat 100 11 B 12 C 13 B 14 D 15 C
1 (a) ii. Iban v. Kelabit 16 A 17 D 18 D 19 B 20 C
iii. Penan vi. Punan 21 C 22 A 23 D 24 B 25 A
iv. Kayan 26 B 27 D 28 B 29 D 30 B
(b) ii. Iban iv. Melanau
Bahagian B
iii. Bisaya v. Bidayuh
1 (a) Aspek geografi
(c) ii. Kedayan iii. Melanau
(b) Aspek bahasa
2 (a) i. Mengutip hasil hutan ii. Menanam padi
(c) Aspek budaya
(b) i. Menanam padi ii. Menanam buah-buahan
2 (a) i. Pembuatan gangsa
(c) i. Menangkap ikan iii. Mengutip hasil laut
ii. Senu mempertahankan diri
ii. Membuat perahu
(b) i. Amalan gotong-royong
3 (a) Kerajaan Funan
Muka Surat 101 (b) Kerajaan Srivijaya
1 (a) i. terima kasih, petara, Tuhan (c) Kerajaan Majapahit
(b) iii. Menuai padi (d) Kerajaan Angkor
(c) iii. hasil pertanian 4 (a) i. Raja di Gunung
(d) ii. buruk, roh jahat ii. Maharaja di Pulau
(e) iii. semangat padi (b) i. Yuvaraja (putera mahkota)
2 (a) Membentuk masyarakat bertoleransi ii. Pratiyuvaraja (raja muda)
(b) Mengukuhkan hubungan antara kaum iii. Rajakumara
(c) Mengamalkan semangat 1 Malaysia (c) i. Datu berketurunan raja
(d) Menarik kemasukan pelancong asing ii. Datu bukan berketurunan raja
5 (a) Tawanan perang
Muka Surat 102 (b) Hamba berhutang
1 (a) ii. Tugau (c) Rela menjadi hamba
(b) iii. Dayang Hubu dan Dayang Ruku Bahagian C
(c) i. Pengiran Temenggung Abdul Kadir 1 (a) Perkembangan kerajaan Alam Melayu
(d) iv. Datu Merpati (b) Kerajaan Alam Melayu mampu bertahan lama
2 (a) i. Hikayat Datu Merpati Jepang (c) Kerajaan luar tertarik untuk menguasai kerajaan Alam
ii. Syair Tarsilah Cetera Dato’ Gudam dan Temenggung Melayu
Abdul Qadir Negeri Saribas 2 (a) Kawasan pegangan
(b) i. Silsilah Raja-Raja Brunei (b) Kawasan yang dikurniakan kepada pembesar jajahan dan
ii. Syair Awang Semaun daerah
3 (a) Mendapat sokongan pembesar
Muka Surat 103 (b) Membentuk pentadbiran yang mantap
1 (a) Saling bertolak ansur 4 (a) Bijaksana
(b) Menghormati budaya kaum lain (b) Berpandangan jauh
(c) Bantu membantu dalam semua urusan 5 (a) i. Memperkukuhkan kedudukan bahasa Melayu
(d) Menolak eksremisme ii. Memperkukuh penggunaan tulisan jawi
(e) Memupuk hubungan harmoni antara kaum (b) i. Memperkayakan identiti negara
2 (a) Mewujudkan masyarakat yang harmoni ii. Mengukuhkan jati diri
(b) Mewujudkan sebuah entiti masyarakat yang mementingkan iii. Menghargai sumbangan masyarakat silam
kerjasama 6 (a) i. Maharaja Derbar Raja
(c) Membuka ruang untuk masyarakat dan pemimpin bersatu ii. Long Yunus
tenaga dan idea iii. Raja Melewar
(d) Ekonomi negeri dan seterussnya ekonomi Malaysia iv. Syed Hussin Jamalullai
bertambah mantap (b) i. Diplomatik
Fokus KBAT
ii. Perdagangan
1 (a) Iban (b) Bidayuh (c) Orang Ulu
2 (a) Pembinaannya untuk tujuan keselamatan (c) i. Bahasa
(b) Dibina secara bergotong royong ii. Budaya
(c) Berfungsi sebagai tempat tinggal (d) i. Wujudnya hubungan dengan negeri-negeri Melayu
(d) Dibuat menggunakan kayu keras yang lain
3 (a) Mengamalkan semangat persaudaraan ii. Memudahkan interaksi sesama kerajaan
(b) Menguasai pelbagai bidang kemahiran iii. Wujud toleransi dalam amalan menerima budaya
(c) Bersatu padu dalam kalangan masyarakat kerajaan lain

© Sasbadi Sdn. Bhd. (139288-X) 8 PINTAR BESTARI PT3 Sejarah Tingkatan 2