MUKAVEMET I

1. Giriş, Kavramlar, İlkeler

2. Kesit Tesirleri Diyagramları (İç Kuvvetler)
3. Normal Kuvvet (Eksenel Kuvvet) Hali
4. Şekil Değiştirme Hali
5. Gerilme Analizi ve Mohr Çemberi
6. Gerilme-Şekil Değiştirme Bağıntıları
7. Kesme Kuvveti
8. Burulma
9. Atalet Momenti
10. Basit Eğilme

Yrd. Doç. Dr. Naci ÇAĞLAR

(www.sakarya.edu.tr/~caglar)
BURULMA

ubuğa en kesitinin ağırlık merkezinde ve z ekseni doğrultusunda Mb moment vektörünün

tesir etmesi haline burulma hali denir. Mb burulma momenti, çubuğu z ekseni (kendi
ekseni) etrafında döndürür. Simetrik olmayan kesitlerin burulması elastisite teorisinin
konusudur.
Mukavemette, basitliği bakımından sadece dönel simetrik çubukların burulma hali
incelenecektir. Dönel simetrik kesitler; daire, daire halkası ve tüp kesitlerdir.
Dairesel Kesitli Çubukların Burulması

l uzunluğundaki bir çubuk, uçlarından tesir eden Mb burulma momentleri altında

dengede bulunsun. Mb burulma momentlerinden dolayı, çubuk kesitlerinde sadece
kayma gerilmeleri meydana gelir. Dönel simetrik kesitler için, polar koordinatların
kullanılması daha elverişlidir. Dolayısıyla,

τ nun doğrultusu r ye dik olduğundan, kesit sınırında kayma gerilmeleri kesit çevresine
teğet olacaktır.

Burulma halinde gerilme hesabı için, şekil

değiştirmeyle ilgili bazı kabuller yapılmalıdır. Bu
kabuller:
• Enkesitler, burulma şekil değiştirmesinden
sonra da düzlem kalırlar.
• Enkesitler çubuk ekseni etrafında rijit bir
levha gibi dönerler,
• Çubuk ekseni etrafında dönme açısı, z
koordinatının lineer bir fonksiyonudur.
kesitte meydana gelen kayma gerilmeleri r ile orantılı olmaktadır.

Diğer taraftan,

Polar atalet momentiolduğundan,

GIo değerine burulma rijitliği adı verilir.

l uzunluğundaki çubuğun uç kesitleri arasındaki rölatif φ dönme açısı,

 Buna göre kayma gerilmelerinin kesit üzerindeki dağılımı aşağıdaki şekildeki gibidir ve
maksimum gerilme kesit sınırında meydana gelir.

Burulma halinde kesitlerde sadece

kayma gerilmeleri meydana
geleceğinden, bu gerilme hali basit
kayma halidir. Dolayısıyla asal
gerilmeler çubuk ekseniyle 45o lik açı
yaparlar.
Daire kesit
Daire halkası
Soru: Şekildeki içi boş mile burulma momenti etkimektedir.
a) Burulma momenti diyagramını çiziniz.
b) A kesitinde en büyük kayma gerilmesi tAmax= 60MPa olarak
ölçüldüğüne göre Mb burulma momentinin değerini bulunuz.
c) B kesitinin A kesitine göre dönmesini bulunuz. G=8x104 MPa
Ödev: Şekildeki mil homojen bir malzemeden yapılmıştır. Her iki kısımda
kayma gerilmelerin aynı olması için çapların oranı (D1/D2) ne olmalıdır.

Ödev: Şekilde görülen sistemde burulma momenti diyagramını çizerek

a)kesitte gerilme kontrolü yapınız,
b)B nin A ya göre dönmesini bulunuz.
G=104 MPa t=90MPa