Barok

Barok je umetnički pravac, koji

je vladao u Evropi između 1600.
i 1750. godine, nastao je u Italiji
odakle se raširio po celoj Evropi
i njenim kolonijama.
Od početka sedamnaestog veka
u Evropi afirmišu velike
nacionalne monarhije,
začetnice modernih država
sposobne da osvoje svet. Italija
je bila rascepkana i politički
slaba, ali je Rim i dalje bio
centar umetnosti.
Barok nastaje kao odgovor
katoličke crkve na protestansku
reformaciju Martina Lutera.
Pape Lav x i Julije II ulažu velika
sredstva za vraćanje sjaja Rimu
kao centru hrišćanstva,
pozivajući umetnike iz cele
Italije da učestvuju u njegovoj Crkva Sv Petra u Rimu
izgradnji.
Barok
Poreklo naziva
Nastanak izraza „barok“ potiče od
naziva za nepravilan biser koji su od
šesnaestog veka koristili juveliri u
Portugaliji.
U sedamnaestom i osamnaestom
veku koristi se u mnogim jezicima kao
oznaka za loš ukus, nepravilnu
umetnost.
U istoriju umetnosti uvodi ga Jakob
Burkhart (Civilizacija renesanse u
Italiji, 1860) kao oznaku za
dekadenciju visoke renesanse u
razvijenoj arhitekturi
protivreformacije u Italiji, Nemačkoj i
Španiji.
Karakteristike:
Naglašen pokret, dinamična
kompozicija
Iluzionizam
Scenografičnost prostora
Istovremeno delovanje više
umetnosti (arhitektura, skulptura,
slikarstvo, svetlo...) Andrea Pozzo, Crkva Sv Ignacija, Rim
Barok
Arhitektura

Ranu baroknu arhitekturu

reprezentuju tri umetnika: u prvom
redu to su Đakomo dela Porta, Vinjola i
Karlo Maderno. Najznačajniji arhitekti
su Đovani Lorenzo Bernini, Frančesko
Boromini i Guarino Guarini, a na njih
se nadovezuju Pietro da Kortona,
Johan Bernard Fišer von Erlah i
Baltazar Nojman.

Đakomo da Vinjola
Đakomo dela Porta
Il Gesu, 1568-80
Barok

Đakomo da Vinjola
Đakomo dela Porta
Il Gesu, 1568-80
Barok

Đakomo da Vinjola
Đakomo dela Porta
Il Gesu, 1568-80
Barok
Karlo Maderno
(1556-1629.)

Santa Susanna, Rim (fasada)

1597-1603 .
Barok
Karlo Maderno
(1556-1629.)

Crkva Svetog Petra, Rim

Bernardo Rossellini, 1452-53.

Donato Bramante 1505.
Rafael, 1514-1520.
Fra Giovanni Gioconda
Giuliano da Sangallo
Antonio da Sangallo mlađi do
1546.
Mikelanđelo 1547-64.
Giacomo Della Porta 1573.
Carlo Maderno 1603-29.
Gian Lorenzo Bernini 1629-67.
Barok
Karlo Maderno
(1556-1629.)
Barok
Donato Bramante
Plan za crkvu Sv. Petra
Barok
Mikelanđelo
Plan za crkvu Sv. Petra
Barok
Karlo Maderno
Plan za crkvu Sv. Petra
Barok
Trg ispred crkve Svetog Petra u Bernini
Rimu

Najvažnije Berninijevo
arhitektonsko delo. Trg je
eliptične osnove, sa obeliskom u
centru, okružen kolonadama sa
četiri reda stubova dorskog
stilskog reda. Dva unutrašnja
trapezoidna krila otvaraju trg
prema glavnoj fasadi crkve Sv.
Petra. Teška atika je okrunjena
balustradom i svetačkim
likovima. Po Venturiju, Bernini
isključuje sklopove kompleksa
Vatikanske palate, da bi
postigao jedinstvo trga. Trg je
trebao biti zatvoren i sa istočne
strane , ali to nikada nije
izvedeno.
Barok
Đan Lorenco Bernini
Baldahin u crkvi sv. Petra,
1623–34.

Baldahin, visok 29 metara,

nalazi se nad glavnim oltarom
srkve. Sastoji se od četiri
gigantska spiralna stuba, a ceo
baldahin je napravljen od
bronze, odliven od bronzanih
dekoracija s Panteona. Novi
elementi koje arhitekta koristi
su tordirani stubovi i draperija,
a na vrhu se nalazi golema
skulpturalna kompozicija
uznesenja sv. Petra. Izvijenost
stubova i dinamičnost koja je
prati je jedna od osnovnih
karakteristika baroka kao
stilskog izraza. Ovaj motiv se
kasnije provlači u arhitekturi do
XVIII veka.
Barok
Đan Lorenco Bernini
Katedra svetog Petra,
1647–53.

Monumentalni retabl (ukrasni

zaklon u pozadini oltara) nalazi se
u apsidi crkve. Katedra je
napravljena od različitih
materijala - bronzani tron i četiri
figure koje je nose, štuko i drvo na
vrhu anđeoske grupe. Svetlo sa
prozora osvetljava narandžastim
svetlom celu strukturu. Namera
mu je bila da se katedra
posmatrana iz glavnog broda vidi
uokvirena stubovima baldahina.
Dekoracija apside je isto tako
Berninija. Umetnik je zamislio
veliki barokni relikvijarni presto u
pozlaćenoj bronzi koje okružuje
drveni tron za koji se vjeruje da je
originalni tron sv. Petra. Iznad
njega su veličanstvene trake
"Svete svetlosti" s golubicom Duha
Svetoga i brojnim figurama u
štukaturi.
Barok
Crkva sv. Andreje na
Kvirinalu

Bernini kao graditelj po

novim tendencijama
visokog baroka, svoje crkve
zasniva kao kupolaste
prostorije nad okruglom ili
poprečno ovalnim
osnovom, a u spoljašnjem
izgledu konkavne i
konveksne forme
(karakteristične za barok).
Ipak se primećuje tradicija
renesanse da se
arhitektura mora odnositi
na čoveka i ljudsku meru.
Barok
Crkva sv. Andreje na
Kvirinalu

U unutrašnjosti crkve vlada

harmonična ravnoteža
između crkvenog prostora
u kome se okupljaju ljudi i
poprečno ovalne kupole.
Venac koji uokviruje oval
deli ove dve arhitektonske
celine i svakoj daje
podjednaki značaj. Oplata
unutrašnjosti je od
različitih vrsta mermera.
Crkva je ispunjena
skulpturalnom
dekoracijom.
Barok

Scala Regia

Svečano stepeniste od
Vatikanske palate do crkve
Sv. Petra. Dvostruk red
stubova presvođen
bačvastim svodom bogate
dekoracije. Delovanje
perspektive postiže
smanjivanjem razmaka
između stubova u dubini.
Konstruiše iluzionističku
kolonadu na glavnom
stepenistu i svetlima na
odmorištu on pretvara on
pretvara mračan prolaz u
elegantno stepeniste.
Barok
FRANČESKO BOROMONI

Crkva San Carlo alle Quattro Fontane

(1635.)

Eliptične je, nesimetrične, osnove

(nišama je perforirano zidno platno), a
eliptični oblici se pojavljuju i na fasadi
(duboke niše, izbačeni stupovi i
izbočenja ka i drugi ukrasi) i na kupoli.
Insistira se na raščlanjivanju,
slojevitosti i plastičnosti unutar okvira
osnovnog nesimetričnog oblika i
primene ritma elipse.
Barok
FRANČESKO BOROMONI

Crkva San Carlo alle Quattro

Fontane (1635.)

Eliptične je, nesimetrične, osnove

(nišama je perforirano zidno
platno), a eliptični oblici se
pojavljuju i na fasadi (duboke
niše, izbačeni stupovi i izbočenja
ka i drugi ukrasi) i na kupoli.
Insistira se na raščlanjivanju,
slojevitosti i plastičnosti unutar
okvira osnovnog nesimetričnog
oblika i primene ritma elipse.
Barok
Francesco De Sanctis
(1679, Rome – 1731)
Španske stepenice
Barok
Nikola Salvi
(1697 -1751)

Fontana Trevi, Rim, 1762.

Barok
Baldasare Longena
Santa Maria da le Salute
Venecija
Barok
AUSTRIJA I NEMAČKA - BALTAZAR
NOJMAN

Crkva Virzehnheilingen (Četrnaest

svetaca) B. Nojmana u Nemačkoj, (1743.-
72. godine.) Tu se longitudinalnost i
latinski krst dobijaju upisivanjem nekoliko
eliptičnih oblika koji se nadalje variraju na
svim delovima arhitekture. Osim glavnog
oltara javlja se i centralni, a dinamizam je
postignut i u prožimanju arhitekture,
slikarstva i vajarstva u jedinstvu bele,
skladne štuko dekoracije ispunjene
iluzionističkim slikama. Tako je postignut
ideal barokne umetnosti u jedinstvu sila i
pokreta (bogatstvo i raskoš ukrasa) kakvi
vladaju u prirodi i svemiru.
Barok
AUSTRIJA

Johan Fišer Fon Erlah

Sv Karlo Boromejski, Beč, 1716.
Barok
FRANCUSKA - PALATA, VRT, BAROKNI
URBANIZAM

Duh Baroka najbolje predstavlja njegov

urbanizam i arhitektura, a objekt koji
ujedinjuje ove dve umetnosti je dvorac.
Najznačajniji je primer Versaja (Le Vau, Žil
Hardoin-Mansart i Le Notr koji je radio
vrtnu arhitekturu), u Francuskoj (1642.-
1686. godine). Simetrična arhitektura
trokrilnog dvorca sa glavnom zgradom i
dva bočna krila pod pravim uglom koji
(poput slova "U") zadiru u prostor
perivoja kroz prostrane geometrijski
organizovane parkove, fontane i bazene.
Parkovi su geometrizovani i u osnovi u
obliku tzv. francuski park, za razliku od
engleskog parka koji je organski i
prirodan, prateći i varirajući oblike
arhitekture dvorca.
Barok

FRANCUSKA - PALATA,
VRT, BAROKNI
URBANIZAM

Luj le Vo Vaux-le-Vicomte
1661
Barok

ENGLESKA - SER KRISTOFER

WREN

Katedrala sv. Pavla u

Londonu

Katedrala sv. Pavla u Londonu

je najpoznatija engleska
crkva; prva katedrala
engleske protestantske crkve
(anglikanske crkve); druga
crkva po dužini na svetu
(141,10 metara), odmah iza
crkve sv. Petra u Rimu;
barokno remek delo arhitekta
Christophera Wrena (1632-
1723).