GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.

482 Trường THPT Chuyên Trần Phú

Chương 3: Tĩnh học
Cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực và ba lực không song song
I. Cân bằng của một vật chịu tác dụng của 2 lực
1. Thí nghiệm

Giáá củủ á lựực láà đựờàng tháẳ ng chựáá vecto lựực

2. Điều kiện cân bằng
r r
Hái lựực F1 , F2 pháủ i thoáủ máã n: + Củà ng giáá

+ Ngựờực chieề ủ
+ Củà ng đoộự lờán: F1 = F2
Chủá ýá : Táá c dủự ng củủ á lựực leộ n váộự t khoộ ng đoổ i neế ủ tá di chủýeổ n lựực doự c theo giáá củủ á chủá ng
3. Cách xác định trọng tâm của vật phẳng mỏng bằng thực nghiệm
- Điựnh nghĩãá troự ng táộ m (Center of máss): láà đieổ m đáặự t củủ á troự ng lựực
Yêu cầu h/s đọc và giải thích tại sao làm như vậy sẽ xác định được trọng tâm G
- Cáá ch xáá c điựnh: SGK
- Cáá c váộự t pháẳ ng coá dáự ng hĩành hoự c đoế i xựáng thĩà troự ng táộ m vờái táộ m đoế i xựáng
II. Quy tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy

r r r r
B1: Di chủýeổ n cáá c lựực veề đieổ m đoề ng qủý ( F1' = F1; F2' = F2 )
r r r
B2: Thựực hieộự n toổ ng hờựp 2 lựực đoề ng qủáý theo qủý táắ c hĩành bĩành háà nh ( F = F1' + F2' )

III. Cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của 3 lực không song song
r r r
Đieề ủ kieộự n đeổ váộự t cáộ n báằ ng dựờái táá c dủự ng củủ á 3 lựực F1 , F2 , F3 khoộ ng song song láà :

+ Bá lựực đoá pháủ i coá giáá đoề ng pháẳ ng váà đoề ng qủý
r r r r
+ F1 + F2 + F3 = 0 (*) (hoáặự c hờựp củủ á hái lựực cáộ n báằ ng vờái lựực thựá 3)

Đeổ xựủ lýá heộự thựác vecto trong pt (*) tá coá cáá c cáá ch sáủ:
+ Cách 1: Giáủ i heộự phựờng trĩành hĩành chieế ủ leộ n trủự c Ox, Oý (cáá ch náà ý chĩủ cáề n veã hựờáng củủ á lựực đủá ng,
khoộ ng cáề n chĩánh xáá c veề đoộự lờán lựực) váà coà n áá p dủự ng cho váộự t cáộ n báằ ng dựờái nhieề ủ lựực táá c dủự ng.
GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.482 Trường THPT Chuyên Trần Phú
+ Cách 2: F1 , F2 , F3 seã láà 3 cáự nh củủ á tám giáá c. Dủà ng điựnh lýá háà m soế sin, cos hoáặự c cáá c heộự thựác lựờựng neế ủ láà
tám giáá c đáặự c bieộự t (cáề n veã cáá c lựực chĩánh xáá c veề hựờáng váà đoộự lờán)
+ Cách 3: Dựựá váà o cáặự p tám giáá c đoề ng dáự ng ( D 3 cáự nh láà 3 lựực F1 , F2 , F3 : D 3 cáự nh láà cáá c khoáủ ng cáá ch)
(cáề n veã cáá c lựực chĩánh xáá c veề hựờáng váà đoộự lờán)
Bài tập: Cân bằng của vật rắn chịu tác dụng của 3 lực không song song
Bài 1: Viên bi có khối lượng m = 4 kg, được buộc vào một đầu sợi dây nhẹ, đầu kia sợi dây được treo vào trần nhà. Tác
r
dụng lực F theophương ngang vào viên bi với F = 20 N. Tìm góc lệch a của sợi dây so với phương thẳng đứng và lực
căng dây khi vật đứng yên. Lấy g = 10 m/s2.
Giải a
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
r
………………………………………………………………………… F
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Bài 2:
GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.482 Trường THPT Chuyên Trần Phú
Giải
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bài 3: Cho hệ cân bằng như hình vẽ. Lực căng trên dây AB là T1 = 80 N. Lực căng trên dây AC là T2 = 96 N. Góc
� = 1200. Lấy g = 10 m/s2. Tìm khối lượng m và góc a1 . Lấy g = 10 m/s2.
BAC
Giáủ i
…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
…...
……………………………………………………………………………
…...
……………………………………………………………………………
…...
……………………………………………………………………………
…...
……………………………………………...
………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.482 Trường THPT Chuyên Trần Phú
……………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………
Bài 4: Quả cầu đồng chất khối lượng m = 2,4 kg, bán kính R = 7 cm tựa vào tường nhẵn và được giữ cân bang nhờ một
sợi dây treo với vào tường tại điểm A. Cho chiều dài AC = 18 cm. Tính lực căng của dây AC và phản lực do tường tác
dụng lên quả cầu. Lấy g = 10 m/s2.
A
Giáủ i
Cách 1:Giải hệ pt hình chiếu
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………... C
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
B O
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
Cách 2: Giải tam giác lực
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bài 4: Thanh nhẹ AB được giữ nằm ngang tựa vào tường tại điểm A. Thanh được giữ nằm ngang nhờ dây BC. Vật có
khối lượng m = 1,2 kg gắn với sợi dây BD. Biết AB = 20 cm; AC = 48 cm. Tính lực căng của dây BC và lực nén của thanh
AB lên tường.

Giải
Cách 1: Giải hệ pt hình chiếu
…………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
...
………………………………………………………………………………
...
………………………………………………………………………………
...
………………………………………………………………………………
...
………………………………………………………………………………
...
Cách 2: Giải tam giác lực
GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.482 Trường THPT Chuyên Trần Phú

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bài 5: Quả cầu đồng chất khối lượng m = 4 kg được nằm cân bằng không ma sát trên hai mặt dốc đều nghiêng góc 45 0
so với phương ngang. Tính phản lực do mỗi mặt dốc tác dụng lên quả cầu. Lấy g = 10 m/s 2.
Giải
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bài 6: Quả cầu đồng chất khối lượng m = 3 kg được giữ trên mặt phẳng nghiêng trơn nhờ một dây treo. Biết a = 300 ,
lực căng dây là T = 10 3( N ) . Tìm góc b và lực nén của quả cầu lên mặt phẳng nghiêng. Lấy g = 10 m/s2.
Giải
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.482 Trường THPT Chuyên Trần Phú
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………

Bài 7: Viên bi khối lượng m = 100 g treo vào điểm cố định A nhờ dây AB và nằm cân bằng trên mặt cầu tâm O bán kính
r = 10 cm. Khoảng cách từ A đến mặt cầu là AC = d = 15(cm) , chiều dài dây AB = l = 20(cm) . Đoạn AO thẳng đứng.
Tìm lực căng của dây và lực do quả cầu tác dụng lên mặt cầu. Lấy g = 10 m/s 2
Giải
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………. B
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bài 8: Thanh đồng chất AB có khối lượng m = 2 kg tựa trên hai mặt nghiêng trơn như hình vẽ. Cho CD ^ DE , CD hợp
với phương ngang góc a = 300 . Lấy g = 10 m/s2
a) Tìm góc nghiêng của AB so với phương ngang khi cân bằng
b) Tính phản lực tác dụng lên hai đầu A, B của thanh.

Giáủ i
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
……...
…………………………………………………………………………
……...
…………………………………………………………………………
……...
…………………………………………………………………………
……...
…………………………………………………………………………
……...
…………………………………………………………………………
……...
GV: Đỗ Thế Anh ĐT: 0913.783.482 Trường THPT Chuyên Trần Phú

Bài 8*: Một thanh gỗ đồng chất khối lượng m = 3 kg được đặt dựa vào tường. Do tường và sàn đều không có ma sát
nên người ta phải dùng một dây buộc đầu dướiB của thanh vào chân tường để giữ cho thanh đứng yên. Cho biết

OB 3
OA = = a và lấy g = 10 m/s2. Xác định lực căng T của dây.
2
Giải
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….…………………