Total Indian History Important PDF

agÀAvÀ£À CHIRANTHAN’S notes FOR success on INDIAN HISTORY
¸ÀªÀÄUÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À

(Indian History With Special Reference to Karnataka)
KAS, PSI, PDO, FDA, B.Ed, SDA, D.Ed, PC..

(ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À £ÉÃªÀÄPÁwUÉ £ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ½UÁV CzsÀåAiÀÄ£À ¸ÁªÀiÁVæ)
¯ÉÃRPÀgÀÄ
¯ÉÆÃ»vï.AiÀÄÄ. M.A., B. Ed., NET., K-SET ¸À«vÀ. ¦.n. M.A., B. Ed.,
EwºÁ¸À G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ. ²ªÀªÉÆUÀÎ. gÁdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ. ²ªÀªÉÆUÀÎ.
CHIRANTHANA
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀ (Ancient India)

CzsÁåAiÀÄ 1. DzsÁgÀUÀ¼ÄÀ
 ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀVÃðPÀgÀtzÀAvÉ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ CªÀ¢ü ¥ÁæVwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøw-lPÀðgÀ zÁ½UÀ¼ÀªÀgÉUÉ

 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ «¥sÀÄ® DzsÁgÀUÀ¼À PÉÆgÀvÉUÉ PÁgÀt - DzsÁgÀUÀ¼À C®¨sÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¤®ðPÀëöå
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ LwºÁ¹PÀ ¤®ðPÀëöåzÀ §UÉÎ nÃQ¹zÀ ªÀÄÄ¹èA EwºÁ¸ÀPÁgÀ («zÁéA¸À) -C¯ÉâgÀÆ¤
 ¨sÁgÀvÀzÀ LwºÁ¹PÀ DzsÁgÀUÀ¼À JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR «zsÀUÀ¼ÀÄ - ¥ÁæPÀÛ£À DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ, §gÀªÀtÂUÉAiÀÄ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ
 ¥ÁæVwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ - ¥ÁæPÀÛ£À DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ
 ¥ÁæPÁÑjwæPÀ DzsÁgÀUÀ¼À ªÁå¦Û ²¯ÁAiÀÄÄUÀ¢AzÀ 12£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ²¯Á ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ JAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
 °TvÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ®¨sÀå«®èzÁzÁUÀ EwºÁ¸ÀPÁgÀ£À £ÉgÀ«UÉ §gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ - ¥ÁæPÀÛ£À DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À gÀZÀ£ÉUÉ ®¨sÀå«gÀÄªÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRå DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁæPÀÛ£À DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÁæPÀÛ£ÁzsÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀ vÉUÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßPÉÌ GvÉÛÃd£À ¤ÃrzÀ WÀl£É - 'gÁAiÀÄ¯ï KµÁånPï ¸ÉÆ¸ÉÊn ¸ÁÜ¥À£É'
 'gÁAiÀÄ¯ï KµÁånPï ¸ÉÆ¸ÉÊn' ¸ÁÜ¥À£É ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ ¸Àgï «°AiÀÄA eÉÆÃ£ïì – 1783gÀ°è
 ¥ÁæZÀå ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á E¯ÁSÉ DgÀA¨sÀªÁVzÀÄÝ - 1862gÀ°è
 ¥ÁæZÀå ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á E¯ÁSÉAiÀÄ ªÉÆzÀ® ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ C¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝªÀgÀÄ - PÀ¤ßAUïºÁåªÀiï
 '¥ÁæaÃ£À ¸ÁägÀPÀUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÁ ±Á¸À£À' eÁjUÉ §AzÀzÀÄÝ 1904gÀ°è - ¯Áqïð PÀdð£ï
 PÀdð£ï¤AzÀ ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀ ¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ ªÉÆzÀ® ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ - ¸Àgï. eÁ£ï ªÀiÁµÀð¯ï
 ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ §UÉÎ £ÀªÀÄUÉ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ «ªÀgÀUÀ¼ÀÄ - CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼À£ÀÄß(¥ÁæPÁÛ£ÁzsÁgÀUÀ¼À£ÀÄß) CªÀ®A©¹ªÉ
 ºÀgÀ¥Àà ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀQUÉ §AzÀzÀÄÝ - GvÀÍ£À£À¢AzÁV
 ±Á¸À£ÀUÀ¼À §UÉÎ ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄªÀ ±ÁSÉ - ±Á¸À£À±Á¸ÀÛç(Epigraphy)
 ‘±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ £ÀA©PÁºÀð ªÀiÁ»wUÀ¼À DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ’ JAzÀªÀgÀ -«.J. ¹ävï
 ¨sÁgÀvÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ - ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, ¥Á½, ¥ÁæPÀÈvÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ, vÉ®ÄUÀÄ, PÀ£ÀßqÀ, EvÁå¢
 ¨sÁgÀvÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ °¦ - ¨Áæ»ä, RgÉÆÃ¶×
 NzÀ¯ÁVgÀÄªÀ CvÀåAvÀ ¥ÁæaÃ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ - C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À¯ÉèÃ CwÃ ¥ÁæaÃ£ÀªÁzÀÄzÉAzÀÄ £ÀA§¯ÁzÀ ±Á¸À£À - ¸ÉÆÃºÁÎgï ±Á¸À£À
 ¸ÉÆÃºÁÎgï ±Á¸À£À CwÃ ¥ÁæaÃ£ÀªÉAzÀÄ w½AiÀÄÄªÀÅzÀQÌAvÀ ªÉÆzÀ®Ä ¨sÁgÀvÀzÀ CwÃ ¥ÁæaÃ£À ±Á¸À£ÀªÉAzÀÄ £ÀA§¯ÁVzÀÝ
±Á¸À£À - ¦¥ÀæªÁ ±Á¸À£À
 C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À °¦ - ¨Áæ»ä ªÀÄvÀÄÛ RgÉÆÃ¶×
 zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è §¼ÀPÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ - ¨Áæ»ä °¦
 ±ÀºÀ¨ÁeïVj ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉëÃgÀUÀ¼À°è zÉÆgÉvÀ C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À °¦ - RgÉÆÃ¶×
 ‘vÀ£Àß ¥ÀæeÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéAvÀ ªÀÄPÀÌ¼ÀAvÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉAzÀÄ’ gÀdÄÓPÀ JA§ C¢üPÁjUÀ½UÉ vÀ£Àß ±Á¸À£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ w½¹zÀ
¸ÁªÀiÁæl - C±ÉÆÃPÀ
 ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃ¢ü¹zÀªÀgÀÄ - ¨ÉÃqÀ£ï
 ¨ÉÃqÀ£ï ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃ¢ü¹zÀÄÝ Qæ.±À. - 1915gÀ°è
 '²¯Á±Á¸À£ÀUÀ¼À gÁd' (¦vÁªÀÄºÀ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ zÉÆgÉ - C±ÉÆÃPÀ
CHIRANTHANA
 C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ N¢zÀªÀgÀÄ - eÉÃªÀiïì ¥Àæ£Éì¥ï (1837)

 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®QÌAvÀ ªÀÄÄAa£À §ºÀÄvÉÃPÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À ¨sÁµÉ - ¥ÁæPÀÈvÀ
 UÀÄ¥ÀÛgÀ vÀgÀÄªÁAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è §¼ÀPÉUÉ ¨sÁµÉ - ¸ÀA¸ÀÌøvÀ
 §ºÀÄvÉÃPÀ vÀªÀÄä zÉÆgÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆUÀ½, UÀÄtUÁ£À ªÀiÁr §gÉAiÀÄ®àlÖ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß - ¥Àæ±À¹ÛUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 ‘zÉÃªÀ£ÁA¦AiÀÄ C±ÉÆÃPÀ’ JA§ G¯ÉèÃR M¼ÀUÉÆAqÀ, PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ ±Á¸À£À - ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£À
 PÀ½AUÀzÀ zÉÆgÉ SÁgÀªÉÃ®£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À
 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£ÀzÀ ¨sÁµÉ - ¥ÁæPÀÈvÀ
 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£ÀzÀ °¦ - ¨Áæ»ä°¦
 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À zÉÆgÉvÀzÀÄÝ - ¨sÀÄªÀ£ÉÃ±ÀégÀ §½AiÀÄ GzÀAiÀÄVj ¨ÉlÖ
 ±ÀPÀ PÀëvÀæ¥À gÀÄzÀæzsÁªÀÄ£À D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À dÄ£ÁUÀqÀ §½AiÀÄ - V£Áðgï ±Á¸À£À
 UÀÄ¥ÀÛgÀ ZÀjvÉæ, ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£À
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PÉwÛ¹zÀ zÉÆgÉ - ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PË¸ÁA©¬ÄAzÀ C®ºÁ¨ÁzïUÉ ¸ÁV¹zÀÄÝ ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÛA¨sÀ ±Á¸À£ÀzÀ ¨sÁµÉ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ
 33 ¸Á®ÄUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ MAzÉÃ §ÈºÀvï ªÁPÀåªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ±Á¸À£À C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£À
 EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ¢VédAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À LºÉÆ¼É ±Á¸À£À
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ §UÉÎ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À LºÉÆ¼É ±Á¸À£À
 LºÉÆ¼É ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ gÀ«QÃwð
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À §UÉÎ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À ªÉÄºËæ° PÀ©âtzÀ ¸ÀÛA¨sÀ ±Á¸À£À
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ¯ÉÆÃºÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¤¥ÀÄtvÉUÉ ¸ÁQëAiÀiÁVgÀÄªÀ ±Á¸À£À ªÉÄºËæ° PÀ©âtzÀ ¸ÀÛA¨sÀ ±Á¸À£À
 PÀzÀA§gÀ EwºÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ±Á¸À£À vÁ¼ÀUÀÄAzÀzÀ ±Á¸À£À
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ªÀÄºÀvÀézÀ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À GvÀÛgÀ ªÉÄgÀÆgÀÄ ±Á¸À£À
 GvÀÛgÀ ªÉÄgÀÆgÀÄ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PÉwÛ¹zÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ 1£ÉÃ ¥ÀgÁAvÀPÀ
 'PÀÄr«ÄAiÀiÁ ªÀÄ¯ÉÊ' ±Á¸À£À zÀQëtzÀ ¸ÀAVÃvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ
 §¸ÁÛ, GzÀAiÀÄVj, ¸ÁAaAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ UÀÄ¥ÀÛ ªÀA±À DqÀ¼ÀvÀzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ
 ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉ ¨ÉÆÃdgÁd£À §UÉÎ ªÀiÁ»vÀ MzÀV¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À UÁé°AiÀÄgï£À ±Á¸À£À
 ªÀiËAiÀÄðgÀ ªÀA±ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
 £Átå±Á¸ÀÛç(Numismatics) JAzÀgÉ £ÁtåUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç
 ªÀiÁ¼ÀégÀ°è UÀtgÁdå C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ JA§ÄzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ£ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃªÀiï £ÀqÀÄªÉ EzÀÝ ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA§AzsÀ CjAiÀÄ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ
gÉÆÃªÀÄ£ï £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ ¥ÀæªÀÄÄR VæÃPï £ÁtåUÀ¼ÀÄ ¸ÉÖÃlgï (Stater), qÉÃjPï (Daric), ¢£Ágï (Dinar)
 ªÁAiÀÄÄªÀå ¨sÁgÀvÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ EAqÉÆÃ-VæÃPÀgÀÄ, ±ÀPÀgÀÄ, ¥Áyð¤AiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄ±Á£ÀgÀ EwºÁ¸ÀQÌgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR
DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ£ÁtåUÀ¼ÀÄ
 JAlÄ §UÉAiÀÄ a£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¨É½î £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ¸ÀAVÃvÁ©ügÀÄaAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ CªÀ£ÀÄ «ÃuÁ¥ÁtÂAiÀiÁV PÀÄ½wgÀÄªÀ avÀæ«gÀÄªÀ £Átå
 gÁdªÀA±ÀUÀ¼À PÁ®zÀ DyðPÀ ¹ÜwUÀwUÉ PÉÊUÀ£ÀßrAiÀÄAwgÀÄªÀ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR £ÁtåUÀ¼ÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À, gÀdvÀ, ¤µÀÌ, ¥ÀÄgÁt, PÀµÀð¥Àt, ¥ÀAZï ªÀiÁPïð Ø £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 a£ÀßzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ PÀÄ±Á£À zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ.
CHIRANTHANA
 ¨sÁgÀvÀzÀ £ÁtåUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ GvÀÛªÀÄUÉÆAqÀzÀÄÝ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É VæÃPÀgÀ zÁ½AiÀÄ £ÀAvÀgÀ

 PÀÄ±Á£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É gÉÆÃªÀÄ£ÀßgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ«vÉÛA§ÄzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ PÀÄ±Á£ÀgÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 CUÀ¸ÀÖ¸ï ªÀÄvÀÄÛ mÉÊ©ÃjAiÀÄ¸ï ZÀPÀæªÀwðUÀ¼À PÁ®zÀ gÉÆÃªÀÄ£ï £ÁtåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼À ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
 UÀÄ¥ÀÛgÀ £ÁtåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É EzÀÝ zÉÃ«AiÀÄ avÀæ ®QëöäÃAiÀÄ avÀæ
 PÀÄ±Á£ÀgÀ £ÁtåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É EzÀÝ zÉÃªÀ£À avÀæ ²ªÀ£À avÀæ
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ ¥À²ÑªÀÄzÀ ±ÀPÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀÝ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ CªÀ£À ¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¥ÀÄgÁvÀ£À ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ ¨ËzÀÞ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ, «ºÁgÀUÀ¼ÀÄ, eÉÊ£À ZÉÊvÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
UÀÄºÁ®AiÀÄ, ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
 zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðt PÀ¯É ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉÆAqÀzÀÄÝ UÀÄ¥ÀÛgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ°è
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ EwºÁ¸ÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ
 gÁdQÃAiÀÄ EwºÁ¸ÀQÌAvÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, zsÁ«ÄðPÀ, ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ EwºÁ¸À w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ
 ªÉÃµÀ ¨sÀÆµÀt, PÉÃ±À «£Áå¸À, D¨sÀgÀtUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀÄÄRå DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ avÀæPÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ²®àPÀ¯É
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ §UÉÎ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À gÀÆ¥ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄzÉæUÀ¼ÀÄ
 gÁªÀiÁAiÀÄtªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ªÁ°äÃQ
 ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄªÁå¸À ªÀÄºÀ¶ð
 ªÉÆzÀªÉÆzÀ® eÉÊ£À PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ CzsÀðªÀiÁUÀ¢
 ¨ËzÀÞ ¸Á»vÀåzÀ ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ ¥Á½
 ¨ËzÀÞzsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À d£ÀfÃªÀ£ÀzÀ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ DzsÁgÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ ¨ËzÀÞ ¸Á»vÀå UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ
 ¨ËzÀÞ wæ¦lPÀUÀ¼ÀÄ «£ÀAiÀÄ ¦nPÀ, ¸ÀÄvÀÛ ¦nPÀ, C©üzÀªÀÄä ¦nPÀ
 ¹¯ÉÆÃ¤£À ¨ËzÀÞ ªÀÈvÁÛAvÀUÀ¼ÀÄ ¢Ã¥ÀªÀA±À ºÁUÀÆ ªÀÄºÁªÀA±À
 ¨ËzÀÞ ¤PÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¢WÀ¤PÁAiÀÄ, CAUÀÄvÀÛgÀ ¤PÁAiÀÄ, ªÀÄfÓ»ªÀÄ ¤PÁAiÀÄ, ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¤PÁAiÀÄ, RÄzÀÝPÀ ¤PÁAiÀÄ
 3£ÉÃ ¨ËzÀÞ ªÀÄºÁ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è PÉÊUÉÆAqÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ'PÀxÁªÀ¸ÀÄÛ'
 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ªÀÄºÁ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è PÉÊUÉÆAqÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ 'ªÀÄºÁ«¨sÁµÀ UÀæAxÀ'
 '§ÄzÀÞZÀjvÉ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄC±ÀéWÉÆÃµÀ
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ZÁtPÀågÀ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ «±ÁRzÀvÀÛ£À PÀÈw 'ªÀÄÄzÁægÁPÀë¸À'
 'CxÀð±Á¸ÀÛç' PÀÈwAiÀÄ gÀZÀ£ÉPÁgÀ PËn®å, («µÀÄÚUÀÄ¥ÀÛ, ZÁtPÀå, zÁæ«qÀZÁj)
 ªÀiËAiÀÄðgÀ PÁ®zÀ DqÀ½vÀ PÀæªÀÄ,D PÁ®zÀ ¸ÀªÀiÁeÉÆÃDyðPÀ ¹ÜwUÀw w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ UÀæAxÀ 'CxÀð±Á¸ÀÛç'
 ‘vÀ£Àß ¥ÀæeÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéAvÀ ªÀÄPÀÌ¼ÀAvÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉAzÀÄ’ gÀdÄÓPÀ JA§ C¢üPÁjUÀ½UÉ vÀ£Àß ±Á¸À£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ w½¹zÀ
¸ÁªÀiÁæl - C±ÉÆÃPÀ
 ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃ¢ü¹zÀªÀgÀÄ - ¨ÉÃqÀ£ï
 ¨ÉÃqÀ£ï ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃ¢ü¹zÀÄÝ Qæ.±À. - 1915gÀ°è
 '²¯Á±Á¸À£ÀUÀ¼À gÁd' (¦vÁªÀÄºÀ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ zÉÆgÉ - C±ÉÆÃPÀ
 C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ N¢zÀªÀgÀÄ - eÉÃªÀiïì ¥Àæ£Éì¥ï (1837)
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®QÌAvÀ ªÀÄÄAa£À §ºÀÄvÉÃPÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À ¨sÁµÉ - ¥ÁæPÀÈvÀ
 UÀÄ¥ÀÛgÀ vÀgÀÄªÁAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è §¼ÀPÉUÉ ¨sÁµÉ - ¸ÀA¸ÀÌøvÀ
 §ºÀÄvÉÃPÀ vÀªÀÄä zÉÆgÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆUÀ½, UÀÄtUÁ£À ªÀiÁr §gÉAiÀÄ®àlÖ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß - ¥Àæ±À¹ÛUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 ‘zÉÃªÀ£ÁA¦AiÀÄ C±ÉÆÃPÀ’ JA§ G¯ÉèÃR M¼ÀUÉÆAqÀ, PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ ±Á¸À£À - ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£À
 PÀ½AUÀzÀ zÉÆgÉ SÁgÀªÉÃ®£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À
 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£ÀzÀ ¨sÁµÉ - ¥ÁæPÀÈvÀ
 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£ÀzÀ °¦ - ¨Áæ»ä°¦
CHIRANTHANA
 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À zÉÆgÉvÀzÀÄÝ - ¨sÀÄªÀ£ÉÃ±ÀégÀ §½AiÀÄ GzÀAiÀÄVj ¨ÉlÖ

 ±ÀPÀ PÀëvÀæ¥À gÀÄzÀæzsÁªÀÄ£À D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À dÄ£ÁUÀqÀ §½AiÀÄ - V£Áðgï ±Á¸À£À
 UÀÄ¥ÀÛgÀ ZÀjvÉæ, ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£À
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PÉwÛ¹zÀ zÉÆgÉ - ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PË¸ÁA©¬ÄAzÀ C®ºÁ¨ÁzïUÉ ¸ÁV¹zÀÄÝ ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÛA¨sÀ ±Á¸À£ÀzÀ ¨sÁµÉ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ
 33 ¸Á®ÄUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ MAzÉÃ §ÈºÀvï ªÁPÀåªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ±Á¸À£À C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£À
 EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ¢VédAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À LºÉÆ¼É ±Á¸À£À
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ §UÉÎ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À LºÉÆ¼É ±Á¸À£À
 LºÉÆ¼É ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ gÀ«QÃwð
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À §UÉÎ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À ªÉÄºËæ° PÀ©âtzÀ ¸ÀÛA¨sÀ ±Á¸À£À
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ¯ÉÆÃºÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¤¥ÀÄtvÉUÉ ¸ÁQëAiÀiÁVgÀÄªÀ ±Á¸À£À ªÉÄºËæ° PÀ©âtzÀ ¸ÀÛA¨sÀ ±Á¸À£À
 PÀzÀA§gÀ EwºÁ¸ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ±Á¸À£À vÁ¼ÀUÀÄAzÀzÀ ±Á¸À£À
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀ UÁæªÀiÁqÀ½vÀzÀ §UÉÎ ªÀÄºÀvÀézÀ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À GvÀÛgÀ ªÉÄgÀÆgÀÄ ±Á¸À£À
 GvÀÛgÀ ªÉÄgÀÆgÀÄ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PÉwÛ¹zÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ 1£ÉÃ ¥ÀgÁAvÀPÀ
 'PÀÄr«ÄAiÀiÁ ªÀÄ¯ÉÊ' ±Á¸À£À zÀQëtzÀ ¸ÀAVÃvÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ
 §¸ÁÛ, GzÀAiÀÄVj, ¸ÁAaAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ UÀÄ¥ÀÛ ªÀA±À DqÀ¼ÀvÀzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ
 ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉ ¨ÉÆÃdgÁd£À §UÉÎ ªÀiÁ»vÀ MzÀV¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À UÁé°AiÀÄgï£À ±Á¸À£À
 ªÀiËAiÀÄðgÀ ªÀA±ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
 £Átå±Á¸ÀÛç(Numismatics) JAzÀgÉ £ÁtåUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç
 ªÀiÁ¼ÀégÀ°è UÀtgÁdå C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ JA§ÄzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ£ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃªÀiï £ÀqÀÄªÉ EzÀÝ ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA§AzsÀ CjAiÀÄ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ
gÉÆÃªÀÄ£ï £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ ¥ÀæªÀÄÄR VæÃPï £ÁtåUÀ¼ÀÄ ¸ÉÖÃlgï (Stater), qÉÃjPï (Daric), ¢£Ágï (Dinar)
 ªÁAiÀÄÄªÀå ¨sÁgÀvÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ EAqÉÆÃ-VæÃPÀgÀÄ, ±ÀPÀgÀÄ, ¥Áyð¤AiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄ±Á£ÀgÀ EwºÁ¸ÀQÌgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR
DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ£ÁtåUÀ¼ÀÄ
 JAlÄ §UÉAiÀÄ a£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¨É½î £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ¸ÀAVÃvÁ©ügÀÄaAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ CªÀ£ÀÄ «ÃuÁ¥ÁtÂAiÀiÁV PÀÄ½wgÀÄªÀ avÀæ«gÀÄªÀ £Átå
 gÁdªÀA±ÀUÀ¼À PÁ®zÀ DyðPÀ ¹ÜwUÀwUÉ PÉÊUÀ£ÀßrAiÀÄAwgÀÄªÀ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR £ÁtåUÀ¼ÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À, gÀdvÀ, ¤µÀÌ, ¥ÀÄgÁt, PÀµÀð¥Àt, ¥ÀAZï ªÀiÁPïð Ø £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 a£ÀßzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ PÀÄ±Á£À zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ £ÁtåUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ GvÀÛªÀÄUÉÆAqÀzÀÄÝ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É VæÃPÀgÀ zÁ½AiÀÄ £ÀAvÀgÀ
 PÀÄ±Á£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É gÉÆÃªÀÄ£ÀßgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ«vÉÛA§ÄzÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ PÀÄ±Á£ÀgÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 CUÀ¸ÀÖ¸ï ªÀÄvÀÄÛ mÉÊ©ÃjAiÀÄ¸ï ZÀPÀæªÀwðUÀ¼À PÁ®zÀ gÉÆÃªÀÄ£ï £ÁtåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼À ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
 UÀÄ¥ÀÛgÀ £ÁtåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É EzÀÝ zÉÃ«AiÀÄ avÀæ ®QëöäÃAiÀÄ avÀæ
 PÀÄ±Á£ÀgÀ £ÁtåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É EzÀÝ zÉÃªÀ£À avÀæ ²ªÀ£À avÀæ
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ ¥À²ÑªÀÄzÀ ±ÀPÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀÝ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ CªÀ£À ¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¥ÀÄgÁvÀ£À ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ ¨ËzÀÞ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ, «ºÁgÀUÀ¼ÀÄ, eÉÊ£À ZÉÊvÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
UÀÄºÁ®AiÀÄ, ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
CHIRANTHANA
 zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðt PÀ¯É ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉÆAqÀzÀÄÝ UÀÄ¥ÀÛgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ°è

 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ EwºÁ¸ÀPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ
 gÁdQÃAiÀÄ EwºÁ¸ÀQÌAvÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, zsÁ«ÄðPÀ, ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ EwºÁ¸À w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ
 ªÉÃµÀ ¨sÀÆµÀt, PÉÃ±À «£Áå¸À, D¨sÀgÀtUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀÄÄRå DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ avÀæPÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ²®àPÀ¯É
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ §UÉÎ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À gÀÆ¥ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄzÉæUÀ¼ÀÄ
 gÁªÀiÁAiÀÄtªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ªÁ°äÃQ
 ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ -ªÁå¸À ªÀÄºÀ¶ð
 ªÉÆzÀªÉÆzÀ® eÉÊ£À PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ - CzsÀðªÀiÁUÀ¢
 ¨ËzÀÞ ¸Á»vÀåzÀ ºÉZÀÄÑ ¨sÁUÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ - ¥Á½
 ¨ËzÀÞzsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À d£ÀfÃªÀ£ÀzÀ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ DzsÁgÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ - ¨ËzÀÞ ¸Á»vÀå UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ
 ¨ËzÀÞ wæ¦lPÀUÀ¼ÀÄ - «£ÀAiÀÄ ¦nPÀ, ¸ÀÄvÀÛ ¦nPÀ, C©üzÀªÀÄä ¦nPÀ
 ¹¯ÉÆÃ¤£À ¨ËzÀÞ ªÀÈvÁÛAvÀUÀ¼ÀÄ - ¢Ã¥ÀªÀA±À ºÁUÀÆ ªÀÄºÁªÀA±À
 ¨ËzÀÞ ¤PÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ - ¢WÀ¤PÁAiÀÄ, CAUÀÄvÀÛgÀ ¤PÁAiÀÄ, ªÀÄfÓ»ªÀÄ ¤PÁAiÀÄ, ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¤PÁAiÀÄ, RÄzÀÝPÀ ¤PÁAiÀÄ
 3£ÉÃ ¨ËzÀÞ ªÀÄºÁ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è PÉÊUÉÆAqÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ-'PÀxÁªÀ¸ÀÄÛ'
 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ªÀÄºÁ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è PÉÊUÉÆAqÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ - 'ªÀÄºÁ«¨sÁµÀ UÀæAxÀ'
 '§ÄzÀÞZÀjvÉ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ -C±ÀéWÉÆÃµÀ
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ZÁtPÀågÀ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ «±ÁRzÀvÀÛ£À PÀÈw 'ªÀÄÄzÁægÁPÀë¸À'
 'CxÀð±Á¸ÀÛç' PÀÈwAiÀÄ gÀZÀ£ÉPÁgÀ PËn®å, («µÀÄÚUÀÄ¥ÀÛ, ZÁtPÀå, zÁæ«qÀZÁj)
 ªÀiËAiÀÄðgÀ PÁ®zÀ DqÀ½vÀ PÀæªÀÄ,D PÁ®zÀ ¸ÀªÀiÁeÉÆÃDyðPÀ ¹ÜwUÀw w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀ UÀæAxÀ 'CxÀð±Á¸ÀÛç'
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¥ÀæxÀªÀÄ EwºÁ¸À UÀæAxÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÁzÀ PÀÈw 'gÁdvÀgÀAVtÂ'
 'gÁdvÀgÀAVtÂ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ PÀ®ít
 PÁ²äÃgÀzÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀ PÀÈw 'gÁdvÀgÀAVtÂ'
 PÀ£ÀÆf£À CgÀ¸À ºÀµÀð ZÀPÀæªÀwðAiÀÄ §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈw ºÀµÀðZÀjvÀ
 'ºÀµÀðZÀjvÀ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ ¨ÁtPÀ«
 ¥ÁæaÃ£À zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À gÀZÀ£ÉUÉ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ªÀÄºÀvÀézÀ DPÀgÀ ¸ÀAUÀA ¸Á»vÀå
 PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sËUÉÆÃ½PÀ J¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥À«gÀÄªÀ PÀ£ÀßqÀ PÀÈw 'PÀ«gÁdªÀiÁUÀð'
 'PÀ«gÁdªÀiÁUÀð' PÀÈwAiÀÄ gÀZÀ£ÉPÁgÀ ²æÃ«dAiÀÄ
 PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ ªÉÆzÀ® G¥À®§Þ PÀÈw 'PÀ«gÁdªÀiÁUÀð'
 'PÀ¯ÁåtPÁgÀPÀ' PÀÈwAiÀÄ PÀvÀÈð GUÁæ¢vÀå
 'PÀ¯ÁåtPÁgÀPÀ' PÀÈwAiÀÄ «µÀAiÀÄ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ
 UÀAUÀ zÉÆgÉUÀ¼À §UÉÎ «ªÀgÀ ¤ÃqÀÄªÀ, ²ªÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ gÀavÀ PÀÈw 'UÀeÁµÀÖPÀ'
 'UÀeÁµÀÖPÀ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ UÀAUÀ zÉÆgÉ ²ªÀªÀiÁgÀ
 vÀ®PÁr£À UÀAUÀgÀ §UÉÎ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀiÁ»w M¼ÀUÉÆAqÀ ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ£À PÀÈw 'ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ ¥ÀÄgÁt'
 ZÁ®ÄPÀå ªÀiÁAqÀ°PÀ CjPÉÃ¸Àj & CªÀ£À GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ 'D¢
¥ÀÄgÁt' ªÀÄvÀÄÛ '«PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ'
 'D¢ ¥ÀÄgÁt' ªÀÄvÀÄÛ '«PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ' PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ¥ÀA¥À
 PÀ¯ÁåtÂ ZÁ®ÄPÀå CgÀ¸À 2£ÉÃ vÉÊ®¥À£À §UÉÎ «ªÀgÀ M¼ÀUÉÆAqÀ gÀ£Àß£À PÀÈw 'CfvÀ£ÁxÀ ¥ÀÄgÁt'
 gÀ£Àß vÀ£Àß D±ÀæAiÀÄzÁvÀ EjªÀ¨ÉqÀAUÀ£À£ÀÄß ©üÃªÀÄ¤UÉ ºÉÆÃ°¹ §gÉzÀ PÀÈw 'UÀzÁAiÀÄÄzÀÞ'(¸ÁºÀ¸À©üÃªÀÄ «dAiÀÄ)
 ZÁ®ÄPÀå DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À D½éPÉAiÀÄ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄªÀ UÀæAxÀ '«PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀZÀjvÀ'
CHIRANTHANA
 '«PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀZÀjvÀ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ©®ít

 zÀQët ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 9000 ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀæ»¹zÀ «zÁéA¸À PÀ£Àð¯ï ªÉÄPÉAf
 ‘ºÉÊ’ JA§ ¥ÁgÀ¹ CPÀëgÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄ¢æ¹zÀªÀgÀÄ ºÉÊzÀgï C°
 ¹AUÉ £ÁAiÀÄPÀ£ÀºÀ½î ±Á¸À£À ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ zÉÆgÉAiÀÄ ¥ÀmÁÖ©üµÉÃPÀzÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
 "History of British India" UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ eÉ. J¸ï. «Ä¯ï
 "The Oxford History of India" UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ «. J. ¹ävï
 "Political History of India" UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ¸Àgï. eÁ£ï ªÀiÁ®ÌªÀiïì
 "The Economic History of India" UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ Dgï. ¹. zÀvï
 "A History of Civilization in Ancient India" UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ Dgï. ¹. zÀvï
 "vÁjÃSï-E-µÉÃgï µÁ" PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ C¨Áâ¸ïSÁ£ï
 'QvÁ¨ï-Ggï-gÀºÀ¯Á' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀ ªÉÆgÀPÉÆÌzÀ ¥ÀæªÁ¹ E§£ï§lÆl
 'CPÀâgï £ÁªÀiÁ', 'L¤ CPÀâj' PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï
 'ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï £ÁªÀiÁ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ UÀÄ®âzÀ£ï ¨ÉÃUÀA
 '¨Á§gï £ÁªÀiÁ' JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß(DvÀäPÀvÉ) §gÉzÀªÀgÀÄ ¨Á§gï
 '¨ÁzïµÀºÁ £ÁªÀiÁ' JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ C§ÄÝ¯ï ºÀ«ÄÃzï ¯ÁºÉÆÃj
 'µÀºÀdºÁ£ï £ÁªÀiÁ' JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ E£ÁAiÀÄvïSÁ£ï
 "Mughal Empire", "House of Shivaji" UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ eÉ. J£ï. ¸ÀPÁðgï
 'D®AVgï £ÁªÀiÁ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï SÁ¹A.
 EArPÁ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ªÉÄUÁ¸ÀÛ¤Ã¸ï.
¥ÀæªÀÄÄR ¸Á»wPÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ
PÀÈw/UÀæAxÀ ¯ÉÃRPÀgÀÄ F gÁd/gÁdªÀA±ÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ DzsÁgÀ
CxÀð±Á¸ÀÛç ZÁtPÀå ªÀiËAiÀÄðgÀÄ, DqÀ½vÀ
ªÀÄÄzÁægÁPÀë¸À «±ÁRzÀvÀÛ ªÀiËAiÀÄðgÀ - ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð£À §UÉÎ «ªÀgÀ
ºÀµÀð ZÀjvÉ ¨Át ºÀµÀðªÀzsÀð£À£À fÃªÀ£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
gÁªÀÄZÀjvÀ ¸ÀAzsÁåPÀgÀ £ÀA¢ §AUÁ¼ÀzÀ CgÀ¸À gÁªÀÄ¥Á®£À D½éPÉ
gÁdvÀgÀAVtÂ PÀ®ít PÁ²äÃgÀzÀ EwºÁ¸À
PÀ«gÁdªÀiÁUÀð ²æÃ«dAiÀÄ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ §UÉÎ
ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ ¥ÀÄgÁt ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ UÀAUÀgÀ D½éPÉ
D¢¥ÀÄgÁt ¥ÀA¥À CjPÉÃ¸Àj ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À GvÀÛgÁ¢üPÁjUÀ¼À D½éPÉ
«PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ ¥ÀA¥À -
CfvÀ£ÁxÀ ¥ÀÄgÁt gÀ£Àß 2£ÉÃ vÉÊ®¥À£À §UÉÎ
UÀzÁAiÀÄÄzÀÞ gÀ£Àß EjªÀ ¨ÉqÀAUÀ ¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ-©üÃªÀÄ£À ºÉÆÃ°PÉ
«PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀ ZÀjvÀ ©®ít 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À D½éPÉ
PÀÄªÀiÁgÀgÁªÀÄ£À ¸ÁAUÀvÀå £ÀdÄAqÀPÀ« PÀÄªÀiÁgÀgÁªÀÄ£À §UÉÎ
mÉºïQéPï-L-»Azï C¯ÉâgÀÆ¤ C¯ÉâgÀÆ¤AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹ C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼ÀÄ PÀxÀ£À
¥ÀÈyðgÁd gÁ¸ÉÆÃ ZÁAzï §zÁðAiÀiï ¥ÀÈxÀégÁd£À ¸ÀAAiÀÄÄPÉÛ «ªÁºÀ
ªÀÄzsÀÄgÁ «dAiÀÄA UÀAUÁzÉÃ« PÀA¥Àt£À ¸ÁzsÀ£É, ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ¢VédAiÀÄ
¥ÁjeÁvÁ¥ÀºÀgÀtA £ÀA¢ wªÀÄätÚ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ-¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæ£À AiÀÄÄzÀÞ «ªÀgÀ
DªÀÄÄPÀÛ ªÀiË®åzÀ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ DqÀ½vÁvÀäPÀ «ªÀgÀUÀ¼À ªÀiÁUÀðzÀ²ð
CZÀÄåvÀgÁAiÀiÁ¨sÀÄåzÀAiÀÄA 2£ÉÃ rArªÀÄ CZÀÄåvÀgÁAiÀÄ£À D½éPÉ
PÉ¼À¢ £ÀÈ¥À «dAiÀÄ °AUÀtÚ PÀ« PÉ¼À¢ CgÀ¸ÀgÀ D½éPÉ
¥sÀvÀªÁ G¸ï ¸À¯ÁwÃ£ï E¸Á«Ä §ºÀªÀÄ£ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ §UÉÎ
§ºÁð£ï E ªÀiÁ¹gï vÀ§vÀ§ CºÀªÀÄzï£ÀUÀgÀzÀ ¤eÁAµÁ»UÀ¼À §UÉÎ
CHIRANTHANA
vÁdQ-gÁvï G¯ï ªÀÄÄ¯ïÌ ¹gÁf §ºÀªÀÄ¤UÀ¼À §UÉÎ

vÁeï-G¯ï-ªÀiÁ¹vï ¤eÁ«Ä zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ §UÉÎ
vÁjÃPï E AiÀiÁ«Ä¤ GvÀâ ¸À§PÀÛVÃ£ï, WÉÆÃjAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï §UÉÎ
eÉÊ£ï G¯ï CPÀâgï C§Ä¸ÉÊzï WÀ¹ßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï §UÉÎ «ªÀgÀ
vÁjÃPï-E-¦ügÉÆÃeïµÁ» µÀA±ÀÄ¢ÝÃ£ï ¹gÁeï D¹¥sï vÉÊªÀÄÆgÀ£À zÉºÀ° zÁ½AiÀÄ ªÀÈvÁÛAvÀ
vÁjÃPï-E-ªÀÄÄ¨ÁgÀPïµÁ» AiÀiÁºÀå ©£ï CºÀªÀÄzï ¸ÉÊªÀÄzï ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ
¥sÀÄvÀÄªï-G¸ï-¸À¯ÁwÃ£ï E¸Á«Ä C¯Áè«¢ÝÃ£ï T°ÓAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
vÀ§PÀvï-E-£À¹jAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï vÀÄWÀ®Pï CªÀ£À ªÀåQÛvÀé CjAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ
vÁjÃSï-E-¦ügÀÄeï µÁ» fAiÀiÁªÀÅ¢ÝÃ£ï §gÀ¤ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ §UÉÎ
vÁjÃPï-E-ªÀÄÄµÁwÌ µÉÃQæeï PÀÄ¯Áè ¸ÀÆgï ªÀÄvÀÄÛ ®Æ¢ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ
ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ ¸Á»wåPÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ

¨Á§gï£ÁªÀÄ ¨Á§gï EzÀÄ ¨Á§gÀ£À DvÀäZÀjvÉæ
ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï £ÁªÀÄ UÀÄ®âzÀ£ï ¨ÉÃUÀA ºÀÆªÀiÁAiÀÄÆ£À£À fÃªÀ£À ZÀjvÉæ
vÁjÃSï-E-µÉÃgïµÁ C¨Áâ¸ïSÁ£ï µÉÃgïµÁ£À D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»w
L£ï-E-CPÀâj C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï CPÀâgï£À D½PÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»wUÀ¼ÀÄ
CPÀâgï £ÁªÀÄ C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï CPÀâgÀ£À fÃªÀ£À ZÀjvÉæ
vÁjSï-J-§zË¤ §zË¤ CPÀâgÀ£À zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀd¥ÀÆvÀ ¤Ãw
vÁjÃSï-E-¸ÀÄ¯ÁÛ¤ D¥sÁÏ£À CºÀäzï AiÀiÁ¢ÎÃgï 2£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À «dAiÀÄzÀ ªÀiÁ»w
vÀÄdÄPï-E-dºÁAVÃj dºÀAVÃgï dºÁAVÃgÀ£À DvÀäZÀjvÉæ
¨ÁzïµÁºÀ £ÁªÀÄ C§ÄÝ¯ï ºÀ«ÄÃzï ¯ÁºÉÆÃj µÀºÀdºÁ£À£À PÁ®zÀ ªÀiÁ»w
µÀºÀdºÁ£ï£ÁªÀÄ E£ÁAiÀÄvïSÁ£ï µÀºÀdºÁ£À£À fÃªÀ£À ZÀjvÉæ
D®AVÃgï £ÁªÀÄ «ÄeÁð ªÀÄºÀªÀÄäzï PÀfÃA OgÀAUÀeÉÃ§£À D½éPÉAiÀÄ «ªÀgÀUÀ¼ÀÄ
eÁ¥sÀgï£ÁªÀÄ CQé¯ïSÁ£ï
EgÁzÀvï SÁ£ï vÁjÃSï-EgÁzÀvï SÁ£ï -
ªÀÄÄAvÀR¨ï-G¯ï-®Ä§Ä¨ï ºÀ¶ÃA PÁ¦üÃSÁ£ï -
£ÀÄµÀÌ-E-¢¯ï PÀÄµï ©ÃªÀÄ¸ÉÃ£ï -
¥ÁzÀ±ÀºÀ£ÁªÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï ªÁjÃ¸ï
¥ÀæªÀÄÄR ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
¸ÉÆÃºÁÎgï ±Á¸À£À ¨sÁgÀvÀzÀ Cw ¥ÁæaÃ£À ±Á¸À£À
ªÀÄ¹Ì ±Á¸À£-À PÀ£ÁðlPÀ zÉÃªÀ£ÁA¦AiÀÄ C±ÉÆÃPÀ JA§ G¯ÉèÃR (C±ÉÆÃPÀ) - ¨ÉÃqÀ£ïgÀªÀgÀÄ 1915gÀ°è N¢zÀgÀÄ
UÀÄdgÁæ ±Á¸À£À ‘zÉÃªÀ£ÁA¦AiÀÄ¸À ¦æAiÀÄzÀÀð£ÉÆ C±ÉÆÃPÀ’ JA§ ªÁPÀå«zÉ (C±ÉÆÃPÀ)
gÀÄ«ÄAqÉÊ ±Á¸À£À §ÄzÀÞ£À d£Àä¸ÀÜ¼ÀzÀ ªÀiÁ»w (C±ÉÆÃPÀ)
ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À SÁgÀªÉÃ®£À ¸ÁzsÀ£É, DqÀ½vÀzÀ «ªÀgÀ
V£Áðgï ±Á¸À£À gÀÄzÀæzsÁªÀÄ£À D½éPÉ ªÀiÁ»w/¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ±Á¸À£À
C®ºÁ¨Ázï ±Á¸À£À ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ¢VédAiÀÄzÀ ªÀiÁ»w. ºÀj¸ÉÃ£À gÀa¹zÀ 33 ¸Á®ÄUÀ¼À MAzÉÃ ªÁPÀåzÀ ±Á¸À£À
ªÉÄºËæ° ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£À ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D½éPÉAiÀÄ «ªÀgÀ (ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ «PÀæªÀiÁ¢vÀå) PÀ©âtzÀ ¸ÀÛA¨sÀ±Á¸À£À
vÁ¼ÀUÀÄAzÀ ±Á¸À£À PÀzÀA§gÀ §UÉÎ «ªÀgÀ(±ÁAwªÀªÀÄð)PÀ®à PÀÄ§Ó gÀa¹zÀ£ÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ±Á¸À£À
LºÉÆ¼É ±Á¸À£À ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀÄ & EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ¸ÁzsÀ£É «ªÀgÀ/ gÀZÀ£ÉPÁgÀ gÀ«QÃwð
GvÀÛgÀ ªÉÄÃgÀÆgÀÄ ±Á¸À£À ZÉÆÃ¼ÀgÀ DqÀ½vÀ (1£ÉÃ ¥ÀgÁAvÀPÀ)
PÀÄr«ÄAiÀiÁªÀÄ¯ÉÊ zÀQëtzÀ ¸ÀAVÃvÀzÀ §UÉÎ «ªÀgÀ (¥À®èªÀ 1£ÉÃ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð)
UÁé°AiÀÄgï ±Á¸À£À ¥ÀæwºÁgÀ ¨ÉÆÃdgÁd£À ¸ÁzsÀ£É (¨ÉÆÃdgÁd)
¨ÁUÉÃ¥À°è ±Á¸À£À «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ªÀiÁ»w (ºÀjºÀgÀ)
CHIRANTHANA
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ

* avÀæzÀÄUÀð f¯Éè - §æºÀäVj, dnAUÀgÁªÉÄÃ±ÀégÀ, C±ÉÆÃPÀ ¹zÁÞ¥ÀÄgÀ (¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ ©.J¯ï gÉÊ¸ï-1892)
* §¼Áîj f¯Éè - ¤lÆÖgÀÄ, GzÉÃUÉÆ¼ÀîA ( ²æÃ£ÁxÀ 1977 )
* gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ - ªÀÄ¹Ì (¨ÉÃqÀ£ï 1915) UÀ«ªÀÄoÀ, ¥Á°ÌUÀÄAqÀ (1931 £ÁUÀgÁdgÁªï ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄeÁÝ¤)
* PÀ®§ÄgÀV - ¸À£Àßw (1986 )
CzsÁåAiÀÄ 2 ¥ÁæVwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøw
 °TvÀ DzsÁgÀ EgÀÄªÀ EwºÁ¸ÀPÀÆÌ »A¢£À PÁ®ªÀ£ÀÄß ¥ÁæVwºÁ¸À (EwºÁ¸À ¥ÀÆªÀðPÁ®) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 ¥ÁæVwºÁ¸ÀzÀ JgÀqÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀ.
 £ÀªÀÄä ¨sÀÆ«Ä gÀÆ¥ÀÄ vÁ½zÀÄÝ ¸ÀÄ. 450 PÉÆÃn ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 £ÀªÀÄä ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É fÃªÀ ¸ÀÈ¶×AiÀiÁVzÀÄÝ ¸ÀÄ. 70 PÉÆÃn ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 C«ÄÃ¨ÁzÀAvÀ KPÀPÉÆÃ±À fÃ« ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÁtÂ¹ PÉÆAqÀzÀÄÝ 50 PÉÆÃn ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ£À «PÁ¸ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀtÚ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ PÁtÂ¹PÉÆAqÀzÀÄÝ ¸ÀÄ. 30 ®PÀë ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ£À «PÁ¸ÀzÀ CªÀ¢ü £ÀqÉzÀzÀÄÝ 5 ®PÀë ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¨Ë¢ÞPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ PÁtÂ¹PÉÆArzÀÄÝ 40 ¸Á«gÀ ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 §gÀºÀªÀÅ §¼ÀPÉUÉ §AzÀÄzÀÄ ¸ÀÄ. 5 ¸Á«gÀ ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ.
 »A¢£À ªÀiÁ£ÀªÀ£À fÃªÀ£ÀzÀ §UÉÎ w½AiÀÄ®Ä §gÀºÀzÀ £ÉgÀ«®è¢gÀÄªÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÁæVwºÁ¸À J£ÀÄßªÀgÀÄ.
 ¥ÁæVwºÁ¸ÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ(ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ) ²¯ÁAiÀÄÄUÀ. ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀ
 ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ(WÀlÖUÀ¼ÀÄ) ºÀ¼ÉÃ²¯ÁAiÀÄÄUÀ, ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀ, £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ D¢ ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀ, ªÀÄzsÀå ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀ, CAvÀå ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀzÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ(WÀlÖUÀ¼ÀÄ) vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀ, PÀ©âtzÀ AiÀÄÄUÀ.
 PÀ¦ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ PÀ¯Áè¸ÀgÉ, UÀÄºÉ, ªÀÄgÀzÀ ¥ÉÆlgÉUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ºÀ¼ÉÃ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈwÛ DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉ.
 '¥Áå°AiÉÆÃ°yPï' JA§ÄzÀgÀ CxÀðºÀ¼ÉAiÀÄ ²¯É.
 ¥ÁæaÃ£À ªÀiÁ£ÀªÀgÀ fÃ«vÀzÀ §UÉÎ zÉÆgÉwgÀÄªÀ KPÉÊPÀ ¸ÁPÁëöåzsÁgÀ MgÀlÄ PÀ°è£À G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ.
 ºÀ¼ÉAiÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ PÀ®Äè ¨ÉtZÀÄPÀ®Äè.
 ºÀ¼ÉAiÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¨ÉtZÀÄPÀ®è£ÀÄß §¼À¸ÀÄwÛzÀÝjAzÀ DvÀ¤UÉ ¤ÃrzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ¨ÉtZÀÄPÀ°è£À ªÀiÁ£ÀªÀ'.
 ºÀ¼ÉÃ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ CAvÀåzÀ¯ÁèzÀ ªÀÄºÀvÀézÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¨ÉAQAiÀÄ GvÁàzÀ£É PÀAqÀÄ»rzÀzÀÄÝ.
 ¨ÉÃmÉ & DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉ fÃªÀ£À ¸ÁV¸ÀÄwÛzÀÝ ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀÄgÀÄºÀÄªÀÅUÀ¼À £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ©A¨ÉlÌ, ºÀÄt¸ÀV, PÀ£ÀÆð¯ï.
 ¨Ë¢ÞPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ¤gÀÄªÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ 'ºÉÆÃªÉÆÃ¸ÉÃ¦AiÀÄ£ïì'.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÆÃºÀ£ï ©ÃAiÀiÁ¸ï £À¢ PÀtÂªÉUÀ¼ÀÄ, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ
«ÄeÁð¥ÀÄgÀ, £ÀªÀÄðzÁ PÀtÂªÉAiÀÄ DzÀAUÀgï, ªÀÄzÁæ¸ï §½AiÀÄ CwÛgÀA¥ÀPÀÌA.
 ¨sÁgÀvÀ G¥ÀRAqÀzÀ CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÆÃºÀ£ï ©AiÀiÁ¸ï £À¢ PÀtÂªÉUÀ¼ÀÄ, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ «ÄeÁð¥ÀÄgÀ, £ÀªÀÄðzÁ
PÀtÂªÉAiÀÄ DzÀAUÀgï, ªÀÄzÁæ¸ï §½AiÀÄ CwÛgÀA¥ÀPÀÌA.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ºÀÄt¸ÀV, Q§â£ÀºÀ½î, C£ÀUÀªÁr, ¤lÆÖgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ.
 ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ PÀ°è£À DAiÀÄÄzsÀUÀ¼À §¼ÀPÉ DgÀA¨sÀªÁzÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ CªÀ¢ü ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 £ÉÊ¸ÀVðPÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄªÀ PÉ®ªÀÅ zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ §¼À¸À®Ä DgÀA©ü¹zÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ºÀAvÀ ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±À, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±À, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄÄAvÁzÀ gÁdåUÀ¼À°è PÀAqÀÄ§A¢ªÉ
 ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ eÁ®ºÀ½î, ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè.
CHIRANTHANA
 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DAiÀÄÄzsÀ (¸ÁzsÀ£À)UÀ¼ÀÄ PÉÆqÀ°, ¨Áa ªÀÄvÀÄÛ ºÉgÉAiÀÄÄªÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ.

 ªÀiÁ£ÀªÀ PÀÈ¶ PÁgÀå DgÀA©ü¹zÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ CªÀ¢ü £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¥À¼ÀV¹ ¸ÁPÀ®Ä DgÀA©ü¹zÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ CªÀ¢ü £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 ZÀPÀæzÀ §¼ÀPÉ, ªÀÄrPÉ-PÀÄrPÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ, §ArAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁjUÉUÉ §¼À¸À®Ä DgÀA©ü¹zÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ CªÀ¢ü £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ.
 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ ¸ÀA¸ÀÌøwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è §®Æa¸ÁÜ£ï, PÁ²äÃgÀ, ÇÁìAUÀ¼À°è. PÀAqÀÄ§A¢ªÉ
 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄ¯ÁgÀA©ü¹zÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ gÁV ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄgÀÄ½.
 PÀ£ÁlPÀªÀ£ÀÄß ©lÖgÉ gÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÀÝ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæzÉÃ±À zÀQët D¦üæPÁ.
 ±ÀªÀ¸ÀA¸ÁÌgÀ ¥ÀzÀÞw gÀÆrüUÉ §AzÀzÀÄÝ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ°è.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§AzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ºÀ¼ÀÆîgÀÄ (ºÁªÉÃj), vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ, ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè (§¼Áîj),
n.£ÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ (ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ), PÀqÉÃPÀ¯ï(UÀÄ®âUÁð).
 ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ vÁªÀÄæzÀ AiÀÄÄUÀ – (PÀAa£À AiÀÄÄUÀ) – PÀ©âtzÀ AiÀÄÄUÀ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ ªÉÆzÀ®Ä §¼À¹zÀ ¯ÉÆÃºÀ vÁªÀÄæ.
 ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøw ¥ÁæVwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀPÉÌ(PÀAa£À AiÀÄÄUÀ) ¸ÉÃjzÉ
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ §æºÀäVj, ºÀ¼ÀÆîgÀÄ(ºÁªÉÃj), §£ÀºÀ½î (PÉÆÃ¯ÁgÀ),
vÉÃzÁð¼À(©eÁ¥ÀÄgÀ).
 §ÈºÀvï ²¯Á ¸ÀA¸ÀÌøw PÀAqÀÄ§gÀÄªÀÅzÀÄ PÀ©âtAiÀÄÄUÀzÀ°è.
 PÀ°è£À PÉ®¸À ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¯ÉÆÃºÀ PÀ©ât.
 PÀ©ât AiÀÄÄUÀzÀ §ÈºÀvï ²¯Á ¸ÀªÀiÁ¢üUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§AzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ PÉÆtÆÚgÀÄ(¨É¼ÀUÁ«), gÁd£À PÉÆÃ¼ÀÆgÀÄ
(UÀÄ®âUÁð), zÉÆqÀØªÀÄ¼ÀvÉ(PÉÆqÀUÀÄ).
 Qæ.¥ÀÆ 600 gÀµÀÄÖ »A¢£À ¨sÁgÀvÀzÀ¯ÉèÃ ¥ÁæaÃ£ÀªÁzÀ PÀ©âtzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉwgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À ºÀ¼ÀÆîgÀÄ (ºÁªÉÃj)
 Qæ.¥ÀÆ 300 gÀµÀÄÖ »A¢£À PÁ®zÀ PÀ©âtzÀ PÀÄ®ÄªÉÄ ¹QÌgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À §£ÀºÀ½î (PÉÆÃ¯ÁgÀ)
 ¥ÁæVwºÁ¸ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ, DzÀgÉ ¹ÜvÀåAvÀgÀzÀ ºÀAvÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ ºÀAvÀ PÀ©âtAiÀÄÄUÀ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è §Æ¢AiÀÄ PÀÄgÀÄºÀÄUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀÆð°£À §½AiÀÄ UÀÄºÉUÀ¼° À è zÉÆgÉwªÉ
 ¥ÁæPÀÛ£À±Á¸ÀædÕgÀÄ £É®ªÀÄ£ÉAiÉÆAzÀ£ÀÄß §dÄðºÉÆÃA £À°è UÀÄgÀÄw¹zÁÝgÉ
 UÉÆÃ¢ü ºÁUÀÆ ¨ÁjèAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀ£ÀÄß, PÀÄj ªÉÄÃPÉ ¸ÁPÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ°wzÀÝgÀÄ JAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À ªÉÄºÀgïWÀgï.
 £ÀªÀÄä UÀªÀÄ£ÀPÉÌ §A¢gÀÄªÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ºÀ½îAiÉÄAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À®àqÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À ªÉÄºÀgïWÀgï.
 ¥ÁæVwºÁ¸À PÁ®zÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä £ÀªÀÄUÉ ®¨sÀå«gÀÄªÀ ªÀÄÆ¯ÁzsÁgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ ªÀ¸ÀÄÛ
 ªÀiÁ£ÀªÀ£À £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ AiÀÄÄUÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ªÀÄ£ÀÄµÀå DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÁ ºÀAvÀ¢AzÀ DºÁgÀ GvÁàzÀ£Á ºÀAvÀPÉÌ vÀ®Ä¦zÀ PÁ® £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ
 ¥ÁæaÃ£À ªÀÄ£ÀÄµÀå UÉÆÃ¢ü zsÁ£ÀåªÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¨É¼ÉzÀ£ÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
 vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀzÀ CºÀgï £É¯ÉAiÀÄ°è PÉÃªÀ® vÁªÀÄæzÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝªÀÅ.
¸ÁPÀëöå/PÀÄgÀÄºÀÄUÀ¼ÀÄ(Evidences) £É¯É/¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ(Sites)
UÉÆÃ¢ü, ¨Ájè, PÀÄj, ªÉÄÃPÉ, zÀ£À (ZËPÁPÁgÀzÀ ªÀÄ£É ¥ÀæwUÉÆAzÀÄ ªÀÄ£É ªÉÄºÀgïUÀgï(¥ÁPï)
4-6 PÉÆÃuÉ)
CQÌ, ¥ÁætÂ vÀÄAqÀÄ, vÀÄAqÀÄ ªÀÄÆ¼ÉUÀ¼ÀÄ PÉÆ¯ïrºÁé (G.¥Àæ)
CQÌ, zÀ£ÀUÀ¼ÀÄ( eÉÃr ªÉÄÃ¯É UÉÆgÀ¹£À aºÉß) ªÀÄºÀUÀgÀ(G.¥Àæ)
UÉÆÃ¢ü, ¢ézÀ¼À zsÁ£Àå (lentil) UÀÄ¥sïPÁæ¯ï (PÁ²äÃgï)
UÉÆÃ¢ü, ¢ézÀ¼À zsÁ£Àå, £Á¬Ä, zÀ£À, PÀÄj, ªÉÄÃPÉ, (£É®ªÀÄ£É) §dðºÉÆÃA (PÁ²äÃgï)
UÉÆÃ¢ü, ºÉ¸ÀgÀÄ, ¨Ájè, JªÉÄä, ºÀ¸ÀÄ, £ÀªÀuÉ/¸ÀeÉÓ, zÀ£À, PÀÄj, ªÉÄÃPÉ, agÁAqï(©ºÁgï)
ºÀA¢.
gÁV, £ÀªÀuÉ, zÀ£À, PÀÄj, ºÀA¢ ºÀ¼ÀÆîgÀÄ PÀ£ÁðlPÀ
CHIRANTHANA
¥ÁæVwºÁ¸ÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ
* ºÀ¼ÉÃ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

PÁ²äÃgÀ, ¸ÉÆÃºÀ£ï £À¢ PÀtÂªÉ, GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ¨ÉÃ®£ï, £ÀªÀÄðzÁ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄAUÀ¨sÀzÀæ £À¢ PÀtÂªÉ, ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ©A¨ÉlÌ, xÁgï
ªÀÄgÀÄ¨sÀÆ«Ä ¨ÉÆÃ¥Á¯ï, ZÉÆÃmÁ£ÁUÀ¥ÀÄgÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À wgÀÄ£É¯ÉéÃ°, DAzsÀæzÀ PÀ£ÀÆð¯ï, PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèAiÀÄ
ªÀÄ®¥Àæ¨sÁ PÀtÂªÉ, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ °AUÀ¸ÀUÀÆgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ
* ¸ÀÆPÀä ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ:
ªÀÄzsÀå¨sÁgÀvÀzÀ bÉÆÃmÁ£ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¥ÀæzÉÃ±À, zÀQët GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±À, zÀQëtzÀ°è, PÀÈµÁÚ £À¢ PÀtÂªÉ, ªÀÄvÀÄÛ PÁxÉªÁqï, PÀbï,
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè §æºÀäVj, UÀÄdgÁvï£À ®AUÀ£Àeï, ¸À§gÀªÀÄw, gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ CfäÃgï, ªÀÄºÀgÁµÀÖçzÀ CºÀªÀÄzï£ÀUÀgÀ,
* £ÀªÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ:
PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀÄ¹Ì, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ zÉÆÃC¨ï, §¼Áîj ªÀÄvÀÄÛ PÁªÉÃj PÀtÂªÉ, vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À wgÀÄ£É¯ÉéÃ°, ¸ÉÃ®A, DAzsÀæzÀ
PÀ£ÀÆð¯ï, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï, §®Æa¸ÁÛ£ï(ªÉÄºÀgïUÀÀgï) agÁAzï, §ÄdÄðºÁA, ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¹Azsï EvÁå¢
¥ÁæVwºÁ¸ÀzÀ CªÀ¢ü(PÁ®)
ºÀ¼ÉAiÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀ - 40,000 - 10,000 ¸Á.±À.¥ÀÆ.
¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀ - 10,000 - 8,000 ¸Á.±À.¥ÀÆ.
£ÀªÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀ - 8,000 - 4,000 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀªÀ£ÀÄß vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀªÀÅ C£ÀÄ¸Àj¹vÀÄ.

* zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è £Àª²À ¯ÁAiÀÄÄUÀªÀ£ÀÄß PÀ©âtAiÀÄÄUÀªÀÅ C£ÀÄ¸Àj¹vÀÄ.
CzsÁåAiÀÄ 3. ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjPÀvÉ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¹AzsÀÆ£À¢AiÀÄ §AiÀÄ°£À°è ¨É¼ÉzÀÄ §AzÀ £ÁUÀjPÀvÉ (¸ÀA¸ÀÌøw) ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉ (¸ÀA¸ÀÌøw).
 ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉ(¸ÀA¸ÀÌøw)UÉ EgÀÄªÀ EvÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjPÀvÉ, ¥ÁæUÁãgÀwÃAiÀÄ £ÁUÀjPÀvÉ,
 ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ ¥ÀvÉÛ ºÀaÑzÀÄÝ ºÀgÀ¥Àà ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃUÀ¼À°è.
 ºÀgÀ¥Àà £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀaÑzÀ ¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ C¢üPÁj zÀAiÀiÁgÁA ¸ÀºÁ¤.
 ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ ºÀgÀ¥ÀàzÀ°è GvÀÍ£À£ÀªÁzÀªÀÅ.
 ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ d£ÀjUÉ PÀ©ât w½¢gÀ°®è JAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 zÀAiÀiÁgÁA ¸ÀºÁ¤AiÀÄªÀgÀÄ ºÀgÀ¥Àà £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß Qæ. ±À. 1921gÀ°è ¥ÀvÉÛ ºÀaÑzg À ÀÄ
 UÀÄdgÁvï gÁdåzÀ°ègÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÝ £É¯É ¯ÉÆÃxÁ¯ï
 ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀaÑzÀ ¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ C¢üPÁj Dgï. r. ¨Áå£Àfð.
 Dgï. r. ¨Áå£ÀfðAiÀÄªÀgÀÄ ºÀgÀ¥Àà £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß Qæ. ±À. 1922gÀ°è ¥ÀvÉÛ ºÀaÑzÀgÀÄ.
 ¥ÁPï£À ªÀiÁAnUÉÆÃªÀÄj f¯ÉèAiÀÄ°ègÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯É ºÀgÀ¥Àà.
 ºÀgÀ¥Àà £ÀUÀgÀ AiÀiÁªÀ gÁ« £À¢ zÀqÀzÀ°è £É¯ÉUÉÆArzÉ.
 ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¹Azsï ¥ÁææAvÀåzÀ(®SÁð£À f¯Éè)°ègÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯É ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ.
 ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ CªÀó±ÉÃµÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ®¨sÀå«gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄzÉæUÀ¼ÀÄ(3000 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ)
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ ªÀÄÄzÉæUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÉ §¼À¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ¼É, ªÀÄÈzÀÄ²¯É, eÉÃrªÀÄtÄÚ.
 EwÛÃaUÉ ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ¯ÁVgÀÄªÀ UÀÄdgÁw£À PÀZïÒ£À°ègÀÄªÀ ¹AzÀÆ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £É¯É zsÉÆÃ®«ÃgÀ. (1990-91)
 ¹A¢ü ¨sÁµÉAiÀÄ°è 'ªÉÄºÉeÉÆÃzÁgÉÆÃ' JAzÀgÉ ‘¸ÀvÀÛªÀgÀ ¢§â’ JAzÀxÀð.
CHIRANTHANA
 UÀÄdgÁw ¨sÁµÉAiÀÄ°è '¯ÉÆÃxÁ¯ï' JAzÀgÉ CxÀð ‘¸ÀvÀÛªÀgÀ ¢§â’.

 UÀÄdgÁw£À PÁåA¨É wÃgÀzÀ ¯ÉÆÃxÁ¯ï ºÀqÀUÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ J¸ï.Dgï. gÁªï.(²PÁj¥ÀÄgÀ gÀWÀÄ£ÁxÀgÁªï)
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ ªÀÄ£ÉUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ¸ÀÄlÖ ºÁUÀÆ MtVzÀ EnÖUÉUÀ¼À£ÀÄß.
 GUÁætUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §A¢gÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £É¯É ºÀgÀ¥Àà.
 ¸Áß£ÀzÀ PÉÆ¼À ¥ÀvÉÛAiÀiÁVgÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £É¯É ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ
 PÁåA¨É PÉÆ°èAiÀÄ°è PÀAqÀÄ §A¢gÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ ºÀqÀUÀÄPÀmÉÖ ¯ÉÆÃxÁ¯ï.
 ¯ÉÆÃxÁ¯ï £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÍ£À£À ªÀiÁrzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ J¸ï.Dgï. gÁªï.
 J¸ï.Dgï. gÁªï ¯ÉÆÃxÁ¯ï£ÀÄß GvÀÍ£À£À ªÀiÁrzÀÄÝ Qæ.±À. 1957-1959gÀ°è.
 EwÛÃaUÉ ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀ UÀÄdgÁw£À zÉÆqÀØ ¤ªÉÃ±À£À zsÉÆÃ®«ÃgÀ.
 ºÀvÀÄÛ zÉÆqÀØ CPÀëgÀUÀ¼À ºÀgÀ¥Àà °¦AiÀÄ ¥sÀ®PÀ zÉÆgÉwgÀÄªÀ £É¯É zsÉÆÃ®«ÃgÀ.
 ¯ÉÆÃºÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ºÀgÀ¥Àà£À eÁÕ£À a£Àß, ¨É½î, vÁªÀÄæ w½¢vÀÄÛ. DzÀgÉ PÀ©ât w½¢gÀ°®è (DzÀgÉ EwÛÃa£À
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ PÀ©ât w½¢vÀÄÛ J£ÀÄßwÛªÉ)
 ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ «²µÀÖ ®PÀët CªÀgÀ £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£É
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ ªÀÄÄRå PÀ¸ÀÄ§Ä PÀÈ¶ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀ.
 £ÀÈvÀå ¨sÀAVAiÀÄ PÀAa£À «UÀæºÀ zÉÆgÉwgÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £É¯É ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ.
 QæÃqÁAUÀt PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £É¯É zsÉÆÃ®«ÃgÀ.
 ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉ AiÀiÁªÀ AiÀÄÄUÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀÄÝ PÀAa£À AiÀÄÄUÀPÉÌ
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄzÀ£À, JªÉÄä, DqÀÄ, PÀÄj, PÀvÉÛ, ¨ÉPÀÄÌ, £Á¬Ä, £À«®Ä.
 ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ d£ÀjUÉ ¦æAiÀÄªÁzÀ ¥ÁætÂ qÀÄ§âzÀ UÀÆ½.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ ºÉÆgÉ ºÉÆgÀ®Ä §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ PÀvÉÛ ªÀÄvÀÄÛ MAmÉ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßjUÉ ¥ÀjZÀAiÀÄ«zÀÝ EvÀgÀ PÉ® ¥ÀæªÀÄÄR PÁqÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ D£É, ºÀÄ°, WÉÃAqÁªÀÄÈUÀ.
 ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ d£ÀgÀÄ D¨sÀgÀt vÀAiÀiÁjPÉUÉ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ a£Àß, ¨É½î, vÁªÀÄæ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ PÀ£ÀßrUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÉ PÀAZÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ ªÀÄÄzÉæUÀ¼À°è awævÀªÁVgÀÄªÀ PÉ® ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¨Á»äÃ £ÀA¢, KPÀ±ÀÈAV EvÁå¢.
 ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ°è ªÀÄtÂ vÀAiÀiÁjPÁ PÁSÁð£ÉUÀ½zÀÝ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ZÀÄ£ÉÆíÃzÁgÉÆÃ, ¯ÉÆÃxÁ¯ï.
 ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À°è zÉÆgÉwgÀÄªÀ UÀqÀØzÁj ¥ÀÄgÀÄµÀ£À ¥ÀæwªÉÄAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃV JAzÀÄ H»¸À¯ÁVzÉ?
 °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈPÀë ¥ÀÆeÉUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæaÃ£À £ÁUÀjPÀvÉ ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjÃPÀvÉ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ DgÁ¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÀ ¥À±ÀÄ¥Àw.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÀvÉ ªÀiÁvÀÈzÉÃªÀvÉ.
 ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ°è C±ÀévÀÜ ªÀÈPÀëzÀ PÉÆA¨ÉUÀ¼À ªÀÄzsÉå zÉÊªÀªÉÇAzÀ£ÀÄß awæ¹gÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄÄzÉæAiÉÆAzÀgÀ°è PÀAqÀÄ§A¢zÉ
 zÀA¥ÀwUÀ¼À£ÀÄß MAzÉÃ ¸ÀªÀiÁ¢üAiÀÄ°è ºÀÆvÀ GzÁºÀgÀuÉ¬ÄgÀÄªÀ ºÀgÀ¥Àà £É¯É ¯ÉÆÃxÁ¯ï£À°è£À ¸ÀªÀiÁ¢üAiÀÄ°è.
 ¹AzsÀÆ d£ÀgÀÄ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ °¦ avÀæ°¦.
 ¹AzsÀÆ d£ÀgÀÄ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ °¦AiÉÆAzÀÄ CAPÀ ¸ÀÆZÀPÀ JA¢gÀÄªÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ ©.«. ¸ÀÄ§âgÁAiÀÄ¥Àà.
 K¼ÀÄ ¨Áj ¤«ÄðvÀªÁVgÀÄªÀ ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÀUÀgÀ ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ.
 ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ £Á±ÀPÉÌ PÁgÀtªÁVgÀ§ºÀÄzÁzÀ DPÀæªÀÄtPÁj d£ÁAUÀ DAiÀÄðgÀÄ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ ¥ÀÆf¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈPÀëUÀ¼ÀÄ C±ÀévÀÜªÀÈPÀë, CgÀ½ªÀÄgÀ, ¨ÉÃ«£À ªÀÄgÀ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ ¥À«vÀæ ¥ÁætÂAiÉÄAzÀÄ w½zÀÄ ¥ÀÆf¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÁætÂ qÀÄ§âzÀ UÀÆ½.
 ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ PÁ®zÀ°è §ºÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ ¯ÉÆÃºÀ PÀAZÀÄ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀÄ ºÉZÁÑV vÁªÀÄæªÀ£ÀÄß §®Æa¸ÁÛ£ï ªÀÄvÀÄÛ SÉÃwæ UÀtÂ¬ÄAzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
CHIRANTHANA
 ¥ÀÆtð ¨É¼ÉzÀ ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄÄ LzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ C¹ÛvÀézÀ°è E¢ÝvÀÄ.

 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ °¦AiÀÄÄ ºÉZÁÑV zÁæ«qÀ °¦AiÀÄ£ÀÄß °¦AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃ®ÄvÀÛzÉ.
 C¼ÀvÉ ¥ÀnÖAiÉÄAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁzÀ PÀAa£À ¸ÀgÀ¼ÀÄ ºÀgÀ¥Àà £É¯ÉAiÀÄ°è zÉÆgÉwzÉ.
 ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ ¥ÀæªÀÄÄR DºÁgÀ zsÁ£Àå UÉÆÃ¢ü DVvÉÛAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ?
 ¥ÁæaÃ£À dUÀwÛ£À ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÀÄAiÉÆÃfvÀ £ÀUÀgÀªÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ºÀgÀ¥Àà £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ £É¯É ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ
 ¹AzsÀÆ ªÀÄÄzÉæUÀ¼À°è ºÉZÁÑV awævÀªÁVgÀÄªÀ ¥ÁætÂ KPÀ±ÀÈAV
ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É
£É¯É(¤ªÉÃ±À£À) GvÀÍ£À£ÀPÁgÀgÀÄ ªÀµÀð
 ºÀgÀ¥Àà zÀAiÀiÁgÁªÀiï ¸ÀºÁ¤ 1921
 ªÉÄºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ Dgï.r. ¨Áå£Àfð 1922
 ¸ÀÄPÉÛUÉAzÁgï CgÀ¯ï¹ÖÃ£ï, qÉÃ¯ïì 1931
 ZÀÄ£ÀÄízÁgÉÆÃ ªÀÄÄdÄAzÁgï, ªÀiÁåPïì 1931
 §£ÀªÁ° Dgï.J¸ï. ©¸ïÛ 1973-74
 zÉÆÃ®«ÃgÀ Dgï.J¸ï. ©¸ïÛ 1990-91
 gÀAUÀ¥ÀÄgÀ JA.J¸ï. ªÀvÀì 1953
 gÀÆ¥Àgï ªÉÊ.r. ±ÀªÀÄð 1955-56
 ¯ÉÆÃxÁ¯ï J¸ï.Dgï. gÁªï 1959
 PÉÆÃmï¢Ãf f.J¥sï.J SÁ£ï 1955
 gÁTUÀj ¸ÀÆgÀeï¨Á£Á -
 D®AVgï ¥ÀÄgï ªÉÊ.r. ±ÀªÀÄð 1958-59
 PÁ°§AUÀ£ï J.J£ï. WÉÆÃµï,
©.©.¯Á¯ï, xÁ¥Àgï 1953
¥ÀæªÀÄÄR ºÀgÀ¥Àà £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ £É¯É¹gÀÄªÀ £À¢zÀAqÉUÀ¼ÀÄ

ºÀgÀ¥Àà - gÁ«,
ªÉÆºÉAeÉÆÃzÁgÉÆÃ - ¹AzsÀÆ,
ZÀÄ£ÉÆíÃzÁgÉÆÃ - ¹AzsÀÆ,
¯ÉÆÃxÁ¯ï - ¸À§gÀªÀÄw&¨ÉÆÃUÁé¸ï
PÁ°§AUÀ£ï - WÀUÀÎgï
gÀAUÀ¥ÀÄgÀ - «ÄÃzÁgï
§£ÀªÁ° - ¸ÀgÀ¸Àéw
D®AVgï¥ÀÄgï - »AqÀ£ï
CzsÁåAiÀÄ 4. ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw 1500-500 ¸Á.±À.¥ÀÆ.
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £ÀAvÀgÀzÀ PÁ®zÀ°è C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw(£ÁUÀjPÀvÉ)
 * ¸À¥ÀÛ¹AzsÀÆ ¥ÀæzÉÃ±À: - jhÄÃ®A, aÃ£Á¨ï, ©AiÀiÁ¸ï, gÁ«, ¸ÀmÉèÃeï, ¸ÀgÀ¸Àéw ªÀÄvÀÄÛ ¢æµÀzÀéw F K¼ÀÄ £À¢UÀ¼À ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß
¸À¥ÀÛ¹AzsÀÆ ¥ÀæzÉÃ±À J£ÀÄßªÀgÀÄ
 ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ £ÁUÀjPÀvÉ(ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw)AiÀÄ PÀvÀÈðUÀ¼ÀÄ DAiÀÄðgÀÄ.
 §ºÀÄd£À «zÁéA¸ÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄzÀAvÉ DAiÀÄðgÀ ªÀÄÆ®¸ÁÜ£À ªÀÄzsÀå KµÁå.
CHIRANTHANA
 ‘ªÉÃzÀ’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð eÁÕ£À.

 ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ PÁ®zÀ°è gÀavÀªÁzÀ £Á®ÄÌ ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ IÄUÉéÃzÀ, AiÀÄdÄªÉÃðzÀ, ¸ÁªÀÄªÉÃzÀ, CxÀªÀðt ªÉÃzÀ.
Rigveda – Book of hymns

Yajurveda – Book of sacrifices
Samaveda – Book of melodies & chants
Atharvanaveda – Book of technical & magical formulae
 ªÉÆzÀ® ºÁUÀÆ CvÀåAvÀ ¥ÀÄgÁvÀ£ÀªÁzÀ ªÉÃzÀ IÄUÉéÃzÀ.

 IÄUÉéÃzÀzÀ°ègÀÄªÀ ±ÉÆèÃPÀUÀ¼À ¸ÀASÉå 1028.
 ¥Àæ¹zÀÞ UÁ¬Äwæ ªÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ ªÉÃzÀ IÄUÉéÃzÀ.
 AiÀÄdÕAiÀiÁUÁ¢UÀ¼À DZÀgÀuÉAiÀÄ «¢ü«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ ªÉÃzÀ AiÀÄdÄªÉÃðzÀ.
 AiÀÄdÄªÉÃðzÀzÀ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ±ÀÄPÀè AiÀÄdÄªÉÃðzÀ, PÀÈµÀÚ AiÀÄdÄªÉÃðzÀ.
 ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÉÃzÀ ¸ÁªÀÄªÉÃzÀ.
 CwÃA¢æAiÀÄ±ÀQÛUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt, ªÀiÁl, ªÀÄAvÀæ-vÀAvÀæUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÉÃzÀ CxÀªÀðtªÉÃzÀ.
 ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀåzÀ°ègÀÄªÀ £Á®ÄÌ G¥ÀªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ DAiÀÄÄªÉÃðzÀ, UÀAzsÀªÀðªÉÃzÀ, zsÀ£ÀÄªÉÃðzÀ, ²®àªÉÃzÀ.
 ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀåzÀ MlÄÖ ¥ÀÄgÁtUÀ¼À ¸ÀASÉå 18
 ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ PÁ®zÀ°è ¹AzsÀÆ & CzÀgÀ G¥À£À¢UÀ¼À ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸À¥ÀÛ ¹AzsÀÆ ¥ÀæzÉÃ±À JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ
 ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀåzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ¨Áj G¯ÉèÃTvÀªÁVgÀÄªÀ £À¢ ¸ÀgÀ¸Àéw.(£À¢ vÀªÉÄÃ - ¸ÀgÀ¸Àéw)
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è gÁdåzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£À£ÀÄß gÁd£ï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è gÁdåzÀ d£ÀgÀÄ gÁd¤UÉ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ ¥ÉÆUÀ¢UÉ §° JA§ ºÉ¸ÀjvÀÄÛ.
 '¨sÁgÀvÀ'À JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §gÀ®Ä IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ ¨sÀgÀvÀ ¥ÀAUÀqÀ(§ÄqÀPÀlÄÖ) PÁgÀtªÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ ºÀvÀÄÛ d£À gÁdgÀÄ ¥Á¯ÉÆÎAqÀ AiÀÄÄzÀÞzÁ¸ÀgÁdÕöå.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è gÁd¤UÉ £ÉgÀªÁUÀÄwÛzÀÝ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ, ¸ÉÃ£Á¤, UÁæ«ÄtÂ.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è UÁæªÀÄzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ(C¢üPÁj) UÁæ«ÄtÂ.
 CvÀåAvÀ ¥ÁæaÃ£À d£À ¥Àæw¤¢ü ¸À¨sÉUÀ¼ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸À¨sÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«Äw.
 d£À¥Àæw¤¢üUÀ½AzÀ PÀÆrzÀÝ ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ zÉÆqÀØ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ ¸À¨sÁ.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¹ÛçÃ «zÁéA¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ UÁVð, «±ÀéªÀgÁ, ¯ÉÆÃ¥ÁªÀÄÄzÁæ, ªÀÄÄzÁÎ°¤, C¥À¯Á ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ.
 DAiÀÄðjUÉ ¥À«vÀæªÁVzÀÝ ¥ÁætÂ UÉÆÃªÀÅ.
 DAiÀÄðgÀÄ ‘CWÀ£Àå’(‘PÉÆ®è¯ÁUÀzÀÄÝ’) JA§ ¨sÁªÀ£É¬ÄAzÀ £ÉÆÃqÀÄwÛzÀÝ ¥ÁætÂ UÉÆÃªÀÅ.
 ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ°è ¥ÀjZÀAiÀÄ«zÀÝ JgÀqÀÄ «±ÉÃµÀ ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÀÄ¸ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆÃªÀÄ.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è ªÀåQÛAiÀÄ CAvÀ¸ÀÄÛ ¤zsÀðjvÀªÁUÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ DvÀ£À §½¬ÄgÀÄªÀ ºÀ¸ÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è PÀÄlÄA§zÀ »jAiÀÄ£À£ÀÄß ‘UÀÈºÀ¥Àw’ CxÀªÁ 'PÀÄ®¥Àw' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
 DAiÀÄðjUÉ »jAiÀÄ (¥ÀæzsÁ£À) zÉÃªÀgÁVzÀÄÝzÀÄ EAzÀæ.
 DAiÀÄðgÀ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÈwÛ PÀÈ¶. G¥ÀPÀ¸ÀÄ§Ä - ¥À±ÀÄ¸ÀAUÉÆÃ¥À£É.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ §AUÁgÀzÀ £Átå ¤µÀÌ.
 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è DAiÀÄðgÀÄ vÀªÀÄä £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀÄÝ UÀAUÁ, AiÀÄªÀÄÄ£Á £À¢UÀ¼À ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è.
 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è vÀ¯ÉAiÉÄwÛzÀ ºÉÆ¸À gÁdåUÀ¼ÀÄ PÀÄgÀÄ, ¥ÁAZÁ®, PÁ², «zÉÃºÀ, PÉÆÃ¸À®, EvÁå¢.
 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è EzÀÝ, vÉjUÉ CxÀªÁ gÁd£À ¥Á°£À ¸ÀAUÀæºÀuÁ¢üPÁj ¨sÁUÀzÀÄWÀ.
 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è EzÀÝ zÀæªÁå¢üPÁj ¸ÀAUÀæ»vï(ºÀtPÁ¸ÀÄ G¸ÀÄÛªÁj).
CHIRANTHANA
 £ÀAvÀgÀzÀ ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è ¤UÀ¢AiÀiÁVzÀÝ PÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt 1/6 ¨sÁUÀ.

 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è gÁd£À C¢üPÁgÀ zÉÊªÀzÀvÀÛªÁzÀÄzÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ¯Á¬ÄvÀÄ?
 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è vÀªÀÄä F ªÉÆzÀ°£À C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀ ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸À¨sÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«Äw.
 GvÀÛgÀªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è ¸ÀªÀiÁdzÀ°è G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ªÀUÀð ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ ªÀUÀð(¨ÁæºÀät ªÀUÀð).
 £ÀAvÀgÀzÀ ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è d£À¦æAiÀÄgÁzÀ ªÀÄÆªÀgÀÄ zÉÃªÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÈ¶ÖPÀvÀð£ÁzÀ §æºÀä, ¥Á®£ÁPÀvÀð£ÁzÀ «µÀÄÚ,
®AiÀÄPÀvÀð£ÁzÀ ²ªÀ(gÀÄzÀæ).
 ‘G¥À¤µÀvï’ JAzÀgÉ ‘UÀÄgÀÄ«£À §½ PÀÄ½vÀÄPÉÆÃ’ JAzÀxÀð.
 G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼À ¸ÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß ªÉÃzÁAvÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ
 ‘¸ÀvÀåªÉÄÃªÀ dAiÀÄvÉÃ’ JA§ ªÁPÀåªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ G¥À¤µÀvÀÄÛ ªÀÄÄAqÀPÉÆÃ¥À¤µÀvï.
 £ÀªÀÄä gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¯ÁAbÀ£ÀzÀ°ègÀÄªÀ ªÀÄÄAqÀPÉÆÃ¥À¤µÀvï£À ªÁPÀå ‘¸ÀvÀåªÉÄÃªÀ dAiÀÄvÉÃ’.
 zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è DAiÀÄð ¸ÀA¸ÀÌøw ¥À¸Àj¸À®Ä PÁgÀtgÁzÀªÀgÀÄ CUÀ¸ÀÛöå ªÀÄºÀ¶ð.
 ªÉÃzÀ PÁ®zÀ £ÀAvÀgÀ «±ÉÃµÀªÁV ¥ÀjµÀÌøvÀUÉÆAqÀ ¨sÁµÉ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ.
 ªÁ°äÃQ ªÀÄºÀ¶ð §gÉzÀ ªÀÄºÁPÁªÀå gÁªÀiÁAiÀÄt.
 ªÉÃzÀªÁå¸À ªÀÄºÀ¶ð §gÉzÀ ªÀÄºÁPÁªÀå ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ.
 ªÉÄ¸ÉÆÃ¥ÉÆmÉÃ«ÄAiÀiÁ DAiÀÄðgÀ ªÀÄÆ® £É¯É JAzÀÄ ªÁ¢¹zÀªÀgÀÄ f. ZÉÊ¯ïØ
 ¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆ®vÀB ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è §gÉAiÀÄ¯ÁVzÉ?
 ¸ÀA¸ÀÌøvÀ J¯Áè ¨sÁµÉUÀ¼À ªÀiÁvÀÈ JAzÀªÀgÀÄªÀiÁåPïì ªÀÄÄ®ègï
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ zsÀªÀÄðzÀ «²µÀÖ ®PÀët ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ DgÁzsÀ£É
 zÀQët ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß DAiÀÄð¤ÃPÀgÀtUÉÆ½¹zÀ ªÀÄÄ¤ CUÀ¸ÀÛöåªÀÄÄ¤
 ªÀtð ªÀÄvÀÄÛ eÁwUÀ¼À £ÀqÀÄªÀt ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀåvÁå¸À ªÀtðUÀ¼ÀÄ £Á®ÄÌ DzÀgÉ eÁwUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À¶ÖªÉ.
 DAiÀÄðgÀ ªÉÊjUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ zÁ¸À (zÀ¸ÀÄå) ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁtÂUÀ¼ÀÄ
IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ £À¢UÀ¼ÀÄ
£À¢UÀ¼À ºÀ¼ÉAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ºÉÆ¸À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ
* ÇÀÌ¤ aÃ£Á¨ï
* «vÁ¸ÀÛ jhÄÃ®A
* «¥Á¸À ©AiÀiÁ¸ï
* ¸ÀvÀÄ¢æ ¸ÀmÉèÃeï
* ¸ÀÄªÀ¸ÀÄÛ ¸Áévï
* ¥ÀgÀÄ¶Ú gÁ«
* ¹AzÀÄ EAqÀ¸ï(¹AzsÀÆ)
* PÀÄ¨sÁ PÁ§Æ¯ï
* UÉÆÃªÀiÁ¯ï UÉÆÃªÀÄw
* PÀÄæªÀÄÄ PÀÄgÀæA
ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀå «ªÀgÀ

 ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ - 4:
1. IÄUÉéÃzÀ
2. AiÀÄdÄgïªÉÃzÀ
3. ¸ÁªÀÄªÉÃzÀ
4. CxÀªÀtðªÉÃzÀ

CHIRANTHANA
 ªÉÃzÁAUÀUÀ¼ÀÄ – 6 1. PÀ®à (zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉ rituals)

2. ¤gÀÄPÀÛ (¨sÁµÁ±Á¸ÀÛç etimology)
3. ²PÁë (GZÁÑgÀuÉ ronunciation)
4. ªÁåPÀgÀt (grammer)
5. bÀAzÀ¸ÀÄì (metre)
6. eÉÆåÃwµÀå (astrology)

 G¥ÀªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ - 4 1. DAiÀÄÄðªÉÃzsÀ
2. zsÀ£ÀÄðªÉÃzÀ
3. UÀAzsÀªÀðªÉÃzÀ
4. ²®àªÉÃzÀ
 ¥ÀÄgÁtUÀ¼ÀÄ - 18 1. ªÁAiÀÄÄ ¥ÀÄgÁt - ±ÉÆèÃPÀUÀ¼ÀÄ

2. «µÀÄÚ¥ÀÄgÁt – 23,000 ±ÉÆèÃPÀUÀ¼ÀÄ
3. §æºÁäAqÀ ¥ÀÄgÁt – 12,000 "
4. ¨sÁUÀªÀvÀ ¥ÀÄgÁt – 18,000 '
5. ªÀÄvÀìöå ¥ÀÄgÁt – 14,000 "
6. UÀgÀÄqÀ ¥ÀÄgÁt – 19,000 "
7. ¨sÀ«µÀå ¥ÀÄgÁt – 14,500 "
8. ªÁªÀÄ£À ¥ÀÄgÁt – 10,000 "
9. ¥ÀzÀä ¥ÀÄgÁt - 55,000 "
10. ¸ÀÌAzÀ ¥ÀÄgÁt – 80,100 "
11. £ÁgÀzÀ ¥ÀÄgÁt – 25,000 "
12. ªÀiÁPÀðAqÉÃAiÀÄ ¥ÀÄgÁt – 9,000 "
13. CVß ¥ÀÄgÁt – 10,500 "
14. §æºÀäªÉÊªÀvÀð ¥ÀÄgÁt – 18,000 "
15. °AUÀ ¥ÀÄgÁt – 11,000 "
16. ªÀgÀºÁ ¥ÀÄgÁt – 24,000 "
17. §æºÀä ¥ÀÄgÁt – 10,000 "
18. PÀÆªÀÄð ¥ÀÄgÁt – 17,000
 ¨ÁæºÀätPÀUÀ¼ÀÄ  LvÀgÉÃAiÀÄ

  PË¶ÃvÀQ
vÉÊwÛÃjÃAiÀÄ
±ÀvÀ¥ÀxÀ
vÁAqÀåªÀÄºÁ(¥ÀAZÀ«A±À)
  µÀqï«A±À
eÉÊ«Ä¤AiÀÄ EvÁå¢
CHIRANTHANA
 CgÀtåPÀUÀ¼ÀÄ 
  LvÀgÉÃAiÀÄ 
vÉÊwÛÃjÃAiÀÄ
  ±ÀvÀ¥ÀxÀ
PË¶ÃvÀQ 
  §ÈºÀzÁgÀtåPÀ EvÁå¢
 G¥À¤µÀvïUÀ¼ÀÄ – 108 LvÀgÉÃAiÀÄ

  PË¶ÃvÀQ
  PÉÃ£À
  PÀoÀ
  §ÈºÀzÁgÀtåPÀ
  F¸À
  vÉÊwÛÃjÃAiÀÄ
  bÁAzÉÆÃUÀå 
  ±ÉéÃvÁ±ÀévÀgÀ
¥Àæ±Àß
ªÀÄÄAqÀPÀ
  ªÀiÁAqÀÆPÀå EvÁå¢
 zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÀÄ¸Àäøw

AiÀiÁdÕªÀ®Ì ¸Àäøw 
  £ÁgÀzÀ ¸Àäøw
§ÈºÀvï¸Ààw ¸Àäøw
 ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ UÀÈºÀå¸ÀÆvÀæ 

  ¸ËæªïvÀ¸ÀÆvÀæ
zsÀªÀÄð¸ÀÆvÀæ
AiÉÆÃUÀ¸ÀÆvÀæ 
  ¥ÁtÂ¤¸ÀÆvÀæ 
  ¸ÀÄ®à¸ÀÆvÀæ 
  PÀ®à¸ÀÆvÀæ EvÁå¢

 ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼ÀÄ - 2 
  gÁªÀiÁAiÀÄt 
 ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ
CHIRANTHANA
 µÀqïzÀ±Àð£ÀUÀ¼ÀÄ - 6
  ¸ÁASÁå - PÀ¦®
2. AiÉÆÃUÀ - ¥ÀvÀAd°
3. £ÁåAiÀÄ - UËvÀªÀÄ
4. ªÉÊ±ÉÃ¶PÀ - PÀtzÀ  
5. ¥ÀÆªÀð«ÄªÀiÁA¸À - eÉÊ«Ä¤
6. GvÀÛgÀ«ÄªÀiÁA¸À - ¨ÁzÀgÁAiÀÄt
CzsÁåAiÀÄ 5. ºÉÆ¸À ªÀÄvÀUÀ¼À GzÀAiÀÄ (6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£À ¸Á.±À.¥ÀÆ)
 eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ GzÀAiÀÄªÁVzÀÄÝ Qæ.¥ÀÆ. 6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è.

 Qæ.¥ÀÆ 6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ÇÀàø±Àå ªÀUÀð ¸ÀªÀiÁdzÀ°è G¥ÉÃPÉëUÉÆ¼ÀUÁVvÀÄÛ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉÆ¸À ªÀÄvÀUÀ¼À GzÀAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zsÁ«ÄðPÀ CA±À ªÉÊ¢PÀ zsÀªÀÄðzÀ dn®vÉ.
 eÉÊ£À ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀAvÉ eÉÊ£À zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ªÀÈµÀ¨sÀ£ÁxÀ (24 ªÀÄA¢ eÉÊ£À wÃxÀðAPÀgÀgÀÄ)
* 24 wÃxÀðAPÀgÀgÀÄ
PÀæ.¸ÀA wÃxÀðAPÀgÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄ aºÉß(Cognisance) ªÀÈPÀë
1. D¢(IÄµÀ¨sÀ)£ÁxÀ ªÀÈµÀ¨sÀ D®
2. CfvÀ£ÁxÀ UÀd ¸Á®
3. ¸ÀA¨sÀªÀ£ÁxÀ PÀÄzÀÄgÉ ¦AiÀiÁ®
4. C©ü£ÀAzÀ£À£ÁxÀ ªÀÄAUÀ ¦æAiÀiÁAUÀÄ
5. ¸ÀÄªÀÄw£ÁxÀ PËæAZÀ ¸Á¯ï
6. ¥ÀzÀä¥Àæ¨sÀ PÉA¥ÀÄ PÀªÀÄ® bÁvÀæ
7. ¸ÀÄ¥Á±Àéð£ÁxÀ ¸Àé¹ÛPÀ ¹£Áì
8. ZÀAzÀæ¥Àæ¨sÀ CzsÀðZÀAzÀæ £ÁUÀ
9. ¸ÀÄ«¢ü£ÁxÀ ªÀÄPÀgÀ ¸Á°
10. ²ÃvÀ®£ÁxÀ ²æªÀ¸ÀÛ ¦æAiÀiÁAUÀÄ
11. ±ÉæÃAiÀiÁA¸À£ÁxÀ WÉAqÁªÀÄÈUÀ vÀqÀÄAPÀ
12. ªÀ¸ÀÄ¥ÀÆdå JªÉÄä ¥ÀvÁ°
13. «ªÀÄ®£ÁxÀ UÀAqÀÄºÀA¢ dA§Æ
14. C£ÀAvÀ£ÁxÀ VqÀÄUÀ C±ÉÆÃPÀ
15. zsÀªÀÄð£ÁxÀ ¹r®Ä zÁ¢ü¥Àtð
16. ±ÁAw£ÁxÀ fAPÉ £ÀA¢
17. PÀÄAvÀÄ£ÁxÀ ªÉÄÃPÉ/DqÀÄ ©ü®PÀ
18. CgÀ£ÁxÀ £ÀAzÀåªÀvÀð ªÀiÁªÀÅ
19. ªÀÄ°è£ÁxÀ ©A¢UÉ C±ÉÆÃPÀ
20. ªÀÄÄ¤¸ÀÄªÀæxÀ£ÁxÀ DªÉÄ ZÀA¥ÀPÀ
21. £ÉÃ«Ä£ÁxÀ ¤Ã° PÀªÀÄ® §PÀÄ®
CHIRANTHANA
22. £ÉÃ«Ä£ÁxÀ ±ÀAPÀÄ ªÉvÀ¸Á

23. ¥Á±Àéð£ÁxÀ ¸À¥Àð/ºÁªÀÅ zsÁlQ
24. ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¹AºÀ ¸Á¯ï
 1£ÉAiÀÄ wÃxÀðAPÀgÀ CxÀªÁ D¢ wÃxÀðAPÀgÀ IÄµÀ¨sÀ£ÁxÀ.

 IÄµÀ¨sÀ£ÁxÀ£À ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ ¨sÀgÀvÀ, ¨ÁºÀÄ§°.
 eÉÊ£ÀgÀ 23£ÉAiÀÄ wÃxÀðAPÀgÀ ¥Á±Àéð£ÁxÀ.
 ¥Á±Àéð£ÁxÀ£À vÀAzÉ C±Àé¸ÉÃ£À. (PÁ²AiÀÄ PÀëwææAiÀÄ gÁd)
 vÀ£Àß 30£ÉAiÀÄ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è ¸À£Áå¸À ¹éÃPÀj¹, ‘PÉÃªÀ°£ï’ eÁÕ£À ¥ÀqÉzÀ C±Àé¸ÉÃ£À gÁd£À ªÀÄUÀ¥Á±Àéð£ÁxÀ.
 ¥Á±Àéð£ÁxÀ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ £Á®ÄÌ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ 1. C»A¸É. 2. ¸ÀvÀå. 3. ÇÉÛÃAiÀÄ. 4. C¥ÀjUÀæºÀ.
 5£ÉAiÀÄ vÀvÀé (§æºÀäZÀAiÀÄð)ªÀ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ wÃxÀðAPÀgÀ ªÀÄºÁ«ÃgÀ.
 ‘ÇÉÛÃAiÀÄ’ JAzÀgÉ 'PÀ¢AiÀÄ¢gÀÄªÀÅzÀÄ' JAzÀxÀð.
 ‘C¥ÀjUÀæºÀ’ JAzÀgÉ 'D¹ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ' (¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÁåªÉÆÃºÀªÀ£ÀÄß ¤UÀæ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ) JAzÀxÀð.
 ¥Á±Àé£ÁxÀ£À 4 vÀvÀéUÀ½UÉ ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¸ÉÃj¹ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ vÀvÀé §æºÀäZÀAiÀÄð.
 eÉÊ£ÀgÀ 24£ÉAiÀÄ wÃxÀðAPÀgÀ ªÀÄºÁ«ÃgÀ.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀzsÀðªÀiÁ£À
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À ªÀÄºÁ«ÃgÀ d¤¹zÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 599.
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À vÀAzÉ ¹zÁÞxÀð.
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À vÁ¬Ä wæ±À¯ÁzÉÃ«.
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À ªÀÄºÁ«ÃgÀ d¤¹zÀÄÝ ªÉÊ±Á°AiÀÄ UÀtgÁdåzÀ ‘PÀÄAzÀ®’ UÁæªÀÄzÀ°è. (PÀÄAzÀ)
 PÀÄAzÀ®UÁæªÀÄzÀ FV£À ºÉ¸ÀgÀÄ §¸ÀÄPÀÄAzÀ. (ªÀ¸ÀÄPÀÄAzÀ)
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À ¥ÀwßAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ AiÀÄ±ÉÆÃzsÀ
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À£ÀÄ 30 £ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è vÀ£Àß ¸ÀA¸ÁgÀªÀ£ÀÄß vÀåf¹zÀ£ÀÄ?
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À£ÀÄ jdÄPÀÄ® G¥À£À¢ zÀAqÉAiÀÄ dÈA¨sÀPÀ UÁæªÀÄzÀ°è vÀ¥À¸Àì£ÀÄß DZÀj¹zÀ£ÀÄ
 ªÀzsÀðªÀiÁ£À vÀ£Àß 42 £ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è PÉÊªÀ®å(PÉÃªÀ°£ï) eÁÕ£À ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ.
 PÉÊªÀ®å(PÉÃªÀ°£ï) eÁÕ£À ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀzsÀðªÀiÁ£À£ÀÄ 'f£À'£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ£ÀÄ.
 eÉÊ£À zsÀ«ÄðAiÀÄjUÉ EgÀÄªÀ E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ‘¤UÀæAxÀgÀÄ’
 ‘f£À’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð J®èªÀ£ÀÄß(EA¢æAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß) UÉzÀÝªÀ£ÀÄ, ¤UÀæ»¹zÀªÀ£ÀÄ JAzÀxÀð.
 'PÉÃªÀ°£ï' JAzÀgÉEA¢æAiÀÄUÀ½UÉ ªÀÄtÂAiÀÄzÉ, aAvÀ£À²Ã®£ÁV ¥ÀgÀªÀÄeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀªÀ£ÀÄ.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À «ZÁgÀUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀ£ÁzÀ ¨ÁæºÀät «zÁéA¸À EAzÀæ¨sÀÆw.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À ¥ÀæxÀªÀÄ UÀtzsÀgÀ (²µÀå)£ÁVzÀÝªÀgÀÄEAzÀæ¨sÀÆw.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ºÉÆA¢zÀÝ UÀtzsÀgÀgÀ ¸ÀASÉå 11.
 eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ 12 CAUÀUÀ¼ÀÄ. (PÉ®ªÀÅ «zÁéA¸ÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ DUÀªÀÄ ¹zÁÞAvÀ)
 eÉÊ£À zsÀªÀÄðzÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀUÀ¼ÁzÀ 12 CAUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁPÀÈvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀa¸À®ànÖªÉ.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ¥ÀAZÀ ¥ÀæweÉÕUÀ¼ÀÄ 1. C»A¸É. 2. ¸ÀvÀå. 3. ÇÉÛÃAiÀÄ. 4. C¥ÀjUÀæÀºÀ. 5. §æºÀäZÀgÀå.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ wægÀvÀßUÀ¼ÀÄ 1. ¸ÀªÀÄåPï(M¼ÉîAiÀÄ) eÁÕ£À. 2. ¸ÀªÀÄåPï zÀ±Àð£À (M¼ÉîAiÀÄ £ÀA©PÉ) 3. ¸ÀªÀÄåPï ZÁjvÀæöå.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ C»A¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀgÀªÀÄ zsÀªÀÄðªÉAzÀÄ ºÉÃ½zÀ£ÀÄ.
 ‘C»A¸ÉAiÉÄÃ ¥ÀgÀªÀÄ zsÀªÀÄð ‘ JA§ÄzÀÄ eÉÊ£À zsÀªÀÄðzÀ vÀvÀé
CHIRANTHANA
ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ¥ÀAZÀ ¥ÀæweÉÕUÀ¼ÀÄ:

¥ÀAZÀ²Ã® vÀvÀéUÀ¼ÀÄ:-
1. ¸ÀvÀå
2. C»A¸É
3. D¸ÉÛÃAiÀÄ - PÀ¼ÀîvÀ£À ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ
4. C¥ÀjUÀæºÀ - CªÀ±ÀåPÀvÉVAvÀ ºÉaÑ£À ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß ºÉÆAzÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ.
5. §æºÀäZÀAiÀÄð - ¥Á«vÀæöåvÉ
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ wægÀvÀßUÀ¼ÀÄ:-
1. ¸ÀªÀÄåPï eÁÕ£À
2. ¸ÀªÀÄåPï £ÀA©PÉ
3. ¸ÀªÀÄåPï £ÀqÀvÉ
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À ²µÀågÁzÀ ªÀÄUÀzsÀzÀ gÁdgÀÄ ©A§¸ÁgÀ(±ÉæÃtÂPÀ) ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ CeÁvÀ±ÀvÀÄæ.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ©ºÁj£À ¥ÁªÁ¥ÀÄjAiÀÄ°è ¤ªÁðt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ.
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¤ªÁðt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 527.
 ¤ªÁðt ºÉÆAzÀ®Ä eÉÊ£ÀgÀÄ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ «±ÉÃµÀ ªÀævÁZÀgÀuÉ ¸À¯ÉèÃR£À.
 ‘¸À¯ÉèÃR£À’ JAzÀgÉ G¥ÀªÁ¸À¢AzÀ zÉÃºÀªÀ£ÀÄß vÀåf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 PÁ®PÀæªÉÄÃtzÀ°è eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ°è GzÀ¬Ä¹zÀ JgÀqÀÄ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ 1. ¢UÀA§gÀ ¥ÀAxÀ. 2. ±ÉéÃvÁA§gÀ ¥ÀAxÀ.
 PÀ£ÁðlPÀPÉÌ §AzÀÄ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀ eÉÊ£À ªÀÄÄ¤ ¨sÀzÀæ¨ÁºÀÄ.
 eÉÊ£À ¸À£Áå¹UÀ¼ÀÄ ªÁ¹¸ÀÄªÀ ªÀ¸ÀwUÀ½UÉ §¸À¢UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ
 eÉÊ£À §¸À¢UÀ½gÀÄªÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆqÀ©¢gÉ, ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼À, ¨É¼ÀUÁ«, PÀA§zÀºÀ½î.
 eÉÊ£ÀgÀÄ ¥ÀÆf¸ÀÄªÀ d£À¦æAiÀÄ AiÀÄQë ¥ÀzÁäªÀw.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÉÊ£À zsÀªÀÄð d£À¦æAiÀÄªÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæªÀÄÄR vÀvÀé C»A¸É.
 eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðPÉÌ ¸ÉÃjzÀÝ ºÉ¸ÀgÁAvÀ PÀ£ÀßqÀzÀ PÀ«UÀ¼ÀÄ ¥ÀA¥À, gÀ£Àß, ¥ÉÆ£Àß, d£Àß, gÀvÁßPÀgÀªÀtÂð ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ.
 eÉÊ£À zsÀªÀÄðPÉÌ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CgÀ¸ÀgÀÄ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËgÀå,©A§¸ÁgÀ,CeÁvÀ±ÀvÀÄæ,SÁgÀªÉÃ®, ¸ÀA¥Àæw.
 ªÉÆzÀ® eÉÊ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ¥Ál°¥ÀÄvÀæ. (Qæ. ¥ÀÆ. 300)zÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 2£ÉAiÀÄ eÉÊ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ªÀ®è©ü. (Qæ.¥ÀÆ. 512)zÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 eÉÊ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À (¸ÀAVÃw CxÀªÁ ªÀÄºÁ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ)UÀ¼ÀÄ
 eÉÊ£À ¸ÀAVÃw(ªÀÄºÁ¸À¨sÉ) £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À ªÀµÀð CzsÀåPÀëvÉ
 1£ÉÃ eÉÊ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ¥Ál°¥ÀÄvÀæ Qæ.¥ÀÆ. 300 ¸ÀÆÜ®¨sÀzÀæ
 2£ÉÃ eÉÊ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ªÀ®è©ü Qæ.±À. 512 zÉÃªÀ¢üð PÀëªÀiÁ¸ÀæªÀÄt
 ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ (¹zÁÞxÀð)
 ‘KµÁåzÀ ¨É¼ÀPÀÄ’ JAzÀÄ SÁåvÀgÁzÀªÀgÀÄ UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ.
 ¹zÁÞxÀð£À vÀAzÉ, vÁ¬ÄAiÀÄgÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ±ÀÄzÉÆÞÃzÀ£À, ªÀiÁAiÀiÁzÉÃ«.
 ¹zÁÞxÀð£À ¸ÁPÀÄvÁ¬ÄAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àw UËvÀ«Ä.
 ¹zÁÞxÀð£À ¥ÀwßAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÉ.
 ¹zÁÞxÀð£À ªÀÄUÀ£À ºÉ¸ÀgÀÄ gÁºÀÄ®.
 ¹zÁÞxÀð(UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ)£ÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 567.
 ¹zÁÞxÀð£ÀÄ vÀ¥À¸Áì£ÁßZÀj¹zÀ ¸ÀÜ¼À UÀAiÀiÁ.
 §ÄzÀÞ£À eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄzÀ £ÀAvÀgÀ UÀAiÀiÁªÀÅ §ÄzÀÞUÀAiÀiÁ ºÉ¸Àj¤AzÀ ¥Àæ¹zÀÞªÁ¬ÄvÀÄ.
 UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ¤UÉ eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄªÁVzÀÄÝ CgÀ½(C±ÀévÀÜ) ªÀÄgÀzÀrAiÀÄ°è.
CHIRANTHANA
 'ªÀÄºÁ¥ÀjvÁåUÀ' JAzÀgÉ ¸ÀPÀ® ¸ÀÄR ¨sÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß vÀåf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.

 ‘§ÄzÀÞ’ JA§ ¥ÀzÀzÀ CxÀð‘eÁÕ¤’.
 §ÄzÀÞ£ÀÄ vÀ£Àß ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀÄÝ ¸ÁgÀ£ÁxÀ fAPÉ ªÀ£À¢AzÀÀ.
 §ÄzÀÞ£À ªÉÆzÀ® ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ‘zsÀªÀÄð ZÀPÀæ ¥ÀæªÀvÀð£À’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ?
 §ÄzÀÞ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ £Á®ÄÌ ªÀÄÆ® vÀvÀéUÀ¼ÀÄ - C»A¸É, ¸ÀvÀå £ÀÄrAiÀÄÄ«PÉ, PÀ¼ÀîvÀ£À ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ, ¥Á«vÀæöåvÉ(§æºÀäZÀgÀå).
 §ÄzÀÞ£À ¥ÀæPÁgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÀÄRBPÉÌ ªÀÄÆ® PÁgÀt D¸É.
 §ÄzÀÞ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ £Á®ÄÌ ªÀÄÄRå vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß £Á®ÄÌ DgÀå ¸ÀvÀåUÀ¼É£ÀÄßªÀgÀÄ
 «µÀAiÀÄ ¯ÉÆÃ®Ä¥À fÃªÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊgÁUÀåzÀ fÃªÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß RAr¹zÀ zsÀªÀÄð ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀ §ÄzÀÞ.
 ‘ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀiÁUÀð’ªÀ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ zsÀªÀÄð ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀ §ÄzÀÞ.
 ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðPÉÌ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ ©A§¸ÁgÀ,CeÁvÀ±ÀvÀÄæ,C±ÉÆÃPÀ,SÁgÀªÉÃ®, PÀ¤µÀÌ, ºÀµÀð
 ¸ÀzÁZÁgÀPÉÌ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀ zsÀªÀÄð ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀ §ÄzÀÞ.
 §ÄzÀÞ£ÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 487.
 ªÉÊ±ÁR ¥ÀÆtÂðªÉÄAiÀÄ «±ÉÃµÀvÉ §ÄzÀÞ£ÀÄ d¤¹zÀÄÝ, eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄ ºÉÆA¢zÀÄÝ, ºÁUÀÆ ¥Àj¤ªÁðtzÀ ¢£À.
 ¨ËzÀÞ ªÀÄvÀ «zÉÃ±ÀUÀ¼À®Æè ºÀgÀqÀ®Ä PÁgÀt£ÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiËgÀå zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.
 ¨ËzÀÞ ªÀÄvÀ PÁ®PÀæªÀÄzÀ°è ªÀÄzsÀå KµÁåzÀ aÃ£Á, d¥Á£ï, PÉÆÃjAiÀiÁ, ªÀÄAUÉÆÃ°AiÀiÁ zÉÃ±ÀUÀ¼À°è ºÀÀgÀrvÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨ËzÀÞ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁAa, CªÀÄgÁªÀw, ¸ÁgÀ£ÁxÀ, §nÖ¥ÉÆæÃ®Ä EvÁå¢.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨ËzÀÞ ZÉÊvÀåUÀ¼ÉA§ UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ PÁ¯Éð, PÀ£ÉíÃj, £Á¹Pï EvÁå¢.
 ¨ËzÀÞ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÁV FUÀ®Æ G½¢gÀÄªÀ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁAa ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁgÀ£ÁxÀ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ.
 ¨ËzÀÞgÀ ¥ÀÆeÁ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ZÉÊvÀåUÀ¼ÀÄ.
 ¨ËzÀÞ ©PÀÄÌUÀ¼À ªÁ¸ÀzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ «ºÁgÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀAWÁgÁªÀÄUÀ¼ÀÄ.
 ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ wæ¦lPÀUÀ¼ÀÄ. (¸ÀÄvÀÛ ¦lPÀ, «£ÀAiÀÄ ¦lPÀ, C©üzÀªÀÄä ¦lPÀ)
 eÁvÀPÀ PÀxÉUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉ wæ¦lPÀzÀ°è EgÀÄªÀ PÀxÁ£ÀPÀUÀ¼ÀÄ.
 §ÄzÀÞ£À »A¢£À d£ÀäzÀ ªÀÈvÁÛAvÀUÀ¼É£Àß¯ÁzÀ, wæ¦lPÀzÀ°è EgÀÄªÀ PÀxÁ£ÀPÀUÀ¼ÀÄ eÁvÀPÀ PÀxÉUÀ¼ÀÄ.
 ¥Àæ¹zÀÞ vÀ«Ä¼ÀÄ ¨ËzÀÞ PÁªÀå 'ªÀÄtÂªÉÄÃR¯ÉÊ'.
 wÃxÀðAPÀgÀgÀ ªÀÄÆwðUÀ¼ÀÄ, §ÄzÀÞ ªÀÄÆwðUÀ¼À gÀZÀ£É¬ÄAzÀ DzÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ªÀÄÆwð²®à ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀ eÉÊ£À zsÀªÀÄðzÀ vÀvÀé C»A¸Á vÀvÀé.
 £ÀªÀÄä gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¯ÁAbÀ£ÀzÀ ¹AºÀUÀ¼À ¥ÀæwªÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉ¢gÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÁgÀ£ÁxÀ ¸ÀÜA¨sÀ¢AzÀ
 £ÀªÀÄä gÁµÀÖçzsÀédªÀ£ÀÄß C®APÀj¹gÀÄªÀ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ a£Éí zsÀªÀÄðZÀPÀæ.
 ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ°è PÁ¯Á£ÀAvÀgÀzÀ°è ºÀÄnÖPÉÆAqÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ »Ã£ÀAiÀiÁ£À, ªÀÄºÁAiÀiÁ£À, ªÀdæAiÀiÁ£À.
 §ÄzÀÞ£À£ÀÄß ªÀÄÆwð gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÀÆf¸ÀÄªÀ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀAxÀ ªÀÄºÁAiÀiÁ£À.
 §ÄzÀÞ£À ¥ÁzÀ, PÀtÄÚ, aºÉßUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆf¸ÀÄªÀ ¥ÀAxÀ »Ã£ÀAiÀiÁ£À.
 ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ°è »Ã£ÀAiÀiÁ£À, ªÀÄºÁAiÀiÁ£À JA§ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖPÉÆAqÀzÀÄÝ PÀÄAqÀ®ªÀ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è
 ºÀÄAiÉÄ£ïvÁìAUï CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À PÀ£ÉÆÃeï ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À.
UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ:
 £Á®ÄÌ ªÀÄÆ® vÀvÀéUÀ¼ÀÄ:
1) ¸ÀvÀå
2) C»A¸É(£ÉÆÃªÀÅ ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ),
3) D¸ÉÛÃAiÀÄ (PÀ¼ÀîvÀ£À ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ)
4) §æºÀäZÀAiÀÄð (¥Á«vÀæöåvÉ)
CHIRANTHANA
 £Á®ÄÌ DAiÀÄð ¸ÀvÀåUÀ¼ÀÄ:

1. ¥Áæ¥ÀAaPÀ fÃªÀ£ÀªÀÅ zÀÄBRªÀÄAiÀÄªÁVzÉ.
2. D¸ÉAiÉÄ zÀÄBRPÉÌ ªÀÄÆ® PÁgÀt.
3. D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀæ¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¥ÀÄ£Àgïd£ÀäªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ.
4. D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁtÂ¸À®Ä CµÁÖAUÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÀÄ.
 CµÁÖAUÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉ: 1) M¼ÉîAiÀÄ £ÀA©PÉ.

2) M¼ÉîAiÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£É.
3) M¼ÉîAiÀÄ ªÀiÁvÀÄ.
4) M¼ÉîAiÀÄ £ÀqÀvÉ.
5) M¼ÉîAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀß.
6) M¼ÉîAiÀÄzsÁå£À.
7) M¼ÉîAiÀÄ fÃªÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄ
8) M¼ÉîAiÀÄ ªÀÄ£À¹Üw.
¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À (¸ÀAVÃw CxÀªÁ ªÀÄºÁ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ)UÀ¼ÀÄ

¨ËzÀÞ ¸ÀAVÃw(ªÀÄºÁ¸À¨sÉ) £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À ªÀµÀð CzsÀåPÀëvÉ
1£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À gÁdUÀÈºÀ Qæ.¥ÀÆ.483 ªÀÄºÁPÀ±Àå¥À – CeÁvÀ±ÀvÀÄæ
2£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ªÉÊ±Á° Qæ.¥ÀÆ. 383 ¸À¨sÁPÁ«Ä-PÁPÀªÀªÀÄð
3£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ¥Ál°¥ÀÄvÀæ Qæ.¥ÀÆ. 250 ªÉÆUÀÎ°¥ÀÄvÀÛ wÃ¸ÀÛ – C±ÉÆÃPÀ
4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À PÀÄAqÀ®ªÀ£À Qæ.±À. 100 ªÀ¸ÀÄ«ÄvÀæ –PÀ¤µÀÌ(2¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ)
CzsÁåAiÀÄ 6. ªÀiËAiÀÄð¥ÀÆªÀð PÁ®
ªÀÄºÁd£À¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀtgÁdåUÀ¼ÀÄ - ªÀÄUÀzsÀzÀ K½UÉ - «zÉÃ² zÁ½

 ‘CAUÀ’ d£À¥ÀzÀzÀ gÁdzsÁ¤ZÀA¥À
 ‘PÁ²’ d£À¥ÀzÀzÀ gÁdzsÁ¤ §£ÁgÀ¸ï(ªÁgÀuÁ¹)
 GvÀÛgÀ PÉÆÃ¸À®zÀ gÁdzsÁ¤ ªÉÆzÀ®Ä CAiÉÆÃzsÉå(£ÀAvÀgÀ ±ÀæªÀ¹Û)
 zÀQët PÉÆÃ¸À®zÀ gÁdzsÁ¤ PÀÄ¸ÁªÀw
 §ÄzÀÞ£À ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À£ÁVzÀÝ PÉÆÃ¸À®zÀ ¥Àæ¹zÀÞ gÁd ¥Àæ¸ÉÃ£Àfvï
 ªÀÄUÀzsÀzÀ DgÀA¨sÀzÀ gÁdzsÁ¤ gÁdUÀÈºÀ
 gÁdUÀÈºÀzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ VjªÀæd
 ªÀÄUÀzsÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ gÁdzsÁ¤ ¥Ál°¥ÀÄvÀæ
 ªÀfÓ(ªÀÈfÓ)AiÀÄ gÁdzsÁ¤ ªÉÊ±Á°
 ªÀÄ®è d£À¥ÀzÀzÀ gÁdzsÁ¤ ¥ÁªÀ(¥ÀªÀ), PÀÄ²£ÁgÀ(PÀÄ²£ÀUÀgÀ)
 ZÉÃ¢(ZÉÃw)AiÀÄ gÁdzsÁ¤ ¸ÀÄQÛªÀÄw
 ªÀvÀì(ªÀªÀÄì)zÀ gÁdzsÁ¤ PÉÆÃ¸ÁA©
 PÀÄgÀÄ d£À¥ÀzÀzÀ gÁdzsÁ¤ EAzÀæ¥Àæ¸ÀÜ
CHIRANTHANA
 GvÀÛgÀ ¥ÁAZÁ®zÀ gÁdzsÁ¤ C»ZÀÒvÀæ

 zÀQët ¥ÁAZÁ®zÀ gÁdzsÁ¤ PÀA¦®(PÁA¦®å)
 ªÀÄvÀìöåzÀ gÁdzsÁ¤ «gÁl£ÀUÀgÀ
 «gÁl£ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ «gÁlgÁd
 ±ÀÆgÀ¸ÉÃ£ÀgÀ gÁdzsÁ¤ ªÀÄxÀÄgÁ
 DªÀAwAiÀÄ gÁdzsÁ¤ GvÀÛgÀ DªÀAw: GeÉÓöÊ¤ - zÀQët DªÀAw: ªÀÄ»±Àäw
 UÁAzsÁgÀzÀ gÁdzsÁ¤ vÀQë®(vÀPÀë²®)
 PÁA¨ÉÆÃdzÀ gÁdzsÁ¤ gÁd¥ÀÄgÀ
 ÇÀªÁPÀ(ÇÁäPÀ)zÀ gÁdzsÁ¤ ¥ÉÆÃvÁ°
 ªÀÄUÀzsÀzÀ ªÉÆzÀ® gÁdzsÁ¤ gÁdUÀÈºÀ(VjªÀæd)
 ªÀÄUÀzsÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ gÁdzsÁ¤ ¥Ál°Ã¥ÀÄvÀæ
 ¥ÁªÁ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄ²£ÁgÁzÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ªÀÄ®ègÀÄ
PÀæ.¸ÀA d£À¥ÀzÀ gÁdzsÁ¤ gÁdzsÁ¤

1 CAUÀ ZÀA¥À ©A§¸ÁgÀ¤AzÀ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è «°Ã£À
2 PÁ² ªÁgÀuÁ¹ PÉÆÃ¸À®zÀ C¢üÃ£ÀPÉÌ – PÁ²*PÉÆÃ¸À®
3 PÉÆÃ¸À® G>CAiÉÆÃzÉå ±ÁæªÀ¹Û ¥Àæ¸ÉÃ£Àfvï ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆgÉ - §ÄzÀÞ£À ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À- CeÁvÀ±ÀvÀÄæ-ªÀÄUÀzsÀ
zÀ>PÀÄ¸ÁªÀw
4 ªÀfÓ(ªÀÈfÓ) ªÉÊ±Á° CeÁvÀ±ÀvÀÄæ«¤AzÀ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è «°Ã£À
5 ªÀÄ®è 1 ¥ÀªÀ(¥ÁªÀ) PÁ¯Á£ÀAvÀgÀzÀ°è ªÀÄUÀzsÀzÀ°è «°Ã£À
2 PÀÄ²£ÁgÀ(PÀÄ²£ÀUÀgÀ)
6 ZÉÃ¢(ZÉÃw) ¸ÀÄQÛªÀÄw ²±ÀÄ¥Á®-¥ÁæaÃ£À §ÄqÀPÀlÄÖUÀ¼À°è MAzÀÄ
7 ªÀvÀì(ªÀªÀÄì) PÉÆÃ¸ÁA© GzÀAiÀÄ£ï- PÁ¯Á£ÀAvÀgÀ ªÀÄUÀzsÀ¢ «°Ã£À
8 PÀÄgÀÄ EAzÀæ¥Àæ¸ÀÜ -
9 ¥ÁAZÁ® G> C»ZÀÒvÀæ ZÀÄ¯Á¤ §æºÀäzÀvÀÛ
zÀ> PÁA¦®å
10 ªÀÄvÀìöå «gÁl£ÀUÀgÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ zÉÆgÉ – «gÁl. – ªÀÄUÀzsÀ
11 ±ÀÆgÀ¸À±ÉÃ£À ªÀÄxÀÄgÁ DªÀAw¥ÀÄvÀæ£ÀÄ §ÄzÀÞ£À ²µÀå£ÁVzÀÝ£ÀÄ
12 DªÀAw G>GeÉÓöÊ¤ zÀ>ªÀÄ»±Àäw (ZÀAzÀ)¥ÀæzÉÆåÃvÀ §ÄzÀÞ£À ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À PÁ¯Á£ÀAvÀgÀ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è «°Ã£À
13 UÁAzsÁgÀ vÀQë®(vÀPÀë²®) ¥ÀÄ¸ÀÌgÀ ¸Àj£ï ©AzÀÄ¸ÁgÀ£À ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À
14 PÁA¨ÉÆÃd gÁd¥ÀÄgÀ -
15 ÇÀªÁPÀ(ÇÁäPÀ) ¥ÉÆÃvÁ° §ÄzÀÞ£À PÁ®zÀ°è ¸ÀÄeÁvÀ£À D½éPÉ
16 ªÀÄUÀzsÀ gÁdUÀÈºÀ-¥Ál°¥ÀÄvÀæ ©A§¸ÁgÀ, CeÁvÀ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ «¸ÀÛgÀuÉ
 PÉÃ¸À¥ÀÄ®ÛzÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ PÀ®ªÀÄgÀÄ

 ¸ÀªÀÄ¸ÀªÀÄ ¨ÉlÖzÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ §UÀÎgÀÄ
 PÀ¦®ªÀ¸ÀÄÛ«£À°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ±ÁPÀågÀÄ
 gÁªÀÄUÁæªÀÄzÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ PÉÆÃ°AiÀiÁUÀ¼ÀÄ
 ªÉÊ±Á°AiÀÄ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ eÁÕwæPÀgÀÄ, °ZÀÒ«UÀ¼ÀÄ
 «Äy®zÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ «zÉÃºÀgÀÄ
 ¦¥Àà°ªÀ£ÀzÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ªÉÆjAiÀÄgÀÄ
CHIRANTHANA
 ªÀÄUÀzsÀzÀ K½UÉ
 ªÀÄUÀzsÀ (©ºÁgÀzÀ ¨sÁUÀ)zÀ gÁdzsÁ¤ ¥Ál°¥ÀÄvÀæ.
 ªÀÄUÀzsÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ 16 d£À¥ÀzÀ/UÀtgÁdåUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÄÝ ¥Àæ§® ¸ÁªÀiÁædå PÀnÖzÀªÀgÀÄ ºÀgÀåAPÀ ªÀA±ÀzÀªÀgÀÄ.
 ºÀgÀåAPÀgÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ ©A§¸ÁgÀ
 ©A§¸ÁgÀ£À gÁdzsÁ¤ gÁdUÀÈºÀ
 ºÀgÀåAPÀgÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀ gÁd CeÁvÀ±ÀvÀÄæ
 CeÁvÀ±ÀvÀÄæ«£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ºÀgÀåAPÀ gÁd GzÀAiÀÄ¨sÀzÀæ
 GzÀAiÀÄ¨sÀzÀæ£À £ÀAvÀgÀ D½éPÉ ªÀiÁrzÀ ºÀgÀåAPÀ gÁdgÀÄ C¤gÀÄzÀÞ, ªÀÄÄAqÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀzÀ¸ÀPÀ.
 ºÀgÀåAPÀgÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀ gÁd ªÀA±À ²±ÀÄ£ÁUÀ ªÀA±À
 ²±ÀÄ£ÁUÀ ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ²±ÀÄ£ÁUÀ
 ²±ÀÄ£ÁUÀ£À gÁdzsÁ¤ VjªÀæd
 ²±ÀÄ£ÁUÀ£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ²±ÀÄ£ÁUÀ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉ PÁ¯Á¸ÉÆÃPÀ
 PÁ¯Á¸ÉÆÃPÀ¤UÉ EzÀÝ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ PÁPÀªÀtð
 gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß gÁdUÀÈºÀ¢AzÀ ¥Ál°¥ÀÄvÀæPÉÌ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ ²±ÀÄ£ÁUÀ zÉÆgÉ PÁ¯Á¸ÉÆÃPÀ(PÁPÀªÀtð)
 2£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÁUÀ EzÀÝ ²±ÀÄ£ÁUÀ gÁd PÁ¯Á¸ÉÆÃPÀ(PÁPÀªÀtð)
 ²±ÀÄ£ÁUÀ ªÀA±ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß CAvÀåUÉÆ½¹zÀ ªÀA±À £ÀAzÀ ªÀA±À
 £ÀAzÀ ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄªÀÄºÁ¥ÀzÁä£ÀAzÀ
 ªÀÄºÁ¥ÀzÁä£ÀAzÀ¤VzÀÝ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ GUÀæ¸ÉÃ£À
 ¥ÀÄgÁtUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ‘PÀëwæAiÀÄ ¤UÀæºÀPÀ’ JAzÀÄ ªÀtÂðvÀ£ÁzÀ £ÀAzÀ zÉÆgÉ ªÀÄºÁ¥ÀzÁä£ÀAzÀ
 £ÀAzÀ ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ zsÀ£À£ÀAzÀ
 zsÀ£À£ÀAzÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ªÀiËAiÀÄð ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð
 £ÀAzÀgÀ gÁdzsÁ¤ ¥Ál°¥ÀÄvÀæ
 £ÀAzÀ ªÀA±À
 ªÀÄºÁ¥ÀzÁä£ÀAzÀ(GUÀæ¸ÉÃ£À)
 ¥ÁAqÀÄPÀ£ÀAzÀ
 ¥ÁAqÀÄUÀw£ÀAzÀ
 ¨sÀÆvÀ¥Á®£ÀAzÀ
 gÁµÀÖç¥Á®£ÀAzÀ
 UÉÆÃ«±ÀßPÀ£ÀAzÀ
 zÀ±À¹zÀÞPÀ£ÀAzÀ
 PÉÊªÀvÀð£ÀAzÀ
 zsÀ£À£ÀAzÀ
ªÀÄUÀzsÀªÀ£Áß½zÀ gÁdªÀA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. ºÀgÀåAPÀ ªÀA±À
2. ²±ÀÄ£ÁUÀ ªÀA±À
3. £ÀAzÀ ªÀA±À
4. ªÀiËAiÀÄð ªÀA±À
5. ±ÀÄAUÀ ªÀA±À
6. PÀté ªÀA±À
CHIRANTHANA
«zÉÃ²AiÀÄgÀ zÁ½ (Forign Invasions)

(¥À²ðAiÀÄ£ÀßgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ VæÃPÀgÀÄ)
 FV£À EgÁ£ïUÉ »AzÉ EzÀÝ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥À¶ðAiÀiÁ.
 »AzÉ UÁAzsÁgÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄwÛzÀÝ C¥sÀWÁ¤¸ÁÛ£ï zÉÃ±À CAzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÁUÀªÁV¢ÝvÀÄ
 ¥À¶ðAiÀiÁzÀ°è D¼ÀÄwÛzÀÝ gÁdªÀA±À CTªÉÄÃ¤AiÀÄ.
 dgÀvÀÄµÀÖç ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ zsÀªÀÄð eÉÆgÉÆ¶ÖçAiÀÄ£ï zsÀªÀÄð(¥Á¹ð zsÀªÀÄð)
 ¥À¶ðAiÀiÁ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀÄ £É¯É¹gÀÄªÀ d£ÁAUÀ ¥Á¹ð d£ÁAUÀ.
 VæÃPï £ÀUÀgÀ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß £ÀAvÀgÀ ¥À¶ðAiÀiÁªÀ£ÀÆß UÉzÀÝ ªÀiÁå¹qÉÆÃ¤AiÀiÁzÀ zÉÆgÉ C¯ÉUÁìAqÀgï.
 C¯ÉUÁìAqÀgï ¥À¶ðAiÀiÁªÀ£ÀÄß UÉzÀÝzÀÄÝ Qæ.¥ÀÆ. 330gÀ°è.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄgÀzÀ CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ ¤gÁätUÉÆAqÀzÀÄÝ ¥À¶ðAiÀÄ£ÀßgÀ CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è.
 C±ÉÆÃPÀ£À ¹AºÀ²®àUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥À¶ðAiÀiÁzÀ PÀ¯ÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ«zÉ.
 VæÃ¸ï£À ¨sÁUÀªÁVzÀÝ ªÀiÁå¹qÉÆÃ¤AiÀiÁ(ªÀiÁå¸ÉqÀ£ï) zÉÆgÉAiÀiÁVzÀÝªÀgÀÄ C¯ÉUÁìAqÀgï.
 PÀAzÁºÁgï ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÆPÀÄµï ¥ÀªÀðvÀzÀ vÀ¼ÀzÀ°è C¯ÉUÁìAqÀgï ¸ÁÜ¦¹zÀ £ÀUÀgÀ C¯ÉUÁìAræAiÀiÁ.
 C¯ÉUÁìAqÀgï ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉÃ²¹zÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 326 gÀ ¨ÉÃ¹UÉAiÀÄ°è.
 vÀ£Àß ±ÀvÀÄæUÀ¼À «gÀÄzÀÞ DPÀæªÀÄt ªÀiÁqÀ®Ä C¯ÉUÁìAqÀgÀ£À£ÀÄß DªÀÄAwæ¹zÀ vÀPÀë²¯ÉAiÀÄ zÉÆgÉ CA©.
 CA©AiÀÄ ±ÀvÀÄæªÁVzÀÝ fÃ®A ªÀÄvÀÄÛ gÁ« £À¢UÀ¼À ªÀÄzsÀåzÀ gÁdåzÀ CgÀ¸À ¥ËgÀªÀ(¥ÉÆÃgÀ¸ï)
 «±Àé«dAiÀÄzÀ ªÀÄºÀvÁéAPÁAPÉë ºÉÆA¢zÀÝªÀgÀÄ C¯ÉUÁìAqÀgï.
 VæÃPï ¸ÉÃ£ÉUÉ C¤jÃQëvÀ vÀqÉAiÉÆrØzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdå C±ÀéPÀ.
 vÀªÀÄä¸ÉÊ£ÀåzÀ ¥ÀÄgÀÄµÀgÀÄ ¸ÀvÁÛUÀ ¸ÀvÀÛªÀgÀ DAiÀÄÄzsÀ »rzÀÄ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÆºÉÆÃgÁrzÀgÉAzÀÄ ºÉÃ½zÀ VæÃPï ¯ÉÃRPÀ
qÀAiÉÆÃqÀgÀ¸ï.
 C¯ÉUÁìAqÀgï£À£ÀÄß ¸ÁéUÀw¹zÀ vÀPÀë²¯ÉAiÀÄ zÉÆgÉ CA©.
 C¯ÉUÁìAqÀgï ªÀÄvÀÄÛ ¥ËgÀªÀ EªÀgÀ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉzÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀÄ ¸ÉgÉAiÀiÁzÀªÀgÀÄ ¥ËgÀªÀ. (ºÉÊqÁ¸Éà¸ï PÀzÀ£À-326 Qæ.¥ÀÆ)
 C¯ÉUÁìAqÀgï ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÁ£ÀÄ UÉzÀÝ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¥ËgÀªÀ¤UÉ ªÀ»¹zÀ£ÀÄ?
 C¯ÉUÁìAqÀgï ¤zsÀ£À£ÁzÀzÀÄÝ ¨Áå©¯ÉÆÃ£ï. (Qæ.¥ÀÆ. 323)
 C¯ÉUÁìAqÀgï ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÀAqÀAiÀiÁvÉæ £ÀqÉ¹zÀÝ MlÄÖ CªÀ¢ü 19 wAUÀ¼ÀÄ.
 C¯ÉUÁìAqÀgÀ¤AzÀ ¥ÁæAvÁå¢üPÁjUÀ¼ÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁdgÀÄ ¥ËgÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ C©ü¸ÁgÀ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁæAvÁå¢üPÁjUÀ¼À ªÉÄÃ¯Á¢üPÁjAiÀiÁV C¯ÉUÁìAqÀgï¤AzÀ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ VæÃPï C¢üPÁj ¸É®ÆåPÀ¸ï.
 C¯ÉUÁìAqÀgï£À zÁ½¬ÄAzÁzÀ ªÀÄÄRå ¥ÀjuÁªÀÄ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ VæÃPï £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð K¥ÀðnÖvÀÄ.
 £ÉÊd ¸ÀégÀÆ¥ÀzÁÝVzÀÝ ªÀiÁ£ÀªÀgÀ£ÀÄß EzÀÝAvÉ ªÀÄÆr¸ÀÄwÛzÀÝ ªÀÄÆwð²®à VæÃPï ªÀÄÆwð ²®à.
 VæÃPï ªÀÄÆwð²®àzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÉzÀÄ §AzÀ ²®à ¥ÀzÀÞw UÁAzsÁgÀ ²®à ¥ÀzÀÞw.
 ¨sÁgÀvÀzÀ vÀvÀéeÁ£À¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀ£ÁzÀ VæÃPï vÀvÀéeÁÕ¤ ¥ÉèÃmÉÆ
CzsÁåAiÀÄ 7. ªÀiËAiÀÄð ¸ÁªÀiÁædå

 £ÀAzÀªÀA±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉÆ½¹ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ ªÀiËAiÀÄðgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀ PÀAqÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ¸ÁªÀiÁædå ªÀiËgÀå ¸ÁªÀiÁædå.
 ªÀiËgÀågÀ gÁdzsÁ¤ ¥Ál°¥ÀÄvÀæ.
 ªÀiËgÀågÀ gÁd¯ÁAbÀ£À zsÀªÀÄðZÀPÀæ.
 ªÀiËgÀå ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð.
CHIRANTHANA
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À vÁ¬Ä ªÀÄÄgÁzÉÃ«.

 PËl®å¤VzÀÝ EvÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ZÁtPÀå, «µÀÄÚUÀÄ¥ÀÛ, zÁæ«qÁZÁj, ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄPÉªÉ°è.
 ªÀiËgÀågÀ §UÉÎ EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ CxÀð±Á¸ÀÛç, EArPÁ, ªÀÄvÀÄÛ C±ÉÆÃPÀ£À ²¯Á±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ.
 ‘CxÀð±Á¸ÀÛç’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ PÁl®å. ( 370-283 Qæ. ¥ÀÆ) (ZÁtPÀå ¤Ãw ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀÈw)
 ‘EArPÁ’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ªÉÄUÀ¸ÁÛ¤Ã¸ï.
 ¥ÀAeÁ§£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß ¸ÁºÀ¹ fÃªÀ£ÀªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ªÀiËAiÀÄð£ÀÄ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð.
 ‘ªÀÄÄzÁæ gÁPÀë¸À’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ «±ÁRzÀvÀÛ.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð£ÀÄ ¥Ál°¥ÀÄvÀæªÀ£ÀÄß UÉzÀÝ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 321.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ ¸É®ÄåPÀ¸ï ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤UÉ ©lÄÖPÉÆlÖ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ºÉgÁvï, PÀAzÀºÁgï, PÁ§Æ¯ï.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¸É®ÄåPÀ¸ï£À gÁAiÀÄ¨sÁj ªÉÄUÁ¸ÀÛ¤Ã¸ï.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À DqÀ½vÀzÀ §UÉÎ C£ÉÃPÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ªÉÄUÁ¸ÀÛ¤Ã¸À£À PÀÈw EArPÁ.
 ErÃ zÉÃ±ÀzÀ°è ¸ÀÄ¸ÀAWÀnvÀ DqÀ½vÀ ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÆzÀ® ZÀPÀæªÀwð ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤UÉ DqÀ½vÀzÀ°è ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁrzÀªÀ£ÀÄ ZÁtPÀå.(ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ªÀÄAwæ)
 ¸ËgÁµÀÖçzÀ°è ‘¸ÀÄzÀ±Àð£À’ d¯Á±ÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À C¢üPÁj ¥ÀÄµÀåUÀÄ¥ÀÛ.
 vÀ£Àß PÉÆ£ÉUÁ®zÀ°è ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ §AzÀÄ £É¯É¹zÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀÜ¼À ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼À.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ C£ÀÄ¸Àj¹zÀ zsÀªÀÄð eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð.
 ªÀiËgÀågÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀ zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.
 '¢éwÃAiÀÄ §ÄzÀÞ'£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ gÁd C±ÉÆÃPÀ.
 ‘zÉÃªÀ£ÁA¦æAiÀÄ ¦æAiÀÄzÀ²ð’, ‘²¯Á±Á¸À£ÀUÀ¼À gÁd’,(‘²¯Á±Á¸À£ÀUÀ¼À ¦vÁªÀÄºÁ’) JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ªÀiËgÀå zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.
 C±ÉÆÃPÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ N¢ ¨É¼ÀQUÉ vÀAzÀªÀgÀÄ eÉÃªÀiïì ¦æ£Éì¥ï.
 C±ÉÆÃPÀ£À£ÀÄß ‘«±ÀézÀ UÀtå ZÀPÀæªÀwð’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ ºÉZï.f. ªÉ¯ïì.
 vÀ£Àß ±Á¸À£ÀUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è RgÉÆÃ¶× &¨Áæ»ä °¦AiÀÄ£ÀÄß §¼À¹zÀ ªÀiËAiÀÄð zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.(¨sÁµÉ-¥ÁæPÀÈvÀ)
 C±ÉÆÃPÀ£À PÁ®zÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ §AqÉ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ.
 C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ avÀæzÀÄUÀð, §¼Áîj, PÉÆ¥Àà¼À, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, UÀÄ®âUÀð f¯ÉèUÀ¼À°è zÉÆgÉwªÉ?
 PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞ C±ÉÆÃPÀ£À ªÀÄ£ÀB ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ
 PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 261.
 PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ «ªÀgÀ«gÀÄªÀ ²¯Á±Á¸À£À 13£ÉÃ UËt ²¯Á±Á¸À£À.
 C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ ¹éÃPÀj¹zÀ zsÀªÀÄð¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð.
 ¥ÀæeÁ»vÀPÁÌV ºÉzÁÝjUÀ¼ÀÄ, ¸Á®ÄªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ, CgÀªÀnÖUÉUÀ¼ÀÄ, «±ÁæAw vÉÆÃ¥ÀÄ, bÀvÀæUÀ¼À ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀiÁr¹zÀÀ zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.
 ¥ÁætÂUÀ½UÀÆ OµÀzsÉÆÃ¥ÀZÁgÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀiÁrzÀ ªÀiËgÀå zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.
 ¥ÀæeÉUÀ¼À fÃªÀ£ÀªÀ£ÀÄß wzÀÝ®Ä C±ÉÆÃPÀ £ÉÃ«Ä¹zÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ zsÀªÀÄðªÀÄºÁªÀiÁvÀægÀÄ.
 C±ÉÆÃPÀ ¸ÀÜA¨sÀUÀ¼ÀÄ EgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁAa, ¸ÁgÀ£ÁxÀ.
 ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀPÁÌV ¹AºÀ¼ÀPÉÌ ºÉÆÃzÀ C±ÉÆÃPÀ£À ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ ªÀÄºÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀ«ÄvÉæ.
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°è £ÀUÀgÁqÀ½vÀPÉÌ EzÀÝ C¢üPÁj £ÀUÀgÀ ªÀåªÀºÁjPÀ.
 ªÀiËAiÀÄðgÀ PÁ®zÀ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁr, PÀAzÁAiÀÄ ¤±ÀÑAiÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ C¢üPÁj gÀdÄÓPÀ.
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°è ªÀ¸ÀÆ¯ÁUÀÄwÛzÀÝ PÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt GvÀà£ÀßzÀ DgÀ£ÉÃ MAzÀÄ ¨sÁUÀ. (1/6 ¨sÁUÀ)
 ZÁtPÀå¤AzÀ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËgÀå£À ªÀÄAwæ CªÀiÁvÀå gÁPÀë¸À.
 ªÀdæ¨sÀÆ«ÄPÀ£ÉA§ C¢üPÁjAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀvÀðªÀå ¨Á«, gÀ¸ÉÛ, vÉÆÃ¥ÀÄUÀ¼À ¤gÁät.
 zsÀªÀÄðªÀÄºÁªÀiÁvÀægÀÄ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀzÀ eÉÆvÉUÉ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÁgÀå £ÁåAiÀÄzÁ£ÀzÀ PÁAiÀÄð (£ÁåAiÀiÁ¢ü±ÀgÁVAiÀÄÆ
CHIRANTHANA
PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ)
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°è ¥ÁæAvÀåUÀ¼À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀ£ÀÄ PÀÄªÀiÁgÀ.
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°è 'gÁd£À PÀtÄÚ Q«'UÀ¼ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ E¯ÁSÉ(«¨sÁUÀ) UÀÄ¥ÀÛZÀgÀ «¨sÁUÀ.
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°è DqÀ½vÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ WÀlPÀ UÁææªÀÄ
 DqÀ½vÀ ¸ÀA§A¢ü ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄªÀ UÀtå PÀÈwAiÉÄAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀÈw CxÀð±Á¸ÀÛç.
 ªÀiËAiÀÄðgÀ PÁ®zÀ°è UÁææªÀÄzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ UÁæ«ÄPÀ
 CxÀð±Á¸ÀÛç PÀÈwAiÀÄÄ ¨É¼ÀQUÉ §gÀ®Ä PÁgÀtgÁzÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ ±ÁªÀiÁ±Á¹Ûç.
 ±ÁªÀiÁ±Á¹ÛçAiÀÄªÀgÀÄ CxÀð±Á¸ÀÛç PÀÈwAiÀÄ ºÀ¸ÀÛ ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ¢æ¹ ¥ÀæPÀn¹zÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1909.
 (¥ÀæxÀªÀÄ EAVèÃµï C£ÀÄªÁzÀ ¥ÀæPÀlªÁVzÀÄÝ - 1915gÀ°è)
 ZÁtPÀå£À ¥ÀæPÁgÀ gÁdåzÀ ¸À¥ÁÛAUÀUÀ¼À°è MAzÀÄ ªÀÄÄRå CAUÀ ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ. ( ªÀÄAwæ ¥ÀjµÀvï)
 PËl®å£ÀÄ CvÀåAvÀ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀ DqÀ½vÀzÀ CAUÀ( ªÀåªÀ¸ÉÜ) UÀÆqsÁZÁgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ.
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°è £ÉÃPÁgÀgÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉUÉ EzÀÝ C¢üPÁj ¸ÀÆvÁæzsÀPÀë.
 ¥Ál°¥ÀÄvÀæzÀ°è 3£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 250.
 ¥Ál°¥ÀÄvÀæzÀ 3£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ ªÉÆUÀÎ°¥ÀÄvÀæ wÃ¸ÀÛ.
 “£Á£ÀÄ J¯Éè EgÀ°,AiÀiÁªÀ ªÉÃ¼ÉAiÀiÁzÀgÀÆ ¸Àj......£À£Àß£ÀÄß PÀAqÀÄ vÀªÀÄä PÀÄAzÀÄ PÉÆgÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃ½PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ” JA§
ºÉÃ½PÉ EgÀÄªÀ C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£À 6£ÉÃ ²¯Á±Á¸À£À.
 ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ JgÀqÀÄ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ zsÀªÀÄð¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀAlPÀ ±ÉÆÃzsÀ£À.
 ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è d£ÀUÀtw DgÀA©ü¹zÀ JgÀqÀ£ÉÃ zÉÃ±À ¨sÁgÀvÀ ( D QÃwð ªÀiËAiÀÄðjUÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ)
 §ÄzÀÞ£À ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀæªÀZÀ£À ¸ÀägÀuÁxÀð C±ÉÆÃPÀ ¸ÀÜA¨sÀ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ ¸ÀÜ¼À ¸ÁgÀ£ÁxÀ.
 §ÄzÀÞ£À CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤«Äð¹gÀÄªÀ ¸ÁägÀPÀUÀ½UÉ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
 ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ ªÀÄgÀzÀ §zÀ°UÉ PÀ®è£ÀÄß §¼À¹zÀÄÝ C±ÉÆÃPÀ£À PÁ®zÀ°è
 ¢VédAiÀÄªÀ£ÀÄß ©lÄÖ, zsÀªÀÄð «dAiÀÄªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ±ÉæÃµÀ× zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ.
 PÀ®ít£À gÁdvÀgÀAVtÂ ¥ÀæPÁgÀ C±ÉÆÃPÀ£À EµÀÖ zÉÊªÀ²ªÀ
 C±ÉÆÃPÀ£À ¨ËzÀÞgÉqÉV£À CwAiÀiÁzÀ zsÁgÁ¼ÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹zÀ CªÀ£À gÁtÂ w¸ÀìgÀPÁÍ(Tissarakkha)
 ªÀiËAiÀÄð PÁ®zÀ ¥Àæ¹zÀÞªÁzÀ CzsÀåAiÀÄ£À PÉÃAzÀæ vÀQë®(vÀPÀë²®)
 ¥À²ÑªÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼Àî®Ä C±ÉÆÃPÀ¤AzÀ £ÉÃªÀÄPÀªÁzÀ ¥À²ðAiÀÄ£ï vÀÄ¸À¥À
 £ÉÃ¥Á®zÀ PÀëwæAiÀÄ zÉÃªÀ¥Á®£À£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀ C±ÉÆÃPÀ£À ªÀÄUÀ¼ÉÆÃªÀð¼ÀÄ ZÁgÀÄªÀÄw
 ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ºÉ¸Àj¸À®àlÖ C±ÉÆÃPÀ£À KPÀªÀiÁvÀæ ¥ÀÄvÀæ wªÁgÀ(Tivara)
 ªÀiËAiÀÄðgÀ PÁ®zÀ ¥ÁæAwÃAiÀÄ UÀªÀ£Àðgï gÁµÀÖç¥Á®
 C±ÉÆÃPÀ£À ªÉÆªÀÄäUÀ ¸ÀA¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß eÉÊ£À zsÀªÀÄðPÉÌ ªÀÄvÁAvÀj¹zÀªÀ£ÀÄ ¸ÀÄºÀ¹Û£ï
 ¸ÁAa ¸ÀÆÛ¥ÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ªÀiËAiÀÄð zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ
C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è G¯ÉèÃT¸À®àlÖ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
o ªÀÄºÁªÀiÁvÀægÀÄ
o gÀdÄÓPÀgÀÄ
o AiÀÄÄPÀÛgÀÄ
o ¥ÁæzÉÃ²PÀ
o ¥ÀæwªÉÃ¢PÀgÀÄ
o ¥ÀÄ°¸ÀgÀÄ
o ªÀZ(À dæ)¨sÀÆ«ÄPÀgÀÄ
o £ÀUÀgÀ ªÀåªÀºÁjPÀgÀÄ
CHIRANTHANA
C±ÉÆÃPÀ£À ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À gÁdzsÁ¤UÀ¼ÀÄ

1. GvÀÛgÀ ¥ÀvÀ - vÀQë®
2. zÀQët¥ÀxÀ - ¸ÀÄªÀtðVj
3. ¥ÁæZÀå - vÉÆÃ¸Á°
4. DªÀAw¥ÀxÀ - GeÉÓöÊ¤
5. PÉÃAzÀæ¥ÀxÀ - ¥Ál°¥ÀÄvÀæ
ªÀiËAiÀÄð ªÀA±ÁªÀ½
* ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð - 324-300 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* ©AzÀÄ¸ÁgÀ - 300-273 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* C±ÉÆÃPÀ - 273-232 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* PÀÄ£Á® - ----
* §AzÀÄ¥Á°vÀ - ----
* EAzÀæ¥Á°vÀ - ---
* zÁ¸ÉÆÃ£À - ---
* zÀ±ÀgÀxÀ - 232-224 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* ¸ÀA¥Àæw - 224-215 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* ±Á°±ÀÄPÀ - 215-202 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* zÉÃªÀªÀªÀÄð£ï - 202-195 ¸Á.±À.¥ÀÆ
* ¸ÀvÀzsÀ£Àé£ï - 195-187 “
* §ÈºÀzÀæxÀ - 187-185 “
C±ÉÆÃPÀ£À ¥ÀwßAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ

1. ªÀÄºÁzÉÃ«(«¢±Á ªÀÄºÁzÉÃ«/zÉÃ«) = ªÀÄUÀ & ªÀÄUÀ¼ÀÄ - ªÀÄºÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀ«ÄvÉæ
2. PÁgÀÄªÁQ = ªÀÄUÀ - wªÀ®/wªÀgÀ
3. ÇÀA¢«ÄvÀæ = ªÀÄPÀÌ½®è
4. gÁtÂ ¥ÀzÁäªÀw = ªÀÄUÀ - PÀÄuÁ®
5. wµÀågÀPÁë = ªÀÄPÀÌ½®è
************************************************************************************************************
 GvÀÛgÀ ªÀiËAiÀÄð PÁ®

 (±ÀÄAUÀgÀÄ, PÀtégÀÄ, SÁgÀªÉÃ®, EAqÉÆÃ VæÃPïì, ¥À²ÑªÀÄ PÀëvÀæ¥ÀgÀÄ)
 ªÀiËAiÀÄðgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ §ÈºÀzÀæxÀ
 §ÈºÀzÀæxÀ£À£ÀÄß PÉÆ¯ÉUÉÊzÀªÀgÀÄ ¥ÀÄµÀå«ÄvÀæ±ÀÄAUÀ
 ±ÀÄAUÀ ªÀA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ¥ÀÄµÀå«ÄvÀæ ±ÀÄAUÀ
 ±ÀÄAUÀ ªÀA±ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü Qæ.¥ÀÆ. 185-72.
 ±ÀÄAUÀ ªÀA±ÀzÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð 185 Qæ.¥ÀÆ
 ¥ÀÄµÀå«ÄvÀæ ±ÀÄAUÀ ªÀiËAiÀÄðgÀ D¸ÁÜ£ÀzÀ°è ºÉÆA¢zÀÝ ºÀÄzÉÝ ªÀÄºÁ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ
 ±ÀÄAUÀ ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ zÉÃªÀ¨sÀÆw(Qæ.¥ÀÆ 82-72gÀªÀgÉUÉ)
 ±ÀÄAUÀgÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è C¢üPÁgÀ ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀA±À PÀtégÀÄ
 PÀté ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÁ¸ÀÄzÉÃªÀ PÀté
 PÀté ªÀA±ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü Qæ.¥ÀÆ. 72-27
CHIRANTHANA
 PÀtégÀ D½éPÉ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è DgÀA¨sÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 72

 PÀté ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ ¸ÀÄ±ÀªÀÄð£ï
 PÀ½AUÀzÀ°è ZÉÃ¢ ªÀA±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ ªÀÄºÁªÉÄÃWÀªÁºÀ£À
 ZÉÃ¢ ªÀA±ÀzÀ ºÉ¸ÀgÁAvÀ zÉÆgÉ SÁgÀªÉÃ®
 SÁgÀªÉÃ®£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À ºÀyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ G¯ÉèÃTvÀgÁVgÀÄªÀ EAqÉÆÃ-VæÃPï D¼ÀgÀ¸ÀgÀÄ C¥ÉÆÃ¯ÉÆÃqÉÆl¸ï, «Ä£ÁAqÀgï,
CAnAiÀiÁ¯ï¹qÉ¸ï
 ‘«Ä°AzÀ ¥À£Àí’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ‘£ÁUÀ¸ÉÃ£À’
 ‘«Ä°AzÀ ¥À£ÉÆí’ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ ¥Á½
 £ÁUÀ¸ÉÃ£À ªÀÄvÀÄÛ «Ä£ÁAqÀgï£À £ÀqÀÄªÀt ¸ÀA¨sÁµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ PÀÈw‘«Ä°AzÀ ¥À£Àí’
 «Ä£ÁAqÀgï ¸ÀPÀ® ¨sÁUÀzÀ(FV£À ¹AiÀiÁ¯ïPÉÆÃmï) ¥Àæ§® (EAqÉÆÃ-VæÃPï) gÁd
 ‘ªÀÄºÁgÁd ªÀÄºÁvÀä’ JA§ ©gÀÄzÀÄ zsÀj¹zÀÝ ¸ÀPÀgÀ zÉÆgÉ ªÀiËAiÀÄ¸ï(ªÉÆUÀ)
 ¥À²ÑªÀÄ PÀëvÀæ¥ÀgÀ PÀëºÀgÀvÀ ªÀA±ÀzÀ ªÉÆzÀ® ‘¸ÀvÀæ¥À’ ¨sÀÆªÀÄPÀ
 ¥À²ÑªÀÄ PÀëvÀæ¥ÀgÀ PÀëºÀgÀvÀ ªÀA±ÀzÀ ªÀÄvÉÆÛ§â ¥Àæ¹zÀÞ ‘¸ÀvÀæ¥À’ £ÀºÀ¥Á£À
 ¥À²ÑªÀÄ PÀëvÀæ¥ÀgÀ PÀzÀðªÀÄPÀ ªÀA±ÀzÀ ªÉÆzÀ® ‘¸ÀvÀæ¥À’ ZÀ¸ÀÛ£À
 ¥À²ÑªÀÄ PÀëvÀæ¥ÀgÀ PÀzÀðªÀÄPÀ ªÀA±ÀzÀ ¸ÀÄ¥Àæ¹zÀÞ ‘¸ÀvÀæ¥À’ gÀÄzÀæzÁªÀÄ£ï
 ¥À²ÑªÀÄ PÀëvÀæ¥ÀgÀ PÀzÀðªÀÄPÀ ªÀA±ÀzÀ ¸ÀÄ¥Àæ¹zÀÞ ‘¸ÀvÀæ¥À’ gÀÄzÀæzÁªÀÄ£ï zsÀj¹zÀÝ ©gÀÄzÀÄ ªÀÄºÁ¸ÀvÀæ¥À
 ¸ÀÄzÀ±Àð£À ¸ÀgÉÆÃªÀgÀªÀ£ÀÄß zÀÄgÀ¹Û ªÀiÁr¹zÀ ¥À²ÑªÀÄ ¸ÀvÀæ¥ÀgÀ zÉÆgÉ gÀÄzÀæzÁªÀÄ£ï
PÀÄµÁ£ÀgÀÄ. (Qæ. ±À 15 - 230)

(The Kushanas)
 ªÀiËgÀågÀ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwUÉ ªÉÄgÀUÀÄ ¤ÃrzÀ gÁd ªÀA±À PÀÄµÁ£ÀgÀÄ.
 ªÀÄºÁAiÀiÁ£À ¥ÀAxÀ GzÀAiÀÄªÁVzÀÄÝ PÀÄµÁ£ÀgÀ D¼ÀgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è.
 PÀÄµÁ£ÀgÀÄ AiÀÄÆa ¸ÀAvÀwUÉ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ.
 ªÀÄzsÀå KµÁå¢AzÀ ªÀ®¸É §AzÀ C¯ÉªÀiÁj d£ÁAUÀ AiÀÄÆa d£ÁAUÀ.
 ±ÀPÀ ¥ÁyðAiÀÄ£ÀßgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀÄµÁtgÀÄ UÁAzsÁgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è £É¯É¹zÀÝgÀÄ
 PÀÄµÁt ¸ÀAvÀwAiÀÄ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ PÀÄdÄ® PÀqï¦üÃ¹¸ï
 PÀÄdÄ® PÀqï¦üÃ¹¸ï£À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ PÀÄ¸ÀÄ®PÀ
 PÀÄdÄ® PÀqï¦üÃ¹¸ï£À vÀgÀÄªÁAiÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀ£ÀÄ «ÃªÀÄ PÀqï¦üÃ¹¸ï.
 a£ÀßzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß §¼ÀPÉUÉ vÀAzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÀÄµÁ£À zÉÆgÉ «ÃªÀÄ PÀqï¦üÃ¹¸ï.
 PÀÄµÁ£À zÉÆgÉUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀªÀ£ÀÄ PÀ¤µÀÌ.
 PÀ¤µÀÌ£ÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 78.
 PÀ¤µÀÌ£À gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ £ÀUÀgÀ ¥ÀÄgÀÄµÀ¥ÀÄgÀ (FV£À - ¥ÉÃµÁªÀgï)
 PÀ¤µÀÌ£À D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À ¸ÁgÀ£ÁxÀ ±Á¸À£À.
 PÀ¤µÀÌ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥Àæ¹zÀÞ ¨ËzÀÞ «zÁéA¸ÀgÀÄ C±ÀéWÉÆÃµÀ ºÁUÀÆ ªÀ¸ÀÄ«ÄvÀæ.
 PÀ¤µÀÌ£ÀÄ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ ªÀÄºÁAiÀiÁ£À ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀ£ÀÄ.
 zsÁ«ÄðPÀ PÉëÃvÀæPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÀ¤µÀÌ£À PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀl£É 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À.
 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À PÁ²äÃgÀzÀ PÀÄAqÀ®ªÀ£À.
 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ PÁAiÀÄðPÀ¯Á¥ÀUÀ¼À £ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ C±ÀéWÉÆÃµÀ ºÁUÀÆ ªÀ¸ÀÄ«ÄvÀæ.
 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è §ÄzÀÞ£À vÀvÀéUÀ¼À ¸ÀA¥ÀÆtð ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß PÀ¯ÉºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ
CHIRANTHANA
 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è wæ¦lPÀUÀ½UÉ ¨sÁµÀåªÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

 ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ°è ¨É¼ÉzÀÄ §AzÀ PÉ®ªÀÅ «ªÁzÁvÀäPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ
¸ÀªÉÄäÃ¼À£À.
 ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ »Ã£ÀAiÀiÁ£À , ªÀÄºÁAiÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀdæAiÀiÁ£À
 ªÀÄºÁAiÀiÁ£À ¥ÀAxÀzÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ gÀa¸À®àlÖ ¨sÁµÉ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ.
 JgÀqÀ£ÉÃ C±ÉÆPÀ£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ PÀÄµÁ£À zÉÆgÉ PÀ¤µÀÌ.
 ±ÀPÀ ªÀµÀðªÀÅ DgÀA¨sÀªÁzÀÄzÀÄ Qæ.±À. 78gÀ°è. {PÀ¤µÀÌ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð}
 PÀÄµÁ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥ÀæZÀÄgÀUÉÆAqÀ PÀ¯Á±ÉÊ° UÁAzsÁgÀ.
 UÁAzsÁgÀ ²®àPÀ¯ÉAiÀÄ°èè ªÁ¸ÀÛªÀgÀÆ¥ÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À avÀæUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ
 ªÀÄxÀÄgÁ ±ÉÊ°AiÀÄ ¨ËzÀÞ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀzÀÄÝ ªÀÄxÀÄgÁzÀ°è.
 PÀÄµÁ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¸ÀÄAzÀgÀ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ½zÀÝ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁgÀ£ÁxÀ, ªÀÄxÀÄgÁ, ¥ÀÄgÀÄµÀ¥ÀÄgÀ, PÁ²äÃgÀ.
 PÀ¤µÀÌ¥ÀÄgÀªÉA§ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀgÀÄ PÀ¤µÀÌ.
 ‘gÁd vÀgÀAVtÂ’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ PÀ®ít.
 PÀ¤µÀÌ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ VæÃPï ²°à Kf¹¯Á£ï[Cd²®]
 C±ÀéWÉÆÃµÀ£ÀÄ §gÉzÀ UÀæAxÀ ‘§ÄzÀÞ ZÀjvÀ’
 PÀÄµÁ£ÀgÀ PÀ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ËzÀÞ «zÁéA¸ÀgÀÄ C±ÀéWÆ É ÃµÀ, ªÀ¸ÀÄ«ÄvÀæ, £ÁUÁdÄð£À.
 gÉÆÃªÀiï zÉÃ±ÀPÉÌ gÀ¥sÁÛUÀÄwÛzÀÝ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀwÛ§mÉÖ, gÉÃµÉä, ªÀdæ, ¸ÁA¨ÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛ, EvÁå¢.
 gÉÆÃªÀÄ£ï ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ ºÉZÀÄÑ EµÀÖ¥ÀqÀÄwÛzÀÝ (ªÉÆÃ»¸ÀÄwÛzÀÝ) ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÀwÛ§mÉÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄvÀÄÛUÀ¼ÀÄ.
 ‘gÉÆÃªÀiï£À ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¥ÀæªÁºÀzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ºÀjAiÀÄÄwÛzÉ’ JAzÀ «zÁéA¸À ¦èÃ¤.
PÀ¯Á ±ÉÊ°AiÀÄ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß F PÉ¼ÀV£ÀAvÉ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.

1) §ÄzÀÞ£À «UÀæºÀUÀ¼À PÉvÀÛ£É: F PÀ¯Á ±ÉÊ°AiÀÄ°è D¼ÉvÀÛgÀzÀ §ÄzÀÞ£À «UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß PÉvÀÛ¯ÁVzÉ. C°èAiÀÄªÀgÉUÉ §ÄzÀÞ£À C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß PÀªÀÄ®, bÀwæ
ªÀÄÄAvÁzÀ a£ÉíUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è vÉÆÃj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
2) ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ, «ÄÃ¸É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ºÉaÑ£À UÀªÀÄ£À: «UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß PÉvÀÄÛªÁUÀ zÉÃºÀ «£Áå¸ÀzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÉÆA¢UÉ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ, «ÄÃ¸É
EvÁå¢UÀ½UÉ ºÉaÑ£À UÀªÀÄ£À ºÀj¹ ¸Áé¨sÁ«PÀ eÉÆÃqÀuÉAiÉÆA¢UÉ ªÀÄÆr¸À¯ÁVzÉ.
3)§mÉÖAiÀÄ ªÀÄrPÉ,£ÉjUÉUÀ¼À PÀ¯ÁvÀäPÀ ¥ÀæzÀ±Àð£À:F ±ÉÊ°AiÀÄ°è §mÉÖAiÀÄ ªÀÄrPÉUÀ¼ÀÄ,£ÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA¨Á ¸ÀÆPÀëöäªÁV PÀ¯ÁvÀäPÀªÁV ¥ÀæzÀ²ð¸À¯ÁVzÉ.
4)D¨sÀgÀtUÀ¼À PÉvÀÛ£É: «UÀæºÀUÀ¼À ªÉÄÃ°gÀÄªÀ D¨sÀgÀtUÀ¼À ªÉÄÃ°£À PÉvÀÛ£ÉUÉ ºÉaÑ£À D¸ÀQÛ vÉÆÃgÀ¯ÁVzÉ. EzÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¨sËwPÀ ¸ËAzÀAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀÈ¢Þ¹zÉ.
5) «UÀæºÀUÀ½UÉ ªÉÄgÀUÀÄ: «UÀæºÀUÀ½UÉ ªÉÄgÀUÀÄ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ F PÀ¯Á ±ÉÊ°AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtªÁVzÉ.
6) vÁAwæPÀvÉ VæÃPï;¸ÀÆàwð ¨sÁgÀwÃAiÀÄªÁzÀÄzÀÄ: F «UÀæºÀUÀ¼À vÁAwæPÀvÉ VæÃPï ±ÉÊ°AiÀÄzÀÄÝ. DzÀgÉ DzÀ±Àð, ¸ÀÆáwð ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛvÀé ¨sÁgÀwÃAiÀÄªÁzÀÄzÀÄ.
7) §ºÀÄvÉÃPÀ F £ÀªÀÄÆ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ®Äè, CgÀ®ÄUÀZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ eÉÃrªÀÄtÂÚ¤AzÀ vÀAiÀiÁj¸À¯ÁVzÉ.
CzsÁåAiÀÄ 8. ¸ÀAUÀA AiÀÄÄUÀ

 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è EzÀÝ vÀ«Ä¼ÀÄ ¸Á»wUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ zÁ±Àð¤PÀgÀ PÀÆl(¸ÀA¸ÉÜ) ¸ÀAWÀA
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ
 ¸ÀAWÀA C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ PÁ®ªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀAAiÀÄÄUÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¥ÀzÀ ‘¸ÀAWÀA£À CxÀðConfluence, Or Association( Sangham - An association of Poets)
 ¸ÀAWÀÀA JAzÀgÉ¸ÀAWÀA JA§ÄzÀÄ ¸Á»wUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ zÁ±Àð¤PÀgÀ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ(PÀÆl)
 §ºÀÄvÉÃPÀ «zÁéA¸ÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉUÉÆAqÀ CªÀ¢ü 100-250 Qæ. ±À.
 ¸ÀAWÀÀA £É¯ÉUÉÆrzÀÝ ¸ÀÜ¼À ªÀÄzsÀÄgÉ
 MlÄÖ ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀAWÀAUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝªÀÅ J£Àß¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀAWÀAUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ MlÄÖ 9990 ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝªÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
CHIRANTHANA
ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀAWÀAUÀ¼ÀÄ
¸ÀÜ¼À CzsÀåPÀë ¨sÁUÀªÀ»¹zÀªÀgÀ ¸ÀASÉå ¥ÉÆÃ¶¹zÀ gÁdgÀÄ
1. ªÀÄÄzsÀÄgÉ CUÀvÀìöå 549 89
2. PÀªÁl¥ÀÄgÀA vÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄgï 59 59
3. £ÀªÀªÀÄzsÀÄgÉ £ÀQÌÃgï 49 49
 3£ÉÃ ¸ÀAWÀA£ÀÄß LwºÁ¹PÀªÁV C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ ¸ÀAWÀA JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ

 ¸ÀAWÀA£À ¸ÀzÀ¸ÀågÁVzÀÝ ¸Á»wUÀ¼À ¸ÀASÉå 8598 d£À JAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ¸ÀAWÀA ¥ÉÆÃ¶¹zÀ ¥ÁAqÀå gÁdgÀ ¸ÀASÉå 197
 ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå FV£À gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀzÀÄÝ Qæ..±À. 4-5£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£À CªÀ¢üAiÀÄ°è JAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¥ÉÆæÃ. J£ï ¸ÀÄ§æªÀÄtåAgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ.
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¸ÀAWÀA ¸ÁÜ¦vÀ(£É¯ÉUÉÆAqÀzÀÄÝ)ªÁVzÀÄÝ w£ÀäzsÀÄgÉAiÀÄ°è
 JgÀqÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA £ÀqÉzÀzÀÄÝ PÀ¥Á(ªÁ)l¥ÀÄgÀA£À°è
 ªÀÄÆgÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA £É¯ÉUÉÆAqÀzÀÄÝ ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ°è
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¸ÀAWÀA zÉÃªÀvÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀAWÀA ºÉÃ¼À¯ÁVzÉ
 1£ÉÃ ¸ÀAWÀA £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÀÄzsÀÄgÉ(w£ÀäzsÀÄgÉ)
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¸ÀAWÀA£À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ CUÀ¸ÀÛöåªÀÄÄ¤
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¸ÀAWÀA£À°è 549 d£À ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
 89 d£À ¥ÁAqÀå gÁdgÀÄ ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¸ÀAWÀA£ÀÄß ¥ÉÆÃ¶¹zÀgÀÄ.
 JgÀqÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À PÀªÁl¥ÀÄgÀA(C®ªÉÊ)
 JgÀqÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA£À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ vÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄgï
 59 d£À ¸Á»wUÀ¼ÀÄ JgÀqÀ£ÀÉÃ ¸ÀAWÀA£À°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
 59 d£À ¥ÁAqÀå gÁdgÀÄ JgÀqÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA£ÀÄß ¥ÉÆÃ¶¹zÀgÀÄ.
 ªÀÄÆgÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À ªÀÄzsÀÄgÉ
 ªÀÄÆgÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA£À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ £ÀQÌÃgÀgï
 ªÀÄÆgÀ£ÀÉÃ ¸ÀAWÀA£À°è 49 d£À «zÁéA¸ÀgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
 49 d£À ¥ÁAqÀå gÁdgÀÄ ªÀÄÆgÀÀ£ÉÃ ¸ÀAWÀA£ÀÄß ¥ÉÆÃ¶¹zÀgÀÄ.
 ‘vÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄA’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄvÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄgï
 vÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄgï¤AzÀ gÀavÀªÁzÀ ªÁåPÀgÀt UÀæAxÀ ‘vÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄA’
 ‘vÉÆ¼ÁÌ¦AiÀÄA’ UÀæAxÀ ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À ¸ÀASÉå 1612 ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ (3 «¨sÁUÀ, 9 G¥À CzsÁåAiÀÄ)
 CUÁzsÀ ¸Á»vÀå PÀÈ¶ £ÀqÉzÀzÀÄÝ 3£ÉÃ ¸ÀAWÀA£À CªÀ¢üAiÀÄ°è
 CUÀwÛAiÀÄgï gÀa¹zÀ ¥ÁæaÃ£À vÀ«Ä¼ÀÄ UÀæAxÀ ‘CUÀwÛAiÀÄA’
 ‘¥À¤ßgÀÄ ¥ÀzÀ®A’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄCUÀ¸ÀÛöåAiÀÄ£À 12 d£À ²µÀågÀÄ
 ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå PÀÈw ‘PÀQÌ ¥Ár¤AiÀÄA’£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ C£ÁªÀÄzsÉÃAiÀÄ
 JAlÄ PÀªÀ£À ¸ÀAPÀ®£ÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ PÀÈw ‘JlÄÖvÉÆUÉÊ’
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ 400 aPÀÌ ¥ÉæÃªÀÄ PÀªÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ ‘£Àj£ÉßöÊ’(Narinnai)
 500 ±ÀÈAUÁgÀ ¥ÀzÀåUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀªÉ¤¹gÀÄªÀ ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå PÀÈw ‘L£ïUÀÄgÀÄ£ÀÆgÀÄ’ (Aingurunooru)
 ‘CUÀ£Á£ÀÆgÀÄ’ JA§ PÀÈwAiÀÄ PÀvÀÈð gÀÄzÀæ±ÀªÀÄð£ï
 400 gÁdgÀ ¥Àæ±ÀA¸Á PÀªÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀAPÀ®£À ‘¥ÀÄgÀ£Á£ÀÆgÀÄ’
 ‘ºÀvÀÄÛ PÀ«vÉUÀ¼ÀÄ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¤Ã¼À PÁªÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀlÄÖ ¥ÁlÄÖ
CHIRANTHANA
 ‘vÀ«Ä¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¨ÉÊ§¯ï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀÈw ‘wgÀÄPÀÄÌgÀ¼ï’

 ‘wgÀÄPÀÄÌgÀ¼ï’£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ wgÀÄªÀ¼ÀÄîªÀgï
 ‘¥À®ªÀiÁ°’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ªÀÄÄ£ÀÄægÉÊ CgÉÊAiÀiÁgï
 ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ¸ÀÜ »AzÀÄ«£À ¢£À¤vÀåzÀ PÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå PÀÈw ‘DZÁgÀPÉÆÌªÉÊ’
 vÀ«Ä¼ÀÄ ¸Á»vÀåzÀ 5 ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼ÀÄ ‘²®¥Áà¢UÁgÀA’, ‘ªÀÄtÂÃªÉÄÃR¯ÉÊ’, ‘fÃªÀPÀ aAvÁªÀÄtÂ’, ‘ªÀ®AiÀÄàw’, ‘PÀÄAqÀ®PÉÃ²’.
 vÀ«Ä¼ÀÄ ¨sÁµÉAiÀÄ ‘E°AiÀÄqï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÀÄºÁPÁªÀå ‘²®¥Áà¢UÁgÀA’ (C£ÀWÀåð gÀvÀßRavÀ PÁ®A¢UÉ)
 ‘²®¥Áà¢UÁgÀA’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ E¼ÀAUÉÆÃ CrUÀ¼ï
 vÀ«Ä¼ÀÄ ¨sÁµÉAiÀÄ ‘Mr¹ì’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÀÄºÁPÁªÀå ‘ªÀÄtÂªÉÄÃR¯ÉÊ’
 ‘ªÀÄtÂªÉÄÃR¯ÉÊ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ¹vÁ¯ÉÊ ¸ÀvÀÛ£Ágï
 ‘fÃªÀPÀ aAvÁªÀÄtÂ’AiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ eÉÊ£À PÀ« wgÀÄPÀÌzÉÃªÀgï
 3£ÉÃ ¸ÀAWÀA£ÀÄß ¥ÉÆÃ¶¹zÀ ¥ÁAqÀå gÁdgÀ ¸ÀASÉå 49
 49 ¥ÁAqÀå gÁdgÀ ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå UÀæAxÀ ‘wgÀÄPÀÄÌgÀ¼ï’
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ ¥ÁAqÀå, ZÉÃgÀ, ZÉÆÃ¼À
 ¥ÁAqÀågÀ gÁdzsÁ¤ ªÀÄzsÀÄgÉ (ªÉÆzÀ®Ä w£ÀäzsÀÄgÉ, PÀªÁl¥ÀÄgÀA)
 ¸ÀAWÀAAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÁAqÀå gÁdgÀ°è ºÉ¸ÀgÁVzÀÝªÀ£ÀÄ £ÉqÀÄAd½AiÀÄ£ï ¥ÁAqÀå
 £ÉqÀÄAd½AiÀÄ£ï ¥ÁAqÀå£ÀÄ ZÉÆÃ¼À, ZÉÃgÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ ‘vÀ®AiÀiï®AUÀ£ÀªÀiï’
 £ÉqÀÄAd½AiÀÄ£ï ¥ÁAqÀå£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ«UÀ¼ÀÄ ªÀiÁAUÀÄr, £ÀQÌÃgÀgÀÄ
 ZÉÃgÀgÀ gÁdzsÁ¤ wgÀÄªÀAf¥ÀlÖt (PÀgÀÆgÀÄ)
 ZÉÃgÀgÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆgÉ G¢AiÉÄAdgÀ¯ï
 ZÉÃgÀ ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ ¸ÉAUÀÄvÀÛªÀ£ï
 ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀåzÀ ºÀ®ªÀÅ PÀÈwUÀ¼À°è ªÀtð£ÉUÉÆAqÀ ¥Àæ¹zÀÞ ZÉÃgÀ zÉÆgÉ ¸ÉAUÀÄvÀÛªÀ£ï
 ZÉÃgÀ gÁdåzÀ°è PÀ£ÀßV ªÀÄÆwð ¤ªÀiÁðt ªÀiÁr¹zÀ ZÉÃgÀ zÉÆgÉ ¸ÉAUÀÄvÀÛªÀ£ï
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ gÁdzsÁ¤ GgÉÊAiÀÄÆgÀÄ (£ÀAvÀgÀ ‘¥ÀÄºÀgÀA’-PÁªÉÃj¥ÀlÖt?)
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆgÉ PÀjPÁ® ZÉÆÃ¼À(E¼ÉÊAiÀiÁ¼ï ZÉÆÃ¼À ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ ZÉÆÃ¼À ¸ÀAvÀwAiÀÄ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ J£Àß¯ÁVzÉ)
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ PÀjPÁ® ZÉÆÃ¼À
 ºÀ®ªÀÅ ²ªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ ¸ÉAUÀtÚ£ï
 gÁd¤Ãw±Á¸ÀÛçzÀ «ªÀgÀuÉ M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ UÀæAxÀ ‘PÀgÀÄ¼ï’
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è gÁd£À d£Àä¢£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÉgÀÄªÀiÁ¼ï(ªÀÄºÁ ¸ÀÄ¢£À) JAzÀÄ DZÀj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ
 ¥ÁAqÀågÀ gÁd aºÉß «ÄÃ£ÀÄ.
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÀÆ C¼ÀvÉAiÀÄ ªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÉÃ°’
 ‘EgÉÊ’ ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ®Æn ªÀiÁrzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
 ¸ÀAUÀA PÁ®zÀ°è ¸ÉÃ£Á¥ÀwAiÀÄ£ÀÄß K£ÉAzÀÄ K£Ár’ (Enadi)
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ gÁd aºÉß ªÁåWÀæ
 ZÉÃgÀgÀ gÁd aºÉß zsÀ£À¸ÀÄì
 ‘£À®ªÉÊ’ JAzÀgÉ ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ gÁd ¥Àæw¤¢ü ¸À¨sÉ
 ‘ªÀÄ£ÁªÀiï’ JAzÀgÉ ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ gÁd¸À¨sÉ
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è UÁæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀlÖtUÀ¼À°è DqÀ½vÀ £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÀÝ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÀæA
 ‘PÀgÉÊ’ JAzÀgÉ ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ
 ‘¸ÀÄAUÀªÀiï’ JAzÀgÉ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ ªÁå¥Áj vÉjUÉ
CHIRANTHANA
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÀÆ C¼ÀvÉAiÀÄ ªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼ÀÄ ‘ªÀÄ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÉÃ°’

 EgÉÊ’ JAzÀgÉ ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ®Æn ªÀiÁrzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
 ¸ÀAUÀA PÁ®zÀ°è ¸ÉÃ£Á¥ÀwAiÀÄ£ÀÄß ‘K£Ár’ (Enadi) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ‘PÀ®ªÀiï’ JAzÀgÉ ¨sÀvÀÛ C¼ÉAiÀÄÄªÀ ¸ÁzsÀ£À
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è «¤AiÀÄªÀÄzÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÀÝ ªÀ¸ÀÄÛ ¨sÀvÀÛ (ªÀÄÄfæ¸ï£À°è ¨sÀvÀÛPÉÌ «ÄÃ£ÀÄ)
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ°è ºÀwÛ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ºÉ¸ÀgÀÄªÁ¹AiÀiÁVzÀÝ ¸ÀÜ¼À GgÉÊAiÀÄÆgï
 gÉÆÃªÀÄ£ÀßjUÉ ¦æAiÀÄªÁVzÀÝ ªÀ¸ÀÄÛ ªÉÄt¸ÀÄ
 gÉÆÃªÀÄ£ÀßgÀ ªÀ¸Àw EzÀÝ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¸ÀÜ¼À ‘CjPÉªÉÄÃqÀÄ
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è PÀÈ¶PÀgÀ£ÀÄß ªÀ¯Áè¯ï ( Vallal ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è ªÀÄAwæUÀ½UÉ PÀ«r JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è ‘PÀqÉÊ¹AiÀiÁgï’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄwÛzÀÝ ªÀUÀð ‘PÀÈ¶ PÁ«ÄðPÀ ªÀUÀð
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ ªÀÄÄRå zÉÃªÀ ªÀÄÄgÀÄUÀ£ï
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ°è PÀptvÀªÀÄ fÃªÀ£À £ÀqÉ¸ÀÄªÀ C¤ªÁAiÀÄðvÉUÉ M¼ÀUÁzÀ ¹ÛçÃ ªÀUÀð «zsÀªÉAiÀÄgÀÄ
 ¸ÀAWÀAAiÀÄÄUÀzÀ°è d£ÀgÀÄ D®zÀ ªÀÄgÀ §UÉÎ UËgÀªÀ ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ°è J®è «zsÀªÁzÀ zsÁvÀÄ(¯ÉÆÃºÀ)UÀ¼À®Æè EzÀÄÝ ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ £Átå PÀµÀð¥Àt
 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°è §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ £ÁtåUÀ¼ÀÄ ¤µÀÌ, ¸ÀÄªÀtð ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀ®(§AUÁgÀ), ±ÀvÀªÀiÁ£À(¨É½î), PÁQ¤ (vÁªÀÄæ), ºÁUÀÆ ¹Ã¸ÀzÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
 ¸ÀAWÀA AiÀÄÄUÀzÀ gÁdåUÀ¼À CªÀ£ÀwUÉ PÁgÀtªÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄªÀ ªÉÊjUÀ¼ÀÄ PÀ¼À¨sÀægÀÄ(PÀ¼À¥Àà¼Àgï)
 ¥ÁæzÉÃ²PÀ gÀZÀ£É
1. PÀÄjAf - ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ
2. ¥Á¯ÉÊ - Mt¨sÀÆ«Ä
3. ªÀÄ¯ÉÊ - CgÀtå
4. ªÀÄgÀÄzÀªÀiï - ¸ÁUÀÄªÀ½ ¥ÀæzÉÃ±À
5. £ÉÊzÁ¯ï - wÃgÀ¥ÀæzÉÃ±À
 C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
1. CªÉÄÊZÁgÀgï - ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ
2. ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀgï - ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀgÀÄ
3. ¸ÉÃ£Á¥ÀwAiÀiÁgï - ¸ÉÃ£Á¥ÀwUÀ¼ÀÄ
4. zÀÆvÀgï - zÀÆvÀgÀÄ
5. NgÁgï – UÀÆqsÁZÁgÀgÀÄ
CzsÁåAiÀÄ 9. UÀÄ¥ÀÛgÀÄ
 ªÀiËgÀågÀ £ÀAvÀgÀ ¥Àæ§® ªÀÄvÀÄÛ «±Á® ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ UÀÄ¥ÀÛgÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛ ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ²æÃUÀÄ¥ÀÛ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ gÁdzsÁ¤ ¥Ál°¥ÀÄvÀæ.
 UÀÄ¥ÀÛ ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ LwºÁ¹PÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 Qæ.±À. 320gÀ°è 1£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ AiÀiÁªÁUÀ ¹AºÁ¸ÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ
 1£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ¹AºÁ¸À£ÀPÉÌ §AzÀzÀÝgÀ ¸À«£É£À¦UÁV DgÀA©ü¹zÀ ±ÀPÉ UÀÄ¥ÀÛ ±ÀPÉ.
 1£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤AzÀ DgÀA¨sÀªÁzÀ UÀÄ¥ÀÛ ±ÀPÉAiÀÄÄ ªÀÄÄAzÉ UÀÄdgÁw£À°è ªÀ®è©ü ±ÀPÉAiÉÄAzÀÄ ¥ÀjavÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ CgÀ¸À ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
CHIRANTHANA
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 335.

 ‘¨sÁgÀvÀzÀ £É¥ÉÆÃ°AiÀÄ£ï’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À£ÀÄß ‘¨sÁgÀvÀzÀ £É¥ÉÆÃ°AiÀÄ£ï’ JAzÀÄ PÀgÉzÀ EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ «.J.¹ävï.
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£À.
 C®ºÁ¨Ázï ¸ÀÜA¨sÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ºÀjµÉÃt.
 GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ «dAiÀÄAiÀiÁvÉæ PÉÊUÉÆAqÀÄ DgÁåªÀvÀðzÀ MA¨sÀvÀÄÛ gÁdåUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÝ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 zÀQëuÁ¥ÀxÀzÀ 12 gÁdåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ ¸ÉÆÃ°¹zÀ zÀQëtzÀ 12 gÁdgÀÄUÀ¼ÀÄ

1. ªÀÄºÉÃAzÀæ - PÉÆÃ¸À®
2. ¸Áé«ÄzÀvÀÛ - PÉÆlÆÖgÀÄ
3. «µÀÄÚUÉÆÃ¥À - PÀAa
4. ¤Ã®gÁd - CªÀªÀÄÄPÀÛ
5. ªÁåWÀægÁd - CªÀªÀÄÄPÀÛ
 ¸ÀªÀÄÄzÀÝUÀÄ¥ÀÛ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ PÀAaAiÀÄ zÉÆgÉ «µÀÄÚUÉÆÃ¥À JAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤UÉ vÁªÁVAiÉÄÃ §AzÀÄ ±ÀgÀuÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ PÁªÀÄgÀÆ¥À, £ÉÃ¥Á¼À, ªÀiÁ¼ÀªÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ
 vÀ£Àß ¢VédAiÀÄUÀ¼À £É£À¦UÁV C±ÀéªÉÄÃzsÀ AiÀiÁUÀ ªÀiÁrzÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 C®ºÁ¨Ázï ±Á¸À£À ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À£ÀÄß ‘£ÀÆgÀÄ PÀzÀ£ÀUÀ¼À ¹AºÀ’ JAzÀÄ ªÀtÂð¹zÉ
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ gÁAiÀÄ¨sÁjUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀ PÁ§Æ°£À zÉÆgÉ zÉÃªÀ¥ÀÄvÀæ±Á».
 D±ÀéªÉÄÃzsÀ AiÀiÁUÀzÀ £É£É¦£À°è a£ÀßzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¹zÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 ‘«PÀæªÀiÁ¢vÀå’£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 ±ÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 ±ÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀÝjAzÀ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤UÉ §AzÀ ©gÀÄzÀÄ ‘±ÀPÁj’.
 ‘¥ÀÄ£À¨sÀÆð’ JA§ ¥ÀzÀzÀ CxÀð ‘«ªÁºÀªÁzÀ «zsÀªÉ’.
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ¤UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ «PÀæªÀÄ¹AºÀ, «PÀæªÀiÁAPÀ, «PÀæªÀiÁ¢vÀå, ±À±ÁAPÀ, ±ÀPÁj.
 vÀ£Àß D¸ÁÜ£ÀzÀ°è £ÀªÀgÀvÀßUÀ¼ÉA§ 9 d£À PÀ«UÀ½UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ.
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR «zÁéA¸ÀgÀÄ PÁ½zÁ¸À, ªÀgÀºÀ«Ä»gÀ, PÁªÀÄAzÀPÀ. ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ¤Ãw±Á¸ÀÛçdÕ PÁªÀÄAzÀPÀ.
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥Àæ¹zÀÞ ¸Á»w PÁ½zÁ¸À
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ µÉÃPïì¦AiÀÄgï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸Á»w PÁ½zÁ¸À
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR «eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ ªÀgÀºÀ«Ä»gÀ, DAiÀÄð¨sÀl, ¨sÁ¸ÀÌgÁZÁAiÀÄð.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ zÀ±ÁªÀvÁgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ zÉÃªÀWÀgï£À°èzÉ.
 DªÉ ªÀÄtÂÚ£À ¨sÁj ²®àUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ UÀÄ¥ÀÛ CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ §ÄzÀÞ£À (¨ÉÆÃ¢ü¸ÀvÀé£À) ÇÀASÁåvÀ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ vÁªÀÄæ,PÀAZÀÄ,PÀ©âtzÀ°è ¯ÉÆÃºÀzÀ°è PÉvÀÛ®àlÖªÀÅ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ªÀtðavÀæUÀ¼ÀÄ UÁé°AiÀÄgï §½AiÀÄ ¨sÁWï, CdAvÁzÀ UÀÄºÉUÀ¼ÀÄ, ²æÃ®APÉAiÀÄ ¹UÀjAiÀiÁzÀ UÀÄºÉUÀ¼À°è
PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛªÉ
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ªÀtðavÀæUÀ¼ÀÄ CdAvÁzÀ UÀÄºÁAvÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À 1£ÉÃ ºÁUÀÆ 18£ÉÃ UÀÄºÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛªÉ.
 CdAvÁzÀ UÀÄºÉUÀ¼À°è ¥Àæ¹zÀÞªÁzÀ avÀæ ¥ÀzÀä¥ÁtÂ ¨ÉÆÃ¢ü¸ÀvÀé£À avÀæ.
 PÀ¯ÉAiÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ PË±À®PÉÌ GzÁºÀgÀuÉAiÉÄ¤¹gÀÄªÀ UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ CdAvÀ ªÀtðavÀæ §ÄzÀÞ£À fÃªÀ£À ZÀjvÉæ ¥Àæw©A©¸ÀÄªÀ
avÀæ.
CHIRANTHANA
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è PÀ¯Á«zÀgÀÄ §tÚUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÉ £ÉÊ¸ÀVðPÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÄÚ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ¯ÉÆÃºÀ «eÁÕ£ÀzÀ PË±À®PÉÌ (vÁAwæPÀvÉUÉ) GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVgÀÄªÀ ¤ªÀiÁðt ªÉÄºËæ°AiÀÄ GQÌ£À ¸ÀÜA¨sÀ.
 §«ÄðAUïºÁåªÀiï ªÀÄÆå¹AiÀÄA£À°ègÀÄªÀ ªÀÄÆwð §ÄzÀÞ£À ªÀÄÆwð. (K¼ÀÆªÀgÉ Cr)
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è «¥sÀÄ®ªÁV ¨É¼ÉzÀ ¨sÁµÉ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è d£À¦æAiÀÄªÁVzÀÝ °¦ zÉÃªÀ£ÁUÀj.
 «µÀÄÚ±ÀªÀÄð §gÉzÀ UÀæAxÀ ¥ÀAZÀvÀAvÀæ.
 ±ÀÆzÀæPÀ£ÀÄ §gÉzÀ £ÁlPÀ ªÀÄÈZÀÒPÀnPÀ.
 ‘CªÀÄgÀPÉÆÃ±À’(£ÁªÀÄ°AUÁ£ÀÄ±Á¸À£ÀA’) JA§ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¤WÀAl£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ CªÀÄgÀ¹AºÀ.
 PÁ½zÁ¸À£ÀÄ §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ ‘C©üeÁÕ£À ±ÁPÀÄAvÀ®’, ‘PÀÄªÀiÁgÀ ¸ÀA¨sÀªÀ’, 'ªÉÄÃWÀ ¸ÀAzÉÃ±À', 'IÄvÀÄ ¸ÀAºÁgÀ' EvÁå¢.
 CtÄªÀÅ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ«¤AzÀ PÀÆrzÉ JAzÀÄ w½¹zÀ «eÁÕ¤ PÀ¦®.
 'CµÁÖAUÀ ¸ÀAUÀæºÀ' JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ ªÁUÀãl.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ±ÉæÃµÀ× RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛçdÕ ºÁUÀÆ UÀtÂvÀdÕ DAiÀÄð¨sÀl.
 ±ÀÆ£ÀåzÀ ªÀÄºÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ©AzÀÄ«£À ªÀÄºÀvÀé w½¹zÀªÀ£ÀÄ§æºÀäUÀÄ¥ÀÛ.
 §æºÀäUÀÄ¥ÀÛ §gÉzÀ UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛç UÀæAxÀ ‘§æºÀä¸ÀÄàn ¹zÁÞAvÀ’.
 DAiÀÄð¨sÀl£ÀÄ §gÉzÀ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛç UÀæAxÀ ‘DAiÀÄð¨sÀnÃAiÀÄ’.
 ¨sÀÆ«Ä UÀÄAqÁVzÉ JA§ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ°UÉ ¸ÀPÁgÀtªÁV vÉÆÃj¹zÀªÀgÀÄ DAiÀÄð¨sÀl.
 UÀæºÀtUÀ¼À PÁgÀtªÀ£ÀÄß w½¹zÀ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄ RUÉÆÃ¼ÀdÕ DAiÀÄð¨sÀl.
 ªÀgÀºÁ«Ä»gÀ£ÀÄ §gÉzÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ «±ÀéPÉÆÃ±À ‘§ÈºÀvï ¸ÀA»vÉ’.
 ªÀgÀºÁ«Ä»gÀ£ÀÄ §gÉzÀ RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛç UÀæAxÀ ‘¥ÀAZÀ ¹zÁÞAwPÀ’.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è ¥ÁæAvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀÄQÛ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è ‘¨sÀÄQÛ’UÀ¼À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ G¥ÀjÃPÀgÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ¥Àæ¹zÀÞ «±Àé«zÁå®AiÀÄ £À®AzÁ «±Àé«zÁå®AiÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛ zÉÆgÉ £ÀgÀ¹AºÀUÀÄ¥ÀÛ£À PÁ®zÀ°è £À®AzÁ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR «±Àé«zÁå®AiÀÄ ªÀ®è©ü «±Àé«zÁå®AiÀÄ.
 ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀÄªÀtðAiÀÄÄUÀ ¤ªÀiÁðtªÁVzÀÄÝ UÀÄ¥ÀÛgÀ D½éPÉAiÀÄ°è.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ aÃ¤ AiÀiÁwæPÀ ¥sÁ»AiÀiÁ£ï.
 ¥sÁ»AiÀiÁ£À£À ¥ÀæªÁ¸À C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ UÀæAxÀ WÉÆÃ-PÉÆÃ-Q.
 ªÉÊ¢PÀ zsÀªÀÄðzÀ AiÀÄdÕ-AiÀiÁUÁ¢UÀ½UÉ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ UÀÄ¥ÀÛªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀgÀÄ.
 '¨sÁgÀvÀzÀ £ÀÆål£ï' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀ£ÀÄ §æºÀäUÀÄ¥ÀÛ.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è gÁd zsÀªÀÄðªÁV ºÉÆ¸À ºÀÄgÀÄ¦¤AzÀ ¨É¼ÉzÀ zsÀªÀÄð »AzÀÆ zsÀªÀÄð.
 UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°è eÉÊ£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À ªÀ®è©ü.
 UÀÄ¥ÀÛ ªÀA±ÀzÀ PÀqÉAiÀÄ zÉÆgÉ «µÀÄÚUÀÄ¥ÀÛ.
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À 2£ÉÃ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ £ÀUÀgÀ GdÓ¬Ä¤.
 £À¼ÀAzÀzÀ°è 30 Cr JvÀÛgÀzÀ ¨ËzÀÞ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀ£ÀÄ §¯Á¢vÀå.
 CdAvÀzÀ 17£ÉÃ UÀÄºÉAiÀÄ «±ÉÃµÀ AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÉ gÁºÀÄ®£À£ÀÄß §ÄzÀÝ¤UÉ C¦ð¸ÀÄwÛgÀÄªÀ, ºÁUÀÆ §ÄzÀÞ£À d£À£À ªÀÄgÀtzÀ avÀæUÀ½ªÉ.
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ £ÀªÀgÀvÀßUÀ¼ÀÄ
1. PÁ½zÁ¸À - ±ÁPÀÄAvÀ®. EvÁå¢
2. ªÀgÀºÀ«Ä»gÀ - §ÈºÀvï ¸ÀA»vÉ
3. WÀlPÀ¥ÀðgÀ - WÀlPÀ¥ÀðgÀPÁªÀå
4. ªÀgÀgÀÄa - ªÁåPÀgÀt
CHIRANTHANA
5. CªÀÄgÀ¹AºÀ - CªÀÄgÀPÉÆÃ±À
6. zsÀ£ÀéAwæ - DAiÀÄÄªÉÃðzsÀ ¤WÀAlÄ
7. ±ÀAPÀÄ - ²®à±Á¸ÀÛç
8. PÀë¥ÀtÂPÀ - eÉÆåÃwµÀå±Á¸ÀÛç
9. ªÉÃvÁ®¨sÀlÖ - ªÀÄAvÀæ±Á¸ÀÛç
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ«UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ.

1. PÁ½zÁ¸À ªÀiÁ¼À«PÁVß«ÄvÀæ,«PÀæªÉÇÃªÀð²AiÀÄ,±ÁPÀÄAvÀ® (£ÁlPÀUÀ¼ÀÄ)
gÀWÀÄªÀA±À ªÀÄvÀÄÛ PÀÄªÀiÁgÀ¸ÀA¨sÀªÀ (ªÀÄºÁPÁªÀå) ªÉÄÃWÀzÀÆvÀ & IÄvÀÄ-¸ÀAºÁgÀ (VÃvÀPÁªÀå)
2.¨sÁgÀ« - QÃgÁvÁdÄð¤ÃAiÀÄA
3. zÀAr - PÁªÁåzÀ±Àð ªÀÄvÀÄÛ zÀ±ÀPÀÄªÀiÁgÀ ZÀjvÉ
4. «±ÁRzÀvÀÛ - ªÀÄÄzÁægÁPÀë¸À ªÀÄvÀÄÛ zÉÃ«ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛA
5. «µÀÄÚ±ÀªÀÄð - ¥ÀAZÀvÀAvÀæ
6. ¨sÀªÀ¨sÀÆw - GvÀÛgÀgÁªÀÄZÀjvÉ
7. ZÀgÀPÀ - ZÀgÀPÀ ¸ÀA»vÉ
8. ¸ÀÄ±ÀÄævÀ - ¸ÀÄ±ÀÄævÀ ¸ÀA»vÉ
9.CªÀÄgÀ¹AºÀ - CªÀÄgÀPÉÆÃ±À
CzsÁåAiÀÄ 10. ªÀzsÀð£ÀgÀÄ

 GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀÄ¥ÀÛgÀ £ÀAvÀgÀ GAmÁzÀ C£ÉÊPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁtÂ¹zÀÄÝ xÁ£ÉÃ±ÀégÀzÀ ªÀzsÀð£ÀgÀÄ.
 ªÀzsÀð£À ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¥ÀÄµÀå¨sÀÆw.
 ªÀzsÀð£À DgÀA©üPÀ CgÀ¸ÀgÀ°è ¥Àæ§®£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ ¥Àæ¨sÁPÀgÀ ªÀzsÀð£À.
 ¥Àæ¨sÁPÀgÀªÀzsÀð£À£À gÁdzsÁ¤ xÁ£ÉÃ±ÀégÀ.
 ¥Àæ¨sÁPÀgÀ ªÀzsÀð£À ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ gÁdªÀzsÀð£À, ºÀµÀðªÀzsÀð£À, gÁd²æÃ.(ªÀÄUÀ¼ÀÄ)
 ªÀzsÀð£À ªÀA±ÀzÀ gÁd²æÃAiÀÄ£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀ gÁd PÀ£ÉÆÃd£À ªÀiËRj ªÀA±ÀzÀ UÀÈºÀªÀªÀÄð.
 ¥Àæ¨sÁPÀgÀªÀzsÀð£À£À ¸Á«£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀ£ÀÄ gÁdªÀzsÀð£À.
 PÀ£ÉÆÃeï£À UÀÈºÀªÀªÀÄð£À£ÀÄß PÉÆAzÀÄ gÁd²æÃAiÀÄ£ÀÄß §A¢ü¹zÀ ªÀiÁ¼ÀªÀzÀ zÉÆgÉ zÉÃªÀUÀÄ¥ÀÛ.
 ªÀiÁ¼ÀªÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr zÉÃªÀUÀÄ¥ÀÛ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÀzsÀð£À zÉÆgÉ gÁdªÀzsÀð£ÀÀ.
 gÁdªÀzsÀð£À£À £ÀAvÀgÀ ªÀzsÀð£À ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀªÀgÀÄ ºÀµÀðªÀzsÀð£À.
 ºÀµÀðªÀzsÀð£À ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 606. {vÀ£Àß 16£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è.}
 ºÀµÀð£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ºÉ¸ÀgÁAvÀ PÀ«¨Át.
 ºÀµÀð£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ aÃ¤ ¥ÀæªÁ¹ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 ªÀiÁ¼ÀªÀzÀ zÉÆgÉ¬ÄAzÀ §A¢üvÀ¼ÁzÀ gÁd²æÃAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¸À®Ä ºÀµÀðÀ¤UÉ £ÉgÀªÁzÀªÀgÀÄ ¨ËzÀÞ ¸À£Áå¹ ¢ªÁPÀgÀ «ÄvÀæ.
 PÀ£ÉÆÃd£ÀÄß gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV¹PÉÆAqÀ ªÀzsÀð£À zÉÆgÉ ºÀµÀðªÀzsÀð£À.
 ºÀµÀð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ zÀQëtzÀ zÉÆgÉ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ².
 £ÀªÀÄðzÁ £À¢ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀzÀÄÝ (ºÀµÀð - ¥ÀÄ®PÉÃ² ªÀÄzsÉå) Qæ.±À. 634gÀ°è
 ºÀµÀð£À ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ°èzÀÝ ªÀÄºÁ¸ÀA¢ü «UÀæ»PÀ£ÀÄ «zÉÃ±ÁAUÀ ªÀÄAwæ.
 ºÀµÀð£À ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ°èzÀÝ ªÀÄºÁ§¯Á¢üPÀÈvÀ£ÀÄ ªÀÄºÁ¸ÉÃ£Á¥Àw.
 ºÀµÀð£À ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®zÀ°èzÀÝ ¨sÉÆÃUÀ¥Àw PÀAzÁAiÀÄ ªÀÄAwæ.
 ºÀµÀð£À PÁ®zÀ°è PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¥Á®£ÉAiÀÄ (¥ÉÆÃ°Ã¸ï PÀvÀðªÀå) ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ zÀAqÀ¥ÁQëPÀ.
 ºÀµÀð£À ¥ÀÆ«ðPÀgÀÄ DgÁ¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ zÉÃªÀgÀÄ ²ªÀ.
CHIRANTHANA
 ºÀµÀð£ÀÄ PÀ£ÉÆÃdzÀ°è zsÁ«ÄðPÀ ¸À¨sÉ £ÀqÉ¹zÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 643.

 ºÀµÀð£ÀÄ ªÀÄºÁzsÀªÀÄð ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÀiÁUÀ(C®ºÁ¨Ázï)£À°è £ÀqÉ¹zÀ£ÀÄ.
 ºÀµÀð£ÀÄ §gÉzÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ £ÁlPÀUÀ¼ÀÄ ‘gÀvÁßªÀ½’, ‘£ÁUÁ£ÀAzÀ’.
 ºÀµÀð£À D¸ÁÜ£À PÀ« ¨Át gÀa¹zÀ PÀÈw ‘ºÀµÀðZÀjvÉ’.
 ¨Át£ÀÄ §gÉzÀ UÀzÀå PÀÈw PÁzÀA§j.
 ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï d¤¹zÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 600.
 ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï ¨sÁgÀvÀ AiÀiÁvÉæAiÀÄ GzÉÝÃ±À - ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ (§ÄzÀÞ d¤¹zÀ £ÁqÀ£ÀÄß)vÀªÀgÀÆgÁzÀ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß
¸ÀAzÀ²ð¸ÀÄªÀÅzÀÄ. ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
 £À®AzÁ «±Àé«zÁå®AiÀÄzÀ°è «zÁåyAiÀiÁV DgÀÄ ªÀµÀð PÁ® C°èzÀÝ aÃ¤ ¥ÀæªÁ¹ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 £À®AzÀzÀ°è ªÀÄºÁAiÀiÁ£À ¨ËzÀÞ ¥ÀAxÀzÀ CzsÁå¥ÀPÀ£ÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¹zÀ aÃ¤ ¥ÀæªÁ¹ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 ¥ÀæAiÀiÁUÀ zsÀªÀÄð ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÆ «zÁéA¸ÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¨ËzÀÞ ¥ÀArvÀ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï£À ¥ÀæªÁ¸À C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼À PÀxÁ£ÀPÀ ‘¹ AiÀÄÄ Q’.
 ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï£ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è £É¯É¹zÀÝ CªÀ¢ü 15 ªÀµÀð.
 ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ªÀÄgÀ¼ÀÄªÁUÀ 650 ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ ºÀ¸ÀÛ¥ÀæwUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃzÀ aÃ¤ ¥ÀæªÁ¹ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð Qæ.±À 664.
CzsÁåAiÀÄ 11. ¥À®èªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÉÆÃ¼ÀgÀÄ

 vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¥ÁæaÃ£À ZÀjvÉæAiÀÄ ªÀÄÆ® DzsÁgÀ¸ÀAWÀA ¸Á»vÀå.
 ¥À®èªÀgÀ D¼ÀéPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀ£ÀÄ ²ªÀ¸ÀÌAzÀªÀªÀÄð.
 ¥À®èªÀgÀ gÁdzsÁ¤ PÀAa.
 ‘ªÀÄvÀÛ«¯Á¸À¥ÀæºÀ¸À£À’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð.
 ¸ÀévÀB PÀ« ºÁUÀÆ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ£ÁVzÀÝ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð.
 ªÀÄºÉÃAzÀæªÁrAiÀÄ ºÀwÛgÀ zÉÆqÀØ PÉgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð.
 ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ².
 ZÁ®ÄPÀå EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÝ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð.
 ¹AºÀ¼ÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ËPÁzÀAqÀAiÀiÁvÉæ PÉÊUÉÆAqÀ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð.
 ªÀÄºÁ§°¥ÀÄgÀzÀ C£ÉÃPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ºÁUÀÆ KPÀ²¯Á gÀxÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀ£ÀÄ 1£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð.
 ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð£À PÁ®zÀ°è PÀAaUÉ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ aÃ¤ AiÀiÁwæPÀ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 ‘ªÀÄºÁªÀÄ®è’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ 1 £ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀªÀªÀÄð.
 ¥À®èªÀgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ C¥ÀgÁfvÀ.
 ¥À®èªÀgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ C¥ÀgÁfvÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀªÀgÀÄ D¢vÀå.
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ°è HgÀ(Hgï) DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ UÁæªÀÄ¨sÉÆÃdPÀgÀÄ.
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ°è UÁæªÀÄzÀ°èzÀÝ ¸À¨sÉ ªÀÄºÁ¸À¨sÉ.
 ¥À®èªÀ CgÀ¸ÀgÀÄ C£ÀÄ¸ÀjzÀ zsÀªÀÄð ±ÉÊªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊµÀÚªÀ ªÀÄvÀ.
 ±ÉÊªÀ ¸ÀAvÀ PÀ«UÀ¼ÀÄ £ÁAiÀÄ£ÁägÀgÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝgÀÄ.
 ªÉÊµÀÚªÀ ¸ÀAvÀ PÀ«UÀ¼ÀÄ D¼ÁégÀgÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝgÀÄ
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæSÁåvÀ «zÁå ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ PÉÃAzÀæ PÀAa.
 ¥À®èªÀ zÉÆgÉUÀ½AzÀ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉzÀ ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ.
 1£ÉÃ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð£À PÁ®zÀ°èzÀÝ ¥ÀæSÁåvÀ D¼Áégï PÀ« wgÀÄ£ÀªÀÅPÀÌgÀ¸ÀÄ CxÀªÁ C¥Ààgï.
CHIRANTHANA
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæSÁåvÀ PÀ« zÀAr §gÉzÀ PÀÈw ‘zÀ±ÀPÀÄªÀiÁgÀ ZÀjvÀ’.

 ¥À®èªÀgÀ ²®àPÀ¯ÉAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ PÀAa ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁ§°¥ÀÄgÀ(ªÀiÁªÀÄ®è¥ÀÄgÀ)
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥ÀqÉzÀ ²®àPÀ¯Á ±ÉÊ° zÁæ«qÀ ±ÉÊ°.
 PÀAa¥ÀÄgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½UÉ §¼À¹gÀÄªÀÅzÀÄ PÀUÀÎ®è£ÀÄß
 PÀAaAiÀÄ°ègÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ, ªÉÊPÀÄAl ¥ÉgÀÄªÀiÁ¼ï, KPÀA§gÀ£ÁxÀ.
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæSÁåvÀ ¥ÁAqÀªÀgÀ KPÀ²¯Á gÀxÀUÀ¼ÀÄ PÀAaAiÀÄ°èªÉ.
 ¥À®èªÀgÀ PÁ®zÀ PÀ¯ÉAiÀÄ ¥ÀgÁPÁµÉ×UÉ ¸ÁQëAiÀiÁzÀ ²®à UÀAUÁªÀvÀgÀt.
 ¥À®èªÀgÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ gÁdªÀA±À ZÉÆÃ¼À ªÀA±À
 '«ÃgÀ¸ÉÆÃ°AiÀÄA' JA§ vÀ«Ä¼ÀÄ ªÁåPÀgÀt UÀæAxÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ§ÄzsÀ«Ä±Àæ
 ZÉÆÃ¼ÀªÀA±ÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀæªÀÄÄR zÉÆgÉ PÀjPÁ® ZÉÆÃ¼À.
 PÀjPÁ® ZÉÆÃ¼À£À gÁdzsÁ¤ GgÉÊAiÀÄÆgÀÄ.
 ZÉÃgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁAqÀågÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ZÉÆÃ¼ÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀgÀÄµÀ PÀjPÁ® ZÉÆÃ¼À.
 ZÉÆÃ¼À «dAiÀiÁ®£À gÁdzsÁ¤ vÀAeÁªÀÇgÀÄ.
 1£ÉÃ D¢vÀå£ÀÄ ¥À®èªÀ C¥ÀgÁfvÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ vÉÆAqÉÊªÀÄAqÀ® AiÀÄÄzÀÞ.
 ¥ÁAqÀå 1£ÉÃ gÁd¹AºÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ZÉÆÃ¼À ¥ÀgÁAvÀPÀ UÉzÀÝ ¸ÀÜ¼À ªÀÄzsÀÄgÉ.
 ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ ¥ÀgÁAvÀPÀ ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÄÝ zsÀj¹zÀ ©gÀÄzÀÄ ‘ªÀÄzsÀÄgÉÊPÉÆAqÀ’.
 ZÉÆÃ¼À ªÀA±ÀzÀ ±ÉæÃµÀ× zÉÆgÉ 1£ÉÃ gÁdgÁd.
 vÀAeÁªÀÇj£À gÁdgÁeÉÃ±ÀégÀ CxÀªÁ §ÈºÀ¢Ã±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀ£ÀÄ 1£ÉÃ gÁdgÁd.
 UÀÀAUÉÊPÉÆAqÀ ZÉÆÃ¼À JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ 1£ÉÃ gÁeÉÃAzÀæ.
 UÀAUÉÊPÉÆAqÀ ZÉÆÃ¼À¥ÀÄgÀªÉA§ ºÉÆ¸À gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ 1£ÉÃ gÁeÉÃAzÀæ.
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ PÁ®zÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ §½AiÀÄ PÉgÉ ¨É¼ÀîAzÀÆgÀÄ PÉgÉ.
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ D½éPÉAiÀÄ PÁ®ªÀÅ UÁæªÀiÁqÀ½vÀPÉÌ ºÉ¸ÀgÁVvÀÄÛ.
 'PÀA§ gÁªÀiÁAiÀÄt' (vÀ«Ä¼ÀÄ gÁªÀiÁAiÀÄt)ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ PÀ« PÀA§.
 ±ÉÊªÀ ¸ÀAvÀgÀ §UÉÎ ¸ÉQÌ¯Ágï gÀa¹zÀ PÀÈw ¥ÉjAiÀÄ ¥ÀÄgÁt.
 wgÀÄPÀÌzÉÃªÀ£À ¥Àæ¹zÀÞ vÀ«Ä¼ÀÄ PÁªÀå fÃªÀPÀ aAvÁªÀÄtÂ.
 PÀ½AUÀ vÀÄ¥ÀàgÀtÂ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ dAiÀÄUÉÆAqÀgï.
ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ¨sÁgÀvÀ (Medieval India)

CzsÁåAiÀÄ 12. gÀd¥ÀÆvÀgÀÄ
 ªÀzsÀð£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è CgÁdPÀvÉ.
 gÀd¥ÀÄvÁt (gÁd¸ÁÜ£À)zÀ°è ¥Áæ§®åPÉÌ §AzÀ AiÉÆÃzsÀgÀ ¥ÀAUÀqÀ gÀd¥ÀÆvÀgÀÄ.
 vÁªÀÅ ¸ÀÆgÀå ªÀA±ÀzÀªÀgÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ gÀd¥ÀÆvÀ ªÀA±À ªÉÄÃªÁqÀzÀ ¹¸ÉÆÃ¢UÀ¼ÀÄ.
 vÁªÀÅ CAiÉÆåÃzsÉAiÀÄ gÁªÀÄ£À PÀÄ®zÀªÀgÉAzÀÄ ºÉÃ½PÉÆ¼ÀÄîªÀ gÀd¥ÀÆvÀ ªÀA±À ªÉÄÃªÁqÀzÀ ¹¸ÉÆÃ¢UÀ¼ÀÄ.
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ CVßPÀÄ® ¥ÀAUÀqÀzÀ°è EgÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ UÀÄdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ (¥ÀjºÁgÀgÀÄ), ZËºÁ£ÀgÀÄ
(ZÁºÀªÀiÁ£ÀgÀÄ), ¸ÉÆÃ®AQUÀ¼ÀÄ (ZË®ÄPÀågÀÄ), ¥ÀªÁgÀgÀÄ(¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀÄ) UÀÄ»®gÀÄ ºÁUÀÆ gÁxÉÆÃqÀgÀÄ.
 Qæ.±À. 550 ¸ÀÄªÀiÁjUÉ MAzÀÄ gÁdå ¸ÁÜ¦¹zÀ UÀÄdðgÀ d£ÁAUÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ ªÀåQÛ ºÀjZÀAzÀæ.
 ºÀjZÀAzÀæ¤AzÀ Qæ.±À. 550 ¸ÀÄªÀiÁjUÉ MAzÀÄ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ UÀÄdgÁw£À°è.
 DªÀAwAiÀÄ ¥ÀæwºÁgÀgÀ(¥ÀjºÁgÀgÀ) D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁtÂ¹zÀªÀgÀÄUÀÄdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ.
 ªÀiÁAqÉÆPï£À°è UÀÄdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀ gÀd¥ÀÄvÁ£À ±ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ gÀdÓ®.(ºÀjZÀAzÀæ£À ªÀÄUÀ)
CHIRANTHANA
 ªÀiÁAqÉÆPï£À E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀiÁAqÀªÀå¥ÀÄgÀ.

 PÁ¯Á£ÀAvÀgÀ ªÀiÁAqÉÆPï gÀd¥ÀÆvÀgÀ gÁdzsÁ¤ ¸ÀÜ¼ÁAvÀgÀUÉÆAqÀzÀÄÝ ªÉÄÃzÀAvÀPÀ(FV£À ªÉÄvÁð) JA§°èUÉ.
 ªÀiÁ¼ÀªÀ ±ÁSÉAiÀÄ ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ D¼ÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ DªÀAwAiÀÄ°è(GdÓ¬Ä¤).
 ªÀiÁ¼ÀªÀ ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉUÀ¼À°è Qæ.±À. 8£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ¥Àæ¹¢ÞUÉ §AzÀªÀ£ÀÄ £ÁUÀ¨sÀl.
 ªÀiÁ¼ÀªÀ UÀÄdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀgÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ ¨sÉÆÃd.
 ªÀiÁ¼ÀªÀ UÀÄdðgÀ ¨sÉÆÃd£À gÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÀAzÀ²ð¹zÀ CgÀ¨ï ¥ÀæªÁ¹ ¸ÀÄ¯ÉÃªÀiÁ£ï.
 'CgÀ§âgÀ ±ÀvÀÄæ' JAzÀÄ §tÂÚ¸À®àlÖ ªÀiÁ¼ÀªÀ UÀÄdðgÀ zÉÆgÉ ¨sÉÆÃd.
 ªÀiÁ¼ÀªÀ UÀÄdðgÀ ¨sÉÆÃd£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ SÁåvÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀ« gÁd±ÉÃRgÀ.
 16. SÁåvÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀ« gÁd±ÉÃRgÀ §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ‘«zÀÝ¸Á®¨sÀAfPÁ’, ‘PÀ¥ÀÆðgÀ ªÀÄAdj’, ‘PÁªÀå «ÄÃªÀiÁA¸É’,
'¨Á® ¨sÁgÀvÀ',
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ ZËºÁ£À ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ ¥ÀÈyéÃgÁd ZËºÁ£À.
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ ¥ÀÈyéÃgÁd ZËºÁ£À£À gÁdzsÁ¤ zÉºÀ°.
 ¥ÀÈyéÃgÁd ZËºÁ£À£À ¥Àwß(gÁtÂ) ¸ÀAAiÀÄÄPÉÛ.
 ¥ÀÈyégÁd£ÀÄ §ÄAzÉÃ¯ï RAqÀzÀ ZÀAzÉÃ®gÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄºÉÆÃ§ AiÀÄÄzÀÞ.
 ¥ÀÈyégÁd£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ UÀÄdgÁw£À zÉÆgÉ 2£ÉÃ ªÀÄÆ®gÁd.
 1189 gÀ°è vÀ§»ðAzï ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀªÀgÀÄ WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄäzï (Qæ. ±À. 1189gÀ°è)
 ¥ÀæxÀªÀÄ vÀgÉÊ£ï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1191.
 1£ÉÃ vÀgÉÊ£ï AiÀÄÄzÀÞ ¥ÀÈyégÁd ZËºÁ£À£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ gÀd¥ÀÆvÀ MPÀÆÌl & WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄzï £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 ¥ÀæxÀªÀÄ vÀgÉÊ£ï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀªÀgÀÄ WÉÆÃgï ¥ÁæAvÀåzÀ ªÀÄºÀªÀÄäzï
 2£ÉÃ vÀgÉÊ£ï AiÀÄÄzÀÞ (Qæ.±À. 1192)zÀ°è ¥ÀÈyégÁd£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀªÀgÀÄ ªÀÄºÀªÀÄäzï WÉÆÃj.
 ¥ÀÈyégÁd ZËºÁ£À£À ¥ÀgÁPÀæªÀÄªÀ£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀÄªÀ ªÀÄºÁPÁªÀå ‘¥ÀÈyégÁd gÁ¸ÉÆÃ’.
 ‘¥ÀÈyégÁd gÁ¸ÉÆÃ’ JA§ ªÀÄºÁPÁªÀåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ZÁAzï §zÁð¬Ä.
 PÁyAiÀiÁªÁqÀzÀ CAQÃ¯ïªÁqÀ (FV£À UÀÄdgÁvï) ¥ÁæAvÀåzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ ¸ÉÆÃ®AQUÀ¼ÀÄ.
 ¸ÉÆÃ®AQUÀ¼À°è ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀ zÉÆgÉ gÁeÁ ©üÃªÀÄzÉÃªÀ.
 ªÀÄºÀªÀÄäzï WÀ¹ßAiÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ zÁ½AiÀÄ ªÉÃ¼É CªÀ£ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁrzÀ ¸ÉÆÃ®AQ zÉÆgÉ ©üÃªÀÄzÉÃªÀ
 C§Ä ¥ÀªÀðvÀzÀ°è D¢£ÁxÀ §¸À¢AiÀÄ£ÀÄß ¤jä¹zÀ (Qæ.±À. 1026) ©üÃªÀÄzÉÃªÀ£À ªÀÄAwæ «ªÀÄ®µÁ.
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀ ªÀA±ÀzÀ dAiÀÄ¹AºÀ£À£ÀÄß PÉÆAzÀ ¸ÉÆÃ®AQ zÉÆgÉ PÀtð.
 SÁåvÀ eÉÊ£À ¥ÀArvÀ ºÉÃªÀÄZÀAzÀæ¤UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ ¸ÉÆÃ®AQ zÉÆgÉ PÀÄªÀiÁgÀ¥Á®.
 SÁåvÀ eÉÊ£À ¥ÀArvÀ ºÉÃªÀÄZÀAzÀæ gÀa¹zÀ ¤WÀAlÄ ‘zÉÃ²Ã£ÁªÀÄªÀiÁ¯Á’.
 ‘zÉÃ²Ã£ÁªÀÄªÀiÁ¯Á’ gÀa¸À®àlÖ ¨sÁµÉ ¥ÁæPÀÈvÀ
 PÀÄªÀiÁgÀ¥Á®£À gÁtÂ £ÁAiÀÄQzÉÃ« UÉÆÃªÉAiÀÄ PÀzÀA§ ªÀA±ÀzÀªÀ¼ÀÄ.
 ªÀÄºÀªÀÄäzï WÉÆÃjAiÀÄ£ÀÄß WÀzÀgÀWÀlÖ JA§°è ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀÄªÀiÁgÀ¥Á®£À gÁtÂ £ÁAiÀÄQzÉÃ«.
 ªÀÄºÀªÀÄäzï WÉÆÃjAiÀÄ£ÀÄß £ÁAiÀÄQzÉÃ« WÀzÀgÀWÀlÖ JA§°è ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1178.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀ ¸ÉÆÃ®AQ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉ PÀtðzÉÃªÀ.
 PÀtðzÉÃªÀ£À gÁdzsÁ¤ PÀuÁðªÀw ( FV£À CºÀªÀÄzÁ¨Ázï)
 C§Ä ¥ÀªÀðvÀ¢AzÀ §AzÀªÀgÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄªÀ gÀd¥ÀÆvÀ ªÀA±À ¥ÀgÀªÀiÁgÀ (¥ÀªÁgÀ)ªÀA±À.
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀ (¥ÀªÁgÀ)ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ G¥ÉÃAzÀæ.
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ G¥ÉÃAzÀæ£ÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ªÀiÁAqÀ°PÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ?
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ gÁdzsÁ¤ zsÁgÁ.
CHIRANTHANA
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ CªÀgÀ gÁdzsÁ¤ ªÀÄÄ¼ÀSÉÃqÀªÀ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¹ÃAiÀÄPÀ.
 ¹ÃAiÀÄPÀ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ gÁdzsÁ¤ ªÀÄÄ¼ÀSÉÃqÀªÀ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 972.
 wæ¥ÀÄjAiÀÄ PÀ®ZÀÆjUÀ¼À£ÀÄß, ªÉÄÃzÀ¥ÁlzÀ UÀÄ»®gÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ªÀÄÄAd.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀåjUÉ ¸ÉgÉ¹PÀÄÌ ºÀvÀ£ÁzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ªÀÄÄAd. (Qæ.±À. 998gÀ°è)
 GdÓ¬Ä¤AiÀÄ ªÀÄºÁPÁ® zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ªÀÄÄAd.
 ªÀÄÄAd£À GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁV C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¹AzsÀÄgÁd.
 ZÁ®ÄPÀå ¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¹AzsÀÄgÁd.
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¹AzsÀÄgÁd£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥Àæ¹zÀÞ «zÁéA¸À ¥ÀzÀäUÀÄ¥ÀÛ.
 ¹AzsÀÄgÁd£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ «zÁéA¸À ¥ÀzÀäUÀÄ¥ÀÛ §gÉzÀ PÀÈw ‘£ÀªÀ¸ÁºÀ¸ÁAPÀ ZÀjvÀ’.
 ¹AzsÀÄgÁd£À ¸ÁºÀ¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀÄªÀ ¥ÀzÀäUÀÄ¥ÀÛ «gÀavÀ PÀÈw ‘£ÀªÀ¸ÁºÀ¸ÁAPÀ ZÀjvÀ’.
 Qæ.±À. 1000gÀ°è ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¹AzsÀÄgÁd£À ªÀÄUÀ ‘«Ä»gÀ ¨sÉÆÃd’.
 ‘ZÀA¥ÀÆ gÁªÀiÁAiÀÄt’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¨sÉÆÃd.
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ ¨sÉÆÃd£ÀÄ ¤jä¹zÀ £ÀUÀgÀ ¨sÉÆÃd¥ÀÄgÀ.
 ¨sÉÆÃd£À PÁ®zÀ ¨sÀªÀå ¥ÀæwªÉÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¥ÀæwªÉÄ zsÁgÁzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw ¥ÀæwªÉÄ.
 C¯Áè Gzï ¢Ã£ï T°Ó ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ gÁdåªÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝPÉÆAqÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1305.
 ªÀÄzsÀå¨sÁgÀvÀzÀ §ÄAzÉÃ¯ïRAqÀzÀ°è D¼ÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ ZÀAzÉÃ®gÀÄ.
 ZÀAzÉÃ®gÀ gÁdzsÁ¤ ªÀÄºÉÆÃ§.
 DgÀA¨sÀzÀ°è ¥ÀæwºÁgÀgÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÁVzÀÝ gÀd¥ÀÆvÀ ¥ÀAUÀqÀ ZÀAzÉÃ®gÀÄ.
 ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉ zÉÃªÀ¥Á®£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ PÀ£ÉÆÃd£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀ ZÀAzÉÃ® zÉÆgÉ AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð.
 AiÀÄªÀÄÄ£Á £À¢AiÀÄªÀgÉUÀÆ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀ ZÀAzÉÃ® zÉÆgÉ AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð.
 §AUÁ¼ÀzÀªÀgÉUÀÆ zÀAqÉwÛ ºÉÆÃV ¥Á®gÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ZÀAzÉÃ® zÉÆgÉ AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð.
 RdÄgÁºÉÆÃ«£À°è ZÀvÀÄ¨sÀÄðd zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ZÀAzÉÃ® zÉÆgÉ AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð.
 ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀ« ¨sÀªÀ¨sÀÆw §gÉzÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ ‘ªÀiÁ®w ªÀiÁzsÀªÀ’, GvÀÛgÀgÁªÀÄ ZÀjvÀ’, ‘ªÀÄºÁ«ÃgÀ ZÀjvÀ’.
 ZÀAzÉÃ® ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð£À ªÀÄUÀ qsÀAUÀ.
 ZÀAzÉÃ® ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ qsÀAUÀ£À gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ £ÀUÀgÀ PÁ°Adgï.
 ZÀAzÉÃ® zÉÆgÉ QÃwðªÀªÀÄð£À PÁ®zÀ°è ¤«Äð¸À®àlÖ ¸ÀgÉÆÃªÀgÀ QgÀvÀ ¸ÁUÀgÀ.
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ gÁxÉÆÃqÀ(UÀºÀqÀªÁ®gÀÄ) ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ZÀAzÀæzÉÃªÀ.
 CgÀ§âgÀ zÁ½¬ÄAzÀ gÁdåªÀ£ÀÄß gÀQë¹zÀ ªÉÄÃªÁqÀzÀ UÀÄ»®gÀ(UÉºÀ¯ÉÆÃlgÀÄ) zÉÆgÉ SÉÆªÀÄät.
 CgÀ§âgÀ zÁ½¬ÄAzÀ gÁdåªÀ£ÀÄß gÀQë¹zÀÝjAzÀ UÀÄ»®gÀ SÉÆªÀÄät¤UÉ zÉÆgÉvÀ ©gÀÄzÀÄ ‘§¥ÀàgÁªÀ¯ï’
 ªÀiÁ¼ÀªÀ UÀÄdgÁvï ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁr gÁdåªÀ£ÀÄß gÀQë¹zÀ UÀÄ»® zÉÆgÉ gÁuÁ PÀÄA¨sÀ.
 gÁdåzÀ ¨sÀzÀævÉUÉ 32 PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ªÉÄÃªÁqÀzÀ UÀÄ»®gÀ(UÉºÀ¯ÉÆÃlgÀÄ) zÉÆgÉ gÁuÁ PÀÄA¨sÀ.
 avÉÆÛÃqÀzÀ ¥ÀæSÁåvÀ «dAiÀÄ¸ÀÛA¨sÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ªÉÄÃªÁqÀzÀ UÀÄ»®gÀ(UÉºÀ¯ÉÆÃlgÀÄ) zÉÆgÉ gÁuÁ PÀÄA¨sÀ.
 ªÉÄÃªÁqÀzÀ UÀÄ»®gÀ(UÉºÀ¯ÉÆÃlgÀÄ) ªÀA±ÀzÀ SÁåvÀ zÉÆgÉ gÁuÁ ¸ÀAUÀ CxÀªÁ gÁuÁ ¸ÀAUÁæªÀÄ¹AºÀ.
 £ÀÆgÀÄ PÀzÀ£ÀUÀ¼À «ÃgÀ(¹AºÀ)£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ gÀd¥ÀÆvÀ zÉÆgÉ gÁuÁ ¸ÀAUÀ CxÀªÁ gÁuÁ ¸ÀAUÁæªÀÄ¹AºÀ.
 PÀté PÀzÀ£ÀzÀ°è ¨Á§gÀ£À£ÀÄß JzÀÄj¹ ¸ÉÆÃvÀ gÀd¥ÀÆvÀ zÉÆgÉ gÁuÁ ¸ÀAUÀ.
 PÀté PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1527
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ PÀëwæAiÀÄ zsÀªÀÄðªÉAzÀgÉ ±ÀgÀuÁUÀvÀgÁzÀªÀgÀ gÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
 vÀªÀÄä ¥ÀÆªÀðdgÀ ±ËgÀå ¥ÀgÁPÀæªÀÄUÀ¼À ¸ÁºÀ¸ÀPÁgÀåUÀ¼À §UÉÎ PÀxÀ£ÀUÀ¼À ºÁqÀ£ÀÄß ºÁqÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ gÀd¥ÀÆvÀgÀÄ.
 CªÀªÀiÁ£ÀQÌAvÀ ¸ÁªÉÃ ¯ÉÃ¸ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¹ 'eÉÆÃºÀgï' DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝ ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ gÀd¥ÀÆvÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ.
CHIRANTHANA
 gÀd¥ÀÆvÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR «ÃgÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ £ÁAiÀÄQzÉÃ«, zÀÄUÁðªÀw.

 gÀd¥ÀÆvÀ ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛzÀÝ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ DvÁä¥ÀðuÉ (¸ÀºÀUÀªÀÄ£À) ¥ÀzÀÝw eÉÆÃºÀgï ¥ÀzÀÞw.
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ PÁ®zÀ°è UÀtå AiÀiÁvÁæ ¸ÀÜ¼ÀªÉ¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À ¥ÀÄµÀÌgÀ.
 §æºÀä£À DªÁ¸ÀªÉ¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À ¥ÀÄµÀÌgÀ.
 ¸ÀévÀB «zÁéA¸ÀgÁVzÀÝ gÀd¥ÀÆvÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ ¨sÉÆÃd ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAd.
 ‘zÀ±ÀgÀÆ¥À’ PÀÈwAiÀÄ PÀvÀÈð zsÀ£ÀAdAiÀÄ.
 gÀd¥ÀÆvÀgÀ ªÀÄÄAd gÁd£À D±ÀæAiÀÄzÀ°èzÀÝ bÀAzsÀ¹ì£À ¨sÁµÁåPÁgÀ ºÀ¯ÁAiÀÄÄzsÀ.
 ¨sÉÆÃdgÁd£À D±ÀæAiÀÄzÀ°èzÀÝ eÉÊ£À DZÁAiÀÄðgÀÄUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¨sÁZÀAzÀæ ¸ÀÆj, ±ÁAw¸ÉÃ£À, WÀ£À¥Á®.
 ‘UËqÀªÀºÉÆÃ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ªÁPÀàw.
 gÁd±ÉÃRgÀ£ÀÄ §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ‘¨Á® ¨sÁgÀvÀ’, ‘¨Á® gÁªÀiÁAiÀÄt’, ‘PÁªÀå«ÄªÀiÁA¸É’
 C®APÁgÀ ±Á¸ÀÛçzÀ°è 'PÀ«UÀ¼À PÉÊ¦r'AiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ PÀÈw gÁd±ÉÃRgÀ£À ‘PÁªÀå«ÄªÀiÁA¸É’.
 ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ RdÄgÁºÉÆÃzÀ RAqÀgÁAiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ ZÀAzÉÃ®gÀÄ.
 gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ C§Ä ¥ÀªÀðvÀzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ CªÀÄÈvÀ²¯ÉUÀ½AzÀ ¤«ÄðvÀªÁVªÉ.
 ©wÛ ªÀÄvÀÄÛ aQtÂ ªÀtð avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¹zÀªÀgÀÄ gÀd¥ÀÆvÀgÀÄ.
 ¢°èPÁ(FV£À ¢°èAiÀÄ)£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ vÉÆÃgÀªÀiÁgÀgÀÄ.
 VÃvÀUÉÆÃ«AzÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ dAiÀÄzÉÃªÀ
 PÁ²äÃgÀzÀ EwºÁ¸À awæ¸ÀÄªÀ PÀÈw gÁdvÀgÀAVtÂ.
 gÁdvÀgÀAVtÂ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ PÀ®ít( eÉÆÃ£ÀgÁd, ²ªÀgÀ PÀÆqÀ EzÉÃ ºÉ¸Àj£À PÀÈw gÀa¹zÀgÀÄ.)
CzsÁåAiÀÄ 13. CgÀ§âgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ lPÀðgÀ DUÀªÀÄ£À

 ªÀÄzÀªÀÄzï ©£ï SÁ¹A, ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ß ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀªÀÄzï WÉÆÃj
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É DPÀæªÀÄt J¸ÀVzÀ ªÀÄÄ¹èAgÀ°è ªÉÆzÀ°UÀgÀÄ - CgÀ§âgÀÄ.
 R°Ã¥sÀ£À ºÉ¸Àj£À°è ¹Azsï ¥ÁæAvÀåzÀ zÀAqÀAiÀiÁvÉæAiÀÄ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÉÜUÉÆ½¹zÀ EgÁPï£À gÁdå¥Á® - ºÀeÁeï
 ¹Azsï£À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ºÀeÁeï£À C½AiÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï SÁ¹A
 CgÀ¨ï DPÀæªÀÄtPÁgÀ ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï SÁ¹A£ÀÄ ¹Azsï ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 712
 ¸Á.±À. 712gÀ°è zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀÄºÀªÀÄzï SÁ¹A¤UÉ JzÀÄgÁzÀ ªÉÆzÀ® ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁæAvÀå - zÉ¨Á¯ï
 ªÀÄºÀªÀÄzï SÁ¹A£À zÁ½AiÀÄ ªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è zÉÃ¨Á¯ï ¥ÁæAvÀåzÀ°è D½éPÉ ªÀiÁrwÛzÀÝªÀgÀÄ - zÁ»gï
 ªÀÄºÀªÀÄzï SÁ¹A ªÀÄvÀÄÛ zÁ»gï £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉzÀ AiÀÄÄzÀÞ - gÁªÀgï PÀzÀ£À (gÉÃªÁgï PÀzÀ£À) ¸Á.±À. 712
 'City of Gold' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ £ÀUÀgÀ - ªÀÄÄ¯ÁÛ£ï
 gÉÃªÁgï PÀzÀ£ÀzÀ°è dAiÀÄ UÀ½¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï SÁ¹A
 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï SÁ¹A£ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁrzÀ zÁ»gï£À ªÀÄUÀ - eÉÊ¹AUï
 Qæ.±À. 10£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄªÀå ¨sÁUÀ¢AzÀ zÁ½ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - lPÀðgÀÄ.
 WÀfßAiÀÄ£ÀÄß gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀévÀAvÀæ gÁdåªÉÇAzÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ WÀ¹ßAiÀÄ C«ÄÃgÀ - C®¥ÀÛVÃ£ï. (¸Á.±À. 952gÀ°è)
 ¸À§PÀÛVÃ£ï£À £ÀAvÀgÀ lPÀðgÀ zÉÆgÉAiÀiÁzÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï.
 WÀfßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï(ªÀÄºÀªÀÄzï d§Æ°) C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 997.
 ¸Á.±À. 1000jAzÀ 1026gÀªÀgÉUÉ 17 ¨Áj ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀªÀ£ÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ß.
 WÀfßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀÄ DvÀäºÀvÉå ªÀiÁrPÉÆAqÀ ¥ÀAeÁ¨ï£À gÁd - dAiÀÄ¥Á®.
 WÀfßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀÄ £ÁUÀgÀPÉÆÃmÉAiÀÄ°è D±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉ¢zÀÝ CgÀ¸À - D£ÀAzÀ¥Á®.
 ‘«UÀæºÀ¨sÀAdPÀ’ JAzÀÄ vÀ£Àß£ÀÄß vÁ£ÉÃ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀ zÁ½PÉÆÃgÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ß.
CHIRANTHANA
 WÀfßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï£À zÁ½UÀ¼À¯Éè CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ - ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ªÉÄÃ°£À zÁ½.

 WÀfßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï£ÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1026
 WÀfßAiÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï£ÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §A¢zÀÝ CªÀ£À D¸ÁÜ£À «zÁéA¸À C¯ÉâgÀÆ¤.
 C¯ÉâgÀÆ¤ §gÉzÀ UÀæAxÀ - ‘vÁjÃPï-G¯ï-»Azï’. (QvÁ¨ï-G¯ï-»Azï)
 ‘µÀºÀ£ÁªÀÄ’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀ WÀfßAiÀÄ D¸ÁÜ¤PÀ - ¦üzÀÆð¹.
 ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ßAiÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ°£À zÁ½UÀ½UÉ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - ¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÁåªÉÆÃºÀ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ WÉÆÃgï gÁdåzÀ zÉÆgÉ - WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄzï.
 WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄzï ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÀAqÉwÛ §AzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1175.
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ vÀgÉÊ£ï(¸Á.±À. 1191) AiÀÄÄzÀÞzÀ°è WÉÆÃgï ªÀÄºÀªÀÄzï£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀªÀgÀÄ- ¥ÀÈyégÁd ZËºÁ£ï.
 JgÀqÀ£ÉÃ vÀgÉÊ£ï(¸Á.±À. 1192) AiÀÄÄzÀÞzÀ°è WÉÆÃgï ªÀÄºÀªÀÄzï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀªÀ£ÀÄ - ¥ÀÈyégÁd ZËºÁ£ï.
 2£ÉÃ vÀgÉÊ£ï AiÀÄÄzÀÞ £ÀAvÀgÀ zÉºÀ° CfäÃgïUÀ¼À gÁdå¥Á®£ÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀ£ÀÄ - PÀÄvÀÄ§Ä¢ÝÃ£ï L§Pï.
 WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄzï zÁ½AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - ¨sÁgÀvÀzÀ°è lPÀðgÀ D½éPÉUÉ vÀ¼ÀºÀ¢ ºÁQzÀAvÁ¬ÄvÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÁ£ÀÄ UÉzÀÝ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄzï¤AzÀ ¤AiÀÄÄQÛUÉÆAqÀªÀgÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï
L§Pï, & §TÛAiÀiÁgï T°Ó.
 ªÀÄºÀªÀÄzï WÉÆÃjAiÀÄ ¤µÁ×ªÀAvÀ UÀÄ¯ÁªÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è lPÀðgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ QÃwð - ªÀÄºÀªÀÄzï WÉÆÃjUÉ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è lPÀðgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ WÉÆÃgï£À ªÀÄºÀªÀÄzï£À zsÉåÃAiÀÄªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¹zÀ CªÀ£À UÀÄ¯ÁªÀÄ, &
¸ÉÃ£Á¤ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÄ¹èA ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¤dªÁzÀ ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï WÉÆÃj
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄÄ¹èA zÁ½PÉÆÃgÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï SÁ¹A
 ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï JA§ ©gÀÄzÀÄ zsÀj¹zÀ ¥ÀqÉzÀ ªÉÆzÀ® ªÀÄÄ¹èA AiÉÆÃzsÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ß
 RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛçPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ C¯ÉgÀÆ¤AiÀÄ UÀæAxÀ - QvÁ¨ï-C¯ï-vÀ¦üíÃªÀiï ®E-CªÁ¹£À
 ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ßAiÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ°£À zÁ½UÀ¼ÀÄ
PÀæ.¸ÀA. ªÀµÀð zÁ½UÉÆ¼ÀUÁzÀ ¥ÀæzÉÃ±À zÁ½AiÀiÁzÁUÀ EzÀÝ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ gÁd
1. 1000 ¸Á.±À. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÁAiÀÄÄªÀå UÀr¨sÁUÀ dAiÀÄ¥Á®
2. 1001 ¥ÉÃµÁªÀgÀ dAiÀÄ¥Á®
3. 1005 §nAzÀ «dAiÀÄgÁd
4. 1006 ªÀÄÄ¯ÁÛ£ï zÁªÀÅzï PÀgÀªÀÄw
5. 1007-08 ªÀÄÄ¯ÁÛ£ï ¸ÀÄR¥Á®
6. 1008-09 ¥ÉÃ±ÁªÀgÀ(ªÉÊºÁAqï) D£ÀAzÀ¥Á®
7. 1009 £ÁgÁAiÀÄt¥ÀÄgÀ(C¯Áégï) -
8. 1010 ªÀÄÄ¯ÁÛ£ï ¸ÀÄR¥Á®
9. 1013-14 xÁ£ÉÃ±ÀégÀ gÁdgÁªÀÄ
10. 1014 £ÀAzÀ£ï wæ¯ÉÆÃZÀ£À¥Á®
11. 1015-16 PÁ²äÃgï ¸ÀAUÁæªÀÄ ¯ÉÆÃºÁgï
12. 1018-19 ªÀÄxÀÄgÁ & PÀ£Ëeï ¥ÀæwºÁgÀ gÁd¥Á®
13. 1019 PÀ£Ëeï «zÁåzsÀgÀ ZÀAzÉÃ¯ï & wæ¯ÉÆÃZÀ£À¥Á¯ï
14. 1021 PÁ²äÃgÀ M§â¼ÀÄ gÁtÂ
15. 1022 UÁé°AiÀÄgï & PÁ²äÃgï UÀAqï ZÀAzÉÃ¯ï
16. 1025-26 ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ(UÀÄdgÁvï) ©üÃªÀÄzÉÃªï
17. 1027 ¹Azsï£À eÁlgÀ ªÉÄÃ¯É eÁmï £ÁAiÀÄPÀgÀÄ
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 14. zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ

 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÄ¹èA D½éPÉ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1206.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ D½éPÉ CªÀ¢ü - Qæ.±À. 1206 jAzÀ 1526 gÀªÀgÉUÉ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÄ¹èA gÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ zsÉåÃAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ªÀÄÄ¹èA zÁ½PÉÆÃgÀ- WÉÆÃj ªÀÄºÀªÀÄzï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÄ¹èA D½éPÉUÉ ¨sÀzÀæ vÀ¼ÀºÀ¢ ºÁQzÀ WÉÆÃgï ªÀÄºÀªÀÄzï£À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ-PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 ªÀiÁåªÀÄ®ÄPï JAzÀgÉ - UÀÄ¯ÁªÀÄ JAzÀxÀð (¸ÀévÀAvÀæ ¥ÉÆÃµÀPÀjUÉ d¤¹zÀ UÀÄ¯ÁªÀÄ JAzÀxÀð
 PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1206.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è D½éPÉ ªÀiÁrzÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ ªÀA±ÀUÀ¼ÀÄ - UÀÄ¯Á«Ä ¸ÀAvÀw, T°Ó ¸ÀAvÀw, vÀÄWÀ®Pï, ¸ÀAiÀÄåzï, ¯ÉÆÃ¢ü
¸ÀAvÀw.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ªÀA±ÀUÀ¼ÀÄ

1. UÀÄ¯Á«Ä(ªÀiÁåªÀiï®ÄPï)¸ÀAvÀw (DgÀA©üPÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ) 1206 - 1290
1. PÀÄvÀÄ¨ï¢Ã£ï L§Pï 1206 – 1210
2. DgÁA µÁ 1210
3. C®ÛªÀÄµï 1211 - 1236
4. gÀÄPÀÄß¢ÝÃ£ï ¦ügÉÆÃeï µÁ 1236 - 1236
5. gÀfAiÀiÁ ¸ÀÄ¯ÁÛ£Á 1236 - 1240
6. §ºÀgÁªÀiï µÁ 1240 - 1243
7. C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï ªÀÄ¸ÀÆzï 1243 - 1246
8. £Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï 1246 - 1266
9. XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï §®â£ï 1266 - 1286
10. PÉÊPÀÄ¨Ázï 1286 - 1290
(PÉÊªÀÄÆgïì 1290 – 1290?)
2. T°Ó ¸ÀAvÀw 1290 - 1320

1. d¯Á®Ä¢ÝÃ£ï T°Ó 1290 - 1296
2. C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó 1296 - 1316
3. ±ÀºÁ§Ä¢ÝÃ£ï GªÀÄgï 1316
4. ªÀÄÄ¨ÁgÀPï T°Ó 1316 – 1320
£Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï RÄ¸ÀÄæ µÁ 1320 – 1320

3. vÀÄWÀ®Pï ¸ÀAvÀw - 1320 - 1414
1. XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï vÀÄWÀ®Pï 1320 - 1325
2. ªÀÄºÀªÄÀ zï ©£ï vÀÄWÀ®Pï 1325 - 1351
3. ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï 1351 - 1388
4. 2£ÉÃ XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï vÀÄWÀ®Pï 1388 - 1389
5. C§Ä¨ÉPg À ï 1389 - 1389
6. £Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï 1389 - 1394
7. ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï 1394 PÉÃªÀ® 6 ªÁgÀ
8. ªÀÄºÀªÀÄzï vÀÄWÀ®Pï 1395 - 1412
4. ¸ÉÊAiÀÄzï ¸ÀAvÀw - 1414 - 1451
CHIRANTHANA
1. ¸ÉÊAiÀÄzï Tdgï SÁ£ï 1414 - 1421

2. ªÀÄÄ¨ÁgÀPï µÁ 1421 - 1434
3. ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ 1434 - 1445
4. C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï D®A µÁ 1445 - 1451
5. ®Æ¢ ¸ÀAvÀw - 1451 - 1526

1. §ºÀ¯ÉÆèÃ¯ï ¯ÉÆÃ¢ 1451 - 1489
2. ¹PÀAzÀgï ¯ÉÆÃ¢ 1489 - 1517
3. E¨Áæ»A ¯ÉÆÃ¢ 1517 - 1526
 UÀÄ¯Á«Ä ¸ÀAvÀw(ªÉÆzÀ® lQð ¸ÀÄ¯ÁÛ£À) ªÀA±ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü - Qæ.±À. 1206-1290.

 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ UÀÄ¯Á«Ä ¸ÀAvÀwAiÀÄ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 ªÀÄºÀªÀÄzï WÉÆÃjAiÀÄ ¸Á«£À £ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀæ£ÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀ£ÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 zÉºÀ°AiÀÄ ‘PÀÄªÀévï-G¯ï-E¸ÁèA’ ªÀÄ¹Ã¢AiÀÄ£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀ£ÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 CfäÃgÀzÀ ‘CqÁØ-E-¢£ï PÁ eÉÆÃA¥Áæ’ ªÀÄ¹Ã¢AiÀÄ£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀ£ÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 ‘PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï’£À ¤ªÀiÁðt PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀªÀ£ÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1210.
 ZËUÀ£ï(¥ÉÆÃ¯ÉÆÃ)DlªÁqÀÄwÛzÁÝUÀ PÀÄzÀÄgÉ¬ÄAzÀ ©zÀÄÝ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 ‘¯ÁPï §Pïë’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - PÀÄvÀÄ¨ï¢ÝÃ£ï L§Pï.
 C®ÛªÀÄµï zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1211. ( 1236gÀªÀgÉUÉ D½zÀ£ÀÄ)
 C®ÛªÀÄµï¤UÉ ¨ÁUÁÝ¢£À R°Ã¥sÀ ¤ÃrzÀ ©gÀÄzÀÄ - ‘¸ÀÄ¯ÁÛ£ï-E-CdªÀiï’.
 ±ÀÄzÀÞ CgÀ©â £Átå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C®ÛªÀÄµï.
 PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï ¤gÁätªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¹zÀªÀ£ÀÄ - C®ÛªÀÄµï.
 ¸ÀA¥ÀÆtð CgÀ§âgÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¹zÀªÀ£ÀÄ - C®ÛªÀÄµï.
 C®ÛªÀÄµï ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ ¨É½îAiÀÄ £Átå - lAPÀ.
 C®ÛªÀÄµï ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ vÁªÀÄæzÀ £Átå - fvÁ¯ï.
 ‘ZÀºÀ¯ïUÁ¤’ CxÀªÁ ‘¸ÀÄ¥Àæ¹zÀÞ £À®ªÀvÀÛgÀ zÀ¼À’(Famous Forty)ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀ£ÀÄ - C®ÛªÀÄµï.
 C®ÛªÀÄµï¤AzÀ vÀ£Àß GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÉÄAzÀÄ £ÉÃªÀÄPÀ ªÁzÀªÀgÀÄ - gÀfAiÀiÁ ¸ÀÄ¯ÁÛ£Á.
 gÀfAiÀiÁ ¸ÀÄ¯ÁÛ£Á¼ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1236.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ ªÉÆzÀ® ªÀÄvÀÄÛ KPÉÊPÀ ªÀÄÄ¹èA ªÀÄ»¼É - gÀfAiÀiÁ ¸ÀÄ¯ÁÛ£Á.
 Qæ.±À. 1246 gÀ°è zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¹AºÁ¸À£ÀPÉÌ §AzÀ C®ÛªÀÄµï£À ªÀÄUÀ - £Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï.
 £Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï£À £ÀAvÀgÀ Qæ.±À. 1266gÀ°è zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀªÀgÀÄ - XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï §®â£ï.
 ‘ZÀºÀ¯ÁÎ¤’ (¸ÀÄ¥Àæ¹zÀÞ £À®ªÀvÀÛgÀ vÀAqÀ) AiÀÄ£ÀÄß «¸Àfð¹zÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï §®â£ï.
 §®â£ï£À DqÀ½vÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ ¤gÀAvÀgÀ zÁ½ ªÀiÁr CqÀZÀuÉAiÀÄÄAlÄ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - ªÀÄAUÉÆÃ®gÀÄ.
 XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï §®â£ï£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - PÉÊPÀÄ¨Ázï.
 ªÉÆzÀ® UÀÄ¯Á«Ä ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ - PÉÊPÀÄ¨Ázï. £ÀAvÀgÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ ¨Á®PÀ PÀìAiÀÄÆªÀiÁgï ¹AºÁ¸À£ÀPÉÌ)
 PÉÊPÀÄ¨ÁzÀ£À£ÀÄß PÉÆ¯É ªÀiÁrzÀªÀ£ÀÄ - d¯Á®Ä¢ÝÃ£ï T°Ó (¸Á.±À. 1290gÀ°è)
 UÀÄ¯Á«Ä ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ zÉºÀ°AiÀÄ£Áß½zÀ ¸ÀAvÀw - T°Ó ¸ÀAvÀw
 T°Ó JA§ÄzÀgÀ CxÀð (lQð ¨sÁµÉAiÀÄ°è) - RqÀÎzsÁj ¥ÀÄgÀÄµÀgÀÄ JAzÀxÀð
 T°Ó ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - d¯Á®Ä¢ÝÃ£ï T°Ó (¦ügÉÆÃeï T°Ó)
 T°Ó ¸ÀAvÀwAiÀÄ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü - ¸Á.±À. 1290-1320.
CHIRANTHANA
 d¯Á®Ä¢ÝÃ£ï T°ÓAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAzÀÄ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£ÁzÀªÀ£ÀÄ - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.

 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£À T°ÓAiÀÄ ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - C°UÀÄµÀð¥ï
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£ÁzÀzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1296gÀ°è
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°ÓAiÀÄÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §gÀÄªÀÅzÀPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä ¥ÁæAvÀåzÀ gÁd¥Á®£ÁVzÀÝ£ÀÄ - PÀgÁ ¥ÁæAvÀå
 ªÀÄAUÉÆÃ®gÀ zÁ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä ¹AzsÀÆ £À¢AiÀÄÄzÀÝPÀÆÌ UÉÆÃqÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀ£ÀÄ - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ªÀÄAUÉÆÃ®gÀ°è ©üÃwAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀ®Ä 30 ¸Á«gÀ ‘£ÀªÀ ªÀÄÄ¹èA’gÀ£ÀÄß PÉÆ°è¹zÀªÀ£ÀÄ - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£À£ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁrzÀ ªÉÄÃªÁqÀzÀ gÁd - gÀvÀ£ï ¹AUï. (¸Á.±À. 1303.)
 ªÉÄÃªÁqÀzÀ gÀvÀ£ï¹AUï£À gÁtÂ - ¥À¢ä¤.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£À¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ UÀÄdgÁvï£À gÁd - PÀtðzÉÃªÀ.
 ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï¤UÉ zÉÆgÉvÀzÀÄÝ - UÀÄdgÁvï DPÀæªÀÄtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è 1297.
 UÀÄdgÁw£À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£À£À ¸ÉÃ£Á¥ÀwUÀ¼ÀÄ - £ÀdgÀvïSÁ£ï, G®ÄWïSÁ£ï
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£À£À DPÀæªÀÄtªÀ£ÉßzÀÄj¹ ¸ÉÆÃvÀ gÀtvÀA¨ÉÆÃj£À zÉÆgÉ - gÁuÁ ºÀ«ÄÃgÀ zÉÃªÀ. 1301
 zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÉ C¯ÁèèªÀÅ¢ÝÃ£À¤AzÀ ¤AiÀÄÄQÛUÉÆAqÀ ¸ÉÃ£Á¤ - ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï.
 ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - 3£ÉÃ §¯Áè¼À. 1310 ¸Á.±À
 ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É DPÀæªÀÄt ªÀiÁrzÀ C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£À£À ¸ÉÃ£Á¤ - ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°ÓUÉ «µÀªÀÅtÂ¹zÀ ªÀåQÛ - ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï(PÉ®ªÀgÀ HºÉ)
 'ºÀeÁgï ¢£Áj' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°ÓAiÀÄ ¸ÉÃ£Á¥Àw - ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï
 T°Ó ¸ÀAvÀwAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - RÄ¸Áæªï SÁ£ï.
 '£ÀªÀ ªÀÄÄ¹èAgÀÄ' JAzÀgÉ-d¯Á®Ä¢ÝÃ£À£À PÁ®zÀ°è E¸ÁèAUÉ ªÀÄvÁAvÀgÀUÉÆAqÀÄ,zÉºÀ° ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ £É¯É¹zÀÝ ªÀÄAUÉÆÃ°AiÀÄ£ÀßgÀÄ.
 ²æÃªÀÄAvÀgÀ£ÀÄß ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°èlÄÖ CªÀgÀ ZÀ®£ÀªÀ®£À UÀªÀÄ¤¸À®Ä UÀÆqsÁZÁgÀgÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 zÉºÀ°AiÀÄ°è ªÀÄzÀå¥Á£ÀªÀ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°ÓAiÀÄ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ« - C«ÄÃgï ºÀ¸À£ï zÉºÀè«.
 PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï DªÀgÀtzÀ°ègÀÄªÀ C¯ÉÊ zÀªÁðdªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀ£ÀÄ - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ‘¢éwÃAiÀÄ C¯ÉUÁìAqÀgï’(¹PÀAzÀgï-E-¸Á¤) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ¹RAzÀgï JA§ ©gÀÄ¢£ÉÆA¢UÉ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¹zÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó
 PÀÄzÀÄgÉUÀ½UÉ §gÉ ºÁPÀÄªÀ (zÁUï)¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 dºÀVÃgÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄ ºÁQ,¸ÉÊ¤PÀjUÉ ºÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ ªÉÃvÀ£À ¤ÃrzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À C£ÀÄªÀÄw E®èzÀ SÁ¸ÀV ¸À¨sÉ, ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀUÀ¼À£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 »AzÀÆUÀ¼À ªÉÄÃ¯É AiÀiÁvÁæxÀð vÉjUÉ, eÉfAiÀiÁ vÀ¯ÉUÀAzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃjzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 £ÁåAiÀÄzÁ£ÀzÀ°è zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄÄRAqÀgÁzÀ G¯ÉÃªÀiÁUÀ¼À ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À vÀqÉzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ‘vÀÆPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¼ÀvÉUÀ¼À°è ªÉÆÃ¸À ªÀiÁrzÀªÀjUÉ CªÀgÀÄ ªÉÆÃ¸À ªÀiÁrzÀµÉÖÃ vÀÆPÀzÀ ªÀiÁA¸ÀªÀ£ÀÄß CªÀgÀ vÉÆqÉUÀ½AzÀ
QÃ½¸ÀÄwÛzÀÝ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°ÓUÉ ºÉZÀÄÑ SÁåwAiÀÄ£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆlÖ DvÀ£À DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ -ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ(& ¨É¯É¤AiÀÄAvÀæt)
 CUÀvÀå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¨É¯É ¤AiÀÄAvÀæt ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ¨sÀÆªÀiÁ¥À£À ªÀiÁr¹, ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀAzÁAiÀÄ ¤UÀ¢ ªÀiÁrzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó.
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ vÀÄQð ¸ÁªÀiÁædå ¤gÁä¥ÀPÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ T°Ó ªÀA±ÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ïT°Ó.
 T°Ó ªÀA±ÀzÀ £ÀAvÀgÀ zÉºÀ°AiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÁzÀzÀÄÝ - vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀªÀgÀÄ.
 '¸ÀÄ¯ÁÛ£À£ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÉÃªÀgÀ ¥Àæw¤¢ü, CxÀªÁ' zÉÃªÀgÀ £ÉgÀ¼ÀÄ' JAzÀÄPÉÆArzÀÝ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À-C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï
 vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï vÀÄWÀ®Pï µÁ (WÁf ªÀÄ°èPï)
CHIRANTHANA
 XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï vÀÄWÀ®Pï£À £ÀAvÀgÀ zÉºÀ°AiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ£ÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï

 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï (ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ dÄ£ÁSÁ£ï) C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - ¸Á ±À. 1325.
 vÀÄWÀ®Pï ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï.
 ‘¢ªÁ£ï-E-PÉÆÃ»’ JA§ PÀÈ¶ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ - gÁdzsÁ¤ §zÀ¯ÁªÀuÉ.
 gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß zÉºÀ°¬ÄAzÀ zÉÃªÀVjUÉ (zË®vÁ¨Ázï) §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À-ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï. (1120 Q.«ÄÃ zÀÆgÀ)
 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß zÉºÀ°¬ÄAzÀ zÉÃªÀVjUÉ §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1327.
 ‘ºÀtUÁgÀgÀ gÁd’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï.
 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - £ÁtåzÀ PÉÆgÀvÉ.
 ‘mÉÆÃPÀ£ï (¸ÁAPÉÃwPÀ - mÉÆÃPÀ£ï) ¥ÀzÀÞw eÁjUÉ vÀAzÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï.
 vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼ÀAvÉAiÉÄÃ ¸ÁAPÉÃwPÀ ¨É¯ÉAiÀÄ ZÀªÀÄðzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À -ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï.
 ‘¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «gÀÄzÀÞ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ, ‘ºÀÄZÀÄÑ zÉÆgÉ’, ‘L®Ä zÉÆgÉ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À -ªÀÄºÀªÀÄzï©£ï vÀÄWÀ®Pï
 ªÀÄºÀªÄÀ zï ©£ï vÀÄWÀ®Pï£À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ '¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «gÀÄzÀÞ UÀÄtUÀ¼À «Ä±ÀætªÁVzÀÝ' JAzÀªÀgÀÄ - «.J. ¹ävï
 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï£À £ÀAvÀgÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 ¤ÃgÁªÀjUÉ ºÉaÑ£À DzÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀ vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß ¤jä¹ ¤ÃgÁªÀjUÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃrzÀ vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À- ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 §qÀªÀjUÁV zÉºÀ°AiÀÄ°è D¸ÀàvÉæAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀ vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 ¦ügÉÆÃeÁ¨Ázï, eÁ£ï¥ÀÄgÀ, ¥sÀvÉÃºÀ¨Ázï JA§ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤jä¹zÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£- À ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 vÀ£Àß »A¢£À D½PÉAiÀÄ°èzÀÝ 24 £ÁåAiÀÄ¸ÀªÀÄävÀªÀ®èzÀ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 §qÀ ªÀÄÄ¹èA AiÀÄÄªÀwAiÀÄgÀ «ªÁºÀPÉÌ £ÉgÀªÁUÀ®Ä ¦ügÉÆÃeï µÁ ¸ÁÜ¦¹zÀ PÉÃAzÀæ - ¢ªÁ£ï-E-SÉÊgÁvï.
 Cw ºÉZÀÄÑ UÀÄ¯ÁªÀÄgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ vÀÄWÀ®Pï ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - £Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ.
 vÀÄWÀ®Pï ªÀA±ÀzÀ £ÀAvÀgÀ zÉºÀ°AiÀÄ°è ¥Áæ§®åPÉÌ §AzÀ ªÀA±À - ¸ÉÊAiÀÄåzï ªÀA±À.
 ¸ÉÊAiÀÄåzï ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - ¸ÀAiÀÄåzï TdgïSÁ£ï.
 ¸ÉÊAiÀÄåzï ªÀA±ÀzÀªÀjUÉ ªÀÄºÀªÀÄzï ¥ÉÊUÀA§gï£À C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀA±ÀzÀªÀjUÉ ºÉÃ¼ÀÄªÀgÀÄ.
 ¸ÉÊAiÀÄåzï ªÀA±À zÉºÀ°AiÀÄ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ CªÀ¢ü - ¸Á.±À. 1414-1451.
 ¸ÉÊAiÀÄåzï ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï D®A µÁ.
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï D®A µÁ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ¹AºÁ¸À£À ¥ÀqÉzÀªÀ£ÀÄ-®Æ¢ ªÀA±ÀzÀ §ºÀ¯ÉÆèÃ¯ï ®Æ¢. (®Æ¢ ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥À£É)
 DUÁæ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀ£ÀÄ - ¹PÀAzÀgï ®Æ¢.
 PÀ« ºÁUÀÆ ¸ÀAVÃvÀ ¥ÉæÃ«ÄAiÀiÁVzÀÝ ®Æ¢ zÉÆgÉ - ¹PÀAzÀgï ®Æ¢.
 DUÁæ ¸À«ÄÃ¥À ºÉÆ¸À gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ¤jä¹zÀ£ÀÄ(1505) - ¹PÀAzÀgï ®Æ¢.
 ¹PÀAzÀgï ®Æ¢AiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÁzÀªÀgÀÄ - E¨Áæ»A ®Æ¢.
 E¨Áæ»A ®Æ¢ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¥ÀAeÁ©£À gÁdå¥Á®£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - zË®vïSÁ£ï.
 E¨Áæ»A ®Æ¢AiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ PÁ§Æ°£À CgÀ¸À - ¨Á§gï.
 ¨Á§gï ªÀÄvÀÄÛ E¨Áæ»A ®Æ¢AiÀÄ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ ¸ÀÜ¼À - zÉºÀ° §½AiÀÄ ¥ÁtÂ¥Àmï
 1£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À(¸Á.±À. 1526)zÀ°è ¸ÉÆÃvÀªÀgÀÄ - E¨Áæ»A ®Æ¢.
 1£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ D½éPÉ CAvÀå. ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£É.
 ®Æ¢ ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛgÀ°è PÉÆ£ÉAiÀÄªÀ£ÀÄ - E¨Áæ»A ®Æ¢.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛgÀ°è PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - E¨Áæ»A ®Æ¢.
CHIRANTHANA
 ’vÀÄWÀ®Pï £ÁªÀiÁ’ JA§ ¥À²ðAiÀÄ£ï PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - C«ÄÃgï RÄ¸ÀÆæ.

 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀgÀÄ - ºÀ«ÄÃ£ÀÄ¢ÝÃ£ï ºÁUÀÆ C«ÄÃgï RÄ¸ÉÆæÃ.
 ¹vÁgÀ, vÀ§® ªÁzÀåUÀ¼À£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¹zÀªÀgÀÄ - C«ÄÃgï RÄ¸ÀÆæ.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ±ÉÊ°- EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï(¸Á¸Éð¤Pï)±ÉÊ°. (»AzÀÆ-ªÀÄÄ¹èA ªÁ¸ÀÄÛ²®à)
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è GzÀAiÀÄªÁzÀ ¨sÁµÉ - GzÀÄð.
 ‘vÀ§PÀvï-E-£Á¹j’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - «Ä£Áeï Gzï ¢Ã£ï ¹gÁeï.
 ‘vÁjÃPï-E-¦ügÉÆÃeï µÁ»’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - fAiÀiÁªÀÅ¢ÝÃ£ï §gÀtÂ.
 '¨sÁgÀvÀzÀ V½' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - C«ÄÃgï RÄ¸ÀÄæ.
 ‘vÀPÁ«’ ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀiÁrzÀÝ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è UÀÄ¯ÁªÀÄgÀ DqÀ½vÀ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝ ªÀÄAwæ - ¢ªÁ£ï-K-§AzÀUÁ£ï.
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ E¯ÁSÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀ£ÀÄ - ¢ªÁ£ï-E-PÉÆÃ».
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÀÄAwæUÀ¼À¯É¯Áè ¥ÀæzsÁ£À£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ªÀfÃgÀ
 ºÀeÁgï ¹vÀÄªÀiï CgÀªÀÄ£É ¤«Äð¹ªÀgÀÄ - C¯Áè«¢ÝÃ£ï T°Ó
 ZÀgÁAiÀiï JAzÀgÉ - ºÀÄ°èUÁªÀ°£À vÉjUÉ
 WÀgÁAiÀiï JAzÀgÉ - ªÀÄ£É PÀAzÁAiÀÄ
zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ/C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ

1. £Á¬Ä¨ï(£Á¬Ä¨ï-L-ªÀiÁ«ÄèPÀvÀ) - ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À £ÀAvÀgÀzÀ ªÀfÃgÀ£À ªÉÄÃ°£À C¢üPÁgÀ ¸ÁÜ£À
2. ªÀfÃgÀ - ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ
3. ¢ªÁ£ï-J-Cjeï - ¸ÉÊ¤PÀ «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ/ªÀÄAwæ
4. ¢ªÁ£ï-J-gÀ¸Á®vï - «zÉÃ±ÁAUÀ ªÀÄAwæ/ªÀÄ£À«UÀ¼À «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
5. ¢ªÁ£ï-J-E£Áë - ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À ¥ÀvÀæ ªÀåªÀºÁgÀ E¯ÁSÉAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
6. ¢ªÁ£ï-J-§AzÀUÁ£ï - UÀÄ¯ÁªÀÄgÀ «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
7. ¢ªÁ£ï-J-C«ÄÃgïPÉÆÃ» - PÀÈ¶ E¯ÁSÉ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
8. ¢ªÁ£ï-J-ªÀÄÄ¸ÁÛPïgÁeï - PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ° «¨sÁUÀ
9. ¢ªÁ£ï-J-E¹ÛºÁPï - «±ÁæAw ªÉÃvÀ£ÀzÀ «¨sÁUÀ
10 ¨sÀQë-J-¥sËeï - ¸ÉÊ¤PÀgÀ ªÉÃvÀ£À §mÁªÀqÉ C¢üPÁj
11. ¸ÀzÀgï-G¸ï-¸ÀzÀgï - zsÁ«ÄðPÀ, zÀwÛ «µÀAiÀÄUÀ¼À E¯ÁSÉ
12. ¢ªÁ£ï-J-SÁf(SÁf-G¯ï-SÁdvï)- ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üÃ±À
13. ¢ªÁ£ï-E-§jÃzï - UÀÆqsÁZÁgÀ E¯ÁSÉ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ°èzÀÝ DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ;

DqÀ½vÀ WÀlPÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
* EPÁÛ - ¥ÁæAvÀå - '£À¬ÄÃ¨ï ¸ÀÄ¯ÁÛ£À (gÁdå¥Á®)EPÉÛzÁgï
* ²Sï - ²SïzÁgï
* ¥ÀgÀUÀt - C«ÄÃ¯ï
* UÁæªÀÄ - ZËQzÁgÀ, ¥ÀmÁéj, ZËzsÀj
CHIRANTHANA
zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÀAzÁAiÀÄ DqÀ½vÀ

* RgÁeï - »AzÀÆ ªÀÄÄRAqÀgÀÄ & d«ÄÃ£ÁÝgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃjzÀÝ PÀAzÁAiÀÄ
* SÁ¯Áì - ¸ÀPÁðgÀzÀ d«ÄÃ£ÀÄ, (EzÀjAzÀ PÀAzÁAiÀÄ §gÀÄwÛvÀÄÛ)
* ESÁÛ - C¢üPÁjUÀ½UÉ, C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ½UÉ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ dºÀVÃgÀÄ
* dPÁvï - ªÀÄÄ¹èAgÀÄ PÉÆqÀ¨ÉÃPÁVzÀÝ zsÁ«ÄðPÀ vÉjUÉ
* dfAiÀiÁ - »AzÀÆUÀ¼À/ªÀÄÄ¹èªÉÄÃvÀgÀgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃjzÀÝ vÀ¯ÉUÀAzÁAiÀÄ
* RÄªÀiïì - AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ®Æn ªÀiÁrzÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À MAzÀÄ ¨sÁUÀ
* ZÀgÁAiÀiï - ºÀÄ°èUÁªÀ°£À vÉjUÉ
* WÀgÁAiÀiï - ªÀÄ£É PÀAzÁAiÀÄ
zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ(EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï/¸Á¸Éð¤Pï±ÉÊ°)

 PÀÄvÀÄ¨ïG¢ÝÃ£ï L§Pï:
 PÀÄªÀévï-G¯ï-E¸ÁèA ªÀÄ¹Ã¢(zÉºÀ°),
 CqÁØ-E-¢£ïPÁ eÉÆÃA¥Áæ ªÀÄ¹Ã¢(CfäÃgï),
 PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï (zÉºÀ°)
 C®ÛªÀÄµï: FvÀ ¸ÀªÀiÁ¢ü PÀlÖqÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ

 PÀÄvÀÄ¨ï «Ä£Ágï ¥ÀÆtðUÉÆ½¹zÀ£ÀÄ.
 ºËeï-J-±Á«Äì, ±Á«Äì FzÁÎ
 dAiÀiï-E-ªÀÄ¹ÓÃzï(zÉºÀ°)
 §®â£ï:
 zÉºÀ°AiÀÄ°è PÉA¥ÀÄ CgÀªÀÄ£É
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó:
 dªÀiÁAiÀÄvï SÁ£Á ªÀÄ¹Ã¢,
 C¯ÉÊ zÀªÁðd,
 ¹j PÉÆÃmÉ,
 ºÀeÁgï ¹vÀÄªÀiï(¸Á«gÀ PÀA§UÀ¼À CgÀªÀÄ£É)
 ºË¸ï-J-C¯ÉÊ(ªÀÄºÁPÉÆ¼À)
 * ¦ügÉÆÃeï µÁ vÀÄWÀ®Pï :
 ¦ügÉÆÃeÁ¨Ázï,
 ¥sÀvÉÃ¨Ázï,
 eÉÆÃ£À¥ÀÄgÀ,
 »¸Áìgï £ÀUÀgÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðt
 ¹PÀAzÀgÀ ®Æ¢:
● DUÁæ £ÀUÀgÀ ¤ªÀiÁðt
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 15. ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀÄªÀ½

 ªÉÆÃPÀëªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¨sÀQÛAiÉÄÃ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ JAzÀÄ ¸ÁjzÀ ZÀ¼ÀªÀ½ - ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀªÀ½.
 ¨sÀQÛ ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæªÀvÀðPÀ - gÀªÀiÁ£ÀAzÀ. (PÁ® 1400 - 1480)
 gÁªÀÄ-¹ÃvÁ ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¹ ¦ÃæwAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ w½¹zÀªÀgÀÄ - gÀªÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ - gÀªÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 PËëjPÀ, ZÀªÀiÁägÀ, £ÉÃPÁgÀgÀ£ÀÆß vÀªÀÄä ²µÀågÀ£ÁßV¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ - gÀªÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 «ÄÃgÁ¨Á¬Ä, PÀ©ÃgÀ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - gÀªÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 PÀ©Ãgï zÁ¸ÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À¯ÉèÃ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - zÁzÀÄ (PÁ® 1544 - 1603)
 ¸ÀvÁß«Ä(¸ÀvÀå£Á«Ä) ¥ÀAxÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - dUÀfÃªÀ£ï
 »AzÀÆ vÀvÀéeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆ¦ü vÀvÀéUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ.
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1440.
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1518.
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ PÉÊUÉÆArzÀÝ ªÀÈwÛ - £ÉÃPÁjPÉ,
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀ£ÀÄß ¸ÁQ ¨É¼É¹zÀ ªÀÄÄ¹èA zÀA¥ÀwUÀ¼ÀÄ - ¤gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃªÀiÁ.
 ¤gÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃªÀiÁ zÀA¥ÀwUÀ½UÉ PÀ©ÃgÀgÀÄ (ªÀÄUÀÄªÁVzÁÝUÀ) zÉÆgÉvÀzÀÄÝ - ®ºÀgïvÁ® JA§ PÉÆ¼ÀzÀ §½.
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀ ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀ - ¦ÃgïgÁSï.
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÁVzÀÝ ªÉÊµÀÚªÀ ¸ÀAvÀ - gÀªÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 'ªÉÆÃPÀëPÉÌ eÁÕ£À CUÀvÀå, eÁÕ£À ¨sÀQÛAiÀÄ ¥ÉÆÃµÀPÀ vÀvÀé' JAzÀªÀgÀÄ - PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ.
 ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ§®ªÁV «gÉÆÃ¢ü¹zÀ ¨sÀQÛ¥ÀAxÀzÀ ¸ÀAvÀ - PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ.
 »AzÀÆ ªÀÄÄ¹èA LPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ªÉÆzÀ® ¸ÀAvÀ - PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ.
'gÁªÀÄ£ÉÃ gÀ»ÃªÀÄ, PÀÈµÀÚ£ÉÃ PÀjÃªÀÄ' J£ÀÄßvÁÛ »AzÀÆ-ªÀÄÄ¹èA LPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀªÀgÀÄ- PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀÄ.
PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀ ¨sÀQÛ¥ÀÆgÀPÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ - zÉÆÃºÉ
§AUÁ¼ÀzÀ°è ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÄªÀj¹zÀªÀgÀÄ - ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ. (ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ «±ÀéA§gÀ)
ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ d¤¹zÀÄÝ - £ÀªÀ¢éÃ¥ÀzÀ°è. ((£ÁrAiÀÄ¢éÃ¥À)
 ZÉÊvÀ£ÀågÀ vÀAzÉ vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ - vÀAzÉ dUÀ£ÁßxÀ «Ä±Àæ, vÁ¬Ä ±ÀazÉÃ«.
 ZÉÊvÀ£ÀåjUÉ ¢ÃPÉë ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - UÀAiÀiÁzÀ F±ÀégÀ¥ÀÄj.
 ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ ¨É¼É¹zÀ ¥ÀAxÀ - ªÉÊµÀÚªÀ ¥ÀAxÀ.
 ‘«±Àé ¥ÉæÃªÀÄªÉÃ zÉÃªÀgÀ ¦æÃw UÀ½¸ÀÄªÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ºÉeÉÓ JAzÀªÀgÀÄ - ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ.
 EA¢£À ºÀgÉÃPÀÈµÀÚ ¥ÀAxÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ - ZÉÊvÀ£ÀåjAzÀ
 DzsÀÄ¤PÀ ªÉÊµÀÚªÀ ¥ÀAxÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ
ªÉÆÃPÀëPÉÌ gÁUÀ (¸ÀAVÃvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÈvÀå) GvÀÛªÀÄ ªÀiÁUï JAzÀªÀgÀÄ - ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ
ZÉÊvÀ£ÀågÀ ÇÀASÁåvÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀavÀªÁzÀ ¨sÁµÉ - §AUÁ½.
 ¸ÀzÁ PÀÈµÀÚ£ÁªÀÄªÀ£ÀÄß d¦¸ÀÄwÛzÀÝ, PÀÈµÀÚ£À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀ ¸ÀAvÀ - ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ.
 §AUÁ¼ÀzÀ d£À EªÀgÀ£ÀÄß PÀÈµÀÚ£À CªÀvÁgÀªÉAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ - ZÉÊvÀ£ÀågÀ£ÀÄß
 ªÉÆÃPÀë ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ZÉÊvÀ£ÀågÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ªÀiÁUÀð - ¨sÀQÛªÀiÁUÀð.
 ¹Sï zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï.
UÀÄgÀÄ£Á£ÀPïgÀ d£Àä¸ÀÜ¼À - vÀ®ªÀAr.
 UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï d¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1469
 UÀÄgÀÄ£Á£ÀPïgÀ vÀAzÉ - vÀAzÉ ªÉÄºÀvï PË®,
CHIRANTHANA
 UÀÄgÀÄ£Á£ÀPïgÀ vÁ¬Ä - ªÀiÁvÁ wæ¥ÀÛgÀ. (vÀÈ¥ÁÛwæ±À¶×zÉÃ«)

 UÀÄgÀÄ£Á£ÀPïgÀ «zÁå UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - UÉÆÃ¥Á®zÁ¸ÀgÀÄ.
 ¹SïgÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ - ‘UÀÄgÀÄUÀæAxÀ ¸ÁºÉÃ¨ï’ (D¢UÀæAxÀ)
 ‘¹Sï’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð - ²µÀå (PÀ°AiÀÄÄªÀªÀ) JAzÀxÀðªÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ¹Sï AiÉÆÃzsÀgÀ ¥ÀqÉ ‘SÁ¯Áì’ªÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀzÀ ¹Sï UÀÄgÀÄ - UÀÄgÀÄ UÉÆÃ«AzÀ¹AUï.
 ‘SÁ¯Áì’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð - '¥Àj±ÀÄzÀÞgÀÄ' JAzÀxÀð.
 'UÀÄgÀÄzÁégÀ' JAzÀgÉ - ¹SïgÀ ¥ÀÆeÁ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ.
 »AzÀÆ-ªÀÄÄ¹èA ¸ÀAWÀµÀð PÉÆ£ÉUÉÆ½¹ ¸ÀªÀðzsÀªÀÄð ¸À»µÀÄÚvÉAiÀÄ ¸ÀAzÉÃ±À ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ UÀÄgÀÄ - UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï.
 '±ÀæªÀÄzÀ fÃªÀ£À zÉÃªÀjUÉ EµÀÖªÁzÀÄzÀÄ' JAzÀÄ ¸ÁjzÀªÀgÀÄ - UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï.
UÀÄgÀÄ£Á£ÀPïjAzÀ CªÀgÀ GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀgÀÄ - CAUÀzÀ.
¥Àj±ÀÄzÀÞ fÃªÀ£ÀPÉÌ oÀPÀÌvÀ£À,eÁwÃAiÀÄvÉ, ¸ÁéxÀð,ÇÀvÀå,ªÀÄvÀÄÛ »A¸ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀåf¸ÀÄªÀAvÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀªÀgÀ- UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï.
 UÀÄgÀÄ«£À ¸ÉÃªÉ¬ÄAzÀ ±ÁAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÁëvÁÌgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÉAzÀªÀgÀÄ - UÀÄgÀÄ£Á£ÀPï.
 ¸ÀAvÀgÀ ªÁtÂUÀ¼ÀÄ¼Àî ¹SïgÀ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ - UÀÄgÀÄUÀæAxÀ ¸ÁºÉÃ¨ï.
 ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÀQÛ ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹zÀ PÁªÀå PÉÆÃV¯É - «ÄÃgÁ¨Á¬Ä
 'PÀ°AiÀÄÄzÀ gÁzsÁ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - «ÄÃgÁ¨Á¬Ä
 ¯ËQPÀ fÃªÀ£À vÀåf¹, DzsÁåwäPÀ fÃªÀ£À ¹éÃPÀj¹zÀ eÉÆÃzsï¥ÀÄgÀzÀ gÀd¥ÀÆvÀ gÁdPÀÄªÀiÁj - «ÄÃgÁ¨Á¬Ä.
 «ÄÃgÁ¨Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀ ªÉÄÃªÁqÀzÀ gÁd¥ÀÄvÀæ - ¨ÉÆÃdgÁd. (1516)
 «ÄÃgÁ¨Á¬ÄAiÀÄ EµÀÖzÉÃªÀ - VjzsÀgÀ UÉÆÃ¥Á® (PÀÈµÀÚ)
 «ÄÃgÁ¨Á¬ÄAiÀÄ ¢ÃPÁë UÀÄgÀÄ - gÁ¬ÄzÁ¸ÀgÀÄ.
 PÀÈµÀ-Ú VjzsÀgÀ UÉÆÃ¥Á®£ÉÃ vÀ£Àß ¥ÀwAiÉÄAzÀÄ, ¨sÀd£ÉUÀ¼À°è CªÀ£À ¸ËAzÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ªÀtÂð¹zÀªÀgÀÄ - «ÄÃgÁ¨Á¬Ä.
 ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀ (¥ÉÆæÃvÁì»¹zÀ) ¨sÀQÛ ¥ÀAxÀzÀ ¸ÀAvÉ - «ÄÃgÁ¨Á¬Ä.
 »AzÀÆ ¨sÀQÛ DAzÉÆÃ®£ÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ ªÀÄÄ¹èA C£ÀÄ¨sÀ« ¸ÀAvÀgÀ DAzÉÆÃ®£À - ¸ÀÆ¦ü ZÀ¼ÀªÀ½.
 ªÀÄÄ¹èA C£ÀÄ¨sÀ« ¸ÀAvÀgÀ£ÀÄß ‘¸ÀÆ¦ü’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÁzÀ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±À-CªÀgÀÄ ¸Á(¸ÀÆ)¥sï JA§
¸ÁzÁ GuÉÚAiÀÄ CAV vÉÆqÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ.
 ¸ÀÆ¦ JA§ ¥ÀzÀ ¸Á¥sï JA§ ¥ÀzÀ¢AzÀ §A¢zÉ EzÀgÀ CxÀð - GuÉÚ
¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀ ªÉÆzÀ®Ä ºÀÄnÖPÉÆAqÀzÀÄÝ - CgÉÃ©AiÀiÁzÀ°è.
 ¥ÉæÃªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀQÛ¬ÄAzÀ C¯Áè (¥ÀgÀªÀiÁvÀä)£À£ÀÄß ¸ÉÃgÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÉAzÀÄ w½¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀÆ¦üUÀ¼ÀÄ.
 '¨sÀQÛ¬ÄAzÀ PÀÆrzÀ ¸ÀAVÃvÀ, £ÀvÀð£ÀªÀÅ £ÀªÀÄä£ÀÄß zÉÃªÀgÀvÀÛ PÉÆAqÉÆåAiÀÄÄvÀÛzÉ' JAzÀÄ £ÀA©zÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀÆ¦üUÀ¼ÀÄ.
 ¸ÀÆ¦üUÀ¼ÀÄ ¨sÀQÛAiÀÄ ªÀÄºÀvÀé ¸ÁgÀÄªÀ C£ÉÃPÀ PÀÈwUÀ¼À gÀZÀ£ÉUÉ §¼À¹zÀ ¨sÁµÉ - GzÀÄð ªÀÄvÀÄÛ »A¢.
 ‘ªÀÄÈUÁªÀw’ JA§ GzÀÄð PÁªÀåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - PÀÄvÀÄ§£ï.
 ‘¥ÀzÁäªÀvï’ JA§ GzÀÄð PÁªÀåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄ°èPï ªÀÄºÀªÀÄzï dAiÀÄ¹.
 ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - KQÃ±ÀégÀ vÀvÀézÀ ¥ÀæZÁgÀ.
»AzÀÆ – ªÀÄÄ¹èA LPÀåvÉUÉ ±Àæ«Ä¹zÀ zsÁ«ÄðPÀ DAzÉÆÃ®£À - ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀªÀ½.
 ªÀÄºÀgÁµÀÖçzÀ ¨sÀQÛ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - ªÀÄgÁoÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃrvÀÄ.
 ‘gÁªÀÄZÀjvÀ ªÀiÁ£À¸À’ JA§ ¨sÀQÛ PÁªÀåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - vÀÄ¼À¹zÁ¸ï.
 ‘¸ÀÆgï ¸ÁUÀgï’ JA§ ¨sÀQÛ PÁªÀåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀÆgïzÁ¸ï.
 ¨sÀQÛ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß ²æÃªÀÄAvÀUÉÆ½¹zÀ DUÁæzÀ CAzsÀ PÀ« - ¸ÀÆgïzÁ¸ï.
vÀ£Àß »A¢ PÀÈw ‘¸ÀÆgï ¸ÁUÀgï’£À°è ²æÃPÀÈµÀÚ£À ¨Á®°Ã¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀtÂð¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀÆgïzÁ¸ï.
 ‘eÁÕ£ÉÃ±Àéj JA§ PÁªÀå gÀZÀ¹zÀªÀgÀÄ - eÁÕ£ÀzÉÃªÀ.
CHIRANTHANA
 «ÄÃgÁ¨Á¬ÄAiÀÄ ¨sÀd£ÉUÀ¼À°è ªÀtÂðvÀ£ÁVgÀÄªÀ zÉÃªÀ - ²æÃPÀÈµÀÚ.

¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀÀUÀ¼ÀÄ
1. a¹Û ¥ÀAxÀ - SÁéeÁ C§ÄÝ¯ï a¹Û ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. ¸Á.±À. 966gÀ°è
* a¹Û ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAvÀgÀÄ -ªÉÆ¬Ä£ÀÄ¢ÝÃ£ï a¹Û, ¥sÀjzÀÄ¢ÝÃ£ï ±ÀPÀgï, ±ÉÃPï ¤eÁªÀÄÄ¢ÝÃ£ï O°AiÀiÁ, ±ÉÃPï ¸À°ÃA a¹Û
2. ¸ÀÄºÀgïªÀ¢ð ¥ÀAxÀ - ±ÉÃSï ±ÀºÁ§Ä¢ÝÃ£ï ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
* ±ÉÃSï §ºÁªÀÅ¢ÝÃ£ï ¸ÀÄºÀgïªÀ¢ð F ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAvÀgÀÄ.
3. EvÀgÀ ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ - ¦ügïzË¹, SÁ¢æ, ±ÀvÁÛgÀ, ªÀÄºÀzÁ«, gËµÀ¤AiÀÄvï ªÀÄvÀÄÛ £ÀPïë§A¢
CzsÁåAiÀÄ 16. ªÉÆUÀ®gÀÄ

 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ¸ÁªÀiÁædå - ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁædå
 ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£É ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - d»ÃgÀÄ¢ÝÃ£ï ªÀÄÄºÀªÀÄzï ¨Á§gï.
 '¨Á§gï' JA§ÄzÀgÀ CxÀð - 'ºÀÄ°' JAzÀxÀðªÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ¨Á§gï£À vÀAzÉ - GªÀÄgï µÉÃPï «ÄeÁð.
 ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1526
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1526. (K¦æ¯ï 21)
 ªÉÆzÀ®£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀzÀ°è ¸ÉÆÃvÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - E¨Áæ»A ®Æ¢.
 ¨Á§gÀ£À C±Àé¥ÀqÉAiÀÄÄ ¥ÀjtÂvÀªÁVzÀÝ GeÉâÃQ AiÀÄÄzÀÞvÀAvÀæ - 'vÀÄ®ÄWÁªÀÄ'.
 ‘vÀÄ®ÄWÁªÀÄ' AiÀÄÄzÀÞvÀAvÀæ JAzÀgÉ - “ªÉÊj ¥ÀqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É »A¢¤AzÀ C¤jÃQëvÀªÁV zÁ½ ªÀiÁqÀÄªÀ «zsÁ£À.”
ªÉÆUÀ®gÀÄ ¨ÁzÀµÀºÀgÀÄ
1. ¨Á§gï 1526 - 1530
2. ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï 1530 - 1540
¸ÀÆgï ªÀÄ£ÉvÀ£À 1540 - 1555
3. µÉÃgï µÁ 1540 - 1545
4. E¸ÁèA(¸À°ÃA) µÁ 1545 - 1554
5. ªÀÄºÀªÀÄzïD¢¯ïµÁ(ªÀÄÄ§jeïSÁ£ï) 1554 - 1555
6. ¹PÀAzÀgï µÁ 1555 - 1555
ªÉÆUÀ®gÀ ¥ÀÄ£Àgï ¸ÁÜ¥À£É - 1555
7. ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï 1555 - 1556
8. CPÀâgï 1556 - 1605
9. dºÁAVÃgï 1605 - 1627
10. µÀºÀdºÁ£ï 1627 - 1658
11. OgÀAUÀeÉÃ¨ï 1658 - 1707
12. §ºÀzÀÆÝgï µÁ(ªÀÄÄCdA) 1707 - 1712
13. dºÀAzÀgï µÁ 1712 - 1713
14. ¥sÀgÀÄQìAiÀiÁgï 1713 - 1719
15. gÀ¦ü Gzï zÀgÁ¸Àvï 1719
16. gÀ¦ü GzËÝ® 1719
17. ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ 1719 - 1748
18. CºÀªÀÄzï µÁ 1748 - 1754
19. 2£ÉÃ D®AVÃgï 1754 - 1759
20. 2£ÉÃ µÁ D®A 1759 - 1806
21. 2£ÉÃ CPÀâgï µÁ 1806 – 1837
22. §ºÀzÀÆÝgï µÁ d¥sÀgï 1837 – 1857
CHIRANTHANA
 ¨Á§gï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ gÀd¥ÀÆvÀ zÉÆgÉ - gÁuÁ ¸ÀAUÁæªÀÄ ¹AºÀ

 ¨Á§gï£ÀÄ gÀd¥ÀÆvÀ (ªÉÄÃªÁqÀ) zÉÆgÉ gÁuÁ¸ÀAUÁæªÀÄ ¹AºÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - PÀté PÀzÀ£À.
 PÀté PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1527. (ªÀiÁZïð 16)
 ¨Á§gÀ£ÀÄ D¥sÀÏ£ïgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - UÉÆÃUÀæ AiÀÄÄzÀÞ. UÉÆÃUÀæ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1529
 UÉÆÃUÁæ PÀzÀ£ÀzÀ°è ¨Á§gï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ D¥sÀÏ£ï zÉÆgÉ ªÀÄºÀªÀÄzï ¯ÉÆÃ¢.
 ‘¨Á§gï £ÁªÀiÁ’ (vÀÄdÄPï–E-¨Á§j CxÀªÁ ªÀQÃAiÀÄvï-L-¨Á§Äj) JA§ DvÀäZÀjvÉæAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ¨Á§gï.
 ¨Á§gï¤AzÀ ¸ÀAUÀæ»vÀªÁzÀ vÀÄQð ¨sÁµÉAiÀÄ ¥ÀzÀåUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ - ‘¢ªÁ£ï’
 ¨Á§gï£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆWÀ¯ï ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀªÀgÀÄ - £Á¹gÀÄ¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï.
 ‘CzÀÈµÀÖªÀAvÀ’ JA§xÀðzÀ ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ zÀÄgÁzÀÈµÀÖªÀAvÀ ªÉÆUÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl - ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï.
 ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ D¥sïWÀ£ï ¸ÀgÀzÁgÀ - µÉÃgïµÁ ¸ÀÆj.
 ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À£ÀÄ §ÄAzÉÃ¯ï RAqÀzÀ PÁ°Adgï PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄwÛzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1531.
 ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À£ÀÄ §ÄAzÉÃ¯ï RAqÀzÀ PÁ°Adgï PÉÆÃmÉ ªÀÄÄwÛzÁUÀ C°è D¼ÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ - ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæzÉÃªÀ.
 ZË¸ï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1539. dÆ£ï 26.
 PÀ£ÀÆeï CxÀªÁ ©¯ÁÎçªÀiï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1540 ªÉÄÃ. 17. (zÉºÀ° ±ÉÃgï µÁ£À ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ)
 Qæ.±À. 1526 gÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄvÉÛ D¥sïWÀ£ÀßgÀ ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀé zÉºÀ°AiÀÄ°è ¸ÁÜ¦vÀªÁVzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1540gÀ°è.
 ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À£ÀÄ zÉºÀ°AiÀÄ£ÀÄß D¥sÀÏ£ÀßjAzÀ ªÀÄgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1555.
 ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ zÉºÀ°AiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ(1540) D¥sÀÏ£ï ¸ÀgÀzÁgÀ - µÉÃgï µÁ.
 ±ÉÃgïµÁ£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ¥sÀjÃzï.
 ±ÉÃgïµÁ£À PÉÆ£ÉAiÀÄ DPÀæªÀÄt - PÁ°Adgï PÉÆÃmÉAiÀÄ DPÀæªÀÄt.
 ±ÉÃgïµÁ£À DPÀæªÀÄtzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÁ°Adgï£À CgÀ¸À£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - QÃgÀvï ¹AUï.
 ±ÉÃgïµÁ£À ªÀÄgÀtPÉÌ PÁgÀtªÁVzÀÄÝ - (PÁ°Adgï PÉÆÃmÉ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÁUÀ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ) ¹rªÀÄ¢Ý£À ¸ÉÆàÃl.
 ±ÉÃgïµÁ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1545.
 ±ÉÃgï µÁ£À PÁ®zÀ°è ¥ÀgÀUÀtzÀ PÀAzÁAiÀÄ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ C¢üPÁj - PÀ£ÀÄAUÉÆÃ.
 ¸ÀPÁðgï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀUÀtUÀ¼À C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw JgÀqÀÄ ªÀµÀðPÉÆÌªÉÄä ªÀUÁð¬Ä¸ÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ eÁjUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ - ±ÉÃgï µÁ.
 ¸ÉÊ¤PÀjUÉ ºÁdgÁw ¥ÀÄ¸ÀÛPÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ zÉºÀ°AiÀÄ D¥sïWÀ£ï ¸ÀgÀzÁgÀ - ±ÉÃgï µÁ.
 ‘¥ÀmÁ’Ö &‘R§Æ°AiÀÄvï’ JA§ ¨sÀÆ zÁR¯ÉUÀ¼À ¤ÃqÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ eÁjUÉ vÀAzÀ zÉºÀ°AiÀÄ zÉÆgÉ - ±ÉÃgï µÁ.
 ‘¥ÀmÁÖ’ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¸À®Ä µÉÃgï µÁ¤UÉ £ÉgÀªÁzÀ C¢üPÁj - vÉÆÃzÀgÀªÀÄ®è.
 gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß ±ÉÃgï µÁ£À PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.
 ±ÉÃgï µÁ£À DqÀ½vÀ PÁ®zÀ°è ¥ÀgÀUÀtzÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀgÀÄ -±ÉÃPïzÁgï ªÀÄvÀÄÛ C«ÄÃ£ï.
 ±ÉÃgï µÁ£À DqÀ½vÀ PÁ®zÀ°è ¥ÀgÀUÀtzÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄzÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀgÀÄ - C«ÄÃ£ï.
 ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV gÀ¸ÉÛAiÀÄ §¢UÀ¼À°è ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß, «±ÁæAwUÀÈºÀUÀ¼À£ÀÄß ¤jä¹zÀ zÉºÀ°AiÀÄ ¸ÁªÀiÁæl - ±ÉÃgï µÁ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ® ¨Áj ¨É½î gÀÆ¥Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ - ±ÉÃgï µÁ.
 §AUÁ¼ÀzÀ ¸ÉÆÃ£ÁgïUÁªï¤AzÀ ¹AzsïªÀgÉUÉ UÁæAqï læAPï gÉÆÃqï ¤jä¹zÀªÀgÀÄ - ±ÉÃgï µÁ.
 §AUÁ¼ÀzÀ ¸ÉÆÃ£ÁgïUÁ«¤AzÀ ¹AzsïªÀgÉUÉ µÉÃgïµÁ ¤«Äð¹zÀUÁæAqï læAPï ºÉzÁÝjUÉ EzÀÝ ºÉ¸ÀgÀÄ - '¸ÀgÀPï E DdªÀiï'.
 'zÁªÀiï' JA§ ºÉÆ¸À ¨É½î ªÀÄvÀÄÛ vÁªÀÄæzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄ¢æ¹ ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀªÀgÀÄ - ±ÉÃgï µÁ.
 ±ÉÃgï µÁ£À ¸ÀªÀiÁ¢ü - ¸À¸ÁgÀA (©ºÁgÀ)£À°èzÉ.
 ¸ÀÆgï ¸ÀAvÀwAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ CgÀ¸À - ¹PÀAzÀgïµÁ ¸ÀÆgï
 ¸Á.±À. 1555gÀ°è ¸Àgï »Azï PÀzÀ£ÀzÀ°è ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ ¸ÀÆgï ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¹PÀAzÀgï µÁ.
 CPÀâgï d¤¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á. ±À. 1542. CPÉÆÖÃ§gï 15.
CHIRANTHANA
 CPÀâgï d¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À - ¹Azsï£À CªÀÄgÀPÉÆÃmÉ.

 CPÀâgï ¹AºÁ¸ÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1556 ¥sÉ. 14.
 CPÀâgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÁUÀ DvÀ£À ªÀAiÀÄ¸ÀÄì - 14 ªÀµÀð.
 CPÀâgï C¢üPÁgÀ ¹éÃPÀj¹zÀ ¸ÀÜ¼À - PÀ®£ÀÆgÀÄ.
 CPÀâgï, ¥Áæ¥ÀÛ ªÀAiÀÄ¸ÀÌ£ÁUÀÄªÀªÀgÉUÉ CªÀ£À gÁd¥Àæw¤¢üAiÀiÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ¨ÉÊgÁA SÁ£ï.
 2£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1556. £À 5.
 ‘gÁeÁ «PÀæªÀiÁ¢vÀå’ JA§ ©gÀÄzÀÄ zsÀj¹zÀÝ D¢¯ïµÁ ¸ÀÆgï£À ¸ÉÃ£Á¤ &ªÀÄAwæ -ºÉÃªÀÄÄ (ºÉÃªÀiïgÁeï)
 2£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀzÀ°è D¥sÀÏ£ï ¸ÉÃ£ÉAiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀé ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ -D¢®µÁ ¸ÀÆgï£À ¸ÉÃ£Á¤ & ªÀÄAwæ ºÉÃªÀÄÄ.
 CPÀâgÀ£À ¥ÀÆtð ºÉ¸ÀgÀÄ - d¯Á®Ä¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï CPÀâgï.
 CPÀâgï£À «zÁå UÀÄgÀÄ - C§ÄÝ¯ï ®wÃ¥sï.
 CPÀâgï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ ªÀiÁ¼ÀézÀ zÉÆgÉ - ¨Áeï §ºÀzÀÆÝgï.
 UÉÆAqÀªÀ£ÀzÀ gÁtÂ zÀÄUÁðªÀw ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¼À ªÀÄUÀ «ÃgÀ£ÁgÁAiÀÄtgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ CPÀâgï£À ¸ÉÃ£Á¤ - ÇÀ¥sï SÁ£ï.
 UÉÆAqÀªÀ£ÀzÀ gÁtÂ zÀÄUÁðªÀw ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¼À ªÀÄUÀ «ÃgÀ£ÁgÁAiÀÄtgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀÄÝ - ¸Á.±À. 1564gÀ°è.
 CPÀâgï ªÀÄvÀÄÛ gÀd¥ÀÆvÀ zÉÆgÉ gÁuÁ¥ÀævÁ¥À ¹AºÀ£À £ÀqÀÄªÉ ºÀ°Ý WÁmï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð- ¸Á.±À. 1576.
 CPÀâgÀ£ÀÄ vÀ£Àß UÀÄdgÁvï ¢VédAiÀÄzÀ £É£À¦UÁV ¤jä¹zÀ £ÀUÀgÀ - ¥sÀvÉ¥ÀÄgï ¹Qæ.
 CPÀâgÀ£À ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¹Sï UÀÄgÀÄ - CªÀÄgÀzÁ¸ï.
 CPÀâgÀ£À ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀéªÀ£ÀÄß M¦àPÉÆAqÀ PÁ°Adgï£À CgÀ¸À - gÁªÀÄZÀAzÀæ.
 CPÀâgï£À£ÀÄß JzÀÄj¹zÀ CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀzÀ «ÃgÀ ªÀ¤vÉ - ZÁAzï ©Ã©.
 CPÀâgï¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀÄ gÀtvÀA¨ÉÆÃgï PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß CPÀâgï¤UÉ M¦à¹zÀ zÉÆgÉ - gÁAiÀiï ¸ÀÄdð£ï ºÀgÀ.
 AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀÄ PÁ²äÃgÀªÀ£ÀÄß CPÀâgÀ¤UÉ M¦à¹zÀªÀgÀÄ - AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï SÁ£ï.
 CPÀâgÀ£ÀÄ ¥sÀvÉ¥ÀÄgï ¹QæAiÀÄ°è ¤jä¹zÀ ¥ÁæxÀð£Á ªÀÄA¢gÀ - E¨ÁzÀvï SÁ£Á’
 E¨ÁzÀvï SÁ£Á - ¸Á.±À. 1575gÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁ¬ÄvÀÄ
 CPÀâgï ¸ÁÜ¦¹zÀ ºÉÆ¸À zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀAxÀ - ‘¢Ã£ï E E¯Á»’ ( zÉÃªÀgÀ zsÀªÀÄð)
 CPÀâgï vÀ£Àß ‘¢Ã£ï E E¯Á»’ JA§ ºÉÆ¸À zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1582.
 DUÁæzÀ 'dºÁAVÃgï ªÀÄºÀ¯ï'£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀgÀÄ - CPÀâgï.
 CPÀâgÀ£ÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1605.
 ‘D®AVÃgÀ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ªÉÆWÀ¯ï CgÀ¸À - OgÀAUÀeÉÃ¨ï
 CPÀâgÀ£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ°èzÀÝ ¸ÀÄ¨sÁ(¥ÁæAvÀå)UÀ¼À ¸ÀASÉå - 16.
 CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è £ÀUÀgÁqÀ¼ÀvÀzÀ G¸ÀÄÛªÁj ºÉÆwÛzÀÝªÀgÀÄ - PÉÆvÁé®.
 CPÀâgÀ£À PÀAzÁAiÀÄ ªÀÄAwæ (¢ªÁ£ï E C±Àæ¥sï)AiÀiÁVzÀÝªÀ£ÀÄ gÁeÁ - vÀÉÆÃzÀgÀ ªÀÄ®è.
 ‘§AzÉÆÃ§¸ïÛ ¥ÀzÀÞw’ JAzÀgÉ - CPÀâgï£À PÁ®zÀ (vÉÆÃzÀgÀªÀÄ®è£ÀÄ eÁjUÉÆ½¹zÀ) ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw.
 ‘ªÀÄ£Àì¨ï’ JAzÀgÉ - ¸ÁÜ£À CxÀªÁ ±ÉæÃtÂ JAzÀxÀð.
 'ªÀÄ£Àì¨ïzÁj ¥ÀzÀÞw' JA§ÄzÀÄ - PÀÄzÀÄgÉ, ¸ÉÃ£Á ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀzÀÞwAiÀiÁVvÀÄÛ.
 CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è PÀAzÁAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ - CªÀÄ¯ï UÀÄeÁgï.
 ¨sÁgÀvÀªÀ£Áß½zÀ ªÀÄÄ¹èA ZÀPÀæªÀwðUÀ¼À°è CvÀåAvÀ GzÁj zÉÆgÉAiÉÄAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - CPÀâgï.
 CPÀâgï «ªÁºÀªÁzÀ gÀd¥ÀÆvÀ gÁdPÀÄªÀiÁj-eÉÆÃzsÁ¨Á¬Ä.(CA§gï£À ©ºÁjªÀÄ¯ï£À ªÀÄUÀ¼ÀÄ. ªÉÄÃjAiÀÄªÀiï GeïdªÀiÁ¤)
 CPÀâgï-eÉÆÃzsÁ¨Á¬ÄAiÀÄ ªÀÄUÀ - dºÁAVÃgï.
 CPÀâgÀ£À zÁ½UÉ M¼ÀUÁzÀ ªÉÆzÀ® zÀR£ï gÁdå - CºÀªÀÄzï£ÀUÀgÀ
 »AzÀÆUÀ¼À ªÉÄÃ°zÀÝ AiÀiÁvÁæ vÉjUÉ & eÉfAiÀiÁ vÀ¯ÉUÀAzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - CPÀâgï.
CHIRANTHANA
 ¸Àw¥ÀzÀÞw, ¨Á®å «ªÁºÀ, UÉÆÃ ºÀvÉå, ²±ÀÄ ºÀvÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - CPÀâgï.
 PÉ® «zÁéA¸ÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ CPÀâgÀ£À zsÀªÀÄð ‘¢Ã£ï E E¯Á¬Ä’AiÀÄ ¸ÁgÀ - «±Àé±ÁAw (¸ÀÄ¯ï E PÀÄ¯ï)
 CPÀâgÀ£À ‘¢Ã£ï-E-E¯Á»’UÉ ¸ÉÃjzÀ CªÀ£À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ - ©Ãgï§¯ï.
 ‘gÁ¶ÖçÃAiÀÄ zÉÆgÉ’AiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl - CPÀâgï.
 CPÀâgï£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwðAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - dºÁAVÃgï.
 vÀAzÉUÉ «µÀ GtÂ¹ PÉÆAzÀÄ ªÉÆWÀ¯ï ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀªÀ£ÀÄ - dºÁAVÃgï.
 dºÁAVÃgÀ£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï ¸À°ÃA.
 dºÁAVÃgÀ£ÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1569. DUÀµïÖ 30.
 ¸À°ÃªÀiï a¹Û JA§ ¸ÀAvÀ£À C£ÀÄUÀæºÀ¢AzÀ d¤¹zÀ CPÀâgÀ£À ¥ÀÄvÀæ -dºÁAVÃgï.(1605-1627 D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü)
 dºÁAVÃgÀ£ÀÄ ªÉÆWÀ¯ï ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1605.
 Qæ.±À. 1606 gÀ°è zÀAUÉAiÉÄzÀÝ RÄ¸Áæªï£ÀÄ - dºÁAVÃgÀ£À »jAiÀÄ ªÀÄUÀ.
 dºÁAVÃgï «ªÁºÀªÁzÀ ¥Á¹ð ªÁå¥Áj «ÄeÁð UÀAiÀiÁ¸ï ¨ÉÃUï£À ªÀÄUÀ¼ÀÄ - £ÀÆgï dºÁ£ï. («±ÀéeÉÆåÃw)
 £ÀÆgï dºÁ£À¼À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÉÄºÀgÀÄ¤ßÃ¸Á.
 ªÀÄzÀå C¦üÃªÀÄÄUÀ¼À zÁ¸À£ÁVzÀÝ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - dºÁAVÃgï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµÀjUÉ ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀÄªÀÄw¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - dºÁAVÃgï.
 £ÁåAiÀÄzÀ ¸ÀgÀ¥À½ (UÀAmÉ) ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl - dºÁAVÃgï.
 EAUÉèAr£À zÉÆgÉAiÀÄ gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀiÁV dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ -«°AiÀÄA ºÁQ£ïì ªÀÄvÀÄÛ xÁªÀÄ¸ï gÉÆÃ.
 dºÁAVÃgÀ£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆUÀ¯ï ¹AºÁ¸ÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - µÀºÀdºÁ£ï.
 µÀºÀdºÁ£ï (ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ – RÄgÀæA) ¹AºÁ¸À£ÁgÀÆqsÀ£ÁV zsÀj¹zÀ ©gÀÄzÀÄ - ‘C§Ä¯ï ªÀÄÄeÁ¥sÀgï ¶ºÁ¨ï Gzï
¢Ã£ï ªÀÄºÀªÀÄzï ¸Á»¨ï-J-TgÁ£ï ¸Á¤’.
 µÀºÀdºÁ£ï ¸ÁªÀiÁæl£ÉAzÀÄ WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀzÀÄÝ - DUÁæzÀ°è. ¸Á.±À. 1628 ¥sÉ. 24.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ºÀÆVèAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl - µÀºÀdºÁ£ï.
 µÀºÀdºÁ£ï ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ºÀÆVèAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1632.
 µÀºÀdºÁ£À£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¹Sï UÀÄgÀÄ - UÀÄgÀÄ UÉÆÃ«AzÀ ¹AUï
 µÀºd À ºÁ£À£À PÁ®zÀ°è zÀR£ï£À UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝ CªÀ£À ªÀÄUÀ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 µÀºÀdºÁ£À¤AzÀ DfÃªÀ ¥ÀAiÀÄðAvÀ ¸ÉgÉªÀÄ£ÉªÁ¸À ²PÉë C£ÀÄ¨sÀ«¹zÀ CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ºÀÄ¸ÉÃ£ï µÁ.
 CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ (¸ÀÄ¯ÁÛ£À) - ºÀÄ¸ÉÃ£ï µÁ
 µÀºÀdºÁ£À£ÉÆA¢UÉ ±ÁAw M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀ UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C§ÄÝ¯Áè PÀÄvÀÄ¨ï µÁ.
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀé ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - µÀºÀdºÁ£ï.
 µÀºÀdºÁ£ï vÀ£Àß GvÁÛ¢üPÁjAiÉÄAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀÄÝ - vÀ£Àß »jAiÀÄ ªÀÄUÀ zÁgÁ±ÀÄPÉÆÃ£À£ÀÄß.
 zÁgÁ±ÀÄPÉÆÃ£À£ÀÄß OgÀAUÀeÉÃ§£ÀÄ ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - ¸ÀªÀÄÆgïWÀgï AiÀÄÄzÀÞ. ¸Á.±À. 1658.
 µÀºÀdºÁ£ï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1666 d£ÀªÀj 31.
 µÀºÀdºÁ£À£À CZÀÄÑªÉÄaÑ£À gÁtÂ - ªÀÄªÀiÁÛeï ªÀÄºÀ¯ï.
 ªÀÄªÀiÁÛeï ªÀÄºÀ¯ï¼À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - CdÄðªÀiÁAzï ¨ÉÃUÀA (CdÄðªÀiÁ£ÀÄ ¨ÉÃUÀA)
 ‘ªÀÄªÀiÁÛeï ªÀÄºÀ¯ï’£À CxÀð - ‘CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ C®APÁgÀ’ JAzÀxÀð.
 µÀºÀdºÁ£ï vÀ£Àß ¥ÉæÃªÀÄzÀ ¥ÀwßUÉ ¤ÃrzÀ ©gÀÄzÀÄ - ‘ªÀÄ°èPÁ E dÄªÀiÁ¤’.
 ªÀÄªÀiÁÛeï ªÀÄºÀ¯ï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀÄÝ, µÀºÀdºÁ£ï£À - CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀ zÀÀAqÀAiÀiÁvÉæ.AiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è.
 µÀºÀdºÁ£ï vÀ£Àß ¦æÃwAiÀÄ gÁtÂ ªÀÄªÀiÁÛeï ªÀÄºÀ¯ï UÁV ¤jä¹zÀ ¥ÉæÃªÀÄ¸ËzsÀ(¸ÀªÀiÁ¢ü) - vÁeï ªÀÄºÀ¯ï.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀ ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl - µÀºÀdºÁ£ï.
CHIRANTHANA
 ªÀÄAiÀÄÆgÀ ¹AºÁ¸À£À FUÀ - ®AqÀ£ï£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÁæºÀ®AiÀÄzÀ°èzÉ.

 zÉºÀ°AiÀÄ PÉA¥ÀÄPÉÆÃmÉ, dÄªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢, DUÁæzÀ ªÉÆÃw ªÀÄ¹Ã¢UÀ¼À£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀgÀÄ - µÀºÀdºÁ£ï.
 µÀºÀdºÁ£À£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆWÀ¯ï ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀªÀ£ÀÄ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 OgÀAUÀeÉÃ¨ï D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ CªÀ¢ü - ¸Á.±À. 1659-1707.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À ¥ÀÆtð (ªÉÆzÀ®) ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÀÄÄ»-Gzï-¢Ã£ï ªÀÄºÀªÀÄzï OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 OgÀAUÀeÉÃ§£ÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1618. £ÀªÉA§gï 3.
 ¸ÀÄAzÀgÀ °¦PÁgÀ£ÀÆ, PÀmÁÖ ªÀÄÄ¹èA£ÉAzÀÆ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 CºÉÆÃªÀÄgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ¸ÁªÀiÁædåzÀ F±Á£Àå UÀrUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 ¹Sï UÀÄgÀÄ vÉÃeï §ºÀzÀÆÝgÀ£À£ÀÄß ºÀvÉå ªÀiÁr¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 eÁlgÀÄ, ¹RÍgÀÄ, ¸ÀvÁß«ÄUÀ¼ÀÄ, §ÄAzÉÃ®gÀÄ OgÀAUÀeÉÃ§£À «gÀÄzÀÞ zÀAUÉ K¼À®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¤Ãw - DvÀ£À zsÁ«ÄðPÀ ¤Ãw.
 gÀd¥ÀÆvÀ gÁxÉÆÃqÀgÀ ‘AiÀÄÆ°¹¸ï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀ£ÀÄ zÀÄUÁðzÁ¸ï.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ CªÀ£À ªÀÄUÀ - CPÀâgï. (2£ÉÃ CPÀâgï)
 OgÀAUÀeÉÃ§£ÀÄ (vÀ£Àß ªÀÄUÀ) CPÀâgï£À£ÀÄß ‘¨sÁgÀvÀzÀ ¦ÃqÀPÀ’, ‘WÉÆÃgÀ vÀAzÉAiÀÄ WÉÆÃgÀ ªÀÄUÀ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀ£ÀÄ.
 ªÉÆWÀ®j(OgÀAUÀeÉÃ§)UÉ ±ÀgÀuÁzÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ»UÀ¼À PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À-¹PÀAzÀgï D¢¯ï µÁ.
 OgÀAUÀeÉÃ¨ï ©eÁ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1686.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À zÀR¤ß£À gÁdzsÁ¤ - OgÀAUÁ¨Ázï.
 OgÀAUÀeÉÃ¨ï UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1687.
 OgÀAUÀeÉÃ¨ï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1707. ªÀiÁZïð 3.
 vÀ£Àß ¸ÀgÀ¼À fÃªÀ£À¢AzÀ ‘fAzÁ¦Ãgï’ JAzÀÄ PÀgÉ¬Ä¹PÉÆAqÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 ªÀÄzÀå¥Á£À, dÆdÄ, ªÉÆÃdÄ, ¸ÀAVÃvÀUÀ½AzÀ zÀÆgÀ«zÀÄÝ PÀmÁÖ ªÀÄÄ¹èA£ÁVzÀÝ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À £ÀAvÀgÀ D¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀ£ÀÄ - §ºÀzÀÆÝgï µÁ.
 §ºÀzÀÆÝgï µÁ£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwðAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - dºÀAzÀgï µÁ.
 dºÀAzÀgï µÁ£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwðAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - ¥sÀgÀÄQëAiÀiÁgï.
 ‘gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ°è d¤¹zÀ zÀjéµï’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄwÛzÀÝ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À £ÀAvÀgÀ ªÉÆUÀ¯ï zÉÆgÉAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - §ºÀzÀÆÝgï µÁ.
 ¸ÀAVÃvÀªÀ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ªÉÆUÀ¯ï ¨ÁzÀµÀºÀ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ PÀ«, eÉÆåÃw¶UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀºÁQzÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 »AzÀÆUÀ¼À ªÉÄÃ¯É AiÀiÁvÁæ vÉjUÉ, dfAiÀiÁªÀ£ÀÄß «¢ü¹zÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À PÁ®zÀ°èzÀÝ ¸ÀÄ¨sÁ(¥ÁæAvÀå)UÀ¼À ¸ÀASÉå - 21.
 ªÉÆWÀ¯ï DqÀ½vÀzÀ°è £ÁåAiÀÄ ¥Àj¥Á®£ÉAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁæl¤UÉ £ÉgÀªÁUÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ - SÁf.
 ªÉÆWÀ®gÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À£ÀÄß - ¸ÀÄ¨sÁ J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ.
 ªÉÆWÀ®gÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀÄ¨sÁUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÀÄß - ¸ÀÄ¨sÉÃzÁgï J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ.
 ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ°è ¤UÀ¢UÉÆ½¸À¯ÁVzÀÝ ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt - 1/3 ¨sÁUÀ.
 ªÉÆWÀ¯ï ¸ÉÊ£ÀåzÀ «±ÉÃµÀÀvÉ - ¦ügÀAVUÀ¼À §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ £À«Ã£À AiÀÄÄzÀÞ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ.
 ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉUÀ¼À §½ PÁAiÀÄð ¤ªÀð¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR »AzÀÆ ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀgÀÄ - gÁeÁ ªÀiÁ£ï¹AUï, gÁeÁ
vÉÆÃzÀgÀªÀÄ®è, gÁeÁ ¨sÀUÀªÁ£ïzÁ¸ï.
 ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀvÀðªÀå -AiÀÄÄzÀÞPÁ®zÀ°è ¸ÉÊ¤PÀ¸ÉÃªÉ, ±ÁAwPÁ®zÀ°è DqÀ½vÀ ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸À¨ÉÃPÁV¢ÝvÀÄ.
 £ÁUÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ «Ä°lj PÁgÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ ªÉÆUÀ¯ï C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ - ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀgÀÄ.
 ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀjUÉ C¢üPÁgÀzÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁV - ±ÉæÃtÂ(gÁåAPï) PÉÆqÀ¯ÁV¢ÝvÀÄ.
CHIRANTHANA
 ªÉÆWÀ®gÀÄ ªÀÄ£Àì¨ïzÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ GzÉÝÃ±À - ¸ÁªÀiÁædå «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAgÀPÀëuÉ.
 ‘ªÀÄ£Àì¨ïzÁj’ ±ÉæÃtÂAiÀÄÄ - ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀgÀÄ ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÁzÀ C±ÀézÀ¼ÀzÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹vÀÄÛ.
 CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è £Átå vÀAiÀiÁjPÉUÉ §¼À¹zÀ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ - a£Àß, ¨É½î, vÁªÀÄæ.
 PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ°è ªÉÆWÀ®gÀÄ - C®APÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯Á ¸ÀÆPÀëöävÉUÉ ªÀÄºÀvÀé PÉÆnÖzÀÝgÀÄ.
 CPÀâgÀ£ÀÄ §Ä®ÄAzÀ zÀªÁðdªÀ£ÀÄß - ¥sÀvÉÃ¥ÀÄgÀ ¹QæAiÀÄ°è ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
 CPÀâgÀ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ ‘§Ä®ÄAzÀ zÀªÁðd’zÀ JvÀÛgÀ -
 ªÉÆWÀ®gÀÄ vÀªÀÄä PÀlÖqÀUÀ½UÉ - UÀnÖPÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ CªÀÄÈvÀ²¯ÉUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀgÀÄ.
 µÀºÀdºÁ£À£À PÁ®zÀ°è ªÉÆWÀ®gÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ¥Àj ¥ÀÆtðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹vÀÄ. -
 EwºÁ¸ÀPÁgÀjAzÀ ‘²¯ÉAiÀÄ°è£À ¨sÁªÀVÃvÉ’ JAzÀÄ ªÀtÂð¸À®àlÖ ¸ÁägÀPÀ - vÁeï ªÀÄºÀ¯ï.
 CPÀâgï£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ±ÉæÃµÀ× »AzÀÆ ªÀtðavÀæPÁgÀgÀÄ - ©¸ÁßzÁ¸ï, zÁ¸ÀªÀAvï, vÁgÁZÀAzï, dUÀ£ÁßxÀ.
 avÀæPÀ¯ÉUÉ ºÉZÀÄÑ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀ ªÉÆWÀ¯ï ZÀPÀæªÀwðUÀ¼ÀÄ - CPÀâgï ªÀÄvÀÄÛ dºÁAVÃgï.
 ªÉÆWÀ®gÀ PÁ®zÀ°è gÀavÀªÁzÀ ¸ÀAVÃvÀ ¸ÀA§A¢ü avÀæUÀ¼ÀÄ - ‘gÁUÀªÀiÁ¯Á’.
 dºÁAVÃgï §gÉzÀ DvÀä PÀxÁ£ÀPÀ - ‘vÀÄdÆPï-E-dºÁAVÃj’.
 'gÁªÀiÁAiÀÄt'ªÀ£ÀÄß ¥À²ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉUÉ ¨sÁµÁAvÀj¹zÀ ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ «zÁéA¸À - §zË¤.
 C§Ä¯ï ¥sÉÊf ¥À²ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉUÉ ¨sÁµÁAvÀj¹zÀ UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛç PÀÈw - °Ã¯ÁªÀw.
 ‘CPÀâgï £ÁªÀiÁ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï.
 PÁ²äÃgÀzÀ ±Á°ªÀiÁgï GzÁå£ÀªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ zÉÆgÉ - dºÁAVÃgï.
 ±ÉæÃµÀ×ªÀÄlÖzÀ UÀd¯ïUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀ ªÉÆUÀ¯ï PÁ®zÀ ¸Á»w - ªÀÄºÀªÀÄzï ºÀÄ¸ÉìÃ£ï £Àdj.
 ‘¥ÀzÁäªÀvï JA§ ªÀÄºÁPÁªÀåªÀ£ÀÄß GzÀÄð¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄ°èPï ªÀÄºÀªÀÄzï dAiÀÄ¹.
 ªÀdæ, ªÀiÁtÂÃPÀå, ªÀÄvÀÄÛ ºÀªÀ¼ÀUÀ½AzÀ C®APÀÈvÀUÉÆAqÀ ‘ªÀÄAiÀÄÆgÀ ¹AºÁ¸À£À’ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ zÉÆgÉ - µÀºÀdºÁ£ï.
 PÉÆ»£ÀÆgï ªÀdæªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ªÉÆWÀ¯ï ¸ÁªÀiÁæl - µÀºÀdºÁ£ï.
 ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ°è PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ºÀtPÁ¹£À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝ E¯ÁSÉ - ‘¢ªÁ£ï-E-D®’.
 vÉÆÃzÀgÀªÀÄ®è£ÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ¨sÀÆªÀiÁ¥À£ÀzÀ°è ¸Ét©£À ºÀUÀÎzÀ §zÀ®Ä §¼À¹zÀÄÝ - PÀ©âtzÀ ¸ÀgÀ¥À½.(djÃ¨ï)
 ¨ÉAUÁ°AiÀÄ°è PÁ½PÁ zÉÃ«AiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ¨sÀQÛVÃvÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀ ªÀÄÄ¹èA PÀ« - «ÄeÁð ºÀÄ¸ÉìÃ£ï C°.
 ¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉ, G¥À¤µÀvïUÀ¼À£ÀÄß ¥À²ðAiÀÄ£ïUÉ ¨sÁµÁAvÀj¹zÀ µÀºÀdºÁ£À£À ªÀÄUÀ - zÁgÁ²PÉÆÃ.
 ‘¨ÁzïµÁ£ÁªÀiÁ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - C§ÄÝ¯ï ºÀ«ÄÃzï ¯ÁºÉÆÃj.
 vÀÄ¼À¹zÁ¸ÀgÀ PÀÈw - gÁªÀÄZÀjvÀ ªÀiÁ£À¸À (vÀÄ¼À¹ gÁªÀiÁAiÀÄt)
 »AzÀÆUÀ¼À ¨ÉÊ§¯ï J¤¹gÀÄªÀ PÀÈw - gÁªÀÄZÀjvÀ ªÀiÁ£À¸À (vÀÄ¼À¹ gÁªÀiÁAiÀÄt
 ªÉÆWÀ®gÀ PÀ¯Á ±ÉÊ°VgÀÄªÀ ºÉ¸ÀgÀÄ - EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï ±ÉÊ°.
 PÁ²äÃgÀzÀ ±Á°ªÀiÁgÀªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ zÉÆgÉ - dºÁAVÃgï.
 ‘¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¸ÀéUÀð’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ µÀºÀdºÁ£ï ¤jä¹zÀ CgÀªÀÄ£É - zÉºÀ°AiÀÄ ¢ªÁ£ï-E-SÁ¸ï.
 vÁeïªÀÄºÀ¯ï£À ¸ÀÄvÀÛ°£À GzÁå£ÀªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀ£ÀÄ - PÁ²äÃgÀzÀ gÁªÀiïªÀÄ¯ï
 vÁeïªÀÄºÀ¯ï£ÀÄß ¤jä¹zÀ ¥ÀæzsÁ£À ²°à - G¸ÁÛzï E¸Á.
 ‘»AzÀÆ¸ÁÜ¤ ¸ÀAVÃvÀ ¦vÁªÀÄºÀ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ «zÁéA¸À - vÁ£ï¸ÉÃ£ï.
 vÁeï ªÀÄºÀ¯ï ¤ªÀiÁðtzÀ CªÀ¢ü - 1632-1653
 ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ
 ªÉÆUÀ¯ï ¨ÁzÀµÀºÀ ¤«Äð¹zÀ ¸ÁägÀPÀ ¸ÀÜ¼À
 * ¨Á§gï - PÁ§Æ¯ï¨ÁUï ¥ÁtÂ¥Àvï
- dÄªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢ ¸ÀA¨Á¯ï
CHIRANTHANA
 * CPÀâgï - §Ä®ÄAzï zÀªÁðd ¥sÀvÉÃ¥ÀÄgÀ ¹Qæ-¨sÁgÀvÀzÀ Cw JvÀÛgÀzÀ ºÉ¨ÁâV®Ä

- dªÀiÁä-E-ªÀÄ¹Ã¢ ¥sÀvÉÃ¥ÀÄgÀ ¹Qæ
- ¸À°ÃA a¹ÛAiÀÄ UÉÆÃj "
- ¥ÀAZÀªÀÄºÀ¯ï "
- eÉÆÃzsÁ¨Á¬Ä CgÀªÀÄ£É "
- ¢ªÁ£ï-E-DªÀiï "
- ¢ªÁ£ï-E-SÁ¸ï "
 * dºÁAVÃgï- ¨ÁzïµÁ» ªÀÄ¹Ã¢ ¯ÁºÉÆÃgï
 * µÀºÀdºÁ£ï- vÁeïªÀÄºÀ¯ï DUÁæ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ CzÀÄâvÀUÀ¼ÉÆAzÀÄ. ¥ÀæzsÁ£À ²°à G¸ÁÛzÀ E¸Á
- ªÉÆÃw ªÀÄ¹Ã¢ "
- dªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢ zÉºÀ° (zÉºÀ°AiÀÄ PÉA¥ÀÄPÉÆÃmÉAiÀÄ°èzÉ)
- ¢ªÁ£ï-E-DA "
- ¢ªÁ£ï-E-SÁ¸ï "
- PÉA¥ÀÄPÉÆÃmÉ "
- ªÀÄAiÀÄÆgÀ ¹AºÁ¸À£À --CAzÁdÄ 1 PÉÆÃn gÀÆ ªÉZÀÑzÀ°è vÀAiÀiÁgÁzÀ ¹AºÁ¸À£À
1737gÀ°è C¥sÁÏ£ï ¸ÀgÀzÁgÀ £Á¢gï µÁ ºÉÆvÉÆÛAiÀÄÝ£ÀÄ
EzÀgÀ ¥ÀæzsÁ£À ²°à ¨ÁzÀ¯ï SÁ£ï
 ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ DqÀ½vÀ

 PÉÃAzÀæ¸ÀPÁðgÀ:
1. ¨ÁzÀµÀºÀ
2. ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀgÀÄ
 ªÀfÃgÀ-¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ
 «ÄÃgï¨sÀQë-¸ÉÃ£Á¥Àw(zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ)
 ¸ÀzÀgï-G¸ï-¸ÀzÀgï-gÁd¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ/zÁ£ÀzÀwÛAiÀÄ G¸ÀÄÛªÁj
 ¸ÀzÀgï SÁf - ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üÃ±À
 ªÀÄºÀvÁ¹¨ï - ¸ÁªÀðd¤PÀ ¤Ãw¤AiÀÄªÀiÁªÀ½ C¢üPÁj
 SÁ£ï-E-¸ÀªÀÄ£ï - CAvÀB¥ÀÄgÀ C¢üPÁj/UÀÈºÀªÀÄAwæ
 «ÄÃgï-E-Dw±ï(vÉÆÃ¥ÀSÁ£À zÀgÉÆÃUÀ) - ¦ügÀAVzÀ¼ÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ
 ¢ªÁ£ï - PÀAzÁAiÀÄªÀÄAwæ
 ¢ªÁ£ï-E-D®- CxÀðªÀÄAwæ??
 zÀgÉÆÃUÀ qÁPï ZËQ-CAZÉ/UÀÄ¥ÀÛZÁgÀ «¨sÁUÀ
 ¥ÁæAvÁåqÀ½vÀ - ¥ÁæAvÀå ¸ÀÄ¨sÁ

 ¸ÀÄ¨sÉÃzÁgï -¥ÁæAvÁå¢üPÁj
 ¢ªÁ£ï - PÀAzÁAiÀÄªÀÄAwæ
 ¨sÀQë - ¸ÉÃ£Á ªÀÄAwæ
 ªÀSÁAiÀÄ£À«¸ï- UÀÆqsÁZÁgÀ
 PÉÆvÁé¯ï - §UÀgÁ¢üPÁj
 SÁf - £ÁåAiÀiÁ¢üÃ±À
 ¸ÀPÁðgï - f¯Áè¢üPÁj
CHIRANTHANA
 f¯Áè DqÀ½vÀ - ¸ÀPÁðgï

 ¥sËdÄzÁgï - zÀ¼ÀªÁ¬Ä
 CªÀÄ¯ïUÀÄeÁgï- PÀAzÁAiÀÄ C¢üPÁj
 ©na - ¨sÀÆ zÁR¯ÉUÀ¼À C¢üPÁj
 ReÁ£ïzÁgï - ReÁAa
 vÁ®ÆèPÀÄ DqÀ½vÀ - ¥ÀgÀUÀt
 ±ÉÃSïzÁgï - PÀAzÁAiÀÄ¢üPÁj
 C«Ä¯ÁÝgï - ºÀtPÁ¹£À C¢üPÁj
 ¥ÉÆvÉzÁgï - ReÁAa
 R£ÀÄAUÉÆÃ-¥ÀmÉÃ®/¥ÀmÁéj
 PÁgÀPÀÆ£ï-PÀÄ®PÀtÂð/±À£À¨ÉÆÃUÀ
 UÁæªÀiÁqÀ½vÀ
 ªÀÄÄUÀÝA - UÁæªÀÄ ªÀÄÄRAqÀ
 PÀgÀtÂPÀ - ±Á£À¨ÉÆÃUÀ
 ZËQzÁgï - vÀ¼ÀªÁgÀ
ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå

¯ÉÃRPÀgÀÄ PÀÈwUÀ¼ÀÄ
* ¨Á§gï - ¨Á§gï£ÁªÀiÁ
* UÀÄ®âzÀ£ï ¨ÉÃUÀA - ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï £ÁªÀiÁ
* C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï - L¤ CPÀâj, CPÀâgï £ÁªÀiÁ
* C§Ä¯ï ¥sÉÊf - ªÀÄÄPïÛ§vï-J-C®ªÀiï, °Ã¯ÁªÀw-¨sÁµÁAvÀgÀ
* E£ÁAiÀÄvï G¯Áè - vÀPï«Ä¯ï CPÀâgï £ÁªÀiÁ
* SÁéeÁ PÁªÀiïUÀgï - ªÀiÁ¹Pï-J-dºÁAVj
* §AiÀiÁfzï ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï - vÁjPï-J- ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï
* C§ÄÝ¯ï §zÁªÀÅ¤ - ªÀÄÄAvÀPÀ¨ï G¯ï vÀªÁjvï, vÁjÃPï J vËªÀÄÆgïSÁ£ïzÁ£ï
¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ ¥À¶ðAiÀÄ£ïUÉ C£ÀÄªÁzÀ
* dºÁAVÃgï - vÀÄdÄPï-J-dºÁAVgï
* E£ÁAiÀÄvïSÁ£ï - µÀºÀdºÁ£ï £ÁªÀiÁ
* ªÀÄºÀªÀÄzï SÁ¹A - D®AVÃgï £ÁªÀiÁ
* ºÁ¶ÃA SÁ¦üSÁ£ï - ªÀiÁ¹gï-J-D®AVj
* zÁgÁ¶PÉÆÃ - G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ïUÉ C£ÀÄªÁ¢¹zÀ£ÀÄ.
 ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀgÀÄ - vÁ£ï¸ÉÃ£ï, gÁªÀiïzÁ¸ï, ©æÃdÄ¨ÁªÀgÀ, ¸ÀÆgï zÁ¸ï. ¨Á§gï. ¨Á§gï, dºÁAVÃgï
ªÀÄvÀÄÛ µÀºÀdºÁ£ï GvÀÛªÀÄ UÁAiÀÄPÀgÀÆ, VÃvÀ gÀZÀ£ÉPÁgÀgÀÆ DVzÀÝgÀÄ.
 ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ avÀæPÁgÀgÀÄ - G¸ÁÛzï ªÀÄ£ÀÆìgï, ªÀÄÄgÁzï, ©µÀ£ïzÁ¸ï, ªÀÄ£ÉÆÃºÀgï.
 CPÀâgï ªÀÄvÀÄÛ dºÁAVÃgÀ avÀæPÀ¯É ¥ÉÆæÃvÁì»¹zÀgÀÄ. dºÁAVÃgï ¥ÀjtÂvÀ avÀæPÁgÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ.
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 17. ªÀÄgÁoÀgÀÄ

 ªÀÄgÁoÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥ÀPÀ - ²ªÁf.
 ²ªÁf d¤¹zÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1627. K¦æ¯ï 20.
 ²ªÁfAiÀÄ vÀAzÉ - µÀºÀf.
 ²ªÁfAiÀÄ vÁ¬ÄAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - fÃeÁ¨Á¬Ä.
 ²ªÁfAiÀÄ d£Àä¸ÀÜ¼À - ²ªÀ£ÉÃgÀÄzÀÄUÀð.
 ²ªÁfAiÀÄ vÀAzÉ µÀºÀf - ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ£À ¸ÉÃªÉAiÀÄ°èzÀÝ£ÀÄ.
 ²ªÁfAiÀÄ vÁ¬Ä - zÉÃªÀVjAiÀÄ AiÀiÁzÀªÀ ªÀA±ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀªÀ¼ÀÄ.
 µÀºÀf vÀ£Àß 2£ÉÃ ¥ÀwßAiÉÆA¢UÉ £É¯É¹zÀÝ ¸ÀÜ¼À(dºÀVÃgÀÄ) - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
 µÀºÀfAiÀÄ 2£ÉÃ ¥Àwß - vÀÄPÁ¨Á¬Ä
 ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼À PÀxÉUÀ¼À£ÀÄß, «ÃgÀgÀ PÀxÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃ¼ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ²ªÁfAiÀÄ°è ±ËAiÀÄð,¸ÁºÀ¸À, G£ÀßvÀ DzÀ±ÀðUÀ¼À£ÀÄß
vÀÄA©zÀªÀgÀÄ - fÃeÁ¨Á¬Ä.
 ²ªÁfUÉ fÃªÀ£À ªÀiË®åUÀ¼À ²PÀët ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - fÃeÁ¨Á¬Ä.
 ²ªÁfAiÀÄ UÀÄgÀÄ - zÁzÁfPÉÆAqÀzÉÃªÀ.
 ²ªÁfUÉ PÀÄzÀÄgÉ ¸ÀªÁj, PÀwÛªÀgÀ¸É, ±À¸ÁÛç¨sÁå¸À ªÉÆzÀ¯ÁzÀ AiÀÄÄzÀÞPÀ¯ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ°¹zÀªÀgÀÄ - zÁzÁfPÉÆAqÀzÉÃªÀ.
 ²ªÁfAiÀÄ DzsÁåwäPÀ UÀÄgÀÄ - ¸ÀAvÀ gÁªÀÄzÁ¸À.
 ªÀÄºÁgÁµÀÖç ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ d£ÀjUÉ - ¸ÀAvÀ gÁªÀÄzÁ¸ÀgÀ G¥ÀzÉÃ±ÀªÀÅ ¸ÀégÁdåzÀ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß w½¹vÀÄ?
 ªÀÄgÁoÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ «±ÉÃµÀªÁV PÁgÀtªÁzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ CA±À - ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ ¨sËUÉÆÃ½PÀ ¥Àj¸ÀgÀ.
 ²ªÁfAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß §½ PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÉÃj¹PÉÆ¼Àî®Ä §AiÀÄ¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À.
 ²ªÁf - ºÉÊAzÀ«Ã ¸ÀégÁdå (gÁdå)¸ÀégÁdå PÀlÖ®Ä §AiÀÄ¹zÀÝ£ÀÄ.
 ²ªÁfAiÀÄ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉUÉ £ÉgÀªÁzÀ Vjd£À d£ÁAUÀ - ªÀiÁªÀ½UÀ¼ÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß dºÀVÃgÁV ¥ÀqÉzÀ ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀ - µÀºÀf.
 ªÀiÁªÀ½UÀ¼ÀÄ ¥ÀjtÂvÀgÁVzÀÝ AiÀÄÄzÀÞvÀAvÀæ UÉj¯Áè.
 ²ªÁfAiÀÄÄ vÉÆÃgÀtWÀqÀ(zÀÄUÀð)ªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1646.
 vÉÆÃgÀtWÀqÀzÀ ¸À«ÄÃ¥À ²ªÁf ¤«Äð¹zÀ gÁdzsÁ¤ - gÁAiÀÄWÀqÀ.
 µÀºÀf ¤zsÀ£À£ÁzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1664.
 ²ªÁf eÁªÀ½ ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß UÉzÀÝ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1656.
 ²ªÁfAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¸À®Ä §AzÀ ©eÁ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À ¸ÉÃ£Á¤ - C¥sÀd¯ïSÁ£ï.
 C¥sÀd¯ïSÁ£À£À zÁ½AiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ²ªÁf gÀPÀëuÉ ¥ÀqÉzÀ PÉÆÃmÉ - ¥ÀævÁ¥ÀWÀqÀ PÉÆÃmÉ. 1659 ¸Á.±À.
 C¥sÀd¯ï SÁ£À£À£ÀÄß ¸ÀAºÀj¸À®Ä ²ªÁf §¼À¹zÀ DAiÀÄÄzsÀ - ‘ªÁåWÀæ£ÀR’.
 ²ªÁf ªÀÄvÀÄÛ ±À¬Ä¸ÁÛSÁ£ïgÀ £ÀqÀÄªÉ WÀµÀðuÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1663.
 ²ªÁf ©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀzÀ°èzÀÝ ¸ÀÆgÀvï£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1664
 C¥sÀd¯ï SÁ£À£À £ÀAvÀgÀ ²ªÁfAiÉÄ£ÉßzÀÄj¸À®Ä §AzÀ ©eÁ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À ªÀÄvÉÆÛ§â ¸ÉÃ£Á¤ - gÀÄ¸ÀÄÛASÁ£ï.
 ²ªÁfAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¸À®Ä §AzÀ ªÉÆWÀ¯ï ¨ÁzÀµÀºÀ OgÀAUÀeÉÃ§£À ¸ÉÃ£Á¤ - ±À¬Ä¸ÁÛSÁ£ï.
 ²ªÁfAiÉÆA¢UÉ ªÉÄÊwæ ¸Á¢ü¸À®Ä OgÀAUÀeÉÃ§¤AzÀ ¤AiÀÄÄQÛUÉÆAqÀ ªÉÆWÀ¯ï zÀ¼À¥Àw - eÉÊ¹AUï.
 ²ªÁf eÉÊ¹AUÀ£ÉÆA¢UÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀ M¥ÀàAzÀ - ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ.
 ²ªÁf ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ¹AUÀgÀ ªÀÄzsÉå ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1665.
 ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀzÀAvÉ ²ªÁf ªÉÆWÀ®jUÉ - 23 PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖPÉÆlÖ£ÀÄ.
 ²ªÁfAiÀÄ£ÀÄß G¥ÁAiÀÄ¢AzÀ DUÁæPÉÌ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃzÀªÀgÀÄ - eÉÊ¹AUï.
CHIRANTHANA
 ²ªÁfAiÉÆA¢UÉ DUÁæPÉÌ OgÀAUÀeÉÃ§£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ vÉgÀ½zÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ - ¸ÁA¨Áf.

 ²ªÁf DUÁæ¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ §AzÀÄ gÁAiÀÄWÀqÀªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦zÀÄÝ - Qæ.±À. 1666 gÀ°è.
 ²ªÁfUÉ ‘gÁd’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï.
 OgÀAUÀeÉÃ§¤AzÀ 5000 PÀÄzÀÄgÉUÀ¼À ªÀÄ£Àì¨ïzÁgÀ£ÉAzÀÄ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀÄ, ©gÁgÀ£ÀÄß dºÀVÃgÁV ¥ÀqÉzÀ ²ªÁfAiÀÄ ªÀÄUÀ ¸ÁA¨Áf.
 C¢üPÁjUÀ½UÉ dºÀVÃgÀÄ ¤ÃqÀÄªÀ §zÀ®Ä, ªÉÃvÀ£À ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀzÀÞw eÁjUÉ vÀAzÀ ªÀÄgÁoÀ gÁd - ²ªÁf.
 OgÀAUÀeÉÃ§£À GvÁÛgÁ¢üPÁjUÀ½AzÀ ©qÀÄUÀqÉUÉÆAqÀ ¸ÁA¨ÁfAiÀÄ ªÀÄUÀ - ¸ÁºÀÄ.
 CµÀ×¥ÀæzÁs £ÀgÀ°è-¥ÀArvÀgÁªï ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁzsÀåPÀë F E§âgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ G½zÀªÀgÉ®ègÀÆ £ÁUÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÊ¤PÀ
PÁgÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃQvÀÄÛ.
 gÁeÁgÁªÀÄ£À ªÀÄgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ vÀ£Àß ªÀÄUÀ£À£ÀÄß 2£ÉÃ ²ªÁfAiÉÄAzÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ vÀAzÀÄ, CªÀ£À gÁd ¥Àæw¤¢üAiÀiÁV DqÀ½vÀ
£ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - vÁgÁ¨Á¬Ä.
 PÉ¼À¢ gÁdåzÀ CAvÀBPÀ®ºÀzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ZÉ£ÀßªÀiÁäfUÉ £ÉgÀªÁzÀ ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀ - ²ªÁf.
 ²ªÁf «¢ü¹zÀÝ JgÀqÀÄ «±ÉÃµÀ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ - ZËvï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÉÃð±ïªÀÄÄT.
 ²ªÁfUÉ DqÀ½vÀzÀ°è £ÉgÀªÁUÀ®Ä EzÀÝ JAlÄ d£À ªÀÄAwæUÀ¼ÀÄ - CµÀ×¥ÀæzsÁ£ÀgÀÄ.
 CµÀ×¥ÀæzsÁ£ÀgÀ°è ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ - ¥ÉÃ±Éé.
 gÁeÁgÁªÀÄ£À ªÀA±À¸ÀÜgÀÄ bÀvÀæ¥ÀwUÀ¼ÉAzÀÄ - PÉÆ¯Áè¥ÀÄgÀ¢AzÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 ¸ÁºÀÄ«£À ªÀA±À¸ÀÜgÀÄ - ¸ÀvÁgÀ¢AzÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 CµÀ×¥ÀæzsÁ£ÀgÀ°è «zÉÃ±ÁAUÀ ªÀåªÀºÁgÀ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀÄªÀÄAvÀ.
 CµÀ×¥ÀæzsÁ£ÀgÀ°è ºÀtPÁ¸ÀÄ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀgÀÄ - CªÀiÁvÀå.
 OgÀAUÀeÉÃ§¤AzÀ ºÀvÉåUÉÊ¸À®àlÖ ²ªÁfAiÀÄ ªÀÄUÀ - ¸ÁA¨Áf.
 CµÀ×¥ÀæzsÁ£ÀgÀ°è «zÉÃ±ÁAUÀ ªÀåªÀºÁgÀ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀÄªÀÄAvÀ.
 ²ªÁfAiÀÄ £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - ¸ÁA¨Áf.
 ¸ÁA¨ÁfAiÀÄ £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - gÁeÁgÁªÀÄ
 ²ªÁfAiÀÄ ¥ÀmÁÖ©üµÉÃPÀªÁzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1674. dÆ£ï 16.
 ²ªÁfAiÀÄ ¥ÀmÁÖ©üµÉÃPÀªÁzÀ ¸ÀÜ¼À - gÁAiÀÄWÀqÀ.
 ²ªÁf gÁAiÀÄWÀqÀzÀ°è ¥ÀmÁÖ©üµÉÃPÀªÁzÁUÀ zsÀj¹zÀ ©gÀÄzÀÄ - bÀvÀæ¥Àw.(gÁdgÀgÁd)
 'bÀvÀæ¥Àw' JA§ÄzÀgÀ CxÀð - (gÁdgÀgÁd)
 ²ªÁf ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹, £ÀAvÀgÀ CzÀ£ÀÄß - KPÉÆÃfUÉ ªÀ»¹zÀ£ÀÄ.
 ²ªÁfAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgï - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgï.
 ²ªÁf ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1780. K¦æ¯ï 4.
 ²ªÁfAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¢£ÀUÀ¼À°è vÀ£Àß ºÀoÀªÀiÁj zsÉÆÃgÀuÉ¬ÄAzÀ ²ªÁfUÉ £ÉÆÃªÀÅAlÄ ªÀiÁrzÀ CªÀ£À ªÀÄUÀ - ¸ÁA¨Áf.
 gÁAiÀÄWÀqÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆWÀ®gÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÁUÀ gÁeÁgÁªÀÄ£ÀÄ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃV vÀ®Ä¦zÀ ¸ÀÜ¼À - fAf.
 ¥ÉÃ±ÉéUÀ¼À D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ªÀÄgÁoÀ ¥ÉÃ±Éé - ¨Á¯Áf «±Àé£ÁxÀ.
 ¨Á¯Áf «±Àé£ÁxÀ¤UÉ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß M¦à¹zÀ bÀvÀæ¥Àw - ¸ÁºÀÄ.
 ªÀÄgÁoÀ bÀvÀæ¥Àw ¸ÁºÀÄ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¨sÀzÀæ¥Àr¹zÀ ¥ÉÃ±Éé - ¨Á¯Áf «±Àé£ÁxÀ.
 D¥ÀvÁÌ®zÀ°è ªÉÆWÀ®jUÉ £ÉgÀªÁV CªÀgÀ ªÀÄ£ÀßuÉ ¥ÀqÉzÀ ¥ÉÃ±Éé - ¨Á¯Áf «±Àé£ÁxÀ.
 ªÀÄgÁoÀgÀ°è LPÀåvÉ PÁ¥ÁrPÉÆAqÀÄ §gÀ®Ä AiÀÄwß¹, «±Á® ªÀÄgÁoÀ MPÀÆÌlPÉÌ vÀ¼ÀºÀ¢ ºÁQzÀªÀ£ÀÄ ¨Á¯Áf - «±Àé£ÁxÀ.
 ¨Á¯Áf «±Àé£ÁxÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±Éé ºÀÄzÉÝUÉÃjzÀªÀgÀÄ - 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 »AzÀÆ ¸ÁªÀiÁædå (»AzÀÆ ¥ÀzÀ¥ÁzÀ±Á») ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ DPÁAPÉë ºÉÆA¢zÀÝ ¥ÉÃ±Éé - 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ ªÀiÁ¼ÀéªÀ£ÀÄß UÉzÀÝ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1732.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀjUÉ ¸ÉÃjzÀÝ ¨É¹ì£ï ªÀÄvÀÄÛ ¸Á¯ÉìmïUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÁoÀgÀ ªÀ±ÀªÁVzÀÄÝ - Qæ.±À. 1739gÀ°è.
CHIRANTHANA
 ªÀÄgÁoÀ ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ£ÀÄß G£ÀßvÀPÉÌÃj¹ EwºÁ¸ÀzÀ°è 2£ÉÃ ²ªÁf JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀ£ÀÄ - 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 ªÀÄgÁoÀ ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀéªÀ£ÀÄß GvÀÛgÀzÀ®Æè ¥Àæ¸Àj¸ÀÄªÀ zsÉåÃAiÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ¥ÉÃ±Éé - 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 ¥ÉÃ±Éé 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1740.
 ¥ÉÃ±Éé 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±Éé ºÀÄzÉÝUÉÃjzÀªÀgÀÄ - ¨Á¯Áf ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 ªÀÄÆgÀ£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1761.
 3£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À £ÀqÉzÀzÀÄÝ - ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D¥sïWÀ£ï DPÀæªÀÄtPÁgÀ CºÀªÀÄzïµÁ C¨ÁÝ° £ÀqÀÄªÉ.
 3£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - ªÀÄgÁoÀgÀ »Ã£ÁAiÀÄ ¸ÉÆÃ®Ä.
 ¨Á¯Áf ¨ÁfÃgÁAiÀÄ£À £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ.
 ªÀÄgÁoÀgÀ ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï ¸ÀA¥Á¢¹zÀ ¥ÉÃ±Éé - ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ.
 ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ£À £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁzÀ £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄ£À£ÀÄß PÉÆ¯É ªÀiÁr¹zÀªÀ£ÀÄ - gÁWÉÆÃ§.(gÀWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ)
 £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄ£À PÉÆ¯ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - ¸ÀªÁAiÀiï ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ.
 ¸ÀªÁAiÀiï ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ£ÀÄ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁVzÁÝUÀ CªÀ£À ºÉ¸Àj£À°è C¢üPÁgÀ ZÀ¯Á¬Ä¹zÀªÀ£ÀÄ - £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸ï.
 ¸ÀªÁAiÀiï ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ£À ªÀÄgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - gÁWÉÆÃ§£À ªÀÄUÀ 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¥ÉÃ±ÉéAiÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÉÆ½¹zÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1818.
 ªÀÄgÁoÀ MPÀÆÌlzÀ°è SÁåwªÉvÀÛ gÁtÂ J¤¹zÀªÀ¼ÀÄ - EAzÀÆj£À CºÀ®å¨Á¬Ä ºÉÆÃ¼ÀÌgï.
 ªÀÄgÁoÀ ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ£ÀÄß G£ÀßvÀPÉÌÃj¹ EwºÁ¸ÀzÀ°è 2£ÉÃ ²ªÁf JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¥ÉÃ±Éé - 1£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ
CµÀ× ¥ÀæzsÁ£ÀgÀÄ:
1) ¥ÉÃ±Éé - ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ - d£ÀgÀ PÉëÃªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdåzÀ »vÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
2) CªÀiÁvÀå - EwºÁ¸ÀPÁgÀ - gÁd£À zÉÊ£ÀA¢£À ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¢£ÀZÀj EqÀÄªÀªÀ£ÀÄ
3) ªÀÄAwæ - ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄAwæ
4) ¸ÀÄªÀÄAvï - «zÉÃ±ÁAUÀ ªÀåªÀºÁgÀ G¸ÀÄÛªÁj
5) ¸ÀaªÀ - gÁd ¥ÀvÀæ ªÀåªÀºÁgÀ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀªÀ
6) ¥ÀArvÀgÁªï - zÁ£ÁzsÀåPÀë - J¯Áè zsÁ«ÄðPÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À G¸ÀÄÛªÁj.
7) ¸ÉÃ£Á¥Àw - ¸Àgï-E-£Ë§vï - ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÀÄÄRå zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ
8) £ÁåAiÀiÁ¢üÃ±À - ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üÃ±À
 ²ªÁf «¢ü¹zÀ JgÀqÀÄ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ

 ZËvï: ²ªÁfAiÀÄ £ÉÃgÀ DqÀ½vÀPÉÌ M¼À¥ÀqÀzÀ CªÀ£À ¸ÁªÀiÁædåzÀ £ÉgÉAiÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ vÁªÀÅ ¸ÀAUÀæ»¹zÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄzÀ°è
vÁªÀÅ ²ªÁf¬ÄAzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝ gÀPÀëuÉUÉ ¥ÀæwAiÀiÁV ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ 1/4 ¨sÁUÀ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß ZËvï J£ÀßªÀgÀÄ.
 ¸ÀzÉÃð±ïªÀÄÄT: gÉÊvÀgÀÄ vÁªÀÅ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ PÀAzÁAiÀÄ C¢üPÁjUÀ½UÉ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ ¤AiÀÄ«ÄvÀ vÉjUÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ²ªÁfUÉ
CxÀªÁ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁgÀPÉÌ PÉÆqÀÄwÛzÀÝ ºÉZÀÄÑªÀj ±ÉÃ 10gÀµÀÄÖ vÉjUÉ ¸ÀzÉÃð±ïªÀÄÄT.
 ªÀÄgÁoÀ ¥ÉÃ±ÉéUÀ¼ÀÄ
1. ¨Á¯Áf «±Àé£ÁxÀ 1713-20 - ªÉÆzÀ® ¥ÉÃ±Éé
2. 1£ÉÃ ¨ÁfgÁAiÀÄ 1720-40 - »AzÀÆ ¥ÀzÀ ¥Ázï µÁ»(»AzÀÆ ¸ÁªÀiÁædåzÀ) PÀ®à£É
3. ¨Á¯Áf ¨ÁfgÁAiÀÄ 1740-61 - 3£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï AiÀÄÄzÀÞ - ¸ÉÆÃ®Ä
4. 1£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀgÁªï 1761-72
5. £ÁgÁAiÀÄtgÁªï 1772-73
6. 2£ÉÃ ªÀiÁzsÀªïgÁªï 1774-95
7. 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁªï 1795-1818 - PÉÆ£ÉAiÀÄ ¥ÉÃ±Éé (©ænÃµÀjAzÀ ¥ÀzÀZÀÄåw)
CHIRANTHANA
DzsÀÄ¤PÀ ¨sÁgÀvÀ Modern India

CzsÁåAiÀÄ 18. ¨sÁgÀvÀPÉÌ AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ÀßgÀ DUÀªÀÄ£À
 AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ÀßgÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ d®ªÀiÁUÀð PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸À®Ä ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - ¨sÁgÀvÀ AiÀÄgÉÆÃ¥ï £ÀqÀÄªÀt ¨sÀÆ
ªÀiÁUÀð ªÀÄÄaÑzÀÄÝ
 ¨sÁgÀvÀ-LgÉÆÃ¥Àå zÉÃ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¨sÀÆ ªÀiÁUÀð ªÀÄÄZÀÑ®Ä ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - lPÀðgÀÄ PÁ£ï¸ÁÖöAn£ÉÆÃ¥À¯ï£ÀÄß
ªÀ±À¥À¹PÉÆAqÀzÀÄÝ.
 CmÉÆÃªÀÄ£ï lPÀðgÀÄ PÁ£ï¸ÁÖöAn£ÉÆÃ¥À¯ï £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1453.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ d®ªÀiÁUÀð PÀAqÀÄ»rzÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï £Á«PÀ - ªÁ¸ÉÆÌÃrUÁªÀÄ.
 ªÁ¸ÉÆÌÃrUÁªÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ d®ªÀiÁUÀð PÀAqÀÄ»rzÀ ªÀµÀð - 1498. ªÉÄÃ 17.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ §AzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ LgÉÆÃ¥ÀågÀÄ - ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ.
 ªÁ¸ÉÆÌÃrUÁªÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ 1498. ªÉÄÃ 17gÀAzÀÄ §AzÀÄ vÀ®Ä¦zÀ §AzÀgÀÄ - PÀ°èPÉÆÃmÉ.
 ªÁ¸ÉÆÌÃrUÁªÀÄ¤UÉ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀ PÀ°èPÉÆÃmÉAiÀÄ zÉÆgÉ - eÁªÉÆÃj£ï.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - ¥sÁæ¤ì¸ÉÆÌÃ D¯ÉäÃqï.
 “¨sÁgÀvÀzÀ°è ‘Blue Water Policy’ AiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï UÀªÀ£Àðgï - ¥sÁæ¤ì¸ÉÆÌÃ D¯ÉäÃqï.
 PÁ£ï¸ÁÖAn£ÉÆÃ¥À¯ï£À FV£À ºÉ¸ÀgÀÄ - E¸ÁÛA§Ä¯ï.
 ¸ÀªÀÄÄzÀæAiÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¹zÀ ªÉÆzÀ® zÉÃ±À - ¥ÉÆÃZÀÄðUÀ¯ï.
 ¥Áæ¤ì¸ÉÆÌÃ rD¯ÉäÃqÀ£ÀÄ MAzÀÄ ±ÀQÛAiÀÄÄvÀªÁzÀ £ËPÁ §®ªÀ£ÀÄß PÀlÖ®Ä PÁgÀt- CgÀ§âgÀ£ÀÄß CgÀ©â ¸ÀªÀÄÄzÀæ¢AzÀ zÀÆgÀ«qÀ®Ä.
 D¯ÉäÃqÀ£À £ÀAvÀgÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀ£ÀÄ - D¯Áá£ÉÆìÃ r C®ÄâPÀPïð.
 D¯ÉäÃqÀ£À £ÀAvÀgÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV C®ÄâPÀPïð ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1509.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï DqÀ½vÀPÉÌ ¨sÀzÀæ §Ä£Á¢ ºÁQzÀªÀ£ÀÄ - D¯Áá£ÉÆìÃ r C®ÄâPÀPïð.
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ ¤dªÁzÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¤ªÀiÁð¥ÀPÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï D¯Áá£ÉÆìÃ rC®ÄâPÀPïð.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ »AzÀÆ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß «ªÁºÀªÁUÀ®Ä ¥ÉÆæÃvÁì»¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï UÀªÀ£Àðgï D¯Áá£ÉÆìÃ r C®ÄâPÀPïð.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ ©eÁ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀjAzÀ UÉÆÃªÁ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1510.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤ - UÉÆÃªÁ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ ªÀÄÄSÁåqÀ½vÀ PÉÃAzÀæ(gÁdzsÁ¤) - UÉÆÃªÁ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ CªÀ£ÀwUÉ ¥ÀæªÀÄÄR(C¢üPÁjªÀUÀðzÀ) PÁgÀt-C®ÄâPÀPÀð£À ÇÀªÀÄxÀð GvÁÛgÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Áé° PÀzÀ£À.
 ¸Áé° PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1612
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ£ÀÄß ºÀÆVè¬ÄAzÀ ºÉÆgÀzÀÆrzÀªÀgÀÄ - ªÉÆWÀ®gÀÄ. 1632
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ£ÀÄß ¨ÉÃ¹ì£ï¤AzÀ ºÉÆgÀºÁQzÀªÀgÀÄ - ªÀÄgÁoÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ LgÉÆÃ¥ÀågÀ ¸ÀA¥ÀPÀð «±ÉÃµÀªÁV ºÉaÑzÀÄÝ - ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ DUÀªÀÄ£À¢AzÀ.
 'Blue Water policy' C£ÀÄ¸Àj¹zÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¥sÁæ¤ì¸ÉÆÌÃ D¯ÉäÃqï.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdªÀA±À - «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ
 ªÉÆzÀ® ªÀÄÄzÀætAiÀÄAvÀæ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀzÀÄÝ UÉÆÃªÁPÉÌ. 1556gÀ°è.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgD À UÀªÀÄ£À¢AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ CªÉÄÃjPÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ - vÀA¨ÁPÀÄ, £É®UÀqÀ¯É, FgÀÄ½î, ªÉÄPÉÌeÉÆÃ¼À, D®ÆUÀqÉØ
EvÁå¢.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ LgÉÆÃ¥Àå ªÁ¸ÀÄÛ²®à ±ÉÊ°AiÀÄÄ ¥ÀjavÀUÉÆ¼Àî®Ä PÁgÀtgÁzÀªÀgÀÄ - ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ-PÀ°èPÉÆÃmÉ,UÉÆÃªÁ, ¨É¹ì£ï, ¸Á¯Éìmï, ¸ÉÃAmïxÉÆÃA,rAiÀÄÄ,zÀªÀÄ£ï, PÉÆaÑ£ï
CHIRANTHANA
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ C¢ü¥ÀvÀå CAvÀåUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1961

 ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÁå¥ÁgÀPÉÌAzÀÄ §AzÀ ºÁ¯ÉAqï(£ÉzÀgÀ¯ÉAqï) zÉÃ²AiÀÄgÀÄ - qÀZÀÑgÀÄ.
 qÀZÀÑgÀ ªÁå¥ÁgÀ PÀA¥À¤ - qÀZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤.
 ‘qÀZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤’AiÀÄ ¥ÀÆtð ºÉ¸ÀgÀÄ -‘The United East India Company Of The Netherlands’
 PÁ¯ÉÃð¤AiÀÄ¸ï ºËmïªÀÄ£ï - qÀZï zÉÃ±ÀzÀ (ºÁ¯ÉAqï) ªÀvÀðPÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ
 qÀZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1602gÀ°è.
 qÀZÀÑgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è vÀªÀÄä ¥ÀæxÀªÀÄ ªÁå¥Áj ªÀÄ½UÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸ÀÜ¼À - ªÀÄZÀ°Ã¥ÀlÖt.
 qÀZÀÑgÀÄ ªÀÄZÀ°Ã¥ÀlÖtzÀ°è vÀªÀÄä ªÁå¥Áj ªÀÄ½UÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1605.
 qÀZÀÑgÀ ªÁå¥Áj PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ PÀ£ÁðlPÀzÀ PÀÄAzÁ¥ÀÄgÀ §½AiÀÄ ¸ÀÜ¼À - §¸ÀÆægÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è qÀZï ªÁå¥Áj ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À gÁdzsÁ¤ - ¥ÀÄ°PÁmï
 “¨sÁgÀvÀzÀ°è£À qÀZÀÑgÀ ±ÀQÛ AiÀÄÄgÉÆÃ¦£À AiÀÄÄzÀÞgÀAUÀUÀ¼À¯ÉèÃ §ºÀÄªÀÄnÖUÉ QëÃtÂ¹vÀÄ” JAzÀªÀgÀÄ-¦. E. gÁ§mïìð
 qÀZÀÑgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ EAVèÃµï UÀªÀ£Àðgï - gÁ§mïð PÉèöÊªï
 gÁ§mïð PÉèöÊªï ªÀÄvÀÄÛ qÀZÀÑgÀ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉzÀ AiÀÄÄzÀÞ - ©zÁæ PÀzÀ£À (1759)
 ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ qÀZÀÑgÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ - ¥ÀÄ°PÁmï, £ÁUÀ¥ÀlÖt, a£ÀÄìgÀ, PÁgÉÊPÀ¯ï, EvÁå¢
 ©ænÃµï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1600.
 ©ænÃµï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ ªÁå¥ÁgÀzÀ ¸À£ÀzÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ©æl£ï gÁtÂ J°d¨Évï
 EAUÉèAr£À gÁtÂ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ ¸À£ÀzÀÄ ¤ÃrzÀ ªÀµÀð - 1600 r¸ÉA§gï 31
 ªÁå¥ÁgÀ jAiÀiÁ¬ÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃr dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §AzÀ ªÉÆzÀ® DAUÀè - PÁå¥ÀÖ£ï «°AiÀÄA ºÁQ£ïì
 PÁå¥ÀÖ£ï «°AiÀÄA ºÁQ£ïì dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1608
 EAUÉèAqï zÉÆgÉ 1£ÉÃ eÉÃªÀiïì£À gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀiÁV dºÁAVÃgÀ D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §AzÀªÀ£ÀÄ - xÁªÀÄ¸ï gÉÆÃ.
 ©ænÃµÀgÀ ¥ÀæxÀ£À ªÁå¥Áj PÉÃAzÀæ - ¸ÀÆgÀvï 1915gÀ°è ¸ÁÜ¥À£É
 xÁªÀÄ¸ï gÉÆÃ dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1615
 ªÀÄzÁæ¸ï £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ¥sÁæ¤ì¸ï qÉÃ
 ªÀÄzÁæ¸ï £ÀUÀgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1639
 ªÀÄzÁæ¸ï£À°è ©ænÃµÀgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ PÉÆÃmÉ - ¸ÉÃAmï eÁeïð PÉÆÃmÉ(St. George Fort)
 ªÀÄÄA§¬ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀgÀzÀQëuÉ gÀÆ¥ÀzÀ°è DAUÀèjUÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ
 2£ÉÃ ZÁ¯ïìð zÉÆgÉ¬ÄAzÀ ªÀÄÄA§¬Ä, PÀA¥À¤UÉ zÉÆgÉvÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À. 1668.
 PÀA¥À¤UÉ £Átå lAQ¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄzÀÞ M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ-EAUÉèAqï zÉÆgÉ 2£ÉÃ ZÁ¯ïìð(1697)
 EAVèÃµÀgÀÄ ¨ÁA¨É £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1720
 vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ©ænÃµï PÀA¥À¤UÉ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ.
 PÀA¥À¤UÉ vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀ ªÉÆUÀ¯ï zÉÆgÉ - ¥sÀgÀÄQìAiÀiÁgï
 ¥sÀgÀÄQìAiÀiÁgï PÀA¥À¤UÉ vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀ ªÀµÀð - ¸Á.±À 1717
 PÀA¥À¤UÉ ¤ÃrzÀ ªÁå¥ÁgÀ C£ÀÄªÀÄwUÉ ¥ÀæwAiÀiÁV ¥sÀgÀÄQìAiÀiÁgï ¥ÀqÉzÀ ªÉÆvÀÛ - PÉÃªÀ® 3000 gÀÆ
 ¥sÀgÀÄQìAiÀiÁgï£À gÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß UÀÄt¥Àr¹zÀ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÉÊzÀå - «°AiÀÄA ºÁå«Ä®Ö£ï
 PÀ®ÌvÁÛ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ - 1696gÀ°è
 PÀ®ÌvÁÛzÀ°è ©ænÃµÀgÀÄ ¤«Äð¹zÀ PÉÆÃmÉ - ¥ÉÆÃmïð «°AiÀÄA( Fort William)
 ¥ÉÆÃmïð «°AiÀÄA PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖzÀªÀgÀÄ - eÁ¨ï ZÁgï£ÁPï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµÀgÀ DgÀA¨sÀzÀ gÁdzsÁ¤ - PÀ®ÌvÁÛ
 PÀ®ÌvÁÛ ¨sÁgÀvÀzÀ - 1911gÀªÀgÉUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ.
CHIRANTHANA
 §AUÁ¼ÀzÀ ¸ÀÄ¨sÉÃzÁgÀ£À gÉÆÃUÀ UÀÄt¥Àr¹, ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ªÁå¥ÁgÀ jAiÀiÁ¬ÄÛ ¥ÀqÉzÀ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÉÊzÀå -UÉÃ©æAiÀÄ¯ï ¨ÉÆÃ¯ïÖ÷
 §AUÁ¼Àz° À è F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤UÉ ªÁå¥ÁgÀ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀ ªÉÆUÀ¯ï zÉÆgÉ - OgÀAUÀeÉÃ¨ï
 §AUÁ¼ÀzÀ°è ªÉÆUÀ¯ï zÉÆgÉ - ªÁ¶ðPÀ (11/2 ®PÀë gÀÆ)PÀAzÁAiÀÄ ¥ÁªÀw DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀA¥À¤UÉ
ªÁå¥ÁgÀ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
 EAVèÃµÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁå¥Áj £É¯ÉUÀ¼ÀÄ - ¸ÀÆgÀvï, DUÁæ, PÁ¹A§eÁgï, ¨ÉÆæÃZï, ¨ÁA¨É, ªÀÄzÁæ¸ï, ºÀÆVè, PÀ®ÌvÁÛ EvÁå¢.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÁå¥ÁgÀPÉÌAzÀÄ DUÀ«Ä¹zÀ AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ÀßgÀ°è PÉÆ£ÉAiÀÄªÀgÀÄ - ¥sÉæAZÀgÀÄ
 ¥sÉæAZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1664.
 ¥sÉæAZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ - Campagniedes Indes Orientales.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZï ªÀ¸ÁºÀvÀÄUÀ¼À ¤ªÀiÁð¥ÀPÀ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¥sÁæAPÉÆÃ¬Ä¸ï ªÀiÁnð£ï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÁå¥Áj PÉÆÃp ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁUÉÆzÀÄÝ - ¸ÀÆgÀvï£À°è
 ªÀÄZÀ°¥ÀlÖtA£À°è ªÁå¥ÁgÀ PÉÆÃp ¸ÁÜ¦¸À®Ä ¥sÉæAZÀjUÉ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À
 ZÀAzÀæ£ÁUÀÆj£À°è ªÁå¥ÁgÀ PÉÆÃp ¸ÁÜ¦¸À®Ä ¥sÉæAZÀjUÉ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀªÀgÀÄ- §AUÁ¼ÀzÀ UÀªÀ£Àðgï µÀ»¸ÁÛSÁ£ï
 PÁgÉÊPÀ¯ï£À°è ªÁå¥ÁgÀ PÉÆÃp ¸ÁÜ¦¹zÀ ¥sÉæAZï UÀªÀ£Àðgï - qÀÆªÀiï
 ¥sÉæAZÀgÀÄ ¸ÀÆgÀvï£À°è vÀªÀÄä ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1667
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤ - ¥ÁArZÉÃj
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ C¢üPÁgÀ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ°è ªÀÄºÀvÀézÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀªÀ£ÀÄ - qÀÆ¥Éè.
 ¥sÉæAZÀgÀ UÀªÀ£Àðgï qÀÆ¥Éè ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1741.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¥sÉæAZï £É¯ÉUÀ¼ÀÄ - ¥ÁArZÉÃj, ZÀAzÀæ£ÁUÀÆgï, ªÀiÁºÉ, ¨Á®¸ÀÆgï, ªÀÄZÀ°¥ÀlÖt
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZï ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¦¸À¨ÉÃPÉA§ ªÀÄºÀvÁéPÁAPÉë ºÉÆA¢zÀÝªÀgÀÄ - ¥sÉæAZÀgÀ UÀªÀ£Àðgï qÀÆ¥Éè.
 qÀZÀÑgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÁå¥Áj ZÀlÄªÀnPÉ ¤°è¸À®Ä PÁgÀt - EvÀgÀ AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ÀßgÉÆA¢UÉ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn ¤ÃqÀ¯ÁUÀzÀÄÝ, DUÉßÃAiÀÄ
KµÁåzÀ ¢éÃ¥ÀUÀ¼ÀvÀÛ ºÉZÀÄÑ UÀªÀÄ£À ºÀj¹zÀÄÝ
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ, qÀZÀÑgÀ, EAVèÃµÀgÀ, ¥sÉæAZÀgÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ qÀZÀÑgÀÄ EAVèÃµÀgÀÄ ¥sÉæAZÀgÀÄ
PÀ°èPÉÆÃmÉ ¥ÀÄ°PÁmï ¸ÀÆgÀvï ¥ÁArZÉÃj
UÉÆÃªÁ £ÁUÀ¥ÀlÖtA DUÁæ ZÀAzÀæ£ÁUÀÆgï
¨É¹ì£ï PÁgÉÊPÀ¯ï ¨ÉÆæÃZï ªÀiÁºÉ
¸Á¯Éìmï a£ÀÄìgÀ PÁ¹A§eÁgï AiÀiÁ£ÀA
rAiÀÄÄ, zÀªÀÄ£ï PÉÆaÑ£ï ªÀÄzÁæ¸ï ªÀÄZÀ°¥ÀlÖt
¸ÉÃAmï xÉÆÃA lÄnPÁj£ï §ÉÆA¨Á¬Ä ¨Á®¸ÉÆÃgï
CAdÄ¢Ãªï Qé¯Á£ï PÀ®ÌvÁÛ
CzsÁåAiÀÄ 19. ©ænÃµï «¸ÀÛgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀé ¸ÁÜ¥À£É
 PÀ£ÁðnPï ªÉÄÃ¯É ªÀÄgÁoÀgÀÄ zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð - 1740

 Qæ.±À 1740gÀ°è ªÀÄgÁoÀjAzÀ PÉÆ¯ÉAiÀiÁzÀ PÀ£ÁðnPï £ÀªÁ§ - zÉÆÃ¸ïÛ C°.
 Qæ.±À 1740gÀ°è ªÀÄgÁoÀjAzÀ ¸ÉgÉ »rAiÀÄ®àlÖ zÉÆÃ¸ïÛ C°AiÀÄ C½AiÀÄ - ZÀAzÁ ¸ÁºÉÃ§.
 PÀ£ÁðnPï£À°è ¸ÉÊAiÀÄåzï ªÀÄºÀªÀÄzï£À gÁd¥Àæw¤¢üAiÀiÁV DqÀ½vÀ £ÀqÉ¹zÀªÀ£ÀÄ - C£ÀégÀÄ¢ÝÃ£ï.
CHIRANTHANA
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ AiÀÄÄgÉÆÃ¦£À AiÀÄÄzÀÞ - D¹ÖçÃAiÀiÁ GvÀÛgÁ¢üPÁgÀzÀ AiÀÄÄzÀÞ.

 ªÉÆzÀ®£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1746-48.
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞPÉÌ AiÀÄÄgÉÆÃ¦£À¯ÁèzÀ AiÀiÁªÀ AiÀÄÄzÀÞ PÁgÀt - D¹ÖçÃAiÀiÁ GvÀÛgÁ¢üPÁgÀzÀ AiÀÄÄzÀÞ.
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è »AzÀÆ ªÀÄºÁ¸ÁUÀgÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉgÉ »rzÀªÀgÀÄ - EAVèÃµÀgÀÄ.
 ¥sÉæAZÀgÀ ºÀqÀUÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉgÉ »rzÀ EAVèÃµï ¸ÉÃ£Á¥Àw - §£Éðmï
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ªÀÄzÁæ¸À£ÀÄß ªÀ±À ¥Àr¹PÉÆAqÀ ¥sÉæAZï UÀªÀ£Àðgï - qÀÆ¥Éè.
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è EAVèÃµÀjUÉ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃrzÀ PÀ£ÁðnPï £ÀªÁ§ - C£ÀégÀÄ¢ÝÃ£ï.
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è qÀÆ¥Éè¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀ PÀ£ÁðnPï £ÀªÁ§ - C£ÀégÀÄ¢ÝÃ£ï.
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄÄPÁÛAiÀÄUÉÆ½¹zÀ M¥ÀàAzÀ JPïì-¯Á-ZÁ¥É¯ï M¥ÀàAzÀ. 1748gÀ°è
 2£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1748-54.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄ ÇÀ¥sï eÁ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1748.
 ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À°è ¹AºÁ¸À£ÀPÁÌV PÀ®ºÀ K¥ÀðlÖzÀÄÝ - £ÁfgïdAUï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄeÁ¥sÀgÀ dAUï £ÀqÀÄªÉ.
 ªÀÄÄeÁ¥sÀgÀ dAUÀ¤UÉ £ÉgÀªÁUÀ®Ä ªÀÄAzÁzÀªÀgÀÄ - qÀÆ¥Éè ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÁ¸ÁºÉÃ§.
 ªÀÄgÁoÀjUÉ ºÀt PÉÆlÄÖ ZÀAzÁ¸ÁºÉÃ§£À£ÀÄß ©r¹zÀªÀ£ÀÄ - qÀÆ¥Éè.
 PÀ£ÁðnPï ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr C£ÀégÀÄ¢ÝÃ£ï£À£ÀÄß PÉÆAzÀªÀ£ÀÄ - ZÀAzÁ ¸ÁºÉÃ§.
 ZÀAzÁ¸ÁºÉÃ§£À zÁ½AiÀÄ PÁ®zÀ°è wgÀÄZÀ£Á¥À°èUÉ NrºÉÆÃzÀ C£ÀégÀÄ¢ÝÃ£À£À ªÀÄUÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï C°.
 £ÁfgïdAUï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀªÀÄzï C°UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄAzÁzÀªÀgÀÄ - EAVèÃµÀgÀÄ.
 ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À°è ¥sÉæAZÀgÀ £ÉgÀ«¤AzÀ ¤eÁªÀÄ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - ªÀÄeÁ¥sÀgÀdAUï.
 DPÁðmï ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr CzÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ©ænÃµï PÀA¥À¤AiÀÄ £ËPÀgÀ - gÁ§§mïð PÉèöÊªï.
 2£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥sÀ°vÁA±À - PÀ£ÁðnPï£À°è ©ænÃµÀgÀÄ & ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À°è ¥sÉæAZÀgÀ ¥Áæ§®å
ªÀÄÄAzÀÄªÀj¬ÄvÀÄ.
 2£ÉÃ PÀ£ÁnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ - ¥ÁArZÉÃj M¥ÀàAzÀ 1754gÀ°è
 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1758-63.
 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - AiÀÄÄgÉÆÃ¦£À¯ÁèzÀ ¸À¥ÀÛªÁ¶ðPÀ AiÀÄÄzÀÞ.
 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¥sÉæAZï UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝªÀ£ÀÄ - PËAmï r ¯Á°.
 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À°èzÀÝ ¥sÉæAZï zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ - PÁå¥ÀÖö£ï §Ä¹ì.
 ªÁArªÁµï PÀzÀ£ÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ©æænÃµï ¸ÉÃ£Á¤ - ¸Àgï. LgïPÀÆmï.
 ªÁArªÁµï PÀzÀ£ÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ£ÀÄß ¸Àgï. LgïPÀÆmï ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÀµÀð - 1760.
 ¥sÉæAZÀgÀ UÀªÀ£Àðgï PËAmï r ¯Á° ©ænÃµÀjUÉ ±ÀgÀuÁzÀ ªÀµÀð - 1761.
 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ - ¥ÁåjÃ¸ï M¥ÀàAzÀ. 1763gÀ°è
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁtÂ¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ ¸ÉÆÃ°UÉ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ¤®ðQë¹zÀÄÝ, gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄºÀvÁéAPÁPÉë, DAUÀègÀ ¥Àæ§® £ËPÁ
¥ÀqÉ, DyðPÀ zÀÄ¹Üw, ¥sÉæsAZï ¸ÀPÁðgÀzÀ ¨ÉA§®zÀ PÉÆgÀvÉ EvÁå¢.
 §AUÁ¼ÀzÀ°è ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¸ÁÜ¥À£É

 §AUÁ¼ÀzÀ°è vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀPÉÌ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ªÉÆWÀ®gÀÄ.
 §AUÁ®ªÀ£ÀÄß D¼ÀÄwÛzÀÝ ªÉÆUÀ¯ï UÀªÀ£Àðgï - ªÀÄÄ¶ðzï RÄ°SÁ£ï
 ªÉÆUÀ®gÀ ¸ÀÄ¨sÁ §AUÁ¼ÀzÀ gÁdzsÁ¤ - ªÀÄÄ¶ðzÁ¨Ázï
 OgÀAUÀeÉÃ§£À £ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀæUÉÆAqÀ §AUÁ¼ÀzÀ UÀªÀ£Àðgï (¸ÀÄ¨sÉÃzÁgï) - ªÀÄÄ¶ðzï RÄ°SÁ£ï
CHIRANTHANA
 ªÀÄÄ¶ðzï RÄ°SÁ£ï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1727

 ¸À¥sÀðgÁeï SÁ£ï£À£ÀÄß PÉÆAzÀÄ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀªÀ£ÀÄ - C°ªÀ¢üðSÁ£ï
 C°ªÀ¢üðSÁ£ï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1756
 C°ªÀ¢üðSÁ£ï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀªÀ£ÀÄ - ¹gÁeï-Gzï-zË¯ï.(gÁdåzÀ ¸ÀÆAiÀÄð)
 C°ªÀ¢üðSÁ£ï £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀ CªÀ£À ªÉÆªÀÄäUÀ - ¹gÁeï-Gzï-zË¯ï.(3£ÉÃ ªÀÄUÀ¼À ªÀÄUÀ)
 ¹gÁdÄzËÝ®£À C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹zÀ C°ªÀ¢üðSÁ£À£À ªÀÄvÉÆÛ§â ªÉÆªÀÄäUÀ - ±ËPÀvï dAUï
 ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ vÉjUÉ ¤ÃqÀzÉ DªÀÄzÀÄ gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀ®Ä §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ C£ÀÄªÀÄw ¥ÀvÀæ - zÀ¸ÀÛPï.
 zÀ¸ÀÛPï JAzÀgÉ - C£ÀÄªÀÄw ¥ÀvÀæ.
 ©ænÃµÀgÀ ªÁå¥ÁgÀ¢AzÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§¤UÉ £ÀµÀÖªÁUÀ®Ä PÁgÀt - zÀ¸ÀÛPïUÀ¼À zÀÄgÀÄUÀAiÉÆÃUÀ.
 zÀ¸ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéAvÀ ¯Á¨sÀPÉÌAzÀÄ zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥Àr¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ - ©ænÃµï PÀA¥À¤AiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ.
 Qæ.±À. 1757gÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ¹gÁdÄzËÝ®.
 ¹gÁdÄzË®£À «gÉÆÃ¢üUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ - «ÄÃgï eÁ¥sÀgï, gÁAiÀiï zÀÄ§ð¯ï, dUÀvï ¸ÉÃoï, SÁ¢A SÁ£ï. ±ËPÀvïdAUï,
WÁ¹n ¨ÉÃUÀA, gÁeïªÀ®è¨sï, PÀÈµÀÚªÀ®è¨sï.
 ¹gÁdÄzËÝ®£À£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹zÀ C°ªÀ¢üðSÁ£À£À ªÀÄUÀ¼ÀÄ - WÁ¹n ¨ÉÃUÀA
 WÁ¹n ¨ÉÃUÀA¼À£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀ ¹gÁdÄzËÝ®£À ¢ªÁ£À - gÁeïªÀ®è¨sï
 ¹gÁdÄzËÝ®£À D¸ÁÜ£À¢AzÀ ºÉÆgÀ ºÁPÀ®àlÖ gÁdªÀ®è¨sï£À ªÀÄUÀ - PÀÈµÀÚªÀ®è¨sï
 §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£À «gÉÆÃ¢ü PÀÈµÀÚ(zÁ¸ï)ªÀ®è¨sï¤UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝªÀgÀÄ - ©ænÃµÀgÀÄ.
 §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£À «gÉÆÃ¢ü PÀÈµÀÚªÀ®è¨sï D±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉ¢zÀÝ ¸ÀÜ¼À - PÀ®ÌvÁÛzÀ ¥ÉÆÃmïð «°AiÀÄA PÉÆÃmÉ.
 §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£À C£ÀÄªÀÄw¬Ä®èzÉ PÀ®ÌvÁÛ ¸ÀÄvÁÛ PÉÆÃmÉ PÀlÖ vÉÆqÀVzÀªÀgÀÄ - ©ænÃµÀgÀÄ.
 ¥sÉæAZÀgÀ ZÀAzÀæ£ÁUÉÆÃgï£ÀÄß ªÀÄÄwÛ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ - EAVèÃµÀgÀÄ. 1756gÀ°è
 DAUÀègÀÄ ZÀAzÀæ£ÁUÉÆÃgÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÁUÀ ¥sÉæAZÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ¹gÁeï-Gzï-zË¯ï.
 ©ænÃµÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ SÁ¹A§eÁgï &¥ÉÆÃmïð «°AiÀÄA PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ £ÀªÁ§ - ¹gÁdÄzËÝ®
 ‘PÀ¥ÀÄà PÉÆÃuÉAiÀÄ zÀÄgÀAvÀ’ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1756 dÆ£ï 20
 ºÀ®ªÀÅ «zÁéA¸ÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ‘PÀ¥ÀÄàPÉÆÃuÉ zÀÄgÀAvÀ’ - PÀA¥À¤AiÀÄ ªÉÊzÀå ºÁ¯ïªÉ¯ï£À PÀlÄÖ PÀxÉ
 SÁ¹A§eÁgÀ£ÀÄß ªÀÄgÀÄ DPÀæªÀÄt ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ©ænÃµï C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï (ªÀÄvÀÄÛ ªÁlì£ï)
 SÁ¹A§eÁgï£À ªÀÄgÀÄ ªÀ±ÀPÉÌ ©ænÃµÀjUÉ £ÉgÀªÁV PÉèöÊªï¤AzÀ ®AZÀ ¥ÀqÉzÀªÀgÀÄ - ªÀiÁtÂPïZÀAzÀ
 C°£ÀUÀgÀ M¥ÀàAzÀ - ¹gÁeï-Gzï-zË¯ï ªÀÄvÀÄÛ gÁ§mïð PÉèöÊªï £ÀqÀÄªÉ K¥ÀðnÖvÀÄ.
 £ÀªÁ§£À «gÉÆÃ¢üUÀ¼À £ÉgÀªÀÅ ¥ÀqÉzÀÄ ¹gÁdÄzËÝ®£À «gÀÄzÀÞ M¼À¸ÀAZÀÄ gÀÆ¦¹zÀªÀgÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï
 gÁ§mïð PÉèöÊªï£À M¼À¸ÀAa£À°è ¨sÁVAiÀiÁVzÀÝ ¹gÁdÄzËÝ®£À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ - «ÄÃgï eÁ¥sÀgï
 C°£ÀUÀgÀ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1757 ¥sÉ§ÄæªÀj. 9
 ¥Áè¹ PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1757. dÆ£ï 23.
 PÉèöÊªï£ÀÄ ªÀiÁrzÀ M¼À¸ÀAZÀ£ÀÄß £ÀªÁ§¤UÉ w½¸ÀÄªÉ£ÉAzÀÄ ºÉÃ½ ºÉZÀÄÑ ºÀtPÉÌ ¨ÉÃrPÉ ElÖªÀ£ÀÄ - C«ÄÃ£ïZÀAzï
 ¹gÁdÄzËÝ®£À «gÀÄzÀÞzÀ M¼À¸ÀAa£À°è ªÁålì£ï£À ¸À»AiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆÃdðj ªÀiÁrzÀªÀ£ÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï
 ¥Áè¹ PÀzÀ£ÀzÀ°è «d¬ÄAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - ©ænÃµÀgÀÄ.
 ¥Áè¹ PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀªÀ£ÀÄ - «ÄÃgï eÁ¥sÀgï.
 ¥Áè¹ PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ©ænÃµÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀ d«ÄÃ£ÁÝj ºÀPÀÄÌ - 24 ¥ÀgÀUÀt ¥ÀæzÉÃ±À ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ d«ÄÃ£ÁÝj ºÀPÀÌ£ÀÄß
 ¥Áè¹ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è vÀ£Àß §Ä¢Þ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¹ PÀA¥À¤AiÀÄ UÉ®Ä«UÉ PÁgÀt£ÁzÀªÀ£ÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 “¥Áè¹ PÀzÀ£À ©ÃjzÀµÀÄÖ ªÁå¥ÀPÀªÀÇ, ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀÄÆ, vÀPÀëtªÉÃ DzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÁåªÀ AiÀÄÄzÀÞªÀÇ ©Ãj®è.”
CHIRANTHANA
JAzÀÄ ºÉÃ½zÀªÀgÀÄ - ªÀiÁå¯Éè¸À£ï

 “dÆ£ï 23gÀ WÀl£ÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ªÀÄzsÀåAiÀÄÄUÀzÀ CAvÀå ºÁUÀÆ DzsÀÄ¤PÀ AiÀÄÄUÀzÀ ¹ÜvÁåAvÀgÀ DgÀA¨sÀzÀ
WÀl£ÉAiÀiÁVzÉ.” JAzÀÄ ºÉÃ½zÀªÀgÀÄ - eÉ. J£ï ¸ÀPÁðgï
 «ÄÃgïeÁ¥sÀgï£À£ÀÄß ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉÆ½¹zÀªÀgÀÄ - EAVèÃµÀgÀÄ.
 §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§ «ÄÃgïeÁ¥sÀgï ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1760
 «ÄÃgïeÁ¥sÀgï£À £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀªÀ£ÀÄ - «ÄÃgï SÁ¹A.
 «ÄÃgï SÁ¹A §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁVzÀÄÝ - 1760gÀ°è.
 EAVèÃµÀgÀ PÉÊUÉÆA¨ÉAiÀiÁVgÀzÉ vÀ£Àß C¢üPÁgÀ ZÀ¯Á¬Ä¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§ «ÄÃgï SÁ¹A.
 EAVèÃµÀgÀ vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ¤§ðA¢ü¹zÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§ «ÄÃgï SÁ¹A.
 gÁªÀiï £ÁgÁAiÀÄt£À£ÀÄß «ÄÃgïSÁ¹AUÉ M¦à¹zÀ PÀ®ÌvÁÛ UÀªÀ£Àðgï ªÁå¤ìmÁmïð
 2£ÉÃ µÁ D®A£À£ÀÄß ªÉÆUÀ¯ï ¨ÁzÀµÀºÀ£ÉAzÀÄ M¥Àà®Ä ¤gÁPÀj¹zÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§ - «ÄÃgï SÁ¹A.
 «ÄÃgï SÁ¹A EAVèÃµÀgÀ vÉjUÉ gÀ»vÀ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ¤§ðA¢ü¹zÀÝgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ- «ÄÃgï SÁ¹A£À ¥ÀzÀZÀÄåw.
 «ÄÃgï SÁ¹A£À ¥ÀzÀZÀÄåwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼ÀzÀ £ÀªÁ§£ÁzÀªÀ£ÀÄ - «ÄÃgï eÁ¥sÀgï
 §PÁìgï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1764. CPÉÆÖÃ§gï 22
 §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ ªÉÃ¼É «ÄÃgï SÁ¹A£À MPÀÆÌlzÀ°èzÀÝªÀgÀÄ - CªÀzsï£À £ÀªÁ§ µÀÆeÁ GzËÝ®, ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ 2£ÉÃµÁD®A.
 §PÁìgï£À°è «ÄÃgï SÁ¹A£À MPÀÆÌl ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ EAVèÃµï PÀªÀiÁAqÀgï - ºÉPÀÖgï ªÀÄ£ÉÆæÃ.
 §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ EAVèÃµÀjUÉ zÉÆgÉvÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ - ©ºÁgÀ, Mj¸Áì, §AUÁ¼À.
 gÁ§mïð PÉèöÊªï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ UÀªÀ£Àðgï DV £ÉÃ«Ä¸À®àlÖ ªÀµÀð - 1765.
 §PÁìgï PÀzÀ£À £ÀAvÀgÀ PÉèöÊªï & Ozsï£À £ÀªÁ§ µÀÆeÁ GzËÝ®, ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ EªÀgÀ £ÀqÀÄªÉ K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ -
C®ºÁ¨Ázï M¥ÀàAzÀ
 EAVèÃµÀgÀÄ & Ozsï£À £ÀªÁ§ µÀÆeÁ GzËÝ®, ªÉÆWÀ¯ï zÉÆgÉ EªÀgÀ £ÀqÀÄªÉ C®ºÁ¨Ázï M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð1765.
 §AUÁ¼ÀzÀ°è ¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉ(1765) vÀAzÀªÀ£ÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 C®ºÁ¨Ázï M¥ÀàAzÀzÀ £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼À, ©ºÁgÀ, Mj¸ÁìUÀ¼À ¢ªÁ¤ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÀgÀÄ - ©ænÃµÀgÀÄ.
 “§PÁìgï PÀzÀ£À §AUÁ¼ÀzÀ°è PÀA¥À¤AiÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¨sÀzÀæUÉÆ½¹vÀÄ” F ªÀiÁvÀ£ÀÄß ºÉÃ½zÀªÀgÀÄ - gÁªÉÄìªÉÄÊgï
 “¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï ¸ÁªÀiÁædåzÀ GzÀAiÀÄzÀ°è ¥Áè¹ PÀzÀ£ÀQÌAvÀ §PÁìgï PÀzÀ£À ªÀÄºÀvÀéªÀÅ¼ÀîzÁÝVzÉ” JAzÀÄ
C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀlÖªÀgÀÄ - ¹ÖÃ¥sÀ£ï.
 ¢ªÁ¤ ºÀPÀÄÌ JAzÀgÉ - ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀÄªÀ ºÀPÀÄÌ.
 §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåzÀ UÀªÀ£Àðgï DzÀªÀ£ÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 §AUÁ¼ÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ UÀªÀ£Àðgï - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¤ªÀiÁð¥ÀPÀ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 “F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ zsÀÈªÀvÁgÉ” JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 ¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀ eÁjAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ £ÀªÁ§£À PÀvÀðªÀå- gÁeÁåqÀ½vÀ, £ÁåAiÀÄ wÃªÀiÁð£À, zÉÊ£ÀA¢£À ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß
£ÀqÉ¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¸ÀÆgÀvï£À ¥ÀÆtð DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß vÁªÉÃ ªÀ»¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1800
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀªÁVzÀÄÝ ‘¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw M¦àPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ - 1798
 vÀAeÁªÀÇgÀÄ ©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1799 (‘¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw’ M¦àPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ’)
 ªÀÄgÁoÀ gÁdå ©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1818 (3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ªÀÄgÁoÀgÀ ¸ÉÆÃ®Ä)
 ¨sÀgÀvÀ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß ©ænÃµÀgÀÄ DPÀæ«Ä¹zÀ ªÀµÀð - 1826
 ¨sÀgÀvÀ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð CªÀiïºÀmïìð
CHIRANTHANA
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀ£ÀÄß ©ænÃµÀgÀÄ DPÀæ«Ä¹zÀÄÝ - ªÉÆzÀ®Ä ºÉÊzÀgï ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄàgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀÄÝ, £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÉÆA¢UÉ
¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ
 ©ænÃµÀgÀÄ PÉÆqÀUÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1834
 ©ænÃµÀgÀÄ ¹Azsï£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1843
 ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ©ænÃµÀgÀÄ C¢ü¥ÀvÀå ¸ÁÜ¦¹zÀ zÉÃ²ÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ - ºÉÊzÀgÁ¨Ázï,ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ,
vÀAeÁªÀÇgï, ªÀÄgÁoÀ gÁdå, DPÁðmï, ©gÁgï, eÉÆÃzsÀ¥ÀÄgÀ, UÁé°AiÀÄgï EvÁå¢.
 zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è ¤ÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ©ænÃµÀgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ - ¸ÀvÁgÀ(1848),eÉÊ¥ÀÄgÀ, ¸ÀA§®¥ÀÄgÀ,
¨sÀgÀvï¥ÀÄgÀ, gÀhiÁ¤ì, £ÁUÀ¥ÀÄgÀ, PÀvË°(gÁd¸ÁÛ£À), GzÀAiÀÄ¥ÀÄgÀ
 DqÀ½vÀ PÀÄ¹zÀÄ ©¢ÝzÉ JA§ £É¥ÀªÉÇrØ ©ænÃµÀgÀÄ DPÀæ«Ä¹zÀ PÉ® ¥ÀæªÀÄÄR gÁdåUÀ¼ÀÄ - DPÁðmï,vÀAeÁªÀÇgï,
¥sÀgÀÆPÁ¨Ázï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è DAUÀègÀ C¢ü¥ÀvÀå ¸ÁÜ¥À£É

 DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ.
 ªÀÄÆgÀ£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£ÀzÀ ¸ÉÆÃ°£À DWÁvÀ¢AzÀ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ¥ÉÃ±Éé - ¨Á¯Áf ¨ÁfgÁAiÀÄ
 ¨Á¯Áf ¨ÁfÃgÁAiÀÄ£À £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - ªÀiÁzsÀªÀgÁªï
 ªÀÄgÁoÀ ¥ÉÃ±Éé ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ£ÀÄ ¤zsÀ£À£ÁzÀ ªÀµÀð - 1772
 ªÀÄgÁoÀ ¥ÉÃ±Éé ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ£À ¤zsÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÀlÖªÉÃjzÀªÀgÀÄ - £ÁgÁAiÀÄtgÁªï.
 ¥ÉÃ±Éé £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄ£À aPÀÌ¥Àà - gÀWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ.
 gÀWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ£À E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - gÁWÉÆÃ§.
 £ÁgÁAiÀÄtgÁªï£À£ÀÄß PÉÆ¯É ªÀiÁr¹zÀªÀgÀÄ - gÁWÉÆÃ§(gÀWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ).
 gÁWÉÆÃ§ £ÁgÁAiÀÄtgÁªï£À£ÀÄß PÉÆ¯É ªÀiÁr¸À®Ä PÁgÀt - vÁ£ÉÃ ¥ÀlÖPÉÌ §gÀ¨ÉÃPÉA§ D¸É.
 EAVèÃµÀgÀ ¨ÉÆA¨Á¬Ä ¸ÀPÁðgÀzÀ eÉÆvÉ gÁWÉÆÃ§ ªÀiÁrPÉÆAqÀ M¥ÀàAzÀ - ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀ.
 gÁWÉÆÃ§ ªÀÄvÀÄÛ EAVèÃµÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1775.
 ªÉÆzÀ® DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1775-1782.
 ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀzÀAvÉ gÁWÉÆÃ§ EAVèÃµÀjUÉ ©lÄÖPÉÆqÀ®Ä M¦àPÉÆAqÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - ¨ÉÃ¹ì£ï, ¸Á¯Éìmï.
 ¨É¹ì£ï, ¸Á¯Éìmï ©lÄÖ PÉÆqÀÄªÀ gÁWÉÆÃ§£À ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß M¥ÀàzÉÃ ¥Àæw¨sÀn¹zÀªÀgÀÄ gÁWÉÆÃ§£À «gÉÆÃ¢ü ªÀÄgÁoÀ
£ÁAiÀÄPÀgÀÄ.
 gÁWÉÆÃ§£À «gÉÆÃ¢ü ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀ»¹zÀªÀ£ÀÄ - £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸ï.
 gÁWÉÆÃ§£À£ÀÄß UÀr¥ÁgÀÄ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸ï £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ.
 ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀjAzÀ ¥ÉÃ±Éé ºÀÄzÉÝUÉÃjzÀ £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄ£À ²±ÀÄ - 2£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ.
 Qæ.±À 1775gÀ ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁ£Àå ªÀiÁqÀ¢zÀÝªÀgÀÄ - PÉÆ®ÌvÁÛ ©ænÃµï DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½.
 Qæ.±À 1775gÀ ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸À£ÉÆqÀ£É ªÀiÁrPÉÆAqÀ M¥ÀàAzÀ - ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ.
 ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì ªÀÄvÀÄÛ £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸À£À ªÀÄzsÉå ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1776.
 ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ ¥ÀæPÁgÀ EAVèÃµÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ - ¨ÉÃ¹ì£ï ªÀÄvÀÄÛ ¸Á¯Éìmï.
 AiÀiÁªÀ M¥ÀàAzÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ ©ænÃµÀgÀÄ ¨ÉÆæÃZï£À PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ° ºÀPÀÌ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀgÀÄ ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ.
 gÀWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ¤UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ ©ænÃµÀgÀ ¸ÀPÁðgÀ - ªÀÄÄA§¬Ä ¸ÀPÁðgÀ
 Qæ.±À. 1775gÀ ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁ£Àå ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - EAUÉèAr£À°èzÀÝ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀ ªÀÄAqÀ½.
CHIRANTHANA
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ªÀÄgÁoÀgÉÆA¢UÉ ¸ÉÃjzÀ zÉÃ²ÃAiÀÄ gÁdgÀÄ - ºÉÊzÀgÁ¨Ázï¤eÁªÀÄ, ºÉÊzÀgïC°.

 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è «d¬ÄAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - EAVèÃµÀgÀÄ.
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ - ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄgÁoÀgÀÄ EAVèÃµÀgÉÆA¢UÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀ M¥ÀàAzÀ ¸Á¯Áâ¬ÄM¥ÀàAzÀ.
 ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EAVèÃµÀgÀ ªÀÄzsÉå ¸Á¯Áâ¬Ä M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1782.
 ¸Á¯Áâ¬Ä M¥ÀàAzÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ ¥ÉÃ±ÉéAiÀiÁzÀªÀ£ÀÄ - 2£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄ.
 ¸Á¯Áâ¬Ä M¥ÀàAzÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ «±ÁæAw ªÉÃvÀ£À ¥ÀqÉzÀ ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀ - gÀWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ.
 ¸Á¯Áâ¬Ä M¥ÀàAzÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÉÃ±Éé ºÀÄzÉÝUÉ §AzÀ gÁWÀÄ£ÁxÀgÁAiÀÄ£À ªÀÄUÀ - 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 ªÀÄgÁoÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¥ÉÃ±Éé - 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 £Á£Á ¥sÀqÀß«Ã¸À£ÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1800.
 Qæ.±À. 1800gÀ°è ¥ÉÃ±Éé 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ£À ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀæt ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀªÀgÀÄ - EAzsÀÆj£À ºÉÆÃ¼ÀÌgï ªÀÄvÀÄÛ
UÁé°AiÀÄgï£À ¹AzsÀå.
 ¥ÉÃ±Éé 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹AzsÀågÀ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀªÀ£ÀÄ - ºÉÆÃ¼ÀÌgï.
 ºÉÆÃ¼ÀÌgï£ÀÄ ¥ÉÃ±Éé 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹AzsÀågÀ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÀµÀð - 1802.
 ¥ÉÃ±Éé 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¦àPÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1802.
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1800-1802
 ¥ÉÃ±Éé 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¦à ©ænÃµÀgÉÆA¢UÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀ M¥ÀàAzÀ - ¨É¹ìÃ£ï M¥ÀàAzÀ.
 EAVèÃµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃ±Éé 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ£À ªÀÄzsÉå ¨É¹ìÃ£ï M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1802.
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÀ ªÀÄgÁoÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - UÁé°AiÀÄgï£À
¹AzsÀå, EAzÉÆÃgï£À ºÉÆÃ¼ÀÌgï, £ÁUÀ¥ÀÄgÀzÀ ¨sÉÆÃA¸Éè, §gÉÆÃqÀzÀ UÁAiÀÄPÀªÁqï.
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1817-1818.
 ¥ÀÄuÉAiÀÄ EAVèÃµï PÀbÉÃjAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr ¸ÉÆÃvÀ ¥ÉÃ±Éé - 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ.
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1817-1818.
 2£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ£À£ÀÄß EAVèÃµÀgÀÄUÀr¥ÁgÀÄ ªÀiÁrzÀ ¸ÀÜ¼À - PÁ£ÀÄàgÀzÀ §½AiÀÄ ©vÀÆjUÉ
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ DAUÀèÀjAzÀ ¸ÀvÁgÀzÀ°è aPÀÌ ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÀgÀÄ - bÀvÀæ¥Àw ¸ÁºÀÄ«£À
ªÀA±ÀzÀªÀgÀÄ.
 EAVèÃµÀjAzÀ ¸ÀvÁgÀzÀ°è aPÀÌ ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¸ÁºÀÄ«£À ªÀA±À¸ÀÜ - ¥ÀævÁ¥À¹AUÀ.
 ²ªÁfAiÀÄ ªÀÄUÀ gÁeÁgÁªÀÄ£À ªÀA±À¸ÀÜgÀÄ D¼ÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ - PÉÆ¯Áè¥ÀÄgÀ¢AzÀ
 DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ
 ‘¥ÀAeÁ©£À ¹AºÀ’ JAzÀÄ SÁåvÀ£ÁVzÀÝ ¹Sï zÉÆgÉ - gÀtfvï¹AUï.
 gÀtfvï¹AUï ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁVzÀÝ ¹Sï MPÀÆÌlzÀ ±ÁSÉ - ¸ÀÄRgï ZÁQAiÀiÁ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ PÁ§Æ°£À dªÀiÁ£ï µÁ¤UÉ £ÉgÀªÁzÀ ¹Sï zÉÆgÉ - gÀtfvï¹AUï.
 gÀtfvï¹AUï ¯ÁºÉÆÃgÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ CzÀgÀ gÁd£ÁzÀ ªÀµÀð - 1798.
 CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ, ®Æ¢AiÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÝ ¹Sï zÉÆgÉ - gÀtfvï¹AUï.
 gÀtfvï¹AUï ªÀÄvÀÄÛ EAVèÃµÀgÀ ªÀÄzsÉå CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1809.
 ‘PÁAPÀÄvï PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw’AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ¹Sï zÉÆgÉ - gÀtfvï ¹AUï
 gÀtfvï¹AUï£À ªÀiÁzÀj ¸ÉÊ£ÀåPÉÌ EzÀÝ ºÉ¸ÀgÀÄ - ‘¥sË¸ï-J-SÁ¸ï’
 gÀtfvï¹AUï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1839 
CHIRANTHANA
 gÀtfvï¹AUï£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - PÀgÀPï¹AUï.

 1843gÀ°è ¹Sï gÁdåzÀ ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀªÀgÀÄ - zÀÄ°Ã¥ï¹AUï
 zÀÄ°Ã¥ï¹AUï C¥Áæ¥ÀÛ£ÁVzÀÝjAzÀ CªÀ£À gÁd¥Àæw¤¢üAiÀiÁV DqÀ½vÀ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - gÁtÂ fAzÁ£À
 zÀÄ°Ã¥ï¹AUï£À ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀiÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ¯Á¯ï¹AUï
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1845-46.
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è SÁ¯Áì ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß vÀ£ÉßqÉUÉ M°¹PÉÆAqÀÄ DAUÀègÉÆA¢UÉ AiÀÄÄzÀÞ ºÀÆrzÀªÀ£ÀÄ -
¯Á¯ï¹AUï.
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ EAVèÃµÀjUÀÆ ¹SïjUÀÆ K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ - ¯ÁºÉÆÃgï M¥ÀàAzÀ.
 75 ®PÀë gÀÆ.UÉ PÁ²äÃgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÀ£ÀÄ UÀÄ¯Á¨ï¹AUï.
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1848-49.
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞ £ÀAvÀgÀ ¹Sï gÁdåzÀ G¸ÀÄÛªÁjAiÀÄ£ÀÄß EAVèÃµÀjAzÀ ¥ÀqÉzÀªÀgÀÄ - zÀÄ°Ã¥ï¹AUï.
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¹SïgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¸ÉÃ£Á¤ - eÁ£ï £ÉÃ¦AiÀÄgï.
 ©ænÃµÀjUÉ PÉÆ»£ÀÆgÀÄ ªÀdæªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ ¹Sï zÉÆgÉ - zÀÄ°Ã¥ï¹AUï.
 ¥ÀAeÁ§£ÀÄß ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀ±ÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - qÁ¯ï ºË¹.
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀzÀÄÝ - d°AiÀÄ£ï ªÁ¯ÁzÀ°è
DAUÀègÀÄ £ÀqÉ¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ

 PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ(EAVèÃµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥sÉæAZÀgÀ £ÀqÀÄªÉ)
AiÀÄÄzÀÞ ªÀµÀð M¥ÀàAzÀ
* 1£ÉÃ PÀ£ÁnPï AiÀÄÄzÀÞ 1746-48 JPïì¯Á ZÁ¥É¯ï M¥ÀàAzÀ
* 2£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ 1748-54 ¥ÁArZÉÃj M¥ÀàAzÀ
* 3£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ 1758-63 ¥Áåj¸ï M¥ÀàAzÀ
 DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ
* 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ 1775-82 ¸Á¯ÁâAiÀiï M¥ÀàAzÀ
* 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ 1803-06 CdÄ£ïUÁAªï & ¢AiÉÆÃUÁAªï M¥ÀàAzÀ
* 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ M¥ÀàAzÀ 1817-18 -
 DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ
* 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞ 1845-46 ¯ÁºÉÆÃgï M¥ÀàAzÀ
* 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ-¹Sï AiÀÄÄzÀÞ 1848-49 -
 DAUÉÆèÃ -ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ

* 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1767-69 ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ
* 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1780-84 ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ
* 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1790-92 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ
* 4£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1798-99 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÉÆA¢UÉ
²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 20. ©ænÃµï UÀªÀ£ÀðgïUÀ¼ÀÄ, UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ïUÀ¼ÀÄ & ªÉÊ¸ïgÁAiÀiïUÀ¼ÀÄ
 §AUÁ¼À(¨sÁgÀvÀzÀ)zÀ ¥ÀæxÀªÀÄ UÀªÀ£Àðgï - gÁ§mïð PÉèöÊªï

 gÁ§mïð PÉèöÊªï §AUÁ¼ÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ UÀªÀ£Àðgï DV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1758
 gÁ§mïð PÉèöÊªï ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1758-1760
 §PÁìgï PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ zÉÃ²ÃAiÀÄ gÁdgÉÆA¢UÉ ‘C®ºÁ¨Ázï M¥ÀàAzÀ’ ªÀiÁrPÉÆAqÀ UÀªÀ£Àðgï - gÁ§mïðPÉèöÊªï
 ©ænÃµï PÀA¥À¤UÉ ©ºÁgÀ, §AUÁ¼À, Mj¸ÁìUÀ¼À ‘¢ªÁ¤’ ºÀPÀÌ£ÀÄß zÉÆgÀQ¹PÉÆlÖ UÀªÀ£Àðgï - gÁ§mïð PÉèöÊªï
 §AUÁ¼ÀzÀ°è ‘¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀ’ªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï - gÁ§mïð PÉèöÊªï
 gÁ§mïð PÉèöÊªï£À £ÀAvÀgÀ UÀªÀ£Àðgï ºÀÄzÉÝUÉ vÁvÁÌ°PÀªÁV C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - ºÁ¯ïªÉ¯ï
 ºÁ¯ïªÉ¯ï UÀªÀ£Àðgï ºÀÄzÉÝAiÀÄ°èzÀÝ CªÀ¢ü - 1760-60
 ºÁ¯ïªÉ¯ï £ÀAvÀgÀ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï ºÀÄzÉÝUÉÃjzÀªÀgÀÄ - ªÁå¤ìmÁmïð
 ªÁå¤ìmÁmïð UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1760-65
 gÁ§mïð PÉèöÊªï JgÀqÀ£ÉÃ ¨ÁjUÉ UÀªÀ£Àðgï DVzï CªÀ¢ü - 1765-67
 1767-69gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝªÀgÀÄ - ªÉgÉ¯ïé÷ì
 ªÉgÉ¯ïé÷ì £ÀAvÀgÀ UÀªÀ£Àðgï ºÀÄzÉÝUÉÃjzÀªÀgÀÄ - PÁnðAiÀÄgï
 PÁnðAiÀÄgï UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1769-72
 PÁnðAiÀÄgï £ÀAvÀgÀ UÀªÀ£Àðgï DV §AzÀªÀgÀÄ - ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì
 ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì UÀªÀ£Àðgï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1772-1774
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï ºÀÄzÉÝ, "UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï" JAzÀÄ §zÀ¯ÁzÀ ªÀµÀð - 1774
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è (§AUÁ¼ÀzÀ)PÉÆ£ÉAiÀÄ ©ænÃµï ‘UÀªÀ£Àðgï’ - ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è §AUÁ¼ÀzÀ ªÉÆzÀ® ©ænÃµï ‘UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï’ - ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì
 ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ºÀÄzÉÝAiÀÄ°èzÀÝ CªÀ¢ü - 1774-85
 ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì£À £ÀAvÀgÀ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ¥ÀzÀ«UÉ vÁvÁÌ°PÀªÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀgÀÄ- ªÀiÁåPï¥sÀgÀì£ï
 ªÀiÁåPï¥sÀgïì£ï £ÀAvÀgÀ UÀªÀ£Àðgï ¥ÀzÀ«UÉ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 ¯Áqïð PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1786
 PÀA¥À¤ £ËPÀgÀgÀ SÁ¸ÀV ªÁå¥ÁgÀ ¤AiÀÄAwæ¹,CªÀgÀ ªÉÃvÀ£À ºÉZÀÑ¼À ªÀiÁrzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 ‘¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁUÀjÃPÀ(¯ÉÆÃPÀ)¸ÉÃªÁ ªÀåªÀ¸ÉÜ’AiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ°UÉ gÀÆ¦¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 PÁAiÀiÁðAUÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 ‘SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞw’-Permanent Land Settlememt-eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è n¥ÀÄàªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£ÉÆA¢UÉ ‘²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt’ M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀ UÀªÀ£Àðgï
d£ÀgÀ¯ï - PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 'Permanent Land Settlememt System’ £ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ®Ä PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï¤UÉ £ÉgÀªÁzÀ CªÀ£À ¸À®ºÉUÁgÀ - ¸Àgï. eÁ£ï
±ÉÆÃgï
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ¯Áqïð PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï£À GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁV §AzÀªÀgÀÄ - ¸Àgï. eÁ£ï ±ÉÆÃgï
 ¸Àgï. eÁ£ï ±ÉÆÃgï ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1793-98
 eÁ£ï ±ÉÆÃgï£À £ÀAvÀgÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀ£ÀÄ - ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è (ªÀiÁQéð¸ï ªÉ¯Éè¹è)
 ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1798-1805
CHIRANTHANA
 ‘¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw’AiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛøvÀªÁV eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è
 ªÉ¯Éè¹èAiÀÄ ‘¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw’AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÀµÀð - 1798
 ªÉ¯Éè¹èAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¦àPÉÆAqÀ ªÉÆzÀ® zÉÃ²ÃAiÀÄ gÁd - ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄ
 4£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è n¥ÀÄàªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è
 ºÉÊzÀgï, n¥ÀÄà CªÀgÀ ªÀ±ÀªÁVzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À (MAzÀÄ ¨sÁUÀ)ªÀ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ MqÉAiÀÄjUÉ zÉÆgÀQ¹PÉÆlÖ UÀªÀ£Àðgï
d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è
 “¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ©ænÃµï ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß, ¨sÁgÀvÀzÀ ©ænÃµï ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï” JA§
¥Àæ±ÀA¸ÉUÉ ¥ÁvÀæ£ÁzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è
 ªÉ¯Éè¹èAiÀÄ £ÀAvÀgÀ PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï 2£ÉÃ ¨Áj UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀ ªÀµÀð - 1805
 PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¸Àgï. eÁ£ï ¨ÁgÉÆèÃ
 ¸Àgï eÁ£ï ¨ÁgÉÆèÃ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð «ÄAmÉÆÃ(1807-13)
 gÀtfvï¹AUï£ÉÆA¢UÉ ‘CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ M¥ÀàAzÀ’ ªÀiÁrPÉÆAqÀ «ÄAmÉÆÃ£À ¥Àæw¤¢ü - ZÁ¯ïìð ªÉÄmïPÁ¥sï
 ¯Áqïð «ÄAmÉÆÃ£À £ÀAvÀgÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀ -¯Áqïð ¥sÁæ¤ì¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì(ªÀiÁPÉéð¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì)
 “¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀA¥À¤AiÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀé ¸ÁÜ¥ÀPÀ”£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ UÀªÀ£Àðgïd£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ¥sÁæ¤ì¸ïºÉÃ¹ÖAUïì
(ªÀiÁPÉéð¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì)
 PÁAiÀiÁðAUÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀiÁAUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¸ÀÄªÀ PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï£À ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß PÉÊ©lÖ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ¥sÁæ¤ì¸ï
ºÉÃ¹ÖAUïì (ªÀiÁPÉéð¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì)
 ¦AqÁjUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðªÁV zÀªÀÄ£À ªÀiÁrzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ¥sÁæ¤ì¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì
 ¯Áqïð ¥sÁæ¤ì¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì£ÀÄ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1813-1823
 ¯Áqïð ¥sÁæ¤ì¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð CªÀiïºÀ¸ïÖð
 ¯Áqïð CªÀiïºÀ¸ïÖð ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1823-1828
 ¨sÀgÀvÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹PÉÆAqÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð CªÀiïºÀ¸ïÖð
 1824gÀ°è ¨ÁågÀPï¥ÀÄgÀ ¹¥Á¬ÄzÀAUÉAiÀÄ PÁ®zÀ°èzÀÝ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð CªÀiïºÀ¸ïÖð
 CªÀiïºÀ¸ïÖð£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀ - ¯Áqïð «°AiÀÄA PÉªÉArµï ¨ÉAnAPï
(¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - EzÀÄªÀgÉUÀÆ §AUÁ¼ÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ)
 ‘¥ËªÁðvÀå ¤gÀAPÀÄ±À ¥Àæ¨sÀÄvÀéPÉÌ ©ænÃµï ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ZÉÊvÀ£ÀåªÀ£ÀÄß vÀÄA©zÀªÀ£ÀÄ’ JAzÀÄ ªÉÄPÁ¯É - ¯Áqïð «°AiÀÄA
¨ÉAnAPï£À£ÀÄß ºÉÆUÀ½zÀ£ÀÄ.
 ¯Áqïð «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1828-1835
 £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼À°è ¥À²ðAiÀÄ£ïUÉ §zÀ¯ÁV ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¨sÁµÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀAvÉ DzÉÃ²zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð
«°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 ‘¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞw’ ¤µÉÃzsÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥Á±ÁÑvÀå(EAVèÃµï) ²PÀëtªÀ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀAvÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - (ªÉÄPÁ¯É)xÁªÀÄ¸ï ¨ÁånAUïl£ï ªÉÄPÁ¯É)
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 «°AiÀÄA ¨ÉAnAPÀ£ÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀ ªÀµÀð - 1831
 ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀ DqÀ½vÀzÀ PÁgÀt ¤Ãr PÉÆqÀUÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À PÀæ«Ä¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 «°AiÀÄA ¨ÉAnAPÀ£ÀÄ PÉÆqÀUÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀ ªÀµÀð - 1834
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀÄÄ, ‘±ÁAw, «ÄvÀªÀåAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ AiÀÄÄUÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ CªÀ¢ü -
«°AiÀÄA ¨ÉAnAPÀ£À CªÀ¢ü
 oÀPÀÌ(xÀUÀÎgÀÄ-Thugs)gÀ£ÀÄß ºÀwÛQÌzÀ ±ÉæÃAiÀÄ¸Àì£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
CHIRANTHANA
 ªÀÄvÁAvÀjUÀ¼ÀÄ ¦vÁæfðvÀ D¹ÛUÉ CºÀðgÀÄ JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 PÀ®èvÁÛ-zÉºÀ° ‘Grand Trunk Road’ ¤ªÀiÁðt PÁAiÀÄð DgÀA©ü¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 UÀAUÁ £À¢AiÀÄ°è ºÀ¨É ZÁ°vÀ zÉÆÃtÂUÀ¼À AiÀiÁ£À DgÀA©ü¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 ¨ÉAnAPï £ÀAvÀgÀ vÁvÁÌ°PÀªÁV UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ºÀÄzÉÝAiÀÄ°èzÀÝªÀgÀÄ - ZÁ¯ïìð ªÉÄmïPÁ¥sï(Qæ.±À. 1835)
 ZÁ¯ïìð ªÉÄmïPÁ¥sï£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀ£ÀÄ- ¯Áqïð DPÉèAqï (Qæ.±À. 1836-42)
 ¯Áqïð DPÉèAqÀ£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀ£ÀÄ-¯Áqïð J°£ï§gÉÆÃ (Qæ.±À. 1842-44)
 ¯Áqïð J°£ï§gÉÆÃ£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀ£ÀÄ-¯Áqïð ºÁrðAeï(Qæ.±À. 1844-48)
 ¯Áqïð ºÁrðAeï£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ï ºË¹
 ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1848-56
 ¹SïgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ¥ÀAeÁ§£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ïºÁ¹
 ‘Doctine of Lapse’AiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É qÁ¯ïºË¹ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÉÆzÀ® ¸ÀA¸ÁÜ£À - ¸ÀvÁgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£À
 qÁ¯ïºË¹ ¸ÀvÁgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1848
 ‘«zsÀªÁ ¥ÀÄ£À«ðªÁºÀ’PÉÌ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄªÀ ±Á¸À£À eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆvÀÛ ªÉÆzÀ® gÉÊ¯Éé ¸ÀAZÁgÀ DgÀA©ü¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ gÉÊ®Ä ¸ÀAZÁgÀ - ¨ÁA¨É ªÀÄvÀÄÛ xÁuÁ £ÀqÀÄªÉ DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÉÊ®Ä ¸ÀAZÁgÀ ªÀÄÄA¨ÉÊ-xÁuÁ £ÀqÀÄªÉ DgÀA¨sÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1853
 ZÁ¯ïìðªÀÅqï £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ²PÀët DAiÉÆÃUÀªÉÇAzÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹
 ‘¯ÉÆÃPÉÆÃ¥ÀAiÉÆÃV E¯ÁSÉ’AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹
 qÁ¯ïºË¹AiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð PÁå¤AUï
 ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ (©ænÃµï) UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð PÁå¤AUï
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ©ænÃµï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÁå¤AUï
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï PÁå¤AUï£À C¢üPÁgÁªÀ¢üAiÀÄ°è £ÀqÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀl£É - ¹¥Á¬Ä zÀAUÉ - Qæ.±À. 1857. (¨sÁgÀvÀzÀ
¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ)
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï DV PÁå¤AUï C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝ CªÀ¢ü -1856-1857
 ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV PÁå¤AUï C¢üPÁgÀzÀ°èzï CªÀ¢ü - 1858-62
 PÁå¤AUï£À £ÀAvÀgÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð J°Î£ï(1862-63)
 ¯Áqïð J°Î£ï £ÀAvÀgÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - gÁ§mïð £ÉÃ¦AiÀÄgï(1863-64)
 gÁ§mïð £ÉÃ¦AiÀÄgï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - «°AiÀÄA qÉ¤¸À£ï
 «°AiÀÄA qÉ¤¸À£ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ¯ÁgÉ£ïì(1864-69)
 ¯Áqïð ¯ÁgÉ£ïì £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆÃ
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï ¥ÀzÀ«UÉÃjzÀ ©æl£ï gÁtÂ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ¼À 2£ÉÃ ¥ÀÄvÀæ - ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆÃ
 ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ©æl£ï ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ £ÉÃgÀ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀÄªÀ ‘Red Sea Cable’£ÀÄß ºÁQ¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð
ªÉÄÃAiÉÆÃ
 vÀ£Àß CAqÀªÀiÁ£ï ¨sÉÃnAiÀÄ ªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è PÉÆ¯ÉAiÀiÁzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ©ænÃµï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆÃ
 DyðPÀ GzÁjPÀgÀt ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆÃ
 ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆÃ PÉÆ¯ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1872
 ¯Áqïð ªÉÄÃAiÉÆÃ£À £ÀAvÀgÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀ£ÀÄ - ¯Áqïð £Áxïð §ÆæPï
 ¯Áqïð £Áxïð §ÆæPï £ÀAvÀgÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀ£ÀÄ - ¯Áqïð °lÖ£ï
 ¯Áqïð °lÖ£ï ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1876-80
CHIRANTHANA
 ‘GvÀÛªÀÄ ªÁVä, ºÉ¸ÀgÁAvÀ PÀ« ªÀÄvÀÄÛ PÁzÀA§jPÁgÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 ‘Owen Meridith’ JAzÀÄ ¸ÁgÀ¸ÀévÀ ¯ÉÆÃPÀzÀ°è ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 ‘Provincial Famine Code’ £ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 zÉºÀ°AiÀÄ°è ªÉÊ¨sÀªÀzÀ zÀ¨ÁðgÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÉÜUÉÆ½¹, gÁtÂ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄºÁgÁtÂ JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï
- ¯Áqïð °lÖ£ï
 ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï °lÖ£ï zÉºÀ° zÀ¨ÁðgÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÉÜUÉÆ½¹zÀ ªÀµÀð - 1877 (d£ÀªÀj 1)
 ‘Arms Act’ £ÀÄß (±À¸ÁÛç¸ÀÛç PÁ¬ÄzÉ)eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 ‘ªÀÄºÀªÀÄqÀ£ï DAUÉÆèÃ NjAiÉÄAl¯ï PÁ¯ÉÃeï’ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÁUÀ EzÀÝ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 ‘£ÁUÀjÃPÀ ¸ÉÃªÁ ±Á¸À£À’-Statutory Civil Service £ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 ‘zÉÃ²ÃAiÀÄ ¨sÁµÁ ¥ÀwæPÁ PÁAiÉÄÝ’-Vernacular Press Act£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð °lÖ£ï
 °lÖ£ï Vernacular Press Act£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÀµÀð - 1878
 ¯Áqïð °lÖ£ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð j¥Àà£ï ( 1880-84)
 ¨sÁgÀvÀªÀ£Áß½zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiïUÀ¼À¯ÉèÃ ºÉZÀÄÑ GzÁjAiÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀ£ÁzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï -
¯Áqïð j¥Àà£ï
 °lÖ£ï eÁjUÉ vÀAzÀ 'Vernacular Press Act'£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 PÁSÁð£É PÁ«ÄðPÀgÀ AiÉÆÃUÀPÉëÃªÀÄ §AiÀÄ¹zÀ ªÉÆzÀ® PÁAiÉÄÝ - ¥ÀæxÀªÀÄ PÁSÁð£É PÁAiÉÄÝ- The First Factory Act
 ¥ÀæxÀªÀÄ PÁSÁð£É PÁAiÉÄÝ eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 ¯Áqïð j¥Àà£ï ¥ÀæxÀªÀÄ PÁSÁð£É PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÀµÀð - 1881
 ‘¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ d£ÀUÀtw DgÀA©ü¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï j¥Àà£ï ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ d£ÀUÀtw DgÀA©ü¹zÀ ªÀµÀð - 1881
 ¨sÁgÀvÀzÀ ²PÀëtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ‘ºÀAlgï DAiÉÆÃUÀ’ªÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 j¥Àà£ï ºÀAlgï (²PÀëtzÀ) DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ªÀµÀð - 1882
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄjUÉ C¢üPÁgÀ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀ(¥ÀÄ£ÀzÁð£À) ªÀiÁrzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 ¯Áqïð j¥Àà£ï ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß MqÉAiÀÄjUÉ ªÀÄgÀ½¹zÀ ªÀµÀð - 1881
 j¥Àà£ï PÁ®zÀ°è wÃªÀæ «ªÁzÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ªÀÄ¸ÀÆzÉ - ‘E®âmïð ªÀÄ¸ÀÆzÉ’
 “¨sÁgÀvÀzÀ D¥ÀzÀæPÀëPÀ” JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð j¥Àà£ï
 ¯Áqïð j¥Àà£ï£À£ÀÄß “¨sÁgÀvÀzÀ D¥ÀzÀæPÀëPÀ” JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - ¥sÁègÉ£ïì £ÉÊnAUÉÃ¯ï
 j¥Àà£ï£À gÁf£ÁªÉÄAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð qÀ¥sÀj£ï
 ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¥ÀPÀë ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÁUÀ C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð qÀ¥sÀj£ï
 ¯Áqïð qÀ¥sÀj£ï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV ¨sÁgÀvÀzÀ°è C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝ CªÀ¢ü - 1884-1888
 ‘Tenancy Act’ ºÉÆgÀr¹ UÉÃtÂzÁgÀjUÉ gÀPÀëuÉ MzÀV¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð qÀ¥sÀj£ï
 ¯Áqïð qÀ¥sÀj£ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ¯Áå£ïìqË£ï(Qæ.±À. 1888-94)
 ¯Áqïð ¯Áå£ïìqË£ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - 2£ÉÃ ¯Áqïð J°Î£ï(Qæ.±À. 1894-99)
 C¦üÃªÀÄÄ DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - 2£ÉÃ ¯Áqïð J°Î£ï
 2£ÉÃ ¯Áqïð J°Î£ï£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð PÀdð£ï
 ¯Áqïð PÀdð£ï ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1899-1905
 DAqÀÆæ ¥sÉæÃdgÀ£À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è ‘Police Commission’£À£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï
CHIRANTHANA
 ¸Àgï. xÁªÀÄ¸ï gÁå¯ÉÃ £ÉÃvÀÈvÀézÀ ²PÀët DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï
 ‘Ancient Monuments Protection Act’£ÀÄß eÁjUÉÆ½¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï
 ‘PÁëªÀÄ ¥ÀjºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À(ªÀiÁåPÉÆØ£Éß¯ï) ¸À«Äw’AiÀÄ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï
 gÉÊ¯Éé £ÀÆå£ÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉAiÀÄ®Ä, 'xÁªÀÄ¸ï gÁ§mïìð DAiÉÆÃUÀ' gÀa¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£É ªÀiÁrzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï
 UÉÆÃR¯ÉAiÀÄªÀgÀÄ, “¥Àæ¥ÀAZÀzÀ J®èzÀPÀÆÌ CAvÀå«zÉ. zÉÃªÀgÉÃ ªÀAzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.” JAzÀzÀÄÝ - ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï ¯Áqïð PÀdð£ï£À
D½éPÉ CAvÀåUÉÆAqÁUÀ.
 “Imperial Department of Commerce and Industry” JA§ ºÉÆ¸À E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð
PÀdð£ï
 “PÁAUÉæÃ¸ï ¥ÀvÀ£À ºÉÆAzÀÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀÄªÁUÀ £À£Àß ªÀÄºÀvÁéPÁAPÉëUÀ¼À°è MAzÉAzÀgÉ CzÀgÀ ±ÁAwAiÀÄÄvÀ CAvÀåPÉÌ
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.” ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÀdð£ï F ºÉÃ½PÉ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
 PÀdð£ï£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - 2£ÉÃ ¯Áqïð «ÄAmÉÆÃ
 2£ÉÃ ¯Áqïð «ÄAmÉÆÃ£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ºÁrðAeï (Qæ.±À. 1910-16)
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß PÀ®ÌvÀÛ¢AzÀ zÉºÀ°UÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð ºÁrðAeï
 ºÁrðAeï gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß zÉºÀ°UÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ ªÀµÀð - 1911
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð ºÁrðAeï
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ ªÀµÀð - 1911
 ¯Áqïð ºÁrðAeï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ZÉ¯ïä÷ì¥sÀqïð(Qæ.±À. 1916-21)
 ¯Áqïð ZÉ¯ïä÷ì¥sÀqïð ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DVzÁÝUÀ £ÀqÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÀÄgÀAvÀ - d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï zÀÄgÀAvÀ
 ¯Áqïð ZÉ¯ïä÷ì¥sÀqïð£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð jÃrAUï(Qæ.±À. 1921-26)
 ¯Áqïð jÃrAUï£À £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð Ejé£ï(Qæ.±À. 1926-31)
 UÁA¢ü-Ejé£ï M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1931
 ¯Áqïð Ejé£ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ªÉ°èAUïqÀ£ï(Qæ.±À. 1931-36)
 ¯Áqïð ªÉ°èAUïqÀ£ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð °£ï°xïUÉÆ(1936-44)
 ¯Áqïð °£ï°xïUÉÆ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ªÉÃªÀ¯ï(1944-47)
 ¯Áqïð ªÉÃªÀ¯ï £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï(1944-47)
 ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ©ænÃµï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¹. gÁdUÉÆÃ¥ÁZÁj
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¹. gÁdUÉÆÃ¥ÁZÁj
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è (§AUÁ¼ÀzÀ) ©ænÃµï UÀªÀ£ÀðgïUÀ¼ÀÄ
o CªÀ¢ü UÀªÀ£Àðgï
o 1758-1760 gÁ§mïð PÉèöÊªï
o 1760-1760 ºÁ¯ïªÉ¯ï
o 1760-1765 ªÁå¤ìmÁmïð
o 1765-1767 gÁ§mïð PÉèöÊªï
o 1767-1769 ªÉ¯Égïìmï
o 1769-1774 ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì
CHIRANTHANA
§AUÁ¼ÀzÀ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ïUÀ¼ÀÄ

o 1774-1785 ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì
o 1785-1786 ªÀiÁåPï¥sÉgï¸À£ï
o 1786-1793 PÁgÀ£ï ªÁ°Ã¸ï
o 1793-1798 ¸Àgï eÁ£ï ±ÉÆÃgï
o 1798-1805 jZÀqïð ªÉ¯Éè¹è
o 1805-1805 PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
o 1805-1807 eÁeïð ¨ÁgÉÆèÃ
o 1807-1813 «ÄAmÉÆÃ
o 1813-1823 ¥sÁæ¤ì¸ï ºÉÃ¹ÖAUïì
o 1823-1828 CªÀÄºÀmïìð
o 1828-1835 «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
(1833 PÁAiÉÄÝ - ¨sÁ.ªÉÆzÀ® UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï)
o 1835-1836 ªÉÄmïPÁ¥sï
o 1836-1842 CPï¯ÁåAqï
o 1842-1844 J¯É£ï§gÉÆÃ
o 1844-1848 ºÁrðAeï
o 1848-1856 qÁ¯ïºË¹
o 1856-1858 PÁå¤AUï
¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiïUÀ¼ÀÄ

o 1858-1862 PÁå¤AUï
o 1862-1864 J°Î£ï
o 1864-1869 ¯ÁgÉ£ïì
o 1869-1872 ªÉÄÃAiÉÆÃ
o 1872-1876 £Ávïð §ÆæPï
o 1876-1880 °lÖ£ï
o 1880-1884 j¥Àà£ï
o 1884-1888 qÀ¥sÀj£ï
o 1888-1894 ¯Á£ïìqË£ï
o 1894-1899 2£ÉÃ J°è£ï
o 1899-1905 PÀdð£ï
o 1905-1910 «ÄAmÉÆÃ
o 1910-1916 ºÁrðAeï
o 1916-1921 ZÉ¯ïä÷ì¥sÀqïð
o 1921-1926 jÃrAUï
o 1926-1931 E«ð£ï
o 1931-1936 °«AUïqÀ£ï
o 1936-1943 °£ï°vïUÉÆÃ
o 1943-1945 ªÉÃªÀ¯ï
o 1945-1947 ªÀiËAmï ¨Áål£ï
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 21. ©ænÃµï DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµï D½éPÉ¬ÄAzÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DqÀ½vÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄ - KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DqÀ½vÀ eÁj.

 ¨sÁgÀvÀzÀ°è DAvÀjPÀ ¹ÜgÀvÉ vÀgÀ®Ä £ÉgÀªÁzÀ ©ænÃµÀgÀ DqÀ½vÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ-KPÀgÀÆ¥ÀzÀ C¢üPÁgÀ±Á» ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄxÀð ¥ÉÆÃ°Ã¸ï
¥ÀqÉAiÀÄ £ÉÃªÀÄPÀ
 ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ gÀAUÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæwPÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjzÀ PÁæAw - EAUÉèAr£À¯ÁèzÀ PÉÊUÁjPÁ PÁæAw.
 ©ænÃµï ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉÊUÁjPÉUÀ¼À £ÀµÀÖzÀ ¥ÀjuÁªÀÄ - ®PÁëAvÀgÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ¤gÀÄzÉÆåÃVUÀ¼ÁzÀgÀÄ
 gÁd¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ PÁ®zÀ°è ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¤UÀ¢AiÀÄ ºÀPÀÌ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ºÉÆA¢zÀÝªÀgÀÄ - gÁdgÀÄ.
 ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀ®Ä ºÀgÁdÄ ºÁPÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ eÁjUÉ vÀAzÀªÀgÀÄ - ªÉÆWÀ®gÀÄ
 §AUÁ¼ÀzÀ°è 'SÁAiÀÄA UÀÄvÁÛ ¥ÀzÀÞw'AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ - ¯Áqïð PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï
 §AUÁ¼ÀzÀ°è 'SÁAiÀÄA UÀÄvÁÛ ¥ÀzÀÞw' eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1793 ªÀiÁZïð 22
 'SÁAiÀÄA UÀÄvÁÛ ¥ÀzÀÞw' ¨sÁgÀvÀzÀ - §AUÁ¼À, ©ºÁgÀ, GvÀÛgÀ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è eÁjAiÀÄ°è EvÀÄÛ.
 SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÀÆ MqÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀªÀgÀÄ - d«ÄÃ£ÁÝgÀgÀÄ
 SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è PÀAzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ CªÀ¢ü - 10 ªÀµÀðUÀ¼ÀªÀgÉUÉ SÁAiÀÄA DV
 SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è EzÀÝ PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt GvÀà£ÀßzÀ 1/3 ¨sÁUÀ
 ¸ÀAUÀæºÀªÁzÀ PÀAzÁAiÀÄ AiÀiÁªÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ©ænÃµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d«ÄÃ£ÁÝgÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ºÀAaPÉAiÀiÁUÀÄwÛvÀÄÛ - 89 ¨sÁUÀ PÀA¥À¤UÉ,
G½zÀ 11 ¨sÁUÀ d«ÄÃ£ÁÝgÀ¤UÉ
 SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁgÀÄªÀ ºÀPÀÄÌ - d«ÄÃ£ÁÝgÀ¤UÉ EvÀÄÛ.
 “SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞw §AUÁ¼ÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ¯ÉèÃ ºÉZÀÄÑ ²æÃªÀÄAvÀUÉÆ½¹vÀÄ” - ¦. E. gÁ§mïìð
 “SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ eÁj »AzÉAzÀÆ ªÀiÁqÀzÀ §Ä¢Þ¥ÀÆªÀðPÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ” - Dgï. ¹. zÀvï
 SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è CwAiÀiÁV ±ÉÆÃµÀuÉUÉÆ¼ÀUÁzÀªÀgÀÄ - gÉÊvÀgÀÄ
 gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀgÀÄ - xÁªÀÄ¸ï ªÀÄ£ÉÆæÃ.
 ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁr, ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ, ¤ÃgÁªÀj C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀAzÁAiÀÄ ¤UÀ¢ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ ¥ÀzÀÞw -
gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw.
 gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw - §ºÀÄªÀÄnÖUÉ zÀQët ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁgÀvÀ. (ªÀÄzÁæ¸ï ¥ÁæAvÀå £ÀAvÀgÀ ¨ÁA¨É ¥ÁæAvÀå) eÁjAiÀÄ°èvÀÄÛ
 gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄzÁæ¸ï ¥ÁæAvÀåzÀ°è eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1820
 'gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw'AiÀÄ°è PÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ªÀA±À¥ÁgÀA¥ÀgÀåªÁVzÀÝ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ
 'gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw'AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt - GvÀà£ÀßzÀ ±ÉÃ 50.(1/2)
 gÉÊvÀgÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ºÀPÀÌ£ÀÄß zÀÈqsÀ¥Àr¹zÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw - 'gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw'.
 gÉÊvÀgÀÄ D¸ÀQÛ¬ÄAzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁzÀ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw - 'gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw'.
 §gÀUÁ®zÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è gÉÊvÀjUÉ PÀAzÀAiÀÄzÀ ¨sÁUÀ±ÀB CxÀªÁ ¥ÀÆtð «£Á¬Äw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ CªÀPÁ±À«zÀÝ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ
¥ÀzÀÞw - 'gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw'.
 “¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 'gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞw' d£ÀgÀ ºÀÄlÄÖªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¹vÀÄ” JA§ C©ü¥ÁæAiÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ -
qÁ. ªÀÄÄRfð
 'ªÀÄºÀ¯ï' ¥ÀzÀzÀ CxÀð - vÁ®ÆPÀÄ/MAzÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ WÀlPÀ JAzÀxÀð.
 ªÀÄºÀ¯Áéj ¥ÀzÀÞw ¨sÁgÀvÀzÀ - ªÀÄzsÀå¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÁjAiÀÄ°èvÀÄÛ. (1833jAzÀ eÁj)
 ªÀÄºÀ¯ïªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è gÉÊvÀ ¥ÁªÀw ªÀiÁqÀ¨ÉÃQzÀÝ PÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt - GvÀà£ÀßzÀ ±ÉÃ 66 gÀµÀÄÖ
 ©ænÃµï D½éPÉ¬ÄAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PÀÈ¶AiÀÄ ªÉÄÃ¯ÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - PÀÈ¶AiÀÄ ªÁtÂÃfåÃPÀgÀt
CHIRANTHANA
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©æÃnÃµÀgÀ PÁ®zÀ°è AiÀiÁAwæPÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ- ªÀÄÄA§¬Ä, PÀ®ÌvÀÛ, CºÀªÀÄzÀ¨Ázï, ªÀÄzÁæ¸ï.
 ©æÃnÃµÀgÀ PÁ®zÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ - ºÀwÛ§mÉÖ, ¸Ét§Ä, PÁUÀzÀzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1 ªÀµÀðPÉÌ 1 ®PÀë gÀÆ.UÀ¼À£ÀÄß ²PÀëtPÁÌV RZÀÄð ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤zÉÃð²¹zÀ ±Á¸À£À -1813gÀ (ZÁlðgï) PÁAiÉÄÝ.
 ªÉÄPÁ¯É ²PÀët ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ n¥ÀàtÂAiÉÆAzÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹ PË¤ì¯ïUÉ PÉÆlÖ ªÀµÀð - 1835
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è EAVèÃµï ²PÀëtªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - xÁªÀÄ¸ï ¨ÁånAUïl£ï ªÉÄPÁ¯É.
 “¨sÁgÀvÀzÀ EAVèÃµï ²PÀëtzÀ ¦vÁªÀÄºÀ” - xÁªÀÄ¸ï ¨ÁånAUïl£ï ªÉÄPÁ¯É.
 “¥Á±ÁÑvÀå ²PÀëtzÀ CzÉÆÃªÀÄÄR ¥Àæ¸ÁgÀ ¹zÁÞAvÀ”zÀ gÀPÀëPÀ - xÁªÀÄ¸ï ¨ÁånAUïl£ï ªÉÄPÁ¯É.
 ªÉÄPÁ¯ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ - “»¸ÀÖj D¥sï EAUÉèAqï”, ‘EArAiÀÄ£ï ¦Ã£À¯ï PÉÆÃqï’
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è EAVèÃµï ²PÀëtªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï.
 ZÁ¯ïìðªÀÅqï ªÀgÀ¢ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸À°èPÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1854.
 “¨sÁgÀvÀzÀ EAVèÃµï ²PÀëtzÀ ªÀiÁåUÀßPÁlð” JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÀgÀ¢ - ªÀÅqïì ªÀgÀ¢
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀAvÉ ¸À®ºÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ZÁ¯ïìðªÀÅqï.
 ©ænÃµï ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët E¯ÁSÉ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1855
 'ªÀÅqï ªÀgÀ¢'AiÀÄ£ÀÄß M¦à eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - qÁ¯ïºË¹
 ªÀÄ»¼Á ²PÀëtPÉÌ ºÉaÑ£À DzÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ vÀªÀÄä ªÀgÀ¢AiÀÄ°è w½¹zÀªÀgÀÄ - ZÁ¯ïìðªÀÅqï.
 ZÁ¯ïìðªÀÅqï ªÀgÀ¢AiÀÄ DzsÁgÀzÀ°è «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - PÀ®ÌvÀÛ, ªÀÄÄA§¬Ä, ªÀÄzÁæ¸ï,
 ¨sÁgÀvÀzÀ °è ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ - PÀ®ÌvÁÛ «±Àé«zÁå®AiÀÄ
 PÀ®ÌvÁÛ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1857
 ©ænÃµÀgÀ PÁ®zÀ¯ÁèzÀ ²PÀëtzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ - ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ £ÀªÉÇÃzÀAiÀÄ CxÀªÁ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À.
ºÁUÀÆ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ eÁUÀÈwUÉ £ÉgÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è ErÃ zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ¨sÁµÉ - EAVèÃµï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÁæAwÃAiÀÄ ¨sÁµÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁgÀt - EAVèÃµï ²PÀëtzÀ eÁj.
 zÉÃ±ÀzÀ GzÀÝUÀ®PÀÆÌ ¸ÀªÀðIÄvÀÄ gÁdªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄªÀ AiÉÆÃd£É ºÁQzÀ UÀªÀ£Àðgï-d£ÀgÀ¯ï ¯Áqïð «°AiÀÄA
¨ÉAnAPï.
 ¸ÁªÀðd¤PÀ PÁªÀÄUÁj E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð qÁ¯ï ºË¹.
 ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹ ¸ÁªÀðd¤PÀ PÁªÀÄUÁj E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1854.
 ¸ÉÃ£Á¥ÀqÉUÀ¼À ²ÃWÀæ ZÀ®£ÉUÁV gÉÊ®Ä ªÀiÁUÀð ºÁQ¹zÀªÀ£ÀÄ - ¯Áqïð qÁ¯ï ºË¹.
 ªÀÄÄA¨ÉÊ-xÁuÁ £ÀqÀÄªÉ ¥ÀæxÀªÀÄ GV §Ar ¸ÀAZÀj¹zÀ ªÀµÀð - 1853.
 PÀ®ÌvÀÛ-gÁtÂUÀAeï £ÀqÀÄªÉ gÉÊ®ÄªÀiÁUÀð DgÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1854.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 800 Q.«ÄÃ UÀÆ ºÉZÀÄÑ vÀAw ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - qÁ¯ï ºË¹.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖªÉÆzÀ®Ä ªÀÄÄzÀætAiÀÄAvÀæ ¥ÀæªÉÃ²¹zÀÄÝ - UÉÆÃªÁzÀ°è.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆlÖªÉÆzÀ®Ä ªÀÄÄzÀætAiÀÄAvÀæ UÉÆÃªÁPÉÌ ¥ÀæªÉÃ²¹zÀÄÝ - 1556.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ªÀvÀðªÀiÁ£À ¥ÀwæPÉ - ¢ ¨ÉAUÁ¯ï UÉeÉmï. (1780. gÀ°è ¥ÀæPÀl)
 “¨sÁgÀvÀ EAUÉèArUÉ zÀgÉÆÃqÉAiÀÄ DlzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀªÁVvÀÄÛ” JAzÀªÀgÀÄ - DqÀA ¹ävï
 ‘¢ ¨ÉAUÁ¯ï UÉeÉmï’ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ - eÉÃªÀiïì CUÀ¸ÀÖ¸ï »PÉ
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ÇÀÛçUÀ¼ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄ - ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ.
 PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀwæPÉ - ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¸ÀªÀiÁZÁgÀ. (Qæ.±À. 1843. ¥ÀæPÀl)
 PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® ¥ÀwæPÉ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¸ÀªÀiÁZÁgÀ ¥ÀwæPÉ DgÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ - ªÉÆÃVèAUï
 ‘¸ÀA¥ÀwÛ£À ¸ÉÆÃjPÉ’AiÀÄ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
CHIRANTHANA
 zÁzÁ¨Á¬ÄAiÀÄªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¸ÉÆÃjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÀÝ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀæªÀiÁt - MlÄÖ gÁµÁÖçzÁAiÀÄzÀ 1/4 ¨sÁUÀ
 Dgï.¹. zÀvïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¸ÉÆÃjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÀÝ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀæªÀiÁt - MlÄÖ gÁµÁÖçzÁAiÀÄzÀ 1/2 ¨sÁUÀ
 gÁ£ÀqÉAiÀÄªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¸ÉÆÃjPÉAiÀiÁUÀÄwÛzÀÝ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀæªÀiÁt - MlÄÖ gÁµÁÖçzÁAiÀÄzÀ 1/3 ¨sÁUÀ
 “¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß PÉÊUÁjPÁ ¸ÀA¥ÀwÛ£À gÀÆ¥ÀzÀ°è »ÃjzÀgÉÃ «£ÁB CªÀgÀ ¥ÉÆÃµÀuÉUÉ K£ÀÆ ªÀiÁqÀ°®è.” JA§
C©ü¥ÁæAiÀÄ ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ - eÉ. J¸ï. «Ä¯ï
 ‘¹ÛçÃ ²±ÀÄ ºÀvÁå ¤µÉÃzsÁeÉÕ’AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¸Àgï. eÁ£ï ±ÉÆÃgï
 ‘¹ÛçÃ ²±ÀÄ ºÀvÁå ¤µÉÃzsÁeÉÕ’AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1795
 ‘¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞw’ ¤µÉÃzsÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï
 ‘¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞw’ ¤µÉÃzsÀ PÁ¬ÄzÉ eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1829
 ‘UÀÄ¯ÁªÀÄ CxÀªÁ zÁ¸Àå ¥ÀzÀÞw’AiÀÄ£ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨Á»ÃgÀ JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀ ±Á¸À£À - 1843gÀ PÁ¬ÄzÉ
CzsÁåAiÀÄ 22. ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ
 '¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ'ªÀÅ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1857

 '1857gÀ zÀAUÉ'AiÀÄ£ÀÄß '¹¥Á¬Ä zÀAUÉ' JAzÀÄ ªÀtÂð¹zÀªÀgÀÄ - ©ænµÀgÀÄ. (LgÉÆÃ¥Àå EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ)
 “zÀvÀÄÛ ¥ÀÄvÀæ¤UÉ GvÀÛgÁ¢üPÁgÀzÀ ºÀQÌ®è” JA§ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV eÁjUÉÆ½¹zÀ£ÀÄ - qÁ¯ïºË¹.
 gÀhiÁ¤ì ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ©ænÃµï ¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÁUÀªÀ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀzÀÄÝ - zÀvÀÄÛªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è ¤ÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
 “zÀvÀÄÛ ¥ÀÄvÀæ¤UÉ GvÀÛgÁ¢üPÁgÀzÀ ºÀQÌ®è” ¤ÃwAiÀÄ£ÀéAiÀÄ ©ænµÀgÀ C¢üÃ£ÀªÁzÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ - ¸ÀvÁgÁ, gÀhiÁ¤ì, eÉÊ¥ÀÄgÀ,
¸ÀA§¯ï¥ÀÄgÀ, GzÀAiÀÄ¥ÀÄgÀ.
 JgÀqÀ£ÉÃ ¨ÁfÃgÁAiÀÄ£À zÀvÀÄÛ¥ÀÄvÀæ - £Á£Á ¸ÁºÉÃ§.
 ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð ªÉÀ¯Éè¹è.
 E£ÁAzÁgÀjAzÀ E£ÁA ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß PÀ¹zÀÄPÉÆAqÀ ¸À«Äw - E£ÁA PÀ«ÄµÀ£ï.
 ©ænµï ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉÊ¤PÀjUÉ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ ªÉÃvÀ£ÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt - ©ænµï ¸ÉÊ¤PÀjVAvÀ JAlÄ ¥ÀlÄÖPÀrªÉÄ¬ÄvÀÄÛ.
 ©ænµï D½éPÉAiÀÄ PÁ®zÀ°è eÁVÃgÀzÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÁ®ÆPïzÁgÀgÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ - ©ænÃµÀgÀÄ
 1857gÀ zÀAUÉUÉ vÀvïPÀëtzÀ PÁgÀt-ºÀA¢ ªÀÄvÀÄÛ zÀ£ÀzÀ PÉÆ§Äâ ¸ÀªÀjzÀ J£ï¦üÃ¯ïØ §AzÀÆPÀÄUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À®Ä ¸ÉÊ¤PÀjUÉ ¤ÃrzÀÄÝ.
 ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄÃ¼À®Ä £Á£Á ¸ÁºÉÃ§ EvÀgÀgÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÀ ¢£ÁAPÀ - ªÉÄÃ 31 1857
 ¨ÁågÀPï¥ÀÄgÀzÀ ¥ÀzÁw zÀ¼ÀPÉÌ ºÀ°è¤AzÀ PÀaÑ vÉÆÃmÁªÀ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄÄªÀAvÉ DzÉÃ²¹zÀªÀ£ÀÄ - ªÉÄÃdgï ºÀqÀì£ï.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è ¨ÁågÀPï¥ÀÄgÀzÀ°è ªÉÄÃdgï ºÀqÀì£ï£À£ÀÄß PÉÆAzÀ ¹¥Á¬Ä - ªÀÄAUÀ¼À ¥ÁAqÉ.
 zÀAUÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ-¨sÁgÀvÀzÀ ZÀPÀæªÀw JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀÄÝ - ªÉÆWÀ®gÀ 2£ÉÃ §ºÁzÀÄÝgï µÁ£À£ÀÄß
 ¹¥Á¬Ä zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - «ÄÃgÀvï, zÉºÀ°, PÁ£ï¥ÀÄgÀ, ®PÉÆßÃ, CªÀzsï, §£ÁgÀ¸ï ªÀÄvÀÄÛ gÀhiÁ¤ì.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è zÉºÀ°AiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹¥Á¬ÄUÀ½AzÀ ¥ÀÄ£ÀB ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀªÀ£ÀÄ -eÁ£ï ¤PÉÆÃ®ì£ï.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÁ£ÀÄàgÀzÀ°è zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀªÀ£ÀÄ - £Á£Á ¸ÁºÉÃ§.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ°è d£ÀgÀ¯ï ºÁåªï¯ÁPï PÁ£ÀÄàgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀzÀÄÝ - dÆ£ï. 17 1857gÀ°è.
 ©ænÃµÀjAzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀ £ÉÃ¥Á¼ÀPÉÌ Nr ºÉÆÃzÀ ªÀÄgÁoÀ ¥ÉÃ±Éé - £Á£Á ¸ÁºÉÃ§.
 ©ænÃµÀjAzÀ PÁ£ÀÄàgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀªÀ£ÀÄ £Á£Á ¸ÁºÉÃ§£À ¸ÉÃ£Á¤ - ‘vÁAvÁå mÉÆÃ¦’.
 vÁAvÁå mÉÆÃ¥ÉAiÀÄ£ÀÄß ©ænµÀjUÉ »rzÀÄPÉÆlÖ zÉÃ±ÀzÉÆæÃ» - ªÀiÁ£À¹AUï.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ®PÉÆßÃzÀ°è zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ - ¨ÉÃUÀA ºÀdgÀvï ªÀÄºÀ¯ï.
 CªÀzï£À £ÀªÁ§ ªÁfzï C°AiÀÄ gÁtÂ - ¨ÉÃUÀA ºÀdgÀvï ªÀÄºÀ¯ï.
CHIRANTHANA
 ¹¥Á¬ÄzÀAUÉAiÀÄ°è ¥ÀgÁ¨sÀªÀUÉÆAqÀÄ £ÉÃ¥Á¼ÀPÉÌ ¥À¯ÁAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ CªÀzsï£À gÁtÂ - ¨ÉÃUÀA ºÀdgÀvï ªÀÄºÀ¯ï.
 1857gÀ°è ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ - gÀhiÁ¤ì gÁtÂ ®Qëöä¨Á¬Ä.
 1857gÀ zÀAUÉ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è gÁtÂ ®Qëöä¨Á¬ÄAiÀÄÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ¥ÀæzÉÃ±À - UÁé°AiÀÄgï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄzÀ°è CvÀåAvÀ ±ÀÆgÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀ¼ÀÄ - gÀhiÁ¤ìgÁtÂ ®Qëöä¨Á¬Ä.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ©ænµÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¹RÍgÀÄ, UÁé°AiÀÄgï£À
gÁd ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄgÀÄ
 1857 gÀ zÀAUÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄ F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ D½éPÉAiÀÄÄ CAvÀåUÉÆArvÀÄ.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ DqÀ½vÀ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀ²ð.
 ‘gÁtÂ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ WÉÆÃµÀuÉ' ºÉÆgÀr¸À®àlÖ ªÀµÀð 1858.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀÈºÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À £Á±ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ PÁæAw EAUÉèAr£À PÉÊUÁjPÁ PÁæAw.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¨ÉA§® UÀ½¹zÀgÉ ªÀiÁvÀæ E°è D½éPÉ £ÀqÉ¸À§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÄß ©ænÃµÀjUÉ ªÀÄ£ÀªÀjPÉ ªÀiÁrPÉÆlÖ WÀl£É 1857gÀ §AqÁAiÀÄ.
 1857gÀ°è PÁ£ÀÄàgÀzÀ°è vÁ£ÉÃ ¥ÉÃ±ÉéAiÉÄAzÀÄ WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ £Á£Á ¸ÁºÉÃ§.
 '¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ªÀiÁåUÁßPÁmÁð' 1858gÀ ªÀÄºÁgÁtÂAiÀÄ WÉÆÃµÀuÉ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÁjUÉÆ½¹zÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ »AzÀÆ, ªÀÄÄ¹èA
¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÁ¢UÀ¼À£ÀÄß ÇÀªÀiÁzsÁ£ÀUÉÆ½¹zÀªÀÅ.
 Qæ.±À. 1857gÀ zÀAUÉÉUÉ «¸ÀÛøvÀ gÀÆ¥À ¤ÃrzÀ zÀAUÉ Ozsï£À°è £ÀqÉzÀ zÀAUÉ.
 gÁtÂ ®QëöäÃ¨Á¬Ä ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ §AqÉÃ¼À®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¤Ãw zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®èªÉA§ ¤Ãw.
 F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ D½éPÉ PÉÆ£ÉUÉÆAqÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1858.
 1857gÀzÀAUÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ zsÁ«ÄðPÀ £ÀA©PÉUÀ¼À°è ¸ÀPÁðgÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À ªÀiÁqÀÄªÀÅ¢®è JA§ ¨sÀgÀªÀ¸É ¤ÃrzÀªÀgÀÄ ©æl£ï£ÀgÁtÂ.
 1857gÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß“¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ”JAzÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ PÀgÉzÀªÀgÀÄ «.r. ¸ÁªÀÀPÀðgï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ §mÉÖ EAUÉèAr£À°è ªÀiÁgÁlªÁUÀzÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä ©ænÃµÀgÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ vÉjUÉ PÀæªÀÄ zÀÄ¨Áj ¸ÀÄAPÀ ºÉÃjPÉ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß J®è jÃwAiÀÄ §AzsÀ£ÀUÀ½UÉ M¼À¥Àr¸ÀÄªÀ ¸ÀAPÉÆÃ¯ÉUÀ¼ÀAvÉ PÀAqÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ - vÀAw & gÉÊ¯Éé ªÀåªÀ¸ÉÜ
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉÊ¤PÀjUÉ eÁwUÉr¸ÀÄªÀ AiÀÄvÀßzÀAvÉ PÁtÂ¹zÀ ©ænÃµÀgÀ PÀæªÀÄ - ¸ÁUÀgÀ zÁn ¸ÉÃªÉUÉ MvÁÛ¬Ä¹zÀÄÝ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ UÁ§j ªÀÄÆr¹zÀ ©ænÃµÀgÀ ºÉÆ¸À DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ - J¯Áè eÁwAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÁV PÁtÄªÀ ºÉÆ¸À PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ.
 ©ænÃµÀgÀ D½éPÉVAvÀ ªÀÄÄAZÉ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DqÀ½vÀ ¨sÁµÉAiÀiÁVzÀÝ ¨sÁµÉ - ¥À¶ðAiÀÄ£ï.
 ©ænÃµï ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÀiÁªÀ ¨sÁµÉ ¥À¶ðAiÀÄ£ïUÉ §zÀ¯ÁV DqÀ½vÀ ¨sÁµÉAiÀiÁzÀ ¨sÁµÉ - - EAVèÃµï
 EAVèÃµï ¸ÉÊ£ÀåzÀ°èzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉÊ¤PÀgÀ ¸ÀASÉå CAzÁdÄ - 2 ®PÀëPÀÆÌ C¢üPÀ.
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ PÁ®zÀ°è ¹¥Á¬ÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ ¸ÉgÉªÀÄ£ÉAiÀÄ ¨ÁV®Ä MqÉzÀÄ §AzsÀ£ÀzÀ°èzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¹¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß
©qÀÄUÀqÉ - «ÄÃgÀvï ¸ÉgÉªÀÄ£ÉAiÀÄ.
 1857gÀ zÀAUÉ «¥sÀ®ªÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ CA±À - ¸ÀÆPÀÛ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ PÉÆgÀvÉ.
 1857gÀ zÀAUÉ «¥sÀ®ªÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¸ÉÊ¤PÀ CA±À - ¸ÀÄzsÁjvÀ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À PÉÆgÀvÉ.
 ªÉÆUÀ¯ï ¸ÀAvÀwAiÀÄ PÀqÉAiÀÄ zÉÆgÉ - §ºÀzÀÆÝgï µÁ d¥sÀgï
 ªÉÆUÀ¯ï ¨ÁzÀµÀºÀ §ºÀzÀÆÝgï µÁ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð 1862
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁåUÀßPÁlð’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ WÉÆµÀuÉ - 1858gÀ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ gÁtÂAiÀÄ WÉÆÃµÀuÉ
 1858gÀ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ gÁtÂAiÀÄ WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ°è N¢zÀ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð PÁå¤AUï
 1858gÀ «PÉÆÖÃjAiÀiÁ gÁtÂAiÀÄ WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÁå¤AUï ¨sÁgÀvÀzÀ°è N¢zÀ(¥ÀæPÀn¹zÀ)ªÀµÀð -1858 £ÀªÉA§gï 1 (C®ºÁ¨Ázï)
 1857gÀ zÀAUÉ «¥sÀ®ªÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁdQÃAiÀÄ CA±À - ºÀ®ªÀÅ zÉÃ²AiÀÄ gÁdgÀÄ ©ænÃµÀjUÉ £ÉgÀªÁVzÀÄÝ.
 1857gÀ zÀAUÉ ‘¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ’ JA§ÄzÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ EwºÁ¸ÀPÁgÀDgï.¹.ªÀÄÄdÄAzÁgï
 zÀAUÉAiÉÄzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÉ¯Éè¯Áè CvÀåAvÀ ±ÀÆgÀgÉAgÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - gÀhiÁ¤ì gÁtÂ ®QëöäÃ¨Á¬Ä
CHIRANTHANA
 gÀhiÁ¤ì gÁtÂ ®QëöäÃ¨Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß CvÀåAvÀ ±ÀÆgÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - ºÀÆå gÉÆÃ¸ï

 EvÀgÀ zÀAUÉUÀ¼ÀÄ
 PÉÆÃ®gÀ zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1831
 PÉÆÃ®gÀ zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀ - §ÄzÀÞ¨sÀUÀvï
 PÉÆÃ®gÀ zÀAUÉ £ÀqÉzÀzÀÄÝ - ¸ÉÆÃ£É¥ÀÄgÀ ¥ÀgÀUÀtzÀ°è (¹AUÀ¨sÀÆªÀiï f¯Éè)
 ¸ÀAvÁ®gÀ zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1855
 ¸ÀAvÁ®gÀ zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - PÀ£ÀÄí ªÀÄAf ªÀÄvÀÄÛ ¹zÀÄÝ ªÀÄAf
 ªÀÄÄAqÀgÀ zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1899
 ªÀÄÄAqÀgÀ zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀ - ©¸Áð DUÉÊ(©¸Áð ªÀÄÄAqÀ)
 PÀZÁÑ£ÁUÁ ºÉÆÃgÁlzÀ ªÀÄÄAzÁ¼ÀÄ - gÁtÂ UÉÊr¤è
 C®Æèj ¹ÃvÁgÁªÀÄgÁdgÀªÀgÀ zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1922
 ªÀiÁ¦¼Éî zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1921 (PÉÃgÀ¼À -ªÀÄ®¨Ágï)
1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ UÀw/ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ

 ªÀiÁZïð 29 ¨ÁågÀPï¥ÀÄgÀ ªÀÄAUÀ¯ï¥ÁAqÉ
 K¦æ¯ï ©ºÁgÀ dUÀ¢Ã±ï¥ÀÄgÀ PÀÄ£Àégï¹AUï
 ªÉÄÃ 9 «ÄÃgÀvï ¸ÉÊ¤PÀgÀÄ
 ªÉÄÃ 10-11 zÉºÀ° ¸ÉÊ¤PÀgÀÄ, §ºÀzÀÆÝgï µÁ£À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ ZÀPÀæªÀwð JAzÀÄ WÉÆÃµÀuÉ
 dÆ£ï 5 PÁ£ÀÄàgÀ £Á£Á¸ÁºÉÃ§ ªÀÄvÀÄÛ vÁAvÁåmÉÆÃ¥É
®PÉÆßÃ ¨ÉÃUÀA ºÀdgÀvï ªÀÄºÀ¯ï
 gÀhiÁ¤ì UÁé°AiÀÄgï gÁtÂ ®QëöäÃ¨Á¬Ä (dÆ£ï 18 1858gÀAzÀÄ ¤zsÀ£À)
vÁAvÀåmÉÆÃ¥É K¦æ¯ï 9 1859 gÀAzsÀÄ UÀ®Äè.
¥sÉÊeÁ¨Ázï ªÀiË°é CºÀªÀÄzÀÄ¯Áè
CzsÁåAiÀÄ 23. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
 gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï DåPïÖ eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1773.

 §AUÁ¼ÀzÀ°è PÉèöÊªï eÁjUÉÆ½¹zÀÝ ¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ ±Á¸À£À - gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï ±Á¸À£À.
 §AUÁ¼ÀzÀ UÀªÀ£Àðgï£ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ UÀªÀ£Àðgï JAzÁVzÀÄÝ - gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï ±Á¸À£À¢AzÀ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ªÁgÉ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì.
 gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁAiÉÄÝAiÀÄAvÉ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ¸À®ºÁ ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå - 4.
 gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï PÁ¬ÄzÉAiÀÄAvÉ ¸ÉPÀælj D¥sï ¸ÉÖÃmï JA§ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄAwæ - EAUÉèAr£À ¥Á°ðªÉÄAnUÉ dªÁ¨ÁÝgÀ£ÁVzÀÝ
 ¸ÀªÉÇÃðZÀÑ £ÁåAiÀÄ®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆlÖ ±Á¸À£À-gÉUÀÄå¯ÉÃnAUï DåPïÖ. ¸ÁÜ¥À£É- PÀ®ÌvÁÛzÀ°è
 ¦mïì EArAiÀiÁ ±Á¸À£À eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1784.
 F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ½UÉ M¼À¥Àr¹zÀ ±Á¸À£À - ¦mïì EArAiÀiÁ ±Á¸À£À.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À ¸À®ºÁ ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 4jAzÀ3PÉÌ E½¹zÀ ±Á¸À£À -¦mïì EArAiÀiÁ±Á¸À£À.
 ¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀgÀÄ - gÁ§mïð PÉèöÊªï.
 ¨sÁ. ©ænÃµï¸ÁªÀiÁædåªÀÅ ©ænÃµï ¸ÁªÀð¨sËªÀÄgÀ C¢üÃ£ÀPÉÌ M¼À¥ÀnÖAiÉÄAzÀÄw½¹zÀ ±Á¸À£À1813gÀ(ZÁlðgï) PÁAiÉÄÝ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉæöÊ¸ÀÛ ªÀÄvÀ ¥ÀæZÁgÀPÀgÀ ªÉÄÃ¯É EzÀÝ ¤§ðAzsÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁQzÀ ±Á¸À£À - 1813gÀ (ZÁlðgï) PÁAiÉÄÝ.
CHIRANTHANA
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è 1 ªÀµÀðPÉÌ 1 ®PÀë gÀÆ.UÀ¼À£ÀÄß ²PÀëtPÁÌV RZÀÄð ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤zÉÃð±À£À ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À -
1813gÀ(ZÁlðgï)PÁAiÉÄÝ.
 F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁqÀzÀAvÉ ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ±Á¸À£À - 1833gÀ PÁAiÉÄÝ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀA¥À¤AiÀÄÄ gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀAvÉ ¤zÉÃð²¹zÀ ±Á¸À£À - 1833gÀ PÁAiÉÄÝ.
 ¸ÀPÁðj ¸ÉÃªÉAiÀÄ°è ªÀåQÛAiÀÄ AiÉÆÃUÀåvÉ &CºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄUÀÄtªÁV GzÉÆåÃUÀªÀPÁ±À PÀ°à¸ÀÄªÀ CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À- 1833gÀ
PÁAiÉÄÝ.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À ¸À®ºÁ ¸À«ÄwUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå£À ¸ÉÃ¥ÀðqÉ ªÀiÁrzÀ ±Á¸À£À - 1833gÀ PÁAiÉÄÝ.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À ¸À®ºÁ ¸À«ÄwAiÀÄ ªÉÆzÀ® PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀzÀ¸Àå - xÁªÀÄ¸ï ¨ÁånAUïl£ï ªÉÄPÁ¯É.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À ¸À®ºÁ ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 3 jAzÀ 4PÉÌ Kj¹zÀ ±Á¸À£À - 1833 ±Á¸À£À.
 '¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè' JAzÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ ±Á¸À£À - 1833 ±Á¸À£À.
 PÉÃAzÀæzÀ°è ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ±Á¸À£À - 1833 ±Á¸À£À.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï£À ¸À®ºÁ ¸À«ÄwUÉ 6 d£À ±Á¸ÀPÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÉÃ¥ÀðqÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ±Á¸À£À - 1833 ±Á¸À£À.
 ¸ÀPÁðj ¸ÉÃªÉUÀ½UÉ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À - 1833 ±Á¸À£À.
 UÀªÀ£ðÀ gï d£ÀgÀ¯ï£ÀÄ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï JA§ ¥ÀzÀ£ÁªÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ gÁtÂAiÀÄ C¢üPÁgÀzÀ ¥Àæw¤¢üAiÀiÁUÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ
±Á¸À£À - 1858 gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 ©æl£ï£À «PÉÆÖÃjAiÀÄ gÁtÂ WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ ªÀµÀð - 1858.
 ©æl£ï£À «PÉÆÖÃjAiÀÄ gÁtÂ WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ - zÉÃ²AiÀÄ gÁdjUÉ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀvÉUÉ ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ¤µÀàPÀë¥ÁvÀ
£ÀqÁªÀ½AiÀÄ ¨sÀgÀªÀ¸É ¤ÃrzÀgÀÄ.
 «ÄAmÉÆÃ-ªÀiÁ¯Éð ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ±Á¸À£À - 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PË¤ì¯ï DåPïÖ.
 ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀ ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÀ¼À°è CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ®Ä eÁjUÉ §AzÀ ±Á¸À£À - 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ
PË¤ì¯ï DåPïÖ.(«ÄAmÉÆÃ-ªÀiÁgÉè ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ)
 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PË¤ì¯ï DåPïÖ eÁjUÉ §AzÁUÀ EzÀÝ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - «ÄAmÉÆÃ.
 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PË¤ì¯ï DåPïÖ eÁjUÉ §AzÁUÀ EzÀÝ ¨sÁgÀvÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀ²ð - ªÀiÁgÉè.
 PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ «¸ÀÛgÀuÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ PÁAiÉÄÝ - 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PË¤ì¯ï DåPïÖ.
 PÉÃAzÀæ ±Á¸ÀPÁAUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 16 jAzÀ 60 PÉÌ ºÉaÑ¹zÀ ±Á¸À£À - 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PË¤ì¯ï DåPïÖ.
 ¥ÁæAwÃAiÀÄ ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÀ¼À°è ZÀÄ£Á¬ÄvÀjUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À - 1909gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PË¤ì¯ï DåPïÖ.
 ªÀÄwÃAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀævÉåÃPÀ ªÀÄvÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¹ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀ PÁAiÉÄÝ - 1909gÀ ¨sÁ PË¤ì¯ï DåPïÖ.
 UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï ZÉªÀiïì¥sÀqïð, ¨sÁgÀvÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀ²ð ªÀiÁAmÉUÉÆÃ gÀÆ¦¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ (±Á¸À£À) -
1919 gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À. (ªÀiÁAmÉUÉÆÃ ZÉªÀiïì¥sÀqïð ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ)
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ PÀæªÉÄÃt dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ ¤ÃqÀÄªÀ D±Áé¸À£É ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀéAiÀÄªÀiÁqÀ½vÀªÀÅ¼Àî ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À C©üªÀ¢ÞAiÀÄ D±Áé¸À£É ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ±Á¸À£À.
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ M§â ºÉÊPÀ«ÄÃµÀgï£À£ÀÄß £ÉÃ«Ä¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆlÖ ±Á¸À£À - 1919gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï PÁAiÀÄðPÁj ¸À«ÄwAiÀÄ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¹zÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ±Á¸À£À.
 PÉÃAzÀæzÀ°è JgÀqÀÄ ¸ÀzÀ£ÀUÀ¼À ±Á¸À£À ¸À¨sÉ gÀa¹zÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 EA¢£À ¯ÉÆÃPÀ¸À¨sÉ, gÁdå¸À¨sÉUÀ½UÉ vÀ¼ÀºÀ¢ ºÁQzÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 DqÀ½vÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÃAzÀæ¥ÀnÖ, gÁdå¥ÀnÖ, JAzÀÄ «AUÀr¹zÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ±Á¸À£À.
 ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀ eÁjUÉÆ½¹zÀ ±Á¸À£À - 1919gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 ¥ÁæAvÀåUÀ¼À°è ‘¯ÉÆÃPÀ ¸ÉÃªÁ DAiÉÆÃUÀ’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆlÖ PÁ¬ÄzÉ-1919gÀ ¨sÁ ¸ÀPÁðgÀzÀ±Á¸À£À.
 ¨sÁ. ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è §ºÀÄªÀÄÄRå zÁR¯ÉAiÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀªÁzÀ ±Á¸À£À -1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ±Á¸À£À.
CHIRANTHANA
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è MPÀÆÌl gÁdå ¥ÀzÀÞwUÉ CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆlÖ ±Á¸À£À - 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 MAzÀÄ ¥sÉqÀgÀ¯ï £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À - 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 ¥sÉqÀgÀ¯ï £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄÄRå £ÁåAiÀiÁ¢üÃ±ÀgÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀªÀgÀÄ - ¸Àgï. ªÀiÁjÃ¸ï UÀAiÀÄgï
 gÁdåzÀ°è eÁjAiÀÄ°èzÀÝ ¢éªÀÄÄR ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ ±Á¸À£À - 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 DqÀ½vÀzÀ E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÃAzÀæ¥ÀnÖ, gÁdå¥ÀnÖ, ¸ÀªÀÄªÀwð¥ÀnÖAiÉÄAzÀÄ «AUÀr¹zÀ ±Á¸À£À -1935gÀ ±Á¸À£À.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è j¸Àªïð ¨ÁåAPï ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ±Á¸À£À - 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À.
 1935gÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß ‘§®ªÁzÀ »rPÉAiÀÄÄ¼Àî, DzÀgÉ EAf£ï E®èzÀ PÁgÀÄ’ - ¥ÀArvï dªÁºÀgï £ÉºÀgÀÄ
 1935 gÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß ‘¢é¥Àæ¨sÀÄvÀéQÌAvÀ®Æ PÉlÖzÀÄÝ’ - gÁeÁf (¹ gÁdUÉÆÃ¥Á¯ÁZÁj)
 1935gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ±Á¸À£À PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ±ÉÃ 80gÀµÀÄÖ PÀ®AUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ
 1935 gÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß ‘CzÀÄ »AzÀÆ gÁdåªÀ£ÀÆß ¸ÁÜ¦¸À°®è, ªÀÄÄ¹èA gÁdåªÀ£ÀÆß ¸ÁÜ¦¸À°®è’ JAzÀªÀgÀÄ ¥sÀd¯ï G¯ï ºÀPï
 ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß E¨ÁãUÀªÁV¹, ¸ÀévÀAvÀæöåUÉÆ½¹zÀ ±Á¸À£À - 1947gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ±Á¸À£À
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænÃµÀgÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß CAvÀåUÉÆ½¹zÀ ±Á¸À£À - 1947gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ±Á¸À£À
 ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£ÉUÉ MAzÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¥ÀÄUÉÆ½¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ ±Á¸À£À-1947gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ±Á¸À£À
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï.
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - gÁdUÉÆÃ¥Á®ZÁj.
 1946gÀ°è gÀavÀªÁzÀ ªÀÄzsÁåªÀ¢ü ¸ÀPÁðgÀzÀ £ÉÃvÀÈvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - dªÁºÀgÀ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À eÁj - 1950 d£ÀªÀgÉ 26
 ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - qÁ. ¨Á§Ä gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸Ázï.
 ¸ÀA«zsÁ£À PÀgÀqÀÄ gÀZÀ£Á ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - qÁ. ©. Dgï CA¨ÉÃqÀÌgï.
 ¸ÀA«zsÁ£À gÀZÀ£Á ¸À«Äw PÀgÀqÀÄ ¸ÀA«zsÁ£ÀPÉÌ vÀ£Àß C£ÀÄªÉÆÃzÀ£É ¤ÃrzÀÄÝ - 1949 £ÀªÉA§gï 26gÀAzÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1950 d£ÀªÀj 26
CzsÁåAiÀÄ 24. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À

 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£ÀzÀ zsÀÈªÀvÁgÉ - gÁeÁgÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£ÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï.
 ‘ªÉÊZÁjPÀvÉAiÀÄ ¦vÀÈ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï
 gÁeÁgÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀÄgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1772 ªÉÄÃ 22
 gÁeÁgÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ÀgÁAiÀÄgÀ vÀAzÉ vÁ¬Ä - vÀAzÉ-gÀªÀiÁPÁAvï gÁAiÀiï, vÁ¬Ä-vÁjtÂzÉÃ«
 gÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï §æºÀä ¸ÀªÀiÁdQÌAvÀ ªÉÆzÀ®Ä ¸ÁÜ¦¹zÀÝ ¸ÀA¸ÉÜ - DwäÃAiÀÄ ¸À¨sÁ
 gÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀÄgÀÄ ‘DwäÃAiÀÄ ¸À¨sÁ’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1815
 gÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀÄjUÉ ‘gÁeÁ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ªÉÆUÀ¯ï ZÀPÀæªÀwð 2£ÉÃ CPÀâgï
 vÀªÀÄä 15£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°èAiÉÄÃ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ±ÀgÀtvÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï.
 ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, DAUÀè, ¥À¶ðAiÀÄ£ï, §AUÁ½ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ¥ÁArvÀå ºÉÆA¢zÀÝ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁªÀiïªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï.
 'DzsÀÄ¤PÀ §AUÁ½ UÀzÀå ¸Á»vÀåzÀ ¦vÁªÀÄºÁ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï
 ¥ÀwæPÁ ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ±ÉæÃµÀ× ºÉÆÃgÁlUÁgÀgÁVzÀÝ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï.
 '¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞw'AiÀÄ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀ ªÀÄºÁ£ï ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï.
 '¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞw'AiÀÄ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï.
 '¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞw'AiÀÄ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¸À®Ä «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï¤UÉ ¨ÉA§® ¤ÃrzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - gÁeÁ
CHIRANTHANA
gÁªÀiïªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï.
 «°AiÀÄA ¨ÉAnAPï ¸ÀwÃ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ªÀµÀð - 1829.
 ¨sÁgÀvÀzÀ £À«ÃPÀgÀtPÉÌ EAVèÃµï ²PÀët CUÀvÀåªÉAzÀÄ ¸ÁjzÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï.
 §æºÀä ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï.
 «UÀæºÁgÁzsÀ£É ¤gÁPÀj¹ zÉÃªÀgÀ KPÀvÀézÀ°è £ÀA©PÉ¬ÄlÖªÀgÀ ¸ÀAWÀ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸ÀAWÀl£É §æºÀä ¸ÀªÀiÁd.
 gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ÀgÁAiÀÄgÀÄ ¤zsÀ£ÀgÁzÀ ªÀµÀð - 1833.
 gÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ÀgÁAiÀÄgÀÄ ¤zsÀ£ÀgÁzÀ £ÀAvÀgÀ §æºÀä ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£Éßr¹zÀªÀgÀÄ - zÉÃªÉÃAzÀæ£ÁxÀ oÁPÀÆgï ªÀÄvÀÄÛ PÉÃ±ÀªÀ
ZÀAzÀæ¸ÉÃ£ÀgÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ ¥ÀæªÁ¢(¦vÁªÀÄºÀ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ gÁeÁ gÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï
 gÁeÁ gÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ - '¸ÀAªÁzÀ PËªÀÄÄ¢'(§AUÁ½), '¸ÀªÀiÁZÁgÀ zÀ¥Àðt', '«ÄÃgÀvï
G¯ï-CPÀâj'.
 ‘¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀwæPÉÆÃzÀåªÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - gÁeÁ gÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ï gÁAiÀiï
 «zsÀªÁ ¥ÀÄ£À«ðªÁºÀPÁÌV zÉÆqÀØ ºÉÆÃgÁl ªÀiÁrzÀ §AUÁ¼ÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - F±ÀégÀZÀAzÀæ «zÁå¸ÁUÀgÀ.
 DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw.
 DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1875. K¦æ¯ï 10
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1824.
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀ ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÀÄÆ®±ÀAPÀgÀ
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀªÀgÀÄ - §æºÁä£ÀAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀÄºÀA¸ÀgÀÄ
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀgÀ vÀAzÉ vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ - vÀAzÉ-CA§±ÀAPÀgÀ wªÁj, vÁ¬Ä-CªÀÄÈvÀ¨Á¬Ä
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀgÀÄ ªÀÄvÁAvÀgÀUÉÆAqÀªÀgÀ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ »AzÀÄ zsÀªÀÄðPÉÌ ¸ÉÃj¹PÉÆ¼Àî®Ä £ÀqÉ¹zÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ -±ÀÄ¢üÝ ZÀ¼ÀÄªÀ½
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀ UÀÄgÀÄ - ¸Áé«Ä «gÀeÁ£ÀAzÀgÀÄ
 ªÉÃzÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É »AzÀÆ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¹zÀªÀgÀÄ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ.
 ªÉÃzÀUÀ½UÉ »AwgÀÄV JAzÀÄ PÀgÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ.
 '»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ªÀiÁnð£ï ®ÆxÀgï' - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß
 eÁwÃAiÀÄvÉ ÇÀàø±ÀåvÉ, «UÀæºÁgÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß RAr¹zÀ DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdzÀ £ÁAiÀÄPÀ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ
 ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ J¯Áè ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ JAzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ.
 ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀðeÁÕ£ÀzÀ ªÀÄÆ¯ÁzsÁgÀUÀ¼ÀÄ JAzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ.
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ gÀa¹zÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ '¸ÀvÁåxÀð ¥ÀæPÁ±À'(»A¢), 'ªÉÃzÀ ¨sÁµÀå ¨sÀÆ«ÄPÀ'
 ‘DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdªÁ¢UÀ¼À ¨ÉÊ§¯ï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀÈw - ¸ÀvÁåxÀð ¥ÀæPÁ±À
 ‘¸ÀézÉÃ²’ vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ PÉÆlÖ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw
 ‘¨sÁgÀvÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ’ JAzÀÄ ¸ÁjzÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw
 ¯ÁºÉÆÃj£À°è DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀw¬ÄAzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ PÁ¯ÉÃdÄ -zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ DAUÉÆèÃ ªÉÊ¢PÀ PÁ¯ÉÃdÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è £ÀªÉÇÃvÁìºÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆr¹, gÁ¶ÖçÃAiÀÄ eÁUÀÈw ºÀÄnÖ¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜ -DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁd.
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß ‘»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ gÀPÀëPÀ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - CgÀ«AzÉÆÃ WÉÆÃµï
 ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - DvÁägÁªÀÄ ¥ÁAqÀÄgÀAUÀ.
 ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1867.
 ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ - ªÀÄÄA¨ÉÊAiÀÄ°è.
 ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¸ÀÆáwð ¤ÃrzÀ ¸ÀA¸ÉÜ - ¥ÀgÀªÀÄºÀA¸À ¸À¨sÁ
 CAvÀeÁðw «ªÁºÀ, ¸ÀºÀ¨sÉÆÃd£À, ÇÀàø±ÀågÀ GzÁÞgÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜ-¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd.
CHIRANTHANA
 ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd ºÉÆgÀr¹zÀ ¥ÀwæPÉ - ‘¸ÀÄ¨ÉÆÃzsÀ ¥ÀwæPÀ’

 ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ zsÀªÀÄðªÀÇ ¸ÀvÀåzÀ ¥ÀæwÃPÀªÉAzÀÄ ¸ÁjzÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ ¸ÀA¸ÉÜ - ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd.
 ¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁdzÀ ±ÉæÃAiÀÄ¹ìUÉ C¥ÀðuÁ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ¢AzÀ zÀÄrzÀªÀgÀÄ - JA.f. gÁ£ÀqÉ.
 «zsÀªÁ «ªÁºÀ ¸ÀAUÀ, qÉPÀÌ£ï JdÄPÉÃµÀ£ï ¸ÀA¸ÉÜUÁV zÀÄrzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - JA.f. gÁ£ÀqÉ.
 ªÀiÁ£ÀªÀgÀ£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¸ÀÄªÀ C¤µÀÖUÀ¼À «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - JA.f. gÁ£ÀqÉ.
 ºÉtÄÚ ªÀÄPÀÌ½UÁV ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ËæqsÀ±Á¯É ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ - ¥ÀÄuÉAiÀÄ°è
 ºÉtÄÚ ªÀÄPÀÌ½UÁV ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ËæqsÀ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - JA.f. gÁ£ÀqÉ.
 ºÉtÄÚ ªÀÄPÀÌ½UÁV ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ËæqsÀ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1884.
 «zsÀªÁ «ªÁºÀ ¨ÉA§°¹zÀ, ºÁUÀÆ ¹ÛçÃAiÀÄjUÉ ¸ÀªÀiÁ£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ DAzÉÆÃ®£À DgÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ -UÉÆÃ¥Á®
UÀuÉÃ±À CUÀPÀðgï.
 ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÁ¢UÀ¼À «gÉÆÃzsÀzÀ £ÀqÀÄªÉAiÀÄÆ M§â «zsÀªÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀªÀgÀÄ -zÉÆÃAqÉÆ PÉÃ±ÀªÀ PÀªÉð.
 J¸ï.J£ï.r.n. ªÀÄ»¼Á «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - zÉÆÃAqÉÆ PÉÃ±ÀªÀ PÀªÉð.
 J¸ï.J£ï.r.n. ªÀÄ»¼Á «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1916. (J¸ï.J£ï.r.n. = ²æÃªÀÄw £Ày¨Á¬Ä zÁªÉÆÃzÀgÀ
oÁPÉæ «±Àé«zÁå®AiÀÄ)
 J¸ï.J£ï.r.n. ªÀÄ»¼Á «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ - ¥ÀÄuÉAiÀÄ°è
 zÀÄ§ð® ªÀUÀðUÀ¼À ¸ÀAWÀ(«ÄµÀ£ï) ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1906.
 zÀÄ§ð® ªÀUÀðUÀ¼À ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - £ÁgÁAiÀÄuï UÀuÉÃ±ï ZÀAzÁªÀgÀPÀðgï,«oÀ×¯ï gÁªÀiïfÃ ²AzsÉ.
 zÀÄ§ð® ªÀUÀðUÀ¼À ¸ÀAWÀ(«ÄµÀ£ï)zÀ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝÃ±À - zÀ°vÀgÀ GzÁÞgÀ .
 PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - JA.f. gÁ£ÀqÉ.
 ¸ÀvÀå ±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 ¸ÀvÀå ±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1873.
 eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1827.
 eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ C¤µÀÖUÀ½AzÀ ¨ÉÃ¸ÀvÀÄÛ CzÀgÀ ¤ªÀÄÆð®£ÀPÉÌ ¥Àt vÉÆlÖ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 »AzÀÆ ¸ÀªÀiÁdzÀ C¤µÀÖUÀ¼À «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀ ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 ºÉ¸ÀgÁAvÀ aAvÀPÀ xÁªÀÄ¸ï ¥ÉÃ£ï£À «ZÁUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 £ÀªÀÄä ¸ÀªÀiÁd £À«ÃPÀgÀtUÉÆ¼Àî®Ä ¹ÛçÃ¥ÀÄgÀÄµÀ ÇÀªÀiÁ£ÀvÉ, ±ÉÆÃµÀuÉ, ÇÀàø±ÀåvÉ vÉÆ®UÀ¨ÉÃPÉAzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 ¥ÀÄuÉAiÀÄ°è (Qæ.±À. 1848) ºÀÄqÀÄVgÀ ²PÀëtPÉÌ ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀªÀgÀÄ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄªÀ£ÀÄß zÉÆgÀQ¹PÉÆqÀ®Ä ±Àæ«Ä¹zÀ ¸ÀÄzsÀgÀuÁ ¸ÀªÀiÁd - ¸ÀvÀå ±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁd.
 ±ÀÆzÀægÀÄ, CwÃ ±ÀÆzÀægÀÄ C£ÀÄ¨sÀ«¸ÀÄwÛzÀÝ UÀÄ¯ÁªÀÄVjAiÀÄ£ÀÄß GUÀæªÁV RAr¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜ- ¸ÀvÀå ±ÉÆÃzsÀPÀ
¸ÀªÀiÁd.
 ¨Á®å «ªÁºÀ, «zsÀªÉAiÀÄgÀ ±ÉÆÃµÀuÉ «gÀÄzÀÞ ¸ÀAWÀnvÀ ¸ÀªÀÄgÀ ¸ÁjzÀ ¸ÀªÀiÁd - ¸ÀvÀå ±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁd.
 ªÀÄÄA¨ÉÊ VgÀtÂ PÁjäPÀgÀ,§qÀ gÉÊvÀgÀ fÃªÀ£À, ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸À®Ä ºÉÆÃgÁrzÀ ¸ÀA¸ÉÜ -¸ÀvÀå ±ÉÆÃzsÀPÀ¸ÀªÀiÁd
 GavÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀqÁØAiÀÄ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¸ÀzÀªÀgÀÄ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 ¸ÁªÀðwæPÀ ²PÀët ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É.
 ‘¯ÉÆÃPÀ»vÀªÁ¢’ JAzÀÄ SÁåvÀgÁVzÀÝ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - UÉÆÃ¥Á® ºÀj zÉÃ±ïªÀÄÄSï 0
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀ - ¨ÁA¨É «Ä¯ï ºÁåAqïì ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀ ¨ÁA¨É «Ä¯ï ºÁåAqïì ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ -J£ï.JA ¯ÉÆÃPÀºÀAqÉ.
 ‘¹ÛçÃ ¥ÀÄgÀÄµÀ vÀÄ®£À’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - vÁgÁ¨Á¬Ä ¹AzsÉ.
 CxÀð»Ã£À ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹,¥ÀgÀÄµÀjAzÀ ¸Àj¸ÀªÀiÁ£À ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¹ÛçÃAiÀÄgÀ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆÃ¢¹zÀªÀgÀÄ-vÁgÁ¨Á¬Ä
CHIRANTHANA
¹AzsÉ.
 DAiÀiÁAiÀÄ ªÀÄvÀ ¥Àæw¥Á¢¹zÀAvÉ zÉÃªÀgÀ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁPÁëvÁÌgÀ ªÀiÁrzÀÝ ªÀÄºÁ¸ÁzsÀPÀ - gÁªÀÄPÀÈµÀÚ ¥ÀgÀªÀÄºÀA¸À.
 'ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉ ¸Àj'AiÉÄAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ §AUÁ¼ÀzÀ DzsÁåwäPÀ ªÀåQÛ - gÁªÀÄPÀÈµÀÚ ¥ÀgÀªÀÄºÀA¸ÀgÀÄ.
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ ¢üÃgÀ ¸À£Áå¹’, ‘zÉÃ±À¨sÀPÀÛ ¸ÀAvÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ
 ‘DzsÁåwäPÀ ¢ªÀå ¥ÀÄgÀÄµÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ
 ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1863 d£ÀªÀj 12
 «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ vÀAzÉ vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ - vÀAzÉ-«±Àé£ÁxÀ zÀvÀÛ, vÁ¬Ä-¨sÀÄªÀ£ÉÃ±Àéj zÉÃ«
 'gÁªÀÄPÀÈµÀÚ «ÄµÀ£ï'£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ 'gÁªÀÄPÀÈµÀÚ «ÄµÀ£ï'£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1897.
 ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ DzsÁåwäPÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - gÁªÀÄPÀÈµÀÚ ¥ÀgÀªÀÄºÀA¸ÀgÀÄ.
 'ªÀiÁ£ÀªÀgÀ ¸ÉÃªÉAiÉÄÃ zÉÃªÀgÀ ¸ÉÃªÉ' JA§ ¸ÀAzÉÃ±À ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 'zÀjzÀægÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¢Ã£ÀgÀ£ÀÄß zÉÃªÀgÉAzÀÄ PÁtÄ' JA§ ¸ÀAzÉÃ±À ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ ²µÉåAiÀiÁVzÀÝ «zÉÃ² ªÀÄ»¼É - ¹¸ÀÖgï ¤ªÉÃ¢vÁ (Ljµï ªÀÄ»¼É)
 aPÁUÉÆÃ «±Àé zsÀªÀÄð ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1893.
 aPÁUÉÆÃ «±Àé zsÀªÀÄð ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¥Àæw¤¢üAiÀiÁV ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 £ÀÆåAiÀiÁPïð£À°è ‘ªÉÃzÁAvÀ ¸ÀªÀiÁd’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ
 aPÁUÉÆÃ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ªÉÃzÁAvÀzÀ WÀ£ÀvÉ, ¸ÀªÀðzsÀªÀÄðUÀ¼À ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ »rzÀªÀgÀÄ - «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 ‘DzsÀÄ¤PÀ ªÉÃzÁAvÀ ¥ÀæªÁ¢’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ.
 ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ ºÉÆgÀr¹zÀÝ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ - ‘¥Àæ¨sÀÄzÀÞ ¨sÁgÀvÀ’(EAVèÃµï) ªÀÄvÀÄÛ ‘GzÉÆâÃzÀ£À’(§AUÁ½)
 yAiÉÆÃ¸Á¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊnAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ªÉÄÃqÀA ¨ÁèªÀnì÷Ì, PÀ£Àð¯ï D¯ÁÌmï.
 yAiÉÆÃ¸Á¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊnAiÀÄ PÉÃAzÀæ PÁAiÀiÁð®AiÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è - ªÀÄzÁæ¸ï §½AiÀÄ CqÁågï£À°èvÀÄÛ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è yAiÉÆÃ¸Á¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊnAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ ºÉÆ¸À gÀÆ¥À ¤ÃrzÀ LgÉèAqï ªÀÄ»¼É - Då¤¨É¸ÉAmï.
 Då¤¨É¸ÉAmï ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1893.
 ¥ÀÄgÁvÀ£À »AzÀÆ zsÀªÀÄð ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£ÀUÉÆ½¸À®Ä ±Àæ«Ä¹zÀ Ljµï ªÀÄ»¼É - Då¤¨É¸ÉAmï.
 yAiÉÆÃ¸Á¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊnAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÁévÀAvÀæöåPÁÌV ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ¥ÉæÃgÉ¦¹zÀªÀgÀÄ - Då¤¨É¸ÉAmï
 Då¤¨É¸ÉAmï ºÉÆÃªÀiï gÀÆ¯ï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ªÀµÀð - 1916.
 DvÀäPÉÌ °AUÀ¨sÉÃzÀ«®è, ¹ÛçÃ ¥ÀÄgÀÄµÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À°è zÀAiÉÄ EgÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀ ¸ÀªÀiÁd -
yAiÉÆÃ¸Á¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊn.
 ‘£ÀÆå EArAiÀiÁ’, ‘PÁªÀÄ£ï «Ã¯ï’, ‘ºÉÆÃAgÀÆ¯ï’ JA§ ¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ - Då¤¨É¸ÉAmï.
 PÁ²AiÀÄ°è PÉÃA¢æÃAiÀÄ »AzÀÆ PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ Då¤¨É¸ÉAmï.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ vÀvÀéeÁÕ£À, PÀ¯É, ªÁ¸ÀÄÛ²®à ¸ÀAVÃvÀ, £ÀÈvÀåUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£ÀPÉÌ ±Àæ«Ä¹zÀ Ljµï ªÀÄ»¼É- Då¤¨É¸ÉAmï.
 Då¤¨É¸ÉAmï ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï C¢üÃªÉÃ±À£ÀzÀ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝ ªÀµÀð - 1917.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄÄ¸À¯ÁägÀ°è eÁUÀÈw ªÀÄÆr¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - ¸Àgï. ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ï.
 C°WÀgï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ - ¸Àgï. ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ï.
 DAUÉÆèÃ-NjAiÀÄAl¯ï ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀªÀgÀÄ - ¸Àgï. ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ï. C°WÀgï£À°è.
 ¸Àgï. ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ï DAUÉÆèÃ-NjAiÀÄAl¯ï ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀ ªÀµÀð - 1875.
 WÉÆÃµÁ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¤µÉÃzsÀPÉÌ, ¹ÛçÃ «zÁå¨sÁå¸ÀPÉÌ PÀgÉ ¤ÃrzÀ ªÀÄÄ¹èA ¸ÀÄzsÁgÀPÀ -¸Àgï. ¸ÀAiÀÄåzï CºÀªÀÄzï SÁ£ï.
 ªÀÄÄ¹èAgÀ°è ¥Á±ÁÑvÀå ²PÀët ¨É¼ÉzÀÄ D ¸ÀªÀiÁdzÀ £À«ÃPÀgÀtPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ZÀ¼ÀªÀ½ - C°WÀgï ZÀ¼ÀªÀ½.
 ‘zsÀªÀÄð¸À¨sÁ’ JA§ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - g ÁzsÁPÁAvïzÉÃªï
CHIRANTHANA
 ‘¸ÉÃªÁ ¸ÀzÀ£À’ JA§ ¥Á¹ð ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ¨ÉºÀgÁªÀiïf

 ‘zÉÃªÀ ¸ÀªÀiÁd’ JA§ ¸ÀªÀiÁeÉÆÃzsÁ«ÄðPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - ²ªÀ£ÀgÉÃ£ï CVß ºÉÆÃwæ
 ‘AiÀÄÄªÀ §AUÁ½ ZÀ¼ÀªÀ½’(rjÃfAiÀÄ£ï ZÀ¼ÀªÀ½) UÉ PÁgÀtgÁzÀªÀgÀÄ - ºÉ¤æ ««AiÀÄ£ï qÉgÉÆÃfAiÉÆÃ
 ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜ/¸ÀªÀiÁd
¸ÀA¸ÉÜ/¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÀµÀð
DwäÃAiÀÄ ¸À¨sÁ gÁeÁgÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ÀgÁAiÀÄ 1815
§æºÀä ¸ÀªÀiÁd gÁeÁgÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ÀgÁAiÀÄ 1828
¥ÁæxÀð£Á ¸ÀªÀiÁd DvÀägÁA ¥ÁAqÀÄgÀAUÀ, gÁ£ÀqÉ 1867
¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁd eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯É 1873
DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁd zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw 1875
yAiÉÆÃ¸ÉÆ¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊn ªÉÄÃqÀA ¨ÁèªÀnì÷Ì, PÀ£Àð¯ï D¯ÁÌmï 1875
gÁªÀÄPÀÈµÀÚ «ÄµÀ£ï ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ 1897
CzsÁåAiÀÄ 25. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½ 1885-1947

 ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ªÉÊZÁjPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ GzÀAiÀÄzÀ PÁ® - 19£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£À
 ‘ªÀAzÉÃ ªÀiÁvÀgÀA’ VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - §AQªÀÄZÀAzÀæ ZÀlfð
 ‘ªÀAzÉÃ ªÀiÁvÀgÀA’ VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ §AQªÀÄZÀAzÀægÀ PÁzÀA§j - ‘D£ÀAzÀªÀÄoÀ
 ‘ªÀAzÉÃ ªÀiÁvÀgÀA VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ ºÁrzÀÄÝ - 1896gÀ°è
 ‘ªÀAzÉÃ ªÀiÁvÀgÀA’ VÃvÉ EArAiÀÄ£ï £ÁåµÀ£À¯ï PÁAUÉæÃ¹ì£À gÁµÀÖçVÃvÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð- 1906
 "¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄÄ ©ænÃµï D½éPÉAiÀÄ PÀÆ¸ÀÄ" JAzÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄ ¥ÀlÖªÀgÀÄ - Dgï. PÀÆ¥ï¯ÁåAqï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ GzÀAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ CA±À - ©ænÃµÀgÀ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞw
 El°AiÀÄ PÁæAw«ÃgÀ UÁj¨Á°ØAiÀÄ£ÀÄß vÀªÀÄä DzÀ±Àð ªÀåQÛAiÀÄ£ÁßV ¹éÃPÀj¹zÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ - ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï
 El°AiÀÄ ªÀiÁåf¤AiÀÄ£ÀÄß vÀªÀÄä DzÀ±Àð ªÀåQÛAiÀÄ£ÁßV ¹éÃPÀj¹zÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ - ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1885.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä £ÉgÀªÁzÀ ¸ÀA¸ÉÜ - ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï.
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¸ÀAWÀnvÀgÁUÀ®Ä PÀgÉ ¤ÃrzÀ ¤ªÀÈvÀÛ ©ænÃµï C¢üPÁj- J.M. ºÀÆåªÀiï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀt£ÁzÀ ¤ªÀÈvÀÛ ©ænÃµï C¢üPÁj - J.M. ºÀÆåªÀiï.
 ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÁUÀ EzÀÝ ©ænÃµï ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï - ¯Áqïð qÀ¥sÀj£ï
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï£À ªÉÆzÀ® C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À - ªÀÄÄA¨ÉÊ. 1885
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï£À ªÉÆzÀ® C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ - qÀ§èöå.¹. ¨Áå£Àfð.
 ºÀjzÀÄ ºÀAa ºÉÆÃVzÀÝ, ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¸À®Ä AiÀÄwß¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï.
 d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÄA¢lÄÖ CzÀgÀ ¥ÀjUÀt£ÉUÉ MvÁÛ¬Ä¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï.
 ¸ÁªÀðd¤PÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ZÁgÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ gÀZÀ£ÁvÀäPÀªÁV gÀÆ¦¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜ - ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï.
 ¨sÁgÀvz
À À gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ¸ÀA«zsÁ£ÁvÀäPÀªÁV §zÀ¯ÁªÀuÉ vÀgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥Àw
æ ¥Á¢¸ÀÄwÛzÀÝ ¸ÀA¸ÉÜ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ - PÁAUÉæÃ¸ï.
 ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄAzÀUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf, JA.f. gÁ£ÀqÉ, ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð, §zÀÄæ¢ÝÃ£ï
vÀAiÀÄå©Ó, UÉÆÃ¥Á®PÀÈµÀÚ UÉÆÃR¯É.
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼À PÁ®ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀªÁzÀ PÁ¯ÁªÀ¢ü - 1885-1905 gÀªÀgÉV£À PÁ®
 'gÁdzÉÆæÃºÀzÀ PÁSÁð£É' JAzÀÄ ©ænÃµÀjAzÀ nÃPÉUÉÆ¼ÀUÁzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀë-¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï
 d£ÀjUÉ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¤Ãr gÁdQÃAiÀÄ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀ PÁAUÉæÃ¹£À £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ.
 zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ¸ÀPÁðgÀzÀ UÀªÀÄ£À ¸É¼ÉAiÀÄ®Ä EAUÉèArUÉ ¤AiÉÆÃUÀ PÀ¼ÀÄ»¹zÀ PÁAUÉæÃ¸ï£À £ÁAiÀÄPÀgÀÄ
- ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ.
CHIRANTHANA
 £ÁªÉ®ègÀÆ MAzÉÃ zÉÃ±ÀzÀ ¥ÀæeÉUÀ¼ÉA§ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ ¨É¼É¹zÀ DgÀA¨sÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ.
 ¸ÀA¥ÀwÛ£À ¥ÀæªÁºÀzÀ ¹zÁÞAvÀ'ªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf.
 ¤µÉÖ¬Ä®èzÀ ¨Á§ÄUÀ¼ÀÄ, «zÉÆæÃ» ¨ÁæºÀätgÀÄ JAzÀÄ ©ænÃµÀjAzÀ djAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ
 '¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÈzÀÞ ¦vÁªÀÄºÀ' (Grand Old Man of India) JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf.
 'EAUÉèAr£À°ègÀÄªÀ ¨sÁgÀvÀzÀ C£À¢üPÀÈvÀ gÁAiÀÄ¨sÁj' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 ®AqÀ£ï£À°è ‘F¸ïÖ EArAiÀiÁ ÇÉÆ¹AiÉÄÃµÀ£ï’£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 £ÀªÀgÉÆÃfAiÀÄªÀgÀÄ ®AqÀ£ï£À°è F¸ïÖ EArAiÀiÁ ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï£ÀÄß - 1865gÀ°è ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 EAUÉèAr£À ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ¬ÄAzÀ ‘PÀ¥ÀÄà ªÀÄ£ÀÄµÀå’ JA§ nÃPÉUÉÆ¼ÀUÁzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ªÀÄAzÀUÁ«Ä gÁ¶ÖçÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß GzÁgÀªÁzÀzÀ PÁ®ªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 '¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄªÁzÀzÀ d£ÀPÀ' - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 ‘The Poverty and Un British rule in India’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃfAiÀÄªÀgÀÄ vÀªÀÄä ‘The Poverty and Un British rule in India’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀn¹zÀÄÝ - 1901gÀ°è
 EAUÉèAr£À ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸À¨sÉUÉ ZÀÄ£Á¬ÄvÀgÁzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ(PÀjAiÀÄ ªÀåQÛ) - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 ‘¸ÀégÁdå’ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä §¼À¹zÀªÀgÀÄ - zÁzÁ¨Á¬Ä £ÀªÀgÉÆÃf
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ JqÀäAqï §Pïð’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÀÄAzÀUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ(d£ÀPÀ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð
 ‘EArAiÀÄ£ï ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï’(PÀ®ÌvÁÛ)JA§ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð ªÀÄvÀÄÛ
D£ÀAzÀªÉÆÃºÀ£À ¨ÉÆÃ¸ï
 ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ & D£ÀAzÀ ªÉÆÃºÀ£ÀgÀÄ ‘EArAiÀÄ£ï ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï’ JA§ ¸ÀA¸ÉÜ ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1876
 ‘A Nation in the Making’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ¨Áå£Àfð
 ‘ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ ¸ÁPÀænÃ¸ï’ JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ªÀÄºÀzÉÃªÀ UÉÆÃ«AzÀ gÁ£ÀqÉ
 ‘¥ÀÆ£Á ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸À¨sÁ’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - JA.f. gÁ£ÀqÉ (ªÀÄºÀzÉÃªÀ UÉÆÃ«AzÀ gÁ£ÀqÉ)
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ GzÁgÀªÁzÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ªÀÄAzÀUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - JA.f. gÁ£ÀqÉ
 J. M. ºÀÆåA vÀªÀÄä gÁdQÃAiÀÄ UÀÄgÀÄ JAzÀÄ ¹éÃPÀj¹zÀÄÝ - JA.f. gÁ£ÀqÉAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß
 ‘The Rise of the Maratha Power’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - JA.f. gÁ£ÀqÉ
 ‘Essays on Indian Political Economy’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - JA.f. gÁ£ÀqÉ
 ‘The Servents of India Society’ JA§ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - UÉÆÃ¥Á®PÀÈµÀÚ UÉÆÃR¯É
 ‘The Servents of India Society’ JA§ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¦£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1905
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ ªÀdæ; ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ QjÃl’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ªÀÄAzÀUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - UÉÆÃ¥Á® PÀÈµÀÚ UÉÆÃR¯É
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß PË¤ì¯ï¤AzÀ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀªÀgÉUÀÆ ¥ÀæZÁgÀUÉÆ½¹zÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ.
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£É ªÀiÁrzÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð PÀdð£ï.
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1905.
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£É gÀzÁÝzÀ ªÀµÀð - 1911.
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉÆÃgÁlzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - wÃªÀæUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è wÃªÀæÀUÁ«ÄUÀ¼À PÁ®ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀªÁzÀ PÁ¯ÁªÀ¢ü - 1906-1919
 ¥ÀæªÀÄÄR wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï, ©¦£ï ZÀAzÀæ¥Á¯ï, ¯Á¯Á ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï.
 ¸ÀégÁdå £À£Àß d£Àä ¹zÀÞ ºÀPÀÄÌ; CzÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÉÃ wÃgÀÄvÉÛÃ£É’ JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀªÀgÀÄ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï.
 '¨sÁgÀvÀzÀ GUÀæ gÁ¶ÖçÃAiÀÄAiÀÄvÉAiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ- ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï
 ‘ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ PÉÃ¸Àj’ JAzÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï
CHIRANTHANA
 ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1856 (dÄ¯ÉÊ 23)

 ©ænÃµÀgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀzÀÆqÀ®Ä ¸ÀAWÀµÀðzÀ zÁj C¤ªÁAiÀÄðªÉAzÀÄ w½¹zÀ wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - w®Pï.
 w®PÀgÀÄ DgÀA©ü¹zÀ JgÀqÀÄ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ - PÉÃ¸Àj ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀ.
 w®PÀgÀÄ ‘PÉÃ¸Àj’ ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÀÄgÁoÀ’ ¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀÄÝ - 1881 (PÀæªÀÄªÁV d£ÀªÀj 4 ªÀÄvÀÄÛ 6gÀAzÀÄ)gÀAzÀÄ
 DgÀA¨sÀzÀ°è ‘PÉÃ¸Àj’ ¥ÀwæPÉAiÀÄ ¸ÀA¥ÁzÀPÀgÁVzÀÝ w®PÀgÀ ¸ÉßÃ»vÀ - CUÀgïPÀgï
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï£ÀÄß ‘ºÉÆUÀ¼ÀÄ ¨sÀlÖgÀ PÁAUÉæÃ¸ï’ JAzÀÄ nÃQ¹zÀªÀgÀÄ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï
 ¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ¥Àæ§® gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀÄ - w®Pï.
 UÀuÉÃ±À ºÀ§â, ²ªÁf dAiÀÄAwAiÀÄ£ÀÄß DZÀj¸À®Ä PÀgÉ ¤ÃrzÀ wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï.
 PÁAUÉæÃ¸ï (ªÀÄAzÀUÁ«Ä, wÃªÀæUÁ«ÄUÀ¼ÉAzÀÄ)«¨sÀd£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1907.
 Qæ.±À. 1907gÀ°è PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉzÀzÀÄÝ - ¸ÀÆgÀvï£À°è.
 ¸ÀÆgÀvï MqÀQ£À PÁgÀtPÁÌV ‘ZÀªÀÄvÁÌgÀzÀ C¥ÀgÁ¢ü’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï.
 w®PÀgÀÄ ¥ÀÆ£ÁzÀ°è 'ºÉÆÃAgÀÆ¯ï ¸ÀAWÀ'ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1916
 ‘Orion’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀ wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀ - ©.f. w®Pï
 ¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ w®PÀgÀÄ §gÉzÀ UÀæAxÀ - VÃvÁ gÀºÀ¸Àå
 ‘Indian Unrest’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ-EAUÉèAr£À ¥ÀvÀæPÀvÀð (Qæ.±À. 1910gÀ°è) Sir Ignatius Valentine Chirol
 ‘¥ÀAeÁ©£À PÉÃ¸Àj’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï
 ‘¯Á¯ï-¨Á¯ï-¥Á¯ï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ wÃªÀæUÁ«Ä £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï -
©¦£ï ZÀAzÀæ¥Á¯ï
 ‘£À£Àß UÀr¥Áj£À PÀxÉ’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï
 ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀÄgÀÄ ¥ÁægÀA©ü¹zÀÝ ªÀiÁ¸À ¥ÀwæPÉ - ‘AiÀÄAUï EArAiÀiÁ’
 ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼À £ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß gÁdQÃAiÀÄ ©üPÁël£É JAzÀªÀgÀÄ - wÃªÀæUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ
 ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀÄgÀÄ ¥ÀæPÀn¸ÀÄwÛzÀÝ ¸Á¥ÁÛ»PÀ - ‘¦Ã¥À¯ï’
 AITUC (1920)AiÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï
 ‘wÃªÀæUÁ«Ä gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ d£ÀPÀ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - CgÀ«AzÉÆÃ WÉÆÃµï
 “ºÀ¼ÉAiÀÄ ¢Ã¥ÀUÀ½UÉ §zÀ¯ÁV ºÉÆ¸À ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ’ JA§ ¥Àæ¹zÀÞ ¯ÉÃR£ÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - CgÀ«AzÉÆÃ WÉÆÃµï
 PÀ®ÌvÁÛzÀ°è ‘§AUÁ¼À C£ÀÄ²Ã®£ï ¸À«Äw’ JA§ PÁæAwPÁj ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ-CgÀ«AzÉÆÃ WÉÆÃµï
 ¥ÁArZÉÃjAiÀÄ°è ‘CgÀ«AzÁ±ÀæªÀÄ’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ - CgÀ«AzÉÆÃ WÉÆÃµï
 ‘¸Á«wæ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘rªÉÊ£ï ¯ÉÊ¥sï’ JA§ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - CgÀ«AzÉÆÃ WÉÆÃµï
 CT® ¨sÁgÀvÀ ªÀÄÄ¹èA °ÃUï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1906. r¸ÉA§gï 30
 §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉA§°¹zÀ ¥ÀPÀë - ªÀÄÄ¹èA°ÃUï.
 ªÀÄÄ¹èA °ÃUÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - qsÁPÁzÀ £ÀªÁ§ ¸À°ÃA G¯Áè SÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆºÀ¹£ï G¯ï ªÀÄÄ¯ïÌ
 ªÀÄÄ¹èA°ÃV£À ¥ÀæxÀªÀÄ ªÁ¶ðPÀ C¢üªÉÃ±À£À - CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀzÀ°è. 1908gÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 ªÀÄÄ¹èA °ÃV£À PÉÃAzÀæ PÀbÉÃj DgÀA¨sÀzÀ°è - C°WÀqï£À°è (£ÀAvÀgÀ ®PÉÆßÃUÉ ªÀUÁð¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ)
 ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1920.
 DAUÀègÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ºÉÆgÀzÀÆqÀ®Ä »A¸ÁvÀäPÀ ªÀiÁUÀð C£ÀÄ¸Àj¹zÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÉæÃ«ÄUÀ¼ÀÄ - PÁæAwPÁjUÀ¼ÀÄ.
 ¥ÀæªÀÄÄR PÁæAwPÁjUÀ¼ÀÄ - RÄ¢gÁªÀiï ¨ÉÆÃ¸ï, «.r. ¸ÁªÀPÀðgï, gÁA¥Àæ¸Ázï ©¹ä¯Áè, ¨sÀUÀvï¹AUï, ZÀAzÀæ±ÉÃRgï CeÁzï,
ªÀÄzÀ£ï¯Á¯ï ¢ÃAUÁæ, GzÁA ¹AUï. ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ.
 PÁæAwPÁj ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä ªÀiÁrzÀ ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ PÁæAwPÁj - ªÁ¸ÀÄzÉÃªÀ §®ªÀAvÀ ¥sÀqÉÌ
 ¥ÀÆ£ÁzÀ ©ænÃµï C¢üPÁj gÁåAqï£À£ÀÄß PÉÆ¯É ªÀiÁrzÀ PÁæAwPÁj ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ-zÁªÉÆÃzÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨Á®PÀÈµÀÚ ZÁ¥ÉÃPÀgï
CHIRANTHANA
 ®AqÀ£ï£À°è ‘EArAiÀiÁ ºË¸ï’£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ±ÁåªÀÄf PÀÈµÀÚªÀªÀÄð

 ‘1857gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - «.r. ¸ÁªÀPÀðgï
 ‘1857gÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ’ JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀPÀðgï ¥ÀæPÀn¹zÀ ªÀµÀð- 1908
 1857gÀ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ‘¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ’ JAzÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄªÁV PÀgÉzÀªÀgÀÄ- «.r. ¸ÁªÀPÀðgï
 PÀdð£ï ªÉÊ° JA§ C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß UÀÄArlÄÖ PÉÆAzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÁæAwPÁj - ªÀÄzÀ£ï ¯Á¯ï ¢AUÁæ
 CAqÀªÀiÁ£ï£À ¥ÉÆÃmïð¨ÉèÃgï eÉÊ°£À°è PÁ¯Á¥Á¤ ²PÉëUÉ UÀÄjAiÀiÁzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÁæAwPÁj- «.r. ¸ÁªÀPÀðgï
 PÀ®ÌvÁÛzÀ ªÀiÁåf¸ÉÖçÃmï QAUï¥ÉÆÃqïð£À£ÀÄß PÉÆ®è®Ä «¥sÀ® ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁrzÀ PÁæAwPÁjUÀ¼ÀÄ- RÄ¢gÁA ¨ÉÆ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥sÀÄ®è ZÁQ
 ¸É®Äå¯Ágï eÉÊ°£À°è §A¢üAiÀiÁV ‘PÁ¯Á¥Á¤’ ²PÉëUÉ UÀÄjAiÀiÁzÀ §AUÁ¼ÀzÀ PÁæAwPÁj- ¸ÀaAzÀæ£ÁxÀ ¸À£Áå¯ï
 ¸ÀaAzÀæ£ÁxÀ ¸À£Áå¯ï §gÉzÀ UÀæAxÀ - ‘§A¢ü fÃªÀ£ï’
 CªÉÄÃjPÁzÀ ¸Áå£ï ¥sÁæ¤ì¸ÉÆÌÃzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀÝ PÁæAwPÁj gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀë - UÀzsÀgï ¥ÀPÀë
 ‘UÀzsÀgï’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð- ‘§AqÁAiÀÄ’
 ‘UÀzsÀgï’ ¥ÀPÀëzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - ¯Á® ºÀgÀzÀAiÀiÁ¼ï
 ‘UÀzsÀgï’ ¥ÀPÀë ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1923 (£ÀªÉA§gï)
 ‘UÀzsÀgï’ ¥ÀPÀëzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¸ÉÆÃºÀ£ï¹AUï ¨sÀPïë
 ‘UÀzsÀgï’ ¥ÀPÀëªÀÅ DgÀA©ü¹zÀ ªÁgÀ¥ÀwæPÉ - ‘UÀzsÀgï’
 §°ð£ï£À°è ‘EArAiÀÄ£ï EAr¥ÉqÉ£ïì PÀ«Än’ JA§ UÀÄ¥ÀÛ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ- ¯Á® ºÀgÀzÀAiÀiÁ¼ï ªÀÄvÀÄÛ
«ÃgÉÃAzÀæ£ÁxÀ ZÀmÉÆÖÃ¥ÁzsÁåAiÀÄ
 ‘PÉÆÃªÀiÁUÁlªÀiÁgÀÄ’ ¥ÀæPÀgÀt £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1914
 ‘Hindustan Socialist Republican Association’ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð- 1928
 ©ænÃµï ¥ÉÆÃ°Ã¸ï C¢üPÁj ¸ÁåAqÀgïì£À£ÀÄß UÀÄArlÄÖ ºÀvÉå ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ- ¨sÀUÀvï¹AUï, ZÀAzÀæ±ÉÃRgï DeÁzï ªÀÄvÀÄÛ
EvÀgÀgÀÄ
 ‘£Àªï dªÁ£ï ¨sÁgÀvï ¸À¨sÁ’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀÝ PÁæAwPÁj - ¨sÀUÀvï¹AUï (DvÀ£À ¸ÉßÃ»vÀgÉÆA¢UÉ ¸ÉÃj)
 64 ¢£ÀUÀ¼À PÁ® (¸ÉgÉªÀÄ¯ÉèÃ) G¥ÀªÁ¸À ªÀiÁr ÇÀÄ ¤ÃVzÀ PÁæAwPÁj - dw£ïzÁ¸ï
 ¨sÀUÀvï¹AUï UÀ°èUÉÃj¸À®àlÖ ªÀµÀð - 1931 (ªÀiÁZïð 23)
 ¥ÉÆÃ°Ã¸ÀjUÉ ¸ÉgÉ ¹PÀÌ®Ä M¥ÀàzÉÃ DvÀäºÀvÉå ªÀiÁrPÉÆAqÀ PÁæAwPÁj - ZÀAzÀæ±ÉÃRgÀ DeÁzï
 ®PÉÆßÃ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1916
 ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ¹èA °ÃUï £ÀqÀÄªÉ K¥ÀðlÖ MqÀA§rPÉ - ®PÉÆßÃ M¥ÀàAzÀ
 ºÉÆÃAgÀÆ¯ï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï ªÀÄvÀÄÛ Då¤¨É¸ÉAmï
 ‘ºÉÆÃA gÀÆ¯ï’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð- ¸ÀéAiÀÄA DqÀ½vÀ JAzÀxÀð. £ÀªÀÄä£ÀÄß £ÁªÉÃ D½PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
 w®PÀgÀÄ ‘ºÉÆÃA gÀÆ¯ï °ÃUï’£À ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸ÀÜ¼À - ¥ÀÆ£Á
 D¤¨É¸ÉAmïgÀªÀgÀÄ ‘ºÉÆÃA gÀÆ¯ï °ÃUï’£À ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸ÀÜ¼À - ªÀÄzÁæ¸ï §½AiÀÄ CqÁågï
 ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ½AzÀ ‘¨sÁgÀvÀzÀ ªÀiÁåUÀßPÁlð’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ WÉÆÃµÀuÉ-1917gÀ ªÀiÁAmÉUÉÆÃ(DUÀ¸ïÖ) WÉÆÃµÀuÉ
 UÁA¢ü AiÀÄÄUÀ (Qæ.±À. 1919-1947)
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀªÀ½UÉ ºÉÆ¸À DAiÀiÁªÀÄªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ £ÁAiÀÄPÀ - ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃf
 ¨sÁgÀvÀzÀ gÁµÀÖç¦vÀ - ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃf.
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1869 CPÉÆÖÃ§gï 2
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ vÀAzÉAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - PÀgÀªÀÄZÀAzÀ UÁA¢ü
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ vÁ¬ÄAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ¥ÀÄvÀ°¨Á¬Ä
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¥ÀzÀ« ¥ÀqÉzÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ »AwgÀÄVzÀ ªÀµÀð - 1891
CHIRANTHANA
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ zÁzÁ C§ÄÝ¯Áè PÀA¥À¤AiÀÄ ªÀQÃ®gÁV zÀQët D¦üæPÁUÉ vÉgÀ½zÀ ªÀµÀð - 1893
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ zÀQët D¦üæPÁ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÀÄgÀ½zÀ ªÀµÀð - 1915 gÀ d£ÀªÀj
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ zÀQët D¦üæPÁzÀ°èzÁÝUÀ ¸ÁÜ¦¹zÀ ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ £ÉmÁ¯ï EArAiÀÄ£ï PÁAUÉæÃ¸ï
 UÁA¢üfAiÀÄªÀgÀÄ zÀPÀët D¦üæPÁzÀ°è £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÀwæPÉ - EArAiÀÄ£ï M¦¤AiÀÄ£ï
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ UÀÄgÀÄ - UÉÆÃ¥Á® PÀÈµÀÚ UÉÆÃR¯É
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ ‘ªÀÄºÁvÀä’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ oÁUÉÆÃgï
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ CºÀªÀÄzÁ¨Á¢£À°è ¸ÁÜ¦¹zÀ D±ÀæªÀÄ - ¸À§gÀªÀÄw D±ÀæªÀÄ(¦ü¤Pïì D±ÀæªÀÄ - zÀQët D¦üæPÁ)
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ CºÀªÀÄzÁ¨Á¢£À°è ¸À§gÀªÀÄw D±ÀæªÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀÄÝ - 1915gÀ°è
 UÁA¢üfAiÀÄªÀgÀÄ ¤Ã° ¨É¼ÉUÁgÀgÀ ¥ÀgÀªÁV PÉÊUÉÆAqÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀ - ZÀA¥ÁgÀt ¸ÀvÁåUÀæºÀ
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ ZÀA¥ÁgÀt ¸ÀvÁåUÀæºÀªÀ£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1917(¨sÁgÀvÀzÀ°è UÁA¢üAiÀÄªÀgÀ ªÉÆzÀ® ¸ÀvÁåUÀæºÀ
 ZÀA¥ÁgÀt ¨sÁUÀzÀ°è ‘PÀqÁØAiÀÄ ¤Ã° ¨ÉÃ¸ÁAiÀÄ’ªÀ£ÀÄß - 'wÃ£ïPÁyAiÀiÁ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ‘CºÀªÀÄzÁ¨Ázï mÉPïìmÉÊ¯ï ¯ÉÃ§gï ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï’ ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üfAiÀÄªÀgÀÄ
 UÁA¢üfÃAiÀÄªÀgÀÄ ‘CºÀªÀÄzÁ¨Ázï mÉPïìmÉÊ¯ï ¯ÉÃ§gï ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï’ ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1918
 CºÀªÀÄzÁ¨Ázï ºÀwÛ VgÀtÂ PÁ«ÄðPÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½(ªÀÄÄµÀÌgÀ) £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1918
 SÉÃqÁ gÉÊvÀgÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1918 (UÁA¢üf- ªÉÆzÀ® ÇÀºÀPÁgÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀ)
 UÁA¢üÃf ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ® ¨Áj G¥ÀªÁ¸À ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉ¹zÀÄÝ - CºÀªÀÄzÁ¨Ázï ºÀwÛ VgÀtÂ PÁ«ÄðPÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½
(ªÀÄÄµÀÌgÀ) ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
 VgÀtÂ PÁ«ÄðPÀgÀ ¥ÀgÀªÁV ZÀ¼ÀªÀ½ £ÀqÉ¸À®Ä §gÀÄªÀAvÉ UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß CºÀªÀÄzÁ¨ÁzïUÉ CºÁé¤¹zÀªÀgÀÄ - ²æÃªÀÄw
C£ÀÄ¸ÀÆAiÀÄ ¨ÉºÀ£ï
 SÉÃqÁ gÉÊvÀgÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ £ÀAvÀgÀ UÁA¢üAiÀÄªÀgÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁzÀ E§âgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ - EAzÀÆ¯Á¯ï AiÀiÁfÕPï
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÁðgï ¥ÀmÉÃ¯ï
 ©ænÃµÀgÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ ‘PÀ¥ÀÄà PÁ¬ÄzÉ’ - gË¯Émï PÁ¬ÄzÉ
 ‘gË¯Émï PÁ¬ÄzÉ’ eÁjUÉ §AzÀzÀÄÝ - 1919 gÀ ªÀiÁZïð 19 gÀAzÀÄ
 ¸À§gÀªÀÄw D±ÀæªÀÄzÀ°è ‘¸ÀvÁåUÀæºÀ ¸À¨sÁ’ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf
 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è F ¢£ÀªÀ£ÀÄß gÁ¶ÖçÃAiÀÄ C¥ÀªÀiÁ£À ¢£ÀªÀ£ÁßV DZÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.-1919gÀ K¦æ¯ï 6£ÀÄß
 ‘Hind Swaraj’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf
 d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï ºÀvÁåPÁAqÀ £ÀqÉzÁUÀ ¥ÀAeÁ©£À G¥ÀgÁdå¥Á®£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ªÉÄÊPÉ¯ï N qÉÊAiÀÄgï
 d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï ºÀAvÁåPÁAqÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1919.
 d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï ¸À¨sÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀÄAqÀÄ ºÁj¸ÀÄªÀAvÉ DeÉÕ ªÀiÁrzÀ ©ænÃµï C¢üPÁj-d£ÀgÀ¯ï qÀAiÀÄgï
 CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀzÀ(d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï zÀÄgÀAvÀ) PÀUÉÆÎ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ‘¥Àæw§AzsÀPÀ PÉÆ¯É’ JAzÀªÀgÀÄ -ªÀiÁAmÉUÉÆÃ
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è T¯Á¥Àvï ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA¨sÀUÉÆAqÀzÀÄÝ - 1919gÀ CPÉÆÖÃ§gï£À°è
 1919gÀ £ÀªÉA§gï£À°è T¯Á¥sÀvï ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ CzsÀåPÀëgÁV DAiÉÄÌAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf
 ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½ ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä ¤tð¬Ä¸À¯ÁzÀ C¢üªÉÃ±À£À - £ÁUÀ¥ÀÄgÀ C¢üªÉÃ±À£À
 £ÁUÀ¥ÀÄgÀ PÁAUÉæÃ¸ï C¢üÃªÉÃ±À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1920.
 T¯Á¥sÀvï ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ±ËPÀvï C° ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀªÀÄzï C°.
 UÁA¢üfÃAiÀÄªÀgÀÄ ÇÀºÁPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1920. DUÀ¸ïÖ 1gÀAzÀÄ
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ vÀªÀÄUÉ zÉÆgÉvÀ ‘PÉÊ¸Àgï-J-»Azï’ »A¢gÀÄV¹zÀÄÝ ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
 UÁA¢üfÃAiÀÄªÀgÀÄ ÇÀºÁPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß »AvÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä PÁgÀtªÁzÀ WÀl£É ZËjZËj WÀl£É.
 ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ UÁA¢üAiÀÄªÀgÀ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß ‘gÁ¶ÖçÃAiÀÄUÀAqÁAvÀgÀ’ JAzÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï
CHIRANTHANA
 UÁA¢üfÃAiÀÄªÀgÀÄ ÇÀºÁPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß »AvÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1922.

 ¸ÀégÁdå ¥ÀPÀëªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - avÀÛgÀAd£ï zÁ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ.
 avÀÛgÀAd£ï zÁ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ ¸ÀégÁdå ¥ÀPÀëªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À®Ä PÁgÀtªÁzÀ WÀl£É - ÇÀºÁPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß
»AvÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ UÁA¢üAiÀÄªÀgÀ ¤zsÁðgÀ.
 avÀÛgÀAd£ï zÁ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ ¸ÀégÁdå ¥ÀPÀëªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1923.
 ±Á¸À£À ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÉÃ²¹ ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀzÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ¤zsÀðj¹zÀÝªÀgÀÄ- ¸ÀégÁdå ¥ÀPÀëzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ
 ¸ÉÊªÀÄ£ï DAiÉÆÃUÀ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ GzÉÝÃ±À - ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀéAiÀÄA DqÀ½vÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À PÁAiÀÄð ªÉÊRjAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀiÁr, ªÀgÀ¢ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
 ¸ÉÊªÀÄ£ï DAiÉÆÃUÀ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1927.
 ¸ÉÊªÀÄ£ï PÀ«ÄµÀ£ï£À CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¸Àgï. eÁ£ï ¸ÉÊªÀÄ£ï
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¸ÉÊªÀÄ£ï DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß §»µÀÌj¸À®Ä PÁgÀt - CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÉ®ègÀÆ EAUÉèAr£ÀªÀgÁVzÀÄÝzÀÄ.
 ¯ÁºÉÆÃgï£À°è ¸ÉÊªÀÄ£ï DAiÉÆÃUÀzÀ «gÀÄzÀÞzÀ ¥Àæw¨sÀl£ÉAiÀÄ°è UÁAiÀÄUÉÆAqÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀªÀgÀÄ - ¯Á¯Á ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï.
 ¯Á¯Á ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀÄÝ - 1928 £ÀªÉA§gï 17gÀAzÀÄ
 1928gÀ°è ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ PÀgÀqÀ£ÀÄß gÀÆ¦¹zÀªÀgÀÄ - ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ.
 £ÉºÀgÀÄ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀ ªÀÄÄ¹èA £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - DUÁSÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀªÀÄzï µÀ¦ü
 1928gÀ°è, ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹zÀ DAiÉÆÃUÀ - ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ DAiÉÆÃUÀ.
 ¥Àæ¹zÀÞ ¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1929.
 Qæ.±À. 1929gÀ ¥Àæ¹zÀÞ ¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - dªÁºÀgï¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ.
 '¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÀégÁdå' ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¤tðAiÀÄPÉÊUÉÆ¼Àî¯Ád aDivESn - ¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ¢£ÀªÉAzÀÄ DZÀj¸À®Ä ¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è ¤tð¬Ä¸À¯ÁzÀ ¢£À - d£ÀªÀj30 1930
¢£ÀªÀ£ÀÄß
 UÁA¢üfAiÀÄªÀjUÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀé ªÀ»¸ÀÄªÀ C¢üPÁgÀ ¤ÃrzÀ C¢üªÉÃ±À£À -¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæÃ¸ï
C¢üªÉÃ±À£À
 ¨ÁzÉÆÃð° ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð- 1929
 zÀAr ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1930.
 zÀAr ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf.
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ zÀArAiÀiÁvÉæAiÀÄ£ÀÄß ‘ªÉÆÃ¸É¸ï£À eÉÆvÉAiÀÄ°è AiÀÄºÀÆ¢UÀ¼À ªÀ®¸É’ JAzÀªÀgÀÄ-¦.¹. gÁAiÀiï.
 zsÀgÀ¸À£Á G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝ UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ 2£ÉÃ ªÀÄUÀ - ªÀÄtÂ¯Á¯ï UÁA¢ü
 zsÀgÀ¸À£Á G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀgÉÆÃf¤ £ÁAiÀÄÄØ
 zsÀgÀ¸À£Á G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀzÀÄÝ - 1930 ªÉÄÃ 21 gÀAzÀÄ
 vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀ ªÉÃzÁgÀtåA£À°è G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - ¹ gÁdUÉÆÃ¥Á¯ÁZÁj
 2£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸À¨sÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝ PÁAUÉæÃ¸ï ¥Àæw¤¢ü - UÁA¢üfAiÀÄªÀgÀÄ
 1£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸À¨sÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1930.
 1£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝ MlÄÖ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À ¸ÀASÉå - 89 d£À ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ
 UÁA¢üÃ-Ejé£ï M¥ÀàAzÀ (zÉºÀ° M¥ÀàAzÀ) K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1931 ªÀiÁZïð 5
 2£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸À¨sÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1931.
 2£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝ MlÄÖ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À ¸ÀASÉå - 107 d£À ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ
 2£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝ ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï£À KPÉÊPÀ ¥Àæw¤¢ü - UÁA¢üÃf
 ‘PÉÆÃªÀÄÄwÃ¥ÀÄð’(communal award) ¥ÀæPÀlªÁzÀ ªÀµÀð - 1932gÀ DUÀ¸ïÖ
CHIRANTHANA
 ‘PÉÆÃªÀÄÄwÃ¥ÀÄð’(communal award) ¥ÀæPÀn¹zÀªÀgÀÄ - ©ænÃµï ¥ÀæzsÁ¤ gÁªÉÄì ªÀiÁåPïqÉÆ£Á¯ïØ

 ‘PÉÆÃªÀÄÄwÃ¥Àð’£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹ UÁA¢ü PÉÊUÉÆAqÀ G¥ÀªÁ¸ÀªÀ£ÀÄß‘PÉÃªÀ® ¥ÀæzÀ±Àð£À(£ÁlPÀ) JAzÀªÀgÀÄ - CA¨ÉÃqÀÌgï
 CA¨ÉÃqÀÌgï ªÀÄvÀÄÛ UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¥ÀÄuÉ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖzÀÄÝ - 1932. ¸É¥ÀÖA§gï 24
 UÁA¢ü-CA¨ÉÃqÀÌgï £ÀqÀÄ«£À ¥ÀÆ£Á M¥ÀàAzÀPÉÌ ªÀÄzsÀå¹ÜPÉ ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ - ¹. gÁdUÉÆÃ¥Á¯ÁZÁj
 '¸ÀévÀAvÀæ PÁ«ÄðPÀ ¥ÀPÀë'ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - CA¨ÉÃqÀÌgï
 3£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - 1932gÀ°è(£ÀªÉA§gï12 jAzÀ r¸ÉA§gï24gÀªÀgÉUÉ) £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 3£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À ¸ÀASÉå 46 d£À ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ
 ÇÀàø±ÀågÀ£ÀÄß 'ºÀjd£À'gÉAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ UÁA¢üÃf.
 ºÀjd£À ¸ÉÃªÁ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ UÁA¢üÃf
 ÇÀàø±ÀågÀ GzÁÞgÀPÁÌV ‘ÇÀàø±ÀåvÁ «gÉÆÃ¢ü DAzÉÆÃ®'ªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf
 PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÉÆÃ¶AiÀÄ°¸ïÖ ¥ÀPÀë ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ - 1934
 1935gÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄAvÉ ¥ÁæAvÀå ±Á¸À£À¸À¨sÉUÀ½UÉ ZÀÄ£ÁªÀuÉ £ÀqÉzÀzÀÄÝ - 1937gÀ ¥sÉ§ÄæªÀjAiÀÄ°è
 1937gÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À°è PÁAUÉæÃ¸ï ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® gÀa¹zÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À ¸ÀASÉå - JAlÄ
 ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸À«£ÀAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÉÆzÀ® ¸ÀvÁåUÀæ» JAzÀÄ UÁA¢üÃf¬ÄAzÀ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀªÀgÀÄ -
DZÁAiÀÄð «£ÉÆÃ¨Á ¨sÁªÉ
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ qÉÆ«Ä¤AiÀÄ£ï ¸ÉÖÃl¸ï ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀÆa¹zÀÄÝ - Qæ¥ïì ¤AiÉÆÃUÀ.
 Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¤tðAiÀÄ PÉÊUÉÆ¼Àî¯ÁzÀ C¢üªÉÃ±À£À - ªÀÄÄA§¬Ä C¢üªÉÃ±À£À. (1942)
 1942gÀ ªÀÄÄA§¬Ä PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ªÀiË¯Á£Á C§Ä¯ï PÀ®ªÀiï CeÁzï
 Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¤tðAiÀÄ CAVÃPÁgÀªÁzÀ ¢£À - DUï¸ïÖ8 1942
 PÁAUÉæÃ¸ï Qémï EArAiÀiÁzÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ªÀµÀð - 1942. (DUÀ¸ïÖ 9)
 'ªÀiÁqÀÄ E®èªÉÃ ªÀÄr' ( DO or Die) WÉÆÃµÀuÉ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf.
 ‘Qémï EArAiÀiÁ’ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ‘ªÁ£ÀgÀ¸ÉÃ£É’AiÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - EA¢gÁ UÁA¢ü
 Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ¹èA «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀªÀ½AiÉÄAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß
 '£ÉÃvÁf' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlUÁgÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 UÀÈºÀ §AzsÀ£À¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ dªÀÄð¤UÉ, £ÀAvÀgÀ d¥Á¤UÉ ºÉÆÃV ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ªÀÄÄAzÁzÀªÀgÀÄ -
¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ïgÀªÀgÀÄ UÀÈºÀ§AzsÀ£À¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃzÀ ªÀµÀð - 1941.
 ¸ÀÄ¨sÁµÀgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1897 d£ÀªÀj 23
 ¸ÀÄ¨sÁµÀgÀ vÀAzÉ vÁ¬Ä - vÀAzÉ-eÁ£ÀQÃ£ÁxÀ ¨ÉÆÃ¸ï, vÁ¬Ä-¥Àæ¨sÁªÀw
 avÀÛgÀAd£ïzÁ¸ïgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ‘gÁdQÃAiÀÄ UÀÄgÀÄ’ JAzÀÄ ¹éÃPÀj¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï
 avÀÛ gÀAd£ï zÁ¸ïgÀªÀjAzÀ ‘Young Old Man’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï
 INA. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è £ÉÃvÁfAiÀÄªÀjUÉ £ÉgÀªÁzÀªÀgÀÄ - PÁå. ªÉÆÃºÀ£ï¹AUï ªÀÄvÀÄÛ gÁ¸ï ©ºÁj ¨ÉÆÃ¸ï
 ‘Indian Independence League’£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹zÀªÀgÀÄ - gÁ¸ï ©ºÁj ¨ÉÆÃ¸ï.
 ‘Independence of India League’ £ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - dªÁºÀgï £ÉºÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï
 ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï ¸ÁévÀAvÀæöåPÁÌV ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ¸ÀAWÀn¹zÀ ¸ÉÊ£Àå -¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÉÃ£É (L.J£ï.J)
 ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÉÃ£É (L.J£ï.J)AiÀÄ ªÀÄ»¼Á ¥ÀqÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - PÁå¥ÀÖ£ï ®QëöäÃ ¸ÉºÀUÀ¯ï.
 L.J£ï.J. ¸ÉÊ¤PÀgÀÄ CAqÀªÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¤PÉÆÃ§gï ¢éÃ¥ÀUÀ¼À°è wæªÀtð zsÀéd ºÁj¹zÀ ªÀµÀð - 1943.
 ¹AUÁ¥ÀÄgÀzÀ°è MAzÀÄ ºÀAUÁ«Ä ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹, CzÀPÉÌ ‘¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ’ JAzÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ -
¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
CHIRANTHANA
 INA ¸ÉÊ¤PÀg- À C¢üPÁjUÀ¼À «ZÁgÀuÉ(Qæ.±À. 1945) £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À - zÉºÀ°AiÀÄ PÉA¥ÀÄPÉÆÃmÉ

 INA ¸ÉÊ¤PÀg- À C¢üPÁjUÀ¼À ¥ÀgÀªÁV ªÁzÀ ªÀÄAr¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ - ¨sÀÄ¯Áè¨Á¬Ä zÉÃ¸Á¬Ä, vÉÃeï §ºÀzÀÆÝgï ¸À¥ÀÆæ,
PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ PÁlÄÓ, CgÀÄuÁ ÇÀ¥sï C° ªÀÄvÀÄÛ dªÁºÀgï ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ. EvÀgÀgÀÄ
 INA ¸ÉÊ¤PÀg- À C¢üPÁjUÀ¼À «ZÁgÀuÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1945 £ÀªÉA§gï-r¸ÉA§gï
 “¤ÃªÀÅ £À£ÀUÉ gÀPÀÛ PÉÆr, £Á£ÀÄ ¤ªÀÄUÉ ¸ÁévÀAvÀæöå PÉÆqÀÄvÉÛÃ£É” JAzÀÄ PÀgÉ PÉÆlÖªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 ‘ZÀ¯ÉÆÃ qÉ°è’, ‘eÉÊ»Azï’ JA§ WÉÆÃµÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 ‘£ÉÃvÁf’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ zÉÃ±À¨sÀPÀÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 ‘PÁæAwPÁj C¥ÁAiÀÄPÁj’ JAzÀÄ ©ænÃµÀjAzÀ ¥ÀjUÀtÂvÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ïgÀªÀgÀÄ «ªÀiÁ£Á¥ÀWÁvÀzÀ°è ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀgÉÀAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁzÀ ªÀµÀð - 1945.
 ‘Indian Struggle’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄ¨sÁµï ZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï.
 ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ÀgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀë - 'Forward Block'
 ¨sÁgÀvÀzÀ «¨sÀd£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁvÀéAvÀæöå
 '¢égÁµÀÖç ¹zÁÞAvÀ'ªÀ£ÀÄß ªÀÄAr¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß.
 ‘PÉÊzï-J-CdA’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÀÄÄ¹èA £ÁAiÀÄPÀ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß
 '¸ÀévÀAvÀæ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß
 ªÀÄÄ¹èA °ÃUï ¯ÁºÉÆÃgï£À°è C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉ¹zÀ ªÀµÀð - 1940.
 ¥ÀævÉåÃPÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ¤tðAiÀÄªÀ£ÀÄCAVÃPÀj¸À¯ÁVzÀÄÝ - ªÀÄÄ¹èA°ÃUï£À ¯ÁºÉÆÃgï C¢üªÉÃ±À£À
 'DUÀ¸ïÖ PÉÆqÀÄUÉ' ªÀÄvÀÄÛ 'Qæ¥ïì ¸À®ºÉ'UÀ¼À£ÀÄß zÉÃ±À «¨sÀd£ÉAiÀÄ ©ÃdUÀ¼ÉAzÀÄ nÃQ¹zÀ ¥ÀPÀë - PÁAUÉæÃ¸ï ¥ÀPÀë
 Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀzÀAvÉ ªÀÄÄ¹èAjUÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß.
 ‘gÁeÁf AiÉÆÃd£É’ (CR Formula)ªÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ - ¹ gÁdUÉÆÃ¥Á¯ÁZÁj
 ¹ªÀiÁè ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1945
 ¹ªÀiÁè ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï ¯Áqïð ªÉÃªÀ¯ï
 ªÉÃªÀ¯ï AiÉÆÃd£É ¥ÀæPÀlUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1945 dÆ£ï 14
 ¹ªÀiÁè ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ ªÀÄÄRå GzÉÝÃ±À - ªÉÃªÀ¯ï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ §UÉÎ ZÀað¸ÀÄªÀÅzÀÄ
 ‘gÁAiÀÄ¯ï £ËPÁ §AqÁAiÀÄ’ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1946
 ¨sÁgÀvÀPÉÌ PÁå©£Émï ¤AiÉÆÃUÀ §AzÀ ªÀµÀð - 1946.
 ‘PÀgÁ¼À ¢£À’ JAzÀÄ DZÀj¸ÀÄªÀAvÉ f£Áß PÀgÉ PÉÆlÖ ¢£À - 1946 gÀ ¸É¥ÀÖA§gï 2£ÀÄß
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è dªÁºÀgï ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è ªÀÄzsÀåAvÀgÀ ¸ÀPÁgÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÀ ªÀµÀð- 1946 ¸É 2
 C«¨sÀfvÀ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀPÉÌ MAzÉÃ ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄÄ EgÀvÀPÀÌzÉAzÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁrzÀ ¤AiÉÆÃUÀ - PÁå©£Émï ¤AiÉÆÃUÀ
 ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ½î ºÁQ, ¨sÁgÀvÀzÀ KPÀvÉUÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃrzÀ DAiÉÆÃUÀ - PÁå©£Émï ¤AiÉÆÃUÀ
 ªÀÄÄ¹èAgÀÄ £ÉÃgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ¢£ÀªÀ£ÀÄß DZÀj¸À®Ä PÀgÉ PÉÆlÖªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß.
 ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß, '£ÉÃgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ¢£À'ªÀ£ÁßV DZÀj¸À®Ä PÀgÉ PÉÆlÖ ¢£À DUÀ¸ïÖ 16 1946
 ªÀÄÄ¹èA °ÃUï §AiÀÄ¸ÀÄwÛzÀÝ ºÉÆ¸À zÉÃ±ÀPÉÌ ‘¥ÁPï¸ÁÛ£ï’ JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ PÉÆlÖªÀgÀÄ - gÀºÀªÀÄvï C°
 ¥ÁQ¸ÁÛ£À gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ‘FV®è¢zÀÝgÉÃ, E£ÉßAzÀÆ E®è’ JAzÀÄ ºÉÃ½zÀªÀgÀÄ - gÀºÀªÀÄvï C°
 PÁå©£Émï ¤AiÉÆÃUÀzÀ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï C° f£Áß.
 1946 ¨sÁgÀvÀPÉÌ ªÉÊ¸ïgÁAiÀiï DV §AzÀªÀ£ÀÄ - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï.
 ©æl£ï ¥Á°ðªÉÄAmï ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÀ ªÀµÀð - 1947 dÄ¯ÉÊ.
 ¨sÁgÀvÀ ¸ÀévÀAvÀæöåUÉÆAqÀzÀÄÝ - 1947 DUÀ¸ïÖ 15gÀAzÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀ-¥ÁQ¸ÁÛ£ï UÀr DAiÉÆÃUÀzÀ(¸À«Äw) CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¸Àgï. ¹j¯ï gÁåqïQè¥ï
CHIRANTHANA
 gÁåqïQè¥ï ¨sÁgÀvÀ-¥ÁPï «¨sÀd£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ vÀ£Àß ªÀgÀ¢ ¹zÀÞ¥Àr¸À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ CªÀ¢ü - 37 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ
 ¨sÁgÀvÀ-¥ÁPï UÀr DAiÉÆÃUÀzÀ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ªÀiËAmï ¨Áål£ï ¥ÀæPÀn¹zÀ ªÀµÀð - 1947 DUÀ¸ïÖ 27
 ‘UÀr£ÁqÀ UÁA¢ü’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - SÁ£ï C§ÄÝ¯ï UÀ¥sÁgï SÁ£ï
 ‘PÁ¯Á¥Á¤ ²PÉë’UÉ UÀÄjAiÀiÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - ¯Á® ®d¥ÀvÀgÁAiÀiï,¸ÀzÁðgï Cfvï¹AUï,
¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®Pï (§ªÀiÁðzÀ ªÀiÁAqÀ¯É eÉÊ®Ä), ¸ÀaÃAzÀæ ¸À£Áå¯ï, «. r. ¸ÁªÀðPÀgï (CAqÀªÀiÁ£ï£À ‘¸É®Äå¯Ágï eÉÊ®Ä).
 §®Æa¸ÁÛ£ÀªÀÅ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀÄÝ - d£ÀªÀÄvÀ UÀt£É DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÀiËAmï ¨Áål£ï.
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - gÁdUÉÆÃ¥Á®ZÁj.
 UÁA¢üÃfAiÀÄ£ÀÄß ‘ªÀÄºÁvÀä’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ mÁUÉÆÃgï
 mÁUÉÆÃgïgÀ£ÀÄß ‘UÀÄgÀÄzÉÃªÀ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf
 ‘gÁeÁf(CR) JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¹ gÁdUÉÆÃ¥Á¯ÁZÁj
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß ‘gÁµÀÖç¦vÀ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - ¸ÀzÁðgï ¥ÀmÉÃ¯ï
 UÁA¢üÃf ºÀvÉåAiÀiÁVzÀÄÝ - 1948 d£ÀªÀj 30
 ‘India Wins Freedom’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ªÀiË¯Á£ï C§Ä¯ï PÀ®ªÀiï CeÁzï
¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½-¥ÀæªÀÄÄR E¹éUÀ¼ÀÄ

PÀæ.¸ÀA ¥ÀæªÀÄÄR WÀl£É
ªÀµÀð (E¹é)
1. EArAiÀÄ£ï D¸ÉÆÃ¶AiÉÄÃµÀ£ï ¸ÁÜ¥À£É 1876
2. EArAiÀÄ£ï £ÁåµÀ£À¯ï PÁ£ÉágÉ£ïì 1883
3. EArAiÀÄ£ï £ÁåµÀ£À¯ï AiÀÄÆ¤AiÀÄ£ï ¸ÁÜ¥À£É 1884
4. ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£É(L.J£ï.¹)-¨ÁA¨É 1885
5. ¨sÁgÀvÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï£À ¥ÀæxÀªÀÄ C¢üÃªÉÃ±À£À-¨ÁA¨É 1885
6. ZÁ¥ÉÃPÀgï ¸ÀºÉÆÃzÀgÀjAzÀ gÁåAqï£À ºÀvÉå 1897
7. «±Àé«zÁå®AiÀÄ PÁAiÉÄÝ eÁj (¯Áqïð PÀdð£ï) 1904
8. «.r ¸ÁªÀPÀðgïjAzÀ ‘C©ü£ÀªÀ ¨sÁgÀvÀ’ UÀÄ¥ÀÛ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¥À£É 1904
9. ¸ÀªÉðAmïì D¥sï EArAiÀiÁ ¸ÉÆ¸ÉÊn ¸ÁÜ¥À£É(UÉÆÃR¯É) 1905
10. §AUÁ¼ÀzÀ «¨sÀd£É (¯Áqïð PÀdð£ï)(CPÉÆÖÃ§gï 16) 1905
11. ¸ÀézÉÃ² ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA¨sÀ (DUÀ¸ïÖ17) 1906
12. ªÀÄÄ¹èA °ÃUï ¸ÁÜ¥À£É (r¸ÉA§gï 30) 1906
13. ¸ÀÆgÀvï MqÀPÀÄ(ªÀÄAzÀUÁ«Ä, wÃªÀæUÁ«Ä ¸ÀAWÀµÀð) 1907
14. RÄ¢gÁªÀiï ¨ÉÆÃ¸ïUÉ UÀ®Äè ²PÉë (DUÀ¸ïÖ 8) 1908
15. ªÀÄzÀ£ï ¯Á¯ï ¢ÃAUÁæ¤AzÀ PÀdð£ï ªÉÊ° ºÀvÉå 1909
16. ªÀÄzÀ£ï ¯Á¯ï ¢ÃAUÁæUÉ UÀ®Äè (DUÀ¸ïÖ 17) 1909
17. ¯Á® ºÀgÀzÀAiÀiÁ¼ïjAzÀ WÀzÀÝgï ¥ÀPÀë ¸ÁÜ¥À£É 1911
18. gÁ¸ï ©ºÁj ¨ÉÆÃ¸ïjAzÀ ¯Áqïð ºÁArðAeï ªÉÄÃ¯É zÁ½ 1912
19. UÁA¢üÃf zÀQët D¦üæPÁ¢AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ DUÀªÀÄ£À 1915
20 UÁA¢üÃf¬ÄAzÀ (CºÀªÀÄzÁ¨Ázï) ¸À§gÀªÀÄw D±ÀæªÀÄ ¸ÁÜ¥À£É 1915
21. PÁAUÉæÃ¸ï ªÀÄÄ¹èA°ÃUï £ÀqÀÄªÉ ®PÉÆßÃ M¥ÀàAzÀ 1916
22. ºÉÆÃªÀiï gÀÆ¯ï ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA¨sÀ 1916
23. gË®mï PÁ¬ÄzÉ eÁj 1919
24. d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï zÀÄgÀAvÀ (K¦æ¯ï 13) 1919
CHIRANTHANA
25. T¯Á¥sÀvï ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA¨sÀ 1919

26. ¨Á®UÀAUÁzsÀgÀ w®PÀgÀ ¤zsÀ£À (DUÀ¸ïÖ1) 1920
27. ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA¨sÀ (DUÀ¸ïÖ 1) 1920
28. ZËjZËgÀ WÀl£É (¥sÉ§ÄæªÀj 5) 1922
29. ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½ »AvÉUÉvÀ 1922
30. T¯Á¥sÀvï ZÀ¼ÀªÀ½ ªÀÄÄPÁÛAiÀÄ 1923
31. ¸ÀéÀgÁdå ¥ÀPÀë ¸ÁÜ¥À£É 1923
32. gÁA¥Àæ¸Ázï ©¹ä¯Áè-PÁPÉÆÃj PÉÃ¸ï 1925
33. ¸ÉÊªÀÄ£ï PÀ«ÄµÀ£ï £ÉÃªÀÄPÀ 1927
34. ¯Á¯Á ®d¥ÀvÀ gÁAiÀiï ªÀÄgÀt 1928
35. »AzÀÆ¸ÁÜ£ï j¥À©èPï ÇÉÆÃ¶AiÉÄÃµÀ£ï (¨sÀUÀvï¹AUï EvÀgÀjAzÀ) 1928
36. ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ ªÀgÀ¢ 1928
37. ©æçnÃµï C¢üPÁj ¸ÁåAqÀgïì ºÀvÉå (r¸ÉA§gï 17) 1928
38. ¯ÁºÉÆÃgÀ£À°è PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À (r¸ÉA§gï) 1929
39. PÁAUÉæÃ¸ï¤AzÀ ‘¥ÀÆtð ¸ÀégÁdå’ WÉÆÃµÀuÉ (¯ÁºÉÆÃgï C¢üªÉÃ±À£À) 1929
40. PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA¨sÀ 1930
41. zÀAr G¦à£À ¸ÀvÁååUÀæºÀ 1930
42. ®AqÀ£ï£À°è 1£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À (£ÀªÉA§gï) 1930
43. UÁA¢ü-Ejé£ï M¥ÀàAzÀ 1931
44. ®AqÀ£ï£À°è 2£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À (¸É¥ÀÖA§gï) 1931
45. ¨sÀUÀvï¹AUï,¸ÀÄRzÉÃªï,gÁdUÀÄgÀÄ-UÀ®Äè ²PÉë eÁj(23 ªÀiÁZïð) 1931
46. UÁA¢ü-CA¨ÉÃqÀÌgï £ÀqÀÄªÉ ¥ÀÆ£Á M¥ÀàAzÀ 1932
47. ®AqÀ¤ß£À°è 3£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À 1932
48. ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è ºÀj¥ÀÄgÀ PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À 1938
49. ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è wæ¥ÀÄj PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À 1939
50. GzÀA¹AUïUÉ UÀ®Äè ²PÉë eÁj 1940
51. ªÀÄÄ¹èA°ÃUï - ¯ÁºÉÆÃgï C¢üªÉÃ±À£À 1940
52. ªÀÄÄ¹èA°ÃUï ‘¥ÀævÉåÃPÀ gÁµÀÖç(¥ÁQ¸ÁÛ£À)zÀ ¤tðAiÀÄ CAVÃPÀj¹zÀÄÝ 1940
53. ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ï UÀÈºÀ§AzsÀ£À¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀzÀÄÝ 1941
54. gÁ¸ï ©ºÁj ¨ÉÆÃ¸ïjAzÀ EArAiÀÄ£ï EAr¥ÉqÉ£ïì °ÃUï ¸ÁÜ¥À£É 1942
55. Qæ¥ïì ¤AiÉÆÃUÀ 1942
56. Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀªÀ½ 1942
57. ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ïjAzÀ ¹AUÀ¥ÀÄgÀzÀ°è vÁvÁÌ°PÀ ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¥À£É 1943
58. ¸ÀÄ¨sÁµïZÀAzÀæ ¨ÉÆÃ¸ïgÀ zÀÄªÀÄðgÀt? (DUÀ¸ïÖ18) 1945
59. PÁå©£ÉÃmï ¤AiÉÆÃUÀ 1946
60. dªÁºÀgï £ÉºÀgÀÄ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ªÀÄzsÀåAvÀgÀ ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¥À£É 1946
61. ªÀÄÄ¹èA°ÃUï¤AzÀ £ÉÃgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ¢£À DZÀgÀuÉ (DUÀ¸ïÖ 16) 1946
62. ªÀiËAmï ¨Áål£ï ¥Áè£ï ªÀÄAqÀ£É (dÆ£ï 3) 1947
63. ©ænÃµï ¥Á°ðªÉÄAn¤AzÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ±Á¸À£À ¥Á¸ÀÄ(dÄ¯ÉÊ 18) 1947
64. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀévÀAvÀæöåUÉÆAqÀzÀÄÝ (DUÀ¸ïÖ15) 1947
65. ¨sÁgÀvÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£À «¨sÀd£É 1947
66. UÁA¢üÃf ºÀvÉå 1948
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 26. ¸ÁévÀAvÉÆæÃvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀ
 ©æl£ï ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀzÀÄÝ - 1947 dÄ¯ÉÊ 16 gÀAzÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöåUÉÆAqÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èzÀÝ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå - 565
 ‘¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀ KQÃPÀgÀt ²°à’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ UÀÈºÀ ªÀÄAw - ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï.
 ‘¨sÁgÀvÀzÀ GQÌ£À ªÀÄ£ÀÄµÀå’, ‘¨sÁgÀvÀzÀ ©¸ÁäPïð’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï.
 zÉÃ²ÃAiÀÄ CgÀ¸ÀgÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃj¹PÉÆ¼Àî®Ä MAzÀÄ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹zÀªÀgÀÄ- ¸ÀzÁðgï
ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï.
 ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ®gÀ£ÀÄß ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ‘¸ÀzÁðgï’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf(¨ÁqÉÆÃð°AiÀÄ d£À)
 ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå UÀ½¹zÁUÀ ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃgÀzÀ 3 ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼ÀÄ - PÁ²äÃgÀ, dÄ£ÁUÀqï, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï.
 zÉÃ²ÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À gÁdgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃgÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¥Àæw¥sÀ®ªÁV CªÀjUÉ zÉÆgÉAiÀÄ §ºÀÄzÁzÀzÀÄÝ - ªÁ¶ðPÀ
gÁdzsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄªÀ ¨sÀgÀªÀ¸É.
 dÄ£ÁUÀqÀzÀ £ÀªÁ§£ÀÄ F zÉÃ±ÀPÉÌ ¸ÉÃgÀ®Ä §AiÀÄ¹zÀÝ£ÀÄ - ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀPÉÌ
 ¥ÀæeÉUÀ¼ÀÄ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ £ÀAvÀgÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀPÉÌ Nr ºÉÆÃzÀ £ÀªÁ§ - dÄ£ÁUÀqÀzÀ £ÀªÁ§.
 CAwªÀÄªÁV dÄ£ÁUÀqÀ ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃjzÀÄÝ - d£Á©ü¥ÁæAiÀÄzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É.
 ¸ÁévÀAvÀæöå §AzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è PÁ²äÃgÀzÀ CgÀ¸À£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ºÀj¹AUï.
 PÁ²äÃgÀªÀ£ÀÄß DPÀæªÀÄtzÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß ¸Áé¢üÃ£ÀPÉÌ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ gÁµÀÖç - ¥ÁQ¸ÁÛ£À.
 1947gÀ°è ¥ÁQ¸ÁÛ£À PÁ²äÃgÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄÄAzÁzÁUÀ PÁ²äÃgÀzÀ gÁd¤UÉ gÀPÀëuÉ ¤ÃrzÀ zÉÃ±À - ¨sÁgÀvÀ.
 PÁ²äÃgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£À ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃgÀ®Ä M¦àPÉÆAqÀzÀÄÝ - 26 CPÉÆÖÃ§gï 1947.
 ¨sÁgÀvÀ UÀtgÁdå gÁµÀÖçªÁzÀ ªÀµÀð - 1950
 ¨sÁgÀvÀzÀ ‘gÁµÀÖçVÃvÉ’ - “d£À UÀt ªÀÄ£À ... .... ....”
 ¨sÁgÀvÀzÀ ‘gÁµÀÖçVÃvÉ’AiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ mÁUÉÆÃgï
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zÁ£À gÀZÀ£Á ¸À¨sÉAiÀÄÄ ‘¨sÁgÀvÀzÀ gÁµÀÖçVÃvÉ’AiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÀ ªÀµÀð - 1950 d£ÀªÀj 24
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÁµÁÖçzsÀåPÀëgÁV DAiÉÄÌAiÀiÁzÀªÀgÀÄ- gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸Ázï
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁªÀðwæPÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð- 1952
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÁ²äÃgÀzÀ «Ã°Ã£ÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ²ß¹ «±Àé¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è zÁªÉ ºÀÆrzÀ gÁµÀÖç- ¥ÁQ¸ÁÛ£À.
 ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁQ¸ÁÛUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ vÁµÉÌAmï M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1966.
 vÁµÉÌAmï M¥ÀàAzÀPÉÌ ¸À» ºÁQzÀªÀgÀÄ -¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæzsÁ¤ ¯Á¯ï §ºÀzÀÆÝgï ±Á¹Ûç, ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ CAiÀÄÆ¨ï SÁ£ï.
 ¥ÁQ¸ÁÛ£À dªÀÄÄä PÁ²äÃgÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹ ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ¸ÉÆÃvÀ ªÀµÀð - 1965.
 PÁVð¯ï AiÀÄÄzÀÝ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1999.
 PÁVð¯ï AiÀÄÄzÀÝzÀ°è «d¬ÄAiÀiÁzÀ gÁµÀÖç- ¨sÁgÀv.À
 ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ªÀ±ÀzÀ°ègÀÄªÀ PÁ²äÃgÀzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀ - ¥ÁPï DPÀæ«ÄvÀ PÁ²äÃgÀ.(¦. N. PÉ.) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ
 ¨sÁgÀvÀzÀ GQÌ£À ªÀÄ£ÀÄµÀå' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ- ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï.
 ¸ÀévÀAvÁæ£ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°èzÀÝ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÁÜ£À - ºÉÊzÀgÁ¨Ázï.
 ¤eÁªÀiÁgÀÄ D¼ÀÄvÀÛzÀÝ ¸ÀA¸ÁÜ£À - ºÉÊzÀgÁ¨Ázï.
 MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃgÀzÉÃ ¸ÀévÀAvÀæöå£ÁVgÀ®Ä EaÑ¹zÀ ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ¤eÁªÀÄ -7£ÉÃ, ¤eÁªÀÄ «ÄÃgï G¸Áä£À C°SÁ£ï.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è §ºÀÄ¸ÀASÁåvÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - »AzÀÆUÀ¼ÀÄ.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï gÁdå PÁAUÉæ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1938.
CHIRANTHANA
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï gÁdå PÁAUÉæ¸À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ¸Áé«Ä gÀªÀiÁ£ÀAzÀ wÃxÀðgÀÄ.

 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï gÁdå PÁAUÉæ¸À£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ ¸ÀPÁðgÀ - ¤eÁªÀÄ£À ¸ÀPÁðgÀ
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀ®Ä ¤ªÀiÁðtUÉÆAqÀ ¤eÁªÀÄ ¥ÀgÀ CgÉ ¸ÉÊ¤PÀ ¥ÀqÉ - gÀeÁPÁgÀgÀÄ.
 “gÀeÁPÁgÀgÀ” CgÉ ¸ÉÊ¤PÀ ¥ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - SÁ¸ÀA jfé.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï gÁdå PÁAUÉæ¸ï ºÉÊzÀgÁ¨Ázï «°Ã£À ¢£ÀªÉAzÀÄ DZÀj¹zÀÄÝ - 1947 gÀ DUÀ¸ïÖ 7 £ÀÄß.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï gÁdå PÁAUÉæ¸ï ‘¸ÁévÀAvÀæöå ¢£À’ DZÀj¸À®Ä PÀgÉ PÉÆnÖzÀÄÝ - DUÀ¸ïÖ 15 (Qæ.±À. 1947) gÀAzÀÄ.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£À CAwªÀÄªÁV ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃjzÀÄÝ - ¥ÉÆÃ°Ã¸ï PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÉÆÃ°Ã¸ï PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ £ÀqÉzÀzÀÄÝ - ¸É¥ÀÖA§gï 13, 1948. Qæ.±À.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄ£ÀÄ ±ÀgÀuÁV ¨sÁgÀvÀzÀ MPÀÆÌlPÉÌ ¸ÉÃgÀ®Ä M¦àzÀÄÝ - ¸É¥ÀÖA§gï 17 1948. Qæ.±À.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄ£À ªÉÄÃ¯É ¥ÉÆÃ°Ã¸ï PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀ ¤tðAiÀÄ PÉÊUÉÆAqÀªÀgÀÄ - ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï
 DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À gÁdå gÀZÀ£ÉUÁV G¥ÀªÁ¸À ªÀiÁr «¢üªÀ±ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¥ÉÆnÖ ²æÃgÁªÀÄ®Ä.
 DAzsÀæ¥æzÀ ÉÃ±À gÁdå gÀZÀ£ÉUÁV 53 ¢£ÀUÀ¼À PÁ® G¥ÀªÁ¸À ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - ¥ÉÆnÖ ²æÃgÁªÀÄ®Ä.
 PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ ¨sÁµÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ‘DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À’ gÁdå gÀZÀ£ÉUÉ M¦àUÉ ¤ÃrzÀ ªÀµÀð-1952.(1953gÀ°D
è AzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À gÀZÀ£É)
 ¨sÁµÁªÁgÀÄ gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀuÁ DAiÉÆÃUÀ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1953.
 gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀuÁ DAiÉÆÃUÀzÀ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¥sÀd¯ï C°.
 ¥sÀd¯ï C° DAiÉÆÃUÀ(gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀuÁ DAiÉÆÃUÀ) zÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ - JZï. J£ï .PÀÄAdÄæ ªÀÄvÀÄÛ PÉ.JªÀiï ¥sÀtÂPÀÌgï.
 gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀuÁ PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ CAVÃPÀj¹zÀ ªÀµÀð - 1956.
 gÁdåUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀuÁ PÁAiÉÄÝ CAVÃPÁgÀzÀ £ÀAvÀgÀ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À ¸ÀASÉå -
gÁdåUÀ¼ÀÄ 14. - PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ 6.
 ªÀÄÄA¨ÉÊ ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß «¨sÀf¹ ¸ÁÜ¦¹zÀ JgÀqÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ - UÀÄdgÁvï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁgÁµÀÖç.
 £ÁUÁ¯ÁåAqï GzÀAiÀÄªÁzÀ ªÀµÀð - 1961.
 ¥ÀAeÁ¨ï gÁdå¢AzÀ ºÀAiÀiÁðt ¥ÀævÉåÃPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð- 1966.
 ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð- 1970.
 DgÀA¨sÀzÀ°è PÉÃAzÁæqÀ½vÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ FUÀ gÁdåUÀ¼ÁVgÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ gÁdåUÀ¼ÀÄ-»ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉÃ±À, UÉÆÃªÁ,wæ¥ÀÄgÀ,
ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀ .
 2000 £ÉÃ ªÀµÀðzÀ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ gÁd åUÀ¼ÀÄ - bÀwÛÃ¸ÀÎqï, GvÀÛgÁAZÀ¯ï, gÀhiÁRðAqï.
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ G¥À¥ÀæzsÁ¤ ªÀÄvÀÄÛ UÀÈºÀªÀÄAwæ - ¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ DqÀ½vÀ PÉÆ£ÉUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1951.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥sÉæAZÀgÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è «°Ã£ÀUÉÆAqÀzÀÄÝ-C°è£À d£ÀgÀÄ «°Ã£À ¤tðAiÀÄPÉÌ ªÀÄvÀ ºÁPÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ.
 UÉÆÃªÁ PÁAUÉæÃ¸ï ¸À«Äw ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1928.
 UÉÆÃªÁ PÁAUÉæÃ¸ï ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - n. ©. PÀÄAk.
 UÉÆÃªÁ «ªÉÆÃZÀ£Á ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ - n. ©. PÀÄAk.
 UÉÆÃªÁ «ªÉÆÃZÀ£Á ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ªÀÄvÉÆÛ§â £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - ¥ÀÄgÀÄµÉÆÃvÀÛªÀÄ PÁPÉÆÃqÀÌgï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀéAiÀÄA ¸ÉÃªÀPÀgÀÄ zÁzÀæ ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgï ºÀªÉÃ°UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæöUÉÆ½¹zÀ ªÀµÀð - 1955.
 UÉÆÃªÁ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ DqÀ½vÀ¢AzÀ «ªÉÆÃZÀ£ÉUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1961.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤gÁ²ævÀgÀ ¸ÀªÀÄ¸Éå ºÀZÀÑ®Ä PÁgÀt- ¥ÁQ¸ÁÛ£À¢AzÀ §AzÀ ªÀÄÄ¹èªÉÄÃvÀgÀgÀÄ, ¨ÁAUÁè¢AzÀ §AzÀªÀgÀÄ, n¨ÉnAiÀÄ£ïgÀÄ
¤gÁ²ævÀgÁV ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀzÀÄÝ.
 zÀ¯Á¬Ä ¯ÁªÀiÁ ¤gÁ²ævÀgÁV ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð- 1954.
 zÀ¯Á¬Ä ¯ÁªÀiÁgÉÆAzÀUÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §AzÀ n¨ÉnAiÀÄ£ï ¤gÁ²ævÀgÀ ¸ÀASÉå- 80,000.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è n¨ÉnAiÀÄ£ï ¤gÁ²ævÀgÀÄ EgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - ªÀÄÄAqÀUÉÆÃqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÊ®ÄPÀÄ¥Éà.
CHIRANTHANA
 ¨ÁAUÁè zÉÃ±À GzÀAiÀÄªÁzÀ ªÀµÀð - 1971.

 ‘CªÀÄgï ¸ÉÆÃ£Ágï ¨ÁAUÁè’ VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ oÁUÉÆÃgï
 ‘CªÀÄgï ¸ÉÆÃ£Ágï ¨ÁAUÁè’ VÃvÉAiÀÄÄ ¨ÁAUÁèzÉÃ±ÀzÀ gÁµÀÖçVÃvÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1971
 ¥ÁQ¸ÁÛ£À¢AzÀ ¤gÁ²ævÀgÁV §AzÀªÀjUÉ gÀÆ¦¹zÀ ¥ÀÄ£ÀgïªÀ¸Àw AiÉÆÃd£É- Mj¸ÁìzÀ zÀAqÀPÁgÀtå AiÉÆÃd£É.
 EwÛÃa£À ªÀµÀðUÀ¼À°è wæ¥ÀÄgÀ gÁdåPÉÌ ªÀ®¸É §AzÀ UÀÄqÀØUÁqÀÄ d£ÁAUÀ - ZÀPÁä
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄ»¼Á gÁdå¥Á®gÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀgÀÄ- ¸ÀgÉÆÃf¤ £ÁAiÀÄÄØ(GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±À)
 '¨sÁgÀvÀzÀ UÁ£ÀPÉÆÃV£É’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¸ÀgÉÆÃf¤ £ÁAiÀÄÄØ
 ¸ÀévÀAvÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ²PÀët ªÀÄAwæ- ªÀiË¯Á£Á C§Ä¯ï PÀ®ªÀiï CeÁzï
 ‘wæ ¨sÁµÁ ¸ÀÆvÀæ’zÀ d£ÀPÀ - ªÀiË¯Á£ï C§Ä¯ï PÀ®ªÀiï CeÁzï
PÀ£ÁðlPÀzÀ EwºÁ¸À KARNATAKA HISTORY
CzsÁåAiÀÄ 1. ¥ÁæUÉÊwºÁ¹PÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ GvÀÍ£À£ÀzÀ°è £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ-vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ- qÁ. JA. ºÉZï PÀÈµÀÚ
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®àlÖ ºÀ¼É ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£À - gÀAUÀ£ÁxÀ¥ÀÄgÀ
 vÀÄªÀÄPÀÆj£À°è PÀAqÀÄ §AzÀ ºÀ¼É ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ - PÀgÀrUÀÄqÀØ, Q§â£ÀºÀ½î, ©½PÉgÉ
 avÀæzÀÄUÀðzÀ°è PÀAqÀÄ§AzÀ ºÀ¼É ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ - vÁ¼Àå, eÁ£ÀUÀ¯ï
 §¼ÁîjAiÀÄ°è PÀAqÀÄ§AzÀ ºÀ¼É ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ - ºÀ®PÀÄAr, UÁ¢UÀ£ÀÆgÀÄ, ¤lÆÖgÀÄ, ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè
 ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ°è PÀAqÀÄ§AzÀ ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ - SÁåzï, PÉÆªÀ½î, CUÀ£ÀªÁr, ¸Á®ªÀlV
 ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèAiÀÄ°è PÀAqÀÄ§AzÀ ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£À - AiÀiÁzÀªÁqÀ
 UÀÄ®âUÁð f¯ÉèAiÀÄ°è PÀAqÀÄ§AzÀ ºÀ¼É²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ - ºÀÄt¸ÀV, UÀÄ¼À¨Á®, ªÀiÁgÀ®¨Á« EvÁå¢
 UÀÄ®âUÁð ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÁ¸ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ - ªÉÄqÉÆÃ¸ï mÉÃ®gï
 avÀæzÀÄUÀðzÀ §æºÀäVjAiÀÄ°è GvÀÍ£À£À £ÀqÉ¹zÀ(1946-47) ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ - ¸Àgï. ªÀiÁnðªÀÄgï «Ã®gï
 ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ SÁåzï£À°è ²¯ÁAiÀÄÄUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ DAiÀÄÄzsÀUÀ¼À£ÀÄß, G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - §Ææ¸ï ¥sÀÆmï
 ºÀ¼É ²¯ÁAiÀÄÄUÀ ¤ªÉÃ±À£ÀªÁzÀ Q§â£ÀºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - ¦ ¸ÀA¥ÀvÀÛAiÀÄåAUÁgï
 Q§â£ÀºÀ½î ¤ªÉÃ±À£ÀzÀ°è PÉÊUÉÆqÀ°UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - qÁ. ±ÉÃµÁ¢æ
 ªÀÄ®¥Àæ¨sÁ £À¢ §AiÀÄ°£À°è ºÀ¼ÉAiÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - eÉÆÃ²AiÀÄªÀgÀÄ
 GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁUÀzÀ°è ªÀÄzsÀå²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ-qÁ. ¨Áå£Àfð& qÁ. ±ÉÃµÁ¢æ
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ(eÁ®ºÀ½î) ¨sÁUÀzÀ°è ªÀÄzsÀå²¯Á AiÀÄÄUÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ- r. ºÉZï. UÉÆÃqÀð£ï
 ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèUÉ ¸ÉÃjzÀ ¤ªÉÃ±À£À - ¸Á®ªÀr(n)UÉ
 PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÁUÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ½UÉ vÀªÀgÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄAwzÀÝ ¥ÀæzÉÃ±À- PÀÈµÁÚ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ £À¢
 ªÀiÁ£ÀªÀ DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ ºÀAvÀ¢AzÀ DºÁgÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀPÉÌ ¥ÀæªÉÃ²¹zÀ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ºÀAvÀ - £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ
 ªÀiÁ£ÀªÀ MAzÉqÉ £É¯É ¤AvÀÄ £ÀqÉ¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ºÀAvÀ - £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ
 £ÀAiÀÄUÉÆ½¹zÀ PÀ®Äè PÉÆqÀ°UÀ¼ÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ - £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ ºÀAvÀPÉÌ ¸ÉÃjªÉ.
 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯É ¸ÀAUÀ£ÀPÀ°è£À°è ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ - - ¸ÀÄ§âgÁªï
 ¦QèºÁ¼ï £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ D¯ïZÀ£ï
 ªÀÄ¹Ì £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ - xÁ¥Àgï
CHIRANTHANA
 n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ - qÁ. ±ÉÃµÁ¢æ

 §æºÀäVj £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ - JA. «Ã®gï
 vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ - qÁ. £ÁUÀgÁdgÁªï
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§AzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - ºÀ¼ÀÆîgÀÄ(ºÁªÉÃj), vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ, ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè(§¼Áîj),
n.£ÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ (ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ), PÀqÉÃPÀ¯ï(UÀÄ®âUÁð).
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÀÆPÀëöä²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - eÁ®ºÀ½î, ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè.
 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄ¯ÁgÀA©ü¹zÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ - gÁV ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄgÀÄ½.
 PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß ©lÖgÉ gÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÀÝ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæzÉÃ±À - zÀQët D¦üæPÁ.
 ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ - vÁªÀÄæzÀ AiÀÄÄUÀ – (PÀAa£À AiÀÄÄUÀ) – PÀ©âtzÀ AiÀÄÄUÀ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ ªÉÆzÀ®Ä §¼À¹zÀ ¯ÉÆÃºÀ vÁªÀÄæ.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀAqÀÄ§A¢gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¯ÉÆÃºÀAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ - §æºÀäVj, ºÀ¼ÀÆîgÀÄ (ºÁªÉÃj), §£ÀºÀ½î (PÉÆÃ¯ÁgÀ),
vÉÃzÁð¼À(©eÁ¥ÀÄgÀ).
 §ÈºÀvï ²¯Á ¸ÀA¸ÀÌøw PÀAqÀÄ§gÀÄªÀÅzÀÄ - PÀ©âtAiÀÄÄUÀzÀ°è.
 PÀ©ât AiÀÄÄUÀzÀ §ÈºÀvï ²¯Á ¸ÀªÀiÁ¢üUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§AzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ- PÉÆtÆÚgÀÄ(¨É¼ÀUÁ«), gÁd£À
PÉÆÃ¼ÀÆgÀÄ(UÀÄ®âUÁð), zÉÆqÀØªÀÄ¼ÀvÉ(PÉÆqÀUÀÄ).
 ¸Á.±À.¥ÀÆ600gÀµÀÄÖ »A¢£À (¨sÁgÀvÀzÀ¯ÉèÃ ¥ÁæaÃ£ÀªÁzÀ)PÀ©âtzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉwgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À-ºÀ¼ÀÆîgÀÄ (ºÁªÉÃj)
 Qæ.¥ÀÆ 300 gÀµÀÄÖ »A¢£À PÁ®zÀ PÀ©âtzÀ PÀÄ®ÄªÉÄ ¹QÌgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À - §£ÀºÀ½î (PÉÆÃ¯ÁgÀ)
 ¥ÁæVwºÁ¸ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ DzÀgÉ ¹ÜvÀåAvÀgÀzÀ ºÀAvÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ ºÀAvÀ - PÀ©âtAiÀÄÄUÀ.
 ±ÀªÀ ¸ÀA¸ÁÌgÀzÀ CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ£ÁðlPÀzÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ -§æºÀäVj, n.£ÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ, vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ
 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ d£ÀgÀÄ UÀÄr¸À®ÄUÀ¼À°è ªÁ¸À ªÀiÁrwÛzÀÄÝzÀPÉÌ ¤zÀ±Àð£ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¤ªÉÃ±À£ÀUÀ¼ÀÄ - ¦QèºÁ¼ï, §æºÀäVj
 ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ UÀÄr¸À°£À CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§AzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ-vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ, ºÀ¼ÀÆîgÀÄ
 PÀ¥ÀÄà ªÀÄvÀÄÛ PÉA¥ÀÄ §tÚzÀ ªÀÄrPÉUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯É - vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ
 ºÀ¼ÀÆîj£À°è £ÀqÉzÀ GvÀÍ£À£ÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ - PÀ¥ÁàzÀ gÁV PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ
 ºÀÄgÀÄ½, UÉÆÃ¢ü PÁ¼ÀÄUÀ¼À CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ £É¯É - vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀAqÀÄ §AzÀ vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ - §æºÀäVj, ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè, ªÀÄ¹Ì
PÀ£ÁlPÀzÀ ºÀ¼ÉÃ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

f¯Éè ¤ªÉÃ±À£À/£É¯ÉUÀ¼ÀÄ
§¼Áîj ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè, ¤lÆÖgÀÄ, UÁrUÀ£ÀÆgÀÄ
vÀÄªÀÄPÀÆgÀÄ Q§â£ÀºÀ½î, PÀgÀrUÀÄqÀØ, ©½PÉgÉ, ¨Át¸ÀAzÀæ
zÁªÀtUÉgÉ £ÁåªÀÄw
gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ °AUÀ¸ÀÆUÀÆgÀÄ
«dAiÀÄ¥ÀÄgÀ SÁåzï, C£ÀUÀªÁr, ¸Á®ªÀnUÉ, ºÀÄt¸ÀV, PÉÆªÀ½î
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ eÁ®ºÀ½î
¨É¼ÀUÁ« AiÀiÁzÀªÁqÀ
PÀ£ÁlPÀzÀ ªÀÄzsÀå ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

¨ÉAUÀ¼ÀÄgÀÄ eÁ®ºÀ½î
avÀæzÀÄUÀð §æºÀäVj
vÀÄªÀÄPÀÆgÀÄ Q§â£ÀºÀ½î, ¨Át¸ÀAzÀæ
§¼Áîj ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè
CHIRANTHANA
«dAiÀÄ¥ÀÄgÀ ©Ã¼ÀV, wªÀÄä£ÀºÁ¼ï, ¸Á®ªÀnUÉ, PÉÆªÀ½î

PÀ®§ÄgÀV ºÀÄt¸ÀV, ¸À£Àßw
PÀ£ÁlPÀzÀ ªÀÄzsÀå ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

avÀæzÀÄUÀð §æºÀäVj,(«Ã®gï, & PÀÈµÀÚ 1947) ZÀAzÀæªÀ½î(1940)
§¼Áîj vÉPÀÌ®PÉÆÃmÉ(£ÁUÀgÁdgÁªï), ¸ÀAUÀ£ÀPÀ®Äè(¸ÀÄ§âgÁªï 1946)
ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÄgÀ(±ÉÃµÁ¢æ 1959), ºÉ«ÄäUÉ, vÀ®PÁqÀÄ.
gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ ªÀÄ¹Ì(©.PÉ. xÁ¥Àgï 1954) ¦QèºÁ¼ï, °AUÀ¸ÀÆUÀÆgÀÄ
PÉÆÃ¯ÁgÀ §£ÀºÀ½î
«dAiÀÄ¥ÀÄgÀ vÉÃgÀzÁ¼À, ºÀ®UÀ°
PÉÆqÀUÀÄ zÉÆqÀØªÉÆ¼ÀvÉ
PÀ®§ÄgÀV ¸À£Àßw
ºÁªÉÃj ºÀ¼ÀÆîgÀÄ, vÀqÀPÀ£ÀºÀ½î
CzsÁåAiÀÄ 2. ±Á(¸Á)vÀªÁ£ÀgÀÄ
 ªÀiËAiÀÄð ¸ÁªÀiÁædåzÀ £ÀAvÀgÀ zÀR£ï£À°è gÁdå ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ±Á(¸Á)vÀªÁ£ÀgÀÄ

 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ ¥Àæ¹¢ÞUÉ PÁgÀtªÁzÀ CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉ - ¨ËzÀÞ ZÉÊvÀåUÀ¼ÀÄ & ¥ÁæPÀÈvÀ ¨sÁµÉUÉ PÉÆlÖ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ D½éPÉUÉ M¼À¥ÀlÖ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ - PÀ£ÁðlPÀzÀ ²ªÀªÉÆUÀÎ,avÀæzÀÄUÀð f¯Éè ªÀÄºÁgÁµÀÖç &DAzsÀæzÀ §ºÀÄ¨sÁUÀ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ gÁdzsÁ¤ - UÉÆÃzÁªÀj wÃgÀzÀ ¥ÉÊoÀt(¥ÀæwµÁ×£À)
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ D½éPÉAiÀÄ §UÉÎ w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - §£ÀªÁ¹, ªÀqÀUÁAªÀ,ªÀiÁzsÀªÀ¥ÀÄgÀ, vÁ¼ÀUÀÄAzÀ,
¸À£Àßw, £Á¹Pï, £Á£ÀWÁmï ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - ZÀAzÀæªÀ½î ªÀÄvÀÄÛ §æºÀäVj.
 ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁdåzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - ¹ªÀÄÄR.
 ªÀÄUÀzsÀzÀ PÀtégÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ¸ÀévÀAvÀæ DqÀ½vÀ ¸ÁÜ¦¹zÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À zÉÆgÉ - ¹ªÀÄÄR.
 ¹ªÀÄÄR£À GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁV §AzÀªÀ£ÀÄ - PÀ£Àí(PÀÈµÀÚ)
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ UÀÄgÀÄ - eÉÊ£À UÀÄgÀÄ PÀÄAzÁZÁAiÀÄð£ÀÄ
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ DgÀA©üPÀ CgÀ¸ÀgÀ°è ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - 1£ÉÃ ¸ÁvÀPÀtÂð.
 1£ÉÃ ¸ÁvÀPÀtÂðUÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ‘zÀQëuÁ¥ÀxÀ¥Àw’.
 «AzÀå ¥ÀªÀðvÀzÀªÀgÉUÀÆ gÁdå «¸ÀÛj¹zÀ ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ DgÀA©üPÀ CgÀ¸À - 1£ÉÃ ¸ÁvÀPÀtÂð.
 ¥ÀæwµÁ×£À gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À zÉÆgÉ - 1£ÉÃ ±ÁvÀPÀtÂð
 56 ªÀµÀðUÀ¼À ¢ÃWÀðPÁ® gÁdå¨sÁgÀ ªÀiÁrzÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À zÉÆgÉ - 2£ÉÃ ±ÁvÀPÀtÂð
 KPÀ¨ÁæºÀät JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁd - UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ±ÁvÀPÀtÂð
 ¥Àæ¹zÀÞ «zÁéA¸À£ÀÆ DVzÀÝ ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ (17£ÉÃ) zÉÆgÉ - ºÁ®.
 ºÁ®£ÀÄ §gÉzÀ ¥ÁæPÀÈvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ PÀÈw - ‘UÁxÁ¸À¥ÀÛ±Àw’
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ CgÀ¸À UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ¸ÁvÀPÀtÂð.
 ±ÀPÀgÀ, ¥À®èªÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ºÀwÛQÌ, gÁdå «¸ÀÛgÀuÉ ªÀiÁrzÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À zÉÆgÉ - UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ¸ÁvÀPÀtÂð
 ±ÀP-À AiÀÄªÀ£À-¥À®èªÀ ¤¸ÀÆzsÀ£À JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ±ÁvÀªÁºÀ£À zÉÆgÉ - UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ±ÁvÀPÀtÂð
 £ÀºÀ¥Át£À ¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß gÁdªÀÄÄzÉæ ªÀÄÄ¢æ¹zÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁd - UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ
 UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ¸ÁvÀPÀtÂðUÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ‘vÉæöÊ ¸ÀªÀÄÄzÀæ vÉÆÃAiÀÄ ¦ÃvÀªÁºÀ£À’.
CHIRANTHANA
 UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ±ÁvÀPÀtÂð ‘vÉæöÊ ¸ÀªÀÄÄzÀæ vÉÆÃAiÀÄ ¦ÃvÀªÁºÀ£À’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À £Á¹PÀ ±Á¸À£À.
 UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ±ÁvÀPÀtÂðAiÀÄ £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ zÉÆgÉ - ªÀ²¶×¥ÀÄvÀæ ¥ÀÄ®ÄªÀiÁ¬Ä.
 DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß UÉzÀÄÝ DAzsÀægÁd JA§ ©gÀÄzÀ ¥ÀqÉzÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁd - ªÀ²¶×¥ÀÄvÀæ ¥ÀÄ®ÄªÀiÁ¬Ä
 CªÀÄgÁªÀw ¨ËzÀÞ ¸ÀÆÛ¥ÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁd - ªÀ²¶×¥ÀÄvÀæ ¥ÀÄ®ÄªÀiÁ¬Ä
 §ÀªÁ¹¬ÄAzÀ D¼ÀÄwÛzÀÝ ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ - ZÀÄlÄUÀ¼ÄÀ .
 PÉÆ¯Áè¥ÀÄgÀ¢AzÀ D¼ÀÄwÛzÀÝ ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ - PÀÄgÀgÀÄ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ DqÀ½vÀzÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ - DºÁgÀ(¥ÁæAvÀå), «µÀAiÀÄ, UÁæªÀÄ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è 'DºÁgÀ'(¥ÁæAvÀå)zÀ DqÀ½vÀ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝ C¢üPÁj - CªÀiÁvÀå.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è CvÀåAvÀ QjzÁzÀ DqÀ½vÀzÀ WÀlPÀ - UÁæªÀÄ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁdgÀÄ C£ÀÄ¸Àj¹zÀ ªÀÄvÀ - ªÉÊ¢PÀ ªÀÄvÀ.
 ZÀvÀÄvÀìªÀÄAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀÞgÀt JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ gÁdªÀA±À - ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀÄ
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðzÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - PÁ¯Éð, PÀ£ÉíÃj, CdAvÁ, £Á¹Pï, ¸À£Àßw CªÀÄgÁªÀw,
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è gÁdåzÀ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀiÁVzÀÝ ªÀÈwÛ - PÀÈ¶.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤AiÀiÁðvÀUÀ¼ÀÄ - ªÀÄ¹è£ï, GuÉÚ§mÉÖ, ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀð, ²æÃUÀAzsÀ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀÄ VæÃ¸ï, gÉÆÃªÀiï zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉaÑ£À ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ -
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁVzÀÝ (UÀÈºÀ)PÉ®¸ÀUÀ¼ÀÄ - ©¢j£À PÉ®¸À, PÀªÀiÁäjPÉ, PÀÄA¨ÁjPÉ, ZÀªÀÄðzÀ PÉ®¸À.
 ªÀÈwÛUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ- ¤UÀªÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀÀªÁ ¤PÁAiÀÄ. (V¯ïØUÀ¼ÀÄ)
 ¹ÃgÉUÉ ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÀÝ ±ÁvÀªÁºÀ£À gÁdåzÀ £ÀUÀgÀ - ¥ÉÊoÀt.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è £Átå vÁAiÀiÁjPÉUÉ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝ ¯ÉÆÃºÀUÀ¼ÀÄ - §AUÁgÀ, ¨É½î, ¹Ã¸À.
 ¸ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR M¼À£Ár£À ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ - ¥ÉÊoÀt, vÀUÀgÉ, §£ÀªÁ¹, CªÀÄgÁªÀw, £Á¹Pï, PÀgÀºÁqÀ, PÀ£ÉíÃj,
ªÀÄzÀUÀ¯ï, ZÀAzÀæªÀ½î, ªÀqÀUÁAªï, ¸À£Àßw.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - PÀ¯Áåt, ¸ÉÆÃ¥ÁgÀ, ¨ÉÆæÃZï, oÁuÁ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è gÉÆÃªÀiï zÉÃ±ÀzÉÆA¢V£À ªÁå¥ÁgÀ¢AzÀ ¨sÁj ¥ÀæªÀiÁtzÀ §AUÁgÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §gÀÄwÛvÀÄÛ
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ªÁå¥ÁgÀzÀ «ªÀgÀ w½AiÀÄ®Ä EgÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÁR¯É - mÁ¯É«ÄAiÀÄ §gÀºÀUÀ¼ÀÄ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è a£ÀßzÀ UÀtÂUÁjPÉ £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝ ¸ÀÜ¼À - ºÀnÖ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ²PÀët PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ CUÀæºÁgÀ - vÁ¼ÀUÀÄAzÀ. (²ªÀªÉÆUÀÎ f¯Éè)
 700 ±ÀÈAUÁgÀ PÀ«vÉUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ - UÁvÁ¸À¥ÀÛ¸Àw
 'UÁvÁ¸À¥ÀÛ¸Àw' PÀvÀÈð - ºÁ®
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è gÀavÀªÁzÀ gÀªÀÄå PÀxÉUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀ - ªÀqÀØPÀxÁ
 'ªÀqÀØPÀxÁ' PÀxÁ ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - UÀÄuÁqÀå
 'PÁvÀAvÀæ ªÁåPÀgÀt'ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ¸ÀªÀðªÀªÀÄð
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÁ¸ÀÄÛ²®à gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ - «ºÁgÀUÀ¼ÀÄ & ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ.
 'ZÉÊvÀå' JAzÀgÉ - ¨ËzÀÞgÀ ¥ÁæxÀð£Á ªÀÄA¢gÀ.
 '«ºÁgÀ' (¸ÀAWÁgÁªÀÄ) JAzÀgÉ - ¨ËzÀÞ ©PÀÄÌUÀ¼À ªÁ¸ÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ.
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ZÉÊvÀåUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - PÁ¯Éð, PÀ£ÉíÃj, dÄ£Àßgï, £Á¹Pï, CdAvÁ.
 §ºÀ¼À zÉÆqÀØzÁzÀ ¨sÀªÀåªÁzÀ ¸ÁvÀªÁºÀ£À PÁ®zÀ ZÉÊvÀå - PÁ¯Éð ZÉÊvÀå.
 PÁ¯Éð ZÉÊvÀåªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀ£ÀÄ - §£ÀªÁ¹AiÀÄ ¨sÀÆvÀ¥Á®±ÉnÖ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ ²¯ÁPÀÈw JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞªÁzÀ ZÉÊvÀå - PÁ¯Éð ZÉÊvÀå
 ±ÁvÀªÁºÀ£À PÁ®zÀ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À - UÉÆÃ° dUÀÎAiÀÄå ¥ÉÃl, ¨sÀnÖ¥ÉÆæÃ®Ä, WÀAl¸Á®,CªÀÄgÁªÀw.
CHIRANTHANA
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ ²¯ÉAiÀÄ ¸ÀÆÛ¥ÀzÀ CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ - ¸À£ÀßwAiÀÄ°è PÀAqÀÄ§A¢ªÉ

 CdAvÁzÀ 9 & 10£ÉÃ UÀÄºÉUÀ¼ÀÄ ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ gÁdªÀA±ÀzÀ PÁ®zÀªÀÅ -
 DAzsÀæzÀ £ÁUÁdÄð£ÀUÉÆAqÀ(«dAiÀÄ¥ÀÄj)zÀ°è ¸ÀÆÛ¥À, «ºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß - EPÁë÷éPÀÄUÀ¼ÀÄ PÀnÖ¹zÀªÀgÀÄ
 ¥Á±ÁÑvÀå ZÀZïðUÀ¼À ªÁ¸ÀÄÛ«£Áå¸ÀPÉÌ ¸ÀÆáwð ¤ÃrzÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ - ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ ZÉÊvÀåUÀ¼ÀÄ.
 §ÄzÀÞ£À CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀÄªÀÄämÁPÀÈwAiÀÄ°è ¤«Äð¹zÀ PÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼ÀÄ - ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ
 zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ¯Éè CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÁzÀ ¸ÀÆÛ¥À - CªÀÄgÁªÀw ¸ÀÆÛ¥À
±ÁvÀªÁºÀ£À CgÀ¸ÀgÀ ¥ÀnÖ (¥ÀÄgÁtUÀ¼ÀÄ DzsÁgÀ)
PÀæ.¸ÀA CgÀ¸À£À ºÉ¸ÀgÀÄ D¼ÀéPÉAiÀÄ CªÀ¢ü
1. DAzsÀæ ¹ªÀÄÄR 23 ªÀµÀð
2. PÀÈµÀÚ 18 ªÀµÀð
3. ²æÃ ¸ÁvÀPÀtÂð 10 ªÀµÀð
4. ¥ÀÄ£ÉÆÃðmï ¸ÀAUï 18 ªÀµÀð
5. ¸ÀÌAzÀ ¸ÀÛA©ü 18 ªÀµÀð
6. ¸ÁvÀPÀtÂð 2? 56 ªÀµÀð
7. ®A¨ÉÆÃzÀgÀ 18 ªÀµÀð
8. C¦®PÀ 12 ªÀµÀð
9. ªÉÄÃUÀ¸Àéw 18 ªÀµÀð
10. ¸Àéw 18 ªÀµÀð
11. ¸ÀÌAzÀ ¸Àéw 7 ªÀµÀð
12. ªÀÄÈUÉÃAzÀæ ¸ÁvÀPÀtÂð 3 ªÀµÀð
13. PÀÄAvÀ® ¸ÁvÀPÀtÂð 8 ªÀµÀð
14. ¸ÁvÀPÀtÂð 1 ªÀµÀð
15. ¥ÀÄ®ªÀiÁ¬Ä 36 ªÀµÀð
16. CjµÀÖPÀtð 25 ªÀµð À
17. ºÁ® 5 ªÀµÀð
18. ªÀÄAqÀ®PÀ 5 ªÀµÀð
19. ¥ÀÄjAzÀæ¸ÉÃ£À 5 ªÀµÀð
20. ¸ÀÄAzÀgÀ ¸ÁvÀPÀtÂð 1 ªÀµÀð
21. ZÀPÉÆÃgÀ ¸ÁvÀPÀtÂð 6 wAUÀ¼ÄÀ
22. ²ªÀ ¸Àéw 28 ªÀµÀð
23. UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ¸ÁvÀPÀtÂð 21 ªÀµÀð
25. ²æÃ ¸ÁvÀPÀtÂð 29 ªÀµÀð
26. ²ªÀ²æÃ 7 ªÀµÀð
27. ²ªÀ¸ÀÌAzÀ ¸ÁvÀPÀtÂð 3 ªÀµÀð
28. ²æÃ AiÀÄdÕ ¸ÁvÀPÀtÂð 29 ªÀµÀð
29. ªÀÄzsÁj¥ÀÄvÀæ ¸ÀPÀ¸ÉÃ£À 10 ªÀµÀð
30. «dAiÀÄ 6 ªÀµÀð
31. ²æÃ ZÀAzÀ ±ÁvÀPÀtÂð 10 ªÀµÀð
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 3. PÀzÀA§gÀÄ
 PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄÆ®zÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÁdªÀA±ÀÀ - PÀzÀA§ ªÀA±À.
 PÀzÀA§ ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð.
 PÀzÀA§gÀ gÁdzsÁ¤ - §£ÀªÁ¹. (ºÀ®¹, GZÀÑAV G¥ÀgÁdzsÁ¤UÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ)
 '§£ÀªÁ¹'VzÀÝ EvÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - ªÀ£ÀªÁ¹, ªÉÊdAiÀÄAw, ¨ÉÊeÁAnAiÀÄªÀiï
 §£ÀªÁ¹AiÀÄ£ÀÄß ‘¨ÉÊeÁAnAiÀÄ£ï’ JAzÀÄ PÀgÉzÀ VæÃPï «zÁéA¸À - mÁ¯É«Ä.
 PÀzÀA§gÀ gÁd ¯ÁAbÀ£À - ¹AºÀ. ªÁ£ÀgÀ zsÀéd
 PÀzÀA§ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ §UÉÎ w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - vÁ¼ÀUÀÄAzÀ ±Á¸À£À. (PÀ« PÀ®àPÀ G§Ó gÀa¹zÀ£ÀÄ)
 vÁ¼ÀUÀÄAzÀ ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ PÀzÀA§gÀ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ - ªÀÄAiÀÄÆgÀ±ÀªÀÄð.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀ±ÀªÀÄð£À vÀAzÉ - §AzsÀÄµÉÃt.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀ±ÀªÀÄð£À vÁvÀ - «ÃgÀ±ÀªÀÄð.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀ£ÀÄ vÀ£Àß vÁvÀ£ÉÆA¢UÉ «zÁådð£ÉUÉAzÀÄ ºÉÆÃVzÀÝ 'WÀnPÀ' ¸ÁÜ£À - PÀAa.
 'WÀnPÁ ¸ÁÜ£À' JAzÀgÉ - GZÀÑ ²PÀët PÉÃAzÀæ.
 PÀAaAiÀÄ°è ªÀÄAiÀÄÆgÀ±ÀªÀÄð£À£ÀÄß CªÀªÀiÁ¤¹zÀªÀgÀÄ - ¥À®èªÀ ¥ÀºÀgÉAiÀÄªÀgÀÄ
 PÀzÀA§ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ PÁ®PÉÌ PÀAaAiÀÄ°è D½éPÉ £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ - ¥À®èªÀgÀÄ.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀ£ÀÄ ¥À®èªÀjAzÀ CªÀªÀiÁ¤vÀ£ÁzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÉÊ¤PÀ ¥ÀqÉ PÀnÖzÀ ¸ÀÜ¼À - ²æÃ±ÉÊ®.
 PÀëwæAiÀÄ ¢ÃPÉë ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄAiÀÄÆgÀ±ÀªÀÄð£À ºÉ¸ÀgÀÄ - 'ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð' JAzÀÄ §zÀ¯Á¬ÄvÀÄ
 ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð£À PÁ®zÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ - wæ¥ÀªÀðvÀ, ºÀ®¹, GZÀÑAV.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - ZÀAzÀæªÀ½î ±Á¸À£À.
 ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð£ÀÄ D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ CªÀ¢ü - 345-360.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ZÀPÀæªÀwð JA§ ºÉUÀÎ½PÉUÉ ¥ÁvÀæ£ÁzÀ PÀzÀA§ gÁd - ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð
 ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - ZÀAzÀæªÀ½î ±Á¸À£À(¥ÁæPÀÈvÀ ¨sÁµÉ)
 PÀzÀA§ PÀÄ®¨sÀÆµÀt£ÉAzÀÄ vÁ¼ÀUÀÄAzÀ ±Á¸À£À ºÉÆUÀ½gÀÄªÀÅzÀÄ - PÁPÀÄ¸ÀÜªÀªÀÄð£À£ÀÄß.
 PÀzÀA§gÀ°è NªÀð ±ÉæÃµÀ× DqÀ½vÀUÁgÀ£ÁVzÀÝ zÉÆgÉ - PÁPÀÄ¸ÀÜªÀªÀÄð.
 'PÀzÀA§gÀ C£ÀWÀåð gÀvÀß' JAzÀÄ vÁ¼ÀUÀÄAzÀ ±Á¸À£À ªÀtÂð¹gÀÄªÀÅzÀÄ - PÁPÀÄ¸ÀÜªÀªÀÄð£À£ÀÄß.
 vÁ¼ÀUÀÄAzÀzÀ ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹(PÉwÛ¹)zÀ PÀzÀA§ zÉÆgÉ - ±ÁAwªÀªÀÄð.
 ªÀÄÈUÉÃ±ÀªÀªÀÄð ªÀªÀÄð£À ©gÀÄzÀÄ - ¥ÀgÀªÀÄ ¨ÁæºÀät,
 PÀzÀA§gÀ JgÀqÀÄ ±ÁSÉUÀ¼ÀÄ - §£ÀªÁ¹ ±ÁSÉ, wæ¥ÀªÀðvÀ ±ÁSÉ. (ºÁªÉÃj f¯ÉèAiÀÄ zÉÃªÀVj)
 §£ÀªÁ¹AiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ wæ¥ÀªÀðvÀ ±ÁSÉAiÀÄ zÉÆgÉ - 2£ÉÃ PÀÈµÀÚªÀªÀÄð.
 PÀzÀA§ gÁdåªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ CªÀgÀ ªÀiÁAqÀ°PÀ CgÀ¸À - ZÁ®ÄPÀå 1£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ².
 ZÁtPÀå£À ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß DqÀ½vÀzÀ°è C£ÀÄ¸Àj¹zÀ PÀzÀA§ zÉÆgÉ - ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð.
 PÀzÀA§gÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁeÁåzÁAiÀÄ - ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è f¯Éè («µÀAiÀÄ/£ÁqÀÄ)AiÀÄ DqÀ½vÀ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ - ªÀÄ£ÉßAiÀÄgÀÄ.
 ‘©¼ÉÆÌqÉ’ JAzÀgÉ - ªÀiÁgÁl vÉjUÉ.
 ‘¥ÀtÚAiÀÄ’(¥ÉÃdÄðAPÀ) JAzÀgÉ - ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ°£À ¸ÀÄAPÀ.
 QgÀÄPÀÄ¼À JAzÀgÉ - ¸ÁUÁtÂPÉ
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è ¤gÁätªÁzÀ PÉgÉUÀ¼ÀÄ - ZÀAzÀæªÀ½î, UÀÄqÁß¥ÀÄgÀ PÉgÉUÀ¼ÀÄ.
 PÀzÀA§ CgÀ¸ÀgÀÄ C£ÀÄ¸Àj¹zÀ zsÀªÀÄð - ªÉÊ¢PÀ zsÀªÀÄð.
CHIRANTHANA
 PÀzÀA§gÀ DgÁzsÀå zÉÊªÀ - vÁ¼ÀUÀÄAzÀzÀ ¥ÀætªÉÃ±ÀégÀ

 UÀÄqÁß¥ÀÄgÀzÀ°è ªÀÄ£ÀäxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ PÀnÖ¹zÀ PÀzÀA§ CgÀ¸À - gÀ«ªÀªÀÄð.
 ºÀ®¹AiÀÄ eÉÊ£À §¸À¢UÉ PÀzÀA§gÀÄ zÁ£À ¤ÃrzÀÝ §UÉÎ w½¸ÀÄªÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ - vÁªÀÄæ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ §ÄzÀÞ, «µÀÄÚ, AiÀÄPÀë£À ¥ÀæwªÉÄUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼À - ºÉÊUÀÄAzÀ.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ ªÉÊ¢PÀ UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀÅzÀÄ - UÉÆÃªÉAiÀÄ CªÁð¯ÉA£À°è
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è ²ªÀ, ¸ÀÆAiÀÄð, PÁwðPÉÃAiÀÄgÀ DgÁzsÀ£ÉAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ ¸ÀÜ¼À - UÉÆÃªÉAiÀÄ CªÁð¯ÉA.
 ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ UÀÄºÁ®AiÀÄ - - UÉÆÃªÉAiÀÄ CªÁð¯ÉA UÀÄºÁ®AiÀÄ.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, ¥ÁæPÀÈvÀ, PÀ£ÀßqÀ.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ²PÀët PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ CUÀæºÁgÀ - vÁ¼ÀUÀÄAzÀ.
 PÀzÀA§gÀ §ºÀÄvÉÃPÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À ¨sÁµÉ - ¸ÀA¸ÀÌøvÀ.
 PÀ£ÀßqÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ±Á¸À£À - 'ºÀ°är ±Á¸À£À.' (PÁ® 450 Qæ.±À.)
 ºÀ°är ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß PÉwÛ¹zÀªÀgÀÄ - PÁPÀÄ¸ÀÜªÀªÀÄð.
 DqÀ½vÀzÀ°è PÀ£ÀßqÀ §¼À¸À®Ä DgÀA©ü¹zÀ gÁdªÀA±À - PÀzÀA§ ªÀA±À.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è £Álå±Á¯É EvÉÛAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À - UÀÄqÁß¥ÀÄgÀ.
 PÀzÀA§gÀ ²®àUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁzÀÄzÀÄ - dA¨ÉºÀ½îAiÀÄ zÀÄUÁð«UÀæºÀ.
 »gÉÃªÀÄUÀ¼ÀÆj£À «avÀæ dqÉªÀÄÄ¤ ²®à - PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀÄÝ.
 UÉÆÃªÁzÀ ¢é¨ÁºÀÄ UÀuÉÃ±À, ºÉÊUÀÄAzÀzÀ «µÀÄÚ, AiÀÄPÀë, §ÄzÀÞ ¥ÀæwªÉÄUÀ¼ÀÄ -PÀzÀA§gÀ gÁdgÀ PÁ®PÉÌ ¸ÉÃjzÀªÀÅ.
 PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°zÀÝ a£ÀßzÀ £Átå - ¥ÀzÀälAPÀ. (¥Àt, UÀzÁåt EvÀgÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ)
 ºÁ£ÀUÀ®Äè PÀzÀA§ ±ÁSÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - ZÀlÖAiÀÄåzÉÃªÀ UÉÆÃªÉAiÀÄ PÀzÀA§ ±ÁSÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥ÀPÀ dAiÀÄAvÀ 
 ²æÃ¥ÀªÀðvÀ ±ÁSÉ - 1£ÉÃ PÀÈµÀÚªÀªÀÄð  GZÀÑAV ±ÁSÉ - PÀÄªÀiÁgÀªÀªÀÄð
PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ

* ºÀ®¹ - PÀ¯ÉèÃ±ÀégÀ, gÁªÉÄÃ±ÀégÀ, ºÀnÖPÉÃ±ÀégÀ & eÉÊ£À§¸À¢
* vÁ¼ÀUÀÄAzÀ - ¥ÀætªÉÃ±ÀégÀ
* §£ÀªÁ¹ - ªÀÄzsÀÄPÉÃ±ÀégÀ, ªÀgÀºÀ£ÀgÀ¹AºÀ
* zÉÆqÀØUÀzÀÝªÀ½î - ®QëöäÃ£ÁgÁAiÀÄt
* UÀÄqÁß¥ÀÄgÀ - eÉÊ£À §¸À¢
* CgÀªÉA UÉÆÃªÁ - 3 UÀÄºÁAvÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
PÀzÀA§ gÁdgÀ ¥ÀnÖ

ªÀÄAiÀÄÆgÀ ªÀªÀÄð – 345-365
PÀYÎªÀªÀÄð - 365-390
¨sÀVÃgÀxÀ - 390-415
gÀWÀÄ - 415-435
PÁPÀÄ¸ÀÜªÀªÀÄð - 435-455
±ÁAwªÀªÀÄð - 455-460
²ªÀªÀiÁAzsÁwæ - 460-475
ªÀÄÈUÉÃ±ÀªÀªÀÄð - 475-480
gÀ«ªÀªÀÄð - 480-519
ºÀjªÀªÀÄð - 519-530
(wæ¥ÀªÀðvÀ ±ÁSÉ)
CHIRANTHANA
PÀÈµÀÚªÀªÀÄð – 455-475
«µÀÄÚªÀªÀÄð – 475-485
¹AºÀªÀªÀÄð – 485-516
PÀÈµÀÚªÀªÀÄð 2 – 516-540
CzsÁåAiÀÄ 4. UÀAUÀgÀÄ
 PÀ£ÁðlPÀzÀ zÀQët ¨sÁUÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR (PÀzÀA§gÀ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À) - UÀAUÀgÀÄ.
 UÀAUÀgÀ gÁdå AiÀiÁªÀ ºÉ¸Àj¤AzÀ - UÀAUÀªÁr 96,000 JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞªÁVvÀÄÛ.
 UÀAUÀgÀÄ GvÀÛgÀzÀ EPÁëPÀÄ ªÀA±ÀzÀªÀgÉAzÀÄ w½¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - PÀ®ÆègÀ UÀÄqÀØ ±Á¸À£À
 UÀAUÀgÀ gÁdå ¯ÁAbÀ£À - ªÀÄzÀUÀd
 UÀAUÀgÀ gÁdå zsÀéd - ¦AbÁ
 ²æÃ gÁdå JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ PÀ£ÀßqÀ gÁdå - UÀAUÀgÀ gÁdå
 UÀAUÀ gÁdåzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - zÀrUÀ.
 UÀAUÀ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ £ÉgÀªÁzÀ eÉÊ£À ªÀÄÄ¤ - ¹AºÀ£ÀA¢
 zÀrUÀ¤VzÀÝ E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - PÉÆAUÀÄtÂªÀªÀÄð.
 zÀrUÀ¤UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ¨ÁtªÀA±ÀzÁªÁ£À®.
 ¹AºÀ£ÀA¢AiÀÄ PÉÆÃjPÉAiÀÄAvÉ ²ªÀªÉÆUÀÎzÀ ªÀÄAqÀ°AiÀÄ°è ZÉÊvÀåªÉÇAzÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀ£ÀÄ - zÀrUÀ
 gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ zÀrUÀ¤UÉ £ÉgÀªÁzÀ CªÀ£À ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ - ªÀiÁzsÀªÀ.
 UÀAUÀgÀ DgÀA¨sÀzÀ gÁdzsÁ¤ - PÉÆÃ¯ÁgÀ [PÀÄªÀ¯Á®]
 UÀAUÀgÀ ¢ÃWÀð PÁ®zÀ gÁdzsÁ¤ ºÁUÀÆ ªÀÄÄRå DqÀ½vÀ PÉÃAzÀæªÁVzÀÄÝzÀÄ - vÀ®PÁqÀÄ.
 vÀ®PÁrUÉ EzÀÝ E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - vÀ®ªÀ£À¥ÀÄgÀ
 UÀAUÀgÀ EvÀgÀ gÁdzsÁ¤UÀ¼ÀÄ - ªÀiÁPÀÄAzÀ, ªÀÄuÉÚ.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ MAzÀÄ UÀtå PÉÃAzÀæªÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸ÀÜ¼À - £ÀA¢zÀÄUÀð(¨ÉlÖ)
 UÀAUÀ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀ eÉÊ£À ªÀÄÄ¤ - ¹AºÀ £ÀA¢.
 UÀAUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀ°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - zÀÄ«ð¤ÃvÀ.
 zÀÄ«ð¤ÃvÀ£À UÀÄgÀÄ - ¥ÀÆdå¥ÁzÀ
 PÀ£ÀßqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ¸Á»vÀå gÀZÀ£É ªÀiÁrzÀ UÀAUÀ zÉÆgÉ - zÀÄ«ð¤ÃvÀ.
 zÀÄ«ð¤ÃvÀ£À ªÀ±ÀPÉÌ §AzÀ DvÀ£À vÁ¬ÄAiÀÄ gÁdå - ¥ÀÄ£Áßl.
 ¸ÁUÀgÉÆÃ¥ÀªÀÄªÁzÀ PÉgÉUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ zÉÆgÉAiÉÄAzÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ½AzÀ ªÀtÂðvÀ£ÁzÀ zÉÆgÉ - zÀÄ«ð¤ÃvÀ.
 zÀÄ«ð¤ÃvÀ£ÀÄ ¥ÁæPÀÈvÀ, ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉUÀ¼À°è GzÁÝªÀÄ ¥ÀArvÀ£ÁVzÀÝ£ÉAzÀÄ ºÉÆUÀ½zÀ PÀÈw PÀ«gÁdªÀiÁUÀð
 PÀjPÁ® ZÉÆÃ¼À£À ªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀ UÀAUÀ zÉÆgÉ - ªÀÄÄµÀÌgÀ(600-620)
 vÀ£Àß 63 ªÀµÀðUÀ¼À ¸ÀÄ¢ÃWÀð D½éPÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀðvÉÆÃªÀÄÄR ¥ÀæUÀw ¸Á¢ü¹ ²æÃgÁdå JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ vÀAzÀ UÀAUÀ zÉÆgÉ - ²æÃ¥ÀÄgÀÄµÀ
 EªÀÄär ¨sÀÆvÀÄUÀ¤VzÀÝ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - UÀAUÀ£ÁgÁAiÀÄt, £À¤ßÃAiÀÄUÀAUÀ, UÀAUÀUÁAUÉÃAiÀÄUÀAUÀ
 gÁdåzÀ ¸ÀªÉÇÃðvÉÆÃªÀÄÄR C©üªÀÈ¢ÞUÉ zÀÄrzÀ UÀAUÀgÀ ªÀÄAwæ - ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ.
 ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ£À UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - CfvÀ¸ÉÃ£ÁZÁAiÀÄðgÀÄ
 «±Àé ¥Àæ¹zÀÞ UÉÆªÀÄämÉÃ±ÀégÀ «UÀæºÀ EgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À - ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼À.
 ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ°è UÉÆªÀÄämÉÃ±ÀégÀ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ UÀAUÀgÀ ªÀÄAwæ - ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ.
 ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ°è UÉÆªÀÄämÉÃ±ÀégÀ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ²°à - CjµÀÖ£ÉÃ«Ä.
 ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ UÉÆªÀÄämÉÃ±ÀégÀ «UÀæºÀzÀ JvÀÛgÀ - 58.8 Cr.
CHIRANTHANA
 PÀ£ÀßqÀzÀ°è ‘ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ ¥ÀÄgÁt’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ.

 ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ£ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀa¹zÀ PÀÈw - ZÀjvÀæ¸ÁgÀ
 vÀªÀÄä£ÀÄß 'zsÀªÀÄðªÀÄºÁgÁd'gÉAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÄ D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ - UÀAUÀgÀÄ.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥Àæw UÁæªÀÄzÀ°è EzÀÝ UÁæªÀÄzÀ DqÀ½vÀUÁgÀ - ¥Àæ¨sÀÄUÁªÀÅAqÀ.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ ‘¥ÀæeÉUÁªÀÄÄAqÀgÀÄ’ JAzÀgÉ - UÁæªÀÄzÀ »jAiÀÄ gÉÊvÀgÀ ¸À«Äw.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è CUÀæºÁgÀUÀ¼À°èzÀÝ 'PÀÄlÄA§ ¥ÀæªÀÄÄRgÀ PÀÆl - 'ªÀÄºÁd£À'.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ 25 ¥ÀæeÉUÁªÀÅAqÀgÀ UÁæªÀÄ¸À¨sÉ EzÀÝzÀÄÝ - vÀ®PÁr£À°è.
 UÀAUÀgÀ gÁdåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ® - ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ.
 UÀAUÀgÀ gÁdåzÀ°èzÀÝ ¨sÀÆªÀiÁ¥À£À zÀAqÀUÀ¼ÀÄ - 'UÀAUÀPÉÆÃ®Ä', '¨sÉÃgÀÄAqÀPÉÆÃ®Ä'
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ zÉÆqÀØ £ÉÃAiÉÄÎ PÉÃAzÀæ«zÀÝ ¸ÀÜ¼À - vÀ®PÁqÀÄ §½AiÀÄ «dAiÀÄ¥ÀÄgÀ.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è ²PÀët zÉÆgÉAiÀÄÄwÛ¢ÝzÀÄ - ªÀÄoÀ, CUÀæºÁgÀ, §æºÀä¥ÀÄjUÀ¼À°è.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR GZÀÑ ²PÀëtzÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - £ÀgÀ¸ÀªÀÄAUÀ®, vÀ®PÁqÀÄ, ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼À.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥Àæ¹zÀÝ «zÁå PÉÃAzÀæªÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ eÉÊ£À ªÀÄoÀ - ±Àæt¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ eÉÊ£À ªÀÄoÀ.
 UÀAUÀ zÉÆgÉ 1£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀ£ÀÄ §gÉzÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ UÀæAxÀ - ‘zÀvÀÛPÀ ¸ÀÆvÀæªÀÈwÛ’
 UÀÄuÁqÀå£À ¥ÁæPÀÈvÀ ‘§ÈºÀvÀÌxÁ’ ªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀÌøvÀPÉÌ C£ÀÄªÁ¢¹zÀ CgÀ¸À - zÀÄ«ð¤ÃvÀ.
 ‘UÀd±Á¸ÀÛç’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ UÀAUÀ zÉÆgÉ - ²æÃ¥ÀÄgÀÄµÀ.
 ‘±À¨ÁÝªÀvÁgÀ’ JA§ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ªÁåPÀgÀt UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ¥ÀÆdå¥ÁzÀ.
 ¨Át£À ‘PÁzÀA§j’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß PÀ£ÀßqÀPÉÌ C£ÀÄªÁ¢¹zÀªÀ£ÀÄ - £ÁUÀªÀªÀÄð.
 ‘UÀeÁµÀÖPÀ’ JA§ M£ÀPÉªÁqÀ£ÀÄß PÀ£ÀßqÀzÀ°è gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - 2£ÉÃ ²ªÀªÀiÁgÀ.(
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è UÀd¥ÀqÉAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜ - UÀd¸ÀºÀ¤
 UÀAUÀgÀ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ ±ÉÊ°UÀ¼ÀÄ - ¥À®èªÀgÀ ±ÉÊ°¬ÄAzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀªÁVzÉ.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - ªÀÄuÉÚ PÀ¦¯ÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ), vÀ®PÁqÀÄ (¥ÁvÁ¼ÉÃ±ÀégÀ,
ªÀÄgÀÄ¼ÉÃ±ÀégÀ) ªÀgÀÄt (ªÀÄºÁ°AUÉÃ±ÀégÀ), PÉÆÃ¯ÁgÀ(PÉÆÃ¯ÁgÀªÀÄä), ¨ÉÃUÀÆgÀÄ(£ÁUÉÃ±ÀégÀ).
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀAZÀPÀÆl §¸À¢ PÀAqÀÄ §AzÀ ¸ÀÜ¼À - PÀA§zÀºÀ½î.
 UÀAUÀ ²®àPÉÌ ¨sÀªÀå GzÁºÀgÀuÉ - UÉÆªÀÄämÉÃ±ÀégÀ «UÀæºÀ.
 EwÛÃa£À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¥Á±Àéð£ÁxÀ «UÀæºÀ zÉÆgÉvÀ UÀAUÀgÀÄ D½zÀ ¸ÀÜ¼À - vÀ®PÁqÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄÆåfAiÀÄA£À°ègÀÄªÀ UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ «ÃgÀUÀ®Äè - ¨ÉÃUÀÆgÀÄ «ÃgÀUÀ®Äè.
 GvÀÛªÀÄ G§Äâ ²®àUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ «ÃgÀUÀ®Äè - ¨ÉÃUÀÆgÀÄ «ÃgÀUÀ®Äè.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ ¨ÉÃUÀÆgÀÄ «ÃgÀUÀ®Äè ºÉÆA¢gÀÄªÀ zÀÈ±Àå - ¨sÁj AiÀÄÄzÀÝzÀ zÀÈ±Àå.
 zÀÄ«ð¤ÃvÀ ¥ÁæPÀÈvÀ, ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, PÀ£ÀßqÀUÀ¼À°è zÉÆqÀØ PÀ« JAzÀÄ ºÉÆUÀ½zÀªÀgÀÄ - £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ.
 ‘¸ÀªÀÄgÀ ¥ÀgÀ±ÀÄgÁªÀÄ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ UÀAUÀgÀ ªÀÄAwæ - ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ.
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt - 1/6 ¨sÁUÀ
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ a£ÀßzÀ £ÁtåUÀ¼ÀÄ - ¥ÉÆ£ï, ¸ÀÄªÀtð, UÀzÁåt, ¤µÀÌ
 UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨É½îAiÀÄ £ÁtåUÀ¼ÀÄ - ¥Àt, ºÀUÀ,PÁ¸ÀÄ, zÀæªÀÄÄä
 eÉÊ£ÀgÀ PÁ² JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞªÁzÀ ¸ÀÜ¼À - ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼À.
UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå

¯ÉÃRPÀgÀÄ PÀÈwUÀ¼ÀÄ
* 1£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀ zÀvÀÛPÀ¸Æ
À vÀæ ªÀÈwÛ
* zÀÄ«ð¤ÃvÀ §ÈºÀvïPÀxÁ ¸ÀA¸ÀÌøvÀPÉÌ C£ÀÄªÁzÀ, QÃgÁvÁdÄð¤ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CHIRANTHANA
±À¨ÁÝªÀvÁgÀ UÀ½UÉ nÃPÉ(¨sÁµÀå) §gÉzÀ£ÀÄ.

* 2£ÉÃ ²ªÀªÀiÁgÀ UÀeÁµÀÖPÀ, ¸ÉÃvÀÄ§AzsÀ, ²ªÀªÀiÁgÀ vÀPÀð
* ²æÃ¥ÀÄgÀÄµÀ UÀd±Á¸ÀÛç
* UÀÄtªÀªÀÄð ±ÀÆzÀæPÀ, ºÀjªÀA±À
* 1£ÉÃ £ÁUÀªÀªÀÄð bÀAzÉÆA§Ä¢
* ¥ÀÆdå¥ÁzÀ ¸ÀªÁðxÀð¹¢Þ, ±À¨ÁÝªÀvÁgÀ, ¸ÀªÀiÁ¢ü ±ÀvÀPÀ
* ZÁªÀÅAqÀgÁL ZÁªÀÅAqÀgÁL ¥ÀÄgÁt, ZÀjvÁæ¸ÁgÀ
* D¸ÀUÀ ªÀzsÀðªÀiÁ£À ¥ÀÄgÁt
UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ

¸ÀÜ¼À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
* ªÀÄuÉÚ PÀ¦¯ÉÃ±ÀégÀ, DPÉÃð±ÀégÀ, ¥ÁvÁ¼ÉÃ±ÀégÀ, ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ
* vÀ®PÁqÀÄ ªÀÄgÀÄ¼ÉÃ±ÀégÀ, DPÉÃð±ÀégÀ, ¥ÁvÁ¼ÉÃ±ÀégÀ.
* £ÀA¢ ¨sÉÆÃUÀ£ÀA¢Ã±ÀégÀ
* PÉÆÃ¯ÁgÀ PÉÆÃ¯ÁgÀªÀÄä zÉÃªÁ®AiÀÄ
* ªÀÄ¼ÀÆîgÀÄ £ÁgÁAiÀÄt¸Áé«Ä
* CgÀ¼ÀUÀÄ¥É PÀ¯ÉÃ±ÀégÀ
* £ÀgÀ¸ÀªÀÄAUÀ® ²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ «µÀÄÚ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
* £ÉÆt«£ÀPÉgÉ UÀAUÉÃ±ÀégÀ £ÉÆ¼ÀA¨ÉÃ±ÀégÀ
* ¨ÉÃUÀÆgÀÄ £ÁUÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
UÀAUÀgÀ gÁdgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ

1. PÉÆAUÀtÂªÀªÀÄð --- 350-400
2. ªÀiÁzsÀªÀ --- 400-440
3. ºÀjªÀªÀÄð --- 440-465
4. 2£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀ --- 465-475
5. «µÀÄÚUÉÆÃ¥À --- 475-480
6. 3£ÉÃ ªÀiÁzsÀªÀ --- 480-495
7. CªÀ¤ÃvÀ --- 495-529
8. zÀÄ«ð¤ÃvÀ --- 529-579
9. ªÀÄÄµÀÌgÀ --- 605-620
10. ¥ÉÆÃ®«ÃgÀ --- 620-629
11. ²æÃ«PÀæªÀÄ --- 644-669
12. ¨sÀÆ«PÀæªÀÄ --- 669-679
13. ²ªÀªÀiÁgÀ --- 679-726
14. ²æÃ¥ÀÄgÀÄµÀ --- 726-788
15. 2£ÉÃ ²ªÀªÀiÁgÀ --- 788-816
16. gÁZÀªÀÄ®è --- 816-843
17. JgÉAiÀÄAUÀ ¤ÃwªÀiÁUÀð --- 843-870
18. 2£ÉÃ gÁZÀªÀÄ®è --- 870-907
19. 2£ÉÃ JgÉAiÀÄAUÀ ¤ÃwªÀiÁUÀð --- 907-921
20. £ÀgÀ¹AºÀ --- 921-933
21. 3£ÉÃ gÁZÀªÀÄ®è --- 933-938
22. 2£ÉÃ §ÆvÀÄUÀ --- 938-961
23. ªÀÄgÀÄ¼ÀUÀAUÀ ¤ÃwªÀiÁUÀð --- 961-986
CHIRANTHANA
24. 2£ÉÃ ªÀiÁgÀ¹AºÀ --- 963-975

25. 4£ÉÃ gÁZÀªÀÄ®è --- 975-986
26. 5£ÉÃ gÁZÀªÀÄ®è --- 986-999
¤ÃwªÀiÁUÀð ¥ÉªÀiÁð£Àr --- 999
CzsÁåAiÀÄ 5. ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀÄ

 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå gÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - dAiÀÄ¹AºÀ.
 ZÁ®ÄPÀågÀ gÁdzsÁ¤ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ ¥ÁæaÃ£À ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÁvÁ¦.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ gÁd ¯ÁAbÀ£À - ªÀgÀºÁ.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå ªÀA±ÀzÀ ¤dªÁzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - 1£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ².
 ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ UÀÄºÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - ªÀÄAUÀ¼ÉÃ±À.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ ¨sÀzÀæ §Ä£Á¢ ºÁQzÀ E§âgÀÄ gÁdgÀÄ - QÃwðªÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAUÀ¼ÉÃ±À.
 ªÁvÁ¦AiÀÄ ¤ªÀiÁ¥ÀPÀ - 1£ÉÃ QÃwðªÀªÀÄð
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå ªÀA±ÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ - EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ².
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÀÄ - UÉÆÃ«AzÀ ªÀÄvÀÄÛ C¥Áà¬ÄPÀ.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ² «ªÁºÀªÁzÀ PÀzÀA§ C¼ÀÄ¥ÀgÀ gÁdPÀÄªÀiÁj - PÀzÀA§ ªÀÄºÁzÉÃ«.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CgÀ¸ÀgÀÄ - ¯ÁlgÀÄ, ¥ÀæwºÁgÀgÀÄ, UÀÆdðgÀÄ, ªÀiÁ¼ÀégÀÄ.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀ GvÀÛgÀ ¥ÀxÉÃ±ÀégÀ - ºÀµÀðªÀzsÀð£À.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ² ºÀµÀðªÀzsÀð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - £ÀªÀÄðzÁ £À¢ AiÀÄÄzÀÞ.
 £ÀªÀÄðzÁ £À¢ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 634.
 ªÉAVAiÀÄ°è ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ªÀiÁAqÀ°PÀ£ÁV D½zÀ CªÀ£À ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ - «µÀÄÚªÀzsÀð£À.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀ ¥À®èªÀ zÉÆgÉ - ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ² ¥À®èªÀ zÉÆgÉ ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ - ¥ÀÄ®è®ÆgÀÄ PÀzÀ£À.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ-'¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ', 'zÀQët ¥ÀxÉÃ±ÀégÀ', '¥ÀgÀªÀÄ ¨sÁUÀªÀvÀ', '¥ÀÈyéÃ ªÀ®è¨sÀ', '¸ÁºÀ¸À gÀ¹PÀ'
 13 ªÀµÀð ¥À®èªÀgÀ ªÀ±ÀzÀ°èzÀÝ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹ PÉÆAqÀ ZÁ®ÄPÀå gÁd - 1£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ aÃ¤ ¥ÀæªÁ¹ ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï.
 ºÀÄAiÉÄ£ï vÁìAUï §gÉzÀ PÀÈw - '¹.AiÀÄÄ.Q'.
 2£ÉÃ ¥ÀÄPÉÃ²AiÀÄ D¸ÁÜ£ÀPÉÌ vÀ£Àß gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀ ¥À²ðAiÀiÁzÀ zÉÆgÉ - 2£ÉÃ RÄ¸ÀÄæ
 ¥À®èªÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ «d¬ÄAiÀiÁV PÀAaAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÉÃ²¹zÀ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - 2£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 vÀ£Àß PÀAa «dAiÀÄzÀ £É£À¦UÁV PÀAaAiÀÄ gÁªÉÄÃ±ÀégÀ zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀPÉÌ zÁ£À ¤ÃrzÀ ZÁ®ÄPÀågÁd -2£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 2£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À PÁ®zÀ MAzÀÄ PÀ£ÀßqÀ ±Á¸À£À EgÀÄªÀ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¸ÀÜ¼À - PÀAa.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ DqÀ½vÀzÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ - ªÀÄºÁgÁµÀÖçPÀ-gÁµÀÖç(ªÀÄAqÀ®)-«µÀAiÀÄ-¨sÉÆÃUÀ.
 ‘PÀ£Áðl §®’ªÉAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÀÝ ¸ÉÊ£Àå - ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ ¸ÉÊ£Àå.
 CeÉÃAiÀÄ JA§ QÃwð ºÉÆA¢zÀÝ PÀ£ÀßqÀ gÁdªÀA±ÀzÀ ¸ÉÊ£Àå - ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ ¸ÉÊ£Àå
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è 14 PÉgÉUÀ¼À£ÀÄß PÀlÖ¹zÀ GzÁgÀuÉ¬ÄgÀÄªÀ HgÀÄ - UÀÄrUÉÃj.
 ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀ®Ä ErÃ gÁdåPÉÌ MAzÉÃ C¼ÀvÉUÉÆÃ®£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹zÀÝ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ - ¨Á.ZÁ®ÄPÀågÀÄ.
 LºÉÆ¼É -500 JA§ ªÁå¥Áj ±ÉæÃtÂ DgÀA¨sÀªÁVzÀÄÝ - ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀÄ C¢éwÃAiÀÄ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÀ PÉëÃvÀæ - PÀ¯ÁPÉëÃvÀæ.
 ¨Á. ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÉÊ¢PÀ UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ - LºÉÆ¼ÉAiÀÄ gÁªÀ®¥sÀr ºÁUÀÆ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ MAzÀÄ, 2 ºÁUÀÆ 3£ÉÃ
UÀÄºÉUÀ¼ÀÄ.
CHIRANTHANA
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ eÉÊ£À UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - LºÉÆ¼É ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁzÁ«Ä.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ JgÀqÀÄ CAvÀ¹Û£À eÉÊ£À UÀÄºÁ®AiÀÄ«gÀÄªÀÅzÀÄ - LºÉÆ¼ÉAiÀÄ°è.
 ¥ÀlÖzÀPÀ°è£À «gÀÄ¥ÁPÀë (¯ÉÆÃPÉÃ±ÀégÀ) zÉÃªÁ®AiÀÄªÀÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ gÁtÂ - gÁtÂ ¯ÉÆÃPÀªÀÄºÁzÉÃ«.
 ¥ÀlÖzÀPÀ°è£À ªÀÄ°èPÁdÄð£À (vÉæöÊ¯ÉÆÃPÉÃ±ÀégÀ) zÉÃªÁ®AiÀÄªÀÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ gÁtÂ - gÁtÂ vÉæöÊ¯ÉÆÃPÀªÀÄºÁzÉÃ«.
 £ÀÈvÀå «zÁåzsÀj JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ gÁtÂ - ®ZÀÑ®zÉÃ«
 AiÀÄÄ£É¸ÉÆÌÃ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ vÁtªÉAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À®ànÖgÀÄªÀ ZÁ®ÄPÀågÀ LwºÁ¹PÀ ¸ÀÜ¼À - ¥ÀlÖzÀPÀ®Äè.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ DAzsÀæzÀ - C®A¥ÀÄgÀ, ªÀÄºÁ£ÀA¢, ¸ÀvÀåªÉÇ®ÄUÀ¼À°è
 PÀ£ÀßqÀ wæ¥À¢ PÀ«vÉ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄªÀ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ±Á¸À£À - ¨ÁzÁ«Ä PÀ¥Éà CgÉ¨sÀlÖ£À ±Á¸À£À
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ LºÉÆ¼É ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - gÀ«QÃwð.
 ±ÉæÃµÀ× RAqÀ PÁªÀåzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄªÀ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ±Á¸À£À - LºÉÆ¼ÉÀ ±Á¸À£À.
 ¥Àæ¹zÀÝ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀªÀ¬ÄwæAiÀiÁVzÀÝ 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ¸ÉÆ¸É - «fÓPÁ(«dAiÀiÁAPÀ).
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ ¸ÉÆ¸É «fÓPÁ(«dAiÀiÁAPÀ) §gÉzÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ £ÁlPÀ- ‘PËªÀÄÄ¢ ªÀÄºÉÆÃvÀìªÀ’.
 UÉÆÃªÉAiÀÄ ZÀAzÀæ¥ÀÄgÀ(ZÁAzÉÆÃgï) ¥ÀlÖt ¸ÁÜ¦¹zÀ ZÁ®ÄPÀå gÁtÂ-«fÓPÁ(«dAiÀiÁAPÀ)¼À ¥Àw ZÀAzÁæ¢vÀå.
 ¥ÀlÖzÀ PÀ°è£À «dAiÉÄÃ(¸ÀAUÀªÉÄÃ)±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤«Äð¹zÀªÀ£ÀÄ - «dAiÀiÁ¢vÀå.
 “¸ÁzsÀÄAUÉ ¸ÁzsÀÄ ªÀiÁzsÀÄAiÀÄðAUÉ ªÀiÁzsÀÄAiÀÄð §A¢¥Àà PÀ°UÉ......” JAzÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀ ¸ÀzÀÄÎt ªÀtÂð¸ÀÄªÀ ±Á¸À£À - ¨ÁzÁ«Ä PÀ¥Éà CgÀ¨sÀlÖ£À ±Á¸À£À
 ªÉÄÃUÀÄw zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ UÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ°gÀÄªÀ LºÉÆ¼É ±Á¸À£ÀzÀ ¨sÁµÉ - ¸ÀA¸ÀÌøvÀ.
 ‘PÀ£ÁðlPÉÃ±ÀégÀ’ PÀÈwAiÀÄ°è ºÉÆUÀ¼À®ànÖgÀÄªÀ ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - 2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ².
 'ºÀgÀ ¥ÁªÀðwÃAiÀÄ' JA§ £ÁlPÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - ²ªÀ¨sÀmÁÖgÀPÀ.
 ‘PÀ£ÁðlPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¥ÀæªÀvÀðPÀ’gÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ£ÀÄß.
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - ¨ÁzÁ«Ä, ¥ÀlÖzÀ PÀ®Äè, LºÉÆ¼É.
 '¨sÁgÀwÃAiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ vÉÆnÖ®Ä' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ PÀ¯Á PÉÃAzÀæ - LºÉÆ¼É.
 LºÉÆ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß '¨sÁgÀwÃAiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ vÉÆnÖ®Ä' JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ- PÀ¯Á «ªÀÄ±ÀðPÀ ¥À²ð¨Ëæ£ï.
 ¨ËzÀÞ ZÉÊvÁå®AiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆÃ®ÄªÀ LºÉÆ¼ÉAiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄ - zÀÄUÁð zÉÃªÁ®AiÀÄ.
 'zÁæ«qÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ CvÀÄåvÀÛªÀÄ PÀ¯ÁPÀÈw' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ- ¥ÀlÖzÀ PÀ°è£À «gÀÄ¥ÁPÀë zÉÃªÁ®AiÀÄ
 ZÁ®ÄPÀå ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ
1. UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ 2. gÀZÀ£ÁvÀäPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
¨ÁzÁ«Ä LºÉÆ¼É LºÉÆ¼É ¥ÀlÖzÀPÀ®Äè ¨ÁzÁ«Ä
±ÉÊªÀUÀÄºÉ gÁªÀ¼À ¯ÁqïSÁ£ïzÉÃªÁ®AiÀÄ «gÀÄ¥ÁPÀë(¯ÉÆÃPÉÃ±ÀégÀ) ªÀÄÆ¯ÉVwÛ
ªÉÊµÀÚªÀ UÀÄºÉ UÀÄrUÀ¼ÀÄ zÀÄUÁð " ¸ÀAUÀªÉÄÃ±ÀégÀ ¨sÀÆvÀ£ÁxÀ
ªÉÊµÀÚªÀ UÀÄºÉ ¨ËzÀÞ UÀÄºÉ ºÀÄZÀÑªÀÄ°èUÀÄr UÀ¼ÀUÀ£ÁxÀ wæªÀÄÆwð
eÉÊ£À UÀÄºÉ eÉÊ£À UÀÄºÉ ªÉÄÃUÀÄw zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÀÄ°èPÁdÄð£À dA¨sÀÄ°AUÁAiÀÄ
gÁªÀÄ°AUÁ®AiÀÄ (vÉæöÊ¯ÉÆÃPÉÃ±ÀégÀ) «gÀÄ¥ÁPÀë
PÉÆAwUÀÄr ¥Á¥À£ÁxÀ EvÁå¢
EvÁå¢ dA§Ä°AUÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
eÉÊ£À £ÁgÁAiÀÄt
¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀå gÁdgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ

1. dAiÀÄ¹AºÀ --- 500
2. gÀtgÁUÀ ---
3. ¥ÀÄ®PÉÃ² --- 540-566
4. 1£ÉÃ QÃwðªÀªÀÄð --- 566-596
CHIRANTHANA
5. ªÀÄAUÀ¼ÉÃ±À --- 596-609

6. 2£ÉÃ ¥ÀÄ°PÉÃ² --- 609-642
7. «PÀæªÀiÁ¢vÀå --- 655-682
8. «£ÀAiÀiÁ¢vÀå --- 681-696
9. «dAiÀiÁ¢vÀå --- 696-734
10. 2£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå --- 734-744
11. 2£ÉÃ QÃwðªÀªÀÄð --- 744-757
CzsÁåAiÀÄ 6. gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ
 ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ £ÀAvÀgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è «±Á® ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀªÀgÀÄ - gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ.

 gÁµÀÖçPÀÆl ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - zÀAwzÀÄUÀð.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ gÁdzsÁ¤ - ªÀiÁ£ÀåSÉÃl.
 vÀªÀÄä£ÀÄß ‘®lÖ®ÆgÀÄ ¥ÀÄgÀªÀ¢üÃ±ÀégÀgÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÀªÀgÀÄ(gÁdªÀA±À) - gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¯ÁAbÀ£À - UÀgÀÄqÀ . ¥Á° zsÀéd
 ZÁ®ÄPÀågÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÝ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - zÀAwzÀÄUÀð.
 PÉÊ¯Á¸À ªÀÄA¢gÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - 1£ÉÃ PÀÈµÀÚ.
 vÀ£Àß ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ 2£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - zsÀÄæªÀ.
 ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉ ªÀvÀìgÁd£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - zsÀÄæªÀ.
 §AUÁ¼ÀzÀ ¥Á® ªÀA±ÀzÀ zsÀªÀÄð¥Á®£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - zsÀÄæªÀ.
 PÀ£ÀÆf£À zÉÆgÉ EAzÁæAiÀÄÄzsÀ¤AzÀ PÀ¥Àà ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁrzÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - zsÀÄæªÀ.
 ªÉAV ZÁ®ÄPÀågÀ 4£ÉÃ «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - zsÀÄæªÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆl zsÀÄæªÀ¤UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - zsÁgÁªÀµÀð, PÀ°ªÀ®è¨sÀ, ²æÃªÀ®è¨sÀ, ¤gÀÄ¥ÀªÀÄ
 UÀAUÀªÁrAiÀÄ ªÀiÁAqÀ°PÀ£ÁVzÀÝ gÁµÀÖçPÀÆl zsÀÄæªÀ£À ªÀÄUÀ - PÀA§gÀ¸À.
 zsÀÄæªÀ£À £ÀAvÀgÀ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ zÉÆgÉAiÀiÁzÀªÀ£ÀÄ - 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆl CgÀ¸ÀgÀ¯ÉèÃ ¥ÀgÁPÀæ«Ä JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀ£ÀÄ 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ PÀ£ÀÆdzÀ zÉÆgÉ - ZÀPÁæAiÀÄÄzsÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ §AUÁ¼ÀzÀ zÉÆgÉ - zsÀªÀÄð¥Á®.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ UÀÆdðgÀ ¥ÀæwºÁgÀ zÉÆgÉ - 2£ÉÃ £ÁUÀ¨sÀl.
 GvÀÛgÀ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ£ÁlPÀzÀ QÃwð ¥ÀvÁPÉ ºÁj¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ
 ¹AºÀ¼ÀzÀ zÉÆgÉ¬ÄAzÀ PÀ¥Àà ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁrzÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ.
 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ £ÀAvÀgÀ D¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - CªÉÆÃWÀªÀµÀð £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ¯ÉèÃ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀ zÉÆgÉ - CªÉÆÃWÀªÀµÀð £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ.
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ±ÀªÀð
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À ¸ÀªÀÄxÀð ¸ÉÃ£Á¥Àw - §APÉÃ±À
 §APÁ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß ¤«Ä¹zÀªÀ£ÀÄ - §APÉÃ±À
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ CgÀ¨ï ¥ÀæªÁ¹ - ¸ÀÄ¯ÉÃªÀiÁ£ï.
 CgÀ¨ï ¥ÀæªÁ¹ ¸ÀÄ¯ÉÃªÀiÁ£ï CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ ªÀµÀð - 851
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ gÁdzsÁ¤ ªÀiÁ£ÀåSÉÃlªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ zÉÆgÉ - CªÉÆÃWÀªÀµÀð £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ.
CHIRANTHANA
 ªÉÊªÁ»PÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß ±ÀvÀÄæUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¹PÉÆAqÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - CªÉÆÃWÀªÀµÀð.

 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ CgÀ¸ÀgÀ°è ±ÁAw¦æAiÀÄ£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀ£ÀÄ - CªÉÆÃWÀªÀµÀð.
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ, CvÀ±ÀAiÀÄzÀªÀ¼À, «ÃgÀ£ÁgÁLt, gÀlÖªÀiÁvÀðAqÀ, ²æÃªÀ®è¨sÀ,®QëöäÃ ªÀ®è¨sÉÃAzÀæ,
£ÀgÀ¯ÉÆÃPÀZÀAzÀæ, gÁd¹AºÀ, CªÉÆÃWÀgÁªÀÄ, ¤vÀåªÀÄ®è.
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæSÁåvÀ ¸Á»w - ²æÃ«dAiÀÄ.
 ²æÃ«dAiÀÄ §gÉzÀ ±ÉæÃµÀ× PÀÈw - ‘PÀ«gÁdªÀiÁUÀð’.
 PÀ£ÀßqÀzÀ ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ G¥À®§Ý PÀÈw - ‘PÀ«gÁdªÀiÁUÀð’.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ - EªÀÄär PÀPÀð.
 ZÉÆÃ¼À ¥ÀgÁAvÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ 3£ÉÃ PÀÈµÀÚ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉzÀ ¥Àæ¹zÀÞ PÀzÀ£À - vÀPÉÆÌ®A PÀzÀ£À
 vÀPÉÆÌ¼ÀA PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 949 - ZÉÆÃ¼À ¥ÀgÁAvÀPÀ¤UÉ ¸ÉÆÃ®Ä
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ªÀiÁ£ÀåSÉÃlªÀ£ÀÄß ªÀÄÄwÛ ¸ÀÄlÄÖ ºÁQzÀ ¥ÀgÀªÀiÁgÀ zÉÆgÉ - ¹ÃAiÀÄPÀ(¹ÃAiÀÄPÀ ºÀµÀð)
 ¹AiÀÄPÀ£ÀÄ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ªÀiÁ£ÀåSÉÃlªÀ£ÀÄß ªÀÄÄwÛ ¸ÀÄlÄÖ ºÁQzÀ ªÀµÀð - 972
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ CgÀ¸À - EªÀÄär PÀPÀð
 EªÀÄär PÀPÀð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ D½éPÉUÉ Ew²æÃ ºÁrzÀªÀ£ÀÄ - EªÀÄär vÉÊ®¥À.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ°è «zÉÃ±À ªÀåªÀºÁgÀ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝ ªÀÄAwæ - ªÀÄºÁ¸ÀA¢ü «UÀæ».
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ - ¸ÁªÀiÁædå-gÁµÀÖç(ªÀÄAqÀ®)-«µÀAiÀÄ-£ÁqÀÄ-UÁæªÀÄ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁAqÀ°PÀ CgÀ¸ÀgÀÄ - ªÉÃªÀÄÄ®ªÁqÀzÀ ZÁ®ÄPÀågÀÄ, UÀAUÀgÀÄ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£À C¼ÀÄ¥ÀgÀÄ, zÉÃªÀVjAiÀÄ ¸ÉÃªÀÅtgÀÄ, PÉÆAPÀtzÀ ²¯ÁºÁgÀgÀÄ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ°è UÁæªÀÄzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - UÁæªÀÄ¥Àw CxÀªÁ ¥Àæ¨sÀÄUÁªÀÅAqÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ°è £ÁqÀÄUÀ¼À°èzÀÝ C¢üPÁj - £ÁqÀUÁªÀÅAqÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ°è M§â ªÀÄ»¼É £ÁqÀUÁªÀÅArAiÀiÁVzÀÝ ¸ÀÜ¼À £ÁUÀgÀRAqÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ gÁdåPÉÌ C¥ÁgÀ ¯Á¨sÀ §gÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ - «zÉÃ±À ªÁå¥ÁgÀ¢AzÀ.
 ‘£À¼ÀZÀA¥ÀÄ’ JA§ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ZÀA¥ÀÆ PÁªÀåªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ - wæ«PÀæªÀÄ.
 ‘PÀ«gÀºÀ¸Àå’ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ - ºÀ¯ÁAiÀÄÄzsÀ.
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ eÉÊ£À «zÁéA¸ÀgÀÄ - f£À¸ÉÃ£À, «ÃgÀ¸ÉÃ£À, UÀÄt¨sÀzÀæ.
 ’24 wÃxÀðAPÀgÀgÀ PÀvÉ' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ UÀæAxÀ - ‘ªÀÄºÁ¥ÀÄgÁt’.
 ªÀÄºÁ«ÃgÁZÁAiÀÄð §gÉzÀ UÀtÂvÀ UÀæAxÀ - ‘UÀtÂvÀ ¸ÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀ’.
 '£ÁqÉÆÃd', 'D¢PÀ«' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀ« - ¥ÀA¥À.
 ¥ÀA¥À §gÉzÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ - 'D¢ ¥ÀÄgÁt' ªÀÄvÀÄÛ '«PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ'.
 3£ÉÃ PÀÈµÀÚ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ PÀ« ZÀPÀæªÀwð JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀ« - ¥ÉÆ£Àß.
 ‘±ÁAw¥ÀÄgÁt’ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ - ¥ÉÆ£Àß.
 ‘PÀ«gÁdªÀiÁUÀð’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ - ²æÃ«dAiÀÄ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR «zÁåPÉÃAzÀæ - ¸Á¯ÉÆÃlV(«eÁ¥ÀÄgÀ f¯Éè)
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ «zÁåPÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - ºÉ¨Áâ¼À, ªÀÄ£ÀUÉÆÃ½, §½îUÁ«, PÁrAiÀÄÆgÀÄ, PÀ¼À¸À(ºÁªÉÃj).
 PÀ£ÉíÃjAiÀÄ ¨ËzÀÞ «ºÁgÀPÉÌ zÁ£À ¤ÃrzÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - CªÉÆÃWÀªÀµÀð.
 gÁµÀÖçPÀÆljAzÀ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉzÀ zsÀªÀÄð - eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ KPÀ²¯ÉAiÀÄ CzÀÄãvÀ UÀtå gÀZÀ£É - J¯ÉÆèÃgÀzÀ PÉÊ¯Á¸À ªÀÄA¢gÀ.
 100 Cr JvÀÛgÀzÀ PÀ°è£À §AqÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆgÉzÀÄ ¤«Äð¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ- J¯ÉÆèÃgÀzÀ PÉÊ¯Á¸À ªÀÄA¢gÀ.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ zÀ±ÁªÀvÁgÀ UÀÄºÁ®AiÀÄ«gÀÄªÀÅzÀÄ - J¯ÉÆèÃgÀzÀ°è.
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ ²®àPÀ¯ÉUÉ ªÀÄÄPÀÄl ¥ÁæAiÀÄªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ - J°¥sÉAmÁ UÀÄºÉUÀ¼À ²®àPÀ¯É.
CHIRANTHANA
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ ºÀ®ªÀÅ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½gÀÄªÀ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀÜ¼À - ²jªÁ¼À.

 ¥ÀlÖzÀPÀ°è£À°è ¸ÀÄAzÀgÀ f£Á®AiÀÄªÉÇAzÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ.
 ¥Á¹ðUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §gÀ¯ÁgÀA©ü¹zÁUÀ CªÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ PÀ£ÀßqÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ - gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ.
 ‘¢ ªÀ¯ïØ ºÉjmÉÃeï ¸ÉÊmï’ ¥ÀnÖAiÀÄ°ègÀÄªÀ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ¯ÁPÉÃAzÀæ - J¯ÉÆèÃgÀ.
 J¯ÉÆèÃgÀzÀ PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ gÁµÀÖçPÀÆl zÉÆgÉ - 1£ÉÃ PÀÈµÀÚ
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå
 ¥ÉÆ£Àß (G¨sÀAiÀÄ PÀ« ZÀPÀæªÀwð) - ±ÁAw¥ÀÄgÁt, ¨sÀÄªÀ£ÉÊPÀå gÁªÀiÁ¨sÀÄåzÀAiÀÄ
 ¥ÀA¥À(PÀ£ÀßqÀzÀ D¢ PÀ«) - «PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ(¥ÀA¥À¨sÁgÀvÀ), D¢ ¥ÀÄgÁt.
 (gÁµÀÖçPÀÆl ¸ÁªÀÄAvÀ CjPÉÃ¸Àj D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ£ÀÄ)
 ²ªÀPÉÆÃmÁåZÁAiÀÄð - ªÀqÁØgÁzsÀ£É (ºÀ¼ÉUÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® UÀzÀå PÀÈw)
 ²æÃ«dAiÀÄ - PÀ«gÁdªÀiÁUÀð(PÀ£ÀßqÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ G¥À®§Ý PÀÈw)
¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå
 ±ÀPÁÛAiÀÄ£À - ±À¨ÁÝ£ÀÄ±Á¸À£À
 ªÀÄºÁ«ÃgÁZÁAiÀÄð - UÀtÂvÀ¸Á ¸ÀAUÀæºÀ
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð - ¥Àæ±ÉÆßÃvÀÛgÀ gÀvÀßªÀiÁ®
 wæ«PÀæªÀÄ - ªÀÄzÁ®¸À ZÀA¥ÀÆ
 f£À¸ÉÃ£ÁZÁAiÀÄð - D¢¥ÀÄgÁt, ¥Á±Áéð¨sÀÄåzÀAiÀÄ
 ÇÀUÀ - ªÀzsÀðªÀiÁ£À ¥ÀÄgÁt
 ºÁ¯ÁAiÀÄÄzsÀ - ªÀÄÈvÀ¸ÀAfÃ«¤.
 CªÉÆÃWÀÀªÀµÀð - ¥Àæ±ÉÆßÃvÀÛgÀ ªÀiÁ¯Á
gÁµÀÖçPÀÆl gÁdgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ
1. zÀAwzÀÄUÀð --- 753-756
2. 1£ÉÃ PÀÈµÀÚ --- 756-774
3. 2£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ --- 774-780
4. zsÀÄæªÀ --- 780-793
5. 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ --- 793-814
6. 1£ÉÃ CªÉÆÃWÀªÀµÀð --- 814-878
7. 2£ÉÃ PÀÈµÀÚ --- 878-914
8. 3£ÉÃ EAzÀæ --- 914-929
10. 4£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ --- 930-935
12. 3£ÉÃ PÀÈµÀÚ --- 939-967
13. SÉÆnÖUÀ --- 967-972
14. PÀ£ÀßgÀ --- 972
15. 2£ÉÃ PÀPÀð --- 972-73
CzsÁåAiÀÄ 7. PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀÄ

 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀå gÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀ£ÀÄ - EªÀÄär vÉÊ®¥À.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ EªÀÄär vÉÊ®¥À£À gÁdzsÁ¤ - ªÀiÁ£ÀåSÉÃl.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ EªÀÄär vÉÊ®¥À£ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 973.
CHIRANTHANA
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ ¯ÁAbÀ£À - ªÀgÀºÁ.

 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ EvÀgÀ gÁdzsÁ¤UÀ¼ÀÄ - AiÀiÁzÀVj(KvÀUÀj), ¥ÀlèAZÉgÀÄ.
 'PÀ¯Áåt'ªÀ£ÀÄß gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV¹PÉÆAqÀÄ D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - 1£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ.
 EªÀÄär vÉÊ®¥À£À ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀé M¦àPÉÆAqÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ -gÀlÖgÀÄ, ¹AzsÀgÀÄ, ²¯ÁºÁgÀgÀÄ, PÀzÀA§gÀÄ, ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ.
 ªÀÄºÁPÀ« gÀ£Àß¤UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - ¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ(¸ÀwÛUÀ)
 ªÀÄÄ¼ÀSÉÃqÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ - gÁeÉÃAzÀæ.
 ZÉÆÃ¼ÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - dAiÀÄ¹AºÀ.
 SÁåvÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀ« ªÁ¢gÁd¤UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå gÁd - dAiÀÄ¹AºÀ.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå ªÀA±ÀÀzÀ°èAiÉÄÃ ±ÉæÃµÀ×£ÁzÀ zÉÆgÉ - DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 PÀ¯ÁåtÂ ZÁ®ÄPÀågÀ DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1076.
 ZÁ®ÄPÀå «PÀæªÀÄ ±ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ - DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå. 1076gÀ°è
 ¥ÀgÀªÀiÁgÀgÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÄÆgÀÄ ¨Áj zÁ½ ªÀiÁrzÀ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 ºÉÆAiÀÄì¼À CgÀ¸À «µÀÄÚªÀzsÀð£À £ÀqÉ¹zÀ §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß CqÀV¹zÀ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ-6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå 6£ÉÃ«PÀæªÀiÁ¢vÀå£À «gÀÄzÀÞ §AqÁAiÀÄªÉzÀÝ DvÀ£À ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ -§£ÀªÁ¹AiÀÄ gÁdå¥Á® dAiÀÄ¹AºÀ.
 ªÉAVAiÀÄ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸À®Ä §AzÀ PÀÄ¯ÉÆÃvÀÄÛAUÀ ZÉÆÃ¼À£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀ¯ÁåtÂ zÉÆgÉ - 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 ²æÃ®APÉAiÀÄ CgÀ¸À «dAiÀÄ¨ÁºÀÄ£À°èUÉ gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀ PÀ¯Áåt zÉÆgÉ - DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 ‘PÀ¯ÁåtzÀAxÀ £ÀUÀgÀ PÀAr®è, «PÀæªÀiÁAPÀ£ÀAxÀ zÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAr®è, PÉÃ½®è’ JAzÀÄ ºÉÃ½zÀªÀgÀÄ-«eÁÕ£ÉÃ±ÀégÀ.
 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - wæ¨sÀÄªÀ£À ªÀÄ®è, ¥ÉªÀiÁðrzÉÃªÀ
 «eÁÕ£ÉÃ±ÀégÀ §gÉzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ UÀæAxÀ - ‘«ÄvÁPÀëgÀ ¸ÀA»vÉ’.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÉÆ½¹zÀ PÀ®ZÀÆj zÉÆgÉ - ©dÓ¼À.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ gÁdåzÀ°èzÀÝ DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ - ¸ÁªÀiÁædå-ªÀÄAqÀ®-£ÁqÀÄ-PÀA¥Àt-UÁæªÀÄ.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄzÀ (¯ÉPÀÌ«qÀÄªÀ) ªÀÄÄSÁå¢üPÁj - ‘PÀrvÀªÉUÀðqÉ’.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è ZÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°èzÀÝ £ÁtåUÀ¼ÀÄ - UÀzÁåt, ºÀt.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è lAPÀ¸Á¯ÉUÀ½zÀÝ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - ®PÀÄÌAr, ¸ÀÆr.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ËzÀÞ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - §½îUÁ«, qÀA§¼À, PÉÆÃ½ªÁqÀ.
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ²PÀët PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - UÀzÀUÀ, ElV, £ÁUÁ«, GZÀÑAV, §½îUÁ«.
 PÀ£ÀßqÀ PÀ« gÀ£Àß §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ - ‘UÀzÁAiÀÄÄzÀÞ’(¸ÁºÀ¸À©üÃªÀÄ «dAiÀÄ),’CfvÀ£ÁxÀ ¥ÀÄgÁt’.
 ‘¯ÉÆÃPÉÆÃ¥ÀPÁgÀ’ JA§ «±ÀéPÉÆÃ±ÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - 2£ÉÃ ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ.
 ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è ‘AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀ ZÀjvÀ’ PÀÈw §gÉzÀªÀ£ÀÄ - ªÁ¢gÁd.
 ‘«PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀ ZÀjvÀA’ JA§ PÁªÀåªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀ£ÀÄ - ©®ít.
 3£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ §gÉzÀ «±ÀéPÉÆÃ±ÀzÀAwgÀÄªÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀÈw - ‘ªÀiÁ£À¸ÉÆÃ¯Áè¸À’ (C©ü¯Á¶vÁxÀð aAvÁªÀÄtÂ)
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ SÁåvÀ ‘ªÀÄºÁzÉÃªÀ’ zÉÃªÁ®AiÀÄ«gÀÄªÀÅzÀÄ - ElVAiÀÄ°è.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¸ÁägÀPÀ«gÀÄªÀ ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ ¸ÀÜ¼À - TzÁæ¥ÀÄgÀ.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¸ÀAVÃvÀ, £ÀÈvÀå, PÀ¯É, D¨sÀgÀt, PÀÈ¶, ªÀÄÄAvÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À «ªÀgÀ«gÀÄªÀ UÀæAxÀ -
‘ªÀiÁ£À¸ÉÆÃ¯Áè¸À’.
 '£ÀÈvÀå «zÁåzsÀj' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À gÁtÂ - ZÀAzÀæ¯ÉÃR.
 'zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À ZÀPÀæªÀwð' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ - ElVAiÀÄ ªÀÄºÁzÉÃªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå DgÀ£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À£ÀÄß ‘PÀ£ÁðlPÀzÀ ZÀAzÀæ’ JAzÀÄ ºÉÆUÀ½zÀªÀ£ÀÄ - ©®ít.
 PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¥Àæ¹zÀÞ eÉÊ£À¨sÀPÉÛ - CwÛªÀÄ¨Éâ.
CHIRANTHANA
 ‘ºÀ¼ÉÃ ©Ãr£À £ÀAvÀgÀ EzÀÄ Cw¸ÀÄAzÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ’ JAzÀÄ ºÉÆUÀ¼À®ànÖgÀÄªÀÅzÀÄ-ElV ªÀÄºÁzÉÃªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ.
PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÀÄ
 gÀ£Àß - CfvÀ£ÁxÀ¥ÀÄgÁt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁºÀ¸À©üÃªÀÄ «dAiÀÄ(UÀzÁAiÀÄÄzÀÞ)
 2£ÉÃ ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ - ¯ÉÆÃPÉÆÃ¥ÀPÁgÀ
(RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛç, eÉÆÃwµÀå±Á¸ÀÛç, ²®à±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ±Á¸ÀÛçzÀ «ªÀgÀ)
 ²æÃzsÀgÁZÁgÀå - 'eÁvÀPÀ w®PÀ' (EzÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® eÉÆÃwµÀå±Á¸ÀÛç UÀæAxÀ)
 ©®ít - «PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀ ZÀjvÀA
 3£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ - C©ü¯Á¶vÁxÀð aAvÁªÀÄtÂ(ªÀiÁ£À¸ÉÆÃ¯Áè¸À) (¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ
«±ÀéPÉÆÃ±À)
 «eÁÕ£ÉÃ±ÀégÀ - «ÄvÁPÀëgÀ £ÁåAiÀÄ ¸ÀA»vÉ
 zÀÄUÀð¹AºÀ - ¥ÀAZÀvÀAvÀæ
 ZÀAzÀægÁd - ªÀÄzÀ£Àw®PÀ
 ±ÁAw£ÁxÀ - ¸ÀÄPÀÄªÀiÁgÀZÀjvÉ
 QÃwðªÀªÀÄð - UÉÆÃªÉÊzÀå
 PÀ¯ÁåtzÀ PÀ®ZÀÆjUÀ¼ÀÄ
 PÀ®ZÀÆjUÀ¼À EwºÁ¸À DgÀA¨sÀªÁUÀÄªÀÅzÀÄ - GavÀ¤AzÀ.
 PÀ®ZÀÆjUÀ¼À ¸ÀévÀAvÀæ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀ£ÀÄ - 2£ÉÃ ©dÓ¼À.
 PÀ®ZÀÆjUÀ¼À gÁdzsÁ¤ - PÀ¯Áåt.
 PÀ®ZÀÆjUÀ¼À°è ¥Àæ¹zÀÞ CgÀ¸À - 2£ÉÃ ©dÓ¼À.
 zÉÆgÉ 2£ÉÃ ©dÓ¼À£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÁªÀiÁfPÀ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - §¸ÀªÀtÚ.
PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ gÁdgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ
1. 2£ÉÃ vÉÊ® (vÉÊ®¥À) --- 973-997
2. ¸ÀvÁå±ÀæAiÀÄ --- 997-1008
3. 5£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå --- 1008-1015
4. CAiÀÄåt --- 1015
5. 1£ÉÃ dUÀzÉÃPÀªÀÄ®è(2£ÉÃ dAiÀÄ¹AºÀ)--- 1015-1043
6. 1£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ --- 1043-1068
7. 2£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ --- 1068-1076
8. 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå --- 1076-1127
9. 3£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ --- 1127-1137
10. 2£ÉÃ dUÀzÉÃPÀªÀÄ®è --- 1137-1143
11. 3£ÉÃ vÉÊ® (vÉÊ®¥À) --- 1149-1162(1162jAzÀ PÀ®ZÀÆjUÀ¼À D½éPÉ)
12. 4£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ --- 1184-1189
PÀ®ZÀÆjUÀ¼À gÁdgÀÄ
GavÀ
©dÓ¼À 1
PÀtð 1
eÉÆÃUÀªÀÄ
¥ÉªÀiÁðr
1. ©dÓ¼À --- 1162-1167
2. ¸ÉÆÃ«zÉÃªÀ --- 1167-1176
3. ªÀÄ°èPÁdÄð£À --- 1176
CHIRANTHANA
4. ¸ÀAPÀªÀÄ --- 1176-1180

5. CºÀªÀªÀÄ®è --- 1180-1183
6. ¹AWÀt --- 1183-1184
CzsÁåAiÀÄ 8. ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ
 PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ £ÀAvÀgÀ zÀQëtzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀ gÁdgÀÄ - ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ
 ºÉÆAiÀÄì¼À gÁdåzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - ¸À¼À(£ÀÈ¥ÀPÁªÀÄ)
 ¸À¼À £É¯É¹zÀÝ UÁæªÀÄ - ¸ÉÆ¸ÉªÀÇgÀÄ(FV£À CAUÀr)
 ¸À¼À(£ÀÈ¥ÀPÁªÀÄ)UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ‘ªÀÄ¯É¥ÀgÉÆ¼ï UÀAqÀ’.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ gÁdzsÁ¤ - zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ EvÀgÀ gÁdzsÁ¤UÀ¼ÀÄ - ±À±ÀPÀ¥ÀÄgÀ(¸ÉÆ¸ÉªÀÇgÀÄ) ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃ®ÆgÀÄ.
 zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ FV£À ºÉ¸ÀgÀÄ - ºÀ¼ÉÃ©ÃqÀÄ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ gÁdå ¯ÁAbÀ£À - ºÀÄ°AiÀÄ£ÀÄß PÉÆ®ÄèwÛgÀÄªÀ ¸À¼À£À avÀæ.
 vÀªÀÄä£ÀÄß ‘zÁégÁªÀw¥ÀÄgÁªÀ¢üÃ±ÀégÀ’gÉAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀ CgÀ¸ÀgÀÄ - ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ.
 ºÉÆAiÀÄì¼À gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ºÀgÀ¹zÀ eÉÊ£À ªÀÄÄ¤ - ¸ÀÄzÀvÁÛZÁAiÀÄð.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÆ¸ÉªÀÇj¤AzÀ ºÀ¼ÉÃ©ÃrUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀªÀ£ÀÄ - «£ÀAiÀiÁ¢vÀå.
 zÁégÁªÀw ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - «£ÀAiÀiÁ¢vÀå.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ CgÀ¸ÀÄ - «µÀÄÚªÀzsÀð£À.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ©nÖzÉÃªÀ(©nÖUÀ).
 ZÉÆÃ¼ÀjAzÀ UÀAUÀªÁrAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÝ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - «µÀÄÚªÀzsÀð£À.
 vÀ®PÁqÀÄ«dAiÀÄzÀ £É£À¦UÁV «µÀÄÚªÀzsÀð£À ¤«Äð¹zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ - ¨ÉÃ®Æj£À «dAiÀÄ £ÁgÁAiÀÄt(ZÀ£ÀßPÉÃ±ÀªÀ)
zÉÃªÁ®AiÀÄ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À¤AzÀ vÀ®PÁr£À°è ¤«ÄðvÀªÁzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ - QÃwð£ÁgÁAiÀÄt zÉÃªÁ®AiÀÄ.
 gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÃ®Æj¤AzÀ ºÀ¼ÉÃ©ÃrUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - «µÀÄÚªÀzsÀð£À.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 «µÀÄÚªÀzÀð£À ªÀÄvÀÄÛ 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À £ÀqÀÄªÉ PÀ£ÉßUÁ® AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1118
 zÉÃªÀVj CgÀ¸ÀÄ 5£ÉÃ ©®èªÀÄ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - 2£ÉÃ §¯Áè¼À.
 zÉÃªÀVj CgÀ¸ÀÄ 5£ÉÃ ©®èªÀÄ£À£ÀÄß ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ 2£ÉÃ §¯Áè¼À ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¸ÀÜ¼À - ¸ÉÆgÀlÆgÀÄ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ 2£ÉÃ §¯Áè¼À£À G¥ÀgÁdzsÁ¤ - ®PÀÄÌAr.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - PÀAaUÉÆAqÀ, vÀ®PÁqÀÄUÉÆAqÀ, ªÀÄºÁªÀÄAqÀ¯ÉÃ±ÀégÀ, ZÁ®ÄPÀå-ªÀÄtÂ-ªÀiÁAqÀ°ÃPÀ ZÀÆqÁªÀÄtÂ,
ªÀÄ¯É¥ÀgÉÆ¼ïUÉÆAqÀ, vÀvÁàzÀ ¥ÀzÉÆäÃ¥ÀfÃªÀ£ï EvÁå¢.
 ‘zÀQët ZÀPÀæªÀwð’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - 2£ÉÃ §¯Áè¼À.
 d£Àß¤UÉ ‘PÀ« ZÀPÀæªÀwð’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ 2£ÉÃ §¯Áè¼À.
 ºÉÆAiÀÄì¼À gÁd 2£ÉÃ §¯Áè¼À ®PÀÄÌArAiÀÄ°èzÁÝUÀ, gÁdzsÁ¤¬ÄAzÀ DqÀ½vÀ £ÀqÉ¹zÀ CªÀ£À gÁtÂ - GªÀiÁzÉÃ«.
 ¥ÁAqÀå zÉÆgÉUÀ¼À ¹AºÁ¸À£À PÀ®ºÀzÀ ªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è ¸ÀÄAzÀgÀ¥ÁAqÀå£À ¥ÀgÀªÀ»¹zÀ ºÉÆAiÀÄì¼ÀzÉÆgÉ - 3£ÉÃ §¯Áè¼À
 C¯ÁªÀÅ¢ÝÃ£ï£À ¸ÉÃ£Á¤ ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï£À zÁ½AiÀÄ PÁ®zÀ°è C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - 3£ÉÃ §¯Áè¼À.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ 3£ÉÃ §¯Áè¼À£À£ÀÄß PÉÆ°è¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À XAiÀiÁ¸ÀÄ¢ÝÃ£ï.
 ºÉÆAiÀÄì¼À gÁdåzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ - «gÀÄ¥ÁPÀë.
 ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ¥ÁAqÀågÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ £ÀAvÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À zsÀj¹zÀ ©gÀÄzÀÄ - ªÀÄzsÀÄgÉÊPÉÆAqÀ.
CHIRANTHANA
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝ CªÀ¢ü - 1108-1152.

 £ÉÆ¼ÀA§ªÁrAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÝ £ÀAvÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À zsÀj¹zÀ ©gÀÄzÀÄ - £ÉÆ¼ÀA§ªÁrUÉÆAqÀ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À£ÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è ¥Á°¹zÀ zsÀªÀÄð - eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀ zsÁ«ÄðPÀ £ÁAiÀÄPÀ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 'eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ CªÀÄÆ®ågÀvÀß' ºÁUÀÆ 'zsÀªÉÄÃ±Àéj zÉÃªÀ®¨Éâ ªÀgÀ¥Àæ¸Áz'À JA§ ©gÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ºÉÆAiÀÄì¼À gÁtÂ
- gÁtÂ ±ÁAvÀ¯É.
 ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ 2£ÉÃ §¯Áè¼À¤UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - 'UÀAqÀ¨ÉÃgÀÄAqÀ', 'VjzÀÄUÀðªÀÄ®è', '±À¤ªÁgÀ ¹¢Þ'.
 'ZÉÆÃ¼ÀgÁdå ¥ÀæwµÁ×¥À£ÁZÁAiÀÄð' JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ zÉÆgÉ - 2£ÉÃ §¯Áè¼À.
 ºÉÆAiÀÄì¼À gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß PÀuÁÚ£ÀÆjUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀªÀ£ÀÄ zÉÆgÉ - ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥Àæ§® zsÀªÀÄðªÁV ¨É¼ÉzÀ zsÀªÀÄð - eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À ªÉÄÃ®ÄPÉÆÃmÉAiÀÄ°è gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðjUÉ ¤«Äð¹PÉÆlÖ ªÀÄoÀ - AiÀÄwgÁd ªÀÄoÀ.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À D±ÀæAiÀÄzÀ°èzÀÝ ²°àUÀ¼ÀÄ - zÁ¸ÉÆÃd, ZÀªÀt, aPÀÌºÀA¸À, £ÁUÉÆÃd, dPÀÌtÚ.
 '£ÀÈvÀå «±ÁgÀzÉ' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À gÁtÂ - ±ÁAvÀ¯É.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À D±ÀæAiÀÄzÀ°èzÀÝ ¥Àæ¹zÀÞ avÀæPÀ¯ÁPÁgÀ - ZÀgÀUÀnÖ.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À ªÉÄÃ®ÄPÉÆÃmÉAiÀÄ°è ¤«Äð¹zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ - ZÉ®ÄªÀ£ÁgÁAiÀÄt zÉÃªÁ®AiÀÄ.
 ºÀ¼ÉÃ©Ãr£À PÉÃzÁgÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - 2£ÉÃ §¯Áè¼À.
 'C©ü£ÀªÀ ¥ÀA¥À' JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝªÀgÀÄ - £ÁUÀZÀAzÀæ.
 £ÁUÀZÀAzÀæ §gÉzÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ - 'gÁªÀÄZÀAzÀæ ZÀjvÀ ¥ÀÄgÁt', 'ªÀÄ°è£ÁxÀ ¥ÀÄgÁt'.
 PÀ£ÀßqÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÀªÀ¬Äwæ - PÀAw.
 ‘PÀAw ºÀA¥À£À ¸ÀªÀÄ¸ÉÆåÃvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - PÀAw
 PÀ«ZÀPÀæªÀwð d£Àß£ÀÄ §gÉzÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ - 'AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀ ZÀjvÉ'. 'C£ÀAvÀ£ÁxÀ ¥ÀÄgÁt'.
 PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® ªÁåPÀgÀt UÀæAxÀ - '±À§ÝªÀÄtÂ zÀ¥Àðt'.
 '±À§ÝªÀÄtÂ zÀ¥Àðt' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - PÉÃ²gÁd.
 'PÉëÃvÀæ UÀtÂvÀ', 'ªÀåªÀºÁgÀ UÀtÂvÀ', '°Ã¯ÁªÀw', PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - gÁeÁ¢vÀå.
 'VjeÁ PÀ¯Áåt' ZÀA¥ÀÆ PÁªÀå gÀa¹zÀªÀ£ÀÄ - ºÀjºÀgÀ.
 gÁWÀªÁAPÀ gÀa¹zÀ ¥Àæ¹zÀÞ PÁªÀå PÀÈw - - 'ºÀj±ÀÑAzÀæ PÁªÀå'.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄzÀ PÉÃAzÀæ zÁR¯É ‘PÀrvÀ’.
 UÀgÀÄqÀgÉA§ «±ÉÃµÀ CAUÀgÀPÀëPÀ zÀ¼À ºÉÆA¢zÀÝ CgÀ¸ÀgÀÄ - ºÉÆAiÀÄì¼À CgÀ¸ÀgÀÄ.
 gÁd ¸ÀvÁÛUÀ vÁªÀÇ ¸ÁAiÀÄÄwÛzÀÝ ºÉÆAiÀÄì¼À CgÀ¸ÀgÀ CAUÀ gÀPÀëPÀgÀÄ - UÀgÀÄqÀgÀÄ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðtPÉÌ §¼À¹zÀÄÝ - ªÀÄÈzÀÄPÀ®Äè.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À UÀ¨sÀðUÀÈºÀzÀ DPÁgÀ - £ÀPÀëvÁæPÁgÀ.
 ºÀ¼É©Ãr£À ¢éPÀÆmÁZÀ® ºÉÆAiÀÄì¼ÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - PÉÃvÀªÀÄ®è£ÉA§ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ.
 ºÀ¼É©Ãr£À ¢éPÀÆmÁZÀ® ºÉÆAiÀÄì¼ÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁzÀ ªÀµÀð - 1121.
 ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÄgÀzÀ wæPÀÄmÁZÀ® zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÉÆÃªÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÄgÀzÀ wæPÀÄmÁZÀ® zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤«Äð¹zÀ ªÀµÀð - 1258.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ «µÀÄÚªÀzsÀð£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ZÁ®ÄPÀå zÉÆgÉ - 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå.
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ PÀnÖ¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉgÉUÀ¼ÀÄ - ±ÁAw¸ÁUÀgÀ, §¯Áè¼ÀgÁAiÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæ, «µÀÄÚ ¸ÀªÀÄÄzÀæ.
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À, gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ¹éÃPÀj¹zÀ zsÀªÀÄð - ªÉÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄð.
ºÉÆAiÀÄì¼À ±ÉÊ°AiÀÄ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
CHIRANTHANA
1) £ÀPÀëvÀæ DPÁgÀzÀ vÀ¼À¥ÁAiÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ±ÉÊ°AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀët.

2) ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 4 Cr JvÀÛgÀzÀ dUÀwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðt.
3) zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Ä EgÀÄªÀ dUÀw vÉgÉzÀ ¥ÀæzÀQët ¥ÀxÀªÁVzÉ.
4) ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ gÀZÀ£É CxÀªÁ «£Áå¸ÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ £ÀÄtÄ¥ÁzÀ PÀA§UÀ¼ÀÄ.
5) «¸ÀÛøvÀ PÉvÀÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄAzÀgÀªÁV PÉwÛgÀÄªÀ ªÀÄzÀ¤PÉAiÀÄgÀ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ.
6) zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ «±Á®ªÁzÀ £ÀªÀgÀAUÀUÀ½AzÀ PÀÆrgÀÄªÀÅzÀÄ.
7) ¨sÀÄªÀ£ÉÃ±Àéj ªÀÄvÀÄÛ ¸À¼À£À PÉvÀÛ£ÉUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ªÉÄÃ¯ÁÒªÀtÂ.
8) ¦gÀ«ÄrØ£ÁPÁgÀzÀ «ªÀiÁ£À(²RgÀ)ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀÄ.
9) MAzÀjAzÀ LzÀÄ UÀ¨sÀðUÀÈºÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀÄ. UÀ¨sÀðUÀÈºÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹ ºÉÆAiÀÄì¼À
zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
KPÀPÀÆl, ¢éPÀÆl, wæPÀÆl, ZÀvÀÄµÀÆÌl, ¥ÀAZÀPÀÆl zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÉAzÀÄPÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
10) ªÀÄºÁzÁégÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆPÀëöä PÉvÀÛ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÉwÛgÀÄªÀÅzÀÄ. JgÀqÀÆ §¢ zÁégÀ ¥Á®PÀgÀ£ÀÄß PÉwÛgÀÄªÀÅzÀÄ.
ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå

o PÀ£ÀßqÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ:
£ÁUÀZÀAzÀæ - ªÀÄ°è£ÁxÀ¥ÀÄgÁt,gÁªÀÄZÀAzÀæZÀjvÀ¥ÀÄgÁt,
gÁeÁ¢vÀå - PÉëÃvÀæ UÀtÂvÀ, ªÀåªÀºÁgÀ UÀtÂvÀ,
£ÀAiÀÄ¸ÉÃ£À - zsÀªÀiÁðªÀÄÈvÀ
gÁWÀªÁAPÀ - ºÀj±ÀÑAzÀæ PÁªÀå, ¹zÀÞgÁªÀÄ ¥ÀÄgÁt
ºÀjºÀgÀ - VjeÁ PÀ¯Áåt, ¥ÀA¥À±ÀvÀPÀ,
d£Àß - AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀZÀjvÉ, C£ÀAvÀ£ÁxÀ¥ÀÄgÁt
PÉÃ²gÁd - ±À§ÝªÀÄtÂ zÀ¥Àðt
o ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ:
wæ«PÀæªÀÄ ¥ÀArvÀ - GµÁ¥ÀºÀgÀt
£ÁgÁAiÀÄt ¥ÀArvÀ - ªÀiÁzsÀªÀ «dAiÀÄ,
3£ÉÃ ¸ÀPÀgÀ «zÁåZÀPÀæªÀwð - gÀÄQätÂ PÀ¯Áåt.
* ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ:
* ¨ÉÃ®Æj£À ZÀ£ÀßPÉÃ±ÀªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ- KPÀPÀÆl
* ºÀ¼ÉÃ©Ãr£À ºÉÆAiÀÄì¼ÉÃ±ÀégÀ-¢éPÀÆl
* ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÄgÀzÀ PÉÃ±ÀªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ -wæPÀÆl
* zÉÆqÀØUÀzÀÝªÀ½îAiÀÄ ®QëöäÃ zÉÃªÁ®AiÀÄ-ZÀvÀÄµÀÆÌl
* UÉÆÃ«AzÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ ¥ÀAZÀ°AUÉÃ±ÀégÀ-¥ÀAZÀPÀÆl
ºÉÆAiÀÄì¼À CgÀ¸ÀgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ
1. £ÀÈ¥ÀPÁªÀÄ(¸À¼À?) --- ¸ÀÄ 978
2. ªÀÄÄAqÀ --- 1006-1026
3. 2£ÉÃ PÁªÀÄ --- 1026-1047
4. «£ÀAiÀiÁ¢vÀå --- 1047-1098
5. JgÉAiÀÄAUÀ --- 1098-1102
6. 1£ÉÃ §¯Áè¼À --- 1102-1108
7. «µÀÄÚªÀzsÀð£À --- 1108-1141
8. 1£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀ --- 1141-1173
9. 2£ÉÃ «ÃgÀ§¯Áè¼À --- 1173-1220
10. 2£ÉÃ «ÃgÀ£ÀgÀ¹AºÀ --- 1220-1235
11. ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ --- 1235-1254
CHIRANTHANA
12. 2£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀ --- 1254-1291

13. 3£ÉÃ §¯Áè¼À --- 1291-1343
14. «ÃgÀ «gÀÄ¥ÁPÀë §¯Áè¼À --- 1343-1346
CzsÁåAiÀÄ 9. ¸ÁªÀiÁfPÀ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 788.

 '£ÀA§ÆzÀj' JA§ÄzÀgÀ CxÀð - '¥ÀÆtð «±Áé¸À«gÀÄªÀ' JAzÀxÀð.
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ d¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À - PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÁ®n (PÁ®r)
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ vÀAzÉAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ²ªÀUÀÄgÀÄ. vÁ¬ÄAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - DgÁåA¨sÀ. ( «²µÁÖzÉÃ«)
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ ªÉÆzÀ® ²µÀå - «µÀÄÚ±ÀªÀÄð
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðjUÉ ¸À£Áå¸À ¢ÃPÉë ¤ÃrzÀ UÀÄgÀÄ - UÉÆÃ«AzÀ ¨sÀUÀªÀvÁàzÀgÀÄ
 ‘¸ËAzÀAiÀÄð ®ºÀj’ ªÀÄvÀÄÛ ‘¨sÀdUÉÆÃ«AzÀA’ ªÀÄÄAvÁzÀ ¨sÀQÛ ¸ÉÆÛÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¹zÁÞAvÀ - CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ.
 ‘fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä’ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉAiÀÄ®è JA§ÄzÀÄ AiÀiÁªÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¸ÁgÀ - CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ.
 ‘dUÀvÀÄÛ ¤dªÀ®è ªÀiÁAiÉÄ’, ‘ §æºÀä£ÉÃ agÀ ¸ÀvÀå’ªÉAzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ‘CºÀA §æºÁä¹ä’ JAzÀÄ ªÁ¢¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 eÁÕ£À, ¨sÀQÛ, PÀªÀÄð ªÀiÁUÀðzÀ°è DvÀäeÁÕ£À ªÀiÁrPÉÆAqÀgÉ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£À£ÀÄß ¸ÉÃgÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÉAzÀªÀgÀÄ- ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄð
 zÁégÀPÉAiÀÄ°è PÁ½PÁ ¦ÃoÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¥ÀÄjAiÀÄ°è ¸ÁÜ¦¹zÀ ¦ÃoÀ - UÉÆÃªÀzsÀð£À ¦ÃoÀ.
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ°è ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀÄoÀ - ±ÀAPÀgÀªÀÄoÀ
 ±ÀAPÀgÀjAzÀ ±ÀÈAUÉÃj ªÀÄoÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀgÀÄ - ¸ÀÄgÉÃ±ÀégÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ¸ÀÄgÉÃ±ÀégÁZÁAiÀÄðgÀ ¥ÀÆªÁ±ÀæªÀÄzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÀÄAqÀ£À«Ä±Àæ.
 ªÀiÁ»µÀäw £ÀUÀgÀzÀ°è DzsÁåwäPÀ ªÁzÀzÀ°è ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðjAzÀ ¸ÉÆÃvÀªÀgÀÄ - ªÀÄAqÀ£À«Ä±Àæ.
 ªÀÄAqÀ£À«Ä±ÀægÀ ªÀÄqÀ¢AiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ¨sÁgÀwÃzÉÃ« (±ÁgÀzÁzÉÃ«)
 ªÀÄAqÀ£À«Ä±ÀægÀ ¸ÀºÀzsÀ«ÄðtÂ ¨sÁgÀwÃzÉÃ« UËgÀªÁxÀð ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ°è ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀ ¦ÃoÀ - ±ÁgÀzÁ ¦ÃoÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è zsÁ«ÄðPÀ eÁUÀÈwUÉ ±Àæ«Ä¹zÀªÀgÀÄ - «zÁågÀtågÀÄ
 ‘ªÀÄgÉªÀiÁrzÀ §ÄzÀÞ’ - JAzÀÄ ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 ±ÀAPÀgÀgÀÄ PÁ®ªÁzÀ ªÀµÀð - 820. (PÉÊ¯Á¸À ¥ÀªÀðvÀPÉÌ ºÉÆÃUÀÄªÀ zÁjAiÀÄ°è)
 PÉ® EwºÁ¸ÀPÁgÀjAzÀ ‘¥ÀæZÀÒ£Àß §ÄzÀÞ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ-±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ(dUÀzÀÄÎgÀÄ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ©gÀÄzÀÄ)
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ ªÉÆÃPÀëPÉÌ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ªÀiÁUÀð - eÁÕ£À ªÀiÁUÀð.
 «zÁéA¸ÀjAzÀ ‘¸ÀªÀðdÕ’gÉAzÀÄ PÀgÉ¹PÉÆAqÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ±ÀAPÀgÀgÀÄ ¥ÀÆf¸À®Ä w½¹zÀ DgÀÄ zÉÃªÀgÀÄUÀ¼ÀÄ - ²ªÀ, «µÀÄÚ, ¸ÀÆAiÀÄð, UÀuÉÃ±À, PÀÄªÀiÁgÀ, ±ÀQÛ.
 DgÀÄ zÉÃªÀgÀÄUÀ¼À ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¥ÀÆeÉUÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀÝjAzÀ ±ÀAPÀgÀjUÉ §AzÀ ©gÀÄzÀÄ - 'µÀtävÀ ¸ÁÜ¥À£ÁZÁAiÀÄð'
 ²æÃªÉÊµÀÚªÀ ¥ÀAxÀzÀ (¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ) ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀÄ - ²æÃgÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1017. d¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À - ¥ÉgÀA§zÀÆgÀÄ (vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ)
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ vÀAzÉ, vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ vÀAzÉ PÉÃ±ÀªÀ ¸ÉÆÃªÀÄAiÀiÁf, vÁ¬Ä PÁAwªÀÄw.
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - AiÀiÁzÀªÀ ¥ÀæPÁ±ÀgÀÄ
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀÀzÀ ¥ÀArvÀgÁVzÀÝgÀÄ.
CHIRANTHANA
 'AiÀÄwgÁd’ JAzÀÄ PÀgÉ®àqÀÄwÛzÀÝ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.

 'AiÀÄwgÁd’ JAzÀÄ PÀgÉ®àqÀÄwÛzÀÝ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¹zÁÞAvÀ - CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðjUÉ QgÀÄPÀÄ¼À ¤ÃrzÀ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ - 1£ÉÃ PÀÄ¯ÉÆÃvÀÄÛAUÀ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄdjUÉ ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉ QgÀÄPÀÄ¼À ¤ÃqÀ®Ä ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀÄ ªÉÊµÀÚªÀgÁVzÀÄÝzÀÄ,
 ZÉÆÃ¼À zÉÆgÉAiÀÄ QgÀÄPÀÄ¼À¢AzÀ gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ ªÀ®¸É §AzÀzÀÄÝ - PÀ£ÁðlPÀPÉÌ (ºÉÆAiÀÄì¼À gÁdåPÉÌ)
 gÁªÀiÁ£ÀÄdjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ - ©nÖzÉÃªÀ (©nÖUÀ)
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÆÌ¼ÀUÁzÀ £ÀAvÀgÀ ©nÖzÉÃªÀ£À ºÉ¸ÀgÀÄ - «µÀÄÚªÀzsÀð£À JAzÀÄ §zÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÉÊµÀÚªÀ ªÀÄoÀªÀ£ÀÄß - ªÉÄÃ®ÄPÉÆÃmÉ°è ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1137. (120£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è)
 gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ -'ªÉÃzÁAvÀ ¸ÁgÀ', 'ªÉÃzÁAvÀ ¸ÀAUÀæºÀ', 'ªÉÃzÁAvÀ ¢Ã¦PÀ'.²æÃ¨sÁµÀå, VÃvÀ¨sÁµÀå EvÁå¢.
 ¥ÀAZÀªÀÄgÀ£ÀÄß ‘wgÀÄPÀÄ®vÀÛgï’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄdZÁAiÀÄðgÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼ÀÄ - avï (DvÀä), Cavï (dUÀvÀÄÛ), §æºÀä£ï(¥ÀgÀªÀiÁvÀä).
 vÀªÀÄä 'ªÉÃzÁAvÀ ¸ÀAUÀæºÀ' UÀæAxÀzÀ°è ±ÀAPÀgÀgÀ ªÀiÁAiÀiÁªÁzÀªÀ£ÀÄß RAr¹zÀªÀgÀÄ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ªÀÄÄQÛUÉ ¨sÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥ÀwÛ (±ÀgÀuÁUÀw) §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÉAzÀÄ w½¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ -gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ‘fÃªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÀÈw §æºÀä£À C¢üÃ£À; DvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä KPÀPÁ®zÀ°è MAzÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è’ªÉAzÀªÀgÀÄ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 eÁwªÁzÀªÀ£ÀÄß RAr¹, ¥ÀAZÀªÀÄjUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ¤ÃrzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀ ¨sÀQÛ ªÀiÁUÀðzÀ°ègÀÄªÀ JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ - ¥Àæ¥ÀwÛ. DZÁAiÀiÁð©üªÀiÁ£À
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ ¥ÀæPÁgÀ '¥Àæ¥ÀwÛ' JAzÀgÉ -¥ÀgÀªÀiÁvÀä¤UÉ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ±ÀgÁtUÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀxÀð.
 gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀ ¥ÀæPÁgÀ DZÁAiÀiÁð©üªÀiÁ£À JAzÀgÉ - UÀÄgÀÄ«UÉ ±ÀgÀuÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¥ÀÆeÁ ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉ ¤ÃrzÀ zÉÃªÀgÀÄ - ²æÃ(«µÀÄÚ /²æÃ£ÁgÁAiÀÄt), ªÀÄvÀÄÛ ®QëöäÃ
 “¨sÁgÀvÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀÄzÀÄ ±ÀAPÀgÀgÀ §Ä¢Þ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀiÁ£ÀÄdgÀ ºÀÈzÀAiÀÄ” JAzÀªÀgÀÄ - dªÁºÀgÀ ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ.
 zÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¥Àæw¥ÁzÀPÀgÀÄ - ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1238. d¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À - GqÀÄ¦ §½AiÀÄ ¥ÁeÉ (¥ÁdPÀ)
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ vÀAzÉ vÁ¬ÄAiÀÄgÀÄ - vÀAzÉ ªÀÄzsÀåUÉÃºÀ £ÁgÁAiÀÄt ¨sÀlÖ. vÁ¬Ä ªÉÃzÀªÀw.
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÁ¸ÀÄzÉÃªÀ.
 ªÁ¸ÀÄzÉÃªÀjUÉ ¸À£Áå¸À ¢ÃPÉë ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - CZÀÄåvÀ ¥ÉæÃPÀëPÀ (CZÀÄåvÀ ¥ÀædÕ)
 ¸À£Áå¸À ¢ÃPÉë ¥ÀqÉzÀ £ÀAvÀgÀ ªÁ¸ÀÄzÉÃªÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ - ¥ÀÆtð¥ÀædÕ.
 zÁégÀPÉ¬ÄAzÀ vÀAzÀ PÀÈµÀÚ£À «UÀæºÀªÀ£ÀÄß GqÀÄ¦AiÀÄ°è ¥ÀæwµÁ×¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ.
 zÉéöÊvÀªÀÄvÀzÀ PÉÃAzÀæ ¸ÀÜ¼À - GqÀÄ¦.
 ªÀÄzsÀégÀ ¹zÁÞAvÀQÌgÀÄªÀ E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ¸ÀzÉéöÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄð.
 fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä JgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ JAzÀÄ ªÁ¢¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ¥ÀgÀªÀiÁvÀä¤UÀÆ-fÃ«UÀÆ, ¸Áä«Ä - ¸ÉÃªÀPÀ ¸ÀA§AzsÀ JAzÀÄ ªÁ¢¹zÀªÀgÀÄ - ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ªÉÆÃPÀëPÉÌ ¨sÀQÛªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ CzÉéöÊvÀªÁ¢ - ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ‘dUÀvÀÄÛ ªÀiÁAiÉÄAiÀÄ®è, CzÀÄ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£ÀµÉÖ ¸ÀvÀåªÁzÀÄzÀÄ’ EªÀÅUÀ¼À°è F±ÀégÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÀévÀAvÀæöåªÁzÀÄzÀÄ- ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ.
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ - VÃvÀ¨sÁµÀå, §æºÀä¸ÀÆvÀæ ¨sÁµÀå, C£ÀÄ¨sÁµÀå, zÁézÀ±À ¸ÉÆÛÃvÀæ EvÁå¢.
 'PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀiÁnð£ï ®ÆxÀgï' JAzÀÄ PÀgÉ®ÖlÖ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - eÁvÀªÉÃzÀ ªÀÄÄ¤UÀ¼ÀÄ. ( F±Á£Àå ±ÉÊªÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ)
 'PÁAiÀÄPÀªÉÃ PÉÊ¯Á¸À'ªÉAzÀÄ ¸ÁjzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
CHIRANTHANA
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ vÀAzÉ - vÀAzÉ ªÀiÁzÀgÀ¸À.

 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ vÁ¬Ä - ªÀiÁzÀ¯ÁA©PÉ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ d¤¹zÀÄÝ - (§¸ÀªÀ£À) ¨ÁUÉÃªÁr. (d£À£À Qæ.±À 1132gÀ°è)
 §¸ÀªÉÃ±ÀéjUÉ ¨sÀAqÁgÀzÀ C¢üPÁj ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀÝ PÀ®ZÀÆj CgÀ¸À - ©dÓ¼À.
 C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄAl¥ÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄAl¥À(CzsÁåvÀä ¸ÀA¸Àvï)ªÀ£ÀÄß - §¸ÀªÀ PÀ¯ÁåtzÀ°è ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ
 C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄAl¥ÀzÀ (±ÀÆ£Àå¹AºÁ¸À£À) CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - C®èªÀÄ¥Àæ¨sÀÄ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ °AUÉÊPÀågÁzÀ ¸ÀÜ¼À - PÀÆqÀ®¸ÀAUÀªÀÄ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ °AUÉÊPÀågÁzÀ ªÀµÀð - 1168.
 «ÃgÀ±ÉÊªÀzsÀªÀÄð ¥Àæ¨sÁªÀ±Á° zsÀªÀÄðªÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ.
 «ÃgÀ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæPÁgÀ °AUÀzsÁgÀuÉAiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÀ - ¥ÀæeÉÕ CxÀªÁ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ ªÀZÀ£ÀUÀ¼À CAQvÀ£ÁªÀÄ - PÀÆqÀ®¸ÀAUÀªÀÄzÉÃªÀ.(¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 5000 ªÀZÀ£ÀUÀ¼À gÀZÀ£É)
 ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 'ªÀÈwÛUÀ¼À°è »jzÀÄ QjzÉA§Ä¢®è' JAzÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀiË®åUÀ½UÉ MvÀÄÛ PÉÆlÄÖ «ÃgÀ±ÉÊªÀzsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¹zÀªÀgÀÄ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 zÉÃºÀzÀ°è ¢ÃPÁë¥ÀÆªÀðPÀ EµÀÖ°AUÀzÀ ¥ÀÆeÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄyð¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 “¨sÀQÛ¬ÄAzÀ¯ÉÃ ªÀÄÄQÛ” JAzÀÄ ¸ÁjzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ªÉÆÃPÀëPÉÌ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÀiÁUÀð - ¨sÀQÛªÀiÁUÀð.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß vÀåf¸À®Ä PÁgÀtªÁzÀ WÀl£É-ªÀÄzsÀÄªÀgÀ¸À£À ªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀgÀ¼ÀAiÀÄå£À ªÀÄUÀ£À CAvÀeÁðw «ªÁºÀ.
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ PÀ¯ÁåtªÀ£ÀÄß vÀåf¹zÀ £ÀAvÀgÀ ºÉÆÃVzÀÄÝ - PÀÆqÀ®¸ÀAUÀªÀÄPÉÌ.
 §»gÀAUÀ ±ÀÄ¢ÞVAvÀ CAvÀAUÀ ±ÀÄ¢ÞUÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃrzÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 «ÃgÀ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðPÉÌ vÁwéPÀ gÀÆ¥À PÉÆlÄÖ CzÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¥ÀæZÀÄgÀ ¥Àr¹zÀªÀgÀÄ - §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ.
 DvÀä, dqÀ¥Àæ¥ÀAZÀ, ¥ÀgÀªÀiÁvÀägÀ £ÀqÀÄªÉ 5 ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄ¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀPÀ - ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄð
±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ 4 ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄoÀUÀ¼ÀÄ

1. Mj¸ÁìzÀ ¥ÀÄjAiÀÄ UÉÆÃªÀzsÀð£À ¦ÃoÀ - UÀÄgÀÄ ¥ÀzÀä¥ÁzÀ
2. UÀÄdgÁvï£À zÁégÀPÉAiÀÄ PÁ½PÀ ¦ÃoÀ - UÀÄgÀÄ ºÀ¸ÀÛªÀÄ®PÀ
3. GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉÃ±À §zÀjAiÀÄ eÉÆåÃwgïªÀÄoÀ - UÀÄgÀÄ vÉÆÃmÁZÁAiÀÄð
4. PÀ£ÁðlPÀzÀ ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ ±ÁgÀzÁ ¦ÃoÀ - ¸ÀÄgÉÃ±ÀégÁZÁAiÀÄð
ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ 8 ªÀÄoÀUÀ¼ÀÄ

1. ¸ÉÆÃzÉ ªÀÄoÀ.
2. ²gÀÆgÀÄ ªÀÄoÀ
3. CzÀªÀiÁgÀÄ ªÀÄoÀ
4. ¥ÉÃeÁªÀgÀ ªÀÄoÀ
5. PÁtÂAiÀÄÆgÀÄ ªÀÄoÀ
6. ¥Á°ªÀiÁgÀÄ ªÀÄoÀ
7. PÀÈµÀÚ¥ÀÄgÀ ªÀÄoÀ
8. ¥ÀÄwÛUÉ ªÀÄoÀ
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 10. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå
 zÀQët ¨sÁgÀvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ 14£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÀÆªÁðzsÀðzÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀl£É - «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£É.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1336.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ gÁdzsÁ¤ - ºÀA¥É.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ LªÀgÀÄ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ -ºÀjºÀgÀ, §ÄPÀÌ, ªÀiÁgÀ¥Àà, ªÀÄÄzÀÝ¥Àà, ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥Àt.
 ºÀjºÀgÀ, §ÄPÀÌ, ªÀiÁgÀ¥Àà, ªÀÄÄzÀÝ¥Àà, ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥Àt F ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀ vÀAzÉ - ¸ÀAUÀªÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀtPÀvÀðgÁzÀ DzsÁåwäPÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ - «zÁågÀtågÀÄ.
 «zÁågÀtågÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - QæAiÀiÁ±ÀQÛ.
 «zÁågÀtå UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈw - 'gÁdPÁ® ¤tðAiÀÄ'
 ºÀA¥ÉAiÀÄ §½ ºÀjAiÀÄÄªÀ £À¢ - vÀÄAUÁ¨sÀzÁæ £À¢.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ CgÀ¸ÀgÀ ¯ÁAbÀ£À - ªÀgÀºÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÀÄ®zÉÃªÀgÀÄ - ²æÃ «gÀÄ¥ÁPÀë
 «dAiÀÄ ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ‘ªÀÄgÉvÀ ¸ÁªÀiÁædå ( A Forgotten Empire) JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ -gÁ§ðmï ¹ªÉ¯ï.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀ ‘«dAiÀÄ «gÀÄ¥ÁPÀë’ JA§ gÁdªÀÄÄzÉæAiÀÄ ¨sÁµÉ - PÀ£ÀßqÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß D½zÀ 4 gÁdªÀA±ÀUÀ¼ÀÄ-¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±À,¸Á¼Àé ªÀA±À, vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±À,CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±À.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±À D½PÉ £ÀqÉ¹zÀ CªÀ¢ü - 1336-1485.
 ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ («dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ) ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ - ºÀjºÀgÀ.
 ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ ºÀjºÀgÀ£À gÁdzsÁ¤ - D£ÉUÉÆA¢
 ºÀjºÀgÀ£À £ÀAvÀgÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À£ÁzÀªÀ£ÀÄ - 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ.
 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ£À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - vÀæAiÀÄA§PÀgÁAiÀÄ.
 ‘ªÉÃzÀªÀiÁUÀð ¥ÀæªÀvÀðPÀ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ.
 UÀAUÁzÉÃ« 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ£À£ÀÄß ‘PÀ£ÁðlPÀ PÀÄ®QÃwð’ JAzÀÄ ªÀtÂð¹zÁÝ¼É. -
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À §ÄPÀÌgÁAiÀÄ£À ¸ÉÊ¤PÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ UÀæAxÀ - ‘ªÀÄzsÀÄgÁ «dAiÀÄA’.
 ‘ªÀÄzsÀgÁ «dAiÀÄA’ UÀæAxÀzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ‘«ÃgÀ PÀA¥ÀgÁAiÀÄ ZÀjvÀA’
 'ªÀÄzsÀÄgÁ «dAiÀÄA' UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - §ÄPÀÌgÁAiÀÄ£À ¥Àwß UÀAUÁA©PÉ.
 ‘»AzÀÆgÁAiÀÄ ¸ÀÄgÀvÁæt’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ.
 eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊµÀÚªÀgÀ £ÀqÀÄ«£À zsÁ«ÄðPÀ PÀ®ºÀªÀ£ÀÄß §UÉºÀj¹zÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ.
 ªÉÃzÀ ªÀiÁUÀð ¸ÁÜ¥À£ÁZÁAiÀÄð’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - 2£ÉÃ ºÀjºÀgÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀ£Áß½zÀ ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÀÄ - 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1424.
 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ¤UÉ EzÀÝ E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ¥ËæqsÀzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ (¥ËæqsÀzÉÃªÀgÁAiÀÄ)¤UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ‘UÀd¨ÉÃAmÉPÁgÀ’.
 ªÀÄÄ¹èAgÀ£ÀÄß vÀ£Àß ¸ÉÊ£ÀåPÉÌ ¸ÉÃj¹PÉÆAqÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ (¥ËæqsÀzÉÃªÀgÁAiÀÄ)
 PÉÃgÀ¼À, ²æÃ®APÁ CgÀ¸ÀjAzÀ PÀ¥Àà PÁtÂPÉ ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁrzÀ ¥ËæqsÀzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À ¸ÉÃ£Á¢ü¥Àw - ®PÀÌtÚ zÀAqÉÃ±À.
 ¥ËæqsÀzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ ¥À¶ðAiÀiÁzÀ gÁAiÀÄ¨sÁj - C§ÄÝ¯ï gÀeÁPï.
 vÀ£Àß gÁdzsÁ¤AiÀÄ°è ªÀÄ¹Ã¢ ¤jä¹zÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ«UÀ¼ÀÄ-²æÃ£ÁxÀ, rArªÀÄ, ZÁªÀÄgÀ¸À, PÀÄªÀiÁgÀªÁå¸À ®PÀÌtÚ zÀAqÉÃ±À.
 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À PÁ®PÉÌ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À PÀAqÀ zsÀªÀÄð - «ÃgÀ±ÉÊªÀzsÀªÀÄð.
CHIRANTHANA
 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1446.

 ‘zÀQët ¸ÀªÀÄÄzÁæ¢ü¥Àw’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À ¸ÉÃ£Á¢ü¥Àw - ®PÀÌtÚ zÀAqÉÃ±À.
 ‘ªÀÄºÁ£ÁlPÀ ¸ÀÄzsÁ¤¢ü’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ¥ËæqsÀzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ D½ééPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÉÆ½¹zÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ gÁdªÀA±À - ¸Á¼Àé ªÀA±À.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ°è ¸Á¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀÀzÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀ£ÀÄ - ¸Á¼ÀÄªÀ £ÀgÀ¹AºÀ.
 ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ CgÀ¸ÀgÀ zË§ð®å¢AzÀ PÀÄ¹AiÀÄÄwÛzÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¹zÀªÀ£ÀÄ
- ¸Á¼ÀÄªÀ £ÀgÀ¹AºÀ.
 ¸Á¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀzÀ £ÀAvÀgÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ°è C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀA±À - vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±À.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ°è vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀÀzÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀ£ÀÄ - £ÀgÀ¸À£ÁAiÀÄPÀ.
 vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀzÀ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ - «ÃgÀ£ÀgÀ¹AºÀ (2£ÉÃ £ÀgÀ¸À£ÁAiÀÄPÀ)
 vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ zÉÆgÉUÀ¼À¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1509.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §gÀ®Ä £ÉgÀªÁzÀ ¸ÉÃ£Á¤, ªÀÄAwæ - wªÀÄägÀ¸À.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁr ¥Áæt PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ïµÁ1510
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ GªÀÄävÀÆÛj£À ¥Á¼ÉUÁgÀ - UÀAUÀgÁd.
 GªÀÄävÀÆÛj£À ¥Á¼ÉUÁgÀ UÀAUÀgÁd£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ PÉÆÃmÉ -²ªÀ£À ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ PÉÆÃmÉ.
 ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÝ ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß - PÉA¥ÉUËqÀ¤UÉ ªÀ»¹zÀ£ÀÄ
 UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀzÀ PÀÄvÀÄ¨ï µÁ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ PÀ¥Àà ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁrzÀ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ ¸ÉÃ£Á¤ - wªÀÄägÀ¸À.
 UÉÆÃªÉAiÀÄ£ÀÄß UÉ®è®Ä ¥ÉÆÃZÀÄVÃ¸ÀjUÉ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃrzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 PÀ°èPÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß UÉ®è®Ä ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀjUÉ £ÉgÀªÁzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀjUÉ ¨sÀlÌ¼ÀzÀ°è ªÁå¥ÁgÀ PÉÆÃnAiÉÆAzÀ£ÀÄß ¤jä¹PÉÆlÖ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ PÀzÀ£ÀzÀ°è(1520) PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À-©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À E¸Áä¬Ä¯ï D¢¯ïµÁ.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ GzÀAiÀÄVj PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÝ ªÀµÀð - 1513.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ PÀ½AUÀzÀ gÁdzsÁ¤ PÀlPï£ÀÄß UÉzÀÝ ªÀµÀð - 1518.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ Mj¸ÁìzÀ UÀd¥Àw - ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæ.
 Mj¸ÁìzÀ UÀd¥Àw ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæ£À ªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄzÀÄªÉAiÀiÁzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ï µÁ£À£ÀÄß zÉÆÃtÂ AiÀÄÄzÀÞ, £ÀAvÀgÀ PÉÆÃ«®PÉÆAqÀzÀ §½ ¸ÉÆÃ°¹zÀªÀgÀÄ -
²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 zÀQëtzÀ ZÉÆÃ¼À, ¥ÁAqÀågÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À ¸ÉÃ£Á¤ - «dAiÀÄ¥Àà.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ¤AzÀ ¸ÉÆÃvÀ §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ ¥ÀæzsÁ¤ - SÁ¹A §jÃzï.
 SÁ¹A §jÃzï£À §AzsÀ£À¢AzÀ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ ©qÀÄUÀqÉUÉÆ½¹zÀ §ºÀªÀÄ¤ gÁd¥ÀÄvÀæ - ªÀ°ÃªÀÅ¯Áè.
 ªÀ°ÃªÀÅ¯Áè£À£ÀÄß SÁ¹A §jÃzï£À §AzsÀ£À¢AzÀ ©qÀÄUÀqÉUÉÆ½¹ ªÀÄvÉÛ §ºÀªÀÄ¤ ¹AºÁ¸À£ÀzÀ ªÉÄ¯É PÀÆj¹zÀªÀgÀÄ -
²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ‘zÀQët ¸ÀªÀÄÄzÁæ¢ü¥Àw’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ‘AiÀÄªÀ£ÀgÁdå ¥ÀæwµÁ×¥À£ÁZÁAiÀÄð’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1530.
 ²æÃ®APÁzÀ°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ DAvÀjPÀ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀwÛQÌzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹UÀ¼ÀÄ - qÉÆ«ÄAUÉÆÃ ¥ÀAiÀÄ¸ï, qÀÄgÉÃmÁ ¨Á¨ÉÆÃð¸Á.
 ºÀA¦AiÀÄ «gÀÄ¥ÁPÀë zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ £ÀªÀgÀAUÀ ªÀÄAl¥À ªÀÄvÀÄÛ UÉÆÃ¥ÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀgÀÄ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
CHIRANTHANA
 ‘DªÀÄÄPÀÛ ªÀiË®åzÀ’ JA§ vÉ®ÄUÀÄ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.

 ‘eÁA§ªÀw PÀ¯Áåt’ JA§ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ £ÁlPÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 ‘PÀ£ÀßqÀ gÁdå gÀªÀiÁgÀªÀÄtÂ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ zÉÆgÉ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ - ªÁå¸ÀgÁAiÀÄgÀÄ.
 ‘CµÀÖ ¢UÀÎd’gÉA§ JA§ JAlÄ d£À «zÁéA¸ÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ zÉÆgÉ - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 'DAzsÀæ PÀ« ¦vÁªÀÄºÀ' JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ vÉ®ÄUÀÄ PÀ« - C®è¸Á¤ ¥ÉzÀÝtÚ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå PÁ®zÀ PÀÄªÀiÁgÀ ªÁå¸À£ÉAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀ« - £ÀA¢ wªÀÄätÚ.
 ‘PÀÄªÀiÁgÀgÁªÀÄ£À PÀxÉ’AiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - £ÀAdAqÀ PÀ«.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ vÀ£Àß GzÀAiÀÄVj «dAiÀÄzÀ £É£À¦UÁV ¤jä¹zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ - PÀÈµÀÚ¸Áé«Ä zÉÃªÁ®AiÀÄ.
 ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀ£ÀÄ - CZÀÄåvÀgÁAiÀÄ.
 vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ - ¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄ.
 gÁªÀÄgÁAiÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ zÉÆgÉAiÀiÁV £ÉÃgÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀÄÝ - 1551gÀ°è (1565 gÀªÀgÉUÉ)
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¥ÀvÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ AiÀÄÄzÀÞ - vÁ½PÉÆÃmÉ AiÀÄÄzÀÞ (gÀPÀÌ¸ÀvÀAUÀr AiÀÄÄzÀÞ)
 vÁ½PÉÆÃmÉ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1565. d£ÀªÀj 23
 gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À AiÀiÁªÀ ¤Ãw vÁ½PÉÆÃmÉ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀt - gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À «zÉÃ±ÁAUÀ ¤Ãw.
 vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±ÀzÀ £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀA±À - CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±À.
 CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±ÀzÀ CgÀ¸ÀgÀ gÁdzsÁ¤ - ¥É£ÀÄUÉÆAqÀ. £ÀAvÀgÀ ZÀAzÀæVj, ªÉ®ÆègÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ CgÀ¸À - 3£ÉÃ ²æÃgÀAUÀgÁAiÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ CgÀ¸À 3£ÉÃ ²æÃgÀAUÀgÁAiÀÄ zÉÃ±À ¨sÀæµÀÖ£ÁzÁUÀ CªÀ¤UÉ D±ÀÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ PÉ¼À¢ CgÀ¸À ²ªÀ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zÉÆgÉUÀ¼À PÁ®zÀ°è £ÁqÀÄUÀ¼À°è, ¥ÀlÖtUÀ¼À°è DqÀ½vÀ £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÀÝªÀgÀÄ -£ÁqÀUËqÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀlÖt ¸Áé«Ä.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zÉÆgÉUÀ¼À PÁ®zÀ°è ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt - GvÀà£ÀßzÀ 1/6 ¨sÁUÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀ§âUÀ¼ÀÄ - ºÉÆÃ½, ¢Ã¥ÁªÀ½, ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä.
 ºÀA¦AiÀÄ ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä ¢§âªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ gÁd - ²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zÉÆgÉUÀ¼À PÁ®zÀ°è gÁeÁ±ÀæAiÀÄzÀ°è DZÀj¸À®àqÀÄwÛzÀÝ ºÀ§â - zÀ¸ÀgÁ(ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä)
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zÉÆgÉUÀ¼À PÁ®zÀ°è ªÀdæ ªÀÄÄAvÁzÀ CªÀÄÆ®å gÀvÀßUÀ¼À CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁgÁl PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ ¸ÀÜ¼À -
gÁdzsÁ¤ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zÉÆgÉUÀ¼À PÁ®zÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR §AUÁgÀzÀ £Átå - ªÀgÀºÀ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÉÃªÀÅ ¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ - ¨sÀlÌ¼À, ºÉÆ£ÁßªÀgÀ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
 ‘ªÉÃzÁxÀð ¥ÀæPÁ±À’, ‘DAiÀÄÄªÉÃðzÀ ¸ÀÄzsÁ¤¢ü’ JA§ PÀÈw gÀa¹zÀ «zÁågÀtågÀ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ - ¸ÁAiÀÄuÁZÁAiÀÄð.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÉÃ£Á¤ ®PÀÌtÚ zÀAqÉÃ±À §gÉzÀ PÀÈw - '²ªÀvÀvÀé aAvÁªÀÄtÂ’.
 ©gÀÄ¸ÁzÀ ¨ÉtZÀÄPÀ®è£ÀÄß(UÁæ£ÉÊmï)G¥ÀAiÉÆÃV¹ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖzÀ zÉÆgÉUÀ¼ÀÄ - «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ.
 '±ÉÊªÀgÀ CdAvÁ' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ¸ÀÜ¼À - ¯ÉÃ¥ÁQë.
 ‘zÁæ«qÀ ±ÉÊ°AiÀÄ ±ÉæÃµÀ× «PÀ¹vÀ ¸ÀégÀÆ¥À’ JAzÀÄ ªÀtÂð¸À®àqÀÄªÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à - «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÁ¸ÀÄ²®à.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è - ‘£ÁAiÀÄAPÀgÀ ¥ÀzÀÞw’ C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ
 «zÁågÀtåjAzÀ gÀavÀªÁzÀ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀÈw - '¸ÀAVÃvÀ ¸ÁgÀ'.
 'PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ ¦vÁªÀÄºÀ' - ¥ÀÄgÀAzÀgÀ zÁ¸ÀgÀÄ.
 1£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤rzÀÝ El°AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹ - ¤PÉÆ¯ÉÆÃ PÉÆAn.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ gÀµÁåzÀ ªÀvÀðPÀ ¥ÀæªÁ¹ - ¤Qn£ï.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ µÁ»gÁdå £ÀqÀÄªÀt zÉéÃµÀPÉÌ PÁgÀt-zsÀªÀÄð, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ zÉÆC¨ï ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß
CHIRANTHANA
 1567gÀ°è ºÀA¦UÉ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ El°AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹ - ¥sÉæqÀjPï ¹Ãdgï.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ «zÉÃ² ¥ÀæªÁ¹UÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼ÀÄ

1) ¤PÉÆÃ¯ÉÆ PÉÆAn: El°AiÀÄ ¤PÉÆÃ¯ÉÆPÉÆAn 1£ÉÃ zÉÃªÁgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¸Á.±À 1421gÀ°è ¨sÉÃn¬ÄvÀÛ£ÀÄ.DvÀ£ÀÄ
“«dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ ¨ÉlÖUÀ½AzÀ ¸ÀÄvÀÄÛªÀgÉ¢zÉ, CzÀÄ 60 ªÉÄÊ° ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 90000 ¸ÉÊ¤PÀjzÁÝgÉ ºÁUÀÆ E°è£À
gÁd §ºÀÄ ±ÀQÛ±Á°AiÀiÁVzÁÝ£É”. JAzÀÄ ºÉÃ½zÁÝ£É.
2) C§ÄÝ¯ï gÀeÁPï : EªÀ£ÀÄ ¥À¶ðAiÀiÁzÀ gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀiÁV 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §A¢zÀÝ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ gÁAiÀÄ£À£ÀÄß
ºÁUÀÆ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ »ÃUÉ «ªÀj¹zÁÝ£-É “F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀAvÀºÀ £ÀUÀgÀ«zÀÝ §UÉÎ PÀtÄÚUÀ¼ÀÄ
£ÉÆÃr®è ºÁUÀÆ Q«UÀ¼ÀÄ PÉÃ½®è, £ÀUÀgÀªÀÅ K¼ÀÄ¸ÀÄwÛ£À PÉÆÃmÉ¬ÄAzÀ ¸ÀÄvÀÄÛªÀj¢zÉ.......” ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä GvÀìªÀªÀ£ÀÄß
«dÈA¨sÀuÉ¬ÄAzÀ DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝ §UÉÎ «ªÀj¹zÁÝ£É.
3) ¤Qn£ï : EªÀ£ÀÄ gÀµÁåzÀ ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁVzÀÄÝ §ºÀÄªÀÄ¤ gÁdåPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ £ÉgÉAiÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ
d£ÀfÃªÀ£À ºÁUÀÆ gÁdªÉÊ¨sÀªÀ PÀÄjvÀÄ «ªÀgÀuÉ ¤ÃrzÁÝ£É.
4) qÀÄgÉmï ¨Á¨ÉÆð¸Á : EªÀ£ÀÄ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁVzÀÄÝ ¸Á.±À. 1514gÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ §A¢zÀÝ£ÀÄ. “ºÀA¦AiÀÄ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄvÀÄÛ, ªÀdæ, gÉÃµÉä ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÀiÁgÁlzÀ PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVªÉ. JA¢zÁÝ£É.
5) qÉÆ«ÄAUÉÆÃ ¥sÀAiÀiÁ¸ï: F ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹ ¸Á.±À. 1520gÀ°è PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAzÀ²ð¹zÀ£ÀÄ gÁAiÀÄ£À
§ºÀÄªÀÄÄR ªÀåQÛvÀéªÀ£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀÄvÁÛ, CªÀ£À ªÀÄÄRzÀ ªÉÄÃ°zÀÝ ¹qÀÄ©£À PÀ¯ÉUÀ¼À §UÉÎ G¯ÉèÃT¹zÁÝ£É.
6) ¥sÀ£ÁðªÉÇÃ £ÀÆå¤eï: ¥ÉÆÃZÀÄðUÀ¯ï£À E£ÉÆß§â ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ CZÀÄågÁAiÀÄ£À D½éPÉAiÀÄ°è §A¢zÀÝ£ÀÄ
7) ¹Ãdgï ¥sÉræ¹: El°AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹AiÀiÁzÀ EªÀ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¸Á.±À. 1567gÀ°è ¨sÉÃn PÉÆnÖzÀÝ£ÀÄ. CªÀ£À §gÀªÀtÂUÉAiÀÄ
¥ÀæPÁgÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ vÁ½PÉÆÃmÉ PÀzÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ºÁ¼ÀÄ ©zÀÝ £ÀUÀgÀªÁVvÀÄÛ.
 
 
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå
¸ÀA¸ÀÌøvÀ:
PÀ«/¸Á»w PÀÈw
UÀAUÁzÉÃ« '«ÃgÀPÀA¥ÀgÁAiÀÄ ZÀjvÀA' CxÀªÁ 'ªÀÄzsÀÄgÀ «dAiÀÄA'
UÀÄgÀÄ «zÁågÀtå gÁd PÁ®¤tðAiÀÄ
²æÃPÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ 'eÁA§ªÀw PÀ¯ÁåtA', 'GµÁ ¥ÀjtAiÀÄA'. ªÀÄÄAvÁzÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ.  

PÀ£ÀßqÀ:
PÀÄªÀiÁgÀªÁå¸À 'PÀ£ÁðlPÀ PÀxÁ ªÀÄAdj' CxÀªÁ 'UÀzÀÄV£À ¨sÁgÀvÀ'
£ÀAdÄAqÀ PÀ« 'PÀÄªÀiÁgÀgÁªÀÄ£À PÀxÉ'
PÀ£ÀPÀzÁ¸À 'ªÉÆÃºÀ£À vÀgÀAVtÂ', £À¼À ZÀjvÉ','ºÀj¨sÀQÛ¸ÁgÀ', gÁªÀÄzsÁ£Àå ZÀjvÀ',
¥ÀÄgÀAzÀgÀ zÁ¸ÀgÀÄ QÃvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ.
gÀvÁßPÀgÀ ªÀtÂð ¨sÀgÀvÉÃ±À ªÉÊ¨sÀªÀ
©üÃªÀÄPÀ« §¸ÀªÀ ¥ÀÄgÁt
£ÀgÀºÀj vÉÆgÉªÀ gÁªÀiÁAiÀÄt
«gÀÄ¥ÁPÀë ¥ÀArvÀ ZÀ£Àß§¸ÀªÀ ¥ÀÄgÁt
CHIRANTHANA
vÉ®ÄUÀÄ
PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ 'DªÀÄÄPÀÛ ªÀiË®åzÀ'
C®è¸Á¤ ¥ÉzÀÝ£Àß ªÀÄ£ÀÄ ZÀjvÀªÀÄÄ'
(DAzsÀæ PÀ«vÁ ¦vÁªÀÄºÀ)
²æÃ£ÁxÀ PÁ²PÀAzÀ
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ

I. ¸ÀAUÀªÀÄ ªÀA±À
1. 1£ÉÃ ºÀjºÀgÀ --- 1336-1356
2. 1£ÉÃ §ÄPÀÌ --- 1356-1377
3. 2£ÉÃ ºÀjºÀgÀ --- 1377-1404
4. 1£ÉÃ «gÀÄ¥ÁPÀë --- 1404-1405
5. 2£ÉÃ §ÄPÀÌ --- 1405-1406
6. 1£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ --- 1406-1422
7. gÁªÀÄZÀAzÀæ --- 1422
8. «dAiÀÄgÁAiÀÄ --- 1422-1424
9. 2£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ --- 1424-1449
10. ªÀÄ°èPÁdÄð£À --- 1449-1465
11. 2£ÉÃ «gÀÆ¥ÁPÀë --- 1465-1485
12. ¥ËæqsÀgÁAiÀÄ(¥ÀævÁ¥ÀgÁAiÀÄ) --- 1485
II. ¸Á¼ÀÄªÀ ªÀA±À

13. £ÀgÀ¹AºÀ --- 1485-1491
14. wªÀÄä --- 1491
15. 2£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀ --- 1491-1505
III. vÀÄ¼ÀÄªÀ ªÀA±À
16. £ÀgÀ¸À£ÁAiÀÄPÀ --- 1491-1503
17. «ÃgÀ£ÀgÀ¹AºÀ --- 1503-1509
18. PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ --- 1509-1529
19. CZÀÄåvÀgÁAiÀÄ --- 1529-1542
20. ªÉAPÀlgÁAiÀÄ --- 1542
21. ¸ÀzÁ²ªÀ --- 1543-1570
IV. CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±À
22. gÁªÀÄgÁAiÀÄ --- 1542-1565
23. wgÀÄªÀÄ® --- 1565-1572
24. 1£ÉÃ ²æÃgÀAUÀ --- 1572-1586
25. 2£ÉÃ ªÉAPÀl --- 1586-1614
26. 2£ÉÃ ²æÃgÀAUÀ --- 1614
27. gÁªÀÄzÉÃªÀgÁAiÀÄ --- 1617-1632
28. 3£ÉÃ ªÉAPÀl --- 1632-1642
29. 3£ÉÃ ²æÃgÀAUÀ --- 1642-1646
CHIRANTHANA
 avÀæzÀÄUÀð ªÀÄvÀÄÛ PÉ¼À¢AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ(1499-1763)

 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ºÀÄnÖPÉÆAqÀ ¥Àª æ ÀÄÄR ¸ÁªÀÄAvÀ gÁdåUÀ¼ÀÄ- PÉ¼À¢(EPÉÌÃj)AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ, avÀæzÀÄUÀðzÀ
£ÁAiÀÄPÀgÀÄ
 PÉ¼À¢ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - ZËqÀ¥Àà ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÀæ¥Àà JA§ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ
 PÉ¼À¢ £ÁAiÀÄPÀgÀ gÁdzsÁ¤ - PÉ¼À¢. gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ - EPÉÌÃj, ©zÀ£ÀÆgÀÄ, ¨sÀÄªÀ£ÀVj
 PÉ¼À¢ CgÀ¸ÀgÀ gÁd ¯ÁAbÀ£À - UÀAqÀ¨ÉÃgÀÄAqÀ
 'PÉ¼À¢ £ÀÈ¥À «dAiÀÄ' UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - °AUÀtÚ PÀ«
 '²ªÀ vÀvÀé gÀvÁßPÀgÀ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - §¸À¥Àà £ÁAiÀÄPÀ
 PÉ¼À¢ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1499
 PÉ¼À¢ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÁPÀµÀÄÖ «¸ÀÛj¹ ¨sÀzÀæ §Ä£Á¢ ºÁQzÀ PÉ¼À¢ £ÁAiÀÄPÀ - ¸ÀzÁ²ªÀ £ÁAiÀÄPÀ
 ¸ÀzÁ²ªÀ £ÁAiÀÄPÀ¤VzÀÝ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - 'PÉÆÃmÉ PÉÆÃ¯ÁºÀ®', 'gÁAiÀÄ£ÁAiÀÄPÀ', '±ÀvÀÈ¸À¥ÁÛAUÀºÀgÀt', 'KPÁAV«ÃgÀ'.
 PÉ¼À¢ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß EPÉÌÃjUÉ §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ PÉ¼À¢ £ÁAiÀÄPÀ - ¸ÀzÁ²ªÀ £ÁAiÀÄPÀ
 UÉÆÃªÁzÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÉ¼À¢ £ÁAiÀÄPÀ - zÉÆqÀØ ¸ÀAPÀtÚ £ÁAiÀÄPÀ
 zÉÆqÀØ ¸ÀAPÀtÚ £ÁAiÀÄPÀ¤VzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - '¨sÀÄdQÃwð'.
 '±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ ¥ÀÄ£Àgï ¸ÁÜ¥ÀPÀ' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÉ¼À¢ £ÁAiÀÄPÀ - ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ
 gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß EPÉÌÃj¬ÄAzÀ ©zÀ£ÀÆjUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ £ÁAiÀÄPÀ - gÁeÁ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ
 PÉ¼À¢ CgÀ¸ÀgÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀªÀ£ÀÄ - ²ªÀ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü - 1645-1660 Qæ.±À.
 ²ªÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ eÁjUÉ vÀAzÀ ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ - '²ªÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À ²¸ÀÄÛ'
 PÉ¼À¢ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£Áß½zÀ ±ÀÆgÀ ªÀÄ»¼É(gÁtÂ) - ZÉ£ÀßªÀiÁäf
 ªÀÄgÁoÀ bÀvÀæ¥Àw gÁeÁgÁªÀÄ¤UÉ PÉ¼À¢AiÀÄ°è D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ gÁtÂ - ZÉ£ÀßªÀiÁäf
 OgÀAUÀeÉÃ§£ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁrzÀ PÉ¼À¢AiÀÄ gÁtÂ - ZÉ£ÀßªÀiÁäf
 PÉ¼À¢AiÀÄ zÉÆgÉ ZÀ£Àß§¸À¥Àà£À ¥ÀgÀªÁV DqÀ½vÀ ªÀiÁrzÀ gÁtÂ - «ÃgÀªÀiÁäf
 PÉ¼À¢AiÀÄ PÀqÉAiÀÄ zÉÆgÉ - 3£ÉÃ ¸ÉÆÃªÀÄ±ÉÃRgÀ £ÁAiÀÄPÀ
 ‘PÉ¼À¢ gÁeÁå¨sÀÄzÀAiÀÄA’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - UÀAUÁzÉÃ«
 avÀæzÀÄUÀðzÀ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀÄ(1485-1779)
 avÀæzÀÄUÀð £ÁAiÀÄPÀ ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ - ªÀÄwÛ wªÀÄätÚ £ÁAiÀÄPÀ
 avÀæzÀÄUÀðzÀ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞgÁzÀªÀgÀÄ - 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ
 avÀæzÀÄUÀðzÀ K¼ÀÄ ¸ÀÄwÛ£À PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ¥Á¼ÉUÁgÀ - 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ(1755-1779)
 avÀæzÀÄUÀðªÀ£ÀÄß ªÀÄÄwÛ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¸ÀªÁð¢üPÁj - ºÉÊzÀgÁ°
 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ£À ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ - UÁ¢æªÀÄ¯É ºÉ§Äâ°', 'ZÀAqÀ«PÀæªÀÄgÁAiÀÄ', '»AzÀÄ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀ UÀAqÀ'.
 avÀæzÀÄUÀð ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ ªÀ±ÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1779
 ºÉÊzÀgï£À ¸ÉÊ£ÀåzÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁr «ÃgÀ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀÄ»¼É - M£ÀPÉ N§ªÀé
 ªÀiÁAiÀÄPÉÆAqÀ PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1754
 ªÀiÁAiÀÄPÉÆAqÀ PÀzÀ£À - 4£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ¼À¢AiÀÄ 2£ÉÃ §¸À¥Àà £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 11. §ºÀªÀÄ¤ ¸ÁªÀiÁædå

 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®Pï£À «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ CªÀ£À zÀR£ï ªÀiÁAqÀ°PÀ - eÁ¥sÀgï SÁ£ï
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀ£ÀÄ - eÁ¥sÀgï SÁ£ï.
 eÁ¥sÀgï SÁ£ï ºÉÆA¢zÀÝ ©gÀÄzÀÄ - C§ÄÝ¯ï ªÀÄÄeÁ¦ügï C¯Áè-Gzï-¢Ã£ï ºÀ¸À£ï UÀAUï §ºÀªÀÄ£ï µÁ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1347.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ DgÀA©üPÀ gÁdzsÁ¤ - UÀÄ®âUÀð (CºÀ¸À£Á¨Ázï)
 Qæ.±À. 1422 £ÀAvÀgÀ AiÀiÁªÀ £ÀUÀgÀ §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ gÁdzsÁ¤ - ©ÃzÀgï.
 ‘2£ÉÃ C¯ÉUÁìAqÀgï’ JAzÀÄ £Átå lAQ¹zÀ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯Áè-Gzï-¢Ã£ï ºÀ¸À£ï §ºÀªÀÄ£ï µÁ.
 UÀÄ®âUÁðzÀ°è Cw zÉÆqÀØzÁzÀ dÄªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢AiÀÄ£ÀÄß ¤jä¹zÀ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 1£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ.
 «zÁå ¥ÀPÀë¥ÁwAiÀiÁV ‘Cj¸ÁÖl¯ï’ JA§ £ÁªÀÄzsÉÃAiÀÄPÉÌ ¥ÁvÀæ£ÁVzÀÝ §ºÀªÀÄ¤AiÀÄ ±ÁAw ¦æAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 2£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ.
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ¯Éè ±ÉæÃµÀ× ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - vÁdÄ¢ÝÃ£ï ¦ügÉÆÃeï µÁ.
 zË®vÁ¨Á¢£À°è MAzÀÄ RUÉÆÃ¼À «ÃPÀëuÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - vÁdÄ¢ÝÃ£ï ¦ügÉÆÃeï µÁ.
 PÀÄgÁ¤£À ¥ÀæwUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁj vÀ£Àß fÃªÀ£À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - vÁdÄ¢ÝÃ£ï ¦ügÉÆÃeï µÁ
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß UÀÄ®âUÀð¢AzÀ ©ÃzÀgïUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 1£ÉÃ CºÀªÀÄzï µÁ.
 ¥ÀæeÉUÀ½AzÀ '¸ÀAvÀ(ªÁ°)' JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÝ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 1£ÉÃ CºÀªÀÄzï µÁ.
 ‘d°ÃA’(zÀ¨Áâ½PÉ zÉÆgÉ) JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï µÁ.
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À 3£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ£À ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ AiÀiÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï.
 §ºÀªÀÄ¤AiÀÄ ¥ÀæzsÁ¤ ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À¤UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ‘SÁéeÁ-E-dºÁ£ï’.
 ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï d¤¹zÀÄÝ - ¥À²ðAiÀiÁzÀ V¯Á£ï JA§°è
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ C¢üÃ£ÀzÀ°èzÀÝ UÉÆÃªÉAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÄÝ §ºÀªÀÄ¤ gÁdåPÉÌ ¸ÉÃj¹zÀªÀ£ÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï.
 PÀAa, gÁªÉÄÃ±ÀégÀzÀªÀgÉUÀÆ ¢VédAiÀÄ PÉÊUÉÆAqÀÄ C°è£À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀ §ºÀªÀÄ¤AiÀÄ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ -
ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï.
 Mj¸ÁìzÀ zÀAUÉUÀ¼À£ÀÄß CqÀV¹, C°è£À »AzÀÆ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß zsÀéA¸À ªÀiÁr 'WÁf' JA§ ©gÀÄzÀÄ ¥ÀqÉzÀ §ºÀªÀÄ¤AiÀÄ
¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæ - ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï.
 vÀ£Àß ¢VédAiÀÄUÀ½AzÁV ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï UÀ½¹zÀ ©gÀÄzÀÄ - ®¥sÀÌj.
 ©ÃzÀgï£À°è 'ªÀÄzÀgÀ¸Á' JA§ PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¤jä¹zÀªÀ£ÀÄ - ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï.
 ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁr¹, ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ, ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀAzÁAiÀÄ ¤UÀ¢ ªÀiÁrzÀ §ºÀªÀÄ£ïgÀ ªÀÄAwæ -
ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï.
 ‘zÀR¤ß£À C¢éwÃAiÀÄ PÀlÖqÀ’ JAzÀÄ ªÀtÂð¸À®àlÖ §ºÀªÀÄ¤UÀ¼À PÀlÖqÀ - ©ÃzÀgï£À ªÀÄzÀgÀ¸À.
 ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï §gÉzÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ -‘jAiÀiÁeï-G¯ï-E£Áë’, ‘ªÀiÁ£ÀÄfgï-G¯ï-E£Áë’, ‘¢ªÁ£ï-E-DµÀgï’.
 ‘CªÀ£ÉÆ§â ¸Àé¸ÁªÀÄxÀåð ªÀiÁ£ÀªÀ’, ‘C¢éwÃAiÀÄ ªÀÄAwæ’, JAzÀÄ «zÁéA¸ÀjAzÀ ºÉÆUÀ®àlÖ §ºÀªÀÄ¤AiÀÄ ªÀÄAwæ - ªÀÄºÀªÀÄzï
UÀªÁ£ï
 ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï£À ²gÀZÉÒÃzÀ£ÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1481.
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÁæAvÀåUÀ½VzÀÝ ºÉ¸ÀgÀÄ - vÀgÀ¥sï(¥ÁæAvÀå)
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è AiÀiÁgÀÄ vÀgÀ¥sïUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜ - vÀgÀ¥sÁÝgÀgÀÄ.
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ §AUÁgÀ, ¨É½î £Átå - '¢£Ágï'.
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ²PÀët PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - zË®vÁ¨Ázï, J°ZÀ¥ÀÄgÀ, ©ÃzÀgï, UÀÄ®âUÀð.
 ‘¶PÀgï £ÁªÀiÁ’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀ ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀ - §AzÉÃ £ÀªÁeï.
 ‘¥sÀvÀÄºï-G¸ï-¸À¯Áw£ï’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - E¸Á«Ä.
CHIRANTHANA
 ¦ügÉÆÃd¨Ázï JA§ ºÉÆ¸À £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¦ügÉÆÃeï µÁ.

 ‘¥sÀvÀÄºï-G¸ï-¸À¯Áw£ï’ £À PÀvÀÈ E¸Á«ÄUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï ºÀ¸À£ï §ºÀªÀÄ£ï µÁ.
 ©üÃªÀiÁ £À¢ zÀAqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¦ügÉÆÃeï µÁ¤AzÀ ¤gÁätªÁzÀ £ÀUÀgÀ - ¦ügÉÆÃeÁ¨Ázï £ÀUÀgÀ.
 vÀ£Àß CAvÀB¥ÀÄgÀzÀ°èzÀÝ 800 ªÀÄA¢ ¹ÛçÃAiÀÄgÉÆqÀ£É CªÀgÀªÀgÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ªÀåªÀºÀj¸ÀÄwÛzÀÝ£ÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄªÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À -
¦ügÉÆÃeï µÁ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ°è dºÀVÃgÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝ ªÀiÁr ªÉÃvÀ£À ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªÀ£ÀÄ-
ªÀÄºÀªÀÄzïUÀªÁ£ï.
 ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À£À PÁ®zÀ°è DgÀA¨sÀªÁzÀ «Ä±Àæ ¯ÉÆÃºÀzÀ PÀ¯É - ©zÀj PÀ¯É.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå «WÀl£ÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - D¢¯ï µÁ»UÀ¼ÀÄ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå «WÀl£ÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ ©ÃzÀgï£À°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - §jÃzï µÁ»UÀ¼ÀÄ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå «WÀl£ÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - PÀÄvÀÄ¨ï µÁ»UÀ¼ÀÄ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå «WÀl£ÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - ¤eÁA µÁ»UÀ¼ÀÄ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå «WÀl£ÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - D¢¯ï µÁ»UÀ¼ÀÄ.
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå «WÀl£ÉAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ ©gÁgï£À°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ - EªÀiÁäzï µÁ»UÀ¼ÀÄ.
§ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ
1. C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï §ºÀªÀÄ£ï µÁ --- 1347-1358
2. 1£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï --- 1358-1375
3. ªÀÄÄeÁ»Ãzï --- 1375-1378
4. zÁªÀÅzï --- 1378
5. 2£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï --- 1378-1397
6. XAiÀiÁ¸ïG¢ÝÃ£ï --- 1397
7. µÀA±ï G¢ÝÃ£ï --- 1397
8. ¦ügÉÆÃeï --- 1397-1422
9. 1£ÉÃ CºÀäzï --- 1422-1436
10. 2£ÉÃ C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï --- 1436-1458
11. ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï --- 1458-1461
12. ¤eÁAµÁ --- 1461-1463
13. 3£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï --- 1463-1482
14. 2£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄÆzï --- 1482-1518
15. 2£ÉÃ CºÀäzï --- 1518-1521
16. 3£ÉÃ C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï --- 1521-1522
17. ªÀ°ÃªÀÅ¯Áè --- 1522-1525
18. PÀ°ÃªÀÄÄ¯Áè --- 1525-1527
©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ïµÁ»UÀ¼ÀÄ(1489-1686)
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ» ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ - AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ï SÁ£ï.
 AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ïSÁ£ï ºÀvÀ£ÁzÀzÀÄÝ - PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£ÉÆA¢V£À AiÀÄÄzÀÞzÀ°è 1510gÀ°è
 vÀ£Àß »AzÀÆ ªÀÄAwæAiÀÄ ªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÁºÀªÁV »AzÀÆUÀ¼ÉÆA¢UÉ GzÁgÀªÁV ªÀwð¹zÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À -
AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ï SÁ£ï.
 ¥À²ðAiÀÄ£ï §zÀ®Ä GzÀÄð ¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß DqÀ½vÀ ¨sÁµÉAiÀÄ£ÁßV¹zÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 1£ÉÃ E¨Áæ»A µÁ.
 '©eÁ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ¯ÉèÃ ±ÉæÃµÀ×£ÀÆ, ¸ÀÄ¸ÀA¸ÀÌøvÀ£ÀÆ DzÀªÀ£ÀÄ' JAzÀÄ JA. mÉÊ®gï¤AzÀ ºÉÆUÀ¼Àà®lÖ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À -
2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ.
CHIRANTHANA
 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÁUÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ gÁdå¥Á®PÀ¼ÁVzÀÝªÀ¼ÀÄ - ZÁAzï©Ã©.

 ªÀÄ»¥ÀwzÁ¸ÀgÀ ¥ÀæªÀZÀ£ÀUÀ½AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀ£ÁV »AzÀÆUÀ¼À ¥ÀPÀë¥ÁwAiÀiÁzÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ.
 vÀ£Àß CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ PÉÆÃmÉAiÀÄ §½ £ÀgÀ¹AºÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤jä¹zÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ.
 GzÀÄð«£À°è ‘QvÁ¨ï-E-£ÀªÀgÀ¸ï’ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ.
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ°è ‘E¨Áæ»A gÉÆÃeÁ’ªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ïµÁ.
 'zÀQëtzÀ vÁeï ªÀÄºÀ¯ï' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸ÁägÀPÀ - ‘E¨Áæ»A gÉÆÃeÁ’.
 ‘dUÀzÀÄÎgÀÄ ¨ÁzÀµÀºÁ’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ.
 «±Àé¥Àæ¹zÀÞ UÉÆÃ¼À UÀÄªÀÄälªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ.
 µÀºÀfUÉ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß dºÀVÃgÁV PÉÆlÖ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ.
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ¹PÀAzÀgï D¢¯ï µÁ.
 ‘vÁjÃSï-E-¥sÉj¸ÁÛ’ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ¥sÉj¸ÀÛ.
 ‘vÁjÃPï-E-¹PÀAzÀj’ PÀÈwAiÀÄ PÀvÀÈð - ªÀÄÄ¯Áè £À¸Àæw.
 ‘vÉÆgÉªÉ gÁªÀiÁAiÀÄt’ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - (vÉÆgÉªÉ) £ÀgÀºÀj.
 PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ‘zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ gÁtÂ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄAiÀÄ¯ÁUÀÄªÀ £ÀUÀgÀ - ©eÁ¥ÀÄgÀ.
 zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ zÉÆqÀØ ªÀÄ¹Ã¢ - ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ dªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢. (eÁ«ÄÃ ªÀÄ¹Ã¢)
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ dªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢. (eÁ«ÄÃ ªÀÄ¹Ã¢)AiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - 1£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ.
 1£ÉÃ C° D¢¯ïµÁ vÁ½PÉÆÃmÉ «dAiÀÄzÀ £É£À¦UÁV ¤jä¹zÀ ªÀÄ¹Ã¢ - dªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢. (eÁ«ÄÃªÀÄ¹Ã¢)
 ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ £Á®Ì£ÉÃ, ¨sÁgÀvÀzÀ Cw zÉÆqÀØ UÀÄªÀÄäl - ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ UÉÆÃ¼À UÀÄªÀÄäl.
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ UÉÆÃ¼À UÀÄªÀÄälªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ïµÁ.
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ UÉÆÃ¼À UÀÄªÀÄälªÀÅ ¤gÁätªÁVgÀÄªÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ±ÉÊ° - EAqÉÆÃ-¸Á¸Éð¤Pï ±ÉÊ°.
 UÉÆÃ¼À UÀÄªÀÄälQÌAvÀ zÉÆqÀØ ¸ÁägÀPÀ ¨ÁgÁí PÀªÀiÁ£ï ¤«Äð¸À®Ä ªÀÄÄAzÁzÀ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À- 2£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ.
 ¨ÁgÁí PÀªÀiÁ£ï£À£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä GzÉÝÃ²zÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À - 2£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ.
 D¢¯ï µÁ» ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî¯ÁVzÀÝ avÀæ ±ÉÊ° - ‘gÁUÀªÀiÁ®’.
§ºÀªÀÄ¤UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D¢¯ï µÁ»UÀ¼ÀÄ ¤«Äð¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ

* §ºÀªÀÄ¤: ªÁ¸ÀÄÛ²®à PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ - ©ÃzÀgï ªÀÄvÀÛAiÀÄ PÀ®§ÄgÀV
 ©ÃzÀgï-PÉÆÃmÉ, gÀAVÃ£ï ªÀÄºÀ¯ï, D¸ÁÜ£ï ªÀÄºÀ¯ï, d£ÀvÁªÀÄ ºÀ¯ï, d£Á£Á ªÀÄºÀ¯ï, ¸ÉÆÃ®ºÀ PÀA§ ªÀÄ¹Ã¢,
ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À£À ªÀÄzÀgÀ¸Á.
 PÀ®§ÄgÀV-PÉÆÃmÉ, eÁ«Ä ªÀÄ¹Ã¢(zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ zÉÆqÀØ ªÀÄ¹Ã¢), µÁ§eÁgï ªÀÄ¹Ã¢, ºÀ¥sÁÛ UÀÄA§eï (¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ K¼ÀÄ
UÉÆÃjUÀ¼À ¸ÀAQÃtð)
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ»UÀ¼ÀÄ:
* eÁ«ÄÃ ªÀÄ¹Ã¢-C° D¢¯ï µÁ£À ¤ªÀiÁðt
* E¨Áæ»A gÉÆÃeÁ, ªÉÄºÀvÀgï ªÀÄºÀ¯ï- 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ ¤ªÀiÁt
* UÉÆÃ¼ÀUÀÄªÀÄäl - 1656gÀ°è ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
* ¨ÁgÁ PÀªÀiÁ£ï(2£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ), §qÉÃ PÀªÀiÁ£ï, ÇÀgï ªÀÄºÀ¯ï, D£ÀAzÀ ªÀÄºÀ¯ï, G¥Àà° §ÄgÀÄeï, vÁeï¨Á«Ø,
ZÁAzï ¨Á«Ø.
©eÁ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ
1. AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ï SÁ£ï --- 1489-1510
2. E¸Áä¬Ä¯ï --- 1510-1534
3. ªÀÄ®Äè --- 1534-1535
4. 1£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ --- 1535-1557
CHIRANTHANA
5. 1£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ --- 1557-1580

6. 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ --- 1580-1626
7. ªÀÄºÀªÀÄäzï --- 1626-1656
8. 2£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ --- 1656-1672
9. ¹PÀAzÀgï µÁ --- 1672-1686
CzsÁåAiÀÄ 12. ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ DgÀA¨sÀzÀ°è - «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀ ªÀiÁAqÀ°PÀgÁVzÀÝgÀÄ.

 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ D½éPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ - AiÀÄzÀÄ(«dAiÀÄ)gÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÈµÀÚgÁAiÀÄ JA§ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è MqÉAiÀÄgÀ D½éPÉ DgÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1399
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÁæaÃ£À ºÉ¸ÀgÀÄ - ªÀÄ»µÀªÀÄAqÀ®
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ (MqÉAiÀÄgÀ)gÁdåzÀ gÁdå¯ÁAbÀ£À - UÀAqÀ¨ÉÃgÀÄAqÀ
 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ°èzÀÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÀÄAqÀ¯Á¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀzÀÆr, CzÀ£ÀÄß vÀªÀÄä gÁdzsÁ¤AiÀiÁV ªÀiÁrPÉÆAqÀ
MqÉAiÀÄgÀÄ - gÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 gÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtªÀ£ÀÄß vÀªÀÄä gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1610.
 ‘DzsÀÄ¤PÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ªÉÆzÀ® ¤ªÀiÁð¥ÀPÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ MqÉAiÀÄgÀÄ - gÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 ‘ªÁ°äÃQ gÁªÀiÁAiÀÄt’zÀ PÀ£ÀßqÀ gÀÆ¥ÁAvÀgÀ PÀÈw - ‘²æÃ ZÁªÀÄgÁeÉÆQÛ «¯Á¸À’
 ‘²æÃ ZÁªÀÄgÁeÉÆÃQÛ «¯Á¸À’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - 6£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 £ÀªÀgÁwæ GvÀìªÀªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - gÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 RqÀÎ ªÀgÀ¸ÉAiÀÄ £ÉÊ¥ÀÄtåPÉÌ SÁåvÀgÁVzÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ‘gÀt¢üÃgÀ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ gÀtzÀÄ¯ÁèSÁ£À£À£ÀÄß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV JzÀÄj¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ°è £ÀgÀ¹AºÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀªÀgÀÄ - PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 §AUÁgÀzÉÆrØ PÁ®ÄªÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ‘PÀApgÁAiÀÄ ¥Àt’(PÀApÃgÀªÀ¥Àt)JA§ a£ÀßzÀ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß lAQ¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ -PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ°è ¤«Äð¹zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ - £ÀgÀ¹AºÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
 PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ¸Á»wUÀ¼ÀÄ - UÉÆÃ«AzÀ ªÉÊzÀå, wªÀÄägÀ¸À
 ‘PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd «dAiÀÄ’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - UÉÆÃ«AzÀ ªÉÊzÀå
 ‘ªÀiÁPÀðAqÉÃAiÀÄ ¥ÀÄgÁt’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - wªÀÄägÀ¸À
 ZÁªÀÄÄAr ¨ÉlÖPÉÌ ªÉÄnÖ®Ä ºÁQ¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - zÉÆqÀØzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ZÁªÀÄÄAr ¨ÉlÖzÀ°è £ÀA¢ «UÀæºÀ ¸ÁÜ¦¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - zÉÆqÀØzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ‘ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄ£ÉßAiÀÄgÀ UÀAqÀ’, ‘»AzÀÆgÁAiÀÄ ¸ÀÆvÁæt’, ‘¥ÀgÀgÁAiÀÄ ¨sÀAiÀÄAPÀgÀ’ JA§ ©gÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ -
zÉÆqÀØ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 ‘zÉÆqÀØ zÉÃªÀgÁd ¸ÁAUÀvÀå’ªÀ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ZÁªÀÄAiÀÄå
 ªÀÄgÁoÀgÀÄ, PÉ¼À¢ CgÀ¸ÀgÀÄ &UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀ £ÀªÁ§gÀ wæPÀÆl ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü - 1673-1704
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß ªÉÆWÀ®jAzÀ PÉÆAqÀÄ ¥ÀqÉzÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ªÉÆUÀ®jAzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ£ÀÄß PÉÆAqÀÄ ¥ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1687
CHIRANTHANA
 ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ZÉÆPÀÌ£ÁxÀ£ÁAiÀÄPÀ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ

 'PÀ£ÁðlPÀ ZÀPÀæªÀwð' JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 CoÁgÀ PÀbÉÃjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 CoÁgÀ PÀbÉÃjAiÀÄ°èzÀÝ DqÀ½vÀ ±ÁSÉUÀ¼À ¸ÀASÉå - 18.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è CAZÉ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 '£ÀªÀPÉÆÃn £ÁgÁAiÀÄt' JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 PÁªÉÃj £À¢UÉ zÉÆqÀØ zÉÃªÀgÁd £Á¯É, aPÀÌ zÉÃªÀgÁd £Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À PÉÆÃmÉ ªÉAPÀlgÀªÀÄt ªÀÄA¢gÀ ¤«Äð¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ±ÉéÃvÀ ªÀgÁºÀ ªÀÄA¢gÀ ¤«Äð¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉAiÀÄ ¥ÀgÀªÁ¸ÀÄzÉÃªÀ ªÀÄA¢gÀ ¤«Äð¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ‘aPÀÌzÉÃªÀgÁd ©ü£Àß¥ÀA’ PÁªÀåªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ‘ªÀÄºÁgÁµÀÖç ¨sÀÆ¥Á® d®j¥ÀÄ’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 ‘gÁeÁ dUÀzÉÃªï’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄjUÉ ‘gÁeÁ dUÀzÉÃªï’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ªÉÆUÀ¯ï ¨ÁzÀµÀºÀ OgÀAUÀeÉÃ¨ï
 ªÉÆUÀ¯ï D¸ÁÜ£ÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¸À®àlÖ aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ ªÀÄAwæ - °AUÀtÚAiÀÄå
 ‘ºÀ¢§zÉAiÀÄ zsÀªÀÄð’ PÀÈw gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ¸ÀAa ºÉÆ£ÀßªÀÄä.
 ¸ÀgÀ¸À ¸Á»vÀåzÀ ‘ªÀgÀzÉÃªÀvÉ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¸ÀAa ºÉÆ£ÀßªÀÄä
 vÁªÀÅ wÃjPÉÆAqÁUÀ vÀ£Àß gÁtÂAiÀÄgÀÄ AiÀiÁgÀÆ ¸ÀºÀUÀªÀÄ£À ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ JAzÀÄ DeÁÕ¦¹zÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌzÉÃªÀgÁd
MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ‘¨Á¨Áð¯ÉÆw’ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 vÀªÀÄä zÁ£À zÀwÛ PÁAiÀÄðUÀ½AzÀ ‘zsÀªÀÄð¥Àæ¨sÀÄ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ¸Á»wUÀ¼ÀÄ - ªÀÄAwæ wgÀÄªÀÄ¯ÁgÀå, ¹AUÁgÁgÀå, ªÀÄ®ègÀ¸À, wªÀÄägÀ¸À,
aPÀÆÌ¥ÁzsÁåAiÀÄ EvÀgÀgÀÄ.
 PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® ¨sÁµÁAvÀgÀ £ÁlPÀ - ‘«ÄvÁæ«AzÀ UÉÆÃ«AzÀ’
 ‘«ÄvÁæ«AzÀ UÉÆÃ«AzÀ’ £ÁlPÀªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ¹AUÁgÁgÀå
 aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ ªÀÄAwæ wgÀÄªÀÄ¯ÁgÀå §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ - aPÀÌ zÉÃªÀgÁd ªÀA±ÁªÀ½’, ‘aPÀÌ zÉÃªÀgÁd
«dAiÀÄ’, ‘aPÀÌ zÉÃªÀgÁd ±ÀvÀPÀ’
 ‘¥À¢ä¤ PÀ¯Áåt’ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ±ÀÈAUÁgÀªÀÄä
 aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀªÀgÀÄ - EªÀÄär PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 QªÀÅqÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆPÀgÁVzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ - EªÀÄär PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 EªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ PÁ®zÀ°è ¢ArUÀ¯ï£À ¥sËdÄzÁgÀ£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ºÉÊzÀgï C°.
 ºÉÊzÀgï n¥ÀÄà £ÀAvÀgÀzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ (Qæ.±À. 1799-1940)

 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀÄ£Àgï ¸ÁÜ¥À£É
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀÄ£Àgï¸ÁÜ¥À£É JAzÀgÉ n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£À ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ DqÀ½vÀªÀÅ ¥ÀÄ£ÀB ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgï
ªÀÄ£ÉvÀ£ÀPÉÌ zÉÆgÉvÀzÀÄÝ(CAzÀgÉ MqÉAiÀÄgï D½éPÉAiÀÄ ¥ÀÄ£Àgï DgÀA¨sÀ)
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀÄ£Àgï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1799
 n¥ÀÄà ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ænÃµÀgÀ ªÀÄzsÉå K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ - ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ
 ©ænÃµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ £ÀqÀÄªÉ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1799 dÆ£ï 30
CHIRANTHANA
 n¥ÀÄà«£À ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ - ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.

 ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÁUÀ CªÀjUÉ - 5 ªÀµÀð ªÀAiÀÄ¸ÁìVvÀÄÛ.
 ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄjUÉ gÁd ¥Àæw¤¢üAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀªÀgÀÄ - CªÀgÀ vÁ¬Ä ªÀÄºÁgÁtÂ ®QëöäÃ CªÀÄätÂÚ
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæxÀªÀÄ ©ænÃµï gÉ¹qÉAmï - PÀ£Àð¯ï ¸Àgï. ¨ÁåjPÉÆèÃ¸ï
 ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄjUÉ ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ
 ¥ÀÆtðAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝ CªÀ¢ü - 1799-1811
 gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt¢AzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆjUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ ¥ÀÄ£Àgï ¤ªÀiÁðt PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå
 ‘PÀAzÁZÁgÀ’ JA§ ¥ÉÆÃ°Ã¸ï ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå
 ªÉ®ÆègÀÄ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀzÉ§rzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå
 ªÉ®Æèj£À zÀAUÉUÉ PÁgÀtgÁzÀ n¥ÀÄà«£À ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ - ¥sÀvÉÃ ºÉÊzÀgï ªÀÄvÀÄÛ «ÄÃgï D®AgÀÄ
 ªÉ®ÆègÀÄ zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1806
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ-²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖzÀ £ÀqÀÄªÀt ªÉ¯Éè¹è ¸ÉÃvÀÄªÉ ¤«Äð¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå
 ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå vÀªÀÄä ¸ÉÃªÉUÉ ¥Àæw¥sÀ®ªÁV dºÀVÃgÁV ¥ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À(¥ÀæzÉÃ±À) - AiÀÄ¼ÀAzÀÆgÀÄ
 ‘ÇÁªÀiÁ£Àå PÁAiÀÄðzÀPÀë’, ‘±ÉæÃµÀ× gÁdPÁgÀt ¥ÀlÄ’ JAzÀÄ ºÉÆUÀ¼À®àlÖ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ -¥ÀÆtðAiÀÄå
 ÇÁªÀiÁ£Àå PÁAiÀÄðzÀPÀë’, ‘±ÉæÃµÀ× gÁdPÁgÀt ¥ÀlÄ’ JAzÀÄ ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå£À£ÀÄß ºÉÆUÀ½zÀ EAVèÃµï ªÀåQÛ- CxÀðgï ªÉ¯Éè¹è
 ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ ¢ªÁ£À ºÀÄzÉÝ¬ÄAzÀ ¤ªÀÈvÀÛgÁzÀ ªÀµÀð - 1811
 ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ vÁªÉÃ £ÉÃgÀªÁV DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1811
 ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ PÁ® ¸Á»vÀåzÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ ¸ÀÄªÀtðAiÀÄÄUÀªÁVvÀÄÛ?
 ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ §gÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR -‘²æÃ vÀvÀé¤¢ü’, ‘²æÃ PÀÈµÀÚ PÀxÁ ¸ÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀ’, ‘gÁªÀiÁAiÀÄt’,
‘ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ’, ‘zÀªÀÄAiÀÄAw ¨sÁUÀªÀvÀ’, (59 PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ)
 ‘C©ü£ÀªÀ PÁ½zÁ¸À’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖªÀgÀÄ - §¸À¥Àà ±Á¹Ûç
 ‘PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀªÉÇÃzÀAiÀÄ GµÁvÁgÉ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ - ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ªÀÄÄªÀÄärAiÀÄªÀgÀ PÁ®zÀ°è £ÀqÉzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÀAUÉ - £ÀUÀgÀ zÀAUÉ
 £ÀUÀgÀ zÀAUÉ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1830-31
 ©ænÃµÀgÉ £ÉÃgÀªÁV ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1831.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À PÀ«Äµï£Àgï D½éPÉUÉ M¼À¥ÀlÖ CªÀ¢ü - 1831-1881.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ E§âgÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ PÀ«Äµï£ÀgïUÀ¼ÀÄ-ªÀiÁPïð PÀ§â£ï ªÀÄvÀÄÛ ®Æ¬Ä ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï.
 PÀ«Äµï£ÀgïUÀ¼À D½éPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - Qæ.±À. 1881.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀÄ£ÀzÁð£À-1881
 (PÀ«ÄµÀ£Àgï D½éPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ MqÉAiÀÄjUÉ C¢üPÁgÀ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀªÁVzÀÝ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀzÁð£À J£ÀÄßªÀgÀÄ).
 PÀ«ÄÃµï£ÀgïUÀ¼À D½éPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ Qæ.±À. 1881gÀ°è C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - 10£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 10£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÝ CªÀ¢ü - 1881-1894
 10£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÁUÀ EzÀÝ ©ænÃµï gÉ¹qÉAmï - eÉ.r. UÉÆÃqÀð£ï
 ¥ÀÄ£ÀzÁð£ÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæxÀªÀÄ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï gÀAUÁZÁ®Äð
 gÀAUÁZÁ®Äð ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝ CªÀ¢ü - 1881-1883
 'ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæw¤¢ü' ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï gÀAUÁZÁ®Äð.
CHIRANTHANA
 'ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæw¤¢ü' ¸À¨sÉ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1881.

 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÉÊ¯ÉéAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï gÀAUÁZÁ®Äð.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÉÊ¯Éé DgÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1882.
 ¢ªÁ£ï gÀAUÁZÁ®Äð ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1883
 ¢ªÁ£ï gÀAUÁZÁ®Äð £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÁzÀªÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï
 ¢ªÁ£ï PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝ CªÀ¢ü - 1883-1901
 gÉÊvÀjUÉ ¸Á® ¤ÃqÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀPÉÌ PÀÈ¶ ¨ÁåAPÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå ¸ÀPÁðj £ËPÀgÀjUÉ fÃªÀ«ªÀiÁ AiÉÆÃd£É eÁjUÉ vÀAzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ZÁªÀÄgÁeÉÃAzÀæ ªÀÄÈUÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï.
 ¨sÀÆ vÀAmÉUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉUÉ ‘Land Revenue Tribunal’£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ-PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï.
 ‘PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁµÉÆÃfÓÃ«¤ ¸À¨sÁ’ªÀ£ÀÄß ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð - 1887
 ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¨Á®å «ªÁºÀ ¤µÉÃzsÀ PÁ¬ÄzÉ’ eÁjUÉ vÀAzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï.
 ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¨Á®å «ªÁºÀ ¤µÉÃzsÀ PÁ¬ÄzÉ’ eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð - 1894
 ¸ÀPÁðj £ËPÀgÀgÀ DAiÉÄÌUÁV (¸ÀàzsÁðvÀäPÀ) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¹«¯ï ¸À«Ãð¸ï ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï.
 DV£À PÁ®zÀ°è KµÁåzÀ¯ÉèÃ ¥ÀæxÀªÀÄ d®«zÀÄåvï PÉÃAzÀæªÉAzÀÄ SÁåvÀªÁVzÀÄÝ - ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ d®«zÀÄåvï PÉÃAzÀæ.
 ²ªÀ£À¸ÀªÀÄÄzÀæ d®«zÀÄåvï PÉÃAzÀæzÀ°è d®«zÀÄåvï GvÁàzÀ£É DgÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1902.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ «zÀÄåvï ¥ÀÆgÉÊPÉ ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð - 1905.
 ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÁzÀªÀgÀÄ - ¦. J£ï PÀÈµÀÚªÀÄÆwð
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1894.
 'mÁmÁ E£ï¹ÖlÆåmï D¥sï ¸ÉÊ£ïì' ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1905.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EgÀÄªÀ CgÀªÀÄ£É ¤ªÀiÁðtPÉÌ ±Àæ«Ä¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï n. D£ÀAzÀgÁªï
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ gÁd¥Àæw¤¢üAiÀiÁV D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀªÀgÀÄ -CªÀgÀ vÁ¬Ä ªÁtÂÃ«¯Á¸ÀzÀ PÉA¥À gÁdªÀÄätÂÚ.
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ¸ÀévÀB vÁªÉÃ £ÉÃgÀªÁV D½éPÉ ªÀiÁqÀ¯ÁgÀA©ü¹zÀ ªÀµÀð - 1905.
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ PÁ®zÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR d¯Á±ÀAiÀÄ - ªÀiÁj PÀtÂªÉ d¯Á±ÀAiÀÄ.
 PÉÆÃ¯ÁgÀ a£ÀßzÀ UÀtÂ DgÀA¨sÀªÁzÁUÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ £ÀUÀgÀPÉÌ «zÀÄåvï ¸ÀgÀ§gÁeÁzÁUÀ EzÀÝ MqÉAiÀÄgÀÄ - £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ¨sÀzÁæªÀw PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GQÌ£À PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ¸ÀPÁðj ¸Á§Æ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀAzsÀzÀ JuÉÚ PÁSÁð£É ¸ÁÜ¦¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¨ÁåAPÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1916.
 ºÉ¨Áâ¼ÀzÀ PÀÈ¶ PÁ¯ÉÃeï ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀtgÁzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå.
 ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀëtzÀ ±ÀÄ®ÌªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝ ªÀiÁrzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀÄ - £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 'DzsÀÄ¤PÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¤ªÀiÁð¥ÀPÀ' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àlÖ MqÉAiÀÄgÀÄ - £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 UÀÈºÀ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀÄ - £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ£À ¸ÀA¸ÉÜ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1911.
 ¨sÀzÁæªÀwAiÀÄ°è ¹ªÉÄAmï ªÀÄvÀÄÛ PÁUÀzÀzÀ PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï.
 ªÀÄAqÀåzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï.
 PÀ£ÀßA¨Ár DuÉPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï.
CHIRANTHANA
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ªÀiÁzÀj gÁdå JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁUÀ®Ä PÁgÀtgÁzÀ MqÉAiÀÄgÀÄ - £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 'CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄUÀ¼À vÀªÀgÀÄªÀÄ£É' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀUÀgÀ - ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
 "PÉÊUÁjQÃPÀgÀt E®èªÉÃ «£Á±À" J£ÀÄßwÛzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - JA. «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå
 ºÉ¨Áâ¼À PÀÈ¶ PÁ¯ÉÃdÄ(EA¢£À PÀÈ¶ «±Àé«zÁå®AiÀÄ) ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀtgÁzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - JA. «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå
 'PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ' ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÁgÀtgÁzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - JA. «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï PÁAvÀgÁeÉÃ CgÀ¸ï
 '»AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðUÀ¼À gÀPÀëPÀ' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - ¢ªÁ£ï PÁAvÀgÁeÉÃ CgÀ¸ï
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è '§ÈAzÁªÀ£À ºÀÆzÉÆÃl'ªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ¢ªÁ£ÀgÀÄ - «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï.
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÁzÀªÀgÀÄ - dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgï ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ MqÉAiÀÄgï(zÉÆgÉ) - dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæxÀªÀÄ gÁd ¥ÀæªÀÄÄR(gÁdå¥Á®)gÀÄ - dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 gÁd¶ð JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ - £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ£ÀÄß 'gÁd¶ð' JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃf
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁdgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß 'gÁªÀÄgÁdå' JAzÀÄ ªÀtÂð¹zÀªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf
 £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ¹AºÁ£À¸ÀPÉÌ §AzÁUÀ ©ænÃµï gÉ¹qÉAmï DV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀgÀÄ - PÀ£Àð¯ï ºÉAqÀgï¸À£ï
 dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ gÀa¹zÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ -'The Religion And Man', 'The Geetha and
Indian Culture'
 dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1974
ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÀÄ
 * AiÀÄzÀÄ(«dAiÀÄ)gÁAiÀÄ 1399-1423
 * »jAiÀÄ ¨ÉlÖzÀ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgïI 1423-1456
 * wªÀÄägÁd MqÉAiÀÄgï I 1456-1479
 * »jAiÀÄ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï I 1479-1513
 * »jAiÀÄ ¨ÉlÖzÀ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1513-1553
 * ¨ÉÆÃ¼À ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1572-1576
 * ¨ÉlÖzÀ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1576-1578
 * gÁd MqÉAiÀÄgï 1578-1617
 * ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1617-1637
 * EªÀÄär gÁd MqÉAiÀÄgï 1637-1638
 * gÀt¢üÃgÀ PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgï1638-1659
 * zÉÆqÀØzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgï 1659-1673
 * aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgï 1673-1704
 * PÀApÃgÀªÀ £ÀgÀ¸ÀgÁd MqÉAiÀÄgï 1704-1714
 * 1£ÉÃ PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï 1714-1732
 * ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1732-1734
 * EªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï 1734-1766
 * £ÀAdgÁd MqÉAiÀÄgï 1766-1770
CHIRANTHANA
 * ¨ÉlÖzÀ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1770-1776

 * 9£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1776-1796
 * ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï 1799-1831
 * 10£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï 1831-1894
 * £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï 1895-1940
 * dAiÀÄZÁªÀÄ gÁd MqÉAiÀÄgï 1940-1947
ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ
 * ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå 1782-1811
 * ¨ÁVðgï ¨sÀQë ¨Á¯ÁfgÁªï 1811-1812
 * ¸ÀªÁgï ¨sÀQë gÁªÀÄgÁªï 1812-1817
 * ¨Á§ÄgÁªï 1817-1818
 * ¹zÀÞgÁd CgÀ¸ï 1818-1820
 * ¨Á§ÄgÁªï - 2£ÉÃ¨Áj 1820-1821
 * °AUÀgÁd CgÀ¸ï 1821-1822
 * ¨Á§ÄgÁªï 3£ÉÃ 1822-1825
 * ªÉAPÀl CgÀ¸ï 1827-1831
 * ªÉAPÀlgÀªÀÄ£ÀAiÀÄå 1831-1832
 * ¨Á§ÄgÁªï 4£ÉÃ¨Áj 1832-1834
 * PÉÆ®èA ªÉAPÀlgÁªï 1834-1838
 * ¸ÀÆgÀ¥ÀàAiÀÄ 1838-1840
 * PÉÆ®A ªÉAPÀlgÁªï 2£ÉÃ ¨Áj 1840-1844
 * PÉÆ® PÀÈµÀÚªÀÄ £ÁAiÀÄÄØ 1844-1858
 * PÉ. «dAiÀÄgÀAUÀA £ÁAiÀÄÄØ 1858-1864
 * CgÀÄuÁZÀ® ªÀÄÄzÀ°AiÀiÁgï 1864-1866
 * gÀAUÁZÁ®Äð 1881-1883
 * PÉ.±ÉÃµÁ¢æ LAiÀÄågï 1883-1900
 * n.Dgï.J. vÀA§ÆZÉnÖ 1900-1901
 * ¦.J£ï PÀÈµÀÚªÀÄÆwð 1901-1906
 * «.¦.ªÀiÁzsÀªÀgÁªï 1906-1909
 * n. D£ÀAzÀgÁªï 1909-1912
 * JA. «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå 1912-1918
 * JA. PÁAvÀgÁeï CgÀ¸ï 1918-1922
 * J.Dgï. ¨Áå£Àfð 1922-1926
 * «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï 1926-1941
 * J£ï ªÀiÁzsÀªÀ gÁªï 1941-1946
 * J.Dgï. ªÉÆzÀ°AiÀiÁgï 1946-1949
CzsÁåAiÀÄ 13. ºÉÊzÀgï C° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
CHIRANTHANA
 ºÉÊzÀgÁ° d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1721

 ºÉÊzÀgÁ° d¤¹zÀ ¸ÀÜ¼À - §Æ¢PÉÆÃmÉ (PÉÆÃ¯ÁgÀ f¯Éè)
 ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ vÀAzÉ - ¥sÀvÉ ªÀÄºÀªÀÄzï
 ºÉÊzÀgï C°UÉ EzÀÝ ©gÀÄzÀÄ - ‘¥sÀvÉ ºÉÊzÀgï §ºÀzÀÆÝgï’ (£ÀªÁ¨ï ºÉÊzÀgï C°SÁ£ï)
 ºÉÊzÀgïUÉ ‘¥sÀvÉ ºÉÊzÀgï §ºÀzÀÆÝgï’ JA§ ©gÀÄzÀÄ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - 2£ÉÃ PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï
 ºÉÊzÀgï ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð - 1749
 ºÉÊzÀgï zÉÃªÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄwÛzÀ ªÀµÀð - 1750
 ºÉÊzÀgï wgÀÄZÀ£Á¥À½îAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀµÀð - 1751
 ºÉÊzÀgï ¢AqïUÀ¯ï£À ¥sËdÄzÁgÀ£ÁV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1755
 EªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀ PÁ®zÀ°è ¢ArUÀ¯ï£À ¥sËdÄzÁgÀ£ÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ºÉÊzÀgï C°.
 ZËvÁ¬Ä ªÀ¸ÀÆ°UÉ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtPÉÌ §AzÀ ªÀÄgÁoÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ¸ÉÃ£Á¤ - ºÉÊzÀgï C°.
 ‘PÁAiÀÄðPÀvÀð’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¸ÀªÁð¢üPÁj - ºÉÊzÀgï C°
 ºÉÊzÀgï ªÀÄgÁoÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀÝÀPÉÌ, MqÉAiÀÄjAzÀ dºÀVÃgÁV ¥ÀqÉzÀ £ÀUÀgÀ - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
 ºÉÊzÀgï£À gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ £ÀUÀgÀ - ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt
 ºÉÊzÀgÁ° ©zÀ£ÀÆgÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹zÀ ªÀµÀð - 1763
 ºÉÊzÀgÁ° ©zÀ£ÀÆgÀ£ÀÄß UÉzÀÝ £ÀAvÀgÀ CzÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄ - 'ºÉÊzÀgï £ÀUÀgÀ'
 ºÉÊzÀgï C° zÀ¼ÀªÁ¬ÄAiÀiÁV C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1761.
 ºÉÊzÀgï C° PÉ¼À¢, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÀÄ®¨Ágï wÃgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÝ ªÀµÀð - 1763.
 ©ænÃµÀgÀÄ ºÉÆ£ÁßªÀgÀzÀ°è ªÁå¥ÁgÀ PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ¦¸À®Ä C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ºÉÊzÀgï C°
 ©zÀ£ÀÆjUÉ 'ºÉÊzÀgï £ÀUÀgÀ' JA§ ºÉ¸ÀgÀ¤ßvÀÛªÀgÀÄ - ºÉÊzÀgï C°
 ©zÀ£ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖzÀÄÝ - ºÉÊzÀgï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÀÄªÉ
 ‘©zÀ£ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ’ ºÉÊzÀgï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀgÀ £ÀqÀÄªÉ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1765
 ºÉÊzÀgÀ£ÀÄ PÉÆqÀUÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹ aPÀ«ÃgÀ gÁeÉÃAzÀæ£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀ ªÀµÀð - 1772
 ºÉÊzÀgï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀ wæAiÀÄA§PïgÁªï £ÀqÀÄªÉ K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ - ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ.
 ºÉÊzÀgï ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÁoÀ wæAiÀÄA§PïgÁªï £ÀqÀÄªÉ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1772
 ªÉÆzÀ® DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ - 1767- 1768.
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÉÆ½¹zÀ M¥ÀàAzÀ ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ - 1769.
 JgÀqÀ£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü - 1780 – 1784.
 Qæ.±À. 1770 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÀÄgÁoÀ ¥ÉÃ±Éé - ªÀiÁzsÀªÀgÁªï
 JgÀqÀ£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è gÀavÀªÁzÀ ©ænµï «gÉÆÃ¢ü MPÀÆÌlzÀ°èzÀÝªÀgÀÄ-ºÉÊzÀgï C°,
£ÁUÀ¥ÀÄgÀzÀ ¨ÉÆÃA¸Éè, UÁé°AiÀÄgï£À ¹AzsÀå, ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ¤eÁªÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¥sÉæAZÀgÀ ªÀiÁºÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1781.
 ©ænÃµÀgÀÄ ºÉÊzÀgï C°AiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¸ÉÆÃ°¹zÀ PÀzÀ£À - ¥ÉÆÃmïð£ÉÆÃªÉÇ PÀzÀ£À (¸Àgï LgïPÀÆmï §ænÃµï ¸ÉÃ£Á¤)
 ¸ÉÆÃ°UÀ£ÀÆgÀÄ PÀzÀ£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1781.
 ¸ÉÆÃ°UÀ£ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ©ænÃµÀgÀ ¸ÉÃ£Á¤ DVzÀÝªÀ£ÀÄ - ¸Àgï LgïPÀÆmï.
 JgÀqÀ£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è PÀAaAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¸ÉÃ£Á¤ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èzÀÝ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ªÁgÀ£ï ºÉÃ¹ÖAUïì.
 ºÉÊzÀgï C° ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1782.
 ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1784.
CHIRANTHANA
 JgÀqÀ£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß CAvÀåUÉÆ½¹zÀ M¥ÀàAzÀ - ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ.

 n¥ÀÄà«UÉ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÀÄ®¨ÁgÀ PÀgÁªÀ½ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀAvÉ ªÀiÁrzÀ M¥ÀàAzÀ - ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ. (2£ÉÃ
DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ K¥ÀðnÖvÀÄ)
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü Qæ.±À. 1790-92
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ ªÉÃ¼É ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ©zÀ£ÀÆgÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÝªÀgÀÄ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ ªÉÃ¼É n¥ÀÄà,©zÀ£ÀÆgÀÄ,ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÉzÀÝzÀÄÝ-©æUÉÃrAiÀÄgï ªÀiÁåxÀÆå¸ï£À£ÀÄß
 ‘§ºÀzÀÆj’ JA§ £ÁtåUÀ¼À£ÀÄß ZÀ¯ÁªÀuÉUÉ vÀAzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¸ÀªÁð¢üPÁj(zÀ¼ÀªÁ¬Ä) - ºÉÊzÀgÁ°
 ºÉÊzÀgï£À ªÀÄÈvÀ zÉÃºÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁ¢ü ªÀiÁrzÀÄÝ - ªÉÆzÀ®Ä PÉÆÃ¯ÁgÀzÀ°è, £ÀAvÀgÀ ²æÃgÀAUÉÆ¥ÀlÖtzÀ°è.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀ£ÀÄß D½zÀ ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄUÀ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï d¤¹zÀ ªÀµÀð - 1753, zÉÃªÀ£ÀºÀ½î.
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£À vÁ¬ÄAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ - ¥sÀPÀÈ¤ß¸Á ¨ÉÃUÀA
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£À ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ - n¥ÀÄà ¸ÁºÉÃ¨ï CxÀªÁ ¥sÀvÉ C°SÁ£ï
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£À d£À£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ºÉÊzÀgï£À£ÀÄß C£ÀÄUÀæ»¹zÀ DPÁðmï£À ¸ÀAvÀ -n¥ÀÄà ªÀÄ¸ÁÛ£ï O°AiÀiÁ
 ‘American Dexclaration of Independence’WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ ¥Àæw ¥ÀqÉzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è ªÉÆzÀ°UÀ£ÁgÀÄ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 CªÉÄÃjPÁ PÁæAwAiÀÄ ªÉÃ¼É ¨ÉAd«Ä£ï ¥sÁæAPï°£ïUÉ zsÀ£À ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ªÀåQÛ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 ªÀÄÄdgÁ¨Ázï PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀªÀgÀÄ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ DgÀA¨sÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ CA±À - n¥ÀÄà wgÀÄªÁAPÀÆgÀÄ gÁd£À ªÉÄÃ¯É zÀAqÉwÛ ºÉÆVzÀÄÝ.
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èzÀÝ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð PÁgÀ£ïªÁ°Ã¸ï.
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï ¹AºÁ¸À£ÀªÀ£ÉßÃjzÀ ªÀµÀð - 1782 r¸ÉA§gï 29gÀAzÀÄ
 UÀeÉÃAzÀæWÀqÀ M¥ÀàAzÀ - ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï £ÀqÀÄªÉ K¥ÀðnÖvÀÄ
 UÀeÉÃAzÀæWÀqÀ M¥ÀàAzÀ K¥ÀðlÖ ªÀµÀð - 1787
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ CªÀ¢ü 1790-92
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£À£ÀÄß ‘Grand Man of India’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - zÉÆzïªÉ¯ï
 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ K¥ÀðlÖ M¥ÀàAzÀ - ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ.
 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ n¥ÀÄà vÀ£Àß CzsÀðgÁdåªÀ£ÀÄß EAVèÃµÀjUÉ ©lÄÖ PÉÆqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
 n¥ÀÄà ªÀÄvÀÄÛ ©ænÃµÀgÀÄ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀPÉÌ ¸À» ºÁQzÀ ªÀµÀð - 1792 ªÀiÁZïð 22
 ‘eÁPÉÆÃ©£ï’ JA§ ¥sÁæ£ïì£À GUÀæªÁ¢ ¥ÀAxÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀåvÀé ¥ÀqÉzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À D¼ÀgÀ¸ÀÄ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
 4£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞÀ°è ©ænÃµï ¸ÉÃ£Á¥ÀwUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ -d£ÀgÀ¯ï ºÁåjÃ¸ï,CxÀðgï ªÉ¯Éè¹è, ¸ÀÄÖªÀmïð
 n¥ÀÄà gÀtgÀAUÀzÀ°è «ÃgÀ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ ªÀµÀð - 1799 ªÉÄÃ 4
 £Á®Ì£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1799.
 £Á®Ì£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è «d¬ÄAiÀiÁzÀªÀgÀÄ - ©ænÃµÀgÀÄ.
 £Á®Ì£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èzÀÝ ©ænÃµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï - ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è.
 ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¦àPÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ n¥ÀÄàªÀ£ÀÄß MvÁÛ¬Ä¹zÀ UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï -¯Áqïð ªÉ¯Éè¹è.
 ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ºÀÄ°’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝªÀgÀÄ - n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï.
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥Àæ¹zÀÞ ªÀÄAwæ - ¢ªÁ£ï ¥ÀÆtðAiÀÄå
 n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï£À£ÀÄß ‘Grand Man of India’ JAzÀÄ PÀgÉzÀªÀgÀÄ - zÉÆzïªÉ¯ï
 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ°ègÀÄªÀ n¥ÀÄà«£À CgÀªÀÄ£É - zÀjAiÀiÁ zÀªÀ®vï (¸ÁUÀgÀ ¹j)
 “ºÉÊzÀgÀ£ÀÄ ¸ÁªÀiÁædå PÀlÖ®Ä d¤¹zÀÝ°è, n¥ÀÄà CzÀ£ÀÄß ¤£ÁðªÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä d¤¹zÀÝ” JAzÀÄ ºÉÃ½zÀªÀgÀÄ-«¯ïì÷Ì
 n¥ÀÄà«£À ¸ÀªÀiÁ¢ü - ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖzÀ°èzÉ
CHIRANTHANA
 n¥ÀÄà«£À ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÁzÀªÀgÀÄ - ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ
 DAUÉÆèÃ -ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÀÄ

* 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1767-69 ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ
* 2£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1780-84 ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ
* 3£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1790-92 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ
* 4£ÉÃ DAUÉÆèÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ 1798-99 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÉÆA¢UÉ ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ
CzsÁåAiÀÄ 14. PÀ«ÄÃµÀ£ÀgïUÀ¼À D½éPÉ
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À ©ænÃµï PÀ«ÄµÀ£Àgï D½éPÉUÉ M¼À¥ÀlÖ ªÀµÀð - 1831

 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À PÀ«ÄµÀ£Àgï D½éPÉUÉ M¼À¥ÀlÖ CªÀ¢ü - 1831-1881
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæxÀªÀÄ PÀ«ÄµÀ£Àgï - PÀ£Àð¯ï ©æPïì
 PÀ£Àð¯ï ©æPïì£À eÉÆvÉVzÀÝ dÆ¤AiÀÄgï PÀ«ÄµÀ£Àgï - ®Æ¶AUïl£ï
 M§â£ÉÃ PÀ«ÄµÀ£Àgï£À£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀzÀÞw DgÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð - 1834
 1834gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DV §AzÀªÀgÀÄ - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ªÀiÁPïð PÀ§â£ï ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DVzÀÝ CªÀ¢ü- 1834-1861
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆj¤AzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 CoÁgÀ PÀbÉÃjAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 6 jAzÀ 4 PÉÌ E½¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï-ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 PÀ§â£ï ªÉÄÊ¸ÀÆj£À DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 4PÉÌ E½¸À®Ä ªÀÄÄRå PÁgÀt-DqÀ½vÀ ªÉZÀÑ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ
 ªÀiÁPïð PÀ§â£ï PÁ®zÀ°èzÀÝ 4 DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ - J) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ©) CµÀÖUÁæªÀÄ ¹) avÀæzÀÄUÀð r) £ÀUÀgÀ
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è gÉ¹qÉAmï ºÀÄzÉÝ gÀzÀÄÝ ªÀiÁqÀ®àlÖ ªÀµÀð - 1843
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è MAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ PÀ«ÄµÀgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 £ÁåAiÀiÁAUÀ(dÄr¶AiÀÄ¯ï) PÀ«ÄµÀ£Àgï £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀAvÉ PÀ§â£ïUÉ ¸À®ºÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - ¯Áqïð qÁ¯ïºË¹
 ¯ÉÆÃPÉÆÃ¥ÀAiÉÆÃV E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 gÁdåzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ gÉÊ®Ä ªÀiÁUÀð ºÁPÀ®Ä PÁgÀtgÁzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ gÉÊ®Ä ªÀiÁUÀð - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-eÉÆÃ¯Ágï¥ÉÃmÉ ªÀiÁUÀð
 CgÀtå ¸ÀA¥ÀwÛ£À C©üªÀÈ¢ÞUÁV ‘PÀ£ÀìðªÉÃlgï’ JA§ C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï -ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ – eÉÆÃ¯Ágï¥ÉÃmÉ gÉÊ®Ä ªÀiÁUÀð ºÁPÀ®àlÖ ªÀµÀð - 1859
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ DzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß 68 ®PÀë¢AzÀ 84 ®PÀëPÉÌ ºÉaÑ¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï- ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ªÀÄÆ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è DPÁÖçAiÀiï ¸ÀÄAPÀªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¨sÀÆPÀAzÁAiÀÄ ªÀ¸ÀÆ°UÉ gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï - PÀ§â£ï
 PÀAzÁAiÀÄ DqÀ½vÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è PÀ§â£ïUÉ £ÉgÀªÁzÀ zÀPÀë C¢üPÁj - ªÉAPÀlgÁªï
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è CAQ CA±À E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 £ÀA¢AiÀÄ°è £ÉºÀgÀÄ ªÀiÁå£Àì£ï ¤«Äð¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 CgÀtå E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 1840 gÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ªÀÄÄzÀæuÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï
 ‘¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄ PÁ®’ JAzÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À EwºÁ¸ÀzÀ°è ºÉ¸ÀgÁzÀ PÁ® - ªÀiÁPïð PÀ§â£ï£À PÁ®
CHIRANTHANA
 ªÀiÁPïð PÀ§â£ï £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DzÀªÀgÀÄ ®Æ¬Ä ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï

 ®Æ¬Ä ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï DV §AzÀ ªÀµÀð - 1861
 ®Æ¬Ä ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï DVzÀÝ CªÀ¢ü - 1861-1870
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 4 jAzÀ 3 E½¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¨ËjAUï D½éPÉAiÀÄ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ DqÀ½vÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄJ) CµÀÖUÁæªÀÄ ©) £ÀA¢zÀÄUÀð ¹) ºÉÊzÀgï£ÀUÀgÀ
 E¯ÁSÉUÀ¼À°è Drmï ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ºÉÊPÉÆÃmïð£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï ¨ËjAUïgÀªÀgÀÄ ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ºÉÊPÉÆÃlð£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð -1864
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ‘Indian Penal Code’ ªÀÄvÀÄÛ ‘Code Of Criminal Procedure’ UÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ
PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ‘Indian Penal Code’ ªÀÄvÀÄÛ ‘Code Of Criminal Procedure’ UÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð
-1862
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ‘Commissioner for Survey Settlement’ £ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï - ¨ËjAUï
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ‘Registration Act’ eÁjUÉ vÀAzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ‘§eÉmï’£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¥ÉÆÃ°Ã¸ï E¯ÁSÉAiÀÄ°è ‘D.I.G. , I.G.P., S.P., ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï-¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 PÀAzÁZÁj ¥ÉÆÃ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ¥ÉÆÃ°Ã¸ï PÁ¬ÄzÉ eÁjUÉÆ½¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUïgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è ¥ÉÆÃ°¸ï PÁAiÉÄÝ eÁjUÉÆ½¹zÀ ªÀµÀð- 1861
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è PÉÃAzÀæ ¸ÉgÉªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï- ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¥ÉÆÃ°Ã¸ÀjUÉ ¸ÀªÀÄªÀ¸ÀÛç ¤ÃqÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ eÁjUÉ vÀAzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï- ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¨ËjAUï PÉÃAzÀæ ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÀµÀð -1868
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è CoÁgÀ PÀbÉÃj(ºÉÊPÉÆÃmïð ©°ØAUï)AiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ PÀ«ÄµÀ£Àgï- ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ¸ÉAlæ¯ï PÁ¯ÉÃeï£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 E£ÁA PÀ«ÄµÀ£ï£ÀÄß C¹ÛvÀéPÉÌ vÀAzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï- ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUÀgÀÄ E£ÁA PÀ«ÄµÀ£ï£ÀÄß C¹ÛvÀéPÉÌ vÀAzÀ ªÀµÀð -1862
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄÆå¹AiÀÄA£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ¸ÀPÁðj ªÀÄÄzÀæuÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ‘The Native Rulers Of India’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ -¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï
 ‘The Eastern Experiences’ JA§ DvÀäPÀxÉ §gÉzÀªÀgÀÄ -¯ÉÃr ¨ËjAUï
 ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUÀgÀÄ vÀªÀÄä PÀ«ÄµÀ£Àgï ºÀÄzÉÝUÉ gÁf£ÁªÉÄ ¤ÃrzÀ ªÀµÀð -1870
 ¨ÉAxÁªÀiï ¨ËjAUï £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DzÀªÀgÀÄ -jZÀqïð «ÄÃqï
 jZÀqïð «ÄÃqï ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DVzÀÝ CªÀ¢ü- 1870-75
 jZÀqïð «ÄÃqïgÀ £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DzÀªÀgÀÄ -¹. ©. ¸ÁåAqÀgïì
 ¹.© ¸ÁåAqÀgïì ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DVzÀÝ CªÀ¢ü -1875-78
 ¹.© ¸ÁåAqÀgïì £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DzÀªÀgÀÄ -eÉ. r. UÉÆÃqÀð£ï
 eÉ.r. UÉÆÃqÀð£ï ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄµÀ£Àgï DVzÀÝ CªÀ¢ü- 1878-1881
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÉÆ£ÉAiÀÄ PÀ«ÄµÀ£Àgï- eÉ. r. UÉÆÃqÀð£ï
CHIRANTHANA
CzsÁåAiÀÄ 15. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁl

 1800gÀ°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸À±À¸ÀÛç ºÉÆÃgÁl ªÀiÁrzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ AiÉÆÃzsÀ - qsÉÆÃArAiÀÄ ªÁWÀ.
 1800 ²PÁj¥ÀÄgÀ & ©zÀ£ÀÆgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ AiÉÆÃzsÀ - qsÉÆÃArAiÀÄ ªÁWÀ.
 ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¹rzÉzÀÝ PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ d«ÄÃ£ÁÝgÀ - «ÃgÀ¥Àà.
 ©ÃzÀgï£À°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄzÀÝªÀgÀÄ - zÉÃ±ÀªÀÄÄSï ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀªÀgÀÄ.
 ©ÃzÀgïzÀAUÉAiÀÄ zÉÃ±ÀªÀÄÄSïgÀ zÀAUÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ - ²ªÀ°AUÀ¥Àà, wgÀÄªÀÄ®gÁªï, ªÉÄÃWÀ±ÁåªÀiï.
 1824gÀ°è QvÀÆÛj£À zÉÃ¸Á¬ÄAiÀiÁVzÀÝªÀ£ÀÄ - ²ªÀ°AUÀ gÀÄzÀæ ¸ÀeÁð.
 ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀ QvÀÆÛgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÁtÂ - ZÉ£ÀßªÀÄä.
 gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä ¸ÉgÉ»rAiÀÄ®àlÖ ªÀµÀð - 1824.
 QvÀÆÛgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä ¤zsÀ£À¼ÁzÀ ªÀµÀð - 1829.
 QvÀÆÛj£À ¥ÀgÀªÁV ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀ ¢üÃgÀ - ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ.
 ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁqÀ®Ä C£ÀÄ¸Àj¹zÀ AiÀÄÄzÀÞ vÀAvÀæ - UÉj¯Áè AiÀÄÄzÀÞ vÀAvÀæ.
 ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ£À£ÀÄß ©ænÃµÀgÀÄ UÀ°èUÉÃj¹zÀÄÝ - £ÀAzÀUÀqÀzÀ°è. (1831 d£ÀªÀj 26)
 ±À¸ÁÛç¸ÀÛç PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹ ºÀ®UÀ°AiÀÄ°è zÀAUÉAiÉÄzÀÝªÀgÀÄ - ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀPÉÌ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQzÀ ªÀµÀð - 1858.
 ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁr ¸ÉgÉ¹PÀÌªÀ£ÀÄ - ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ.
 ©ænÃµÀgÀÄ ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄvÀÛ®Ä PÁgÀt -ªÉAPÀl¥Àà£ÁAiÀÄPÀ ©ænÃµï ¸ÁªÀð¨sËªÀÄvÀé M¥Àà®Ä ¤gÁPÀj¹zÀÄÝ.
 'zÀvÀÛPÀ ¸ÀÆvÀ'æzÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀ £ÀgÀUÀÄAzÀzÀ ¸ÀA¸ÁÜ¤PÀ - ¨sÁ¸ÀÌgÀ gÁªï.
 £ÀgÀUÀÄAzÀzÀ ¸ÀA¸ÁÜ¤PÀ ¨sÁ¸ÀÌgÀ gÁªï£À£ÀÄß UÀ°èUÉÃj¹zÀÄÝ - ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ°è.
 ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ ºÀ«ÄäUÉAiÀÄ zÉÃ¸Á¬Ä - PÉAZÀ£ÀUËqÀ.
 ©ænÃµï ¸ÀPÁðgÀzÀ°è vÀºÀ¹¯ÁÝgÀ£ÁVzÀÄÝ £ÀAvÀgÀ ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÝ §AqÉzÀÝªÀ£ÀÄ - ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï.
 ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï vÀºÀ¹¯ÁÝgÀ£ÁVzÀÄÝzÀÄ - ºÀgÀ¥À£ÀºÀ½î ªÀÄvÀÄÛ §¼ÁîjUÀ¼À°è.
 ºÀ«ÄäUÉAiÀÄ ªÁqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ - ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï.
 ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï£À ºÀ«ÄäUÉ ªÁqÉAiÀÄ zÁ½UÉ £ÉgÀªÁzÀªÀgÀÄ - ºÀ«ÄäUÉAiÀÄ zÉÃ¸Á¬Ä PÉAZÀ£ÀUËqÀ.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ ªÉÃ¼É UÀzÀUï£À ¸ÀPÁðj ReÁ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrzÀªÀ£ÀÄ - ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï.
 PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄwÛzÁUÀ ©ænÃµÀgÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁqÀÄvÁÛ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀªÀ£ÀÄ-ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀgÀrzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ - PÀªÀÄð«ÃgÀ, PÀ£ÁðlPÀ ªÀÈvÀÛ.
 '»AzÀÆ¸ÁÜ¤ ¸ÉÃªÁzÀ¼À'ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - J£ï.J¸ï. ºÀrÃðPÀgï.
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlPÉÌ CªÉÄÃjPÀ£ÀßgÀ ¨ÉA§® ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ ®d¥ÀvÀgÁAiÀÄgÉÆA¢UÉ CªÉÄÃjPÁPÉÌ vÉgÀ½zÀ
PÀ£ÀßrUÀ - J£ï.J¸ï. ºÀrÃðPÀgï.
 ºÉÆÃªÀiï gÀÆ¯ï °ÃUï ±ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ZÀgÀPÀ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ - UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ PÉÃ¸Àj(¹AºÀ) JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ - UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ.
 PÀ£ÁðlPÀ ªÉÊ¨sÀªÀ ¥ÀwæPÉAiÀÄ°è ©ænÃµï «gÉÆÃ¢ü ¯ÉÃR£ÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - ªÉÆºÀgÉ ºÀtªÀÄAvÀgÁªï.
 ¨É¼ÀUÁA PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1924.
 ¨É¼ÀUÁA PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À - CAPÉÆÃ®.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ zÀAr(¨ÁzÉÆÃð°) JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸ÀÜ¼À - CAPÉÆÃ®.
 CAPÉÆÃ®zÀ°è £ÀqÉzÀ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - JA.¦. £ÁqÀPÀtÂð.
CHIRANTHANA
 ªÀÄÄA¨ÉÊ PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁUÀzÀ°è PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß wÃªÀæUÉÆ½¹zÀªÀgÀÄ - Dgï.Dgï. ¢ªÁPÀgï, ªÀÄAd¥Àà ºÀqÉÃðPÀgï.
 'PÀ£ÁðlPÀzÀ UÁA¢ü' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ ªÀÄAd¥Àà ºÀqÉÃðPÀgï.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀ, PÀgÀ ¤gÁPÀgÀuÉ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 1932.
 CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÁ¬ÄÝlÖ ¸ÀPÁðj CgÀtåzÀ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀvÁåUÀæ»UÀ¼ÀÄ PÀrzÀ ¸ÀÜ¼À - ²²ð.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÁAUÉæÃ¸ï ¥ÀPÀëªÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄªÀAvÉ AiÀÄÄªÀPÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉ¦¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ-f.«. ºÀ½îPÉÃj, ¹zÀÝ¥Àà ºÉÆ¸ÀªÀÄ¤.
 »gÉÃPÉgÀÆgÀÄ PÀgÀ ¤gÁPÀgÀuÉ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀªÀgÀÄ «ÃgÀ£ÀUËqÀ ¥ÁnÃ¯ï.
 PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß »AvÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1934.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæw¤¢ü ¸À¨sÉ ¸ÁÜ¦¸À®àlÖ ªÀµÀð - 1881.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1938.
 Qæ.±À. 1937 ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå PÁAUÉæÃ¸ï£À CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ - n. ¹zÀÞ°AUÀAiÀÄå.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ºÉÆÃgÁlPÉÌ ºÉÆ¸À DAiÀiÁªÀÄ ¤ÃrzÀ ¸ÀA¸ÉÜ - ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå PÁAUÉæÃ¸ï.
 ²ªÀ¥ÀÄgÀ zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1938.
 ²ªÀ¥ÀÄgÀ zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ°è ¥Àæw§AzsÀPÁeÉÕAiÀÄ£ÀÄß G®èAX¹ gÁµÀÖçzsÀéd ºÁj¹zÀªÀgÀÄ - n. ¹zÀÞ°AUÀAiÀÄå.
 «zsÀÄgÁ±ÀévÀÜ zÀÄgÀAvÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1938. K¦æ¯ï 25.
 'PÀ£ÁðlPÀzÀ d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï' JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ ¸ÀÜ¼À - «zsÀÄgÁ±ÀévÀÜ.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ¯ÉèÃ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ºÀ½î - F¸ÀÆgÀÄ.
 F¸ÀÆgÀÄ zÀÄgÀAvÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1942
 Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ºÁªÉÃj §½ ºÉÆ¸ÀjwÛAiÀÄ°è ¥ÉÆÃ°¸ÀgÀ UÀÄArUÉ §°AiÀiÁzÀ zÉÃ±À¨sÀPÀÛ - ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÀzÉÃªÀ¥Àà.
{ EªÀgÀÄ zÀAr ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ}
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄÄRåªÀÄAwæ - PÉ.¹ gÉrØ.
 CgÀªÀÄ£É ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1947.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæxÀªÀÄ gÁd¥ÀæªÀÄÄR(gÁdå¥Á®)gÁzÀªÀgÀÄ - dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï.
 dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀPÁÌV £ÀqÉzÀ ºÉÆÃgÁlzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è 'ªÀiÁr E®èªÉÃ ªÀÄr'JA§ WÉÆÃµÀuÉ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ - PÉ.n.
¨sÁµÀåA.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ªÀÄºÁgÁd dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ WÉÆÃµÀuÉ ºÉÆgÀr¹zÀÄÝ -CPÉÆÖÃ§gï 24 1947gÀAzÀÄ.
 «±Á® ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ªÀÄÄRåªÀÄAwæ - J¸ï. ¤d°AUÀ¥Àà.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ZÀ¯ÉÆÃ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝÃ±À - ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ., J¯Áè gÁdQÃAiÀÄ PÉÊ¢UÀ¼À
©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁl
 qsÉÆÃArAiÀÄ ªÁWÀ£À zÀAUÉ - 1800

 LUÀÆgÀÄ zÀAUÉ - 1802 ªÉAPÀmÁ¢æ £ÁAiÀÄPÀ
 ªÉ®ÆègÀÄ §AqÁAiÀÄ - 1806 n¥ÀÄà ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ
 PÉÆ¥Àà¼À ªÀÄvÀÄÛ GzÀVÃgï zÀAUÉ - 1819, «ÃgÀ¥Àà-PÉÆ¥Àà¼À, zÉÃ±ÀªÀÄÄSï-GzÀVÃgï 1821
 ¹AzsÀV §AqÁAiÀÄ - 1824 ¢ªÁPÀgÀ ¢ÃQëvï, ±ÉnÖAiÀÄ¥Àà, gÁªïf gÁ¸ÉÛ, ¨Á¯Áf
zÉÃ±À
 QvÀÆÛgÀÄ §AqÁAiÀÄ, - 1824. gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä ¸ÉgÉ
 QvÀÆÛgÀÄ gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä ¤zsÀ£À - 1829.
 ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ UÀ®Äè - 1831 d£ÀªÀj 26 £ÀAzÀUÀqÀzÀ°è.
CHIRANTHANA
 £ÀUÀgÀ zÀAUÉ - 1831

 PÉÆqÀUÀÄ §AqÁAiÀÄ - 1835-37
 ¨ÁzÁ«Ä zÀAUÉ - 1841 £ÀgÀ¹AUÀ zÀvÁÛvÉæÃAiÀÄ ¥ÁlÌgï
 ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ - 1857
 ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀPÉÌ ªÀÄÄwÛUÉ - 1858. gÁd ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ
 £ÀgÀUÀÄAzÀzÀ §AqÁAiÀÄ - 1858 ¨sÁ¸ÀÌgÀgÁªï
 ªÀÄÄAqÀgÀV §AqÁAiÀÄ - 1858 ©üÃªÀÄgÁªï
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæw¤¢ü ¸À¨sÉ¸ÁÜ¥À£É - 1881.
 PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±À PÁAUÉæÃ¸ï ¸À«Äw - 1920
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ÇÀºÁPÁgÀ ZÀÄªÀ½ - 1920-22
 »AzÀÆ¸ÁÜ£À ¸ÉÃªÁzÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É - 1923 J£ï.J¸ï. ºÀrÃðPÀgïjAzÀ
 ¨É¼ÀUÁA PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À - 1924. CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - UÁA¢üÃf.
 ¨É¼ÀUÁ«-SÁ¢ ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¥À£É - 1926
 CAPÉÆÃ® G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ - 1930
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è wæªÀtð zsÀéeÁgÉÆÃºÀt-1931 dÆ£ï 2 £ÉºÀgÀÄgÀªÀgÀÄ zsÀéeÁgÉÆÃºÀt ªÀiÁrzÀgÀÄ
 CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀ,PÀgÀ ¤gÁPÀgÀuÉ - 1932.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£É - 1938.
²ªÀ¥ÀÄgÀ zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀ - 1938.
 «zsÀÄgÁ±ÀévÀÜ zÀÄgÀAvÀ - 1938. K¦æ¯ï 25.
 F¸ÀÆgÀÄ zÀÄgÀAvÀ - 1942
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ZÀ¯ÉÆÃ ZÀ¼ÀÄªÀ½ - 1947 ¸É¥ÀÖA§gï 1
 CgÀªÀÄ£É ¸ÀvÁåUÀæºÀ - 1947. ¸É¥ÀÖA§gï 4
 dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¥À£É - 1947 CPÉÆÖÃ§gï 24 gÀAzÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À KQÃPÀgÀt - 1956 £À. 1 £ÀªÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À GzÀAiÀÄ
 PÀ£ÁðlPÀªÉAzÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt - 1973 £À 1
CzsÁåAiÀÄ 16. PÀ£ÁðlPÀzÀ KQÃPÀgÀt

 ¨ÁA¨É PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀ£ÀßqÀ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉAiÀÄÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ G½«UÉ, D ªÀÄÆ®PÀ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀtPÉÌ
¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ - qÉ¥ÀÄån ZÀ£Àß§¸À¥Àà.
 ºÉÊzÀgÁ¨Ázï PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è ¥ÀæªÁ¸À PÉÊUÉÆAqÀÄ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ£Éßr¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ -
¥ÀArvÀ vÁgÁ£ÁxÀ.
 1858gÀ°è ©ænÃµï ¥Á°ðªÉÄAn£À°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À gÀZÀ£ÉUÉ MvÁÛ¬Ä¹zÀªÀgÀÄ - eÁ£ï
¨ÉæöÊmï.
 PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1890.
 PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ¸ÀÜ¼À - zsÁgÀªÁqÀ.
 zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀzÀ CzsÀåPÀëgÁVzÀÝªÀgÀÄ(1890) - PÉ. ±ÁªÀÄgÁªï.
 PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1915.
 PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁµÉÆÃfÓÃ«¤ ¸À¨sÁ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ - PÉ. ±ÉÃµÁ¢æ LAiÀÄågï.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è £ÀqÉzÀ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀwÛ£À ªÉÆzÀ® C¢üªÉÃ±À£À ªÀÄºÀvÀézÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂvÀªÁUÀ®Ä PÁgÀt - KQÃPÀgÀt
CHIRANTHANA
UÉÆvÀÄÛªÀ½AiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹zÀÝjAzÀ.
 J¯Áè KQÃPÀgÀt ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæªÁVzÀÝ G.PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR f¯ÁèPÉÃAzÀæ (£ÀUÀgÀ)-zsÁgÀªÁqÀ.
 ‘PÀ£ÀßqÀ £ÀÄr’ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜ - PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ.
 PÀ£ÁðlPÀ ¸À¨sÁ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1916.
 1916gÀ°è PÀ£ÁðlPÀ ¸À¨sÁ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ - zsÁgÀªÁqÀÀzÀ°è
 PÀ£ÁðlPÀ ¸À¨sÁ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ-D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï, ªÀÄÄzÀ«ÃqÀÄ PÀÈµÀÚgÁªï, PÀqÀ¥À
gÁWÀªÉÃAzÀægÁªï.
 ¥ÀæxÀªÀÄ PÀ£ÁðlPÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±À £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À - zsÁgÀªÁqÀzÀ°è.
 ¥ÀæxÀªÀÄ PÀ£ÁðlPÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±À zsÁgÀªÁqÀzÀ°è £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1920.
 zsÁgÀªÁqÀzÀ°è £ÀqÉzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ PÀ£ÁðlPÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - «.¦. ªÀiÁzsÀªÀgÁªï.
 £ÁUÀ¥ÀÄgÀ PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀPÉÌ vÉgÀ½zÀ 800 ªÀÄA¢ PÀ£ÀßrUÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - PÀqÀ¥À gÁWÀªÉÃAzÀægÁªï.
 PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±À PÁAUÉæÃ¸ï ¸À«Äw gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1920.
 PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±À PÁAUÉæÃ¸ï ¸À«Äw ¥ÀæxÀªÀÄªÁV ¸À¨sÉ ¸ÉÃjzÀ ¸ÀÜ¼À - UÀzÀUÀ.
 UÀzÀUÀ£À°è £ÀqÉzÀ (PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±À PÁAUÉæÃ¸ï ¸À«Äw)PÉ.¦.¹.¹ AiÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - UÀAUÁzsÀgÀ
gÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ.
 ¨É¼ÀªÁVAiÀÄ°è PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1924
 ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃf.
 ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è C¢üªÉÃ±À ¸ÀÜ¼À(¤ªÉÃ±À£À)PÉÌ ElÖ ºÉ¸ÀgÀÄ - ‘«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ’.
 ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è ‘GzÀAiÀÄªÁUÀ° £ÀªÀÄä ZÀ®ÄªÀ PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀÄ’ VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹ ºÁrzÀªÀgÀÄ -
ºÀÄ¬Ä®UÉÆÃ¼À £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄgÀÄ.
 ¥ÀæxÀªÀÄ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð - 1924.
 ¥ÀæxÀªÀÄ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À £ÀqÉzÀ ¸ÀÜ¼À (1924) - ¨É¼ÀUÁ«.
 1928gÀ°è PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¨ÉÃrPÉ ¥Àj²Ã°¸À®Ä zÉºÀ°AiÀÄ°è gÀavÀªÁzÀ ¸À«Äw - £ÉºÀgÀÆ ¸À«Äw.
 'PÀ£ÁðlPÀ UÀvÀªÉÊ¨sÀªÀ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß §gÉzÀªÀgÀÄ - D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ
 "GzÀAiÀÄªÁUÀ° £ÀªÀÄä ZÉ®ÄªÀ PÀ£ÀßqÀ£ÁqÀÄ............." VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ºÀÄ¬Ä®UÉÆÃ¼À £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄgÀÄ
 "gÀQë¸ÀÄ PÀ£ÁðlPÀ zÉÃ«, ¸ÀAgÀQë¸ÀÄ zÉÃ« ................" JA§ VÃvÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ - ±ÁAvÀPÀ«
 "PÀ£ÀßqÀ PÀÄ® ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ" JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ
 'PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ªÀÄAqÀ®'ªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ
 'PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ªÀÄAqÀ®' ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1914
 'PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸À¨sÁ'zÀ ¥ÀæxÀªÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ - ¹zÀÞ¥Àà PÀA§½
 PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¨ÉÃrPÉ ¥Àj²Ã°¸À®Ä zÉºÀ°AiÀÄ°è gÀavÀªÁzÀ £ÉºÀgÀÆ ¸À«ÄwAiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ ªÉÆÃw¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ.
 (ªÉÆÃw¯Á¯ï) £ÉºÀgÀÄ ¸À«Äw gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1928.
 PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¨ÉÃrPÉAiÀÄ §UÉÎ £ÉºÀgÀÄ ¸À«Äw ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÀ C©ü¥ÁæAiÀÄ-¥ÀævÉåÃPÀ ¥ÁæAvÀå
gÀZÀ£ÉAiÀÄ(KQÃPÀgÀt)¨ÉÃrPÉUÉM¦àUÉ.
 1928gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀå gÀZÀ£ÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀ ©ænÃµï ¸À«Äw - ¸ÉÊªÀÄ£ïPÀ«ÄµÀ£ï.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1938.
 CT® PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±À £ÀqÉzÀ ªÀµÀð (zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ°è) - 1946.
 1946gÀ°è CT® PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±À£ÀqÉzÀzÀÄÝ - zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ°è
 ¨ÁA¨É PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - 1946gÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 'PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ªÀÄºÁ¸À«Äw' gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1947.
CHIRANTHANA
 eÉ.«.¦. PÀ«Än(¸À«Äw)AiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄUÀ¼ÀÄ - dªÁºÀgÀ ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ, ªÀ®è¨sÀ ¨Á¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï, ¥ÀmÁÖ©ü ¹ÃvÁgÁªÀÄAiÀÄå.
 ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀå gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ eÉ.«.¦. PÀ«Än(¸À«Äw)£ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1948.
 DAzsÀæ ¥ÀæzÉÃ±À, PÉÃgÀ¼À, PÀ£ÁðlPÀUÀ¼À ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀå gÀZÀ£ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀgÀ¢ ¤ÃqÀ®Ä eÉ.«.¦. PÀ«Än(¸À«Äw)AiÀÄ£ÀÄß
£ÉÃ«Ä¸À¯ÁVvÀÄÛ.
 eÉ.«.¦ PÀ«ÄnAiÀÄ ªÀgÀ¢¬ÄAzÀ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ ¤gÁ¸ÉUÉÆ¼Àî®Ä PÁgÀt - eÉ.«.¦ PÀ«ÄnAiÀÄÄ PÉÃgÀ¼À, DAzsÀæ ¥ÀæzÉÃ±À (¥ÁæAvÀå)UÀ¼À
gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß M¦à PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀÄÝ.
 CRAqÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¤gÁät ¥ÀjµÀvï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1952.
 CRAqÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¤gÁät ¥ÀjµÀvï£À KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ -gÁªÀÄPÀÈµÀÚ PÁgÀAvÀ.
 ¥ÀævÉåÃPÀ DAzsÀæ ¥ÀæzÉÃ±À gÀZÀ£ÉUÁV MvÁÛ¬Ä¹ DªÀÄgÀuÁAvÀ G¥ÀªÁ¸À PÉÊUÉÆAqÀªÀgÀÄ - ¥ÉÆnÖ ²æÃgÁªÀÄ®Ä.
 ¥ÀæxÀªÀÄ ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀåªÁV DAzsÀæ ¥ÀæzÉÃ±À gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ªÀµÀð - 1953.
 53 ¢£ÀUÀ¼À G¥ÀªÁ¸À PÉÊUÉÆAqÀÄ DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À gÁdå gÀZÀ£ÉUÉ PÁgÀtgÁzÀ ºÉÆÃgÁlUÁgÀ ¥ÉÆnÖ ²æÃgÁªÀÄ®Ä.
 §¼ÁîjAiÀÄ DzÀªÁ¤, D®ÆgÀÄ, gÁAiÀÄzÀÄUÀð vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À£ÀÄß DAzsÀæPÀÆÌ, §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆjUÀÆ ¸ÉÃj¹zÀ ¸À«Äw - d¹ÖÃ¸ï ªÁAbÀÆ
¸À«Äw.
 PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ PÁ®zÀ°è, PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¤ªÀiÁðt ²©gÀ¢AzÀ G¥ÀªÁ¸À ¸ÀvÁåUÀæºÀªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ -
CAzÁ£À¥ÀàzÉÆqÀØªÉÄÃn.
 gÁdå ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀ£Á DAiÉÆÃUÀ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1953.
 1953gÀ gÁdå ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀ£Á DAiÉÆÃUÀzÀ £ÉÃvÀÈvÀé ªÀ»¹zÀÝªÀgÀÄ - ¥sÀd¯ï C°.
 ¥sÀd¯ï C°(1953gÀ gÁdå ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀ£Á) DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄUÀ¼ÀÄ-ºÉZï.J£ï. PÀÄAdÄæ, PÉ.JA. ¥sÀtÂPÀÌgï.
 ¥sÀd¯ïC°(1953gÀ gÁdå ¥ÀÄ£Àgï «AUÀqÀ£Á)DAiÉÆÃUÀ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ¸À°è¹zÀ ªÀµÀð-1955. CPÉÆÖÃ§gï10.
 KQÃPÀÈvÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð - 1956. £ÀªÉA§gï 1.
 KQÃPÀÈvÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÁUÀ CzÀgÀ°èzÀÝ ºÀ¼ÉÃ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À f¯ÉèUÀ¼À ¸ÀASÉå - 9.
 KQÃPÀÈvÀ («±Á®) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß GzÁÏn¹zÀªÀgÀÄ - DV£À gÁµÀÖç¥Àw ¨Á§Ä gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸Ázï.
 1956gÀ°è KQÃPÀÈvÀ(«±Á®) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÁUÀ gÁdåzÀ°èzÀÝ f¯ÉèUÀ¼À ¸ÀASÉå - 19.
 1956gÀ°è KQÃPÀÈvÀ(«±Á®) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÁUÀ EzÀÝ gÁdå¥Á®gÀÄ-dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 KQÃPÀgÀt £ÀAvÀgÀzÀ PÀ£ÁðlPÀ
 «±Á®(KQÃPÀÈvÀ) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ªÉÆzÀ® ªÀÄÄRåªÀÄAwæ - J¸ï. ¤d°AUÀ¥Àà.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ(PÀ£ÁðlPÀ) gÁdå KQÃPÀgÀtUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1956 £ÀªÉA§gï 1
 «±Á® ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå KQÃPÀgÀtUÉÆAqÁUÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ - J¸ï ¤d°AUÀ¥Àà
 1956gÀ°è KQÃPÀÈvÀ(«±Á®) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÁUÀ gÁdåzÀ°èzÀÝ f¯ÉèUÀ¼À ¸ÀASÉå - 19
 PÀ£ÁðlPÀ-ªÀÄºÁgÁµÀÖç UÀr «ªÁzÀ EvÀåxÀåðPÉÌ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ DAiÉÆÃUÀ - d¹ÖÃ¸ï ªÀÄºÁd£ï DAiÉÆÃUÀ.
 d¹ÖÃ¸ï ªÀÄºÁd£ï DAiÉÆÃUÀ £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð - 1965.
 d¹ÖÃ¸ï ªÀÄºÁd£ï DAiÉÆÃUÀ vÀ£Àß ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸À°è¹zÀ ªÀµÀð - 1967 DUÀµïÖ 28.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåPÉÌ ‘PÀ£ÁðlPÀ’ JAzÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀtªÁzÀ ªÀµÀð - 1973. £ÀªÉA§gï 1.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåPÉÌ ‘PÀ£ÁðlPÀ’ JAzÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀtªÁzÁUÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæUÀ¼ÁVzÀÝªÀgÀÄ - zÉÃªÀgÁd CgÀ¸ï.
 ‘PÀ£ÁðlPÀ’ JA§ ºÉÆ¸À gÁdåªÀ£ÀÄß GzÁÏn¹zÀªÀgÀÄ - DUÀÀ gÁdå¥Á®gÁVzÀÝ dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ 1973 £ÀªÉA§gï 1gÀAzÀÄ ‘PÀ£ÁðlPÀ’ªÉA§ ºÉÆ¸À gÁdåªÀ£ÀÄß GzÁÏn¹zÀ ºÀA¦AiÀÄ°è.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è «zsÁ£À¸ËzsÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ ªÀÄÄRåªÀÄAwæ - PÉAUÀ¯ï ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀAiÀÄå.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À «zsÁ£À ¸ËzsÀ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀ ²°à - £ÁUÉÃAzÀæ ¸ÀÜ¥Àw.
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EgÀÄªÀ f¯ÉèUÀ¼À ¸ÀASÉå - 30 (2013gÀ°èzÀÝAvÉ)
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EgÀÄªÀ PÀAzÁAiÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ - 4 (2013gÀ°èzÀÝAvÉ)
CHIRANTHANA
 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EgÀÄªÀ G¥À«¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ - 52 (2013gÀ°èzÀÝAvÉ)

 PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EgÀÄªÀ vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå - 177 (2013gÀ°èzÀÝAvÉ)
 PÀ£ÁðlPÀz°À è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ EgÀÄªÀ ºÉÆÃ§½UÀ¼ÀÄ - 747 (2013gÀ°èzÀÝAvÉ)
 PÀ£ÀßqÀ ±Á¯ÉUÀ¼À°è ¨sÁµÁ «µÀAiÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ªÀgÀ¢ ¤ÃqÀ®Ä 1980gÀ°è £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀ ¸À«Äw – UÉÆÃPÁPï ¸À«Äw.
 1997gÀ°è £ÀªÀÄä gÁdåzÀ°è ºÉÆ¸ÀzÁV gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ - 7
 1997gÀ°è ºÉÆ¸ÀzÁV ¸ÀÈ¶Ö¸À®àlÖ 7 f¯ÉèUÀ¼ÀÄ - ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, GqÀÄ¦, PÉÆ¥Àà¼À, ºÁªÉÃj, UÀzÀUÀ, ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ, zÁªÀtUÉgÉ.
 2007gÀ°è £ÀªÀÄä gÁdåzÀ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ºÉÆ¸À f¯ÉèUÀ¼ÀÄ- 2 (gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ aPÀÌ§¼Áî¥ÀÄgÀ)
 PÀ£ÁðlPÀzÀ 30£ÉÃ f¯ÉèAiÀiÁV C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ f¯Éè - AiÀiÁzÀVj.
 AiÀiÁzÀVj f¯ÉèAiÀÄ°ègÀÄªÀ vÁ®ÆPÀÄUÀ¼ÀÄ - 3
 AiÀiÁzÀVj f¯ÉèAiÀÄ°ègÀÄªÀ vÁ®ÆPÀÄUÀ¼ÀÄ - AiÀiÁzÀVj, ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀ, ±ÀºÁ¥ÀÄgÀ
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è D½zÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁd ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ

 ªÀA±À ¸ÁÜ¥ÀPÀ gÁdzsÁ¤ ¥Àæ¹zÀÞ CgÀ¸À PÉÆ£ÉAiÀÄ CgÀ¸À
 ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀÄ ¹ªÀÄÄR ¥ÉÊoÀt UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ±ÁvÀPÀtÂð AiÀÄdÕ²æÃ
 PÀzÀA§gÀÄ ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð §£ÀªÁ¹ ªÀÄAiÀÄÆgÀªÀªÀÄð ºÀjªÀªÀÄð
 UÀAUÀgÀÄ zÀrUÀ&ªÀiÁzsÀªÀ vÀ®PÁqÀÄ/PÉÆÃ¯ÁgÀ/ªÀÄuÉÚ zÀÄ«Ãð¤ÃvÀ 4£ÉÃ gÁZÀªÀÄ®è
 ¨Á.ZÁ®ÄPÀågÀÄ 1£ÉÃ dAiÀÄ¹AºÀ ¨ÁzÁ«Ä(ªÁvÁ¦) 2£ÉÃ ¥ÀÄ°PÉÃ² 2£ÉÃ QÃwðªÀªÀÄð
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ zÀAwzÀÄUÀð ªÀiÁ£ÀåSÉÃl CªÉÆÃWÀªÀµÀð/3UÉÆÃ«AzÀ 2£ÉÃ PÀPÀð
 PÀ.ZÁ®ÄPÀågÀÄ 2£ÉÃ vÉÊ®¥À PÀ¯Áåt 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå 4£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ
 C¼ÀÄ¥ÀgÀÄ 1£ÉÃ C¼ÀégÀ¸À D¼ÀéSÉÃqÀ ZÀvÀæªÁºÀ£À 2£ÉÃ «ÃgÀ¥ÁAqÀå
 PÀ¼ÀZÀÆjUÀ¼ÀÄ GavÀ PÀ¯Áåt 2£ÉÃ ©dÓ¼À 3£ÉÃ ©dÓ¼À
 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ ¸À¼À/£ÀÈ¥ÀPÁªÀÄ zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæ/¨ÉÃ®ÆgÀÄ «µÀÄÚªÀzsÀð£À 4£ÉÃ «ÃgÀ§¯Áè¼À
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ºÀPÀÌ& §ÄPÀÌ ºÀA¦ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ 3£ÉÃ²æÃgÀAUÀgÁAiÀÄ
 §ºÀªÀÄ¤ ºÀ¸À£ïUÀAUÀÆ PÀ®§ÄgÀV/©ÃzÀgï ¦ügÉÆÃeï µÁ ªÀ°ÃªÀÅ¯Áè
 D¢¯ïµÁ» AiÀÄÄ¸ÀÄ¥sï D¢¯ïSÁ£ï «dAiÀÄ¥ÀÄgÀ 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï µÁ ¹PÀAzÀgï
 PÉ¼À¢£ÁAiÀÄPÀ ZËqÀ¥Àà&¨sÀzÀæöà PÉ¼À¢&EPÉÌÃj ²ªÀ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ «ÃgÀªÀiÁäf
 avÀÛzÀÄUÀð£ÁAiÀÄPÀ wªÀÄätÚ£ÁAiÀÄPÀ avÀæzÀÄUÀð 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj
 AiÀÄ®ºÀAPÀ £ÁqÀ¥Àæ¨sÀÄ gÀt¨ÉÊgÉÃUËqÀ AiÀÄ®ºÀAPÀ 1£ÉÃ PÉA¥ÉÃUËqÀ 4£ÉÃ PÉA¥ÉÃUËqÀ
 zÉÃ¸Á¬Ä QvÀÆÛgÀÄ »gÉÃªÀÄ®è±ÉÃnÖ QvÀÆÛgÀÄ ªÀÄ®è¸Àdð ²ªÀ°AUÀ¥Àà
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgï AiÀÄzÀÄgÁAiÀÄ(PÀÈµÀÚ) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ aPÀÌzÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgï& dAiÀÄZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï
 «dAiÀÄgÁAiÀÄ £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï
 ºÁ¯ÉÃj «ÃgÀgÁd PÉÆqÀUÀÄ aPÀÌzÉÃªÀgÁeÉÃAzÀæ aPÀÌzÉÃªÀgÁeÉÃAzÀæ
¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À – PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄtÂPÉ

ºÀ¼ÉAiÀÄ ²¯ÁAiÀÄÄUÀ- 40,000 - 10,000
ªÀÄzsÀå²¯ÁAiÀÄÄUÀ- 10,000 - 8, 000
£ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀ- 8,000 - 4,000
¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉ - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 3,000
DAiÀÄðgÀ DUÀªÀÄ£À - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 2,000
(F CªÀ¢üAiÀÄ°è §A¢gÀ§ºÀÄzÉA§ £ÀA©PÉ)
 ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À - ¥ÀæªÀÄÄR WÀl£ÁªÀ½UÀ¼ÀÄ (CªÀÅUÀ¼ÀÄ dgÀÄVzÀAvÉ)
CHIRANTHANA
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ d£À£À - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 599

 §ÄzÀÞ£À d£À£À - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 563
 ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¤ªÁðt - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 527
 §ÄzÀÞ£À ªÀÄgÀt - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 483
 1£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 483
 MAzÀ£ÉÃ eÉÊ£À ¸À¨sÉ - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 300
 2£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - ¸Á.±À.¥ÀÆ 383
 ªÀiËAiÀÄðgÀ D½éPÉ - ¸Á.±À.¥ÀÆ320-180
 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ ªÀiËAiÀÄð£À D½éPÉ - ¸Á.±À.¥ÀÆ320-300
 C±ÉÆÃPÀ£À D½éPÉ - ¸Á.±À.¥ÀÆ273-232
 PÀ½AUÀ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 261
 3£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - ¸Á.±À.¥ÀÆ. 250
 PÀ¤µÀÌ£À ¹AºÁ¸À£ÁgÉÆÃºÀt - ¸Á.±À. 78
 ±ÀPÀAiÀÄÄUÀ DgÀA¨sÀ - ¸Á.±À. 78
 £Á®Ì£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - ¸Á.±À. 102
 UËvÀ«Ä¥ÀÄvÀæ ±ÁvÀPÀtÂðAiÀÄD½éPÉ - ¸Á.±À. 106-130
 UÀÄ¥ÀÛgÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢ü - ¸Á.±À. 300-600
 UÀÄ¥ÀÛ ±ÀPÉ DgÀA¨sÀ - ¸Á.±À. 320
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 335-375
 2£ÉÃ ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 375-414
 aÃ¤AiÀiÁwæPÀ ¥sÁ»AiÀiÁ£ï ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 399-414
 JgÀqÀ£ÉÃ eÉÊ£À ¸À¨sÉ - ¸Á.±À. 512
 ºÀµÀðªÀzsÀð£À£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 606-647
 EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉÃ² D½éPÉ - ¸Á.±À. 609-642
 ºÀÄåAiÉÄ£ïvÁìAUï£À ¨sÁgÀvÀ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 629-644
 ºÀµÀð-2£ÉÃ ¥ÀÄ®PÉÃ² AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 634
 PÀ£Ëeï£À zsÁ«ÄðPÀ ¸À¨sÉ - ¸Á.±À. 643
 ¥ÀæAiÀiÁUÀ(C®ºÁ¨Ázï)ªÀÄºÁ¸À¨sÉ - ¸Á.±À. 643
 ªÉÆºÀªÀÄzï SÁ¹A zÁ½ - ¸Á.±À. 712
 gÉÃªÁgï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 712
 gÁµÀÖçPÀÆlgÀ D½éPÉ - ¸Á.±À. 753-978
 PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðt - ¸Á.±À. 770
 gÁµÀÖçPÀÆl zsÀÄæªÀ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 780-793
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ d£À£À - ¸Á.±À. 788
 gÁµÀÖçPÀÆl 3£ÉÃ UÉÆÃ«AzÀ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 793-814
 CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 814-878
 ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ ªÀÄgÀt - ¸Á.±À. 820
 ¸ÀÄ¯ÉÃªÀiÁ£ï ªÀiÁ£ÀåSÉÃlPÉÌ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 851
CHIRANTHANA
 GvÀÛgÀ ªÉÄÃgÀÆgÀÄ ±Á¸À£À ºÉÆgÀr¹zÀÄÝ - ¸Á.±À. 919 ªÀÄvÀÄÛ 921

 vÀPÉÆÌ¼ÀA PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 949
 a¹Û ¥ÀAxÀ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 966
 UÉÆªÀÄämÉÃ±ÀégÀ «UÀæºÀ ¥ÀæwµÁ×¥À£É - ¸Á.±À. 983
 1£ÉÃ gÁdgÁd ZÉÆÃ¼À£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 985-1014
 ªÀÄºÀªÀÄzï WÀ¹ßAiÀÄ zÁ½ - ¸Á.±À. 1000-1027
 1£ÉÃ gÁeÉÃAzÀæ ZÉÆÃ¼À - ¸Á.±À. 1012-1044
 gÁdgÁeÉÃ±ÀégÀ (§ÈºÀ¢Ã±ÀégÀ)zÉÃªÁ®AiÀÄ¤ªÀiÁðt - ¸Á.±À. 1009
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ d£À£À - ¸Á.±À. 1017
 6£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1076-1126
 «PÀæªÀÄ ±ÀPÉ DgÀA¨sÀ - ¸Á.±À. 1076
 «µÀÄÚªÀzsÀð£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1108-1152
 vÀ®PÁqÀÄ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 1114
 PÀ£ÉßUÁ® AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 1118
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀ d£À£À - ¸Á.±À. 1132
 gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ ªÀÄgÀt - ¸Á.±À 1137
 §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀ ªÀÄgÀt - ¸Á.±À. 1168
 1£ÉÃ vÀgÉÊ£ï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1191
 2£ÉÃ vÀgÉÊ£ï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1192
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¸ÁªÀiÁÛdå ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1206
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ d£À£À - ¸Á.±À. 1238
 T°Ó ¸ÀAvÀw D½éPÉ - ¸Á.±À. 1290-1320
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°Ó D½éPÉ - ¸Á.±À. 1296-1316
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï UÀÄdgÁvï DPÀæªÀÄt - ¸Á.±À. 1297
 -"- gÀtvÀA¨ÉÆÃgï DPÀæªÀÄt - ¸Á.±À. 1301
 C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï ªÉÄÃªÁgÀ DPÀæªÀÄt - ¸Á.±À. 1303
 ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï zÉÃªÀVj DPÀæªÀÄt - ¸Á.±À. 1307&1312
 ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï ªÁgÀAUÀ¯ï DPÀæªÀÄt - ¸Á.±À. 1309
 ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï£À zÁégÀ¸ÀªÀÄÄzÀæ zÁ½ - ¸Á.±À. 1310
 ªÀÄ°èPÁ¥sÀgï-ªÀÄzsÀÄgÉ DPÀæªÀÄt - ¸Á.±À. 1311
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ ªÀÄgÀt - ¸Á.±À. 1317
 ªÀÄºÀªÀÄzï©£ï vÉÆWÀ®Pï D½éPÉ - ¸Á.±À. 1325-51
 " gÁdzsÁ¤ ªÀUÁðªÀuÉ - ¸Á.±À. 1327
 ªÀÄºÀªÀÄzï vÉÆWÀ®Pï¤AzÀ ¸ÀAPÉÃvÀ £Átå ZÀ¯ÁªÀuÉ eÁj - ¸Á.±À. 1329-1330
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1336
 §ºÀªÀÄ¤ gÁdå ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1347
 gÀªÀiÁ£ÀAzÀgÀ PÁ® - ¸Á.±À. 1360-1470
 PÀ©ÃgÀzÁ¸ÀgÀ PÁ® - ¸Á.±À. 1398-1518
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ ªÀA±À ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À 1399
CHIRANTHANA
 ¤PÉÆ¯ÉÆÃPÉÆAn «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 1421

 ZÉÊvÀ£ÀågÀ PÁ® - ¸Á.±À. 1436-1533
 C. gÀeÁPï «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 1443
 ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£ï - ¸Á.±À. 1463-1481
 UÀÄgÀÄ£Á£ÀPïgÀ PÁ® - ¸Á.±À. 1469-1539
 ¤Ql£ï «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 1470
 ªÀÄºÀªÀÄzïUÀªÁ£ï¤AzÀ ©ÃzÀgï£À°è ªÀÄzÀgÀ¸Á ¸ÁÜ¥À£É- ¸Á.±À. 1472
 ªÁ¸ÉÆÌÃrUÁªÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ d®ªÀiÁUÀð PÀAqÀÄ»rzÀzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1498
 «ÄÃgÁ¨Á¬ÄAiÀÄ PÁ® - ¸Á.±À. 1498-1569
 PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1509-1529
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀjAzÀ UÉÆÃªÁ ªÀ±À - ¸Á.±À. 1510
 PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ-PÀ½AUÀ ¢VédAiÀÄ - ¸Á.±À. 1513- 18
 r. ¥ÀAiÀiÁ¸ï «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 1520
 gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 1520
 1£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1526
 ªÉÆWÀ¯ï D½éPÉ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1526
 PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À ªÀÄgÀt - ¸Á.±À. 1529
 £ÀÆå¤eï «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 1535
 CPÀâgï£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1556-1605
 2£ÉÃ ¥ÁtÂ¥Àvï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1556
 CPÀâgï¤AzÀ AiÀiÁvÁæ vÉjUÉ gÀzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1563
 vÁ½PÉÆÃmÉ PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1565
 ¹Ãdgï ¥sÉræ¹ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn - ¸Á.±À. 1567
 ºÀ½Ý WÁmï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1576
 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ïµÁ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1580-1626
 vÉÆÃzÀgÀªÀÄ®è£À PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞw eÁj - ¸Á.±À. 1581-82
 ¢Ã£ï-E-E¯Á» ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1581-82
 E¨ÁzÀvï SÁ£Á ¤ªÀiÁðt - ¸Á.±À. 1582
 ¸ÀAPÉÃvÀ £Átå ZÀ¯ÁªÀuÉ eÁj - ¸Á.±À. 1329-1330
 ¢ ©ænµï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1600
 qÀZïF¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1602
 gÁd MqÉAiÀÄjAzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ zÀ¸ÀgÁ DgÀA¨sÀ - ¸Á.±À. 1610
 xÁªÀÄ¸ï gÉÆÃ dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ §AzÀ - ¸Á.±À. 1615
 UÉÆÃ¯ïUÀÄA§eï ¤ªÀiÁðt - ¸Á.±À. 1656
 ²ªÀ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1645-1660
 ±ÉÊ¬Ä¸ÁÛSÁ£ï ªÉÄÃ¯É ²ªÁfAiÀÄ zÁ½ - ¸Á.±À. 1663
 ¥sÉæAZï F¸ïÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1664
 ²ªÁf-eÉÊ¹AUï ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1665
 aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ D½éPÉ - ¸Á.±À. 1673-1704
CHIRANTHANA
 ²ªÁfAiÀÄ QÀjÃlzsÁgÀuÉ - ¸Á.±À. 1674

 ²ªÁfAiÀÄ ªÀÄgÀt - ¸Á.±À. 1680
 1£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 1746-48
 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ£À D½éPÉ - ¸Á.±À. 1754-79
 ¥Áè¹ PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1757
 ªÁArªÁµï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1760
 §PÁìgï PÀzÀ£À - ¸Á.±À. 1764
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 1767-69
 ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1769
 gÁªÀÄ ªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï d£À£À - ¸Á.±À. 1774
 ¸ÀÆgÀvï M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1775
 1£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÀÄgÁoÀ AiÀÄÄzÀÞ - ¸Á.±À. 1775-82
 ¥ÀÄgÀAzÀgÀ M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1776
 ¸Á¯ÁãAiÀiï M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1782
 ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1784
 ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1792
 SÁAiÀÄA d«ÄÃ£ÁÝj ¥ÀzÀÞw eÁj - ¸Á.±À. 1793
 ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw eÁj - ¸Á.±À. 1798
 n¥ÀÄà ªÀÄgÀt - ¸Á.±À. 1799
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄjUÉ ªÀÄgÀ½zÀÄÝ - ¸Á.±À. 1799
 ªÀqÀUÁAªï M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1799
 zÉÆArAiÀÄ ªÁWÀ£À zÀAUÉ - ¸Á.±À. 1800
 ¨ÉÃ¹ì£ï M¥ÀàAzÀ - ¸Á.±À. 1802
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw d£À£À - ¸Á.±À. 1824
 QvÀÆÛgÀÄ gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä¼À zÀAUÉ - ¸Á.±À. 1824
 §æºÀä ¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1828
 ¸Àw ¥ÀzÀÞw ¤µÉÃzsÀ - ¸Á.±À. 1829
 ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ£À zÀAUÉ - ¸Á.±À. 1830
 £ÀUÀgÀ zÀAUÉ - ¸Á.±À. 1831
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è PÀ«ÄµÀ£Àgï D½éPÉ - ¸Á.±À. 1831-881
 ªÀiÁPïð PÀ§â£ï D½éPÉ - ¸Á.±À. 1831-1861
 ªÉÄPÁ¯É ªÀgÀ¢ - ¸Á.±À. 1835
CHIRANTHANA
 zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è ¤Ãw eÁj - ¸Á.±À. 1848

 ªÀÅqïì ªÀgÀ¢ - ¸Á.±À. 1854
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ (¹¥Á¬Ä zÀAUÉ) - ¸Á.±À. 1857
 «PÉÆÖÃjAiÀiÁ gÁtÂAiÀÄ WÉÆÃµÀuÉ - ¸Á.±À. 1858
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-eÉÆÃ¯Ágï¥ÉÃmÉ gÉÊ¯Éé ªÀiÁUÀð - ¸Á.±À. 1859
 ¯É«¸ï¨ËjAUïPÀ«ÄµÀ£Àgï - ¸Á.±À. 1862-70
 ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀ d£À£À - ¸Á.±À. 1863
 DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁd ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1875
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀÄ£ÀzÁð£À - ¸Á.±À. 1881
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è yAiÉÆÃ¸ÉÆ¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊn ±ÁSÉ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1882
 ¨sÁ. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1885
 ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼À AiÀÄÄUÀ - ¸Á.±À. 1885-1905
 aPÁUÉÆÃ «±Àé zsÀªÀÄð ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À - ¸Á.±À. 1893
 gÁªÀÄPÀÈµÀÚ «ÄµÀ£ï ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1897
 wÃªÀæUÁ«Ä AiÀÄÄUÀ - ¸Á.±À. 1905-1920
 §AUÁ¼À «¨sÀd£É - ¸Á.±À. 1905
 ªÀÄÄ¹èA °ÃUï ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1906
 ¸ÀÆgÀvï MqÀPÀÄ - ¸Á.±À. 1907
 ªÀiÁ¯Éð«ÄAmÉÆÃ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ - ¸Á.±À. 1909
 §AUÁ¼À «¨sÀd£É gÀzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1911
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¨ÁåAPï ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1913
 PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1915
 UÁA¢üÃf ¨sÁgÀvÀPÉÌ »AwgÀÄVzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1915
 ºÉÆÃ gÀÆ¯ï ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA¨sÀ - ¸Á.±À. 1916
 ºÉÆÃA gÀÆ¯ï °ÃUï ±ÁSÉ zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1916
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1916
 ZÀA¥ÁgÀuï ¸ÀvÁåUÀæºÀ - ¸Á.±À. 1917
 CºÀªÀÄzÁ¨ÁzïVgÀtÂ PÁ«ÄðPÀgÀ ªÀÄÄµÀÌgÀ - ¸Á.±À.1918
 SÉÃqÁ ¸ÀvÁåUÀæºÀ - ¸Á.±À. 1918
 ªÀiÁAmÉUÉÆÃ-ZÉ¯ïä÷ì¥sÀqï ±Á¸À£À - ¸Á.±À. 1919
 gË¯Émï ±Á¸À£À eÁj - ¸Á.±À. 1919
 d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï ºÀvÁåPÁAqÀ - ¸Á.±À. 1919
 UÁA¢ü AiÀÄÄUÀ - ¸Á.±À.1920-1947
 PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±À PÁAUÉæÃ¸ï£À ¥ÀæxÀªÀÄ C¢üªÉÃ±À£À - ¸Á.±À. 1920
 ÇÀºÁPÁgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ - ¸Á.±À. 1920-22
 ºÀgÀ¥Àà ¤ªÉÃ±À£À PÀAqÀÄ»rzÀzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1921
 ZËjZËgÀ WÀl£É - ¸Á.±À. 1922
 ªÉÆºÉAeÉÆzÁgÉÆÃ PÀAqÀÄ»rzÀzÀÄÝ - ¸Á.±À. 1922
 »AzÀÆ¸ÁÛ£À ¸ÉÃªÁzÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É - ¸Á.±À. 1924
CHIRANTHANA
 ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À -

¸Á.±À. 1924
 ¸ÉÊªÀÄ£ï DAiÉÆÃUÀ -
¸Á.±À. 1927
 £ÉºÀgÀÄ ¸À«Äw gÀZÀ£É -
¸Á.±À. 1928
 ¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£À -
¸Á.±À. 1929
 ¥ÀÆtð ¸ÀégÁdå WÉÆÃµÀuÉ -
¸Á.±À. 1929
 PÁ£ÀÆ£ÀÄ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ -
¸Á.±À. 1930
 zÀAr(G¦à£À) ¸ÀvÁåUÀæºÀ -
¸Á.±À. 1930
 ¥ÀæxÀªÀÄ zÀÄAqÀÄªÉÄÃf£À ¸À¨sÉ -
¸Á.±À. 1930-31
 UÁA¢ü-Ejé£ï M¥ÀàAzÀ -
¸Á.±À. 1931
 2£ÉÃ zÀÄAqÀÄªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À -
¸Á.±À. 1931
 3£ÉÃ zÀÄAqÀÄªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À -
¸Á.±À. 1932
 ²ªÀ¥ÀÄgÀ zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀ -
¸Á.±À. 1938
 «zsÀÄgÁ±ÀévÀÜ zÀÄgÀAvÀ -
¸Á.±À. 1938
 UÁA¢üÃf ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀ -
¸Á.±À. 1939
 ªÀÄÄ¹èA°ÃUï£À ¯ÁºÉÆÃgï C¢üÃªÉÃ±À£À -
¸Á.±À. 1940
 ¥ÀævÉåÃPÀ ¥ÁQ¸ÁÛ£À ¤tðAiÀÄ CAVÃPÁgÀ -
¸Á.±À. 1940
 DUÀµïÖ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É -
¸Á.±À. 1940
 ¨sÁgÀvÀ ©lÄÖ vÉÆ®V ZÀ¼ÀÄªÀ½ -
¸Á.±À. 1942
 LJ£ïJ.CAqÀªÀiÁ£ï¤PÉÆÃ¨ÁgïªÀ±À-wæªÀtð zsÀéd ºÁj¹zÀÄÝ- ¸Á.±À. 1943
 PÁå©£Émï «ÄµÀ£ï DAiÉÆÃUÀ - ¸Á.±À. 1946
 ªÀiËAmï¨Áål£ï ¥Áè£ïWÉÆÃµÀuÉ - ¸Á.±À. 1947 dÆ.2
 ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå PÁ¬ÄzÉ eÁj - ¸Á.±À. 1947 dÄ.18
 ¨sÁgÀvÀ («¨sÀd£É)¸ÀévÀAvÀæ - ¸Á.±À. 1947 D. 15
 ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À eÁj - ¸Á.±À. 1950 d.26
 eÉ.«.¦ PÀ«Än gÀZÀ£É - ¸Á.±À. 1949
 gÁdå ¥ÀÄ£À«ðAUÀqÀ£Á(¥sÀd¯ïC°) ¸À«Äw gÀZÀ£É - ¸Á.±À. 1953
 KQÃPÀÈvÀ £ÀªÀªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÀZÀ£É - ¸Á.±À. 1956. £À.1
 UÉÆÃªÁ (¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀjAzÀ)¨sÁgÀvÀzÀ ªÀ±ÀPÉÌ - ¸Á.±À. 1961
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåPÉÌ PÀ£ÁðlPÀ JAzÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt - ¸Á.±À. 1973
************************************************************************************************************
All the best

by agÀAvÀ£ï
(F ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß vÀÄA§ JZÀÑjPÉ¬ÄAzÀ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀÝgÀÆ PÀÆqÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆÃµÀUÀ¼ÀÄ G½zÀÄPÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ. F ¸ÀAUÀæºÀzÀ°ègÀÄªÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß
¹zÀÞ¥Àr¸ÀÄªÁUÀ vÀÄA§ eÁUÀævÉ ªÀ»¸À¯ÁVzÉ. DzÁUÀÆå GvÀÛgÀUÀ½UÉ ¸ÀA§¢ü¹zÀAvÉ K£ÁzÀgÀÆ vÀ¥ÀÄà £ÀªÀÄÆzÀÄ PÀAqÀÄ§AzÀgÉ, CzÀ£ÀÄß £ÀªÀÄUÉ w½¹zÀgÉ ªÀÄÄA¢£À ªÀÄÄzÀætUÀ¼À°è
¸Àj¥Àr¹PÉÆ®ÄîvÉÛÃªÉ. MAzÀÄ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀ §gÀªÀtÂUÉ, mÉÊ¦AUï, ¥ÀÆæ¥sï jÃrAUï,wzÀÄÝ¥Àr, ªÀÄÄzÀæt EvÁå¢ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß zÁn §gÀ¨ÉÃPÁzÀÝjAzÀ PÉ® ¯ÉÆÃ¥ÀzÉÆÃµÀUÀ¼ÀÄ
G½¢gÀÄªÀ ¸ÁzsÀåvÉ EgÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ vÀªÀÄUÉ PÀAqÀÄ§AzÀ ¯ÉÆÃ¥À-zÉÆÃµÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹zÀgÉ ªÀÄÄA¢£À ¢£ÀUÀ¼À°è ¸Àj¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄvÉÛÃªÉ.)
CHIRANTHANA
CHIRANTHANA
CHIRANTHANA

Total Indian History Important PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Total Indian History Important PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

agÀAvÀ£À CHIRANTHAN’S notes FOR success on INDIAN HISTORY

¸ÀªÀÄUÀæ ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À

KAS, PSI, PDO, FDA, B.Ed, SDA, D.Ed, PC..

¯ÉÆÃ»vï.AiÀÄÄ. M.A., B. Ed., NET., K-SET ¸À«vÀ. ¦.n. M.A., B. Ed.,

EwºÁ¸À G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ. ²ªÀªÉÆUÀÎ. gÁdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ. ²ªÀªÉÆUÀÎ.

¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀ (Ancient India)

 ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀVÃðPÀgÀtzÀAvÉ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ CªÀ¢ü ¥ÁæVwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøw-lPÀðgÀ zÁ½UÀ¼ÀªÀgÉUÉ

 C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ N¢zÀªÀgÀÄ - eÉÃªÀiïì ¥Àæ£Éì¥ï (1837)

 ¨sÁgÀvÀzÀ £ÁtåUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ GvÀÛªÀÄUÉÆAqÀzÀÄÝ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É VæÃPÀgÀ zÁ½AiÀÄ £ÀAvÀgÀ

 ºÁyUÀÄA¥Á ±Á¸À£À zÉÆgÉvÀzÀÄÝ - ¨sÀÄªÀ£ÉÃ±ÀégÀ §½AiÀÄ GzÀAiÀÄVj ¨ÉlÖ

 zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðt PÀ¯É ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉÆAqÀzÀÄÝ UÀÄ¥ÀÛgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ°è

 '«PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀZÀjvÀ' PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀªÀgÀÄ ©®ít

vÁdQ-gÁvï G¯ï ªÀÄÄ¯ïÌ ¹gÁf §ºÀªÀÄ¤UÀ¼À §UÉÎ

ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ ¸Á»wåPÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ

PÀ£ÁðlPÀzÀ°è C±ÉÆÃPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉvÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ

CzsÁåAiÀÄ 2 ¥ÁæVwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøw

 £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR DAiÀÄÄzsÀ (¸ÁzsÀ£À)UÀ¼ÀÄ PÉÆqÀ°, ¨Áa ªÀÄvÀÄÛ ºÉgÉAiÀÄÄªÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ.

* ºÀ¼ÉÃ ²¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR £É¯ÉUÀ¼ÀÄ

* GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è £ÀªÀ²¯ÁAiÀÄÄUÀªÀ£ÀÄß vÁªÀÄæAiÀÄÄUÀªÀÅ C£ÀÄ¸Àj¹vÀÄ.

CzsÁåAiÀÄ 3. ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjPÀvÉ

 UÀÄdgÁw ¨sÁµÉAiÀÄ°è '¯ÉÆÃxÁ¯ï' JAzÀgÉ CxÀð ‘¸ÀvÀÛªÀgÀ ¢§â’.

 ¥ÀÆtð ¨É¼ÉzÀ ºÀgÀ¥Àà£ÀßgÀ £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄÄ LzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ C¹ÛvÀézÀ°è E¢ÝvÀÄ.

¥ÀæªÀÄÄR ºÀgÀ¥Àà £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ £É¯É¹gÀÄªÀ £À¢zÀAqÉUÀ¼ÀÄ

CzsÁåAiÀÄ 4. ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw 1500-500 ¸Á.±À.¥ÀÆ.

 ‘ªÉÃzÀ’ JA§ÄzÀgÀ CxÀð eÁÕ£À.

Rigveda – Book of hymns

 ªÉÆzÀ® ºÁUÀÆ CvÀåAvÀ ¥ÀÄgÁvÀ£ÀªÁzÀ ªÉÃzÀ IÄUÉéÃzÀ.

 £ÀAvÀgÀzÀ ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è ¤UÀ¢AiÀiÁVzÀÝ PÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt 1/6 ¨sÁUÀ.

ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀå «ªÀgÀ

 ªÉÃzÁAUÀUÀ¼ÀÄ – 6 1. PÀ®à (zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉ rituals)

 ¥ÀÄgÁtUÀ¼ÀÄ - 18 1. ªÁAiÀÄÄ ¥ÀÄgÁt - ±ÉÆèÃPÀUÀ¼ÀÄ

 ¨ÁæºÀätPÀUÀ¼ÀÄ  LvÀgÉÃAiÀÄ

 G¥À¤µÀvïUÀ¼ÀÄ – 108 LvÀgÉÃAiÀÄ

 zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÀÄ¸Àäøw

 ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ UÀÈºÀå¸ÀÆvÀæ 

CzsÁåAiÀÄ 5. ºÉÆ¸À ªÀÄvÀUÀ¼À GzÀAiÀÄ (6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£À ¸Á.±À.¥ÀÆ)

 eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ GzÀAiÀÄªÁVzÀÄÝ Qæ.¥ÀÆ. 6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è.

22. £ÉÃ«Ä£ÁxÀ ±ÀAPÀÄ ªÉvÀ¸Á

 1£ÉAiÀÄ wÃxÀðAPÀgÀ CxÀªÁ D¢ wÃxÀðAPÀgÀ IÄµÀ¨sÀ£ÁxÀ.

ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ¥ÀAZÀ ¥ÀæweÉÕUÀ¼ÀÄ:

 'ªÀÄºÁ¥ÀjvÁåUÀ' JAzÀgÉ ¸ÀPÀ® ¸ÀÄR ¨sÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß vÀåf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.

 £Á®ÄÌ DAiÀÄð ¸ÀvÀåUÀ¼ÀÄ:

 CµÁÖAUÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÉAzÀgÉ: 1) M¼ÉîAiÀÄ £ÀA©PÉ.

¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À (¸ÀAVÃw CxÀªÁ ªÀÄºÁ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ)UÀ¼ÀÄ

CzsÁåAiÀÄ 6. ªÀiËAiÀÄð¥ÀÆªÀð PÁ®

ªÀÄºÁd£À¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀtgÁdåUÀ¼ÀÄ - ªÀÄUÀzsÀzÀ K½UÉ - «zÉÃ² zÁ½

 GvÀÛgÀ ¥ÁAZÁ®zÀ gÁdzsÁ¤ C»ZÀÒvÀæ

PÀæ.¸ÀA d£À¥ÀzÀ gÁdzsÁ¤ gÁdzsÁ¤

 PÉÃ¸À¥ÀÄ®ÛzÀ°è UÀtgÁdåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀªÀgÀÄ PÀ®ªÀÄgÀÄ

«zÉÃ²AiÀÄgÀ zÁ½ (Forign Invasions)

CzsÁåAiÀÄ 7. ªÀiËAiÀÄð ¸ÁªÀiÁædå

 ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À vÁ¬Ä ªÀÄÄgÁzÉÃ«.

C±ÉÆÃPÀ£À ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À gÁdzsÁ¤UÀ¼ÀÄ

C±ÉÆÃPÀ£À ¥ÀwßAiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ¼ÀÄ

 GvÀÛgÀ ªÀiËAiÀÄð PÁ®

 PÀtégÀ D½éPÉ ªÀÄUÀzsÀzÀ°è DgÀA¨sÀUÉÆAqÀ ªÀµÀð Qæ.¥ÀÆ. 72

PÀÄµÁ£ÀgÀÄ. (Qæ. ±À 15 - 230)

 4£ÉÃ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è wæ¦lPÀUÀ½UÉ ¨sÁµÀåªÀ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ.

PÀ¯Á ±ÉÊ°AiÀÄ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß F PÉ¼ÀV£ÀAvÉ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.

CzsÁåAiÀÄ 8. ¸ÀAUÀA AiÀÄÄUÀ

 3£ÉÃ ¸ÀAWÀA£ÀÄß LwºÁ¹PÀªÁV C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ ¸ÀAWÀA JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ

 ‘vÀ«Ä¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¨ÉÊ§¯ï’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁzÀ PÀÈw ‘wgÀÄPÀÄÌgÀ¼ï’

 ¸ÀAWÀA PÁ®zÀ°èzÀÝ ¨sÀÆ C¼ÀvÉAiÀÄ ªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼ÀÄ ‘ªÀÄ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÉÃ°’

 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð Qæ.±À. 335.