Merlau ponty

«…είναι η αναζήτηση μιας φιλοσοφίας που θα είναι «μια αυστηρή επιστήμη» αλλά
θα προσφέρει παράλληλα μια καταγραφή του “βιωματικού” χώρου, του
“βιωματικού” χρόνου, και του ”βιωματικού” κόσμου. Προσπαθεί να δώσει μια
ευθεία περιγραφή της εμπειρίας, ακριβώς όπως είναι και χωρίς να λαμβάνεται
υπόψη η ψυχολογική της γένεση και η αιτιώδεις ερμηνείες τις οποίες ο
επιστήμονας, ο ιστορικός ή ο κοινωνιολόγος μπορούν να παρέχουν.»
(ibid, σελ.55)

Τα αντικείμενα υποστηρίζει ο Merleau-Ponty, γίνονται αντιληπτά μέσα από μια

διαλεκτική διαδικασία ανάμεσα στο υποκείμενο και το αντικείμενο. Ένας διάλογος
που οδηγεί στη συγκέντρωση από το υποκείμενο όλων των νοημάτων που
διαχέονται από το αντικείμενο και μέσω αυτού και στη διαμόρφωση έτσι μέσω
της αντιληπτικής διαδικασίας του κόσμου που το περιβάλλει. ( Merleau-Ponty,
2005, σελ.153)
Το σώμα είναι μια ολότητα σε διαρκή
συνδιαλλαγή με τον κόσμο, μέσα από την οποία
προκύπτει και εξελίσσεται η ίδια η ανθρώπινη
ύπαρξη. Η τελευταία χαρακτηρίζεται, για κάθε
σταθερή και συγκεκριμένη ανθρώπινη οντότητα,
από μια διαρκή κίνηση ανάμεσα στην ψυχή και
το σώμα. Η κίνηση κατευθύνεται άλλοτε προς τη
σωματικότητα και την υλική μορφή και άλλοτε
προς την νοητική υπόσταση και τις ατομικές
ενέργειες.

Μελετώντας το σώμα ενώ εκείνο βρίσκεται σε

κίνηση μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα
τον τρόπο με τον οποίο υπάρχει αυτό και
κατοικεί στο χώρο και κατ’ επέκταση στο χρόνο.
Με την κίνηση το σώμα δεν είναι μια παθητική
παρουσία αλλά μετέχει ενεργά στο χώρο και
αναδεικνύει την κρυμμένη στην κοινοτυπία των
δεδομένων συνθηκών υπόσταση του. (ibid,
σελ.117
Η κίνηση, αναφέρει ο Merleau-Ponty, δεν είναι
μια απόφαση που πηγάζει από το νου, από την
εκάστοτε υποκειμενικότητα και δεν αφορά σε
κάποια απλή αλλαγή της θέσης του σώματος, η
οποία συμβαίνει μαγικά στον ευρύτερο χώρο.
Η κίνηση αποτελεί τη φυσική συνεχεία και την
ωρίμανση της όρασης.
«Λέω για ένα αντικείμενο ότι κινείται, το
σώμα μου όμως κινεί τον εαυτό του. Η
κίνηση μου ξεδιπλώνει τον εαυτό της, δεν
τον αγνοεί, δεν είναι τυφλή απέναντι του
αλλά ακτινοβολεί από αυτόν.» (Merleau
Ponty,1968, σελ.354)
Κάθε κίνηση στου ανθρώπινου σώματος
συνδέεται άρρηκτα με τη συναίσθηση αυτής. Δεν
αποτελεί μια τυχαία σωματική αντανακλαστική
ενέργεια, αλλά συνοδεύεται πάντα από ένα
συγκεκριμένο σκηνικό υπόβαθρο, οι ρίζες του
οποίου βρίσκονται στην περιοχή της συνείδησης.
«Το υπόβαθρο της κίνησης δεν είναι μια
αναπαράσταση που σχετίζεται ή συνδέεται
εξωτερικά με την κίνηση αλλά είναι έμφυτο
σε αυτή, την εμπνέει και την υποστηρίζει
κάθε στιγμή. Η βουτιά στη δράση είναι
από την πλευρά του υποκειμένου ένας
αρχέτυπος τρόπος ώστε να σχετιστεί με το
αντικείμενο, και βρίσκεται αυτή στην ίδια
βάση με την αντίληψη. » (Merleau-Ponty,
2005, σελ.127)
Η αντιληπτική διαδικασία ενσωματώνει τις
κινήσεις του σώματος και τις λαμβάνει υπόψη
της όταν ανοίγεται αυτό στον κόσμο. Εάν δεν
υπήρχε το σώμα δεν θα υπήρχε η δυνατότητα να
υπάρξει χώρος για τον άνθρωπο. Το σώμα δεν
παρίσταται απλά στο χώρο, κινείται ή στέκεται
σε αυτόν· τον εμπεριέχει. Το σώμα είναι ο
χώρος, και ο χώρος υπάρχει μέσα από το ενεργό
ανθρώπινο σώμα.
«Από τη στιγμή που έχω ένα σώμα μέσα
από το οποίο μπορώ να ενεργώ στον
κόσμο ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι μια
συλλογή από συνεχόμενα σημεία ούτε και
ένας απεριόριστος αριθμός από σχέσεις
που συντίθενται στη συνείδηση μου και
μέσα στις οποίες το σώμα μου σύρεται.
Δε βρίσκομαι στο χώρο και το χρόνο ούτε
τους φαντάζομαι· ανήκω σε αυτούς, το
σώμα μου συνενώνεται μαζί τους και τους
περιλαμβάνει.»(ibid, σελ.162)
Η εικαστική διάσταση ενός έργου τέχνης
δεν έγκειται στην ίδια τη μορφή του αλλά στη
συνείδηση εκείνου που το βιώνει.
Το ανθρώπινο σώμα αποτελεί μέρος του ιστού
του κόσμου· αναζητώντας εκείνο την ύπαρξη
του μέσα στον κόσμο, του δίνει νόημα.