Chuong 11 - Tinh Toan Chieu Sang

EE3420 – CÁC HỆ THỐNG CUNG CẤP 5/4/2019
ĐIỆN - Chương 11
EE-3425 Hệ Thống Cung Cấp Điện
Chương 11.
Tính toán chiếu sáng điện
TS. Bạch Quốc Khánh

Bộ môn Hệ thống điện
Đại học Bách Khoa Hà Nội
Nội dung
Chương 11. Tính toán chiếu sáng
EE3425 - Hệ thống cung cấp điện
1. Giới thiệu chung

2. Các đặc trưng chiếu sáng
3. Thiết bị chiếu sáng
4. Tính toán chiếu sáng chung
Bạch quốc Khánh
Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

điện/BKHN 1

1.1. Chiếu sáng điện
 Phụ tải chiếu sáng điện

 “Phụ tải chiếu sáng chiếm 20-25% nhu cầu điện ở Mỹ và chúng ta
phải chi hàng tỷ đô la mỗi năm.” [1]

 “Phụ tải chiếu sáng điện chiếm một nửa sản lượng điện trong các
tòa nhà thương mại hiện đại.” [2]
 Đặc trưng của phụ tải điện
– Phụ thuộc vị trí địa lý [1] “DOE Expected to Adopt New Energy-
– Chịu tác động của thời tiết Efficient Lighting Standards,” Lighting
Design and Application, Dec. 1999, Vol. 29,
– ĐTPT bằng phẳng No. 12, p. 17
[2] Lighting Design Practice, California Energy
Commission, March, 1990, p. 1.

1.2. Phân loại
 Theo yêu cầu chiếu sáng

 Chiếu sáng chung:
– Độ rọi đồng đều trên toàn bộ diện tích chiếu sáng.

– Thiết bị chiếu sáng treo cao và bố trí có quy luật(vuông, thoi …).
– Cho các không gian rộng, nơi không cần mắt phải phân biệt các chi tiết
nhỏ.
 Chiếu sáng cục bộ:
– Tạo độ rọi lớn trong không gian hẹp.
– Thiết bị chiếu sáng đặt sát nơi cần chiếu sáng, loại di động
– Cho các nơi đòi hỏi mắt phải phân biệt các chi tiết nhỏ.
 Chiếu sáng hỗn hợp:
Kết hợp chiếu sáng chung và cục bộ. Cho nhiều cấp chiếu sáng
(Cấp I: <0,1mm; Cấp II: 0,1-0,3mm, Cấp III: 0,3-1mm)

điện/BKHN 2

1.2. Phân loại
 Chiếu sáng làm việc và chiếu sáng sự cố

 Chiếu sáng sự cố (CSSC) có độ rọi lớn hơn ít nhất 10% độ rọi của
chiếu sáng làm việc.

 CSSC được bố trí phù hợp đảm bảo an toàn cho người.
 CSSC được cấp từ nguồn điện độc lập với chiếu sáng làm việc
 Chiếu sáng trong nhà và ngoài trời

 Thiết bị chiếu sáng ngoài trời chịu được tác động của thời tiết
 Phải xét khả năng phản xạ ánh sáng của các bề mặt gần thiết bị chiếu
sáng (đặc biệt đối với chiếu sáng trong nhà)

2.1. Các đại lượng cơ bản
 Ánh sáng
 Nguồn sáng
 Sơ cấp
 Thứ cấp

điện/BKHN 3

2.1. Các đại lượng cơ bản
 Góc khối (Góc đặc, Ω, Sr - Steradian)

S S; R: Diện tích và
Ω=
Rଶ
bán kính mặt cầu
 Cả mặt cầu: Ω = 4π (Sr)
 Quang thông (Φ, lumen - lm)

λ2 (380nm) λ1 (770nm)
Thông lượng của quang năng của nguồn
sáng mà mắt người có thể nhận biết được
஛భ
ϕ = න W λ . υ λ . dλ
஛మ
W(λ): Hàm phân bố năng lượng của ánh sáng bước sóng λ (W).
ν(λ): Hàm độ rõ của ánh sáng có bước sóng λ mà mắt có thể cảm nhận được.
 Cường độ ánh sáng (I, Candela - Cd)

dϕ
I୓୅ = lim
ஐ→଴ dΩ
 Cường độ ánh sáng theo phương OA:

Thông lượng quang năng ánh sáng trong một góc khối.
 Đặc trưng cho độ sáng của nguồn sáng

dϕ
Độ rọi (E, lux - lx): E =
dS

 Mật độ quang thông rơi trên một bề mặt

được chiếu sáng.
 Đặc trưng cho đối tượng được chiếu sáng
dI
Độ chói (L, Cd/mm2): L =
ds. cosα

 Mặt phát sáng có thể là nguồn sáng sơ

cấp hoặc thứ cấp.
6

điện/BKHN 4

2.2. Các hệ số
ϕ ϕ (lm) và P (W): Quang thông
Hiệu suất phát quang (lm/W): η =
P
 phát ra và công suất điện tiêu thụ
của nguồn sáng
Sợi đốt Huỳnh quang Compact (CFL) LED

Loại đèn
η (lm/W) 15 70 50-80 70-90
 Hệ số suy giảm quang thông (kdt):

Quang thông đèn suy giảm do lão hóa đèn, bám bụi, do nhiệt độ.
 Hệ số sử dụng (ksd): Phần 3
 Phụ thuộc loại đèn (phân bố quang thông)

 Chỉ số phòng
 Hệ số phản xạ của các bề mặt trong không gian chiếu sáng.

2.2. Các hệ số
Hệ số phản
xạ của trần
Hệ số phản xạ
 Hệ số sử dụng (ksd): của tường Loại đèn
Chỉ số
phòng

điện/BKHN 5

3.1. Đèn điện
 Đèn sợi đốt:

 Nguyên lý phát sáng vì nhiệt.
 Khí trơ làm mát dây kim loại và hạn chế bốc
hơi kim loại, nhưng sẽ giảm hiệu suất đèn.
 Đáy bóng đèn bị tối do bốc hơi kim loại sau
thời gian sử dụng.
 Lắp đặt đơn giản, rẻ, bật
sáng ngay, cosPHI = 1.
 Quang thông ϕ, hiệu suất
η, công suất P và tuổi thọ
t đèn phụ thuộc điện áp.

η rất thấp (7-20lm/W).

3.1. Đèn điện
 Đèn phóng điện:

 Nguyên lý phóng điện trong chất
khí và nguyên lý huỳnh quang. Khi tách khỏi điện cực (1), các điện tử (2)
va chạm với phân tử Hg (3)  Kích thích
 Hiệu suất cao (40-100lm/W). phát ra bức xạ tử ngoại (5) va đập với lớp
vỏ huỳnh quang (6) làm phát ra bức xạ anh
 Kết cấu phức tạp, giá thành cao. sáng trong miền thấy được (7)
 Quang thông phụ thuộc nhiệt độ.
 Ảo giác vật đứng yên tương đối. Sinh sóng hài, cosPHI thấp.
N: Số lần bật tắt

trong 1 ngày
Ảnh hưởng của U đến P; φ Ảnh hưởng của T đến φ Ảnh hưởng đóng cắt đến tuổi thọ
10

điện/BKHN 6

3.1. Đèn điện
 Đèn LED (Light-Emitting-Diode):

 Trong khối điốt bán dẫn, electron chuyển từ trạng thái có mức năng
lượng cao xuống trạng thái có mức năng lượng thấp hơn và sự chênh
lệch năng lượng này được phát
xạ ánh sáng khác nhau.
 Màu sắc của LED phát ra phụ
thuộc vào hợp chất bán dẫn và
đặc trưng bởi bước sóng của
ánh sáng được phát ra.
 Quá trình cải tiến hiệu suất phát
quang của các loại đèn LED.
11

3.1. Đèn điện
 So sánh hiệu suất phát quang của các loại đèn:

12

điện/BKHN 7

3.2. Chao đèn
 Chức năng:
 Thay đổi phân bố quang thông của
đèn.
 Bảo vệ đèn chống va đập, bắt bụi
 Thẩm mỹ
13

4.1. Yêu cầu chiếu sáng
 Không gây chói mắt bởi cả ánh sáng sơ cấp và thứ cấp
 Không tạo những khoảng tối cục bộ trong không gian
chiếu sáng
 Tạo độ rọi đồng đều trong không gian chiếu sáng
 Tạo ánh sáng gần với ánh sáng trắng
14

điện/BKHN 8

4.2. Lập bài toán
 Yêu cầu thông tin ban đầu

 Kích thước không gian chiếu sáng: a x b x h
 Hệ số phản xạ của trần (ρtr), tường (ρtg)

 Bố trí thiết bị trong không gian chiếu sáng
 Loại thiết bị chiếu sáng
 Yêu cầu độ rọi (Emin) trên bề mặt làm việc (hlv)
 Yêu cầu tính toán

 Bố trí đèn
 Tính toán công suất đèn
15
 Bố trí đèn
hc
 Chọn khoảng cách H và chiều cao treo đèn
hc thỏa mãn: H
hୡ 1
h
0≤j= ≤
H + hୡ 3
H lớn nhất có thể để: hlv
– Giảm lóa mắt,

– Tăng hiệu quả phát quang Hình chiếu đứng
– Tăng khoảng cách L giữa các đèn  giảm số đèn
 Chọn khoảng cách L giữa các đèn phụ thuộc L/H và loại đèn.
Nhiều dãy Một dãy L
Loại đèn và sử dụng
Tốt nhất Cho phép Tốt nhất Cho phép
Chiếu sáng ngoài nhà dùng chao 2,3 3,2 1,9 2,5
đèn mờ hoặc tráng men
L
Chiếu sáng phân xưởng chao 1,8 2,5 1,8 2

đèn vạn năng
Chiếu sang văn phòng 1,6 1,8 1,5 1,8 Hình chiếu bằng
16

điện/BKHN 9

4.2. Phương pháp hệ số sử dụng
E୫୧୬ . Z. S. k ୢ୲
Quang thông của một đèn: Φ୲୲.đ =
n. k ୱୢ

E୲ୠ
Hệ số: ܼ= = 1,1 ÷ 1,4
E୫୧୬
S: Diện tích chiếu sáng. S = a x b (m2)

Kdt: Hệ số dự trữ có xét đến sự suy giảm quang thông sau một
thời gian sử dụng. Kdt = 1÷1,3
n: Số đèn được bố trí trong không gian chiếu sang.
Ksd: Hệ số sử dụng. Ksd được tra theo bảng phụ thuộc
– Loại đèn
– Hệ số phản xạ của trần (ρtr), tường (ρtg)

a. b
Chỉ số phòng: φ =
H. (a + b)
–
17

4.2. Phương pháp hệ số sử dụng
 Quy trình tính toán

1. Thu thập các thông tin ban đầu: Kích thước không gian chiếu sáng
(a, b, h), bố trí thiết bị (hlv), các hệ số phản xạ ánh sang (ρtr, ρtg), loại
đèn, yêu cầu độ rọi tối thiểu (Emin).
2. Chọn trước H và suy ra hc.
3. Từ loại đèn, chọn tỷ lệ L/H và suy ra L
4. Bố trí đèn trên toàn bộ không gian chiếu sang sao cho dãy đèn gần
tường với khoảng cách l = (0,3÷0,5)L. Suy ra số đèn n.
5. Xác định chỉ số phòng và tra ksd.
E୫୧୬ . Z. S. k ୢ୲
Xác định quang thông tính toán của đèn: Φ୲୲.đ =
6.
n. k ୱୢ
7. Chọn công suất đèn Pđ sao cho Φđ ≥ Φ୲୲.đ
18

điện/BKHN 10
Ví dụ 11.1: Một phân xưởng có a = 32m, b = 16m, cao 4,5m, hlv = 0,8m. Điện áp 220V. Sử
dụng loại đèn sợi đốt vạn năng, kdt = 1,3. ρtr = 30% và ρtg = 50%. Yêu cầu độ rọi tối thiểu Emin
= 30lx. Xác định công suất đèn Pđ và bố trí đèn ?
Giải:
Diện tích chiếu sáng : S = a.b = 16 x 32 = 512m2. Chọn H = 3m,  hc = 4,5 -3 - 0,8 = 0,7m.
Với phân xưởng dùng đèn vạn năng, chọn L/H =
1,8. Vậy L = 1,8.H = 5,4m
Bố trí đèn theo quy luật hình vuông, cạnh L=5,4m,

cách tường ngang 2,5m, tường dọc 2,6m.
Xác định số dãy theo chiều dài p và chiều rộng q:
1
0,3L = 1,62 ≤ 32 − 5,4 p − 1 ≤ 0,5L = 2,7
2
1
 p = 6; q = 3  Số đèn n = 18 bóng.
0,3L = 1,62 ≤ 16 − 5,4 q − 1 ≤ 0,5L = 2,7
2
a. b 16.32
Xác định chỉ số phòng: φ = = = 3,56 ksd = f(ϕ, ρtr, ρtg) = 0,46
H. (a + b) 3. (16 + 32)
Chọn Z = 1,2. kdt = 1,3, ta có quang thông được xác định như sau
E୫୧୬ . Z. S. k ୢ୲ 30.1,2.512.1,3
Φ୲୲.đ = = = 2893lm
n. k ୱୢ 18.0,46
Chọn đèn sợi đốt vạn năng có Pđ = 200W có Φtc = 3000lm. Pcs = n.Pđ = 18x0,2=3,6kW

điện/BKHN 11

Chuong 11 - Tinh Toan Chieu Sang

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 11 - Tinh Toan Chieu Sang

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EE3420 – CÁC HỆ THỐNG CUNG CẤP 5/4/2019

EE-3425 Hệ Thống Cung Cấp Điện

TS. Bạch Quốc Khánh

1. Giới thiệu chung

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

1. Giới thiệu chung

 Phụ tải chiếu sáng điện

phải chi hàng tỷ đô la mỗi năm.” [1]

Commission, March, 1990, p. 1.

1. Giới thiệu chung

 Theo yêu cầu chiếu sáng

– Độ rọi đồng đều trên toàn bộ diện tích chiếu sáng.

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

1. Giới thiệu chung

 Chiếu sáng làm việc và chiếu sáng sự cố

chiếu sáng làm việc.

 Chiếu sáng trong nhà và ngoài trời

2. Các đặc trưng chiếu sáng

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

2. Các đặc trưng chiếu sáng

 Góc khối (Góc đặc, Ω, Sr - Steradian)

bán kính mặt cầu

 Cả mặt cầu: Ω = 4π (Sr)

 Quang thông (Φ, lumen - lm)

 Cường độ ánh sáng (I, Candela - Cd)

 Cường độ ánh sáng theo phương OA:

 Đặc trưng cho độ sáng của nguồn sáng

 Mật độ quang thông rơi trên một bề mặt

 Mặt phát sáng có thể là nguồn sáng sơ

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

2. Các đặc trưng chiếu sáng

Sợi đốt Huỳnh quang Compact (CFL) LED

η (lm/W) 15 70 50-80 70-90

 Hệ số suy giảm quang thông (kdt):

 Phụ thuộc loại đèn (phân bố quang thông)

2. Các đặc trưng chiếu sáng

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

3. Thiết bị chiếu sáng

 Đèn sợi đốt:

t đèn phụ thuộc điện áp.

3. Thiết bị chiếu sáng

 Đèn phóng điện:

N: Số lần bật tắt

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

3. Thiết bị chiếu sáng

 Đèn LED (Light-Emitting-Diode):

quang của các loại đèn LED.

3. Thiết bị chiếu sáng

 So sánh hiệu suất phát quang của các loại đèn:

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

3. Thiết bị chiếu sáng

4. Tính toán chiếu sáng chung

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

4. Tính toán chiếu sáng chung

 Yêu cầu thông tin ban đầu

 Hệ số phản xạ của trần (ρtr), tường (ρtg)

 Yêu cầu tính toán

 Tính toán công suất đèn

– Giảm lóa mắt,

Chiếu sáng phân xưởng chao 1,8 2,5 1,8 2

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

4. Tính toán chiếu sáng chung

S: Diện tích chiếu sáng. S = a x b (m2)

– Hệ số phản xạ của trần (ρtr), tường (ρtg)