Professional Documents
Culture Documents
Rruga për në Korçë kufizohet nga Liqeni i Ohrit, një nga më të vjetrit dhe më të thellët në
Evropë, buzë kufirit maqedonas, në rajonin historik të Epirit, ku në sfond duken edhe
malet e Moravës, shkruan.
I njohur për birrën tradicionale, qyteti zë një luginë të gjerë dhe akoma ruan morfologjinë
delikate të fshatrave prej guri: rrugët me kalldrëm duken si labirinte delikate.
Pseudonimi për këtë qytet daton që nga Lufta e Parë Botërore (1916-1920): me
mbrojtjen ushtarake të ushtrisë franceze, Republika Autonome shqiptare e Korçës
shpalli pavarësinë e saj nga Greqia. Një episod modest historik, një nga shumë që ka
shënuar kalimin e trazuar nga një fshat osman me rëndësi mesatare në një realitet të
rëndësishëm urban, në një Shqipëri në pjesën më të madhe rurale.
Sidoqoftë, secili kalim përgjatë historisë ka lënë gjurmën e vet, pasi elementët e
deviacionit oriental dhe ballkanas bashkohen me një ndjeshmëri të tipit perëndimor, në
një qendër të ekspozuar ndaj kërkesave të shumta kulturore, greke, turke, rumune,
franceze, por edhe të Amerikës së Veriut dhe Italisë, që gjejnë një sintezë të
mrekullueshme gjithashtu edhe në këngën qytetare të Korçës, një traditë e rafinuar
melodike e interpretuar nga Spanja Pipa.
Masterplani i Bolles+Wilson
1/4
Ndërhyrjet e përpikta kanë harmonizuar hapësirat e qendrës duke prezantuar një
marrëdhënie empatike midis të vjetrës dhe të resë. Kjo gjithashtu ndodhi sepse të dy
arkitektët vepruan në të gjitha fushat, nga konceptimi i planit deri te planifikimin dhe
realizimin e mëpasshëm të ndërhyrjeve arkitektonike.
Dhjetë vjet më vonë është e mundur të paraqitet një përmbledhje e përvojës, duke
analizuar karakteristikat dhe rezultatet e saj. Masterplani identifikon pesë zona për
rizhvillimin e zonës qendrore për një sipërfaqe totale prej 197,000 metrash katrorë:
shëtitja kulturore, sheshi i teatrit; sheshi i katedrales; parku qendror; “Green Heart” dhe
një sistem i integruar i zonave të gjelbërta, ndërtesave të reja dhe vilave të restauruara.
Çdo zonë ka një karakter unik dhe kualifikohet si pjesë e një mozaiku kompleks.
Shtylla kurrizore e ndërhyrjes është boshti qendror historik, bulevardi ”Shën Gjergji” ose
pedonalja, nga i cili përfaqësohet karakteri i “shëtitores” urbane. Pedonalja e saj, kufijtë
hapësinorë dhe roli i arkitekturave ekzistuese janë ripërcaktuar dhe përfshirë në një
sfond të ri vizual, në ekstremin e kundërt, të Katedrales së Ringjalljes.
Ndërtesa merr pamjen analoge të një fasade duke e paraqitur veten si një pikë vëzhgimi
në skenën urbane: platforma e shikimit lejon një pamje të privilegjuar të qytetit në
zhvillim.
Agopuntura Urbane
E njëjta gjë vlen edhe për rizhvillimin e bibliotekës së periudhës socialiste, të rikuperuar
si vendi i bashkisë së re, buzë bulevardit. Vëllimi origjinal në formë kutie është lehtësuar
nga përdorimi grafik i një kufiri të bardhë në gurin përballë dhe me kangjellat prej gipsi.
Grilat me rrëshqitje nënvizojnë rëndësinë e hapjeve në katin e parë.
2/4
Në një kontekst të tillë, sheshet përbëjnë hapësirat e përkohshme midis zonave të
ndryshme përgjatë sistemit të rinovuar të sekuencave urbane, duke konfiguruar tre
vendet kryesore të rizhvillimit të fundit: zona e gjelbëruar përpara Pazarit të Vjetër,
pazari karakteristik otoman; Kopshti i Parajsës, ngjitur me xhaminë e Iljaz Mirahorit
(1494), më e vjetra në Shqipëri; si dhe sheshi i ”Shtëpisë së Kaltër” (Bolles+Wilson, 2016).
Në këtë rast të fundit ritheksimi kromatik i përdorur nga Bolles+Wilson edhe në Tiranë,
konfirmon një tipar të veçantë të poetikës së studios gjermane.
Muzeu i ikonave
Urbanizmi skenografik
Korça propozon një alternative në skenarin aktual të zhvillimit të qyteteve shqiptare dhe
ballkanike në përgjithësi. Bolles+Wilson në të vërtetë kanë përdorur një metodologji jo të
zakonshme të projektimit: skicat e para nga Peter Wilson specifikojnë strategjitë e
ndërhyrjes në skenarët urbane (koncepti); një ekip arkitektësh të rinj shqiptarë më pas
ka për detyrë t’i shndërrojë ato në formate dixhitale, më pas të manipuluara dhe
përsosura në një sekuencë përsëritëse të rregullimeve në sit.
3/4
Është një procedurë e përshtatshme e lirshme e quajtur “Urbanizëm Skenografik” nga të
dy arkitektët – i cili ndjek një ide të tolerancës: një logjikë e dobët dhe e përshtatshme
për kufizimet financiare në një vend në zhvillim, e orientuar në përdorimin e teknikave
artizanale lokale të traditës së konsoliduar.
4/4