ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับระบบ

สารสนเทศทางการแพทย์ (Part 1)
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี
9 เมษายน 2558

http://www.slideshare.net/nawanan
 แนะนําตัว
2003 M.D. (First-Class Honors) (Ramathibodi)
2009 M.S. in Health Informatics (U of Minnesota)
2011 Ph.D. in Health Informatics (U of Minnesota)
รองผู้อํานวยการบริหารสถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ ฝ่ายสารสนเทศ
อาจารย์ ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน
คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
Contacts
nawanan.the@mahidol.ac.th
SlideShare.net/Nawanan
www.tc.umn.edu/~theer002
ระบบสารสนเทศคืออะไร?
 ระบบสารสนเทศ
• Information System
– ระบบที่มีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology) มาใช้
เพื่อสนับสนุนกระบวนการทํางานบางอย่างของมนุษย์
– ใช้เทคโนโลยีเป็น เครื่องมือ เพื่อให้ข้อมูล (Deliver information) และ
สนับสนุนกระบวนการทํางาน (business processes) ให้กับ ผู้ใช้งาน
(users) ในการทํางานหนึ่งๆ
– เช่น ระบบการฝาก-ถอนเงินผ่านเคาน์เตอร์ธนาคาร ระบบการลงทะเบียน
เรียนผ่านเว็บ ระบบ e-learning ระบบจองตั๋วเครื่องบิน ระบบแสดงตาราง
เที่ยวบิน เป็นต้น
ทําไมต้องมีระบบสารสนเทศ?
 ทําไมต้องมีระบบสารสนเทศ
• เชื่อมโยงข้อมูลจากหลายสถานที่
• การประมวลผลที่รวดเร็ว
• การทํางานร่วมกันหลายคน
• ลดโอกาสผิดพลาด หรือความไม่สม่ําเสมอของคุณภาพงาน

Image Source: http://en.wikipedia.org/wiki/Logistics_automation

อะไรคือองค์ประกอบของระบบ
สารสนเทศบ้าง?
 องค์ประกอบของระบบสารสนเทศ
โครงสร้างพื้นฐานสารสนเทศ (IT Infrastructure) - ระบบปฏิบัติการ (Operating
System) เช่น Windows XP
- อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ ทั้งเครื่อง - โปรแกรมช่วยสนับสนุนการ
แม่ข่าย (Servers) และเครื่องลูก ทํางาน (System Utilities) เช่น
ข่าย (Clients)
Hardware Software Antivirus
- ระบบเครือข่าย (Network) - โปรแกรมประยุกต์
(Applications) เช่น Microsoft
Word หรือ Hospital
- ผู้ใช้งาน Information System
Peopleware Data

- ข้อมูลที่เก็บในระบบ
 ระบบตู้กดเงินอัตโนมัติ (ATM)

Image Source: http://www.gsb.or.th/products/personal/services/atm.php

 ระบบแสดงตารางเที่ยวบิน

Image Source: http://www.m7worldwide.com/checkaflight.html

Class Exercise: จงยกตัวอย่างระบบ
สารสนเทศในชีวิตจริง พร้อมทั้งอธิบาย
ความหมาย ประโยชน์ และองค์ประกอบ
ของ “ระบบสารสนเทศ” นี้
แล้วอะไรคือ ข้อมูลสารสนเทศ
(Information)?
 So....What Is Information?

Data-Information-Knowledge-Wisdom
(DIKW) Pyramid

Wisdom

Knowledge

Information

Data
 Data-Information-Knowledge-
Wisdom

Wisdom
Judgment

Knowledge Processing/
Synthesis/
Organization
Information
Contextualization/
Data Interpretation
 Example

I should buy a BMW

Wisdom (and a BIG house)!
Judgment
I am rich!!!!!
Knowledge Processing/
Synthesis/
Organization
I have 100,000,000 baht
Information in my bank account
Contextualization/
Data Interpretation
100,000,000
 Class Exercise

In each problem, identify data,

information, knowledge,
and wisdom
Class Exercise #1: Problem A

• Patient A มีความดันเลือด
170/100 mmHg
Class Exercise #1: Problem B

• Patient B แพ้ยา penicillin และเขาเพิ่ง

ถูกสั่งยา amoxicillin สําหรับอาการเจ็บ
คอของเขา
 Class Exercise #1: Problem C

• ภาพ Plain Film X-ray ของ Patient C เป็นดังภาพ

Class Exercise #1: Problem A

• Patient A มีความดันเลือด
170/100 mmHg
 Class Exercise #1: Problem A

• Patient A มีความดันเลือด 170/100 mmHg

• Data: 170/100
• Information: BP of Patient A = 170/100 mmHg
• Knowledge: Patient A มีความดันเลือดสูง
• Wisdom:
– Patient A ควรได้รับการตรวจเพื่อหาสาเหตุของความดันเลือดสูง
– Patient A ควรได้รับการรักษาด้วยยาลดความดันเลือด
– Patient A ควรได้รับการส่งปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะโรค
Class Exercise #1: Problem B

• Patient B แพ้ยา penicillin และเขาเพิ่ง

ถูกสั่งยา amoxicillin สําหรับอาการเจ็บ
คอของเขา
 Class Exercise #1: Problem B

• Patient B แพ้ยา penicillin และเขาเพิ่งถูกสั่งยา amoxicillin สําหรับอาการ

เจ็บคอของเขา
• Data: Penicillin, amoxicillin, sore throat
• Information:
– Patient B แพ้ยา penicillin
– Patient B เพิ่งถูกสั่งยา amoxicillin สําหรับอาการเจ็บคอของเขา
• Knowledge:
– Patient B อาจแพ้ยาที่แพทย์สงั่ ให้
• Wisdom:
– Patient B ไม่ควรรับประทานยา amoxicillin ที่ได้รับไป
 Class Exercise #1: Problem C

• ภาพ Plain Film X-ray ของ Patient C เป็นดังภาพ

 Class Exercise #1: Problem C
• ภาพ Plain Film X-ray ของ Patient C เป็นดังภาพ
• Data:
• Information:
– ภาพ Plain Film X-ray ของ Patient C เป็นดังภาพ
– มีลักษณะกระดูกหัก/กระดูกไม่ต่อเนื่อง ของกระดูกแขนซ้ายของผู้ป่วยทั้ง 2 อัน
• Knowledge:
– Patient C มีกระดูกหัก (fractures) ที่ left radius และ ulna
• Wisdom:
– ภาวะกระดูกหักของ Patient C ควรได้รับการรักษาโดยเร็ว

Image Source: http://en.wikipedia.org/wiki/Bone_fracture

 สาขาวิชาเวชสารสนเทศ
(Medical/Biomedical Informatics)
หรือสารสนเทศสุขภาพ
(Health Informatics)
 Biomedical and Health Informatics

• “[T]he field that is concerned with the optimal

use of information, often aided by the use of
technology, to improve individual health,
health care, public health, and biomedical
research” (Hersh, 2009)
• “[T]he application of the science of
information as data plus meaning to
problems of biomedical interest”
(Bernstam et al, 2010)
 Biomedical Informatics

Biomedical informatics (BMI) is the interdisciplinary

field that studies and pursues the effective uses
of biomedical data, information, and
knowledge for scientific inquiry, problem solving,
and decision making, motivated by efforts to
improve human health.

Reproduced/Adapted from American Medical Informatics Association

(http://www.amia.org/about-amia/science-informatics)
 Biomedical and Health Informatics

• เน้น information และ information system มากกว่า technology

• เพือ่ สุขภาพ (รักษาพยาบาล, สาธารณสุข, บริหารจัดการ, การศึกษา,
วิจัย)
• กระบวนการที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลสารสนเทศ:

Collection Processing Utilization

Communication
Storage /Dissemination/
Presentation
Biomedical and Health Informatics

(Shortliffe, 2002)
Biomedical and Health Informatics

(Hersh, 2009)
Balancing People-Process-Technology

Technology

People Process
Health Information Technology
(Health IT)
 ข้อมูล (Information)
มีอยู่ทุกหนทุกแห่งในทางการแพทย์
 เทคโนโลยีสารสนเทศสุขภาพ (Health IT)

Health  Goal

Information  Value‐Add

Technology Tools
 เป้าหมายสูงสุดของ Health IT

• Individual’s Health

• Population’s Health

• Organization’s Health
 หลากหลายรูปแบบของ Health IT

Hospital Information System (HIS) Computerized Provider Order Entry (CPOE)

Electronic
Health
Records Picture Archiving and
(EHRs) Communication System
(PACS)
 อีกหลายรูปแบบของ Health IT

Health Information
Exchange (HIE)

m-Health

Biosurveillance

Personal Health Records

(PHRs)

Telemedicine &
Information Retrieval Telehealth

Images from Apple Inc., Geekzone.co.nz, Google, PubMed.gov, and American Telecare, I
ทําไมต้องมี Health IT
“To Err Is Human”

(Institute of
Medicine,
2000)
 “To Err Is Human”

• การทําสิ่งผิดพลาด เป็นธรรมชาติของมนุษย์
• ระบบสุขภาพของประเทศสหรัฐอเมริกา มี “ปัญหาเชิงระบบ”
(systemic problems) ที่นําไปสู่ข้อผิดพลาดทางการแพทย์ที่ป้องกัน
ได้ และคุณภาพการรักษาพยาบาลที่แย่
• แนวทางการแก้ไขปัญหา เน้นการแก้ไขเชิงระบบ ไม่ใช่การจัดการที่ตัว
บุคคล
• เทคโนโลยีสารสนเทศ มีบทบาทหรือไม่ อย่างไร?
 ทําไมต้องมี Health IT
• Healthcare มีความซับซ้อนสูง (และขาดประสิทธิภาพ ต้นทุนสูง ขาดความ
คล่องตัว)
• Health care is information-rich
• คุณภาพการรักษา ขึ้นอยู่กับคุณภาพและการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพของผู้ป่วย
• ความรู้ทางการแพทย์มีปริมาณมากเกินอัจฉริยะจะท่องจําได้หมด และแพทย์มี
เวลาเพียงช่วงสั้นๆ ในการดูแลผู้ป่วยแต่ละคน
• “To err is human”
 To Err is Human 1: Attention

Image Source: (Left) http://docwhisperer.wordpress.com/2007/05/31/sleepy-heads/

(Right) http://graphics8.nytimes.com/images/2008/12/05/health/chen_600.jpg
 To Err is Human 2: Memory

Image Source: Suthan Srisangkaew, Department of Pathology, Facutly of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University
 To Err is Human 3: Cognition

• Cognitive Errors - Example: Decoy Pricing

# of
The Economist Purchase Options People

• Economist.com subscription $59 16

• Print subscription $125 0
• Print & web subscription $125 84

# of
The Economist Purchase Options People

• Economist.com subscription $59 68

32 Ariely (2008)
• Print & web subscription $125
 คุณภาพการรักษาพยาบาล
• ความปลอดภัย (Safety)
• ความทันเวลา/ทันท่วงที (Timeliness)
• ประสิทธิผล (Effectiveness): มุ่งผลลัพธ์ (outcomes) ที่ดี
• ประสิทธิภาพ (Efficiency): คุณภาพดี แต่ต้นทุนต่ํา (คุ้มค่า)
• ความเป็นธรรม (Equity)
• การยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง (Patient-centeredness)

(IOM, 2001)
 ความเป็นธรรม (Equity) vs.
ความเท่าเทียม/ความเสมอภาค (Equality)

http://imgur.com/gallery/0yN8vQh
 สรุป (Part 1)
• Information System
– ความหมาย
– ประโยชน์
– องค์ประกอบ
• Data-Information-Knowledge-Wisdom
• สาขาวิชา Biomedical & Health Informatics
 สรุป (Part 1)
• Health Information Technology (Health IT)
– ความสําคัญ
– Errors ใน Healthcare
– คุณภาพ (Quality) ของการรักษาพยาบาล
• ชั่วโมงหน้า (Part 2)
– ประโยชน์ของ Health IT ต่อคุณภาพ (Quality) ของการรักษาพยาบาล
– ตัวอย่าง Health IT ที่สําคัญ (โดยเฉพาะในโรงพยาบาล)
 การบ้าน (ไม่ต้องส่ง)
• ลองยกตัวอย่างว่า จะเอา Health IT มาใช้
ในโรงพยาบาล หรือในทางสุขภาพ เพื่อ
คุณภาพของการรักษาพยาบาลที่ดีขึ้นได้
อย่างไรบ้าง?
Questions?