Zaburzenia odżywiania z perspektywy systemowej

1.ANOREKSJA – z gr. Brak apetytu – jest określeniem na brak łaknienia lub awersję do pokarmu

Anoreksja wg DSM IV

- brak zgody na utrzymanie ciężaru ciała na granicy, lub powyżej wagi minimalnej dla wieku i wzrostu

- intensywny lęk przed przytyciem, mimo utrzymującej się niedowagi

- zaburzenie sposobu doświadczania własnej wagi i kształtu ciała

2.Typy jadłowstrętu psychicznego :

RESTRYKCYJNY – w przebiegu anoreksji nie dochodzi do epizodów objadania się, nadużywania środków
przeczyszczających lub odwadniających

ŻARŁOCZNO-WYDALAJĄCY - dochodzi do regularnych epizodów niekontrolowanego objadania się i zachowań

„wydalających” (indukowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszcz. lub odwadniających)

3.Występowanie anoreksji

Anoreksja częściej występuje u dziewczyn. Apogeum zachorowań między 15 a 19 rokiem życia. W

przypadku dzieci mówimy o subklinicznym obrazie anoreksji, także emocjonalnym unikaniu jedzenia,
jedzeniu wybiórczym.

4.DLACZEGO DZIEWCZYNKI? Czynniki:

Fizjologiczne: przyrost tkanki tłuszczowej normalny w okresie dojrzewania – znacznie wyraźniej u dziewcząt

Psychologiczne: u dziewcząt częściej mamy do czynienia z zaburzoną potrzebą rywalizacji, przejawiającą się nawet
w zakresie odchudzania

Seksualne: przyjęcie nowych ról społecznych, adekwatnych do nich oczekiwań

Społeczne: zarabianie przemysłu kosmetycznego, odzieżowego, spożywczego na niezadowoleniu z ciała u kobiet.

Podsycanie i skazywanie kobiet na ciągłą walkę o utrzymanie standardów piękna.

CZYNNIKI KULTUROWE: Ideał szczupłej sylwetki, społeczne oczekiwania atrakcyjności.

CZYNNIKI RODZINNE:

występowanie zaburzeń jedzenia w rodzinie, występowanie chorób afektywnych lub alkoholizmu, relacji rodzinne
utrudniające osiągnięcie autonomii w okresie dorastania

CZYNNIKI INDYWIDUALNE:

Niskie poczucie własnej wartości

Dążenie do doskonałości

Odchudzanie i diety

1
6. KONSEKWENCJE ANOREKSJI: Zaburzenia ze strony układu rozrodczego:- -
obniżenie poziomu hormonów, zahamowanie
Podstawowe fizyczne oznaki wyniszczenia organizmu: miesiączkowania, czasami bezpłodność trwała
- utrata tkanki tłuszczowej i zmniejszenie masy
Zmiany dermatologiczne:
mięśniowej
- kruchość, łamliwość, wypadanie włosów
- obniżenie poziomu hormonów tarczycy
- wysuszenie i zmniejszenie elastyczności skóry
- hipotermia – temp. ciała poniżej 36 stopni
Zmiany w układzie kostnym:
- zmniejszenie częstości oddechu
- osteoporoza
Zaburzenia układu krążenia i serca:
Zmiany neurologiczne i zaburzenia psychiczne:
- zaburzenia rytmu serca
- w początkowej fazie EUFORIA
- obniżone ciśnienie, omdlenia, bóle głowy
- potem rozdrażnienie, apatia
Zaburzenia układu pokarmowego:
- depresja
- osłabienie zębów i dziąseł na skutek niedoborów
- -myśli i czyny samobójcze
- zaburzenia motoryki i opróżniania żołądka

- bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, poczucie

pełności

7.CECHY RODZINY ANOREKTYCZNEJ

- uwikłanie, zmieszanie ( emocjonalne, zatarte granice między członkami rodziny, hamowanie rozwoju
autonomicznego jednostki, niejasne role)

- nadopiekuńczość

- sztywność (brak akceptacji dla zmian, zmiana to zagrożenie, brak umiejętności adaptacji)

- nieumiejętność rozwiązywania konfliktów w rodzinie

- wciąganie dzieci w konflikt rodziców – dzieci w roli sprzymierzeńców, lub mediatorów,

8.Anoreksja a lojalność rodzinna

Najczęściej występuje w rodzinach zamkniętych, mocno wiernym ideałom rodzinnym. Rodzice wymagają od
dziecka aby spełniało ich oczekiwania, dziecko uzależnia się emocjonalnie od rodziców i nie potrafi wyrazić
własnego zdania. W okresie dojrzewania występuje konflikt (konflikt lojalności) pomiędzy potrzebami
dziecka a tym co się od niego oczekuje. Anoreksja może być efektem przeżywanego konfliktu lojalności jak i
próbą obejścia go przez skupienie uwagi na innych sprawach.

2
9. Pojawienie się objawów anoreksji psychicznej może być:

SKUTKIEM długotrwałego przebywania w silnym obciążeniu emocjonalnym (pełnienie ról opiekuna w stosunku do
rodziców jest zadaniem ponad siły dziecka)

SPOSOBEM na poradzenie sobie z konfliktem lojalności, powstałego na bazie dylematu po stronie którego rodzica
się ma opowiedzieć.

UMOŻLIWIA WYŁĄCZENIE się dziecka z konfliktu, poprzez zwrócenie uwagi na to, jak bardzo dziecko potrzebuje
ich wsparcia i działania wspólnego w sprawie tak ważnej jak jego choroba.

10.ANOREKSJA JAKO SPOSÓB NA OTRZYMANIE MIŁOŚCI:

Dzięki chorobie mogą zyskać uwagę, czułość, zainteresowanie, miłość.

Może też być sposobem na wyrównanie rachunków, ukaranie rodziców, rodzeństwa za ich niewłaściwe
postępowanie, przez wywołanie w nich poczucia winy za przyczynienie się do choroby i narażenie ich na
negatywną ocenę otoczenia.

3
11 MODEL FAZOWEGO PRZEBIEGU ANOREKSJI

Euforia i poczucie władzy in kontroli doprowadza do zmniejszenia racji żywności i zwiększenia intensywności
ćwiczeń

Surowe przestrzeganie narzuconych sobie zasad buduje poczucie wyższości moralnej i sprzyja potwierdzeniu
poczucia własnej wartości

Lęk, czy nie są spożywane za duże racji pokarmowe, nawet najmniejsze odchylnie od rygorów wiąże się z
poczuciem utraty kontroli i wzbudza LĘK.

Dołączają często symptomy depresji, natręctwa, obsesje, np. na punkcie czystości, porządku, przygotowywania
posiłków dla rodziny, których sama chora nie spożywa

10.Kryteria diagnostyczne bulimii ICD-10

- występują nawracające epizody objadania się (co najmniej 2xtyg, w przeciągu 3 miesięcy

- silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia (głód)

- Usiłowanie przeciwdziałaniu tyciu za pomocą: prowokowaniu wymiotów, wydalanie, okresy głodowanie,

stosowanie leków

- samo ocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem

11.JAK ROZPOZNAĆ SYMPTOMY CHOROBY?

Podczas badania lekarz może dostrzec symptomy wskazujące na częste wymiotowanie: arytmia serca, rany na
przełyku, przepuklina, zakażenie gruczołów ślinowych,

Dentysta może zauważyć zniszczone szkliwo po zewnętrznej stronie zębów od kwasu żołądkowego, liczne zmiany
próchnicze w zębach, poważne schorzenia dziąseł

Rodzina i przyjaciele mogą dostrzec zawroty głowy, omdlenia, skargi na zmęczenie, bóle mięśni i gardła

12.POWIKŁANIA MEDYCZNE:

- odwodnienie i brak równowagi elektrolitycznej mogą prowadzić do zaburzeń pracy serca i w wyniku tego –
nawet do nagłej śmierci.

- postępujące uszkodzenie nerek

4
- hipoglikemia,

- odwrócona perystaltyka przewodu

- ubytki potasu, sodu, magnezu, odwodnienie

- zaburzenia hormonalne, zaburzenia cyklu miesiączkowego

- nietolerancja chłodu i problemy z utrzymaniem temp ciała

- zanik serca mięśniowego

13.SKUTKI PSYCHOLOGICZNE:

- poczucie podporządkowania się jedzeniu

- poczucie samotności w tłumie –

- cechy uzależnienia – wymioty łagodzą niepokój wywołany obżeraniem się. Przynoszą spokój.

- zmienność nastrojów

- nałogi

14.OSOBOWOŚC BULIMIKA

Bulimia atakuje ludzi o różnych charakterach, ale pewne cechy ich łączą: niska samoocena, niestabilność
emocjonalna

- częste jest poczucie oddalenia od ludzi, niedostosowania, samotności, bezradności i rozpaczy

- osobie chorej zależy na uznaniu innych i aby je otrzymywać dąży do perfekcji

15.CECHY WSPÓLNE RODZIN , w których pojawiła się bulimia:

- Rodziny konflitkowe

- Nie ucząca rozwiązywania konfliktów

- zdaniem niektórych matki są agresywne, mają skłonność do depresji, ojcowie nerwowi i impulsywni i nie mają
kontaktu z dzieckiem. Brak porządku i solidnej struktury rodziny.

- częściej niż w innych rodzinach alkohol, hazard, narkotyki

- często otyli członkowie rodziny

16.LECZENIE

Farmakoterapia i psychoterapia, najczęściej poznawczo-behawioralna i terapia rodzinna.

5
17.ODWROTNA ANOREKSJA – BIGOREKSJA (dysmorfia mięśniowa)

Zaabsorbowanie uporczywą myślą, że ciało nie jest wystarczająco umięśnione, spędzanie wielu godzin na
ćwiczeniach, stosowanie suplementów, diet, nadmierne zaabsorbowanie budowaniem masy mięśniowej,
które wpływa na życie społeczne, rodzinne, zawodowe. Nie zaprzestawanie, mimo przeciwwskazań
zdrowotnych, pogorszenia samopoczucia. BRAK SATYSFAKCJI z wyglądu mimo wyraźnych zmian w
umięśnieniu i budowie

Przyczyny:- niezadowolenie z własnej sylwetki

- chęć dopasowania do wygórowanych standardów
- odczucie że otoczenie nie akceptuje wyglądu osoby
- uzależnienie od efektów ćwiczeń
- brak samoakceptacji - problemy z akceptacją otoczenia w dzieciństwie i kontaktami społecznymi

NIEBEZPIECZNE SKUTKI:

- niedobory witamin A, D, E, K

- przyjmowanie sterydów wywołuje agresję, nadpobudliwość. Na przemian furia i depresja, nierzadko próby
samobójcze

- suplementy, sterydy, hormony poza kontrolą lekarza mogą doprowadzać do raka wątroby, płuc prostaty, do
pogorszenia jakości plemników

- niemal non stop przebywanie w siłowni – izolacja od rodziny, znajomych

18.ROZPOZNAWANIE WEWNĘTRZNEGO PRZYMUSU NADMIERNEGO JEDZENIA

90% przypadków to kobiety, ale coraz więcej mężczyzn

Objawy:

- objadanie się dużą ilością wysokokalorycznego jedzenia

- bezskuteczne przerzucanie się z jednej diety na drugą

- ograniczenie jedzenia w towarzystwie, ale nie przekłada się to na utratę wagi

- wycofywanie się z życia towarzyskiego, unikanie aktywności fizycznej

- coraz większe zmęczenie i brak energii

- osoba upatruje przyczyn wszelkich niepowodzeń w swojej tuszy, nie widzą innych czynników, swojej winy itp.

- emocje wywołują głów (np. kłótnia z bliskim)

- nie wyrażanie złości inaczej niż przez otwarcie lodówki

- osoba ma wrażenie że ma nad tym kontrolę

- kiedy utrata kontroli, pojawia się poczucie winy

6
UWARUNKOWANIA RODZINNE:

- rodziny, w których jedzenie jest nierozerwalnie związane z uczuciami: Masz chandrę, zjedz coś dobrego
przewróciłeś się i stłukłeś kolano? Zjedz ciasteczko to zapomnisz

- rodziny, gdzie wielką wagą przywiązuje się do jedzenia: Jedz, jedz, co, nie smakuje Ci jak gotuję?

ZATRACA SIĘ POWIĄZANIE POMIĘDZY JEDZENIEM A POCZUCIEM GŁODU

19.SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE DLA RODZICÓW:

1. Stosowanie diety
2. Wyrażanie niezadowolenia z własnego wyglądu
3. Interesowanie się problemem anoreksji, bulimii
4. Wybrzydzanie przy jedzeniu
5. Nagłe promowanie zdrowego odżywiania się
6. Nagła decyzja o przejściu na wegetarianizm
7. Zbyt długie przebywanie w łazience, zwłaszcza po jedzeniu
8. Niechęć do wspólnych posiłków
9. Opuszczanie posiłku w domu
10. Przygotowywanie posiłków dla innych, nie jedzenie ich samemu
11. Znikanie dużych ilości jedzenia
12. Epizody wymiotowania
13. Częste biegunki

Pierwsze reakcje rodziców po usłyszeniu diagnozy:

- mechanizm zaprzeczania – nie wierzą, wypierają, nie rozpoczynają o razu leczenia

- próby diagnozowania innych chorób somatycznych

- obawa przed diagnozą zaburzenia psychicznego, boją się, że będą obwinieni

- OPÓŹNIA TO LECZENIE…

- poczucie winy, szukanie winnych

- uważają, ze to forma buntu, że robi im to specjalnie, zwraca na siebie uwagę

- szukanie winnych poza rodziną, by oczyścić siebie – koleżanki, nauczyciel...

WSKAZANIA DO LECZENIA SZPITALNEGO:

- gdy objawy zagrażają życiu: bardzo niska waga, ogólne wyniszczenie, bardzo niskie ciśnienie krwi, tętno utraty
przytomności, krwawienia z przełyku

7
- myśli samobójcze

- brak motywacji u dziecka do wprowadzenia zmian przy jednoczesnym lęku rodziców o życie dziecka

- silny opór rodziców i dziecka do leczenia w trybie ambulatoryjnym

- brak współpracy z terapeutą, opór do rozpoczęcia terapii