ΡΗΓΑΣ – <<ΘΟΥΡΙΟΣ>> (1797)

ΘΕΜΑ: Ο «Θούριος» του Ρήγα είναι ο πιο διαδεδομένος προεπαναστατικός

πατριωτικός ύμνος.
Είναι ένα προσκλητήριο επανάστασης που απευθύνεται σε όλους τους βαλκανικούς
λαούς και ιδιαίτερα στους Έλληνες, οι οποίοι δεσμεύονται με όρκο ότι θα αγωνιστούν
να απελευθερώσουν το σκλαβωμένο γένος τους.

ΔΟΜΗ
1η Ενότητα: «Ως πότε... φυλακή!»
2η Ενότητα:«Τι σ’ ωφελεί... καμιά αφορμή»
3η Ενότητα:«Ελάτε μ’ έναν ζήλον... στον Θεόν»
4η Ενότητα:«Ω, Βασιλεύ του Κόσμου... σαν καπνός»

ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1η Ενότητα: Το ανυπόφορο της σκλαβιάς και το αγαθό της ελευθερίας
2η Ενότητα: Τα θύματα και γενικά οι συνέπειες της αυθαιρεσίας του δυνάστη
3η Ενότητα: Προτροπή στους πατριώτες να κάνουν όρκο
4η Ενότητα: Ο όρκος για δυναμική αντίσταση στον δυνάστη

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
- Παρομοιώσεις
- Προσωποποιήσεις
- Μεταφορές («πικρή σκλαβιά»)
- Αντιθέσεις
- Ασύνδετο (δίνουν γοργότητα, ορμητικότητα)
- Πολυσύνδετο (τα δεινά της σκλαβιάς)
- Εικόνες

ΓΛΩΣΣΑ: Λαϊκή γλώσσα, για να μπορέσουν να τον διαβάσουν και να εμπνευστούν

από τον πόθο της ελευθερίας όλος ο υπόδουλος λαός.

ΥΦΟΣ: Απλό, ορμητικό και ενθουσιώδες.

Δημιουργεί θερμά πατριωτικά αισθήματα.

Οι πολιτικοί οραματισμοί του Ρήγα

- Ο Ρήγας καλεί όλους τους υπόδουλους να οργανωθούν και να δράσουν εναντίον
του τυραννικού καθεστώτος.
- Να δεσμευτούν με ιερό όρκο ότι θα αγωνιστούν χωρίς καμιά υποχώρηση. Η
παράβαση του όρκου θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα τον αφανισμό του εξωμότη.
- Επιζητεί τη δημιουργία μιας κοινοπολιτείας που το πολίτευμά της θα
θεμελιώνεται στους Νόμους – Σύνταγμα. Οραματιζόταν ένα κράτος δικαίου, ένα
πολίτευμα που θα εξασφάλιζε τη λαϊκή κυριαρχία.
- Προβλέπει την εκλογή από το λαό ενός νομοθετικού σώματος, δηλαδή
βουλευτών, που θα πρέπει να είναι όχι μόνο δίκαιοι νομοθέτες, αλλά και καλοί
πατριώτες.
- Ο πολιτικός στοχασμός του ποιητή ταυτίζει την αυθαιρεσία του αυταρχικού
καθεστώτος με την αναρχία, γιατί προκαλούν την ίδια ανασφάλεια στον πολίτη.
- Το πολίτευμα της Δημοκρατίας του Ρήγα προβλέπει όχι μόνο δημοκρατική
εκλογή των βουλευτών, αλλά και αυστηρή, συγκεντρωτική διακυβέρνηση από έναν
άξιο Κυβερνήτη. Αυτά, κατά τον Ρήγα, δεν είναι ασυμβίβαστα, αρκεί βέβαια ο ένας
(κυβερνήτης) να μην παραβιάζει τους Νόμους.
 - Ο Ρήγας στον όρκο τονίζει ότι οι πατριώτες, όχι μόνο δεν πρέπει να
εγκαταλείψουν ποτέ τον επικεφαλής τους, αλλά και να πειθαρχούν στα
προστάγματά του μέχρι να νικήσουν.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ – ΙΔΕΕΣ

Η ζωή των υπόδουλων

- Η ζωή των κλεφτών και των αρματωλών πάνω στα βουνά είναι στερημένη και
μοναχική.
- Η στέρηση των αγαπημένων τους προσώπων (στ. 5-6)
- Τα ατέλειωτα βάσανα και τα απάνθρωπα μαρτύρια που περνάνε οι υπόδουλοι (στ.
8-10)

Εντύπωση προκαλεί που ο Ρήγας δεν απευθύνεται μόνο στους υπόδουλους

χριστιανούς αλλά και στους ίδιους τους Τούρκους, που νόμισαν ότι, παραμένοντας
νομοταγείς στον τύραννο, θα γλίτωναν από το άπληστο και διεφθαρμένο
καθεστώς.
Ο Θούριος αποτελεί σάλπισμα ελευθερίας για όλους τους βαλκανικούς λαούς.
Φλογερό όραμα, προτρέπει σε αγώνες και θυσίες για ζωή αξιοπρεπή και ασφαλή.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Πώς παρουσιάζει ο Pήγας τη ζωή των σκλαβωμένων και γιατί θεωρεί

προτιμότερο το θάνατο;
Ο Ρήγας στις δύο πρώτες στροφές του αποσπάσματος παρουσιάζει τις άθλιες
συνθήκες ζωής των σκλαβωμένων Ελλήνων. Για χρόνια οι Έλληνες υπομένουν το
τουρκικό ζυγό και βιώνουν τη σκλαβιά. Υπομένουν τα βασανιστήρια των Τούρκων ενώ
γίνονται αντικείμενο σκληρής εκμετάλλευσης από τους κατακτητές τους. Χάνουν τους
συγγενείς τους και τα κοντινά τους πρόσωπα που πληρώνουν με την ίδια τους τη ζωή
προφανώς τα διαφορετικά τους φρονήματα και τις διαφορετικές τους πεποιθήσεις. Γι’
αυτό και ο ποιητής έχοντας περιγράψει τις συνθήκες επιβίωσης των συμπατριωτών
του καταλήγει στο συμπέρασμα, πως σε τέτοιες περιπτώσεις ο θάνατος είναι
προτιμότερος. Μια ζωή μέσα στη σκλαβιά δεν είναι ζωή. Για κάθε άνθρωπο η ζωή
αποκτά νόημα μόνο όταν η ελευθερία έχει κατακτηθεί, αξία που στη συνέχεια του δίνει
τη δυνατότητα να είναι ευτυχισμένος.

2. Ποιά εκφραστικά μέσα τονίζουν τον επαναστατικό χαρακτήρα του Θουρίου;

Δώστε από ένα παράδειγμα.
Τα στοιχεία που φανερώνουν τον επαναστατικό τόνο του ποιήματος είναι:
- οι προστακτικές και προτρεπτικές υποτακτικές που χρησιμοποιεί ο ποιητής, εγκλίσεις
που φανερώνουν παρότρυνση για κάτι σημαντικό. Οι λέξεις «στοχάσου», η προτροπή
«ελάτε», «ας πούμε απ’ την καρδιά μας ετούτα στον Θεόν» «να κάμωμεν τον όρκον
επάνω στο Σταυρόν» είναι χαρακτηριστικές.
- τα ερωτήματα που απευθύνει προς τους υπόδουλους ΄Ελληνες – συμπατριώτες του
παρακινώντας τους έτσι να ξεσηκωθούν. Όλα τα ερωτήματα της 1ης στροφής «ως
πότε να ζούμεν στα στενά, μονάχοι σαν λιοντάρι, στες ράχες, στα βουνά;»
- η προσφώνηση «παλληκάρια» δίνει μια επαναστατική χροιά στην προσφώνηση τους
μας παραπέμπει στην έννοια της ανδρείας.
- Γενικότερα το περιεχόμενο του ίδιου του κειμένου πίστη στην πατρίδα, στην
ελευθερία, αγώνα, αγάπη για την πατρίδα και εθνική ενότητα, ο όρκος εμπνέουν
επαναστατικό φρόνημα και αγωνιστική διάθεση προκειμένου οι αξίες αυτές να
διαφυλαχθούν και να διατηρήσουν την ακεραιότητά τους.

3. O Pήγας καλεί τους πατριώτες σε κοινό όρκο με συγκεκριμένες δεσμεύσεις.

Πώς οραματίζεται το μέλλον και τι επιθυμεί να πετύχει με αυτές τις δεσμεύσεις;
(Mπορείτε να απαντήσετε επικαλούμενοι και άλλες ιστορικές πληροφορίες για
την προσωπικότητα και τη δράση του Pήγα).
Ο Ρήγας οραματίζεται την επανάσταση των Ελλήνων που θα εξοντώσει τον τουρκικό
ζυγό και θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για τη συγκρότηση ενός ελεύθερου
και ενιαίου κράτους. Οραματίζεται έναν αγώνα με καθοδηγητές ανθρώπους με γνώση,
σοφία, και πατριωτισμό που θα μεταλαμπαδεύσουν τα φώτα τους στην προετοιμασία
του αγώνα και θα εμψυχώσουν το έθνος. Οραματίζεται έναν αγώνα όπου όλοι θα
υπακούν στις αρχές του νόμου αλλά και στο πρόσωπο ενός καθορισμένου αρχηγού,
ώστε να εξασφαλιστεί η εθνική ενότητα. Γι’ αυτό και με τον όρκο προσπαθεί να πείσει
όλους τους αγωνιστές να παραμείνουν ενωμένοι μέσα σε συνθήκες ομόνοιας και
συνεργασίας. Επιθυμεί τέλος, να δει τους συμπατριώτες του να πολεμήσουν με όλες
τις σωματικές και πνευματικές τους δυνάμεις που έχουν. Γι’ αυτό και με τον όρκο τους
δεσμεύει ηθικά και πνευματικά.