CKV in Berlijn

Mila Lutjens

4G

12 november 2019

1
Mooi Berlijn

In Berlijn zie je overal om je heen kunst. Op veel gebouwen en over de nog overgebleven delen van
de muur kun je grafiti, tekeningen en schilderingen zien. Streetart is erg populair in de stad maar is
pas echt aanwezig sinds de bouw van de Berlijnse muur in 1961. Dit was de muur die Berlijn
verdeelden in Oost en West kort na de oorlog. Vroeger zorgde het voor een scheiding van familie en
vrienden maar tegenwoordig is de perfecte plek om kunstenaars hun kans te laten gaan. De west
kant werd al snel kleurrijk terwijl de oost kan vanwege de ‘death strip’ wit bleef. Maar in die tijd werd
het ook gebruikt om met elkaar te communiceren. Tegenwoordig zie je dus nog regelmatig teksten of
tekeningen die hiermee te maken hebben als je door de stad loopt. Toch was er een streetart die mij
bij is gebleven: de vlees muur. Toen wij een fietstocht maakte door de stad reden we hier toevallig
langs. Op de zijkant van van een flat, die vroeger verdeeld was door de muur,
is een groot stuk rood vlees geschilderd met vetranden die de Berlijnse stad
tekenen. Vanaf linksboven wordt een mes in het stuk gebracht, wat de
scheiding door de muur symobliseert. De boodschap die de maker, Marcus
Haas, duidelijk wou maken is het leed wat de muur ook bij burgers bracht en
zorgen dat niemand deze geschiedenis vergeet. Ondanks dat er dus op elke
hoek wel een art te vinden is, bleef juist deze mij bij door de manier waarop
de boodschap verwerkt was. Op het eerste oog zoek je er niks achter maar
hoe langer je kijkt hoe meer je het gaat snappen wat het werk boeiend maakt
en wat ervoor zorgt dat je er naar wilt blijven kijken. De boodschap wordt
alleen maar versterkt doordat het gebouw dus nu op de plek staat waar
vroeger de muur was. Zo lijkt het realisitischer en kan je het ook meer aan
elkaar koppelen. Het is dus een van de vele muurschilderingen over de
Berlijnse muur maar door de felle kleur, belaade boodschap en bijzondere
plek springt het er voor mij toch uit.

Alte National Gallerie & het Pergamon

Maar kunst is naast op straat ook in verschillende musea te vinden. En ook die
hebben we tijdens onze reis bezocht. Het Pergamon museum en Alte National
Gallerie zijn twee van de bekendste en belangrijkste musea van Berlijn. Er is
hier van alles te vinden van archeologie tot schilderijen van verschillende
kunstenaars. Wij zelf begonnen in het Alte National Gallerie waar we
verschillende opdrachten moesten doen. Zo moesten we drie schilderijen
zoeken die een bepaalde emotie bij ons opriep.

Mijn aandacht ging direct naar de ‘Frühlingsblid’. Op dit schilderij staan vijf
vrouwen in gekleurde jurken afgebeeld voor een grieks gebouw. Door de
kleuren en houdingen van de vrouwen heeft het iets betoverends en wil je er
naar blijven kijken. Ook heeft de schilder gebruik gemaakt van donkere, warme
kleuren en het licht vooral op de voorgrond laten vallen. Zo ligt de focus op de
groep en brengt hij ook het vrouwelijke in ze naar boven. Het lijkt alsof de vrouwen zich goed voelen
en zich niet onzeker voelen door mannen om hun heen of de belangrijke mensen waarmee ze
misschien omgaan.

2
Een totaal tegenovergesteld schilderij vond ik de ‘Flachsscheuer in Laren’ van
Max Liebermanns die vooral leegde uitstraalden. Het vrouw beeld een groep
vrouwen af in een weverij die aan het werk zijn. Doordat hij gebruik heeft
gemaakt van grauwe kleuren en het licht alleen vanuit buiten het geschilderde
gebouw laat komen lijkt het benauwend en straalt het weinig vrolijkheid uit. Je
beeld je in dat je zelf ook in dat gebouw zou staan en niet weg kan. Ook dragen
alle vrouwen hetzelfde: een donkere jurk met hun haren gebonden in een
witte doek. Dit zorgt voor eentonigheid. De boodschap dat het werk wat de
vrouwen moesten doen saai was en niet onder goede omstandigheden is dus
duidelijk naar voren gebracht.

Als laatst heb ik ‘die Tateninsel’ van Arnold Bocklin gekoppeld aan
de emotie bang. Het beeld van een donker eiland met alleen een
witte man ervoor zorgt ervoor dat je voor jezelf gaat nadenken
wat er zal gebeuren. Je bent angstig voor wat de persoon op de
boot zal overkomen. Door donkere kleuren en weinig andere
voorwerpen blijft het mysterieus en krijgen je gedachten al snel
een donker randje.

Naast schilderijen waren er ook een hoop beeldhouwwerken wat

ons nog meer gaf om naar te kijken. ‘Doornroosje’ van Louis Submann-Hellborn beeld Doornroosje
slapend in een stoel af, en vond ik verreweg het mooist. Door de witte steen en details wou ik er naar
blijven kijken en zag je elke keer nieuwe dingen. Als opdracht moesten wij het beeld na tekenen wat
je hieronder kunt zien.

Hierop volgend bezochten wij ook het Pergamon. Hier zijn verschillende archeologische vondsten
verdeeld over 3 collecties: de klassieke oudheid, het Midden Oosten en de Islamitische kunst. Zelf
vond ik de Islamitische kunt het mooist. Er was hier veel van ten toon gesteld. Zo zag je bijvoorbeeld

3
een stenen muur in zaal 4 wat aangaf waar ze naar toe moeten bidden en een standaard voor de
Koran in zaal 6. De voorwerpen bevatten beide veel details en waren tot in de kleinste puntjes
uitgewerkt. Ook waren ze versierd met tekst en verschillende kleuren waardoor het voorwerp er net
wat aantrekkelijker uitzag. Deze vorm van kunst vind ik erg speciaal omdat het alleen in deze
bevolkingsgroep voorkomt en je dat ook duidelijk terug ziet komen.

Ook viel mijn oog op een enorme muur die midden in het museum stond. Al snel kwamen we er
achter dat het als voorbeeld diende voor hoe een stad er 200 na christus uitzag in Rome. Ze hebben
dit opgegraven en hier neer gezet. Het was nog bijna compleet in tact en gaf een indrukkend beeld.
Ook stond er naast een kleine manquette van hoe zo’n stad er ongeveer uit zou hebben gezien.

Nog wat andere voorwerpen die we ook bij de andere

onderwerpen zagen waren dingen als vazen om as in te
bewaren, flessen voor feesten en een stuk hal uit het
Midden Oosten.

Monument Sachsenhausen

Als laatst bezochten we Sachsenhausen. Dit is een concentratiekamp net buiten Berlijn die tijdens de
Tweede Wereldoorlog door nazi-Duitsland werd gebruikt van 1939 tot 1945. In totaal hebben hier
zo’n 200.000 mensen vastgezeten waarvan er tussen de 30.000 en 50.000 het niet hebben overleefd.
Veel van de mensen die hier zaten waren politieke tegenstanders van Adolf Hitler, Joden,
homoseksuelen en Jehova’s getuigen. Velen kwamen om door verhongeringen, uitputting, marteling,
ziekte of executie. Van het kamp is nu nog weinig over omdat tijdens de bevrijding vrijwel alles is
verwoest. Naast een paar nagebouwde barakken, een gesloopte gaskamer en de poort waar het
bekende ‘arbeit macht frei’ opstaat zijn er geen sporen meer van de oorlog te vinden. Alles wat er nu
nog te zien is, is een lege vlakte wat het erg indrukwekkend maakt. Ook staat er nog een monument
wat gebouwd is door de Duits democratische repubiek (DDR) in 1949 toen het kamp werd
opgeheven. Er is was in die tijd veel comotie over het monument. Omdat het gebouwd is door de
Sovjet-Unie na de bevrijding hebben ze alleen zichzelf gepresen en weinig aandacht besteed aan de
daadwerkelijke slachtoffers. Wij kregen dan ook de opdracht om een nieuw monument te maken.

4
Ik heb gekozen om op het vlakke stuk waar vroeger de barakken stonden stalen mensen neer te
plaatsen die werkend worden afgebeeld. Op deze manier staan de slachtoffers centraal en komt het
verhaal tot leven. De gevangen die er zaten maakten lange werkdagen en door dit uit te beelden zie
je het echt voor je. Ook mag het leed en zware werk dat deze mensen onvrijwillig moesten doen niet
vergeten worden en breng je een eerbetoon aan iedereen die dat heeft moeten meemaken.
Hieronder zie je een ontwerp van hoe het er ongeveer uit zou kunnen gaan zien.

Al met al vond ik de Berlijn reis erg leerzaam maar ook super leuk. Naast alle opdrachten hebben we
genoeg vrije tijd gehad om lekker te eten, goed te shoppen, wat plekken in de stad te kunnen zien en
af en toe ook nog een beetje te relaxen. Een trip om nooit te vergeten dus!