NALAZI NOVCA S KRAJA IV VEKA I NALAZI

NOVCA V VEKA U OKRUŽJU KRUŠEVCA

TEMA OVOG PREGLEDA NALAZA NOVCA U OKOLINI
KRUŠEVCA, ODNOSNO RASINSKOG OKRUGA,
OBUHVATA PERIOD, OD NEKIH 63 GODINE ISTORIJE
ROMEJA U POMORAVLJU
TAČNIJE REČENO:
OD 9. AUGUSTA 378. GODINE, PORAZ KOD
HADRIJANOPOLJA (SA SVIM POSLEDICAMA TOG
PORAZA)–
DO 441/3. GODINE, ODNOSNO PROVALE HUNA U
POMORAVLJE

ŠTO SE KRUŠEVAČKOG KRAJA TIČE, TAJ

PERIOD RIMSKE ISTORIJE TAČNO
OGRANIČAVAJU:
1) SKUPNI NALAZ NOVCA/OSTAVA
PRONAĐENA NA LOKALITETU
KONOPLJARA U SELU ČITLUK
(DATOVANA U 378/9. GODINU) I
2) SKUPNI NALAZ/OSTAVA NOVCA
SA LOKALITETA UKOSA U SELU
GRAD STALAĆ (DATOVANA U 441/3 .
GODINU)
ČITLUK -
KONOPLJARA

SKUPNI NALAZ NOVCA PRONAĐEN TOKOM

ISKOPAVANJA LOKALITETA KONOPLJARA
 PORED OSTAVE NOVCA, NA KONOPLJARI JE U MASI
JEDNOG SPALJENOG ANTIČKOG OBJEKTA,
PRONAĐEN NOVČIĆ, KOVANJE VALENSA

NOVAC, KOVANJE CARA VALENSA,

ZAPEČEN U MASU LEPA OBJEKTA NA KONOPLJARI
VALENSOV NOVAC SA OSTACIMA LEPA,
PRE ČIŠĆENJA
 NASELJE U ČITLUKU JE MOGLO
STRADATI U BORBAMA CARA
TEODOSIJA PROTIV NAJEZDE, I TO U
PERIODU OD USTOLIČENJA
TEODOSIJEVOG, U SIRMIUMU,
JANUARA 379. GODINE, DO PROSLAVE
TRIJUMFA NAD ALANIMA, GOTIMA I
HUNIMA, U KONSTANTINOPOLISU,
NOVEMBRA ISTE GODINE.
NEPREKIDAN RAT POREMETITI ĆE
CIRKULACIJU NOVCA NA ČITAVOM
BALKANU, PA I POMORAVLJU.

RAT JE PROUZROKOVAO POREMEĆAJ SNABDEVANJA

NOVCEM NA BALKANU.
GRACIJAN JU JE POSEGAO ZA MEROM KOVANJA
NOVOG TIPA NOVCA. U PERIODU OD 378 DO 383.
KUJE SE NOVI TIP REPARATIO REIPUB.
TIM NOVCEM FINANSIRANA JE ODBRANA
PROVINCIJA .
NA LOKALITETIMA U OKOLINI KRUŠEVCA NOVO
KOVANJE (REPARATIO REIPUB) NALAZIMO
UGLAVNOM U APOENIMA Ae 2, KOVNICE SISCIJA.
 NOVI TIP REPARATIO REIPUB, U
APOENIMA Ae 2, PRONAĐENI SU NA 4
LOKALITETA U OKOLINI KRUŠEVCA,
ODNOSNO RASINSKOM OKRUGU:
DUGA NJIVA U ATARU SELA
MAKREŠANE, GRADAC KOD SV. PETKE
NA JASTREBCU, GRADIŠTE U SELU
PUHOVAC I NEBESKE STOLICE NA
KOPAONIKU

NALAZIŠTA RIMSKOG NOVCA U OKOLINI

KRUŠEVCA
 REPARATIO REIPVB
1. DUGA NJIVA-MAKREŠANE, 2. GRADAC KOD SV. PETKE, 3. GRADIŠTE-PUHOVAC,
4. NEBESKE STOLICE-KOPAONIK

1
3
2

“DUGA NJIVA”-MAKREŠANE, U
MOJSINJSKIM PLANINAMA
“DUGA NJIVA”, PROPLANAK U
MOJSINJSKIM BRDIMA
POGLED SA “DUGE NJIVE” NA
KRUŠEVAC
 MEĐU NALAZIMA
NA LOKALITETU
“DUGA NJIVA”
NAJZANIMLJIVIJI JE
KASNOANTIČKI
PRIVESAK U OBLIKU
AMFORE

NARODNI MUZEJ U
KRUŠEVCU POSEDUJE
ZANIMLJIVU ZBIRKU
NOVCA 4. VEKA
PRONAĐENIH NA
LOKALITETU “DUGA
NJIVA” U
MAKREŠANIMA
MEĐU NALAZIMA NOVCA NA LOKALITETU
“DUGA NJIVA” ISTIČU SE DVA PRIMERKA
KOVANJA REPARATIO REIPUB

REČ JE O PRIMERCIM GRACIJANA

KOVNICE SISCIA
GRADAC
KOD
SV. PETKE

GRADAC KOD SVETE PETKE, ZAVUČEN U OKRILJE

VELIKOG JASTREBCA
GRADAC KOD SV. PETKE

GRADAC
KOD SV.
PETKE
SVETA PETKA NA JASTREBCU

LOKALITET GRADAC JE
MESTO NALAZA
BROJNIH OSTATAKA
MATERIJALNE
KULTURE IZ
KASNOANTIČKOG
PERIODA
 SA LOKALITETA GRADAC
POTIČE I NALAZ VEĆ
PUBLIKOVANE OSTAVE-
SKUPNOG NALAZA, OD
43 KOMADA NOVCA 4/5.
VEKA

MEĐUTIM
NAJZANIMLJIVIJI NALAZI
NOVCA NA LOKALITETU
GRADAC KOD SV. PETKE
SU 8 PRIMERAKA
KOVANJA REPARATIO
REIPUB, OD TIH 8
PRIMERAKA
DOKUMENTOVALI SMO 7
KOMADA NOVCA
 MEĐUTIM
NAJZANIMLJIVIJI NALAZI
NOVCA NA LOKALITETU
GRADAC KOD SV. PETKE
SU 8 PRIMERAKA
KOVANJA REPARATIO
REIPUB, OD TIH 8
PRIMERAKA
DOKUMENTOVALI SMO 7
KOMADA NOVCA
 GRATIANUS/SISCIA

GRATIANUS/SISCIA
GRATIANUS/SISCIA

GRATIANUS/SISCIA
VALENTINIANUS II/SISCIA

VALENTINIANUS II/SISCIA ?
VALENTINIANUS II/SISCIA

GRADIŠTE U
PUHOVCU
 PRILAZ NA
GRADIŠTE
U PUHOVCU

GRADIŠTE
NA GRADIŠTU CRKVICA SV. NEDELJE

OSTACI BEDEMA NA
GRADIŠTU U PUHOVCU
 ZAVIČAJNI MUZEJ ŽUPE
U ALEKSANDROVCU
POSEDUJE ZANIMLJIVU
ZBIRKU NOVCA 4. VEKA
PRONAĐENIH NA
GRADIŠTU U PUHOVCU.

NALAZ IZ PUHOVCA: DN THEODO-SIUS

PF AVG /REPARATIO REIPVB/ASISC
NALAZ IZ PUHOVCA, TEODOSIUS I
SALVS REI PVBLICAE

NEBESKE
STOLICE
TOKOM VIŠEGODIŠNJIH
ISKOPAVANJA LOKALITETA
“NEBESKE STOLICE”
PRONAĐENO JE 96
KOMADA NOVCA

TOKOM VIŠEGODIŠNJIH
ISKOPAVANJA LOKALITETA
“NEBESKE STOLICE” PRONAĐENO
JE 96 KOMAD NOVCA OD KOJIH JE
JEDAN REPARATIO REIPUB
NAKON DEŠAVANJA 378. GODINE
CIRKULACIJA NOVCA NA
POLOŽAJU CRKVE NA KOPAONIKU
JE GOTOVO ZAMRLA I NOVAC V
VEKA NA LOKALITETU SVODI SE
NA 3 KOMADA V VEKA
GRATIANVS REPARATIO REIPUB

KOVANJE:
DN IOHAN-NES PF AVG/SALVS REI-PVBLICAE
 NALAZI NOVCA PRVE POLOVINE V
VEKA, POJEDINAČNI I SKUPNI
NALAZI, PA I OSTAVE, NA
LOKALITETIMA VISINSKIH
UTVRĐENIH NASELJA SVEDOČE DA SE
NASELJA IZ MORAVSKE DOLINE NA
VISINSKE POLOŽAJE, KOJI
UGLAVNOM NOSE NAZIV
GRADAIŠTE/GRADAC, SELE KRAJEM
IV/ POČETKOM V VEKA

1. UKOSA-GRAD STALAĆ, 2. JERININ GRAD-TRUBAREVO, 3. GRADAC KOD SV.

PETKE, 4. GRADIŠTE-PUHOVAC, 5. GRADAC/GRADIŠTE-DUBCI, 6. NEBESKE
STOLICE

1
2

4
3

6
NAKON 63 GODINE NOVA
POHARA PROLAZI KROZ
POMORAVLJE. HUNSKA INVAZIJA
441/3. GODINE ZAHVATILA JE I
STALAĆ. SVEDOČI TO OSTAVA U U
GRAD STALAĆU, NAIME NA BRDU
UKOSA MEĐU OSTACIMA
NASELJA PRONAĐENA JE OSTAVA
OD 115 KOMADA NOVCA UPRAVO
IZ TOG PERIODA.
UKOSA

UKOSA-MESTO
NALAZA NOVCA
 SKUPNI NALAZ, OSTAVA
NOVCA PRONAĐENA TOKOM
IKOPAVANJA NA UKOSI

OSTAVA SA UKOSE SADRŽI 115 TEŠKO ČITLJIVIH

PRIMERAKA NOVCA NA KOJIMA SE IPAK
RAZAZNAJU REVERSNI TIPOVI, SALVS REI
PVBLICAE, VIRTVS EXERCITI, VICTORIA
AVGGG, VOT/MVLT, VOT/V, GLORIA
ROMANORVM, SPES ROMANORVM I PREDSTAVA
KRST U VENCU. KOVNICE SU: RIM-RM, AKVILEJA-
SMAQ, SISCIJA-АSIS, KONSTANTINOPOLIS-
CONА,CONOB, KIZIK-SMKА, NIKOMEIDIJA-SMNA I
ANTIOHIJA-ANT.
JERININ GRAD- ZANIMLJIV LOKALITET NA
JUŽNOJ MORAVI
ĐENERELŠTABNA KARTA KRALJEVINE SRBIJE IZ 1894. GODINE, LOKALITET
JERININ GRAD OZNAČEN KAO GRADIŠTE
JERININ GRAD
JERININ GRAD-SREDNJOVEKOVNA
ZAGRLATA
SREDNJOVEKOVNI ANTIČKI
GRAD LOKALIT
ET
 FIBULA PRONAĐENA NA
LOKALITETU JERININ GRAD

NALAZI NOVCA NA LOKALITETU JERININ GRAD PRELAZE BROJ OD 100

PRIMERAKA, UGLAVNOM APOENA AE4, NALAZI SE PO BROJNIM
PRIVATNIM ZBIRKAMA PA I U ZBIRCI NARODNOG MUZEJA KRUŠEVAC.
MI SMO IZDVOJILI 26 PRIMERAKA, KOVANJA OD KONSTANTINA I,
KONSTANSA, VALENTINIJANA I, VALENSA 375/378. GODINE DO
KOVANJA VALENTINIANA III I GALA PLACIDIA 425/443(455). GODINE.
1 CONSTANTIN
I

URBS
2 ROMA

JERININ GRAD
4
CONSTANS
 IOVIAN

GRATIANUS-GLORIA ROMANORUM
6

7
 Flavius Victor, AE4, Aquileia,387-388. god
D N FL VIC-TOR P F AVG,/ SPES
ROMANORVM /SMAQ.

DN MAG MA-XIMUS P F AVG

9

MAGNUS
MAXIMUS

10
GLORIA
ROMANORUM
DN THEODO-SIVS PF AVG, / SALVS REI-PVBLICAE/ CONSA

11

DN ARCADI-VS PF AVG/VIRTVS EXERCITI

12
 GLORI-A ROM-ANORVM VOT V
13 14

JERININ GRAD JERININ GRAD

DN THEODO-SIVS PF AVG 15 16 VIRTVS EXERCITI

DN THEODO-SIVS PF AVG/GLORIA
ROMANORVM/SMHA

17
Valentinian II AE4. 383-388 AD

18

Valentinian II
19
Valentinian II
20

NEČITAK PRIMERAK SA AVERNOM PREDSTAVOM,

VICTORIA AVGGG Valentinian III ?

21
Valentinian III ?

22

Valentinian III ?
23
Valentinian III ?
24

DN VALENTINIANVS PF AVG, / VOT dot XX / Q

25
GALA PLACIDIA: SALVS RE-
PVBLICAE

26

SUVAJA
 PEĆI IZ SUVAJE

NALAZ IZ JEDNE OD PEĆI U SUVAJI: DN

ARCADIVS PF AVG/VICTOR-IA AVGGG/BSIS
ČUKAR NA ISTOČNOJ IVICI
VELIKOG JASTREBCA, IZNAD
RIBARSKE BANJE, NA ULAZU U
SELO-BOLJEVAC.
NALAZI, OD OSTAVE KELTSKIH
METALNIH PREDMETA, DO
MASIVNE DVOZUBE MOTIKE IZ
KASNOANTIČKOG PERIODA I
JEDAN NOVČIĆ KOVANJE
MAGNUS MAXIMUSA

POGLED SA ČUKARA U BOLJEVCU

NA DOLINU RIBARSKE REKE
ČUKAR U BOLJEVCU
Magnus Maximus AE4. DN MAG MA-XIMUS P F AVG,/ SPES
ROMANORVM,/SMAQP.
ČUKAR U BOLJEVCU

POSLEDNJE NALAZIŠTE KOJE POMINJEMO U

OVOM PREGLEDU NALAZA I NALAZIŠTA JE
GRADIŠTE U SELU DUBCI. REČ JE O
LOKALITETU NA IZDUŽENOM BRDSKOM VISU
UISTINU VELIKIH DIMENZIJA, SA OSTACIMA
UTVRĐENOG NASELJA, KOJE SE PREMA
KONFIGURACIJI TERENA PRUŽA NA
NEKOLIKO NOVOA
RASINSKA DOLINA I GRADIŠTE ZAVUČENO U
PODKOPAONIČKO POBRĐE

POCRTANO CRVENO-GRADIŠTE
IZNAD CRKVE SV. ARHANGELA GAVRILA, U ZASELKU
MOŠUTE, U SELU DUBCI, IZDIŽE SE VIS GRADIŠTE

 JEDNOSTAVNO REČENO
GRADIŠTE JE DANAS ŠUMA
U GOMILAMA KAMENJA
IZ TE ŠUME DRVEĆA I RAZVALINA RAZBACANOG
KAMENJA POTIČE I JEDAN NALAZ TREMISISA
TEODOSIJA II

U PERIODU OD POLA VEKA VARVARSKIH

INVAZIJA I POSLEDICA VARVARSKIH NAJEZDI
RIMSKO CARSTVO JE USPELO SUZBITI GOTSKU
OPASNOST, ALI HUNSKA NAJEZDA 441/3. GODINE
U PODUNAVLJU I POMORAVLJU SRUŠILA JE
RIMSKI NAČIN ŽIVOTA I ZAUSTAVILA
CIRKULACIJU NOVCA.
OBNOVA ŽIVOTA I CIRKULACIJE NOVCA U
POMORAVLJU USLEDIĆE U VREME CARA
ANASTASIJA 491/518. GOD. PREMDA IMA
ZABELEŽENIH POJEDINAČNIH NALAZA, KOVANJA
LAVA I 457-474. GOD. I ZENONA 474-491. GOD.
 NA KRAJU OVOG KRATKOG PREGLEDA MOŽEMO
KAZATI DA SMO POMENILI UKUPENO NEKIH
DVESTOTINJAK KOMADA NOVCA, KOVANJA DO 443.
(455.) GODINE, PRONAĐENIH NA 8 LOKALITETA
 POSLEDNJI PRIMERAK JE SOLIDUS CARA ZENONA
KOJI POTIČE SA LOKALITETA GRADIŠTE U
DUBCIMA, OGROMNOG NEISTRAŽENOG
LOKALITETA UTVRĐENJA U PODKOPAONIČKOM
REGIONU.
 UPRAVO SLABO STANJE ISTRAŽENOSTI I
POJEDINAČNI NALAZI OMOGUĆUJU SPEKULACIJU O
NASTANKU OVIH VISINSKIH NASELJA-TVRĐAVA
KRAJEM 4. POČETKOM 5. VEKA ALI TO JE SAMO
SLOBODNA PRETPOSTAVKA