Professional Documents
Culture Documents
Hafta
19 NIsan 2019 Cuma 18:46
Fotometrik Blvlkilk:er
G021n Spektral duya‖ lh言 l dikkate a1lnarak埒 l言 in yavll!mlnin tanlmlanmaslyla i:gilenen optlk alanl fotometndir.l,lk
g021n Spektral hassasiyeti go2 6nlne a1lndl言lnda′ 380-780 nnllde bir dizi dalga boyuna ait olan elektromanvetik
151madir Bu nedenle′ 埒lkに in aynl radyOmetnk buyttkllklenn kullanllmatt m」 mk口 n deこ ‖ d「 Ve yeni buy」 kllklenn
tanlmlanmasl gerekir
l. :5:k Akls:
Bir i,lk kaynattinln birim zamanda yayd!Ё l ve g02un Spektral hassasivet eirisiyle detterlendirilen toplam enerli
ak6!d「 BI‖ mi!lmendir{lm)
Ozel bir ёicu bヤ imi Olan bu blylkllk′ standart bir havada 555 nm da!ga boyuna sahip tek renk‖ (monOkrOmaJk)
埒:ma yapan bir kaynattin 1/683W'llk:り ma gttcOne karsIIlk gelen llmen olarak adlandl口 lir Ditter bir deyも le′ 555n
dalga boyuna sahip monokromatik bir kaynak l W′ llk 151ma gOcunde 683 1m l,:k ak:s:uretmektedir Bu tan:rndan
dolayし Km Sabtti gё zun gunduz gormesine(fotOpik gOrme)at e意 ●nin v(λ )makSimum noktasina tekabOl eden 683
1m/W dettenne sahpur
Buradaパ lk kaynattnln spektrumu genu嗜 i n dan banJara bdJnur Her bir bandin radyan lslma}gOC1 09、 M
carplmlyla bulunur Daha sonra bu kayna言 !n toplam 151ma gucu ise tum bantlann g091eri toplanarak hesaplanir
2. l,lk Siddeti
151nlm 5iddeJni(:)tanlmlamakicin 6nce dttzlem a91 ve uzay a,lifadelenni bilmemiz gerekir sekilde g6rllduttu gibi
bir daire d15unursek′ duzlem acl(o)bu aclnln gOrdl薔 O yayln u2unluttunun(S)dairenin yar!caplna(R)oranl。 larak
ifade edilir
S 一R
0
Da■ cnh 9cvresi 2π R olduttundan d01ayl tambi darc面 h dizlcm a91s1 2π 'di
Daire yenne bir kore olduttunu d山 ,unlrsek′ u2av acl(Ω )kurenin bir bOIlmOnttn alanlnln(A)o kurenin yancapinln
{R)kareSine Oranl o:arak rade edilir Blrimi steradyandlr(sr)
A
Ω =戸
D12iem ac:(0〕 ‖
e u2av ac:〔 Ω〕araSindaki‖ :,k::
Ω=2π (l coSO)
151k5iddeti′ belirli bir yё nde birim uzay a9:‖ e yayllan!51k aklsi miktaridlr
Φ
I=百
Bi‖ milm/sr yani kandeb(cd)'dlr ve fotomet‖ nin teme1 0に Ob■ imdir iJk 5iddeJ′ 埒:薔 ln br kaynaktan uzava nasl!
da首 :ldl首 inlifade eder Bu nedenle kaynaktan tum yonlerde gelen l,ik,iddeti detterlerini vektOr olarak ortaya
koyarsak‖ gili kayna首 ln 151k da首 lllm eな nsini elde etmis oluruz Armatudenn i,lk 5iddeti detteden genel olarak cd/kl
cinsinden ifade ed‖ ir Yani br armaturun belli br yOndeki埒 lk,iddeJ toplam t,:k aklsln:n1000'e bё lumuvle(klm)
9arpllarak bulunur
I,lk 5iddetiifadesi noktasal kabul edilen islk kaynaklarlicin gecerli bir tanlrndir Aksi takdirde yani noktasal kabul
edilmeyen bir kaynaktan bircok yonde sonsuz saylda 15:k,lk埒lsё z konusu olaca薔 lndan 151k 5iddetitanlmlanamaz
Noktasal kabul ed‖ meyen birに :k kaynattinda yanitanlmlanan slnir mesafeslnden daha yakln mesafelerに in‖ gili
kayna言 ln i51k ak:sttanimlanabinr Bir kayna言 ln nOktasal kabul ed‖ ebilmesil,in stnlr rnesafesinin kaynak boyutunun
yakla,lk lo katl kadar olmasi gerekir
3. Avdin::kD● 2eyi
Binm y02eye d15en:コ k aks:miktannin dik bileseni avdlnilk duzeyl(E)olarak tanimlanlr Binmillks(lm/m2),dir
Kaynaktan l m uzakta ve dikey olarak l m2′ lik yttzeye dOsen i51k akls1 1 11ks olarak adlandlrlllr Herhangi bir
yOzeydeki bir cismin gOrOlebili‖i言 i bu yu2eyin aydinllk duzeyi ve yanstma Ozelliklen‖ e alakalidir
く́/■
o
Stハ いへ E」咀
E-_
A,-
R'lt-,rLnnI
11. Hafta (3)
19 NIsan 2019 Cuma 13118
Herhangi bir O acslndaki avdinilk dOzevini hesaplamak icin ise kosinOs teoremi geretti asa薔 idakiformO:ku!lan:│:r
Φ
E=AC° S0
footcandle(fc)11m/■ 2 10,76収
phOt(ph) 11m/Cm2 1041x
4. Par:iti
Parilti L belirii bir yOnden baklldl薔 inda 15!k yayan veya 151言 l yansitan be‖ i bir ylzeyin ёi9口 iebilir fotometrik
pa‖ akll意 in!tan!mlar Yani beli‖ i br yOnde bir yansttci veya vanttucl ylzey 12e‖ nde beli‖ i blr konumda yavl:an ve
yanstilan嗜 lk akに ln:ifade eder BIimi cd/m2,dir
L=ギ
路▽
L=
Acos0
Fark!l y12eylere sahip bir 15:k kayna薔 ln!n aynl151k 5iddetine sahip olduttunu d050nursek kむ cuk y12eye Sahip olanln
parlltisi daha blYOk Olacaktlr Bu parllt!farkl v02ev k09由 ldukce insan g020 12erinde daha gOcll bir his
olu§ turmaktad:rBunun en basに orneЁ らbir ampull dヤ ek gOzlemledittimiZde ya da etrainl van saydam bヤ
maレ emey!e kaplayarak g021emledittimレ durumda kar,im:za clkmaktadlr ilk durumda ampu!苗 n llaman!an cok
k090k olduttundan gOz kama,umcl bir etki meydana getlnr ancakikinci durumda ise bu ampull dottrudan
g021emlemek daha uygundur Bunun nedeniikinci durumda ampu10n etraf:ni saran yar:saydam ma!zeme15:k yay,
y12eyi geni51ettittlicin pantl deこ e‖ Sln『 landl口 lmに olur
Aydlnhk duzevi vlzeVe gelen 15:k miktarlnl ortaya koyarken′ pariltlise y12eyden yanslyan i,lk miktarln:ortava
koymaktad:r Dolavsiyla panた しy12eyin vansima ozel‖ kienne ba薔 lldir
Ditter Btivuk:lkler
l・
時:kSa:Etkin‖ k(Etkin“ k FaktOrl)
Etkinlik faktOra i§ lk aklslnln kayna意 ln tOkettitti gOCe Oranl olarak da d由 由n」 lebilir Yani bir kayna言
§ !n birim gこ 9 ba,lr
Verd:i埒 lk ahttdir Bu durumda kaynattn婚 lkSal ethnl嗜 i Obrak adhndlrllir Ыnmilm/w′ ur
e=下
Makslmum埒 lksal etkin‖ k(%loO)fotoplk
gOrme eЁ ‖Jnin tepe dettenne(555 nm)tekabol eden 683 im/W,skotop
gOrmede(510 nm):Se 1700 1m/VV dettendir
Di言 er bttylkluklerden Renk Sicak::こ :(ccT)Ve Renksei ceriverim tCRl〕 daha 6nceki derslerde anlatiim:5tlr
11. Hafta (4)
10 Ek m 2018 carsamba 14:44
●い――――――――――――――――――――――d
Gミ
卜
川◆口
亀fヽ OK■ μ同
Ornek:Bir!51k kavnat:nln gOruleb‖ ir spektrumda 6 farkll dalga boyunda ve l nm bant geni51嗜 inde yaptttH51ma
asa言 idakitabloda venlmi5Jr.
405 nm 2W/nm
425 nm 3,75W/nm
546 nm 4′5W/nm
579 nm 4W/nm
620 nm l,5W/nm
700 nm O,25W/nm
a)Kayna言 lnln:51k akSini hesaplay:n12G6zun ba薔 li spektral hassasivet ettnSi Tab!。 ′ da venlmistir
o)Kayna首 lnin埒 lk,iddeuni hesaplavinに (Kavnattin tim uzaya埒 lk yavdi首 I Varsay‖ acakur)
C)Kayna言 lnin l,:ksal etkinlittini bulunu2(Gё runar radyasyon kaynak taraflndan tOket‖ en toplam gOcttn%20'sini tem
etmesi durumunda)
C021m:al
Φ =κ Φθ。)7(λ )dλ
"」[:i°
Burada,
塩 sab■ 683肺 /W
7(1)g020n Spektral hassasiveti
ΦgO)Spektra:ほ ima gocl(ah割 }
φ=683号 ・
│(2″ ・
0,0008)+(3,75″ 0,0078)+(4,5W・ 0,9786)+(47・ 0,8782】
+I(1,5V・ 0,3810)+(0,25″ .0,0041)1
φ=683等 ・
10,00161y+0,02925V+4,4037W+3,51281y+0,5715W+0,001025″ l
φ=683器 ・18,519875Wl=58191m
b)
Φ
J=百
Ω =二 =写 =4π sr
r=書 =Ψ =463 ca
C)
GO「 │leb‖ ir spektrumdaki slma gocle● nin toplam:16Wtir Bu glctOplam glb gOCOnln%20 olduttuna gOre toplam
giris gocl′
P=望 些
=80″
Φ 5819 ι
η ι
θ=7= 807 737
,η
0rnek:Noktasal bir!り k kaynattltlm yOnlere e,■ miktarda婚 lma yapmaktadlr Bu kavna言 :n etkin‖ i151m/W ve
こ
cekJtt dektnksel g曲 9150W'tr.
b)F=芳 ==°
'22250:m=450:m =10001χ
11.Hafta(6)
22 Nisan 2019 Pazartesi ol:32
Fotometrik Yasalar
Noktasal b「 15!k kayna薔 :n:n dik blr duJemde meydana ge■ rditti aydlnllk duzeyL doJemin kaynatta。 lan uzakl嗜 !n!│
karesiv!e ters orantilld:r.
E=7Φ
`2
Φ =′ Ω
r.Ω
ll E=三
F=(:)ヽ 戸
(D
Ω=ビ1(Osttθ たIご ι
れたι da yeri7taた Oyα rsα た)
`れ
r
f=r2(Dθ 72た Iθ ηl:alα θθαj`fr)
2. Kos:nOs Yasas:
151k akls:ylzeye normalile αacisl yapacak 5ekilde geliyor ise aydinllk duzevi bu aclya ba首
│!。 larak detti5mektedir
Bunun icin Kosinus Yasasl ku‖ an,lmalidlr
Φ
E=万
Φ=L・ Ω
イ
/
E=L理
Ω=′ :=И →И
C° Sα
=:III(。 ι maa yerineた ο
αた
ノ sttaた dθ 72た Iθ rsα )
E=暴 → g=生
響ω ″ ο
籠dれ 蔵
つ
COSα
“
1革 lmayan sabi
サ
│:。
lil]を[1:lir旦 1『
lil111:[サ 11]iはili::li‖ lよ :│11:;::i‖ 1:inihesaplanannoktayaba薔
εos3α
g=塩 (b212η ″ ′θたosα ′ι
αrι ηdα たαλ″れッの αsι ηαjれ たαれsα ttι αr)
“`れ
Bu ifadeler noktasai avd:n:atma formlll olarak adlandirthr
11.Hafta(7)
22 Nisan 2019 Pazartesi o3:22
3. Lannbert Yasas:
l,k yり 'an bir )uze)・ in panl‖ s:. hcr dOgnJtuda sabit ise bu yuzeye
ralprr.3`取 卜′ ′た′ ″ど●′ 1.:マ ● ′た )'Veya′
く .〕
凛雪′ ′r′ ♪たり'dedr
“ "`″
“
Lα =Lp=Lo=Sabit
E$er bir cisim Lambert !'asastna uygun rgrk !,ayryorsa mat goninii$tiidtir
Siyah cisim. opal camlar. badanalar v b
ideal dagrucr cisirnolarak kabul
edilebilir
O=rLS
dir. Burada O (lm) cinsindcn cisim veya diizlcmdc'n yayrlan rop6nr riru
akrsrnr, (L) Lamben y^asaslna gdrc yiizeyin sabit olan cd mt crn.,n.l...
parrltrsrnr vc S de m! cinsindin cismin veya diizlcmin yur.y .tun]nj
g0stc.rir.
$imdi, Lambcrt yasastntn daha iyi anlaSrlmasr igin bu yasaya u),gun rlrl
yayan temel bigimlerdeki armatUrlerin rgrk aktlannr ve rgrk dalrlr61
cfrilerini hesap edel im.
3.1. DUzlem
Lamben yasaslna gdrc rgrk yayan bir S duzleminin normali ile a aqrs
yapan bir dotrultudaki rgrk giddeti. lo. panltl tanrmrndan. S, g6riinr.-n
alan olmak iiaere, L = L= lo i Sn oldufiundan.
I,=LSn
l.'=LScoso
drr. Ote yandan dllzleme dik, yani diizleminin normali ile 0o agr yapan bir
do!rulrudaki, rgrk gidderi, Is.
11.Hafta(8)
22 Nisan 2019 Pazartes, 03:59
10=LS
Oldugundan,
I.-[cosc
lrmbctt ]ri!..sror uyguo qrt yrpn dtslcmscl rnnrriiiron rgrk &ghm c]rt
rdur Demek ki'. L-ambert vasaslna uygun rgrk yayan duzlemsel bir rSlk
kryna$rnrn
rykji9i"T e$risi (1. n'n u9 nokialannrn geomerrik yeri). r+rk
te$er olan 1,, gaplr bir dairedir(gekil)
veyrn duzlenle
O LS-;r t.S
F,.,n l-
11. Hafta (9)
22 NIsan 2019 Pazartesl o4129
・
卜a》 t● Bt!l)、itln dola)1、
Φ
゛=pO・ pES ttS
I.=(p/■ )E
olur Bt■ `ltian ヾlkan sonuc ,udt:「 角 ir dtizle,llill i,:::‐ litバ :. :ぃ dini:R
se、 i「 esilll:1(p/■
)lle car:)inllll■ esiitir. Be:iril l,i:〔 :li′ lclll::l ,:│:1` :lnln
faktOrlo ρ, sabit oldl:二 :1::(:■ n pハ riltes: A,(1‖ ::lk Se、 csitle doil・ 1:d,■ 1》
kndar artttrllntas:gere■ ir. Bll col、 lincnl:i hir so::o1911:r Sti:lk`i BI;ilinl
3・ de ac`klandlit gibi biz cisill:leri n,d‖ 1::k sid(lcticrilic de二 1
parl:1llarl,la gOriirtiz.
3.2.Klre
L=L Sn
dir. Kiircnin._.- (r
d()!tulllr\un(l.rki giiriincn :rlu;ri (S,,). kurcnrn (,
do$rullus,ta dik.dtizlcrrrtl.'kr rz,hrliirniidi,ir rt S,, ;r r .tlir rc,. ra h.rrlr
rhlildir. llk Prddcti.
:。 =10=L■ r2
誡
‖ コ
cIIlk獄 11織 1111」 I識
:‖ r r: r;rk thirl,rrr u jrrrr.
[RIIキ 1:l hir darrcdrr (gekil)
7
・
′
一
・
:α
11.Hafta(10)
22 Nisan 2019 Pazartesl o5:26
Φ =π LS
3.3.S‖ indir
I.=L Sn
lQ=L d hsin α
olur.● te yandan.
l.=Ldh
d:『 (Ldh)yerinc Io kOnursa.
1.=Eo sin α
Ш淵撲 l・ lilaま
hm eg“ d ttk"舅 n tthdnn cksenhc FЁ d L caメ 颯 │
Φ =7t.1´ .S
Si Silindirin yanal alanl=π dh
1:L. Hafta (11)
22 Nisan 2019 Pazartesi o4:56
0rnek:Lambert yasaslna gOre埒 :k yayan 3 cm2i‖ k bir d021emin panLls1 500 cd/m2'dlr D121emin norma“ ‖
e60。 lik
a,l yapan dottrultudaki151k 5iddeti ka,candelaldl「 ?DOzlem 2000 1xlllk bir ayd!nl:k seviyesiile aydlnlatl!dl言 lna gOrel
duzlenlin yansitma faktё rlntt hesaplaylniz
C021m:
t=(l)r -r5oo-(9).zooo
1T
p= 0,785
4-
Ornek:YOksek‖ 意1lo m ve uzunluttu 80 m oian bir binanin cephesi 8 adet prttekt6‖
e ayd!nlat:lacaktir.Prolekto‖ e
250 W goclnde 22000 1m:5:k aklll Metal Halide lambalar kullan:imaktadlr Bina cephesine dosen faydal!:,lk akis::
壼 甲k akls na Oram%2χ d「 』 na cepheJ面 n yantttmaね ktorl o′ 70 dduこ una gOr%panlt sl口
鯉 書:標 1llre面
21m:
αう
Lamba!ardan c!kan topiam 15:k ak:s:′
Φ。=8.22000=176000ι れ
Of=η・Φo=0,22.176000=38720 ιm
ι=(1)F=(1)1ヒ ー d/m2
(lr)38720=10,78 ε
11. Hafta(12)
22 NIsan 2019 Pazartesi o5:47
0rnek:
B:r yolu aydlniatmak ifin lo m ara1lkla lkilamba kullan:lmに ur Lambalann monte edildiЁ i direk ylksekltti 3,5m
olup′ her birlambanln l,lk 5iddeti 350 cd'dlr
a) Direklerle avnl eksende ve direklerin tam ortaslndaki aydinllk dttzeyini hesaplavlniz
b)Her bir direttin hemen altindaki ayd!nhk dlzeyini hesaplaylnlz
C021m:a〕
_°
_^ ′ 350 3,5
%=戸 ε =3,52+5273,52+52
Sθ
%=義・
議 =印 レ
“
Lambalar ayni。 lduttu icin ve bu noktaya herikilamba da:§ :k yayacattli9in bu deこ
eriklyle carp::ir.
ξ00。 メα 5,388=11,8 ι
χ
"=2χ
b)A lambas:ndan d。 !ay,Pa noktasindaki ayd:nllk do2eyら
ら
4=多 =器 =2a57レ
d野 ¨よ 畔 山山 k“ ■面n隆 卸 mmasl un r面 断 げぼ
輩 蹴 1忠 m“ a鰤 で 0
黒 網 l闘 耀“ “
五 鳥警二年102=11225
′
λ =10,59
翠謝 胤I戦甘肥 ら
i」 :::1躍 ‖ ]]iサ [窓
rl'x
6rnek:120 cm uzunluttunda Ve 26 mm caplnda bir loresan lamba lambert yasas!na g6re 151k yaymaktad!r
Lambanlnほ !k ak:s12500 1midtt ve lamba calほ ma dizlemine paralel yenestl口 lmisur Eksene dik doこ rutudaki ve
eksenle 450 a91 yapan dottrultudakil,!k siddetlerini hesaplavini2
C020m:
Lannban!n pariltisl′
Φ =π .ι .S
Φ
ι=万
再
Lと ヽ rt?-C.O,OzL -ltZ
一
一
鼻
一
"
■ っ。 253/3く
一