SriGuruCharitamu Mohanpublications

l >∑Ts¡T #·]‘·eTT
Ä+Á<ÛëqTyê<ä≈£î\T :
l ne<Ûä÷‘·
uÀ<Ûëq+<˚+Á<ä düs¡dü«r kÕ«$T
uÛÑø£Ôø±s¡´ ø£\Œ<äTèeT, >∑Ts¡TkÕs¡«uÛÖeT leTÁ<ëC≤~Ûsê»
jÓ÷–eTVü‰sê» Á‹uÛÑTeq Äq+<ä n<Ó’«‘· nuÛÒ<ä ìs¡+»qìs¡TZD
ìsê\+ã |ü]|üPs¡í dü<√~‘· düø£\ eT‘·kÕú|æ‘· ldü<äTZs¡T `
e÷DÏø£´Á|üuÛÑT eTVü‰sêCŸ
(VüQe÷ïu≤<é, >∑T\“sêZ õ˝≤¢)
lbÕ<äe\¢uÛÑ kÕ«$T
lbÕ<ä le\¢uÛÑ‘·«+ dü<Ó’e, l<ä‘êÔkÕàHé bÕVæ≤ <˚yê~Û<˚e ˆ
uÛ≤eÁ>±Vü≤´πø¢X¯Vü‰]Hé düTø°πsÔ ô|ò÷sê‘·ÿcÕº <äT<äΔsêkÕàHéqeTùdÔˆˆ
l eT‘Y dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü, ìcÕÿeT, ì]«ø±s¡
ìs¡T|üe÷q |üPs¡íX¯ó<äΔ #Ó’‘·q´ |òüTqdü«Á|üø±X¯ |üs¡eT|ü⁄s¡Twü dü<√
~‘· uÛÑeã+<Ûä#˚Ã¤<äø£ <Ó’«‘ê-<Ó’«‘êr‘·, eTVü‰-<Ó’«‘·, e÷s¡Z
ìs¡‘·, sêC≤~Ûsê»jÓ÷– l dü<äTZs¡T dü∫Ã<ëq+<ä ñ<äΔe ˆ
sêeT#·+Á<ä eTVü‰sêCŸ
∫&ÉT>∑T|üŒ, (VüQe÷ïu≤<é ‘ê\÷ø±, >∑T\“sêZ õ˝≤¢)
(yÓ+ø£≥ÁøÏcÕí|ü⁄s¡+ (n+>∑&çù|≥) dü+kÕúHêBÛX¯ó\T)
(‘êˆˆ Ä+<√˝Ÿ, õˆˆ yÓT<äø˘)
l qs¡dæ+Vü≤düs¡dü«‹
XÀ¢ˆˆ e÷j·÷‘·yÓ÷s¡ÿ+ $>∑TD+ >∑TD≤&ÛÉ´+
le\¢uÛÑ+ d”«ø£è‘· _Û≈£åîy˚X¯+ ˆ
dü<ä“ø£Ô ùde´+, es¡<ä+ e]wü˜+
e+<˚ qèdæ+ùV≤X¯«s¡ bÕVæ≤ e÷+ ‘·«+ ˆˆ
ne‘ês¡ ø±\eTT
|ü⁄wüé÷düeTT $~j·T X¯ìyês¡eTT
|ü]düe÷|æÔ ø±\eTT
ãVüQ<Ûëq´ dü+ˆˆ e÷|òüTe÷düeTT ø£èwüí|üø£åeTT bÕ&É´$T.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT
:: $wüj·Tdü÷∫ø£ ::
ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT HêeT <Ûës¡≈£îq≈£î kÕ«eTT\ yê] <äs¡ÙqeTT .... 1
¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTT ............................. 3
eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT uÛÑø£Ô n+ãØwüßì s¡ø£åD ........................ 12
Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT nqdü÷j·÷<˚$ bÕ‹Áe‘·´ Á|üuÛ≤eeTT ........ 15
◊<äe n<Ûë´j·TeTT lbÕ<ä e\¢uÛÑT\ >√ø£s¡í πøåÁ‘· Á|üy˚X¯eTT........ 20
Äs¡e n<Ûë´j·TeTT >√ø£s¡íπøåÁ‘· #·]‘·eTT........................... 24
@&Ée n<Ûë´j·TeTT >√ø£s¡íπøåÁ‘· eTVü‰‘·àéTT ........................ 31
mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT lbÕ<äT\yês¡T eT+<äeT‹ u≤\Tì
$<ëé+‘·Tì >±$+#·T≥...................... 39
‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT lbÕ<äT\yês¡T uÛÑ≈£îÔ&É>∑T #êø£*
yêìì nqTÁ>∑Væ≤+#·T≥ ....................... 44
|ü<äe n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T #·ìb˛sTTq Áu≤Vü≤àDTì
Áã‹øÏ+#·T≥ ................................... 47
|ü<äø=+&Ée n<Ûë´j·TeTT lbÕ<äT\yês¡T qs¡Vü≤] s¡÷|üeTTq
eTs¡\ ne‘ês¡yÓT‘·TÔ≥ ........................ 50
|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·TeTT qs¡Vü≤] kÕ«$Tyês¡T ‘·*¢øÏ
C≤„q uÀ<Ûä #˚j·TT≥ ............................ 55
|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT ø±o˝À kÕ«$Tyês¡T Áu≤Vü≤àDTì
s√>∑ $eTT≈£îÔì >±$+#·T≥ .................... 61
|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·TeTT bÕsêj·TD#˚
dü+ø£≥ ìyês¡D ............................... 69
|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·TbÕsêj·TD#˚
II
rs¡új·÷Á‘· |òü\eTT ............................. 72
|ü<äTHês¡e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T ˇø£ Áu≤Vü≤àDTq≈£î
>∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤e+ #Ó|ü≥ .................... 77
|ü<äTH˚&Ée n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·T bÕsêj·TD $<ë´Á|ü<äeTT ....... 85
|ü<äTHÓì$T<äe n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·TbÕsêj·TD<ë]<ä´
ìyês¡D ........................................ 89
|ü+<=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·TeTT ø±o, >∑j·T, Á|üj·÷>∑\
<äs¡Ùq |òü\+ ................................... 93
Çs¡Te~j·Te n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·TeTT bÕsêj·TD#˚
dü+‘êq+ ...................................... 98
21e n<Ûë´j·TeTT ˝Òìyê]øÏ dü+‘êqeTT ø£\TZ≥ ................103
22e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T >=&ÉT¶ãÁ¬s#˚ bÕ\qT
|æ+&ç+#·T≥ ...................................108
23e n<Ûë´j·TeTT á n<Ûë´j·T bÕsêj·TD#˚ yêdüTÔ
<√wüeTT, >∑èVü≤u≤<Ûä\T ‘·>∑TZqT ...............112
24e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹
>∑s¡«eTD#·T≥ .................................116
25,26,27 n<Ûë´j·TeTT á eT÷&ÉT n<Ûë´j·TeTT\+<äT kÕ«$T
yês¡T |ü+#·eTC≤‹ yêì#˚ y˚<äeTT\ #Ó|æŒ
>∑]«‘·T˝…’q Áu≤Vü≤àDT\ >∑s¡«eTDT#·T≥ ......119
28e n<Ûë´j·TeTT uÛÑdüàeTTqT#·*¢ kÕ«$Tyês¡T C≤‹V”≤qT
q≈£î C≤„q yÓTTdü+>∑T≥........................130
29e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹øÏ
uÛÑdüàeTVæ≤eTqT #Ó|ü≥ ......................138
30,31,32 n<Ûë´j·TeTT á eT÷&ÉT n<Ûë´j·TeTT\ bÕsêj·TD .......147
ø£*|æ #˚dæq kÕ«$Tyês¡T #Ó|æŒq |ü‹Áe‘ê ....... 154
III
<Ûäs¡àeTT\T ‘Ó*j·TTqT ........................160
33e n<Ûë´j·TeTT y˚X¯´‘·q bÕ‹Áe‘·´ Á|üuÛ≤eeTT#˚ uÛÑøÏÔH=+<äT≥
s¡TÁ<ëø£å<Ûës¡D eTVü‰‘·àéTT ...................168
34e n<Ûë´j·TeTT s¡TÁ<ë_Ûùwø£ eTVü‰‘·àéTT .....................174
35e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T |ü‹Áe‘·≈£î k˛eTyês¡Áe‘·
eTVü‰‘·àéTT #Ó|ü≥ .........................180
36e n<Ûë´j·TeTT |üsêqï uÛÀ»q+ X¯«dü÷ø£s√∫ÃwüºeTT‘√
düe÷qeTì ìs¡÷|æ+#·T≥....................194
37e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T Ç+{À¢ Hê#·]+#· <ä–q
$<ÛäT\T #Ó|ü≥ ...............................203
38e n<Ûë´j·TeTT ;<ä Áu≤Vü≤àDTì ø£s¡TDÏ+#·T≥ ................208
39e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T 60 @+&É¢ >=Á&Ü*øÏ dü+‘êq
yÓTTdü>∑T≥ á n<Ûë´j·T bÕsêj·TD#˚ ........213
dü+‘êq+ ˝Òìyê]øÏ dü+‘êqÁbÕ|æÔ ø£\T>∑T≥
40e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T m+&çq#Ó≥Tº≈î£ ˙s¡Tb˛sTT+∫
≈£îwüßºs√>∑ ìeè‹Ô >±$+#·T≥ ................... 220
41e n<Ûë´j·TeTT kÕj·T+<˚e⁄&ÉT kÕ«$Tyê] •wüß´&É>∑T≥ ......230
42e n<Ûë´j·TeTT kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ kÕ«$Tyês¡T ne<Ûä÷‘·
ÁãVü≤à#ê] ø±oj·÷Á‘· $<ÛëqeTT
‘Ó\TŒ≥........................................242
43e n<Ûë´j·TeTT nq+‘·Áe‘· eTVü‰‘·àéTT $e]+#·T≥ .......256
44e n<Ûë´j·TeTT kÕ˝…uÛÑ≈£îÔì lXË’\<äs¡Ùq+ #˚sTT+#·T≥ .......265
45e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T q+~Áu≤Vü≤àDTìøÏ ≈£îwüß˜ s√>∑ìeè‹Ô
>±$+∫, n‘·ìì ø£$ì #˚j·TT≥ ............271
46e n<Ûë´j·TeTT qs¡Vü≤]j·TqT ø£$øÏ <äs¡Ùq$T#·TÃ≥ ..........278
47e n<Ûë´j·TeTT BbÕe[ |ü+&ÉT>∑qT kÕ«$Tyês¡T
IV
@&ÉTÁ>±eTeTT\≈£î @‘Ó+#·T≥ ................281
48e n<Ûë´j·TeTT >∑Ts¡Tùdyê ‘·‘·Œs¡‘·qT ìs¡÷|æ+#·T≥ .........285
49e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T ‘·q |üPsê«ÁX¯eT uÛÑ–ì
s¡‘êïu≤sTTì ≈£îwüß˜s√>∑ ìeè‘·TÔ
sê\T>±$+#·T≥ ..............................290
50e n<Ûë´j·TeTT dæ<äΔHêeT<Ûës¡ø£ dü+yê<äeTT ..................296
51e n<Ûë´j·TeTT kÕ«$Tyês¡T lXË’\eTTq πø– n#·≥
|ü⁄cÕŒdüqeTT q~Ûwæº+∫ n+‘·sêúq
yÓTT+<äT≥ .....................................308
52e n<Ûë´j·TeTT >∑Ts¡T#·]Á‘· bÕsêj·TD $<ÛëqeTT............312
Á|ü<∏äeT ~qeTT 1 qT+&ç 6 es¡≈£î
2e ~qeTT 8 qT+&ç 18
7e ~qeTT 44 qT+&ç Á>∑+<Ûädüe÷|æÔ |üs¡´+‘·eTT
dü‘·´ <ä‘·Ô Áe‘· |üPC≤ $<ÛëqeTT...............................................313
dü‘·´ <ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT......................................319
dü‘·´ <ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT ......................................319
dü‘·´ <ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT .....................................321
dü‘·´ <ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT.......................................322
dü‘·´ <ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä ◊<äe n<Ûë´j·TeTT .......................................325
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T ø£e#·yéT ...............................................326
l <ä‘·ÔdüÔe k˛ÔÁ‘·+ ...............................................327
V
|ü⁄düÔø£ |üP»
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT bÕsêj·TDeTT#˚j·TTyês¡T kÕïqyÓTTq]Ã X¯ó∫s¡÷“¤‘·T˝…’
≈£î\Áø£eTeTT>± dü+ÁbÕ|üÔyÓTÆq dü+<Ûëé+<äqeTT yÓTT<ä\>∑T ì‘·´ø£s¡à\
j·T<∏ëX¯øÔÏ #˚dæ dü÷s¡T´q≈£î, >∑D|ü‹øÏ, >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ >±ì l<ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yê]
∫Á‘·|ü≥eTTqT >±ì $Á>∑Vü≤eTT>±ì ˝Òø£ yê] bÕ<äTø£\ >±ì ‘·eT
ø£_ÛeTTKeTT>± |”≥MT<äj·TT+∫ |üPC≤Á<äeéTT\ ≈£î&ç Á|üø£ÿqj·TT+#·Tø=ì
á ÁøÏ+~ $<ÛäeTTq Á>∑+<ÛäeTTq≈£î |üPõ#˚dæ nq+‘·s¡eTT j·T<∏ëX¯øÏÔ ˇø£
n<Ûë´j·TeTTq≈£î ‘·≈£îÿe ˝Ò≈£î+&Ü bÕsêj·TDeTT #˚j·Te˝…qT. ì‘·éTT
bÕsêj·TD #˚jT· T ìj·TeTeTT >∑\yês¡T ˇø£ s√Eq @$TjÓTÆ q Çã“+~e\q
bÕsêj·TD »s¡T>∑ì#√ Ä s√E bÕsêj·TDeTT eTs¡Ts√Eq ø£*|æ
#˚j·Te#·TÃqT. <ä‘êÔÁ‘˚j·T eT+Á‘·eTT >∑Ts¡TeTTKeTTq ñ|ü<˚X¯eTT bı+~
»|æ+#·T≥ ÁX‚j·Tdüÿs¡eTT.
Ä#·eT´ 3 kÕs¡T¢ Ä#·eTq yÓTTq]Ã dü+ø£\ŒeTT #Ó|üø=ì @e+>∑TD
$X‚wüD $•cÕºj·÷+ X¯óã‹<∏Í eTqT düø£˝≤ ;Ûwüº dæ<äΔs¡ú´+... HêeT<Û˚j·T'
nVü≤+ >∑Ts¡T#·]Á‘· bÕsêj·TD+ ø£]ùw´ nì#Ó|æŒ ñ<äø£eTT düèŒ•+#·e˝…qT.
eTT+<äT>∑ `
XÀ¢ˆˆ X¯óø±¢+ãs¡<Ûäs¡+ $wüßí+ X¯•es¡í+ #·‘·Ts¡T“¤»+ ˆ
Á|üdüqïe<äq+ <Ûë´j˚T‘Y düs¡«$|òüTÀï|üXÊ+‘êj˚T ˆˆ
nì >∑D|ü‹ ÁbÕs¡úq #˚dæ ˇø£ |ü⁄wüŒeTT rdæø=ì >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT
Á‹eT÷sêÔ´‘·àø£ l <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yês¡T>± uÛ≤$+∫ >∑Ts¡T#·]Á‘ê ø±πsD l
Á‹eT÷sêÔ´‘·àø£ l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' <Ûë´j·÷MT ` <Ûë´q+
düeTs¡Œj·÷$T.
<ä‘êÔÁ‘˚j·T+ >∑Ts¡T+ XÊ+‘·+ ne<Ûä÷‘·+ ~>∑+ãs¡+ ˆ
uÛÑø±Ô;ÛwüºÁ|ü<ä+ e+<˚ Á>∑+<Ûäs¡÷ù|D dü+dæú‘·+ ˆˆ
VI
(|ü≥eTT, $Á>∑Vü≤eTT ˝Òø£ bÕ<äTø£\ |üPõ+#·Tq|ü⁄&ÉT ô|’ XÀ¢ø£eTT

Hê\Ze bÕ<äeTTqT <˚e <˚y˚X¯eTe´j·T+, nì e÷]Ã #Ó|üŒe˝…qT) nì
|ü\T≈£î#·T >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT MT<ä j·TT+#·e˝…qT.
1. düTes¡íes¡ídü‡sê«‘·à ‘·«y˚Tø√Hdæ »>∑<äTZs√ ˆ
>∑Ts¡T#·]Á‘ê‘·àø£ l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT'
<Ûë´j·÷$T
2. j˚Twüß j˚Twüß #· uÛ≤y˚wüß uÛÑø±Ô´ ‘ê«+ |üs¡y˚TX¯«s¡ ˆ
kÕ<Ûäy√ uÛ≤ej·THêÔ´‘êà ‘·«+ ‘·<∏ë ‘·Á‘· uÛ≤düùd ˆˆ
l >∑Ts¡T#·]Á‘ê‘·àø£ l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT'
s¡‘·ï K∫‘· ~e´ dæ+Vü‰düq+ düeTs¡Œj·÷$T.
3. düs¡«‘·' bÕDÏbÕ<ëj·T qeT' l >∑Ts¡T#·]Á‘ê‘·àø£
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' bÕ<äjÓ÷' bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T
4. ‘·«y˚Te düs¡«jÓ÷>±Hê+ uÛÀø±Ô kÕø°å »>∑<äTZs¡T' ˆ
l >∑Ts¡T qeT' Vü≤ùdÔwüß ns¡È´+ düeTs¡Œj·÷$T ,
5. neTè‘ê<äeTè‘·+ eTsêÔ´' uÛÑ»ìÔ ‘ê«+ »>∑‘·Œ‘˚.
l <ä‘êÔÁ‘˚jT· |üsÁ¡ ãVü≤àDÒ qeT' eTTUÒ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T.
6. ndü+>√Vü≤éTs¡' kÕø°å, ì‘·´dæ<√Δ ìsêeTj·T'
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T.
7. dü«e÷j·Te÷ Á|üdüTbÕÔ‘êà e÷j·÷ HêÁX¯j·T yÓ÷Væ≤˙
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' eÁdüÔ+ düeTs¡Œj·÷$T
VII
8. ÁãVü≤àHêeTø£ dü÷Á‘·+‘·T ÁãVü≤àdü÷Á‘·+ Á|üø°]Ô‘·+

l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' j·TCÀ„|üM‘·+ düeTs¡Œj·÷$T.
9. ñ‘·ÔeT+ |ü⁄s¡Twü+ |üPs¡í+ düT>∑qΔ+ |ü⁄wæºes¡Δq+
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' >∑+<Ûä+ düeTs¡Œj·÷$T.
10. n‘·s√ÿ´j·TeTj·T+ ‘√j·T eTø£ås¡+ |üs¡y˚TX¯«s¡
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' nø£å‘êHé düeTs¡Œj·÷$T.
11. HêHêX¯Ãs¡éTj·T+ <˚e+ HêHê|ü⁄ôwÔŒ düT‡|üPõ‘·+ ˆ
uÛÑø£Ô ø£\ŒÁ<äTeT+ e+<˚ l<ä‘·Ô+ ø£s¡TD≤ ì~ÛyéT ˆˆ
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT' |ü⁄ôw’Œ' |üP»j·÷$T.
lbÕ<ëj·T qeT' bÕ<Í |üP»j·÷$T.
dæ<ëΔdüqdæú‘êj·T qeT' ø£{Ï+ |üP»j·÷$T
<ä˝À<äsêj·T qeT' ñ<äs¡+ |üP»j·÷$T
ø£èbÕ\y˚ qeT' ` Vü≤è<äj·T+ |üP»j·÷$T
wü&ÉT“¤C≤j·T qeT' ` ø£sêHé |üP»j·÷$T
ø£+ãTø£+sƒêj·TqeT' ` ø£+sƒ¡+ |üP»j·÷$T
düTeTTU≤j·T qeT' ` eTTK+ |üP»j·÷$T
düsê«‘·àH˚ qs¡eT' ` düsê«D´+>±ì |üP»j·÷$T
1. z+ø±s¡ ‘·‘·Ô«s¡÷bÕj·T qeT'
2. ~eĆ≤„Hê‘·àH˚ qeT'
3. qwüºeT‘·‡s¡>∑e÷´j·T qeT'
VIII
4. ãVüQø±j·T<Ûäsêj·T qeT'
5. >∑‘·>∑s¡«Á|æj·÷j·T qeT'
6. ‘·b˛<ÛäqÁ|üdüHêïj·T qeT'
7. »>∑<ë‘·àH˚ qeT'
8. eTVü‰‘·àH˚ qeT'
9. Á<ë+;» »|üdü+‘·TcÕºj·T qeT'
10. yêdüHêeq <ëyêj·T qeT'
11. <Ûä÷[j·TTπø›Vü≤e÷*H˚ qeT'
12. BÛÁ|üBbÕj·T qeT'
13. nÁ‘˚düÔq÷C≤j·T qeT'
14. j·÷>∑ëTÁ|æj·÷j·T qeT'
15. j·Tr+Á<ä#·sê´+ <ä<Ûä‘˚ qeT'
16. ‘·+‘·Tdü+‘·q«‘˚ qeT'
17. qs¡‘·‘·Ô«Á|üø±X¯ø±j·T qeT'
18. l >∑Ts¡T#·]Á‘ê‘·àø£ lqs¡dæ+Vü≤ düs¡dü«r lbÕ<ä
l e\¢uÛÑ <ä‘êÔÁ‘˚j·T |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT'
|ü⁄cÕŒDÏ düeTs¡Œj·÷$T.
IX
l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeTk˛ÔÁ‘·yéT
z+ nqdü÷j·÷düT‘√ <ä‘√ÔVü≤´Á‹|ü⁄Á‘√ eTVü‰eTTì'
jÓ÷^+Á<ä' |ü⁄D´|ü⁄s¡Tc˛ <˚y˚XÀ »>∑BX¯«s¡'ˆˆ 1
|üs¡e÷‘êà |üs¡+ÁãVü≤à |üsêe+<√ »>∑<äTZs¡T'
ì‘·´‘·èb˛Ô ì]«ø±s√ ì]«ø£˝ÀŒ ìs¡+»q'ˆˆ 2
>∑TD≤‘·àø√ >∑TD≤‹‘√ ÁãVü≤à$wüßí•yê‘·àø£'
HêHês¡÷|ü<Ûäs√ ì‘·´ XÊÙ+‘√ <ë+‘·' ø£èbÕì~Û'ˆˆ 3
uÛÑø£ÔÁ|æjÓ÷ uÛÑeVü≤s√ uÛÑ>∑yê q“¤eHêX¯e'
Ä~<˚y√ eTVü‰<˚e dü‡πsŒXÀ uÛÑTeH˚X¯«s¡'ˆˆ 4
y˚<ë+‘·<˚y√´ es¡<√ $X¯«s¡÷b˛-e´jÓ÷ Vü≤]'
dü∫Ã<ëq+<ä dü‡πs«XÀ jÓ÷π>XÀ uÛÑø£Ôe‘·‡\' ˆˆ 5
~>∑+ãs√ ~eéT÷]ÔsY ~eúÛÑ÷‹$uÛÑ÷wüD'
nHê~dæ<äΔ düT‡\uÛÀ uÛÑø£Ôyê+∫Û‘·<ëj·Tø£'ˆˆ 6
@ø√-H˚ø√ |ü´~«‹jÓ÷ ì>∑e÷>∑eTe+~‘·'
uÛÑTøÏÔ eTTøÏÔ Á|ü<ë‘ê #· ø±s¡ÔMs¡´ es¡Á|ü<ä'ˆˆ 7
XÊX¯«‘ê+>√ $X¯ó<ëΔ‘êà $XÊ«‘êà $X¯«‘√eTTK'
düπs«X¯«s¡ dü‡<ë‘·Twüº dü‡s¡«eT+>∑fi¯<ëj·Tø£'ˆˆ 8
ìwüÿfi¯+ø√ ìsêuÛ≤k˛ ì]«ø£˝ÀŒìsêÁX¯j·T'
|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔyÓ÷ ˝Àø£Hê<∏ä' |ü⁄sêD|ü⁄s¡Tc˛-qeT'ˆˆ 9
nbÕs¡eTVæ≤e÷q+‘√ Vü‰´<ä´+‘·s¡Væ≤‘êø£è‹'
dü+kÕs¡eq <ëyê–ï s¡“¤ekÕ>∑s¡ ‘ês¡ø£'ˆˆ 10
lìyêk˛ $XÊ˝≤ø£å' ø°åsê_ÛΔX¯j·TH√...#·T´‘·'
düs¡«bÕ|üø£åj·Tø£s¡ kÕÔ|üÁ‘·j·T ìyês¡D' ˆˆ 11
˝ÀπøX¯ dü‡s¡«uÛÑ÷‘˚XÀ yê´|üø£' ø£s¡TD≤eTj·T'
ÁãVü‰à~ e+~‘·|ü<√ eTTìe+<ä´ düTÔ‡‹Á|æj·T'ˆˆ 12
HêeTs¡÷|ü ÁøÏj·÷r˝À ìs¡àsê‘·às¡'
e÷j·÷BÛXÀ eTVü‰‘êà #· eTVü‰<˚y√ eTùV≤X¯«ø£'ˆˆ 13
X
yê´Á|òüT#·sêà+ãs¡<Ûäs√ Hê>∑≈£î+&É\uÛÑ÷wüD'
düs¡«\ø£åD dü+|üPs¡í dü‡s¡«dæ~ΔÁ|ü<ëj·Tø£'ˆˆ 14
düs¡«»„' ø£s¡TD≤dæ+<ÛäT' düs¡ŒVü‰s¡' dü<ë•e'
düVü‰´~ <ëdü q‡sê«‘êà uÛÑeã+<Ûä$yÓ÷#·q'ˆˆ 15
$X¯«+uÛÑs√ $X¯«Hê<∏√ »>∑Hêï<∏√ »>∑Á‘·ŒèuÛÑT'ˆˆ 16
Ç‹ l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeTk˛ÔÁ‘·+ düe÷|üÔyéT.
l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·Hêe÷e[
z+ nqdü÷j·÷düT‘êj·T qeT'
z+ <ä‘êÔj·T qeT'
z+ nÁ‹|ü⁄Á‘êj·T qeT'
z+ eTVü‰eTTqj˚T qeT'
z+ jÓ÷^+Á<ëj·TqeT'
z+ |ü⁄D´|ü⁄s¡TcÕj·T qeT'
z+ <˚y˚XÊj·T qeT'
z+ »>∑BX¯«sêj·T qeT'
z+ |üs¡e÷‘·àH˚ qeT' z+ HêHês¡÷|ü<Ûäsêj·T qeT' 20
z+ |üs¡ôd’àÁãVü≤àDÒ qeT' 10 z+ ì‘ê´j·T qeT'
z+ dü<ëq+<ëj·T qeT' z+ XÊ+‘êj·T qeT'
z+ »>∑<äTZs¡Ty˚ qeT' z+ <ë+‘êj·T qeT'
z+ ì‘·´ ‘·èbÕÔj·T qeT' z+ ø£èbÕì<Ûäj˚T qeT'
z+ ì]«ø±sêj·T qeT' z+ uÛÑø£ÔÁ|æj·÷j·T qeT'
z+ ìs¡+»Hêj·T qeT' z+ uÛÑeVü≤sêj·T qeT'
z+ >∑TD≤‘·àø±j·T qeT' z+ uÛÑ>∑e‘˚ qeT'
z+ >∑TD≤r‘êj·T qeT' z+ uÛÑeHêX¯Hêj·T qeT'
z+ ÁãVü≤à$wüßí•yê‘·àø±j·T qeT' z+ Ä~<˚yêj·T qeT'
XI
z+ eTVü‰<˚yêj·T qeT' 30 z+ $X¯«‘√eTTU≤j·T qeT'
z+ düπs«XÊj·T qeT' z+ düπs«X¯«sêj·T qeT'
z+ uÛÑTeH˚X¯«sêj·T qeT' z+ dü<ë‘·TcÕºj·T qeT'
z+ y˚<ë+‘· y˚<ë´j·T qeT' z+ düs¡«eT+>∑fi¯<ëj·Tø±j·T qeT' 60
z+ es¡<ëj·T qeT' z+ ìwüÿfi¯+ø±j·T qeT'
z+ $X¯«s¡÷bÕj·T qeT' z+ ìsêuÛ≤kÕj·T qeT'
z+ ne´j·÷j·T qeT' z+ ì]«ø£˝≤Œj·T qeT'
z+ Vü≤s¡j˚T qeT' z+ ìsêÁX¯j·÷j·T qeT'
z+ dü∫Ã<ëq+<ëj·T qeT' z+ |ü⁄s¡Tc˛‘·Ôe÷j·T qeT'
z+ düπs«XÊj·T qeT' z+ ˝Àø£Hê<∏ëj·T qeT'
z+ jÓ÷^XÊj·T qeT' 40 z+ |ü⁄sêD|ü⁄s¡TcÕj·T qeT'
z+ uÛÑø£Ôe‘·‡˝≤j·T qeT' z+ nq|òü÷j·T qeT'
z+ ~>∑+ãsêj·T qeT' z+ nbÕs¡eTVæ≤y˚Tï qeT'
z+ ~eéT÷s¡Ôj˚T qeT' z+ nq+‘êj·T qeT' 70
z+ ~eúÛÑ÷‹$uÛÑ÷wüD≤j·T qeT' z+ Ä<ä´+‘·s¡Væ≤‘êø£è‘·j˚T qeT'
z+ nyê~dæ<ëΔj·T qeT' z+ dü+kÕs¡eq<ëyê>∑ïj˚T qeT'
z+ düT\uÛ≤j·T qeT' z+ uÛÑekÕ>∑s¡‘ês¡ø±j·T qeT'
z+ uÛÑø£Ôyê+∫Û‘·<ëj·Tø±j·T qeT' z+ lìyêkÕj·T qeT'
z+ @¬ø’ôd’à qeT' z+ $XÊ˝≤øå±j·T qeT'
z+ nH˚ø±j·T qeT' z+ ø°åsê_›X¯j·THêj·T qeT'
z+ n~«rj·÷j·T qeT' 50 z+ n#·T´‘êj·T qeT'
z+ ì>∑e÷>∑eTe+~‘êj·T qeT' z+ düs¡«bÕ|üø£åj·Tø£sêj·T qeT'
z+ ‘ê|üÁ‘·j·Tìyês¡D≤j·T qeT'
z+ uÛÑTøÏÔeTTøÏÔ Á|ü<ëÁ‘˚ qeT'
z+ ˝ÀπøXÊj·T qeT' 80
z+ ø±s¡´Ms¡és¡ Á|ü<ëj·T qeT' z+ düs¡«uÛÑ÷‘˚XÊj·T qeT'
z+ XÊX¯«‘ê+>±j·T qeT' z+ yê´|üø±j·T qeT'
z+ $X¯ó<ëΔ‘·àH˚ qeT' z+ ø£s¡TD≤eTj·÷j·T qeT'
z+ $XÊ«‘·àH˚ qeT'
XII
z+ ÁãVü≤à~e+~‘·|ü<ëj·T qeT' z+ düs¡«\ø£åD dü+|üPsêíj·T qeT'
z+ eTTqe+<ë´j·T qeT' z+ düs¡«C≤„j·T qeT'
z+ düTÔ‹Á|æj·÷j·T qeT' z+ ø£s¡TD≤dæ+<Ûäy˚ qeT'
z+ HêeTs¡÷|üÁøÏj·÷r‘êj·T qeT' z+ düs¡ŒVü‰sêj·T qeT' 100
z+ ì'düŒ èVü‰j·T qeT' z+ dü<ë•yêj·T qeT'
z+ ìs¡à˝≤‘·àø±j·T qeT' z+ düVü‰´Á~yêkÕj·T qeT'
z+ e÷j·÷BÛXÊj·T qeT' 90 z+ düsê«‘·àH˚ qeT'
z+ eTVü‰‘·àH˚ qeT' z+ uÛÑeã+<Ûä$yÓ÷#·Hêj·T qeT'
z+ eTVü‰<˚yêj·T qeT' z+ $X¯«+uÛÑsêj·T qeT'
z+ eTùV≤X¯«sêj·T qeT' z+ $X¯«Hê<Ûëj·T qeT'
z+ yê´Á|òüT#·sêà+ã>∑<Ûäsêj·T qeT' z+ »>∑Hêï<Ûëj·T qeT'
z+ Hê>∑≈£î+&É\uÛÑ÷wüD≤j·T qeT' z+ »>∑Á‘·ŒuÛÑy˚ qeT' 108
Ç‹ l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·Hêe÷e[' düe÷bÕÔ `
|ü⁄cÕŒDÏ düeTs¡Œj·÷$T
<Ûä÷|ü+ düeTs¡Œj·÷$T
B|ü+ düeTs¡Œj·÷$T
HÓ’y˚<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T
@$TjÓÆTqqT ìy˚<äqeTT#˚dæ ñ<äø£eTT >±¢düT˝À eTT+<äT ñ+∫ eT<Û˚´
eT<Û˚´ ñ<äø£ bÕ˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T, nì #Ó|üŒe˝…qT.
‘ê+ã÷\eTT, j·T<∏ëX¯øÔÏ <äøDåÏ j·TT ô|{Ïº nq+‘·se¡ TT ˙sê»qeTT (Vü‰s¡‹)
Çe«e˝…qT.
Á‹>∑TD≤‘·àø£ Á‘Ó’eT÷]Ô <ä‘·ÔVü‰C≤D≤
Á‹>∑TDne‘êsY Á‘Ó’˝Àø£´sêD≤
H˚‹H˚‹X¯ã›qj˚T nqTe÷Hêˆ düTs¡es¡eTTì
»>∑jÓ÷Bdüe÷~Û düj˚T<Ûë´Hêˆ »j·T<˚e »j·T<˚e,
»j·Tdü<äTZs¡T<ä‘êÔˆ Vü‰s¡r zyê[‘ê Vü‰s¡‹ uÛÑj·T∫+‘êˆ
XIII
|ü⁄wüŒeTT\T #˚‹˝À rdüTø=ì
ne<Ûä÷‘êj·T$<äàùV≤, nÁ‹|ü⁄Á‘êj·T BÛeTVæ≤
‘·H√ï<ä‘·Ô' Á|ü#√<äj·÷‘Y
nì |ü⁄wüŒeTT\T |ü⁄düÔø£eTTMT<ä ñ+∫ qeTkÕÿs¡eTT #˚dæ j·T<∏ëX¯øÏÔ
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTT bÕsêj·TDyÓTTq]Ã bÕsêj·TDeTT |üP]Ô nsTTq ‘·<äT|ü]
nø£+å ‘·\T #˚‹˝À rdüTø=ì nH˚q >∑Ts¡T#·]Á‘· bÕsêj·TDÒq l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚jT·
düT‡Á|”D≤‘·T nì ˙s¡T |üfiflË eTT˝Àe~* Ä ñ<äøe£ TT rs¡eú TT>± rdüTø=qe˝…qT.
l <ä‘êÔÁ‘˚j·TdüÔeyéT
XÀ¢ˆˆ »{≤<Ûäs¡+ bÕ+&ÉTs¡+>∑+, X¯S\Vü≤düÔ+ ø£èbÕì~Û+
düs¡«s√>∑Vü≤s¡+ <˚e+, <ä‘êÔÁ‘˚j·T eTVü≤+ uÛÑCÒˆˆ
ndü´ l<ä‘êÔÁ‘˚jT· düeÔ eTVü‰eT+Á‘·d´ü ˆ uÛ>Ñ y∑ êHé Hês¡<ãä TTwæ'ˆ nqTwüß|º Ãü +¤ <ä'ˆ
l<ä‘·Ô |üs¡e÷‘êà <˚e‘êˆ Ä+;»+ˆÁV”≤+X¯øÏÔ'ˆ Áø√+ ø°\ø£+ˆ l<ä‘êÔÁ‘˚j·T
Á|ükÕ<ä dæ<ä›´πsú »ù|$ìjÓ÷>∑'ˆ Á<ë$T‘ê´~ wü&É+>∑Hê´dü'ˆ
Hês¡<ä ñyê#· `
XÀ¢ˆˆ »>∑<äT‘·Œ‹Ôø£ÁπsÔ#·, dæú‹dü+Vü‰s¡ ùV≤‘·y˚ˆ
uÛÑebÕX¯$eTTø±Ôj·T, <ä‘êÔÁ‘˚j·T qyÓ÷düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ »sê»qà$HêXÊj·T <˚Vü≤X¯ó~Δ ø£sêj·T#·ˆ
~>∑+ãs¡ <äj·÷eT÷πsÔ <ä‘êÔÁ‘˚j·T qyÓ÷düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ø£s¡÷Œs¡ø±+‹<˚Vü‰j·T ÁãVü≤àeT÷]Ô <Ûäsêj·T #·ˆ
y˚<äXÊÁdüÔ |ü]C≤„j·T <ä‘êÔÁ‘˚j·T qyÓ÷düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ÁVü≤dü«Bs¡Èø£è‘·dü÷ú\, HêeT>√Á‘· $e]®‘·'ˆ
|ü+#·uÛÑ÷‘Ó’ø£ BbÕÔj·T <ä‘êÔÁ‘˚j·T qyÓ÷düTÔ‘˚
XÀ¢ˆˆ j·T»„uÛÀÁπøÔ#· j·TC≤„j·T j·T»„s¡÷|ü <Ûäsêj·T#·ˆ
j·T»„Á|æj·÷j·T dæ<ëΔj·T, <ä‘êÔÁ‘˚j·T qyÓ÷düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ Ä<Í ÁãVü≤à Vü≤]s¡à<Û˚´, Vü≤´+‘˚ <˚e' dü<ë•e'
eT÷]Ô Á‘·j·T dü«s¡÷bÕj·T, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XIV
XÀ¢ˆˆ uÛÀ>±\j·÷j·T uÛÀ>±j·T jÓ÷>∑ jÓ÷>±´j·T <Ûë]DÒˆ
J‘˚+Á~j·T õ‘·C≤„j·T, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ~>∑+ãsêj·T ~yê´j·T, ~e´s¡÷|ü <Ûäsêj·T#·ˆ
dü<√~‘· |üs¡+ÁãVü≤à, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ »+ã÷B«ù| eTVü‰πøåÁ‘˚, e÷‘ê|ü⁄s¡ ìyêdæH˚ˆ
»j·Te÷qdü‘ê+ <˚e, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ _Ûøå±≥q+ >∑èùV≤ Á>±y˚T, bÕÁ‘·+ ùV≤eTeTj·T+ ø£πsˆ
HêHêkÕ«<äTeTsT÷ _Ûøå± <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ÁãVü≤àC≤„qeTsT÷ eTTÁ<ë, eÁdüÔe÷ø±X¯ uÛÑ÷‘· ˝Òˆ
Á|üC≤„q |òüTq uÀ<Ûëj·T, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ne<Ûä÷‘· dü<ëq+<ä, |üs¡ÁãVü≤à dü«s¡÷|æDÒ ˆ
$<˚Vü≤ <˚Vü≤ s¡÷bÕj·T, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ dü‘·´s¡÷|ü dü<ë#ês¡, dü‘·´<Ûäs¡à |üsêj·TDˆ
dü‘ê´ÁX¯j·T |üs√øå±j·T, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ X¯S\Vü≤düÔ >∑<ëbÕDÒ, eqe÷˝≤ düTø£+<Ûäs¡ˆ
j·T»„dü÷Á‘· <Ûäs¡ÁãVü≤àHé, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ø£åsêø£ås¡ dü«s¡÷bÕj·T, |üsê‘Y |üs¡‘·sêj·T #·ˆ
<ä‘·ÔeTTøÏÔ Á|ü<ä+k˛ÔÁ‘·+ <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ <ä‘·Ô$<ë´j·T \ø°åàX¯, <ä‘·Ô kÕ´‘·à dü«s¡÷|æDÒ ˆ
>∑TD ìs¡TZD s¡÷bÕj·T, <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ X¯‘·èHêX¯ø£s¡+ k˛ÔÁ‘·+ C≤„q$C≤„q <ëj·Tø£+ ˆ
düs¡«bÕ|ü Á|üX¯eTq+ <ä‘êÔ-düTÔ‘˚ˆˆ
XÀ¢ˆˆ Ç<ä+ k˛ÔÁ‘·+ eTVü≤~›e´+ <ä‘·Ô Á|ü‘·´ø£å ø±s¡ø£+ ˆ
<ä‘êÔÁ‘˚j·T Á|ükÕ<ëX¯Ã, Hês¡<˚q Á|üø°]Ô‹yéT ˆˆ
Ç‹ l Hês¡<ä |ü⁄sêDÒ <˚e]¸D≤ $s¡∫‘·+
l <ä‘êÔÁ‘˚j·T düÔe+ dü+|üPs¡íyéT
XV
l <ä‘·ÔX¯Ùs¡DyéT
e÷˝≤ ø£eT+&É\T<Ûäs¡' ø£s¡ |ü<äà j·TTπ>à
eT<Ûä´düú bÕDÏ j·TT>∑fi‚ &ÉeTs¡T Á‹X¯S˝Ò
j·TXÊ´X¯´ }s¡Δ«ø£s¡jÓ÷ X¯óÙuÛÑ X¯+K #·Áπø
e+<˚ ‘· eTÁ‹ es¡<ä+ uÛÑT»wü≥ÿj·TTø£Ô+ˆ
l <ä‘êÔÁ‘˚j·TkÕ«$T
yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT 1
yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l>∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT
l >∑D|ü‹ ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT. ˙e⁄ uÛ≈Ñ î£ \Ô $|òTü ïeTT\ ìyê]+#·Tyê&Ée⁄.
˙e⁄ $XÊ\eTT˝…’q #Óe⁄\ HÓ|ü&ÉTq÷ ø£<äT\TÃ#·T+<äTe⁄. n+<äT#˚ |ü⁄{Ïºq
>±*‘√ ìqTï düMT|æ+∫ ˙ |üP» #˚j·TT uÛÑ≈£îÔ\ $|òüTïeTT\T <ä÷s¡eTT>±
b˛>=≥ºã&ÉTqT »>∑eTT\ìïj·TT ˙ j·TT<äs¡eTTq qTqï$ >±qH˚ ìqTï
\+uÀ<äs¡T&Éeì j·T+<äTs¡T. <˚e‘·\T >∑÷&É ø±s¡´s¡+uÛÑeTT\ ìqTï
|üPõ+‘·Ts¡T. n{Ïº ìqTï <Ûë´ì+∫ á >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT Hê+Á<ÛäeTTq
Áyêj·Tã÷ì‹ì >±q ˙ ø±s¡éTT ì]«|òüTïeTT>∑ ø=qkÕ–+#·TqT.
z düs¡dü«‹ ˙≈£î e+<äqeTT. X¯ãΔeTT ˙ s¡÷|üeTT uÛÑ≈£îÔ\≈£î ˙e⁄ C≤„q
eTqTÁ>∑Væ≤+‘·Te⁄. ˙ kÕVü‰j·TéTT˝Òì~ e÷qe⁄&=ø£ X¯ã›yÓTÆq qT#·Ã]+|ü
düeTs¡Tú&ÉT>±&ÉT. ˙e⁄ Á|ü‹ yê]j·T+<äTqT |üsê, |üX¯´+r, eT<Ûäé÷ yÓ’K]
j·TqT s¡÷|üeTT\‘√ yÓ\T>=+<äT#·THêïe⁄. ˙ j·TqTÁ>∑Vü≤eTT+&çqH˚ H˚qT
á >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT Áyêj·T>∑\qT >±q, Hê≈£î eT+∫ X¯ã›eTT düTŒ¤]+|üCÒdæ
Hê#˚ ˙ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT ÁyêsTT+#·TeTT.
Á‹eT÷s¡TÔ\≈£î Hê qeTkÕÿs¡eTT. Á‹eT÷sêÔ´‘·àø£ <ä‘êÔÁ‘˚j·T dü«s¡÷|ü⁄&Ó’.
˝Àø£eTTq ø±~>∑Ts¡TyÓ’ uÛÑ≈£îÔ\ qqTÁ>∑Væ≤+#·>∑\+<äT\≈£î ø£*–j·TT>∑eTTq
qe‘·]+∫q lbÕ<ä le\¢uÛÑkÕ«$TøÏ, lqèdæ+Vü≤düs¡dü«r kÕ«$TøÏ
ÄuÛ<Ò ëqTdü+<Ûëq |üPs¡«ø£eTT>∑ qeTkÕÿs¡ eT]Œ+∫ Á>∑+<∏eä TT Hês¡+_Û+#Ó<.ä
dæøÏ+Á<ëu≤<äT qT+&ç |üPHê≈£î b˛e⁄ e÷s¡ZeTTq >∑T˝≤“sêZ õ\¢˝À
>∑D>±|ü⁄s¡eTT (>∑+<Ûäs¡« q>∑s¡eTT) nqT H=ø£ Á>±eTeTT ø£\<äT. Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«‹ j·TqT eTVü‰‘·Tà&ÉT Áø°düTÔX¯ø£eTT 15e
X¯‘êã›eTTq qe‘·]+∫ Ä øπ Áå ‘·eTTq #ê˝≤ø±\eTT ìedæ+#·T≥#˚ Hê øπ Áå ‘·eTT
˝Àø£ Á|üU≤´‘·yTÓ Æ uÛøÑ Ô£ »qT\≈£î ø±eT<Ûq˚ TyÓ’ $sêõ\T¢#T· qï~. uÛøÑ ‘ÔÏ ˝· À düà]+#·T
yê]øÏ uÛ≈Ñ î£ \Ô s¡ø+åÏ #·T l qèdæ+Vü≤ düsd¡ «ü ‹ Á|ü‘´· ø£eå TT>∑ ì|üŒ{ÏøìÏ <äsÙ¡ q$T∫Ã
s¡øÏå+#·TqT.
á $wüj·TeTTqT HêeT<Ûës¡≈£î&ÉqT H=ø£ uÛÑ≈£îÔ&ÉT $ì kÕ«$T yê]ì
<ä]Ù+#·ì »qà yÓT+<äT\ø£ì uÛ≤$+∫ düs¡«eTTqT ‘·´õ+∫ ‘·q Á>±eTeTTqT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 2
$&ç∫ >∑D>±|ü⁄s¡eTT qT<˚•› +∫ ˇ+≥]>± b˛e⁄#·T ì≥T¢ nqTø=qT#·THêï&ÉT.
<˚yê ! ˙e⁄ uÛÑ≈£îÔ\ s¡øÏå+‘·Teì $+{Ïì. qHÓï+<äT\ ø£qTÁ>∑Væ≤+#·e⁄. Hê
j·T+<äT <äj·T ˝Ò<ë ? ªª˙e⁄ Hêπø$T ñ|üø±s¡eTT #˚dæ‹$. ìHÓï+<äT\≈£î
s¡ø+åÏ #·e˝…μμ q+<äTyê ? ñbÕs¡eTT qù|øÏ+å ∫, ñ|üø]£ +#·Tyê&ÉT ñ<ës¡T&ÉT>∑
|ü]>∑DÏ+|üã&ÉTHê ? ˙e⁄ ÄùV≤‘·Tø£ <äj·÷eTj·TT&Ée⁄ >±yê ? Á<ÛäTe⁄ì,
Á|üVü‰¢<äTì, $;ÛwüDTì m≥T¢ s¡øÏå+∫‹y√ nfÒ¢ Hê≈£îqT <ä]Ùq$T∫Ã qqTï
s¡øÏå+|ü⁄eTT. ˙e⁄ Hê uÛÑ≈£îÔ&Ée⁄ ø±e+<äTyê ? H˚qT ˙ uÛÑøÏÔ #˚j·T≈£îqïqT e÷
|üPØ«≈£î&Ó’q kÕj·T+ <˚e⁄&ÉT ˙≈£î nqq´ uÛÑ≈£îÔ&ÉT ø±&Ü ? n‘·qT #˚dæq
uÛÑøÏÔøÏ ˙y˚ e÷≈£î ãTTD|ü&çj·TTHêïe⁄. ø±q ˙e⁄ qqTï s¡øÏå+∫ ø±bÕ&ÉT≥
<Ûsä à¡ eTT. Hê≈£î <äsÙ¡ q$TeTTà. ˝Òì#√ H˚qT J$+|üC≤\qì sTT≥T¢ ÁbÕ]ú+#·T#·T
>∑D>±|ü⁄s¡eTTqT >∑÷]Ã b˛e⁄#·T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT <äs¡Ùq $Te«˝Ò<äqT ∫+‘·˝À
|üse¡ X¯ó&Ó’ |ü&bç ˛jÓTqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T <äsÙ¡ q$T∫Ã ‘·q nuÛj
Ñ T· Vü≤düeÔ TT
n‘·ì •s¡eTTq qT+∫ n+‘·]Ω‘·T&ÉjÓT´qT.
Ç~ l >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT.
~>∑+ãsê ~>∑+ãsê lbÕ<äe\¢uÛÑ ~>∑+ãsê
XÀ¢ˆˆ HêeT<Ûës¡ø£ uÛÑø±Ôj·T ì]«D≤íj·T e´<äs¡Ùj·T‘Y ˆˆ
‘·Twüº' düTÔ‘ê´ dü«s¡÷|ü+ dü l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
‘êˆˆ ns¡DéTT˝À HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î kÕ«$Tyês¡T <äs¡Ùq$T#·TÃ≥.
¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT 3
¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTeTT
l >∑Ts¡TuÛÀj·TqeT' l >∑DÒyêj·TqeT' l düs¡dü«‘Ó’´qeT'
l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT' l eTVü‰\¬øåÌàqeT'
HêeT<Û ë s¡ ≈ £ î &É q T uÛ Ñ ≈ £ î Ô & É T uÛ Ñ > ∑ e +‘· T ì nqTÁ>∑ V ü Q H=+~ ˝Ò ∫
>∑D>±|ü⁄s¡eTTqT >∑÷]Ã b˛e⁄#·T ÁX¯eT#˚ H=ø£ #Ó≥Tº ÁøÏ+<ä ìÁ~+#ÓqT. ìÁ<ä˝À
uÛdÑ àü eTTqT <Û]ä +∫ »{≤<Ûë]jÓTÆ yê´Á|òTü #·sà¡ <Ûsä T¡ &Óq’ H=ø£ kÕ<ÛTä e⁄qT #·÷#ÓqT.
yÓ+≥H˚ ìÁ<äqT+&ç y˚T˝≤ÿ+∫ b˛e⁄#·T+&É>± dü«|üïeTT˝À #·÷&Éã&çq
dü‘·TŒs¡Twüß&ÉT n‘·ìøÏ<äèwæº>√#·s¡T&ÉjÓT´qT. n|ü&É‘·ìøÏ kÕcÕº+>∑eTT
qeTdüÿ]+∫ MT <äsÙ¡ qeTT#˚ <Ûqä T´&ÉH‹’Ó ì. ‘·eT¬sø£ÿ&É qT+&ç e#·TÃ#·THêïs¡T?
MT HêeTy˚T$T ? ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#· Hê kÕ<ÛäT $≥T\ #Ó|üŒ<=&É+¬>qT.
Hê ù|s¡T dæ<äTΔ&É+<äTs¡T. rs¡új·÷Á‘·\T #˚j·TT#·T e#·TÃ#·THêïqT. e÷
>∑Ts¡TyÓ\’ q qs¡d+æ Vü≤ düsd¡ «ü r kÕ«$T yês¡T ;Ûe÷ neTs¡C≤qB dü+>∑eTeTT\
>±+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTq qT+<äTs¡T. yês¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T, uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î düeTdüÔ
kÂKéTT\qT, ◊X¯«s¡éTT\qT ì#·TÃ≥≈£î düeTs¡T\ú T. yê] uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î <Óq’ éTT
m|ü&ÉT qT+&É<äT nì #Óô|ŒqT. Ä e÷≥\T $ì HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT H˚qT
≈£L&É kÕ«$Tyê] uÛÑ≈£îÔ&ÉH˚. H˚H˚ ø±ø£ e÷ |üPØ«≈£î\T >∑÷&É kÕ«$Tyê]
uÛ≈Ñ î£ ˝Ô ’… j·TTHêïs¡T. nsTTqqT H˚H˚ $TøÏÿ* Bqdæ‹ú ˝À qT+&ÉT≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T
? nì Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô uÛÑø£Ôe‘·‡\T&ÉT. á $wüj·TeTTq dü+X¯j·TeTT ˝Ò<äT. ˙≈£î
<Ûäè&ÉyÓTÆq uÛÑøÏÔ yê]j·T+<äT ˝Òø£b˛e⁄≥j˚T ˙ <Ó’qéTTq≈£î ø±s¡DeTì
‘Ó*dæø=qTeTT ì»eTsTTq >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ me]øÏ >∑\<√ yê]øÏ <˚e‘·\T >∑÷&É
q|üø£è‹ #˚j·TC≤\s¡T. >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ ø√|üeTTq≈£î >∑T] nsTTq yê]ì
<˚e‘·\T >∑÷&É s¡ø+åÏ |ü düeTs¡T\ú T ø±s¡T. nì dæ<eΔä TTì j·Tq HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT
dæ<äΔeTTì‘√ kÕ«MT— MTs¡T >∑Ts¡Te⁄ Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&Éìj·TT, >∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔì
CÀ*øÏ <˚e‘·\T >∑÷&É sêC≤\s¡ìj·TT #Ó|æŒ‹]. á$wüj·TeTT düŒwüºeTT>∑
Hê≈£î uÀ<Ûä|ü&ÉTq≥T¢$X¯B|]+|ü⁄&ÉT. nì ÁbÕ]ú+#· dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Óô|ŒqT.
HêeT<Ûës¡≈£î&Ü ! $qTeTT, eT+∫ Á|üX¯ï y˚dæ‹$. düècÕº´~j·T+<äT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 4
$wüßíeT÷]Ô Hê_Ûø£eT\eTT qT+&ç ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT<ä“¤$+#ÓqT.n ‘·ì Hê\TZ
eTTKeTT\ qT+&ç Hê\T>∑T y˚<äeTT\T<ä“¤$+#ÓqT. <ë«|üs¡ j·TT>±+‘·eTTq
$wüßeí ⁄ y˚<yä ê´düT&ÉsTT »ìà+∫ Ä y˚<eä TT\˝Àì <Ûsä à¡ eTT\qT |ü<Tä HÓì$T~
|ü⁄sêDeTT\T>∑ s¡∫+#ÓqT. n+<äT ÁãVü≤àyÓe’ s¡eÔ TTqT |ü⁄sêDeTTq #Ó|Œü ã&çq
$wüj·TeTTqT ˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT. Ä |ü⁄sêDeT+<äT ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT ø£*ì
>∑÷]Ã, >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ eTVü‰‘·àéTTqT >∑÷]Ã #Óô|ŒqT. n~j˚T #Ó|ü #·THêïqT.
$qTeTT. ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT Hêsêj·TDTì Ä»„qqTdü]+∫ y˚<eä TT\˝À #Ó|Œü ã&çq
$<ÛäeTTq »>∑‘·TÔqT düèõ+∫ ø±\eTTqT, ø£è‘·j·TT>∑eTT, Á‘˚‘êj·TT>∑eTT,
<ë«|üsj ¡ T· T>∑eTT, ø£*–j·TT>∑eTT nqT Hê\T>∑T j·TT>∑eTT\T>± $uÛõÑ +#ÓqT.
n+<äT ø£è‘·j·TT>∑ <˚e‘·qT Á|ü<∏äeTeTTq |æ*∫ uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î yÓ[fl ˙e⁄
˙ <Ûsä à¡ eTTqT Á|üø±•+|ü CÒjT· TeTHÓqT. C≤„q yÓs’ ê>∑éTT\T ø£*– ndü‘´· eTqï
HÓ+‘· e÷Á‘·eTT HÓs¡T>∑ì, j·T»„|üM‘·eTT, s¡TÁ<ëø£å\T <Ûä]+∫ j·TTqï Ä
ø£è‘·j·TT>∑ <˚e‘· ÁãVü≤à≈£î qeTdüÿ]+∫ Ç≥¢qT#·Tqï~. kÕ«MT, MTs¡T qqTï
uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î bıeTàqT#·THêïs¡T. uÛÑ÷˝Àø£eTTq Á|ü»\T kÕe÷qéTT>∑
ndü‘´· |üsT¡ \TqT, eT÷&ÛTÉ \T>∑qT, ì+<ë|üyê<äeTT\T #˚jT· Tyês¡T>∑ qT+<äTs¡T.
n≥{Ïº düú\eTTq≈£î H˚qT m≥T¢ b˛>∑\qHÓqT. n|ü&ÉT ÁãVü≤à ø£è‘·j·TT>∑
<˚e‘·‘√ Á‘˚‘êj·TT>∑eTT e#·TÃ |üs¡´+‘·y˚T ˙e⁄ uÛÑ÷˝Àø£eTTq qT+&ÉTeTT.
˙πø$Tj·TT ø£wüºeTT ø£\T>∑˙j·Tqì #Ó|æŒ |ü+ô|qT. ø£è‘·j·TT>∑eTT |üP]Ôø±>±
Á‘˚‘êj·TT>∑ <˚e‘·qT |æ*∫ uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î bıeTàHÓqT. j·T»„ kÕe÷Á>∑T\
Vü≤düÔeTT\j·T+<äT <Ûä]+∫ ÁãVü≤à Ä»„qT •s¡kÕeVæ≤+∫ uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î
e#ÓÃqT. Ä ø±\eTTq Á|ü»\T j·T»„eTT\ Hê#·]+#·Tyê¬s’ <Ûäs¡às¡‘·T\sTT
j·TT+&ç]. Á‘˚‘ê j·TT>∑ ø±\eTT |üP]Ôø±>± $TÁX¯s¡÷|üyÓTÆq <ë«|üs¡j·TT>∑
<˚e‘·qT ÁãVü≤à ÄVü‰«ì+∫ uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î |ü+ô|qT. Ä <˚e‘· ñÁ>∑‘·j·TT,
XÊ+‹j·TT, <äjT· j·TT, |ü⁄D´bÕ|üeTT\ $TÁX¯eTyÓTÆ j·TT+&ÉT≥#˚‘· Ä ø±\eTTq
Á|ü»\T ≈£L&É $TÁX¯eT dü«uÛ≤eeTT ø£\yês¡T>∑H˚ j·TT+&ç]. <ë«|üs¡j·TT>∑
ø±\eTT |üP]Ôø±>±H˚ ÁãVü≤à ø£*j·TT>∑ <˚e‘· HêVü‰«ì+#ÓqT. n|ü&ÉT Ä
ø£*<˚e‘· $#ês¡eTT‘√ ˙#·yÓTÆq |æXÊ#·eTT e+{Ï ø£fi≤$V”≤qeTsTTq
eTTKeTT‘√ nX¯óuÛyÑ TÓ Æ n&ÉT>∑&TÉ >∑Tq≈£î ‘=Á≥TbÕ≥T |ü&TÉ #·T ø£\Vü≤ <˚«wüeTT\
yÓ+≥ ì&ÉTø=ì ≈£î&ç#˚‘· Hê\Tø£qT m&ÉeT#˚‘· >∑TùV≤´+Á~j·TeTTqT <Ûä]+∫
qe⁄«#·÷, @&ÉTÃ#·÷ e∫Ãq ø±s¡Dy˚T$T ? nHÓqT. Ä e÷≥ $ì ø£*
Ç≥¢HÓqT. H˚qT m+‘·{Ï yê]HÓ’qqT, *+>∑eTT#˚‘·qT, õVü≤«#˚‘·qT
»sTT+#Ó<qä T. Ç~ Hê Á|ü‹»„. n+<äTø£ìj˚T H˚qT yê{Ïì |ü≥Tºø=+{Ïì.Hê≈£î
mes¡qïqT uÛÑj·TeTT ˝Ò<äT. nì nHÓqT. n|ü&ÉT ÁãVü≤à ø£*‘√ eT+∫~,
˙e⁄ uÛÑ÷˝Àø£eTT≈£î yÓ[fl ø=+‘·ø±\eTT ˙ Á|üuÛ≤eeTTqT #·÷|ü⁄eTì
ÄC≤„|æ+#ÓqT. <ëìøÏ ø£* Ç≥¢HÓqT. kÕ«MT ! qHÓï+<äT\≈£î uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î
|ü+ô|<äs¡T. H˚qT <Ûäs¡àeTTqT q•+|ü#˚j·TTyê&ÉqT, dæ>∑TZ nqTq~ Hê≈£î ˝Ò<äT
ìÁ<ëø£\Vü≤ XÀø£eTT\T Hê nqT#·s¡T\T. |üs¡Á<äyê´|üVü‰s¡T\T |üs¡ Ád”Ôs¡‘·T\T
Hê k˛<äs¡T\T. <ä+<Ûäe÷‘·‡s¡éTT\T Hê ÁbÕDùdïVæ≤‘·T\T. ø=+>∑\e˝… ô|’øÏ
e÷Á‘·yT˚ j·T‘·T\ y˚weü TTqT <Û]ä +∫q <ë+∫Û≈î£ \qï Hê≈£î |ü+#·ÁbÕDeTT\T.
uÛ÷Ñ ‘· Á<√VüQ\T Hêø±ràj·TT\T. |ü⁄Dé÷#·]+#·Tyês¡T Hê≈£î |üse¡ T X¯Á‘·Te⁄\,
|ü$Á‘·eTsTTq Ç{Ïº uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î qHÓï+<äT\≈£î |ü+ô|<äs¡T nì nHÓqT.
n|ü&ÉT ÁãVü≤à Ç≥T¢ #Óô|ŒqT.
Ç‘·s¡ j·TT>∑eTT\ j·T+<äT e÷qe⁄q≈£î Äj·TTwüéTT yÓT+&É>∑T≥#˚ yês¡T
Bs¡Èø±\eTT ‘·|üe÷#·]+∫ dæ~Δ H=+<äT<äTs¡T. ø£*j·TT>∑eTTq e÷qe⁄\T
dü«˝≤Œj·TTwüà+‘·T\>∑T≥#˚ dü«\Œ ø±\eTTqH˚ uÛÑ>∑e<ä“¤»q e÷Á‘·eTTH˚
e÷qe⁄\T ø£è‘ês¡T\ú >∑T<äTs¡T. ø±q ˙e⁄ Hê j·T»„ Á|üø±s¡eTT uÛ÷Ñ ˝Àø£eTTq≈£î
bıeTTà. ø±ì ÁãVü≤àC≤„qT\T |ü⁄D≤´‘·Tà\T uÛ≈Ñ î£ \Ô T yÓTT<ä\>∑T yê]øÏ e÷Á‘·eTT
$|òüTïeTT #˚j·T≈£îeTT nì nHÓqT. Ä e÷≥ $ì ø£* Ç≥¢HÓqT. kÕ«MT—
MTs¡T #Ó|æŒq yês¡T Hê≈£î |üs¡eT ÁX¯‘·Te⁄\T, n{Ïº #√≥T≈£î H˚HÓ≥T¢ b˛>∑\qT.
yê] ù|s¡T $q>∑H˚ Hê≈£î uÛÑj·TeT>∑T#·Tqï~. uÛÑ÷eT+&É\yÓTÆq uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT
|ü⁄D≤´‘·Tà\#˚ ì+&çjT· Tqï~, H˚qø£ÿ&çøÏ b˛sTTq yês¡T qqTï dü+Vü≤]+#Ó<sä T¡ ,
Hê >∑‹ j˚T$T ? nì nHÓqT. n|ü&ÉT ÁuVü≤à qe⁄«#·T uÛÑj·T|ü&É≈£îeTT.
ø±\eTT ˙≈£î ‘√&É>∑TqT. ˙e⁄ uÛÑ÷˝Àø£eTTq q&ÉT–&çq+‘· e÷Á‘·eTTqH˚
|ü⁄D≤´‘·Tà\≈£î >∑÷&É bÕ|ü|⁄ü ãT<äT\Δ T ø£\T>∑TqT. <Ûsä à¡ yêdüq q•+#·TqT ø±q
yÓ&\É TeTHÓqT. Ä e÷≥ $ì ø£* sTT≥¢HqÓ T. uÛ÷Ñ ˝Àø£eTTq rs¡øπú Áå ‘·eTT\
j·T+<äT •euÛ≈Ñ î£ \Ô T, <Ûë´qwüß\º T, <Ûë]à≈£î\T ìedæ+‘·Ts¡T. yês¡T Hê≈£î X¯Á‘·Te⁄\T.
n{Ïº yê]ì #·÷∫q+‘· e÷Á‘·eTTqH˚ Hê≈£î X¯Øs¡eTT ø£+|æ+#·TqT. HêkÕÁ>∑
<äèwæº ì*|æ »bÕ<äT\#˚jT· T yê]ì #·÷∫q+‘·H˚ Hê ÁbÕDeTT ˝…>d∑ bæ ˛e⁄qT
<ësê|ü⁄Á‘ê<äT\ j·T+<äT ÄdüøÔÏ ø£\yê¬s’ yÓ÷Vü≤C≤\eTTq ∫øÏÿ j·TTqï yês¡T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 6
Hê≈£î #ê˝≤ sTTwüß\º T y˚<eä TT\ <˚«wæ+#·Tyês¡T Vü≤]Vü≤s¡T\ uÛ<Ò uä ≤Û eeTTq
#·÷#·Tyês¡T Hê≈£î #ê˝≤ Ä|ü⁄\Ô T, õ‘˚+Á~j·TT\T, sê>∑<«˚ wüsV¡ ≤æ ‘·T\Tq>∑T yês¡T
Hê≈£î |üse¡ T X¯Á‘·Te⁄\, n{Ïº dü\ú eTTq≈£î H˚H≥Ó T¢b˛>∑\qT ? n|ü&ÉT ÁãVü≤à
sTT≥¢HqÓ T. ˙ ø√¬sÿ HÓsy¡ s˚ T¡ qT. »q kÕe÷qéTT ˙πø eX¯ó\>∑T<äTs¡T. ø±ì
ø=+<äsT¡ |ü⁄D≤´‘·Tà\T nq>± Vü≤]Vü≤s¡T\ quÛ<Ò ä <äèwæ‘º √ uÛõÑ +#·Tyês¡TqT,
ì»eTsTTq >∑Ts¡T uÛ≈Ñ î£ \Ô TqT, ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ ùd$+#·Tyês¡TqT ø=+<äsT¡ +<äTs¡T.
Hêj·÷»„qT •s¡kÕeVæ≤+∫ n{Ïº yê] CÀ*øÏ ˙e⁄b˛≈£îeTT, eTTKéTT>±
>∑Ts¡Tùdyê ìs¡‘T· \>∑T yê]ì ˙e⁄ |”&+ç #·≈î£ eTT, nì #Ó|Œæ ø£* ÁãVü≤àqT
>∑÷]Ã >∑Ts¡TeqHÓes¡T, Ä >∑Ts¡Tùde˝ÀqTï eTVæ≤eTj˚T$TjÓ÷ Hê≈£î $X¯<eä TT>±
ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#· ÁãVü≤à Ç≥¢qT#·T+&ÓqT.
z ø£© ˙≈£î >∑Ts¡T eTVæ≤eTqT #Ó|ü#·THêïqT. kÕe<ÛëqT&ÉyÓ’ $qTeTT.

>∑Ts¡T nqï X¯ãe› T+<äT >∑.s¡.ñ. nqTqø£så e¡ TT\T ø£\e⁄. ª>∑μ nq>± dæ~ìΔ #·TÃ
>∑D|ü‹, ªs¡μ nq>± n–ï, ªñμ nq>± $wüßíe⁄. ø±q ªª>∑Ts¡Tμμ nqT eT+Á‘·eTT
uÛÑ≈£îÔ\≈£î düsê«;ÛwüºeTT\ H=dü+>∑TqT. >∑Ts¡Te⁄ Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. m≥¢q
>∑Ts¡Te⁄ Je⁄q≈£î ÁãVü≤à ‘·‘·«eTTqT Á|üø±•+|ü #˚dæ nC≤„qeTqT X¯Á‘·Te⁄
qT+&çs¡øÏå+#·TqT. dü+kÕs¡ ã+<ÛäeTTqT q•+|üCÒj·TTqT. uÛÑ≈£îÔq≈£î <˚e⁄&ÉT
Á|üdüqTï&ÉsTTq Ä <˚e⁄ì e\q q‘·&ÉT dü<äTZs¡T düe÷y˚X¯eTTqT es¡eTT>∑
ø√s¡TqT. >∑Ts¡Ty˚ Á|üdüqTï&ÉsTTq#√ düs¡« <˚e‘·\T ø√s¡≈£î+&É>∑H˚
Á|üdqü Tï\>∑T<äTs¡T. >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ nqTÁ>∑V≤ü eTTq≈£î bÕÁ‘·T\T ø±ì yês¡\≈£î
<˚e‘·\ j·TqTÁ>∑Vü≤eTT dü«|üïeTTq+<äTqT \_Û+#·<äT. ø±q >∑Ts¡Te⁄qT Á|ü‹
yês¡TqT uÛÑøÏÔ‘√ ùd$+#· e\j·TTqT. nì ÁãVü≤à #Ó|üŒ >∑Ts¡Te⁄q≈£î n+‘·
>=|üŒ‘·q yÓT+<äT\≈£î e#ÓÃqì ø£* Á|ü•ï+#ÓqT.
<ëìøÏ ÁãVü≤à Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT. >∑Ts¡Te⁄ e\qH˚ eTqeTT ‘Ó*j·Tì
XÊÁdüÔ $wüjT· eTT\qT ‘Ó\TdüTø=q ø£\T>∑T#·THêïeTT. dü+kÕs¡eTTqT+&ç eTq\
>∑Ts¡Ty˚ ‘·]+|ü #˚>∑\&ÉT. >∑Ts¡T ùde#˚ düs¡«eTT dæ~Δ+#·TqqT≥≈£î ˙ø=ø£
ø£<∏äqT #Ó|ü#·THêïqT, $qTeTT.
|ü P s¡ « eTT >√<ëeØ rs¡ e TTq n+^s¡ d ü T &É q T eTVü ≤ ]¸ jÓ T Tø£ ÿ
ÄÁX¯eTeTT>∑\<äT. n+<äT ô|’\T&ÉqT eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ |ü⁄Á‘·T&Ó’q y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉqT
H=ø£ eTVü‰‘·Tà&ÉT ìedæ+#·T#·T+&ÓqT. n‘·ì jÓTT<ä› #ê˝≤eT+~ •wüß´\T
y˚<Ûë<Ûä´j·Tq yÓTTqs¡TÃ#·T+&ç]. ˇø£Hê&ÉT y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT ‘·q •wüß´\ uÛÑøÏÔì
|üØøÏå+#·<ä\∫ yês¡\‘√ z •wüß´˝≤sê ! H˚qT MTø=ø£ $wüj·TeTT
#Ó | ü  #· T HêïqT. H˚ q T mìïjÓ ÷ »qàeTT\ ÁøÏ + <ä |ü P s¡ « yÓ T Tø£
bÕ|üe÷#·]+∫‹ì. Hê ‘·|dü Tü ‡#˚ n+<äT ø=+‘· q•+#ÓqT. ø=+‘· ÁbÕs¡ãeΔ TT
e÷Á‘·eTT H˚qqTuÛÑ$+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. n{Ïº bÕ|ü |òü\eTTqT á »qà˝À
qqTuÛÑ$+#·H˚ì Hê≈£î yÓ÷ø£åeTTq≈£î $|òüTïeTTyê{Ï\T¢qT. Ä bÕ|ü|òü\
eTqTuÛÑ$+#·T≥≈£î, düs¡« bÕ|üeTT\ q•+|ü#˚ôd&ç ø±o |ü≥ºDeTTq≈£î
b˛<ä\∫‹ì.
MT˝ÀHÓe«]ø£sTTqqT Hêj·T+<äT uÛÑøÏÔ $XÊ«düeTT\Tqï#√ qqTï ø±o
|ü≥ºDeTTq≈£î rdæø=ì bı+&ÉT nì #Ó|üŒ •wüß´\+<äs¡T ˇø£] yÓTT>∑yÓTTø£s¡T
#·÷#·Tø=qT#·T+&ç]. ø±ì n+<äT Be≈£î&ÉqT H=ø£ •wüß´&ÉT e÷Á‘·eTT
>∑Ts¡Te⁄qT düMT|æ+∫ qeTdüÿ]+∫, kÕ«MT MTs¡T #Ó|Œæ q~ dü‘´· eTT. X¯Øs¡eTT
dü«düeú TT>∑ qT+&É>H∑ Ó bÕ|üeTTq≈£î Á|ü‹ÁøÏjT· #˚døæ =qT≥ <Ûsä à¡ eTT. ñù|øÏ+å ∫‹
y˚Tì Ä bÕ|üy˚T $wüeTT‘√ düeTyÓTÆ nH˚ø£ »qà\≈£î ø±s¡DeT>∑TqT. ø±q
MTyÓ+≥ e∫Ã MTs¡T ÄbÕ|üeTTqqTuÛÑ$+#·T düeTj·TeTT˝À H˚qT MT≈£î ùde
#˚ôd<äqT. n|ü&ÉT y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT Be≈£îì‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT. B|üø±"
Çs¡Te~ jÓTTø£ÿ dü+e‘·‡s¡eTT\T ≈£îwüßs˜ √–HÓ’ ø£+&ÉT¢ ø±fi¯ó>¢ ÷∑ &É kÕ«BÛqeTT˝À
˝Òø£ |ü&j ç T· T+<äTqT. ˙e⁄ n{Ïº düeTj·TeTT˝À qqTï s¡ø+åÏ #·>\∑ X¯øÔÏ j·TT+&çqH˚
á ø±s¡úÛ≤s¡eTTq ø=&É+ã&ÉTeTHÓqT. ÄeT≥ $ì Be≈£î&ÉT >∑Ts¡Te⁄‘√
kÕ«MT, MT≈£î ã<äT\T Ä bÕ|ü|òü\eTTqT H˚H˚ nqTuÛÑ$+#Ó<äqT. MT≈£î ÁX¯eT
e<äT›, Ä ≈£îwüß˜s√>∑eTT Hêπø e#·TÃq≥T\ ôd\$+&ÉHÓqT. Ä e÷≥$ì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 8
y˚ < ä < Û ä s ¡ T à&É T dü + ‘√wæ + ∫ ≈£ î e÷sê : me] bÕ|ü | ò ü \ eTT yêπ s

nqTuÛ$Ñ +|üe˝…qT. ˇø£sT¡ eT]jÓTTø£] u≤|ü|\üò eTT qqTuÛ$Ñ +#·T≥ <Ûsä à¡ eTT
ø±<äT. ø±qH˚qT á X¯Øs¡eTT‘√&ÉH˚ Ä bÕ|ü|òü\eTT qqTuÛÑ$+#Ó<äqT.
s√>∑eTTqqTuÛ$Ñ +#·T≥ m+‘·øw£ yºü ÷Ó n{Ïyº ê]øÏ ùde #˚jT· T≥j·TT n+‘·ø+£ f…
m≈£îÿe ø£wüºeTT. ø£qTø£ á$wüj·TeTT˝À Ä˝À∫+∫ ˙≈£î X¯øÏÔ ø£\<˚ì qqTï
ø±oøÏ rdüTø=ì bıeTTà, Ç+‘· e÷Á‘·eTT düVü‰j·TeTT #˚dæ‹y˚ì Hê
bÕ|ü|òü\eT#·Ã≥qqTuÛÑ$+∫ XÊX¯«‘· $eTTøÏÔ bı+<Ó<äqT. n|ü&ÉT Be≈£î&ÉT
>∑Ts¡Te⁄‘√ kÕ«MT MTs¡T Hê≈£î ø±o $X‚«X¯«s¡Tì‘√ düe÷qeTT>±q nfÒ¢
jÓTTq¬sÃ<äqq>± >∑Ts¡T •wüß´*<ä›s¡T ø±o CÒ]]. >∑Ts¡Te⁄ eTDÏø£]íø£˝À
kÕïqyÓTTq]Ã $X¯«Hê<∏äTì |üPõ+∫ ‘·q dü+∫‘· bÕ|ü |òü\eTTqT
nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î düqï<äTΔ&ÉsTT ø£+ã˝≤X¯«‘·s¡eTTqT H=ø£ <˚yê\j·TeTTq
ìedæ+∫]. yÓ+≥H˚ n‘·ì X¯Øs¡eTT ≈£îwüßºs√>∑eTT#˚ HêÁø±+‘·eTjÓT´qT.
HÓ Á ‘· V ” ≤ qT&É j Ó T ´qT. ø±ì B|ü ø £ & É T ÁX¯ < ä Δ ‘ √ ùd$+#· T #· T +&Ó q T.
X¯Øsêej·TeeTT\ qT+&ç NeTTHÓ‘·TÔs¡T ø±s¡T#·T+&ÓqT. n+<äT+&ç
ÁøÏeTT\T>∑÷&É ãVæ≤s¡Z‘·eTT\>∑T #·T+&ÓqT. y˚<ä<Ûäs¡Tàq≈£î s√>∑u≤<Ûä#˚ düàè‹
qwüºeTjÓT´qT. Ç{Ïº dæú‹˝À B|ü≈£î&ÉT >∑Ts¡Te⁄qT $X¯«Hê<∏äTì>∑ uÛ≤$+∫
_#·ÃyÓT‹Ô nqïeTT rdæø=ì e∫Ã ô|≥Tº#T· +&ÓqT. s√>∑eTT#˚ |”&øç |£ ãü &çq|ü⁄&ÉT
kÕ<ÛäTe⁄\T ≈£L&É XÊ+‹ì >√\Tb˛sTT Á≈£Ls¡dü«uÛ≤e⁄\>∑T≥ düVü≤»eT>∑T≥#˚
•wüß´&ÉT ‘Ó∫Ãq _Ûø£åeT+∫~>± ˝Ò<äì ‹s¡kÕÿs¡ uÛ≤eeTTq ∫$Tày˚j·TTqT.
•wüß´ì ø=≥TºqT, nqsêì e÷≥˝≤&ÉTqT. ø±ì ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT e÷Á‘·eTT
ø£ìø£]+∫ •wü´ •U≤eTD° ! Hê ì$T‘·Ô $T+‘· ø£wüºeTqTuÛÑ$+#·T #·T+{Ïyê
nì jÓ÷<ës¡TÃqT. yÓ+≥H˚ ãT~Δ e÷] qqTï á>∑\T u≤~Û+#·T#·Tqï$,
ÁeDeTT\ ˙e⁄ dü]>± ø£&ÉT>∑T≥jÓÆTqqT ˝Ò<äT nì n~Ûπøå|æ+#·TqT. ùde
#˚jT· T#·Tqï q‘·ìì _Ûø˝å£ øÒ £ ≈£Ls¡TÃ+{Ïye˚ Tì $dæ–ø=qTqT. Çf…ì¢ ï $<Ûeä TT\
|üØøÏå+∫qqT •wüß´&É~ j˚T~j·TT eTqdüTq qT+#·Tø=qø£ >∑Ts¡Te⁄H˚
eTùV≤X¯«s¡Tì>∑ uÛ≤$+∫ ùde#˚j·TT #·T+&ÓqT. ø±o πøåÁ‘·eT+<äTqïqT
rs¡ ú j · ÷ Á‘· \ T #˚ j · T T≥>±ì $X‚ « X¯ « s¡ T ì <ä ] Ù+#· T ≥>±ì #˚ j · T ø£
>∑Ts¡Tùdyêìs¡‘·T&ÉT e÷Á‘·y˚T nsTTj·TT+&ÓqT. Ç≥T¢ ø=+‘· ø±\eTT »s¡T>∑
$X¯«Hê<∏Tä &ç‘ì· >∑Ts¡TuÛøÑ øÔÏ Ï yÓT∫Ã düMT|æ+∫ B|üø±— ˙≈£î Çwüyº TÓ qÆ es¡eTTqT
nqTÁ>∑Væ≤+#· e∫Ã‹ y˚&ÉTeTHÓqT. n|ü&ÉT B|ü≈£î&ÉT ªªeTè‘·T´+ »j·÷ !
e÷ >∑Ts¡Te⁄qT $#ê]+∫ yê]øÏ q_ÛeT‘· eTsTTq#√ MT e\q es¡eTT
ø√¬s<äμμ nì #Ó|Œæ B|ü≈î£ &ÉT >∑Ts¡Te⁄qT düMT|æ+∫ $qj·TeTT‘√ >∑Ts¡TeπsD≤´—
$X¯«Hê<∏äT&ÉT Hê≈£î es¡eTT©j·Te#ÓÃqT. MTj·÷»„ nsTTq#√ MT s√>∑eTT
ñ|üX¯$T+#·Tq≥T¢ es¡eT&ç¬><äqì #Óô|ŒqT. Ä e÷≥ $ì >∑Ts¡Te⁄ zØ,
Hê≈£î ùde#˚jT· T≥ ˙≈£î ø£weºü TjÓT´Hê? Hê≈£î áX¯«s¡Tì es¡eTT‘√ |üì˝Ò<Tä ,
Hê bÕ|ü|\üò eTTqT |üP]Ô>∑ H˚H˚ nqTuÛ$Ñ +#Ó<qä T, es¡eTT\#˚ ‘ê‘êÿ*ø£eTT>∑
‘·–Zq≥T\T+&ÉT≥j˚T >±ì m|üŒ{Ï¬ø’qqT ø£s¡à X‚wü eTqTuÛÑ$+#·ø£ rs¡<äT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 10
nHÓqT. Ä e÷≥ $ì B|üø&£ TÉ áX¯«s¡Tì düMT|æ+∫ X¯+ø£sê MT es¡eTT\‘√
e÷≈£î |üì˝Ò<Tä . e÷ >∑Ts¡Te⁄q≈£î n_ÛeT‘·eTT>±ì es¡eTT H˚H≥Ó T¢ ø√s¡T<äTqT.
ø±q ‘·eTs¡T yÓfi¯ófl&ÉT nHÓqT. Ä e÷≥ $ì $dæà‘·T&Ó’ •e⁄&ÉT ¬ø’˝≤düeTTq≈£î
yÓfiËflqT. eT]jÓTTø£ ~qeTTq $wüßíe⁄ ¬ø’˝≤düeTTq≈£î sê>± •e⁄&ÉT B|ü≈£îì
jÓTTø£ÿ >∑Ts¡TuÛÑøÏÔì >∑÷]Ã Á|ükÕÔ$+#ÓqT. •e⁄ì yêø£éTT\T $ì $wüßíeT÷]Ô
n{Ïº ì»eTsTTq >∑Ts¡TuÛøÑ ìÔÏ #·÷&É qT‘·‡Væ≤+∫ Ä >∑Ts¡T•wüß´\Tqï ø£+ãfi‚X«¯ s¡
<˚yê\j·TeTTq≈£î e∫Ã B|ü≈î£ &ÉT #˚jT· T >∑Ts¡TX¯óÁX¯Swü ø£sÃ¡ s¡Ty=+~ B|ü≈î£ ì
|æ*∫ B|üø±— ˙ >∑Ts¡TuÛøÑ øÔÏ Ï dü+‘·d+æ ∫‹ì, es¡eTT ø√s¡Tø=HÓeTHÓqT, n|ü&ÉT
B|ü≈£î&ç≥T\HÓqT. ø√]ø£ ˝Òì Hê≈£î MTs¡T es¡eTT*#·TÃ≥ jÓT+<äT\≈£î ?
H˚qT @$Tj·TT $TeTTà\ >∑÷ØÃ ‘·|eü TT #˚jT· ˝Ò<Tä . ø√≥¢ø=\~ dü+e‘·‡s¡eTT\T
eTTqT\T MT e\q es¡eTT\ qù|øÏ+å ∫ ‘·|eü ÷#·]+#·T#·THêïs¡T n{Ïº yê]πø
MT es¡eTT\ H=dü>∑T&ÉT nì nHÓqT. Ä e÷≥\T $ì $wüßíeT÷]Ô Hêj·THê—
me&ÉT >∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔ&√ yê&˚ e÷≈£î uÛÑ≈£îÔ&ÉT, ø±qH˚ ˙ uÛÑøÏÔ#˚ Äø£]¸+|üã&ç
e∫Ã‹ì. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ ùd$+#·Tyês¡T, uÛÑs¡ÔqT ùd$+#·T |ü‹Áe‘·\T e÷≈£î
uÛÑ≈£îÔ˝Ò. jÓ÷^X¯«s¡T\qT, kÕ<ÛäTe⁄\qT |üPõ+#·T≥j·TT eTeTTà\qT
|üPõ+#·T≥j˚T >±q ˙ uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫‹ì. es¡eTT ø√s¡Tø=qTeTHÓqT.
n|ü&ÉT Be≈£î&ÉT $wüßíeT÷]Ô‘√ MT]#·TÃ es¡eTT\T e÷ >∑Ts¡Ty˚ e÷≈£î
˙j·T düeTs¡Tú&ÉT >∑Ts¡Ty˚ e÷≈£î düs¡«dü«eTT. n{Ïº >∑Ts¡Te⁄qTù|øÏå+∫ MT
e\q es¡eTT\T ø√s¡Tyê&ÉqT ø±qHÓqT. n‘·ì uÛÑøÏÔøÏ $TøÏÿ* dü+‘·dæ+∫
$X¯«Hê<∏äTì Á‹|æŒ |ü+|æq≥T\ qqTï >∑÷&É |ü+|ü≈£îeTT m≥¢sTTqqT ˙≈£î
es¡eTT©j·T y˚&ÉTø£ ø£\T>∑T#·Tqï~. nì $TøÏÿ* ìs¡“+~Û+#· B|ü≈£î&ÉT
n≥¢sTTq#√ Hê≈£î yÓqTø£{Ï ø£qï n‘·´~Ûø£eT>∑T >∑Ts¡TuÛÑøÏÔì e÷Á‘·eTT
nqTÁ>∑V≤æ +|ü⁄eTì ÁbÕ]ú+#·T#·T $wüßeí T÷]Ô bÕ<äeTT\ô|’ ã&ÓqT. $wüßeí T÷]Ô
n{Ïº es¡$T∫Ã B|ü≈î£ ì ˝ÒeHÓ‹Ô øö–*+#·Tø=ì Äos¡«~+∫ yÓ&*É b˛jÓTqT.
n+‘· B|ü≈î£ &ÉT >∑Ts¡Te⁄qT düMT|æ+∫ qeTdüÿ]+|ü •wüß´&Ü ˙e⁄ Ç+‘·es¡≈î£
$wüßeí ⁄‘√ H˚$T Á|üd+ü –+∫‹$. yê]e\q H˚$T j·÷•+∫‹$. nì j·T&ÉT>∑
B|ü≈î£ &ÉT kÕ«MT— H˚H$˚ Tj·TT ø√s¡˝<Ò Tä . es¡eTT ø√s¡TeTì $TøÏÿ* ìs¡“+~Û+#·>±
MT bÕ<äeTT\ j·T+<äT <äè&ÛÉ uÛøÑ ìÔÏ e÷Á‘·yT˚ j·÷∫+∫‹ì nHÓqT Ä e÷≥\T
$ì y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT dü+‘·dæ+∫ ˙e⁄ ∫s¡+J$yÓ’ ø±o j·T+<äT+&ÉTeTT. düeTdüÔ
dæ<äTΔ\T ˙ sTT+≥ qT+&ÉTqT. $X¯«Hê<∏äT&ÉT ˙ j·÷BÛqeTTqH˚ j·TT+&ÉTqT.
ìqTï mes¡T ø£wüºø±\eTTq düà]+‘·Ts√ yê] ø£wüºeTT\T ‘=\T>∑TqT. ìqTï
düà]+#·Tyês¡T <ësê|ü⁄Á‘ê<äT\ ‘√&ÉqT, <Ûqä ø£qø£ edüTÔ yêVü≤Hê<äT\ ‘√&ÉqT
düTKeTT>∑ J$+‘·Ts¡T nì #Ó|æŒ $TøÏÿ* Áù|eT‘√ B|ü≈£îq ø±*+>∑q
yÓ T Tq¬ s ÃqT. B|ü ≈ £ î &É T >∑ T s¡ T dü Œ s¡ Ù e÷Á‘· e TTqH˚ dü e Tdü Ô $<ë´
bÕs¡+>∑‘·T&ÉjÓT´qT. y˚<ä<Ûäs¡Tàì X¯Øs¡eTT ≈£îwüß˜s√>∑ s¡Væ≤‘·yÓTÆ ~e´
X¯Øs¡eTj·T´qT. •wüß´ì uÛÑøÏÔì |üØøÏå+#·>∑\+<äT\≈£î >±qT eTVü‰C≤„ìjÓÆT
>=|üŒ ‘·|üdæ«jÓÆTq y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT ≈£îwüß˜s√–>∑ ø£qã&ÓH˚ ø±ì n{Ïº eTVü‰‘·Tàq≈£î
bÕ|üeTT X¯+øÏ+#· ≈£L&É M\T |ü&<É Tä . n{Ïº eTVü‰‘·Tà\T ø±o j·÷Á‘· dü\T|ü⁄≥
≈£L&É ø±oπøåÁ‘· eTVæ≤eTqT ˝Àø£eTTq≈£î Á|ü<ä]Ù+#·T≥ e÷Á‘·y˚T nì Ç≥T¢
ø£*‘√ ÁãVü≤à >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ Á|üu≤Û eeTT #Óô|Œqì dü÷‘·T&ÉT XÖqø±~ eTVü≤s¡T¸\‘√
#Ó|æŒq≥T\ ÁãVü≤àyÓ’es¡Ô |ü⁄sêDeTTq >∑\<äT. ÁãVü≤àyêø£éTT $ì ø£*
uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î e#ÓÃqì dæ<äΔeTT˙X¯«s¡T&ÉT HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ
Á|üuÛ≤eeTT á ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTTq #Óô|ŒqT.
Ç~ l >∑Ts¡T#·]Á‘· j·T+<ä* >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTqT
¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ j·T' ø£*ÁãVü≤à dü+yê<ä $TùwD≤Vü≤ j·TT>∑dæú‹' ˆˆ
>∑Ts¡Tùdyê+#· dæ<ëΔkÕ´‘Y l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
‘êˆˆ dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î >∑Ts¡T∫Á‘·eTTqT >∑D>±|ü⁄s¡eTTq nX¯«‘·ú
eèø£åeTT ÁøÏ+<ä uÀ~Û+#·T≥.
XÀ¢ˆˆ >∑Ts¡TÁs¡“Vü≤à >∑Ts¡T]«wüßí' >∑Ts¡TπsΔy√ eTùV≤X¯«s¡' ˆˆ
>∑Ts¡TkÕ‡øå±‘·Œs¡ ÁãVü≤à ‘·ôd’à l >∑Ts¡Ty˚qeT' ˆˆ
‘êˆˆ y˚<ä <Ûäs¡Tà&ÉqT >∑Ts¡Te⁄qT Be≈£î&ÉT ùd$+#·T≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 12
eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT
dæ<eΔä TTìe\q >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ Á|üu≤Û eeTTq+‘·jT· T $ìq HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT kÕ«MT
H˚qT MT<ëdüT&ÉqT. MTìyêdü yÓTø£ÿ&É Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTTì n‘·ìì
Ä*+>∑qyÓTTq]Ã Ç≥T¢ #Ó|üŒ<=&É¬>qT.
e÷ >∑ T s¡ T e⁄ jÓ T Tø£ ÿ ìyêdü Á>±eTy˚ T e÷ Á>±eTeTT >∑ T s¡ T
eTVæ≤e÷eTè‘·bÕqy˚T e÷≈£î JeHê<Ûës¡eTT. á |ü⁄düÔø£eTTqT #·÷&ÉTeTT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT. Bìì |ü]+ƒ ∫qyê]øÏ uÛTÑ øÏeÔ TT≈£î\Ô T ø£s‘¡ ˝· ≤eT\ø£eTT\T
|ü⁄Á‘ê]úøÏ |ü⁄Á‘·T&ÉTqT, <ÛäHê]úøÏ <ÛäqeTTqT eTTeTT≈£åîe⁄q≈£î C≤„qÁbÕ|æÔj·TT
Bìì |ü]ƒ+#·T≥ e\q dæ~Δ+#·TqT. á Á>∑+<∏äeTTHÓes¡T X¯ó∫jÓÆT uÛÑøÏÔ‘√
dübÕÔVü≤eTT˝À |ü]ƒ+‘·Ts√ yê] eTH√s¡<∏äeTT\T HÓs¡y˚s¡TqT. n{Ïºyê]øÏ
Á>∑ V ü ≤ u≤<Û ä \ T>±ì s√>∑ | ” & É \ T >±ì ø£ \ T>∑ e ⁄. n{Ï º y ês¡ T
X¯‘êj·TTwüà+‘·T\>∑T<äTs¡T. ÁãVü≤à Vü≤‘ê´~ bÕ|üeTT\T >∑÷&É á Á>∑+<∏äeTT
|ü]ƒ+#·Tyê]øÏ q•+#·TqT. nì dæ<äΔeTTì #Ó|üŒ>± HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT kÕ«MT
m+‘·ø±\eTT qT+&çjÓ÷ á Á>∑+<∏äeTTqT |ü]ƒ+#· ìX¯ÃsTT+∫‹ì. <ä|æŒø£
ø=qïyê]øÏ neTè‘·eTT \_Û+∫q≥T¢ H˚{øÏ Ï MT<äsÙ¡ qeTjÓT´qT. á Á>∑+<∏eä TTqT
MTπs <äjT· ‘√ Hê≈£î ÁX¯eDeTT #˚sTT+∫ qqTï <Ûqä T´ì #˚jT· T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n|ü&ÉT dæ<äΔeTTì n‘·ì‘√ Ç+‘· |üs¡´+‘·eTT ˙≈£î <äè&ÛÉyÓTÆq >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ
˝Òøb£ ˛e⁄≥#˚‘H· ˚ ø£weºü TT\ qqTuÛ$Ñ +#·T #·T+{Ï$. <äè&ÛyÉ TÓ qÆ >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ ø£\yêìøÏ
HÓ{Ïº ø=s¡‘·j·TT qT+&É<äT, nì #Ó|æŒ ‘·q jÓTTø£ÿ Vü≤düÔeTTqT n‘·ì •s¡eTTq
qT+∫ HêeT<Ûës¡ø± uÛj Ñ T· |ü&≈É î£ eTT. ∫+‘· e<ä\TeTT. ˝…eTTà dü+X¯jT· eTTqT
$&ÉHê&ç >∑Ts¡Te⁄qT uÛÑõ+|ü⁄eTT. >∑Ts¡TeT÷]Ô mqï&ÉTqT ‘·q uÛÑ≈£îÔì ñ
ù|øÏå+#·s¡T. >∑Ts¡Teq <äj·÷düeTTÁ<äT&Éì ‘Ó*dæø=qTeTT, >∑Ts¡T#·s¡DeTT\
X¯sD¡ T bı+~qyê]øÏ \_Û+#·ì <Ó~j › T· T ˝Ò<Tä y˚T|òTü eTT n+‘·{≤ e]¸+#·TqT,
<ëìøÏ |üøbå£ Õ‘·eTT ˝Ò<Tä , ø±ì Ä ñ<äøe£ TT m‘·TÔ Á|ü<X˚ e¯ TTq ì\Te C≤\<äT.
‘·{≤ø£eTT\j·T+<˚e∫Ã #˚s¡TqT. <ë+_Û≈£î&ÉsTTq uÛÑ≈£îÔì ∫‘·ÔeTT m‘·TÔ
Á|ü<˚X¯eTT e+{Ï~. nø£ÿ&É uÛÑøÏÔøÏ ‘êe⁄+&É<äT. ø±q Ç|üŒ{Ï¬ø’qqT ìX¯Ã\yÓTÆq
uÛÑøÏÔ‘√ >∑Ts¡Te⁄qT uÛÑõ+|ü⁄eTT >∑Ts¡Te⁄qT ø£\Œeèø£åeTT ‘√&ÉqT b˛\TÃ≥≈£î
eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT 13
M\Tø±<äT. ø£\Œeèø£åeTT dü+ø£*Œ+∫q |òü\eTT\H˚ Ç#·TÃqT. >∑Ts¡Teqïy√
•wüß´q πø&ç Væ≤‘·yÓ÷ n~j˚T jÓTTdü+>∑TqT. nì #Ó|üŒ kÕ«MT ! H˚H=ø£ Á|üX¯ï
y˚j·TT#·THêïqT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT uÛÑ÷˝Àø£eTTq e÷qe⁄&Ó’ ne‘·]+#·T≥≈£î
ø±s¡Dy˚T$T ? nì Á|ü•ï+#ÓqT. n|ü&ÉT dæ<äΔeTTì •c˛´‘·Ôe÷ á
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT ÁX¯eDeTT #˚j·TTeTT. ˙dü+X¯j·TeTT\ìïj·TT rs¡TqT.
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT s¡÷|üs¡Væ≤‘·T&Ó’qqT <Ûäs¡àeTTqT bÕ*+#·T≥≈£î>±qT uÛÑ≈£îÔ\
qT<äΔ]+#·T≥≈£î >±qT n|ü&É|ü&ÉT uÛÑ÷˝Àø£eTTq qe‘·]+#·T#·T+&ÉTqT.
ÁãVü‰à $wüßí eTùV≤X¯«s¡T\T düèwæº dæú‹ dü+Vü‰s¡eTT\ »s¡T|ü⁄#·T+<äTs¡T. á
eTT>∑TZs¡T |üs¡düŒs¡eTT uÛÒ<äeTT ˝Òìyês¡j·TT´ ø±sê´qTkÕs¡eTT>± s¡÷|üeTT\
d”«ø£]+∫‘·Ts¡T. n+<äT˝À $wüßeí T÷]Ô »>∑‘T· qÔ T bÕ*+#·e\dæq j·T~Ûø±s¡eTT
>∑\yê&Ó’ j·TTqï+<äTq $X‚wæ+∫ j·Te‘ês¡eTT\ <Ûä]+#·T#·T+&ÉTqT. n{Ïº
$wüßeí ⁄ jÓTTø£ÿ j·Te‘ês¡eTT\≈£î ø±s¡DeTT á ÁøÏ+~ $<Ûeä TT>∑ #Ó|Œü ã&çq~,
$qTeTT.
|üPs¡«eTT dü÷s¡é+X¯eTTq n+ãØwüß&ÉqT H=ø£ $wüßíuÛÑ≈£îÔ&ÉT <äè&ÛÉÁe‘·T&Ó’

@ø±<äo Áe‘·eTT ìj·TeTeTT‘√ »s¡T|ü⁄#·T+&ÓqT. ˇø£s√Eq n‘·ì sTT+{ÏøÏ
<ä÷sê«düT&ÉT n‘·ì Áe‘·uÛÑ+>∑ ì$T‘·ÔyÓ÷ j·TqTq≥T\ e#ÓÃqT Ä s√E
<ë«<ä• ˇø£ |òTü &çjT· e÷Á‘·yT˚ j·TT+&ÓqT. n+ãØwüß&ÉT <ë«<ä• |òTü &çjT· \˝ÀH˚
bÕs¡D#˚j·TT ìj·TeTeTT>∑\yê&ÉT. n‘·qT <ä÷sê«düTì #·÷&É>∑H˚ ˝À|ü\
uÛÑj·TeTTH=+<ÓqT. ø±ì n‘·qT n‹~∏ dü‘êÿs¡eTT #˚j·TTyê&ÉT >±q $~Û
|üPs¡«ø£eTT>∑ <ä÷sê«düTHÓ<äTs=ÿì bÕ<äÁ|üøå±fi¯q yÓTTq]Ã kÕ«MT á s√Eq
<ë«<ä• dü«\ŒeTT>∑H˚ ø£\<äT. ‘·eTs¡T lÁ|òüTeTT>∑ nqTcÕ˜qeTT |üP]Ô#˚dæ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 14
bÕs¡DeTTq≈£î <äj·T#˚j·TT&Éì y˚&ÓqT.
<ä÷sê«düT&ÉT q~πø– m+‘·ø±\eTTq≈£î sêø£b˛jÓTqT. n+ãØwüß&ÉT #˚jT· Tq~
˝Òø£ <ë«<ä• bÕs¡DeTT |ü+&ç‘T· \ nqTeT‹ ô|’ ñ<äøe£ TT ‘√&ÉH˚ Ä#·]+#ÓqT.
n+‘·˝À <ä÷sê«düT&ÉT e∫Ã, eT+&ç|ü&ÉT#·T n‹~∏jÓÆTq qqTï nee÷qeTT
#˚dæ bÕs¡D#˚‹dæ$. Ç~>√ ìqTï X¯|+æ #Ó<qä ì ø£qTï ˝…i¿ #˚ôdqT. n+ãØwüß&ÉT
#˚j·TTq~ ˝Òø£ ‘·q eTqdüT‡qT $wüßíe⁄q+<äT @ø±Á>∑eTT>∑ ì*ô|qT yÓ+≥H˚
$wüßíe⁄ n<äèX¯´ s¡÷|üeTT>∑ e∫Ã X¯s¡D≤>∑‘· e‘·‡\T&ÉT >±q Ç<ä›s¡≈£î eT<Ûä´
ì*#ÓqT. <ä÷sê«düT&ÉT ø√|üeTT‘√ ˙e⁄ #˚|eü ⁄>∑eTTà, |ü+~$>∑eTTà, sêC≤s¡Ω‘·
˝Òì ø£åÁ‹j·TT&Ée⁄ >∑eTTà, nì mìïjÓ÷ XÊ|üeTT\ ì#ÓÃqT. yÓ+≥H˚ $wüßíe⁄
Á|ü‘´· ø£eå TT>∑ <äsÙ¡ q$T∫Ã <ä÷sê«düTì‘√ ãTTw”X«¯ sê: ˙ XÊ|üeTT #Ó\e¢ \j·TTqT
Hê uÛÑ≈£îÔ&ÉT s¡øÏå+|üãqe\j·TTqT. ˙ XÊ|üeTT\T H˚qT $+{Ïì. n+ãØwüß&ÉT
qqTï <Ûë´ì+#·T#·T Hê˝À\sTT+∫ j·TT+&ÉT≥ e\q ˙ XÊ|üeTT\q‘·&ÉT
$q˝Ò<äT. ø±ã{Ïº ˙ XÊ|üeTT\ qqTdü]+∫ <Ûäs¡àdü+s¡ø£åD≤s¡úeTT, uÛÑ÷uÛ≤s¡eTT
rdæy˚j·T>∑\+<äT\≈£î >±qT uÛÑ≈£îÔ\ s¡øÏå+#·T≥≈£î >±qT H˚H˚ ne‘·]+#Ó<äqT
nì #Óô|ŒqT.
á ô|’ ì$T‘·ÔeTT#˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT $XÊ«‘·Tà&Ó’ düs¡«yê´|ü≈£î&Ó’qqT eT‘·‡´
≈£Lsêà<äé‘ês¡eTT\qT <Û]ä +∫ •wüº dü+s¡øDå£ <äTwüº •ø£Då eTT #˚jT· T#·T+&ÓqT.
<äXÊe‘ês¡eTT˝Ò ø±ø£ Ç+¬øìïjÓ÷ ne‘ês¡eTT\T >∑\e⁄. n{Ïº ne‘ês¡eTT\
s¡Vü≤düéTT\qT ÁãVü≤à$<äT˝Ò ‘Ó*dæø=qT≥≈£î düeTs¡Tú\T, eT÷&ÛÉT\T
Á>∑Væ≤+|üC≤\s¡T. |üPs¡« ø±\eTTq Á‹eT÷s¡TÔ\T nqdü÷j·÷<˚$ j·TqT
|ü‹Áe‘ês¡‘·ïeTT jÓTTø£ÿ >∑èVü≤eTTq≈£î eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq n‹~∏ s¡÷|ü⁄˝…’
e∫Ã j·TT+&ç]. e∫Ã ÄyÓTqT |üØø£å #˚j·THÓ+∫ ÄyÓT≈£î yês¡T |ü⁄Á‘·T\sTT].
nì dæ<eΔä TTì #Ó|Œü HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT ÄX¯Ãs¡éTT‘√ kÕ«MT— nqdü÷j·÷<˚$ mes√
ÄyÓT≈£î Á‹eT÷s¡T\Ô T |ü⁄Á‘·Tf…s¢ TTs√ Ä ø£<ë∏ uÛ≤>∑eTTqT MTs¡T #Ó|ü &Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
Ç~ l >∑Ts¡T ∫s¡Á‘·eTTq eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
XÀ¢ˆˆ <ä÷sê«dü XÊÙ|ü e÷ÁX¯ó‘·´ jÓ÷...+ãØcÕs¡ú eTe´j·T'
HêHêe‘ês¡ <ÛëØ dü l <ä‘·Ô X¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
‘êˆˆ uÛÑ≈£îÔ&Ó’q n+ãØwüßì s¡øÏå+#·T ì$T‘·ÔeTT <ä÷sê«düTì XÊ|üeTT\qT
$wüßíeT÷]Ô d”«ø£]+#·T≥.
Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT 15
Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l>∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T >∑Ts¡y˚qeT'
XÀ¢ˆˆ <ä‘êÔÁ‘˚j·T •e+ XÊ+‘·+ ˆ Ç+Á<ä˙\ düeT Á|üuÛÑ+,
nqdü÷j·÷Á‹ dü+uÛÑ÷‘·+ ˆ »>∑<äTZs¡T eTTbÕdüàùV≤ ˆˆ
HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ dæ<äΔeTTì #Ó|ü#·T+&ÓqT. HêeT<Ûës¡ø±! ˙e⁄ $TøÏÿ*
<äqT´&Ée⁄ ˙e⁄ Á|ü•ï+#·T≥#˚ Hê≈£î >∑Ts¡T©\\T düà]+#·T uÛ≤>∑éTT
|òüT{Ï+∫q~. >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT #Óô|Œ<ä $qTeTT. |üPs¡«eTT düècÕº´~j·T+<äT
Hêsêj·TDT&ÉT »\XÊsTT nsTTj·TT+&É Ç‘·ì Hê_Û ø£eT\eTT qT+&ç ÁãVü‰à&É
eTT<äsTT+#ÓqT. n{Ïº ÁãVü‰à+&ÉeTT˝À Hê\TZ eTTKeTT\T >∑\ ÁãVü≤à |ü⁄f…qº T.
n‘·qT ~≈£îÿqT ø±\eTTqT düèõ+∫ $wüßíeT÷]Ô Ä»„ qqTdü]+∫ düèwæº eè~Δ
ø±>∑\+<äT\≈£î eTØ∫ nÁ‹, n+–s¡dü, |ü⁄\düÔ´, |ü⁄\Vü≤, Áø£‘·T, e•wüß˜\T
nqT @&ÉT>∑Ts¡T eTVü≤s¡T¸\qT eTqdü‡+ø£\ŒeTT#˚ düèdæº+#ÓqT. nq+‘·s¡eTT
ÁãVü≤à jÓTTø£ÿ ≈£î&ç X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT qT+&ç kÕ«j·T+uÛÑTe eTqTe⁄, m&ÉeT dü>∑
uÛ≤>∑eTT qT+&ç X¯‘·s¡÷|üj·TqT Ád”Ô s¡‘·ïeTTqT »ì+#ÓqT. yê]øÏ
<˚eVüA‹j·TqT ø£q´ ø£*¬>qT. Ä <˚eVüA‹ì ø£s¡ΔeTT&ÉqT Á|üC≤|ü‹øÏ∫Ã
$yêVü≤eTT#˚dæ]. ø£s¡›eTTq≈£î <˚eVüA‹ j·T+<äT ‘=$Tà~ eT+~ ø£q´\T
|ü⁄{Ïº]. n+<äT ¬s+&Ée ø£q´ø£ nsTTq nqdü÷j·TqT ÁãVü≤à e÷qdü
|ü⁄Á‘·T&ÉsTTq nÁ‹ $yêVü≤e÷j&ÓqT. nqdü÷j·÷<˚$ jÓTTø£ÿ #·ø£ÿ<äqeTT
es¡íHêr‘·eTT. ÄyÓT bÕ‹Áe‘·éTT ìs¡T|üe÷qeTT. Ç+Á<ë~ <˚e‘·\T ÄyÓT
bÕ‹Áe‘·´ Á|òüuÛ≤eeTTqT #·÷∫ ;Û‹*¢ Á‹eT÷s¡TÔ\ düMT|æ+∫ ≥T¢ #Ó|æŒ].
nÁ‹ uÛ ≤ s¡ ´ j· T >∑ T nqdü ÷ j· ÷ <˚ $ bÕ‹Áe‘· ´ eTT #· ÷ &É e ÷≈£ î
uÛÑj·TeTT>∑T#·Tqï~. ÄyÓT me«]¬ø’q es¡$T∫Ãq#√ e÷ Ç+Á<ä |ü<ä$j·TT
<äø£ÿ<äì ‘√#·T#·Tqï~ eTH√yêøå±´j·TeTT\‘√ HêyÓT |ü‹ì uÛÑõ+#·TqT.
n‹<∏äT\T dü«|üïeT+<äsTTqqT ÄyÓT >∑èVü≤eTT qT+&ç $eTTKT\sTT b˛e⁄≥
#·÷&ÉeTT. dü÷s¡T´&ÉT >∑÷&É ‘·q rø£íå øÏsD¡ eTT\ HêyÓTô|’ Á|üd]ü +|üCj
Ò T· T≥≈£î
uÛÑj·T|ü&ÉT#·THêï&ÉT. n–ïj·TT ÄyÓTqT <äVæ≤+|üC≤\&ÉT. uÛÑ÷$Tj·TT ÄyÓT
bÕ<ä$T&ÉT#√≥ eTè<äTesTT j·TT+&ÉTqT. ÄyÓT jÓTe«]ì m|ü&ÉT X¯|+æ #·TH√
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 16
nqT uÛÑj·TeTT‘√ e÷ ÁbÕDeTT\T b˛e⁄#·Tqï$. ø±q »>∑BX¯«s¡T˝≤sê !
Á|üdüTÔ‘·eTT e÷≈£î |òüT{Ï*¢q Ä|ü<äqT ìyê]+∫ e÷≈£î |ü<äÁuÛÑ+X¯eTT
ø±≈£î+&ÉTq≥T\ #˚j·TT&ÉT. MTs¡T nqTÁ>∑Væ≤+#·ì#√ y˚TeTT ÄyÓT sTT+{ÏøÏ
yÓ[fl <ëdüéTT #˚j·Te\dæq <äTs¡Z‹ j˚Ts¡Œ&ÉTqT nq>± Á‹eT÷s¡TÔ\T yê]
e÷≥\T $ì ø√|æ+∫ n+‘· |ü‹Áe‘·j·÷ ÄyÓT— y˚TeTT yÓ[¢ ÄyÓT
Áe‘·uÛÑ+>∑yÓTTq]Ã ÄyÓTqT j·TeT˝Àø£eTTq≈£î |ü+ô|<äeTT. nì <˚e‘·\qT
düe÷<Ûëq|üs¡∫ n‹~∏ s¡÷|üeTT\ <Ûä]+∫ nÁ‹ eTVü≤]¸ ÄÁX¯eTeTTq ˝Òì
düeTj·TeTTq Äø£* >=qï yê] e˝… ÄyÓT ÄÁX¯eTeTT düMT|æ+∫].
nqdü÷j·÷<˚$ì >∑÷]Ã ne÷à e÷≈£î ‘=+<äs¡>± nqï$T&ÉTeTT. MT
sTT+≥ nuÛ≤´>∑‘·T\≈£î ‘·è|æÔ>± Ç#êÃ¤qTkÕs¡eTT>± uÛÀ»qeTT \_Û+#·Tqì
$+{Ï$T. ˙ ø°]Ô $ì e∫Ã‹$T. nq>± yê] e÷≥\T $ì nqdü÷j·÷<˚$
yê]øÏ Á|üD$T*¢ bÕ<äÁ|üøå±fi¯q yÓTTq]Ã ÄdüqeTT\ ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº
ns¡È ´bÕ<äéTT\ düeT]Œ+∫ >∑+<Û|ä ⁄ü cÕŒ<äT\ |üPõ+∫ kÕ«MT ! nqTcÕ˜qeTT
#˚dæø=qT&ÉT. eTVü≤]¸ oÁ|òüTeTT>∑ sê>∑\&ÉT. MTs¡T uÛÑTõ+#·e#·TÃqT nHÓqT
Ä e÷≥ $ì yês¡T MT eTVü≤]¸ e#·TÃ |üs´¡ +‘·eTT ñ+&ÉC≤\eTT. oÁ|òTü eTT>∑
nqï$T&É T eTT. ˝Ò ì #√ b˛jÓ T <ä e Tì]. n|ü  &É T ÄyÓ T n‹~∏
|üPC≤<ÛäTs¡+<Ûäs¡Tsê\T>±q yê]ì ÄdüqeTT\ ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº |üÁ‘·eTT\T+∫
nqïeTT ‘Ó#·TÃ≥≈£î qT<äT´≈£îÔsê\jÓT´qT. n|ü&ÉT yês¡T ÄyÓT‘√ ne÷à
e÷ø=ø£ ø√]ø£ ø£\<äT. e÷j·T;Ûweºü TTqT r]Ã‹y˚ì ˙sTT+≥ uÛTÑ õ+#Ó<eä TT.
n~ @eTìq ˙e⁄ q>∑Tïsê\esTT e÷≈£î nqï$T&Ée\j·TTqT. ˝Òì#√
MTsTT+≥ uÛTÑ õ+#·eTT yÓfiflË <äeTì]. Ä e÷≥ $ì Ä |ü‹Áe‘· ‘·q eTqdüT˝À
Ms¡T kÕe÷q´ e÷qe⁄\T>∑ ‘√#·s¡T @es√ ø±s¡TDÏø£ eTVü‰|ü⁄s¡Twüß\T>∑
qT+&É H √|ü ⁄ Ç{Ï º eTVü ‰ à‘· T à\T $eTTKT\sTTq#√ á ÄÁX¯ e TeTT
eq‘· T \éT>∑ T qT. yê]yê+#Û · q T H˚ q T HÓ s ¡ y ˚ s ¡ Ã ì jÓ T &É \ yês¡ T
$eTTKT\sTTb˛e⁄<äTs¡T. Hê eTqeTT ìwüÿ\ïwüyTÓ Æ ñqï|ü&ÉT ø±eTT&ÉT qH˚ï$T
#˚j·T>∑\&ÉT. Hê uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ ‘·|üy˚T HêøÏ‘·Ô] ‘ês¡ø£eTT. nì $#ê]+∫
kÕ«$T MTø√]ø£ Á|üø±s¡y˚T #˚ôd<äqT dü«düúeTqdüTÿ˝…’ uÛÑTõ+#·T&Éì #Ó|æŒ ÄyÓT
bÕø£XÊ\˝À >∑]– uÛÑs¡Ô bÕ<äeTT\ eTqeTTq düà]+∫ á e∫Ãq yês¡T Hê≈£î
u≤\T\>∑T<äTs¡T >±ø£ j·Tì #Ó|æŒ eÁdüÔeTTqT $&ç∫ nqï|ü⁄ |üfiË¢eTTq
#˚‘·ì&ÉTø=ì yê]ì düMT|æ+#·>± Ç+‘·˝À yês¡T n|ü&ÉT |ü⁄{Ïºq |æ\¢\e˝…
ÁøÏ+<ä|ü&ç bıs¡\T#·T @&ÉTÃ#·T+&ç].
ÄyÓT yê]ì düMT|æ+∫ z<ës¡TÃ#·T Ä _&É¶\ HÓ‹Ôø=q>± ÄyÓT
düÔqeTT\qT+&ç ø°ås¡eTT düeTè~Δ>∑ qT‘·ŒqïeTjÓT´qT. ˇø£ÿø£ÿ]øÏ es¡Tdü>±
bÕ\ì∫Ã ‘·è|æÔ |üs¡#ÓqT. HêeT<Ûës¡ø£— ÄyÓT uÛ≤>∑ý˚TeTì #Ó|üŒ\>∑qT—
Á‹uÛÑTeeTT\T ‘·q˝À >∑\ $wüßíe⁄ ÄyÓT |üj·T' bÕqeTT #˚dæ ‘·è|æÔ bı+<ÓqT.
düèwæºø£s¡Ôj·T>∑T ÁãVü≤àj·TT Ä dü‹ düÔq´bÕqeTT #˚dæ ‘·è|æÔ bı+<ÓqT.
|ü+#·eTTKT&Ó’, bòÕ\H˚Á‘·T&ÉsTTq •e⁄&ÉT Ä kÕBÛ«eT‘·*¢düÔqéTT Á>√*
Äq+<äeTT H=+<ÓqT. Ç~ n+‘·j·T÷ nÁ‹ nqdü÷j·T\ jÓTTø£ÿ ‘·|ü'
Á|üuÛ≤eeTT. ÄyÓT u≤\≈£î\qT ñj·T´\\j·T+<äT |üs¡T+&Éu…{Ïº eT<ÛäTs¡eTT>±
ñ|üìwü<äs¡ú >∑]“¤‘·eTT\>∑T ^‘·eTT\ bÕ&ÉT#·T ìÁ<ä |ü⁄#·TÃ#·T+&ÓqT. Ç+‘·˝À
eT<Ûë´Vü≤ïeT>∑T≥ e\q ‘·b˛eqeTT qT+&ç nÁ‹ eTVü≤]¸ ÄÁX¯eTeTTqT
düMT|æ+|ü, ˝À|ü\ nqdü÷j·T#˚ bÕ&Éã&ÉT ^‘·eTT\T $qã&ÓqT. Äj·Tq
ÄX¯Ãs¡´|ü&ç ÄÁX¯eTeTT Á|üy˚•+∫ nqdü÷j·T e\q »]–q eè‘êÔ+‘·eTT
‘Ó*dæø=ì C≤„q <äèwæ#º ˚ yês¡T Á‹eT÷s¡T\Ô ì Á>∑V≤æ +∫ qeTdüÿ]+#ÓqT. yÓ+≥H˚
ñj·T´\˝À u≤\T¬s’ ñqï Á‹eT÷s¡TÔ\T yê] ì»s¡÷|üeTT\‘√ nÁ‹
nqdü÷j·T\≈£î Á|ü‘´· ø£eå TsTT MT ‘·|'ü Á|üu≤Û eeTTq≈£î yÓT∫Ã‹$T. @eTsTTq
es¡eTT\T ø√s¡Tø=qTeTì]. n|ü&ÉT yês¡T MTs¡T á u≤\ uÛ≤eeTT‘√
e÷≈£î _&É\¶ sTT j·TT+<äTs¡T >±ø£. nì es¡eT&ç–]. nfÒ¢ es¡eTT qqTÁ>∑V≤æ +∫
yê] ˝Àø£eTTq≈£î yêπs–]. Á‹eT÷s¡TÔ\ es¡Á|ükÕ<äeTT>± eTT>∑TZs¡T u≤\Ts¡T
nÁ‹ nqdü÷j·T\≈£î ø£*–]. Ä u≤\Ts¡˝À $wüßí n+X¯‘√ H˚s¡Œ&çq u≤\Tì
<ä‘êÔÁ‘˚j·TT&Éìj·TT, ÁãVü≤à n+X¯eTT‘√ H˚s¡Œ&çq u≤\Tì #·+Á<äT&Éìj·TT,
•e⁄ì j·T+X¯‘√ ø£*–q u≤\Tì s¡TÁ<ë+X¯eTTqT HêeTø£s¡D yÓTTq]Ã].
ø=+‘· ø±\eTT »s¡T>∑>± <ä÷sê«düT&ÉT ‘·q <äTsê«+X¯eTTqT <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì
j·T+<˚ j·TT+∫ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ j·TqTeT‹ô|’ ‘·|eü TTq≈£î b˛jÓTqT. #·+Á<äT&ÉTqT
‘·q ÁãVü‰à+X¯eTTqT <ä‘êÔÁ‘˚j·TTq ø£]Œ+∫ #·+Á<äeT+&É\eTTq≈£î yÓ&É˝…qT.
n|üŒ{Ï qT+&çj·TT <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yêπs Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&ÉsTT >∑Ts¡T
dü + Á|ü < ëj· T eTTq≈£ î eT÷\|” s ƒ ¡ $ TsTT ÁãVü ≤ à ø£ ˝ ≤Œ+‘· e TT uÛ Ñ ≈ £ î Ô \
qqTÁ>∑ V æ ≤ +#· T #· T +<ä T s¡ T .<ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T T\ yê] ÁbÕ<ä T sê“¤ e eTT
c˛&ÉXÊe‘ês¡eTT\T>∑ ø£\Œ uÛÒ<äeTT\qT ã{Ïºj·TT, düeTj·T dü+<äs¡“¤eTTqT
ã{Ïºj·TT »]– j·TTqï≥T\ l yêdüT<˚yêq+<ä düs¡dü«r kÕ«eTT\yês¡T ‘·eT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 18
k˛ÔÁ‘· dü+Á>∑Vü≤eTqT Á>∑+<∏äeTTq+<äT $X¯Bø£]+∫j·TTHêïs¡T. Á>∑+<∏ä $düÔs¡

;Û‹#˚ ˙ >∑Ts¡T∫Á‘·eT+<äT Hê $wüj·Tj·TT ≈£î¢|”Ôø£]+#·ã&çq~.
<ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yês¡T ne<Ûä÷‘·jÓÆT u≤˝Àqà‘·Ô |æXÊ#· s¡÷|üeTT\
dü+#·]+‘·Ts¡T. ø£è‘·jT· T>±<äT\ j·T+<äT ô|≈£îÿ eT+~ yê]ì qe$<Ûä uÛ≈Ñ î£ \Ô ‘√
Hêsê~Û+∫ <ÛäqT´\sTT]. ø±s¡ÔMsê´s¡T®qT&ÉT düàs¡D uÛÑøÏÔ CÒdæ <ÛäqT´&ÉjÓT´qT.
Äj·TTsêE ns¡Ãqj·TqT uÛÑøÏÔ‘√ HÓ’Væ≤ø±eTTwæàø£ düTKeTT\ #·÷s¡>=HÓqT.
eT<ë\dü j·TqT |ü‹Áe‘ê >∑s¡“¤ s¡‘·ïeTsTTq n\s¡Tÿ&ÉqT eTVü‰sêE kÕ«$T
yê]ì e+<äq uÛÑøÏÔ‘√ Hêsê~Û+∫ eTT≈£îÔ&ÉjÓT´qT. |üs¡X¯ósêeTT&ÉT düK´ uÛÑøÏÔ
#˚dæ <ä‘Ô· <˚e⁄ì ø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T&ÉjTÓ ´qT. Ç+‘˚ø±ø£ Á|üV‰ü <¢ Tä &ÉT j·T<äTeTVü‰sêE.
y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT |æ+>∑fi¯ó&ÉqT Hê>∑T&ÉT yÓTT<ä\>∑T yê¬s+<äs√ <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì
Äsê~Û+∫ ø£è‘ês¡Tú\sTT], á $wüj·TeTT <ä‘·Ô |ü⁄sêDeT+<äT $X¯<äeTT>±
Áyêj·T Ä&çq~ nì Ç≥T¢ dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTì‘√ kÕ«MT <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\ yês¡T á ø£*j·TT>∑eTTq+<äT
uÛÑ≈£îÔ\ s¡øÏå+#·T ì$T‘·ÔeTT ãe‘·]+∫s¡ì $+{Ïì n{Ïº yê] ne‘ês¡©\\
Hê≈£î $X¯<äeTT>∑ #Ó|æŒ <ÛäqT´ì #˚j·TT&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. Ä eè‘êÔ+‘·eTTqT
dæ<äΔeTTì ô|’ n<Ûë´j·TeTTq #Ó|üŒ>∑\&ÉT.
Ç~ l >∑Ts¡T #·]Á‘·eTTq Hê\Z n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ nqdü÷j·÷ dür <äT>∑Δ kÕ«<ëj˚Te Á‹s¡÷|ü‘·' ˆ
ne‘ês¡<äCÀjÓ÷|æ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
‘êˆˆ nqdü÷j·÷<˚$ì |üØøÏå+|ü Á‹eT÷s¡TÔ\T sê>± ÄyÓT ‘·q bÕ‹Áe‘·´
Á|üuÛ≤eeTT e\q yês¡\ u≤\Ts¡>∑ H=qs¡TÃ≥.
XÀ¢ˆˆ ªªk˛....H˚«wüºe´', dü $õC≤„dæ‘·e´', Ä‘êàyêπs ? Á<äwüºe´
ÁXÀÙ‘·y√´ eT+‘·y√´ ì~<Ûë´dæ‘·e´'μμ ÁX¯ó‹
‘êˆˆ Ä j·÷‘·àqT yÓ<äTø£ e\j·TTqT Ä j·÷‘·àqT m‘·*dæø=q
Á|üj·T‹ï+#·e\j·TTqT. Äj·TqH˚ $#ês¡<äèwæº#˚ ‘Ó*dæø=ìq q~j˚T
|ü⁄s¡TcÕs¡úeTT. á |ü⁄s¡TcÕs¡úeTTqT kÕ~Û+#·T≥¬ø’ dü<äTZs¡Te⁄ <ë«sê ÁX¯eDi
eTqq ì~<Ûë´düqeTT\qT >±$+|ü e\j·TTqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 20
nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT
l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT' lbÕ<ä l e\¢uÛÑ ne<ÛäT‘· |üs¡ÁãVü≤àDÒqeT'
dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü #·T+&ÓqT. Hêsêj·TDT&ÉT <ä÷sê«düTì
XÊ|üeTTqT, uÛÑ≈£îÔ&ÉsTTq n+ãØwüßì dü+s¡ø£åDeTTqT ø±s¡DeTT>± CÒdæø=ì
ne‘ês¡eTT\ d”«ø£]+|üe\dæ e#ÓÃqT. eT‘·‡éTsTT y˚<eä TT\ qT<ä]Δ +#ÓqT.
≈£Ls¡àyÓTÆ neTè‘· eT<∏äq dü+<äs¡“¤eTT˝À <˚e‘·\≈£î düVü‰j·T|ü&ÓqT.
esêVü≤eTsTT uÛÑ÷$T qT<äΔ]+#ÓqT qs¡dæ+Vü≤ s¡÷|üeTTqT <ë*Ã uÛÑ≈£îÔ&ÉsTTq
Á|üV‰ü <¢ Tä ì s¡ø+åÏ #ÓqT. yêeTqT&ÉsTT j·÷#·jT· ø£ s¡÷|üeTTq ã*ì _Ûøeå£ T&ç>¬ qT.
Áu≤Vü≤àDT&ÉsTT |üs¡X¯óe⁄#˚ <äTwüº ø£åÁ‹j·TT\ dü+Vü≤]+∫ |üs¡X¯ósêeTT&ÉqT
ø°]Ô >∑&ç+#ÓqT. <ëX¯s¡~∏j·TsTT sêeDTì düeT÷\eTT>∑ dü+Vü≤]+#ÓqT
ø£èwüßí&ÉsTT >√wü˜eTTq >√e⁄\ ø±#ÓqT. ~>∑+ãs¡T&ÉsTT ø£*j·TT>∑eTTq ãT<äΔ
s¡÷|üeTT <ë˝…ÃqT. j·TT>±+‘·eTTq ø£*ÿjÓTÆ n‘·&˚ nX¯«eTT q~Ûw+˜æ ∫ K&ÉeZ TT#˚
y˚T¢#·TÃ¤\ <äqTe÷&É>∑\&ÉT. ø£*j·TT>∑eTT sê>± <äTsê#ês¡ s¡‘·T˝…’ uÛÑøÏÔ
j·TqH˚$TjÓ÷ ‘Ó*j·Tì nC≤„qT\ s¡øÏå+|ü<ä\∫ l<ä‘êÔÁ‘˚j·TT\yês¡T
uÛÑ÷˝Àø£eTTq qe‘·]+∫]. Ä ø£<∏ä #Óô|Œ<ä $qeTT.
|æsêƒ |ü⁄s¡eTTq ˇø£ dü‘ÿÓ \ Á|üd÷ü ‘·T&ÉsTTq Ä|üd+Ôü ãXÊK≈£î dü+ã+~Û+∫q
sêC≤j·TqT ù|s¡T>∑\ H=ø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. Äj·Tq≈£î düTeT‹j·TqT
ù|s¡T>∑\ H=ø£ |ü‹Áe‘·j·T>∑T uÛ≤s¡´ ø£\<äT. ÄyÓT kÕ‹«ø£ eè‹Ô >∑\<Ó’ |ü‹ì
uÛÑøÏÔ‘√ ùd$+#·T#·T n‹~∏ nuÛ≤´>∑‘·T\ Hê<ä]+#·T#·T ø±\eTT >∑&ÉT|ü⁄#·T+&É
ˇø£ ne÷yêdü´ ~qeTTq eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq≈£î <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yês¡T ˇø£
Áu≤Vü≤àD s¡÷|üeTTq ÄyÓTsTT+{ÏøÏ n‹~∏ nsTT e∫Ã]. ÄyÓT uÛÑs¡Ô Ç+≥
˝Ò≈£îqïqT yê]ì #·÷&É>∑H˚ uÛÑøÏÔ‘√ _Ûø£åeTT ô|f…ºqT. yÓ+≥H˚ ÄyÓT uÛÑøÏÔøÏ
dü+‘·d+æ ∫ Á‹eT÷]Ô s¡÷|üeTTq Á|ü‘´· ø£eå TsTT, ne÷à ˙øÏweºü TsTTq es¡eTTqT
ø√s¡Tø=qTeTT Ç#ÓÃ<äeTì] n|ü&ÉT Ä |ü‹Áe‘· kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+∫
yê]ì≥T¢ düTÔ‹+#ÓqT. kÕ«MT »j·T»j·T »>∑Hêï<∏ë— MTs¡T $X¯«ø£s¡Ô\T, uÛÑø£Ô
e‘·‡\T\T, <äj·÷ dü«s¡÷|ü⁄\T, MT yêø£éTT e´s¡úeTT ø±<äT. MTπs Á<ÛäTe⁄q≈£î
nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT 21
Á<Û ä T e˝Àø±~Û | ü ‘ · ´ $T∫Ã‹]. $;Û w ü D Tq≈£ î Ä#· + Á<ä ‘ ês¡ ø £ e TT>∑
\+ø±q>∑sê~Û|ü‘·´ yÓTTdü+–‹]. MTs¡T uÛÑø±Ô<Ûës¡T\T. MT _s¡T<äeTT\T
Á|üU≤´‘·eTT\T ø±q Hê eTH√yê+#Û·qT |üP]Ô #˚j·TT&Éì yê] bÕ<äeTT\ô|’
|ü&qÓ T. n|ü&ÉT yês¡T ÄyÓTqT ˝ÒeBdæ ne÷à— ˙ ø√]ø£ @$TjÓ÷ #Ó|ü eTì].
n|ü&ÉT ÄyÓT kÕ«MT Ç|ü&ÉT MTs¡T qqTï ne÷àj·Tì dü+uÀ~Û+∫‹].
Ç~ es¡≈î£ Hê≈£î m+‘· eT+~jÓ÷ |æ\\¢ T |ü⁄{Ïº eTs¡D+Ï ∫]. Ç<äs› T¡ e÷Á‘·eTT
Áã‹øÏj·TTHêïs¡T. ø±ì ˇø£ìøÏ bÕ<äeTT\T ˝Òe⁄, eT]jÓTTø£ìøÏ H˚Á‘·eTT\T
˝Òe⁄. n{Ïº ≈£îe÷s¡T\ e\q H˚qT ø£wºü J$‘·eTTqT >∑&TÉ |ü⁄#T· HêïqT. dü‘T· ŒÁ‘·T&ÉT
˝Òì »qà ìwüŒ\eTT>∑<ë. Äj·TTwüà+‘·T&ÉsTT, C≤„ìjÓÆT, »>∑<ä«+<äT´&ÉsTTq
MT e+{Ï ≈£îe÷s¡Tì Hê≈£î nqTÁ>∑Væ≤+∫ Hê »qàqT dü|òü\yÓTTqs¡TÃ&ÉHÓqT.
Ä e÷≥ $ì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Á|üdüqTï&Ó’ ø£*j·TT>∑eTTq dü»®qT\≈£î uÛÑøÏÔ
e÷s¡ZeTTqT Á|ü#ês¡yÓTTqs¡TÃ≥≈£î Ç~j˚T ‘·s¡TDeTì uÛ≤$+∫ ‘êH˚ Ä
|ü‹Áe‘ê >∑s¡“¤eTTq »ìà+#· ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì ÄyÓT‘√ ne÷à ˙ø√]ø£
HÓs¡y˚s¡TqT. ñuÛÑj·Te+X¯eTT\ ‘·]+|ü CÒj·T>∑\ Hê e+{Ï ≈£îe÷s¡T&˚ ˙
>∑s¡“¤eTTq qT<ä“¤$+#·>∑\&ÉT. ø±ì n‘·ì yêø£éTTqT MTs¡qTdü]+|ü
e\j· T TqT. n‘· & É T ˝Àø£ e TTq≈£ î C≤„ q Á|ü < ä T &É > ∑ T qT. nì #Ó | æ Œ
uÛ Ñ > ∑ y êqT&É + ‘· ] Ω ‘ · T &É j Ó T ´qT. ÄyÓ T $dæ à ‘· T sê˝… ’ Ä s¡ ÷ |ü e TTH˚
düà]+#·T#·T+&ÓqT. Ç+‘·˝À uÛÑs¡Ôsê>± »]–q $wüj·TeTTqT #Óô|ŒqT.
n|ü&É‘·&ÉT dü+‘·dæ+∫ e∫Ãqyês¡T <ä‘êÔÁ‘˚j·TT˝Ò düTe÷...eT<Ûë´Vü≤ï
ø±\eTTq≈£î n‹~∏jÓÆTyês¡T Áu≤Vü≤àD >∑èVü≤eTT\πø ‘Ó+#Ó<äs¡T. yês¡T
e÷VüAs¡T, ø£s¡Ms¡eTT, bÕ+u≤˝ÒX¯«s¡eTT yÓTT<ä\>∑T πøåÁ‘·eTT\qT+<äTs¡T.
_Ûø£åø£ s¡÷|üeTTq n#·Ã≥#·Ã≥ dü+#·]+‘·Ts¡T. H˚qT Ç+≥˝Ò≈£îqïqT ˙e⁄
yê]ì dü‘ÿ· ]+∫‹$. Hê≈£î dü+‘·deü TsTTq~ nHÓqT. n|ü&ÜyÓT á s√Eq
ne÷yêdü´ nsTTqqT <˚e‘ês¡ÃqeTT, yÓX’ ´¯ <˚eeTT, |æ‘è· ‘·sŒ¡ DeTT ø±≈£îqïqT
H˚qT yê]øÏ _Ûø£å$T∫Ã‹ì, Hê ‘·|ü ø£å$T+|ü⁄&ÉHÓqT. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT
ÄyÓT‘√ |æ‘·s¡T\qT<˚›•+∫ ÁXÊ<äΔeTT\ H=q]+∫ @ |òü\eTT $wüßíe⁄q
ø£]Œ+‘·TyÓ÷ n{Ïº <ä‘êÔÁ‘˚j·TT&˚ H˚&ÉT e∫Ã eTq Ç+≥ _Ûø£å eT+^ø£]+#·qT.
n+<äT#˚ eTq |æ‘·s¡T\≈£î XÊX¯«‘· dü«s¡ZeTT dæ~Δ+#ÓqT.
Á‹eT÷sêÔ´‘·Tà&ÉsTTq <ä‘<Ô· e˚ ⁄ì |üPõ+#·T uÛ≤>∑éTT ˙≈£î \_Û+#ÓqT. n+<äT#˚
˙y˚>±ø£ ìqTï ø£qï ‘·*j ¢ T· T <Ûqä T´sê\jÓT´qì ‘·\#Ó<qä HÓqT. ø=\~ ø±\eTTqπø
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 22
ÄyÓT >∑s“¡ e¤ ‹ njÓT´qT. qee÷düeTT\T ì+&É X¯óuÛÑ eTTVüAs¡eÔ TTq ÄyÓT ˇø£
u≤\Tì ø£HqÓ T. <Óe’ E„\T Ä u≤\Tì »qà\>∑ïeTTqT |ü]o*+∫ á |æ\y¢ ê&ÉT
»>∑<Tä sZ T¡ e⁄ ø±>∑\&ÉT, kÕ<ÛTä e⁄\≈£î Bø£å H=dü+>∑TqT, nì #Ó|Œæ ]. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T
dü+‘·d+æ ∫]. Ä u≤\Tq≈£î bÕ<äeT+<ä* X¯+K#·Áø±~ sπ K\ #·÷∫ |üHïÓ +&Ée
s√Eq lbÕ<äT&ÉqT HêeT$T&ç]. Ä u≤\T&ÉT ~q~q Á|ües¡eΔ ÷qT&É>T∑ #·T+&ÓqT.
mì$T<äe j˚T≥ ñ|üqj·TqeTT >±$+∫]. düeTdüÔ y˚<eä TT\T y˚<ë+>∑eTT\T
Ä u≤\Tq≈£î ø£+sƒ>¡ ‘∑ e· TT\jÓT´qT. n‘·ì <Ûës¡D≤X¯øÔÏ #·÷∫ |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&˚
>±e#·TÃqì n+<äsT¡ qT $X¯«dæ+∫]. |ü<Vä ‰ü s¡T dü+e‘·‡s¡eTT\T düMT|æ+#·>±
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T n‘·ìøÏ $yêVü≤eTT #˚jT· düeTø£{]ºÏ . Ä $wüjT· eTTqT Á>∑V≤æ +∫
lbÕ<äT\ yês¡T H˚qT e÷qTwü Ád”ìÔ $yêVü≤e÷&ÉT yê&ÉqT >±qT. $s¡øqÔÏ T
ø±+‘·j˚T Hê≈£î düeTà‘·eT>∑T ø£j·THê´s¡‘·ïeTT. ÄyÓTH˚ $yêVü≤e÷&É
ìX¯ÃsTT+∫‹ì. Ç‘·s¡ Ád”\Ô +<äsT¡ Hê≈£î ‘·*‘¢ √ düe÷qT\T. jÓ÷>∑\øÏàå ì ‘·|üŒ
Ç‘·sT¡ \H˚ ø±+øÏ+å #·Tyê&ÉqT >±qT qH˚ qqTï lø±\e\¢uÛÑT&Éì ‘Ó*dæø=qT&ÉT.
H˚qTeTTq\≈£î C≤„qeTT qqTÁ>∑V≤æ +#·T#·T ñ‘·sÔ ¡ e÷s¡eZ TTq yÓ&˝É <… qä T. n|ü&ÉT
|üPs¡«eTT <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yês¡T #Ó|Œæ q yêø£éTTqT düà]+∫ Ç{Ïº eTVü‰‘·Tàì
yêø£éTTq≈£î eTq eT&ÉT¶#Ó|ü≥ <Ûäs¡àeTT >±<äT. n{§¢q]Ã‹y˚Tì eTqπø
qwüºeTT yê{Ï\T¢qT. ø±q ì‘·ìøÏ eTq ø£wüºeTT\ e÷Á‘·eTT $C≤„|üq
#˚dTü ø=+<äeTì ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì H˚Á‘·eTT\ yÓ+ã&ç u≤wüŒeTT\T ø±s¡TÃ#·T+&ç].
n|ü&ÉT lbÕ<ä le\¢uÛÑT\yês¡T yê] H˚Á‘√<äø£eTT\ ‘·q Vü≤düÔeTT\ ‘·T&ç∫
‘·*¢‘√ ne÷à ∫+‹+#·≈£îeTT. ˙ ø√]ø£ @$T{À #Ó|üeTT. eTqdüT‡qT
<äè&ÛÉeTT #˚dæø=ì düTKeTT>∑ qT+&ÉTeTHÓqT. n|ü&ÉT ‘·*¢ ‘·q ≈£îe÷s¡Tì‘√
Hêj·THê ìqTï #·÷#·Tø=ì <äT'KeTTqT eTs¡∫‹ì, yês¡Δø£éTTq eTeTTà\
s¡ø+åÏ ‘·TeqTø=+{Ï$T e÷ø± eè<ëΔ|´ü eTT e#ÓÃqT. ñqï Ç<äs› T¡ ˙ k˛<äsT¡ \˝À
≈£î+{Ïyê&ÉT. ˇø£&ÉT y˚s=ø£&ÉT Á>∑T&ç¶yê&ÉT ø£<ë, ˙yê eTeTTà\ $&ç∫
b˛e⁄#·T+{Ï$. e÷ >∑‹ j˚T$T ? nì <äT'œ+#·T#·T+&ÓqT. ‘·*¢ jÓTTø£ÿ
yêø£éTT\T $ì ‘·q k˛<äs¡T\sTTq ≈£î+{Ïyê&çì, Á>∑T&ç¶yê&çì düMT|æ+∫
lbÕ<äe\¢uÛÑT\T neTè‘· <äèwæº‘√ #·÷∫]. yê]#·÷|ü⁄ k˛øÏq+‘·H˚ düŒs¡Ùy˚~
k˛øÏq+‘·H˚ ÇqTeTT ã+>±s¡eTsTTq Ø‹ì ≈£î+{ÏyêìøÏ bÕ<äeTT\T e#ÓÃqT,
Á>∑T&ç¶yêìøÏ H˚Á‘·eTT\T e#ÓÃqT. Ç<ä›s¡TqT y˚<äXÊÁdüÔ bÕs¡+ >∑‘·T\sTT].
n|ü  &É T lbÕ<ä le\¢ u Û Ñ T \ yês¡ T yê]ì eTs¡ \ B$+∫ MTs¡ T
nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT 23
|ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ H=+<ä>∑\s¡T. \ø°åàdü+|üqTï\jÓT´<äs¡T. Hê yêø£éTT
qqTdü]+∫ MTs¡T ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\ ùd$+∫ <Ûqä T´\T ø£+&Éì #Ó|Œæ ‘·*‘¢ +· Á&ÉT\‘√
á |æ\¢\T X¯‘êj·TTwüà+‘·T\>∑T<äTs¡T. Ms¡\ |ü⁄Á‹ø±|ü⁄Á‘·T\ MTs¡T ø£qTï\
#·÷&É>∑\s¡T. ø±q ∫+‘·+#·e\<äT, MT sTT+≥ \øÏåà ìX¯Ã\eTT>∑ qT+&ÉTqT.
MT e+X¯eTTq y˚<ä XÊÁdüÔ bÕs¡+>∑T‘·T˝Ò »ìà+#Ó<äs¡T ø±q ‘·©¢ Hê j·T+<äT
nHê<äsD¡ uÛ≤eeTT+#·ø£ Hê≈£î nqT»„ìeTTà. kÕ<ÛTä e⁄\qT nqTÁ>∑V≤æ +#·T≥≈£î
>±qT H˚qT ñ‘·Ôs¡ e÷s¡ZeTTq yÓfi¯ófl#·THêïqT nì #Ó|æŒ qeTdüÿ]+∫
n<äèX¯ó´&Ó’ ø±o|ü⁄s¡eTT #˚] n#·Ã≥ qT+&ç ã<ä]ø±ÁX¯eTeTT yÓ[fl n#·Ã≥
qs¡Hêsêj·TDT\ <ä]Ù+∫ uÛ÷Ñ eT+&É\ eT+<ä* eTTK´ øπ Áå ‘·eTT\ dü+#·]+∫
>√ø£s¡í πøåÁ‘·eTT Á|üy˚•+∫s¡ì á ø£<∏ë eè‘êÔ+‘·eTTqT dæ<äΔeTTì
HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT.
Ç~ l >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 24
Äs¡e n<Ûë´j·TeTT
l>∑Ts¡T <˚e<ä‘·Ô :`
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT lbÕ<äT\ yês¡T >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTTq m+‘·ø±\eTT+&ç] ?
nH˚ø£ πøåÁ‘·eTT\T+&É Ä πøåÁ‘·eTTqT yês¡T $TøÏÿ* Áù|$T+#·T≥≈£î >±s¡Dy˚T$T
? ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#ÓqT. dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
lbÕ<äT\ yês¡T dü«j·TeTT>∑ rs¡ú dü«s¡÷|ü⁄\sTTqqT uÛ≈Ñ î£ \Ô qT<ä]Δ +#·T≥≈£î
>±qT |ü⁄D´ πøåÁ‘·eTT\ dü+#·]+∫]. >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTT uÛÑ÷‘·\eT+<ä* nìï
øπ Áå ‘·eTT\ø£qï ÁX‚we˜ü T>∑T≥ e\q n#·Ã≥ yês¡T eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\+&ç].
n{Ïº πøåÁ‘·eTT jÓTTø£ÿ ìs¡T|üe÷qeT>∑T eTVü‰‘·àéTTqT #Ó|ü#·THêïqT.
kÕe<ÛëqT&ÉyÓ’ $qTeTT.
Ä πøåÁ‘·eT+<äT kÕøå±‘·TÔ •edü«s¡÷|üeTsTTq ªªeTVü‰ ã˝ÒX¯«s¡T&ÉTμμ nqT
ù|s¡T>∑\ *+>∑eTT $wüßíeT÷]Ô Ä»„qqTdü]+∫ >∑D|ü‹#˚ Á|ü‹wæ˜+|üã&ÓqT.
Ä dü+<äs¡“¤yÓT{Ïº<äìq, |ü⁄\düÔ|ü´ ÁãVü≤à≈£î ¬ø’ø£dæ j·TqT uÛ≤s¡´ ø£\<äT. yê]
|ü⁄Á‘·T&ÉT sêeDT&ÉqT sêø£då Tü &ÉT. ÄyÓT≈£î ì‘·éTT •e|üP»H=qs¡TÃ Ä#ês¡eTT
>∑\<äT. •e⁄ì |üPõ+|üì<˚ ÄyÓT uÛÑTõ+#·<äT. ˇø£ ~qeTTq ÄyÓT≈£î
•e*+>∑eTT \_Û+#·q+<äTq eT{Ïº‘√ *+>∑eTT #˚dæ |üPõ+#·T#·T+&ÓqT.
Ç+‘·˝À sêeDT&ÉT ‘·*¢ì <ä]Ù+#·T≥≈£î e∫Ã e+<äq yÓTTq]Ã Hê≈£î ‘·*¢yÓ’
j·TT+&çj·TT á eT{Ïº *+>∑eTTqT |üPõ+#·T≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T nì HêyÓT
n‘·ì‘√ •e⁄ì |üPõ+#·T≥πø ø¬ ˝’ ≤düeTT ÁbÕ|æ+Ô #·TqHÓqT, n|ü&ÉT sêeDT&ÉT
ne÷à— e´s¡úeTT>± ˙e⁄ á *+>∑eTT HÓ+<äT≈£î |üPõ+#Ó<äe⁄, H˚qT ˙
ø=s¡≈£î bÕs¡«r|üs¡y˚TX¯«s¡ düVæ≤‘·eTT>∑ ¬ø’˝≤düeTTH˚ ø=qe∫Ã eTq \+ø£˝À
ñ+#Ó<äqT ˙e⁄ ì‘·éTT j·T<∏˚wüºeTT>∑ •e⁄ì |üPõ+#·Tø=qe#·TÃqì #Ó|æŒ
¬ø’˝≤düeTTq≈£î b˛sTT ‘·q |ü~ •s¡düT‡\T ¬ø’˝≤düeTTq≈£î yÓ÷ø£]+∫ Çs¡Te~
uÛTÑ »eTT\‘√ ø¬ ˝’ ≤dü|sü «¡ ‘·eTTqT m‘·T≥Ô ≈£î j·T‹ï+#ÓqT. ø¬ ˝’ ≤düeTT #·*+#ÓqT.
n|ü  &É T bÕs¡ « ‹ uÛ Ñ j · T ø£ + wæ ‘ · T sê˝… ’ •e⁄ì dü M T|æ + ∫ ¬ ø ’ ˝ ≤dü e TT
|ü&çb˛e⁄#·Tqï~. MTs¡T dü«düúeTT>∑ qT+{Ïπs\ ‘·–q Á|ü‹ÁøÏj·T #˚j·TT&Éì
Äs¡e n<Ûë´j·TeTT 25
ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT •e⁄&ÉT bÕs¡«‹‘√ ªª@$Tj·TT uÛÑj·T|ü&É≈£îeTT, eTq
uÛÑ≈£îÔ&É>∑T sêeDT&ÉT $˝≤düeTT>∑ Áø°&ç+#·T#·THêï&ÉT,μμ nì #Ó|æŒ qe⁄«#·T
bÕs¡«‹ uÛÑj·TeTTqT ìyê]+#·T≥≈£î >±qT ‘·q m&ÉeT #˚‹‘√ ¬ø’˝≤düeTTqT
ø=+#ÓeTT ÁøÏ+<ä≈£î H=¬øÿqT. n|ü&ÉT sêeD≤düTs¡T&ÉT ¬ø’˝≤düeTT ÁøÏ+<ä|ü&ç
ÁbÕDdü+ø£{≤edüú H=+~ m{À¢ ‘·|æŒ+#·Tø=ì ãj·T≥≈£î e∫Ã •e⁄ì
nK+&ÉeTT>∑ düTÔ‹+#ÓqT.
‘·q •s¡düT‡qT ø√dæ MD>± #˚dæ ˇø£ uÛÑT»eTTqT MD≤<ä+&ÉeTT>±qT ‘·q
Áù|e⁄\qT MD≈£î ‘·+Á‘·T\T>±qT #˚dæ nK+&ÉyTÓ qÆ uÛøÑ ‘ÔÏ √ dü|Ôü dü«s¡ düV≤æ ‘·eTT>∑
sê>∑eTT‘√ n<äT“¤‘e· TT>∑ kÕeT>±q yÓTTq¬sÃqT. n{Ïº sêeDTì ìs¡T|üe÷qyÓTqÆ
uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ X¯+ø£s¡T&ÉT ˙≈£î es¡$T#ÓÃ<äqT. @$T ˙ø√]ø£ nì n&ÉT>∑,
sêeDT&ÉT Ç≥¢HqÓ T. X¯+ø£sê— MTj·TqTÁ>∑V≤ü eTT e\q Hê¬ø{Ïº ø=<äTej·TT˝Ò<Tä .
\øÏåà e÷ sTT+≥ <ëdüýÓTTqs¡TÃqT. qeì<ÛäT\T e÷ \+ø£˝À ø±|ü⁄s¡eTT
<ëdüýÓTTqs¡TÃqT. qeì<ÛäT\T e÷ \+ø£˝À ø±|ü⁄s¡eTT #˚j·TT#·Tqï$. ÁãVü≤à
Hê≈£î eX¯e]ÔjTÆÓ ì‘·éTT e÷sTT+≥ |ü+#ê+>∑ÁX¯eDeTT #˚jT· TqT. eTTø√ÿ{Ï
<˚e‘·\T Hê≈£îùde≈£î˝Ò. n–ï<˚e⁄&ÉT e÷sTT+≥ ã≥º\qT‘·T≈£îqT.
j·TeTT&ÉT>∑÷&É Hêj·÷»„ ˝Òì<˚ me«]ì eTT≥ºC≤\&É. ≈£î+uÛÑ ø£s¡Tí&ÉT Hê
k˛<äs¡T&ÉT. Ç+Á<äTì »sTT+∫q{Ïº Ç+Á<äõ‘·TÔ Hê ≈£îe÷s¡T&ÉT, HêkÕúee÷
Ç‘·s¡T\≈£î nCÒj·TeT>∑T \+ø± |ü≥ºDeTT, ø±eT<Û˚qTe⁄ e÷ sTT+≥H˚
ìedæ+#·TqT. ø±ì e÷ ‘·*¢øÏ ì‘·éTT $TeTTà\ |üPõ+#·T ø√]ø£ ø£\<äT.
ø±q ø¬ ˝’ ≤dü düyT˚ ‘·eTT>∑ $TeTTà\ e÷\+ø£≈î£ rdüTø=ì b˛e∫Ã‹ì. Ç~j˚T
Hê ø√]ø£, HêeTH√s¡<∏äeTTqT dü|òü\eTT #˚j·TT&ÉT nHÓqT. Ä e÷≥ $ì
•e⁄&ÉT sêeD≤ á ¬ø’˝≤düeTT‘√ ˙πø$T Á|üjÓ÷»qeTT, Hê Ä‘·à *+>∑eTTqT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 26
˙ø°jT· <ä\∫‹ì, n{Ïº *+>∑eTTqT Á‹ø±\eT+<äT |üPõ+∫ Hê eT+Á‘·eTTqT
»|æ+#·TeTT. eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\{§¢ q]Ã‹y˚ì ˙y˚ •e⁄&Ée>∑T<äTs¡T.
˙ \+ø£j˚T ¬ø’˝≤düeT>∑TqT. á *+>∑eTTqï #√≥ eTè‘·TúÛÑj·TeTT ˝Ò<äT.
Ç{Ïº *+>∑eTTqT <ä]Ù+∫q+‘· e÷Á‘·eTTq düeTdüÔ <√wüeTT\T q•+#·TqT.
á *+>∑eTTqT eT<Û´ä e÷s¡eZ TTq HÓ#Ã· ≥ qT+#·ø£ \+ø£≈î£ >=ìbıeTTà. nq>±
sêeDT&ÉT dü+‘·dæ+∫ •e⁄q≈£î kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+∫ •e⁄ì e\q
ÁbÕD*+>∑eTTqT d”«ø£]+∫ \+ø£≈£î |üj·TqeTjÓT´qT.
á $wüj·TeTT Hê<äs¡T&ÉT Á>∑Væ≤+∫ ∫+‘·H=+~ yÓ+≥qπs dü«s¡ZeTTq≈£î
b˛sTT <˚y+˚ Á<äTì‘√ Ç+Á<ë— dü«düeú TT>∑ ≈£Ls¡TÃHêïe⁄. sêeDTì#˚ ˙ ◊X¯«s¡éTT
neVü≤]+|üã&ÓqT. n‘·qT •e⁄ì yÓT|æŒ+∫ yê]e\q ÁbÕD*+>∑eTTqT
es¡ e TT>∑ bı+~ b˛e⁄#· T Hêï&É T . Ç~es¡ π ø sêeDTì e\q
u≤<ÛäH=+<äT#·THêïeTT. á *+>∑y˚T \+ø£≈£î #˚¬sH˚ì eTqø£‘·&ÉCÒj·TT&É>∑TqT
MTs¡+<äs¡T Äj·Tq≈£î øÏ+ø£s¡T˝…’ <ëdüéTT #˚j·Te\dæq >∑‹|ü≥TºqT. nq>±
Ç+Á<äT&ÉT uÛÑj·T|ü&ç Ç{Ïº dæú‹˝À Hê ø£s¡Ôe´ y˚T$TjÓ÷ #Ó|üeTì Hês¡<äTì
ÁbÕ]ú+#ÓqT. Hês¡<äT&ÉT Ç|ü&ÉT eTqeTT ÁãVü≤àqTX¯s¡DT y˚&Ée\j·TTqT.
‘·–q ñbÕj·TeTTyês¡T #Ó|üŒ>∑\s¡T, nì #Ó|æŒ Ç+Á<äTì yÓ+≥ì&ÉTø=ì
Hê<äs¡T&ÉT ÁãVü≤à˝Àø£eTTq≈£î b˛sTT yê]‘√ »]–q eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT
#Óô|ŒqT. ÁãVü≤àj·TT ‘êqT #˚jT· Tq~ @$Tj·TT ˝Òq+<äTq Hês¡<Tä ì, Ç+Á<äTì
yÓ+≥ ô|≥Tºø=ì yÓ’≈£î+sƒ¡eTTq≈£î b˛sTT »]–q eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT
$wüßíeT÷]Ô‘√ #Ó|æŒ Ç≥¢HÓqT. ÁbÕD*+>∑y˚T \+ø£qT #˚]q#√ sêeDT&ÉT
MT≈£îqT qe<ÛäT´&É>∑TqT. ø±ã{Ïº m{Ïº ñbÕj·TeTT‘√HÓ’q Ç{Ïº dü+ø£≥eTT
qT+&ç Á‹uÛÑTeqeTT\qT s¡øÏå+∫ ø±bÕ&ÉTeTì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n+‘·≥ $wüßíe⁄ $TøÏÿ* ø√|æ+∫ m+‘· qwüºeTT yê{Ï˝…¢qì yÓ+≥H˚
ø¬ ˝’ ≤düeTTq≈£î b˛sTT X¯+ø£sê— m{Ïº |üì#˚d‹æ $. sêeDT&ÉT Á≈£Ls¡T&ÉT>∑<ë.
bÕeTT≈£î bÕ\Tb˛dæ q≥T\ <äTsê#ês¡T&Óq’ n‘·ìøÏ ÁbÕD*+>∑eTTqT m{Ï∫º Ã‹$.
<˚e‘·\ >∑‹j˚T$T ? nì nHÓqT n|ü&ÉT •e⁄&ÉT H˚H$˚ T #˚jT· T<äTqT. n‘·ì
uÛÑøÏÔøÏ H˚qT |üs¡eX¯ó&ÉHÓ’‹ì. ‘·q •s¡eTTqT #Û˚~+∫ MD>∑ #˚dæ
kÕeT>±qyÓTTq¬sÃqT. n‘·&&É –ç q Hê bÕs¡«‹HÓq’ qT Çe« düeT{Ï‹º ì. ø±ì Hê
ÁbÕD*+>∑yT˚ j·÷∫+#ÓqT. nì nHÓqT. n|ü&ÉT $wüßeí ⁄ •e⁄ì‘√ Ç≥T¢
MTs¡T sêø£då Tü \≈£î <äTs¡¢uÛÑeTT˝…’q es¡eTT\ì#·TÃ#·T+<äTs¡T. yês¡T <˚e‘·\qT,
Áu≤Vü≤àDT\qT |”&ç+#·T#·T+<äTs¡T. n{Ïº yês¡\ dü+Vü≤]+#·T≥≈£î ø£wüºeTT\
H˚qT|ü&TÉ #·T+&Ée\j·TTqT. nsTTq<˚y÷Ó nsTTq~ ÁbÕD*+>∑eTT q‘·ìøÏ∫Ã
m+‘·ø±\eTsTTq~— n‘·&TÉ \+ø£qT #˚]j·TT+&ÉTHê ? nì Á|ü•ï+|ü •e⁄&ÉT
nsTT<äT >∑&çj·T\jÓT´qT. n‘·qT e÷s¡ZeT<ÛäéTTq qTHêï&ÉT. MTπs<Ó’q ñ
bÕj·TyÓTTq]Ã <˚e‘·\ dü+ø£≥eTT qT+&ç ‘=\–+#·T&ÉHqÓ T. yÓ+≥H˚ $wüßeí ⁄
dü÷s¡T´&ÉT ø£q|ü&É≈£î+&ÉTq≥T\ ‘·q düT<äs¡Ùq #·Áø£eTTqT dü÷s¡T´q≈£î
n&ÉT¶|üs¡∫, Hês¡<äTì |æ*∫ Hês¡<ë— ˙e⁄ eTH√y˚>∑eTTq b˛sTT sêeDTì
>∑eTqeTTq≈£î $\+ãeT>∑Tq≥T\ #˚j·TTeTT H˚qT Hê düT<äs¡Ùq #·Áø£eTT#˚
dü÷s¡T´&Éd$Ôü T+#·Tq≥T\ #˚d‹æ ì. sêeDTq≈£î düø±\eTTq dü+<Ûëé+<äqeTT
#˚j·TT ìj·TeTeTT>∑\<äT. ô|’ $wüj·TeTT H˚Hê˝À∫+#Ó<äqì #Ó|æŒ Hês¡<äTì
|ü+ô|qT. ‘·s¡Tyê‘· >∑D|ü‹ì düà]+#ÓqT. yÓ+≥H˚ >∑D|ü‹ sê>± n‘·ì‘√
$wüßíeT÷]Ô Ç≥¢HÓqT. >∑DHê<∏ë ìqTï |üPõ+#·Tyê] ø±s¡éTT\ìïj·TT
|ò*ü +#·Tq≥T¢ #˚ôd<äe⁄ ìqTï ñù|øÏ+å #·T yê] ø±s¡éTT\≈£î $|òTü ïeTT #˚ôd<äe⁄.
sêeDT&ÉT ìqTï |üPõ+|üø£ •e⁄ì m{À¢ yÓ÷Væ≤+|üCÒdæ n‘·ì e\q ÁbÕD
*eT+>∑eTeVü≤]+∫ \+ø£≈£î b˛e⁄#·THêï&ÉT. ˙e⁄ u≤\ y˚wüeTT <Ûä]+∫
n‘·ìì yÓ÷düeTT #˚j·TTeTT. n‘·ìøÏ dü+<Ûë´ø±\eTTq dü+<Ûäýês¡TÃ
ìj·TeTeTT ø£\<äT. H˚qT Hês¡<äTì eTT+<äT>± sêeDTq≈£î ø±\
$\+ãeT>∑Tq≥T\ #˚jT· TeTì |ü+|æ‹ì. eT÷Á‘· $düsq®¡ ø±\eTTq sêeDT&ÉT
|ü$Á‘·eT>∑T ÁbÕD*+>∑eTTqT‘·q e<äq› T+#·Tø=q&ÉT. •e⁄&ÉT ÁbÕD*+>∑eTTqT
e÷s¡ZeT<ÛäéTTq HÓ#·Ã≥qT, uÛÑ÷$TMT<ä qT+#·e\<äì #Óô|ŒqT. Ç{Ïº dæú‹˝À
˙e⁄ u≤\T&ÉesTT n‘·ì <äèwæº |ü<∏äeTTqã&ÉTeTT. ìqTï q$Tà j·T‘·&ÉT
ÁbÕD*+>∑eTTqT ˙#˚‹øÏ ì∫Ã dü+<Ûëé+<äq yÓTTqs¡TÃ≥≈£î yÓ&É\TqT.
n|ü&ÉT ˙yê*+>∑eTTqT uÛÑ÷$Tj·T+<äT Á|ü‹wæº+#·TeTT nì #Ó|æŒ
$ù|òTïX¯«s¡Tq≈£î |òü\eTT\T yÓTT<ä\>∑T uÛÑø£åéTT\T H=dü+– |ü+ô|qT.
Hês¡<äT&ÉT eTH√y˚>∑eTTq yÓ[¢ sêeDTì düMT|æ+∫ @$Tj·TT ‘Ó*j·Tì
yêìe˝… $qj·TeTT‘√ sêeD≤— ‘=+<äs¡>∑ b˛e⁄#·THêïe⁄— mø£ÿ&ÉqT+&ç
e#·TÃ#·THêïe⁄ @$T eè‘êÔ+‘·eTT ? #Ó|üeTHÓqT. n|ü&ÉT sêeDT&ÉT H˚qT
ø¬ ˝’ ≤düeTTq≈£î yÓ[‹¢ ì, •e⁄&ÉT Á|üdqü Tï&ÉsTT Hê≈£î Ä‘·à*+>∑eTT H=dü+>¬ qT.
nq>± Hês¡<äT&ÉT ˙e⁄ >=|üŒ n<äèwüºe+‘·T&Ée⁄. Ä *+>∑eTT jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT
Hê≈£î |üP]Ô>∑ ‘Ó*j·TTqT. ì»eTT>∑ n~ Ä‘·à*+>∑yÓ÷ ø±<√ Hê≈£î
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 28
#·÷|ü⁄eTHÓqT. sêeDT&ÉT X¯+øÏ+#·T#·T <ä÷s¡eTT>∑ #˚‹˝ÀqTqï *+>∑eTTqT
#·÷ô|qT. Hês¡<Tä &ÉT <ëìì #·÷∫ Ç~ ÁbÕD*+>∑yT˚ |üPs¡«eTT ˇø£ uÛj Ñ T· +ø£s¡
eTè>∑eTT+&ÓqT. <ëìøÏ eT÷&ÉT X¯è+>∑eTT\T ø£\e⁄. n{Ïº eTè>∑eTTqT
Á‹eT÷s¡TÔ\T y˚{≤&ç dü+Vü≤]+∫], eT÷&ÉT X¯è+>∑eTT\+<äTqT eT÷&ÉT
*+>∑eTT\T yês¡\≈£î \_Û+#ÓqT. n{Ïº *+>∑eTTqT eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T
me«&ÉT |üPõ+#·TH√ yê&ÉT áX¯«s¡T&˚ ø±>∑\&ÉT. á *+>∑eTTqï kÕúqeTT
¬ø’˝≤düy˚T ø±>∑\<äT. Ç+ø£qT Bì eTVæ≤eT #Óô|Œ<äqì #Ó|üŒuÀe⁄#·T+&É
sêeDT&ÉT HêøÏ|ü &ÉT düeTj·TeTT ˝Ò<Tä ‘=+<äs>¡ \∑ \+ø£≈î£ b˛e\dæjT· Tqï~.
nq>± Hês¡<äT&ÉT ˙e⁄ nH˚ø£ y˚<äeTT˝…]–q yê&Ée⁄. dü+<Ûë´ø±\e÷
dü+ÁbÕ|üÔeTjÓT´qT. dü+<Ûë´ ø±\eTTq e÷s¡ZeTTq q&É#·T≥ <Ûäs¡àeTT ø±<äT.
H˚ q T Hê≈£ î ‘√∫q $wü j · T eTTqT ˙≈£ î #Ó | æ Œ ‹ì H˚ q T e÷Á‘· y ˚ T
dü+<Ûëé+<äqeTT ø=s¡≈î£ düeTTÁ<äeTTq≈£î b˛e⁄#·THêïqT. nì #Ó|Œæ Hês¡<Tä &ÉT
b˛jÓTqT. n<˚qeTj·TeTTq >∑D|ü‹ ÁãVü≤à#ê] y˚weü TTqT <Û]ä +∫ sêeDTq≈£î
ø£qã&ÉTq+‘· <ä÷s¡eTT˝À dü$T<Û\ä H˚sT¡ #·Tqï yêìe˝… ø£qã&ÓqT. sêeDT&ÉT
ªªH˚qT düø±\ dü+<Ûëé+<äqeTT #˚jT· Tìj·TeTeTT >∑\yê&ÉqT. Áe‘·u+ÑÛ >∑eTT
ø±≈£L&É<äT. á *+>∑eTTqT <ä>∑Zs¡ qT+#·Tø=ì dü+<Ûëé+<äqeTT #˚j·TT
M\T>±<ä T . Ç#· Ã ≥H=ø£ u≤\T&É T ‹s¡ T >∑ T #· T Hêï&É T . ÁãVü ≤ à#ê]>±
ø£qã&ÉT#·THêï&ÉT. ø±q Ç‘·ì #˚‹øÏ *+>∑$T∫Ã dü+<Ûëé+<äq yÓTTq¬sÃ<äqT.
nì $#ê]+∫ Ä ÁãVü≤à#ê]ì düMT|æ+#ÓqT.
>∑D|ü‹ sêeDT&ÉT ‘·q <ä>∑Zs¡≈£î e#·TÃ≥ #·÷∫ uÛÑj·T|ü&çq yêìe˝…
|üs¡T¬>‘·ÔkÕ¬>qT. sêeDT&ÉT Ä u≤\Tq≈£î <ÛÓ’s¡éTT #Ó|æŒ u≤\T&Ü
uÛjÑ T· |ü&≈É î£ eTT. ˙ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT˝…es¡T ? nì Á|ü•ï+#ÓqT. n|ü&ÉT Ä u≤\T&ÉT
e÷ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ˙ πøeTsTTq ãTTDeTT+&çsê yê]‘√ ˙ πø$T|üì nì
nHÓqT. e÷ ‘·+Á&ç uÛÑdüàs¡TÁ<ëø£å\ <Ûä]+#·TqT _#·ÃyÓT‹Ô J$+#·TqT. Äj·Tq
ù|s¡T X¯+ø£s¡T&É+<äTs¡T. e÷ neTàqT ªªñeTμμ j·Tì |æ*#Ó<äs¡T. qqTï
e<äT\TeTT, Hê≈£î uÛÑj·TeT>∑T#·Tqï~. e÷ sTT+{ÏøÏ H˚qT b˛jÓT<äqHÓqT.
n|ü&ÉT sêeDT&ÉT u≤\ø±— MT ‘·+Á&ç _#·ÃyÓT‘·TÔqì #Ó|æŒ‹$. MT≈£î
düTKyÓTø£ÿ&ç~. Hê yÓ+≥ s¡eTTà Hê~\+ø± |ü≥ºDeTT. e÷ sTT+≥
<˚e‘ês¡ÃqeTT #˚j·TT#·T+&ÉTeTT. ˙≈£î eTècÕºqïeTT \_Û+#·>∑\<äT. nq>±
Hê e÷≥ $ì j·÷u≤\T&ÉT qqTïe<äT\TeTT. MT \+ø£˝À sêø£ådüT\T+<äTs¡T.
yês¡T qqTï uÛÑøÏå+#Ó<äs¡T. H˚qT MT \+ø£≈£î sêqT Hêø±ø£* j·T>∑T#·Tqï~.
e÷ sTT+{ÏøÏ yÓ[¢ XËq>∑\T ‹ì j·÷ø£* rs¡TÃø=ìjÓT<äqT. nq>± sêeDT&ÉT
n‘·ìHÓ{À¢ Áã‹$T˝≤&ç u≤\ø± Ç|ü⁄&˚ dü+<Ûä´ yê]Ã e#ÓÃ<äqT. n+‘·es¡≈£î
á *+>∑eTTqT |ü≥Tºø=ì j·TT+&ÉTeTT. nq n|ü&Ü u≤\T&ÉT H˚qT u≤\T&ÉqT
ÁãVü≤à#ê]ì Ç+‘· ãs¡TyÓq’ *+>∑eTTqT yÓ÷j·TC≤\qT. Hê #˚sTT e<äT\TeTT.
|ü⁄DéTT+&ÉTqT nì ìsêø£]+∫qqT m{À¢ Ä u≤\Tì Áã‹$T˝≤&ç n‘·ì
#˚‹øÏ *+>∑eTTì∫Ã sêeDT&ÉT dü+<Ûë´ e+<äqeTT ø=s¡≈î£ düeTTÁ<ärs¡eTTq≈£î
b˛e⁄#·T+&É, >∑D|ü‹ sêeD≤ ˙e⁄ oÁ|òTü eTT>∑ s¡eTTà. eT÷&ÉT |üsê´j·TeTT\T
|æ*#Ó<äqT. n+‘·˝À ˙e⁄ sêy˚ì *+>∑eTTqT uÛÑ÷$T j·T+<äT+#Ó<äqT.
dü+X¯sTT+|üãì˝Ò<äT. nì πøø£ô|f…ºqT. n|ü&ÉT <˚e‘·\T @$T »s¡T>∑TH√
j·Tì $e÷qeTT\j·T+<äT+&ç ìØøÏå+#·T#·T+&ç]. sêeDT&ÉTÄs¡È´Á|ü<ëq
yÓTTqs¡TÃ#·T+&É *+>∑eTT ãs¡e⁄>∑T#·Tqï~. oÁ|òüTeTT>∑s¡eTàHÓqT. sêeDT&ÉT
Vü≤düÔdü+πø‘·eTT‘√ e#ÓÃ<äqì dü÷∫+∫ n+>∑Hê´dü |üPs¡«ø£eTT>± >±j·TÁ‹

nqTcÕqeTTqT eTÚqeTT>± #˚jT· T#·T+&É yÓqTø£{Ï e˝…HÓ s¬ +&ÉT |üsê´j·TeTT\T
|æ*∫ sêeDT&ÉT <Ûë´qeT>∑Tï&Ó’ $ìjÓ÷ $qø£jÓ÷ sêq+<äTq Äø£düeTTq
$e÷qeTT\+<äT+&ç ìØøÏå+#Ó&ç <˚e‘·\T kÕ≈£åî\T>±qT+&É $wüßíeT÷]Ôì
eTqkÕ düà]+∫ düeTTÁ<ärs¡eT+<ä*uÛ÷Ñ uÛ≤>∑eTTq Hê *+>∑eTTqT kÕú|+æ #ÓqT.
<˚e‘·\T dü+‘√wüeTT‘√ |ü⁄wüŒ es¡¸eTTqT >∑T]|æ+∫].
Ç+‘· ˝ À sêeDT&É T dü + <ä ´ yê]Ã oÁ|ò ü T eTT>∑ e ∫Ã *+>∑ e TTqT
uÛ÷Ñ $Tj·T+<äT+&ÉT≥ #·÷∫ zØ eT÷sêâ ! e+#·ø± ˙e⁄ ãT~Δ |üPs¡«ø£eTT>∑
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 30
ì{À¢q]Ã‹$. nì Ä u≤\Tì ø=≥ºb˛e>± H˚H$˚ T ‘·|ü #˚d‹æ ì. qHÓï+<äT\≈£î
ø=f…<º eä ⁄ ? e÷ Hêj·Tq‘√ #Óô|Œ<äqì uÛj Ñ T· |ü&ç @&ÉTÃ#·Tqïyêìe˝… ‘·|Œæ +#·Tø=ì
bÕ]b˛jÓTqT. sêeDT&ÉT #˚jT· Tq<˚$Tj·TT ˝Òø£ ‘·q sTTs¡Te~ #˚‘T· \ ‘√&ÉqT
*+>∑eTTqT ô|øÏ*+#·j·T‹ï+#ÓqT. uÛÑ÷$T ø£+|æ+#ÓH˚ >±ì *+>∑eTT
ø£<\ä <ëjÓTqT. n+‘·ã\XÊ*jÓTÆ q sêeDTì ã\eTT ôd‘’ e· TT Ä ÁbÕD*+>∑eTT
|ü≥¢ ìs¡søΔ¡ y£ TÓ qÆ +<äTq Ä ÁbÕD*+>∑eTTq≈£î eTVü‰ã˝ÒX«¯ s¡T&ÉqT kÕs¡øú H£ êeTeTT
˝Àø£$U≤´‘·eTjÓT´qT. n‘·ì #˚‹ jÓTT]|æ&øç Ï Ä *+>∑eTT >√ø£seí¡ TT jÓTTø£ÿ
(Äe⁄ #Ó$ jÓTTø£ÿ) Äø£è‹ H=+~q+<äTq >√ø£sêíøè£ ‹ *+>∑eT>∑T≥#˚ qT+&ÉT≥#˚
Ä øπ Áå ‘·eTTq≈£î >√ø£seí¡ TqT HêeTeTT>∑÷&É dæ~+Δ #ÓqT. sêeDT&ÉT #˚jT· Tq~
˝Òø£ n#·≥H˚ •e⁄ì >∑÷]Ã ‘·|eü ÷#·]+∫ es¡eTT\T H=+<ÓqT. n|üŒ{Ï qT+&çjT· T
<˚e‘·\+<äsT¡ •e⁄ìq#·≥ uÛøÑ ‘ÔÏ √ Hêsê~Û+#·T#·THêïs¡T. á øπ Áå ‘·eTT jÓTTø£ÿ
eTVæ≤eT kÕÿ+<ä|ü⁄sêDeTTq $|ü⁄\eTT>± e]í+#·ã&çq<äì dæ<äΔeTì
HêeT<Ûës¡≈î£ ì >∑÷]Ã >√ø£søπí¡ Áå ‘·eTT jÓTTø£ÿ #·]Á‘·eTTqT e]í+#ÓqT.
dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡ø£ |ü+yê<ä s¡÷|üeT>∑T >∑Ts¡T#·]Á‘· j·T+<äT Hêes¡
n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ Á|üø±X¯j·÷e÷dü dæ<äΔeTTU≤‘Y, kÕú|üq e÷~‘·' ˆˆ
eTVü‰ã˝ÒX¯«s¡ôd’´wü, l<ä‘·ÔX¯às¡D+eTeTˆˆ
uÛ≤eeTT : sêeDT&ÉT •e⁄ì yÓT|æŒ+∫ yê] e\q ÁbÕD *+>∑eTTqT
d”«ø£]+#·T≥. sêeDT&ÉT ÁbÕD*+>∑eTTqT \+ø£≈£î rdüTø=ìb˛e⁄#·T+&É
<˚e‘·\#˚ ÁbÕ]ú+|üã&ç >∑D|ü‹ j·TTøÏ‘Ô √ sêeDTì ÁbÕD *+>∑eTTqT Á>∑V≤æ +∫
düeTTÁ<ärs¡eTTq kÕú|æ+#·T≥.
ªªzyéT áXÊ yêdü´$T<ä>¥+ düs¡«+ j·T‹ÿ+#· »>∑‘ê´+ »>∑‘Y ˆ
‘˚q ‘·´πøÔq uÛÑTx°®<∏ë e÷>∑è<Ûä' ø£dü´ dæ«<äΔqyéT ˆˆ
áXÊyêdü´ ` ñ|üìwü‘·TÔ `Z)
‘êˆˆ á »>∑‘·TÔ˝À HêeT s¡÷bÕ‘·àø£yÓTÆq kÕúes¡»+>∑eT |ü<ës¡úeTT\T
@y˚$ ø£\y√ n$j·Tìïj·TT áX¯«s¡Tì <ë«sê Ä#êÃ¤<ä ˙j·TyÓTÆj·TTqï$
ø£qTø£ n{Ïº HêeTs¡÷bÕ‘·àø£yTÓ qÆ Á|ü|+ü #·eTTqT ‘ê´>∑eTT#˚dæ ‘·q yêdü$Ô ø£yTÓ qÆ
dü«s¡÷|üeTTjÓTTø£ÿ bÕ\q #˚j·TTeTT. Á>∑<ä› e‘·TÔ>∑ ˝À\T|ü⁄&Ée⁄ (˝À_Û$)
>±≈£îeTT. me«] <ÛäqeTTqT Ä•+#·≈£îeTT.
@&Ée n<Ûë´j·TeTT 31
@&Ée n<Ûä´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·qyéT l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT
eTVü‰<˚e+ eTùV≤XÊq+ eTùV≤X¯«s¡ eTTe÷|ü‹+ ˆ
eTVü‰ùdq >∑Ts¡T+e+<˚ eTVü‰uÛÑj·T+ ìyês¡D+ ˆˆ
Vü≤s¡Vü≤s¡ eTVü‰<˚e.
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTìì >∑÷]Ã kÕ«MT >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTTq HÓe«s¡sTTq
es¡eTT\H=+~sê ! #Ó|ü&Éì Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTT˙X¯«s¡T&ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
HêeT<Ûës¡ø± ! •wü´ •s√eTDÏ : >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTVæ≤eTqT #Ó|ü#·THêïqT.
$qTeTT. |üPs¡«eTT Çøå±«≈£î e+X¯eTTq $TÁ‘·düVüQ&ÉqT sêE ˇø£&ÉT>∑\&ÉT.
n‘·qT X¯Ss¡T&ÉT. dü«<Ûäs¡à s¡‘·T&ÉT ã˝≤&ÛÉT´&ÉT <äj·÷ì~Ûj·TT n‘·H=ø£Hê&ÉT
n&É$øÏy≥˚ ì$T‘·eÔ TT yÓ&˝É q… T. n#·Ã≥H=ø£ uÛj Ñ T· +ø£sT¡ &Óq’ <Ó‘’ T· ´ì #·÷#ÓqT.
‘êqT <ÛäqdüT‡qT <Ûä]+∫ n‘·ì MT<ä u≤DeTT\ e]¸+CÒôdqT. Ä sêø£ådüT&ÉT
H˚\≈£L˝…qT. n‘·qT #·#·TÃ#·T ‘·qdüMT|üeTTqqTï ‘·q k˛<äs¡Tì‘√ H˚Hê
#·ìb˛e⁄#·THêïqT. qqTï #·+|æq á sêE\≈£î ˙e⁄ m≥T\sTTq nbÕø£se¡ TT
#˚jT· TeTT. n≥T¢#d˚ ‹æ y˚ì Hê Ä‘·à XÊ+‹+#·Tqì #Ó|Œæ yê&ÉT eTs¡D+Ï #ÓqT.
yê&ç k˛<äs¡T&ÉT ø±eTs¡÷|ü<Ûäs¡T&ÉT >±q H=ø£ e÷qe s¡÷|üeTT <Ûä]|ü+∫
sêE y˚≥ qT+&ç ‘·q q>∑s¡eTTq≈£î e#·TÃ#·T+&É sêEqT ø£\dæ
qÁeTuÛ≤eeTT‘√ MT e<ä› ùde #˚jT· T#·T uÛèÑ ‘·T´&ÉH’Ó ñ+&Ó<qä T. n+^ø£]+|ü⁄&Éì
ÁbÕ]ú+#ÓqT. sêE n‘·qT ø£|{ü j Ï T· ì Á>∑V≤æ +#·ø£ n‘·ì ùde≈£î n+^ø£]+#ÓqT
yê&ÉT sêEq≈£î qeTàø£eTT ø£\T>∑Tq≥T\ Á|üe]Ô+#·T#·T $qj·TeTT‘√
ùd$+#· T #· T +&Ó q T. Ç≥T¢ + &É $TÁ‘· d ü V ü Q ì sTT+≥ |æ ‘ · è ÁXÊ<ä Δ e TT
dü+ÁbÕ|üÔe÷jÓTqT. n‘·qT e•cÕ˜<äT\ uÛÀø£Ô\T>∑ ìeT+Á‘·DeTT #˚ôdqT.
ÁXÊ<äΔeTTq≈£î ø±e\dæq XÊø£bÕø£eTT\ düeT>∑÷s¡TÃ n~Ûø±s¡eTT ˙ ø£|ü≥
ùde≈£îì ô|’ qT+#ÓqT. yê&ÉT Ç~j˚T düeTj·TeTì Á>∑Væ≤+∫ e+≥ yêìì
eX¯|üs¡TÃø=ì qs¡e÷+düeTTqT XÊø£eTT\˝À H=ø£{Ï>∑ ‘·j·÷s¡T #˚sTT+#ÓqT.
uÛÀ»q ø±\eTTq |üÁ‘·eTT\j·T+<äT XÊø£bÕø£eTT\T e&ç+¶ |üã&ÓqT. e•wüß&˜ TÉ
qs¡e÷+düeTT XÊø£eTT>∑ e&ç¶+|üã&ÉT≥ Á>∑Væ≤+∫ sêEqT >∑÷]Ã
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 32
eTVü≤s¡T¸\yÓTÆq e÷≈£î qs¡e÷+düeTT e&ç¶+∫‹$. ø±q ˙e⁄ qs¡ e÷+düeTT
uÛøÑ +åÏ #·T ÁãVü≤àsêø£då $æ Ä>∑TeTì X¯|+æ #ÓqT. n|ü&ÉT sêE Hêø± $wüjT· eTT
‘Ó*j·T<äT. H˚qT ãT~Δ|Pü s¡«ø£eTT>∑ Hê|üì #˚dj æ T· T+&É˝<Ò Tä . ìcÕÿs¡DeTT>∑
qqTï Ç≥T¢ X¯|+æ ∫‹] >±q ‹]– X¯|+æ ‘·Tqì ñ<äøe£ TT |ü≥Tºø=ì X¯|+æ |ü
qT<äT´≈£î&Ô j É TÓ ´qT. n|ü&ÉT n‘·ì uÛ≤s¡´j·T>∑T eT<äjT· +‹ >∑Ts¡Te⁄qT X¯|+æ #·T
n~Ûø±s¡eTT eTq≈£î ˝Ò<Tä , nì #˚sTT |ü≥Tºø=ì yê]+#·, sêE #˚jT· Tq~ ˝Òø£
eT+Á‹+#·ã&çq Ä XÊb˛<äøe£ TTqT y˚s=ø£#√≥ b˛dæq uÛ÷Ñ ‘·V≤æ +dü j·T>∑Tqì
uÛ≤$+∫ ‘·q bÕ<äeTT\ MT<äH˚ b˛dæø=HÓqT. n+<äT#˚ n‘·ìøÏ ÄHê{Ï qT+&çjT· T
ø£˝≤àwübÕ<äT&ÉqT HêeTeTT e#ÓÃqT. n|ü&ÉT n‘·ì uÛ≤s¡´j·T>∑T eT<äjT· +‹
e•wüßì˜ >∑÷]Ã kÕ«$T eTeTTà\ qT<ä]Δ +|ü⁄&TÉ . XÊ|üeTTq≈£î n+‘·eTT ôd\$+&Éì
ÁbÕ]ú+|ü e•wüß&˜ TÉ ø=+‘· XÊ+‹H=+~ |üHïÓ +&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î Ç‘·qT
XÊ|üeTTqT+&ç $eTTøÏÔ bı+<ä>\∑ &ÉT nì #Ó|Œæ yÓ&˝É q… T.
$TÁ‘·dVü Qü &ÉT ÁãVü≤à sêø£då ü s¡÷|üeTT <Û]ä +∫ ìsêàqTwüéT>∑T ns¡DéTTq
eTqTwüß´\qT, |üXó¯ e⁄\qT uÛøÑ +åÏ #·T#·T ø±\eTT >∑&TÉ |ü⁄#·T+&ÓqT. ˇø£ s√Eq
n‘·qT ns¡Dé÷s¡eZ TTq b˛e⁄#·Tqï ˇø£ Áu≤Vü≤àD <ä+|ü‘T· \ #·÷∫ yê´Á|òTü eTT
|üX¯óe⁄ MT<ä |ü&ÉTq≥T¢ n+<ä* Áu≤Vü≤àDTì MT<ä |ü&ÓqT. n|ü&ÉT n‘·ì
uÛ≤s¡´ >∑&É>∑&É eD≈£î#·T Ä ÁãVü≤à sêø£ådüTì bÕ<äeTT\ ô|’ ã&ç ‘·+Á&û Hê
kÂuÛ≤>∑éTTqT ø±bÕ&ÉTeTT. Hê ÁbÕDÒX«¯ s¡Tì e<äT\TeTT. qqTï uÛøÑ +åÏ #·TeTT.
uÛÑs¡Ô ˝Òì Ád”Ô »qà e´s¡úeTT>∑<ë, y˚<äXÊÁdüÔ bÕs¡+>∑‘·T&ÉsTTq á Hê uÛÑs¡ÔqT
s¡øÏå+∫q#√ |ü⁄DéTT |òüT{Ï\T¢qT. qqTï ˙ ≈£îe÷¬sÔ>± uÛ≤$+#·TeTT, nì
m+‘· ÁbÕ]ú+∫qqT, ÄyÓT yêø£éTTqT ô|&É#Ó$ì ô|{Ïº Ä Áu≤Vü≤àDTì
uÛÑøÏå+#ÓqT. n|ü&ÜyÓT ‘·q uÛÑs¡Ô eTs¡DÏ+#·T≥ #·÷∫ Ä ÁãVü≤àsêø£ådüTì‘√
zØ ˙e⁄ dü÷s¡é+X¯|ü⁄ sêEe⁄, XÊ|üeTTe\q ÁãVü≤àsêø£ådæyÓ’‹$. |üHÓï+&ÉT
dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î ˙≈£î XÊ|ü$yÓ÷#·q eT>∑TqT. Hê uÛÑs¡ÔqT Væ≤+dæ+∫ Hê
düTKeTTq≈£î uÛÑ+>∑ yÓTTq]Ã‹$. ø±q XÊbÕ+‘·eTsTTqqT ˙ uÛ≤s¡´‘√ ˙e⁄
ø£\dæq jÓT&É\eTs¡DÏ+#Ó<äe⁄ >±ø£ nì X¯|æ+∫ ‘·q uÛÑs¡Ô meTTø£\‘√
düVü≤>∑eTqeTT #˚ôdqT. |ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î XÊ|ü $eTTøÏÔH=+~
‘·q |ü≥Dº eTTq≈£î yÓ&˝É q… T. n|ü&ÉT n‘·ì uÛ≤s¡´ eT<äjT· +‹ ø±e÷‘·Ts¡Tsê˝…’
düMT|æ+#· ‘êqT ÁãVü≤àsêø£ådæjÓÆTj·TTqï düeTj·TeTTq Áu≤Vü≤àD Ád”Ô #˚‘·
X¯|+æ |üã&çq eè‘êÔ+‘·eTTqT uÛ≤s¡´≈£î ‘Ó*j·TCÒdæ ÄyÓTqT ìyê]+#ÓqT ÄyÓT
ø£&ÉT <äT'œ+#ÓqT n‘·ì#˚ dü+Vü≤]+|üã&çq Áu≤Vü≤àDT&ÉT ÁãVü≤à |æXÊ#·yÓTÆ
yÓ+≥ã&ÓqT. Ä sêE me«s¡T @$T #Ó|æŒq Ä <ëqeTT\ #˚ôdqT. rs¡ú
πøåÁ‘·eTT\ |üs¡´{Ï+#ÓqT. ø±ì ÁãVü≤àsêø£ådæ |òüTÀs¡s¡÷|üeTTq n‘·ìì
yÓ+ã&ç+#·T#·TH˚ j·TT+&ÓqT. ˇø£Hê&ÉT ÄsêE <Ó’e eX¯eTTq $T~∏˝≤q>∑s¡
düMT|üeTTq dü+#·]+#·T#·T ÁX¯eT#˚ ˇø£ eèø£å|ü⁄ ˙&É≈£Ls¡TÃ+&ÓqT. n#·Ã{ÏøÏ
kÕøå±‘·TÔ s¡TÁ<ë&ÜnqTq≥T¢ Á|üø±•+#·T >ö‘·eTT\ yês¡T •wü´ düy˚T‘·eTT>±
e∫Ã]. sêE yê] bÕ<äeTT\≈£î BqT&Ó’ qeTdüÿ]+#· >ö‘·eTT&ÉT sêEqT
>∑÷]Ã MT sê»´ y˚TeTjÓT´qT. ˙e⁄ ∫+‘·Áø±+‘·T&ÉyÓ’ Ç≥T¢ eqeTT\
dü+#·]+#·T≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T nì j·T&ÉT>∑ sêE <äT'œ‘·T&Ó’ ‘·q≈£î ÁãVü≤à
Vü≤‘·´ bÕ‘·ø£eTT |òüT{Ï+∫q eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT ‘Ó*j·T#˚dæ Ç≥T¢#Óô|ŒqT.
kÕ«MT— á ÁãVü≤àVü≤‘·´ ìeè‹Ô ø=s¡≈î£ H˚qT mìïjÓ÷ Áe‘·eTT˝≤#·]+∫‹ì.
nH˚ø£ πøåÁ‘·eTT\ |üs¡´{Ï+∫‹ì. ø±ì á ÁãVü≤àVü≤‘·´ qqTï |òüTÀs¡s¡÷|üeTTq
yÓ+ã&ç+#·T#·TH˚ j·TTqï~. H˚&TÉ MT <äsÙ¡ qeTjÓT´qT. Hê»qà <Ûqä éTsTTq~.
Hê ø£wüºeTT\T H˚{Ïø£sTTqqT ‘=\T>∑Tqì qeTTà#·THêïqT nì #Ó|ü#·T yê]
bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&ç <äT'œ+#·, <äj·÷ düeTTÁ<äT&É>∑T >ö‘·eTT&ÉT n‘·ì‘√
zsêC≤— uÛÑj·T|ü&É≈£îeTT, X¯+ø£s¡T&ÉT eTè‘·T´+»j·TT&ÉT, ìqTï s¡øÏå+#·TqT.
eTVü‰ bÕ|üeTT\ q•+|üCÒj·TT |üs¡eTbÕeqeTsTTq ˇø£ πøåÁ‘·eTTqT >∑÷]Ã
˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT. >√ø£s¡íeTqT πøåÁ‘·yÓTTø£{Ï ø£\<äT <ëìì
düà]+∫+q‘·H˚ ÁãVü≤à Vü≤‘ê´~ bÕ‘·øe£ TT\ìïj·TT q•+#·TqT. n~ •e⁄q≈£î
ìyêdü kÕúqeT>∑T ¬ø’˝≤düeTT‘√ düe÷qeTT. >√ø£s¡íπøåÁ‘· <äs¡ÙqeTT e\qH˚
bÕ‘·ø£eTT\T q•+#·TqT. Ç+Á<ë~ <˚e‘·\+<äs¡T n#·Ã≥ ‘·|üdüT‡ #˚dæ
dæ~HΔ =+~]. n#·Ã≥ #˚dqæ ‘·|dü Tü ‡ øπ Áå ‘· Á|üu≤Û eeTT e\q \ø£å >∑TDÏ‘e· T>∑TqT.
$wüßíeT÷]Ô ÄC≤„ qqTdü]+∫ >∑D|ü‹ nø£ÿ&É •e⁄ì Á|ü‹wæº+#ÓqT. ÁãVü≤à,
$wüßíe⁄, nwüºedüTe⁄\T, >√ø£s¡íeTT jÓTTø£ÿ |üPs¡« <ë«s¡eTTq edæ+∫ •e⁄ì
|üPõ+#·T#·T+<äTs¡T. es¡TDT&ÉT yÓTT<ä\>∑T <˚e‘·\T |ü&ÉeT{Ï <ë«s¡eTTq
ìedæ+∫ #·+Á<äeTÚ[ì Áù|eT‘√ n]Ã+‘·Ts¡T. ≈£îuÒs¡T&ÉT, uÛÑÁ<äø±[, dü|üÔ
e÷‘·èø£\T, yÓTT<ä\>∑T yês¡T ñ‘·Ôs¡|ü⁄ <ë«s¡eTTq ìedæ+∫ n#·Ã{Ï
eTVü‰ã˝ÒX«¯ s¡Tì Äsê~Û+‘·Ts¡T. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT, C≤u≤*, C…$’ Tì n#·Ã≥ •e⁄ì
Äsê~Û+∫ ‘·|üdæ‡~Δ>±+∫]. XÖqø±~ eTVü≤s¡T¸\T Hês¡<äT&ÉT yÓTT<ä\>∑T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 34
<˚eãTTwüß\T dæ<äTΔ\T kÕ<ÛäT´\T, n#·Ã≥ •e⁄ì ñbÕdæ+‘·Ts¡T. n#·Ã≥ •e⁄ì
|üPõ+#·T yê]øÏ eTVü‰ã˝ÒX¯«s¡T&ÉT yê] eTH√s¡<∏äeTT\ ‘·|üŒø£ HÓs¡y˚s¡TÃqT.
sêeDT&ÉT ≈£î+uÛÑø£s¡Tí&ÉT $;ÛwüDT&ÉT yÓTT<ä\>∑T yês¡TqT ì‘·éTT e∫Ã
•e⁄ì Äsê~Û + ∫ b˛e⁄#· T +<ä T s¡ T . uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ T ‘· e T ù|s¡ ¢ ‘ √ n#· Ã ≥
•e*+>∑eTT\qT >∑÷&Ü kÕú|+æ ‘·Ts¡T. n+<äT ndü+U≤´ø£eTTeTT\>∑T *+>∑\T
ø£\e⁄. y˚j˚T\ Ä πøåÁ‘·eT+<ä* bÕcÕDeTT\ìïj·TT *+>∑eTT˝Ò, n+<ä*
ñ<äø£eT+‘·j·TTrs¡úy˚T Ä *+>∑eTT dü|üÔbÕ‘êfi¯eTT\ qT+&ç eTôVAqï‘·yÓTÆ
|üPs¡«j·TT>∑\eTT\+<äT Á|üø±•+#Ó&ç~ ø£*j·TT>∑eTTq dü÷ø£åà s¡÷|üeTT>∑
ø£qã&ÉTqT. á >√ø£s¡íπøåÁ‘·eTT |ü•ÃeT düeTTÁ<ä rs¡eTTq ø£\<äT. n#·Ã≥
#˚jT· ã&çq •e|üP»˝Ò$T, Áe‘·eTT ˝Ò$T, Áu≤Vü≤àD dü+‘·sŒ¡ DeTT˝Ò$T dü«\Œ>∑
#˚j·TeTTã&çqqT nq+‘· |òü\Á|ü<äeTT\>∑TqT. •esêÁ‹ yÓTT<ä\>∑T |ü⁄D´
ø±\eTT\ j·T+<äT n#·Ã≥ eTVü‰ã˝ÒX«¯ s¡Tì |üPõ+#·T≥ e\q e#·TÃ |ò\ü eTT
me«] πøìj·TT #Ó|üŒ X¯ø£éTT ø±<äT. e÷|òüT e÷düeTTq •esêÁ‹j·T+<äT
ìo<∏äø±\eTTq ˇø£ _\« |üÁ‘·eTTqT •e⁄qø£]Œ+#·T≥ e\q e#ÓÃ&ç
|ü⁄DéTTqT Ä~X‚wüß&ÉsTTqqT #Ó|üŒC≤\&ÉT. Ç{Ïº ìs¡T|üe÷qeT>∑T
πøåÁ‘·eTTqïqT Bì eTVæ≤eTHÓe«s¡T $qs√ n{Ïºyês¡T ã~Ûs¡T\T>∑, eT÷&ÛÉT\T>∑
uÛ≤$+|üã&ÉT<äTs¡T. •esêÁ‹Hê&ÉT n#·Ã≥ #˚dæq ñ|üyêdüeTT, C≤>∑s¡DeTT
dü«s¡Z e÷s¡ZeTTq≈£î k˛bÕq eTq e#·TÃqT n#·Ã{Ï rs¡úeTT\ kÕïqyÓTTq]Ã
eTVü‰ ã˝ÒX¯«s¡ *+>∑eTTqT |üPõ+#·T e÷qe⁄&ÉT ìdü‡+X¯j·TeTT>∑
bÕ|ü$eTT≈£îÔ&ÉT ø±\>∑&ÉT. nì >ö‘·eTT&ÉT #Ó|üŒ $TÁ‘·düVüQ&ÉT ÄeTTì‘√
kÕ«MT >√ø£sí¡ øπ Áå ‘· eTVü‰‘·àéTTqT MTs¡T $dü]Ô +∫ ôd\$∫Ã‹]. Ä øπ Áå ‘·eTTq
HÓe«s¡sTTq bÕ|ü $eTTøÏÔ H=+~q≥T\ ì<äs¡Ùq y˚TeTsTTq ø£\<ë ø£è|ü‘√
ôd\$+&Éì Á|ü•ï+|ü >ö‘·eTT&ç≥¢HÓqT.
sêC≤ $qTeTT nH˚ø£ y˚\eT+~ n#·Ã≥ bÕ|ü $eTTøÏÔ H=+<äT≥ Hê≈£î
‘Ó*j·TTqT n+<äT H˚qT Á|ü‘·´ø£åeT>∑T ø±+∫q ˇø£ <äècÕº+‘·eTT ˙≈£î
#Ó|ü #·THêïqT $qTeTT. H˚H=ø£ dü+e‘·‡s¡eTT •esêÁ‹øÏ n#·Ã≥≈£î j·÷Á‘·≈î£
b˛sTT‹ì. nH˚ø£ y˚\ eT+~ j·÷Á‹≈£î\T e∫Ã]. eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq
H˚H=ø£ eèø£å#êÃ¤j·T j·T+<äT ≈£Ls=Ãì j·TT+{Ïì. n#·Ã≥ ø=ø£ #·+&Ü\ Ád”Ô
eè<äTΔsê\T, n+<ÛäTsê\T, ≈£îwüß˜ s√>∑eTT#˚ |”&ç‘·Tsê˝…’ m+&É˝À ‘·÷\T#·T
e∫Ã Hê≈£î ø=+‘· düMT|üeTTq #Ó≥Tº ˙&ÉqT ÁøÏ+<ä|&ü ç ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+#ÓqT.
n<˚ düeTj·TeTTq≈£î ¬ø’˝≤düeTT qT+&ç dü÷s¡T´ìe˝… Á|üø±•+#·TH=ø£
$e÷qeTT e#ÓÃqT. n+<äT+&ç •e<ä÷‘·\T q\T>∑Ts¡T eTDÏ≈î£ +&É\ øÏØ≥eTT\
<Ûä]+∫ X¯S\eTT\T #˚‘·|üPì <˚B|üé÷qeT>∑T ø±+‹‘√ Á|üø±•+#·T#·T
e∫Ã eTs¡DÏ+∫q #·+&Ü\Ád”Ôì ¬ø’˝≤düeTTq≈£î ø=ìb˛e qT<äT´≈£îÔ\sTT].
H˚qT $ÁuÛ≤+‹H=+~ yês¡\ ì≥T¢ Á|ü•ï+∫‹ì. •eP<äTsê— ≈£îø£ÿqT
dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls¡TÃ+&É u…≥Tº<Tä sê ? Ç{Ïº #·+&Ü\ Ád”ìÔ MTs¡T $e÷qeTT˝À
¬ø’˝≤düeTTq¬ø≥T¢ rdæø=ì b˛e⁄<äTs¡T. áyÓT »Hêà~>± |üs¡eTbÕ|æ, |üX¯ó
e÷+düeTT uÛÑøÏå+#·T #·+&Ü\Tsê\T, n+‹j˚T>±ø£ ≈£îwüß˜s√>∑eTT#˚
|”&ç+|üã&ÉT#·Tqï~. áyÓT mø£ÿ&É, ¬ø’˝≤düyÓTø£ÿ&É, C≤„qeTT>±ì C≤„q
kÕ<ÛäqeTT>±ì <äj·÷ dü‘·éTT\T>±ì áyÓT j·T+<äT yÓ‹øÏqqT ø±qsêe⁄.
•e|üP» ms¡T>∑<äT. •eeT+Á‘· »|üeTìq H˚$TjÓ÷ ˙yÓT≈£î ‘Ó*j·T<äT.
<ëq<Ûäs¡àeTT>±ì, •esêÁ‹ ñ|üyêdüeTT>±ì Ä#·]+∫q~ ø±<äT. Ç{Ïº Ád”ÔøÏ
ø¬ ˝’ ≤dü ÁbÕ|æÔ jÓT≥T¢ ? Ç~ Hê≈£î&ÉTø£ ÄX¯Ãs¡éTT>∑ qTqï~. Hêdü+X¯jT· eTTq≈£î
‘·–q düe÷<ÛëqeTT #Ó|ü &Éì •e<ä÷‘·\ q&ÉT>∑ yês¡T Hê‘√ HêyÓT |üPs¡«»qà
eè‘êÔ+‘·eTT ì≥T¢ #Ó|üŒ<=&É–].
>ö‘·eT eTVü≤Ø¸ ! $qTeTT. |üPs¡« »qàeTTq ˙yÓT jÓTTø£ Áu≤Vü≤àD ø£q´.
ù|s¡T kÂ<ë$Tì, #·ø£ÿì Äø±s¡eTT ø£\~ j·TTø£Ô ej·TdüT‡ sê>± ‘·+Á&ç
áyÓTqT ˇø£ kÕe÷q´ Áu≤Vü≤àDTìøÏ#Ã· $yêVü≤eTT #˚ôdqT ø=\~ ø±\eTTqπø
uÛÑs¡Ô eTs¡DÏ+#ÓqT. n|ü&ÉT áyÓT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ >∑èVü≤eTTq ìedæ+∫
j·TÚeqeTT˝À qTqï+<äTq ø±eT$ø±s¡eTT Hê|ü⁄ø=q˝Òø£ s¡Vü≤düéTT>∑
e´_Û#ês¡eTT #˚j·T ÁbÕs¡+_Û+#ÓqT. ø=+‘· ø±\eTTqT ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\T áyÓT
<äTs¡´è‹Ôì Á>∑Væ≤+∫ ≈£î\eTT qT+&ç ãVæ≤wüÿ]+∫ ‘êeTT ÁbÕj·T•Ã‘·ÔeTT
#˚dæø=ì X¯ó<äTΔ\sTT]. n|üŒ{Ï qT+&çj·TT áyÓT dæ>∑TZ$&ç∫ Ä q>∑s¡eT+<˚
ˇø£ yÓ’X¯ó´ì‘√ s¡$T+#·T#·T, eT<ä´ e÷+düeTT\ uÛÑøÏå+#·T#·T ùd«#·Ã¤>∑
dü+#·]+#·T#·T+&ÓqT. ˇø£ s√Eq ø£\T¢ Á‘ê– ˇ&É\T ‘Ó*j·Tø£ e÷+düeTTqT
uÛÑøÏå+#· qT<˚›•+∫ ø£‹Ô #˚‘·ã÷ì ‘·q |üX¯óe⁄\ <=&ç¶˝ÀìøÏ yÓ[fl Nø£{Ï˝À
y˚Tø£jT· ì ÁuÛ$Ñ T+∫ Äe⁄ <ä÷&ÉqT e~Û+∫ ø=+‘· uÛøÑ +åÏ ∫ <ëì ‘·\ e÷Á‘·eTT
Ç+≥ <ë#ÓqT. eTs¡THê&ÉT <äj·TeTT, Äe⁄qT bÕ\T |æ‘·Tø£ >∑\+<äT\≈£î
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 36
yÓ[fl#·÷&É n~ y˚Tø£j˚T ø£qã&ÓqT Äe⁄<ä÷&É ˝Ò<äT. Ç+{Ï˝ÀìøÏ b˛sTT
•s¡eTTqT #·÷&É Äe⁄<ä÷&É ‘·\>± >√#·]+#ÓqT. Ä düeTj·TeTTq <ëì
H√{Ï qT+&ç |üXÊÃ‘êÔ|ü |üPs¡«ø£eTT>∑ •yê ! #·+Á<äeTÚ[' m+‘·
bÕ|üe÷#·]+∫‹ì, nqT yê≈£îÿ yÓ\Te&ÓqT. uÛsÑ Ô¡ #·÷∫ ø√|æ+#·Tqì uÛ≤$+∫
Ä •s¡dTü ‡qT, meTTø£\qT, #·sà¡ eTTqT <ä÷s¡eTT>∑ uÛ÷Ñ $T˝À bÕ‹y˚dæ @&ÉTÃ#·T
uÛÑs¡Ôsê>± sêÁ‹ ô|<ä›|ü⁄* e∫Ã Äe⁄<ä÷&ÉqT Á$T+–y˚ôdqì nã<äΔe÷&ÓqT.
Ç≥T¢ mìïjÓ÷ bÕ|üeTT ˝≤#·]+∫ eTs¡DÏ+#ÓqT.
j·TeT<ä÷‘·\T áyÓTqT j·TeT˝Àø£eTTq≈£î rdæø=ì yÓ&É*]. n#·Ã≥
j·TeTj·÷‘·q\ qqTuÛÑ$+∫ >√Vü≤‘ê´ bÕ|üeTTe\q #·+&Ü\ Ád”Ô nsTT á
»qà˝À »ìà+#ÓqT. dü]>∑ #·÷&Éì <√wüeTT‘√ n+<ÛäTsê\jÓT´qT. e´_Û#ês¡
<√wüeTTqT ã{Ïº ≈£îwüßs˜ √– njÓT´qT. ø=\~ ø±\eTT ‘·*‘¢ +· Á&ÉT\T b˛wæ+∫].
yês¡TqT eTs¡D+Ï ∫]. n#·Ã≥#·Ã≥ j·÷∫+∫ ñ<äsb¡ ˛wüDeTT #˚jT· T#·T+&ÓqT.
e÷s¡ZeTTq |ü&çj·TT+&ç e#·TÃb˛e⁄ yês¡\ j·T∫+#·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢+&É
eè<ëΔ|´ü eTT düMT|æ+#ÓqT. e÷|òTü e÷düeTT e#ÓÃqT. m+‘√ eT+~ <ësê|ü⁄Á‘·
düy˚T‘·eTT>∑ •euÛÑ»q ˝§qs¡TÃ#·T >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTTqT >∑÷]Ã b˛e⁄#·T+&ç].
áyÓT >∑÷&É yê]‘√ |üPs¡«»qà˝À Äe⁄<ä÷&ÉqT #·+|æq|ü⁄&ÉT •e •e
#·+Á<äeTÚ[nì ñ#·Ã]+∫q |ü⁄D´$X‚wüeTT#˚ >√ø£s¡íeTT b˛e dü+ø£*Œ+#ÓqT
yês¡\‘√ ø£\dæ m{À¢ >√ø£s¡íeTT #˚¬sqT. n#·Ã≥ ˇø£#√≥ ≈£Ls=Ãì
|ü⁄D≤´‘·Tà˝≤sê ! H˚qT bÕbÕ‘·Tàsê\qT Äø£* j·T>∑T#·Tqï~. @$T nsTTq
<Ûäs¡àyÓTTqs¡TÃ&ÉT nì #˚‘·T\T #ê∫ •esêÁ‹Hê&ÉT •e⁄ì |üPõ+|ü yÓ&É\T
j·÷Á‹ø£\T Bqdü«s¡eTT‘√ j·TT∫+#·T#·T+&ÓqT. •esêÁ‹ j·T>∑T≥#˚
j·÷Á‹≈£î\T ñ|üyêdü ìj·TeTeTT ø£\yês¡T>±q, me«s¡TqT @$Tj·TT áyÓT≈£î
‹qT≥≈£î ÄVü‰s¡eTT Çe«s¡sTT] Ç+‘·˝À sêÁ‹ njÓT´qT. ˇø£ uÛÑ≈£îÔ&ÉT
•e|ü P »≈£ î b˛e⁄#· T áyÓ T BHê˝≤|ü e TT$ì ‘· q #˚ ‹ ˝À qTqï
e÷πs&ÉT<äX¯eTT\˝À H=ø£ <ëìì ªªÇ~j˚T Hê e<ä› ø£\<äT. Ç+ø£H˚$Tj·TT
˝Ò<äì #Ó|ü#·T ÄyÓT #˚‹˝À |ü&Éy˚ôdqT. n|ü&ÜyÓT Á>∑T&ç¶<ä>∑T≥ e\q
#˚‹‘√ ‘·&É$TuÛÑø£å´ |ü<ës¡úeTT ø±<äT>∑<ë Hê¬ø+<äT\ ø£ì $dæ]y˚j·T
<Ó’ejÓ÷>∑eTT#˚ Hê_\«<äfi¯eTT n#·Ã≥qTqï •e*+>∑eTT ô|’ã&ÉT≥
‘·≥dæú+#ÓqT.
Ä s√Eq ÄVü‰s¡eTT ˝Òø£b˛e⁄≥#˚ ñ|üyêdüeTT dü+uÛÑ$+#ÓqT. Äø£*
u≤<Ûä#˚ ìÁ<ä|ü≥ºq+<äTe\q C≤>∑s¡DeTT>∑÷&É dü+ÁbÕ|üÔeTjÓT´qT.
_\«<äfie¯ TT#˚ •e⁄ì |üPõ+∫q |ò\ü eTT>∑÷&É ÄyÓT≈£î dæ~+Δ #ÓqT. á $<Ûeä TT>∑
nj·T‘·ïeTT>∑ HêyÓT≈£î •esêÁ‹ Áe‘·eTT Hê#·]+#·T uÛ≤>∑éTT \_Û+#ÓqT.
Ç|ü&ÉT áyÓT ø°$<ÛäeTT>∑ eTs¡Dø±\eTT dü+ÁbÕ|üÔeTsTTq~. ø±q •e⁄&ÉT
dü+‘·dæ+∫ áyÓTqT ¬ø’˝≤düeTTq≈£î ‘√\Tø=ì sê>∑\+<äT\≈£î á
$e÷qeTTì∫Ã eTeTTà\ |ü+ô|qT. áyÓT bÕ|üeTT\ìïj·TT q•+#ÓqT. •e⁄ì
Áù|eT≈£î bÕÁ‘·Tsê\jÓT´qT. nì #Ó|ü#·T •e<ä÷‘·\T ø=+‘· neTè‘·eTTqT
ÄyÓT ô|’ ∫\ø£]+#·>± ÄyÓT ~e´<˚V≤ü eTTqT <Û]ä +#ÓqT. yês¡T n|ü&ÜjÓTqT
$e÷qeTT q~Ûwæº+|üCÒdæ ¬ø’˝≤düeTTq≈£î ø=ìb˛sTT]. Ç~ n+‘·j·TT H˚qT
Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ #·÷∫q $wüj·TeTT. ø±e⁄q z sêC≤ ˙e⁄ dü+X¯j·TeTTqT
$&ÉHê&ç >√ø£s¡íeTTq≈£î bıeTTà. ˙ bÕ|üeTT ø£åsTT+#·TqT. ÁãVü≤àVü≤‘·´ ìqTï
e<äT\TqT. nì #Ó|üŒ >ö‘·eTTì Ä»„‘√ Hê$TÁ‘·düVüQ&ÉT >√ø£s¡íπøåÁ‘·eTTq≈£î
yÓ&É˝…qT. n‘·qT Ä πøåÁ‘·eTTqT Á|üy˚•+∫q+‘·H˚ Ä ÁãVü≤àVü≤‘·´ n‘·ìì
e<ä˝…qT. ø±q z HêeT<Ûës¡ø± ! >√ø£s¡íeTT n{Ïº |üs¡eTbÕeqeT>∑T
πøåÁ‘·eT>∑T≥#˚ lbÕ<ä l e\¢uÛÑT\ yês¡T n#·Ã≥ eT÷&ÉT dü+‘·‡s¡eTT\T
ì\T#·T≥ ‘·≥dæú+∫q~. nì dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTTqT
>∑÷]Ã #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq @&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ #·+&Ü\´|æ j·T‘√ eTTø±Ô
>√ø£πsí ‘·Á‘· jÓ÷...edü‘Y
*+>∑rs¡ú eTj˚T Á‘·´ãΔ+
l<ä‘·Ô X¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
‘êˆˆ #·+&Ü\ Ád”Ô <Ó’ejÓ÷>∑eTTq >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTTq≈£î e∫Ã •esêÁ‹
•e⁄ìMT<ä ‘Ó*j·Tø£ _\«<äfi¯ eT]Œ+∫q+<äTq $e÷qeTT q~Ûwæº+∫
¬ø’˝≤düeTTq πø¬>q.
ªª»Hêà<ä´dü´j·T‘·'μμ
eTVü≤]¸ l y˚<äyê´dü s¡∫‘· ÁãVü≤àdü÷Á‘·T\T ` ` ....
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 38
‘êˆˆ »&É`#˚‘·Hê‘·àø£yÓTÆ, ∫Á‘·$∫Á‘·yÓTÆq á »>∑‘·TÔ jÓTTø£ÿ ñ‘·Œ‹Ô, dæú‹

eT]j·TT Á|üfij
¯ T· eTT jÓTe«ì#˚ »s¡T>∑T#·Tqïy√ n{Ïº düs«¡ X¯øeÔÏ T+‘·T&˚ |üsÁ¡ ãVü≤à
|üs¡e÷‘·àj·Tì #Ó|üŒã&ÉTqT.
mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT 39
mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT
z+ >∑DÒyêj·TqeT' z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷qeT'
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·qyéT l >∑Ts¡T <˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT
l bÕ<äT\ yês¡T >√ø£s¡í πøåÁ‘·eTTq eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T ìedæ+∫
n#·Ã{Ï qT+&ç lXË’\eTT >∑÷]Ã yÓ[¢] n#·Ã≥ Hê\T>∑T HÓ\\T+&ç
ìeè‹Ôdü+>∑eTeTqT πøåÁ‘·eTTq kÕïqyÓTTq]Ã ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTT Á|üy˚•+∫].
eTVü‰‘·Tà\ <äs¡Ùqy˚T düs¡«rs¡úeTT\ |òü\eTT\ H=dü+>∑TqT. nsTTqqT yês¡T
˝Àø√<äsΔ D¡ eTT ø=s¡≈î£ rs¡ú øπ Áå ‘·eTT\ |üs´¡ ≥q yÓTTqs¡TÃ#·T+<äTs¡T. ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTT
ø£ècÕíqB rs¡eTTq >∑\<äT. Ád”bÔ Õ<äT\ yês¡T Ä øπ Áå ‘·eTTqqT+&É yê] eTVæ≤eT
$U≤´‘·eTjÓT´qT. n#·Ã≥ yê]ì ùd$+#·T uÛÑ≈£îÔ\T dü+‘êqø±eTT\sTT
dü+‘êqeTTqT, <ä]Á<äT\T dü+|ü<\ä qT bı+<äT#·T+&ç]. yês¡#Ã· ≥qT+&É yês¡T
eT]jÓTTø£ ne‘ês¡eTTqT d”«ø£]+#·e\dæq dü+<äs¡“¤y˚Ts¡Œ&ÓqT. Hêj·THê !
HêeT<Ûës¡ø± ! Ä eè‘êÔ+‘·eTTqT $qTeTT.
Ä Á>±eTeTTq y˚<Xä ÊÁdüÔ bÕs¡+>∑‘T· &É>T∑ H=ø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. Äj·Tq≈£î
|üs¡eT |ü‹Áe‘·j·T>∑T H=ø£ uÛ≤s¡´>∑\<äT. ÄyÓT ù|s¡T n+_ø£. nH˚ø£ eT+~
|ü⁄Á‘·T\T |ü⁄{Ïº eTs¡DÏ+∫]. ∫es¡≈£î yê]ø=ø£ ≈£îe÷s¡T&ÉT <Ó’yêqTÁ>∑Vü≤eTT
e\q »ìà+∫ Áã‹¬øqT. ø±ì n‘·qT eT+<äeT‹. mì$T<äe @≥ ‘·+Á&ç
ñ|ü q j· T q yÓ T Tq]Ã y˚ < ä e TTqT #Ó | ü Œ ÁbÕs¡ + _Û + #Ó q T. ø±ì ˇø£
eT+Á‘·eTsTTqqT Ä u≤\T&ÉT H√≥qT#·Ã]+#· düeTs¡Tú&ÉT ø±ø£b˛jÓTqT.
n|ü&ÉT ‘·+Á&ç njÓ÷´ m+‘·øw£ eºü TT |üPs¡«»qàeTTq m{Ïº bÕ|ü yÓTTq]Ã‹H√—
Ç≥Te+{Ï eT÷s¡Tâ&É>∑T |ü⁄Á‘·T&ÉT @\ »ìà+#ÓqT nì $#ês¡|ü&ç u≤\Tì
•øÏå+#·kÕ¬>qT.<ëìøÏ yêì uÛ≤s¡´ eTq≈£î ˝Òø£ ˝Òø£ ˇø£&ÉT e÷Á‘·y˚T
J$+∫j·TTHêï&ÉT, yê&ÉT |ü⁄sêø£è‘· ø£s¡à e\q eT+<äeT‹ j·TjÓT´qT. MTs¡T
yêìì ø={Ïº @$T Á|üjÓ÷»qeTT ? Çø£ MT<ä yêìì<ä+&ç+∫‹πsì H˚qT
ÁbÕD‘ê´>∑ yÓTTq¬sÃ<äqHÓqT. n|ü&ÉT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT #˚j·TTq~ ˝Òø£ ‘·q
<äTs¡<èä wüeº TTq≈£î e>∑#qÓ T. ø=\~ ø±\eTT qH˚ Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT eTs¡D+Ï #ÓqT.
$<Ûäesê˝…’q Ä Áu≤Vü≤àD Ád”Ô <ë]Á<äéTT‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT#·T j·÷#·qeè‹Ô˝À
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 40
eT÷&ÛÉT&É>∑T ≈£îe÷s¡Tì b˛wæ+#·T#·T+&ÓqT. u≤\Tq≈£î $yêVü≤ ej·TdüT‡
e#ÓÃqT. >±ì eT÷&ÛÉT&Éì me«s¡TqT, |æ\¢ìe«¬s’]. n+<äs¡TqT á u≤\Tì
#·÷∫ eT÷&ÛÜ dæ>∑ZsTTq ˝Ò<ë ! ‘·*¢ j·T∫+∫ ‘Ó∫Ãq nqïeTT ‹ì
Áã‘·T≈£î#·THêïe⁄ MT ‘·+Á&ç y˚<äXÊÁdüÔE„&ÉsTTj·TT+&É ˙e⁄ n‘·ìøÏ ø£fi¯+ø£eTT
‘Ó∫Ã‹$. |üX¯óe⁄e+{Ï ˙ »qà#˚ MT |æ‘·s¡T\TqT n<Û√>∑‹ H=+<Ó<äs¡T. ˙fi¯¢
yÓ÷dæ nsTTq≈£î J$+#·TeTT— ˝Ò<ë Á|üyêVü≤eTT˝À |ü&ç #·ìbıeTTà nì
<ä÷wæ+∫].
Ä u≤\T&ÉTqT yê] e÷≥\≈£î ø£&ÉT<äT'œ+∫ ‘·q ‘·*¢‘√ ne÷à ! H˚qT
‘Ó*$ ‘·≈£îÿe yê&Éq>∑T≥#˚ n+<äs¡T qqTï ì+~+#·T#·THêïs¡T ø±q H˚qT
Á|üyêVü≤eTT˝À |ü&ç #·#ÓÃ<äqT nHÓqT. ‘·*¢j·TT <äT'K düeTTÁ<äeTTq eTTì–
u≤\Tì‘√ bÕ≥T ‘êqTqT ø£èwüí˝À |ü&ç <˚Vü≤‘ê´>∑ yÓTTqs¡Ã>∑\+<äT\≈£î
düqï<äTsΔ ê˝≤jÓTqT. Ç+‘·˝À yê] n<äèwüeº X¯eTTq l bÕ<äT\ yês¡T n#·Ã≥≈£î
kÕïqeTT ì$T‘·ÔeTT e∫Ã] yê] bÕ<äeTT\≈£î Ä Áu≤Vü≤àD Ád”Ô qeTdüÿ]+∫
kÕ«MT y˚TeTT á Á|üyêVü≤eTTq |ü&ç eTs¡D+Ï #· ìX¯ÃsTT+#·Tø=+{Ï$T. e÷≈£î
Ä‘·àVü≤‘ê´ <√wüeTT ˝Ò≈£î+&ÉTq≥T\ MTs¡qTÁ>∑Væ≤+#·T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. Ä
e÷≥ $ì <äj·÷ì~Ûj·T>∑T lbÕ<ä\Tyês¡T ÄyÓT‘√ MT≈£î @$T dü+ø£≥eTT
ÁbÕ|üeÔ TjÓT´qT. <äTdü´Ô »eTT\>∑T ÁbÕDeTT\HÓ+<äT≈£î $&ÉTe düeTø£{‹ºÏ ] nì
Á|ü•ï+#ÓqT. n|ü&ÉT ÄyÓT kÕ«MT á u≤\T&ÉT Hê ≈£îe÷s¡T&ÉT, $TøÏÿ*
eT+<äeT‹ n+<äs¡T Ç‘·ìì <ä÷wæ+#·T#·THêïs¡T. Mì ‘·+Á&ç y˚<äXÊÁdüÔ
bÕs¡+>∑‘·T\T n{Ïº yê] >∑s¡“¤eTTq á eT+<äeT‹ @\ »ìà+#ÓqT ? Hê≈£î
»Hêà+‘·se¡ TTq HÓq’ MTe+{Ï dü‘T· ŒÁ‘·T&ÉT ø£\T>∑T≥≈£î @<äsTTq ñbÕj·TeTTqï
ôd\$+&ÉT, e÷ uÛ≤>∑éX¯eTTq HÓ&ÉT MT <äs¡ÙqeTjÓT´qT. MTs¡T X¯s¡D≤>∑‘·
s¡ø£å≈£î\T. H˚qT á dü+kÕs¡eTT˝À »ìà+∫ ˇø£ÿ düTKeTsTTq HÓiT>∑qT
m+<äs√ ≈£îe÷s¡T\T >∑*–b˛sTT]. Hê kÂuÛ≤>∑é÷ qwüºe÷jÓTqT.
nC≤>∑fi¯düÔqeTTqT uÀ*q á eT÷s¡â|ü⁄ u≤\T&ÉT e÷Á‘·eTT ø£\&ÉT.
yê&çe\qH˚$Tj·TT Á|üj÷Ó »qeTT ˝Ò<Tä . sêuÀe⁄ »qà˝ÀqsTTq m{Ïº |ü⁄Á‘·Tì
e\q |æ‘·s¡T\≈£î yÓ÷ø£åeTT dæ~Δ+#·TH√, me«ìì düs¡T«\T |üPõ+‘·Ts√ n{Ïº
˝Àø£ |üPE´&ÉsTTq |ü⁄Á‘·T&ÉT Hê≈£î ø±e\j·TTqqT Hêdü ø£\<äT.
n+<äT\πøeTsTTq ñbÕj·TeTTqï dü˝…$+&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
Ä e÷≥\T $ì lbÕ<ä\T yês¡T <äj·T>∑\yê¬s’ ne÷à ˙e⁄ •e⁄ì
Äsê~Û+#·TeTT ˙e⁄ ø√]q \ø£åDeTT\T >∑\ Vü≤]j·T+‘·{Ï ≈£îe÷s¡T&ÉT ˙≈£î
e#·TÃ »qàeTTq >∑\T>∑T>∑\&ÉT. |üPs¡«yÓTTø£ >√|æø£ Á|ü<√wüø±\eTTq
áe«sêsê<ÛäqeTT #·÷∫q |ü⁄DéTT#˚ ø£èwüßí&ÜyÓT≈£î |ü⁄Á‘·T&ÉjÓT´qT. ø±q
˙e⁄ áX¯«s¡Tì Äsê~Û+∫‹y˚ì leTVü‰$wüßíy˚ ‘·|üŒø£ ˙≈£î ≈£îe÷s¡T&ÉT
ø±>∑\&ÉT. nì #Ó|üŒ Ä Áu≤Vü≤àD Ád”Ô kÕ«MT Ä >√|æø£ me«s¡T ? m|ü&ÉT
•e|üP» #·÷#ÓqT. Ä Áe‘·y˚T$TjÓ÷ Hê≈£î $X¯<äeTT>± #Ó|ü&Éì lbÕ<äT\
yê] bÕ<äeTT\j·T+<äT •s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+#ÓqT.
n|ü&ÉT lbÕ<äT\ yê]≥T¢ #Ó|ü#·T+&ç].
kÕÿ+<ä|ü⁄sêDeTTq áX¯«s¡Tì eTV”≤eTqT Á|üø£{Ï+#·T ˇø£ ø£<∏ä ø£\<äT,
n~j˚T ˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT. $qTeTT, ñ»®sTTì nqT ˇø£ |ü≥ºDeTT
>∑\<äT <ëìì n‹<Ûë]à≈£î&É>T∑ #·+Á<äùdqT&ÉqT H=ø£ sêE bÕ*+#·T#·T+&ÓqT.
n‘·ì e<ä› ∫+‘êeTDÏ j·TqTH=ø£ s¡‘·ïeTT ø£\<äT. Ä s¡‘·ïeTT jÓTTø£ÿ
Á|üø±X¯eTT k˛øÏq+‘·H˚ ÇqTeTT ã+>±s¡eT>∑TqT. Ä sêE jÓTTø£ÿ uÛÑøÏÔøÏ
dü + ‘· d æ + ∫ •e⁄&É ‘ · ì øÏ Ä s¡ ‘ · ï eTT qqTÁ>∑ V æ ≤ +#Ó q T. Ç‘· ì e<ä ›
Ç{Ï º s ¡ ‘ · ï eTT+&É T ≥ Ç‘· s ¡ sêE\T Á>∑ V æ ≤ +∫ Ä s¡ ‘ · ï eTTqT
kÕeT<ëquÛ<Ò eä TT\‘√ rdæø=q j·T‹ï+∫]. sêE n+<äT\ ø=&É+ã&Éq+<äTq
yês¡T #·‘·Ts¡+>∑ ôd’qéTT\‘√ |ü≥ºDeTT qø£kÕà‘·TÔ>∑ eTT≥º&ç+∫]. Ä s√E
Á‘·jÓ÷<ä• X¯ìyês¡eTjÓT´qT. sêE •euÛÑ≈£îÔ&É>∑T≥#˚ •e⁄ìH˚ nqqéTT>∑
X¯s¡DyÓTT+~ eTqdüT‡qT @ø±Á>∑|üs¡∫ Á|ü<√wü ø±\eTTq •yê\j·TeTTq≈£î
yÓ[¢ n#·Ã≥ eTVü‰ø±fi¯eTqT •e*+>∑eTTqT uÛÑøÏÔ‘√ q]Ã+#· ÁbÕs¡+_Û+#ÓqT.
n<˚ düeTj·TeTTq ø=+‘·eT+~ >√|ü u≤\Ts¡T n#·Ã{ÏøÏ e∫Ã Ä sêE
#˚ j · T T •e|ü P »qT #· ÷ ∫]. yê]øÏ >∑ ÷ &É nfÒ ¢ •e|ü P » #˚ j · T
dü+ø£\ŒeTjÓT´qT. yÓ+≥H˚ yês¡T yê] >=\¢|ü˝…¢ düMT|üeTTqH=ø£ #Ó≥TºÁøÏ+<ä
düú\eTT≈£î X¯óÁuÛÑ|üs¡∫ ˇø£ >∑T+Á&Éì sê‹ì •e⁄ì>∑ q#·Ã≥kÕú|æ+∫ uÛÑøÏÔ‘√
n#·Ã≥ yê]øÏ dü+ÁbÕ|üÔeTT\sTTq |üÁ‘· |ü⁄wüŒeTT\‘√ |üPõ+∫ ñ<äø£eTTH˚
HÓ’y˚<äéTT>∑ düeT]Œ+∫ uÛÑøÏÔ #˚j·TT#·T+&ç]. Nø£{Ï |ü&çqqT ø=&ÉT≈£î\T
sêq+<äTq ‘·\T¢\T øπ ø£\T y˚jT· T#·T sê>± n+<äsT¡ q÷ yê] yê] >∑èVü≤eTT\≈£î
‘·\T¢\‘√ yÓ&É*]. ø±ì ˇø£ >√|üu≤\T&ÉT e÷Á‘·eTT eTqdüT‡qT •e⁄ì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 42
j·T+<äT \sTT+|ü#d˚ æ <Ûë´qeTT˝ÀqTqï+<äTq ‘·*¢ |æ\T#·T≥j·TT $q&ÉjTÓ ´qT,
‘·*¢e∫Ã n‘·ììø={Ïº |üPCÀ|üø£s¡DeTT\ìïj·TT #Ó˝≤¢#Ó<äTs¡T #˚ôdqT
*+>∑eTTqT <ä÷s¡eTT>± $dæs¡y˚ôdqT. n|ü&ÉT Ä u≤\T&ÉT <Ûë´qeTTqT+&ç
ãVæ≤s¡Z‘·T&ÉsTT •e|üP» bÕ&ÉsTTb˛sTTq+<äT\≈£î $\|æ+#·T#·T ∫‘·ÔeTTq
•e⁄ì düà]+#·T#·T ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+#· qT<äT´≈£îÔ&ÉjÓT´qT. yÓ+≥H˚ •e⁄&ÉT
Á|ü‘·´ø£åeTjÓT´qT. n<äT“¤‘·eT>∑T •yê\j·TeT#·≥ yÓ\ôdqT. dü÷s¡T´ì‘√
düe÷qeT>∑T Á|üø±X¯eTT>∑\ •e*+>∑eT+<äT<ä“¤$+#ÓqT. •e⁄&ÉT n#·≥
ì»s¡÷|üeTT˝À Á|ü‘´· ø£eå TsTT u≤\Tì ˝ÒeBdæ uÛøÑ ±ÔÁ>π düsê ! ˙ uÛøÑ øÔÏ Ï yÓT∫Ã‹ì.
˙øÏwüºeTsTTq es¡eTT y˚&ÉTø=qTeTHÓqT. n+‘·Hê u≤\T&ÉT áX¯«sê— e÷
‘·*¢ ‘Ó*j·Tø£ nC≤„qeTT‘√ ˙|üP»≈£î uÛÑ+>∑yÓTTq¬sÃqT. ÄyÓTqT ø√|æ+#·ø£
s¡øÏå+|ü⁄eTT nì ÁbÕ]ú+#ÓqT n|ü&ÉT •e⁄&ÉT Ä u≤\Tì‘√ MT neTà ˙e⁄
#˚jT· T •e|üP»qT #·÷#ÓqT >±q ÄyÓT <Ûqä T´sê\T e#·TÃ »qàeTT˝À ø£èwüßqí ≈£î
‘·*¢ ø±>∑\<äT. ˙e⁄ ÇVü≤˝Àø£eTTq düeTdüÔ kÂKéTT\ qqTuÛÑ$+‘·Te⁄ nì
es¡$T∫Ã Ä *+>∑eT+<äT •e⁄&É+‘·]Ω‘T· &ÉjTÓ ´qT. Ä *+>∑eTT ø√{Ïd÷ü s¡T´\‘√
düe÷qeTT>∑ Á|üø±•+#·T#·T+&ÓqT. Ä Á|üø±X¯eTT uÛÑ÷e÷´ø±X¯eTT
ì+&çb˛jÓTqT. |ü≥ºDeTT #·T≥Tº eTT≥º&ç+∫q sêE\T Nø£{Ï s√Eq
|ü≥ºDeTTq q{Ïº Á|üø±X¯eTT+&ÉT≥≈£î ÄX¯Ãs¡´#·øÏ‘·T˝…’ ‘·eT˝À ‘ê$T≥ºqT
ø=ì]. á |ü≥Dº eTT H˚\T sêE >=|üŒ eTVæ≤eT >∑\yê&ÉT>∑ ø£q|ü&TÉ #·THêï&ÉT.
Ç‘·ì‘√ $s√<ÛäeTT eTq≈£î #Ó\¢<äT nì uÛ≤$+∫ ‘Ó\¢yês¡>∑H˚ sêEqT
dü M T|æ + ∫ sêE‘√ dü K ýÓ T Tq]Ã]. Ä#· + Á<ä ù dq eTVü ‰ sêE
≈£L&ÉqT>√bÕ\u≤\Tì uÛÑøÏÔ $X‚wüeTT #·÷∫ n#·Ã≥ q÷‘·qeTT>∑ yÓ\dæq
•yê\j·TeTTqT>±+∫, dü+‘·d+æ ∫, Ä u≤\Tì>√bÕ\Ts¡ ø£~|Û ‹ü >∑ #˚dæ ø=+‘·
sê»éT‘·ìø=dü¬>qT. n|ü&ÉT >√bÕ\u≤\T&ÉT ‘·*¢Ç düMT|æ+∫ •e⁄&ç∫Ãq
es¡eTTqT ÄyÓT≈£î #·ô|ŒqT. ø=+‘·ø±\eTTq ø£fÒ¢ ÄyÓT j·TXÀ<ä nsTT |ü⁄{Ïº
|üP»qT #·÷#ÓHÓ >±ì dü«j·TeTT>∑ #˚j·Tq+<äTq ø£èwüßí&ÜyÓT >∑s¡“¤eTTq
»ìà+#·≈£îqïqT ÄyÓTH˚ ‘·*¢>∑ uÛ≤$+#·T≥j·TT ÄyÓTj·TT, ø£èwüßí&˚ Hê
≈£îe÷s¡T&Éì uÛ≤$+#·T≥j·TT »]¬>qT. •e⁄&ÉT Á|üdüqTï&ÉsTTq#√ <äTs¡¢uÛÑ
yÓT~›j·TT ˝Ò<äT. ø±q ˙e⁄>∑÷&ÉqT uÛÑøÏÔ‘√ Á|ü<√wü Áe‘·e÷#·]+∫‹y˚ì
Hêe+{Ïyê&˚ ˙≈£î sêuÀe⁄»qà˝À |ü⁄Á‘·T&ÉsTT |ü⁄≥TºqT. nì #Ó|ü#·T ÄyÓT
ø£weºü TTqT #·÷∫ C≤*H=+~ Á|üdqü Tï&ÉsTT neT÷s¡T&â sÉ TTq u≤\Tì •s¡eTTq
‘·q ~e´ Vü≤düÔeTqT+#·Tdü]øÏ Ä u≤\T&ÉT >=|üŒ C≤„ì nsTT y˚<äXÊÁdüÔy˚‘·Ô
njÓT´qT. y˚<äXÊÁdüÔeTT\ qes¡Zfi¯eTT>∑ |ü]ƒ+#·THê u≤\Tì #·÷∫ ‘·*¢
$dæà‘·Tsê\jÓT´qT. lbÕ<äT\T áX¯«s¡T˝Ò j·TqT uÛ≤eq ÄyÓT≈£î ø£*¬>qT.
ø£åDø£åDeTTq≈£î qeTdüÿ]+#ÓqT. kÕ«MT— •e⁄&˚ MTs¡T, MTø£qïy˚s¡T>∑ •e⁄&ÉT
˝Ò&ÉT. $TeTTà\H˚ Á|ü<√wüeTTq |üPõ+#Ó<äqT. MTyêø£ýÓTqï&ÉTqT
e´s¡úeTT>±<äT. nì #Ó|æŒ n~ yÓTT<ä\T ø±ì ÄyÓT Á|ü<√wüß\ j·T+<äT uÛÑøÏÔ‘√
•e⁄ì |üPõ+#·T#·T+&ÓqT. u≤\T&ÉT $<ë«+düT&É>∑T≥ n+<äs¡≈£î ‘Ó*ôdqT.
n‘· ì øÏ $yêVü ≤ eTjÓ T ´qT l bÕ<ä T \ yê] nqTÁ>∑ V ü ≤ eTTq

|ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê<äT\‘√ ≈£L&ÉTø=ì Ä u≤\T&ÉT ◊Væ≤ø£ ÄeTTwæàø£ düTKeTT\
H=+<ÓqT. >±q zHêeT<Ûës¡ø±— mes¡T >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T˝À n{Ïº uÛÑ≈£îÔ\≈£î
<äj·÷ düeTTÁ<äT&É>∑T dü<äTZs¡Te⁄ düsê«;ÛwüºeTT˝§dü+– s¡øÏå+#·TqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
XÀ¢ˆˆ ø£ècÕíB«ù| ≈£îs¡T|ü⁄πs ≈£î|ü⁄Á‘·+ »q˙j·TT‘·+ :
jÓ÷Væ≤eTè‘√z´ s¡bÕNÃ¤Á‘·‘Y l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
‘êˆˆ lbÕ<äT\yês¡T eT+<äeT‹j·T>∑T u≤\Tì $<ëé+‘·Tì>± H=qs¡TÃ≥.
>√|üu≤\T&ÉT X¯ìÁ|ü<√wüeTTq u≤\©\>∑ •e⁄ì |üPõ+#·T≥ •e⁄&ÉT
Á|üdüqTï&Ó’ es¡yÓTTdü+>∑T≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 44
‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT
z+ z+ >∑D|ü‘·j˚T qeT' l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT'
lbÕ<ä le\¢uÛÑ l >∑Ts¡T<˚e‘êuÛÀ´qeT'
dæ<äΔeTTì #Ó|æŒq $wüj·TeTTqT $ì HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT #˚‘·T\T CÀ&ç+∫
Ç≥T¢ Á|ü•ï+#·T#·THêï&ÉT. kÕ«MT dæ<äΔeTT ˙+Á<ë ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq (≈£îs¡T>∑&É¶)
Äô|’q »]–q lbÕ<äT\ yê] ©\\ ôd\$+&ÉT nì ÁbÕ]ú+#· n‘·ì eT+∫
uÛ≤eeTTq≈£î dü+‘·d+æ ∫ dæ<eΔä TTì Ç≥T¢ #Ó|ü #·T+&ÓqT. HêeT<Ûës¡ø±! $qTeTT.
Ä Á>±eTeTTq H=ø£ s¡»≈£î&ÉT ø£\&ÉT. n‘·qT lbÕ<äT\ yê] eTTK´
ùde≈£î&ÉT. lyês¡T ì‘·éTT ÁbÕ‘·'ø±\eTTq kÕïqeTTq≈£î ø£w≈íü î£ yÓfió¯ <¢ Tä s¡T.
m{Ïº eTVü‰‘·Tàì #·÷∫q+‘·H˚ #·÷#·Tyê]øÏ >∑+>± kÕïqeTTø£+f… q~Ûø£eT>∑T
|ò ü \ eTT dæ ~ Δ + #· T H√ n{Ï º y ê&É j · T T´ ˝Àø±qTÁ>∑ V ü ‰ s¡ ú e TT ì‘· ´ eTT
kÕïqyÓTTqs¡TÃ#·T+&ÉTqT. yês¡T e#·TÃq|ü⁄&ÉT yê] yÓ+≥ ˙ #êø£* yÓ[¢
uÛøÑ ‘ÔÏ √yê]øÏ qeTdüÿ]+∫ yê]eÁdüeÔ TT\qT X¯óÁuÛeÑ TT>∑ qT‘·T≈£îqT. Ç+‹j·T
ø±ø£ Á‹ø±\eTT\j·T+<äT yê]ì düMT|æ+∫ $qj·T+‘√ eTH√yêø±ÿj·T
|üPs¡«ø£eTT>∑ <ä+&ÉÁ|üD≤eTe÷#·]+#·TqT. Ç≥T¢ ø=ìï ~qeTT\T »]¬>qT.
ˇø£ s√Eq yês¡T dü+‘·dæ+∫ zØ ! eT+∫ |ü⁄DýÓTTqs¡TÃ#·T+{Ï$. ˙≈£î
sê»ýÓTTdü+¬>‘· düTe÷ nì nì]. yê&ÉT BquÛ≤eeTT‘√ MTs¡T dü‘·´
dü+ø£\TŒ\T. MTs¡T ‘·\∫q HÓ~›j·TT ndü‘·éTT>±<äT nì #Ó|ü#·T
dü+‘·dæ+#ÓqT. ÇfÒ¢+‘√ ø±\eTT »]¬>qT. n‘·ìøÏ lbÕ<äT\ yê]j·T+<äT
~q~qeTTq≈£î uÛÑøÏÔ n~Ûø£eT>∑T#·T+&ÓqT. yê]ì <ä÷s¡eTT>∑ #·÷&É>∑H˚
qeTdüÿ]+#·TqT. ñ<äj·TeTTqH˚ yê] ÄÁX¯eTeTTq≈£î yÓ[¢ nø£ÿ&É düú\X¯ó~Δ
#˚j·TTqT. Çf…¢+‘√ ø±\eTT »]¬>qT.
yÓ’XÊK e÷düeTT eT<Ûë´Vü≤ï düeTj·TeTTq ˇø£Hê&ÉT yê&ÉT ø£ècÕíq~˝À
ã≥º\ qT‘·T≈£î#·T+&É H=ø£ y˚T¢#·Ã¤sêE ‘·q <ësê|ü⁄Á‘· düy˚T‘·eTT>∑ ˇø£
|ü&Éej·T+<äT $Vü‰s¡eTT>∑ Hêq~ eT<Ûä´q b˛e⁄#·T+&ÉT≥ q‘·&ÉT >±+#ÓqT.
q~øÏ s¬ +&ÉT rs¡eTT\ j·T+<äT @qT>∑T\T, >∑Ti¿eTT\T, ø±*ôdq’ éTT ø£qT\≈£î
|ü+&ÉTe⁄>∑ ì\ã&ÓqT #·ø£ÿì yêsTT<äéTT\ <Ûä«ì ø£s¡í ù|j·TeTT>∑
‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT 45
$qã&ÉT#·T+&ÓqT #êø£*yê&ÉT yêsTT<äéTT\ <Û«ä ì $ì ‘·\jÓT‹ #·÷#·Tdü]øÏ
n‘·ì <äèwæøº Ï |ü&eÉ j·T+<ä* Äy˚T#¢ Ã· s¤ êE |ü]yês¡ düyT˚ ‘·eTT>∑ >√#·]+#ÓqT.
n|ü&ÉT yê&ç≥¢qTø=HÓqT. yÓ’uÛÑeeTT ˝Òì »qà |üX¯óe⁄‘√ düe÷qeTT. H˚qT
m+‘· <äTs¡<äèwüºe+‘·T&ÉH√, kÂKéTqï<˚ ms¡T>∑qT.
ásêC…+‘· <Ûqä T´&√— @ áX¯«s¡Tì Äsê~Û+#ÓH√— @ >∑Ts¡Te⁄qT ùd$+#ÓH√—
Ç+‘· ◊X¯«s¡éTT qqTuÛ$Ñ +#·T#·THêï&ÉT nì ∫+‹+#·T#·T e÷eT÷\T Á|üø±s¡eTT
‘·q >∑Ts¡TyÓq’ lbÕ<äT\ düMT|æ+∫ <ä+&ÉÁ|üD≤eTe÷#·]+∫ ì\ã&ÓqT n‘·ìì
#·÷#·T≥‘√&ÉH˚ lbÕ<äT\yês¡T n‘·ì eTH√>∑‘e· TT >∑Ts¬ ]Ô –, @$Tsê— @~jÓ÷
eTqdüT‡‘√ jÓ÷∫+#·T#·T+{Ï$. ˙Vü≤è<ä‘Z · y˚T$TjÓ÷ <ë#·ø£ #Ó|ü eTì].
n|ü&Ü #êø£* kÕ«MT á ~qeTTq ø£èwüí˝À H=ø£ ‘·Ts¡ø£sêE

$Vü‰sês¡úeTT>∑ H=ø£ e&Éeq~Ûwæº+∫ $Vü≤]+#·T#·T+&ÓqT. @ <˚e⁄ì
|üPs¡«»qàeTTq qsêsê~Û+#·T≥#˚ q+‘· düTKeTT n‘·ìøÏ dæ~Δ+#ÓH√ nì
nqTø=+{Ïì. á dü+kÕs¡eTT˝À nC≤„qT\eT>∑T e÷≈£î õ‘˚+Á~j·T\eTT
ø±ø£b˛e⁄≥#˚ ì{Ïº yêdüq\T ø£\T>∑T≥ dü«uÛ≤eeTT. kÕ«MT MTbÕ<äuÛÑøÏÔj˚T
Hê≈£î #ê\TqT nì nHÓqT. yêì e÷≥\T lbÕ<äT\yês¡T$ì zØ ˙≈£î
sê»úÛÀ>π #·Ã¤ ø£*–q~ ø±q ‘·|Œü ø£ qqTuÛ$Ñ +‘·Te⁄. eTqeTTq ø£*–q ø√]ø£
HÓs¡y˚s¡ì#√ eTqdüT‡ XÊ+‹+#·<äT. yêdüq\T ìX‚ÙwüeTT>∑ b˛eì#√q$
»Hêà+‘·se¡ TTq≈£î <ë] rj·TTqT. ø±q ˙ uÛøÑ øÔÏ Ï dü+‘·d+æ ∫ì ˙e⁄ y˚T#¢ Ã· s¤ êEyÓ’
sêuÀe⁄ »qà˝À »ìà+‘·Te⁄. nK+&É kÂKéTT\T nqTuÛÑ$+‘·Te⁄ nì].
n|ü&ÉT s¡»≈£î&ÉT yê]‘√ kÕ«MT MT#·s¡DeTT\‘√ Hê≈£î $jÓ÷>∑eTT
ø£\T>∑≈L£ &É<Tä . sêuÀe⁄ »qàeT+<äTqT MT<äsÙ¡ quÛ≤>∑éTT Hê≈£î |òTü {Ï+#·e˝…qT.
Ç~j˚T Hêø√]ø£ nq lbÕ<äT\ yês¡T ˙e⁄ yÓ’&É÷s¡´ (_<äsY) q>∑s¡eTTq≈£î
sêEe⁄ ø±>∑ \ e⁄. H˚ q TqT á ne‘ês¡ e TTqT ‘=+<ä s ¡ ˝ À
#ê*+|ü u Àe⁄#· T HêïqT ø±s¡ D ≤+‘· s ¡ e TTq qèdæ + Vü ≤ dü s ¡ d ü « r nqT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 46
j·T‹s¡÷|üeTTq qe‘·]+#·T<äTqT. ˙e⁄ y˚T¢#·Ã¤sê»esTTq |æ<ä|ü ˙ø√]ø£
Á|üø±s¡y˚T n+‘· ø±\eTT qqTï <ä]Ù+#Ó<äe⁄. Hê<äs¡Ùq e÷Á‘·eTTqH˚ Ä
»qà˝À C≤„qeTT ñ‘·ŒqïeT>∑TqT, ∫+‹#·+≈£îeTT. Ä »qà˝À nì
n‘·ìH√<ë]Ã kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+∫q n‘·ì‘√ zØ ˙≈£î á »qàeT+<˚
sêE ø±e\j·TTqqT ø√]ø£ >∑\<ë #Ó|üeTì]. n|ü&ÉT yê&ÉT kÕ«MT
eè<äT&Δ qÉ sTTq H˚qT Ç|ü&ÉT sêEqsTTq H˚$T |ò\ü eTT ? MT Ä»„ Á|üø±s¡eTT
sêuÀe⁄ »qà˝ÀqH˚ sê»´ eTqTuÛ$Ñ +#Ó<qä T. sêEqjÓT´<äqT, j·TÚeqeTTq
>∑<ë uÛÀ>∑eTT\T dü+‘√wü<ëj·Tø£eTT\T. nìj·Tq eT+∫~. nfÒ¢ ˙e⁄
‘=+<äs¡>∑ »Hêà+‘·s¡ yÓTT+<äTeTì]. yÓ+≥H˚ yê&ÉT ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+∫
yÓ&’ ÷É s¡´ q>∑se¡ TTq y˚T#¢ Ã· ¤ ≈£î\eTTq sêC…|’ ⁄ü f…qº T. Ç‘·ì ø£<ä∏ á>∑Ts¡T#·]‘·eTTq
Á|üdü+>∑ eX¯eTTq eTT+<äT #Ó|üŒã&ÉTqT.
lbÕ<äT\ yês¡T ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq ìf…¢ìïjÓ÷ eTVæ≤eT\Á|ü<ä]Ù+∫] n$
nìïj·TT #Ó|üŒe\j·TTqìq >=|üŒ Á>∑+<∏äeT>∑TqT. ø±q ˙>∑Ts¡T#·]‘·eT+<äT
Ç+‘· e÷Á‘·yT˚ dü+øÏ|å eÔü TT>∑ #Ó|Œü ã&çq~. Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\ eTø£ÿ&É ìedæ+∫
‘êqT eT]jÓTTø£ ne‘ês¡eTTqT d”«ø£]+#· <ä\∫ <ë«<ä• ø£èwüí |üø£åeTT
nX¯«j·TT» e÷düeTT Vü≤kÕÔqø£Áå ‘·eTTHê&ÉT ø£èwüí j·T+<äT ‘·q uÛÖ‹ø£ <˚V≤ü eTTqT
n<äèX¯éTT #˚dæ]. ˝Àø£ <äèwæºøÏ n<äèX¯ó´&ÉsTT ñqïqT Ç|üŒ{ÏøÏ Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü⁄&sÉ TT Ä ≈£îs¡T|ü⁄se¡ TTq qT+&çjT˚ ñHêïs¡T. uÛ≈Ñ î£ \Ô >∑Tyê]øÏ <äsÙ¡ q$T∫Ã
yês¡\ s¡ø+åÏ #·T#·T+<äTs¡T. lbÕ<ä\T yê] bÕ<äTø£\T Ç|üŒ{ÏøÏ ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq
Á|ü‹wæº+|üã&ç j·TTqï$. ÄX¯«j·TT» ãVüQfi¯ <ë«<ä•Hê&ÉT m+<äs√ uÛÑ≈£îÔ\T
n#·Ã≥≈£î yÓ[¢ yê] bÕ<äTø£\ Hêsê~Û+∫ eTH√;ÛwüºeTT\H=+<äT#·T+<äTs¡T.
l bÕ<ä T \ yê] ìyêdü e TT#˚ Ä ≈£ î s¡ T |ü ⁄ s¡ e TT uÛ Ñ ÷ ˝Àø£ e T+<ä *
πøåÁ‘·eTT\ìï+{Ï˝ÀqT Á|üdæ<äΔeTsTT esêõ\T¢#·Tqï~.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
~>∑+ãsê ~>∑+ãsê lbÕ<äe\¢uÛÑ~>∑+ãsê
XÀ¢ˆˆ s¡» ø±j·÷|æ <ëdü´H√´ sê»´+ ≈£îs¡T|ü⁄πsÁ|üuÛÑT'
‹s√uÛÑ÷<ä»„ <äècÕº´dü l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
‘êˆˆ lbÕ<äT\yês¡T ≈£îs¡T>∑&É¶˝À qT+&ç ˇø£ #êø£* yêì uÛÑøÏÔøÏ Á|üdüqTï˝…’
˙e⁄ sêuÀe⁄ »qà˝À...;<äsY...≈£î sêEe⁄ ø±>∑\eì #Ó|ü≥.
|ü~j·Te n<Ûë´j·TeTT 47
|ü~j·Te n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·qyéT l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·TzyéT
z+ l<ä‘·Ô>∑Ts¡y˚ qeT' z+ l>∑D≤~ÛbÕj·T qeT'
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì‘√ lbÕ<äT\yês¡T ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq+<äT yê]
ne‘ês¡eTTqT |ü]düe÷|æÔ H=+~+∫q |æ<ä|ü Ä πøåÁ‘·eTTq HÓe«s¡sTTq
yê] e\q q;ÛwüºeTT\ H=+~sê— ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTTì Ç≥T¢
#Ó|ü#·T+&ÓqT.
HêeT<Ûës¡ø±— yê] eTVæ≤eT H˚H˚$T #Ó|üŒ düeTs¡TΔ&ÉqT. ø±sê´s¡úeTT
eT]jÓ T Tø£ ne‘ês¡ e TTqT d” « ø£ ] +#· q T<˚ Δ • +∫ ˝Àø£ < ä è wæ º ø Ï yês¡ T
Äj· T e‘ês¡ e TTqT dü e ÷|æ Ô H=+~+∫q≥T\ ø£ q ã&É T ≥j˚ T <ëì
>∑T|üsÔ ÷¡ |ü+ãTq Ç|üŒ{ÏøÏ n#·Ã≥ qT+&çjT˚ j·TTHêïs¡T. |üse¡ ÷‘·à dü«s¡÷|ü⁄\>∑T
eTVü‰‘·Tà\ø£{Ïº kÕeTs¡úéTT+&ÉT≥ düVü≤»eTT. ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTT uÛÑ≈£îÔ\≈£î
ì~Ûe+{Ï~. πøåÁ‘·<äs¡ÙqeTT e\qH˚ uÛÑ≈£îÔ\T yê] eTH√s¡<∏äeTT\ H=+<Ó<äs¡T.
lbÕ<äT\≈£î ìyêdü kÕúqeTsTTq ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTT jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT |üP]Ô>∑ e]í+|ü
düeTs¡Tú&ÉqT ø±≈£îqïqT ˙e⁄ >∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔ&Ée⁄ n>∑T≥#˚ ˙ø=ø£ÿ ì<äs¡ÙqeTT
#Óô|Œ<ä. <äè&ÛÉeTsTTq uÛÑøÏÔ>∑\ Bs¡T&ÉT >∑Ts¡«qT Á>∑Vü≤eTTq≈£î bÕÁ‘·T&ÉsTT
ÇVü≤˝Àø£eTTq düTKeTTqT |üs¡˝Àø£eTTqT dü<äZ‹jÓ÷ H=+<ä>∑\&ÉT.
Äø±\eTTq ø±X¯´|ü >√Á‘√<ä“e¤ ⁄&Óq’ e\¢uXÒÛ ó¯ &ÉqT ù|s¡T>∑\ ˇø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT
ø£\&ÉT. n‘·&ÉT Ä#ês¡e+‘·T&ÉT. ≈£î≥T+_. yêDÏ»éTT#˚ J$+#·Tyê&ÉT.
n‘·qT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq≈£î j·÷Á‘·>± yÓfi¯ófl ìj·TeTeTT
>∑\yê&ÉT. ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT n‘·qT yê´bÕs¡eTTq≈£î b˛e⁄#·T Hê≈£î á
dü+e‘·‡s¡eTTq q~Ûø£eTT>∑ ˝≤uÛÑeTTe#·TÃ#√ ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq lbÕ<äT\ yê]
Á|”‹ ø=s¡≈£î düVü≤Ádü Áu≤Vü≤àD dü+‘·s¡ŒDeTTqT #˚ôd<äqì ÁyÓTT≈£îÿø=HÓqT. Ä
dü+e‘·‡s¡eTT n‘·qT m#·Ã≥H˚$T yê´bÕs¡eTT #˚dæq#·Ã≥ q‘·´~Ûø£eT>∑T
˝≤uÛÑeTT ø£*¬>qT n+<äT#˚ q‘·&ÉT ø£&ÉT dü+‘·dæ+∫ ‘êqT dü+ø£*Œ+∫q
$<ÛäeTT>∑ ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq Áu≤Vü≤àD dü+‘·s¡ŒD #˚j·T>∑\+<äT\≈£î ‘·–q+‘·
Á<äeéTTqT yÓ+≥ì&ÉTø=ì ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq≈£î b˛e⁄#·T+&ÓqT. ø=+‘·eT+~
‘·düÿs¡T\T á $wüj·TeTT Á>∑Væ≤+∫ y˚TeTTqT MT‘√&É ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq≈£î
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 48
e#·TÃ#·THêïeTì ø£|ü≥ yÓTÆÁ‹ì Á|ü<ä]Ù+∫ n‘·ì yÓ+≥ Á|üj·÷DeTsTT].
Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT yês¡\ $X¯«dæ+#ÓqT. ¬s+&ÉT eT÷&ÉT s√E\T nfÒ¢ n‘·ì
yÓ+≥ »ì ˇø£ ø°ø±s¡Dé÷s¡ZeTTq »qs¡Væ≤‘·eT>∑T H=ø£#√≥ K&ÉZeTT‘√
n‘·ì •s¡eTTqT #Û˚~+#· qT<äT´≈£îÔ\sTT]. Ä e\¢uÛÒX¯«s¡T&ÉT CÒj·TTq~ ˝Òø£
lbÕ<äT\ yê] bÕ<ä|<ü àä eTT\ qqqéTT>∑<ëÛ ´ì+#ÓqT. Ç+‘·˝À yês¡T n‘·ì
•s¡eTTqT K+&ç+∫]. n|ü&ÉT uÛÑø£Ôe‘·‡\T&É>∑T lbÕ<äT\T »{≤<Ûë]jÓÆT
uÛdÑ àü eTT <Û]ä +∫ X¯S\eTTqT #˚‘|· Pü ì ø£è<äT&Δ sÉ TT Ä <=+>∑\ dü+Vü≤]+#ÓqT.
n+‘·˝À Ä <=+>∑\˝À H=ø£&ÉT e÷Á‘·eTT lbÕ<ä\T yê] bÕ<äeTT\ô|’ ã&ç
H˚qT ìs¡|sü ê<ÛTä &ÉqT Ms¡T <=+>∑\ì ‘Ó*j·Tø£ nC≤„qeTT#˚ M] yÓ+≥e∫Ã‹ì.
MTs¡T düs¡«kÕø£å≈£åî\T>±q qqTï s¡øÏå+|ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. lbÕ<ä\T yês¡T
n‘·ìøÏ nuÛÑj·TeTT H=dü+– ø=+‘· uÛÑdüàeTT n‘·ì #˚‹øÏ∫Ã á uÛÑdüàeTTqT
eTs¡DÏ+∫q Áu≤Vü≤àDTì ø£+sƒ¡eTTq≈£î |üPdæ ‘Ó–q •s¡eTTq ø£\T|ü⁄eTì
#Ó|æŒ]. yê&É≥T¢ #˚j·T neTè‘·<äèwæº‘√ lbÕ<äT\ yês¡T ˇø£kÕ] #·÷#·Tdü]øÏ
ìÁ<äb˛sTTq yêìe˝… Ä eTs¡DÏ+∫q Áu≤Vü≤àDT&ÉT J$+#ÓqT. lbÕ<äT\T
n+‘·]Ω‘T· \j·T]. n+‘·˝À ‘Ó\y¢ ê¬sqT dü÷s√´<äjT· eTjÓT´qT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT
Ms¡+<äs¡T m≥T\ #·∫Ã] ? me«s¡T Ms¡\ dü+Vü≤]+∫] nì n#·≥
qTqïyêìì Á|ü•ï+#· n‘·&ç≥>∑T¢ #Óô|ŒqT.
Áu≤Vü≤àD√‘·Ôe÷— mes√ ˇø£ >=|üŒ ‘·|üdæ« e∫Ã X¯S\eTT‘√ Ms¡\
dü+Vü≤]+#ÓqT. uÛdÑ àü eTT‘√ MT •s¡eTTqT dü+~Û+|ü#d˚ æ $TeTTà\ Áã‹øÏ+#ÓqT.
Ç|ü⁄&˚ n+‘·]Ω‘·T&ÜjÓTqT. Bìì ã{Ïº #·÷&Ée∫Ãqyês¡T áX¯«s¡T&ÉsTT ñ
+&É H√|ü⁄qì ‘√#·T#·Tqï~ nì #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT lbÕ<äT\
yê] <äs¡ÙqeTT ‘·q≈£î ø±q+<äT\≈£î ø£&ÉT _ÛqTï&ÉsTT n‘·´<Ûä~Ûø£eT>∑T uÛÑøÏÔ‘√
≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq≈£î yÓ[fl n#·{Ï lbÕ<äTø£\ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ |üPõ+∫
nqTø=ï <ëìøÏ n~Ûø£eTT>∑ #·‘·Tdü‡Vü≤Ádü Áu≤Vü≤àDT\≈£î dü+‘·s¡ŒDeTT
>±$+#ÓqT. Çf…¢+‘·eT+~jÓ÷ Ä πøåÁ‘·eTTq lbÕ<äT\ yê] bÕ<äTø£\
Hêsê~Û+∫ <ÛäqT´\sTT].
ø±q z HêeT<Ûës¡ø±— ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq lbÕ<äT\yês¡T H˚{ÏøÏ ø£\s¡ì
$X¯«dæ+|ü⁄eTT yê]jÓTTø£ÿ sêuÀe⁄ ne‘ês¡eTTqT ˙e⁄ ô|’ n<Ûë´j·TeTTq
$q>∑\e⁄.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq |ü~j·Te n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
|ü~j·Te n<Ûë´j·TeTT 49

XÀ¢ˆˆ $XÊ«dü|òü÷‹q XÀÃsêq dü«uÛÑø£Ô|òü÷ï ìïVü≤dü´dü' ˆ
Jej·÷e÷dü uÛÑø£Ô+dü l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
uÛ≤ ˆˆ ˇø£ uÛÑ≈£îÔ&ÉT yê´|üsêeTT˝À n~Ûø£eTT ˝≤uÛÑeTT sê>± ªª≈£îs¡T>∑&É¶μμ˝À
lbÕ<äkÕ«$T yê] kÕìï<ÛäéTTq Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûëq #˚j·T>∑\+<äT\≈£î
Á<äeéTT yÓ+≥ rdüTø=ì j·÷Á‘·>b∑ ˛e⁄#·T+&É ø=+‘·eT+~ <=+>∑\T ‘êeTTqT
j·÷Á‹≈£î\eTì #Ó|ü≥ yÓ+≥e∫Ã n‘·ì ‘·\ qs¡T≈£î≥ n|ü&ÉT
lbÕ<äT\yês¡T Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ uÛÑdüàeTT‘√ uÛÑ≈£îÔì Áã‹øÏ+#·T≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 50
|ü<äTH=ø£+&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ >∑DÒXÊj·TqeT'
lbÕ<ä le\¢uÛÑ lqèdæ+Vü≤düs¡dü«r <ä‘êÔÁ‘˚j·T|üs¡ ÁãVü≤àDÒqeT'
HêeT<Û ë s¡ ≈ £ î &É T dæ < ä Δ e TTì‘√ kÕ«MT <ä j · ÷ eTj· T T&É s TTq
lbÕ<äe\¢uÛÑT\yês¡T ≈£îs¡T|ü⁄s¡eTTq yê] ne‘ês¡eTTqT düe÷|üÔeTT CÒdæ
m#·≥, HÓ$«<ÛäeTT>∑, H˚s¡÷|üeTT‘√ qe‘·]+∫s√ ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#·
dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
HêeT<Ûës¡ø± $qTeTT, n+_ø£ j·TqT Áu≤Vü≤àD Ád”Ô lbÕ<äT\yê]

ñ|ü < ˚ X ÊqTkÕs¡ e TT X¯ ì Á‘· j Ó ÷ <ä • Á|ü < √wü e TTq áX¯ « s¡ T ìuÛ Ñ ø Ï Ô ‘ √
Hêsê~Û+#·T#·T+&ÓqqT $wüjT· eTT ˙e⁄ $ì j·TT@+{Ï$. ÄyÓTj˚T eTs¡D+Ï ∫
ñ‘·Ôs¡ <˚X¯eTTq ªªø£s¡+»μμ q>∑s¡eTTq ˇø£ Áu≤Vü≤àDTq≈£î ≈£îe÷¬sÔ nsTT
»ìà+#ÓqT. ÄyÓT≈£î ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T, n+ã, j·Tì HêeTø£sD¡ yÓTTq]Ã]. ÄyÓT≈£î
$yêVü≤ ej·TdüT‡ sê>± e÷<Ûeä ⁄&ÉqT ù|s¡T>∑\ ˇø£ Áu≤Vü≤àDTìøÏ∫Ã yÓu’ eÑÛ eTT‘√
$yêVü≤eTT #˚dæ]. |üPs¡« »qà dü+kÕÿs¡eTT qqTdü]+∫ á »qàj·T+<äTqT
á q÷‘·q <ä+|ü‘·\T X¯ì Á|ü<√wüeTTq •e⁄ì uÛÑøÏÔ‘√ Hêsê~Û+#·T#·TH˚
|ü<äTqTø=+&Ée n<Ûë´j·TeTT 51
j·TT+&ç]. ø=+‘· ø±\eTTq≈£î ÄyÓT >∑s¡“¤e‹ njÓTqT. XÊÁdüÔ$~Û Á|üø±s¡eTT
d”eT+‘·eTT |ü⁄+düeqeTT nqT dü+kÕÿs¡eTT\T >±$+|üã&ÓqT. eTT‘Ó<Ô Tä e\≈£î
yêj·TqeTT *∫Ã]. qee÷düeTT\T |üP]Ôø±>± Hê|ü‹Áe‘· X¯óuÛÑ~qeTTq
Á|üd$ü +#ÓqT. u≤\Tì #·÷∫ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T Vü≤s¡¸ ìs¡“s¤ T¡ ˝…]’ . |ü⁄{Ïqº u≤\T&ÉT
‘êqT áX¯«sêe‘ês¡eTì ‘Ó*j·T CÒj·TT≥ø√j·Tq |ü⁄≥Tº≥ ‘√&ÉH˚ z+ nqT
Á|üDeeTT qT#·Ã¤]+|ü kÕ¬>qT. n+<äs¡TqT ÄX¯Ãs¡´ #·øÏ‘·T˝…’]. Áu≤Vü≤àDT&ÉT
dü+‘√wüeTT‘√ C≤‘·øs£ à¡ #˚ôdqT. CÀ´‹wüßÿ\T e∫Ã Ä u≤\Tì »qàø±\eTTqT
$eT]Ù+∫ Ç‘· q T >∑ T s¡ T e⁄\qìj· T T, Ç‘· ì e\q m+<ä s √ ñ
<ä]Δ +|üã&ÉT<äTs¡ìj·TT, á u≤\Tì yêø£éTT y˚<eä TT‘√ düeTeTìj·TT, Ç‘·ì
bÕ<äeTT uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î ∫+‘êeTDÏ j·Tìj·TT, ñ+&ÉT#√≥ qeì<ÛTä \T, nwüº dæ<Tä \Δ T
<ëdüýÓTTqs¡TÃ#·T+&ÉT qìj·TT, Ç‘·ìøÏ uÛ≤s¡´>±ì |ü⁄Á‘·T\T >±ì ñ+&Ésì¡ j·TT
»>∑<ä«+<äT´&ÉsTT |ü‹‘·T\ bÕeqyÓTTqs¡TÃq≈£î >±qT ne‘·]+∫q ˇø£
eTVü‰‘·Tà&Éìj·TT #Ó|æŒ Ä u≤\Tq≈£î qeTdüÿ]+∫]. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T Ç≥T¢
#Ó|æŒq CÀ´‹wüßÿ\T eÁdüÔeTT\‘√&ÉqT uÛÑ÷wüDeTT\‘√&ÉqT dü‘·ÿ]+∫]. Ä
u≤\Tì ø£&TÉ Áù|eT‘√ b˛wæ+#·T#·T <äèwæ<º <ä √wüeTT ‘·>T∑ \TH˚y÷Ó j·Tì s¡ø±å ã+<Ûqä eTT
#˚sTT+#·T#·T+&ç]. u≤\T&ÉT n|ü&É|ü &ÉT düV≤ü »eTT>∑ Á|üDy√#êÃs¡DeTT
#˚jT· T+#·T&ÉT≥ #·÷∫ n+<äsT¡ qT n‘ê´X¯Ãs¡éTT H=+<äT#·T+&ç].
|üHÓï+&Ée s√Eq e÷<Ûäe⁄&ÉT Ä u≤\Tq≈£î qs¡T&Éj·TT Vü≤]\ø£åDeTT
\T+&ÉT≥ #˚dæ ªqs¡Vü≤]μ j·TqT HêeTø£s¡DeTT #˚ôdqT. u≤\Tq≈£î dü]b˛e⁄
düÔqéTT ‘·*¢e<ä› ˝Ò≈£î+&ÓqT n|ü&ÜyÓT uÛÑs¡Ô‘√ HêbÕ\T eTq u≤\Tq≈£î
dü]b˛e⁄≥˝Ò<äT. Ç‘·ì Äø£* rs¡≈£îqï~. MTs¡T ˇø£ ñ|üe÷‘·qT >±ì ˇø£
bÕ*#·TÃ y˚Tø£qT >±ì @sêŒ≥T #˚dæq u≤>∑T+&ÉTqì #Ó|ü#·T+&É #·+ø£qTqï
Ä u≤\T&ÉT Ä e÷≥ $ì qe⁄«#·T ‘·*¢düÔqeTT\ ‘·q ∫qïVü≤düÔeTT\‘√
düŒè•+#ÓqT. yÓ+≥H˚ ÄyÓTdüqÔ eTT\T bÕ\‘√ ì+&ÉT≥j˚T >±ø£ ÄyÓT <Û]ä +∫q
s¡$ø£jT· ‘·&dÉ æ n+<äT+&çbÕ\T uÛ÷Ñ $Tj·T+<äT |ü&qÓ T ‘·*<¢ +ä Á&ÉT˝≤X¯Ãs¡´|ü&ç
<äèwæº<√wüeTT ‘·>∑T\TqqT uÛÑj·TeTT‘√ á $wüj·TeTTqT ˝Àø£eTTq≈£î
Á|üø£{Ï+|ü¬sÔ].
u≤\T&É T n&É T >∑ T *&É kÕ¬ > qT. ø±ì z+ø±s¡ e TT ‘· | ü Œ eT]j˚ T
nø£ås¡eTTqsTTqqT ñ#·Ã¤]+|ü≈£î+&ÉT≥ #˚‘· ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\T eTq≈£î
<Ó’ejÓ÷>∑eTTq u≤\T&ÉT »ìà+#ÓHêj·Tì ∫+‹+#·T#·T+&ç]. CÀ´‹wüßÿ\
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 52
Á|ü•ï+∫]. yês¡T MT ≈£î\<˚e‘·\ Hêsê~Û+#·T&ÉT Ä~yês¡eTTq nX¯«‘·|ú Áü ‘·eTT
q+<äT nqï$T&ç á u≤\Tì#˚ uÛÑTõ+|ü #˚j·TT&ÉT. nì @y˚T$TjÓ÷ ñ
bÕj·TeTT\ uÀ~Û+∫]. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T n{À¢q]Ã] >±ì Ä ñbÕj·TeTT\ìïj·TT
ìÁwüŒjÓ÷»qeTT\jÓT´qT. me«s¡T @$T #Ó|æŒq nX¯ãΔ<ÛäeTT\ ns¡úeTTqT
Á>∑Væ≤+#·TqT $qTqT ø±ì z+ø±s¡eTT ‘·|üŒ Ç‘·sêø£ås¡y˚T$Tj·TT ñ
#·Ã]+#·≈£î+&ÉT≥#˚ yês¡T á u≤\T&ÉT eTqeTT #Ó|æŒq $wüj·TeTT\
$qT#·THêï&ÉT. ì»eTT>± eT÷>∑yê&É>∑T#√ $qC≤\&ÉT >∑<ë— Ç~j˚T$T
∫Á‘·eTì ÄX¯Ãs¡´|ü&TÉ #·T+&ç] Ç+‘·˝À @&ÉTdü+e‘·‡s¡eTT\T |üP]Ô njÓT´qT.
>∑sê“¤wüºeTeTTq Áu≤Vü≤àDu≤\Tq≈£î ñ|üqj·TqeTT #˚j·Te\j·TT>∑<ë,
e÷≥sêì eTqu≤\Tq≈£î ñ|üqj·TqyÓT≥T¢ #˚j·T>∑\eTT nì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T
∫+‘ê ìeT>∑Tï\sTT] njÓ÷´— áX¯«s¡Tì Á|ü<√wü ø±\eTTq Äsê~Û+∫‹y˚T.
eTq yÓTTq]Ãq •e|üP» e´s¡úyÓT≥¢jÓT´qT. eTq≈£î á u≤\T&ÉT ˇø£ÿ&˚>∑<ë
dü+‘êqeTT, eTT+<äT eTq >∑‹j˚T$T ? nì$\|æ+#·T#·Tqï ‘·*¢<ä+Á&ÉT\
#·÷∫ u≤\T&ÉT <äT'œ+|ü e<ä›ì dü+»„ #˚j·TT#·T n#·Ã≥qTqï ˇø£ ÇqT|ü
edüTÔe⁄qT #˚‹‘√ düŒè•+#· q~ |ü<äVü‰s¡TeHÓï ã+>±s¡eTjÓT´qT. <ëìøÏ
yêsêX¯Ãs¡´ b˛sTT Ç~ ì»e÷ dü«|üïe÷j·Tì j·TqTø=qT#·T @j˚T ÇqT|ü
kÕe÷Á>∑T\ q‘·ì #˚‹øÏ∫Ãs√ n$ j·Tìïj·TT düTes¡í eTj·TeTT\jÓT´qT.
n|ü&ÉT Ä u≤\Tì øö>∑*+#·Tø=ì u≤\ø±— ≈£î\B|üø±— ˙e⁄ #·÷&É ˇø£
ø±s¡TDÏø£ eTVü‰|ü⁄s¡T&É>∑ q>∑|ü&ÉT#·THêïe⁄. ˙e⁄ eTÚqeTT <Ûä]+#·T≥≈£î
ø±s¡Dy˚T$T y˚TeTT nC≤„qT\eTT, neTè‘·eTTe+{Ï yêø£éTT\qT ˙H√≥
$q Ädü|ü&ÉT#·TÄqïeTT. nì BqeTT |ü*øÏ]. yê] e÷≥\T $ì qe⁄«#·T
q&ÉTeTT\≈£î y˚TK˝≤ã+<ÛäeTT »+<äéTT |ü&çq yÓ+≥H˚ e÷≥˝≤&ÉT<äTqì
dü+»„‘·\‘√ ‘Ó*j·TeTCÒôdqT. yês¡T dü+‘·dæ+∫]. CÀ´‹wüßÿ\ |æ*|æ+∫
ñ|üqj·TqeTTq≈£î düTeTTVüAs¡ÔeTT ìX¯ÃsTT+∫] dü+uÛ≤s¡eTT\qT
düeT≈£L]Ã]. y˚<yä ‘˚ \Ô· HêVü‰«ì+∫]. Ä|ü⁄\Ô T #·T≥TºeTT\T q+<äsT¡ qT e∫Ã].
Çs¡T>∑T bıs¡T>∑Tyês¡T á Áu≤Vü≤àDTq≈£î |æ∫Ãj·÷— eT÷>∑yêìøÏ ñ|üqj·Tqy˚T\
Ç+‘·Á<äeéTTqT }s¡πø e´j·TeTT #˚j·TT#·THêï&ÉT >±j·TÁreT+Á‘·eTTHÓ≥T¢
á u≤\Tì#˚ qT#·Ã]+|ü CÒjT· T<äTs¡T ? nì Äπø|å +æ #·T#·T+&ç]. ø=+‘·eT+~
@$T m≥¢sTTq eTqπø$T ? eTq≈£î eTècÕºqïeTT, ‘·–q <äøÏåD \_Û+#·TqT
>∑<ë nì nqTø=ì].
|ü<äTqTø=+&Ée n<Ûë´j·TeTT 53
á $<ÛäeTT>± e∫Ãqyês¡T me]øÏ ‘√∫q≥T¢yês¡T nqTø=qT#·T+&É
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T e÷Á‘·eTT Ä u≤\T&ÉT <˚e⁄&ÉqT uÛ≤eeTT‘√ Ç‘·s¡T\
yêø£éTT\qT ˝…ø£ÿ#˚j·Tø£ ñ|üqj·Tq yÓTTqs¡TÃ≥πø ã<äΔ BqT\sTT].
eTTVüAs¡~Ô qeTT dü+ÁbÕ|üeÔ ÷jÓTqT. nuÛ´Ñ +>∑q kÕïqeTT, |ü⁄D≤´Vü≤yê#·qeTT,
#Í\eTT yÓTT<ä\>∑T ñ|üqj·Tq |üPsê«+>∑ qeTkÕÿs¡eTT\T j·T<∏ë$~Û>∑
y˚<yä ‘˚ \Ô· sTTq |ü⁄s√Væ≤‘·T\#˚ »s¡T|üã&ÓqT. Çø£ u≤\Tì ‘·*‘¢ √ ø£\dæ uÛTÑ õ+∫
s¡eTàì ÄC≤„|æ+∫]. n~j·TT »]¬>qT ñ|üM‘·eTTqT <Ûä]+|ü #˚dæ].
eTÚ+Jã+<ÛäqeTT #˚j·Tã&ÓqT. >±j·TÁr eT+Á‘·eTT|ü<˚•+∫]. Ç+‘·˝À
‘·*¢ e÷Ä‘·è_Ûø£å ì#·TÃ≥ <Ûäs¡àeTT >±q u≤\Tì düMT|æ+∫ ≈£îe÷sê—
_Ûø£åeT&ÉT>∑TeTHÓqTm. yÓ+≥H˚ u≤\T&ÉT ªn–ïMTfi‚μμ nqT ãTTπ>«<äeT+<ä*
yÓTT<ä{Ï eT+Á‘·eTTqT |ü]ƒ+∫ _Ûø£åj·÷∫+#ÓqT. ‘·*¢ yÓTT<ä{Ï _Ûø£åsTT#ÓÃqT
‹]– Çùw‘ê« nqT j·TEπs«<ä eT+<ä* yÓTT<ä{Ï |üqdüqT #·~$ ¬s+&Ée
_Ûø£å j·÷∫+#ÓqT n>∑ï Äj·÷Væ≤ nì eT÷&Ée Vü≤] kÕeTy˚<äeT+Á‘· |üsƒ¡q
|üPs¡«ø£eTT>∑ eT÷&Ée _Ûø£åq&ç¬>qT düuÛÑ˝Àìyês¡T ÄX¯Ãs¡´#·øÏ‘·T˝…’] ‘·+Á&ç
‘·q ≈£îe÷s¡T&ÉT |üs¡e÷‘·à jÓTTø£ÿ ne‘ês¡eTì‘·\∫ Vü≤s¡¸yÓTT+<ÓqT.
n+<äs¡TqT uÛÑøÏÔ‘√ Ä u≤\Tq≈£î ˝Ò∫ qeTdüÿ]+∫] n|ü&Ü u≤\T&ÉT ‘·*¢ì
düMT|æ+∫ ne÷à qqTï _Ûøeå£ T&ÉT>∑TeT+{Ï$. ˙ yêø£éTT e´s¡eú TT ø±≈£L&É<Tä .
Hê≈£î Ä»„ìeTTà H˚qT ÁãVü≤à#ê]HÓ’ Ç+{Ï+≥ _Ûøeå£ T&ÉT>∑T#·T y˚<ë+‘·eTTq+<äT
ìs¡‘·T&ÉHÓ’ ˝Àø±qT Á>∑Vü‰s¡úeTT rs¡új·÷Á‘·\≈£î yÓ&É˝…<äqì nHÓqT.
≈£îe÷s¡Tì e÷≥\T $ì ‘·*¢ $TøÏÿ* u≤<Û|ä &ü ç ø£˙ïs¡T ø±s¡TÃ#·T nfÒu¢ ÷ÑÛ $T
MT<ä |ü&ç eT÷s¡Ã¤q+~ ‹]– ˝Ò∫ Ä u≤\Tì‘√ ì≥¢HÓqT. Hêj·THê— ˙e⁄
u≤\éT+‘·j·TT eTÚqeTT‘√ >∑&ç|æ‹$. Ç|ü&ÉT neTè‘·eTTe+{Ï ˙
yêø£éTT\qT $ì y˚TeTT #˚dæq •e|üP» |òü*+#Óqì dü+‘·dæ+#·T#·T+{Ï$T.
˙e⁄ eTeTTà\ $&ç∫b˛sTTq#√ e÷≈£î ~¬øÿe«s¡T nì |ü]|ü]$<ÛäeTT\
$\|æ+#·T#·T+&É Ä u≤\T&ÉT Ä*+>∑qyÓTTq]Ã z<ës¡TÃ#·T ne÷à— Hê e÷≥
$qTeTT, $y˚ø£eTT ‘Ó#·T´ø=qTeTT. H˚qT <Ûäs¡às¡ø£åD≤s¡ú eTe‘·]+∫‹ì. ˙øÏø£
eTT+<ä T q\T>∑ T s¡ T |ü ⁄ Á‘· \ T ø£ * ¬ > <ä s ¡ T . yês¡ T ˙ ùde #˚ ô d<ä > ∑ T
dü+X¯sTT+|ü≈£îeTT ˙e⁄ |üPs¡«eTTq áe«s¡Tì Äsê~Û+∫$ >±q H˚qT ˙
>∑s¡“¤eTTq »ìà+#·e\dæ e#ÓÃqT. nì #Ó|ü#·T ‘·q ~e´Vü≤düÔeTTqT ÄyÓT
•s¡eTTq ñ+#ÓqT. n|ü&ÜyÓT≈£î Ä u≤\T&ÉT |üPs¡«eTTq ‘·q≈£î es¡
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 54
yÓTTdü+–q lbÕ<ä le\¢uÛÑ dü«s¡÷|üeTTq <äs¡ÙqyÓTTdü+¬>qT. yÓ+≥H˚ ÄyÓT
Äq+<äu≤wüŒeTT\ >±s¡TÃ#·T Ä u≤\Tì bÕ<äeTT\ô|’ ã&ç qeTdüÿs¡øÏ+#ÓqT.
n|ü&Ü u≤\T&ÉT ‘·*ì¢ ˝Ò|æ z<ë]Ã á $wüjT· eTTqT >∑T|üeÔ TT>∑ qT+#·TeTì
#Ó|ü #·T ne÷à H˚qT dü+kÕs¡eTTq \|ü⁄&Ô >É ±qT, qqTï düHê´dæ>∑ Á>∑V≤æ +#·TeTT,
ø±s¡D≤+‘·s¡eTTq rs¡ú|üs¡´≥qeTT >±$+#Ó<ä. Hêø±»„ìeTàHÓqT ≈£îe÷s¡Tì
e÷≥\T $ì ‘·*¢ ≈£îe÷s¡Tì‘√ ≈£îe÷sê eTeTTà\ e<ä* b˛e⁄≥ <Ûäs¡àeTT
>±<äT. e÷ø± Ç+ø=ø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT ˝Ò&ÜjÓT. u≤\éTT qH˚ ‘êedæj·T>∑T≥
<Ûäs¡àe÷. ÁãVü≤à#·s¡ýÓTTq]Ã nq+‘·s¡eTT >∑èVü≤düTú&ÉesTT düeTdüÔ <Ûäs¡àeTT\
|ü⁄DéTT\ Hê#·]+∫ ∫‘·ÔX¯ó~Δì dü+bÕ~+∫ nq+‘·s¡eTT düHê´düeTT
d”«ø£]+#·T≥ <Ûäs¡àeTT. n≥T¢ >±ø£ u≤\éTTqH˚ ‘ê‘êÿ*ø£ yÓ’sê>∑éTT‘√
düq´dæ+#·T yês¡T |ü‹‘·T\jÓT´<äs¡T. >∑èVü≤kÕúÁX¯eTeTTq yêdüq\ qìï{Ïì
|üP]Ô#˚dæø=ì düq´dæ+#·T≥ <Ûäs¡àeTT. nì Ç≥T¢ #Ó|æŒq ‘·*¢ yêø£éTT\T $ì
qe⁄«#·T qs¡Vü≤] j·TqT Hê u≤\T&ÉT ‘·*¢øÏ ‘·‘·«eTT qT|ü<˚•+#ÓqT. Ä
$wüj·Ty˚T ô|’ n<Ûë´j·TeTTq sê>∑\<äT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq |ü<äTH=ø=+&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ ø£s¡+ »q>∑ πs+u≤j·÷' Á|ü<√wüÁe‘·dæ<äΔj˚T ˆ
jÓ÷...uÛÑ÷‘·T‡‘√ q´Vü≤sê´K´' l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeTˆˆ
‘êˆˆ X¯ìÁb˛<äwü Áe‘·e÷#·]+∫q ªªn+u≤μμ nqT |ü‹Áe‘· >∑s¡“¤eTTq
ªªø£+»μμ eTqT q>∑s¡eTT˝À lbÕ<äT\ yês¡T ‹]– »ìà+∫]. |ü⁄≥Tº≥‘√&ÉH˚
Á|üDeeTT ñ#·Ã]+|ükÕ–].
|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·TeTT 55
|üHÓï+&Ée n<Ûë´j·TeTT
l <ä‘·Ô z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚TqeT'
<ä‘êÔe‘ês¡eTsTTq Ä u≤\T&ÉT ‘·q ‘·*¢‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
ne÷à $qTeTT. á <˚Vü≤e÷ nì‘·éTT ø£åDÏø£eT>∑T á J$‘·eTTqT
$X¯ « dæ + #· T ≥ m≥T¢ ? eTè‘· T é⁄ m|ü Œ {Ï ø £ | ü  &É T e÷qe⁄ì
Á$T+>∑#÷· #·T#·T+&ÉTqT. ø±q Á|ü‹yês¡TqT ˇø£ÿ ø£Då eTsTTqqT e´s¡eú TT #˚jT· ø£
<Ûäs¡àdü+Á>∑Vü≤ yÓTTqs¡TÃ≥j˚T j·TTø£ÔeTT H˚qT ∫s¡ø±\eTT J$+‘·TqT nì
#Ó|Œü <∏s’Ó ´¡ eTT ø£\yêìøÏ ˙e⁄ #Ó|Œæ q≥T¢ Ä#·]+#·T≥ ‘·>T∑ qT. n≥T¢ #Ó|Œü >∑\
yê¬se«s¡T ˝Òs¡T. ø±q X¯Øs¡eTT<äè&ÛÉeTT>∑ qTqï|ü&˚ |ü⁄Dé÷#·]+|ü
e\j·TTqT. eTè‘·Té⁄ HÓe«s¡÷ »sTT+|ü˝Òs¡T. s√E\T >∑&É∫q ø=~›j·TT
eTq Äj·TTwüéTT ø°åDÏ+#·T#·T+&ÉTqT ø=~› ˙s¡T>∑\ >∑T+≥˝Àì #˚|üjÓTTø£ÿ
J$‘·eTTqT e÷qe J$‘·eTTq≈£î <äècÕº+‘·eTT>∑ rdæø=q e#·TÃqT.
sê$j·÷≈£î ∫es¡ q+{Ïj·TTqï ˙{Ï _+<äT y˚ø£åDeTTq |ü&ÉTH√ ‘Ó*j·Tq≥T¢
eTqJ$‘·eTT >∑÷&É m|ü&ÉT |ü]düe÷|üÔeT>∑TH√ HÓe«s¡T #Ó|üŒC≤\s¡T. ø±ì
ì{ÏºqX¯«s¡eT>∑T <˚Vü≤eTTqT $X¯«dæ+#·sê<äT. eèø£åeTTq |òü\eTT |üø£«eTsTTq
‘√&ÉH˚ |ü&ÉTq≥T\ á <˚Vü≤eTT >∑÷&ÉqT ø£s¡à |ü]bÕø£eTT qqTdü]+∫
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 56
|ü&çb˛e⁄qT. n|æe∫Ãq yê&ÉT s√E\qT >∑DÏ+#·T $<ÛäeTTq eTè‘·T´ <˚e⁄&ÉT
eTq J$‘· ~qeTT\qT ˝…ø£ÿ ô|≥Tº#·T+&ÉTqT. »]–q s√EqT eTqeTT
‹]– #·÷&ÉeTT. Ç{Ïº dæú‹˝À ‘·q Äj·TTwüàñjÓTTø£ÿ >=|üŒ‘·qeTT Á>∑Væ≤+#·ø£
|ü⁄Dé÷#·]+#·ø£ HÓe«&ÉT e´s¡úeT>∑T J$‘·eTT >∑&ÉT|ü⁄H√ yê&ÉT |üX¯óe⁄‘√
düe÷qT&ÉT. @ ~qeTT |ü⁄DéTT #˚jT· ø£ »]¬>H√ Ä s√E qàeTTq e´s¡eú TT>∑
>∑&#É qÓ ì Á>∑V≤æ +|üe\j·TTqT. ‘·|Œü ø£ |ü⁄Dé÷#·]+|ü e\j·TTqT. j·TeTT&ÉT
eTq≈£î #·T≥ºeTT>±<äT. |ü⁄Dé÷#·]+#·ì yê]j·T+<ä‘·&Ó+‘· e÷Á‘·eTT
<äj·T#·÷|ü&ÉT.
me«s¡T <ësê|ü⁄Á‘· |üXÊ«<äT\ XÊX¯«‘·eTT\ì ‘·\‘·Ts√ yês¡T |üX¯óe⁄\‘√
düeTT\T. ˙{Ï˝À yÓTT\dæ |ü≥Tºq≥T\ á dü+kÕs¡ düeTTÁ<äeTT˝À eTqeTT
eTTdü*‘·qeTTqT yÓTTdü* |ü≥TºqT. <ëì |ü≥TºqT+&ç ‘·|Œæ +#·Tø=qT yê¬se«s¡T
˝Ò<Tä s¡T. ø±q $y˚øÏ j·T>∑T yê&ÉT ‘ês¡DéTTqH˚ <Ûsä à¡ e÷#·]+|ü e\dæjT· T+&É
˙e⁄ Hê‘√ Ç≥T¢ |ü\T≈£î≥ u≤>∑T+&É˝Ò<äT. á dü+kÕs¡eTT nkÕs¡eTTe÷\‹
≈£îdüTeTeTTe˝… ø£åDeTT˝À $s¡düeT>∑TqT. nì Ç≥T¢‘·*¢‘√ HêHê $<ÛäeTT\
‘·‘√«|ü<X˚ y¯ TÓ Tq¬sÃqT düu˝ÑÛ Àì yês¡+<äsT¡ n‘·ì yêø£éTT\≈£î $dæà‘·T\sTT]—
‘·*¢ j·÷ u≤\Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ <˚yê ˙e⁄ e÷≈£î C≤„quÀ<Ûä #˚dæ‹$. ˙e⁄
e÷ ≈£î\ <˚e‘·e⁄ e÷ ≈£îe÷s¡T&Ée⁄ >±e⁄. e÷øÏ+ø£qT q\T>∑Ts¡T|ü⁄Á‘·T\T
»q ÇeT+‘·Ts¡ì #Ó|æŒ‹$. Hê eTqdüT‡ $X¯«dæ+#·T≥ ˝Ò<äT. Hêø=ø£ÿ
≈£îe÷s¡T&ÉsTTqqT |ü⁄≥Tº |üs¡´+‘·eTT ˙e⁄ e÷e›qT+&ÉTeTT. Hê yêø£éTT
q‹Áø£$T+∫ Ç|ü&˚ eTeTTà\ $&ç∫b˛jÓT<äy˚ìy˚TeTT e÷ ÁbÕDeTT\
‘·´õ+#Ó<äeTT nq>± ‘·*¢‘√ eTnÄà nfÒ¢ñ+&Ó<äqT. ˙ e÷≥ ˙e⁄
ì\T|ü⁄ø=qe\j·TTqT. ˇø£&˚ø±<äT, Ç<ä›s¡T |ü⁄Á‘·T\T ˙≈£î ø£*–q ‘·s¡Tyê‘·H˚
H˚qT yÓfi<¢Ë qä T nHÓqT. ø±\eTT >∑&#É T· #·T+&Óq. y˚y<˚ ë+>∑eTT\T |ü]+ƒ #·Tyês¡T
>∑ ÷ &É á u≤\Tìe<ä › ≈ £ î e∫Ã •wü ß ´\>∑ T #· T +&ç ] Ç+‘· ˝ À ‘· * ¢
>∑s¡“¤ee‹j·TjÓT´qT. ÄyÓT ≈£îe÷s¡Tì <˚e⁄&ÉqT uÛ≤eeTT‘√ ì‘·éTT
q]Ã+#·T#·T+&ÓqT. qee÷düeTT\T |üP]Ôø±>± ÄyÓT Ç<äs› T¡ eT>∑ |ü\\¢ >∑HqÓ T.
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T ø£&TÉ dü+‘·d+æ ∫] >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ H√{ÏqT+&ç e∫Ãq yêø£ýÓTqï&ÉT
qdü‘´· ñ >±<ä. yê] yê] uÛ≤eqqTdü]+∫j˚T yê]øÏ |ò\ü ÁbÕ|æÔ j·T>∑T#·T+&ÉTqT.
n|üŒ{Ïø=ø£ dü+e‘·‡s¡eTT |üP]ÔjT· jÓT´qT. »ìà+∫q u≤\Ts¡≈î£ eT÷&Ée e÷düeTT
e#ÓÃqT. ‘·*¢ dü+‘√wüeTT>± qTqï düeTj·TeTTq qs¡V≤ü ] ÄyÓTqT düMT|æ+∫
ne÷à ˙ ø√]ø£ HÓsy¡ s¬˚ qT >∑<ë ! M]<äs› T¡ |üPsêíjT· Twüà+‘·T\T. qØøÏø£ eTT+<äT
eT] sTT<äs› T¡ eT>∑ |æ\\¢ T ‘·se¡ ⁄Ä‘· H=ø£ Ä&É|\æ j¢ T· T »ìà+#·TqT. düTKeTT>∑
qT+&ÉTeTT. Hêø±»„ ìeTTà nHÓqT. n|ü&ÉT ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T n‘·ìøÏ qeTdüÿ]+∫
˙e⁄ e÷≈£î\<Óe’ ‘·eTe⁄. e÷j·÷yÓ÷Vü≤eTT˝À |ü&j ç T· Tqï y˚TeTT ˙eTVæ≤eT\H˚$T
‘Ó*dæø=q düeTs¡T\ú eTT.
≈£ î e÷s¡ T &É e ì ÁuÛ Ñ $ T+∫ ìqTï ˇø£ | ü  &É T ìwü ß ˜ s ¡ e TT>∑
e÷{≤¢&çj·TT+&Ée#·TÃqT. düø±\eTTq≈£î ˙ø±Vü‰s¡$Te«ø£ >±ì, ìHÓï‘·TÔø=ì
˝≤\q #˚j·Tø£ >±ì @ n|üsê<ÛäeTT\ H=q]Ã‹yÓ÷ yê{Ïì ø£å$T+|ü
ÁbÕ]ú+#·T#·THêïeTT. y˚TeTT #˚dæq Á|ü<√wü |üP» |òü*+#ÓqT >±qH˚ ˙e⁄
e÷≈£î |ü⁄Á‘·T&Éy‹’Ó $. e÷≈£î Çø£eTT+<äT j·TeTj·÷‘·q\T ˝Ò≈î£ +&É #˚jT· TeTT.
˙yê yÓfi¯ófl#·THêïe⁄. ˙<äs¡ÙqeTT ˝Òø£ y˚TeTT J$+#·T≥ m≥T¢ ? nì
$\|æ+#·T#·Tqï ‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√ Hêu≤\T&ÉT qqTï #·÷e\j·TTqqT ø√]ø£‘√
m|ü⁄&ÉT qqTï düà]+‘·Ts√ n|ü&ÉT MT≈£î <äsÙ¡ q$T#ÓÃ<ä nì yês¡\ ø£uj ÑÛ T· $T∫Ã
Çø£MT<ä MT sTT+≥ <Ó’qéTT+&É<äT \øÏåà‘√ MTsTT\T¢ ‘·T\‘·÷>∑T#·T+&ÉTqT.
<˚Vü‰+‘·eTTq MTs¡T ¬ø’˝≤düeTT H=+<Ó<äs¡T MT øÏø£MT<ä »qà˝Ò<äT H˚qT
rs¡ú|üs¡´≥qyÓTTq]Ã eTT|üŒ~ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î ‹]– MT Á>±eTeTTq≈£î
sê>∑\qT. n|ü&ÉT Hê <äs¡ÙqeTT ø±>∑\<äT nì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ düe÷<Ûëq
|üs¡∫ >∑èVü≤eTT $&ç∫ ñ‘·Ôs¡ ~≈£îÿ>∑ |üj·TqyÓTÆ].
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T, Á>±eTyêdüT\T ø=+<äs¡T Ä u≤\Tì yÓ+≥b˛e⁄#·T+&ç]
ø=+<äs¡T á ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ jÓTTø£ÿ Vü≤è<äj·TeTT bÕcÕDe÷ ! á u≤\Tì
m≥T¢ ñù|øÏå+∫ |ü+|ü⁄#·THêïs¡T nì ÄX¯Ãs¡´b˛e⁄#·T+&ç]. ø=+‘·eT+~
e÷Á‘·eTT á u≤\T&ÉT yê]øÏ ≈£îe÷s¡T&Éq ‘·>∑<äT. Ç+‘·∫qï ej·TdüT‡q
düeTdüÔ y˚<äeTT\ kÕe÷q´ u≤\T&ÉT |ü]ƒ+#· düeTs¡Tú&Ü, ø±q áX¯«sêe‘ê¬s’
ñ+&ÉH√|ü⁄qì uÛ≤$+∫ qeTdüÿ]+∫s¡. n+<äs¡TqT yÓqTø£≈£î eTs¡*].
|ü⁄Á‘·y÷Ó Vü≤eTT‘√ ‘·*‘¢ +· Á&ÉT\T e÷Á‘·yT˚ yÓ+ã&ç+#·T#·T+&É yê] yêýÓ÷Vü≤eTT
q•+|ü CÒjT· T≥≈£î Á‹eT÷sêÔ´‘·àø£ l<ä‘êÔÁ‘˚jT· lbÕ<ä le\¢uTÑÛ s¡÷|üeTT‘√
yê] m<äT≥ Á|ü‘·´ø£åeTsTT]. n{Ï s¡÷|üeTTqT #·÷∫ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T kÕ«$T
»j·T »j·T, Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷bÕ »>∑<äTZs√ ˙e⁄ $X¯«‘ês¡≈£î&Ée⁄. ˙ e\q
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 58
y˚ T eTT ñ<ä Δ ] +|ü ã &ç ‹ $T. nì #Ó | ü  #· T ‘· e T •s¡ e TT\qT yê]
bÕ<äeTT\j·T+<äT+∫ qeTdüÿ]+∫]. >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT yês¡\ ˝ÒeBdæ z<ë]Ã
H˚qT ‹]– MT≈£î <äs¡Ùq$T#ÓÃ<ä bı+&Éì kÕ>∑q+|ü yês¡T‘·eT >∑èVü≤eTTq≈£î
dü+‘√wüeTT‘√ yÓ&*É ] n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô ã<ä]ø±ÁX¯eTeTTqT >∑÷]Ã b˛e⁄#·T
ø±o |ü≥ºDeTTq ø=+‘· ø±\eTT+&ç]. ø±• |ü≥ºDeTTqT Äq+<ä
ø±qqeTìj·TT, n$eTTø£|Ô ⁄ü ] nìj·TT, yês¡D≤dæ nìj·TT |æ*#Ó<sä T¡ nø£ÿ&É
$X‚«X¯«s¡T&ÉT dü«j·TeTT>∑ qT+&ÉT≥#˚ <ëìø£+‘· Á|üdæ~Δe#ÓÃqT. yês¡#·Ã≥
ø=+‘·ø±\eTT edæ+∫]. Á‹wüeD kÕïqeTT\ #˚j·TT#·T ncÕº+>∑ jÓ÷>∑eTT
\uÛ´Ñ dæ+∫]. Ä ø±o|ü⁄s¡eT+<äT m+<äs√‘ê|üdTü \T, düHê´düT\T, ne<Û÷ä ‘·\T
ø£\s¡T. yês¡T á u≤\T&Ó’q qs¡Vü≤]ì #·÷∫ yê] ‘·b˛ìwüº ø£#ÓÃs¡T y=+~
Ç{Ïºyê] HÓø£ÿ&ÉqT #·÷&ÉeTT. Ç+‘· yÓ’sê>∑éTT M]øÏ Ç+‘· n\Œ ej·TdüT‡q
m≥T¢ dæ~+Δ #ÓqT. kÕ«s¡eú TT ø=+#·eTsTTqqT ø£q|ü&<É Tä . Á‹ø±\eTT\ j·T+<äTqT
eTDÏø]£ øí j £ T· +<äT ì‘·éTT kÕïqeTT #˚jT· T#·THêïs¡T. ì»eTT>∑ ˙ u≤\T&˚
düHê´düeTTq ø£sT¡ Ω&TÉ nì nqTø=ì]. Ä ø±\eTTq ø±o|ü≥Dº eTTq ÁãVü≤àC≤„ì,
eè<äT&Δ TÉ , >=|üŒ ‘·|dü «æ nsTTHê ø£èwüí düsd¡ «ü ‹ j·TqT H=ø£ j·TrX¯«s¡T\T ø£\s¡T.
yês¡T á qs¡V≤ü ] u≤\Tì #·÷∫ n#·Ã{Ïyê]‘√ ì≥T¢ #Ó|Œæ ].
á ÁãVü ≤ à#ê]ì e÷qe e÷Á‘· T ì>∑ #· ÷ &É ≈ £ î &É T . Ç‘· H =ø£
áX¯«sêe‘ês¡eTT>∑ ‘√#·T#·THêï&ÉT. ej·TdüT‡≈£î |æqï nsTTqqT uÛÑøÏÔ‘√
eTquÀ+≥¢≈£îqT >∑÷&É qeTkÕÿsês¡TΩ&ÉT, CÒ´wüß˜&ÉT, ø£ìwüß˜&ÉT nqT $eTs¡ÙqT
eT÷s¡Tâ\T e÷Á‘·y˚T #˚j·TT<äTs¡T $<ë«+düTeT>∑T eTqø£~ #Ó\¢<äT. Ç{Ïºyês¡T
düHê´kÕÁX¯eTkÕú|üq ø£s¡TΩ\T. |üs√|üø±sês¡úeTT Ms¡T düq´dæ+∫πsì eTq
uÀ+≥¢≈î£ M]j·T+<äT uÛøÑ dÔÏ Tü dæsú e¡ TT ø±\>∑<Tä nì #Ó|Œæ Ä u≤\Tì düMT|æ+∫
qeTdüÿ]+∫ Á|üuÛÀ MTs¡T ˝Àø±qTÁ>∑Vü‰s¡úeTT düHê´düeTT d”«ø£]+∫
eTeTTà\qT<ä]Δ +∫ e÷#˚ |üP»\ ]d”«ø£+#·T&ÉT. ø£*j·TT>∑eTT sê>± düHê´düeTT
|üìøÏsê<äì ø=+<äsq¡ T#·THêïs¡T. ø±ì X¯+ø£sê#ês¡T´\yês¡T n{Ïº yê<äeTTqT
K+&ç+∫ esêíÁX¯eT $uÛ≤>∑eTTqï+‘· |üs¡´+‘·eTT ø£*j·TT>∑eT+<äTqT
düHê´düeTT nqTw”˜j·Ty˚T nì dæ<ëΔ+‘· |üs¡∫]. düeTs¡Tú\>∑T MTs¡T,
düHê´kÕÁX¯eTeTTqT d”«ø£]+∫qH˚ >±ì ˝Àø√|üø±s¡eTT ø±<äT. MTs¡T
dü+kÕs¡‘ês¡≈î£ \T>±q $TeTTà\ì≥T¢ ÁbÕ]ú+#·T#·T+{Ï$T nì]. yê] e÷≥\
Hê<ä]+∫ qs¡V≤ü ] ÁãVü≤à#ê] ø£èwüí düsd¡ «ü ‹ j·TqT Hêj·TrX¯«s¡Tì >∑Ts¡Te⁄>∑
d”«ø£]+∫ yê] e\q düHê´kÕÁX¯eT d”«ø±s¡ yÓTTq]Ã] nì Ç≥T¢ dæ<äΔeTTì
#Ó|üŒ>± HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT Á‹eT÷s¡Ôé‘ês¡yÓTÆq Ä eTVü‰‘·Tàqks¡≈£î >∑÷&ÉqT
eT]jÓTTø£ >∑Ts¡Te⁄ ø±e\dæ e#ÓÃHê— á dü+X¯j·TeTTqT ìyê]+|ü⁄&Éì
ÁbÕ]ú+#· s¡|Tüò TsêeTT&ÉT uÛ>Ñ e∑ +‘·T&Óq’ qT e•wüßì˜ m≥T¢ >∑Ts¡Te⁄>∑ uÛ≤$+#ÓH√,
ø£ècÕíe‘ês¡eTTq ø£èwüßí&ÉT kÕ+B|ü⁄q≈£î •wüß´&ÉT m≥¢jÓT´H√ eTqTwüß´&ÉsTT
ne‘·]+∫ q+<äT e\q <ä‘êÔÁ‘˚jT· ne‘ês¡eTsTTq á qs¡V≤ü ] u≤\T&ÉT >∑÷&É
˝Àø£ dü+Á>∑V‰ü s¡eú TT C≤„q eè<äT&Δ TÉ qT, ejÓ÷eè<äT&Δ TÉ qT nsTTq ø£èwüí düsd¡ «ü ‹ì
>∑Ts¡Te⁄>∑ d”«ø£]+#ÓqT nì #Ó|Œü kÕ«$T á ø£èwüí düsd¡ «ü ‹ düHê´düyTÓ Tq]Ã]. á
>∑Ts¡T dü+Á|ü<ëj·TeTTqT kÕ+‘·eTT>∑ $e]+|ü⁄&ìÉ Á|ü•ï+#ÓqT. •wüß´ì yêø£éTT
$ì >∑Ts¡Tdü+Á|ü<ëj·TeTT ì≥T¢ dæ<eΔä TTì #Ó|ü #·THêïs¡T.
>∑Ts¡T dü+Á|ü<ëj·TeTTq≈£î eT÷\|”sƒ¡eTT X¯+ø£s¡T&ÉT Äj·Tq≈£î $wüßíe⁄
•wüß´&ÉjÓTàj·TqT. $wüßíe⁄≈£î ÁãVü≤à •wüß´&ÉT. n‘·ìe\q Hê ÁãVü≤à$<ë´
dü+Á|ü<ëj·TeTT e•wüß˜q≈£î dü+ÁbÕ|üÔeTjÓT´qT. e•wüßºì e\q X¯øÏÔj·TT,
X¯øÏÔe\q n‘·ì |ü⁄‘·è&É>∑T |üsêX¯s¡T&ÉTqT. |üsêX¯s¡Tìe\q kÕøå±‘·TÔ
Hêsêj·TDTì ne‘ês¡eT>∑T yê´düT&ÉTqT. yê´düTì e\q X¯ó≈£î&ÉTqT á
dü+Á|ü<ëj·TeTTqT e+X¯Áø£eTeTTq bı+<ä>∑*–]. dü≈£îq≈£î >ö&ÉbÕ<äT&ÉT
•wüß´&ÉjÓT´qT. nq‹ •wüß´&ÉT >√$+<ë#ês¡T´&ÉT. yê]e\q kÕøå±‘·TÔ
•yêe‘ês¡eT>∑T X¯+ø£sê#ês¡T´&ÉT •wüß´&ÉsTT ÁãVü≤à $<ë´ dü+Á|ü<ëj·TeTTqT
Á|ü|ü+#·eTTq Á|üU≤´‹øÏ ‘Ó#ÓÃqT. X¯+ø£sê#ês¡T´\≈£î •wüß´&ÉT $X¯«s¡÷|ü⁄&ÉT
$X¯«s¡÷|ü⁄q≈£î •wüß´&ÉT uÀ<ÛCä ≤„q–]. yê] •wüß´&ÉT dæ+Vü≤–] áX¯«s¡rs¡T\ú T
yê] •wüß´&ÉT qèdæ+Vü≤rs¡Tú\T. yê] <ë«sê düs¡«$<ë´ $XÊs¡<äT&ÉsTTq
$<ë´s¡D´ kÕ«$T á ÁãVü≤à$<ä´qT Á>∑Væ≤+∫ Á|ü#ês¡eTTq≈£î ‘Ó#ÓÃqT. yê]
•wüß´&ÉT eT\j·÷q+<äT&ÉT yê] e\q qT|ü<X˚ e¯ TT bı+~qyês¡T <˚ers¡T&ú TÉ .
<˚ers¡Túì •wüß´&ÉT j·÷y˚+Á<ä düs¡dü«‹, yê] •wüß´&˚ ø£èwüí düs¡dü«‹, yê]
e<ä› á qs¡Vü≤]|ü u≤\T&ÉT ‘·Tsê´ÁX¯eT d”«ø±sêyÓTTq]Ã, M]øÏ qs¡dæ+Vü≤
düs¡dü«‹ j·TqT HêeTeTT ÄÁX¯eT d”«ø±s¡eTT yÓTT<ä\Tø=ì yê&ÉTø£˝ÀìøÏ
e#ÓÃqT. Ms¡T ø±o |ü≥ºDeTTqH˚ ø=+‘· ø±\eTT ìedæ+∫]. >=|üŒ >=|üŒ
$<ë«+düT\T >∑÷&É M]øÏ >∑Ts¡TuÛ≤eeTT‘√ |üPõ+∫]. M]øÏ nH˚ø£ eT+~
•wüß´\T>∑ H˚s¡Œ&ç]. Ç≥T¢ ø=+‘· ø±\eTT >∑T&ÉTe>∑ nH˚ø£ eT+~ •wüß´\‘√
ø£\dæ ã<ä]ø±ÁX¯eTeTT yÓ[¢ y˚Ts¡T |üs¡«‘·eTTq≈£î Á|ü<äøÏåDÁø£eTeTT>∑
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 60
qeK+&ÉeT+~‘·eTsTTq á uÛ÷Ñ eT+&É\ eT+<ä* eTTK´ øπ Áå ‘·eTT\ |üs´¡ ≥q
yÓ T Tq]Ã]. >∑ + >± kÕ>∑ s ¡ dü + >∑ e TeTTq≈£ î e∫Ã] n#· Ã ≥qT+&ç
ÁãVü≤àπøåÁ‘·eTsTTq Á|üj·÷>∑≈£î sê>± n#·Ã≥ e÷<Ûäe⁄&ÉqT ù|s¡T>∑\ H=ø£
Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«$Tyê]ì <ä]Ù+∫ Á|üD‘·T&Ó’ yê]e\q düHê´kÕÁX¯eT
d”«ø±s¡yÓTTq¬sÃqT. n‘·ìøÏ <äj·÷eTj·TT&É>∑T kÕ«$Tyês¡T ÁãVü≤àC≤„q
eTT|ü<˚•+∫]. m+‘· eT+~jÓ÷ kÕ«$Tyê] e\q ÄÁX¯eT d”«ø£sêeTT
#˚dæj·TTqïqT á e÷<Ûäe düs¡dü«‹ nqTq‘·ìj·T+<äT kÕ«$T yê]øÏ $TøÏÿ*
Áù|eT ø£*>¬ qT. Ç≥T¢ n‘·ìøÏ düHê´dü$T∫Ã nH˚ø£ •wü´ düyT˚ ‘·eTT>∑ ‹]–j·TT
uÛÑ÷|üs¡´≥qeTTq≈£î ãj·T\T<˚]]. ‘·s¡Tyê‹ ø£<∏ë eè‘êÔ+‘·eTTqT ô|’
n<Ûë´j·TeTTq ‘Ó*dæø=+<äTeTT. Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* |üHÓï+&Ée
XÀ¢ˆˆ eT÷ø√ uÛÑ÷‘ê«Á|üe‘ê‘·ŒXÊÃ‘Y
e<äH˚«<ëHé dü«e÷‘·s¡+ ˆ
Á|üÁe»Hé uÀ<Ûäj·÷e÷dü
l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT
‘êˆˆ ñ|üqj·TqeTT |üs´¡ +‘·eTT z+ø±s¡yT˚ ñ#·Ã]¤ +#·TeTT ñ|üqj·TqeTT
ø±>± y˚<äeTT\qìï{Ïì |ü]ƒ+∫ ‘·*¢øÏ Ä‘·àC≤„qeTT|ü<˚•+∫ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\
düe÷<Ûëq |üs¡∫ qs¡Vü≤] u≤\T&ÉT düHê´dü s¡÷|üeTT˝À yÓ&É\T≥.
XÀ¢ˆˆ nqHê´•Ã+‘·j·T+‘√ e÷+, j˚T »Hê' |üs¡T´bÕdü‘˚
‘˚cÕ+ ì‘ê´_ÛjT· Tø±ÔHê+, jÓ÷>∑øπ eå T+ eVü‰eT´Vü≤yéT l eT<ä“>¤ e∑ BZ‘·
‘êˆˆ @ »qT\T Ç‘·s¡ uÛ≤eeTT˝Òìyê¬s’ (nqqéTqdüT‡‘√) qqTï
dü<ëdüà]+#·T#·T ñbÕdæ+‘·Ts√, m\¢|ü &ÉT Hêj·T+<˚ ìwü˜ >∑*j Z T· T+&ÉT n{Ïyº ê]
jÓTTø£ÿ jÓ÷>∑πøåeTeTT\qT H˚H˚ uÛÑ]+‘·TqT.
|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT 61
|ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ l>∑Ts¡Ty˚<ä‘·Ô
»j·T »j·T qèdæ+Vü≤ düs¡dü«‹ l>∑D≤~Û|ü‘·j˚TqeT'
zyéT ne<Ûä÷‘·∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·TzyéT
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì‘√ #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ $qj·T|üPs¡«ø£eTT>∑
ì≥¢qT#·T+&ÓqT.
dæ<äΔeTT˙+Á<ë MTs¡T uÛÑyês¡íe ‘ês¡≈£î\T. MTe\q >∑Ts¡T#·]Á‘·j·TqT
neTè‘·eTTqT Á‘ê>∑T#·Tqï ø=\~j·TT ‘·èwüí n~Ûø£eT>∑T#·Tqï~. düeTè~Δ>∑
>∑&ç¶ |ü{Ïºq ;{Ï˝À y˚Tj·TT#·Tqï >√e⁄ n+<äT+&ç ãj·T≥≈£î yÓfi¯fl<ä\#·THê?
‘·Áø£eTsTTqqT ˝Òì ø£&TÉ ;<äyêìøÏ bÕ\düeTTÁ<äeTT dü+ÁbÕ|üeÔ TsTTq, <ëìì
yê&Ó≥T¢ e<ä\ ì#·Ã¤–+#·TqT. nfÒ¢ H˚qT nC≤„qeTT˝À |ü&ç nH˚ø£ ø£wüºeTT\
H=+<äT#·T+&É MTs¡T qqïqTÁ>∑Væ≤+∫ á>∑Ts¡T ø£<∏ëeTè‘·eTTqT ÁX¯eDeTT
#˚sTT+#·T#·THêïs¡T. MTs¡T #˚j·TT ñ|üø±s¡eTTq≈£î Á|ü‘·T´|üø£è‹ #˚j·T
düeTs¡Tú&ÉqT >±qT H˚H˚ >±ø£ e÷e+X¯ |üs¡+|üs¡j·TT MTùde #˚dæqqT MT ñ
|üø±s¡eTTq≈£î dü]b˛C≤\<äT. MTuÀ<Ûä $ìq+<äTe\q Hê≈£î >∑Ts¡T uÛÑøÏÔ
dæús¡eTjÓT´qT. yêeTqeTTq XÊ+‹øÏ kÕúqeTT \_Û+#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô j·T>∑T
lqs¡d+æ Vü≤ düsd¡ «ü ‹ kÕ«$Tyês¡T e÷<Ûeä ⁄&ÉqT Áu≤Vü≤àDTq≈£î ÄÁX¯eT Bø£ìå ∫Ã
•wü´ düy˚T‘·eTT>∑ ãj·T\T yÓ&É*s¡ì #Ó|æŒ‹]. Äô|’ ø£<∏ëeè‘êÔ+‘·eTTqT
ôd\$+&ÉT nì Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTTì Ç≥T¢#Ó|ü#·T+&ÓqT.
•wüß´&Ü HêeT<Ûës¡ø±— ˙e⁄qT ø£&ÉT <ÛäqT´&Ée⁄. ø±e⁄qH˚ n‘ê´düøÏÔ‘√
>∑Ts¡T©\T Á|ü•ï+#·T#·T+{Ï$. ø±q Hêq+<äeTjÓT´qT, $qTeTT.
kÕ«$Tyês¡T ÄÁ|üj÷· >∑ øπ Áå ‘·eTTqH˚ ø=+‘·ø±\eTT+&ç Ç+ø£qH˚ø£ eT+~øÏ
düHê´kÕÁX¯eT Bø£åì∫Ã]. Ç~ n+‘·j·TT $e]+∫ #Ó|üŒe\j·TTqq q~
>=|üŒ Á>∑+<∏äeT>∑TqT. >±q dü+øÏå|üÔeTT>∑ #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT. kÕ«$Tyê]
•wüß´\˝À Á|üU≤´‹>±+∫q •wüß´\T @&ÉT>∑Ts¡T. 1. u≤\düs¡dü«‹ 2. ø£èwüí
düs¡dü«‹ 3. ñù|+Á<ä düs¡dü«‹ 4. e÷<Ûäedüs¡dü«‹, 5. dü<ëq+<ädüs¡dü«‹
6. C≤„qCÀ´‹ düs¡dü«‹, 7. eyê&ÉqT dæΔ<äT&ÉqT ù|s¡T‘√ eéVü≤]+|üã&ÉT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 62
qqTï>± ‘·\+|ü⁄eTT. MTs¡T ˇø£] ø£+f… ˇø£s¡T n~Û≈£î\T. Ç≥T¢ >∑Ts¡T<˚e⁄\T
•wü´ düy˚T‘·T\sTT <äøÏåD ~≈£îÿ>± |üj·TqyÓTTq]Ã ‘·eT »qàkÕúqeT>∑T
ø£s¡+»q>∑s¡eTTq≈£î e∫Ã]. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T >∑T]Ô+∫ |üPõ+∫]. n|üŒ{ÏøÏ
yê]øÏ kÕ«$Tyês¡T #Ó|æŒq≥T\ q\T>∑Ts¡T ≈£îe÷s¡T\TqT, ˇø£ ≈£îe÷¬sÔj·TT
ø£*–]. q>∑s¡ yêdüT\+<äsT¡ kÕ«$Tyê] sêø£ ‘Ó*j·TT≥ ‘√&ÉHe˚ ∫Ã <ä]Ù+∫
|üPõ+∫]. Á|ü‹yês¡TqT ‘·eT Ç+{ÏøÏ _Ûø£å≈£î <äj·T#˚j·TT&Éì ÁbÕ]ú+∫].
düπs«X¯«s¡T&É>∑T≥#˚ kÕ«$Tyês¡T ãVüQs¡÷|üeTT\ <Ûä]+∫ ÄVü‰«ì+∫q
Á|ü‹yê]sTT+≥qT _Ûø\å£ @ø£ø±\eTTq d”«ø£]+∫]. n+<äsT¡ qT kÕ«$Tyê]ì
#·÷∫ leTVü‰$wüßyí ˚ j·T‹ s¡÷|üeTTq e#ÓÃqì Á>∑V≤æ +∫]. Ç{Ïº eTVü‰‘·Tàì
kÕe÷q´ e÷qe⁄ì>∑ HÓe«s¡T ‘·\‘·Ts√ yês¡T ìX¯Ãj·TeTT>∑ qs¡ø£eTTH˚
bı+<Ó<sä T¡ . Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&>É T∑ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&˚ ø±sê´s¡eú TT>∑ ì≥¢e‘·]+#Óqì
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T uÛ≤$+∫ uÛøÑ ‘ÔÏ √ |üPõ+∫]. |üPõ+#·T düeTj·TeTTq yês¡\≈£î
|üPs¡«»qà düà è‹ ø£\T>∑T>∑\+<äT\≈£î ‘êeTT ‘·eT yÓqTø£{Ï ne‘ês¡eTsTTq
l bÕ<ä l e\¢uTÑÛ \ s¡÷|üeTTq <äsÙ¡ q$T∫Ã]. ‘·*¢ yê] bÕ<äeTT\ •s¡eTT+∫
qeTdüÿ]+∫, düπs«X¯«sê y˚TeTT #˚dæq Á|ü<√wü Áe‘·$T≥T¢ |òü*+#ÓqT. nì
uÛ≤$+∫ ‘·q uÛÑs¡Ô‘√ H˚qT |üPs¡«»qàeTTq á <˚e⁄ì Äsê~Û+∫‹ >±qH˚
eTq≈£î á »qàeTTq Ms¡T |ü⁄Á‘·T\sTT »ìà+∫] nì #Óô|ŒqT.
n|ü&ÉT uÛ≤sêúÛÑs¡Ô*s¡Te⁄s¡T yê]ì X¯s¡DTbı+~ j·T‹sêC≤ ! eTeTTà\
dü+kÕs¡ eTVü‰düeTTÁ<äeTT qT+&ç ø£&‘É s˚ T¡ Ã&Éì BqT\sTT ÁbÕ]ú+∫]. n|ü&ÉT
kÕ«$Tyês¡T Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ç]. @≈£î\eTTq HÓe«s¡sTTq düq´dæ+∫q
Ä≈£î\eTTq q\Tã~ ¬s+&ÉT ‘·s¡eTT\ yês¡T<äú]+|üã&ÉT<äTs¡T. Äe+X¯eTT
yê]øÏ j·TeTuÛÑj·TT ˝Ò<äT. |üPs¡«eTTq qs¡ø£eTTq qTqïyês¡T >∑÷&É
qs¡ø£eTTqT+&ç $eTT≈£îÔ\T>∑T<äTs¡T. H˚H˚ MT e+X¯eTTq »ìà+#· Çø£
MT$wüj·TeTT #Ó|üŒH˚\. MT≈£î j·TeTuÛÑj·TeTT ˝Ò<äT. ÁãVü≤à |ü<ä$ MT≈£î
\_Û + #· T qT. MT|ü ⁄ Á‘· T \T X¯ ‘ êj· T Twü à +‘· T \sTT nwü º ◊ X¯ « s¡ ´ eTT\‘√
‘·T\‘·÷¬><äs¡T. M]øÏ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘·T\qT >∑÷&É MTs¡T #·÷&É>∑\s¡T. Ç≥T¢
ÇVü≤˝Àø£eTTq düTKeTT\ qqTuÛ$Ñ +∫ n+‘·´ø±\eTTq≈£î eTTøÏÔ øπ Áå ‘·eTsTTq
ø±o |ü≥ºDeTTq #˚] n#·Ã≥ uÛÖ‹ø£ <˚Vü≤eTT\ ‘·´õ+∫ XÊX¯«‘·
|ü<$ä H=+<ä>s∑ T¡ . >±q ∫+‹+|ü≈î£ &ÉT nì yês¡\ H√<ë]Ã], Ä düeTj·TeTTq
kÕ«$Tyê] |üPsê«ÁX¯eT|ü⁄ #Ó˝…¢\T ªªs¡‘·ïμμ j·TqT HêyÓT yê]ì düMT|æ+∫
kÕ«$T H˚qT ‘ê|üÁ‘·jT· eTT\#˚ ‘·|+æ #·T#·THêïqT. dü+kÕs¡ eTVü‰düeTTÁ<äeTTq
ø±eTeTT yÓTT<ä\>∑T yÓTTdüfi¯ó¢ qqTï |”&ç+#·T#·Tqï$ kÕ«MT Hêø£sTT‘˚
‘·|eü ÷#·]+∫ dü+kÕs¡eTT qT+&ç $eTT≈£îsÔ ê\qT ø±e\j·TTqqT dü+ø£\ŒeTT
<äè&ÛeÉ TT>∑ ø£\<äT ø±q HêπøeTsTTq ñ|ü<•˚ +|ü⁄&ÉHqÓ T, n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T
qe⁄«#·T Ç≥¢ì].
ne÷àÁd”Ô\≈£î ‘·|üdüT‡‘√H˚$T Á|üjÓ÷»qeTT ? uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ ùde#˚‘·H˚
Ád”Ô\T ñ‘·ÔeT >∑‹ì bı+<ä>∑\s¡T. |ü‹Áe‘·jÓTTø£ÿ bÕ‹Áe‘·éTT#˚ áX¯«s¡T&ÉT
dü+‘·dæ+∫ ÄyÓT≈£î dü<äZ‹H=dü+>∑TqT ø±q uÛÑs¡ÔH˚ eTqdüT‡dæús¡eTT>∑ #˚dæø=ì
•e⁄ì>± uÛ≤$+|ü⁄eTT. ùd$+#·TeTT. ˙e⁄ ñ<äΔ]+|üã&ÉT<äTe⁄ nì #Ó|üŒ
yê] e÷≥\T $ì kÕ«MT MTs¡T ÁãVü≤àC≤„qT\T >∑Ts¡Te⁄\T, MT≈£î qeTkÕÿs¡eTT,
MTs¡T uÛ÷Ñ ‘· uÛ$Ñ wü´<ä«s¡Ô e÷qeTT\T ‘Ó*dæq yês¡T >±q eTT+<äT »s¡T>∑uÀe⁄
HêJ$‘· ÁbÕs¡ãeΔ TTqT <äjT· #˚dæ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T
ne÷à ˙ ÁbÕs¡ãΔeTT eT+∫~>±<äT. |üPs¡«»qàeTTq ˇø£ Äe⁄qT ‘·ìï‹$.
˙ düMT|üdüTú\>∑T <ä+|ü‘·T\≈£î nH√´q´ ø£\Vü≤eTTqT |ü⁄{Ïº+∫ yês¡\
HÓ&Éu≤|æ‹$. á ¬s+&ÉT <√wüeTT\ jÓTTø£ÿ |òü\eTTqT á »qà˝À ˙e⁄
nqTuÛ$Ñ +#·qTHêïe⁄. ne⁄qT ‘·ìïq <√wüeTT#˚ ≈£îwüß˜ s√>∑eTT dü+ÁbÕ<ä|eÔü TT
ø±>∑\<äT. <ä+|ü‘·T\≈£î $s√<ÛäeTT ø£*–+∫q <√wüeTT#˚ ˙ uÛÑs¡Ô, ìqTï
‘·´õ+#·TqT. düHê´dæ n>∑TqT. ìqTï $&ç∫ yÓ[flb˛e⁄qT nì #Ó|æŒ]. Ä
e÷≥\qT $ì ÄyÓTø£&ÉT <äT'œ+∫ yê] bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&ç kÕ«MT
qqTï<äΔ]+|ü⁄&Éì @&ÉTe kÕ¬>qT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡TÄyÓTH√<ës¡TÃ#·T
eT+∫~. ˙≈£î eè<ëΔ|üéTT e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘·H˚ ˙ uÛÑs¡Ô ìqTï‘·´õ+#·TqT.
n|ü&ÉT ˙≈£î ≈£îwüßs˜ √>∑eTT dü+ÁbÕ|üeÔ T>∑TqT. n|ü&ÉT ˙e⁄ ;Ûe÷qB rs¡eTTq
qTqï >±D>±|ü⁄s¡eTqT πøåÁ‘·eTTq≈£î s¡eTTà n#·Ã≥ ˙e⁄ qqTï <ä]Ù+#Ó<äe⁄.
n#·≥ qTqï bÕ|ü$HêX¯qeTqT rs¡úeTTq kÕïq yÓTTq]Ãq+‘·H˚ ˙≈£î
≈£îwüß˜s√>∑eTT b˛e⁄qT nì #Ó|æŒ yês¡\ düe÷<Ûëq |üs¡∫ •wü´düy˚T‘·eTT>±
ãj·T\T<˚] >√<ëeØ rs¡eTTqqTqï Hêdæø±Á‘·´+ãø£eTqT øπ Áå ‘·eTTq≈£î e∫Ã].
HêeT<Ûës¡ø±, Ä πøåÁ‘·eTTqT |ü$Á‘·yÓTTqs¡TÃ#·Tqï >√<ëeØ eTVü‰q~ jÓTTø£ÿ
e÷Vü‰‘·àéTTqT dü+øÏå|üÔeTT>± #Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT áX¯«s¡Tì »{≤p≥eTTq qTqï >∑+>∑qT ãTTw”X¯«s¡T\T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 64
ñbÕj·TeTT#˚ uÛÑ÷$TøÏ rdæø=ì sê>∑*–]. |üPs¡«eTT >ö‘·eTT&ÉT eTVü≤]¸
>∑\&ÉT. >=|üŒ øå±eTeTT sê>± ãTTwüß\+<äs¡T ≈£åî<ë“~Û‘·T\sTT >ö‘·eTT\
yê] ÄÁX¯eTeTTqπø e∫Ã]. >ö‘·eTT&ÉT ì‘·éTT |æ&ç¬ø&ÉT <ÛëqéTT
ñ<äjT· eTTq ÄÁX¯eT ÁbÕ+‘·eTTq #·*¢ ‘·|eü TTq≈£î ≈£Ls¡TÃ+&ÉTqT. eT<Ûë´Vü≤ï
ø±\eTTq≈£î Ä ;»eTT\T |òü*+#· ãTTwüß\+<äs¡T q{Ïº <ÛëqéTTqT
uÛÑøÏå+∫düTKeTT>∑ J$+#·T#·T+&ç] ø=Hêïfi¯fl≈£î ãTTwüß\T @ø±+‘·eTTq ø£*dæ
eTqeTT @ $<ÛäeTT>∑ qsTTqqT á >ö‘·eTTq≈£î >=|üŒ dü+ø£≥eTTqT
ø£*–+#·e\j·TTqT. n{§¢q]Ã‹y˚Tì á ãTTwæ >=|üŒ áX¯«s¡uÛÑ≈£îÔ&ÉT >±q
>∑+>∑qT uÛ÷Ñ eT+&É\eTTq≈£î s¡|Œæ +#·>\∑ &ÉT. eTq≈£î n{Ïº eTVü‰qB kÕïqeTT
#˚jT· T |ü⁄DéTT \_Û+#·TqT. >∑+>∑ uÛ÷Ñ $TøÏ @‘Ó+#·T≥ e\q Á|üdTü ‘Ô · øå±eTeTT
>∑÷&É q•+#·TqT. nì jÓ÷∫+∫ yês¡T <äs¡“¤‘√, ˇø£ e÷j·T >√e⁄qT
düe‘·‡eTT>∑ ì]à+∫ >ö‘·eTT&ÉT yÓ<ä»*¢q ô|’s¡T MT~øÏ b˛e⁄q≥T¢ #˚dæ].
>ö‘·eTT&É~ #·÷∫ ‘·q #˚‘· qTqï <äs¡“¤ |ü$Á‘·eTTqT ô|’s¡T y˚j·TT#·Tqï
>√e⁄MT<ä $dü]y˚ôdqT yÓ+≥H˚ eÁ»eTT#˚ ø=≥ºã&çq≥T\ Ä >√e⁄ ÁøÏ+<ä|&ü ç
eTs¡D+Ï #ÓqT. n#·≥ qTqï ãTTwüß\+<äsT¡ >ö‘·eTTì düMT|æ+∫ ˙e⁄ >√Vü≤‘ê´
bÕ‘·øy£ TÓ Tq]Ã‹$, •e⁄ì »{≤p≥eT+<ä* >∑+>∑qT uÛ÷Ñ $TøÏ s¡|Œæ +∫ n+<äT
kÕïqyÓTTq]ÃqH˚ ˙ bÕ|üeTT b˛e⁄qì].
>ö‘·eTT&ÉT n+<äT≈£î >±qT áX¯«s¡Tì >∑÷]Ã düV≤ü ÁkÕãΔeTT\T ‘·|dü Tü ‡#˚ôdqT
áX¯«s¡T&ÉT Œ‘·´ø£åeTsTT es¡eTT ø√s¡Tø=qTeTq kÕ«$T #·sê#·sê‘·àø£eT>∑T
á˝Àø£eTT jÓTTø£ÿ ñ<ëΔs¡eTT ø=s¡≈£î ‘·eT »{≤p≥eTT qT+&ç uÛÑ÷$TøÏ
>∑+>∑qT Á|ükÕ~+#·T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. •e⁄&ÉfÒ¢ jÓTTq¬sÃqT. Ä Á|üyêVü≤y˚T
>ö‘·eTTì#˚ ø=ìsêã&çq+<äTq >ö‘·$Tj·Tìj·TT, >√Vü≤‘ê´ bÕ‘·øe£ TT qT+&ç
>ö‘·eTTì $eTT≈£îÔì #˚dæq+<äTq >√<ëe] j·Tìj·TT Á|üdæ~ΔH=+~j·TTqï~.
Ç{Ïº eTVü‰q~ >±qH˚ >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT >√<ëe] rs¡eTT q+<ä* πøåÁ‘·eTT\
|üs¡´{Ï+|ü kÕ¬>qT. yês¡T eT+»Øø£eTqT >√<ëeØ rs¡eT+<ä* ˇø£
Á>±eTeTTq≈£î e∫Ã] n#·≥ e÷<Ûäyês¡DT´&ÉqTH=ø£ eTTì >∑\&ÉT. n‘·qT
Ä s√Eq ì‘·éTTe˝… ‘·q Çwüºy˚<ä‘· nsTTq qs¡dæ+Vü≤kÕ«$Tì
e÷qk˛|üs¡#ês¡eTT\#˚ |üPõ+|ü⁄#·T+&É n‘·ì ∫‘·ÔeTTq lqèdæ+Vü≤
düs¡dü«rkÕ«$T yês¡T Á|ü‘·´ø£åeTsTT]. n<˚s√Eq kÕ«$T yê]ì Á|ü‘·´ø£åeTT>∑
<ä]Ù+#·T≥j·TT |òüT{Ï+∫q+<äT\≈£î m+‘·j·TT ÄX¯Ãs¡´|ü&ÉT#·T >∑<äZ<ä<Ûä«ì‘√
áX¯«s¡ dü«s¡÷|ü⁄\>∑T MT bÕ<ä <ä«+<ä«eTTqT H˚{ÏøÏ <ä]Ù+|ü >∑*–‹ì.
<Ûqä T´&ÉqsTT‹ì nì qeTdüÿ]+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡TqT n‘·ì uÛøÑ øÔÏ Ï dü+‘·d+æ ∫]
Hêj·THê ˙|ü⁄ø£è‘ês¡Tú&ÉyÓ’‹$. ˙≈£î á dü+kÕs¡eTTq j·÷‘ê j·÷‘·eTT\T
(sêø£b˛ø£\T) Hê á <äs¡ÙqeTT#˚ |ü]düe÷|üÔ|üeTT\jÓT´qT nì #Ó|ü#·T
‘·q ì»s¡÷|üeTT q‘·ìøÏ #·÷|æ]. n|ü&É‘q· T Vü≤s¡¸qs¡“s¤ T¡ &Ó,’ $qj·÷e+‘·T&Ó’
kÕ«$T »j·T »j·T MTs¡T»>∑<äTZs¡Te⁄\T, ˝Àø£ <äèwæºøÏ e÷qe⁄\T>±
ø£qã&ÉT#·TqïqT MTs¡T Á‹eT÷s¡Ôé‘ês¡yÓTÆq l<ä‘êÔÁ‘˚j·TT˝Ò. $X¯«‘ês¡≈£î\T
MT#·sD¡ <äsÙ¡ qeTT#˚ ø£è‘ês¡T&Δ qÉ sTT‹ì nì düT‹Ô +#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T dü+‘·d+æ ∫
n‘·ì‘√ z e÷<Ûyä ês¡D≤´ ˙e⁄ eT+Á‘·d~æ Δ H=+~‹$. oÁ|òTü eTT>∑H˚ XÊX¯«‘·
ÁãVü≤à |ü<$ä H=+<Ó<eä ⁄. ˙e⁄ ì‘·éTT qs¡d+æ ôVAbÕdüq #˚jT· T#·Tqï+<äTq
H˚&TÉ Á|ü‘´· ø£eå TT>∑ qqTï <ä]Ù+|ü >∑*–‹$ nì #Ó|Œæ n‘·ìì z<ë]Ã n#·≥qT+&ç
•wü´ düy˚T‘·eTT>±>√<ëe] rs¡eTTq q&É#·T#·T yêdüs¡j·TqT ÁãùV≤àX¯«]
πøåÁ‘·eTTq≈£î yÓ[¢]. n#·Ã≥ >√<ëe] j·T+<äT kÕïqyÓTTqs¡TÃ≥≈£î >±qT
•wü´düyT˚ ‘·eTT>± Á|üyêVü≤eTTqT düMT|æ+#·T#·T+&ç]. n<˚ düeTj·TeTTq≈£î ñ
<äs¡X¯S\‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT#·TH=ø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT q~ ˇ&ÉT¶bıs¡T¢#·T q~˝À|ü&ç
ÁbÕD‘ê´>∑yTÓ Tqs¡Œ qT<äT´≈£î&Ô j É TÓ ´qT. n‘·&≥ç T¢nqTø=qT#·T+&ÓqT.
H˚qT eTVü‰bÕbÕ‘·Tà&ÉqT.á Á|ü|ü+#·eTTq qT+&ç j˚T$T Á|üjÓ÷»qeTT.
ÁbÕDT\≈£î nqïy˚T ø£<ë JeHê<Ûës¡eTT. nqïeTT ‹qø£ j·Te«s¡T
Áã‘·Tø£C≤\s¡T n{Ïº nqïeTT Hê≈£î X¯Á‘·TejÓT´qT Ç{Ïº H˚qT eTs¡DÏ+#·T≥j˚T
ÁX‚we˜ü TT. nì nqTø=qT#·T >=|üŒ bÕcÕDeTTqT bı≥º≈î£ ø£≥Tºø=ì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
düà]+#·T#·T <˚yê ! H˚qT uÛ÷Ñ $TøÏ uÛ≤s¡yTÓ ‹Æ ì, H˚qT |üPs¡« »qàeTTq HÓe«]øÏì
nqï<ëq yÓTTqs¡ÃHÓ‹’ ì >±uÀ\T, Áu≤Vü≤àDTì dæ<ëΔqïeTTqT n|üV≤ü ]+∫‹H√—
ø£ | æ \ >√e⁄ y˚ T j· T T#· T +&É <ëì q#· ≥ qT+&ç ‘· ] $Ty˚ d æ ‹ H√—
$XÊ«dü|÷üò ‘·yTÓ Tq]Ã‹H√— áX¯«s¡Tì |üPõ+#·H‹Ó H√— >∑Ts¡Te⁄\ ì+~+∫‹H√—
‘·*¢<ä+Á&ÉT\ qee÷q |üs¡∫‹H√— Ç+{ÏøÏ e∫Ãq n‹~∏ì ~Ûø£ÿ]+∫
yÓ&É\>={Ïº‹H√— eqeTTqT <ä>∑ΔyÓTTq]Ã‹H√, ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ ‘·´õ+∫ uÛ≤s¡´‘√
eTècÕº q ïeTTqT >∑ T &ç ∫ ‹H√— @ bÕ|ü e TTe\qH√ H˚ ì {Ï º
ø£wüºeTqTuÛÑ$+#·T#·THêïqT. kÕ«MT qqTï s¡øÏå+∫ ø±bÕ&ÉTeTT nì |ü\T≈£î#·T
Á|üyêVü≤eTT˝ÀìøÏ ~>∑T#·T+&É q<˚ düeTj·TeTTq l kÕ«eTT\ yês¡T n‘·ìì
#·÷#·T≥ ‘·≥dæ+ú #ÓqT n|ü&ÉT yês¡T •wüß´\‘√ me«&√ >∑+>∑˝À|ü&ç Ä‘·àVü≤‘·´
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 66
>±$+#·Tø=q uÀe⁄#·THêï&ÉT. MTs¡T yÓ[¢ yÓ+≥H˚ n‘·ìì ˇ&ÉT¶q≈£î rdæø=ì
s¡+&ÉT nì ÄC≤„|æ+#ÓqT.
•wüß´\T nfÒ¢ |üs¡T>∑Tq b˛sTT yêìì >∑Ts¡T düMT|üeTTq≈£î rdæø=ì
e∫Ã]. n|ü&ÉT yês¡T z Áu≤Vü≤àD≤— Ä‘·à Vü≤‘·´ eTVü‰<√wüeTT>∑<ë.
ÁbÕDeTT\ì≥T¢ m+<äT\≈£î q~˝À ‘ê>∑éTT #˚jT· qT<äT´≈£î&Ô eÉ sTT‹$ nì]
n|ü&ÉT n‘·&ç≥¢HÓqT. j·TrX¯«sê ! H˚qT #Ó|æŒ Á|üjÓ÷»qy˚T$T ? H˚qT
uÛ÷Ñ $TøÏ uÛ≤s¡eTT>∑»ìà+∫‹ì. |üøeå£ TTq≈£î >±ì, e÷düeTTq≈£î >±ì ˇø£ÿkÕ]
uÛTÑ õ+∫qqT X¯S\u≤<Û#ä ˚ eTs¡Du≤<Ûä H=+<äT#·T+{Ïì. Äø£weºü TT uÛ]Ñ +|ü˝øÒ £
˙X¯Øs¡eTTqT ‘·´õ+#·qT<äT´≈£î&Ô HÉ ‹’Ó ì. X¯Øs¡eTT nqïeTj·TeTT >∑<ë, nqïeTT
Hê≈£î X¯Á‘·TejÓT´qT. Çø£ H˚qT J$+#·Tf…≥T¢ ? nHÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô
zsTT uÛÑj·T|ü&É≈£îeTT. ˙ e´<Ûä H˚{Ï‘√ r¬sqT. ˙≈£î eTècÕ˜qïeTT
uÛTÑ õ+#·e#·TÃqT. nì nqT#·T+&É n<˚ düeTj·TeTTq Ä Á>±e÷~Ûø±]j·T>∑T
ˇø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕïHêsêúeT#·Ã≥≈£î e#·TÃ≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT
>∑Ts¡TeT÷]Ôì #·÷#·T≥ ‘√&ÉH˚ uÛÑøÏÔ‘√ düMT|æ+∫ eTH√yêø±ÿj·T ø£s¡à\‘√
e+<äq e÷#·]+#ÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$T yês¡T Ä Áu≤Vü≤àDTì #·÷∫ ˙ù|sπ $T
? ˙ ìyêdü yÓTø£ÿ&É nì Á|ü•ï+|ü n‘·qT nj·÷´, H˚qT Äedü+Ô uÛXÑ ÊFj·TT&ÉqT.
Áu≤Vü ≤ àDT&É q T. øö+&ç q ´dü >√Á‘· e TTq »ìà+∫‹ì. Hê ù|s¡ T
kÕj·T+<˚e⁄&É+<äTs¡T ªªø£&É>∑+∫μμ, e÷≈£î ìyêdükÕúqeTT ñ<äs¡b˛wüD
ì$T‘·eÔ TT á Á>±e÷~Û|‹ü nsTTq j·Teq sêE jÓTTø£ÿ ùde #˚jT· T#·THêïqT.
Ç#·Ã≥≈£î e∫Ã ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT njÓT´qT. H˚&ÉT MT<äs¡Ùq e÷jÓTqT.
H˚qT <ÛäqT´&ÉHÓ’‹ì, Hê »qà ø£è‘ês¡úeTjÓT´qT. Hê»Hêà+‘·s¡ <√wüeTT\T
>∑÷&É MT<äs¡ÙqeTT#˚ q•+#ÓqT. MTuÀ{Ï eTVü‰‘·Tà\ nqT Á>∑eTTq≈£î
bÕÁ‘·T&ÉsTTq yê&ÉT ‘·|üŒø£ uÛÑyês¡íeeTTqT <ë≥>∑\&ÉT. n{Ïº MT <äs¡ÙqeTT
H˚&ÉT nÁ|üj·T‘·ïeTT>∑ Hê≈£î |òüT{Ï˝…¢qT. >∑+>± <äs¡ÙqeTTe\q bÕ|üeTT,
#·+Á<äTì kÕìï<ÛäéTT#˚ ‘ê|üeTT, ø£\Œ‘·s¡Te⁄e\q <Ó’qéTT q•+#·TqT,
MTuÀ{Ï dü‘·s¡Twüß\ <äs¡ÙqeTT bÕ|üeTT\, ‘ê|üeTT\, <Ó’qéTT\qT >∑÷&É
q•+|ü»#˚j·T düeTs¡úeTT nì #Ó|ü#·T uÛÑøÏÔ‘√ yê] bÕ<äeTT\ düŒ è•+∫
qeTdüÿ]+#ÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T n‘·ìì z<ë]Ã düMT|üeTTq
≈£Ls¡TÃ+&Éu…≥Tºø=ì n‘·ì‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T.
˙e⁄ á Áu≤Vü≤àDTì Ç+{ÏøÏ rdæø=ì bıeTTà. Ç‘·qT Äø£*‘√ u≤<Ûä
|ü&TÉ #·THêï&ÉT. X¯S\yê´~Û#˚ |”&‘ç T· &ÉT >∑÷&ÉqT, nsTTqqT X¯+øÏ+#·ø£ Ç‘·ìøÏ
á s√Eq ÇcÕºqï$TeTTà. H˚{Ï‘√ Ç‘·ì u≤<ÛäX¯$T+#·TqT nì] Ä e÷≥
$ì kÕj·T+<˚e⁄&ÉqT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«MT! ìqï{Ï ~qeTTq HÓ\≈£î >±qT
á Á>±eTeTTq ì‘·&ÉT uÛÑTõ+#ÓqT n+<äT#˚ ì+ u≤<Ûä H=+<äT#·THêï&ÉT.
H˚&ç‘·ìøÏ nqï$T&ç‹H˚ì ‘·|üŒø£ Hê≈£î ÁãVü≤à Vü≤‘·´ |òüT{Ï\¢>∑\<äT. @$T
#˚j·TT<äTqHÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô á s√Eq nqïy˚T Ç‘·ìøÏ Wwü<ÛäeTT
ø±\>∑<äT Hê Ä»„njÓT´qT. >±q dü+X¯sTT+#·ø£ >±¬s\T |üs¡e÷qïeTT
düyT˚ ‘·eTT>± uÛÀ»q$T&ÉTeTT, nì], n+<äT\≈£î kÕj·T+<˚e⁄&ÉT n+^ø£]+∫
kÕ«$T MTs¡T >∑÷&ÉqT •wü´ düy˚T‘·eTT>∑ e÷sTT+{ÏøÏ _Ûø£å≈£î <äj·T#˚j·TT&Éì
ÁbÕ]ú+#· n+<äT\≈£î kÕ«$Tyês¡T n+^ø£]+∫].
kÕj·T+<˚e⁄&ÉT n‹Vü≤s¡¸eTT H=+<ÓqT. z Hês¡T<Ûës¡ø±, Ä s√Eq
•wüß´\‘√ >∑Ts¡TeT÷]Ôj·TT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉTqT ø£\dæ kÕj·T+<˚e⁄ì
>∑èVü≤eTTq≈£î yÓ&É*]. Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT, |ü‹Áe‘· j·T>∑T n‘·ì uÛ≤s¡´j·TT
ø£&ÉT dü+‘·dæ+∫]. uÛ≤s¡úÛÑs¡Ô*<ä›s¡T >∑Ts¡TeT÷]Ôì ñ‘·ÔeT $~Ûì |üPõ+∫],
n{Ïº $∫Á‘·eT>∑T |üPC≤ $<ÛëqeTTqT ˙≈£î #Ó|ü #·THêïqT. yês¡T Á|ü‘´˚ ø£eTT>±
eTT>∑T‘Z √ s¡+>∑e\T¢\T r]Ã] nwü<º fiä ¯ |ü<àä eTT\ ∫Á‹+∫]. |ü+#·s+¡ >∑T\‘√
Hêdüú\eTTqT n\+ø£]+∫]. kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ôì
•wü ß ´\eT>∑ T eTeTTàqT Á|ü ‘ ˚ ´ ø£ ∫Á‘êdü q eTT\ ≈£ L s¡ T Ã+&É u … { Ï º
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ |üP»\T >±$+∫], |ü+#êeTè‘·eTT\‘√ >∑Ts¡TeT÷]Ô
bÕ<äeTT\≈£î s¡TÁ<ë_Ûùwø£ yÓTTq]Ã]. ÄbÕ<ä rs¡úeTTqT bÕÁ‘ê+‘·s¡eTTq
Á>∑Væ≤+∫ Ä bÕ<ärs¡úeTTq≈£î >∑÷&É˙sê»q$T∫Ã], ÇfÒ¢ $T–*q yê]øÏ
>∑÷&É |üP»\T >±$+∫ |ü⁄cÕŒ+»* düeT]Œ+∫ kÕj·T+<˚e⁄&ÉqT Ä uÛÑ≈£îÔ&ÉT
>∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ qeTdüÿ]+#ÓqT >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ìuÛøÑ øÔÏ Ï dü+‘·d+æ ∫ MT e+X¯eTT
eè~ΔH=+<äTqT, MT e+X¯eTT yês¡+<äs¡T Hê uÛÑ≈£îÔ\sTTj·TT+<äTs¡T, nì
Äos¡«~+#ÓqT. nq+‘·s¡eTT Ä |ü‹Áe‘· |üÁ‘·eTT*&ç e÷cÕ|üP|üeTT\T
uÛøÑ ´å£ uÛÀ»´ |üse¡ ÷qïdüyT˚ ‘·eTT>∑ e&ç+¶ #ÓqT. kÕ«$Tyê]‘√ bÕ≥T ñ<äse¡ ´<Û‘ä √
u≤<Û|ä &ü TÉ Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑÷&É ‘·qø± yê´~Û j·TTqï<äqT dü+>∑‹j·TT eTs¡∫
j·T<∏˚wüºeTT>∑ uÛÑTõ+#ÓqT >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£èbÕ<äèwæº#˚ Hê{Ï‘√ n‘·ì yê´~Û
düeT÷\eTT>∑ b˛jÓTqT. |üsX¡ ó¯ y˚~ k˛øÏq+‘·H˚ ÇqTeTT ã+>±s¡eT>∑Tq≥T\
>∑Ts¡TeT÷]Ô <äèwæº e÷Á‘·eTT#˚‘·H˚ Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT ìs√– njÓT´qT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 68
dü÷s√´<äj·TeTT>∑≥ ‘√&ÉH˚ n+<Ûäø±s¡eTT m≥T\ q•+#·TH√ >∑Ts¡T ø£è|ü#˚
•wüß´ì <Ó’qéTT n≥T¢ q•+#·TqT. HêeT<Ûäs¡ø±! @$T #Ó|üŒ<äT. >∑Ts¡Tø£è|ü
me«] j·T+<äT Á|üdü]+#·TH√ yê] »Hêà+‘·s¡ <√wüeTT˝Ò q•+#·TqT. Çø£
yê´~Û e÷≥ #Ó|üŒH˚\. Ç~ n+‘·j·TT >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTT nì dæ<äΔeTTì
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq |ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT,

á XÀ¢ø£eTT ì‘·éTT 108 |üsê´j·TeTT\T |ü]ƒ+∫q s√>∑eTT\T b˛sTT
Äs√>∑éTT dæ~Δ+#·TqT.
XÀ¢ˆˆ uÛÑ÷$T+ Á|ü<äøÏåD°ø£è‘·´ dü•c˛´Mø£å´ e÷‘·s¡+ ˆ
»Vü‰s¡ ~«» X¯S˝≤]Ô+ l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
uÛ≤ˆˆ qs¡Vü≤] u≤\T&ÉT ø±o |ü≥ºDeTTq düHê´kÕÁX¯eTeTT d”«ø£]+∫
ãVüQ •wü´düy˚T‘·eTT>∑ »qàkÕúqeTTq πø‘Ó+∫ n#·Ã≥ Á|ü‹yê] Ç+≥qT
_Ûø£å#˚dæ >ö‘·MT rs¡eTTq yêdüs¡πøåÁ‘·eTTq ñ<äs¡u≤<Ûä‘√ #êeqT<äT´≈£îÔ&Ó’q
Áu≤Vü≤àDTì eTècÕ˜qïeTT ‹ì|æ+∫ s√>∑$eTT≈£îÔì CÒdæ].
XÀ¢ˆˆ düs¡«<ÛäsêàHé |ü]‘·´»´, e÷y˚Tø£+ X¯s¡D+ Áe»
nVü≤+‘ê« düs¡«bÕù|uÛÀ´, yÓ÷ø£åsTTcÕ´$T e÷ X¯ó#·'
l eT<ä“¤>∑eBZ‘· ..
‘êˆˆ <Ûäsêà<Ûäs¡à $eTs¡Ù\ qìï{Ïì e<ä* qH=ïø£ÿìï e÷Á‘·eTT
X¯s¡DTu§+<äTeTT. H˚qT düeTdüÔ bÕ|üeTT\ qT+&çj·TT ìqTï $eTT≈£îÔì>∑
CÒôd<äqT. XÀøÏ+|ü≈£îeTT. (∫+‹+|ü≈£îeTT).
|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·TeTT 69
|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·TeTT
z+ <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT', z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚TqeT'
»j·T»j·T dü+ø£≥Vü≤s¡D≤ l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«‹
z+ ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô z+ »j·T
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTì‘√ z eTT˙X¯«sê! lqèdæ+Vü≤ düsd¡ «ü r kÕ«$Tyês¡T
yêdüs¡ πøåÁ‘·eTTq X¯S\ s√>∑eTT‘√ |”&ç‘·T&É>∑T Áu≤Vü≤àDTì s√>∑$eTT≈£îÔì
#˚dæs¡ì #Ó|æŒ‹]. Ä ô|’ ø£<∏ä ôd\$+&Éì Á|ü•ï+|ü dæ<äΔeTTì dü+‘√wüeTT‘√
uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î ø±eT<Ûq˚ Te>∑T l >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT ì≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡T •wü´s¡‘ï· e÷,
$qTeTT.
@ kÕj·T+<˚e⁄ì sTT+≥ kÕ«$Tyês¡T •wü´düyT˚ ‘·eTT>± _Ûøå£ #˚dsæ √ n‘·ì
>∑Ts¡TuÛÑøÏÔøÏ n‘·qT #˚dæq |üP»≈£î $TøÏÿ* Äq+~+∫ kÕj·T+<˚e⁄ì <ä>∑Zs¡≈£î
|æ*∫ ˙jÓTTø£ÿ uÛøÑ øÔÏ Ï yÓT∫Ã‹ì. ˙ e+X¯eTT yês¡+<äsT¡ Hê uÛøÑ ÔÏ #˚jT· T<äTs¡T.
nì #Ó|üŒyê]e÷≥\T $ì ‘·q •s¡eTTqT, yê] bÕ<äeTT\ j·T+<äT+∫
kÕ«$T »j·T »j·T MTeTVæ≤eT y˚<äeTT\≈£îqT es¡íHêr‘·eTT MTs¡T
$X¯«yê´|ü≈£î\T, ÁãVü≤à, $wüßí, •yê‘·à≈£î\T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\j·TT´ uÛÑ≈£îÔ\
qT<äΔ]+#·T≥≈£î >±qT e÷qe s¡÷|üeTTqT d”«ø£]+∫‹] MTs¡T eTeTTà\
Hêos¡«~+∫‹]. Hê Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‹ ‘·eT≈£î #Ó|ü#·THêïqT. <äj·T‘√
Ä\øÏ+|ü⁄&ÉT.
H˚qT @ j·TeqTìe<ä› ùde#˚j·TT#·T+{ÏH√ yê&ÉT eTVü‰Á≈£Ls¡T&ÉT. Á|ü‹
dü+e‘·‡s¡eTT ‘·q ùde≈£î\MT<ä @~jÓ÷ yÓ|üeTT+∫ ˇø£ ÁãVü≤àVü≤‘·´
>±$+#·TqT. H˚&ÉT n+<äT ì$T‘·Ôy˚T n‘·&ÉT Hêj·T+<äT $TøÏÿ* ø√|æ+∫
qqTï yÓ+≥H˚ s¡eTàì ø£ãTs¡T #˚dæj·TTHêï&ÉT. yê&ÉT ‘·|üŒø£ Hê ÁbÕDeTT\
˙s√Eq rj·TTqT. MT#·sD¡ <äsÙ¡ qeTsTTq~ $TeTTà\ H˚qT X¯sD¡ Tbı+~‹ì.
Çø£ Hê≈£î eTs¡DeTTq uÛj Ñ T· eTT˝Ò<Tä . nHÓH.Ó kÕ«$Tyês¡T n‘·ì yêø£éTTqT
$ì ‘·q nuÛj Ñ T· Vü≤düeÔ TT q‘·ì X¯Øs¡eTTq qT+∫ kÕj·T+<˚yê, uÛj Ñ T· |ü&≈É î£ eTT
∫+‹+#·≈î£ eTT. ìs¡“j ¤ T· eTT>∑ j·TeqTì jÓTT<ä≈› î£ bıeTTà. n‘·qT ˙≈£î neø£è‹
#˚j·T≈£î+&ÉT≥j˚T >±ø£ ìqTï ãVüAø£]+∫ |ü+|ü⁄qT ˙e⁄ ‹]–e#·TÃ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 70
|üs´¡ +‘·eTT H˚qT Ç#·Ã≥H˚ ñ+&Ó<.ä ˙e⁄ e#·TÃ≥ #·÷∫j˚T H˚qT á øπ Áå ‘·eTTqT
$&ç∫ yÓfiË¢<äqT. ˙e⁄ Hê uÛÑ≈£îÔ&Ée⁄. düsê«;ÛwüºeTT\ H=+<Ó<äe⁄. MT e+X¯eTT
yês¡T >∑÷&ÉqT BsêÈj·TTwüà+‘·T\sTT, Äs√>∑é+‘·T\sTT Hê≈£î uÛÑ≈£îÔ\sTT
düTKeTT>∑ qT+&É>∑\s¡T nì #Ó|æŒ].
kÕj·T+<˚e⁄&ÉT dü+‘√wüeTT‘√ j·TeqTì düMT|æ+#ÓqT. kÕj·T+<˚e⁄ì
<ä ÷ s¡ e TTqT+∫ #· ÷ ∫ ø√|ü e TT‘√ ø±˝≤+‘· ≈ £ î &É T e˝… j· T eqT&É T
eT+&ç|ü&ÉT#·T+&ÓqT. kÕj·T+<˚e⁄&ÉT düMT|æ+#·T#·T+&É n‘·ìì #·÷∫
~>∑TZq˝Ò∫Ç+{Ï˝ÀìøÏ b˛jÓTqT. kÕj·T+<˚e⁄&ÉT uÛÑj·T|ü&çj·TT ∫‘·ÔeTT>∑
>∑Ts¡T<˚e⁄ì bÕ<äeTT\ <Ûë´ì+#ÓqT. #·<\ä |ü⁄s¡T>∑Tq≈£î m+‘·ø√|üeTT e∫ÃqqT
n–ï H˚$T #˚j·T>∑\<äT ? nfÒ¢ y˚T¢#·TÃ¤&Ó+‘· Á≈£Ls¡T&ÉsTTqqT >∑Ts¡T ø£è|ü≈£î
bÕÁ‘·T&ÉsTT yêì|ü≥¢ n‘·ì Áøös¡ý˚T$T #˚j·TdüeTs¡úeTT ? m+‘· $wüeTT
Áø£≈î£ ÿ düsŒ¡ eTsTTqqT >∑sT¡ &ÉTì Væ≤+dæ+#· >∑\<ë ? >∑Ts¡T ø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T&ÉsTTq
yêìøÏ ø£*ø±\eTT e\qH˚ uÛÑj·TeTT˝Ò<äT. >∑Ts¡Tdüà è‹ <ës¡TDeT\sTTq
uÛÑj·TeTT\ bÕs¡Á<√\TqT. >∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔì ø±\eTè‘·Tý˚ u≤~Û+|üC≤\<äT.
eTè‘·TúÛj Ñ T· y˚T ˝Òq|ü&ÉT j·TeqT&˚$T #˚jT· qT. >∑Ts¡TuÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ j·TeTTìe\qqT
uÛÑj·T|ü&É qedüs¡eTT˝Ò<äT. j·TeqT&ÉT Ç+{Ï˝ÀìøÏ b˛sTT X¯Øs¡eTTqT >∑÷&É
eTs¡∫ nfÒ¢ ÁøÏ+<ä|ü&çb˛jÓTqT. Vü≤è<äj·TeTTq ÁbÕD≤+‘·ø£eTsTTq e´<ÛäqT
bı+<äkÕ¬>qT. düà è‹ ÁuÛÑ+X¯eTjÓT´qT. @&ÉTÃ#·T mes√ ˇø£s¡T e∫Ã qqTï
rø£åíeTT\sTTq ≈£‘·TÔ\‘√ bı&ÉT#·T#·THêïs¡ì ns¡ekÕ¬>qT. Ç+‘·˝À q‘·ìøÏ
düàè‹e#ÓÃqT. ãj·T≥qTqï kÕj·T+<˚e⁄ &É‘·ìøÏ >∑Ts¡TÔ≈£î e#ÓÃqT. yÓ+≥H˚
˝Ò∫ |üs¡T¬>‘·TÔø=ì e∫Ã n‘·ì bÕ<äeTT\ô|’ã&ç kÕ«MT MT¬s+<äT≈£î e∫Ã‹]
H˚H˚$Tj·TT $TeTTà\ |æ\Teq+|ü˝Ò<äT nì #Ó|æŒ eÁdüÔeTT\ uÛÑ÷wüDeTT\
>∑÷&É ãVüQe÷qeTT>∑ ì∫Ã MTs¡T MT >∑èVü≤eTT\≈£î yÓ&É* düTKeTT>∑
qT+&ÉT&Éì kÕ>∑q+ô|qT.
n‘·&ÉT dü+‘√wüeTT‘√ >∑+>±rs¡eTTq qTqï >∑Ts¡T eT÷]Ôì düMT|æ+∫
dü<ë“¤eeTT‘√ qeTdüÿ]+∫ »]–q eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT yê]‘√ #Óô|ŒqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ôj·TT dü+‘·dæ+∫ H˚qT <äøÏåD~≈£îÿ>± rs¡új·÷Á‘·\T dü\T|ü yÓfi¯ó¢
#·THêïqì #Ó|æŒ]. yê] yêø£éTT\T $ì kÕj·T+<˚e⁄&ÉT #˚‘·T\TCÀ&ç+∫
kÕ«MT H˚qTqT bÕ<äùde≈£î&ÉqsTT MTyÓ+≥ e#ÓÃ<ä. uÛÑeVü≤s¡eTT\>∑T MT
#·s¡DeTT\ $&ç∫ ø£åDeTsTTq qT+&ÉC≤\. dü>∑s¡|ü⁄‘·è\ qT<äΔ]+#· >∑+>∑
|ü<äTHê\Ze n<Ûë´j·TeTT 71
e∫Ãq≥T¢ ‘·eT ]#·Ã≥≈£î e#·TÃ≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. ø±q qqTïqT MT •wüß´ì>±

d”«ø£]+∫ yÓ+≥rdæø=ì bı+&Éì #Ó|ü#·T yê] bÕ<äeTT\ô|’ã&ÓqT.
$qj·÷eq‘·T&ÉsTTq n‘·ì ÁbÕs¡úqqT $ì >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£&ÉT dü+‘·dæ+∫
n‘·ì‘√ Ç|ü&ç≥T¢ #˚j·T<ä>∑<äT, H˚qT ø±sê´s¡úeTT>∑ <äøÏåD <˚X¯eT+<ä* rs¡ú
πøåÁ‘·eTT\ |üs¡´{Ï+∫ |ü~ùV≤qT dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î MT Á>±eT düMT|üeTTq
H=ø£#√≥ ìedæ+#Ó<qä T. ˙e|ü&ÉT ø£fiÁ¯ ‘·|⁄ü Á‘·dyü T˚ ‘·eTT>± Hê <äsÙ¡ qeTTq≈£î
ø±e#·TÃqT. ∫+‹#·+≈£îeTT. ˙ n]wüºeTT\ìïj·TT ‘=\¬>qT, düTKeTT>∑
qT+&ÉTeTì n‘·ìì z<ë]Ã n#·Ã≥ qT+&ç •wü´ düy˚T‘·eTT>∑ ãj·T\T yÓ&É*
nH˚ø£ rs¡eú TT\ |üs´¡ {Ï+∫ yÓ<’ ´ä Hê<∏eä TqT øπ Áå ‘·eTTq≈£î e∫Ã]. n#·Ã≥ yês¡T
ø=+‘·ø±\eTT @ø±+‹eTT>∑ qT+&É ìX¯ÃsTT+∫].
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq+<ä* |ü<äTHê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
á n<Ûë´j·TeTT 108 |üsê´j·TeTT\T bÕsêj·TD #˚dæq dü+ø£≥eTT\T
‘=\>∑TqT.
XÀ¢ˆˆ •wü´‘˚«H√ s¡Øø£è‘· kÕj·T+ <˚e+ s¡ s¡ø£åj·T'
;Û‘·+ #· Á≈£Ls¡ j·TeHê‘Y l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
uÛ≤ˆˆ kÕj·T+ <˚e⁄&ÉqT uÛÑ≈£îÔq≈£î ‘·q j·T»e÷ì e\q sêuÀe⁄
eTs¡DuÛÑj·TeTT ìyê]+#·T≥j˚T >±ø£ kÕ«$Tyê] nqTÁ>∑Vü≤eTTe\q
j·TeqsêE kÕj·T+<˚e⁄ì eÁkÕÔuÛÑs¡D≤<äT\#˚ dü‘·ÿ]+∫ |ü+|ü⁄≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 72
|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·TeTT
z+ l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'
z+ l >∑Ts¡TuÛÀ´qeT'
z+ ne<Ûä÷‘·∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e‘·Ô»j·T z+
dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì‘√ >∑Ts¡TeT÷]Ô yÓ<’ ´ä Hê<∏ä øπ Áå ‘·eTTq ø=+‘·ø±\eTT
>∑T|üÔeTT>∑ qT+&É <ä\∫s¡ì #Ó|æŒ] n+<äT\≈£î ø±s¡Dy˚T$T j·Tì j·T&ÉT>∑
dæ<äΔeTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T.
kÕ«$Tyê] eTVæ≤eT q\T~≈£îÿ\ yê´|æ+#ÓqT. nH˚ø£ eT+~ düø±\eTT\sTT
yê] <äs¡ÙHês¡úeTT e#·TÃ#·T+&ç]. n+<äT˝À kÕ<ÛäTe⁄\T ø=+‘·eT+~
nkÕ<ÛäTe⁄\T ø=+‘·eT+~ <Ûä÷s¡Tú\T ø=+‘·eT+~ <äTsêàs¡TZ\T ø=+‘·eT+~
e∫Ã y˚TeTT MT≈£î •wüß´\ eTjÓT´<äeTì ÁbÕ]ú+#· yÓTT<ä*&ç].
|üPs¡«eTT |üs¡X¯ósêeTT&ÉT <äTwüºø£åÁ‹j·TT\ dü+Vü≤]+∫ uÛÑ÷$Tq+‘·{Ïì
Áu≤Vü≤àDT\≈£î <ëqeTT #˚dæ ˇø£ düeTTÁ<ä rs¡eTTq ‘·|üdüT‡#˚j·T
≈£Ls=Ãìj·TT+&É n#·{ÏøÏ >∑÷&É Áu≤Vü≤àDT\T yÓ[fl j·÷∫+#·yÓTT<ä*&ç].
n|ü&ÉT Ä Á|ü<˚X¯eTTqT ≈£L&É yês¡\πø Ç∫Ã j·÷#·≈£î\ u≤]qT+&ç
‘·|Œæ +#·Tø=q>∑\+<äT\≈£î düeTTÁ<äeTTq HÓøÿ£ &√ >∑T|üeÔ T>∑ qT+&çsq¡ T |ü⁄sêDø£<ä∏
>∑\<äT nfÒ¢ >∑Ts¡TeT÷]Ô uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î uÛTÑ øÏÔ eTT≈£î\Ô H=dü>T∑ ≥≈£î ne‘·]+∫q|üŒ{ÏøÏ
uÛÑøÏÔ ˝Òìyês¡TqT, düø±\eTT\TqT j·÷∫+|üe#·TÃ≥ #·÷∫ yês¡T >∑T|üÔeTT>∑
ø=+‘·ø±\eTT+&É<\ä ∫]. áX¯«s¡d«ü s¡÷|ü⁄\sTTqyês¡T m{Ïeº s¡eTTqsTTqqT
me«]ø£sTTqqT áj·TdüeTs¡Tú\T. ø±ì bÕÁ‘êqTs¡÷|üeTT>∑ es¡eTT\T
H=dü+>∑T≥ j·T∫‘·eTì uÛ≤$+∫ yês¡T >∑T|üÔeTT>∑ ø=+‘·ø±\eTT+&É<ä\∫
ˇø£Hê&ÉT •wüß´\ s¡|æŒ+∫ H˚˙ πøåÁ‘·eTTq ø=+‘·ø±\ y˚Tø±+‘·eTTq
qT+&É<\ä ∫‹ì. MTs¡+<äsT¡ rs¡j ú ÷· Á‘·\≈£î bı+&ÉT nq>± yês¡T kÕ«$Tyê]
bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT, >∑Ts¡TsêC≤, eTeTTà\qT ù|ø£å|æ+#·T#·THêï
¬s+<äT\≈£î ? MT bÕ<ä<äs¡ÙqeTTe\qH˚ e÷≈£î düeTdüÔ rs¡új·÷Á‘ê|òü\eTT
\_Û+#·T#·Tqï~. >∑Ts¡T bÕ<äeTT\+<˚ düeTdüÔ rs¡eú TT\T ø£\eì ÁX¯ó‹düàè‘·T\T
ìs¡÷|æ+#·T#·Tqï$. düMT|üeTTq ì~Ûj·TT+&É me«&ÉsTTqqT ø±qqeTT\
ø£f…º\ø√düeTT |üs¡´{Ï+#·THê ? ø£\Œeèø£åeTTqT e<ä* mes¡sTTqq÷
|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·TeTT 73
ø£+≥ø£eèø£åeTT\ HêÁX¯sTT+‘·Tsê ? nì nì] yê] e÷≥\T $ì
kÕ«$Tyê]≥T¢ #Ó|æŒ]. eTqeTT düHê´düT\eTT. düHê´dæ nsTTqyê&ÉT
nsTT<äTs√E\≈£î $T+∫ m#·Ã≥qT+&Ésê<äT. düHê´kÕÁX¯eTeTTqT d”«ø£]+∫q
|æ<|ä ü rs¡ú |üs´¡ ≥qeTT >±$+|üe\j·TTqT. ∫‘·eÔ TTdæsú e¡ TsTT ÁãVü‰àqT uÛeÑ eTT
ø£ * –q ‘· < ä T |ü ] ˇø£ ÿ #√≥qT+&É T ≥ dü e T+»dü e TT. ø±q Hê
yêø£éTTqqTdü]+∫ MT j·÷ÁX¯eT<Ûäs¡à Á|üø±s¡eTT rs¡ú πøåÁ‘·eTT\ |üs¡´{Ï+∫
ãVüQ<Ûëq´ dü+e‘·‡s¡eTTq lXË’\ πøåÁ‘·eTTq qqTïø£*j·TT&ÉT, nì #Ó|üŒ
yês¡TkÕ«MT, MT yêø£éTT e÷≈£î Á|üe÷DeTT >∑Ts¡Tyêø£éTT HÓe«&ÉT
•s¡kÕeVæ≤+#·&√ yê&ÉT sös¡e qs¡ø£eTTqT bı+<äTqT. yê]øÏ j·TeT|ü⁄s¡y˚T
>∑èVü≤eTì ô|<ä›\T #Ó|ü<äTs¡T. ø±q y˚TeTT MT Ä»„ Á|üø±s¡eTT yÓfiËfl<äeTT
ø±ì @j˚T πøåÁ‘·eTT\ HÓ$«<ÛäeTTq j·÷Á‘·#˚j·Te\j·TTH√ n~j·TTqT e÷≈£î
<äj·T#˚dæ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#· kÕ«$Tyês¡T •wüß´\‘√ rs¡új·÷Á‘ê
$<ÛëqeTTqT #Ó|ü#·T+&ç].
ÁãVü ‰ à+&É > √fi¯ e TTq Á|ü d æ ~ Δ > ±+∫q rs¡ ú s ê»eTT ø±o|ü ≥ º D eTT.
n#·Ã≥≈£îb˛sTT uÛ≤^s¡~∏j·T+<äT kÕïqyÓTTqs¡TÃ&ÉT. mìï ÄeT&É\T m
qBrs¡eTT yÓ+ã&ç j·÷Á‘·>±$+‘·Ts√ nìï ø£èÁ#·Ã#¤ ê+Á<ëj·TD≤~ Áe‘·eTT\T
#˚dqæ |ò\ü eTT \_Û+#·TqT. n#·Ã≥qT+&ç >∑+>±<ë«s¡eTTq≈£î yÓfió¯ &¢ TÉ . ‘·sT¡ yê‘·
j·TeTTHê qB ‘·{≤ø£j·÷Á‘· #˚j·TT&ÉT. ÇfÒ¢ düs¡dü«rq~, es¡TD≤q~,
≈£îXÊes¡ÔeTT, X¯‘·T<äè|ü⁄, $bÕX¯, X¯sêe‹, $‘·düú, n•øÏï, eTs¡T<ä«è<Ûä,
eT<ÛäTeT‹, <Ûäè‘·e‹j·TqT q<äT\yÓ+≥ j·÷Á‘·\ dü\T|ü⁄&ÉT. n{Ïº
q<äT\j·T+<äT kÕïqeTT #˚j·TT≥#˚ ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ eTVü‰bÕ‘·ø£eTT\T
q•+#·TqT. #·+Á<äuÛ≤>∑, πse‹, >√eT‹, y˚~ø£, øö•øÏ, kÕVü≤ÁdüeÁø£Ô |üPs¡í,
u≤VüQ<ë, q<äT\qT ùd$+#·T&ÉT, q<äT\ dü+>∑eTyÓT#·Ã≥q>∑TH√ n#·Ã≥
kÕïqeTT #˚j·TT≥#˚ Á‹y˚DÏkÕïq|òü\eTT dæ~Δ+#·TqT. yÓ’s√#·ì |ü⁄wüÁrs¡úeTT,
≈£îs¡TπøåÁ‘·eTT lXË’\eTT, ls¡+>∑eTT sêy˚TX¯«s¡eTT nq+‘·X¯j·TqeTT,
eTVü‰\j·T rs¡úeTT. HÓ’$TXÊs¡DéTT, πø<ës¡eTT, qs¡à<ëq~, ø√ø±eTTKeTH˚
øπ Áå ‘·eTT >√ø£seí¡ TT, njÓ÷<Û´ä , eT<∏Tä s¡, <ë«s¡ø,£ Ç$ nìïj·TT eTTøÏøπÔ Áå ‘·eTT\T
>±q yê{Ïì >∑÷&É ùd$+|ü⁄&ÉT.
>√<ëeØrs¡eTTq Äs¡T ÄeT&É\T j·÷Á‘·#˚j·TTyês¡T yê»ù|j·T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 74
Áe‘·|òü\eTT H=+<äT<äTs¡T. düeéTT>∑ >√<ëeØ q~øÏ eT÷&ÉT|üsê´j·TeTT\T
Á|ü<øä DåÏ eTT>∑ j·÷Á‘·#j ˚ T· Tyês¡T eTVü‰bÕ|üeTT\ qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<äT<äTs¡T.
;Ûy˚TX¯«s¡eTT ex®s¡ á ¬s+&ÉT πøåÁ‘·eTT\T Á|üj·÷>∑‘√ düe÷qeTT\T
≈£îX¯‘·s¡ŒDeTqT πøåÁ‘·eTT ãVüQ|òü\Á|ü<äeTT >√<ëe] kÕ>∑s¡ dü+>∑eTeTTq
kÕïqeTT #˚j·TT≥#˚ eTT|üŒ~j·÷s¡T ø£èÁ#·Ã¤eTT\T #˚dæq |òü\eTT \_Û+#·TqT.
|üPs¡í qBj·÷Á‘·eTT, ø£èwüyí D˚ ° qBj·÷Á‘·eTT dü\T|ü⁄&ÉT. ‘·T+>∑uÁÑÛ <ëq~j·T+<äT
kÕïq yÓTTqs¡TÃ&ÉT. |ü+bÕ düs√es¡eTT ø£&ÉT |ü$Á‘·eTsTTq~. Vü≤]Vü≤s¡
πøåÁ‘·eTT düs¡«bÕ|üVü‰s¡eTT. ;e÷ qBrs¡eTTq qTqï bÕ+&ÉTs¡+>∑ì
<ä]Ù+#·T&ÉT. ;Ûe÷ ÄeTs¡C≤ qBdü+>∑eTeTTq >∑+<Ûäs¡eŒñs¡eTqT
(>∑D>±|ü⁄s¡eTT) πøåÁ‘·eTT>∑\<äT. n#·Ã≥ ø√{Ïrs¡úeTT\T ø£\e⁄. n#·ÃÇ
nX¯«‘·úeèø£åeTT ø£\Œeèø£åeTT‘√ düe÷qeTT. nX¯«‘·údüMT|üeTTq qèdæ+Vü≤
rs¡úeTT <ëìøÏ ñ‘·Ôs¡eTTq Áø£eTeTT>± bÕ|üHêX¯qeTT, yês¡D≤dærs¡úeTT,
s¡TÁ<äbÕ<ärs¡eú TT, #·Áø£rs¡eú TT, ø√{Ïrs¡eú TT, eTqà<∏rä s¡eú TT yÓTT<ä\>∑T rs¡eú TT\T
ø£\e⁄. n#·Ã≥ ø£fi‚¢X¯«s¡T&ÉqT áX¯«s¡T&ÉT ø£\&ÉT ÄπøåÁ‘·eTT >√ø£s¡íeTT‘√
düe÷qeTT. ÄπøåÁ‘·eTTq≈£î yÓ[fl nqTkÕ˜q yÓTTqs¡TÃyê] eTH√s¡<∏äeTT\T
‘·|üŒø£ |òü*+#·TqT. ø±ì Hê πøåÁ‘·eTT dæ<äΔuÛÑ÷$Tj·Tì Á|üdæ~ΔH=+~q~.
ø£qTø£ z •wüß´˝≤sê ! H˚qT #Ó|æŒq≥T\ MTs¡T rs¡ú j·÷Á‘·\T dü\T|ü⁄&ÉT.
MT »Hêà+‘·s¡ bÕ|üeTT\ìïj·TT q•+#·>∑\e⁄. ãèVü≤düŒ‹ dæ+Vü≤sê•øÏ
|ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·TeTT 75
e∫Ãq|ü⁄&ÉT >∑+>∑ >√<ëe]j·T+<äT dü+>∑$T+#·TqT <ëìH˚ |ü⁄wüÿs¡eT+<äTs¡T.
nfÒ¢ ãèVü≤düŒ‹ ø£q´sê•øÏ e∫Ãq|ü⁄&ÉT >∑+>∑ ø£ècÕíq~ì #˚s¡TqT. Ç≥T¢
eTVü‰q<äT\≈£î |üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ø=ø£kÕ] |ü⁄wüÿs¡eTqT |ü⁄D´ø±\eTT
e#·TÃ≥#˚ Ä q<äT\j·T+<ä|ü&ÉT kÕïqeTT\T yÓTT<ä\>∑T |ü⁄D´ø£s¡à\
Hê#·]+#·T≥#˚ dü‘·´~Ûø£ |òü\eTT \_Û+#·TqT. ;Ûe÷q~ ø£ècÕíq~j·T+<äT
ø£*j·TT#√≥ me«&ÉT kÕïqyÓTTqs¡TÃH√ yê&ÉTX¯ó<äTΔ&ÉsTT Äs¡Te~ (60)
|üsê´j·TeTT\T es¡Tdü>∑ $Á|ü⁄&ÉsTT »ìà+#·TqT bÕ‘êfi¯>∑+>∑j·T+<äT kÕïq
yÓTTq]Ã eT*¢ø±s¡T®qTì <ä]Ù+#·Tyê]øÏ eTTøÏÔj˚T dæ~Δ+#·TqT. ø£ècÕíkÕ>∑s¡
dü+>∑eTeTT, ø±y˚]kÕ>∑s¡ dü+>∑eTeTT düs«¡ bÕ|üeTT\ q•+|ü#j ˚ T· düeTs¡eú TT.
X‚cÕÁ~, ≈£î+uÛÑø√DeTT, ø£Hê´≈£îe÷], eT‘·‡´ rs¡úeTT, |üøÏårs¡úeTT,
sêy˚TX¯«s¡eTT, <äqTc˛ÿ{Ï, eTVü‰\øÏåàøÏ ìyêdükÕúqeTsTTq ø=˝≤Ω|ü⁄s¡eTT
(ø£s¡Ms¡eTT) eTTK´ πøåÁ‘·eTT>±q Ä πøåÁ‘·eTTqT ùd$+|ü⁄&ÉT nfÒ¢ ø£ècÕíqB
rs¡eTTq _Û\¢e{Ïj·TqT Á>±eTeTT ø£\<äT. nø£ÿ&É uÛÑTeH˚X¯«]j·TqT
neTàyês¡Tø£\<äT Ä øπ Áå ‘·eTTqT ùd$+|ü⁄. ø£ècÕíqBrs¡eTTq neTs¡|⁄ü s¡eTqT
H=ø£ πøåÁ‘·eTTø£\<äT. n#·Ã≥ nsTT<äT q<äT\T ø£èwüí‘√ dü+>∑$T+#·TqT
j·TT>±\j·TeTqT rs¡eú TT, X¯SsêŒ\j·TeTqT eT]jÓTTø£ rs¡eú TT. Ç$ |üse¡ T
|ü$Á‘·eTT\T eT˝≤eVü‰ nH˚~ ø£èwüí‘√ dü+>∑$T+#·TqT n~ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT
‘·|üyÓTTq]Ãq kÕúqeTT >±q |üs¡eTbÕeqeTT, ø£|æ˝≤πøåÁ‘·eTTq ø£ècÕíq~
ñ‘·sÔ y¡ êVæ≤ì nsTT Á|üeVæ≤+#·TqT. n#·Ã≥ #˚dqæ eT+Á‘·»|üeTT ø√{Ïs¬ ≥T¢>±
|òü*+#·TqT.
|æ s ƒ ê |ü ⁄ s¡ e TT <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T T\≈£ î ìyêdü e TT eTDÏ – ]j· T qT
πøåÁ‘·eTTqdü|üÔãTTwüß\T ‘·|üyÓTTq]Ã]. nôVAã\eTqT πøåÁ‘·<äs¡ÙqeTT#˚‘·H˚
Äs¡Te~ 60 j·T»„eTT\T #˚dæq |òü\eTT \_Û+#·TqT. Ç$«<ÛäeTTq ô|’q
#Ó|üŒã&çq rs¡úπøåÁ‘·eTT\ j·÷Á‘· >±$+|ü⁄&ÉT. esê¸ø±\eTTq Á|ü‹ q~øÏ
¬s+&ÉT HÓ\\T s¡»dü«˝≤ <√wüeTT ‘·≥dæú+#·TqT. >±q Ä ~qeTT\ Ä qB
kÕïqeTT #˚j·Tsê<äT. uÛ≤^s¡~∏, #·+Á<äuÛ≤>∑, dæ+<ÛäTq~, >√<ëe], düs¡j·TT
qs¡à<ä yÓTT<ä\>∑T eTVü‰q<äT\≈£î eT÷&ÉT~qeTT\T e÷Á‘·yT˚ s¡»dü«˝≤<√wüeTT,
@ ~qeTTq q÷‘·H√<äø£eTT e#·TÃH√ Ä ~qeTTqT+&ç q~øÏ s¡CÀ<√wüeTT
yê{Ï˝q¢… ì Á>∑V≤æ +#·e\j·TTqT. yê|”≈L£ |ü ‘·{≤ø£eTT\≈£î ˇø£ ~qeTT e÷Á‘·yT˚
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 76
s¡CÀ<√wüeTT. á ìj·TeTeTT j·÷Á‘·#˚j·TTyê]øÏ e]Ô+#·TqT >±ì Ä
rs¡düTú\≈£î e]Ô+#·<äT kÕ<Ûës¡DeTsTTq j·÷Á‘ê$BÛì #Ó|æŒ‹ì. Ç+ø£qT
Äj·÷ πøåÁ‘·eTT\≈£î yÓfi¯ó¢q|ü⁄&ÉT #˚j·Te\dæq øåös¡T|üyêkÕ~ ìj·TeTeTT\
bÕ{Ï+#·e\j·TTqT nì #Ó|æŒ •wüß´\ rs¡új·÷Á‘·≈£î kÕ>∑q+|æ].
H˚qT e÷Á‘·eTT kÕ«$Tyê] ùde#˚j·TT#·T yê]<ä›H˚ ñ+{Ïì nì dæ<äΔeTTì
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq |ü<äTHÓ’<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
~>∑+ãs¡ ~>∑+ãsê lbÕ<äe\¢uÛÑ ~>∑+ãsê
XÀ¢ˆˆ Áù|s¡j·T rs¡új·÷Á‘ê jÓÆT
rs¡ús¡÷b˛....|æ j·T' dü«ø±Hé ˆ
düeTsY <Ûäs¡à eTTbÕ~X¯´
l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
uÛ≤ˆˆ kÕ«$Tyês¡T yÓ’<ä´Hê<∏äeTqT πøåÁ‘·eTTq ø=+‘· ø±\eTT >∑T|üÔeTT>∑
qT+&É<ä\∫ •wüß´\qT rs¡új·÷Á‘·\≈£î >±qT bı+&Éì |ü+|ü⁄≥.
á n<Ûë´j·TeTT bÕsêj·TDeTT#˚ rs¡új·÷Á‘·\T #˚dæq |òü\eTT sê>∑\<äT.
XÀ¢ˆˆ dü•wü´' |üs¡´M πøåÁ‘˚ yÓ’<ä´Hê<∏ä düMT|ü‘·' ˆ
dæú‘√«<äΔ <Ûës¡eT÷&ÛÉ+ j·T' l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
á n<Ûë´j·TeTT bÕsêj·TD#˚ dü<äTZs¡T˝≤uÛÑeTT ø£\T>∑TqT.
|ü<äTHês¡e n<Ûë´j·TeTT 77
e<äTHês¡e n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'.
z+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô.
dæ < ä Δ e TTì HêeT<Û ë s¡ ≈ £ î ì‘√ ì≥T¢ #Ó | ü  #· T Hêïs¡ T . kÕ«$Tyês¡ T
•wüß´\q+<äs¡qT rs¡új·÷Á‘·\≈£î kÕ>∑q+|æ]. H˚qT e÷Á‘·y˚T yê]
bÕ<äùdyê‘·‘·Œs¡T&ÉHÓ’ nø£ÿ&É ñ+{Ïì. Ä πøåÁ‘·eTT ø£&ÉT eTH√Vü≤s¡eTT.
Äs√>∑úÛÑyêìj·TqT |üs¡y˚TX¯«] n#·Ã≥ yÓ\dæj·TT+&ÉT≥#˚ Ä πøåÁ‘·eTVæ≤eT
»>∑~«U≤´‘·eTT. Ä πøåÁ‘·eTTq lqèdæ+Vü≤ düs¡dü«rkÕ«$T yês¡T ˇø£
dü+e‘·‡s¡eTT >∑T|üeÔ TT>∑ ìedæ+∫]. yês¡#Ã· ≥qTqï ø±\eTT˝À H=ø£ ∫Á‘·eTT
»]¬>qT. #Óô|Œ<ä$qTeTT.
ˇø£ Áu≤Vü≤àDT &=ø£~qeTTq kÕ«$Tyê] e<ä›≈£î e∫Ã, kÕcÕº+>∑eTT>∑
qeTdüÿ]+∫, düT‹Ô +∫, nC≤„q eTVü‰düeTTÁ<äeTT˝À eTTì–j·TTHêïqT. qqTï
‘·]+|üCÒj·TT&ÉT. H˚qT ãVüQ~qeTT\T ‘·|üyÓTTq]Ã‹ì >±ì eTqdüT‡q≈£î
dæús¡‘· @s¡Œ&É˝Ò<äT, C≤„qeTT˝Òì ‘·|üdüT‡ e´s¡úeTT >∑<ë— MT <äs¡ÙqeTT e\q
Hê eTqdüT‡q≈£î Vü≤s√¸<j ä T· eTjÓT´qT. Hê≈£î oÁ|òTü eTT>∑ C≤„H√<äjT· eT>∑Tq≥T\
H˚$T nsTTq ñ|ü<˚•+∫ qqTï ‘·]+|ü #˚j·TT&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü⁄Œ&ÉT
kÕ«$T yês¡ T q$« zsT÷ ãVü Q ~qeTT\T ‘· | ü y Ó T Tq]Ã‹q+{Ï $ .
˙øÏ+‘·|üs¡´+‘·eTT >∑Ts¡÷|ü <˚X¯eTjÓT´Hê— >∑Ts¡÷|ü<˚X¯eTT ˝Òì~
‘·|üyÓT{≤¢#·]+∫‹$. nì n&ç–]. n|ü⁄Œ&ÉT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT <äT'KeTT‘√
ø£qTï\ ˙s¡Tø±s¡TÃ#·T kÕ«MT! Hê eè‘êÔ+‘·eTT #Óô|Œ<ä $qT&ÉT.
Hê≈£ î qT Ç~es¡ ø =ø£ >∑ T s¡ T e⁄+&Ó q T. ø±ì n‘· q T ìwü ß ˜ s ¡ e TT>∑
e÷{≤¢&ÉTyê&ÉT. <äj·T nqTq~ @ e÷Á‘·eTT ˝Ò<äT. $<ä´ #Ó|üŒø£b˛>∑
n~#˚j·TTeTT, Ç~ #˚j·TTeTT nì ø£]ƒq ùde\ $~Û+#ÓqT. H˚qT Ä |üqT\
#˚j·T ìsêø£]+∫ yê]ì ‘·´õ+∫ MTø£&É≈£î e∫Ã‹ì. yê] yêø£éTTqT
$qø£ b˛e⁄≥#˚ yê]øÏ HêMT<ä eT]+‘· ø√|üeTT e#ÓÃqT. Ç~ Hê
|üPs¡«eè‘êÔ+‘·eTT nì #Óô|ŒqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 78
n‘·ì yêø£éTT $ì kÕ«$Tyês¡T zØ! eT÷&ÛÉT&Ü ˇø£&ÉT <˚yê>±s¡eTTq
eT\$düs¡®qeTT #˚dæ me«s¡sTTq q~ πøå|æ+|ü n~Hê ÁbÕs¡ãΔeTìq≥T\
ˇø£&TÉ ‘·q eTTø£ÿ\ #Óe⁄\ ø√dæø=ì Ç‘·sT¡ \≈£î n|üX≈¯ î£ qeTT ø±>∑\+<äT\≈£î
yês¡\ ø¬ <äTs¡sTTq≥T¢ ˙ #·]Á‘· Hê≈£î ‘√#·T#·Tqï~. >∑Ts¡Te⁄qT. nee÷ì+∫q
˙≈£î C≤„qyÓT≥T¢ ø£\T>∑TqT? ˙e⁄ ì»eTT>∑ >∑Ts¡T Á<√Væ≤$ ø±q >∑Ts¡Te⁄qT
H√≥ ì+~+#·T#·THêïe⁄. dü«eTTKeTTq >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ <√wüeTT\ ø°]Ô+#Ó&ç
˙≈£î eTqôdsÔú ´¡ yÓT≥T\ \_Û+#·TqT? C≤„q yÓT≥T¢ dæ~+Δ #·TqT? >∑Ts¡T Á<√Væ≤j·T>∑T
yê&ÉT ÇVü≤|üs¡eTT\ düTKeTTH=+<äC≤\&ÉT. >∑Ts¡Tùdyê$~Ûì ‘Ó*dæø=ìq
yê&˚ ì»yÓTÆq •wüß´&ÉT >∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔq≈£î yê≥+‘·≥ n$ eX¯eTT ø±>∑\e⁄.
nì Ç≥T¢ >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTTqT yês¡T $düÔ]+∫ #Ó|üŒyê&ÉTqT ‘êqT #˚dæq
<ëìøÏ |üXÊÃ‘·Ô|ü⁄Ô&ÉsTT Bqe<äqT&ÉsTT qÁeTT&ÉsTT Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
dü<äTZs√ ! »j·T»j·T! MTs¡T ìs¡TZDT\T. ìsêø±s¡T\T H˚qT nC≤„qeTqT
e\˝À |ü&ç >∑Ts¡Tdü«s¡÷|üeTTqT >∑T]Ô+#·ø£b˛‹ì. Hêj·T+<äT <äj·Tj·TT+∫
Hê≈£î C≤„qeTT ø£\T>∑Tq≥T\ #˚j·TT&ÉT >∑Ts¡Teq HÓe«s¡T? >∑Ts¡Tùde
#˚j·Te\dæq $<ÛëqyÓTj·T´~? yÓTT<ä\>∑T $wüj·TeTT\ Hê≈£î $X¯Bø£]+∫
HêeTqdüT‡qT dæús¡ |üs¡#·T&ÉT. nì #Ó|ü#·T kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+#ÓqT.
>∑Ts¡THê<∏äT&ÉT n‘·ì BHê˝≤|üeTT\≈£î ø£s¡TDÏ+∫ n‘·ì‘√ >∑Ts¡Tùdyê
$<ÛëqeTTqT Ç≥T¢ #Ó|æŒ].
z Áu≤Vü≤à&Ü! $qTeTT, ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T yÓTT<ä{Ï >∑Ts¡Te⁄\T. eTq≈£î Væ≤‘·eTT
qT|ü<•˚ +#·Tyês¡TqT >∑Ts¡T‘·T\T´˝Ò. ÁãVü≤à $<ä´ qT|ü<•˚ +#·T q‘·&TÉ Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü⁄&É>∑T <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì>∑ uÛ≤$+#·e\j·TTqT. kÕe<ÛëqeTT>∑ n{Ïº yê]
ùde#˚dæ rs¡e\j·TTqT. >∑Ts¡T ùdyê|òü\eTT ˙≈£î >√#·s¡eTT ø±>∑\+<äT\≈£î
uÛ≤s¡‘·eTTq #Ó|üŒã&çq jÓTTø£ø£<∏äqT #Ó|ü#·THêïqT. $qTeTT.
|üPs¡«eTT <ë«|üsj ¡ T· T>∑eTTq <ÛÍeTT´&ÉqT H=ø£ eTVü≤]¸ ø£\&ÉT. ns¡TDT&ÉT,
ô|\T&ÉT. ñ|üeTqTé⁄ nqT eTT>∑TsZ T¡ •wüß´\T y˚<ëuÛ≤´düeTT ìeTT‘·eÔ TTe∫Ã
yê] ùde #˚j·TT#·T+&ç]. |üPs¡«|ü⁄ $<ë´|ü]dæú‹ m{Ïº<äìq •wüß´&ÉT
e#·TÃ≥‘√&ÉH˚ n‘·ìøÏ $<ä´ #Ó|ü dü+Á|ü<ëj·TeTT ˝Ò≈î£ +&ÓqT. m+‘√ ø±\eTT
|üØøå±s¡úeTT n‘·ìe\q HêHê $<ÛäeTT\>∑T X¯óÁX¯Swü\T #˚sTT+#·T#·T+<äTs¡T.
Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT •wüß´&ÉT #˚jT· Tùde#˚ n‘·ì ∫‘·eÔ TT |ü]bÕø£eTTH=+<äT≥
#·÷∫ n|ü⁄Œ&ÉT yês¡T ø£èbÕ<äèwæº‘√ •wüß´ì #·÷‘·Ts¡T. yÓ+≥H˚ n‘·&ÉT
düs¡«$<ë´bÕs¡+>∑‘·T&É>∑TqT. Ç~ ÁbÕNq$<ë´dü+Á|ü<ëj·TeTT. <ÛÍeTT´&ÉT
q{Ïº dü+Á|ü<ëj·TeTT qqTdü]+∫q yê&˚>±q ˇø£s√Eq ns¡TDT&ÉqT •wüß´ì
|æ*∫ •wüß´&Ü! ˙e⁄ e÷ bı\eTTq≈£î b˛sTT #ÓsT¡ e⁄ ˙s¡T eT+∫>∑ bı\eTT
‘·&çj·TTq≥T¢ ô|≥TºeTT. ˙s¡T˝Òì#√ düdüéTT m+&ÉTqT. ø±q oÁ|òüTeTT>∑
bıeTàì]. >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ yêø£éTTqT $qT≥‘√&ÉH˚ •wüß´&ÉT dü+‘√wüeTT‘√
πøåÁ‘·eTTq≈£î yÓ[¢ #Ós¡Te⁄˙{Ïì ø±\Te <ë«sê >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ bı\eTT
|üs¡´+‘·eTT ‘Ó#·TÃ#·T+&É eT<Ûä´ e÷s¡ΔeTTq Ä ø±\Te ø£≥º‘Ó– Á|üyêVü≤eTT
|ü\¢eTTq≈£îb˛e⁄#·T+&É nø£ÿ&É <ä>∑Zs¡qTqï sêfi¯¢qT eT{Ïºì >∑+&ç|ü&çq#√≥
y˚dæ Á|üyêVü≤eTT ÁøÏ+~øÏ b˛≈£î+&ÉTq≥T\ Á|üj·T‹ï+#ÓqT. ø±ì n‘·ì
Á|üj·T‘·ïeTT $|òü\eTjÓT´qT. n|ü&ÉTyê&ÉT lVü≤Ø! @$T#˚j·TT<äTqT.
>∑Ts¡Tø±s¡éTT #˚j·T˝Òì á »qà ñ+&çm+<äT\≈£î? ÁbÕDeTT\‘·´õ+∫
nsTTqqT >∑Ts¡Tø±s¡éTT ìs¡«Væ≤+#·T≥j˚T Hê<Ûsä à¡ eTT. nì ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì
>∑Ts¡Te⁄qT <Ûë´ì+#·T#·T ‘·q X¯Øs¡eTT Hê|ü&çq >∑+&çøÏ ø£≥º>∑ qT+&ÉTq≥T\
Á|üyêVü≤eTT‘√ |ü&ÉTø=HÓqT. n|ü&ÉT Á|üyêVü≤»\eTT ùd«#·Ã¤>∑ >∑Ts¡Te⁄ >±]
bı\eTT˝À Á|üy˚•+#ÓqT. Ä πøåÁ‘·eT+‘·j·TT #·ø£ÿ>± ‘·&ÉôdqT.
n+‘·˝À >∑Ts¡TeT÷]Ô <ÛÍeTT´&ÉT dü÷s¡T´&ÉdüÔ$T+∫ qqT •wüß´&ÉT Ç+{ÏøÏ
sê≈£î+&ÉT≥≈£î œqTï&Ó’ yê´Á|òTü eTT\#˚‘· uÛøÑ +åÏ |üã&çjT· T+&ÉTHê nì X¯+øÏ+#·T#·T
Bs¡Èdü«s¡eTT‘√ •wüß´ì |æ\T#·T#·T πøåÁ‘·eTTqT düMT|æ+#ÓqT. >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 80
|æ\T|ü⁄ #Ó$ì |ü&ÉT≥‘√&ÉH˚ ˙{ÏqT+∫ ˝Ò∫ •wüß´&ÉT uÛÑøÏÔuÛ≤eeTT‘√ >∑Ts¡Te⁄
jÓTTø£ÿ bÕ<äeTT\≈£î e+<äqe÷#·]+#ÓqT. >∑Ts¡Te⁄ »]–q eè‘êÔ+‘·eTT
q‘·ìe\q ‘Ó*dæø=ì n‘·ì >∑Ts¡TuÛÑøÏÔøÏ n‘·ì <ÛÓ’s¡éTTq≈£î $dæà‘·T&ÉsTT
˙e⁄ düeTdüÔXÊÁdüÔ bÕs¡+>∑ ‘·T&Ée>∑T<äTe⁄ >±ø£. nì Äos¡«~+#ÓqT. yÓ+≥H˚
n‘· q T $<ë´ì~Û njÓ T ´qT. ˙e⁄ Ç+{Ï ø Ï b ıeTTà. ‘· – q uÛ ≤ s¡ ´ qT
$yêVü≤e÷&çdüTKeTT>∑ qT+&ÉTeTì #Ó|æŒ Ä •wüß´ì |ü+|æy˚ôdqT. $T–*q
Ç<äs› T¡ •wüß´\T >∑Ts¡Te⁄qT ùd$+#·T#·T+&ç]. ø=+‘·ø±\eTT »s¡T>∑ <ÛÍeTT´&ÉT
ô|’\T&ÉqT ¬s+&Ée •wüß´ì |üØøÏå+|üHÓ+∫ ˇø£s√Eq n‘·ì |æ*∫ |ü⁄Á‘·ø±!
πøåÁ‘·eTTq ô|’s¡T |üø£«eTsTTq~. ˙e⁄ bı\eTTq≈£î b˛sTT nôVAsêÁ‘·eTT\T
ø±|ü˝≤ ø±∫ <ÛëqéTTqT dæ<|Δä sü #¡ T· eTì]. yê&ÉTqT >∑Ts¡Tì Ä»„ qqTdü]+∫
πøåÁ‘·eTTq≈£î yÓ[¢ ô|’s¡TqT s¡øÏå+∫ <ÛëqéTT sê•#˚dæ >∑Ts¡Te⁄qT düMT|æ+∫
>∑Ts¡Te⁄‘√ <ÛëqéTTqT dæ<äΔeTT #˚dæ‹ì. MT Ä»„ nsTTq#√ ì+{ÏøÏ
‘Ó#ÓÃ<äqHÓqT. n|ü&ÉT <ÛÍeTT´&ÉT n‘·ì‘√ •wü´ •U≤eTD°! Hêø=s¡øÏ+‘·
ø£wüº|ü&ç‹$. <ÛëqéTTqT oÁ|òüTeTT>∑ ì+{ÏøÏ ‘ÓeTTà nì #Ó|æŒ ‘·qe<ä›qTqï
ˇø£ ã+&çì ˇø£ <äTqïb˛‘·TqT e÷Á‘·eTT •wüß´q≈£î kÕ«BÛqeTT#˚ôdqT.
•wüß´&ÉT yê] Ä»„qT d”«ø£]+∫ eTVæ≤wüeTTqT ã+&ç ø±&çøÏ ø£{Ïº ¬s+&Ée
eTVæ≤wüeTT ˝Òq+<äTq ¬s+&Ée Á|üø£ÿ ø±&çì ‘·q uÛÑTdüeTTq+<˚ ñ+#·Tø=ì
Äã+&çì bı\eTTq≈£î rdæø=ìb˛sTT q\Tã~eTDT>∑T\ <ÛëqéTT‘√ Ä
ã+&çì ì+|æ ‹]– Ä ã+&çì yÓqTø£{Ï $<ÛäeTT>∑ >∑Ts¡T >∑èVü≤eTTq≈£î
‘Ó#·TÃ#·T+&ÓqT. ø±ì Ä eTVæ≤wüeTT‘√ düeTeTT>∑ ‘êqT q&ÉTe˝Ò≈£î+&ÓqT.
Á‘√e˝À Ä eTVæ≤wüeTT ãTs¡<ä˝À ~>∑ã&ÓqT. n|ü&ÉT <ëì ø£+sƒ¡bÕX¯eTTqT
e<ä* ã+&çì ãTs¡<ä qT+&ç rj·T>∑\+<äT\≈£î ÁbÕDeTTqsTTqqT ˝…øÿ£ #˚jT· ø£
Á|üjT· ‹ï+#·T#·T+&ÓqT. n{Ïº düeTj·TeTTqπø <ÛÍeT´ eTVü≤]¸ n#·Ã≥≈£î e#·TÃ≥
‘·{dæú+#ÓqT. yês¡T •wüß´ì kÕVü≤düeTTq≈£î yêì <äè&ÛÉ uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫
n‘·ìì düMT|æ+∫ Ä*+>∑qeTT #˚dæø=ì] yÓ+≥H˚ yê&ÉTqT düs¡«
$<ë´bÕs¡+>∑‘·T&ÜjÓTqT. n‘·ìì Äos¡«~+∫ Ç+{ÏøÏ b˛sTT $yêVü≤e÷&ç
düTKeTT>∑ qT+&ÉTeTì #Ó|æŒ |ü+|æy˚dæ].
Çø£ eT÷&Ée •wüß´&ÉT ñ|üeTqT´&ÉT >∑Ts¡T ùdyêìs¡‘T· &ÉT. ø±ì ‹+&çb˛‘·T
ø£qTø£ $<ëúÛ≤´düeTTq≈£î ns¡TΩ&TÉ ø±≈£î+&ÓqT. n‘·ìøÏ $T‘êVü‰s¡eTT quÛ´Ñ dæ+|ü
#˚jT· e\j·TTqì >∑Ts¡Te⁄ ‘·\∫ ˇø£s√Eq n‘·ìì |æ*∫ zØ, ˙e⁄ ì‘·éTT
Ábı<äT›q˝Ò∫ eTq >√e⁄\qT ns¡DéTTq≈£î rdæø=ìb˛sTT ø±#·Tø=ìs¡eTTà.

nì X¯óÁX¯Swü $~Û+∫]. yê&ÉT >√e⁄\qT y˚T‘·≈£î rdæø=ì b˛jÓTqT. ø±ì
Äø£* nsTTq+<äTq ø=\~ ø±\eTTqπø >√e⁄\qT ‹]– rdæø=ìe#ÓÃqT.
>∑Ts¡Te⁄ n‘·ìì #·÷∫ zØ Ç+‘· oÁ|òTü eTT>∑ e∫Ã‹y˚$T? dü÷s¡T´&Éd$Ôü T+#·T
|üs¡´+‘·eTT >√e⁄\qT y˚T|æ rdüT≈£îs¡eTàì nì |ü+|æ]. yê&ÉT >∑Ts¡Te⁄
Ä»„qqTdü]+∫ >√e⁄\qT rdæø=ìb˛e⁄#·T Äø£* j·T>∑T#·Tqï+<äTq n#·Ã≥
ˇø£ q~ j·T+<äT kÕïqyÓTTq]Ã >√e⁄\qT y˚T‘·≈£î e~* düMT|üeTTq qTqï
>∑èVü≤eTT\ e÷<Ûä÷ø£s¡eTT #˚dæ uÛÑTõ+∫ kÕj·T+ø±\eTTq≈£î >∑Ts¡T
>∑èVü≤eTTq≈£î >√e⁄\qT ‘Ó#·TÃ#·T+&ÓqT. >∑Ts¡Te⁄ $T‘·eTT>∑ sêÁ‹ ÄVü‰s¡eTT
H=dü+>∑T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ø=ìï s√E\T >∑&ÉTe •wüß´&ÉT e÷eT÷\T Á|üø±s¡y˚T
|ü⁄wæº>∑ qT+&ÉT≥ #·÷∫ >∑Ts¡Te‘·ì‘√ zØ ˙e⁄ |ü>∑\+‘·j·TT ÄVü‰s¡eTT˝Òø£
>√e⁄\ø±#·T#·T+{Ï$ >∑<ë! ˙$+‘· |ü⁄wæ>º ∑ HÓ≥T¢+&É>*∑ –‹$ nì Á|ü•ï+#ÓqT.
n|ü  &É T yê&É T kÕ«MT! Äe⁄\T y˚ T j· T T#· T +&É H˚ q T ì‘· ´ eTT
eT<Û ë ´Vü ≤ ïø±\eTTq |ü ] dü s ¡ e TT\j· T +<ä T qï >∑ è Vü ≤ eTT \j· T +<ä T
e÷<Û÷ä ø£se¡ TT#˚dæ uÛTÑ õ+#·T#·T+{Ïì. nì #Óô|ŒqT n|ü&ÉT >∑Ts¡Te⁄ ø√|æ+∫
zØ qqTï $&ç∫ ˙e⁄ uÛÑTõ+#·T≥ <Ûäs¡àe÷! πs|ü{Ï qT+&ç ˙e⁄ j·÷∫+∫q
e÷<Û÷ä ø£se¡ TTqT Hê≈£î ‘Ó∫ÃsTTeTTà. nq+‘·se¡ TT >√e⁄\ ø±#·T≥≈£î bıeTTà
nì nC≤„|+æ #ÓqT •wüß´&É≥T\H˚ #˚jT· T#·T+&ÓqT. >∑Ts¡Te⁄ Ç#·TÃ ÄVü‰s¡eTT#˚
Ç‘·ì j·÷ø£* rs¡≈£î+&ÓqT. n|ü&ÉT yê&ÉT >∑Ts¡Te⁄ Ç+≥ uÛÑTõ+∫j·TT
‹]– >√e⁄\qT ‘√\Tø=ìb˛e⁄#·T eT]ø=ìï sTT+&É¢˝À e÷<Ûä÷ø£s¡eTT #˚dæ
uÛÑTõ+#·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ø=ìï s√E\T »s¡T>∑ •wüß´&ÉT yÓeTø£{Ïe˝…H˚ |ü⁄wæº>∑
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 82
qT+&ÓqT. <ëìì #·÷∫ >∑Ts¡Te⁄ n≥T¢+&ÉT≥≈£î ø±s¡Dy˚TeTì Á|ü•ï+#· kÕ«MT!
MT]∫Ãq |ü<ës¡eú TT#˚ Hêø±ø£* rs¡q+<äTq eT]jÓTTø£ |üsê´j·TeTT >∑÷&ÉqT
eT]ø=ìï >∑èVü≤eTT\+<äT _Ûøeå£ TT#˚dæ uÛTÑ õ+#·T#·T+{Ïì. nì ì»eTT #Óô|ŒqT
>∑Ts¡Te⁄ ø√|æ+∫ ¬s+&ÉekÕ] j·÷∫+∫q j·TqïeTTqT >∑÷&É Hêπø
‘Ó∫ÃsTTeTàHÓqT. yê&ÉTqT nfÒ¢ #˚ôdqT n‘·ìøÏ Äø£* rs¡≈£î+&ÓqT.eTs¡Tdü{Ï
s√Eq >√e⁄\ø±#·T≥≈£î yÓ&É˝…qT. Äe⁄<ä÷&É\T bÕ\T Á‘ê>∑T#·T+&É yê{Ï
eT÷‹qT+&ç #=+>∑<ëÛ s¡\T ÁøÏ+<ä|&ü TÉ #·T+&ÓqT. yê&É|ü &ÉT <√dæfifl¯ ‘√ ÄbÕ\
#·T+>∑qTÁ‘ê>∑ ÁbÕs¡+_Û+#ÓqT. ¬s+&ÉT |üsê´j·TeTT\T ‘êqT ‘Ó∫Ãq
_Ûø£å$T#·TÃ#·T+&ÓqT. n+<äT+&ç >∑Ts¡T$∫Ãq Á|ükÕ<äeTTqT ‹qTqT ‹]–
n&É e ⁄\˝À >√e‘· ‡ eTT\eTTKeTT\ qT+&ç Ádü $ +#· T |ü j Ó ÷ <Û ë s¡ \
Á>√\T#·T+&ÉT≥#˚ M&ÉT ~q~q+ãTq≈£î eT]+‘· |ü⁄wæº>∑qT+&ÉT≥ >∑eTì+∫
ø±s¡DeT&ÉT>∑ yê&ÉT ‘êqT #˚dæq |üìì #Óô|ŒqT. >∑Ts¡Te⁄ n~ $ì zØ:
eT‹ÁuÛÑwüßº&Ü: ñ∫Ãwüº|üj·T'bÕqeTT #˚j·Te#·TÃHê? n≥T¢ #˚j·TT≥
ãVüQ<√wüeTT. Çø£MT<ä≥ q{§¢qs¡Œ≈£îeTT nì]. •wüß´&ÉTqT yês¡T j·÷»„≈î£
ã<äT<Δ >˚ ±q eTs¡Tdü{Ï Hê{ÏqT+&çjT· T Ä|üì e÷HÓqT. Äe⁄\ ø±#·T#·T+&ÓqT.
ø£&TÉ |ü⁄˝À Äø£* eT+&çb˛e⁄#·T+&ÓqT. n#·Ã≥ nH˚ø£ õ˝Ò&¢ TÉ eèø£eå TT\T n‘·ìøÏ
Ä>∑T|ü&qÓ T. n+<=ø£ Ä≈£î$s¡#>· ± n+<äT+&ç ø°så e¡ TT Ádü$+#·kÕ¬>qT. Ç~j·TT
ø°så y¡ T˚ >∑<ë! >∑Ts¡Te⁄ Ç~ Á‘ê>∑e<äì› ìùw~Û+#·˝<Ò Tä >±q Bìì Á‘ê– Äø£*ì
rs¡TÃø=ìjÓT<ä nì ìX¯ÃsTT+∫ø=ì Ä≈£î\‘√ H=ø£<ä|üŒqT. ‘·j·÷s¡T#˚dæ
n+<äT ns¡ÿø°så e¡ TT\T ì+|æ Á‘ê>∑T#·T+&É <Óe’ eX¯eTTq n$ø£+{Ï˝À|ü&ç s¬ +&ÉT
H˚Á‘·eTT\T b˛sTT Á>∑T&ç¶yê&ÜjÓTqT. >√e⁄\qT #·÷&É˝Òø£b˛jÓTqT.
∫+‘êÁø±+‘·T&ÉsTT #˚‘·H=ø£ ø£i¿qT |ü≥Tºø=ì>√e⁄˝ÒeTjÓT´H√>∑<ë! >∑Ts¡Te⁄
qqTï ø√|æ+#·TqT. @$T#˚j·TT<äTqT! nì n≥Tì≥T n+<ÛäT&ÉsTT ‹s¡T>∑T#·T
ˇø£ >∑s¡ÔeTTq |ü&ÓqT. Ç+‘·˝À dü÷s¡T´&ÉT ndüÔ$T+#ÓqT <ÛÍeTT´\ yês¡T
•wüß´&ÉT m+‘·≈î£ qT sêø£b˛jÓTqT. @$T ø±s¡De÷j·Tì $#ê]+#·T#·T n&É$
e÷s¡ZeTTq yÓ<ä≈£î#·T e#·TÃ#·T+&É yê]øÏ >√e⁄\Te÷Á‘·eTT >√#·s¡eTjÓT´qT.
•wüß´&ÉT ø£qã&Éq+<äTq <äT'U≤s¡T&Ô sÉ TT Bs¡<È «äÛ ì‘√ øπ ø£\T y˚jT· kÕ¬>qT. >∑Ts¡Te⁄
jÓTTø£ÿ yêø£éTT #Ó$ì|ü&ç >∑seÔ¡ TT˝À qT+&çq •wüß´&ÉT Bqdü«s¡eTT‘√ kÕ«MT!
Ç#·Ã≥ |ü&çj·TT+{Ïì. nì #Óô|ŒqT. <ÛÍeTéTVü≤]¸ n#·Ã≥≈£î e∫Ã
yêìj·T+<äe⁄ ø£è|üø£*– yêìe\q »]–q eè‘êÔ+‘·eTTqT $ì, zØ! ˇø£
|üsê´j·TeTT n•«˙<˚e‘·\ düà]+|ü⁄eTì #Ó|æŒ] yê&Éf…¢ düà]+∫q+‘·H˚
j·T<∏ë|üPs¡«eTT>∑ <äèwæº e#ÓÃqT. yÓ+≥H˚ yê&ÉT >∑s¡ÔeTTqT+&ç ãj·T≥≈£î
e∫Ã uÛÑøÏÔ‘√ qeTdüÿ]+∫ düTÔ‹+#ÓqT.
n|ü&ÉT <ÛÍeTT´\yês¡T dü+‘·dæ+∫ n‘·ìì Ä*+>∑qyÓTTq]Ã z
•wü´•U≤eTDÏ! ˙ uÛÑøÏÔøÏ ˙øöX¯\éTTq≈£î dü+‘·dæ+∫‹ì. nì #Ó|æŒ ‘·q
Vü≤düÔeTTqT n‘·ì •s¡eTTqqT+#·Tdü]øÏ Ä •wüß´&ÉTqT ‘·‘Yø£åDeTT y˚<äXÊÁdüÔ
bÕs¡+>∑‘·T&ÜjÓTqT. n|ü&ÉT <ÛÍeTT´\yês¡T n‘·ì‘√ >∑èVü≤eTTq≈£î b˛sTT
‘·–q uÛ≤s¡´qT ô|+&Ü¢&ç uÛÑ÷‘·\eTTq düTKeTT>∑ J$+#·TeTT ˙ø°]Ô
uÛ÷Ñ ‘·\eTTq Á|üU≤´‹>±+#·TqT. ˙≈£î ˙‘√ düe÷qT&É>T∑ ñ‘·+Ô ≈£î&ÉqT •wüß´&ÉT
˙ e<ä› $<ä´quÛÑ´dæ+∫ ˙≈£î >∑Ts¡T<äøÏåD>∑ bÕ‘êfi¯˝Àø£eTTqT+&ç Ä~X‚wüßì
≈£ î +&É \ eTT\ ‘Ó ∫ Ã dü e T]Œ+#· T qT. n‘· H ˚ »qy˚ T »j· T Tì‘√
düs¡Œj·÷>∑eTT#˚sTT+#·TqT. ÄdüeTj·TeTTq ‘·ø£å≈£î&ÉT Ç+Á<äTì X¯s¡DTbı+~
n‘·ì |”sƒ¡eTTq≈£î #·T≥Tºø=ìj·TT+&É ˙ •wüß´&ÉsTTq ñ‘·Ô+≈£î&ÉT ‘·q eT+Á‘·
eTVæ≤eT#˚ ªªdüùV≤+Á<ä ‘·øøå£ ±j·TkÕ«Vü‰ j·Tì Ç+Á<äTì |”se¡ƒ TT‘√ düV‰ü ‘·ø≈å£ î£ ì
Äø£]¸+|ü düeTs¡T&Δ >É T∑ qT, Ç≥Te+{Ï •wüß´ì <ë«sê ˙ø°]Ô Ä#·+Á<ä‘ês¡øe£ TT>∑
qT+&É>∑\<äT nì #Ó|æŒ n‘·ìì >∑÷&É |ü+|æy˚dæ].
kÕ«$Tyês¡T Áu≤Vü≤àDTì‘√ ô|’ $<ÛäeTsTTq <ÛÍeTTàì ø£<∏ä #Ó|æŒ z
Áu≤Vü≤àDT&Ü! >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTT $+{Ï$ >∑<ë: >∑Ts¡T Á<√Væ≤øÏ ÇVü≤düTKy˚T
˝Ò<äT. |üs¡düTK yÓTø£ÿ&ç~? n{Ïºyê&ÉT >∑Ts¡TÁ<√Vü≤eTqT bÕ|üeTT#˚
≈£î+;ÛbÕø£eTTH˚ bı+<äTqT. >∑Ts¡Te⁄ dü+‘·dæ+∫q H˚~ dæ~Δ+#·<äT? ø±q
Ç|üŒ{Ïø£sTTqqT nC≤„qeTTqT $&ÉHê&ç #˚dæq bıs¡bÕ≥TqT ~<äT›ø=ì ˙
>∑Ts¡Te⁄qT düMT|æ+#·TeTT. n‘·&ÉT ìqTï ‘·]+|ü #˚j·TTqT. >∑Ts¡Te⁄
dü+‘√wæ+∫q eT+Á‘·dæ~Δ yÓ+≥H˚ ø£\T>∑TqT. nì ÄC≤„|æ+∫]. yê]
yêø£éTT\T $ì Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«MT! »j·T»j·T. >∑Ts¡T‘·‘·«eTTqT
uÀ~Û+∫]. H˚qT ì»eTT>∑ >∑Ts¡TÁ<√Væ≤HÓ’‹ì >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ ∫‘·ÔeTTq≈£î
H=|æŒ ø£*–+∫‹ì. H˚ì|ü&ÉT yÓ[¢qqT Hêj·T+<Ó≥T¢ Á|üdüqTï\jÓT´<äs¡T.
düTesêí~<Ûë‘·Te⁄\T n‹øÏq q‘·øe£ #·TÃqT. eTT‘·´|ü⁄∫|üŒ |ü–*q me«s¡sTTq
n‘·Tø£>\∑ sê? >∑Ts¡TÁ<√Væ≤ qsTTq H˚qT J$+∫ Á|üj÷Ó »qy˚T$T? ÁbÕDeTT\
‘·´õ+#Ó<ä nì #Ó|ü#·T Ä‘·àVü≤‘·´≈£î qT<äT´≈£îÔ&ÉjÓT´qT. n+<äT#˚ n–ï
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 84
düŒs¡Ù#˚ ‘·èDeTT uÛÑdüàeTsTTq≥T\ |üXÊÃ‘êÔ|üeTT‘√ n‘·ì bÕ|üeTT\ìïj·TT

|ü{≤|ü+#·\jÓT´qT. n–ï ≈£s¡÷Œs¡eTTqT ìX‚ÙwüeTT>∑ <äVæ≤+#·Tq≥T\
|üXÊÃ‘êÔ|üeTT#˚ düs¡«<√wüeTT\T düeT÷\eTT>∑ q•+#·TqT ø±q >∑Ts¡TeT÷]Ô
n‘·ìøÏ ø£*–q |üXÊÃ‘êÔ|üeTTq≈£î dü+‘·dæ+∫ n‘·ìì <ä>∑Zs¡≈£î |æ\∫ ˙
<äT]‘·eTT \ìïj·TT b˛jÓTqT. ˙e⁄ >∑Ts¡Te⁄qT Vü≤è<äj·TeTTq düà]+∫ Ä
s¡÷|üeTT‘√ qqTï <Ûë´ì+#·TeTT nì #Ó|üŒ n‘·&ÉTqT dü+‘·dæ+∫ yê]
bÕ<äeTT\ •s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+#ÓqT. >∑Ts¡Te⁄qT düTÔ‹+#ÓqT. X¯Øs¡eTT
|ü⁄\ø£]+#ÓqT. ø£+sƒ¡eTT >∑<äZ<äeTjÓT´qT. Äq+<ä u≤wüŒeTT\T H˚Á‘·eTT\
yÓ+≥ Ádü$+|ükÕ¬>qT. ‘·øDå£ eTTq >∑Ts¡T ø£è|ü#˚ n‘·ìøÏ C≤„H√<äjT· eTjÓT´qT.
y˚<ä XÊÁdüeÔ TT\j·T+<äT ì|ü⁄DT&ÉjTÓ ´qT. Ä Áu≤Vü≤àDTì jÓTTø£ÿ n<äèwüeº TTqT
@eTì #Ó|Œü e˝…qT? n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ìì z<ë]Ã ˙e⁄ dü+X¯sTT+#·ø£
Ç|ü⁄&ÉT ˙ >∑Ts¡Te⁄H=<ä›≈£î bıeTTà. ˙e⁄ yÓ[¢q+‘·e÷Á‘·eTTqH˚ n‘·qT
dü+‘·dæ+#·TqT. n‘·qT y˚s¡T H˚qT y˚s¡T nqTuÛÒ<äeTTqT $&ÉHê&ÉTeTT nì
#Ó|Œæ ]. yê&ÉTeT nfÒ¢ #˚dæ >∑Ts¡Tø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T&ÉsTT ÇVü≤|üsd¡ Tü KeTT\ H=+<ÓqT.
Ç+‘·˝À yÓ’<ä´Hê<∏äπøåÁ‘·eTTq dü+e‘·‡s¡eTT |üP]Ô ø±>± lqèdæ+Vü≤
düsd¡ «ü rkÕ«$Tyês¡T Ä øπ Áå ‘·eTTqT $&ç∫ ø£ècÕíqBrs¡eT+<ä* uÛTÑ eH˚X«¯ ]j·TqT
|ü s êX¯ ø Ï Ô ø Ï ìyêdü e TsTTq _Û \ ¢ e {Ï j · T qT Á>±eTeTT#˚ ]
q~øÏ|ü•ÃeTrs¡eTTqqTqï ˇø£ ñ<äT+ãs¡ eèø£å eT÷\eTTq ø=+‘·ø±\eTT
ìedæ+∫]. Ä ø£<∏ä ô|’ n<Ûë´j·TeTTq #Ó|üŒã&ÉTqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq |ü<äTHês¡e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
~>∑+ãsê ~>∑+ãsê l bÕ<äe\¢uÛÑ ~>∑+ãsê
|ü<äTH˚&Ée n<Ûë´j·TeTT 85
|ü<äTH˚&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‹j˚TqeT'
z+ ne<ä÷‘·∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T z+
dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì >∑÷]Ã ˙e⁄ ì»eTsTTq >∑Ts¡T uÛ≈Ñ î£ &Ô eÉ ⁄ ø±e⁄qH˚
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT $qT uÛ≤>∑éTT ˙≈£î \_Û+#ÓqT. es¡¸eTTe#·TÃ≥≈£î |üPs¡«eTT
<ëìì dü÷∫+#·T #·\ì¢ >±* eTT+<äTe#·TÃq≥T\ >∑Ts¡Tø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T&É>T∑ ≥≈£î
|üPs¡«eTT yê] ø£<ä∏ $qT≥ j·T+<äT s¡T∫j·TT n≥T\H˚ |ü⁄≥TºqT. kÕe<ÛëqT&Éy’Ó
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT $qTeTT.
kÕ«$T yês¡T uÛÑTeH˚X¯«]øÏ ìyêdükÕúqeTsTTq Ä ªª_Û\¢yê{Ïø±μμ j·TqT
øπ Áå ‘·eTTq ø£ècÕíq~øÏ |ü•ÃeTrs¡eTTq ˇø£ y˚T&ç#≥Ó Tº ÁøÏ+<ä #ê‘·Tsêàdü´Áe‘·eTT
Hê#·]+#·T#·T+&ç]. yês¡T ìedæ+#·T≥#˚‘· Ä kÕúqeTTq≈£î eTVæ≤eT
yÓT+&ÜjÓTqT. n#·Ã≥ yês¡T >∑T|üÔeTT>∑ qT+&ç _Ûøå±eè‹Ô#˚ Jej·÷Á‘·
dü\T|ü⁄#·T+&ç]. nì #Ó|üŒ HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì‘√ kÕ«MT! n+‘·{Ï
eTVü‰‘·Tà\T >∑T|üÔeTT>∑ qT+&ÉT≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T? _Ûø£åyÓT‹Ô J$+#·e\dæq
nedüs¡y˚T$T nì Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
•e⁄&ÉT _Ûø£åe÷#·]+#·TqT. eTVü‰‘·Tà\T rs¡új·÷Á‘· #˚j·TT≥ @$T,
‘·|üe÷#·]+#·T≥ j˚T$T. _Ûø£åyÓT‘·TÔ≥ j˚T$T uÛÑ≈£îÔ\ qqTÁ>∑Væ≤+#·T≥πø >±ì
n+<ä T yê] kÕ«s¡ ú y˚ T $Tj· T T ˝Ò < ä T . uÛ Ñ ø Ï Ô ˝Ò ì yê] u≤] qT+&ç
‘·|Œæ +#·Tø=q+<äT\≈£î >±qT >∑T|üeÔ TT>∑ qT+&ÉH+Ó ‘·Ts¡T. yês¡T m+‘· >∑T|üeÔ TT>∑
qT+&É<ä\∫qqT, ø£dü÷Ô] >∑T|üÔeTT>∑ <ë∫qqT <ë∫ düT>∑+<ÛäyÓT≥T\
yÓ\Te&ÉTH√ nfÒ¢ yê] eTVæ≤eTj·TT Á|üU≤´‘·eT>∑T#·TH˚ j·TT+&ÉTqT. Á|üdTü ‘Ô e· TT
á _Û\¢e{°rs¡eTTq »]–q #·]Á‘·eTTqT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
ø£s¡Ms¡ q>∑s¡eTTq y˚<äXÊÁdüÔbÕs¡+>∑‘·T&Ó’ dü«ø£s¡àìs¡‘·T&ÉsTTq ˇø£
Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·ìø=ø£ ≈£îe÷s¡T&ÉT+&ÓqT. Ä u≤\T&ÉT eT+<äãT~Δ
∫qï‘·qeTTqH˚ ‘·+Á&ç eTs¡D+Ï #ÓqT. u≤\Tq≈£î @&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T e#ÓÃqT.
C≤„‹es¡ZeTTyês¡T n‘·ìøÏ ñ|üqj·TqeTT #˚dæ]. ø±ì |üX¯óÁbÕj·TT&É>∑T Hê
u≤\T&ÉT >±j·TÁr eT+Á‘·eTTqsTTqqT dü]>∑ qT#·Ã]+|ü düeTs¡TΔ&ÉT>±&ÉT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 86
mìï |üsê´j·TeTT\T #Ó|æŒqqT yÓ+≥H˚ eTs¡∫b˛e⁄qT. nsTT<ës¡ø£ås¡eTT\T
>∑\ |ü<eä TTqsTTqqT ø£*|æ |ü\Tø£C≤\≈£î+&ÓqT. n#·Ã{Ï $<ë«+düT\+<äsT¡ .
Ä u≤\Tì‘√ zØ <äTs¡àr n≥Te+{Ï $<ë«+düTì >∑s¡“¤eTTq HÓ≥T¢
»ìà+∫‹$? bÕcÕDeTT‘√ düeTeT>∑T ˙e⁄ »ìà+∫ @$T Á|üjÓ÷»qeTT?
˙ |ü⁄≥Tºø£#˚ ˙ ‘·+Á&ç ø°]ÔøÏ >∑÷&É ø£fi¯+ø£eTT yê{Ï˝…¢qT. |ü+~ e˝… }s¡ø£
‹ì ‹s¡T>∑T#·THêïe⁄. <äTsê#ês¡T&Ée>∑T ˙≈£î j·TeT˝Àø£yT˚ eTT+<äT ìyêdüeTT
ø±>∑\<äT. Ç{Ïº ˙e⁄ Áã‹øÏj·TT @$T˝≤uÛÑeTT. ô|<ä› bÕcÕDyÓTTø£{Ï ø£≥Tºø=ì
#Ós¡Te⁄˝À |ü&ç #·#·TÃ≥j˚T ÁX‚wüºeTT $<ä´ >∑\yêì J$‘·y˚T J$‘·eTT.
$<ä´ ‘·s¡T>∑ì ì~Û. $<ë«+düT&ÉT n+<ä]#˚ |üPõ+|üã&ÉTqT. ej·TdüT‡≈£î
∫qïyê&ÉsTTqqT $<ë«+düT&ÉT ejÓ÷~Û≈£î\ #˚‘·qT >ös¡$+|üã&ÉTqT.
k˛<äsT¡ \T ˝Ò≈î£ qïqT $<ä´j˚T k˛<äsT¡ ì>∑ |üì #˚jT· TqT. $<˚Xe¯ TT\≈£î yÓ[flqqT
|ü]#·j·TeTT ˝Òì#√≥ >∑÷&É n‘·qT eTqïq H=+<äTqT. $<ä´ >∑\yê&ÉT
C≤„ì ø±>∑\&ÉT $<ä´ >∑\yêìj·T+<äT düeTdüÔ <˚e‘·\T ñ+<äTs¡T. n+<ä]
#˚‘·qT >ös¡$+|üã&ÉTqT. #·Áø£e]Ôj·TT $<ë«+düTì |üPõ+#·TqT. ø±q
$<ëúÛ≤´düeTT Á|ü‹ yês¡TqT #˚j·Tq>∑TqT. $<ä´ ˝Òìyê&ÉT |üX¯óe⁄ nì
nì]. yê] e÷≥\T $ì Ä eT÷&ÛÉ u≤\T&ÉT yê]‘√ kÕ«MT MTs¡T #Ó|æŒq~
dü‘·éTT, H˚qT |üPs¡«»qàeTTq $<ë´<ëqeTT #˚j·TqsTT‹ì. ø±qH˚ á
»qà j·T+~{Ïº eT+<äeT‹ qsTT‹ì. H˚H˚$T #˚j·TT<äTqT? @~ nsTTq ñ
bÕj·TeTT Hê≈£î $<ä´ sê>∑\+<äT\≈£î MTs¡T|ü<˚•+∫q H˚Hê#·]+#Ó<ä nì
nq yês¡T n‘·ìì |ü]Vü≤dæ+∫ ≈£î\HêX¯ø±! ≈£îøÏå+uÛÑs¡T&Ü! ˙πø$T{Ï? $<ä´
e#·TÃ≥ @$T? b˛bıeTTà nì ìsêø£]+∫]. n|ü&ÉT yê&ÉT nqT‘ê|üeTT
H=+~ $s¡≈£îÔ&ÉsTT Ä Á>±eTeTTqT e<ä* NÛ H˚qT J$+∫ @$T ˝≤uÛÑeTT
Hêø£qï ≈£îø£ÿj·TT ÁX‚we˜ü TT. ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+#Ó<ä qqTø=qT#·T n&É$e÷s¡eZ TTq
b˛sTT b˛sTT <Ó’eeX¯eTTq _Û\¢e{° Á>±eTeTTq Á|üy˚•+#ÓqT. n#·Ã≥
Á|üdæ~Δ>±+∫q uÛÑTeH˚X¯«] neTàyê] <˚yê\j·T <ë«s¡eTT e<ä› ≈£Ls√Ãì ñ
|üyêdüeTT #˚j·TT#·T+&ÓqT. kÕïqeTT ˝Ò<äT. dü+<Ûä´j·TT ˝Ò<äT. Ç≥T¢
eT÷&ÉTsêÁ‘·T\T ñ|üyêdüeTT#˚ôdqT. eTqdüT‡q neTà yê]ì Á|üdqü Tïsê\esTT
$<ä´ìeTàì Ä]Ô‘√ ÁbÕ]ú+#·T#·T+&ÓqT.
eT÷&ÉT ~qeTT\sTTqqT dü«|üïeT+<äsTTqqT <˚$ Á|üdüqTïsê\T
ø±≈£î+&ÉT≥≈£î yê&ÉT ø√|æ+∫ ‘·©¢ qqTï ñù|øÏå+#·T#·THêïyê? nì #Ó|ü#·T
|ü<äTH˚&Ée n<Ûë´j·TeTT 87
ˇø£ |ü<äTHÓ’q ø£‹Ô‘√ ‘·q Hê\Tø£qT #Û˚~+∫ <˚$ bÕ<äeTT\eTT+<äT+∫

Ç+‹j˚T ø±<äT ˙e⁄ Á|üdüqTï sê\e⁄. ø±ì#√ πs|ü⁄ Hê •s¡eTTqT ø√dæ Hê
bÕ<äeTT\j·T+<äT+#Ó<äqì X¯|ü<∏äeTT #˚ôdqT. uÛÑTeH˚X¯«] n‘·ìj·T+<äT
C≤*ø£\<Ó’ dü«|üïeTT˝À <äsÙ¡ q$T∫Ã zØ HêMT<ä ˙¬ø+<äT\≈£î ø√|üeTT. kÕøå±‘·TÔ
•yêe‘ês¡eTsTTq ˇø£ eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT á ø£ècÕíq~ |ü&ÉeT{Ï rs¡eTTq
y˚T&ç #Ó≥TºÁøÏ+<ä ≈£Ls=Ãìj·TTHêïs¡T. ˙e⁄ yê]ì X¯s¡DTbı+<äTeTT. ˙
ø√]ø£rs¡TqT nì #Ó|æŒ n+‘·sêΔqeTT H=+<ÓqT. yÓ+≥H˚ Ä u≤\T&ÉT
yÓT\T≈£îeH=+~ dü+‘√wüeTT‘√ q~ì <ë{Ï nHê<∏äs¡ø£å≈£î&É>∑T kÕ«$T yê]ì
y˚T&ç#Ó≥TºÁøÏ+<ä #·÷∫ yê] bÕ<äeTT\j·T+<äT •s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+#ÓqT.
yÓ+≥H˚ kÕ«$Tyês¡T Á|üdüqTï\sTT n‘·ì •s¡eTTq ‘·eT Vü≤düÔeTT+#·>±
‘Ó–b˛sTTq Hê\Tø£jT· T dü]>∑ e#ÓÃqT. y˚<Xä ÊÁdüÔ |ü⁄sêD ‘·sÿ¡ yê´ø£sD
¡ eTT\
j·T+<äT >=|üŒ bÕ+&ç‘·éTT ø£\yê&ÉjÓT´qT. ø±øÏ e÷qdü qs√es¡eTTqT
düMT|æ+∫q+‘·H˚ sê»Vü≤+dü m≥¢>∑TH√ nfÒ¢ kÕ«$T yê] Vü≤düÔ düŒs¡Ù
e÷Á‘·eTTqH˚ yê&ÉT |ü+&ç‘·T&ÉjÓT´qT. ˝Àø£|üPE´&ÉjÓT´qT. kÕ«$T yê]
Ä»„ ¬>’ø=ì yê&ÉT ‘·q Á>±eTeTTq≈£î yÓ[fl ÇVü≤|üs¡ kÂKéTT\ H=+<ÓqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq |ü<äTH˚&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 88
á n<Ûë´j·TeTT $<ë´Á|ü<äeTT
XÀ¢ˆˆ $<äT´‘·T‡‘·eT $<ä´+j·T Ä>∑‘·+˝Àø£ì+~‘·+ ˆ
∫qï õVü≤«+ãT<Ûä+#· Áπø l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
XÀ¢ˆˆ jÓ÷ jÓ÷...‘·' Á|ü$X¯éTeT yê#·$Te÷+ Á|üdüTbÕÔ+ˆ
dü+Je j·T‘·´œ\ X¯øÏÔ <Ûäs¡dü‡«<Ûëe÷ï,
nHê´+X¯Ã Vü≤düÔ #·s¡D ÁX¯eD‘·«>±BHé
ÁbÕD≤qïyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚ |ü⁄s¡TcÕj·T‘·TuÛÑýéT ˆˆ
leT<ë“¤>∑e‘·eTT ...
‘êˆˆ Á|üuÛÑ÷— MTs¡T düs¡«X¯øÏÔ dü+|üqTï\T MTπs Hê n+‘·' ø£s¡DeTT˝À
Á|üy˚•+∫ ‘·eT ‘˚»düT‡‘√ Hê|ü˝À ìÁ<ëDeT>∑T yêDÏì düJeeTT #˚dæHês¡T
n˝≤π> #˚‘·T\T, ø±fi¯ófl, #Óe⁄\T yÓTT<ä\>∑T Ç+Á~j·TeTT\T eT]j·TT
ÁbÕDeTT\T >∑÷&Ü MT e\¢H˚ #Ó‘’ q· é+‘·eT>∑T#·Tqï$ düsê«+‘·sê´$Tj·TT>∑T
MT≈£î Á|üD≤eTeTT #˚j·TT#·THêïqT.
|ü<äTHÓ$T~j·Te n<Ûë´j·TeTT 89
|ü<äTHÓ$T~j·Te n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚TqeT'
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTìì >∑÷]Ã MTe\q >∑Ts¡Tø£<ë∏ eTè‘·eTTqT bÕqeTT
#˚j·TT#·T+&É Hê≈£î |æbÕdü j·T~Ûø£eT>∑T#·Tqï~. uÛÑ≈£îÔq≈£î >∑Ts¡Tø£<∏ëeTè‘·y˚T
JeqeTT>∑<ë. ø±q ô|’qø£<∏äqT Hêj·T+<äT <äj·TeTT+∫ #·|ü&Éì ÁbÕ]ú+#·
dæ<äΔeTTì Vü≤s¡¸eTT‘√ ì≥T¢ #Ó|ü#·T+&ç].
XÀÁ‘·˝≤sê$qT&ÉT ` •wü´•U≤eTDÏ ! ˙e⁄ <Ûqä T´&Ée⁄ ˙ Á|üXï¯ j·TTø£&TÉ <Ûqä éTT
˙e\q >∑Ts¡Tø£<qä∏ T #Ó|ü uÛ≤>∑éTT Hê≈£î \_Û+#·T#·Tqï~. ø=+‘·ø±\eTT
_Û\e¢ {ÏjT· +<äT ìedæ+∫ n#·Ã≥qT+&ç es¡TD≤dü+>∑eTeTqT øπ Áå ‘·eTTq≈£î e∫Ã
Áø£eTeTT>± ø£ècÕí‘·≥eT+<ä* eTTK´πøåÁ‘·eTT\ ‘·eT bÕ<äeTT\ düŒs¡Ù#˚
bÕeqyÓTTqs¡TÃ#·T ø£ècÕí|ü+#·qB dü+>∑eTeTTqqTqï neTs¡|ü⁄s¡eTqT
Á>±eTeTTq≈£î e∫Ã n#·Ã≥ |üHïÓ +&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T kÕ«$Tyês¡T ìedæ+∫].
ÄπøÁå ‘·eTT ø±o|ü⁄s¡eTT e˝… eTH√Vü≤s¡eTsTTj·TT+&ÉT≥#˚‘q· T nsTT<äT q<äT\T
ø£ècÕíq~ j·T+<äT dü+>∑eTeTT H=+<äT≥#˚‘q· T, Á|üj÷· >∑ ≈£îs¡Tøπ Áå ‘·eTT yÓTT<ä\>∑T
øπ Áå ‘·eTT\ ø£+f… $Tqï nsTTq+<äT≈£î ÄπøÁå ‘·eTTq yês¡T n+‘·ø±\eTT ìedæ+#·T≥
‘·≥dæ+ú #ÓqT.
n#·Ã≥ •e, uÛÑÁ<ä, uÛÀ>∑e‹, ≈£î+_Û, düs¡dü«‹ nqT nsTT<äT q<äT\T
ø£èwüíj·T+<äT e∫Ã #˚s¡TqT. Ç$ j·Tìïj·TT eTVü‰bÕ‘·ø£HêX¯ø£eTT\T.
neTs¡|ü⁄s¡eTqT Á>±eTeTT ìs¡T|üe÷qeT>∑T |ü⁄D´πøåÁ‘·eTT. <äøÏåDÁ|üj·÷>∑>∑
Áãdæ~ΔH=+~q~. Ädü+>∑eTeTTq qeTπsX¯«s¡T&ÉqT •e⁄&ÉT >∑\&ÉT. n+<äT#˚
n|ü⁄s¡eTTq≈£î neTs¡|ü⁄s¡eTì ù|s¡T e#ÓÃqT. neTπsX¯«s¡Tì düìï~Ûì
˝Àø£bÕeqeT>∑T X¯øÔÏ rs¡eú TT>∑\<äT. n+<äT qs¡Te~ q\T>∑Ts¡T jÓT–˙ X¯≈î£ \Ô T
neTπsX¯«s¡Tì ùd$+#·T#·T q#·Ã≥ ìedæ+#·T#·T+<äTs¡T. n+<äTe\q Ä
rs¡úeTTq≈£î X¯øÏÔ rs¡úeTì ù|s¡Te#ÓÃqT Á|üj·÷>∑j·T+<äT e÷|òüTe÷düeTT
HÓ\s√E\T kÕïqeTT #˚jT· T≥#˚ e#·TÃ |ü⁄DéTT Ä øπ Áå ‘·eTTq ˇø£ kÕïqeTTq
e÷Á‘·y˚T sê>∑\<äT nø£ÿ&É ø£èwüí <äøÏåDyêVæ≤ìj·TsTT Á|üeVæ≤+#·TqT. n#·Ã{Ï
rs¡úeTT\ jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT|üP]Ô>± HÓe«]øÏ e]í+#·‘·s¡eTT>±<äT.
neTs¡|⁄ü s¡eTTq≈£î ñ‘·sÔ e¡ TT>± ø£èwüí |ü•ÃeT yêVæ≤ìj·TsTT Á|üeVæ≤+#·TqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 90
n#·Ã≥ X¯óø£¢ rs¡úeTqT rs¡úeTT ø£\<äT n#·Ã≥ ˇø£ y˚T&ç #Ó≥Tº ø£\<äT. Ä
y˚T&ç#≥Ó Tº jÓTTø£ÿ düMT|üeTTq bÕ|ü$HêX¯qeTT, ø±eT´rs¡eú TT, es¡<ä rs¡eú TT,
nqT rs¡eú TT\T <ä>sZ∑ <¡ >ä sZ∑ >¡ ± >∑\e⁄. dü+>∑eTeTTq X¯øÔÏ rs¡eú TT neTs¡ø£ rs¡eú TT
ø√{Ï rs¡úeTT nqT eTTKéTsTTq eT÷&ÉT rs¡úeTT\T ø£\e⁄. Ç{Ïº
|ü⁄D´rs¡eú T>∑T≥#˚ Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&ÉsTTq l qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü rkÕ«$T yês¡T
n#·Ã≥ ø=+‘·ø±\eTT ìedæ+∫]. Ä øπ Áå ‘·eTT düø˝£ ≤;Ûw<ºü eä TT >±q dæ<kΔä ÕúqeTì
#Ó|Œü q>∑TqT. ø£*j·TT>∑eTTq ø±\eX¯eTTq >∑T|üeÔ TsTTq rs¡eú TT\≈£î ˝Àø£eTTq
Á|üU≤´‹ ‘Ó#T· Ã≥≈£î>±qT kÕ«$Tyês¡#Ã· ≥ ìedæ+∫]. kÕ«$Tyês¡T ì‘·éTT
eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq≈£î neTs¡|⁄ü s¡eTTq≈£î _Ûø≈å£ î£ yÓfió¯ #¢ T· +<äTs¡T.
Ä Á>±eTeTTq H=ø£ yÓ&’ øç £ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·qT $TøÏÿ* kÕ<ÛTä eè‘·eÔ TT
ø£\yê&ÉT. n‘·ì uÛ≤s¡´j·T÷ |ü‹Áe‘ê •s√eTDÏ. Áu≤Vü≤àDT&ÉT ;<äyê&É>T∑ ≥#˚
ì‘· ´ eTT j· ÷ j· T yês¡ e è‹Ô # ˚ J$+#· T qT. <ë] n+>∑ D eTTq H=ø£
‘·eTàbÕ<äT+&ÓqT, n~ ø±j·T\T ø±j·TT#·T+&ÉTqT. @ ~qeTTq <Óe’ eX¯eTTq
yê]øÏ ‹qT≥≈£î ÄVü‰s¡eTT \_Û+#·≈£î+&ÓH√ Ä ~qeTTq Hê‘·eTàø±j·T\qT
e÷Á‘·y˚T XÊø£eTT>∑ #˚dæ uÛÑTõ+#·T#·T+&Ó&çyê&ÉT. ˇø£s√Eq <Ó’eeX¯eTTq
l >∑Ts¡TeT÷]Ô yês¡T yê] Ç+{Ïπø eT<Ûë´Vü≤ïeTTq≈£î _Ûø£å≈£î yÓfi¯ó¢≥
‘· ≥ dæ ú + #Ó q T. <ä + |ü ‘ · T \T uÛ Ñ ø Ï Ô ‘ √ kÕ«$Tyê]ì ÄVü ‰ «qyÓ T Tq]Ã
c˛&ÉqXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ |üP»>±$+∫ ‘êeTT Ä s√Eq dæ<äΔ|üs¡#·Tø=ìq
n{Ïº XÊø±Vü‰s¡eTT#˚‘·H˚ ø£&ÉT _ÛqTï\sTT _Ûø£å>±$+∫]. kÕ«$Tyês¡T _Ûø£å#˚dæ
dü+‘·è|æÔH=+~ yê] H√<ë]Ã H˚&ÉT Hê≈£î dü+‘√wüeTjÓT´qT. H˚{Ï‘√
MT<ä]Á<äeTT q•+#ÓqT. nì #Ó|æŒb˛e⁄#·÷ <ë«s¡düMT|üeTTq qTqï Ä
‘·eTà#Ó≥TºqT yÓTT<ä{ÏøÏ $s¡∫y˚dæ yÓ[¢], n~}∫ Ä Áu≤Vü≤àDTì jÓTTø£ÿ
uÛ≤s¡´j·T÷ yê] |ü⁄Á‘·T\TqT Ç≥T¢ <äT'K |ü&ÉkÕ–].
Vü‰ : <Ó’ee÷ : m+‘· ø£wüºeTT : eTqøÏ+‘· <äTs¡<äèwt≥e÷ eTqe÷
j·TrX¯«s¡Tq≈£î @$T j·T|üø±s¡eTT #˚d‹æ $T. Ç+‘· e÷Á‘·eTT ÄVü‰s¡eTT≈£L&É
eTq≈£î ˝Ò≈î£ +&É eTq #Ó≥TºqT $s¡∫ yÓ[sπ¢ — nì $\|æ+#·T#·T+&ç]. n|ü&ÉT
Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT ‘·q uÛ≤s¡´‘√ Wwü<ÛäeTT#˚ s√>∑eTTqTq•+|üCÒj·TT≥T\
ÁX‚jT· düT‡q≈£î uÛ+Ñ >∑eTT ‘Ó#ÃÓ &ç s√wüeTTqT $&ÉHê&ÉTeTT. Á|ü‹yê]øÏ ÁbÕs¡ãeΔ Tì
ˇø£{Ï ñ+&ÉTqT. »s¡T>∑T Á|ü‹$wüj·TeTT ÁbÕs¡ãΔeTT qqTdü]+∫j˚T
»s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. áX¯«s¡T&ÉT yê] yê] ÁbÕs¡ãΔeTT Á|üø±s¡eTT Äj·÷
|ü<äTHÓ$T~j·Te n<Ûë´j·TeTT 91
ø±\eTT\+<äT düTK<äT'KeTT\ nqTuÛÑ$+|üCÒj·TT#·T+&ÉTqT. |”*ø£

yÓTT<ä\Tø=ì düs¡«Je⁄\≈£î ÄVü‰s¡yÓT{Ïº nedüs¡y˚T n{Ïº ÄVü‰s¡eTT
n‘·qTH=dü+>∑T#·T+&ÓqT. Äj·TTs¡qï+ Á|üj·T#·´‹ áX¯«s¡T&ÉT eTT+<äT>±
nqïeTTqT düèõ+∫j˚T Je⁄\ düèõ+#·T#·THêï&ÉT. áX¯«s¡Tì <äèwæº˝À ø£&ÉT
;yê&ÉTqT #·Áø£e]Ôj·TT>∑÷&É düe÷qy˚T. me«]øÏ |üPsê«]®‘·eTT>∑ H˚~
dæ<äΔeTsTTj·TTqï#√ n<ë›ìH˚ yês¡\≈£î |òüT{Ï+|üCÒj·TT#·T+&ÉTqT eT÷s¡Tâ&ÉT
‘·q |üPsê«]®‘· ø£sà¡ qT ‘êqT eTi∫ Ç‘·sT¡ \ MT<ä <√wüeTT\Hês√|æ+#·TqT,
˙e⁄qT n≥T˝Ò nC≤„qeTT˝À|ü&ç kÕ«$Tyê]ì ì+~+#·T#·THêïe⁄. kÕ«$Tyês¡T
eTq≈£î ‘ês¡≈£î&ÉsTT H˚qT, Hê~j·TqT <äè&ÛÉeTsTT yÓTT\T#·Tø=ìj·TTqï
nVü≤+ø±s¡eTqT Á>∑+~∏ì uÛÒ~+∫ y˚dæ]. n{Ïº eTVü‰‘·Tàìì+~+∫ bÕ|üeTT
Hê]®+#·≈£îeTT nì uÛ≤s¡´qTdüe÷<Ûëq|üs¡∫ $s¡Teã&çq r>∑qT ãj·T≥
bÕs¡yÓ’∫>∑&É¶bÕs¡‘√ yÓTT<ä\T>∑÷&É y˚s¡T‘√düVü‰ Á‘·e«Hês¡+_Û+#ÓqT. n≥T¢
Á‘·e⁄«#·T+&É <ÛäqeTT#˚‘· |üPs¡íeTsTTq ˇø£ >=|üŒ |òüT≥eTT n+<äT+&ç
yÓ\Te&ÓqT. n~ #·÷∫ |üs¡e÷q+<äeTT‘√ ‘·q uÛ≤s¡´qT |æ*∫ Ç≥T
#·÷&ÉTeTTj·TrX¯«s¡T\T eTqj·T+<äT Á|üdüqTï\sTT]. r>∑qT #Û˚~+∫
eTVü‰ì~Ûì eTq≈£î nqTÁ>∑Væ≤+∫]. yês¡T kÕøå±‘·TÔ eTùV≤X¯«s¡T\sTT
ñ+&Ée#·TÃ. eTq <Óq’ éTTqT Vü≤]+#·T≥≈£î>±qT H˚&TÉ áX¯«s¡T&˚ qs¡s÷¡ |üeTTq
eTqsTT+{ÏøÏ e#ÓÃqT. nì #Ó|æŒ uÛ≤sê´düy˚T‘·eTT>∑ |üPC≤Á<äeéTT\
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 92
yÓ+≥ì&ÉTø=ì kÕ«$T yês¡Tqï düú\eTTq≈£î yÓ[¢ yê]ì |üPõ+∫]. »]–q
eè‘êÔ+‘·eTTqT yê]‘√ #Ó|æŒ]. kÕ«$Tyês¡T á $wüj·TeTTqT MTs¡T
˝Àø£eTTq≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· ≈£î&ÉT. n{§¢q]Ã‹πsì \øÏàå MT sTT+≥ qT+&ÉH=\¢<Tä .
MTe+X¯eTT |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê<äT\‘√, nwüº◊X¯«s¡éTT\‘√ ‘·T\‘·÷>∑>∑\<äT. nì
yês¡\ Hêos¡«~+∫ |ü+|æ].
HêeT<Ûës¡ø± — >∑Ts¡Tø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T&ÉsTTq yêìøÏ <Óq’ éTT+&É<Tä . ø£\Œeèø£yå T˚
sTT+≥qT+&É <ë]Á<äéT#·Ã≥ ìedæ+#·THê— mes¡sTTq uÛÑøÏÔ‘√ dü<äTZs¡Te⁄qT
ùd$+∫q ‘·|üŒø£ yês¡T >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T\sTT düs¡«|üPE´\T ø±>∑\s¡T.
Ç~ n+‘·j·TT >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTT ø±q˙e⁄qT dæús¡yÓTÆq uÛÑøÏÔ‘√ dü<äTZs¡Te⁄
uÛÑõ+∫ <ÛäqT´&Ée⁄ø£eTTà.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* |ü<äTHÓì$T~j·Te n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔ+
á n<Ûë´j·TeTT <ë]Á<äeTT b˛>=≥TºqT.
XÀ¢ˆˆ qs¡dæ+Vü≤ yê{Ïø±k˛új·T+' Á|ü<ä<ÍXÊø£uÛÑTø˘ ì~Û+ ˆ
<ä]Á<ä Áu≤Vü≤àD≤j·÷ kÂ l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT' ˆˆ
|ü+<=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT 93
|ü+<=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT
z+ ne<Ûä÷‘·∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T z+
z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷qeT' z+ l >∑Ts¡TuÛÀ´qeT'
z+ leTVü‰>∑D|ü‘·j˚T qeT'
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTì #·sD¡ eTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ #˚‘T· \T CÀ&ç+#·Tø=ì
»j·T »j·T jÓ÷^X¯«sê! ˙e⁄ nC≤„q <Ûë«+‘·eTTq≈£î e÷sêÔ+&ÉT&Ée⁄.
uÛÑekÕ>∑s¡‘ês¡≈£î&Ée⁄. yÓ÷Vü≤eTqT sêÁ‹j·T+<äT ìÁ~+#·T#·Tqï qqTï ˝Ò|æ
MTs¡ T >∑ T s¡ T ©˝≤ eTè‘· e TTqT Á‘ê–+#· T #· T Hêïs¡ T . MTe\q H˚ q T
Á|üãT<äTΔ&Éj·Tì‹ì. eTT+<äTsêqTqï >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£<∏äqT Hê≈£î $ì|æ+|ü⁄&ÉT.
nì ÁbÕ]ú+#ÓqT. •wüß´ì yêø£éTT $ì dæ<äΔeTTì dü+‘·dæ+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô
jÓTTø£ÿ ìs¡T|üe÷qeT>∑T eTVü‰‘·àéTTqT Ç≥T\ #Ó|üŒ<=&É¬>qT.
kÕ«$Tyês¡T Ä πøåÁ‘·eTTq ø£ècÕíqBrs¡eTTq H=ø£ CÒ<äT+ãs¡ (y˚T&ç)
eèø£eå TTÁøÏ+<ä ìedæ+∫]. ˝Àø£eTTq nH˚ø£ |ü⁄Déèø£eå TT\TqïqT l<ä‘êÔÁ‘˚jT·
ne‘ês¡eT>∑T lqèdæ+Vü≤düs¡dü«r kÕ«$Tyê]øÏ ñ<äT+ãs¡ eèø£åeTqï ø£&ÉT
n<äs¡eTT. |üPs¡«eTT leTVü‰$wüßíe⁄ qs¡Vü≤] nsTT ne‘·]+∫ ‘·q
qKeTT\#˚‘· Vü≤]D´ø£•|ü⁄Ôì ñ<äs¡eTT N*Ã n‘·ì Áù|>∑T\T ø£+sƒ¡eTTq
Vü‰s¡eTT>∑ <Ûä]+#ÓqT. Ä<Ó’‘·T´ì ñ<äs¡eTTq ø±\≈£L≥eTT‘√ düeTeT>∑T
$wüeTT+&ÉT≥#˚ kÕ«$Tyê]øÏ <äTdü‡Vü≤eT>∑T y˚<äq yê{Ï˝…¢qT. n|ü&ÉT \øÏåà
n#·Ã≥ H=ø£ y˚T&ç#Ó≥Tº ñ+&É Ä eèø£åeTTjÓTTø£ÿ |üø£«eTT\>∑T |òü\eTT\
ø=ìï{Ïì yê] qKeTT\≈£î n<Óq› T. yÓ+≥H˚ Ä $wüy<˚ qä n+‘·jT· T XÊ+‹+∫
qs¡d+æ Vü≤kÕ«$T XÊ+‹H=+<ÓqT. dü+‘√wüeTT‘√ \øÏàå q Ä*+>∑qyÓTTq¬sÃqT.
n|ü&ÉT \øÏåàj·TT qs¡dæ+Vü≤kÕ«$Tj·TT Ä y˚T&çeèø£åeTT jÓT&É dü+‘·dæ+∫
˙$ø£ MT<ä≥ ø£\Œeèø£åeTT>∑ uÛÑ≈£îÔ\≈£î düsê«;ÛwüºeTT\ ì#·TÃ#·T+<äTe⁄>±ø£.
ìqTï uÛ Ñ õ +#· T yê] ø±eTéTT\ìïj· T T ‘· | ü Œ ø£ dæ ~ Δ + #· > ∑ \ e⁄.
˙<äs¡ÙqeTTe\qH˚ ñÁ>∑eTsTTq $wüu≤<Ûäj·TT ‘·‘êÿ\eTTq X¯$T+#·>∑\<äT.
ìqTï |üPõ+∫ ˙≈£î Á|ü<äøÏåD yÓTTqs¡TÃyês¡T e+<Ûë´‘·« <√wüeTT qT+&ç
$eTT≈£îÔ˝…’ |ü⁄Á‘·e‘·T\jÓT´<äs¡T. ìqTï ùd$+#·Tyê] <Ó’qéTT q•+∫ yês¡T
leT+‘·T\T ø±>∑\s¡T. ˙ ˙&Éj·T+<äT me«s¡T kÕïqeTT #˚j·TT<äTs√ yê]øÏ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 94
>∑ + >±kÕïqeTT #˚ d æ q |ü ⁄ DéTT ø£ \ T>∑ T qT. ˙ ˙&É H Ó e s¡ T
»bÕqTcÕ˜qeTT\#˚j·TT<äTs√ yê]øÏ nq+‘·eT>∑T |òü\eTT dü‘·«s¡eTT
dæ~+Δ #·TqT. n{Ïyº ê] yê´<ÛTä \T q•+#·TqT. ìqTï |üPõ+#·T≥#˚ ÁãVü≤àVü≤‘ê´~
eTVü‰bÕ‘·ø£eTT\T düM‘·eTT b˛>∑\e⁄. düeTdüÔ <˚e‘·˝Ò>±ø£ \ø°åàdüy˚T‘·eTT>∑
H˚qTqT ˙ ø£BqÛ T\eTsTT j·TT+&Ó<eä TT. nì Ä eèø£eå TTq≈£î es¡eTT\ì∫Ã].
kÕ«$Tyês¡T $wü«í e‘ês¡ eT>∑T≥#˚ <ëìe\q |üPs¡«eTT nq>± ‘êeTT
qèdæ+Vü≤kÕ«$T nsTT ne‘·]+∫q düeTj·TeTTq ñ|üøè£ ‹ H=+~q ø±s¡DeTTqT
ã{Ïº yê]øÏ á eèø£eå Tìq ø£&TÉ Áù|eT. n+<äTø£ìj˚T Ä eèø£då Mü T|üeTTqH˚
yês¡T ìyêdü y˚Ts¡Œs¡#T· ø=ì]. Ç≥T¢+&É eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq≈£î kÕ«$Tyês¡T
n#·Ã≥qT+&ÉT≥ Á>∑V≤æ +∫X¯øÔÏ rs¡eú TTq >∑T|üeÔ TT>∑qTqï #·‘T· wü¸wj
ºæ ÷Ó –˙ >∑DeTT\T
eTôVA‘·‡eeTT‘√ kÕ«$Tyê]ì düMT|æ+∫ _Ûø£å≈£î>±qT ‘·eT ìyêdüeTTq≈£î
>=ìb˛sTT >∑+<Ûëø£å‘·\‘√ |üPõ+∫ _Ûø£åyÓTTq]Ã ‹]– kÕ«$Tyê]ì
j·T<∏ëkÕúqeTTq≈£î #˚s¡TÃ#·T+&ç]. Ä neTs¡|ü⁄s¡eTTq qT+&ÉT Áu≤Vü≤àDT\T
‘·eT˝À ‘ê$T≥¢qT ø=qT#·T+&ç]. me«s√ ˇø£ j·T‹ ø£ècÕírs¡eTTq
ns¡DéT<ÛäéTTq ˇø£ eèø£åeTTÁøÏ+~ qT+&ÉT#·Tqï≥T¢ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. yês¡T
mqï&ÉTqT eTq Á>±eTeTTq≈£î _Ûø£åø£sTTqqT sês¡T. yê]øÏ ì‘·éTT _Ûø£å
m≥T¢ »s¡T>∑T#·Tqï<√ $#ê]+‘· eTqTø=ì >∑÷&ÛÉeTT>∑ H=ø£ e´øÏÔì
n#·Ã≥qT+∫]. eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTT sê>± n#·Ã≥qTqïyêìøÏ Vü≤è<äj·TeTTq
;Û‘êVü≤eTjÓT´qT. yê&ÉT n#·Ã≥qT+&ÉC≤\ø£ Á>±eTeTTq≈£î ‹]– yÓ&É˝…qT.
@e«s¡T eTVü‰‘·Tà\ |üØøÏ+å #·<\ä ‘·Ts√ yê]øÏ n<Û√>∑‹j·TT j·TeT˝Àø£ ÁbÕ|æj Ô T· T
‘·|Œü ø£ ø£\T>∑TqT. <Óe’ eX¯eTTq q#·Ã≥ø=ø£ >∑+>±qTE&ÉqT ù|s¡T >∑\ bı\|ü⁄
ø±|ü]j·T>∑T ø£s¸¡ ≈î£ &=ø£&TÉ e#·TÃ≥ ‘·≥dæ+ú #ÓqT. n<˚ düeTj·TeTTq≈£î jÓ÷–˙
>∑DeTT\T kÕ«$Tyê]ì düMT|æ+∫ _Ûø£å≈£î>=ì b˛e⁄#·T+&ç]. yês¡T
kÕ«$Tyê]ì yÓ+≥ì&ÉTø=ì »\Á|üyêVü≤eTTqT düMT|æ+#· Á|üyêVü≤eTT
¬s+&ÉTbÕj·T\sTT yê]øÏ e÷s¡Z$T#ÓÃqT. >∑+>±qTE&ÉT n~ #·÷∫ M¬se«s√
áX¯«sêe‘ês¡eTsTT j·TT+&Ée#·TÃqT. >±qH˚ <˚eø£q´\T á eTVü‰‘·Tàì
>ös¡eeTT‘√ ‘·eT kÕúqeTTq≈£î >=ìb˛e⁄#·THêïs¡T nì uÛ≤$+#ÓqT. ‹]–
kÕ«$Tyês¡T n<˚ Á|üø±s¡eTT _Ûø£å#˚dæø=ì ø=+‘·ùd|ü{ÏøÏ e#·TÃ≥j·TT yê&ÉT
ø£qT˝≤s¡ >±+#ÓqT. eTs¡THê&ÉT nfÒ¢ jÓ÷–˙>∑DeTT\T eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq≈£î
eTôVA‘·‡eeTT‘√ kÕ«$Tyê]ì düMT|æ+∫ qeTdüÿ]+∫ ˙sê»q$T∫Ã ‘·eT
kÕúqeTTq≈£î rdæø=ìb˛e⁄≥≈£î q~ì düMT|æ+#· e÷eT÷\T Á|üø±s¡eTT q~
s¬ +&ÉTbÕj·T\sTT e÷s¡yZ TÓ Tdü+>∑ Ä e÷s¡eZ TTq >∑Ts¡TeT÷]Ô jÓ÷–˙düyTÓ ‘·T&Ó’
b˛e⁄≥>±+∫ á >∑+>±qTE&ÉT yê] yÓ+≥ ‘Ó*j·T≈£î+&ÉTq≥T¢ Ä
e÷s¡ZeTTqH˚ yÓ&É˝…qT. n#·Ã≥ H=ø£ |ü≥ºDeTT ∫Á‘·eTT\sTTq s¡‘·ï
K∫‘·>√|ü⁄s¡eTT\#˚ ne÷s¡er‘·T\éTT>∑ dü÷s¡T´ìe˝… <˚B|üé÷qeTT>∑
Á|üø±•+#·T#·T+&ÓqT. jÓ÷–qT\T kÕ«$Tyê]ì s¡‘·ïeTT\#˚ eT+&ç‘·eT>∑T
H=ø£ dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ºÏ |üPõ+∫ wüÁ&ÉkÕqïeTT\‘√ _Ûø>å£ ±$+∫].
n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä ø£s¡¸≈£îì #·÷#·T≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T ˙
yÓe«&Ée⁄ ? m+<äTø=∫Ã‹$? nì Á|ü•ï+#· n‘·&ÉT kÕ«MT MT<äs¡ÙHês¡úeTT
e∫Ã‹ì. |ü s ¡ y ˚ T X¯ « sê— MTs¡ T eTqTwü ´ e÷Á‘· T \T>±s¡ T
dü+kÕs¡eTVü‰düeTTÁ<äeTTq eT>∑Tï&ÉqsTTj·TTqï qqTï ñ<äΔ]+#·T&ÉT. MTs¡T
$X¯«‘ês¡≈£î\T. nC≤„Hê+<ÛäT&ÉHÓ’q Hê≈£î H˚&ÉT CÀ´‹dü«s¡|ü⁄\>∑T MT<äs¡ÙqeTT
<Ó’eeX¯eTTq |òüT{Ï+#ÓqT. Hê ‘·|æŒ<äeTT ø£å$T+∫ qqTï ø±bÕ&ç s¡øÏå+#·T&Éì
Bq‘·«eTT‘√ kÕ«$T yê] q‘·&ÉT X¯s¡DTbı+<ÓqT. n‘·ì uÛÑøÏÔøÏ kÕ«$T yês¡T
dü+‘·d+æ ∫ n‘·ì H√<ë]Ã H˚{‘Ï √ ˙ <Óq’ éTT ‘=\¬>qT. ˙ n;Ûweºü TT\ìïj·TT
HÓs¡y˚s¡>∑\e⁄. H˚˙πøåÁ‘·eTTq qT+&ÉT<äqTø£ ì#·Ã≥ »]–q $wüj·TeTTqT
me«]øÏì Á|üø£{Ï+#·≈£îeTT. ˙≈£î dü<äZ‹ \_Û+#·TqT, nì Äos¡«~+∫].
kÕ«$Tyês¡T e÷eT÷\T Á|üø±s¡eTT W<äT+ãs¡eèø£åeTT #˚]]. yê&ÉTqT
kÕ«$Tyê] yÓ+≥e∫Ã yê]øÏ qeTdüÿ]+#ÓqT. ÄHê{ÏqT+&çj·TT yê&ÉT
kÕ«$Tyê]j· T +<ä T nqqéTsTTq uÛ Ñ ø Ï Ô > ∑ \ yê&É s TT ì‘· ´ eTT
>∑Ts¡Tùdyê|üsêDT&ÉsTT |ü⁄Á‘· bÂÁ‘ê_Ûeè~ΔÇ‘√ dü+‘√wüeTT>∑ qT+&ÓqT.
Ç≥T¢+&É e÷|òüT |üP]íeT dü+ÁbÕ|üÔeTjÓT´qT. yê&Ü~qeTTq ñ<äj·TeTTq
kÕ«$T yê]ì düMT|æ+∫ e÷eT÷\T Á|üø±s¡eTT qeTdüÿ]+∫, kÕ«$T yê]‘√
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 96
kÕ«MT ô|<ä›\T e÷|òüTe÷düeTTq Á|üj·÷>∑kÕïqeTT eTVü‰|ü⁄D´ |òü\Á|ü<äeTì
#Ó|ü#·T+<äTs¡T. Á|üj·÷>∑j·Tq H˚$TjÓ÷ ø±oj·Tq H˚$TjÓ÷, ‘Ó*j·Tì
C≤„qV”≤qT&ÉqT nì |ü*¬øqT.
yêì e÷≥\T $ì zØ á ø£ècÕíqqB dü+>∑eTy˚T eTq≈£î Á|üj·÷>∑eTT.
ø√˝≤Ω|ü⁄s¡y˚T eTq≈£î >∑j·T. Ç#·Ã≥ düMT|üeTTq qTqï j·TT>±\eTT ø±•.
Ç$ á <äøÏåD πøåÁ‘·eTTqqTqï ø±o >∑j·÷ Á|üj·÷>∑\T. nsTTqqT ˙
uÛøÑ ÁÔÏ X¯<\Δä ≈£î dü+‘·d+æ ∫‹ì. ø±q ˙≈£î H˚qT ø±o>∑j÷· Á|üj÷· >∑\ Á|ü‘´· ø£eå TT>∑
<ä]Ù+#· #˚ôd<ä qì #Ó|æŒ kÕ«$Tyês¡T yê´Á|òü÷düqeTTq |ü<ëàdüqeTT‘√
>∑÷s=Ãì ‘·q bÕ<äTø£\ q‘·ì >∑{Ïº>∑ |ü≥Tºø=qTeTì ÄC≤„|æ+∫].
yê&É < =¢ q ¬ s ÃqT. ø£ q T\T eT÷dæ ‘Ó s ¡ # · T q+‘· ˝ À >∑ T s¡ T •wü ß ´*<ä › s ¡ T
Á|üj·÷>∑j·TT<äñ+&ç]. n#·Ã≥ kÕïq yÓTTq]Ã]. ‹]– |üPs¡«|ü⁄ Ø‹ì ø±o
#˚]]. n#·Ã≥ $X¯«Hê<∏äTì <ä]Ù+∫]. n#·Ã≥qT+&ç eTH√y˚>∑eTT#˚ >∑j·÷
πøåÁ‘·eTT #˚]]. n#·Ã≥qT kÕïqyÓTTq]Ã kÕj·T+ø±\eTTq≈£î ‹]–
‘·eTìyêdükÕúqeT>∑T ñ<äT+ãs¡eèø£å düMT|üeTTq≈£î •wü´düy˚T‘·eTT>∑ e∫Ã
#˚]]. Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT »]¬>qT. n|ü&ÉTkÕ«$Tyês¡T Ç#·Ã≥ Hêø°]Ô
yê´|üÔeTjÓT´qT. H˚˙ πøåÁ‘·eTT e<ä* eT]jÓTTø£ #√≥ >∑T|üÔeTT>∑ qT+&ÉT≥
düeT+»düeTì uÛ≤$+∫ n#·Ã≥ qTqï neTπsX¯«s¡Tì düe÷<Ûëq|üs∫¡ ÄπøÁå ‘·eTT
$&É∫ b˛e qT<äT´≈£îÔ\Tø±>± n#·Ã≥qTqï jÓT–˙>∑DeTT\T kÕ«$Tyê]
dü+ø£\ŒeTTqT Á>∑V≤æ +∫ kÕ«MT, ì‘·éTT MT<äsÙ¡ qeTT#˚ e÷ ‘ê|üeTT\ìïj·TT
q•+#·T#·Tqï$. eTeTTà\ qTù|øÏå+∫ b˛e⁄≥ <Ûäs¡àe÷— nì Bq‘·«eTT‘√
|ü\Tø£ uÛÑø£Ôe‘·‡\T&É>∑T kÕ«$Tyês¡T Ä jÓ÷–˙ >∑DeTT\‘√ ì≥¢qT#·T+&ç].
H˚qT yÓ[q¢ qT á ñ<äT+ãs¡yT˚ Hê≈£î ìyêdükÕúqeTT. Ç#·Ã≥ ÄÁ|üø≥£ eTT>∑
qT+<äTqT. Ç#·Ã≥ me«s¡Te∫Ã á ñ<äT+ãs¡ eèø£åeTTq qqTï |üPõ+‘·Ts√
yê]øÏ MTs¡T >∑÷&ÉqT kÕVü‰j·T´ yÓTTqs¡TÃ#·T+&Ée\j·TTqT. Hê bÕ<äTø£\
ì#·Ã≥ kÕú|æ+#Ó<äqT. á ñ<äT+ãs¡ eèø£åeTTqT, $TeTTà\qT |üPõ+#·Tyê]
düs¡«ø±eTq\T HÓs¡y˚s¡>∑\e⁄. Ç#·Ã≥ nqï|üPs¡íqT kÕú|æ+#·T#·THêïqT. ø±q
˙ πøåÁ‘·eTTq ìs¡+‘·s¡eTT Áu≤Vü≤àDdüe÷sê<Ûäq\T »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT.
Ç#·Ã≥qTqï bÕ|üHêX¯qeTT, ø±eT´rs¡úeTT, dæ<äΔrs¡úeTT\+<äT kÕïqyÓTTq]Ã
@&ÉT |üsê´j·TeTT\T á ñ<äT+ãs¡eèø£eå TTqT me«s¡T ñ<äøe£ TT‘√ ‘·&TÉ |ü⁄<äTs√
n{Ïyº ê]øÏ e+<Ûë´‘·«eTT ‘=\– BsêÈjT· Twüà+‘·T&É>T∑ |ü⁄Á‘T· &ÉTø£\T>∑TqT. Ç#·Ã≥ kÕïq
e÷Á‘e· TT#˚ ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ eTVü‰bÕ‘·øe£ TT\T q•+#·TqT. dü÷s¡´#·+Á<Áä >V∑ ≤ü DeTT\T,
dü+Áø±+‹ yÓTT<ä\>∑T |ü⁄D´ø±\eTT\j·T+<äT Ç#·Ã{Ï rs¡eú TT\ kÕïqyÓTTq]Ãq yê]øÏ
nX¯«y˚T<Ûj ä ÷· >∑eTT ø£qï q~Ûø|£ \ü ò eTT \_Û+#·TqT. ne÷yêdü´ k˛eTyês¡eTT, érbÕ‘·jT· qT
|ü⁄D´ø±\eTT\j·T+<äT Ç#·Ã{Ï rs¡eú TT\ kÕqïyÓTTq]Ãq yê]øÏ yÓsTT´ ø£|\æ >√e⁄\qT
>∑+>± rs¡eTTqqTqï H=ø£ düÁ<ë“Vü≤àDTq≈£î <ëqyÓTTdü+–ì |ò\ü eTT \_Û+#·TqT. ˇø£
Áu≤Vü≤àDTìøÏ Çø£ÿ&É nqï<ëq yÓTTq]Ãq yê]øÏ ø√{Ï Áu≤Vü≤àDT\≈£î ‘·è|æ>Ô ∑ uÛTÑ õ+|ü
#˚dæq |òü\eTT e#·TÃqT. á ñ<ä T +ãs¡ eèø£ å e T÷\eTTq #˚ j · T ã&ç q
»|üeTôVAeT‘·s¡ŒDeTT\T ø√{Ï >∑TDÏ‘·eTT\>∑TqT. ˇø£ |üsê´j·TeTT
ìX¯Ã\eTsTTq ∫‘·ÔeTT‘√ Hê bÕ<äTø£\≈£î @ø£s¡TÁ<ë_Ûùwø£eTT #˚j·TTyês¡T
n‹s¡TÁ<äeTT #˚dæq |òü\eTTH=+<ä>∑\s¡T. eT+<ä>∑‹>∑ ˙eèø£åeTTq≈£î bÕ<äTø£\≈£î
Á|ü<äøÏåDyÓTTq]Ãq yês¡T n‘·T>∑&ÉT>∑Tq≈£î yê»ù|j·TÁø£‘·T |òü\eTTH=+<äT<äTs¡T.
\ø£å|üsê´j·TeTT\T áeèø£åeTTq≈£î Á|ü<äø£åD yÓTTqs¡TÃ yê]øÏ ≈£îwüß˜s√>∑eTT
q$+#·TqT. n+>∑V”≤qT\≈£î n+>∑yÓ’ø£\éTT>∑÷&É b˛e⁄qT. H˚qT ˝Àø£<äèwæºøÏ
Ç#·Ã≥qT+&ç ;Ûe÷ neTs¡C≤qB dü+>∑eTeTTq qTqï >∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTTq≈£î
b˛e⁄#·THêïqT. ø±ì >∑T|üeÔ TT>∑ ì#·Ã≥>∑÷&É qT+&ÉT<äTqT. ∫+‹+|ü≈L£ &Éì yês¡\
H√<ë]Ã n+‘·]Ω‘·T\sTT]. nsTTqqT, >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT düs¡«>∑‘·T&É>∑T≥#˚ á
neTs¡|⁄ü s¡ øπ Áå ‘·eTTq qT+&çjT˚ j·TTHêïs¡T. >∑Ts¡TeT÷]Ô #·]Á‘·eTT ø±eT<Ûq˚ Te⁄e˝…
uÛøÑ ‘ÔÏ √ ÁX¯eDyÓTTqs¡TÃyê]øÏ düsê«;Ûweºü TT\ H=dü+>∑T düeTs¡eú TT ø±q uÛ≤$≈£î\>∑T
Á|ü‹yês¡TqT kÕ«$Tyê]ì ùd$+∫ yê] yê] n;Ûwüºdæ~ÛΔ H=+<äT<äTs¡T >±ø£.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq |ü+<=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
qs¡dæ+Vü≤ yê&ç˝À jÓT–˙>∑DeTT\T kÕ«$T yê]øÏ _Ûø£åjÓTTqs¡TÃ≥
XÀ¢ˆˆ uÛÑø±Ôj·T Á‹düúr j·÷Á‘ê+<äs¡Ùj·÷e÷dü j·T' ø£åD≤‘Y ˆ
#·ø±s¡es¡<ä+πøåÁ‘·+ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeTˆˆ
á n<Ûë´j·TbÕsêj·TD#˚ ø±o >∑j·÷ Á|üj·÷>∑\ <ä]Ù+∫q |òü\eTT sê>∑\<äT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 98
Çs¡Te~j·Te n<Ûë´j·TeTT
z+ l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT'
z+ »j·T»j·T l qèdæ+Vü≤düs¡dü«‹, z+ l>∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTìøÏ qeTdüÿ]+∫ #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ Ç≥T¢
Á|ü•ï+#·T#·T+&ÓqT.
kÕ«$Tyês¡T >∑+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTqT >∑÷]Ã yÓ[j
¢ T· T Ä neTs¡|⁄ü se¡ TTq W<äT+ãs¡
düMT|üeTTq n<äèX¯´s¡÷|üeTTq ñ+&çjT˚ j·TTHêïs¡ì MTs¡T #Ó|Œæ j·TT+{Ï].
kÕ«$Tyês¡T Ä øπ Áå ‘·eTTqT e<ä* yÓ[q¢ ‘·sT¡ yê‘· HÓe«s¡sTTq n#·Ã≥ kÕ«$Tyê]ì
ùd$+∫ |ò\ü ÁbÕ|æHÔ =+~sê— <äjT· #˚dæ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT dæ<eΔä TTì
Ç≥T¢ #Ó|ü #·THêï&ÉT.
>∑Ts¡T©\\T |üP]Ô>∑ e]í+∫ #Ó|üŒ HÓe«]‘·s¡eTT nsTTqqT ˙≈£î
ì<äs¡ÙqeTT>∑ n#·Ã≥ »]–q H=ø£ eè‘êÔ+‘·eTTqT ˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT.
düeT÷Væ≤‘·T&ÉesTT $qTeTT.
ªª•s√‘·\Tμμ nqT Á>±eTeTT >∑\<äT. n#·Ã≥ y˚<ä XÊÁdüÔbÕs¡+>∑‘·T&Ó’q
>∑+>±<Ûsä T¡ &ÉqT H=ø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. Äj·Tq≈£î düTo\j·TqT |ü‹Áe‘·jT· >∑T
uÛ≤s¡´ ø£\<äT. yê]øÏ nsTT<äT>∑Ts¡T |ü⁄Á‘·T\T |ü⁄≥Tº≥j·TT eTs¡DÏ+#·T≥j·TT
dü+uÛÑ$+#ÓqT. m+<äs√ <˚e‘·\ Hêsê~Û+∫], >±ìyê]øÏ HÓ{Ïº |òü\eTT
˝Òø£b˛jÓTqT Áe‘·eTT\qT ñ|üyêdüeTT\qT >∑÷&É Hê#·]+∫]. @$Tj·T÷
˝≤uÛeÑ TT ˝Òøb£ ˛jÓTqT. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDTì uÛ≤s¡´|ü⁄Á‘·XÀø£eTT#˚ |”&+ç |üã&ç
ø£s¡à$bÕø£eTTqT #Ó|üŒ düeTs¡Tú&ÉsTTq H=ø£ Áu≤Vü≤àDTì düMT|æ+∫ |ü⁄Á‘·
<äT'KeTT ø£\T>∑T≥≈£î ø±s¡Dy˚TeTì Á|ü•ï+#ÓqT. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ç≥T¢
#Ó|ü#·T+&ÓqT me«s¡T >∑s¡“¤bÕ‘· yÓTTqs¡TÔs√ |üs¡Á<äe´ eT|üVü≤]+‘·Ts√,
>√e⁄\>±ì, nX¯«eTT\qT>±ì Væ≤+dæ+‘·Ts√ n{Ïºyês¡T sêuÀe⁄ »qàeTTq
e+<Ûä´\>∑T<äTs¡T. ˇø£y˚fi¯ |ü⁄Á‘·T\T |ü⁄{ÏºqqT eTs¡DÏ+‘·Ts¡T. ˙e⁄
|ü P s¡ « »qàeTTq XÖqø£ >√Á‘· T &É > ∑ T H=ø£ Áu≤Vü ≤ àDTìe\q
q÷s¡Ts¡÷|üéTT\Tq|ü>±>=ì, n‘·&+Ó ‘· n&ç–qqT ˙e⁄ ‹]– Çe«q+<äTq
Á<äe´˝ÀuÛÑeTT#˚ q‘·&Ü‘·àVü≤‘·´ #˚dæø=ì |æXÊ#·eTjÓT´qT. n‘·H˚ ˙
Çs¡Te~j·Te n<Ûë´j·TeTT 99
dü+‘êqeTTqT Væ≤+dæ+#·T#·THêï&ÉT. #˚dqæ ø£sà¡ uÛÀ>∑eTT#˚‘H· ˚ ø£$å TsTT+#·TqT.
nì #Ó|Œü HêyÓTø£&TÉ _ÛqTïsê\sTT »Hêà+‘·se¡ TTq ‘êH=q]Ãq bÕ|üeTTq≈£î
|üXÊÃ‘êÔ|ü|üeTTH=+~ Ä Áu≤Vü≤àDTq≈£î qeTdüÿ]+∫, #˚‘·T\TCÀ&ç+#·Tø=ì
kÕ«MT— eTVü‰bÕ|æì. H˚qT #·+&Ü\Tsê\qT. $wüeTT uÛÑøÏå+∫‹ì. ‘·eTs¡T
<äj·Tj·TT+∫ HêbÕ|üeTT X¯$T+#·T≥ πø<äsTTq ñbÕj·TeTTqï ôd\$+&Éì
ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT ˙ ì$T‘·ÔeTT>∑ #·∫Ãq Áu≤Vü≤àDT&ÉT
|æ X Ê#· e TjÓ T ´qT. n‘· ì øÏ e+oj· T T\T ˝Ò ø £ b ˛e⁄≥#˚ ‘ · ø£ s ¡ à j· T T
»]–j·TT+&É˝<Ò Tä . ø±q ˙e⁄ n‘·ìqT<˚•Δ +∫ Áù|‘·øs£ à¡ Hê#·]+#·TeTT. n‘·ì
Á<äeéTTqT ˙e|üVü≤]+∫‹$ >±q Ä>√Árj·TT&É>∑T Áu≤Vü≤àDTq≈£î n+‘·
Á<äeéTT H=dü+>∑TeTT. ø£ècÕíqB ‘·≥eTTq |ü+#·>∑+>± dü+>∑eTeTTq ˇø£
HÓ \ s√E\T >∑ T s¡ T eT÷]Ô bÕ<ä T ø£ \ Hêsê~Û + #· T eTT. ÄkÕú q eTT
|ü s ¡ e TbÕeqeTT. n{§º q ]Ã‹y˚ ì lqèdæ + Vü ≤ dü s ¡ d ü « r kÕ«$Tyê]
nqTÁ>∑ V ü ≤ eTTe\q ˙<√wü e TT\ìïj· T T q•+#· T ≥j˚ T >±ø£ ˙≈£ î
|üPsêíj·TTwüà+‘·T&É>∑T |ü⁄Á‘·T&ÉT ø£\T>∑>∑\&ÉT nì #Óô|ŒqT. n|ü&ÜyÓT Ä
Áu≤Vü≤àDTì‘√ nj·÷´— H˚qT ø£&ÉT ;s¡<ë\qT. q÷s¡Ts¡÷|üéTT\T
Hê¬ø#·ÃqT+&ç <=s¡Tø£>∑\e⁄. MTs¡T #Ó|æŒq≥T\ HÓ\s√E\T Ä πøåÁ‘·eTTq
ìj·TeTeTT‘√ l>∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ bÕ<äTø£\ ùd$+#Ó<ä. nì #Ó|üŒ
Áu≤Vü≤àDT&ÉTqT n+<äT\≈£î düeTà‹+#ÓqT. n|ü&ÜyÓT dü+‘√wüeTT
HêπøåÁ‘·eTTq≈£î yÓ[¢ dü+>∑eTeTTqqT, bÕ|ü HêX¯eTTqqT, ø±eT´rs¡ΔeTTq≈£î
kÕïqyÓTTq]Ã @&ÉT |üsê´j·TeTT\T ø£\X¯eTT‘√ ñ<äø£eTTqT ‘Ó∫Ã ñ<äT+ãs¡
eèø£åeTTqT ‘·&É|æ l>∑Ts¡TbÕ<äTø£\ uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+∫ ñ|üyêdüìj·TeTeTT‘√
Á|ü<äø£åDeTT #˚j·TT#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ eT÷&ÉT s√E\T >∑&É#ÓqT. eT÷&Ées√E
sêÁ‹ dü«|üïeTTq ÄyÓT≈£î |æXÊ#·eTT ø£qã&ç HêÁ<äeéT|üVü≤]+∫ ˙$∫Ã≥
Á|ü<äø£åD\ #˚j·TT#·T+{Ïyê— ˙e+X¯HêX¯qeTT #˚ôd<ä. HêÁ<äe´$TeTTà. ìqTï
dü+Vü≤]+#Ó<qä ì ÄyÓT MT<ä |ü&uÉ À>± ÄyÓT uÛj Ñ T· eTT‘√ ˝Ò∫ Ä y˚T&ç#≥Ó TºqT
düMT|æ+#ÓqT. n#·Ã≥ >∑Ts¡TeT÷]Ô ÄyÓT≈£î Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ ø£q|ü&É ÄyÓT yê]
#ê≥Tq≈£î b˛jÓTqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T ÄyÓT ø£uÛÑj·T$T∫Ã HêuÛÑ≈£îÔsê\>∑T
˙yÓTqT m+<äT≈£î Væ≤+dæ+#·T#·THêïe⁄. nì Ä |æXÊ#·eTTqT Á|ü•ï+|ü Ä
|æXÊ#·eTT kÕ«MT áyÓT »Hêà+‘·s¡eTTq Hê Á<äe´ eT|üVü≤]+#ÓqT.
n+<äTeT÷\eTTq H˚qT eTs¡DÏ+#·T≥j·TT |æXÊ#·eT>∑T≥j·TT dü+uÛÑ$+#ÓqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 100
MTs¡T j·TrX¯«s¡T\T, Ç{Ïº MTs¡T Hê X¯Á‘·Te>∑T áyÓT j·T+<äT |üø£åbÕ‘·eTT
#·÷|ü⁄≥ <Ûsä à¡ eTT>±<äT. nq>± kÕ«$Tyês¡T ø√|æ+∫ zØ— ìqTï •øÏ+å #Ó<qä T.
ÄyÓT CÀ*øÏ b˛≈£îeTT. H˚qT #Ó|æŒq≥T\ Ä#·]+∫‹y˚ì ˙≈£îqT á
|æXÊ#·‘«· eTT ‘=\– dü<‹Zä \_Û+#·>\∑ <äT. ÄyÓT≈£î X¯ø´£ eTsTT q+‘· Á<äeéTT
ìqTï<˚Δ•+∫ <ëqeTT #˚j·TTqT. n+‘·e÷Á‘·eTTq ‘·è|æÔH=+<äTeTT. ˝Òì#√
yÓ[¢bıeTTà Hê uÛÑ≈£îÔsê\>∑T áyÓTqT H˚qT s¡øÏå+#Ó<äqì #Ó|üŒ Ä |æXÊ#·eTT
yê] <äs¡Ùq e÷Á‘·eTT#˚ eTqXÊÙ+‹ H=+~ kÕ«MT Hê n|üsê<ÛäeTTqT
ø£$å T+|ü⁄&ÉT. MT j·÷»„≈î£ H˚qT ã<äT&Δ qÉ T. Hêø° |æXÊ#·‘«· eTT ˝Ò≈î£ +&É CÒjT· T&Éì
ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$T yês¡T áyÓT |ü~ ~qeTT\T ˙ dü<äZ‹ ø=s¡≈£î
ø£sà¡ Hê#·]+#·TqT. n+<äT#˚ ˙≈£î |æXÊ#·‘«· eTT ‘=\>∑TqT. nì #Ó|Œæ ÄyÓT‘√
ne÷à ˙≈£î ñqï+‘· Á<äeéTT‘√ á Áù|‘·eTT qT<˚›•+∫ ø£s¡àHê#·]+|ü⁄eTT.
˙≈£î ÁãVü≤àVü≤‘ê´<√wüeTT q•+#·TqT. ˙≈£î |üPsêíj·TTwüà+‘·T\>∑T
|ü ⁄ Á‹ø±|ü ⁄ Á‘· T \T |ü ⁄ f… º < ä s ¡ T . Ç#· Ã {Ï nwü º r s¡ ú e TT\ kÕïqyÓ T Tq]Ã
ñ<äT+ãs¡eèø£åeTTq≈£î ì‘·éTT @&ÉT |üsê´j·TeTT\T ˙s¡Tb˛dæ HêbÕ<äTø£\
Hêsê~Û+#·TeTT. ˙eTH√s¡<∏äeTT HÓs¡y˚s¡TqT. nì #Ó|æŒ kÕ«$Tyês¡T
n<äèX¯éTsTT]. ÄyÓTj·TT >∑Ts¡TeTeT÷]Ô #Ó|Œæ qq≥T\ Ä#·]+#ÓqT. |æXÊ#·eTT
dü<‹Zä H=+<ÓqT. ÄyÓT≈£î ÁãVü≤àVü≤‘ê´bÕ‘·øe£ TT q•+#ÓqT. ˇø£s√Eq ÄyÓT≈£î
dü«|üïeTTq kÕ«$Tyês¡T <äsÙ¡ q$T∫Ã s¬ +&ÉT Hê]πøfi¯ |ò\ü eTT\ HêyÓT jÓTT&ç˝À
qT+∫ ˙Áe‘·eTT düe÷|üÔeTjÓT´qT. á |òü\eTT\ uÛÑøÏå+#·TeTT. ˙≈£î
dü+‘êqeè~Δø£\T>∑T>∑\<äT. nì ôd\$∫Ãe n+‘·sêúq yÓTT+~]. ÄyÓT
yÓT\≈£îeH=+~ uÛsÑ ‘Ô¡ √ dü«|üïeè‘êÔ+‘·eTTqT #Ó|Œæ kÕ«$T yês¡ø∫Ï Ãq |ò\ü eTT\
uÛÑøÏå+∫ Áe‘·düe÷|æÔ >±$+∫ ‘·eT Á>±eTeTTq≈£î ‹]– e#ÓÃqT. >∑Ts¡Tø£è|ü#˚
ÄyÓT >∑s¡“¤e‹ njÓT´qT. qee÷düeTT\T ì+&É Ç<ä›s¡T |æ\¢\T »ìà+∫].
u≤\Ts¡≈î£ mì$T~ dü+e‘·‡s¡eTT\T sê>± yê]<ä]› ˝À CÒ´wüßq˜ ≈£î ñ|üqj·TqeTT
¬s+&ÉeyêìøÏ #Í\ø£s¡àj·TT »s¡T|üeTTVüAs¡Ô y˚Ts¡Œs¡#·Tø=ì]. ‘·–q
dü+uÛ≤s¡eTT\ qìïj·TT düeT≈£Ls¡TÃø=ì]. sπ e⁄ eTTVüAs¡eÔ Tq>± <Óe’ eX¯eTTq
Ä Ç<ä›]˝À ô|<ä›yê&ÉT yê´~ÛÁ>∑düTÔ&ÉjÓT´qT. <ÛäqTsê«‘·eTT #˚‘· n‘·ì
nej·TeeTT\ìïj·TT _–dæb˛sTT eT÷&ÉT~qeTT\fÒ¢ u≤<ÛHä =+~ eT÷&Ées√E
sêÁ‹ eTè‘·T&ÉjÓT´qT. n|ü&ÉT ‘·*¢ ø£&ÉT <äT'KeTT‘√ •es¡eTTqT
eèø£då \úü eTTqT u≤<äTø=qT#·T H˚\ MT<ä|&ü ç bıs¡T#¢ T· ø£+{ÏøÏ ø£&yÉ &Ó TÉ >± ø£˙ïs¡T
Çs¡Te~j·Te n<Ûë´j·TeTT 101
ø±s¡TÃ#·T |æ\¢yêì X¯eeTTMT<ä |ü&ç u≤\Tì >∑TDeTT\ düà]+#·T#·T uÛÀs¡Tq
@&ÉTekÕ¬>qT. Hêj·THê— ≈£îe÷sê— m#·Ã≥≈£î b˛‹$— H˚H˚$T#˚j·TT<äTqT.
˙ eTT<äT›e÷≥\ H˚HÓ≥T¢ eTs¡e>∑\qT. m+‘√eT+~ |æ\¢\T eTs¡DÏ+∫qqT
˙e⁄ >∑s¡“¤eTTq |ü&çqHê{Ï qT+&çj·TT Ä <äT'KeTTqT eTs¡∫b˛sTT‹ì.
>∑Ts¡TeT÷]Ô es¡ yÓTTdü+¬>qT. BsêÈj·TTwüà‘·+ñ&É>∑T |ü⁄Á‘·T&ÉT |ü⁄≥Tºqì
$X¯«dæ+∫‹ì. ˙e⁄ yês¡úø£éTTq eTeTTà\ ø±bÕ&É>∑\eì m+‘·jÓ÷ ÄX¯
ô|≥Tºø=+{Ïì. n{Ïº eTeTTà\ nHê<∏äT\#˚dæ b˛e⁄≥ <Ûäs¡àe÷ nì
HêHêÁ|üø±s¡eTT\ $\|æ+#·T#·T+&É #·T≥TºÁ|üø£\ÿyês¡+<äs¡TqT ÄyÓTqT
düMT|æ+∫ ne÷à <Ó’eeTT HÓe«s¡T ‘·|æŒ+#·>∑\s¡T. \˝≤≥eTTq *œ‘·eT>∑T
ÁãVü≤à *œ‘·eTTqT e÷s¡Ã HÓe«]‘·s¡eTT ne‘ês¡eTT˝Ò dæús¡eTT ø±q|ü&ÉT
e÷qe⁄\eT>∑T eTq J$‘·yTÓ +‘· XÊX¯«‘·eTT <äT'œ+∫q H˚$TÁ|üj÷Ó »qeTT.
nì m+‘· z<ë]ÃqqT Á|üjÓ÷»qeTT ˝Òø£b˛jÓTqT. n|ü&ÜyÓT yê]‘√
H˚qT neTs¡|ü⁄s¡eTTq qèdæ+Vü≤düs¡dü«rkÕ«$T yê]ì Äsê~Û+∫‹ì. yês¡T
Hê≈£î ¬s+&ÉT |òü\eTT˝§dü+– ˙≈£î BsêÈj·TTwüà+‘·T˝…’q dü+‘êqeTT
ø£\T>∑>∑\<äì es¡$T∫Ã]. yê] yêø£ý˚T e´s¡úeTsTTq#√ H˚qT J$+∫ @$T
Á|üjÓ÷»qeTT. á u≤\Tì‘√&É H˚qTqT HêÁbÕDeTT \]Œ+#Ó<ä. nì #Ó|æŒ
kÕ«$Tyê]ì düà]+∫ kÕ«MT— HêøÏ+‘· u≤<Ûä ø£*–+#·T#·THêïsê MT yêø£éTT
dü‘·éTìj·TT MTs¡T dü‘·´dü+ø£\TŒ\ìj·TT q$Tà $X¯«dæ+∫‹ì. MTs¡T
$XÊ«dü|òü÷‘· yÓTTq]Ã‹]. MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\ì q$Tà‹ì. qqTï
s¡øÏå+#· düeTs¡Tú\T >±ì MTs¡T Á<ÛäTe⁄ì, $;ÛwüDTì, yê] yê] n;ÛwüºeTT
˝§dü+– s¡øÏå+∫‹s¡ì qeTTàf…≥T¢ ? qqTï MT¬s+<äT\≈£î ù|øÏå+∫‹].
m+‘√eT+~ MT bÕ<ä T ø£ \ q]Ã+#· T #· T Hêïs¡ T . n{§¢ q s¡ T Ãyê]øÏ
MTs¡;ÛwüºeTT*#ÓÃ<äs¡T. nì q$Tà‹ì. Hê≈£î ‘·–q XÊdæÔnjÓT´qT. ˙e⁄
$XÊ«dü|òü÷‘·≈£î&Éeì ‘˚*q~. Çø£MT<ä≥ $TeTTà\ HÓe«s¡T $X¯«dæ+‘·Ts¡T ?
ÁãVü≤àVü≤‘ê´<√wüeTT#˚ |”&+ç |üã&ç $TeTTà\ X¯sD¡ TH=+~‹ì. Á|ü<eä∏ TeTTq
n+^ø£]+∫ Ç|ü&ÉT $&ÉHê&ç‹]. ˇø£ >√e⁄ yê´Á|òTü uÛj Ñ T· eTT#˚ |üsT¡ >¬ ‹Ôe∫Ã
ˇø£ j·TeqTì >∑èVü≤eTT Á|üy˚•+#· yê&É<ë›ìì Væ≤+dæ+#·Tq≥T\ Hê>∑‹j·TT
njÓTqT. <˚e⁄ì <ä]Ù+#· H=ø£ <äTs¡<äèwüßº&ÉT <˚yê\j·TeTT˝ÀìøÏ b˛e⁄#·T+&É
Ä <˚yê\j·Ty˚T $]– yêì MT<ä |ü&çq≥¢jÓT´qT. z >∑Ts¡TeT÷]Ô !
Hê>∑‹Ç≥¢jTÓ ´qì ÄyÓT <äT'œ+#·T#·T+&É Ç+‘·˝À ‘Ó\y¢ ê¬sqT. Á>±eTeTT˝Àì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 102
Áu≤Vü≤àDT\+<äs¡T e∫Ã m+<äT≈£î <äT'œ+#Ó<äs¡T ? eT÷s¡â‘·«eTTqT
$&ÉHê&ÉTeTT. u≤\Tì X¯e$TeTTà. qBrs¡eTTq≈£î dü+kÕÿs¡eTTq≈£î
rdæø=ìb˛jÓT<äeTì]. ÄyÓT n|ü&ÉT Ä X¯eeTTqT >∑{Ïº>∑ ‘·q bı≥º≈£î
eÁdüeÔ TT#˚ >∑≥Tºø=ì á u≤\Tì‘√ >∑÷&É qqTïqT ø±*Ãy˚jT· T&ÉT, nì #Ó|ü #·T
u≤\Tì X¯eeTTqT yês¡\ øÏe«ø£ b˛jÓTqT. n+<äsT¡ qT ÄyÓT eT÷s¡‘â «· eTTq≈£î
$+‘·b˛e⁄#·T #·÷#·T#·T+&ç]. Ç+‘·˝À eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTjÓT´qT.
Á>±eTdüTú\+<äs¡T n#·Ã≥≈£î düeT≈£L&ç]. ø±ì me«s¡TqT ÄyÓT eTqdüT‡q≈£î
düe÷<ÛëqeTTqT #Ó|üŒs¡sTT]. n<˚ düeTj·TeTTq ÄyÓT <äè&ÛÉuÛÑøÏÔøÏ yÓT#ÓÃ
uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\T&ÉsTTq lqèdæ+Vü≤ düsd¡ «ü r kÕ«$Tyês¡T ˇø£ ÁãVü≤à#ê] s¡÷|üeTTq
q#·Ã≥≈£î e∫Ã] yês¡T ÄyÓTqT >∑÷]Ã #˚j·TTVæ≤‘·uÀ<Ûä ô|’ n<Ûë´j·TeTTq
ÁXÀ‘·\T $q>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq Çs¡Te~j·Te
XÀ¢ˆˆ |”‘ê]ΔyêsTT‘ê«jÓ÷ Áu≤Vü≤àD…ÆúÛÑœÔuÛ≤$‘·' ˆ
<ä<Í|ü⁄Á‘Ídü>∑‹<ä' l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeTˆˆ
uÛ≤ˆˆ dü+‘êqqwüºeTT ø£\yês¡T á XÀ¢ø£eTT »|æ+∫q BsêÈj·TTwüà+‘·T&Ó’q
|ü⁄Á‘·T&ÉT ø£\T>∑>∑\&ÉT.
Çs¡Te~ ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT 103
Çs¡Te~ ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT
z+ ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T z+
z+ l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' z+ l>∑Ts¡TeT÷s¡Ôj˚T qeT'
z+ l>∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'
<äT'œ+#·T#·Tqï nÁu≤Vü≤àDÁd”Ôì Ä ÁãVü≤à#ê] düMT|æ+∫ Ç≥T¢
#Ó|ü#·T+&ç]. ne÷à ! eT÷s¡Tâsê\esTT m+<äTø£\T <äT'œ+#Ó<äe⁄. á
dü+kÕs¡eTT ø£åDuÛÑ+>∑Ts¡eTT, |ü⁄{Ïºq<Óes¡T ? #·∫Ãq<Óes¡T ? X¯Øs¡eTT\T
»\ãT<äT“<äeTT\ (˙{ÏãT&É>∑\T) e˝… ø£s¡àeX¯eTTq |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\
dü+jÓ÷>∑eTT#˚ »ìà+#·TqT. n{Ïº ø£s¡à ø£åsTT+#·>± q$ q•+#·TqT.
e÷j·÷bÕX¯eTT˝À|ü&ç |ü+#·uÛÑ÷‘·$ø±s¡eTsTTq <˚Vü≤eTTqT |ü⁄Á‘·T&Éì,
uÛ≤s¡´j·Tì, uÛsÑ jÔ¡ T· ì, k˛<äsT¡ &Éìj·TT ‘·\‘·Ts¡T. dü‘«· s¡»düyÔ ÷Ó >∑TDeTT\˝À,
dü ‘ · « >∑ T DeTTqT ã{Ï º <˚ e ‘· « eTT, s¡ C À>∑ T DeTT#˚ eTqTwü ´ ‘· « eTT.
‘·yÓ÷>∑TDeTT#˚ |üX¯ó|üøå±´~ ˙#·»qàÁbÕ|æÔj·TT Ä‘·à≈£î |òüT{Ï+#·T#·T+&ÉTqT
yê] yê] ø£sà¡ qqTdü]+∫ düTK<äT'KeTT\ HÓ+‘·yês¡TqT nqTuÛ$Ñ +ø£ ‘·|Œü <äT.
e÷j·÷bÕX¯ã<äTΔ\sTT Je⁄\T ø£sêàqTuÛÑeeTT H=+<äT<äTs¡T. ø£˝≤Œ+‘·eTT
J$+#·T <˚e‘·\≈£î düVæ≤‘·eTT ø£sêàqTuÛÑeeTT ‘·|üŒ<äT. e÷qe⁄\ e÷≥
#Ó|üŒH˚\. Je⁄&ÉT <˚Vü≤eTT MT<ä Hê<Ûës¡|ü&ÉTqT. <˚Vü≤eTT ø±˝≤BÛqeTT\T
j·TT+&ÉTqT. ø±\eTT ø£s¡àø£BÛqeTsTT q&É#·TqT. ø£sêàqTs¡÷|üeTT>∑ Á|ü‹
<˚Vü≤<Ûë]j·TT |ü⁄≥Tº≥ ô|qT>∑T≥ q•+#·T≥ yÓTT<ä\>∑T $ø±s¡eTT\
H=+<äT#·T+&ÉTqT. Ç{Ïº <˚V≤ü eTT dæsú e¡ Tì qeTàsê<äT. ø±qH˚ $y˚øe£ TT ø£\yês¡T
ˇø£s¡T »ìà+∫q dü+‘√wüeTT>±ì eTs¡DÏ+∫q <äT'KeTTqT >±ì bı+<äs¡T.
Á|ü‹yê]øÏ |ü⁄≥Tº≥≈£î |üPs¡«eTT <˚Vü≤eTT ˝Ò≈£î+&ÓqT. eTs¡DÏ+∫q ‹]–
n<äèX¯éT>∑TqT. eT<Û´ä q ø=\~ ø±\eTT e÷Á‘·yT˚ >√#·]+#·qT. Ç{Ï<º V˚ ≤ü eTT
dü«|üï X¯Øs¡eTT e˝… qdæús¡eTìj·TT, ø£*Œ‘·eTìj·TT uÛ≤$+#·e\j·TTqT.
ø£sà¡ qqTdü]+∫ ø=+<äsT¡ u≤\éTTqH˚ eTs¡D+Ï #Ó<sä T¡ . ø=+<äsT¡ j·TÚeqeTTq
eT]ø=+<äs¡T eè<ëΔ|üéTTq eTs¡DÏ+‘·Ts¡T. yê] yê] |üPsê«]®‘·eTT MT<ä
yê] yê] J$‘· e÷<Û ë s¡ | ü & ç j · T T+&É T qT. ì»$T≥T¢ + &É HÓ e «s¡ T
e÷j·÷bÕX¯eTT˝À|ü&ç Hê‘·+Á&ç, Hê ‘·*¢, Hê ≈£îe÷s¡T&ÉT Hê k˛<äs¡T&ÉT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 104
nqTyê´ yÓ÷Vü≤eTT˝À qT+<äTs√ yês¡T eT÷&ÛÉT\ì ‘Ó*j·Tq>∑TqT. πs‘·düT‡
jÓTTø£ÿj·TT s¡ø£ÔeTTjÓTTø£ÿj·TT düy˚Tàfi¯qeTTq »ìà+∫q á <˚Vü≤eTT
u≤Vü≤éTTqT eTH√Vü≤s¡eTT>∑ ø£qã&çqqT ndüV≤ü éTT\>∑T eT\eT÷Á‘·eTT\T,
e÷+düeTT, meTTø£\T, yÓTT<ä\>∑T |ü<ës¡úeTT\#˚ ì+&çj·TT+&ÉTqT. Ç{Ïº
<˚V≤ü eTTqT dæsú e¡ Tì ‘·\#·Tf…≥T¢ ? ø±\eTTqT »sTT+#·HeÓ «]øÏì ‘·se¡ TT>±<äT,
dü«|üïeTTq ø£q|üã&çq |ü<ës¡úeTTqT >∑÷]Ã yÓT\T≈£îe H=+~q ‘·s¡Tyê‘·
˝Ò<äì me«s¡sTTq <äT'K|ü&ÉT<äTsê: $y˚øÏ nsTTq yê&Óe«&ÉT Ç+Á<äC≤\eTT
e˝…q dæús¡eT>∑T <˚Vü≤eTTqT dæús¡eTì qeTàC≤\&ÉT.˙≈£î Ç+‘·≈£î |üPs¡«eTT
mìï »qàeTT\T >∑&É#ÓH√: Ä j·÷»qà\j·T+<äT m+‘· eT+~øÏ ‘·*¢yÓ’‹y√
m+‘·eT+~øÏ uÛ≤s¡ésTT‹y√ : yês¡\ ø√düeTT ˙e⁄ <äT'œ+#·T#·T+{Ïyê
nfÒ¢ á u≤\Tì j·T+<äTqT eTeTø±s¡eTTqT $&ÉHê&ÉTeTT. Á>±eTdüTú\T á
X¯eeTTq≈£î XÊÁdüÔ Ø‹ì dü+kÕÿs¡yÓTTq¬sÃ<äs¡T. nì Ä ÁuVü≤à#ê] #Ó|üŒ
ÄyÓT yê] yêø£éTT\T $ì ‹]– yê]‘√ ì≥¢qT #·Tqï~.
kÕ«MT ! MTs¡T ø£s¡TD‘√ Hê≈£î ‘·‘·Ô«eTT qT|ü<˚•+∫‹]. MTs¡T
#Ó|Œæ q<ä+‘·jT· T ì»y˚T>±ì HêeTqeTTq n{Ïº ‘·‘«Ô· eTT ì\Te≈£îqï~. MTs¡T
ÁbÕs¡ãΔeTTq≈£î ã\eTT #Ó|ü#·THêïs¡T. ÁbÕs¡ãΔy˚T m+‘·yê]øÏ ‘·|üŒø£
qqTuÛÑ$+#·e\dæj·TTqï#√ Çø£ áX¯«s¡Tì uÛÑõ+#·qedüs¡eTT ˝Ò<äT. ˇø£&ÉT
»«s¡eTT#˚ |”&ç+|üã&ç yÓ’<äT´ì düMT|æ+∫ n‘·ì e\q ‘·–q Wwü<ÛäeTTqT
d”«ø£]+∫ Äs√>∑éTT H=+<äT≥ #·÷#·T#·THêïeTT. me]ø£sTTq Ä|ü<ä
e∫Ãq|ü⁄&ÉT düeTs¡Tú\sTTq yê]ì X¯s¡DTbı+<äT≥j·TT yê] e\q ‘·eT
Ä|ü‘·TÔqT ‘=\–+#·Tø=qT≥j·TT eTqeTT ˝Àø£eTTq #·÷#·T≥ ˝Ò<ë! nfÒ¢
H˚qTqT |üPs¡«eTT <Óe’ V”≤qTsê\qsTT Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&É>T∑ qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü r
kÕ«$T yê]ì X¯ s ¡ D Tbı+~‹ì. yê] e\q es¡ e TT H=+~‹ì.
n|üŒ{ÏqT+&çj·TT ì•Ã+‘·>∑ qTHêïqT. kÕ«$T yê] yêø£éTTqT $X¯«dæ+∫q
qqTï eT÷s¡Tâsê\qT>∑ MT¬s≥T¢ #Ó|üŒ>∑\s¡T? kÕ«$T Hê≈£î $XÊ«dü|òü÷‘·
yÓTTq¬sÃqT. ø±q ì{Ïº ø°]Ô yês¡\≈£î sê>∑\+<äT\≈£î >±qT yê]qT<˚›•+∫
á <˚Vü≤eTTqT ‘·´õ+#· düeTø£{Ïº‹ì nì düe÷<ÛëqeTT #Óô|ŒqT. ÄyÓT
yêø£éTT\T $ì, ÄyÓT <äè&ÛuÉ øÑÛ øÔÏ Ï yÓT#·TÃø=ì ÄyÓT‘√ ì≥¢ì]. ne÷à kÕ«$T
yê] j·T+<äT n{Ïº <äè&ÛÉ $XÊ«düeTT ˙≈£îqï#√ ìø£ÿ&É H˚&Ãç @$T Á|üj÷Ó »qeTT
m#·Ã≥ ˙≈£î kÕ«$T yês¡T es¡yÓTTdü+–s√ n{Ïº |ü+#·qB dü+>∑eTeTTq
qTqï ñ<äT+ãs¡ eèø£åeTT e<ä›≈£î ˙ u≤\Tì ø£fi‚ãs¡eTTqT ø=ìb˛sTT yê]
bÕ<äeTT\ j·T+<äT+#·TeTT. nì #Ó|æŒ ÁãVü≤à#ê] yÓ[¢b˛sTT]. ÄyÓTj·TT
yê] yêø£éTT\T $ì yês¡T #Ó|æŒq≥T\ |æ\¢yêì X¯eeTTqT ‘·q eÁdüÔeTT˝À
ø£≥Tºø=ì uÛÑs¡Ô‘√ düVü≤ ñ<äT+ãs¡eèø£åeTTqT düMT|æ+∫ n#·Ã≥ u≤\Tì
X¯eeTT+∫ |ü≥sº êì ø√|üeTT‘√ ‘·q •s¡eTTqT ÄbÕ<äTø£\≈£îy˚dæ ø=≥Tºø=HÓqT.
ÄyÓT s¡ø£ÔeTT#˚ bÕ<äTø£\T>∑÷&É ‘·&ÉôdqT |ü⁄Á‘·XÀø£eTT nìï <äT'KeTT\ø£+f…
q~Ûøe£ TT. n~ ø£jå T· s√>∑eTTe+{Ï~ ÄyÓT n#·Ã≥ $\|æ+#·T#·T+&ÓqT. Ç+‘·˝À
Á>±eTdüTú\+<äs¡T e∫Ã ne÷à <äT'œ+∫ @$T Á|üjÓ÷»qeTT. dü÷s¡T´&ÉT
ndüÔ$T+#·T#·THêï&ÉT. á ns¡DéTTq sêÁ‹ø±\eTTq eTqTwüß´˝…e«s¡T
qT+&ÉC≤\s¡T. X¯eeTT ìeTTà. dü+düÿ]+#Ó<äeTT nì nH˚ø£$<ÛäeTT\
Áã‹$T˝≤&çqqT yê] e÷≥\HêyÓT ô|&É#Ó$ì ô|{Ïº X¯eeTT ˙j·Tø£ nfÒ¢
<äT'œ+#·T#·T+&ÓqT. n|ü⁄Œ&ÉT Á>±eTdüT\ú +<äsT¡ áyÓT eTqe÷≥ $qT≥ ˝Ò<Tä .
eTq$T#·Ã≥ qT+&É‘>· <∑ Tä . sπ |ü{Ï ~qeTTq ÁbÕ‘·'ø±\eTTq e#ÓÃ<äeTT. sêÁ‹
X¯eeTT <äTs¡Z+<ÛäeTT#˚ yê´|üÔeT>∑TqT. n|ü⁄Œ&ÉT ‘·|üŒø£ Ç∫Ãy˚j·TTqT. nì
nqTø=ì yê] >∑èVü≤eTT\≈£î yÓ[fl]. s¬ +&ÉT ~qeTT\qT+&çjT· T Ä <ä+|ü‘T· \≈£î
<äT'KeTT#˚ ìÁ<ä˝Ò≈£î+&ÓqT. Ä sêÁ‹j·TT eT÷&ÉT C≤eTT\T >∑&ç#ÓqT
n|ü&Éø£kÕà‘·TÔ>∑ ÄyÓT≈£î ìÁ<äe#ÓÃqT. dü«|üïeTTq »{≤<Ûë]nsTT,
uÛÑdüà$uÛÑ÷wæ‘·T&ÉsTT s¡TÁ<ëø£åe÷\\<Ûä]+∫ yê´Á|òüT#·s¡à |ü]<ÛëqT&ÉsTT
Vü≤düÔeTT\+<äT jÓ÷>∑<ä+&ÉeTTqT Á‹X¯S\eTTqT <Ûä]+∫ kÕ«$Tyês¡T
<äs¡Ùq$T∫Ã ÄyÓT‘√ ne÷à qqTï }s¡ø£ m+<äT\≈£î ‹{Ïº b˛j·TT#·THêïs¡T?
˙ ≈£îe÷s¡Tq≈£î ∫øÏ‘·‡ #˚j·Te∫Ã‹ì. eTs¡DÏ+#·T≥j·Tq ÁbÕDyêj·TTe⁄
b˛e⁄≥j˚T >∑<ë! H√s¡T‘ÓsT¡ e⁄eTT ÁbÕDeTT b˛ôd<äqì #Ó|Œæ ø=~› uÛdÑ àü eTTqT
Ä X¯ e eTT MT<ä #· * ¢ ] . Ç+‘· ˝ À HêyÓ T ≈£ î yÓ T \≈£ î ee#Ó Ã qT.
uÛÑj·T;Û‘·Tsê\jÓT´qT. Ç~ ÁuÛ≤+‹j·÷! eTs¡DÏ+∫q yês¡T Áã‘·T≈£î≥
m+<äsTTq ø£\<ë! eTq ÁbÕs¡ãΔ$T≥T\T+&É <˚e⁄&˚$T#˚j·TTqT. eTqeTT
yÓT\≈£îe >±qTqï|ü⁄Œ&˚$T nqTø=+<äTyÓ÷ n~j˚T dü«|üïeTTq ø£qã&ÉTqT.
eT÷s¡Tsâ ê\qsTT nC≤„qeTT‘√ kÕ«$Tyê]j·T+<äT <√wüe÷s√|æ+∫‹ì. nì
|ü]|ü]$<ÛäeTT\ ∫+‹+#·T#·T Ä X¯eeTTqT ø=+#ÓeTT <ä÷s¡eTT>∑qT+#ÓqT.
n+‘·˝À Ä u≤\Tì X¯Øs¡eT+<äT #Ó’‘·qéTT Á|üy˚•+#ÓqT. nej·TeeTT\T
ø£<ä˝kÕ¬>qT. Ç~ @$T: uÛÑ÷‘êy˚X¯e÷: nì ÄyÓT X¯+øÏ+#·T#·T+&É u≤\T&ÉT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 106
˝Ò∫ ≈£Ls=Ãì ne÷à Äø£*j·T>∑T#·Tqï~. nqïeTT ô|≥TºeTì n&ÉT>∑T#·T
@&ÉTekÕ¬>qT. yÓ+≥H˚ ÄyÓT≈£î düqÔ eTT\ qT+&ç ø°så e¡ TT Ádü$+#ÓqT. n|ü&ÜyÓT
dü+<˚V≤ü eTT $&ÉHê&ç u≤\Tì m‘·TøÔ =ì düqÔ ´$T#ÓÃqT. yêìì rdæø=ì uÛsÑ qÔ¡ T
düMT|æ+∫ »]–q eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT <ä+|ü‘·T\T ñ
<äT+ãs¡eèø£åeTT e<ä›≈£î e∫Ã Á|ü<äøÏåDyÓTTq]Ã kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+∫
Ç≥T¢ düTÔ‹+∫].
z Á‹eT÷]Ôd«ü s¡÷bÕ! »j·T»j·T : ˙e⁄ uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\T &Ée⁄ $X¯«‘ês¡≈î£ &Ée⁄.
˙ eTVæ≤eT e]í+#· HÓe«]øÏ ‘·s¡eTT>±<äT e÷ n|üsê<ÛäeTT\ ø£å$T+#·T&ÉT.
u≤\T&ÉT ø√|üeTT e∫Ãq|ü⁄&ÉT ‘·q ‘·*ì¢ ø£s√ƒ s¡eTT>∑ ‘·÷\Hê&ÉTqT. n≥T\H˚
y˚TeTT >∑÷&É ø£wüºø±\eTTq H√{ÏøÏe∫Ãq≥T\ $TeTTà <ä÷wæ+∫‹$T. e÷
n|üsê<ÛäeTT\ eTìï+∫ s¡øÏå+#·T&ÉT. MTπs e÷≈£î X¯s¡DéTT. nì ÁbÕ]ú+∫
u≤\Tì‘√ düVü‰ ø£ècÕíq~˝À kÕïqyÓTTq]Ã Ä ˙{Ï‘√ s¡ø£ÔeTT‘√ ‘·&çdæq
kÕ«$Tyê] bÕ<äTø£\ Á|üøå±fi¯qyÓTTq]Ã ñ<äT+ãs¡ eèø£åeT÷\eTTq
B|üeT÷*ø£\ q]Œ+∫ X¯MT|üÁ‘·eTT\#˚‘·qT Ç+ø£ qH˚ø£ |ü⁄wüŒeTT\#˚‘·qT
kÕ«$Tyê] bÕ<äTø£\ |üPõ+∫ ˙sê»q$T∫Ã]. Ç+‘·˝À ‘Ó\¢yê¬sqT.
Á>±eTdüT\ú T Ä u≤\Tì X¯eeTTqT dü+düÿ]+#·e\j·TTqqT uÛ≤eeTT‘√ q#·Ã≥≈£î
e∫Ã u≤\T&ÉT J$+∫ Ä&ÉTø=qT#·T+&ÉT≥ #·÷∫ $dæà‘·T\sTT].
HêeT<Ûës¡ø± : l >∑Ts¡TkÕúqeTT jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT $+{Ï$>∑<ë! >∑Ts¡TeT÷]Ô
düs¡«ø±\eTT\j·T+<äTqT ñ<äT+ãs¡ eèø£åeT÷\eTTq qT+<äTs¡T. yê]ì
Äsê~Û + #· T ≥#˚ uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ eTH√s¡ < ∏ ä e TT\ìïj· T T HÓ s ¡ y ˚ s ¡ T qT. e+<Û ä ´
|ü ⁄ Á‘· e ‹j· T >∑ T qT. <ä ] Á<ä T &É T leT+‘· T &É > ∑ T qT. s√>∑ | ” & ç ‘ · T \T
Äs√>∑é+‘·T\>∑T<äTs¡T. n|üeTè‘·Tú≤<Ûä\T ‘=\>∑TqT. uÛÑøÏÔuÛ≤eeTT‘√ >∑Ts¡T
eT÷]Ô bÕ<äTø£\ HÓe«s¡T |üPõ+‘·Ts√ yê] ø√]ø£\qT >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT
|üP]Ô#j ˚ T· TqT. n+>∑V≤” qT\T, ≈£îwüßs˜ √>∑eTT‘√ u≤<Û|ä &ü TÉ yês¡T n+>∑ yÓø’ \£ éTT
b˛sTT düTes¡í <˚Vü≤eTT ø£\yês¡T ø±>∑\s¡T, Vü≤è<äj·TX¯S\, >∑+&ÉeT÷\,
n|ükÕàs¡eTT. yÓTT<ä\>∑T s√>∑eTT\T düVæ≤‘·eTT >∑Ts¡TbÕ<äTø£\ q]Ã+#·T≥#˚,
qT|üX¯$T+#·TqT. ñ<äT+ãs¡ eèø£åeTT ø£\Œeèø£åeTT >±q n{Ïº eèø£åeTTqT
|üPõ+#·T≥#˚ eT+<äeT‘·T\T, eT÷>∑yês¡T, ≈£î+{Ïyês¡T yÓTT<ä\>∑T yês¡T
yê] yê] yÓ’ø£\éTT\ b˛>=≥Tºø=+<äTs¡T. Çf…¢+‘· e]í+∫ #Ó|üŒ>∑\qT.
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTT øπ e\eTT ø±eT<Ûq˚ Te⁄ Ç{Ïº >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT ÁX¯<‘Δä √ $qTyês¡T
düsê«;ÛwüºeTT\ H=+<ä>∑\s¡T, nì dæ<äΔeTTìHêeT <Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* Çs¡Te~jÓTTø£≥e
j·T<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
~>∑+ãsê ~>∑+ãsê l bÕ<ä e\¢uÛÑ ~>∑+ãsê
XÀ¢ˆˆ ‘·‘·«+ jÓ÷HeTè‘·|ü⁄Á‘êjÓÆT uÀ<ÛäsTT‘ê«Vü≤´Jej·T‘Y
eTè‘·+ ø£\Œ<äèeTdüú dü‡' l<ä‘·Ô X¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
‘êˆˆ 20,21 s¬ +&ÉT n<Ûë´j·TeTT\T ˇø£s√E |ü]+ƒ #·e˝…qT. dü+‘êqeTT
˝Òìyê]øÏ dü+‘êqeTT ø£\T>∑TqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 108
Çs¡Te~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ #˚‘·T\T CÀ&ç+∫
dæ<äΔeTT˙+Á<ë! qs¡dæ+Vü≤düs¡dü«rkÕ«$T yês¡T neTs¡|ü⁄s¡eTT $&É∫
>∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTT Á|üy˚•+∫s¡ì #Ó|æŒ‹]. n#·Ã{Ï eè‘êÔ+‘·eTTqT Hê≈£î
ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
HêeT<Ûës¡ø±! ˙e⁄ >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T&ÉesTT‹$. ˙ J$‘·eTT ø£&ÉT
<ÛäqéTT. ˙ Á|üX¯ïe\q Hê≈£î dü+‘√wüeTjÓT´qT. ø±eT<Û˚qTe⁄‘√ düeTeT>∑T
>∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT ˙≈£î #Ó|ü#·THêïqT.
kÕ«$T yês¡T >∑+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTq dü+>∑eTeTTq >∑T|üsÔ ÷¡ |üeTT>∑ qT+&ç].
n#·Ã≥ ;Ûe÷q~ ñ‘·sÔ y¡ êVæ≤ì nsTT Á|üeVæ≤+#·TqT. neTs¡C≤ j·TqT eT]jÓTTø£
q~ n+<äT ø£*j·TT≥#˚ Ä dü+>∑eT kÕúqeTT >=|üŒ rs¡úπøåÁ‘·eTT>∑
|ü]>∑D+Ï #·‘–· j·TTqï~. n#·Ã≥ H=ø£ nX¯«‘·ú eèø£eå TT ø£\<äT. Ä øπ Áå ‘·eTT
Á|üj÷· >∑‘√ düe÷qeTT. Ç+ø£qT Ä øπ Áå ‘·eTTq nwürº s¡eú TT\T ø£\e⁄. yê{Ï
eTVæ≤eT Á|üd+ü >∑eX¯eTTq ˙≈£î eTT+<äT #Ó|Œü ã&ÉTqT. düeTdüÔ rs¡eú TT\TqT l
>∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\j·T+<˚ >∑\e⁄. nsTTqqT yês¡T rs¡ú øπ Áå ‘·|sü ´¡ ≥qeTT
#˚jT· T≥j·TT. n#·Ã≥ ìedæ+#·T≥j·TT øπ e\eTT uÛøÑ »Ô£ qT\ ‘·]+|üCj Ò T· T≥≈£î
e÷Á‘·yT˚ yêsê dü+>∑eTeTTq >∑T|üeÔ TT>∑ qTqïqT yê] eTVæ≤eT Ä∫s¡ø±\eTTqH˚
Á|üø{£ ‘Ï e· TjÓT´qT. dü÷s¡T´&ÉT m+‘· >∑T|üeÔ TT>∑ qT+&É<\ä ∫qqT n‘·ì Á|üø±X¯eTT
ãVæ≤s¡‘Z e· TT ø±≈£î+&ÉTHê— kÕ«$Tyês¡T dü+>∑eTeTTq ns¡DéTTq ìedæ+∫j·TT
_Ûø±å s¡eú TT eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq≈£î >∑+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTq≈£î yÓfió¯ fl#·T+&ç]. Ä
Á>±eTeTTq q÷s¡T Áu≤Vü≤àD >∑èVü≤eTT\T ø£\e⁄.
n~jÓTTø£ Áu≤Vü≤àD nÁ>∑V‰ü s¡eTT, y˚<bä Õssƒ≈¡ î£ \T n+<äT m+<äs√ >∑\s¡T.
n{Ïº q>∑s¡eTTq $TøÏÿ* ;yê&É>∑T Áu≤Vü≤àDT&=ø£&ÉT ø£\&ÉT. yê] sTT+≥
ˇø£ >=&ÉT¶uÀ‘·T eTTdü* ãi…¿ø£\<äT. <ëìì Ä Á>±eTdüTÔ\sTTq ø£s¡¸≈£î\T
Çs¡Te~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT 109
eT{Ïº yÓ÷j·TT≥≈£î Ç+ø£qT nH˚ø£ |üqT\≈£î u≤&ÉT>∑≈£î ø=ìb˛e⁄#·T+<äTs¡T.
á Áu≤Vü≤àDT&ÉT _Ûø±å ≥qeTT‘√ J$+#·TqT. <ëì‘√ bÕ≥T á ãi…e¿ \qe#·TÃ
u≤&ÉT>∑qT ≈£L&É ‘·q Ks¡TÃ\≈£î ñ|üjÓ÷–+#·Tø=qT#·T+&ÓqT. kÕ«$Tyês¡T
Ä <ä+|ü‘·T\T kÕ‹«ø£dü«uÛ≤eeTT ø£\yês¡>∑T≥#˚ ‘·s¡#·T>± yê]sTT+{Ïπø
_Ûø£å≈£î b˛e⁄#·T+&ç]. Á>±eTeTT˝Àì <Ûäì≈£î\>∑T Áu≤Vü≤àDT\T eTqeTT
ÁXÀÁ‹j·TT\eTT. Ä j·TrX¯«s¡T&Óes√ ‘·s#¡ T· >± Ä ;<äÁu≤Vü≤àDTì >∑èVü≤eTTqπø
_Ûø£å≈£î b˛e⁄#·THêïs¡T. eTq sTT+&É¢≈£î e∫Ãq wüÁ&ÉkÕïqeTT \_Û+#·TqT>∑<ë.
nì |ü]|ü] $<ÛäeTT\ ì+<ë yêø£éTT\ |ü\T≈£î#·T+&ç]. uÛÑø£Ôe‘·‡\T&É>∑T
>∑Ts¡TeT÷]Ô Á|ü|ü+#êr‘·T&ÉT. ùde≈£î\ Væ≤‘·eTT qT<˚Δ$+∫ yê] yê]
>∑èVü≤eTT\ |ü$Á‘· yÓTTqs¡TÃ≥≈£î>±qT _Ûø±å ≥qeTTqT $Twü‘√ yÓfió¯ #¢ T· +<äTsπ >±ì
uÛÑøÏÔ˝Òìyê sTT+≥ q&ÉT>∑sTTq ì&És¡T. ì‘·´‘·è|ü⁄Ô&É>∑T >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ
wüÁ&ÉkÕïqeTT\#˚ @$T Á|üjÓ÷»qeTT. ø£èwüßí&ÉT ;<äyê&É>∑T $<äTs¡Tì
>∑èVü≤eTTq≈£î n‹~∏>± yÓfiË¢H˚ >±ì ÄVü‰«ì+∫qqT <äTs√´<ÛäqTì >∑èVü≤eTTq
$+<äT d”«ø£]+#ÓHê ? >∑Ts¡Tø£è|ü kÕ‹«ø£ dü«uÛ≤eeTT ø£\yê] j·T+<äT e÷Á‘·yT˚
Á|üdü]+#·TqT. >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T&ÉsTTq yê&ÉT ÇVü≤|üs¡düTKeTT\
#·÷s¡>=qTeTT. leT+‘·T\‘√ yê] πø$T Á|üjÓ÷»qeTT ? yês¡T ‘·\∫q
ø£åD≤s¡ΔeTTq ø£&ÉT ;<äyêìì #·Áø£e]Ô>∑ #˚j·T>∑\s¡T. ø√|æ+∫q#√
Ç+Á<äTq+‘·yêìì uÛÑdüàyÓTTqs¡Ã düeTs¡Tú\T. ‘·q uÛÑ≈£îÔ\H=dü≥ Áyêj·Tã&çq
<äTwüº*|æ düVæ≤‘·eTT ‘·eT bÕ<ädüŒs¡Ùe÷Á‘·eTT#˚ e÷]Ãy˚j·T>∑\s¡T. n{Ïº
>∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ _s¡T<ëefi¯ó\ H˚HÓ+‘· e]í+#·>∑\qT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 110
Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT mìï »qà\j·T+<√ m+‘·j÷Ó |ü⁄DýÓTTq]+#ÓqT. >±qH˚
>∑Ts¡TeT÷]Ô yê] sTT+{ÏøÏ _Ûø£å≈£î yÓfi¯ó¢≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. yÓ’XÊK e÷düeTT,
eT<Ûë´Vü≤ï düeTj·TeTT Áu≤Vü≤àDT&ÉT _Ûøå±≥q≈£î yÓ[¢j·TT+&ÓqT. Ä ~qeTTq
<Óe’ eX¯eTTq HÓe«s¡TqT Ä eTTdü* ãi…q¿ T u≤&ÉT>∑≈î£ >±qT rdæø=ì b˛s¡sTT]
n~ yê] sTT+{Ïãj·T≥ ø£{Ïºy˚j·Tã&ç j·TT+&ÓqT. n<˚ düeTj·TeTTq≈£î
>∑Ts¡TeT÷]Ô yê]sTT+{ÏøÏ e∫Ã _Ûøå±+<˚Væ≤ j·Tì nì]. yê] e÷≥
$qT≥‘√&ÉH˚, |ü‹Áe‘·j·T>∑T Ä Áu≤Vü≤àDTì uÛ≤s¡´ ~>∑TZq e∫Ã kÕ«$Tyê]øÏ
qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT Hê uÛsÑ Ô¡ j·÷j·Tes¡eTTq≈£î>±qT yÓ[j ¢ T· THêïs¡T. oÁ|òTü eTT>∑
eT+∫<ÛëqéTT rdæø=ì sê>∑\s¡T. á ÄdüqeTTq ≈£Ls¡TÃ+&ç n+‘·es¡≈£î
nqTcÕ˜qyÓTTqs¡TÃ #·T+&ÉT&Éì $qj·TeTT‘√ ÁbÕ]ú+#ÓqT. yês¡T nfÒ¢
ÄdüqeTTq ≈£Ls=Ãì ÄyÓT‘√ ne÷à ! uÛÑs¡Ôe#ÓÃ<äs¡ì #Ó|ü#·THêïe⁄.
n+‘·es¡≈£î qT+&ÉC≤\qT. MTsTT+≥ ãi…¿ø£\<äTø£<ë ! bÕ\T Ç∫Ãq
Á‘ê–b˛jÓT<äeTì]. n|ü&ÉT ÄyÓT kÕ«MT— @$T #Ó|ü<äTqT. áπ><Ó
|ü⁄≥Tºø£qT+&çj·TT e÷ sTT+≥H˚ ô|]–q~. ø£≥Tº≥ áqT≥ ms¡T>∑<äT.
eTTdü*<äsTTq~. Bìì <äTqï|ü‘·TqT b˛wæ+∫q≥T\ b˛wæ+#·T#·THêïeTT.
ì‘·éTT Á>±eTdüTú\T Bìì u≤&ÉT>∑≈£î rdæø=ìb˛e⁄#·T+<äTs¡T. Ä Á<äeéTT
e÷≈£î ø=+#ÓeTT Ä<Ûës¡eT>∑T#·Tqï~. H˚&TÉ e÷<äTs¡<èä wüeº TTq Bìì me«s¡TqT
u≤&ÉT>∑≈î£ rdæø=ì b˛˝ÒsT¡ . n+<äTe\q ì~ sTT+{Ï j·T+<äT ñqï~ nHÓqT.
n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô qe⁄«#·T nã<äΔeTT˝≤&Ó<äy˚\ ! n~ bÕ\˙j·T>∑\<äT.
Hêe÷≥ q$Tà bÕ\T|æ+&ÉTeTT. Ä ø°ås¡eTT\H˚ H˚qTÁ‘ê– b˛jÓT<äqT nì].
n+‘· ÄyÓT yê] yêø£éTT\ $X¯«dæ+∫ bÕÁ‘·qT rdæø=ì Ä ãi…q¿ T düMT|æ+#·
<ëì s¡÷|üy˚T e÷¬sqT.¬s+&ÉT bÕÁ‘·eTT\ ì+&É ø°ås¡$T#ÓÃqT. Ä Áu≤Vü≤àDTì
uÛ≤s¡´ n~#·÷∫ @$T∫Á‘·eTT. Ms¡T áX¯«s¡T˝Ò ø±e#·TÃqT. nì uÛ≤$+∫
Äø°ås¡eTT\ y˚&ç#˚dæ kÕ«$Tyê]øÏ _Ûø£å H=dü¬>qT. >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+‘·dæ+∫
b˛e⁄#·T MTs¡K+&É \ø°åàdü+|üqTï\T ø±>∑\s¡T. |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ>±
ÇVü≤|üs¡kÂKéTT\ H=+<ä>∑\s¡T nì Äos¡«~+∫ ‘·eT ìyêdü kÕúqeTsTTq
dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ&É*]. n|ü&ÉT >∑èVü≤j·T»e÷ì sTT+{ÏøÏ sê>∑ ÄyÓT
»]–q eè‘êÔ+‘·eTTqT n‘·ì‘√ #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT n‘·qT #ê˝≤ dü+‘·d+æ ∫
eTq |ü⁄DéTT eT+∫~. H˚{ÏøÏ >∑Ts¡TeT÷]Ô nqTÁ>∑Vü≤eTT \_Û+#ÓqT nì
Çs¡Te~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT 111
#Ó|ü #·T uÛ≤sê´ düyT˚ ‘·eTT>∑ |üPC≤Á<äeéTT\ yÓ+≥ì&ÉTø=ì dü+>∑eTeTTq≈£î
yÓ[¢ n#·Ã≥ nX¯«‘·úeèø£åeT÷\eTTq ≈£Ls=Ãìj·TTqï >∑Ts¡TeT÷]Ôì |üPõ+∫
düT‹Ô +#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]ÔjT· T yê]ì Äos¡«~+∫]. yê]e\q es¡eTT\H=+~
Ä <ä+|ü‘·T\T ‘·eT >∑èVü≤eTT#˚]]. ø±q H√HêeT<Ûës¡ø± ! >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î
bÕÁ‘· T &É s TTqyê&É T <ë]Á<ä ´ eTT H=+<ä ø £ nwü º ◊ X¯ « s¡ ´ eTT\‘√
‘·T\‘·÷>∑TqqT≥˝À HÓ{dºÏ +ü X¯jT· eTT ˝Ò<Tä . á n<Ûë´j·TeTT HÓes¡T |ü]+ƒ ‘·Ts√
$+<äTs√ yês¡T>∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T\T ø±>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡Ts¡∫‘·eTTq Çs¡Te~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
~>∑+ãsê ~>∑+ãsê lbÕ<ä e\¢uÛÑ ~>∑+ãsê
XÀ¢ˆˆ <√Vü≤j·÷e÷q _Ûøå±s¡ú+ jÓ÷e+<Ûë´+ eTVæ≤w”+Á|üuÛÑT' ˆ
<ë]Á<ä´sêe<ëedü‡' l<ä‘·Ô X¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
‘êˆˆ >∑D>±|ü⁄s¡eTTq >=&ÉT¶ãÁ¬s#˚ bÕ\qT |æ+&ç+∫].
á n<Ûë´j·TbÕsêj·TD#˚ bÕ&ç|ü+≥\T düeTè~Δ >±+#·TqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 112
Çs¡Te~eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ ne<ä÷‘·∫+‘·q+l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T z+
z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚TqeT', z+ »j·T l >∑Ts¡T<˚e<ä‘êÔ
z+ l >∑Ts¡TuÛÀ´ qeT'
dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ ô|’ ø£<∏ëeè‘êÔ+‘·eTTì≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T.
HêeT<Ûës¡ø± ! >∑Ts¡TeT÷]Ô ;<äÁu≤Vü≤àDTì >∑èVü≤eTTq eTVæ≤w” ø°ås¡eTT\T
_Ûø£å>∑Á>√* yÓ[¢qdü+>∑‹ $+{Ï$. Ä ãi…¿ ‹]– kÕj·T+ø±\eTTq≈£î
eTs¡THê&ÉT<äj·TeTTq≈£î >∑÷&É e÷eT÷\T bÕ&çπ><Ó\e˝… düeTè~Δ>∑
ø°så e¡ TT\ì#·TÃ#·TH˚ j·TT+&ÓqT. e÷eT÷\T Á|üø±s¡eTT Á>±eTdüT\ú sTTq ø£s¸¡ ≈î£ \T
Äπ><ÓqT u≤&ÉT>∑≈£î>±qT ø=ìb˛ee∫Ã]. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT yês¡\‘√
e÷ ãi…¿ düeTè~Δ>∑ ø°ås¡eTT\ì#·TÃ#·Tqï~. Ç|ü&˚ á ¬s+&ÉT bÕÁ‘·\ì+&É
bÕ\T|æ+&ç‘·$T. ø±q Ç{Ïº ãi…¿qT u≤&ÉT>∑ ¬ø+<äT\øÏ#ÓÃ<äeTT bıeTàì].
yês¡T ÄX¯Ãs¡´|ü&ç Ç~ @MT ÄX¯Ãs¡éTT. ø£≥qº sTTq˝Ò<Tä . á qqsTTq˝Ò<Tä
bÕ\HÓ≥T\ì#ÓÃqT ? nì nqTø=qT#·T ‹]– yÓ[]¢ . áyês¡Ô Á>±eTeT+‘·jT· T
yê´|æ+#ÓqT. Ä Á>±e÷~Ûø±]j·T>∑T sêE á ∫Á‘e· TT$ì ÄX¯Ãs¡éTT‘√ Áu≤Vü≤àDTì
>∑èVü≤eTTq≈£î e∫Ã n‘·ìøÏ qeTdüÿ]+∫ >=&ÉTu¶ À‘·T ãi…e¿ \q bÕ\HÓ≥T¢ |æ+&ç‹].
nì Á|ü•ï+#ÓqT. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT sêE˝À sêC≤! ˇø£ kÕ«eTT\yês¡T
dü+>∑eTπøÁå ‘·eTTq e∫Ãj·TTHêïs¡T. Ç~ yê] eTVæ≤eT. yês¡T áX¯«s¡T\sTT
ñ+&Ée#·TÃqT. ø=ìïs√E\T>∑ e÷ sTT+{ÏøÏ _Ûø≈å£ î£ e#·TÃ#·T+&ç]. ìqï{Ïs√Eq
H˚qT Ç+≥ ˝ÒìdüeTj·TeTTq yês¡T e÷sTT+{ÏøÏ _Ûøå£ øπ ‘Ó+∫]. Ä düeTj·TeTTq
e÷π><Ó sTT+≥H˚ ø£≥ãº &çjT· T+&ÓqT. yês¡T ø°så e¡ TT\ _Ûø>å£ ∑ j·÷∫+∫]. ø°så e¡ TT\T
e÷sTT+≥ ˝Òeì Hê uÛ≤s¡´ #Ó|Œü MT sTT+≥ áπ><Ó ø£\<äT. >∑<ë ø°så e¡ TT
˝Ò<qä T≥ m+<äT≈£î. BìbÕ\T |æ‹øÏ ÇeTTà nì ÄC≤„|+æ ∫]. yê] yêø£ý˚T
ø±eT<Ûq˚ TejÓT´qT. n|üŒ{Ï qT+&çjT· T e÷ >π <Ó ø°så e¡ TT\ ì#·TÃ#·TH˚ j·TTqï~.
Ç~ n+‘·jT· T Ä eTVü‰‘·Tàì Á|üu≤Û eeTì #Óô|ŒqT.
Ä Áu≤Vü≤àDTì e÷≥\T $ì sêE |ü⁄Á‘·$TÁ‘· ø£fi¯ Á‘ê<äT\‘√ ø£\dæ
#·‘T· s¡+>∑ôdq’ éTTqT yÓ+≥ì&ÉTø=ì yÓ[¢ n#·Ã≥qTqï kÕ«$Tyê] bÕ<äeTT\≈£î
Çs¡Te~eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT 113
qeTdüÿ]+∫ Ç≥T¢ düT‹+#ÓqT.
»>∑<äTZs√ »j·T»j·T, MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T, nbÕs¡eTsTTq
MTeTVæ≤eTqT e]í+#· H˚HÓ+‘·yê&ÉqT. MTs¡T $X¯«‘ês¡≈£î\T, e÷j·÷
yÓTVü‰+<Ûäø±s¡eTT˝À |ü&çj·TTqï qqTï<äΔ]+|ü⁄&ÉT. Ç#êÃ¤e÷Á‘·eTT #˚‘·H˚
$X¯«eTTqT düèõ+#· düeTs¡Tú\T kÕe÷qT´\<äèwæºøÏ eTqTwü´ s¡÷|üeTT‘√
q>∑Tã&ÉT #·THêïs¡T. MTs¡T $XÊ«r‘·T\T. Ç≥T¢ uÛÑøÏÔ‘√ m+‘·jÓ÷ düTÔ‹+#ÓqT.
e÷{Ïe÷{ÏøÏ yê] bÕ<äeTT\+<äT •s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+#ÓqT. n|ü&ÉT
sêE˝À Ç≥ïñ#·THêïs¡T. z sêC≤ ! y˚TeTT ns¡DéT+<äT ìedæ+#Ó&ç
‘ê|üdüT\eTT, j·T‘·T\eTT. ˙$+‘· dü+ÁuÛÑeTeTT‘√ <ësê|ü⁄Á‘·T\‘√
dü|ü]yês¡eTT>∑ ì#·Ã≥≈£î e#·TÃ≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T— nì Á|ü•ï+∫]. n|ü&Ü
sêE #˚‘T· \T CÀ&ç+#·Tø=ìkÕ«$T— MTs¡T $X¯«‘ês¡≈î£ \T, uÛ≈Ñ î£ \Ô qT<ä]Δ +#·T
ì$T‘·‘·ÔeTT ne‘·]+∫q Hêsêj·TDT˝Ò MTs¡T. Ç{Ïº ne‘ês¡ |ü⁄s¡Twüß˝…’q
MTs¡T á ns¡DéTTq qT+&ÉT≥ <Ûsä à¡ eTT>±<äT. MT eTVæ≤eTqT y˚<eä TT\T>∑÷&É
e]í+|üC≤\e⁄. MTs¡T e÷j·T+<äT <äj·Tj·TT+∫ e÷q>∑s¡eTTq≈£î <äj·T#˚dæ
eTeTTà\ bÕeqyÓTTqs¡TÃ&ÉT. MTø£#Ã· ≥ H=ø£ eTsƒe¡ TTqT ì]à+#Ó<eä TT. n#·Ã≥
ìedæ+∫ MTs¡T nqTcÕ˜q yÓTTqs¡TÃ#·T eTeTTà\qT<äΔ]+|ü⁄&Éì ø£&ÉT uÛÑøÏÔ‘√
ÁbÕ]ú+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T Ä sêE jÓTTø£ÿ nyê´»yÓTÆq uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫
‘·eT˝À‘êeTT |üsπ #·Ã‘¤ √ ø=+‘·ø±\MT Á>±eTeTTq qT+&Ée\dæq dü+<äs“¡ e¤ TT
ø£qã&ÉT#·Tqï~. á X¯Øs¡eTT<ë«sê ø±e\dæq ø=ìï ø£è‘·éTT\T ø£\e⁄
>±q Ç‘·ì eTH√s¡<∏äeTTqT HÓs¡y˚¬sÃ<ä nì eTqeTTq ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì
ÄsêE‘√ ˙ uÛÑøÏÔøÏ yÓT∫Ã‹, ˙eTH√s¡<∏äyÓT{À¢ n≥T\H˚ Ä#·]+#·TeTì].
sêE >∑Ts¡TeT÷]Ô yêø£éTT\≈£î ø£&ÉTdü+‘·dæ+∫ yê]ì #·ø£ÿì |ü\¢øÏ˝À
≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº Áu≤Vü≤àDT\T y˚<ä|òüTÀwü#˚j·TT#·T+&É eTè<ä+>±~HêHê
$<Ûäyê<ä´|òüTÀwüeTT\‘√ >∑D>±|ü⁄s¡ Á>±eTeTTq≈£î rdæø=ìe#·TÃ#·T+&É
Á>±eTdüTú\+<äs¡T ˙sê»qeTT\T #˚‘·|üPì kÕ«$Tyê] ¬ø<äT¬s’ ÄVü‰«ì+∫].
Á>±eTeTTq≈£î |ü•ÃeTuÛ≤>∑eTTq H=ø£ ñqï‘·yÓTÆq j·TX¯«‘·úeèø£åeTT >∑\<äT.
Ä eèø£åeTTqT m+‘·ø±\eTT qT+&çjÓ÷ ˇø£ ÁãVü≤àsêø£ådæ ìedæ+#·T≥#˚‘·
<ëìuÛÑj·TeTT#˚ Ä #·T≥Tº Á|üø£ÿ\ >∑èVü≤eTT\ìïj·TT bÕ&ÉTã&çj·TT+&ÓqT.
kÕ«$Tyês¡T Ä eèø£å düMT|üeTTq≈£î e#·TÃ≥‘√&ÉH˚ Ä ÁãVü≤àsêø£då æ #Ó≥TºqT+&ç
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 114
~– >∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ kÕ«MT, >±&Ü+<Ûäø±s¡eTTq
|ü&çj·TTHêïqT. MT<äs¡Ùq e÷Á‘·eTT#˚ Hê|üPs¡«<√wüeTT \ìïj·TT q•+#ÓqT.
MTs¡T qqTï<äΔ]+#·T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T ‘·eT Vü≤düÔeTTqT <ëì
•s¡eTTq qT+#·>± q~eTqTwü´s¡÷|üeTT H=+~ kÕ«$Tyê] bÕ<äeTT\≈£î
qeTdü ÿ ]+#Ó q T. kÕ«$Tyês¡ T <ëì‘√ ˙e⁄ dü + >∑ e TeTTq≈£ î
yÓ[¢kÕïqyÓTTqs¡TÃeTT. kÕïqe÷Á‘·eTTqH˚ eTTøÏÔ H=+<ä>∑\eì]. n~j·TT
q{§¢q¬sÃqT. kÕïqe÷Á‘·eTT#˚‘·H˚ <ëìøÏ Ä ø£fi‚ãs¡eTT b˛sTT C≤„qeTT
ø£ * – eTTøÏ Ô H=+<Ó q T. n+<ä s ¡ T qT ÄX¯ Ã s¡ ´ eTTH=+~ kÕ«$Tyês¡ T
eTqTwüé÷Á‘·T&ÉT ø±&Éìj·TT, Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&Éìj·TT ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì].
sêE Ä nX¯«‘·dú Mü T|üeTTqH˚ kÕ«$T yê]øÏ ˇø£ eTsƒe¡ TT ì]à+#ÓqT. ì‘·éTT
nqTcÕºqeTTø=s¡≈î£ dü+>∑eTeTTqT >∑÷]Ã b˛e⁄#·T+&É sêE>∑÷&ÉqT yê]yÓ+≥
ôdq’ éTT‘√ b˛e⁄#·T+&ÓqT. ‹]– eT<Ûë´Vü≤ïø±\eTTq≈£î yê]ì eTsƒe¡ TTq≈£î
rdæø=ìe#·TÃ#·T+&ÓqT. n|ü&É|ü&ÉT kÕ«$Tyê]ì |ü\¢øÏ˝À ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº
yê]‘√ ø£\dæ eq$Vü‰s¡eTTq≈£î b˛e⁄#·T+&ÉTqT. kÕ«$T yê] eTVæ≤eT <˚X¯
<˚XÊ+‘·s¡eTT yê´|æ+#ÓqT. m+‘√ eT+~ kÕ«$T yês¡T uÛÑø±ÔBÛqT\T >±q
uÛÑ≈£îÔìHÓ≥T¢ dü+‘√wüyÓ÷ nfÒ¢ yês¡TqT Ä#·]+#·T#·T+&ç]. kÕ«$Tyê]
<äsÙ¡ Hês¡eú TT e#·TÃ#·T+&ç]. Áu≤Vü≤àD dü+‘·sŒ¡ DeTT\T uÛ≈Ñ î£ \Ô #˚ n$∫Ã¤qïeTT>±
»s¡T>∑T#·T+&ÓqT. >±D>±|ü⁄s¡eTTq≈£î ø=\~<Ûä÷s¡eTTq ≈£îeTdæj·TqT
Á>±eTeTT>∑\<äT. n#·Ã≥ Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹j·TqT H=ø£ kÕ«eTT\yês¡T >∑\s¡T.
Äj·TH˚ y˚<äXÊÁdüÔeTT\j·T+<äT >=|üŒ bÕ+&ç‘·éTT>∑\yês¡T. ì‘·éTT
qèdæ+Vü≤kÕ«$Tì e÷qdæø£eTT>± q]Ã+#·Tyê&ÉT n{Ïº Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹
Ç‘·s¡T\e\q lqèdæ+Vü≤düs¡dü«rkÕ«$T yê] jÓTTø£ÿ eTVæ≤eTqT $qT≥
‘·≥dæú+#ÓqT. n‘·ìøÏ M]j·T+<äT ndü÷j·÷uÛ≤eeTT ø£*– kÕ«$Tyê]ì
<ë+_Û≈î£ &Éìj·TT, j·T‘ê´ÁX¯eTeTTq≈£îm $s¡T<äeΔ TT>∑ Á|üe]Ô+#·T#·THêï&Éìj·TT
|ü]|ü]$<ÛTä \ Ç‘·sT¡ \‘√ <ä÷wüD yêø£éTT\T |ü\Tø£kÕ¬>qT. düs«¡ kÕøÏj å T· >∑T
>∑Ts¡THê<∏Tä &ÉT Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡rkÕ«$T #˚dqæ dü«ì+<äqT $qT≥ ‘·≥dæ+ú #ÓqT.
ô|’ n<Ûë´j·TeTTq Ä sêuÀe⁄ ø£<∏äqT $q>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq Çs¡Te~eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
Çs¡Te~eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT 115
XÀ¢ˆˆ sê» ÁbÕ]ú‘·j˚T ‘ê´kÕú‘Y eTπsƒ jÓ÷ >∑D>±|ü⁄πs ˆ
ÁãVü≤àsêø£ådü eTT<äΔsêÔ l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
á n<Ûë´j·TeTT bÕsêj·TD #˚dæq yêdüTÔ<√wüeTT\T b˛e⁄qT.
Á>∑Vü≤u≤<Ûä\T ‘·>∑TZqT.
XÀ¢ˆˆ nôVA ãø°j·T+ düÔq ø±\≈£L≥yéT
õ|òü÷+ düj·÷...bÕj·T j·T<äe´kÕBÛ«,
˝ÒuÛÒ>∑‹+ <ÛëÁ‘·T´∫‘ê+ ‘·‘√..q´+
ø£+ yê<äj·÷fi¯ó+ X¯s¡D+ uÛÑCÒwüß l eT<ë“¤>∑e‘·eTT ....
ªª uÛ≤ˆˆ bÕ|æìj·T>∑T |üP‘·q ‘·q düÔqeTT\≈£î $wüeT\<äTø=ì l ø£èwüßíì
#·+|ü⁄qT<˚ΔX¯éTT‘√ bÕ\T >∑]ô|qT. ÄyÓT≈£î >∑÷&Ü uÛÑ>∑yêqT&ÉT bÕ\T
>∑T&ç|æ+#·Tq{Ïº ‘·*¢ øÏ#·TÃ |üs¡eT>∑‹ (eTTøÏÔ) ì#ÓÃqT. eTqe÷j·Tq˝≤+{Ï
<äj·÷Ás¡ΔVü≤è<äj·TTì e<ä* Ç+¬øe] X¯s¡DT y˚&ÉT<äTeTT?μμ nì uÛÑ>∑e+‘·Tì
X¯s¡DT bı+~qyêì jÓTTø£ÿ eTVü≤‘·TÔqT ñ<äΔe⁄&ÉT $<äTs¡Tì‘√ #Óô|ŒqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 116
Çs¡Te~ Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT
z+ l>∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô. l >∑DÒXÊj·T qeT', z+ »j·T »j·T
l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô.
dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ ô|’ ø£<∏ë eè‘êÔ+‘·eTT ì≥T¢ #Ó|ü#·T+&ç].
l qs¡ d æ + Vü ≤ dü s ¡ d ü « rkÕ«$Tyês¡ T , yê] <ä s ¡ Ù qeTT ì$T‘· Ô e TT
e÷eT÷\TÁ|üø±s¡eTT Ä Á>±e÷~Û|ü‹ ˇø£ ~qeTTq sê>± n‘·ì‘√ ≈£îeTdæ
Á>±eTeTTq H=ø£ j·T‹ qqTï ì+~+#·T#·Tqï≥T\ ‘Ó*j·Te∫Ãq~.
πs|ü{Ï~qeTTq eTqeT#·Ã≥≈£î b˛e⁄<äeTì #Ó|æŒ]. kÕ«$Tyê] yêø£éTTqT
$ì Ä sêE dü+‘√wüeTT‘√ eTs¡THê&ÉT<äj·TeTTq Vü≤düÔ´X¯«s¡<∏ä |ü<ë‹
düy˚T‘·eTT>± kÕ«$Tyê]ì düMT|æ+∫ yê] H=ø£ Ä+<√[ø£ j·T+<äT
≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ºÏ ^‘·yê<ä´|ü⁄s¡dÿü è‘·eTT>∑ eTôVA‘·‡eeTT‘√ ≈£îeTd”Á>±eTeTTqT
>∑÷]Ã rdæø=ìyÓfiq¢Ë T. n#·Ã≥ qTqï Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡rkÕ«$Tyês¡T ì‘·éTTe˝…
kÕïqyÓTTq]Ã ‘·q Çwüº<Ó’eyÓTÆq qèdæ+Vü≤kÕ«$T jÓTTø£ÿ e÷qdæø±sê<Ûäq≈£î
≈£Ls¡TÃ+&ç]. ø±ì ÄHê&ÉT yê] ∫‘·ÔeTT @ø±Á>∑eTT ø±≈£î+&ÓqT. n|ü&ÉT
yês¡T uÛÑ>∑e+‘·Tì>∑÷]Ã qèVü≤πs ! qqTï áHê&ÉT ñù|øÏå+∫‹πs\
Hê‘·|eü T+‘·jT· T e´s¡eú ÷jÓT>∑<ë, @$T #˚‘T· qT nì ∫+‹+#·T#·T+&É n‘·ì
eTqeTTq ˇø£ j·TrX¯«s¡T&ÉT qBrs¡eTTqT+&ç e#·TÃ#·T+&ÉT≥ >√#·se¡ TjÓT´qT.
n|ü&ÉT yÓ+≥H˚ ~>∑TqZ ˝Ò∫ Á>±eTu≤Vü≤éTTq≈£î b˛sTT #·÷&Ée#·TÃ#·Tqï
kÕ«$Tyêπs$T, sêE n‘·ì |ü]yês¡y˚T$T, >∑Ti¿eTT\T @qT>∑T˝Ò$T, düs¡«eTT
‘·q≈£î e÷qdæø±s¡Ãq ø±\eTTq >√#·]+∫q j·T‹s¡÷|üeTTq >±qe#ÓÃqT.
n|ü&É‘q· T $ÁuÛ≤+‹ H=+~ kÕcÕº+>∑ qeTkÕÿs¡yTÓ Tq]+∫ kÕ«$T — Á‹eT÷]Ô
dü « s¡ ÷ bÕ ! ˙eTVæ ≤ eT ‘Ó * j· T C≤\ø£ H˚ q T $TeTTà\ ì+~+∫‹.
Ç≥¢q+‘·s¡÷|üeTT\‘√ MTs¡T ø£q|ü&ç, Ç+‘·eT+~˝À CÒ´wüß˜˝…es√ ø£ìwüßº
˝…es√ me]ì ì»eTT>∑ X¯sD¡ T H=+<äe˝…H√ ‘√#·≈î£ qï~. á #·sà¡ #·≈îå£ düT‡#˚
$TeTTà\ |üØøÏ+å #· düeTs¡T&ú >É ±qT, MTs¡T düs«¡ yê´|ü≈î£ \T z qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü r—
Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷bÕ— MT ì»s¡÷|üeTT Hê≈£î Á|ü<ä]Ù+∫ <ÛäqT´ì#˚j·TT&ÉT.
Çs¡Te~ Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT 117
H˚qT Ç+‘·ø±\eTT qT+&ç #˚dæq ‘·|üdüT‡ H˚{ÏøÏ |òü*+∫q~ ø±qH˚ MT

<äs¡ÙqeTjÓT´qT. MTs¡T $X¯«‘ês¡≈£î\T nì ø£&ÉTBqT&Ó’ ÁbÕ]ú+#· >∑Ts¡TeT÷]Ô
Á|üdüqTï&Ó’ ‘·q ì»s¡÷|üeTT>∑ q‘·ìøÏ <äs¡Ùq$T∫Ã]. n|ü&ÉT Á‹$Áø£eT
uÛ≤s¡‹ #·‘·Ts¡+>∑ôd’qéTTqT, Ä+<√[ø£j·T+<äT >∑Ts¡TeT÷]Ôì #·÷#ÓqT.
n|ü  &É T kÕ«$Tyês¡ T n‘· ì ‘√ ˙e⁄ qqTï <ë+_Û ≈ £ î &É ì ì‘· ´ eTT
ì+~+#·T#·T+{Ïeì $ì Ä $wüj·Ty˚T ˙‘√ Á|üdü+–+#· e∫Ã‹ì. ˙e⁄qT
qs¡Vü≤] uÛÑ≈£îÔ&Ée⁄. ˝Àø£eTTq dü‘·TŒs¡Twüß&ÉeqT U≤´‹H=+~j·TTHêïe⁄. ˙
∫‘·ÔeTT lVü≤] ø£\&ÉT. n‘·H˚ ˙≈£î ì»eTTqT »„|æÔøÏ ‘˚>∑\&ÉT nì #Ó|æŒ].
>∑Ts¡TeT÷]Ô yêø£éTTqT $ì Á‹$Áø£eTj·T‹ H˚qT nC≤„ìHÓ’ eT÷&ÛÉ‘·«eTT‘√
ˇq]Ãq n|üsê<ÛäeTT\ ø£å$T+|ü⁄&ÉT. MTs¡T Á‹eT÷]Ôdü«s¡÷|ü⁄\T MTe÷j·T˝À
ìeT>∑Tï&ÉHÓ’ j·TT+{Ïì. n{Ïº H˚qT >∑T&É¢>∑÷ã dü÷s¡T´ì Á|üø±X¯eTTqT
#·÷&É˝Òq≥T\ MT eTVæ≤eT >∑T]Ô+|üC≤\HÓ’‹ì. >∑Ts¡T<˚yê ! Hêj·T|üsê<ÛäeTT
ø£å$T+∫ qqTï MT ùde≈£îì>± d”«ø£]+|ü⁄&ÉT. n>±<ÛäyÓTÆq n$<ä´j·TqT
eTVü‰düeTTÁ<äeTTq ÁbÕø£Ôq ø£s¡à\HÓ&ÉT ‘·s¡+>∑eTT\#˚ n≥÷ Ç≥÷
ø=≥ºã&ÉT#·Tqï qqTï C≤„qeTTqT Hêej·T+<äT ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº MT ø£è|üj·TqT
nqT≈£L\yê‘·eTT#˚ qqTï á dü+kÕs¡eTqT eTVü‰ düeTTÁ<äeTTjÓTTø£ÿ ˇ&ÉT≈¶ î£
#˚sT¡ Ã&ÉT. me&ÉT MT<äjT· ≈£î bÕÁ‘·T&√ yê&ç |ü⁄sê‘·q <√wüeTT\T, <äT'KeTT\T
q•+#·TqT. yê&ÉT á ø£*– »sTT+∫ |üs¡e÷s¡úeTT H=+<ä>∑\&ÉT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 118
|üPs¡«eTT ø£èwüßí&ÉT ns¡T®qq≈£î $sêÁ&É÷|üeTTqT Á|ü<ä]Ù+#Óqì $+{Ïì.
H˚&TÉ MTs¡T Á|ü‘´· ø£eå TT>± Hê≈£î $X¯«s¡÷|üeTTqT Á|ü<]ä Ù+∫‹]. uÛøÑ eÔ£ ‘·‡˝≤sê!!
MT eTVæ≤eTj·TbÕs¡eTT. MT Á|ü<äs¡ÙqeTT#˚ H˚qT ø£è‘ês¡Tú&ÉHÓ’‹ì. >∑+>∑
dü>∑s¡#·Áø£e]Ô ≈£îe÷s¡T\qT<äΔ]+∫q≥T\ ‘·eTs¡BqT&ÉHÓ’q qqTï ñ
<äΔ]+#·T≥ø=s¡≈£î Ç≥T $#˚Ãdæ‹]. nì |ü] |ü] $<ÛäeTT\ düTÔ‹+#·
>∑Ts¡TeT÷]Ôj·TT n‘·ì uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ ˙≈£î á »qà‘√ dü<äZ‹ dæ~Δ+#ÓqT.
dü«düúeTT>± qT+&ÉTeTì n‘·ìì z<ë]Ã ø£åDø±\eTTq ôd’q´düy˚T‘·eTT>∑
>∑+<Ûäs¡«|ü⁄s¡eTT #˚]].
HêeT<Ûës¡ø± ! >∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT e]í+#· HÓe«]‘·s¡eTT— n{Ïº
eTVü‰‘·Tàì me«s¡T kÕe÷q´ eTqTwü´ e÷Á‘·Tì>± ‘·\‘·Ts√ n{Ïº bÕ|ü⁄\T
@&ÉT»qà\ |üs¡´+‘·eTT j·TeTj·÷‘·q\ qqTuÛÑ$+‘·Ts¡T. >∑Ts¡Te⁄
ÁãVü≤ànìj·TT, $wüßíe⁄ nìj·TT, •e⁄&Éìj·TT y˚XÊÁdüÔeTT\T |òüTÀwæ+∫
#Ó|ü#·Tqï$ ø±q zHêeT<Ûäs¡ø± ! n{Ïº >∑Ts¡TbÕ<äeTT\ j·T+<äT
$XÊ«düeTT+∫q yês¡T ÇVü≤|üsk¡ ÂKéTT\ H=+<ä>\∑ s¡T. á >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT
#· * y˚ + Á<ä e TTqT uÛ Ñ > ∑ e +‘· T &É T eTq≈£ î Á|ü k Õ~+#Ó q T. ø±q
|üPs¡«düTø£è‘·eTT>∑\yês¡T nHêj·÷düeTT>± düT\uÛÑeTT>± \_Û+#·T#·Tqï
ø£<∏ëeTè‘·eTTqT bÕqyÓTTq]Ã <ÛäqT´\T>∑T<äTs¡T >±ø£.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq Çs¡Te~ Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq C≤„qø±+&ÉeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ $X¯«s¡÷|ü+ ì+<äø±j·T X¯_ø±düú' dü«\+ø£è‘·' ˆ
>∑s¡«Vü‰ <äs¡Ùj·T‘Y j·T' dül<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
uÛ≤ˆˆ Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡‹øÏ $X¯«s¡÷|üeTTqT kÕ«$Tyês¡T #·÷|æ n‘·ì >∑s«¡ eTT
qD#·T≥.
Çs¡Te~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT 119
Çs¡Te~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT
ø£s¡àø±+&É ÁbÕs¡+uÛÑeTT
z+ l>∑DÒXÊj·T qeT', l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT'
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì‘√ kÕ«MT, >∑Ts¡TeT÷]Ô Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹øÏ
$X¯«s¡÷|üeTTqT Á|ü<]ä Ù+∫ ‹]– >∑D≤>±|ü⁄s¡eTT #˚]s¡ì #Ó|Œæ ‹]. n≥Tô|q’
»]–q >∑Ts¡T#·]‘·eTTqT Hê≈£î $ì|æ+∫ <ÛäqT´ì#˚j·TT&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
dæ<äΔeTTì Ç≥T\ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
>∑Ts¡T#·]‘·eTTqT $düÔ]+∫ #Ó|üŒe\j·TTqìq Á>∑+<∏äeTT $kÕÔs¡eT>∑TqT
˙e⁄ uÛÑøÏÔ‘√ Á|ü•ï+#·T#·T+{Ï$ >±q n+<ä* kÕs¡eTTqT dü+πøå|üeTT>∑
#Ó|ü#·THêïqT.
yÓ’&É÷s¡éTTqT q>∑s¡eTTq ˇø£ j·TeqsêE>∑\&ÉT. n‘·&ÉT ÁãVü≤à<˚«wæ,
Á≈£Ls¡T&ÉT, Væ≤+kÕs¡‘·T&ÉT, n‘·&ÉT Áu≤Vü≤àD\qT |æ*|æ+∫ MT≈£î e\dæq+‘·
<Ûäq$T#ÓÃ<ä MT y˚<äeTT\qT e÷≈£î $ì|æ+#·T&ÉT. y˚<äeTT\qT ns¡úeTT‘√
düVü‰ #Ó|üyê]ì $X‚wüeTT>± dü‘·ÿ]+#Ó<äqì yês¡\‘√ qHÓqT. C≤„qT˝…’
$y˚øe£ TT>∑\ $<ë«+düT\T n‘·ì e÷≥\T $ì e÷πø$Tj·TT y˚<eä TT\T sêe⁄
nì ‘·|æŒ+#·Tø=ì]. eT÷&ÛÉT˝…’ ø=+‘·eT+~ Á<äe´ø±+ø£åø£\yê¬s’ n‘·ì e<ä›
y˚<äeTTqT ns¡úeTT‘√ >∑÷&É ñ|üq´dæ+#·T#·T+&ç]. yês¡T j·T»„Á|üø£s¡DeTTqT
yêÚ≤´ì+|ü Ä ‘·Ts¡ø£yê&ÉT $ì MTs¡T |üX¯óVæ≤+dü #˚j·TT<äTs¡ì eTeTTà\
Hêπøå|æ+‘·Tπs— MT¬s≥T¢ j·T»„eTT\qT ù|s¡T‘√ |üX¯óe⁄\ Væ≤+dæ+#·T#·THêïs¡T?
nì |üsêuÛÑ$+#·T#·T Á<äeéTTqT e÷Á‘·eTT yê] yê] jÓ÷>∑´‘·qqTdü]+∫
Ç#·TÃ#·T+&ÓqT. y˚<ës¡úeTT\T #Ó|üyê]øÏ _s¡T<äeTT\T>∑÷&É Ç#·TÃ#·T+&ÓqT.
me¬s’‘˚ <äTsê#ês¡T˝…’ dü+Á|ü<ëj·T $s¡T<äΔeTT>± yÓT¢#·TÃ¤\ jÓT<äT≥ y˚<äeTT\
|ü]ƒ+‘·Ts√ n{Ïº eT÷s¡Tâ\T ø£*|ü⁄s¡Twüq≈£î Á|æj·TT\T. yê]øÏ eTT+<äT
j·TeTsê»ý˚T ìyêdükÕúqeTT. Ç≥T¢+&É ˇø£ düeTj·TeTTq Ç<äs› T¡ Áu≤Vü≤àDT\T
Ä sêEqT düMT|æ+∫, y˚TeTT y˚<äXÊÁdüÔeTT\ düeTÁ>∑eTT>± |ü]ƒ+∫‹$T.
e÷‘√ yê~+|ü > ∑ \ yê¬ s e«s¡ T ˝Ò s ¡ T . MT sê»éTT˝À e÷‘√
yê~+#·>\∑ yê¬se«s¡sTTq qT+&ç |æ*|æ+#·T&ÉT. nì ‘·eT U≤´‹ì #Ó|ü ø=ì].
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 120
Ä ‘·Ts¡ø£sêE yê] yêø£éTT\T $ì n_Ûe÷ìjÓÆT ‘·eT sê»éT+<ä*
|ü+&ç‘·T\q+<äs¡ HêVü‰«ì+∫ á q÷‘·q |ü+&ç‘·T\ HÓe«>∑T ¬>\T‘·Ts√
yês¡\≈£î >=|üŒ ãVüQe÷qeTT\ì #ÓÃ<äqì nHÓqT n#·Ã{Ï Áu≤Vü≤àDT\+<äsT¡
Ä sêE‘√ Ms¡ \ ¬ > \Te>∑ \ kÕeTs¡ ú ´ eTT e÷≈£ î ˝Ò < ä T . e÷ø£ + ‘·
bÕ+&ç‘´· eTT˝Ò<Tä MTs¡T yês¡\H˚ >ös¡$+#·T&Éì #Ó|Œæ ‘·|Œæ +#·Tø=ì]. n|ü&ÉT
sêE H˚HÓ≥T¢ j·TeqT\≈£î sêEH√ MTÇ<ä›s¡T Áu≤Vü≤àDT\≈£î sêE\T nì
#Ó|ü#·T eÁdüÔ uÛÑ÷wüDeTT\‘√ yês¡\q\+ø£]+∫ @qT>∑T\ MT<ä
yê<ä´|òüTÀwü|ü⁄s¡dü‡s¡eTT>± q÷πs–+∫ yês¡\ ‘·q j·÷kÕúq $<ë«+düT\T>±
qT+#·Tø=HÓqT. yês¡T bÕ|üuj ÑÛ T· eTT $&ç∫ ì‘·éTT y˚T#¢ T· Ã¤ì jÓT<äT≥y˚<eä TT\
|ü]ƒ+#·T#·T Áu≤Vü≤àDT\ ì+~+#·T#·T eT<√qà‘·TÔ˝…’j·TT+&ç]. ˇø£~qeTTq
yês¡T sêEqT düMT|æ+∫ eTVü‰sêC≤ y˚TeTT #·<äTe⁄ø=ì $<ä´ n+‘·j·TT
e´s¡úeT>∑T#·Tqï~. MT Ä»„ nsTTq#√ y˚TeTT <˚X¯<˚XÊ+‘·s¡eTT\≈£î yÓ[¢
n#·≥qTqï $<ë«+düT\ yê<äeTTq ¬>*#Ó<äeTT. yê~+#·˝Òìyê]#˚
»j·T|üÁ‘·eTT\T ø=ì ‘Ó#ÓÃ<äeTT nì #Ó|æŒ]. sêEqT #ê˝≤ dü+‘·dæ+∫
Áu≤Vü≤àD |üsêuÛÑeeTT #˚j·T<ä–q<˚. nfÒ¢jÓTTqs¡TÃ&Éì ‘·–q |ü]yês¡eTTqT
>∑÷&É yê] yÓ+≥|ü+ô|qT. Ä‘êeTdüT\>∑T Áu≤Vü≤àD*<äs› T¡ <˚X<¯ X˚ Ê+‘·se¡ TT\T
|üs´¡ {Ï+∫ n#·≥qTqï $<ë«+düT\ z&ç+#·T#·T »j·T|üÁ‘·eTT\T rdæø=qT#·T
Áø£eTeTT>± <äøÏåD ~≈£îÿq qTqï Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹ ìyêdükÕúqyÓTÆq
≈£îeTd”Á>±eTeTT #˚]]. ˝À≈£î\e\qq‘·qT y˚<yä ‘˚ j Ô· T· ìj·TT nH˚ø£ XÊÁdüeÔ TT\
j·T+<äT ì|ü⁄DT&Éìj·TT $ì yê]ì düMT|æ+∫ MTs¡T>=|üŒ $<ë«+düT\ì
$ì e∫Ã‹$T MT≈£îX¯øj ÔÏ T· Tqï e÷‘√ yê~+#·T&ÉT, ˝Òì#√ »j·T|üÁ‘·$T+&Éì
n&ç–]. n|ü⁄&ÉT Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡r kÕ«$Tyês¡T yês¡\‘√ Hê≈£î eT÷&ÉTy˚<eä TT\T
sêe⁄. ˇø£ÿ y˚<äeTTqT sê<äT. y˚<äXÊÁdüÔeTT\ ‘Ó*dæqyê&ÉyÓ’q jÓT&É\ MTe˝…
sê»|üP»´‘·H=+~ j·T+<äTqT>±ì Ç≥ºsD¡ éTTq _Ûø≈å£ î£ &Éy’Ó m+<äT\≈£î+<äTqT.
ø£qTø£ düHê´dæ y˚wüeTT‘√ _Ûø£åyÓT‹Ô J$+#·TH˚qT MT‘√ düeTT&É ø±C≤\qT.
düs«¡ eTTqT ‘·´õ+∫ ìs¡_eÛ ÷ìjÓTÆ q Hê≈£î »j·÷|ü»j·TeTT\‘√|üìj˚T$T?
ñ‘·ÿ èwüº $<ë«+düT˝…’q MT≈£î _Ûø£å≈£î&Éq>∑TqqTï »sTT+#·T≥ e\q e#·TÃ
ø°]Ôj˚T$T ? nì $qj·TeTT‘√ düe÷<ÛëqeTT #Ó|üŒyês¡T eT]+‘·
n_Ûe÷qÁ>∑dTü ˝Ô ’… eTeTTà >¬ \Te>∑\ yê¬se«s¡TqT á uÛ÷Ñ ˝Àø£eTTq˝ÒsT¡ . nìï
Çs¡Te~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT 121
sêheTT\ |üs¡´{Ï+∫‹$T áe÷ »j·T|üÁ‘·eTT\ #·÷&ÉT&ÉT. MT≈£î
$<ë´_Ûe÷qeTT+&çq#√ yê~+#·T&ÉT. ˝Òì#√ q+<ä]e˝… »j·T|üÁ‘·$T+&ÉT
yÓfiË¢<äeTì]. kÕ«$Tyês¡T yês¡\≈£î ‘·>∑Tdüe÷<ÛëqeTT #Ó|üŒC≤\¬s’]. yês¡T
MTs¡T »j·T|üÁ‘·MTj·Tì#√ y˚TeTT b˛eTT. n≥T¢ b˛sTT‹y˚Tì e÷sêEe\q
e÷≈£î e÷≥sê>∑\<äT. nì |ü≥Tº|{ü ]ºÏ n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T á Áu≤Vü≤àDT\T
eT~+∫j·TTHêïs¡T. Çf…¢+‘· eT+~ Áu≤Vü≤àDT\ |üsêuÛÑ$+∫s√— Ms¡\ H˚qT
>∑+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTq qTqï>∑Ts¡TeT÷]Ô düeTø£eå TTq≈£î rdæø=ìb˛jÓT<ä. n#·Ã≥
M]øÏ ‘·–qXÊdæÔ »s¡T>∑T>∑\<äì eTqeTTq ìX¯ÃsTT+∫ yês¡\‘√ Hêø£qï
>=|üŒyês¡T e÷>∑Ts¡eπsDT´\T. >∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTTq >∑\s¡T. n#·Ã≥≈£î
b˛jÓTT<äeTT s¡+&ÉT. n#·Ã≥ MT≈£î »j·T |üÁ‘·eTT \_Û+#·T≥jÓ÷ ˝Ò<ë MTø√]ø£
HÓ s ¡ y ˚ s ¡ T ≥jÓ ÷ ø±>∑ \ <ä T nì #Ó | æ Œ ]. n|ü  &Ü Áu≤Vü ≤ àDT\T
n+<äT\ø£+^ø£]+∫].
yês¡T‘·ÔeTj·÷qeTT q~Ûwæº+∫ Á|üj·÷DeTsTT]. kÕ«$T yês¡T yê]øÏ
Á‘√e#·÷|ü⁄#·T bÕ<ä#ê]jÓTÆ q&É#T· #·T+&ç]. eTVü‰‘·Tà&É>T∑ j·T‹ q&É#T· #·T+&É
yê¬s|ü&ÉT j·÷qeTT\+<äT >∑s«¡ eTT‘√ ≈£Ls¡TÃ+&çs√ n|ü&˚ yê] Äj·TTwüéTT
n\ŒyÓTÆ b˛jÓTqT. yês¡T Áø£eTeTT>± >∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTT düMT|æ+∫].
Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹ >∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ z eTùV≤XÊ! ø£èbÕXÀ! uÛøÑ eÔ£ ‘·‡˝≤!
»>∑<Tä sZ √! dü+kÕsês¡í e‘ês¡ø±! $TeTTà\ >∑T]Ô+#·ìyês¡T ì»eTT>± q<Û√>∑‹
bÕ\>∑T<äTs¡T. nì #Ó|ü#·T s√e÷+#·eTT >∑\T>∑T >∑<äZs¡ <Ûä«ì‘√ düTÔ‹+#·T#·T
H˚Á‘·eTT˝…e+≥ Äq+<äu≤wüŒeTT\T sê\TÃ#·T >∑Ts¡THê<∏äTì bÕ<äeTT\≈£î
qeTdüÿ]+#ÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹ì ˝ÒeBdæ
Ä*+>∑qyÓTTq]Ã @$T ø±s¡éTT! m+<äT\≈£î>±ì≥T\ dü+ÁuÛÑeTeTT>±
ì≥≈£îe∫Ã‹eì Á|ü•ï+∫]. n|ü&ÉT Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹ >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ kÕ«MT
á Ç<ä›s¡T Áu≤Vü≤àDT\T eT<√qà‘·TÔ\T, e÷≈£î Hê\TZy˚<äeTT\T e#·TÃqT.
e÷‘√ yê~+#·\e\dæq~. ˝Òì#√ »j·T|üÁ‘·$TeTàì qqTï ˇ‹Ô&ç #˚dæ].
H˚qT m+‘· #Ó|æŒqqT yês¡T Hêyêø£éTT\ ˝…ø£ÿ#˚j·T≈£îHêïs¡T. ø±qyês¡\qT
‘·eTdüeTø£eå TTq≈£î rdæø=ì e∫Ã‹qì #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô qe⁄«#·T
Áu≤Vü≤àDT\qT <ä>∑Zs¡≈£î |æ*∫ z Áu≤Vü≤àDT˝≤sê ! MT ¬s+<äT\≈£î e∫Ã‹].
yê<äeTT\e\q H˚$T |òü\eTT. Ç‘·s¡T\ |üsêuÛÑ$+#·T≥j˚T $<ä´≈£î
Á|üj÷Ó »qe÷ ! j·T‘·T\eT>∑T e÷≈£î »j·÷|ü»j·TeTT\T düeTeTT\T. j·T‹ì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 122
»sTT+∫q+<äTe\q MT≈£î e#·TÃ |ü⁄s¡TcÕs¡yú T˚ $T nì]. n|ü&Ü eT~+∫q
Áu≤Vü≤àDT\T z düHê´d” ! y˚TeTT uÛÑ÷eT+&É\eT+‘·j·TT |üs¡´{Ï+∫‹$T.
e÷‘√ yê~Û+#·T |ü+&ç‘·T&˚ m+<äTqT ø±qsê&ÉjÓT´qT. e÷‘√ yê<äeTT
#˚j·TC≤\ø£ n+<äs¡TqT »j·T|üÁ‘·eTT\ H=dü–]. nfÒ¢ y˚TeTT á
Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹ì >∑÷&É »j·T|üÁ‹ø£ ìeTàq>± ø√|üeTT‘√ MT e<ä›≈£î
rdæø=ìe∫Ã]. MT≈£î |ü+&ç‘·T\eTqT n_Ûe÷qy˚T ñqï#√ e÷‘√
y˚<äXÊÁdüÔ\eTT\j·T+<äT yê<äeTTq≈£î ñ|üÁø£$T+#·T&ÉT. j·T‘·T\ y˚wüeTT
<Ûä]+∫‹πs ø±ì MT πø$Te#·TÃqT nì ~Ûø£ÿ]+∫ |ü*øÏ]. yê] e÷≥\T
$ì >∑Ts¡TeT÷]Ô yê]‘√,
e´s¡úeTT>± >∑]«+#·≈£î&ÉT. <˚e<ëqe⁄˝…+<äs√ >∑s¡«eTT‘√ q•+∫].
ã*#·Áø£e]Ô >∑s«¡ eTT‘√ q<Û√>∑‹ bÕ\jÓT´qT. u≤D≤düTs¡T&ÉT \+ø±Hê<∏Tä &É>T∑
sêeD≤dü T s¡ T &É T >∑ ] «+∫ eTè‹ H=+~]. y˚ T eTT y˚ < ä y ˚ ‘ · Ô \ eTì
>∑]«+#·T#·THêïs¡T. y˚<äeTT\q+‘·eTT\T, ÁãVü≤à<äT˝Ò y˚<äeTT\ ø£+‘·eTT
ø£qT>=q¬s’]. MT≈£î Væ≤‘·eTT #Óô|Œ<ä, >∑s¡«eTTqT ‘·´õ+#·T&ÉT. ˇø£ÿ y˚<äy˚T
kÕ+>∑eTT>± ‘Ó*sTTj·Tì MTs¡T #·‘·Tπs«<˚‘·Ô\>∑T≥ m≥T¢ ? nì kÕ«$Tyês¡T
m+‘√ uÀ~Û+∫qqT yês¡T >∑s¡«eTT‘√ kÕ«$T yê] yêø£éTTqT ô|&Éu…$ì
ô|{Ïº ‘·eT |ü≥Tº $&ÉTe¬s’].
eTT+<äT ø£<∏äqT ô|’ n<Ûë´j·TeTTq $q>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq Çs¡Te~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
Çs¡Te~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT 123
Çs¡Te~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT
z+ ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e‘·Ô »j·T z+
z+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘êÔ z+ l >∑DÒXÊj·T qeT'
z+ l|üs¡ÁãVü≤àDÒqeT', z+ ldü<äTZs¡TuÛÀ´qeT'
>∑Ts¡TeT÷]Ô Ä >∑]«‘·T\>∑T Áu≤Vü≤àDT\‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T. MTs¡T
e´s¡úeTT>∑ ÁuÛÑeT˝À |ü&É≈£î&ÉT, y˚<äeTT\T nq+‘·eTT\T. n{Ïº y˚<äeTT\qT
Hêsêj·TDT&ÉT yê´düT&ÉsTT ne‘·]+∫ $U≤´‹˝ÀìøÏ ‘Ó#ÃÓ qT. n<äT+ø£ìj˚T
yê]øÏ yê´düT&ÉqT kÕs¡úø£ HêeTy˚Ts¡Œ&ÓqT. yê´düTq≈£î q\T>∑Ts¡T •wüß´\T
ø£\s¡T. 1. ô|’\T&ÉT 2. yÓ’X¯+bÕj·TqT&ÉT 3. C…’$Tì, 4. düTeT+‘·T&ÉT, ô|’
q\T>∑Ts¡T •wüß´\≈£î Hê\T>∑T y˚<äeTT\qT|ü<˚•+#ÓqT. ˇø=ÿø£ÿ y˚<äeTT
ø£˝≤Œ+‘·eTT |ü]ƒ+∫qqT n+‘·eTTH=+<ä<äT. Ç{Ïº dæú‹˝À MTs¡T Hê\TZ
y˚<eä TT\T |ü]+ƒ ∫‹eTì Á|ü>\∑ “¤eTT˝≤&ÉT#·THêïs¡T. |üPs¡«eTT uÛsÑ <¡ ë«E&ÉqT
eTVü≤]¸ y˚<äeTT\qT kÕ+‘·eTT>∑ |ü]ƒ+#·e\j·TTqì Bø£å|üPì |òüTÀs¡eTsTTq
‘·|üyÓTTq]+#ÓqT. ÁãVü≤à Á|üdüqTï&ÉsTT es¡eTT ø√s¡Tø=qTeTq Hê≈£î düeTdüÔ
y˚<äeTT\ kÕ+>∑eTT>± |ü]ƒ+#·T ø√]ø£ >∑\<äT. nqTÁ>∑Væ≤+#·T&Éì ø√¬sqT.
ÁãVü≤à uÛsÑ <¡ ë«»ì‘√ nìï y˚<eä TT\T |üPs¡eí TT>∑ Hêπø ‘Ó*j·Te⁄. ˙≈£î y˚<eä TT
\ #·÷ô|<ä, X¯ø´£ eTsTTq#√ |ü]+ƒ #·TeTT. nì #Ó|Œæ CÀ´‹s¡àj·TeTsTT Á|üø±•+#Ó&ç
y˚<ä |üs«¡ ‘·eTT\ uÛsÑ <¡ ë«»q≈£î #·÷ô|qT. n|ü&ÉT uÛsÑ <¡ ë«E&ÉT uÛj
Ñ T· |ü&ç kÕ«MT
nq+‘·eTT\sTTq á y˚<sä êdüT\ H˚H$˚ T |ü]+ƒ #· düeTs¡T&ú qÉ T, nq+‘·se¡ TT\sTTq
á y˚<sä êdüT\ H˚H$˚ T |ü]+ƒ #· düeTs¡T&ú qÉ T— ‘·eTs¡T nqTÁ>∑V≤æ +∫ @ ø=+#Óy÷Ó
Hê X¯øìÔÏ Á>∑V≤æ +∫ Ç∫Ãq#√ |ü]+ƒ #Ó<qä qT n|ü&ÉT ÁãVü≤à eT÷&ÉT y˚<eä TT\qT+&ç
eT÷&ÉT |æ&ø¬ç fi¯ó¢ e÷Á‘·eTT $&ÉBdæ uÛsÑ <¡ ë«EqøÏ∫Ã |ü]+ƒ |ü⁄eTHÓqT. uÛsÑ <¡ ë«E&ÉT
n|üŒ{ÏqT+&çjT· T ∫s¡+J$ nsTT Bø£‘å √ |ü]+ƒ #·T#·T+&çqqT Ç|üŒ{ÏøÏ >∑÷&É
n‘·qT ÁãVü≤àÇ∫Ãq Ä dü«\ŒuÛ≤>∑eTT>∑÷&É |üP]Ô>∑ |ü]+ƒ #· ˝Òøb£ ˛jÓTqT. yê´düT&ÉT
á $wüjT· eTTqT ø£ìô|{Ïº ‘·q •wüß´\≈£î Ä y˚<eä TTqT ≈£î|¢ |Ôü sü ∫¡ á ÁøÏ+~
$<Ûeä TT>∑ uÀ~Û+#ÓqT.
ô|’\T&ÉqT •wüß´ì |æ*∫ n‘·ìøÏ ãTTπ>«<äeTT qT|ü<˚•+#ÓqT. ˇø=ÿø£ÿ
y˚<eä TTq≈£î ˇø£ ñ|üy<˚ eä TT>∑÷&É qT+&ÉTqT. ãTTπ>«<äeTTq≈£î Äj·TTπs«<äeTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 124
ñ|üy˚<äeTT. ãTTπ>«<ä <˚e‘· ÁãVü≤à. ÄÁ‘˚j·T >√Á‘·eTT, s¡ø£Ôes¡íeTT #·ø£ÿì
ø£+sƒ¡eTT. e+ø£s¡\T ‹]–q yÓ+Á≥Tø£\T, ¬s+&ÉT eTeT÷s¡\ Á|üe÷DeTT
>∑\yê&ÉT>∑ qT+&ÉTqT. ãTTπ>«<äeTT˝À ÄX¯«˝≤j·Tq, kÕ+U≤´j·Tq, XÊø£\,
u≤wüÿ\, e÷+&É÷πøj·T nìnsTT<äT XÊK\T ø£\e⁄. Ç{Ïº y˚<äeTTqT ô|’\T&ÉT
yê´düTì e\q Á>∑Væ≤+#ÓqT. ø±\Áø£eTeTTq ø£*sê>± ãTTπ>«<ä XÊK\+<äT
#ê˝≤ uÛ ≤ >∑ e TT˝À|æ + ∫ @ø=~› uÛ ≤ >∑ e TT e÷Á‘· y ˚ T Á|ü d ü T Ô ‘ · e TT
ÁbÕ#·se¡ TT˝ÀqTqï~. Ç{Ïº dæ‹ú ˝À y˚TeTT y˚<eä TT\ kı+‘·eTT>∑ |ü]+ƒ ∫‘·eTì
#Ó|ü≥≈£î MT≈£î kÕVü≤düqyÓT≥T¢ ø£*¬>qT.
yê´düT&ÉT s¬ +&Ée •wüß´&É>T∑ yÓX’ +¯ bÕj·TqTì |æ*∫ n‘·ìøÏ j·TEπs«<äeTT
qT|ü<•˚ +#ÓqT. j·TEπs«<äeTTq≈£î <Ûqä Tπs«<äeTT ñ|üy<˚ eä TT. s¡TÁ<äT&ÉT <˚e⁄&É.
uÛ≤s¡<ë«» >√Á‘·eTT. |ü<äàeÁ‘·eTT\e˝… $XÊ\eTsTTq H˚Á‘·eTT\T
‘êÁeTes¡íeTT. nsTT<äT eT÷s¡\ bı&ÉT>∑T. Ç{Ïº j·TEπs«<äeTTq≈£î
mqTã~j·÷s¡T nyê+‘·s¡ XÊK\T >∑\e⁄. #·s¡ø£eTT\T ÄVü≤«s¡ø£eTT\T
ø£sƒ¡eTT\T, yê»düH˚j·TeTT\T. |üe÷<Ûä´+ ~qeTT\T yÓTT<ä\>∑Tq$ ø£\e⁄.
j·TEπs«<äeTT j·T»„eTT\#˚j·TT $<ÛëqeTTqT $X‚wæ+∫ e]í+#·TqTñ. Ç{Ïº
y˚<äeTTq≈£î n|üdüÔ+ãuÀ<Ûëj·Tq, dü‘êćÕ&É yÓTT<ä\>∑T nyê+‘·s¡ XÊK\T
>∑\e⁄. eT+<äãT~Δ >∑\yês¡T |ü]ƒ+#·T≥ ø£qT≈£L\eT>∑Tq≥T¢ $d”Ôs¡íeT>∑T
y˚<äeTTqT yê´düT&ÉT $uÛÑõ+∫ •wüß´\≈£î uÀ~Û+#ÓqT. j·TEπs«<äeTTq+<äT
eT+Á‘·eTì Áu≤Vü≤àDTì, dü+Væ≤‘·j·Tì, ns¡DéTì $uÛ≤>∑eTT\T >∑\e⁄.
Ç{Ïº $d”Ôs¡íeT>∑T j·TEπs«<äeTTqT yÓ’X¯+bÕj·TqTq ≈£î|ü<˚•+∫, eT÷&Ée
•wüß´&ÉsTTq C…’$Tìì |æ*∫ n‘·ìøÏ kÕeTy˚<äeTT qT|ü<˚•+#ÓqT.
kÕeTy˚<äeTTq≈£î >±+<Ûäs¡«y˚<äeTT ñ|üy˚<äeTT. $wüßíeT÷]Ô <˚e⁄&ÉT,
ø±X¯´|ü>√Á‘·eTT, X¯óÁuÛeÑ TsTTq eÁdüeÔ TTqT <Û]ä +∫ XÊ+‹ ø£\yê&Ó’ <ä+&ÉeTTqT
#˚‘·ã÷ì ‘Ó\¢ì s¡÷|üeTT‘√ Äs¡T eT÷\s¡ bı&ÉT>∑Tq kÕeTy˚<ä <˚e‘·
Á|üø±•+#·T#·T+&ÉTqT. kÕeTy˚<eä TTq≈£î yÓsTT´XÊK\T >∑\e⁄. Hêsêj·TDT&ÉT
‘·|üŒ kÕeTy˚<äeTTqT |üP]Ô>∑ |ü]ƒ+∫‹eTì #Ó|üŒ>∑\yê¬se«s¡TqT ˝Òs¡T. n{Ïº
kÕeTy˚<eä TTq nX¯ósêj·TD°jT· , yêsêÔ+‘·Mj·T, nì Ç≥T¢ mìïjÓ÷ uÒ<eäÛ TT\T
ø£\e⁄. Ç{Ïº kÕeTy˚<eä TTqT |üP]Ô>∑ |ü]+ƒ #·HeÓ «s¡T düeTs¡T\ú T ? ô|’ $<Ûeä TTq
yê´düT&ÉT C…$’ Tì kÕeTy˚<eä TT qT|ü<•˚ +∫ Çø£ Hê\Ze yê&ÉsTTq düTeT+‘·Tì
|æ*∫ n<Ûäs¡«Dy˚<äeTT qT|ü<˚•+#ÓqT.
Çs¡Te~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT 125
n<Û«ä s¡yí <˚ eä TTq≈£î nÁdüyÔ <˚ eä TT ñ|üy<˚ eä TT. Ç+Á<äT&ÉT <˚e⁄&TÉ . rø£eå TsTTq
s¡÷|üeTT. q\¢ì es¡eí TT. @&ÉT eT÷s¡\ bı&ÉT>∑T. Ç{Ïº s¡÷|üeTT‘√ n<Ûsä «¡ Dy˚<<ä e˚ ‘·
XÀ_Û\T#·T+&ÉTqTñ. n<Ûsä «¡ Dy˚<eä TTq≈£î ô||’ Œü \, <ë+‘· yÓTT<ä\>∑T ‘=$Tà~
Á|ü<ëÛ qeTsTTq uÒ<eäÛ TT\T ø£\e⁄. $<Ûëqø£\ŒeTT, qø£Áå ‘·ø\£ ŒeTT, XÊ+‹ø£\ŒeTT
yÓTT<ä\>∑T nsTT<äT ø£\ŒeTT\T>± n~ $uÛõÑ +|üã&çjT· Tqï~. Ç{Ïº n<ÛÁä «Dy˚<eä TTq≈£î
düTeT+‘·T&ÉT yê´düTìe\q Á>∑V≤æ +#ÓqT.
y˚ < ä e TT*+‘· $d” Ô s ¡ í e TT\T, |ü P s¡ « eTT á uÛ Ñ s ¡ ‘ · K+&É e TTq
Áu≤Vü≤àD√‘·ÔeTT\T esêíÁX¯e÷#ês¡ ìs¡‘·T\sTT y˚<äeTT\ |ü]ƒ+#·T#·T+&ç].
Ä ø±\eTTq y˚<eä TT\T eT+∫>∑ Á|ü#ês¡eTT˝À qT+&Ó&$ç . ø£*j·TT>∑eTTsê>±
Áu≤Vü≤àDTì yê] yê] <Ûäs¡àeTT\ e<ä\T≥#˚ y˚<äeTT\T Áø£eTeTT>∑
\T|üÔeTT\sTTq$. Áu≤Vü≤àDT\T ø£s¡àÁuÛÑwüßº\sTT y˚T¢#·TÃ¤\ eTT+<äs¡ y˚<äeTT\
ìX¯Ù+ø£eTT>∑ |ü]ƒ+#·T≥#˚ ÄeT+Á‘·eTT\ dü‘·Ôj·TT ˝À|æ+∫q~. |üPs¡«eTT
Áu≤Vü≤àDT\+<äT y˚<eä TT\T Á|ü‹wæ+º |üã&çjT· T+&ÓqT. ø±qH˚ yês¡T uÛ÷Ñ düTs¡T\ì
ù|s¡TH=+~]. |üPs¡«|ü⁄ #·Áø£es¡TÔ\ Áu≤Vü≤àDT\qT |üPõ+#·T#·T+&ç].
#·Áø£es¡TÔ\T ‘·eT düs¡«dü«eTTqT Áu≤Vü≤àDT\≈£î ˙j·T düeTø£{ÏºqqT Äø±\|ü⁄
Áu≤Vü≤àDT\T ìdüŒèVüQ\>∑T≥#˚ sê»Á<äeéTTqT Á>∑V≤æ +#·ø£ _Ûø±å ≥qeTT #˚‘H· ˚
ñ<äs¡b˛wüD yÓTTqs¡TÃø=qT#·T+&Ó&çyês¡T. n{Ïº Áu≤Vü≤àDT\T #·÷∫ Ç+Á<ë~
<˚e‘·\T>∑÷&É uÛj Ñ T· |ü&TÉ #·T+&ç]. Á‹eT÷s¡T\Ô T yê]øÏ ÄBÛqT\sTT j·TT+&ç].
yês¡T ‘·\∫q ‘·èDeTTqT |üs«¡ ‘·eTT #˚jT· >∑\s¡T. |üs«¡ ‘·eTTqT>∑÷&É ‘·èDeTT>∑
#˚j·TT düeTs¡Tú\T. yê] jÓTTø£ÿ yêø£éTT ø±eT<Û˚qTe⁄e˝… n;ÛwüºeTT\
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 126
H=dü>∑TdüeTs¡úeTsTT j·TT+&ÓqT. Áu≤Vü≤àDT\T y˚<äuÛÑ÷wæ‘·T\>∑T≥ e\q
$wüßeí +‘·yê&ÉT Áu≤Vü≤àD√ eTeT<Óe’ ‘·yTé nì #Óô|ŒqT. n{Ïº Á|üU≤´‹>±+∫q
Áu≤Vü ≤ àD≈£ î \eTT H˚ & É T y˚ < ä e ÷s¡ Z e TT\ ‘· ´ õ+∫ ≈£ î e÷s¡ Z e TT\
HêÁX¯sTT+#·T#·Tqï~. Áu≤Vü≤àDT\T V”≤qC≤‹ùde#˚j·T düeTø£≥Tº#·THêïs¡T.
y˚<äeTT\qT JeHês¡úeTT $ÁøÏ+#·T#·THêïs¡T. V”≤qT\jÓT<äT≥ |ü$Á‘·eTT\>∑T
y˚<eä TT\ |ü]+ƒ #·T#·THêïs¡T. n{Ïyº ê] eTTKeTTqT #·÷∫qqT bÕ|üyT˚ e#·TÃqT.
yês¡T ÁãVü≤àsêø£ådüT\jÓT´<äs¡T. MTs¡T ãT~Δ V”≤qT\sTT y˚<äeTT\qìï{Ïì
|ü]ƒ+∫‹eTì >∑]«+∫ Áu≤Vü≤àDT\ øå√uÛÑ ô|≥Tº#·THêïs¡T. MTøÏ{Ïº<äTs¡T“¤~Δ
>∑i|æq<Óe«s√ ‘Ó*j·T<äT. MTs¡T Ä‘·àdüT‹Ô #˚dTü ø=qT#·THêïs¡T. e÷ •wüß´&É>T∑
Á‹$Áø£eTj·T‹ì »j·T|üÁ‘·$TeTàì u≤~Û+∫‹]. MTs¡T <äTsêÁ>∑Vü≤eTT $&ç∫
Ç#·Ã≥ qT+&ç bı+&ÉT. ˝Òì#√ MT ÁbÕDeTT\πø eTT|üyê{Ï\¢ø£\<äT. nì
Ç≥T¢Væ≤‘·uÀ<Ûä #˚dæqqT Ä ‘êeTdüÁu≤Vü≤àDT\T kÕ«$Tyê] Væ≤‘·uÀ<ÛäqT
ô|&É#Ó$&ìô|{Ïº yê]‘√ MT e\q »j·T|üÁ‘·eTTqT rdæø=qø£ y˚TeTT
b˛sTTq#√ e÷sêE m<äT≥ e÷≈£î >ös¡eeTT+&ÉTHê ? »j·T|üÁ‘·$T∫ÃqH˚
b˛jÓT<äeTì eT<√qà‘·TÔ\sTT |ü*øÏ. ô|’ ø£<∏ë eè‘êÔ+‘·eTTqT ‘·s¡Tyê‹
n<Ûë´j·TeTT˝À ÁXÀ‘·\T $q>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* Çs¡Te~ Äes¡ n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ Á‹$Áø£y˚TD #ê˙‘Í >∑]«‘Í Áu≤Vü≤àD ~«cÕˆ
uÀ<Ûäj·÷e÷dü ‘Í j·T' dü' l<ä‘·Ô X¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
‘êˆˆ >∑]«‘·T˝…’q Ç<ä›s¡T Áu≤Vü≤àD |ü+&ç‘·T\≈£î kÕ«$T yês¡T y˚<äeTT\ dü«s¡÷|üeTT #Ó|ü≥.
XÀ¢ˆˆ HÓ’yêÁ‘· ø±e´>∑TD @e‘·T ∫+‘·˙jÓ÷
Á>±Vü≤´' |üs¡+>∑TDe‘ê K\T kÕπse
dæ+<ä÷s¡∫Á‘·s¡Væ≤‘ê uÛÑT$ s¡÷|üX¯SHê´
bÕs¡+ q øÏ+ qj·T‹ HÍ]Vü≤ >∑+‘·T ø±e÷Hé ˆˆ ` ªªne<Ûä÷‘·^‘·μμ
‘êˆˆ >∑TDe+‘·T&Óq’ |ü⁄s¡Twüß&ÉT >∑Ts¡÷|ü<X˚ e¯ TT rdüT≈£îqT{≤ìøÏ >∑Ts¡Te⁄≈£î
ø±y√´‘·Œ‹Ô C≤„qeTT ˝Ò<äì $#ê]+#·≈£L&É<äT. πøe\eTT>∑ >∑Ts¡Te⁄#Ó|æŒq
‘·‘·«eT+<˚ \ø£åéTT e⁄+#·&e\j·TTqT. #·÷&ÉT&û ! Á|ü|ü+#·e éVü‰s¡+˝À
q~<ë≥T{≤ìøÏ HÍø± nq>± z&É ∫Á‘· $∫Á‘·s¡÷|ü ˝≤3eDéTT ˝Òì~
q~ sêfÒyê+&É¢ <ë{Ï+#·<ëj˚T$T.
Çs¡Te~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT 127
Çs¡Te~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘·∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT
z+ l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT '
Ä Áu≤Vü≤àDT\T eT÷s¡T\â sTT e÷‘√ yê~+#·T&ÉT, ˝Ò<ë »j·T |üÁ‘·eTTì+&ÉT
nì m|ü&ÉT |ü≥Tº<ä\‘√ |ü*øÏs√ kÕ«$Tyês¡T MT eTH√s¡<∏äy˚T HÓs¡y˚s¡T>±ø£
j·Tì].
HêeT<Ûës¡ø± ! m\Tø£ ‘·q eTs¡DeTT ø=s¡≈£î düs¡ŒeTTqT+∫q ãT≥ºqT
ø=]øÏ n+<äT Á|üy˚•+#·Tq≥T\, $T&ÉT‘· ÄVü‰s¡eTì uÛ≤$+∫ B|üC≤«\MT<ä
|ü&qç Ø‹ì á ‘êeTq Áu≤Vü≤àDT\T >∑Ts¡TeT÷]Ô Á|üu≤Û eeTT Á>∑V≤æ +|üC≤\ø£
eT<√qà‘·TÔ\sTT ‘·eT eTs¡DeTTqT ‘êeTT ø=ì‘Ó#·TÃø=qT≥ ≈£î<äT´≈£îÔ˝…’].
n<˚ düeTj·TeTTq≈£î Ä M~ÛqT+&ç ˇø£ #·+&Ü\T&ÉT b˛e⁄#·T+&ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô
‘·q •wüß´ì |ü+|æ n‘·ìì düeTø£åeTTq≈£î s¡|æŒ+#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√
˙yÓe«&Ée⁄. @C≤‹ yê&ÉT ? nì Á|ü•ï+∫]. yê&ÉT <ä÷s¡eTT>∑ ì\Tã&ç
Á>±eTu≤Vü≤éTTq qTqï e÷\e⁄˝…¢ Hê ìyêdüeTT. Hê ù|s¡T e÷‘·+>∑T&ÉT.
ø£&ÉC≤‹yê&ÉqT. nì düe÷<ÛëqeTT #Ó|æŒ <ä÷s¡eTTq qT+&ç <ä+&É
ÁbÕD≤eTe÷#·]+#ÓqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô ø£èbÕ<äèwæ‘º √ q‘·ì H=ø£kÕ] #·÷∫ •wüß´ì#˚‹øÏ <ä+&ÉeTTì∫Ã
yê&ÉTqï düú\eTTqT+&ç, es¡Tdü>± @&ÉT ^‘·\T ^j·TTeTì #Óô|ŒqT,
•wüß´&É{§¢qs¡Ã kÕ«$Tyês¡T Ä #·+&Ü\Tì yÓTT<ä{Ï ^‘·MT<ä≈£î s¡eTàì].
yê&É{§¢qs¡Ã kÕ«$Tyês¡T yêìì ˙yÓe«&Éeì j·T&ç–]. H˚qT yÓTÆ+<äT&Éqì
#Óô|ŒqT. ¬s+&Ée ^‘·MT<ä≈£î s¡|æŒ+#· øÏsê‘·T&ÉqHÓqT. eT÷&Ée ^‘·MT<ä≈£î
sê>± qB rs¡eTTqT+&ÉT >∑+>± |ü⁄Á‘·T&ÉqT ù|s¡T>∑\ ø±|ü⁄qTH˚qT. Hê\T>∑e
^‘·MT<ä≈î£ s¡|Œæ +#·‘êqT X¯SÁ<äT&ÉqHÓqT, nsTT<äe ^‘·MT<ä≈î£ sê>± n‘·ìøÏ
C≤„H√<äjT· eTsTT H˚qT k˛eT<ä‘T· &Ô qÉ qT yÓX’ ó¯ ´&Éqì #Óô|ŒqT. Äs¡e ^‘·MT<ä≈î£
s¡|Œæ +∫ n&ÉT>∑yê&ÉT ‘êqT >√<ëe] j·TqT ù|s¡T>∑\ ø£Áå ‹j·TT&Éqì #Óô|ŒqT.
@&É e ^‘· M T<ä ≈ £ î s¡ | æ Œ +∫ ˙yÓ e «&É e ì j· T &ç – ]. yê&É T ‘êqT
Áu≤Vü≤àDT&Éqìj·TT y˚<äXÊÁdüÔeTT\T |ü]ƒ+∫q |ü+&ç‘·T&Éqìj·TT #Óô|ŒqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 128
n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô ø=+#ÓeTT uÛÑdüàeTT #˚‘· rdüTø=ì n_ÛeT+Á‹+∫

n‘·ìMT<ä #·*¢ n‘·ì‘√ y˚<äXÊÁdüÔeTT\T |ü]ƒ+∫‹qì #Ó|ü#·THêïe⁄.
yê<äeTTì$T‘·eÔ TT e∫Ãq á Áu≤Vü≤àDT\‘√ yê~+∫ yê]ì |üsêuÛ$Ñ +#·TeTì
#Ó|Œæ ]. >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£èbÕ<äèwæ#º ˚ ø±øÏ Vü≤+dü nsTTq $<Ûeä TTq ø£&CÉ ≤‹yê&ÉTqT
eTVü‰|ü+&ç‘T· &ÉjTÓ ´qT. y˚<eä TT\ ìs¡sfiZ¡ e¯ TT>± |ü]+ƒ |ükÕ¬>qT. Ç{Ïº n<äT“¤‘e· TT
Ä Áu≤Vü≤àDT\ #·÷∫]. yê]øÏ uÛÑj·TeTT ø£*¬>qT. H√sê&Éø£b˛jÓTqT.
Vü≤è<äj·TeTT ø£+|æ+#ÓqT, yÓ+≥H˚ yês¡T >∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\ MT<ä
|ü&ç kÕ«MT, y˚TeTT >∑Ts¡TÁ<√VüQ\eTT eTVü‰bÕ|ü yÓTTq]Ã‹$T. MTs¡T kÕøå±‘·TÔ
áX¯«sêe‘ês¡T\T. ‘êeTdüT\eT>∑T e÷≈£î MTeTVæ≤eT Á>∑Væ≤+#·T kÕeTs¡Δ´
yÓTTø£ÿ&ç~. MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T. düèwædº ‹úæ dü+Vü‰s¡eTT\T #˚jT· düeTs¡T\ú T.
e÷ n|üsê<Ûeä TT ø£$å T+∫ eTeTTà\ ø±bÕ&ç s¡ø+åÏ |ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+∫∫]. n|ü&ÉT
kÕ«$Tyês¡T MTs¡T m+<äs√ Áu≤Vü≤àDT\ |üsêuÛ$Ñ +∫‹] >±q me«] Ä]®‘e· TT
yês¡T nqTuÛ$Ñ +#·e\dæq<˚. MTs¡T |ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T ÁãVü≤àsêø£då Tü ˝…’
j·TT+<äTs¡T. MT≈£î Ç|üŒ{ÏøÏ |üXÊÃ‘êÔ|üeTT ø£*¬>qT >±q |ü+Á&Ó+&ÉT
dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î ˇø£ düÁ<ë“Vü≤àDTì e\q y˚<eä TT˝Àì Hêsêj·TD≤qTyêø£eTTqT
$q>∑\s¡T. n|ü&ÉT MT≈£î |æXÊ#·‘«· eTT ‘=\– dü<‹Zä \_Û+#·>\∑ <äT. nì
#Ó|Œæ yês¡\qT |ü+|æyd˚ ]æ yês¡T Á>±eTeTeTT<ë{Ï u≤Vü≤´Á|ü<X˚ e¯ TTq≈£î e#·TÃ≥
‘√&ÉH˚ Vü≤è<äjT· X¯S\‘√ eTs¡D+Ï #·T≥ ‘·≥dæ+ú #ÓqT. >∑Ts¡Tyêø£éTT Á|üø±s¡eTT
yês¡T |æXÊ#·‘«· eTT H=+<äT≥j·TT |ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î ‹s¡– yês¡T
dü<‹Zä H=+<äT≥j·TT ‘·≥dæ+ú #ÓqT.
Çs¡Te~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT 129
me«s¡T #˚dæq ø£s¡à|òü\eTT yês¡qTuÛÑ$+#·e\dæq<˚ düTe÷ HêeT<Ûës¡ø±!
>∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ nqTÁ>∑Vü≤eTTe\q y˚<äy˚‘·Ô nsTTq Ä e÷‘·+>∑T&ÉT
kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT >∑Ts¡T<˚yê ! MTs¡T Á‹ø±y˚‘·Ô\T. H˚qT
|üPs¡«eTT y˚<yä ‘˚ qÔ· sTTq Áu≤Vü≤àDT&ÉqsTT j·TT+&çjT· T Ç{Ïº ˙#·»qà yÓT+<äTqT
m‘·eÔ \dæe#ÓÃqT. <äjT· j·TT+∫ ø±s¡DeTT ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#ÓqT. n|ü&ÉT
kÕ«$Tyês¡T ô|’ n<Ûë´j·TeTT˝À @ ø£s¡à#˚dæqyês¡T m{Ïº »qàH=+<äT<äTs√
n{Ïº ø£s¡à$bÕø£eTTqT $|ü⁄\eTT>± #Ó|üŒ>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq Çs¡Te~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ dü|üÔ»qà $<ä+ dü|üÔπsUÀ\¢+ |òüTq‘√<ä<Í ˆ
jÓTV”≤Hêj·T X¯è‹dü÷Œ¤]Ô+ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
‘êˆˆ |ü+#·TeTC≤‹ <ëì#˚ y˚<eä TT\ #Ó|Œæ +∫ Áu≤Vü≤àDT\ >∑s«¡ eTD#·T≥.
XÀ¢ˆˆ eTVü‰qT<∏ëedü+|üs¡ÿ dü‡+kÕsês¡íe\+|òüTH˚
j·TTø£Ô dü+ÁbÕdü´‘˚sêeT j·T<∏ëHÍ]eHê$ø±‘Y ªªyêdæwü˜ dü+<˚X¯eTTμμ
‘êˆˆ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ düVü≤yêdüeTT, düeTTÁ<äeTTqT z&É jÓT≥Te˝…
<ë{Ï+#·TH√ n≥Te˝…, dü+kÕs¡ düeTTÁ<äeTTqT düT\uÛÑeTT>± <ë{Ï+#·TqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 130
Çs¡Te~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘·∫+‘·q+ l >∑Ts¡T<˚e‘·Ô »j·T zyéT
z+ l >∑Ts¡T<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'
dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì‘√ >∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ dü‘ÿ· <∏qä T á ÁøÏ+~ $<Ûeä TTq
#Ó|ü#·THêï&ÉT. n~ $qTyê]øÏ düs¡«<√wüeTT\T q•+#·TqT. C≤„q
eTT<äsTT+#·TqT.
qs¡d+æ Vü≤düsd¡ «ü rkÕ«$Tyês¡T |ü‹‘·Tì >∑÷]Ã Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡‹ yÓTT<ä\>∑T
•wüß´\T $qT#·T+&É ø£s¡à$bÕø£eTTqT á ÁøÏ+~$<ÛäeTTq #Ó|ü#·THêïs¡T.
(Je⁄&ÉT ‘êqT |üPs¡« e÷]®+∫q |ü⁄D´ bÕ|üeTT\qT ã{Ïº ñ‘·àe÷<ÛäeT
»qà\H=+<ä T #· T +&É T qT.) Áu≤Vü ≤ àDø£ å Á ‹j· T yÓ ’ X ¯ ´ X¯ S Á<ä T \T
<äTsê#ês¡s‘¡ T· \sTT´πsì e#·TÃ»qà˝À yês¡T #·+&Ü\ C≤‹j·T+<äT »ìà+‘·Ts¡T.
Áu≤Vü≤àDÁd”Ôj·T+<äT X¯SÁ<äTì Ms¡éTT‘√ »ìà+#·Tyê&ÉT #·+&Ü\T&ÉT. Ç~
e÷ C≤‹. ø£s¡àeTTã{Ïº #·+&Ü\‘·«eTT e#·TÃ bÕ|üeTT\ #Ó|ü#·THêïqT.
Áu≤Vü≤àDT&ÉT nHê#ês¡T&ÉsTT j·TT+&çq#√ q‘·&TÉ e#·TÃ »qà˝À #·+&Ü\T&Ó’
|ü⁄≥TºqT. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\TqT >∑Ts¡Te⁄qT. #˚dæø=ìq uÛ≤s¡´qT, ≈£î\<˚e‘·\qT,
‘·´õ+#·Tyês¡T #·+&Ü\Ts¡>∑T<äTs¡T. nã<äΔeTT Hê&ÉTyês¡T, JeVæ≤+dü
#˚j·TTyês¡T, ø£Hê´$Áø£j·T yÓTTqs¡TÃyês¡T. X¯SÁ<äTìÇ+≥ uÛÑTõ+#·Tyês¡T,
ndü‘·´Á|üe÷DeTT #˚j·TTyês¡T, <ëd”\‘√ s¡‹jÓTTqs¡TÃyês¡T, <˚e|æ‘·è
ø£s¡à\+<äT ø√|üeTT‘√ uÛ≤+&ÉeTT\ |ü>∑T\T>=≥Tºyês¡T. #·+&Ü\Ts¡jÓT´<äs¡T.
ns¡DéTTqT <äVæ≤#Ó+&çyês¡T, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT y˚s¡T#˚dæ Á|ü‘˚´ø£eTT>∑
J$+#Ó&çyês¡T. m<äT› HÓøÏÿ ‹s¡T>∑Tyês¡T, rs¡új·÷Á‘·\≈£î yÓ[fl n#·Ã≥ ÁXÊ<äΔ
yÓTTqs¡Ãìyês¡T, rs¡ú øπ Áå ‘·eTT\+<äT Á|ü‹Á>∑V≤ü yÓTTqs¡TÃyês¡T, áX¯«s¡Tq ø£_ùÛ wø£
yÓTTqs¡Ãø£ ø£|æ\>√e⁄bÕ\T Á‘ê>∑Tyês¡T, #·+&Ü\Ts¡jÓT´<äs¡T. ˇø£ uÛ≤s¡´qT
$yêVü≤e÷&ç n+‘·≈£î |üPs¡«eTTqï uÛ≤s¡´qT $&ÉHê&çqyês¡T. ˇø£ n‹~∏
Ç+{ÏøÏ sê>± @$T #·~$‹ì y˚<äeTT\T e#·TÃHê ? nì |üØø£å #˚dæ m+‘√
ø£wüºeTT‘√ nqï$T&ÉT<äTs√ n{Ïºyês¡T #·+&Ü\Ts¡jÓT´<äs¡T. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î
Çs¡Te~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT 131
eè<ëΔ|´ü eTTq ùdejÓTTqs¡Ãìyê&ÉT #·+&Ü\T&É>T∑ ≥j˚T >±ø£ @&ÉT»qà\j·T+<äT
ÁøÏ$TnsTT »ìà+#·TqT. jÓ÷>∑T´ì ‘·´õ+∫, njÓ÷>∑T´ì |üPõ+#·Tyê&ÉTqT,
Ç‘·s¡T\ jÓTTø£ÿ eè‹ÔøÏ uÛÑ+>∑yÓTTqs¡TÃ yê&ÉTqT, yê|”≈£L|ü‘·{≤ø£
<Û«ä +düyTÓ Tqs¡TÃyê&ÉTqT, •e|üP»≈£î $|òTü ïyÓTTqs¡TÃyê&ÉTqT, Ç<äs› T¡ uÛ≤s¡´\T+&É
yê]j· T +<ä T |ü ø £ å b Õ‘· e TT>∑ e]Ô + #· T yê&É T qT. dü + <Û ë ´ø±\eTTq
uÛ Ñ T õ+#· T yê&É T qT, nìq e÷≥qT ì\u… ≥ Tº ø =qC≤\ìyê&É T qT,
dü+<Ûë´ø±\eTTq ìÁ~+#·Tyê&ÉTqT #·+&Ü\T&Ó’ »ìà+#·TqT. X¯SÁ<äT\≈£î
y˚<eä TT\ #Ó|ü yê&ÉTqT |üs«¡ ø±\eTT\j·T+<äT Ád”kÔ Õ+>∑‘´· yÓTTqs¡TÃyê&ÉTqT,
ÁXÊ<äeΔ TT\ e÷qTyê&ÉTqT, ‘·q |ü⁄DéTT\ ‘êqT #Ó|ü ø=qTyê&ÉTqT, q&É#T·
e÷s¡ZeTTq eT\$düs¡®qeTT #˚j·TTyê&ÉTqT, #·*y˚+Á<äeTT\qT uÛÑ+>∑eTT
#˚j·TTyê&Éq÷ yê&ûC≤„qeTT ˝Òø£ yÓ’<äéTT #˚j·TTyê&ÉqT y˚<äe÷s¡ZeTTqT
$&ÉHê&ç C≤s¡D, e÷s¡D≤~ ˝Àø√|üÁ<äe ø£s¡à\Hê#·]+#·T yê&ÉTqT
#·+&Ü\Ts¡>∑T<äTs¡T. >∑Ts¡Te⁄qT eTqTwüß´&Éì ‘·\#·Tyês¡TqT, Ç‘·s¡ <˚e‘·\
|üPõ+#·T#·T Vü≤]Vü≤s¡T\ ì+~+#·Tyês¡T.ñ ≈£îø£ÿ ‹‹Ôj·T+<ä* >∑+>√<äø£
yÓT{À¢ n≥T>∑ X¯SÁ<äTìe\q eT+Á‘·eTTqT Á>∑Væ≤+#·Tyês¡TqT, $<ÛäyêÁd”Ô‘√
s¡‹#˚j·TTyês¡TqT, ‘·q >∑Ts¡Te⁄qT me¬s’q ì+~+#·T#·T+&É Vü≤s¡¸eTT>±
$qTyês¡TqT, Áu≤Vü≤àDT\ <˚«wæ+#·Tyês¡TqT, y˚<äeTT\qT #·]Ã+#·Tyês¡TqT.
ÁãVü≤àsêø£ådüT\jÓT´<äs¡T. ‘·q <˚e⁄ì ‘êqT uÛÑõ+#·T#·TqïqT Ç‘·s¡ <˚e‘·\
‘·÷\Hê&ÉTyê&ÉT <ä]Á<äT&É>T∑ ≥j˚T >±ø£ n|ükÕàs¡ s√>∑|&” ‘ç &· >É T∑ qT. Áu≤Vü≤àDT\
qee÷ì+∫ y˚<eä TT\ <ä÷wæ+#·Tyê&ÉT eT÷Á‘· ø£èÁ#·Ãs¤ √>∑eTT#˚ |”&+ç |üã&ÉTqT.
Ç‘·s¡T\ jÓTTø£ÿ <äTwüÿè‘·eTT\qT, eTs¡àeTT\qT ãj·T≥ ô|≥Tºyê&ÉT
»Hêà+‘·s¡eTTq Vü≤è<äj·Ts√>∑eTT‘√ eTVü‰ ø£wüºeTT qqTuÛÑ$+#·TqT. Ád”Ô\≈£î
>∑s“¡ b¤ Õ‘· yÓTTqs¡TÃyês¡T eTè‘·e+<ÛTä ´˝…’ »ìà+‘·Ts¡T. n{Ïº yê]øÏ dü+‘êqeTT
ì\Te<äT. ø±q>∑s¡“¤bÕ‘· yÓTTqs¡TÃ≥ ‘·>∑<äT.
me«s¡T <Ûäs¡àeTTqT #Ó|æŒq $qs√, m≈£îÿe uÛÑTõ+#·Tyê]ì #·÷∫ ùV≤fi¯q
#˚j·TT<äTs√ yês¡T #Ó${Ï yês¡T>∑qT Á>∑T&ç¶ yês¡T>∑qT |ü⁄f…º<äs¡T. |ü‹‘·Tì‘√
yÓTÁÆ ‹ #˚jT· Tyês¡T >±s¡uú eÑÛ TsTT »ìà+#·eTT<äTs¡T. V”≤qC≤‹e\q Wwü<eäÛ TTqT
d”«ø£]+#·yê&ÉT eTè>∑eT>∑TqT. ÁãVü≤àVü≤‘·´ #˚j·TTyês¡T ø£åj·Ts√>∑T\T>∑qT,
ø£\T¢‘ê>∑Tyês¡T |æ|Œæ |üfió¯ >¢ \∑ yês¡>q∑ T. düTes¡eí TTqT Vü≤]+#·Tyês¡T |æ|Œæ >√fi¯ó>¢ \∑ yês¡T>∑qT,
>∑Ts¡TuÛ≤s¡´‘√ s¡‹ #˚j·TTyês¡T ≈£îwüß˜s√>∑T\>∑qT »ìà+‘·Ts¡T. >∑Ti¿eTTqT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 132
>√e⁄qT Vü≤‘·´#˚j·TTyês¡T dü+‘êqV”≤qT\>∑T<äTs¡T. |üXÊÃ‘êÔ|üeTT e\q
bÕ|üeTT ‘·>∑TZqT. bÕ|üeTT #˚dæqyê&ÉT eTT+<äT>∑ qs¡ø£eTTqqTuÛÑ$+∫
nq+‘·se¡ TT s√–jÓTÆ uÛ÷Ñ ˝Àø£eTTq »ìà+#·TqT. $XÊ«dü|÷üò ‘·eTT #˚jT· Tyê&ÉT
eTqs√>∑eTT#˚ |”&ç+|üã&ÉTqT. ˇø£ ùde≈£îì yêìj·T»e÷ìqT+&ç ‘·|æŒ+∫
‘·q e<ä› |üìøÏ ìj·T$T+#·Tø=qTH√ n{Ïºyê&ÉT ã+<Ûäø±sê>±s¡ •ø£å
nqTuÛÑ$+#·TqT. |òüTÀs¡eT>∑T qs¡ø£eTTqT >∑÷&É qqTuÛÑ$+#·TqT. |üs¡Ád”Ôì
n|üVü≤]+#·Tyê&ÉT <ës¡TDeTsTTq qs¡ø£eTT qqTuÛÑ$+∫ eT‹V”≤qT&ÉsTT
|ü⁄{Ïº nH˚ø£ ø£wüºeTT\ H=+<äTqT. düs¡ŒeTTqT #·+|ü⁄yê&ÉT düs¡ŒyÓTÆ |ü⁄≥TºqT.
düTes¡íeTT q|üVü≤]+#·Tyê&ÉT Á|üy˚TVü≤ yê´~Û>∑\yê&É>∑TqT. |ü⁄düÔø£eTT
q|ü V ü ≤ ]+#· T yê&É T »Hêà+<Û ä T &É > ∑ T qT. eÁdü Ô e TT q|ü V ü ≤ ]+#· T yê&É T
u§*¢ s √>∑ e TT>∑ \ yê&É > ∑ T qT. >∑ D Á<ä e éTT q|ü V ü ≤ ]+#· T yê&É T
>∑+<äe÷\s√>∑eTT‘√ |”&ç+|üã&ÉTqT. s√>∑eTT#˚ |”&ç‘·T&Ó’ eTs¡D√qTàKT&Ó’q
yêì <äÁeéT|üVü≤]+#·Tyê&ÉT ∫s¡ø±\eTT ø±sê>±s¡•ø£å qqTuÛÑ$+#·Tqì
qÁãVü‰à+&É|ü⁄sêDeTTq #Ó|üŒã&ÓqT.
es¡T\<˚«wæ+#·Tyê&ÉT, es¡T\T ‘·qe<ä› <ë∫q <Ûqä eTT ˝Ò<ìä m>∑yj ˚ T· Tyê&ÉT
»Hêà+‘·s¡eTTq n|ü⁄Á‘·T&É>∑TqT. nqïeTTqT Vü≤]+#·Tyê&ÉT >∑T\às√>∑eTT#˚
|”&ç+|üã&ÉTqT. <ÛëqéTT q|üVü≤]+∫qyê&ÉT s¡ø£Ô>±Á‘·T&É>∑TqT. ‘Ó’\eTT
q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT <äTs¡+Z <Ûeä TT>∑\ X¯Øs¡eTT>∑\yê&É>T∑ qT. Áu≤Vü≤àD Á<äeéTT
q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT ÁãVü≤àsêø£då j æ T· >∑TqT. s¡‘ï· eTT\T, e÷DÏø´£ eTT\T,#· eTÚøÏøÔ e£ TT\T
yÓTT<ä\>∑Tyê{Ïì ‘·dÿü ]+#·Tyê&ÉT V”≤q»‘ê&ÉT>∑ »ìà+#·TqT. |üÁ‘·XÊø£, |ò\ü eTT\
q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT ‘êeTs¡s√– j·T>∑TqT. s¡øbÔ£ ÕqeTT #˚jT· Tyê&ÉT CÀØ>∑jT· >∑TqT.
ø£+#·T, <ä÷~, \Vü≤eTT M{Ïì n|üV≤ü ]+∫q yê&ÉT qs¡øe£ TT qqTuÛ$Ñ +∫
X‚«‘·≈î£ wüß>˜ \∑ yê&Ó’ »ìà+#·TqT. <˚eÁ<äeéTT q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT, <˚eø±s¡éTT\≈£î
$|ò÷ü ‘· yÓTTqs¡TÃyê&ÉT, nuÛøÑ Då£ eTT #˚jT· Tyê&ÉT bÕ+&ÉTs√>∑eTT\ yê&Ó’ »ìà+#·TqT.
<Ûqä eTT q|üV≤ü ]+∫qyê&ÉT ˇ+f…jTÆÓ »ìà+#·TqT. |ò\ü eTT\ q|üV≤ü ]+∫q
ø√‹j·T>∑TqT. ˙{Ïì <=+–*+∫q #ê‘·ø|£ øü åÏ j·T>∑TqT. >∑èôVA|üøs£ D¡ eTT\
q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT ø±øÏjÓÆT »ìà+#·TqT. ‘˚HÓ q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT ‘˚H{Ó >° j ∑ T· >∑TqT.
>√s¡deü TT\ q|üV≤ü ]+#·Tyê&ÉT ≈£îwüßs˜ √–jÓTÆ »ìà+#·TqT. Çø£ e´_Û#ês¡$wüjT· eTT
#Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üs¡Ád”Ôì Ä*+>∑qyÓTTq]Ãyê&ÉT q÷s¡T»qàeTT\T ≈£îø£ÿ nsTT »ìà+∫
‘·s¡Tyê‘· düs¡ŒeT>∑TqT. |üs¡Ád”Ô jÓ÷ìì MøÏå+#·Tyê&ÉT n+<ÛäT&ÉTqT,
eT÷&ÛÉT&ÉTqT, nsTT |ü⁄≥TºqT, ã+<ÛäTÁd”Ô ‘√s¡‹#˚j·TTyê&ÉT >±s¡›uÛÑeT>∑TqT.
mes¡T <äTs¡T“¤~Δ‘√ |üs¡Ád”Ô\ eTTKeTTqT #·÷‘·Ts√ yês¡T H˚Á‘·s√>∑eTT\ø£yê¬s’
|ü⁄≥Tº<äTs¡T.
Ç≥T¢ >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£s¡à$bÕø£eTTqT #Ó|üŒ Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡r kÕ«$Tyês¡T
>∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ kÕ«MT— MTs¡T <Ûäs¡àeTT\qT $düÔ]+∫ Á|ü‹bÕ~+∫‹].
mes¡sTTq Ç{Ïº bÕ|üeTT\T #˚dæq n+<äT\πøeTsTTq ÁbÕj·T•Ã‘·ÔeTT >∑\<ë
ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#· >∑Ts¡TeT÷]Ô Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
me]øÏ |üXÊÃ‘êÔ|üeTT ø£\T>∑TH√ yê] bÕ|üeTT\T q•+#·TqT. #˚dæq
bÕ|üeTTqT dü+kÕÿs¡s¡÷|üeTTq yê] yê] n+‘·' ø£s¡DeTT\j·T+
<äD–j·TT+&ÉTqT. |òüTÀs¡eTVü‰bÕ|üeTT\H=]Ãqyês¡T ø£s¡à$bÕø£eTTq+<äT
#Ó|üŒã&çq≥T\ j·T<∏ë$~Û ÁbÕj·T•Ã‘· yÓTTqs¡TÃø=qe\j·TTqT. Áu≤Vü≤àDT\
düuÛÑ˝À ‘·q bÕ|üeTTqT #Ó|æŒyês¡T $~Û+∫q≥T\ ‘·eT X¯øÏÔø=\~ >√<ëqyÓ÷
ø£èÁ#·ÃV¤ ≤ü #ê+Á<ëj·TD≤~ ÁbÕj·T•Ã‘·eÔ TT˝À Ä#·]+#·e\j·TTqT. X¯ø˝ÔÏ ìÒ yês¡T
Á|ü‹ì~Û>∑ Á<äe´<ëqyÓTTqs¡Ãe˝…qT. nC≤„qø£è‘·bÕ|üeTT\T |üXÊÃ‘êÔ|ü|üeTT
#˚‘·qT >∑Ts¡Tùde #˚‘·qT q•+#·TqT. düTes¡í<ëqeTT #˚‘·qT rs¡új·÷Á‘·T
#˚j·TT≥#˚‘·qT bÕ|üeTT\T q•+#·TqT. |ü~y˚\ >±j·TÁr»|üeTT #˚dæq#√
kÕe÷q´ bÕ|üeTT q•+#·TqT. >±j·TÁrôVAeTeTT #˚‘·qT y˚<äbÕsêj·TD
#˚‘·qT>∑÷&É ø£èÁ#·Ã¤ÁbÕj·T•Ã‘·ÔeTT #˚dæq |òü\eTT \_Û+#·TqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 134
eT÷&ÉTs√E\T ñ|üyêdüeTT, eT÷&ÉTs√E\T bÕ\T, eT÷&ÉT~qeTT\T
HÓsTT´ Á‘ê– j·TT+&ÉT≥ Ç{Ïº Áe‘·eTT ø£èÁ#·Ãe¤ Tqã&ÉTqT. X¯ø˝ÔÏ ìÒ yês¡T qTe⁄«\T
uÛøÑ +åÏ #·e#·TÃqT. X¯ø>ÔÏ \∑ yês¡T e÷πs&ÉT, sê$, ø£eT\eTT\T, <äs“¡ ,¤ >∑]ø£ M{Ï‘√
uÛ≤$‘·eTsTTq ñ<äø£eTTqT e÷Á‘·y˚T Á‘ê– ñ|üedæ+#·e\j·TTqT. Ç~
es¡ í ø £ è Á#· Ã ¤ e Tqã&É T qT. bÕ|ü X Ê+‹ ø=s¡ ≈ £ î #ê+Á<ëj· T DÁe‘·
e÷#· ] +#· e \j· T TqT. n~ jÓ T ≥¢ ì q ne÷yêdü ´ ñ|ü y êdü e TT+&ç
‹~∏Áø£eTeTeTTq ~q~qeTTq≈£î ≈£î≈£îÿ{≤+&É Á|üe÷DeT>∑T Á>±düeTTqT
@ø√‘·Ôs¡eè~Δ>∑ uÛÑøÏå+#·T #·T+&Ée\j·TT#·T, Ç≥T¢ |üP]íeTes¡≈£î |üP]Ô#˚dæ
ø£èwü|í øü eå£ TTq #·+Á<äøfi£ ¯ s√Es√E≈£î ø°Då +Ï ∫q≥T\ Á>±düeTTqT ~q ~qeTTq≈£î
‘·–Z+#·T#·T neTyêyêdü´Hê&ÉT ñ|üedæ+#·e\j·TTqT. Ç~ #ê+Á<ëj·TD
eTqã&ÉTqT. á Áe‘·eTT#˚ düeTdüÔ bÕ|üeTT\T q•+#·TqT. ø±o øπ Áå ‘·eTTq
HÓ\s√E\T ìedæ+#·T≥#˚ düs¡«bÕ|üeTT\T q•+#·TqT. ùd‘·Tã+<ÛäeTTq
düeTTÁ<äkÕïqqeTT#˚ ÁuÛ÷Ñ DVü≤‘ê´~ eTVü‰bÕ‘·øe£ TT\T q•+#·TqT.
$T‘êVü‰s¡T&ÉsTT |ü⁄s¡Twüdü÷ø£ÔeTTqT Äs¡THÓ\\T |ü]ƒ+#·T#√ HÓ{Ïº
bÕ|üeTT\sTTq b˛>∑\e⁄. n|òTü eTs¡¸Ddü÷ø£eÔ TT, Hêsêj·TD√|üìwü‘Œ· sƒq¡ eTT,
$wüßídü÷ø£Ô»|üeTT @&ÉT »qàeT\T bÕ|üeTT\qT >∑÷&É b˛>=≥TºqT.
ÁbÕj· T •Ã‘· Ô e TT #˚ d æ ø =qTyê&É T |ü P s¡ « ~qeTTq ñ|ü y êdü e TT+&ç
|ü+#·>∑e´ÁbÕX¯q yÓTTq]+|üe\j·TTqT.
>√eT÷Á‘·eTT, >√eTj·TeTT, >√ø°ås¡eTT, >√|òüTè‘·eTT, >√<ä~Û M{Ïì ˇø£
bÕÁ‘·˝À ø£*|æ n+<äT ≈£îXÀ<äø£eTTqT>∑÷&É #˚]Ã yÓ’~ø£ eT+Á‘·eTT\#˚
qœeT+Á‹+∫ Ä#ês¡T´ì<ë«sê eT+Á‘·|Pü s¡«ø£eTT>± |ü⁄#·TÃø=qe\j·TTqT.
n+<äT#˚ bÕ|üeTT\T|üX$¯ T+#·TqT. >∑Ts¡TeqTÁ>∑V≤ü eTT #˚‘q· T dü«<Ûsä à¡ ìs¡‘T· &ÉsTT
y˚<yä ‘˚ j Ô· T· >∑T Áu≤Vü≤àDTì nqTÁ>∑V≤ü eTT #˚‘q· T bÕ|ü⁄\T |ü⁄˙‘·T\T ø±>∑\s¡T.
nì >∑Ts¡TeT÷]Ô Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹‘√ #Ó|Œæ Ä |ü‹‘·Tì #·÷∫ zØ— ˙e⁄ |üPs¡«eTT
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T <˚«wæ+∫q bÕ|üeTTq #·+&Ü\T&ÉesTT‹$. ˙e⁄ HÓ\s√E\T
Ç∫Ã{Ï dü+>∑eTπøÁå ‘·eTTq kÕïqyÓTTq]Ã‹y˚ì ˙ |üPs¡« <√wüeTT q•+#·TqT
sêuÀe⁄ »qàeTTq Áu≤Vü≤àDT&ÉesTT |ü⁄≥º>\∑ eì]. n|ü&ÉT yê&ÉT kÕ«$T
yê]‘√ MT <äsÙ¡ qeTT e\qH˚ Hê bÕ|üeTT\ìïj·TT q•+#ÓqT. X¯sD¡ ≤>∑‘·
s¡ø≈å£ î£ \>∑T MT<äèwæº |ü&qç e÷Á‘·eTTqH˚ H˚qT |ü$Á‘·T&ÉqsTT‹ì. |üsX¡ ó¯ y˚~düŒs¡Ù#˚
ã+>±s¡eTsTTq sTTqTeTT ‹]– ÇqTeT>∑THê ? MTs¡T düs«¡ eTT ‘Ó*dæq
eTVü‰‘·Tà\T. qqTï <äjT· ‘√ q_ÛeT+Á‹+∫ Áu≤Vü≤àDT\˝À ø£\T|ü⁄&TÉ nì ÁbÕ]ú+#·
kÕ«$T yês¡T q$« C≤‹V”≤qT&ÉesTTq ìqTï Áu≤Vü≤àDTì>∑ HÓe«s¡+^ø£]+‘·Ts¡T
? V”≤qC≤‹ sπ ‘·dTü ‡e\q »ìà+∫, Ä C≤‹˝À |ü⁄{Ïº ô|]–q ˙≈£î ÁãVü≤à‘·«eTT
\_Û+#·Hs˚ <¡ Tä .
|üPs¡«eTT >±~Û|⁄ü Á‘·&>É T∑ ø£Áå ‹j·TT&ÉsTTq $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ‘·q≈£î ÁãVü≤à‘·«eTT
sê>∑\+<äT\≈£î>±qT ‘·|ü yÓTTq]Ã Hê≈£î ÁãVü≤à]¸‘·«$T+&Éì <˚e‘·\
ÁbÕ]ú+#·yês¡T ªª˙ >∑Ts¡Te>∑T e•wüßì˜ ÁbÕ]ú+#·TeTT nr&É+^ø£]+∫q e÷≈£îqT
n+^ø£sêy˚Tμμ nì]. n|ü&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e•wüß˜ì düMT|æ+∫ ªH˚qT
ãVüQø±\eTT ‘·|üe÷#·]+∫‹ qqTï ÁãVü≤à]¸>∑ #˚j·TT&Éμμì j·÷∫+#ÓqT.
n|ü&ÉT e•wüß&˜ TÉ z $X¯«$TÁ‘·T&Ü ! n|ü$Á‘·eTsTTq á ø£Áå ‹j·TX¯Øs¡eTTqT
‘·´õ+∫ Áu≤Vü≤àD≈£î\eTTq |ü⁄{Ïº ñ|üqj·Tq dü+kÕÿs¡ yÓTT+~q#√ ˙≈£î
ÁãVü≤à‘·«eTT e#·TÃqì]. n+‘·<äqTø£ ìqTï Áu≤Vü≤àDT&Éeì nqC≤\qT
yê] yêø£éTT\T $ì ø√|æ+∫ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e•wüß˜ì q÷s¡TZs¡T |ü⁄Á‘·T\
dü+Vü≤]+#ÓqT. nsTTqqT ÁãVü≤à C≤„ìj·T>∑T e•wüß˜&ÉT ‘êeTdüeTTqT
bı+<ä˝Ò<äT. ˇø£Hê&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT >=|üŒ •\qT #˚|üPì <ëì‘√ e•wüß˜ì
#·+|ü#÷· #ÓqT. n+‘·˝À <Óe’ eX¯eTTq ì{Ïº $#ês¡ eTT<äsTT+#ÓqT. H˚q‘·ìì
dü+Vü≤]+#·T≥j˚T ÁãVü≤àVü≤‘·´ e#·TÃH˚ >±ì ÁãVü≤à]¸‘·«eTT sêH˚s¡<äT. á
e•wüß˜&ÉT qqTï ÁãVü≤à]¸j·Tì j·T+^ø£]+∫qH˚ <˚e‘·\T qqTï n≥¢qT≥≈£î
düeTà‹+#Ó<äs¡T. ø±q Ç{Ïº eTVü‰‘·Tàì #·+|ü⁄≥ ‘·>∑<äT, nì uÛ≤$+∫
|üXÊÃ‘êÔ|üeTT H=+~ e•wüß˜ì bÕ<äeTT X¯s¡DTH=+<ÓqT. e•wüß˜&É‘·ì eTq'
|ü]es¡ÔqeTT >∑T]Ô+∫ sê»]¸j·Tì e÷Á‘·eTT dü+uÛÀ~Û+#ÓqT. n|ü&ÉT
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e•wüß˜ì‘√ kÕ«MT— Hê≈£î ÁãVü≤à]¸‘·«eTT qqTÁ>∑Væ≤+|ü⁄&Éì
ÁbÕ]ú+#ÓqT.
e•wüß˜\yês¡|ü&ÉT n‘·ì‘√ dü÷s¡´øÏs¡DeTT\#˚ ˙ Á|üdüTÔ‘· <˚Vü≤eTTqT
uÛÑdüàyÓTTq]+∫ ‘·b˛ã\eTT#˚ q÷‘·q X¯Øs¡eTTqT düèwæº+|ü⁄eTT. n|ü&ÉT
ìqTï ÁãVü≤à]¸j·Tì |æ*#Ó<äqì #Ó|üŒ $XÊ«$TÁ‘·T&É≥T\#˚dæ n~ yÓTT<ä\>∑
ÁãVü≤à]¸jT· ì Á|üd~æ HΔ =+<ÓqT. n+‘·+‘· yêπs ÁãVü≤à‘·«eTTqT n+‘· ø£weºü TT#˚
bı+~j·TT+&É ˙e⁄ qqTï Áu≤Vü≤àDT\˝À ø£\T|üeTqT#·THêïe⁄. n~ kÕ<Û´ä e÷
! H˚qT #Ó|æŒq≥T\ #˚dæ‹y˚ì sêuÀe⁄»qà˝À Áu≤Vü≤àDT&Ée>∑T<äTe⁄ nì].
ø±ì <ä]Á<äTq≈£î ì~Û <=]øÏq e<ä\C≤\ì $<ÛäeTTqqT #·ø£ÿq |ü∫Ãø£
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 136
ãj·T\T˝À y˚Tj·TT#·Tqï >√e⁄ n+<äT+&ç yÓ&É\T≥ øÏ#·Ã¤sTT+#·q≥T\qT
>∑Ts¡«qTÁ>∑Vü≤eTTq ‘ê‘êÿ*ø£eTT>∑ C≤„q ÁbÕ|æÔH=+~q n|ü‹‘·T&ÉT
dü«>∑èVüeTTq≈£î b˛e ìwüº|ü&Éø£ b˛jÓTqT.
Ç+‘·˝À q‘·ì uÛ≤s¡´ñ |æ\¢\T n‘·ìì yÓ<ä≈£îø=qT#·T e∫Ã n‘·ìì
düMT|æ+∫ Çø£ÿ&É≈£î e∫Ã‹y˚$T ? ˙≈£î eT‹ b˛jÓTHê ? b˛e⁄<äeTT s¡eTàq
yê&ÉT qqTï düMT|æ+#·≈£î&ÉT. <ä÷s¡eTT>∑ bı+&Éì ‘·]$T y˚j·TT#·T+&ÓqT.
n|ü&É‘ì· uÛ≤s¡´ kÕ«$Tyê]ì #·÷∫ kÕ«MT ! Hê uÛsÑ ≈Ô¡ î£ eT‹b˛sTTq≥T¢qï~.
Ç+‘·eT+~ |æ\¢\HÓes¡T b˛wæ+#·>∑\s¡T ? ‘·–q düe÷<ÛëqeTT #Ó|æŒ e÷
yÓ+≥ |ü+|ü⁄&ÉT ˝Òì#√ H˚qT MT jÓT<äT≥ ÁbÕDeT]Œ+#Ó<äqHÓqT. n|ü&ÉT
>∑Ts¡TeT÷]Ô q$« Ä |ü‹‘·Tì‘√ zØ ˙$+{ÏøÏ bıeTTà. <ësê|ü⁄Á‘·T\ øå√uÛÑ
ô|{Ïºq ˙ πø$T dü<äZ‹ sê>∑\<äT. dü+kÕs¡eTTq »ìà+∫qyê&ÉT yê] yê]
<Ûsä à¡ eTT\ Hê#·]+#·T#·T Ç+Á~j·TeTT\ dü+‘√wü|sü #¡ e· \j·TTqT. n≥¢sTTqH˚
yês¡T dü+düs¡ düeTTÁ<äeTTqT <ë≥>∑\s¡T. dü÷s¡´#·+Á<äT\T kÕøÏå>∑ ˇø£ Ád”Ôì
ø±$T+∫ $yêVü≤e÷&ç ‘·´õ+#·T≥ eTVü‰bÕ‘·ø£eTT. n{Ïºyê]øÏ dü<äZ‹
mqï{ÏøÏq ø£\T>∑C≤\<äT. nì >∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|üŒ yê&ÉTqT kÕ«MT, MT
j·TqTÁ>∑Vü≤eTT e\q C≤„ìqsTT ‹]– jÓT≥T\ V”≤q‘·«eTT bı+<ä>∑\qì
BqeTT>∑ y˚&ÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T ‘·q˝À H˚qT eT+Á‹+∫ #·*¢q uÛÑdüà
e÷Vü‰‘·àéTT#˚ Ç‘·ìøÏ Ç+‘·{Ï $y˚ø£eTT ø£*¬>qT.
Ç{Ïº uÛdÑ àü eTTqT ø£&–ç +∫‹H˚ì Ç‘·ìøÏ ‘ê‘êÿ*ø£ C≤„qeTT q•+#·>\∑ <äT.
nì uÛ≤$+∫ ‘·q •wüß´ì‘√ Ä Á>±eTeTTq \ãTΔ&ÉsTTq C≤„qX¯SqT´&ÉsTTq
Áu≤Vü≤àDTHÓeìqsTTq yÓ‹øÏ rdüTø=ìs¡eTàì #Ó|Œæ ]. yê&ÉT nfÒ¢ yêDÏ»éTT#˚
J$+#Ó&ç ˇø£ \TãΔÁu≤Vü≤àDTì |ü≥Tºø=ì e∫Ã]. >∑Ts¡Te‘·ì‘√ ˙e⁄ ≈£î+&É\‘√
˙s¡T ‘Ó∫Ã Ç‘·ìøÏ kÕïqeTT #˚sTT+#·TeTì]. Ä Áu≤Vü≤àDT&É{§¢qs¡Ã
kÕ«$Tyês¡T #·*q¢ eT+Á‘· uÛdÑ àü eTT øå±[‘·eTjÓT´qT. yê&ç C≤„qeTT ˝À|æ+#ÓqT.
n|ü&ÉT yê&ÉT uÛ≤sê´|ü⁄Á‘·T\j·T+<äT eTeTø±s¡eTT ø£\yê&ÉsTT |ü⁄Á‘·T\
HÓ‘T· øÔ =ì Ç<˚$T{Ï Ç+‘· ÁuÛeÑ T @\ ø£*>¬ qT. nì ‘êqT #˚dqæ <ëìøÏ e>∑#T· #·T
uÛ≤sê´|ü⁄Á‘·T\‘√ ø£*dæ düTKeTT>∑ ì+{ÏøÏ b˛jÓTqT.
n#·Ã≥ qTqï yês¡+<äs¡T Ä ∫Á‘·eTT #·÷∫ ø£&ÉT $dæà‘·T\sTT]. n|ü&ÉT
Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡rkÕ«$T >∑Ts¡TeT÷]Ô #·s¡DeTT\≈£î düeTdüÿ]+∫ C≤‹V”≤qTq
øÏ+‘· C≤„qyÓT≥T¢ ø£*¬>qT ? kÕïqeTT #˚sTT+∫q+‘· e÷Á‘·eTTq
C≤„qV”≤qT&Ó≥¢jÓT´qT ? á dü+X¯j·TeTTqT rs¡TŒ&Éì y˚&ÉTø=q >∑Ts¡TeT÷]Ô
H˚qT uÛÑdüàeTTqT eT+Á‹+∫ n‘·ìMT<ä #·*¢‹ì, n+<äTe\q n‘·ìøÏ
C≤„H√<äjT· eTjÓT´qT. uÛdÑ àü eTT øå±[‘·eTTø±>± nC≤„qeTT q•+#ÓqT. uÛdÑ àü eTT
n+‘·eTVæ≤eTø£\~. ø±e⁄qH˚ •e⁄&<É ë›ìì ì‘·éTT Áù|eT‘√ <Û]ä +#·T#·THêï&ÉT.
n{Ïº uÛÑdüàeTTq≈£î eTVü‰‘·Tà\ ø£s¡düŒs¡Ù#˚ q‘·´~Ûø£ Á|üuÛ≤eeTT ø£\T>∑TqT.
nì #Ó|Œü Á‹Áø£eTuÛ≤s¡‹ kÕ«$Tyê]ì >∑÷]Ã uÛdÑ àü eTTjÓTTø£ÿ e÷Vü‰‘·àéTTqT
kı+‘·eTT>±qT|ü<˚•+|ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T ô|’ n<Ûë´j·TeTTq
uÛÑdüàe÷Vü‰‘·àéTTqT ‘Ó\T|ü⁄<äTs¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq Çs¡Te~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
~>∑+ãsê ~>∑+ãsê lbÕ<äe\¢uÛÑ ~>∑+ãsê lbÕ<äe\¢uÛÑ ~>∑+ãsê
XÀ¢ˆˆ Á‹$Áø£e÷j·÷Vü≤ ø£s¡à>∑‹+<ä‘·Ô$<ë |ü⁄q'ˆ
$eTTø£Ô+ |ü‹‘·+#·Áπø l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
‘êˆˆ kÕ«$Tyês¡T #·*¢q uÛÑdüàÁ|üuÛ≤eeTT#˚ ø£*–q ‘ê‘êÿ*ø£ C≤„qeTTqT
‹]– ˙{Ï‘√ n‘·ìì kÕïqeTT #˚sTT+#·T≥πø \T|üÔ|üi#·T≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 138
Çs¡Te~ ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·qyéT l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT
z+ l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT'
>∑Ts¡TeT÷]Ô Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹‘√ uÛÑdüà e÷Vü‰‘·àéTTqT á ÁøÏ+~ $<ÛäeTT>∑
#Ó|ü#·THêïs¡T.
Á‹$Áø£e÷! kÕe<ÛëqT&ÉesTT $qTeTT. |üPs¡«eTT ø£è‘·j·TT>∑eTTq
yêeT<˚e⁄&ÉqT ˇø£ eTVü≤]¸ >∑\&ÉT. n‘·&TÉ >∑èVü≤ <ës¡e]®‘T· &ÉT, ìdüŒèVüQ&ÉT,
ÁãVü≤ày˚‘·Ôj·TT, »&É\T <Ûä]+∫ uÛÑdüàuÛÑ÷wæ‘· düsê«+>∑T&ÉsTT, yê´Á|òüT#·s¡à
<Ûäs¡T&ÉsTT uÛÑ÷$Tj·T+<ä* HêHê πøåÁ‘·eTT\ dü+#·]+#·T#·T <Ó’eeX¯eTTq
Áøö+#ês¡D´ e÷s¡ZeTTq b˛e⁄#·T+&É n‘·ì H=ø£ eTVü‰uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq sêø£ådæ
#·÷#ÓqT. #·÷#·T≥‘√&ÉH˚ Væ≤+kÕ dü«uÛ≤eeTT>∑\ Ä s¡ø£ÿdæ Äø£*‘√ n‘·ìì
uÛÑøÏå+|ü H√s¡T ‘Ós¡#·Tø=ì |ü+&ÉT¢ |ü≥|ü≥ ø=i≈£î#·T düMT|æ+#ÓqT. yêeT
<˚e⁄&ÉT >=|üŒ C≤„ìj·T>∑T≥#˚ ñÁ>∑s¡÷|üeTTq Ä ÁãVü≤às¡ø£ÿdæ e#·TÃ#·TqïqT
ø=+#ÓeTsTTqqT uÛÑj·T|ü&Éø£ ì\T#·T+&ÓqT. ÁãVü≤às¡ø£ÿdæ e∫Ã yêeT<˚e⁄ì
|ü≥Tºø=HÓqT. n|ü&ÉT yêeT<˚e⁄ì X¯Øs¡eT+<äTqï ø=+‘· uÛÑdüàeTT Ä s¡ø£ÿdæ
ø£+≥T≥#˚ <ëìøÏ |üPs¡«düŒè‹ ø£*¬>qT. <ëì bÕ|üeTTqT q•+#ÓqT.
dü‘·TŒs¡Twüß\ <äs¡ÙqeT>∑T#√ HÓ{Ïºyê&ÉTqT ‘·‘êÿ\eTTq |ü⁄˙‘·T&ÉT ø±>∑\&ÉT.
@~nsTTq Á|üjT· ‘·ïeTT#˚ kÕ~Û+#·q>∑TqT, ø±ì dü‘T· Œs¡Twüß\ <äsÙ¡ quÛ≤>∑éTT
\_Û+#·T≥ ø£&ÉT <äTs¡¢uÛÑeTT. Ä |òüTÀs¡eT>∑T sêø£ådæøÏ n{Ïº eTVü‰‘·Tàì
düŒs¡Ùe÷Á‘·eTT#˚, @qT>∑T\, >∑Ti¿eTT\, e÷qe⁄\>∑÷&É uÛÑøÏå+∫qqT ‘·s¡>∑ì
Äø£* ‘·‘êÿ\eTTq q•+#ÓqT. düeTTÁ<äeT+‘ê Á‘ê$qqT rs¡ì <ä|æŒø£j·TT
r]b˛jÓTqT, n+<äT‘√ bÕ≥T <ëì s√wüeTT >∑÷&É ns¡Δø£åDeTTq q•+#ÓqT.
n|ü&Ü ÁãVü≤àsêø£då æ eTTìbÕ<äeTT\j·T+<äT |ü&ç kÕ«MT |òTü Às¡d+ü kÕs¡eTTq
|ü&çj·TTqï qqTï<äΔ]+|ü⁄&ÉT. MT <äs¡ÙquÛ≤>∑éTT#˚ Hê bÕ|üsêdüT\ìïj·TT
q•+#ÓqT. ùV≤»>∑<äTZs√ ! H˚qT H˚&ÉT bÕ|ü$‘·T&ÉHÓ’‹ì nHÓqT. n|ü&ÉT
yêeT<˚e⁄\yês¡T Äs¡ø£ÿdæ‘√ ˙yÓe«&Ée⁄ ? eTqTwü´ dü+#ês¡eTT ˝Òì á
|ò ü T Às¡ s ¡ D éTTq m+<ä T \≈£ î dü + #· ] +#· T #· T +{Ï $ . nì n&ç ¬ > qT.
Çs¡Te~ ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT 139
eTTìyêø£éTT\T $ì ÁãVü≤àsêø£ådæ ‘·q eè‘êÔ+‘·eTT ì≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
kÕ«MT— MTø£è|ü#˚ ì|ü&ÉT Ç+‘·es¡≈£î |üPs¡«eTT H˚qqTuÛÑ$+∫q
Çs¡Te~nsTT<äT »qà\T düTŒs¡D≈£î e#ÓÃqT. Ç|üŒ{ÏøÏ Çs¡Te~nsTT<äT »qà\
ÁøÏ+<ä H˚qT <äTs¡®j·TT&ÉqqT ù|s¡T‘√ j·Teq <˚X¯eTTq≈£î sêõqsTT ñ+{Ïì
<äTsê#ês¡T&ÉqsTT Á|ü»\|”&ç+∫‹ì. nH˚ø£ eT+~ì Væ≤+dæ+∫‹ì.
eT<√qà‘·TÔ&ÉqsTT m+<äs√ Ád”Ô\ e]+∫‹ì. ã˝≤‘êÿs¡eTT>∑>∑÷&É m+<äs√
Ád” Ô \ qT|ü V ü ≤ ]+∫ uÛ À –+∫‹ì, sêE\»sTT+∫ yê] uÛ ≤ s¡ ´ ‘· ˝ À
e´_Û#·]+∫‹ì. s¡÷|üe+‘·T\sTTq Ád”Ô\qT Á<äeéTT‘√ eX¯|üs¡#·Tø=+{Ïì
ˇø£s√E uÛÀ–+∫q Ád”Ôì ‹]– #·÷&Éø£ ø±sê>±s¡eTTq qT+#Ó&çyê&ÉqT.
n$yêVæ≤‘·T˝Òø±<äT, düTyêdæqT˝Òø±<äT, s¡»dü«\˝Òø±<äT, $<Ûäe˝Òø±<äT Ç≥T¢
$~Û ìj·TeTeTT ˝Òø£ m+‘√ eT+~jÓ÷ Ád”Ô\qT #Ó]∫‹ì. Hê uÛÑj·TeTTq≈£î
Ä<˚Xe¯ T+<ä* Áu≤Vü≤àDT\T uÛj Ñ T· |ü&ç <˚XÊ+‘·se¡ TT\ bÕ\sTT]. m+‘√ eT+~
Áu≤Vü ≤ àDÁd” Ô \ qT, ø£ å Á ‹j· T Ád” Ô \ qT, X¯ S Á<ä Ád” Ô \ qT, s¡ » ø£ Á d” Ô \ qT,
#·+&Ü\eì‘·\>∑÷&É bÕ&ÉT#˚dæ‹ì. Çø£ yês¡ eì‘·\dü+>∑‹ #Ó|üŒC≤\qT.
eT<äéTTÁ‘ê– e÷+düeTT ‹qT#·T ñqà‘·Ô&ÉqsTT Ç≥T\ ˝…ø£ÿ˝Òì bÕ|üeTT\
dü+bÕ~+∫q Hê≈£î ø£åj·Ts√>∑eTT e#ÓÃqT. X¯Á‘·TsêE\T Hê MT<ä≈£î
<ä+&Ó‹eÔ ∫Ã qqTï dü+Vü≤]+∫ Hêsê»éT|üV≤ü ]+∫]. j·TeT<ä÷‘·\T qqTï
j·T˝Àø£eTTq≈£î ø=ìb˛sTT]. |ü~y˚\ dü+‘·‡s¡eTT\T |æ‘s· T¡ \‘√ ≈£L&É <ës¡TD
qs¡ø£j·÷‘·q\ qqTuÛÑe$+∫ ‘·s¡Tyê‘· <˚e‘êe÷qeTT‘√ y˚\ø=\~
•X¯ïeTT\T>∑\ |òüTÀs¡eT>∑T Áù|‘·qsTT <äTs¡Z‹ qqTuÛÑ$+∫‹ì. n≥Tô|’q
uÛÑ÷˝Àø£eTTq yê´Á|òüTeTsTT‹ì. ‘·s¡Tyê‘· n»>∑s¡eTsTT‹ì. nsTT<äe
»qàeTTq qø£ÿqsTT‹ì. Äs¡e»qàeTTq }s¡|+ü ~qsTT‹ì. @&Ée »qàeTTq
≈£îø£ÿqsTT‹ì. mì$T<äe »qà˝À qø£ÿqsTT‹ì. ‘=$Tà<äe »qàeTTq ˝Ò&ìç ,
|ü<äe»qàeTTq ≈£î+<˚\Tì, |ü<äø=+&Ée »qàeTTq yêqs¡eTTqT, |üHÓï+&Ée
»qàeTTq Á>∑<qΔä T, |ü<eä T÷&Ée»qàeTTq ø£|Œü qT, |ü<ëï\T>∑Tø±øÏì, |ü~ùV≤qT
m\T>∑T+{Ïì, |ü<äVü‰s¡T n&É$ø√&çì, |ü~ùV≤&ÉT Á>∑T&ç¶>±&ç<äqT, |ü<äTHÓ$T~
|æ*ì¢ , |ü+‘=$Tà~ ø£|Œü qT, Çs¡Te~ ø±øÏì, Çs¡Te~jÓTTø£{Ï #˚|qü T, Çs¡Te~
¬s+&ÉT m\Tø£qT, Çs¡Te~eT÷&ÉT >∑T&É¢ã÷>∑qT, Çs¡Te~Hê\T>∑T @qT>∑TqT,
nsTT |ü⁄{Ïº‹ì. n{Ïº H˚qT á Çs¡Te~ ◊<äe »qàeTTq á ø°ø±s¡DéTTq
m+‘√ ø±\eTTqT+&ç ÁãVü≤àsêø£ådüqsTT ‹s¡T>∑T#·THêïqT. sêÁ‹ |ü>∑\T Äø£*
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 140
<ä|ü\‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT#·T <äT'œ+#·T#·THêïqT. $TeTTà\#·÷∫ <äTs¡T“~ΔqsTT
uÛøÑ +åÏ #·T qT<˚´› X¯eTT‘√ MT MT<ä|&ü ‹ç ì. MT düŒs¡Ùe÷Á‘·eTTqH˚ Hê≈£îC≤‹düàs¡D
ø£*¬>qT. MTs¡T $X¯«ø±s¡≈£î\T. |òüTÀs¡eT>∑T dü+kÕs¡j·÷‘·q qT+&ç
qqTï<äΔ]+|ü⁄&ÉT. MTeTVü‰‘·àéTTqT ‘Ó\TdüTø=qT kÕeTs¡úéTT Hê≈£î ˝Ò<äT.
qqTï<äΔ]+#·T≥≈£î>±qT ‘·eT ]#·Ã≥≈£î e∫Ãq≥T\Hê≈£î ‘√#·T#·Tqï~ nì
ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n|ü&ÉT yêeT<˚e⁄&ÉT dü+‘·dæ+∫ ˙e⁄ qqTï düŒè•+∫q|ü⁄&ÉT Hê
X¯Øs¡eT+<ä* uÛÑdüàeTT ˙≈£î n+≥T≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. n+<äT#˚ ˙øÏ+<ä
C≤„H√<äj·TeTjÓT´qT. uÛÑdüàeTVæ≤eT nbÕs¡eTT ø±qH˚ áX¯«s¡T&ÉT uÛÑdüàqT
düsê«+>∑eTT\j·T+<äT <Ûä]+#·TqT, uÛÑdüà eTVæ≤eTqT X¯+ø£s¡T&˚ >∑T¬sÔs¡T>∑TqT.
uÛÑdüàeTVæ≤eT ˙≈£î ‘Ó*j·T>∑\+<äT\≈£î ˇø£ ø£<∏ä #Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT Á<ä$&É<˚X¯eTTq ø£s¡àÁuÛÑwüßº&ÉsTTq ˇø£ ˙#·Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT.
yês¡T X¯SÁ<äÁd”sÔ ‘¡ T· &ÉsTT ñ+&ÉT≥#˚ Áu≤Vü≤àDT\T, ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T, <ëj·÷<äT\T
yêìì ãVæ≤wüÿ]+∫]. #Ís¡éTT#˚ <Ûäqe÷]®+#·T#·T |üs¡ø±+‘·\‘√
eúÛÑ#·]+#·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢+&É ˇø£Hê&ÉT ˇø£ X¯SÁ<äT&ÉT Ç‘·ìì #·+|æ
ø=qÁbÕDeTT‘√ qTqï q‘·ì q÷]ãj·T≥ ˇø£ >√‹˝À |ü&Éy˚ôdqT. n<˚
düeTj·TeTTq≈£î n#·Ã≥ düMT|üeTTq qTqï ˇø£ uÛÑdüàsê•˝À <=s¡T¢#·Tqï ˇø£
≈£îø£ÿ Ç‘·qT eTs¡DÏ+#Óqì ‘·\∫ uÛÑøÏå+#·>∑\+<äT\≈£î e∫Ã Ç‘·ì X¯Øs¡eTT
MT<ä HÓø¬ ÿqT. Ä≈£îø£ÿ X¯Øs¡eT+<ä* uÛdÑ àü eTT Ç‘·&TÉ eTs¡D+Ï #·T düeTj·TeTTq≈£î
eø£å'düú\eTTq≈£î \˝≤≥T eT+<äTqT, ãT»eTT\j·T+<äTqT |ü&ÓqT.
j·TeTøÏ+ø£s¡T\T bÕX¯eTT\‘√ ì‘·ìì j·TeT˝Àø£eTTq≈£î ø=ìb˛e∫Ã].
n+‘· ˝ À •e<ä ÷ ‘· \ T $e÷qeTT‘√ e∫Ã j· T eT<ä ÷ ‘· \ ‘√ M&É T
uÛÑdüàuÛÑ÷wæ‘·+ñ&ÉsTT ¬ø’˝≤düìyêdüeTTq≈£î jÓ÷>∑T´&ÉsTT j·TT+&É ì‘·ìì
MT¬s≥T¢ $#ês¡D˝Òø£ j·TeT˝Àø£eTTq≈£î ø=ìb˛ee∫Ã‹], nì ø√|üeTT‘√
yês¡\ Væ≤+dæ+#· j·TeT<ä÷‘·\T #˚j·TTq~˝Òø£ j·TeT˝Àø£eTTq≈£î b˛sTT
j·TeTTì‘√ H√ j·TeT<Ûäs¡àsêC≤! Çø£ eTT+<äT e÷>∑‹j˚T$T ? MT j·T»„
qqTdü]+∫ y˚TeTT ˇø£ bÕbÕ‘·Tàì rdæø=ìsê>∑\+<äT\≈£î uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î
b˛‹$T. •e<ä÷‘·\T |üs¡T¬>‘·TÔø=ìe∫Ã eTeTTà\ ø={Ïº ‘·]$T y˚dæ]. Çø£
MT<ä uÛÑ÷˝Àø£eTTq ¬ø≥T¢ b˛>∑\eTT. nì #Ó|üŒ j·TeTT&ÉT dü‘·«s¡eTT>±
•e<ä÷‘·\Tqï #√{ÏøÏ e∫Ã MTs¡T e÷øÏ+ø£s¡T\ ø=≥Tº≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T ?
>∑+ >∑˝À Çdü T ø£ π sDTe⁄\e˝… nH˚ø£ bÕ|üe TT\‘√ ≈£L&çq Ç‘·& ÉT
•e|ü⁄s¡yêdüeTTq ø¬ ≥¢sT¡ Ω&TÉ ? nì ø√|üeTT‘√ |ü*ø¬ qT. j·TeTTì yêø£éTTqT
$ì •e<ä÷‘·\T Ç≥T#·÷&ÉTeTT nì].
Ç‘·ì\˝≤≥eTTq, eø£å'düú\eTTq, u≤VüQeT÷\eTTq, eTDÏã+<ÛäeTT
\j· T +<ä T qT uÛ Ñ d ü à eTT Á|ü ø ±•+#· T #· T +&É MT <ä ÷ ‘· ˝ … ≥ T¢ Ç‘· ì ì
ø=ìb˛ee∫Ã]? •e⁄&É T uÛ Ñ k Õà+øÏ ‘ · T \sTTq e÷qe⁄\≈£ î XÊX¯ « ‘·
¬ø’˝≤dü$T#ÓÃ<ä, n{Ïºyê]ì MTs¡T ¬ø’˝≤düeTTq≈£î ‘·|üŒø£ ø=ìs¡+&Éì e÷ø±»„
Ç#ÓÃqT. y˚TeTT <äj·T‘√ MT <ä÷‘·\qT ÁbÕDeTT\‘√ e~*$T‹. Çø£ MT
<ä÷‘·\≈£î uÛÑdüà~>∑Δ>±Á‘·T\ CÀ*øÏ b˛e<ä›ì ãT~Δ #Ó|üeTT. uÛÑdüàeTT
<Ûä]+#·Tyê]øÏ m{Ïº <√wüeTT\T qT+&Ée⁄. n{Ïºyês¡T dü«s¡ZeTTqπø ns¡TΩ\T.
nì •e<ä÷‘·\T #Ó|æŒ]. n|ü&ÉT j·TeTT&ÉT •e<ä÷‘·\≈£î Á|ü<äøÏåD
qeTkÕÿs¡eTT ˝§q]Ã ‘·q øÏ+ø£sT¡ \‘√ ø£\dæ j·TeT˝Àø£eTTq≈£î e∫Ã yês¡\‘√
z <ä÷‘·˝≤sê ! $qT&ÉT. Çø£MT<ä≥ uÛÑdüàeTT <Ûä]+#·Tyê] CÀ*øÏ b˛≈£î&ÉT.
n{Ïyº ês¡T j·TeT˝Àø£eTTq≈£î ns¡TΩ\Tø±s¡T. uÛdÑ àü Á‹|ü⁄+Á&ÉeTT\ s¡TÁ<ëø£eå ÷\\
HÓe«s¡T <Ûä]+‘·Ts√ n{Ïºyê]ì <ä÷s¡eTT>∑ ‘·´õ+#·T&ÉT. nì ÄC≤„|æ+#ÓqT.
yêeT<˚e⁄&ÉT ÁãVü≤àsêø£då ‘æ √ uÛdÑ àü eTVæ≤eT $+{Ï$ >∑<ë ! H˚qT Ä<äse¡ TT‘√
ì‘·éTT uÛÑdüàeTT<Ûä]+‘·TqT. áX¯«s¡Tq≈£î Á|æj·TeTsTTq uÛÑdüàeTTqT me«s¡T
<Ûä]+|üs¡T ? uÛÑdüàe÷Vü‰‘·àéTTqT |üP]Ô>∑ e]í+#· HÓe«]‘·eTT ? nq #Ó|üŒ
Hê ÁãVü ≤ àsêø£ å d æ yêeT<˚ e ⁄ì‘√ eTVü ‰ ‘êà qqTï<ä Δ ] +#· T &É T . H˚ q T
Çs¡Te~nsTT<äT »qà\ ÁøÏ+<ä≥ eTVü‰bÕ|æqsTT qT+&çj·TT ˙s¡T˝Òì#√≥
u≤e⁄\T Á‘·$«+∫]. Áu≤Vü≤àDTq≈£î eè‹Ô ø£*Œ+∫‹ì. Ä |ü⁄D´Á|üu≤Û eeTT#˚‘H· ˚
H˚{øÏ Ï MT<äsÙ¡ qeTjÓT´qT. Ä »qàeTTq H˚qT eTs¡D+Ï ∫ j·TeT<ä÷‘·\T qqTï
rdæø=ìb˛sTT j·TeTTì e<ä› qT+∫]. j·TeTT&ÉT ∫Á‘·>∑T|ü⁄Ôì |æ*∫ Hê|ü⁄D´
bÕ|üeTT\ $#ê]+#ÓqT. n|ü&ÉT ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ Hê bÕ|üeTT\ #Ó|Œæ H˚Hê»qà
j·T+<=q]Ãq Ä ø=\~|ü⁄DéTTqT ù|s=ÿHÓqT. n|ü&ÉT j·TeT<Ûäs¡àsêE
Hê‘√ ˙e⁄ Çs¡Te~nsTT<äT »qàeTT\ bÕ|ü|òü\ eTqTuÛÑ$+‘·Te⁄,
Çs¡Te~nsTT<äe »qàeTTq ˙ |ü⁄DéTT |òü*+#·Tqì #Óô|ŒqT. ø±qH˚ H˚&ÉT
MTbÕ<äeTT\ <ä]Ù+#·T |ü⁄DéTT Hê≈£î \_Û+#ÓqT. kÕ«MT! yêeT<˚yê!
qqTï<äΔ]+#·T&ÉT. uÛÑdüàeTTq H˚yÓ÷ n~ jÓT≥T¢ ‘·j·÷s¡T #˚j·Te\j·TTH√
<ëìHÓ≥T¢ <Ûä]+#·e\j·TTH√ $düÔs¡eTT>∑ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#· yêeT<˚e⁄&ÉT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 142
ÁãVü≤àsêø£ådæ‘√ ì≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
|üPs¡«eTT eT+<äs¡|üs¡«‘·eTTq •e⁄&ÉT bÕs¡«rdüy˚T‘·T&Ó’ düuÛÑ#˚ôdqT,
Á|ü e T<∏ ä > ∑ D eTT\T Á‹+X¯ ‘ √ÿ{Ï < ˚ e ‘· \ T, nwü º ~ø±Œ\≈£ î \T •e⁄ì
ùd$+#·T#·T+&ç]. >∑+<Ûäs¡T«\T, uÛÒ#·s¡T\T, |üqï>∑T\T, $<ë´<Ûäs¡T\T,
øÏ+|ü⁄s¡Twüß\T, dæ<äTΔ\T, kÕ<ÛäT´\T, yÓTT<ä\>∑T yês¡+<äsêdüuÛÑ≈£î e∫Ã].
e•wüß˜&ÉT, Hês¡<äT&ÉT, ãèVü≤düŒ‹, |æ‘·è>∑DeTT\T yÓTT<ä\>∑T >∑\yês¡TqT Ä
düu≈ÑÛ î£ e∫Ã]. }s¡«• yÓTT<ä\>∑T n|ü‡s¡d\ü T dü|Ôü e÷‘·èø£\T #·+&çø£ yÓTT<ä\>∑T
X¯≈î£ \Ô T áX¯«s¡Tì ùd$+#·T#·T+&ç]. eTVü‰ø±fi¯ó&ÉT eTVü‰˙\T&ÉT q+~πøX¯«s¡T&ÉT
eTDÏuÛÑÁ<äT&ÉT, Ms¡uÛÑÁ<äT&ÉT yÓTT<ä\>∑T yês¡T <ä+&ÉeTT\ <Ûä]+∫ •e⁄ì
ùd$+#·T#·T+&ç]. uÛÑè+–]≥T&ÉT, uÛÑ÷‘·Hê<∏äT&ÉT yÓTT<ä\>∑T s¡TÁ<ä>∑DeTT\T
•e⁄ì bÕs¡Ù«eTTq qT+&ç]. ø=+<äs¡T Äj·TT<ÛäeTT\ <Ûä]+∫j·TT, ø=+<äs¡T
nÁdüÔeTT\T <Ûä]+∫j·TT, HêHêes¡íeTT\T, HêHês¡÷|üeTT\‘√ Á|ü<∏ä>∑DeTT\T
•e⁄ì ùd$+#·T#·T+&ç]. Ç{Ïº >∑DeTT\‘√ ≈£L&ÉTø=ì •e⁄&ÉT dæ+Vü‰düqeTTq
≈£Ls¡TÃ+&ÓqT. Ä dæ+Vü‰düqeTT @&ÉT Á|üuÛÑ\T ø£\<Ó’ j·TT+&ÓqT. yÓTT<ä{Ï
Á|üuÑÛ s¡‘ï· K∫‘·eTsTT mi¿ì ø±+‹‘√, s¬ +&Ée~ düTes¡ìí ]à‘·eTsTT |ü#Ã· >∑qT,
eT÷&Ée Á|üuÑÛ s¡‘ï· ∫Á‹‘·eTsTT q\¢ì es¡eí TT‘√, Hê\Ze~ ‘Ó\ì¢ ø£eT\eTT\#˚
q\+ø£]+|üã&çj·TT+&ÓqT. nsTT<äe Á|üuÛÑ eTT‘·éTT\T yÓ’&É÷s¡éTT\#˚
q\+ø£]+|üã&ç j·TT+&ÓqT. Äs¡e, @&Ée Á|üuÛÑ\T≈£L&É HêHê$<ÛäeTT\sTTq
s¡‘·ïeTT\‘√ ì]à+|üã&ç j·TT+&ÓqT. n{Ïº dæ+Vü‰düqeTTq ø√{Ïdü÷s¡T´\‘√
düe÷qeTT>± Á|üø±•+#·T •e⁄&ÉT ≈£Ls=Ãìj·TT+&ÓqT. »&É\qT <Ûä]+∫
ø£bÕ\eTTqT #˚‘|· Pü ì, #·+Á<äT&ÉT •s√uÛ÷Ñ wüDeTT>± >∑\yê&ÉsTT düsŒ¡ eTT\H˚
≈£î+&É\eTT\T>∑ #Óe⁄\ <Ûä]+∫, q\¢ì ø£+sƒ¡eTT‘√ Hê>±uÛÑs¡DT&ÉsTT •e⁄&ÉT
Á|üø±•+#·T#·T+&ÓqT. ô|<ä|› ⁄ü * #·sà¡ eTTqT <Û]ä +∫ ø£s÷¡ Œs¡eTT‘√ düe÷qeT>∑T
‘Ó\ì¢ Äø±s¡eTT ø£\yê&ÉsTT uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\T&É>T∑ |üXó¯ |ü‹ dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls=Ãì
j·TT+&ÓqT. n{Ïº •e⁄q≈£î düsê«+>∑eTT\ j·T+<äTqT düsŒ¡ eTT˝Ò uÛ÷Ñ wüDeTT>±
XÀ_Û\T¢#T· +&ÉTqT. |ü~uÛTÑ »eTT\T ø£\yê&ÉsTT Á‹X¯S\eTT H=ø£ #˚‘q· T, &ÉeTs¡T
H=ø£#‘˚ q· T, K&ÉeZ TT H=ø£#‘˚ q· T, bÕqbÕÁ‘·eTT H=ø£#‘˚ q· T eTè>∑eTT H=ø£#‘˚ q· T,
K{≤«+>∑eTT H=ø£#˚‘·qT, |üs¡X¯óe⁄ H=ø£#˚‘·qT, u≤DeTT H=ø£#˚‘·qT,
n+≈£îX¯eTT H=ø£#˚‘·qT <Ûä]+∫ j·TT+&ÓqT.
X¯+ø£s¡Tq≈£î nsTT<äTeTTKeTT\T ø£\e⁄. ˇø£ eTTKeTT bÕ\ MT~
qTs¡ T >∑ T e˝… , ø£ fi ¯ + ø£ e TT˝Ò ì #· + Á<ä T ìe˝… uÛ Ñ d ü à uÛ Ñ ÷ wæ ‘ · e TsTT
Á|üø±•+#·T#·T+&ÓqT. Ç~ |ü&ÉeT{ÏeTTKeTT ¬s+&ÉeeTTKeTT ÁbÕ‘·'ø±\
dü÷s¡T´ìe˝…, <ëìeTà|ü⁄wüŒeTT e˝… Á|üø±•+#·TqT. Ç~ ñ‘·Ôs¡|ü⁄ eTTKeTT,
eT÷&Ée eTTKeTT ns¡#Δ +· Á<äT&ÉT uÛ÷Ñ wüDeTT>± >∑*– »&É\ <Û]ä +∫ Á|üø±•+#·T
#·T+&ÓqT. Ç~ ‘·÷s¡TŒeTTKeTT, Hê\Ze eTTKeTT ø√s¡\‘√ uÛÑj·T+ø£s¡eTsTT
q\¢ì es¡eí TT ø£\<äsTT Á|üø±•+#·TqT. Ç~ <äøDåÏ eTTKeTT. á eTTKeTTqT+&ç
n–ï C≤«\\T e#·TÃ#·T+&ÉTqT. nsTT<äe eTTKeTT e´ø±Ôe´ø£ÔeT>∑qT,
kÕø±s¡ìsêø±s¡eTT>∑qT dü>∑TDìs¡TZDeTT>∑qT ñ+&ÉTqT. Ç~ Ç‘·s¡T\≈£î
n\ø£ å ´ eT>∑ T qT uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ ≈£ î e÷Á‘· y ˚ T ø£ q |ü & É T #· T +&É T qT. Ç≥T¢
nsTT<äTeTTKeTT\‘√ Á|üø±•+#·T düπs«X¯«s¡T&ÉT bÕs¡«r düy˚T‘·T&ÉT
dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls=Ãìj·TT+&ÓqT. bÕs¡«re÷‘· kÂ+<äs´¡ eTT es¡Hí êr‘·eTT.
ÄuÛsÑ D¡ eTT\T ˝ÒøH£ ˚ Á|üø±•+#·T ‘·*¢ HêHê\+ø±s¡ XÀ_Û‘T· sê\sTT j·TT+&ÓqT.
eTTø±ÔV‰ü s¡eTT\T s¡‘ï· K∫‘· øÏØ≥eTT <Û]ä +∫, ø£+sƒe¡ TTqT |ü⁄wüŒVü‰s¡eTT\‘√
Á|ü ø ±•+#· T #· T +&Ó q T. n+<ä * eTø£ s ¡ + <ä e TT HêkÕ«~+#· T ≥ø£ s TT
s¡aT+ø±s¡eTT\T #˚jT· T#·T |ü]düsÁ¡ |ü<X˚ e¯ TT\ ‘·TyÓTà<ä\T >∑T+|ü⁄\T >∑T+|ü⁄\T>±
‹s¡ T >∑ T #· T +&Ó q T. n{Ï º »>∑ H êà‘· jÓ T Tø£ ÿ Hêdæ ø £ j · T +<ä T eTT¬ ø ÿs¡
C≤»«\é÷qeTT>∑ Á|üø±•+#·T #·T+&ÓqT. #·ø£ÿìn<Ûäs√wü˜eTT s¡‘·ïeTT\
es¡Tdüe˝… <ä+‘·eTT\T ø£*–q |üs¡y˚TX¯«] <ëìeTà |ü⁄wüŒeTTe+{Ï eÁdüÔeTT
<Û]ä +∫ |ü#Ã· ì s¡$ø£qT ‘=&ÉT>∑Tø=ì j·TT+&ÓqT. s¡‘ï· K∫‘·yTÓ qÆ q÷|ü⁄s¡eTT\T
bÕ<äeTT\+<äTqT, s¡‘ï· ø£+ø£DeTT\T eTDÏã+<Ûeä TT\ j·T+<äTqT >∑*– Ç≥T\
düsê«\+ø±s¡u÷ÑÛ wæ‘T· sê\>∑T »>∑Hêà‘·jTÆÓ q X¯+uÛTÑ ì ø±+‘· jÓTTø£ÿ kÂ+<äs´¡ eTT
HÓe«s¡T e]í+#·düeTs¡Tú\T Ç≥T¢ düuÛÑr]Ãj·TT+&É düq‘·Tÿe÷s¡T\yês¡T ˝Ò∫
•e⁄ì düMT|æ+∫ kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+∫ $qj·TeTT‘√ Ç≥T¢ Á|ü•ï+∫].
X¯+uÛÀ! »j·T»j·T ñe÷ø±+‘ê! ˙e⁄ $X¯«ø£s¡Ôe⁄. uÛÑ≈£îÔ\≈£î <Ûäsêàs¡úø±eT
yÓ÷ø£åeTT\ H=dü+>∑T<ë‘·e⁄. MTe\q Ç~es¡≈£î düeTdüÔ <Ûäs¡àeTT\ $ì
j·TT+{Ïì. Ç$
nìïj·TT ãVüQÁ|üj·÷dükÕ<ÛäéTT\T. ø±q ‘·eTs¡T <äj·T j·TT+∫
dü+kÕs¡‘ês¡ø£eTT düs¡«bÕ|üø£åj·Tø£s¡eTT dü«\ŒkÕ<ÛäéTT ãVüQ|òü\Á|ü<äeTT
nsTTq ‘·s¡D√bÕj·TeTT @~nsTTq ñqï ôd\$+&ÉT, eTs¡TÔ´\≈£î X¯ó
uÛÑø£s¡eTTqT, Væ≤‘·ø£s¡eTTHÓ’q |üs¡eT <Ûäs¡àeTTqT ‘·eTe\q $q>√]‹qì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 144
Á|ü•ï+#· áX¯«s¡T&ÉT düuÛÑ˝Àìyês¡+<äs¡T $qT#·T+&Éì≥T¢ #Óô|ŒqT.

ãTTwüß˝≤sê ! $qT&ÉT. uÛÑdüà<Ûës¡DeTT y˚<äyêÁdüÔ düeTà‘·eTsTTq
|üse¡ T<Ûsä à¡ eTT. n+<äT#˚ oÁ|òTü eTT>∑ nq+‘· |ü⁄DéTT \_Û+#·TqT. nì #Ó|Œü
düq‘·Tÿe÷s¡T&ÉT kÕ«MT! uÛÑdüàyÓT≥T¢ ‘·j·÷s¡T #˚j·Te\j·TTqT ? m≥T¢
<Û]ä +#·e˝…qT. Ä $<ÛëqeTT <äjT· ‘√ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#· •e⁄&ç≥T¢ #Óô|ŒqT.
>√eTj·TeTT‘√ uÛÑdüàeTT‘·j·÷s¡T #˚j·Te\j·TTqT n–ïj˚T uÛÑdüàeTTq≈£î
<˚e‘· uÛÑdüà$<ÛëqeTT C≤u≤˝À|üìwü‘·TÔ q+<äT $|ü⁄\eTT>∑ #Ó|üŒã&çq~.
|üPs¡«eTT <˚e‘·\#˚ »s¡T|üã&çq j·T»„>∑T+&ÉeTT\+<ä] uÛÑdüàeTT
ãVüQ|ü⁄D´Á|ü<äeTT. y˚<äeT+Á‘·eTT\‘√ Ä uÛÑdüàeTTqT rdæø=ì n+<äT
qT<äø£eTT+∫ <ëìì n+>∑Twü˜eTT‘√ ø£*|æ eT÷&ÉT πsK\T>∑ eTTKeTTq
ø£qTu§eTà\‘√ düe÷qeTT>∑ <Ûä]+#·e\j·TTqT. yÓTT<ä\T eT<ÛäéT
nHê$Tø£\‘√ ¬s+&ÉT πsK\ ~~› n+>∑TwüºeTT‘√ Ä ¬s+&ÉT πsK\ eT<Ûä´qT+&ç
eT<Û´ä sπ K uÛdÑ àü eTT‘√ ~<ä«\j·TTqT. Ç≥T¢ #˚jT· T≥j˚T Á‹|ü⁄+Á&ÛeÉ TT nqã&ÉTqT.
Ç+<äT˝À eT÷&ÉT sπ K\TqT es¡Tdü>± nø±s¡ ñø±s¡ eTø±s¡eTT\>∑qT, >±s¡Ω|‘ü ´·
<äøDåÏ ≤–ï ÄVü≤e˙j·TeTT\qT Á‘˚‘ê>∑Tï\T>∑qT, dü‘«· s¡»düyÔ ÷Ó >∑TDeTT\T>∑qT,
ãTTπ>« j·TEπs«<ä kÕeTy˚<äeTT\T>∑qT, ÁãVü≤à $wüßí eTùV≤X¯«s¡T\T>∑qT
uÛ≤$+#·e\j·TTqT. eTTøÏÔ ø±eTT&ÉsTT uÛÑdüàeTeTTqT <Ûä]+#·TyêìøÏ
»qàsêVæ≤‘·éTT ø±>∑\<äT. düø±eTT&ÉT |üPs¡íø±eTT&É>∑TqT. ÁãVü≤à#ês¡T\T,
>∑èVü≤düT\ú T, yêqÁ|üdTü \ú T n+<äsT¡ qT uÛdÑ àü eTT <Û]ä +#·<>ä T∑ qT, ñ|übÕ‘·øe£ TT\T
eTVü‰bÕ‘·ø£eTT\T uÛÑdüàeTT <Ûä]+#·T≥#˚ q•+#·TqT. Ád”ÔVü≤‘·´ Ms¡Vü≤‘·´,
Ä‘·àVü≤‘·´ yÓTT<ä\>∑T bÕ|üeTT\T≈£L&ÉqT uÛÑdüà<Ûës¡DeTT#˚ q•+#·TqT, $~Û
|üPs¡«ø£eTT>∑ düeT+Á‘·ø£eTT>∑ ÁX¯<ëΔuÛÑ≈£îÔ\‘√ uÛÑdüàeTT <Ûä]+#·e\j·TTqT.
uÛÑdüàeTT jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT j·TbÕs¡eTT. $~Û ‘Ó*j·Tìyês¡T ÁX¯<ëΔuÛÑ≈£îÔ\‘√
<Ûä]+∫qqT eTTøÏÔ H=+<ä>∑\s¡T. |üs¡Á<äyê´|üVü‰s¡eTT, |üs¡Ád”Ô kÕ+>∑‘·éTT,
|üs¡ì+<ä yÓTT<ä\>∑T bÕ|üeTT\T>∑÷&É uÛÑdüà<Ûës¡D#˚ b˛e⁄qT, Ç‘·s¡T\
|”&+ç #·T≥, nqT´\ øπ Áå ‘êsêeTT\qT uÛ+Ñ >∑yTÓ Tqs¡TÃ≥, ndü‘´· e÷&ÉT≥, #ê&û\T
#Ó|ü≥, y˚<ä $Áø£j·TeTT, ≈£L≥kÕø£åéTT. yÓTT<ä\>∑T bÕ‘·ø£eTT\T >∑÷&É
q•+#· T qT. ˙#· | ü Á ‹Á>∑ V ü ≤ eTT\e\q e∫Ãq bÕ|ü e TT b˛e⁄qT.
ø£Hê´$Áø£jT· eTT, e÷+dü, >√s¡d,ü \eD≤<äT\ $Áø£sTT+∫q bÕ|üeTT |üXÊÃ‘êÔ|ü
|üPs¡«ø£eTT>∑ uÛÑdüàeTT <Ûä]+#·T≥H˚ q•+#·TqT.
|ü⁄˙‘·\sTTqyês¡TqT uÛÑdüàeTTqT <Ûä]+#·T≥ ÁX‚jÓ÷<Ûëj·Tø£eTT, uÛÑdüàeTT,
uÛÑdüàeTT mìï|übÕeTT\H√ q•+|ü#˚j·TqT>±ì, •eì+<äj·TT, #˚j·TTyê]
bÕ|üeTT\ q•+|ü#˚j·T<äT. ø£+sƒ¡eTTq s¡TÁ<ëø£åe÷\j·TeTT, bòÕ\eTTq
uÛ Ñ d ü à eTT>∑ \ yê&É T ˝Àø£ |ü P E´&É > ∑ T qT. uÛ Ñ d ü à eTTqT <Û ä ] +#· T ≥#˚
düs¡«rs¡úeTT\+<äT kÕïqeTT #˚dæq |òü\eTT e#·TÃqT. n{Ïºyêì |æ‘·s¡T\T
>∑÷&É ‘·]+#Ó<äs¡T. uÛÑdüàeTTqT <Ûä]+#·Tyês¡T ÇVü≤˝Àø£eTTq düTKeTT>∑
BsêÈj·TTwüà+‘·T\sTT J$+‘·Ts¡T. uÛÑdüàeTTqT <Ûä]+#·T≥#˚ düeTdüÔ yê´<ÛäT\T
q•+#· T qT. n{Ï º y ê&É T <˚ V ü ‰ +‘· e TTq $e÷qeTT q~Û w æ º + ∫
dü«s¡ZeTTq≈£îb˛e⁄qT. dü«s¡ZeTTq ø=+‘·ø±\eTTqT+&ç n#·Ã≥qT+&ç
ÁãVü≤à˝Àø£eTTq≈£î yÓ[¢ n#·Ã{Ï uÛÀ>∑eTT\qqTuÛÑ$+∫ n#·Ã{ÏqT+&ç
yÓ’≈£î+sƒ¡eTTq≈£î yÓ[¢ n#·Ã≥ eT÷&ÉT ÁãVü≤àø£\ŒeTT\T+&ç n#·{ÏqT+&ç
¬ø’˝≤düeTTq≈£î yÓ[fl n#·Ã≥ •e⁄ì‘√ kÕj·TT»éTT bı+<äTqT.
ø±q H√ düq‘·Tÿe÷sê ! düs√«|üìwü‘·TÔ\jÓTTø£ÿ kÕs¡eTT ˙≈£î #Ó|æŒ‹$.
ø±q MTs¡+<äs¡T uÛÑdüàeTTqT <Ûä]+∫ <ÛäqT´\T ø£+&Éì #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT
•e⁄ì j·÷»„qT •s¡kÕeVæ≤+∫ düq‘·Tÿe÷s¡T&ÉT yÓTT<ä\>∑T yês¡T yê]yê]
kÕúqeTT\≈£î yÓ[fl].
nì yêeT<˚e⁄&ÉT ÁãVü≤à sêø£ådæ‘√ uÛÑdüà eTVæ≤eTqT ˙≈£î #Ó|æŒ‹ì. Hê
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 146
X¯Øs¡eT+<ä* uÛdÑ àü eTT ø=+#ÓeT+{Ïq e÷Á‘·eTTqH˚ ˙øÏ+‘· C≤„qeTT ø£*>¬ qT
nì #Ó|ü#·T ø=+‘· uÛÑdüàeTTqT #˚‘·rdæø=ì n_ÛeT+Á‹+∫ ÄeTTì
ÁãVü≤àsêø£ådæøÏe«>± q~j·TT uÛÑøÏÔ‘√ ‘·q •s¡eTTq Á‹|ü⁄+Á&É$<ÛëqeTT>±
uÛdÑ àü eTTqT <Û]ä +#ÓqT. yÓ+≥H˚ <ëì |æXÊ#· X¯Øs¡eTT b˛jÓTqT. ~e´<˚V≤ü <Ûë]
njÓT´qT. n|ü&É~ ÁãVü≤àq+<äeTT‘√ yêeT<˚e⁄&ÉT Á|ü<äøÏåD qeTkÕÿs¡eTT
˝§q]Ã, Ç+‘·˝À Äø±X¯eTT qT+&ç dü÷s¡T´ìe˝… Á|üø±•+#Ó&ç $e÷qeTT
sê>± <ëì q~Ûedæ+∫ dü«s¡ZeTTqT #·÷s¡>=HÓqT.
yêeT<˚e⁄ì e\q q{Ïº ˙#·ø±s¡éTTq≈£î ì{Ïº dü<äZ‹ \_Û+#ÓqT.
yêeT<˚e⁄&ÉT øπ e\eTT •e⁄ì ne‘ês¡eTT. »>∑<Tä <äsΔ D¡ ≈£î >±qT e÷qe⁄&ÉsTT
ne‘·]+#ÓqT. uÛÑdüà eTôVA‘·‡éTT es¡íHêr‘·eTT. n{Ïº uÛÑdüàeTT
eTVü‰‘·Tà\Vü≤düÔeTT\qT+&ç \_Û+∫q <ëì eTVæ≤eT eTØ es¡íHêr‘·eTT
eT+Á‘·eTT˝…ìïjÓ÷ ø£\e⁄ >±ì >∑Ts¡÷|ü<˚X¯eTT <ë«sê \_Û+∫q eT+Á‘·y˚T
kÕ<Û≈ä î£ q≈£î |ò\ü Á|ü<eä T>∑TqT. ø±qy˚<Xä ÊÁdüeÔ TT\T ªªHêdæ‘Ô ‘· «· + ` >∑Ts√'|üs+¡ μμ
nì #Óô|ŒqT. á $wüjT· eT+‘·jT· T dü÷‘·T&ÉT XÖqø±~eTVü≤s¡T¸\≈£î #Óô|Œqì
>∑Ts¡TeT÷]Ô ‘·q •wüß´&É>∑T Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡rkÕ«$T yê]øÏ #Ó|æŒ].
Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹j·TT kÕ«$Tyê]e\q uÛdÑ àü eTVæ≤eTqT $ì yê]øÏ qeTdüÿ]+∫
Ä»„¬>’ø=ì dü«kÕúqeTTq≈£î yÓfiË¢qì dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* Çs¡Te~ ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
eTT|üŒ~j·Te n<Ûë´j·TeTT 147
eTT|üŒ~j·Te n<Ûë´j·TeTT
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT jÓ÷^X¯«sê!
»j· T »j· T . MTø£ è |ü e \q n$<ë´ kÕ>∑ s ¡ e TTq eTTqT>∑ T #· T qï
H˚qT<äΔ]+|üã&ç‹ì. MTkÕ+>∑‘·éTT e\q |üs¡e÷s¡úeTT \_Û+#ÓqT. MTs¡T
$X¯«bÕ\≈£î\T, >∑Ts¡T #·]Á‘· düT<Ûës¡deü TTqT Hê≈£î bÕqeTT #˚sTT+#·T#·THêïs¡T.
|ü‹‘·Tì eTTKeTTqT+&ç #·‘T· sπ «<äeTT\ |ü]+ƒ |ü#j ˚ T· T≥j·TT, Á‹$Áø£eTuÛ≤s¡‹øÏ
uÛ Ñ d ü à e÷Vü ‰ ‘· à éTTqT uÀ~Û + #· T ≥j· T T MTe\q ì+{Ï ì . Ä ô|’
ø£<∏ëeè‘êÔ+‘·eTTqT <äj·T‘√ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT dæ<äΔeTTì
dü+‘√wüeTT‘√ HêeT<Ûës¡≈î£ ì Ä*+>∑qyÓTTq]Ã •cÕ´Á>∑D'° ˙e⁄ ø£&TÉ <Ûqä T´&Ée⁄.
ø±qH˚ >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T&ÉesTT‹$. ˙>∑Ts¡T uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫‹ì. ô|’ø£<∏ë
eè‘êÔ+‘·eTTqT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô eTVæ≤eT düs¡«Á‘· $U≤´‘·eTjÓT´qT. eT+<äT&ÉqeTTq H˚qT
Á‹eT÷s¡Ôé‘ês¡eTsTTq kÕ«$Tyê] eTVæ≤eTqT |üP]Ô>∑e]í+#· HÓ+‘·
düeTs¡T&ú qÉ T ? yês¡T e÷qe <˚V≤ü eTT <Û]ä +∫ bÕeqeT>∑T ‘·eT #·]Á‘·eTTqT
˝Àø£eTTq≈£î Á|ü<ä]Ù+∫]. nH˚ø£eT+~ uÛÑ≈£îÔ\T yê] U≤´‹ $ì <ä÷s¡eTT
qT+&ç e∫Ã yê]ì ùd$+∫ yê]e\q n;Ûwüºdæ~Δ H=+<äT #·T+&ç]. BqT\T
leT+‘· T \>∑ T #· T +&ç ] . e+<Û ä ´ \T |ü ⁄ Á‘· e +‘· T \sTT]. n+<Û ä T \T
#·≈îå£ wüà+‘·T\sTT]. n|ükÕàsê~s√>∑eTT\T yê] <äsÙ¡ qe÷Á‘·eTTqH˚ ÇqTeTT
ã+>±s¡eT>∑Tq≥T\ yê] ø£èbÕ <äèwæ#º ˚ uÛ≈Ñ î£ \Ô düsê«;Ûweºü TT\T dæ~+Δ #ÓqqT≥˝À
∫Á‘·y˚T$Tj·TT˝Ò<äT. Çø£ q#·Ã≥ »]–q ∫Á‘·eTsTTq >∑Ts¡T©\qT #Óô|Œ<ä
kÕe<ÛëqeTT>∑ $qTeTT.
e÷VüAs¡qT |ü≥ºDeTTq >√|”Hê<∏äT&ÉqT ù|s¡Tø£\ ˇø£ <Ûäì≈£î&ÉsTTq
Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·ìøÏ ø=+‘·eT+~ |ü⁄Á‘·T\T |ü⁄{Ïº eTs¡D+Ï ∫]. n|ü&ÉT
<ä+|ü‘·T\T <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì Äsê~Û+#·>± H=ø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT ø£*¬>qT. yêìì
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T dü+‘√wüeTT‘√ b˛wæ+∫]. nsTT<äT dü+e‘·‡s¡eTT\T sê>± ñ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 148
|üqj·TqyÓTTq]Ã]. |üHÓï+&Ée dü+e‘·‡s¡eTTq n‘·ìøÏ $yêVü≤eTT #˚dæ].
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ‘·eT |ü⁄Á‘·Tì, ø√&É*ì #·÷#·Tø=ì dü+‘√wü|üs¡eX¯ó\sTT].
Ä q÷‘·q <ä+|ü‘T· \T s¡reTqà‘·T\e˝… nH√´qéTT nqTs¡÷|üeTT >∑\yês¡sTT
düeTej·TdüTÿ\sTT |üs¡düŒs¡ Áù|eT‘√ XÀ_Û+#·T#·T+&ç]. Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT
düTKeTT>∑ >∑&ç#ÓqT. <ä+|ü‘·T\T |üs¡düŒs¡ $s¡Vü≤eTTqT düVæ≤+#·ø£
nH√´q´Áù|eT‘√ düTKeTT>∑ ø±\eTT >∑&ÉT|ü⁄#·T+&É <Ó’eeX¯eTTq Ä u≤\T&ÉT
s√>∑Á>∑düTÔ&ÉjÓT´qT. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T <Ûäì≈£î\>∑T≥#˚ nH˚ø£ ∫øÏ‘·‡\ #˚sTT+∫].
ø±ì ìÁwüŒjÓ÷»qeTjÓT´qT. nqïeTTq+<äTqT s¡T∫ ‘·>¬ qZ T. n‘·ì uÛ≤s¡´j·TT
|ü‹Áe‘· ø±e⁄q uÛsÑ Ô¡ m+‘· uÛTÑ õ+#·TH√ ‘êqTqT n+‘·e÷Á‘·yT˚ ‹qT#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢ eT÷&É T dü + e‘· ‡ s¡ e TT\T >∑ & É # Ó q T. yê´~Û ~q~qeTTq≈£ î
Á|üã\eT>∑T#·T+&ÓqT.
uÛÑs¡Ô m≥T\ ø°åDÏ+#·T#·T+&ÓH√ nfÒ¢ n‘·ì uÛ≤s¡´j·TT uÛÑs¡Ô bÕ<√<äø£eTTH˚
Á‘ê>∑T#·T ø°åDÏ+#·T#·T+&ÓqT. ã+<ÛäTe⁄\T ìyê]+∫qqT yê] e÷≥\T
˝…øÿ£ #˚jT· ≈£î+&ÓqT. ÄuÛsÑ D¡ eTT\ ‘·´õ+∫ uÛsÑ HÔ¡ ˚ ÁbÕDeTT>∑ ùd$+#·T#·T+&ÓqT.
mìïjÓ÷ »|üeTT\ ëTeTT\ #˚sTT+∫]. ø±ì Á|üj÷Ó »qeTT ˝Òøb£ ˛jÓTqT.
X¯Øs¡eTTq <äTs¡Z+<ÛäeTT yê´|æ+#ÓqT. yÓ’<äT´\T ∫øÏ‘·‡≈£î e#·TÃ≥ e÷ì].
CÀ´‹wüßÿ\T ìsêX¯>∑ #Ó|æŒ]. yÓ’<äT´\q&ÉT>∑ ás√>∑eTT eTT~]q~.
uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ ‘·|Œü e÷qee÷Á‘·T\≈£î Bìì qj·TeTT#˚jT· kÕ<Û´ä eTT ø±<äì].
yÓ’<äT´\ e÷≥\T $ì Ä u≤\Tì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T kÕ«MT! ìqTï Äsê~Û+#·>±
á |ü⁄Á‘·T&ÉT e÷≈£î ì~Û e˝… \_Û+#ÓqT. dü+‘√wü|ü&ç‹$T. á u≤\Tì ˙e⁄
s¡øÏå+#·ì#√ e÷e+X¯eTT ìs¡«+X¯eT>∑TqT. y˚TeTT ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+#Ó<äeTT
nì |ü]|ü]$<ÛäeTT\ <äT'œ+#·T#·T+&É Ä s√>∑Á>∑düTÔ&É>∑T Áu≤Vü≤àD u≤\T&ÉT
‘·*¢<ä+Á&ÉT\ Hê*+>∑qyÓTTq]Ã Hê ø=s¡≈£î <äT'œ+∫ @$T Á|üjÓ÷»qeTT ?
»Hêà+‘·s¡eTT m+‘· ãTTDeTT MT e<ä› rdæø=+{ÏH√ n~ rs¡Tes¡πø MT≈£îqT
Hê≈£îqT dü+ã+<ÛäeTT. nì #Ó|üŒ eTVü‰ <äT'KeTT‘√ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T u≤\Tì
MT<ä |ü&ç @&ÉTÃ#·T Hêj·THê ! e÷ ÄX¯ ìsêX¯ #˚dæ eTeTTà\ <äT'K
düeTTÁ<äeTTq eTT+∫b˛e⁄≥ Hê´j·Te÷ ? yês¡Δø£éTTq eTeTTà s¡øÏå+#·T
yê¬ses¡T ? nì j·TqHê u≤\T&ÉT düs¡«eTT áX¯«sêBÛqeTsTT j·TT+&ÉTqT.
eTqTwü´ Á|üj·T‘·ïeTT m+<äT\≈£î ø=s¡>±<äT. ‘·*¢e\q ˇø£ |òüT&çj·T Á‘ê–q
bÕ\ ãTTDeTTqT ≈£L&É ≈£îe÷s¡T&ÉT ‘·–q Á|ü‘·T´|üø±s¡ yÓTTq]Ãj·TT
rs¡TÃø=qC≤\&ÉT. MT≈£î ø£wüºeTT\ ìñÃ≥≈£î>±qT H˚qT MT>∑s¡“¤eTTq
»ìà+∫‹H˚>±ì Hêe\q ø=+#·eTsTTqqT düTKeTTqT bı+<äss¡ TT‹]. H˚H$˚ T
#˚j·TT<äTqT ? nì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ q÷s¡&ç+∫, ‘·q uÛ≤s¡´‘√ ÁbÕDÒX¯«Ø ! Hê
ì$T‘·ÔeTT e´s¡úeTT>± ì+‘· ø£wüº|ü&ÉT#·THêïe⁄. HêJ$‘· ~qeTT\T |üP]Ô
nsTTq$. ˙≈£î »Hêà+‘·s¡eTTq H˚qT yÓ’]qsTTj·TT+&Ée#·TÃ ø±qH˚ á
»qàeTTq ˙øÏ+‘· ø£wüºeTT ø£*–+#·T#·T+{Ïì. Hê J$‘êq+‘·s¡eTT ˙e⁄
e÷sTT+≥H˚ j·TT+{Ïy˚ì e÷ ‘·*¢<ä+Á&ÉT˝Ò ìqTï |ü⁄Á‘·Tì>± uÛ≤$+∫
ø±bÕ&É>∑\s¡T. Ç#·Ã≥ qT+&ÉT≥ ø£wüºeTì ‘√∫q#√ MT |ü⁄{Ïº ì+{Ïì bıeTTà
<äTs¡<äèwüºe+‘·T&Éq>∑T qqTï $yêVü≤e÷&ÉT≥#˚ #·ø£ÿì ˙ kÂ+<äs¡éTT,
kÂuÛ≤>∑éTT q•+#ÓqT. nì #Ó|Œü Á|ü‹ yêø£éTT\T $ì Ä |ü‹Áe‘· eT÷]Ã¤*¢
ø=+‘·ùd|ü{ÏøÏ ‘˚s¡Tø=ì <äT'KeTT‘√ uÛÑs¡ÔbÕ<äeTT\ ‘·q •s¡eTT+∫
Ç≥¢qT#·Tqï~. kÕ«MT! ÁbÕDs¡ø£åø± ! H˚qT ‘ê´>±s¡TΩ sê\qT ø±qT. Ád”Ô\≈£î
uÛÑs¡Ôj˚T >∑‹. MT <˚Vü≤yÓTT#·Ã≥ qT+&ÉTH√ Hê X¯Øs¡eTT nø£ÿ&ÉH˚ j·TT+&ÉTqT.
$TeTTà\ e<ä* H˚qT+&ÉqT. Ç+<Ó{Ïº dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT. nì nHÓqT. Ä
<ä+|ü‘T· \ yêø£éTT\T $ì ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T nfÒ¢ H˚\MT<ä |ü&ç <äT'œ+#·T#·T+&ç].
n|ü&ÉT kÕ$Á‘·jT· qT Hê |ü‹Áe‘· ‘·q j·T‘·Ô e÷eT\‘√ ì≥T\ #Ó|ü #·Tqï~.
MTs¡T ∫+‹+#·≈î£ &ÉT. Hê uÛsÑ Ô¡ J$+#·>\∑ &ÉT. Hê ÁbÕs¡qú q+^ø£]+#·T&ÉT.
H˚H=ø£ πøåÁ‘·eTTq≈£î b˛<ä\∫‹ì. Hê uÛÑs¡Ô‘√ düVü‰ qqTï n#·Ã≥≈£î |ü+|ü⁄&ÉT,
˝À≈£î\T >∑+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTq qs¡d+æ Vü≤düsd¡ «ü ‹ j·TqT ù|s¡T‘√ <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\
yêπ s ne‘· ] +∫ j· T THêïs¡ ì j· T T, yê] eTVæ ≤ eT nbÕs¡ e Tìj· T T
#Ó|ü #·THêïs¡T. H˚qT Hê uÛsÑ Ô¡ qø£ÿ&É≈î£ rdæø=ì b˛jÓT<ä yê] <äsÙ¡ qe÷Á‘·eTTqH˚
Hê uÛÑs¡Ô ø±s√>∑éTT dæ~Δ+#·>∑\<äT. nì n‘·Ôe÷eT\ ÁbÕ] +#·yês¡+<äT\
ø£+^ø£]+∫]. s√–j·T>∑T Hê≈£îe÷s¡Tì ˇø£ Ä+<√[ø£j·T+<äT |üs¡T+&Éu…{Ïº
ø=~› |ü]yês¡eTT‘√ ÄyÓT yÓ+≥ |ü+|æ]. ÄyÓT uÛÑs¡ÔqT rdæø=ì b˛e⁄#·T
n‘·Ôe÷eT\‘√ MTs¡T dæús¡eTT>∑ìs¡“¤j·TeTT>∑ qT+&ÉT&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Hê
ÁbÕDÁ|æj·TTì s¡øÏå+#·TqT. nì <ÛÓ’s¡éTT#Ó|æŒ yês¡\≈£î qeTdüÿ]+#·yês¡\T
kÂuÛ≤>∑é‹$ø£eTTà. á u≤\T&ÉT ∫s¡+J$ j·T>∑T>±ø£ nì Äos¡«~+∫
kÕ>∑q+|æ].
Vü‰! ÁbÕDHê<∏ë! Hê >∑‹ sTT{≤¢jÓTHê ? |üP»ø=s¡≈£î <˚yê\j·TeTTq≈£î
b˛e Ä <˚yê\j·TeTT ≈£L* n‘·&ÉT #·#ÓÃqqT≥T\. ˇø£&ÉT m+&É˝À &Édæ‡
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 150
ˇø£ eèø£å#ÛêÃ¤j·T HêÁX¯sTT+|ü Hê eèø£åeTT $]– n‘·&ÉT eTs¡DÏ+∫ q≥T\
<ä|æŒ rs¡TÃø=qT≥≈£î ø=\qT˝À q&ÉT–&É q+<=ø£ yÓTTdü* yêìH˚ uÛÑøÏå+∫
q≥T\ Hê dæú‹ dü+uÛÑ$+#ÓqT. m+‘· <äTs¡<äèwüºe+‘·Tsê\qT. |üs¡eT bÕ|æì,
|ü‹ |òü÷‘·≈£îsê\qT. n‘·Ô e÷eT\>∑÷&É $&É∫ sTT+‘· <ä÷s¡eTTe∫Ã‹.
@$T#˚j·T>∑\qT nì <äT'œ+#·T#·T+&É q>∑s¡yêdüT\+<äs¡T n#·Ã≥≈£î e∫Ã
ÄyÓTqT z<ë]Ã]. n#·Ã≥ eTT‘Ó’Ô<äTe\T ÄyÓTqT düMT|æ+∫ ne÷à<äT'œ+∫
@$TÁ|üjÓ÷»qeTT ? ø£s¡àqT ‘·|æŒ+#·Tø=q>∑\yê¬se«s¡T ? nì uÀ~Û+∫].
Çf…¢+‘·eT+~ #Ó|æŒqqT ÄyÓT uÛÑs¡ÔjÓTTø£ÿ >∑TDeTT\ düà]+#·T#·T z
k˛<äsk¡ ˛<äØeTDT˝≤sê ? H˚H$˚ T #Ó|Œü <äT ? Ç#·Ã≥ kÕ«$Tyês¡T >∑\s¡ìj·TT,
yê] <äs¡ÙqeTT#˚ Hê uÛÑs¡Ô≈£î Äs√>∑éTT #˚≈£Ls¡Tqì q$Tà Ç+‘· <ä÷s¡eTT
Hê uÛÑs¡ÔqT rdæø=ì e∫Ã‹ì. Ç|ü&ÉT Hê¬øe«s¡T X¯s¡DT. Hê ÁbÕDÒX¯«s¡Tì
e<ä* H˚HÓ≥T¢ J$+#·>∑\qT. H˚qT u≤\éTT qT+&çj·TT >öØX¯+ø£s¡T\
|üPõ+∫‹ì. $yêVü≤düeTj·TeTTq düTeT+>∑∞‘·«eTT ø=s¡≈£î >öØ|üP»
jÓTTq]Ã‹ì. me«πs$T Áe‘·eTT #Ó|æŒq <ëìì dæús¡kÂuÛ≤>∑éTT qT<˚Δ•+∫
#˚dæ‹ì. n+‘·j·TT e´s¡úeTjÓT´qT. Hêø£+sƒ¡ dü÷Á‘·eTT n|üVü≤]+|üã&ÓqT.
>ös¡eTàyê]øÏ Hê MT<ä ÄÁ>∑V≤ü eTT e#ÓÃqT. Hê |ü⁄DéT+‘·jT· T ˙≥>∑*ôdqT.
Çø£ H˚HøÓ ÿ£ &É≈î£ b˛e⁄<äTqT ? Hê uÛsÑ Ô¡ n+<ä]‘√ düe÷qT&ÉTø±<äT. Hê uÛsÑ j
Ô¡ T˚
Hê≈£î ÁbÕDeTT. H˚H$˚ T#˚jT· T<äTqì uÛsÑ eÔ¡ TTKeTT #·÷#·T#·T |ü]|ü]$<Ûeä TT\
<äT'œ+#·T#·T+&ÓqT.
uÛÑs¡Ô X¯eeTTMT<ä|ü&ç @&ÉTÃ#·T »]–q~qeTT\ düà]+#·T#·T ÄVü‰ !
m+‘·<äTs¡<äèwüºe+‘·Tsê\qT ! ÁbÕDÒX¯«sê ! qHÓï+<äT\≈£î e<ä* yÓ[¢‹] !
qqTï ù|øÏ+å #·T≥ <Ûsä à¡ e÷! ìqTï #·+|ü⁄≥≈£î >±qT ˙‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î m&ÉeTT>±
Ç+‘·<÷ä s¡eTT ø=ìe∫Ã‹. <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT ÁXÊeDT&ÉqT eTTì|ü⁄Á‘·Tì dü+Vü≤]+∫
‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î <äT"ø£eTT ø£\T>∑ CÒdæq≥T\ H˚qTqT n{§¢q]Ã‹ì. düTyês¡Ô
$ì MT ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T ÁbÕD‘ê´>∑ yÓTTqs¡TsÔ T¡ . á $<Ûeä TTq eTT>∑T]Z ÁbÕDeTT\
Vü≤]+∫q eTVü≤bÕ|æq>∑T#·THêïqT. ˝À≈£î\+<äs¡T qqTï |ü‹|òü÷‹ì>±
#Ó|ü<äTs¡T. H˚qT ˙≈£î uÛ≤s¡´qTø±qT. rø£å íeTsTTq ø£‹Ôe˝… ˙ ÁbÕD
eT|üVü≤]+∫‹ì. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ˙ eTs¡DdüeTj·TeTTq <ä>∑Zs¡qTqï#√ Ç+‘·
<äT'KeTT+&É<äT. n+<äT≈£î H˚qT $|òüTï yÓTTq]Ã‹ì. H˚HÓø£ÿ&É≈£î b˛<äTqT.
m+‘· <äT<äèwüeº +‘·Tsê\qT. ìqTï e~* y˚sT¡ X¯jT· ´j·T+<äT |üsT¡ +&ç ms¡T>∑qT.
á $wüj·TeTT\qT düà]+∫q Hê>∑T+&Ó |ü\T>∑T#·Tqï~. Çø£ H˚HÓ≥T¢
J$+#· > ∑ \ qT. Á|ü | ü + #· e TT˝À u≤\$<Û ä e nqT »Hê|ü y ê<ä y˚ T Ø‹
uÛÑ]+|ü>∑\qT. πøX¯e|üqyÓTTqs¡TÃø=ì H˚HÓ≥T\ qT+&É>∑\qT. ˙ Áù|eTqT
Ä<Ûës¡eTT>∑ #·÷#·Tø=ì Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T mìï|üsê´j·TeTT\T qqTï
|æ\Tee∫ÃqqT H˚qT yÓfi¯flqsTT‹ì. MT düTKeTTq≈£î ñù|ø£å ø£\T>∑Tqì
Hê‘·*¢<ä+Á&ÉT\>∑÷&É ‘·´õ+∫‹ì. #Û·Á‘·eTTe˝… s¡ø£å≈£î˝…’ MTs¡T+&É H˚qT
˝Àø£eTTq e÷q´‘· H=+~‹ì. Ç|ü&ÉT ì+<ëdüŒ<äTsê\qsTT H˚HÓ≥T\
J$+‘·TqT ? n‘·Ôe÷eT\ eTTK yÓT≥T¢ #·÷&É>∑\qT. qqTï #·÷#·T≥‘√&ÉH˚
yês¡TeTs¡DÏ+‘·Ts¡T. >∑èVü≤eTs¡DéT>∑TqT. ìqTï Äs√>∑éTT ø=s¡≈£î
rdæø=ìe∫Ã ˙ ÁbÕDeTT rdæq sêø£ådæqsTT‹ì. nì HêHê $<ÛäeTT\
<ä T "øÏ + #· T #· T +&Ó q T. Ä dü e Tj· T eTTq≈£ î ˇø£ dæ < ä Δ | ü s ¡ T wü ß &É T
uÛdÑ àü s¡TÁ<ëø£uå ÷ÑÛ wæ‘T· &ÉsTT Á‹X¯S\eTTqT Vü≤düeÔ TTq+<äT |üPì n#·Ã≥≈£î e∫Ã
ÄyÓT‘√ ì≥¢qT#·THêïs¡T.
eT÷s¡ T â s ê˝≤ ! m+<ä T ≈£ î <ä T 'œ+#Ó + <ä e ⁄. ˝≤≥eTTq+<ä T

*œ‘·eTsTTq<ëìì mes¡sTTq ‘·|æŒ+|ü>∑\sê ! me] Ä]®‘·eTTqT yês¡T
‘· | ü Œ ø£ nqTuÛ Ñ $ +#· e \dæ j ˚ T j· T T+&É T qT. me]ø£ s ¡ à yê]yÓ + ≥H˚
q&É#·T#·T+&ÉTqT. mì$T~ ~qeTT\ <äT'œ+∫qqT b˛sTTq ÁbÕDeTT\T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 152
sê>∑\yê ? mes¡T Á|ü|ü+#·eTTq ∫s¡ø±\eTT J$+#Ó<äs¡T ? eTè‘·Té⁄q≈£î
eX¯eTT ø±ì yê¬se«s√ #Ó|üeTT Hê uÛÑs¡Ô Hê uÛÑs¡Ô j·Tì <äT'œ+#·T#·THêïe⁄.
uÛÑs¡Ô mø£¶ø£qT+&ç e#ÓÃqT. ˙yÓø£ÿ&ÉqT+&ç e∫Ã‹$ q~j·T+<äT ø£i¿\≈£îe˝…,
eèø£eå TTq+<äT |ü≈îå£ \≈£îe˝… ˇø£ düeTj·T eTTq+<äTq dü+jÓ÷>∑eTT, eTs¡Tdü{Ï
düeTj·TeTTq $jÓ÷>∑eTT ø£\T>∑#T· +&ÉTqT. #·#T· Ãyê&Óe&ÉT ? |ü⁄≥Tºyê&Óe&ÉT?
˙{ÏjT· +<äT ãT&É>\∑ e˝… ø£sà¡ jÓ÷>∑eTTq |ü+#·u÷ÑÛ ‘· düyT˚ àfi¯qeTT‘√ X¯Øs¡eTT
˝Òs¡Œ&ÉT#·T+&ÉTqT. ‹]– q•+#·T#·T+&ÉTqT. ndæús¡eTT\>∑T <˚Vü≤eTT\+<äT
|ü⁄Á‘·T&Éì, uÛÑs¡Ôj·Tì, uÛ≤s¡´j·Tì ÁuÛÑeTqT ø£*Œ+#·Tø=ì eTj·÷yÓ÷Vü≤eTT˝À
|ü&ç e÷qe⁄\T eTTì– ‘˚\T#·T+<äTs¡T. Ä‘·à dü«s¡÷|üeTTqT ‘Ó*dæø=q˝Òø£
|ü+#·uÛÑ÷‘ê‘·àø£eT>∑T q•+#·T <˚Vü≤eTTqT uÛÑs¡Ôj·Tì ‘·\#·T#·THêïe⁄.
e÷j·Tj·T+<ä* dü‘·« s¡»düÔyÓ÷ >∑TDeTT\T Je⁄q≈£î ø£sêàqTkÕs¡eTT>∑
düTK<äT'KeTT\ H=dü>T∑ #·T+&ÉTqT. Ç{Ïº ø£sêàqTuÛeÑ eTT ãTTwüß\≈£î <˚e‘·\≈£îqT
‘·|üŒ<äT. m+‘· yês¡TqT ø±\eTTq≈£î _ ø±e\dæqy˚. e÷qe⁄\ e÷≥
#Ó|üŒH˚\. Ç{Ïº dü+kÕs¡eTT e÷j·÷ø£*Œ‘·eTì >∑T¬sÔ]–qyês¡T ˇø£s¡T |ü⁄{Ïºq
dü+‘·dæ+#·s¡T, eTs=ø£s¡T eTs¡DÏ+∫q <äT'œ+#·s¡T. <˚Vü≤eTT ÁbÕs¡ãΔeTT
qqTdü]+#·TqT. ø=+<äs¡T >∑s¡“¤eTTqH˚, eT]ø=+<äs¡T u≤\éTTqqT,
j·TÚeqeTTq, yês¡øΔ ´£ eTTq eT]ø=+<äsT¡ eTè‹H=+<äT<äTs¡T. |üPsê«]®‘· |ü⁄D´
bÕ|üeTT\ qqT dü]+∫j˚T düTK<äT'KeTT˝Ò$T, Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\ dü+jÓ÷>∑
$jÓ÷>∑eTT˝Ò$. »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT.
ˇø£y˚fi¯ |ü⁄D´ø£s¡à\ Hê#·]+∫ <äTwüÿs¡à\ q•+|üCÒj·Te#·TÃH˚yÓ÷ >±ì
ø±\eTT jÓTTø£ÿ u≤]qT+&ç ‘·|æŒ+#·Tø=qT≥≈£î <˚e <ëqe⁄\≈£î >∑÷&É
‘·s¡eTT>±<äT. Ç~es¡≈£î mìïjÓ÷ »qà\T ˙≈£îqT >∑&ç∫j·TT+&ÉTqT. ˙
yÓ+‘·eT+~ø√ uÛ≤s¡ésTT j·TT+&Ée#·TÃqT. á X¯Øs¡eTT #·s¡àeTT, s¡ø£ÔeTT,
e÷+dü e TT, meTTø£ \ T, X‚ ¢ w ü à eTT, eT\eTT, eT÷Á‘· e TT\#˚ ì+&ç
ø£&ÉTE>∑T|æ‡‘·eTsTT j·TT+&ÉTqT. Ç{Ïº bÕ+#· uÛÖ‹ø£ <˚Vü≤eTTe\qH˚$T
Á|üjÓ÷»qeTT. »qà e∫Ãq+<äT≈£î Á|ü‹yês¡TqT dü+kÕs¡ kÕ>∑s¡eTT qT+&ç
‘·]+#·T e÷s¡yZ T˚ #·÷#·Tø=qe\j·TTqT nì sTT≥T¢ kÕ«$Tyês¡T Ä |ü‹Áe‘·≈î£
uÀ~Û+#· ÄyÓT≈£î dü>∑eTT <äT'KeTT ‘·¬>ZqT. ø=+#ÓeTT C≤„qeTT<äsTT+#ÓqT.
n|ü&ÜyÓT #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ Ä kÕ<ÛäTe⁄ jÓTTø£ÿ bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫
kÕ«MT: qqTï<äΔ]+|ü⁄&ÉT. ‘·]+#·Te÷s¡ZeTT #·÷#·Tø=qTeTì ôd\$∫Ã‹].
n<Ó{À¢Hê≈£î ôd\$+&ÉT. nfÒ¢ Ä#·]+#Ó<ä. nì #Ó|üŒ Ä kÕ<ÛäTe⁄ ÄyÓT
yêø£éTT\T $ì Á|üdüqTï&ÉsTT Ád”Ô\T ‘·]+#·e\dæq $<ÛëqeTTqT
#Ó|üŒuÀe⁄#·THêïs¡T. Ä $wüj·TeTT ô|’ n<Ûë´j·TeTTq sê>∑\&ÉT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~j·Te n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
^ˆˆ >∑Ts¡Tì e<ä› CÒ] ≈£î{Ï\+ãT\TqT e÷ì
|ü≥T‘·s¡eTT>∑ yê] bÕ<äj·TT>∑eTT
q$Tàj·TT+&ÉT yê&ÉT q<äes¡‘·+u≤‘·à
|ü<äeTT >±+#·Tq+#·T ã\T≈£î X¯è‘·T\T
` ªª>∑Ts¡Tyê≈£î‡<Ûës¡düeTTμμ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 154
eTT|üŒ~ ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT
zyéT ne<Ûä÷‘· ∫+‘·qyéT l>∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T zyéT
z+ l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T H˚eT'
z+ l >∑Ts¡TuÛÀéTq'
jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT Ä |ü‹Áe‘·‘√ Ád”\Ô <Ûsä à¡ eTT\ ì≥T¢ #Ó|ü #·THêï&ÉT. z kÕBÛ«eTD°
˙≈£î düTyêdæqT\ <Ûsä à¡ eTT, $<Ûyä êÁd”\Ô <Ûsä à¡ eTT #Ó|ü #·THêïqT $qTeTT. kÕÿ+<ä
|ü⁄sêDeTTq ø±oK+&ÉeT+<äT Ád”\Ô <Ûsä à¡ eTT\T $|ü⁄\eTT>± #Ó|Œü ã&çq$ Ä
$wüj·TeTTH˚ #Ó|ü#·THêïqT. |üPs¡«eTT ø±o|ü≥ºDeTTq n>∑düÔ´ eTVü≤]¸
j·TT+&ÓqT. n‘·ì uÛ≤s¡´ ˝ÀbÕeTTÁ<ä |ü‹Áe‘ês¡‘·ïeTT yê]<ä›s¡T ø±o
|ü≥Dº eTTq≈£î n\+ø±s¡eTT>∑ qT+&ç]. $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eTT n>∑dTü ´Ô q≈£î •wüß´&ÉsTT
j·TT+&ÓqT. |üs«¡ ‘·eTT\T <˚e‘ês¡÷|üeTTq •˝≤s¡÷|üeTTq >∑÷&É qT+&ÉTqT.
ˇø£ düeTj·TeTTq Hês¡<Tä &ÉT ˝Àø£eTT\ |üs´¡ {Ï+#·T#·T $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eTT e<ä≈› î£
e∫Ã ˙≈£î m+<äTqT ø=<äe˝Ò<Tä . ø±ì m‘·T˝Ô À e÷Á‘·eTT y˚Ts¡T|üs«¡ ‘·eTTq≈£î
rdæb˛<äTeHÓqT. n|ü&ÉT $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eTTq≈£î s√wüeTT e∫Ã ø£Då eTTq y˚Ts¡T
|üs«¡ ‘·eTTø£qï HÓ‘T· >Ô ∑ ô|s¡T>∑kÕ¬>qT. dü÷s¡´ eT+&É\eTTqT <ë{Ïd«ü s¡eZ TTqT
düMT|æ+#ÓqT. n+<äT#˚ $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eTTq≈£î <äøDåÏ ~>±“¤>e∑ TTq dü÷s¡´s¡•Ù
˝Òø£b˛e⁄≥#˚ Ä<˚X¯eT+‘·j·TT n+<Ûäø±s¡ ã+<ÛäTs¡eTjÓT´qT. j·T»„eTT\T
˝À|æ+#ÓqT. n|ü&ÉT ãTTwüß\+<äsT¡ Ç+Á<äTì ‘êqT #˚jT· Tq~ ˝Òø£ <˚e‘·\
yÓ+≥ì&ÉTø=ì ÁãVü≤à˝Àø£eTTq≈£î yÓ[fl $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eTT ô|s¡T>∑T<ä\qT >∑÷]Ã,
<ëì e\q ˝Àø£eTT\≈£î >∑*–q nqs¡eΔ TT >∑÷]Ãj·TT ÁãVü≤à‘√ #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT
ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT Ä˝À∫+∫ <˚e‘·\‘√ ì≥¢HqÓ T.
ø±o |ü≥ºDeTTq $+<Ûä´ |üs¡«‘·eTTq≈£î >∑Ts¡TesTTq n>∑düÔ´ eTVü≤]¸
ìedæ+#·T#·THêïs¡T. MTs¡T yê] e<ä≈› î£ yÓ[fl <äøDåÏ ~≈£îÿq ‘·–q dü‘T· Œs¡Twüß\T
˝Ò≈£îHêïs¡T. MTs¡T <äj·T‘√ n#·Ã{Ïyês¡\ qT<äΔ]+#·T≥≈£î>±qT n#·Ã≥≈£î
yÓ[fl ìedæ+#·T&Éì yês¡\ ÁbÕ]ú+#·T&ÉT. n|ü&ÉT n>∑dTü ´Ô \ yês¡T <äøDåÏ ~≈£îÿ≈£î
Á|üj÷· DeTT #˚jT· T#·T $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eTTqT düMT|æ+#Ó<sä T¡ . n|ü&ÉT $+<ÛäéTT
•s¡kÕ qeTdüÿ]+#·TqT. n|ü&ÉT n>∑dTü ´Ô &ÉT ˙$ø£MT<ä ˝Àø√|üÁ<äeeTT #˚jT· ø£
eTT|üŒ~ ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT 155
uÛ÷Ñ $TMT<ä |ü&j ç T· T+&ÉTeTì Äos¡«~+#·TqT. MT ø±s¡éTT HÓsy¡ s˚ T¡ qT. nì
ÁãVü≤à #Ó|Œü Ç+Á<äT&ÉT ãèVü≤düŒ‹ yÓTT<ä\>∑T yê]‘√ ø£*dæ ø±o|ü≥Dº eTT e∫Ã
n>∑dTü ´Ô \ yê] ÄÁX¯eTeTT Á|üy•˚ +∫]. n>∑dTü ´Ô &ÉT ãèVü≤düŒ‹ |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT>±
>∑\ <˚e‘·\qT ns¡´È bÕ<äéTT*∫Ã |üPõ+#ÓqT. n|ü&ÉT ãèVü≤düŒ‹ <˚e‘·\T
$qT#·T+&É ì≥T¢ #Óô|ŒqT.
á ˝ÀbÕeTTÁ<ë<˚$‘√ düeTeT>∑T |ü‹Áe‘· m#·Ã≥qT ˝Ò<äT. nqdü÷j·T,
kÕ$Á‹, ns¡T+<Ûä‹, X¯‘·s¡÷|ü, bÕs¡«‹, y˚Tqø£, düT˙‹, yÓTT<ä\T>± >∑\
»>∑~«U≤´‹ >±+∫q e‹Áe‘·\ø£qï ˙yÓT ø£&ÉT$Tqï. dü+<äs¡“¤eTTe#ÓÃqT
ø±q z <˚e‘· ˝≤sê! MT≈£î e‹Áe‘ê\ø£åDeTT\ #Óô|Œ<ä $qT&ÉT.
uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ ñ∫Ã¤wüº uÛÀ»qeTT |ü‹Áe‘·≈£î eTTKéT>∑T ÄVü‰s¡eTT. uÛÑs¡Ô
jÓ T Tø£ ÿ j· T T, n‹<∏ ä T \ jÓ T Tø£ ÿ j· T T |ü P » nôVAsêÁ‘· e TT\T
#˚j·TT#·T+&Ée\j·TTqT. uÛÑs¡Ô Ä»„ ˝Òì<˚ <ëq<Ûäs¡àeTT\T #˚j·Tsê<äT. uÛÑs¡Ô
ì\T#·Tqï ‘êqT ≈£Ls¡TÃ+&Ésê<äT. Äj·Tq ≈£Ls¡TÃ+&çq yê] Ä»„ qqTdü]+∫
≈£Ls¡TÃ+&Ée\j·TTqT. uÛsÑ Ô¡ qee÷q|üs#¡ s· ê<äT. uÛsÑ qÔ¡ T Vü≤] j·TqT uÛ≤eeTT‘√
ùd$+|üe\j·TTqT. X¯j·Tq ø±\eTTq n‘·ì düTœ+|ü#˚dæ n‘·qT ìÁ~+∫q
‘·s¡Tyê‘· ìÁ~+#·e˝…qT. uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ ù|s¡T uÛ≤s¡´ #Ó|üŒsê<äT. uÛ≤s¡´ <Ûä]+#·T
ø£+#·Tø£eTT uÛsÑ Ô¡ jÓTTø£ÿ X¯Øs¡eTTq ø£+≥sê<äT. n≥¢sTTq#√ uÛsÑ Ô¡ Äj·TTwüéTT
ø°åDÏ+#·TqT.uÛÑs¡Ô ìÁ<ä qT+&ç ˝Ò#·T≥≈£î |üPs¡«y˚T ‘êqT y˚T˝§ÿì >∑èVü≤eTTqT
X¯ó~Δ|üs¡#·e\j·TTqT. X¯+ø£s¡T&ÉqT uÛ≤eeTT‘√ ns¡È´bÕ<äéTT*∫Ã uÛÑs¡ÔqT
|üPõ+|üe\j·TTqT. n‘·qT Á>±e÷+‘·s¡eTT yÓ[¢q|ü⁄&ÉT uÛÑ÷wüDeTT\
<Ûä]+|üsê<äT. uÛÑs¡Ô ø√|æ+∫q ø£å$T+|ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+|üe\j·TTqT. n‘·qT
ø√|üeTTq nìq e÷≥\ eTqdüTq ñ+#·sê<äT. uÛÑs¡Ô Á>±e÷+‘·s¡eTT qT+&ç
sê>± mìï ø±s¡éTT\TqïqT yê{Ïì ‘·´õ+∫ uÛÑs¡ÔqT m<äTs=ÿqe\j·TTqT.
uÛÑs¡Ô Ä»„ qqTdü]+∫j˚T uÛ≤s¡´ q&É#·Tø=qe\j·TTqT. |üs¡>∑èVü≤eTT\≈£î
b˛sê<äT n{§¢q]Ãq nH˚ø£ <√wüeTT\T yê{Ï\T¢qT. nedüs¡yÓTÆq ø±s¡éTT+&ç
yÓ[flqqT yÓ+≥H˚ sêe\j·TTqT. dü«‘·+Á‘·eTT‘√ |üs¡>∑èVü≤eTT\ #·]+#·T Ád”Ô
>∑T&É¢>∑÷ã nsTT »ìà+#·TqT.
á ˝ÀbÕeTTÁ<äj·TqT |ü‹Áe‘· |üs¡>∑èVü≤eTTq≈£î bıs¡bÕ≥T>∑HÓ’q b˛<äT
>±qH˚ Ç+‘· U≤´‹ áyÓT≈£î e#ÓÃqT. uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ |üPC≤ Á<äeéTT\qT ‘êqT
dü«j·TeTT>∑ düeT≈£Ls¡Ãe\j·TTqT. uÛsÑ Ô¡ ∫‘·eÔ TT qqTdü]+∫ Væ≤‘·eT>∑Tq≥T\
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 156
bÕø£eTT #˚jT· e\j·TTqT. uÛsÑ Ô¡ Á>±e÷+‘·s¡ y˚T–q|ü&ÉT >√e⁄q ø±Vü‰s¡$T&ç
>√X‚weü TTqT uÛTÑ õ+|üe\j·TTqT. >∑èVü≤eTTqT X¯óÁuÛeÑ TT>± qT+#·e\j·TTqT.
uÛÑs¡Ô Ä»„ ˝Òì<˚ Áe‘√|üyêdüeTT\ #˚j·Tsê<äT. q>∑s¡eTTq ñ‘·‡eeTT
»s¡T>∑T#·TqïqT yÓfis¢̄ ê<äT. uÛsÑ Ô¡ dü+‘√wüeTT>± qTqï|ü⁄&ÉT ‘êqT <äT'œ‘·Tsê˝…’
j·TT+&Ésê<äT. uÛÑs¡Ô $#ês¡eTT>± qTqï‘·] ‘êqT Vü≤s¡¸eTT>± qT+&Ésê<äT.
s¡»dü«\ nsTTq s√Eq eTÚqeTT>± qT+&Ée\j·TTqT. y˚<ä<Ûä«ì $qsê<äT.
Hê\Ze s√Eq kÕïqyÓTTq]Ã uÛsÑ eÔ¡ TTKeTT #·÷&Ée\j·TTqT. uÛsÑ Ô¡ Á>±eTeTTq
˝Òì#√ uÛÑs¡Ô s¡÷|üeTTqT Vü≤è<äj·TeTTq düà]+∫ dü÷s¡T´ì <ä]Ù+∫ >∑èVü≤eTT
Á|üy•˚ +#·e\j·TTqT. uÛsÑ Ô¡ jÓTTø£ÿ Äj·TTcÕ´_Û eè~Δø>Ï ±qT ≈£î+≈£îeT, |üdTü |ü⁄,
eT+>∑fi¯dü÷Á‘·eTT yÓTT<ä\>∑T yê{Ïì Ä<äs¡eTT‘√ <Ûä]+#·T#·T+&É e\j·TTqT,
<ä]Á<äT\‘√&ÉqT, ˙#·C≤‹ Ád”\Ô ‘√&ÉqT, |ü‹ì ì+~+#·T Ád”\Ô ‘√&ÉqT, |ü‹Áe‘·
dü+uÛ≤wæ+#·sê<äT. n‘·eÔ ÷eT\, u≤eeTs¡<Tä \, Ä&É_&É\¶ ‘·´õ+∫ $uÛøÑ eÔ£ TT>±
qT+&É>√s¡T Ád”Ô sêuÀe⁄»qàeTTq Ä&É≈î£ ø£ÿnsTT »ìà+#·TqT. ~>∑+ãs¡eTT>±
kÕïqeTT#˚jT· sê<äT. s√\Ts√ø£* yÓTT<ä\>∑T yê{Ï MT<ä ≈£Ls=Ãqsê<äT. uÛsÑ ‘Ô¡ √
$yê<ä e ÷&É T Ád” Ô <ä T 'KeTqTuÛ Ñ $ +#· T qT. uÛ Ñ s ¡ Ô nuÛ ≤ >∑ T ´&É s TTqqT
q|ü ⁄ +dü ≈ £ î &É s TTqqT s√– nsTTqqT n‘· ì ì |ü ‹ Áe‘· <˚ e ⁄ì>∑
uÛ≤$+#·e\j·TTqT.
uÛÑs¡Ô≈£î n_ÛeT‘·eTT\>∑T uÛÑ÷wüDeTT\qT eÁdüÔeTT\qT e÷Á‘·y˚T
<Ûä]+|üe\j·TTqT. Ç+{ÏøÏ nedüs¡eTsTTq edüTÔe⁄˝Ò$T nsTTq qTqï ‘êqT
dü«j·TeTT>∑ #Ó|üŒsê<äT. |æ\¢\#˚ #Ó|æŒ+|üe\j·TTqT. düeTø£åeTTq HÓe«s¡T
˝Òì#√ dü+»„‘√ ø±e\dæq |ü<ës¡úeTT uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ eTqdüT‡≈£î e#·TÃq≥T\
#˚j·Te\j·TTqT uÛÑs¡Ô≈£î <Ó’eeX¯eTTq H˚~\_Û+#·TH√ n+‘·e÷Á‘·eTT#˚‘·H˚
‘êqTqT dü+‘·è|æÔH=+<äe\j·TTqT. Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑T leT+‘·T\ #·÷∫ uÛÑs¡Ô
ndüeTs¡Tú&Éì ì+~+|üsê<äT. j·÷Á‹≈£î\T j·÷Á‘·≈£î b˛e⁄#·T+&É n{Ïº Ç#·Ã¤
|ü‹Áe‘·≈î£ »ì+#·sê<äT. |ü‹ùdej˚T j·÷Á‘·>q∑ T |ü‹bÕ<√<äøy£ T˚ rs¡eú TT>∑qT
|ü‹Áe‘· uÛ≤$+#·e\j·TTqT. n{Ïº |ü‹Áe‘·qT #·÷∫ Á‹eT÷s¡TÔ\T
dü+‘√wæ+#Ó<sä T¡ . |ü‹øÏ ø√|üeTT‘√ Á|ü‘T· ´‘·sÔ $¡ T#·TÃ Ád”Ô ≈£îø£ÿ nsTT »ìà+#·TqT.
Ä ô|’ »qàeTTq qø£ÿ nsTT Á>±eT u≤Vü≤éTTq dü+#·]+#·TqT. n‘·Ôe÷eT\
jÓT<äT≥ ô|<ä›>± e÷≥˝≤&Ésê<äT. ô|<ä›>± qe«sê<äT. uÛÑs¡Ô ø√|æ+∫ ø={Ïºq,
ø√|üeTT‘√ #·∫ÃbıeTàì <ä÷wæ+∫q#√ Ä Ád”Ô yê´Á|òüTyÓTÆ |ü⁄≥Tº Á>∑T&ç¶<Ó’
»ìà+#·TqT uÛÑs¡Ô ˝Ò≈£î+&É#·÷∫ |æ+&çe+≥\ #˚dæø=ì uÛÑTõ+#·T Ád”Ô Á>±eT
dü÷ø£s¡àyÓTÆ »ìà+#·TqT. ô|’ »qàeTTq ø£b˛‘·|üøÏåjÓÆT <ëì eT\eTTH˚ n~
‹qT#·T+&ÉTqT. uÛÑs¡Ô‘√ ìwüß˜s¡eTT>∑ e÷≥˝≤&ÉT Ád”Ô @&ÉT»qàeTT\T eT÷>∑<Ó’
|ü⁄≥TºqT. |üs¡|ü⁄s¡Twüß\ ø±eTeTT‘√ MøÏå+#·T Ád”Ô n+>∑V”≤qTsê˝…’ <ë]Á<ä´
eTqTuÛÑ$+#·TqT. ø±q |üs¡|ü⁄s¡Twüß\ |ü‹Áe‘·\T ø£HÓï‹Ô #·÷&Ésê<äT.
eTT+<ä T uÛ Ñ s ¡ Ô dü + ‘√wæ + ∫q Á‹eT÷s¡ T Ô \ T dü + ‘√dæ + #Ó < ä s ¡ T .
ãTTEyêø£éTT\‘√ uÛÑs¡ÔqT dü+‘√wü|üs¡#·T yê] bÕ<ä dü+yêVü≤q
yÓTTqs¡TÃ#·T+&Ée\j·TTqT. Ád”ÔøÏ ã+<ÛäTe⁄\T >±ì Ä|ü⁄Ô\T >±ì k˛<äs¡T\T
>±ì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T>±ì @$Tj·TT ˙j·TC≤\s¡T. |ü‹Áe‘·≈£î uÛÑs¡Ô e\qH˚
düs«¡ eTT \_Û+#·>\∑ <äT. >∑Ts¡Te⁄, <˚e⁄&ÉT, rs¡eú TT, düs«¡ eTT |ü‹Áe‘·≈î£ uÛsÑ j
Ô¡ T˚
uÛÑs¡Ô J$+∫ j·TT+&É Ád”Ô |ü$Á‘·Tsê\T>∑ uÛ≤$+|üã&ÉTqT. uÛÑs¡Ô eTs¡DÏ+∫q
ÄyÓT ndüèŒX¯ó´sê\T>∑qT, neT+>∑[>∑qT, Áù|‘·‘√ düeTeTT>∑ |ü]>∑D+Ï |üã&ÉTqT.
dü+‘êqeTT˝Òì Ád”Ô ø£&TÉ <ä÷wüéTT>∑ uÛ≤$+|üã&ÉTqT. Á|üj÷· DeTT #˚jT· Tyê]øÏ
$<Ûäe m<äT¬s’q#√ eTs¡DeTT ‘·|üŒ<äT, ø±ì |ü⁄Á‘·e‹j·T>∑T $<ÛäejÓÆTq#√
Á|üe÷<äeTT ˝Ò<äT.$<Ûäe e\q Hêos¡«#·qeTT H=+<äsê<äT. Ç{Ïº <√wüeTT
yÓ’<ÛäeéTTq qT+&ÉT≥#˚ |ü‹Áe‘·\>∑T Ád”Ô\T uÛÑs¡Ô‘√ düVü≤>∑eTq yÓTTq¬sÃ<äs¡T.
uÛÑs¡Ô ˝Òì#√ yÓ’uÛÑeeTT ˝…+<äT\≈£î |üìøÏe#·TÃqT? <˚Vü≤eTT‘√ H˚$T
Á|üjÓ÷»qeTT? #·+Á<äTì yÓ+≥ #·+Á~ø£ b˛sTTqØ‹ì. y˚T|òüTeTT‘√ ≈£L&Ü
yÓTs¡T|ü⁄ ndüÔ$T+∫e Ø‹ì |ü‹Áe‘· uÛÑs¡Ô‘√ bÕ≥T ‘·q J$‘·eTTqT
‘·´õ+#·TqT. >±qH˚ ÁX¯ó‹düèà‘·T\T düVü≤>∑eTqeTT eTVü‰<Ûäs¡àeTì
Á|ü‹bÕ~+∫q$. düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TÃ Ád”Ô q\Te~ ¬s+&ÉT ‘·s¡eTT\ yê]ì
‘·]+|üCÒj·TTqT. uÛÑs¡Ô‘√ düVü≤>∑eTqeTTq≈£î b˛jÓT&ç Ád”Ô n&ÉT>∑&ÉT>∑Tq≈£î
yÓsTT´ nX¯«y˚T<Ûä j·÷>∑eTT\ |ò\ü eTT H=+<äTqT. @ Ád”Ô düV≤ü >∑eTq yÓTTqs¡TÃH√
ÄyÓT uÛÑs¡Ô bÕ|æjÓÆT j·TeTbÕX¯eTT\#˚ >∑≥ºã&ç j·TeT˝Àø£eTTq≈£î >=ìb˛e
ã&É T #· T qïqT |ü ‹ Áe‘· ‘· q Á|ü u Û ≤ eeTT#˚ >∑ s ¡ T &É T &É T dü s ¡ Œ eTT
˙&ÉTÃø=ìb˛e⁄q≥T\ uÛÑs¡ÔqT j·TeTbÕX¯eTT\ qT+&ç ‘·|æŒ+∫ dü«s¡ZeTTq≈£î
>=ìb˛e>∑\<äT. j·TeT<ä÷‘·\T ÄyÓTqT #·÷∫ <ä÷s¡eTT>± bÕ]b˛e⁄<äTs¡T.
j·TeT<ä÷‘·\T eTq≈£î ø±\eTT e\q >±ì, eT] me«] e\q >±ì
uÛÑj·TeTT˝Ò<äT >±ì |ü‹Áe‘·\ìq uÛÑj·TeT>∑TqT. nì nH√´qéTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 158
#Ó|üø=+<äTs¡T. dü÷s¡T´&ÉT ‘·q rø£åD øÏs¡DeTT\ |ü‹Áe‘· MT<ä Á|üdü]+|ü
#˚j·TC≤\&ÉT. n–ï ø±\ÃC≤\&ÉT n{Ïº |ü‹Áe‘· uÛÑs¡Ô‘√ düVü≤ dü«s¡ZeTTq
XÊX¯«‘·düTKeTT qqTuÛÑ$+#·TqT. @ Ád”Ô düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TÃH√ ÄyÓT≈£î
X¯Øs¡eTTq ¬øìïs√eTeTT\T ø£\y√ nìïø√≥¢ dü+e‘·‡s¡eTT\T uÛÑs¡Ô‘√ düVü≤
dü«s¡dZ Tü KeTT \qTuÛ$Ñ +#·>\∑ <äT. @ ≈£î\eTTq |ü‹Áe‘· »ìà+#·TH√ Ä ≈£î\eTT
<Ûqä éTT. ÄyÓT uÛsÑ Ô¡ <Ûqä T´&ÉT Á|üd+ü >∑eX¯eTTq <äTsê#ês¡T\>∑T Ád”\Ô qT >∑T]+∫
#Óô|Œ<ä $qT&ÉT. e´_Û#ê]DÏj·T>∑T Ád”Ô ÇVü≤|üs¡eTT\ nqs¡úeTTH˚ bı+<äTqT.
‘êqT qs¡ø£eTTq |ü&ÉT≥j˚T>±ø£ ‘·q bÕ|üeTT#˚ dü«s¡ZeTTqqTqï Çs¡Te~
jÓTTø£ÿ ‘·s¡eTT\ yê]ì >∑÷&É |òüTÀs¡ qs¡ø£eTT\ |ü&Éy˚j·TTqT. |ü‹Áe‘·
bÕ<ädüŒs¡Ù#˚ uÛÑ÷$T |ü$Á‘·eT>∑TqT. dü÷s¡T´&ÉT #·+Á<äT&ÉT ‘·eT øÏs¡DeTT\#˚
|ü‹Áe‘·qT düèŒ]+∫ bÕeqT\yÓTÆ‹eTì ‘·\+#Ó<äs¡T. |ü‹Áe‘· <äèwæº|ü&çq
e÷Á‘·eTTq e÷qe⁄\T |ü$Á‘·T\jÓT´<äs¡T. Á|ü‹ sTT+≥qT Ád”Ô\T ø£\s¡T
>±ì @$T Á|üj÷Ó »qeTT. ≈£î\eTT qT<ä]Δ +#Ó&ç Ád”Ô @ Ç+≥qT+&ÉTH√ n~j˚T
Ç\T¢. |ü‹Áe‘· uÛ≤s¡´>± ø£\»qày˚T »qàeTT. mìï »qà\j·T+<√ |ü⁄DéTT
#˚dæqH˚ n{Ïº |ü‹Áe‘· uÛ≤s¡´>±\_Û+#·TqT. n{Ïº uÛ≤s¡é\qH˚ |ü⁄DéTT
dæ~Δ+#·TqT. meìsTT+≥ kÕ~Û«j·T>∑T uÛ≤s¡´˝Ò<√ yêì >∑èVü≤y˚T ns¡DéTT,
yêì »qà e´s¡ΔeTT. uÛ≤s¡´ ˝Òìyê&ÉT ø£s¡à\ ø£qs¡TΩ&ÉT. >∑+>±kÕïqeTT e\q
e#·Ã&ç |ü⁄DéTT |ü‹Áe‘·\ <äs¡ÙqeTT e\q e#·TÃqT.
nì Ç≥T¢ |ü‹Áe‘ê<Ûäs¡àeTT\ Hê jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT Ä |ü‹Áe‘·‘√ #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* eTT|üŒ~ ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ nX¯«‘·ú ùdyêe÷~X¯´ |ü⁄Á‘√ jÓ÷H<ë‘·Œ¤\Á|ü<ä' ˆ
∫Á‘· ø£è‘Y eè~Δ e+<Ûë´jÓÆT l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
‘êˆˆ 60 @+&É¢ >=Á&Ü* uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ ÄyÓT≈£î dü+‘êq yÓTTdü>∑T≥.
á n<Ûë´j·T bÕsêj·TDeTT#˚ dü+‘êqeTT ˝Òì yê]øÏ dü+‘êq ÁbÕ|æÔ ø±>∑\<äT.
`+`
^ˆˆ |ü<äàqj·TqT MT~ uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑+u…\¢
eTTøÏÔ jÓ÷>∑eTqT#·T yÓTT<ä˝…s¡T+>∑T
yê] yê] yê] yê] CÒ]q yê]
Á‘√e uÀee\<äT <ä÷‘·˝≤sê. ` l ãyÓTài b˛‘·Hêe÷‘·´.
l eT<ë+Á<ÛäuÛ≤>∑e‘·eTT wüwüºeTdüÿ+<ÛäeTT.
‘êˆˆ ø£eT˝≤≈£åî+&É>∑T uÛÑ>∑e+‘·Tìj·T+<äT >∑\ uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑eTT πøe\
yÓ÷ø£Áå |ü<+ä ãì eTTKéTT>± <Ó*dæqyês¡TqTï, n{Ïº ‘Ó*dæq yê] HêÁX¯sTT+∫q
yês¡TqTï, ÄÁX¯sTT+∫q yê] qqTdü]+∫q yês¡TqTï, nqTdü]+∫q yê]ì
CÒ]qyês¡TqTï, e⁄qï≥Te+{Ï e÷s¡ZeTTqH˚b˛e<ä›ì j·TeT<Ûäs¡àsêE
j·TeT<ä÷‘·\≈£î ÄC≤„|æ+#ÓqT. nq>± uÛÑ>∑e<ä“¤≈£îÔ\>∑T dü‘·TŒs¡Twüß\
HêÁX¯sTT+∫q Hê\T>∑e yÓT≥Tº yê]πø j·TeT u≤<Ûä ˝Òø£j·TT+&É>± n{Ïº
dü‘·TŒs¡TwükÕ+>∑‘·éTT ìs¡+‘·s¡eTT CÒj·TT yê]øÏ j·TeT u≤<Ûä\T ˝Òeì
#Ó|üŒqø£ÿs¡˝Ò<äT. >∑qTø£ ì‘·éTT dü‘ê‡+>∑‘·éTT CÒj·TT#·T+&Ée˝…qT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 160
eTT|üŒ~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑Ts¡TuÛÀéTq'
jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT Ä |ü‹Áe‘·‘√ ì≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T. ø±o|ü≥ºDeTTq
ãèVü≤düŒ‹ n>∑düÔ´ eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ ÄÁX¯eTeTTq |ü‹Áe‘ê <Ûäs¡àeTT\qT
düVü≤>∑eTq |ü<äΔ‹ì #Ó|üŒ <˚e ãTTwüß\+<äs¡T ‹]– Ç≥T¢ ãèVü≤düŒ‹ì
Á|ü•ï+∫]. eTVü‰‘êà MTs¡T düVü≤>∑eTqeTT eTVü‰<Ûäs¡àeTì #Ó|æŒ‹]. ˇø£y˚fi¯
uÛÑs¡Ô <ä÷s¡<˚X¯eTTq eTè‹ H=+<äTqT. ˝Ò<ë uÛÑs¡Ô eTs¡DÏ+#·T düeTj·TeTTq≈£î
uÛ≤s¡´ >∑s¡“¤e‹>∑ >±ì, |üdæu≤\Tì ‘·*¢>∑>±ì j·TT+&çq#√ düVü≤>∑eTq yÓT≥T¢
#˚j·Tq>∑TqT. á dü+X¯j·TeTTqT yê]+|ü⁄&Éì Á|ü•ï+#· ãèVü≤düŒ‹ Ç≥T¢
<˚e‘·˝≤sê ! $qT&ÉT. X¯eeTT \_Û+#·ì |üø£åeTTqqT, uÛ≤s¡´ >∑s¡“¤e‹>∑
qTqïqT, düÔq´bÕq yÓTTqs¡TÃ |üdæ u≤\T&ÉTqïqT düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡Ãsê<äT.
n{§¢q]Ãq <√wüy˚T yê{Ï\T¢qT. n{Ïº Ád”Ô j·÷eJ®e yÓ’$<ÛäéTTqT
|ü]bÕ*+#·e\j·TTqT, n{§¢q]Ãq düVü≤>∑eTqeTT #˚dæq |òü\eTT sê>∑\<äT.
uÛÑs¡Ô eTs¡DÏ+∫q ‘·s¡Tyê‘· Ád”Ô\T πøX¯eTT\ qT+#·T ø=qsê<äT. n{§¢q]Ãq#√
ÄyÓT øπ X¯eTT\T uÛsÑ ≈Ô¡ î£ bÕX¯eTT\>∑TqT ì‘·éTT •s¡kÕïq yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT.
~qeTTq ø=ø£ |üsê´j·Ty˚T uÛÑTõ+#·e\j·TTqT. XÊø±Vü‰s¡eTsTTqqT,
|ò˝ü ≤Vü‰s¡eTsTTqqT, ø°så b¡ Õq eTsTTqqT #˚dæ J$+#·e\j·TTqT. ÁbÕDeTT\T
ì\T#·T≥≈£î m+‘· nedüsy¡ ÷Ó n+‘·e÷Á‘·yT˚ uÛTÑ õ+|üe\j·TTqT. eT+#·eTTq
|üs¡T+&Ésê<äT. eT+>∑fi¯kÕïqeTT\ #˚j·Tsê<äT. >∑+<Ûä |ü⁄wüŒ ‘ê+ã÷\eTT\
$dü]®+#·e\j·TTqT. dü+‘êqeTT˝Òì $<Ûäe\T uÛÑs¡Ô≈£î |æ‘·è‘·s¡ŒD≤<äT\T
‹\\‘√ Hê#·]+|üe\j·TTqT. <˚e⁄ì |üPõ+#·Tq|ü⁄&ÉT ‘·q uÛÑs¡èÔs¡÷|üeTTq
uÛ ≤ $+∫ |ü P õ+|ü e \j· T TqT. Áe‘√|ü y êdü e TT\ j· T <∏ ë X¯ ø Ï Ô
Hê#·]+|üe\j·TTqT. ‘·q uÛÑs¡Ô≈£î Á|æj·TeTsTTq edüTÔe⁄\ Áu≤Vü≤àDT\≈£î
<ëq $Te« e\j·TTqT. e÷|òüT, ø±]Ôø£, yÓ’XÊK e÷düeTT\j·T+<äT
eTT|üŒ~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT 161
kÕïHê~<Ûsä à¡ eTT\ Hê#·]+#·e\j·TTqT. yÓX’ ÊKe÷düeTTq »\<ëqeTT, ø±]Ôø£
e÷düeTTq B|ü<ëqeTT, e÷|òüTe÷düeTTq |òüTè‘·<ëqeTT #˚j·TT#·T+&É
e\j·TTqT. m+&Éø±\eTTq ìs¡®\ düú\eTT\ #·*y˚+Á<äeTT\ H˚sêŒ≥T
#˚j·Te\j·TTqT. •e⁄ì |üPõ+|üe\j·TTqT. •e⁄ì n_Ûùwø£eTTq≈£î >±qT
»\eTTqT rdæø=ì Çe«e\j·TTqT. n‹<∏äT\≈£î j·T<∏ëX¯øÏÔ nqï<ëqeTTqT
#˚ j · T T#· T +&É e \j· T TqT. rs¡ ú j · ÷ Á‘· ˝§qs¡ T Ãyê]øÏ #Û · Á ‘· b Õ<ä T ø£ \
H=dü+>∑e\j·TTqT. Áu≤Vü≤àDT\≈£î ñ<äø£bÕÁ‘·eTT\qT ø£<ä∞|òü\eTT\qT,
>∑T&√<äø£eTT\T <ëq yÓTTqs¡TÃ#·T+&É e\j·TTqT. @ <ëqeTT #˚dæqqT uÛÑs¡Ô
jÓTTø£ÿ HêeTeTTqT ñ#·Ã]+∫ dü+ø£\Œ |üPs¡«ø£eTT>± #˚jT· e\j·TTqT. ø±+dü´
bÕÁ‘·ì+&É HÓsTT´ j·TT+∫ Áu≤Vü≤àDTìøÏ <ëq yÓTTqs¡TÃ#·T+&Ée\j·TTqT.
‘êqT uÛÑ÷$Tj·T+<äT X¯j·Tì+<äTs¡T eT+#·eTTqT Áu≤Vü≤àDTìøÏ <ëq
yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT. X¯øÏÔj·TT+&çq kÕ\+ø£è‘· >√<ëqeTT #˚j·Te\j·TTqT.
Ks¡ ÷ ® s ¡ + ãT\T, n|ü P eeTT\T, X¯ ø Ï Ô qqTdü ] +∫ Áu≤Vü ≤ àDTq≈£ î
Ç#·TÃ#·T+&Ée\j·TTqT, #·*ø±\eTT o‘· ìyês¡DeTT ø=s¡≈î£ , ø£f\º… T, ø£+ãfi¯ó
fl, yÓTT<ä\>∑T yê{Ïì <ëqeTT #˚j·TT#·T+&Ée\j·TTqT. X¯øÏÔ>∑\ yês¡T
dü+e‘·‡s¡Á>±düeTT‘√ düÁ<ë“Vü≤àDTq≈£î >∑èVü≤<ëq yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT.
>∑+<Ûä|ü⁄wüŒeTT\‘√ πøX¯e⁄ì |üPõ+|üe\j·TTqT. bÕs¡«r|üs¡y˚TX¯«s¡T\≈£î
s¡TÁ<ë_Ûùwø£$~Û>∑ |üP»\T #˚j·TT#·T+&Ée\j·TTqT. •yê\j·TeTT\+<äT
X¯ø+£ s¡TìøÏ Á|”‹>∑ B|üe÷\\]Œ+#· e\j·TTqT. s¡$ø£\T ‘=&É>s∑ ê<äT. ‘Ó\ì¢
eÁdüÔeTTH˚ <Ûä]+#·e\j·TTqT. mi¿ì eÁdüÔeTT\T, q\¢ì eÁdüÔeTT\T,
∫Á‘·es¡íeTT\T >∑\ eÁdüÔeTT\T <Ûä]+∫q <√wüeTT yê{Ï\T¢qT. |ü⁄Á‘·e‹
nsTTq#√ |ü⁄Á‘·Tì Ä»„ Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·Tø=qe\j·TTqT. á $<ÛäeTT>∑
y˚<äXÊÁdüÔeTT\+<äT #Ó|üŒã&çq Ø‹ì me«sê#·]+‘·Ts√ n{Ïº yê]øÏ >∑÷&É
düV≤ü >∑eTqeTT Ä#·]+∫q |ò\ü eTT e#·TÃqT. n{Ïº Ád”Ô ‘·q |ü⁄D´Á|üu≤Û eeTT#˚
‘·q uÛÑs¡Ô qs¡ø£eTTqqTqïqT n‘·ìì dü«s¡ZeTTq≈£î rdæø=ìb˛>∑\<äT
|ü‹Áe‘·j·T>∑T Ád”Ô uÛ≤^s¡~∏‘√ düe÷qeTT. ÄyÓTuÛÑs¡Ô X¯+ø£s¡Tì‘√ düe÷qeTT
>±q ì{Ïº <ä+|ü‘·T˝Ò ˝Àø£|üPE´\T.
nì Ç≥T¢ ãèVü≤düŒ‹ <˚e‘·\‘√ #Óô|Œqì ÄjÓ÷^X¯«s¡T&ÉT |ü‹Áe‘·‘√
#Ó|æŒ, ne÷à ˙≈£î #Ó|üŒe\dæq<ä+‘·j·TT #Ó|æŒ‹ì Hê yêø£éTT\T $+{Ï$.
¬s+&ÉT e÷s¡ZeTT\T |ü⁄s¡TcÕs¡úkÕ<ÛäqeTT˝Ò. <ÛÓ’s¡éTTqï#√ düs√«‘·ÔeTeT>∑T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 162
düVü≤>∑eTq e÷#·]+|ü⁄eTT. ˝Òì#√ yÓ’<Ûäe´ <Ûäsêà#·s¡D e÷#·]+|ü⁄eTT.
n≥¢sTTqqT ˙e⁄ ø£è‘ês¡Túsê\e⁄ ø±>∑\e⁄. nì #Ó|æŒ ‘·q Vü≤düÔeTTqT ÄyÓT
•s¡eTTq qT+∫].
n|ü&ÜyÓT $qj·TeTT‘√ Hê‘·|dü ‘æ √ Ç≥¢qT#·T+&ÓqT. kÕ«MT! jÓ÷^X¯«sê!
MTπs Hê≈£î ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T. H˚qT $<˚X¯eTTq≈£î e∫Ã‹ì. ã+<ÛäTe⁄ ˝…e«s¡T
HêøÏ#≥· ˝ÒsT¡ . MTπs n+‘·ø±\ã+<ÛTä e⁄\>∑qT, ùdïVæ≤‘·T\T>∑qT, Ä|ü⁄\Ô T>∑qT,
HêuÛ≤>∑éTTq ‘·≥dæú+∫‹]. MTs¡T ¬s+&ÉTe÷s¡ZeTT\qT Hê≈£î dü÷∫+∫‹].
ndæ<Ûës¡‘√ düeTeT>∑T yÓ’<Ûäe´ <Ûäs¡àeTT\T ø£wüºkÕ<ÛäéTT>∑ >∑düŒ≥Tº#·Tqï$.
j·TÚeqeTTq qTqï H˚qT, á ø£*j·TT>∑eTTq ì+<ë|üyê<äeTT\≈£î
bÕÁ‘·Tsê\q>∑T≥ øÏwüºeTT˝Ò<äT. >±q uÛÑs¡Ô‘√ düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TÃ≥j˚T Hê≈£î
düeTà‘·eTT. nì #Ó|æŒ yê] bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+#ÓqT. jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT
ÄyÓTqT ˝ÒeBdæ nuÛÑj·T$T∫Ã ne÷à n≥¢sTTq düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TÃeTT.
uÛÑs¡ÔjÓTTø£ÿ kÕúqeTT bı+<äT≥j˚T düeTà‘·y˚Tì, H˚qT #Ó|æŒq≥T\ #˚j·TTeTT.
˙e⁄ >∑Ts¡TeT÷]Ôì #·÷&Ée\j·TTqì uÛÑs¡Ô jÓTTø£ÿ Äs√>∑éTT ‘·|æŒ+|ü>∑\s¡T.
ø±\eTT <äTs¡j ® T· eTT. ÁãVü‰à<äT\T>∑÷&É ø±\eTT <ë≥C≤\s¡T. ÁãVü≤à*œ‘·eTT
n|ü]Vü‰s¡éTT <äT'œ+∫ j˚T$T Á|üjÓ÷»qeTT ˝Ò<äT.
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&É+‘·{Ï yê&ÉT #·+&Ü\Tì >∑èVü≤eTTqT ˙s¡TyÓ÷ôdqT. ã*
bÕ‘êfi¯eTTq≈£î Á‘=ø£ÿã&ÓqT. sêeDT&É+‘· yê&ÉT ø±\eTT#˚ ø£ã[+|üã&ÓqT.
<äTs√´<ÛäqT&ÉT ã+<ÛäTdüy˚T‘·eTT>± uÛ≤s¡‘·j·TT<äΔeTTq ø±\Á>∑düTÔ&ÉjÓT´qT.
dü«#·Ã¤+<ä eTè‘·Té⁄ nsTTq ;Ûwüßà&ÉT j·TT<äΔeTTq |ü&Éy˚j·Tã&ÓqT. |üØøÏå‘·TÔ
dü s ¡ Œ eTT#˚ ø£ i e&Ó q T. nq+‘êe‘ês¡ e TT˝Ò |ü ⁄ {Ï º |ü ⁄ {Ï º \j· T eTT
H=+<äT#·T+&ÉTqT. e÷qe⁄\T, <ëqe⁄\T, <˚e‘·\T n+<äs¡T ø±\eTTq
ø£BqÛ T˝Ò. ø±\eTT n+<ä]ì »sTT+#·TqT. ø±\eTT HÓe«s¡T »sTT+|üC≤\s¡T.
ø±qH˚ ø±\ eTCÒj·T eT+<äTs¡T. ø±\eTT n+<ä]ì »sTT+#·Tq~ nsTTqqT
n{Ïº ø±\eTTqT »sTT+#·>∑\ X¯øÏÔ >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ e÷Á‘·eTT ø£\<äT. ø±ì Ä
>∑Ts¡TeT÷]Ôj·TT, uÛ≤$≈£î\|ü≥¢ Á|üdüqTï&É>∑TqT. ne÷à ˙ø=ø£e÷≥ #Óô|Œ<ä
n≥T¢ #˚j·TTeTT. dü+>∑eTeTTq >∑Ts¡TeT÷]Ôj·TTHêïs¡T. ˙yê Ç+‘·<ä÷s¡eTT
e∫Ã‹$. ø±q yê]ì <ä]Ù+∫ e÷Á‘·eTT ˙e⁄ ˙Á|æj·TTì‘√ n–ïÁ|üy˚X¯
yÓTTqs¡TÃeTT. nì #Ó|Œæ ø=+‘· uÛdÑ àü eTTqT ÄX¯eeTTq≈£î |üPdæ Hê\TZ s¡TÁ<ëø£\å T
HêyÓT ø=dü+– ÄyÓT‘√ s¬ +&ÉT ø£seí¡ TT\≈£îqT s¬ +&ÉT s¡TÁ<ëø£\å T ø£+sƒe¡ TTq≈£îqT
ø£≥TºeTT. Ç+ø=ø£e÷≥ #Óô|Œ<ä, ˙e⁄ >∑Ts¡T<äsÙ¡ qeTTq≈£î yÓ[q¢ |ü⁄&ÉT •wüß´\T
yê] bÕ<äeTT\≈£î s¡TÁ<ë_Ûùwø£eTT #˚jT· T#·T+<äTs¡T. Ä rs¡eú TT ˙e⁄ #·\T¢ø=ì
á Áù|‘· düsê«+>∑eTT\ô|’ #·\T¢eTT. düTyêdæqT\≈£î yêj·TqeTT ˝§dü+>∑TeTT.
Áu≤Vü≤àDT\≈£î j·T<∏ëX¯øÏÔ <ëqeTT˝§q]Ã düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TŒeTì njÓ÷–
#Ó|æŒ n#·Ã≥qT+&ç yÓ&É* b˛jÓTqT.
Ä |ü‹Áe‘·j·TT yês¡T #Ó|æŒq≥T\ c˛&ÉX¯ø£sêà~Ûø±]j·T>∑T Áu≤Vü≤àDTì
s¡|æŒ+∫ ‘êqT kÕïqyÓTTq]Ã |ü≥Tº eÁdüÔeTT <Ûä]+∫ n\+ø±s¡ yÓTTqs¡TÃø=ì
uÛÑs¡ÔX¯eeTTq≈£î #˚j·Te\dæHÍbÕdüHê~ dü+kÕÿs¡eTT\ »]|æ+∫‘êH˚,
#˚‘·q–Z|üPì eX¯eTTqT qBrs¡eTTq≈£î >=ì b˛e⁄#·T+&ÓqT. ‘ês¡TDéTT‘√
uÛÑ÷wüDuÛÑ÷wæ‘·Tsê˝…’ ÄyÓT \øÏåàe˝… Á|üø±•+#·#·T+&ÓqT. y˚\ø=\~ Ád”Ô\T
n#·≥≈£î e∫Ã ÄyÓT <äè&ÛÉìwü˜≈£î dü+‘·dæ+∫ ‘·\\÷|ü⁄#·T+&ç]. ø=+‘·eT+~
njÓ÷´ m+‘· <äTs¡<äèwüºe+‘·Tsê\T, @$Tj·TT düTKyÓTs¡T>∑<äT, Äq+<äeTT‘√
uÛsÑ ‘Ô¡ √ X¯Øs¡eTT dü–ïj·T+<ä]Œ+|ü uÀe⁄#·Tqï~ nì] eT]ø=+‘·eT+~ ÄyÓT≈£î
uÀ~Û+#Ó<äeTT, e´s¡úeTT>± ÁbÕDeTT \]Œ+#·T≥ <Ûäs¡àeTT>±<äT, |ü⁄{Ïºì+{ÏøÏ
u§eTàHÓ<äeTT. nì Ä˝À#·q\T dü\T|ü⁄#·T+&ç]. ø=+‘·eT+~ ì»yÓTÆq
|ü ‹ Áe‘· j · T q ˙yÓ T j˚ T . áyÓ T m+‘· <Û ä q T´sê\T. áyÓ T qT ø£ ì dü
‘·*¢<ä+Á&ÉT˝…+‘· <ÛäqT´˝À. düVü≤>∑eTqeTT#˚ ìs¡Te~ jÓTTø£ÿ ‘·s¡eTT\
‘·]+|üCÒj·TT#·Tqï~ nì Á|üX¯+dæ+#·T#·T+&ç]. ÄyÓT X¯eeTTqT yêVü≤≈£î\
<ë«sê qBrs¡eTTq≈£î ‘Ó#ÓÃqT. n#·Ã≥ ∫‹ @s¡Œs¡T|üã&ÓqT. ÄyÓT
eTT‘Ó’Ô<äTe\≈£î yêj·TqeTT ˝§dü¬>qT. ø£+sƒ¡dü÷Á‘·eTT\T, ≈£î+≈£îeT, |üdüT|ü⁄,
ø±≥Tø£ M{Ï‘√ ≈£L&Ü eT÷dæyêj·TqeTT*#ÓÃqT. Áu≤Vü≤àDT\≈£î Á<äe´<ëqeTT
#˚dæ n+<ä]ì ÁbÕ]ú+∫ qeTdüÿ]+∫ ∫s¡Tqe⁄«‘√ Ä»„sTT+&ÉT H˚qT
|æ‘·è>∑èVü≤eTTq≈£î b˛jÓT<ä. BbÕe[ düMT|æ+#·T#·Tqï~. n+<äT≈£î>±qT
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T qHêïVü‰«qeTT #˚jT· T#·THêïs¡T. X¯+ø£sT¡ &ÉT Hê≈£î ‘·+Á&ç. >ö]j˚T
Hê≈£î ‘·*¢ nì Ç≥T¢ Á>±eTdüTú\‘√ #Ó|æŒ ‘·q yÓ+≥e∫Ãq yê]‘√ MTs¡T MT
Á>±eTeTT\≈£î bı+&ÉT. ∫+‹+#·≈î£ &ÉT. n‘·eÔ ÷eT \&ç–q#√ düTKeTT>∑ ì#·Ã≥
qTHêïeTqT&ÉT. ˝Òì#√ yês¡\ #·+|æq bÕ|üeTT MT≈£î sê>∑\<äT. nì
#Ó|üŒyês¡+<äs¡T <äT'KìeT>∑Tï˝…’]. n|ü&ÜyÓT jÓ÷– #Ó|æŒq yêø£éTT\
düà]+∫ yê]∫Ãq s¡TÁ<ëø£å\ ¬s+{Ïì øX¯eeTT ø£s¡íeTT\≈£îqT eT]¬s+{Ïì
ø£+sƒe¡ TTq≈£î ø£{ºÏ n#·≥ Áu≤Vü≤àDT\‘√ z Áu≤Vü≤àDT˝≤sê ! Hêø=ø£ dü+ø£\ŒeTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 164
>∑\<äT. MT j·÷»„ nsTTq#√ H˚qT >∑Ts¡TeT÷]Ôì <ä]Ù+∫e∫Ã düVü≤>∑eTq
yÓTTq¬sÃ<äqì yês¡\ ÁbÕ]ú+#· yês¡TqT ne÷à ‘=+<äs¡>± s¡eTTà.
ndüÔeTj·TeTTq≈£î |üPs¡«y˚T X¯eeTTq≈£î dü+kÕÿs¡eTT »s¡T|ü⁄≥ <Ûäs¡àeTT,
nì #Ó|Œæ ]. yê] j·÷»„‘√ HêyÓT l qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü rkÕ«$T yês¡Tqï dü+>∑eT
πøåÁ‘·eTTq≈£î Á|üj·÷DeTjÓT´qT.
nH˚øe£ T+~ Ád”\Ô T |ü⁄s¡Twüß\T ≈£î‘·÷Vü≤\eTT‘√ HêyÓT yÓ+≥ e#·TÃ#·T+&ç].
ÄyÓT kÕ«$Tyê] <äs¡ÙqeTTq≈£î b˛e⁄#·T Ç≥¢qTø=qT#·T+&ÓqT. kÕ«MT! H˚qT
<Ísê“¤>T∑ ´sê\qT, ø±qH˚ qqTïù|øÏ+å ∫‹$. ˙e⁄ X¯sD¡ ≤>∑‘· s¡ø≈å£ î£ &Ée⁄. <ë‘·e⁄
>∑÷&ÉqT. ˙ ø°]Ô »>∑~«U≤´‘·eTT ø±ì <äTs¡T<äèwüßºsê\q>∑T Hêj·T+<äT
˙ø£qTÁ>∑Vü≤yÓT≥T¢ sê>∑\<äT. ˙e⁄ Ç#êÃ¤ e÷Á‘·eTT#˚ »>∑‘·TÔqT düèõ+#·
düeTs¡T&ú eÉ ⁄. dæ‹ú ø±\eTTq b˛wæ+‘·Te⁄, Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&Ée⁄. nwüdº <æ Tä \Δ T,
qeì<ÛäT\T ˙≈£î <ëdü´ yÓTTqs¡TÃ#·T+&ÉTqT. ø±ì H˚qT ≈£îãT~ΔHê>∑T≥ #·÷∫
qqTïù|øÏå+∫‹$. ˝Àø£eTTq me¬s’q H=ø£]øÏ n|üø±s¡eTT #˚dæq#√ yês¡T
sêEqø±$wüjT· eTT #·|Œü sêE<ä+&Üs¡TΩì <ä+&ç+#·TqT. s√>∑Á>∑dTü &Ô >É T∑ yê&ÉT
yÓ<’ Tä ´ì X¯sD¡ T bı+<äy<’Ó Tä ´&ÉT ‘·–q Wwü<äÛ yÓTTdü+– s√>∑ ìyês¡D #˚jT· TqT.
nfÒ¢ ˙e⁄ Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&Ée⁄. uÛÑø£Ô »Hê<Ûës¡T&Éeì ˙ ø°]Ô $ì
Ç+‘·<ä÷s¡eTT e∫Ã‹ì. ìH˚ï düà]+#·T#·T dü«ø°j·TT\ >∑÷&É eTs¡∫ Çs¡Te~
Á>±eTeTT\ <ë{Ï ˙ <äs¡ÙqeTT#˚ Hê uÛÑs¡Ô≈£î Äs√>∑éTT >∑\T>∑ >∑\<äqT
ÄX¯‘√ e∫Ã‹. Ç+<äT Hê<˚$T n|üsê<ÛäeTT >∑\<äT. Hê‘√ düe÷qT\>∑T
Ád”Ô\T yê] yê] uÛÑs¡Ô\‘√ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘·T\‘√ düTœ+#·T#·THêïs¡T. H˚qT
<äTs¡<èä wüßsº ê\qT. •\‘√ düeTeT>∑T Hêj·T+<äT MT ø£è|ü m≥T¢ Á|üd]ü +#·TqT.
Hêø√]ø£ \ìïj·TT HÓs¡y˚¬sqT. eTH√ s¡<∏äeTT |òü*+#ÓqT. ˙ U≤´‹j·TT
˝Àø£Á|üd~æ >Δ ±+#ÓqT. MT j·÷»„>¬ ø’ =ì MTø°]ìÔ rdæø=ì uÛsÑ ‘Ô¡ √ |üs˝¡ Àø£eTTq≈£î
b˛jÓT<ä. nì Ç≥T¢ ∫+‹+#·T#·T dü+>∑eTeTTqT düMT|æ+∫ n#·Ã≥
nX¯«‘·úeT÷\eTTq ≈£Ls¡TÃìj·TTqï kÕ«$Tyê]ì #·÷∫ <ä÷s¡eTTq qT+&ç
kÕcÕº+>∑eTT>± qeTdüÿ]+#ÓqT.
n|ü&ÉT yês¡T düTyêdæì ! ˙e⁄ Bs¡ÈkÂuÛ≤>∑é‹$ ø£eTàì B$+∫].
eTs¡\ qeTdüÿ]+#· nwüº|ü⁄Á‘·e‹$ ø£eTàì]. n#·{Ï yês¡+<äs¡TqT |üø£|üø£
qe⁄«#·T kÕ«MT! áyÓT uÛÑs¡Ô eTs¡DÏ+#ÓqT— X¯eeTTqT X¯ÙyêqeTTq qT+∫
MTj·÷»„qT >¬ ø’ =ì uÛsÑ ‘Ô¡ √ düV≤ü >∑eTq yÓTTqs¡Ã>∑\+<äsT¡ \≈£î>±qT ˙yÓT e#ÓÃqì
#Ó|æŒ]. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T q$« áyÓT≈£î dæús¡ kÂuÛ≤>∑éTT+&É uÛÑs¡Ô m≥T\
eTs¡DÏ+#ÓqT. HêH√≥qdü‘·ýÓTqï&ÉT sêC≤\<äT. X¯eeTTqT rdæø=ìs¡+&ÉT
#·÷#Ó<äeTì]. yÓ+≥H˚ ø=+‘·eT+~ kÕ«$Tyê] •wüß´\T |üs¡T¬>‘·TÔø=ì
b˛sTT]. Ç+‘·˝À q\T>∑Ts¡T Áu≤Vü≤àDT\T n#·≥≈£î e∫Ã kÕ«$Tyê]
bÕ<ä e TT\≈£ î s¡ T Á<ä d ü ÷ ø£ Ô e TT‘√ q_Û ù wø£ yÓ T Tq]Ã kÕ«$Tyê]ì
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ |üPõ+∫]. Ç+‘·˝À Áu≤Vü≤àDT\T X¯eeTTqT ‘Ó∫Ã
>∑Ts¡Tdüìï<ÛëqeTTq qT+∫]. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T X¯eeTTMT<ä ø£|üŒã&çq
eÁdüÔeTTqT ã+<ÛäqeTT\ ‘=\–+|üCÒdæ, ‘·eT •wüß´\<ë«sê bÕ<ärs¡úeTTqT
X¯eeTTMT<ä #·*¢+∫]. nq+‘·s¡eTT yês¡T ø£èbÕ<äèwæº‘√ @ø±Á>∑eTT>±
X¯eeTTyÓ’|ü⁄ <äèwæº Á|üdü]+|üCÒdæ]. yê] neTè‘· <äèwæº |ü&ÉT≥‘√&ÉH˚
X¯eeTTq+<äT #Ó’‘·qéTT Á|üy˚•+#ÓqT. JeeTTe#ÓÃqT. nej·TeTTe\
ø£<ä\TÃ#·T ìÁ<äb˛sTT ˝Ò∫qyêì e˝… Hê Áu≤Vü≤àD≈£îe÷s¡T&ÉT kÕe<ÛëqT&Ó’
˝Ò∫ ≈£Ls¡TÃ+&ç dæ>∑TZ|ü&ÉT#·T Ç~j˚T$T{Ï ! HêeÁdüÔ y˚TeTjÓT´qT ?
q>∑Tï&ÉHÓ’j·TT+{Ï HÓ+<äT\≈£î ? nì nqT#·T+&É uÛ≤s¡´ yêìøÏ eÁdüÔ$T#ÓÃqT.
Ä eÁdüúeTT <Ûä]+∫ Ä u≤\T&ÉT ≈£Ls¡TÃì ‘·q uÛ≤s¡´‘√ Ç~j˚T$T{Ï ?
qqTïø£ÿ&É≈î£ ‘Ó∫Ã‹$ ! á j·TrX¯«s¡T˝…es¡T ? Ç+‘· ìÁ<ä Hê¬ø≥T\ e#ÓÃqT.
qHÓï+<äT\≈£î ˝ÒeesTT‹$ ? nì Á|ü•ï+#· ÄyÓT ∫s¡Tqe⁄«\T qe⁄«#·T
uÛÑs¡Ô‘√ »]–q eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT #Óô|ŒqT. uÛ≤sêúÛÑs¡Ô *s¡Te⁄s¡T ˝Ò∫
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 166
kÕ«$Tyê] bÕ<äeTT\j·T+<äT •s¡eTT+∫ Äq+<ëÁX¯óe⁄\#˚ bÕ<ä Á|üøå±fi¯q
yÓTTq]Ã]. n#·≥ ≈£L&çq »qT\+<äs¡T Äq+<äuÛÑ]‘·T˝…’]. Ä<ä|ü+‘·T\T
kÕ«$Tyê]ì≥T\ düTÔ‹+∫].
kÕ«MT! y˚TeTT bÕbÕ‘·Tà\eTT. z Á‹eT÷s¡Ôé‘êsê MT bÕ<äeTT\T
eTs¡∫‹$T. MTs¡T »>∑<äTZs¡Te⁄\T. X¯s¡D≤>∑‘·es¡Áe‘·T\T. dü∫Ã<ëq+<ä
dü«s¡÷|ü⁄\T! |üsê‘·Œsê! Á‘êVæ≤Á‘êVæ≤. >∑Ts¡THê<∏ë! ø£èbÕuÒ!Δ uÛøÑ ±Ô;wÛ ºü es¡Á|ü<ë,
»j·T»j·T. Á‘êVæ≤Á‘êVæ≤. MTs¡T X¯+ø£s¡T\T. uÛÑ≈£îÔ\ s¡øÏå+#·T≥≈£î>±qT Ç≥T¢
e÷qe⁄˝…’ ne‘·]+∫‹]. z <˚e•U≤eTDÏ uÛ≈Ñ î£ \Ô ìs¡+‘·se¡ TT Ä|ü<\ä qT+&ç
MTs¡T s¡øÏå+#·T#·T+<äTs¡T. düs¡«uÛÑ÷‘ê+‘·sê´MT! <˚yê! MT≈£î |qeTkÕÿs¡eTT.
MTs¡T e÷j·TqT q&É|æ+#·Tyês¡\T. eTH√yê≈£îÿ\ ø£>√#·s¡T\T. á
Á‹uÛÑTeqeTT\T MT©\˝Ò. e÷≈£î »qà˝Ò≈£î+&ÉTq≥T\ #˚j·TT&ÉT. MTs¡T
ìwüÿfi¯+≈£î\T, Jee÷Á‘·T\ ø£è|ü‘√ s¡øÏå+#·Tyês¡\T. ÇVü≤|üs¡eTT\
H=dü+>∑Tyês¡\T ∫HêàÁ‘êø±s¡T\T ø£sT¡ D≤kÕ>∑sT¡ \T. kÕ«MT! qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü ‹
e÷j·T|üsê<Ûeä TT\ ø£$å T+∫ s¡ø+åÏ |ü⁄&Éì uÛøÑ ‘ÔÏ √ <ä+|ü‘T· \T düT‹Ô +#· kÕ«$Tyês¡T
dü+‘·d+æ ∫ Ç≥¢ì]. MT<√wüeTT\ìïj·TT b˛jÓTqT. MTs¡T |üPsêíjT· Twüà+‘·T˝…’
nwü|º ⁄ü Á‘·T\ ã&Éôd<äsT¡ . <˚V‰ü +‘·eTTq eTTøÏÔ bı+<ä>\∑ s¡T nì Äos¡«~+∫].
nø£ÿ&çyês¡+<äs¡T »j·T»j·T <Ûë«qeTT\T #˚dæ düTÔ‹+∫]. n+<=ø£
<Ûä÷s¡TÔ&É>∑T Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«$Tyê]ì >∑÷]Ã kÕ«MT! Hêø=ø£ dü+X¯j·TeTT
>∑*¬>qTñ. ìyê]+#·T&ÉT, y˚<äXÊÁdüÔeTT\T ÁãVü≤à*œ‘·eTT ‘·|üŒ<äì
#Ó|ü#·Tqï$. á Áu≤Vü≤àDT&Ée|üeTè‘·Té⁄#˚ eTs¡DÏ+#·ø£ s√>∑Á>∑düTÔ&ÉsTT
eTs¡DeTT H=+<Ó>∑<ë ! ø±\eTè‘·Té⁄>∑<ë ! ‹]– m≥T¢J$+#ÓqT ?
ÁãVü≤à*œ‘· y˚TeTjÓT´qT ? nì Á|ü•ï+#· kÕ«$Tyês¡T Ä Áu≤Vü≤àDTì‘√
ì≥¢ì]. á Áu≤Vü≤àDTq≈£î á »qàeTTq ÁãVü≤à *œ‘·eTT eTT|üŒ~
dü+e‘·‡s¡eTT˝…’qqT eTT+<äTsêuÀe⁄ »qàeTTq X¯‘êj·TTwüà+‘·T&ÉT
ø±qTqï+<äTq ÁãVü≤àqT ÁbÕ]ú+∫ sêuÀe⁄»qàj·T+<ä* X¯‘êj·TTwüéTT á
»qà≈£î dü+Áø£$T+#·Tq≥T\ #˚d‹æ qì #Ó|Œæ ]. n#·Ã{Ïyês¡+<äsT¡ kÕ«$Tyês¡T
ne÷qTwüýÓTÆq n‘·´<äT“¤‘·eT>∑T Á|üuÛ≤eeTTq≈£î dü+‘·dæ+∫ yê] yê]
>∑èVü≤eTT\≈£î yÓ[fl]. kÕ«$Tyê] U≤´‹ ~>∑+‘· $U≤´‘·eTjÓT´qT. <ä+|ü‘T· \T
kÕïqyÓTTq]Ã kÕ«$T yê]ì uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+∫]. Ç+‘·˝À dü÷sê´düÔeTj·TeTT
ø±>± >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä <ä+|ü‘T· \‘√ >∑÷&É >±D>±|ü⁄s¡eTTq qTqï eTsƒe¡ TTq≈£î
e∫Ã]. Ç{Ïº >∑Ts¡T∫‘·eTT HÓes¡T uÛÑøÏÔ‘√ $+<äTs√, |ü]ƒ+‘·Ts√ yês¡\≈£î
>∑Ts¡TeT÷]Ô düeTdüÔ ø√]ø£\ ì#·TÃqT. nì Ç≥T¢ dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡T≈£îì‘√
#Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ $<Ûä$<Ûäs¡àe÷~X¯´ nqT>∑eT+#êø£å uÛÑdüà‘·' ˆ
nJej·T qàè‘·+ $Áe+ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
‘êˆˆ kÕ«$Tyês¡T |ü‹Áe‘· jÓTTø£ÿ uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ eTs¡DÏ+∫q ÄyÓT
uÛÑs¡ÔqT J$+|üCÒj·TT≥.
H√≥T : 30,31,32 ø£*|æ bÕsêj·TD #˚j·Te\j·TTqT.
XÀ¢ˆˆ eTH√>∑‹ s¡$∫Ã¤Hêï Vü≤söÁù|eT |ü]|ü⁄¢‘ê ˆ
n_Ûdü+~Û $ìs¡Tàø±Ô uÛÑøÏÔ ]«wüßí eX¯+ø£Ø ˆˆ
` Hês¡<ä bÕ+#·sêÁ‘·eTT
‘êˆˆ eTqdüT‡ Áù|e÷Ás¡yΔ TÓ Æ ‘Ó\’ <Ûësês¡÷|ü+ãTq ìcÕÿeTeTT‘√ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
e+ø£≈£î ìs¡+‘·s¡eTT Á|üeVæ≤+#·T≥ uÛÑøÏÔ j·T>∑TqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 168
eTT|üŒ~ eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ uÛøÑ ÔÏ j·TT≈£î&Ô sÉ TT kÕ«MT:
>∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àD <ä+|ü‘T· \‘√ ø£*dæ eTsƒe¡ TTq≈£î e∫Ãs¡ì #Ó|Œæ ‹]. ô|’
ø£<ë∏ eè‘êÔ+‘·eTTqT #Ó|ü &Éì ÁbÕ]ú+#· dæ<eΔä TTì Ç≥T\ #Ó|Œü #·THêïs¡T.
eTs¡THê&ÉT <äj·TeTT <ä+|ü‘·T\T >∑Ts¡TeT÷]Ô e<ä› #˚‘·T\T CÀ&ç+#·Tø=ì
≈£Ls¡TÃ+&çj·TT+&ç]. n|ü&Ü |ü‹Áe‘· kÕ«MT : H˚qT <äT'KeTT‘√
u≤<Û|ä &ü TÉ q|ü⁄&ÉT ˇø£ j·T‹e∫Ã ø=ìï <Ûsä à¡ eTT\ qT|ü<•˚ +∫ Hê\TZ s¡TÁ<ëø£\å
H=dü¬>qT, Ä s¡TÁ<ëø£å\qT Hê uÛÑs¡Ô #Óe⁄\≈£î, ø£+sƒ¡eTTq≈£î ¬s+&˚dæ ø£≥TºeTì,
kÕ«$T yê] bÕ<ärs¡úeTT#˚ X¯eeTTqT Áb˛øÏå+#·T eTìj·TT, >∑Ts¡TeT÷]Ô
<äs¡ÙqyÓTTq]Ã düVü≤>∑eTqeTT #˚j·TTeTìj·TT #Ó|æŒ yÓ&É˝…qT. Ç|üŒ{ÏøÏ Ä
s¡TÁ<ëø£å\T Hê uÛÑs¡Ô ø£+sƒ¡eTTq qTqï$. yê¬ses√ ‘Ó*j·T<äT nì nHÓqT.
n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T qe⁄«#·T MT uÛÑøÏÔøÏ #·÷∫ H˚H˚ Ä s¡÷|üeTTq e∫Ã‹ì.
s¡TÁ<ëø£\å eTVæ≤eT n<äT“¤‘e· TT düTe÷! ˙e⁄ uÛ≈Ñ î£ sÔ ê\e⁄>±q s¡TÁ<ëø£\å eTVæ≤eT
#Óô|Œ<ä $qTeTT.
ÁX¯<‘Δä √ >±ì, ÁX¯<˝Δä øÒ £ >±ì, s¡TÁ<ëø£\å HÓe«s¡T <Û]ä +‘·Ts√ yê]ì bÕ|üeTT
düèŒ•+#·<Tä . s¡TÁ<ëø£å ª<Ûës¡DeTT#˚ ø£&TÉ |ü⁄DéTT dæ~+Δ #·Tqì ÁX¯ó‹düèà‘·T\T
#Ó|ü#·Tqï$. düVü≤Ádü dü+U≤´ø£eTT˝…’q s¡TÁ<ëø£å\ HÓe«&ÉT <Ûä]+#·TH√ yê&ÉT
s¡TÁ<äTì‘√ düe÷qT&ÉT. düVü≤ÁdüeTT \_Û+#·ì#√ ¬s+&ÉT uÛÑT»eTT\j·T+<äTqT
|ü<äTHês¡T, |ü<äTHês¡TqT •Kj·T+<= ø£{Ïj·TT, #˚‘·T\≈£î Çs¡e~ Hê\TZ,
ø£+sƒ¡eTTq eTT|üŒ~ ¬s+&ÉT #Óe⁄\j·T+<äT Äs¡T, Äs¡T, eTdüÔø£eTTq q\Tã~
¬s+&ÉT, eø£å' düú\eTTq q÷≥mì$T~ Çf…¢e&ÉT <Ûä]+#·TH√ yê&ÉT
≈£îe÷s¡kÕ«$T‘√ düe÷qT&ÉT. s¡TÁ<ëø£\å ‘√ bÕ≥T Á|üyêfi¯eTT\T, düŒ{¤ øÏ e£ TT\T,
yÓ’&É÷s¡éTT\T, eTÚøÏÔø£eTT\T ø£*|æj·TT e÷\>∑ <Ûä]+#·e#·TÃqT. s¡TÁ<ëø£å\T
<Ûä]+#·Tyê]øÏ dü<äZ‹ ìX¯Ãj·TeTT. s¡TÁ<ëø£åe÷\‘√ »|üyÓTTqs¡TÃ≥#˚
nq+‘·|\üò eTT \_Û+#·TqT. s¡TÁ<ëø£\å T <Û]ä +#·ìyêì »qà e´s¡eú TT. s¡TÁ<ëø£\å T
#Óe⁄\j·T+<äT ÄuÛÑs¡DeTT>∑ <Ûä]+∫ kÕïqyÓTTqs¡TÃ≥#˚ >∑+>±kÕïq |òü\eTT
eTT|üŒ~ eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT 169
\_Û+#·TqT. s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTT#˚ s¡TÁ<ë q_ÛùwøÏ+∫q s¡TÁ<äTì |üPõ+∫q |ò\ü eTT
e#·TÃqT. s¡TÁ<ëø£\å ˝À @ø£ eÁø£eÔ TT\T |ü+#· eÁø£eÔ TT\T, @ø£<Xä ¯ eTTKeTT\T
Ç≥¢H˚ø£ s¡ø£eTT\T+&ÉTqT. s¡TÁ<ëø£å\T <Ûä]+#·T≥#˚ #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T
dæ~Δ+#·TqT. á s¡TÁ<ëø£å\ eTVæ≤eT ‘Ó*j·T >∑\+<äT\≈£î ÁbÕNqyÓTÆq
ÄU≤´qeTTqT #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT.
|üPs¡«eTT ø±oàs¡<X˚ e¯ TTq uÛÁÑ <äùdqT&ÉqT sêE >∑\&ÉT. n‘·ìøÏ düT<Ûsä T¡ à&ÉqT
ù|s¡T >∑\ eT+Á‹ >∑\&ÉT. sêE≈£î ‘ês¡≈£î&ÉqT ≈£îe÷s¡T&ÉTqT, eT+Á‹øÏ
dü<Tä DZ T&ÉqTyê&ÉTqT »ìà+∫]. Ä u≤\Ts¡T ∫qïHê{Ï qT+&çjT· T nH√´qéTT
ùdïVæ≤‘·T˝…’ ø£\dæ Áø°&ç+#·T#·T+&ç]. ø£\dæj˚T #·<äTe⁄#·T+&ç]. u≤\T]<ä›s¡T
u≤\éTT qT+&çj˚T s¡TÁ<ëø£å\T <Ûä]+#·T#·T uÛÑdüàÁ‹|ü⁄+Á&ÉeTT\qT <Ûä]+∫
ìj· T eTeTT‘√ •e⁄ì |ü P õ+#· T #· T +&ç ] . ‘· * ¢ < ä + Á&É T \T ã+>±s¡ T
ÄuÛÑs¡DeTT\#˚ n\+ø£]+∫ qqT yê{Ïì ‘·´õ+∫ s¡TÁ<ëø£å\H˚ Ä<äs¡eTT‘√
<Ûä]+#·T#·T+&ç]. Ç≥T¢+&É ˇø£ ~qeTTq yê] Ç+{ÏøÏ |üsêX¯s¡eTVü≤]¸
<Ó’eeX¯eTTq e#ÓÃqT. sêE eTVü≤]¸ì ns¡È´bÕ<äéTT\‘√ |üPõ+∫
dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ºÏ düT‹Ô +∫, #˚‘T· \T CÀ&ç+#·Tø=ì yê]‘√ ì≥T¢
$qï|üeTT #˚dæø=qT#·THêï&ÉT.
eTT˙X¯«sê! e÷ |æ\\¢ ≈£î @$TnsTTq |æXÊ#· e÷y˚•+#ÓHy˚ TÓ T ‘Ó*j·T<äT.
y˚TeTT ÄuÛÑs¡DeTT\ q\+ø£]+#· yê{Ïì <ä÷s¡eTT>± bÕs¡y˚j·TT#·THêïs¡T.
s¡TÁ<ëø£\å H˚ m|ü&ÉT <Û]ä +#·T#·THêïs¡T. e÷e÷≥\ yês¡\T \ø£´å eTT #˚jT· T≥
˝Ò<äT. MTs¡T uÛÑ÷‘·uÛÑ$wü´‘·TÔ\T ‘Ó*dæq eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T. MTs¡T #Ó|æŒq
$+<äTsπ yÓ÷! á |æ\\¢ |üPs¡«»qà eè‘êÔ+‘·eTTqT e÷≈£î <äjT· ‘√ ôd\$+&Éì
ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT |üsêX¯s¡eTTì Ä sêE‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
sêC≤! ˙≈£ î e÷s¡ T ì jÓ T Tø£ ÿ j· T T, eT+Á‹≈£ î e÷s¡ T ì jÓ T Tø£ ÿ j· T T
$düàj·Tø£s¡yÓTÆq |üPs¡«»qà eè‘êÔ+‘·eTTqT #Óô|Œ<ä $qTeTT. n~ $ìq á
|æ\¢\T s¡TÁ<ëø£å\T Áù|eT‘√ <Ûä]+#·T≥≈£î ø±s¡DeTT ˙πø ‘Ó*j·TTqT.
|ü P s¡ « eTT q+~Á>±eTeTTq H=ø£ yês¡ e ì‘· ø£ \ <ä T . ÄyÓ T
s¡ ÷ |ü ˝ ≤eDéTT\T es¡ í H êr‘· e TT\T. ◊X¯ « s¡ ´ eTTq ø£ + ‘· T ˝Ò < ä T .
qej·TÚeqeTTq qT+&çj·TT y˚X¯´ nsTTqqT |ü‹Áe‘·j·TqT ø°]Ô H=+<ÓqT.
nqï eÁôdeÔ’ TT\#˚ kÕ<ÛTä e⁄\ Hêsê~Û+#·TqT. ÄyÓT ‘·q uÛeÑ qeTTq ø¬ <äTs¡T>±
H=ø£ Hê≥éT+&É|üeTTqT ì]à+#ÓqT. n#·Ã≥ düsê«uÛÑs¡D uÛÑ÷wæ‘·Tsê˝…’
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 170
düF»qeTT‘√ ø£*dæ ì‘·éTT qè‘·´ yÓTTqs¡TÃ#·T+&ÉTqT. ÄyÓT ˇø£ ≈£î≈£îÿ≥eTT,
ˇø£ eTs¡ÿ≥eTTqT Áù|eT‘√ Ä Hê≥´ eT+≥|üeTTq b˛wæ+#·T#·T+&ÓqT. ÄyÓT
•euÛÑ≈£îÔsê\>∑T≥#˚ yê{ÏøÏ ø£+sƒ¡eTTq q\+ø±s¡eTT>∑ s¡TÁ<ëø£åe÷\\T ø£{Ïº
yê{ÏøÏ ≈£L&Ü qè‘·´ø£fi¯ H˚s¡TŒ#·T+&ÓqT. Ç≥T¢+&É ˇø£ >=|üŒ •euÛÑ≈£îÔ&É>∑T
yÓX’ ó¯ ´&ÉT s¡TÁ<ëø£eå ÷\\ <Û]ä +∫ uÛdÑ àü uÛ÷Ñ wæ‘T· &Ó’ s¡‘ï· ø£+ø£DeTT\#˚ XÀ_Û˝&¢… ç
‘·q Vü≤düÔeTTq H=ø£ ~eýÓTÆq s¡‘·ï *+>∑eTTqT <Ûä]+∫ Ä e÷s¡ZeTTqH˚
b˛e⁄#·T+&É Ä y˚XÊ´+>∑q n‘·ìøÏ qeTdüÿ]+∫ >ös¡eeTT>± rdæø=ìe∫Ã
Hê≥´ eT+≥|üeTTq ≈£Ls¡TÃ+&Éuf… qº… T. ÄyÓT yÓX’ ó¯ ´ì e<ä› qTqï ø£+ø£DeTTqT,
s¡‘·ï *+>∑eTTqT #·÷∫ yê{Ïì n‘·ìe\q rdæø=qe\j·TTqì ø√] ‘·q
#Ó*ø£‘ÓÔ‘√ ì≥T\ #Óô|ŒqT.
˙e⁄ Ä cÕe⁄ø±s¡T Ä s¡‘·ï*+>∑eTTqT neTTàH˚yÓ÷ ‘Ó*dæø=qTeTT, H˚qT

<ëìì yÓ\ #Ó*+¢ ∫ rdæø=+<äTqT. ˝Ò<ë n‘·ìøÏ Hê‘√ düTœ+#· ø√]ø£jT· Tqï#√
eT÷&ÉTs√E\‘·ìøÏ uÛ≤s¡´jÓÆT düTK$T#ÓÃ<ä n&ÉT>∑TeTHÓqT. n|ü&Ü #Ó*ø£‘ÓÔ
yÓ’X¯ó´ì‘√ Ä $wüj·TeTT #Ó|üŒ Ä yÓ’X¯ó´&ÉT q$« ÄyÓT |ü‹Áe‘·j·Tì ù|s¡T
bı+~q~. n{Ïº MTHêsTTø£ eT÷&ÉT ~qeTT\T <äè&ÛÁÉ e‘·Tsê˝…’ |ürïdüTK$T∫Ãq
H˚˙*+>∑eTTqT, ø£+ø£DeTTqT ì#ÓÃ<ä ø±ì MTs¡T e´_Û#ês¡yT˚ eè‹Ô >±>∑\yês¡T
MT yêø£éTT dü‘·éTì m≥T¢ qeTà>∑\? ˝À≈£î\ yÓ÷dü–+#·T MT C≤‹øÏ
<Ûsä à¡ yÓTø£ÿ&ç~. ~qeTTq ø=ø£ìì MTs¡T e]+#Ó<sä T¡ . nì j·Tq Ä y˚X´¯ ø±+‘·
n‘·ì‘√ H˚qT ì»eTT>∑ eT÷&ÉT ~qeTT\T MT≈£î eTH√ Hêø±ÿj·TeTT\‘√
<Ûäs¡à|ü‹ïqsTT j·TT+&ç s¡$T+|üCÒôd<ä. Ç+<äT\≈£î dü÷s¡´#·+Á<äT˝Ò kÕ≈£åî\T
nì #Ó|ü#·T Ä *+>∑eTTô|’ #˚sTT j·TT+∫ Á|üe÷DeTT #˚ôdqT. <ëìì
q$Tà n‘·qT Ä s¡‘·ï ø£+ø£DeTTqT ÄyÓT #˚‹ øÏ#·TÃ#·T, á *+>∑eTT Hê≈£î
ÁbÕDeTT‘√ düeTeTT BìøÏ Vü‰ì dü+uÛ$Ñ +∫q H˚qT ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+#Ó<qä T
>±q uÛÑÁ<äeTT>± qT+#·TeTì #Óô|ŒqT. Ç+‘·˝À dü÷s¡T´&ÉdüÔ$T+#ÓqT.ÄyÓT
yÓ’X¯ó´ì X¯j·THê>±s¡eTTq ø±Vü‰«ì+#ÓqT. yÓ’X¯ó´&ÜyÓT‘√ á *+>∑eTT
|ü$Á‘·yÓTÆq~ >±q s¡‹ düeTj·TeTTq Ä kÕúqeTTq qT+&É ‘·>∑<äì #Ó|üŒ
ÄyÓT Ä *+>∑eTTqT Hê≥´ eT+&É|eü TTqH˚ eT<Û´ä dü+Ô uÛÑ düMT|üeTTq uÛÁÑ <ä|sü ∫¡
yÓ’X¯ó´ì‘√ düVü≤ ‘·q X¯j·Tq >∑èVü≤eTT Á|üy˚•+#ÓqT.
yês¡T >∑èVü≤eTTq Áø°&Üdü≈£îÔ\sTT j·TT+&É <Ó’e eX¯eTTq Hê≥´
eT+&É|üeTTq≈£î ì|üŒ+≥Tø=HÓqT. ø£åDeTT˝À Hê eT+≥|üeTT ø£s¡÷Œs¡eTT
e˝… <ä>∑ΔeTjÓT´qT. n~ #·÷∫ yÓ’X¯ó´&ÉT Vü‰Vü‰ø±s¡ yÓTTqs¡TÃ#·T e∫Ã Hê
ÁbÕD*+>∑eTT q•+#· H˚H≥Ó T¢ Áã‘·Tø£>\∑ qì <äT'œ+#ÓqT. düMT|üdTü \ú T ì|ü
#·˝≤¢]Ã #·÷∫], >±ì *+>∑eTT ø£ì|æ+#·<ëjÓTqT ø±*b˛jÓTqT. <ëì‘√
bÕ≥T nø£ÿ&É ø£{Ïºq ≈£î≈£îÿ≥ eTs¡ÿ≥eTT\T ≈£L&É uÛÑdüàyÓTÆb˛jÓTqT. yÓ’X¯ó´&ÉT
$\|æ+#·T#·T, ø±wü˜eTT\#˚ ∫‹ù|]Ã n–ï Á|ü»«*+|ü#˚dæ j·T+<äT <äT$TøÏ
eTs¡DÏ+#ÓqT. Hê>∑s¡≈£î\+<äs¡T $düàj·TeTT‘√ <äT'œ+#·T#·T+&ç]. n|ü&Ü
y˚X¯´ Vü‰<Ó’ee÷ @$T ÄjÓTqT: Hê≈£î á ~qeTTq |ü‹Vü≤‘·´ dü+uÛÑ$+#ÓqT.
Hê ÁbÕDÒX¯«s¡T&ÉT q•+∫q H˚HÓ≥T¢ Áã‘·Tø£>∑\qT. H˚qT |ü‹Áe‘·qì
Á|üdæ~ΔH=+~‹ ø±q H˚ì|ü&ÉT n–ïj·T+<äT ì‘·ì‘√ düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TÃ≥
<Ûsä à¡ eTT nì ìX¯ÃsTT+∫ n#·Ã≥ qTqï Áu≤Vü≤àDT\≈£î qeTdüÿ]+∫ ‘·q≈£îqï
uÛÑ÷wüDeTT\ eÁdüÔeTT\ <ÛäqeTT‘√ düVü‰ <ëqyÓTTq]Ã, #·+<äqø±wüºeTT\#˚
n–ïì Á|ü»«*+|üCÒdæ H˚qT uÛÑs¡Ô‘√ düVü‰ düVü≤>∑eTq yÓTTqs¡TÃ#·THêïqT.
Ä»„sTT+&Éì n#·{yÏ ês¡\ ÁbÕ]ú+#ÓqT. ÄyÓT e÷≥\T $ì ÄyÓT ã+<ÛTä e⁄\T
k˛<äs¡T\T Ç~j˚T$T <Ûäs¡àeTT? eT‹ V”≤qTsê˝≤: eTqeTT y˚X¯´ ≈£î\eTT
yês¡\eTT >∑<ë, ndü+U≤´≈£î\T eTq >∑èVü≤eTT\≈£î e#ÓÃ<äs¡T. Ç‘·H˚ ˙≈£î
uÛÑs¡Ô m≥T¢ ø±>∑\&ÉT? y˚XÊ´ <Ûäs¡àeTT ˙≈£î ‘Ó*j·T<äT. s√Eø=ø£ dü÷‘·qT&ÉT
eTq‘√ s¡‹#˚j·T e#·TÃ#·T+&ÉTqT. *+>∑y˚T$T{Ï? <Ûäs¡ày˚T$T{Ï? ˝À≈£î\T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 172
ìqTï #·÷∫ |ü]Vü≤dæ+#Ó<äs¡T nì nì].
ÄyÓT yê] yêø£éTT\ ìsê<ä]+∫ n#·{Ïyê]‘√ H˚qT Ç‘·ìøÏ eT÷&ÉT
~qeTT\T uÛ≤s¡´>± qT+<äTqì dü÷s¡´#·+Á<äT\ kÕøÏå>∑ Á|üe÷DeTT #˚dæ‹ì.
ø±e⁄q <Ûäs¡àeTTqTã{Ïº H˚ì‘·ìøÏ <Ûäs¡à|ü‹ïH˚ j·T>∑T<äTqT. n{Ïº Hê uÛÑs¡Ô
eTs¡D+Ï ∫q H˚H≥Ó T¢ J$+#Ó<?ä uÛsÑ ‘Ô¡ √ düV≤ü >∑eTq yÓTTq]Ã Ád”Ô n&ÉT>∑&TÉ >∑Tq≈£î
nX¯«y˚T<∏ä |òü\eTT H=+<ä>∑\<äì XÊÁdüÔeTT\T #Ó|ü#·Tqï$.@ Ád”Ô düVü≤>∑eTq
yÓTTqs¡TÃH√ Ä Ád”Ô ‘·+Á&çjTÓ Tø£ÿj·TT, uÛsÑ Ô¡ jÓTTø£ÿj·TT, ‘·*¢ jÓTTø£ÿj·TT, Çs¡Te~
‘·s¡eTT\T ‘·]+|üCÒj·TTqT. nì X¯è‘·T\T #Ó|ü#·T+&É n{Ïº |ü⁄DéTTqT
e~* H˚qT á nbÕs¡eT>∑T dü+kÕs¡eTTq J$+∫ @$T |òü\eTT? m|üŒ{ÏøÏ
nsTTqqT eTs¡DÏ+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. ø±q düVü≤>∑eTq yÓTTq¬sÃ<äqì #Ó|æŒ n–ïøÏ
qeTdüÿ]+∫ Á|ü<øä DåÏ yÓTTq]Ã áX¯«s¡Tì düà]+∫ n–ï düMT|üeTTq≈£î b˛sTT
<ëì‘√ <äT$T¬øqT.
yÓ + ≥H˚ |ü + #· e Á≈£ î Ô & É T Hê>∑ j · T CÀ„ | ü M ‹j· T >∑ T dü < ë •e⁄&É T

q+~yêVü≤qeT~Ûw+˜æ ∫ Á|ü‘´· ø£yå TÓ Æ ‘·q |ü~ uÛTÑ »eTT\‘√ HêyÓTqT |ü≥Tºø=HÓqT.
n–ï X¯$T+#ÓqT. n|ü&ÉT •e⁄&ÜyÓT≈£î Á|üdqü Tï&Ó’ es¡eTT ø√s¡Tø=qTeTHÓqT.
˙ <ÛÓ’s¡éTTqT |üØøÏå+#·T≥≈£î>±qT H˚H˚ yÓ’X¯ó´&ÉHÓ’ e∫Ã‹ì. Ä *+>∑eTT Hê
s¡÷|üy˚T. H˚H˚ e÷j·T‘√ n–ïì ø£*Œ+∫‹. ˙ eTqdüúsTTs¡éTT ø£ìô|≥º
>∑\+<äT\≈£î H˚q–ï Á|üy˚X¯yÓTTq]Ã‹. ˙e⁄ ì»eT>∑T |ü‹Áe‘·|ü⁄ ˙ uÛÑøÏÔøÏ
dü+‘·dæ+∫‹. BsêÈj·TTwüéTTqT, ◊X¯«s¡éTTqT Äs√>∑éTTqT Ç+ø£ @$T
nsTTq ø√]ø£\Tqï#√ ø√s¡Tø=qTeTHÓqT. n|ü&Ü y˚X¯´ •e⁄ì‘√ kÕ«MT
‘·T#·Ã¤eTT\>∑T dü«s¡ZeTs¡Ô´bÕ‘êfi¯eTT\j·T+<ä* düTKeTT\‘√ |üì˝Ò<äT. qqTï
ã+<ÛäT$TÁ‘· |ü]yês¡ düy˚T‘·eTT>± ¬ø’˝≤düeTTq≈£î ø=ìbı+&ÉT. MT düìï~Ûì,
MT bÕ<äø£eT\eTTq≈£î uÛÑè+>∑eTTHÓ’j·TT+&Ó<ä. dü+kÕs¡ düeTTÁ<äeTT qT+&ç
qqTï ‘·]+|üCÒj·TT<äì ÁbÕ]ú+#ÓqT. •e⁄&ÉT nfÒ¢ ÄyÓT≈£î |ü]yês¡eTT‘√
>∑÷&É ¬ø’˝≤dü$T∫Ã n+‘·]Ω‘·T&ÉjÓT´qT.
z sêC≤! Hê≥éT+≥|üeTTq eTs¡D+Ï ∫q ≈£î≈£îÿ≥ eTs¡ÿ≥eTT˝Ò eTs¡ÿ≥eTT
˙≈£ î e÷s¡ T ì>∑ q T, ≈£ î ≈£ î ÿ≥eTT eT+Á‹≈£ î e÷s¡ T ì>∑ q T »ìà+∫q$.
|üPs¡«»qàeTTq s¡TÁ<ëø£å\ <Ûä]+#·T≥#˚ Ä dü+kÕÿs¡eTTqT ã{Ïº Ms¡\T
C≤„qe+‘·T˝…’ •euÛÑ≈£îÔ˝…’ s¡TÁ<ëø£å\H˚ Áù|eT‘√ <Ûä]+#·T#·THêïs¡T. s¡TÁ<ëø£å\
<Û]ä +#·Tyê] |ü⁄DéTTq≈£î $T‹˝Ò<Tä , nì |üsêX¯sT¡ &ÉT Ä sêEq≈£î #Óô|Œqì
>∑Ts¡TeT÷]Ô <ä+|ü‘·T\≈£î #Ó|æŒ]. Ç≥T¢ dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√
>∑Ts¡T#·]‘·eTTqT #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<ä* eTT|üŒ~eT÷&Ée
j·T<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ y˚XÊ´dü‘Ó’´‘·Ts¡TÁ<ëø£å e÷Vü‰‘·à´j·TT‘·≥èÿ‘·+ ˆˆ
Á|ükÕ<ä+ ÁbÕVü≤j·Tdü‡‘˚Ô´ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
‘êˆˆ s¡TÁ<ëø£å\T <Ûä]+∫q |ü⁄DéTT#˚ ø√&ç, ø√‹ sêE
jÓTTø£ÿj·TT eT+Á‹ jÓTTø£ÿj·TT ≈£îe÷s¡T˝…’ |ü⁄≥Tº≥—
y˚X¯´ ‘·q bÕ‹Áe‘·´ Á|üuÛ≤eeTT#˚ eTTøÏÔ H=+<äT≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 174
eTT|üŒ~ Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT
z+ ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l>∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô »j·T z+
l >∑DÒXÊj·T qeT' l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«‘Ó’´ qeT'
>∑Ts¡TeT÷]Ô <ä+|ü‘T· \‘√ ì≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡T. |üsêX¯sT¡ ì e\q HêsêE
‘·q ≈£îe÷s¡Tì jÓTTø£ÿ |üPs¡«»qà eè‘êÔ+‘·eTT s¡TÁ<ëø£å e÷Vü‰‘·àéTTqT
$ì uÛÑøÏÔ‘√ #˚‘·T\T CÀ&ç+#·Tø=ì Ç≥T¢ Á|ü•ï+#ÓqT. kÕ«MT, MTe\q
s¡TÁ<ëø£åe÷Vü‰‘·àéTTqT $+{Ïì. |üPs¡« »qàeTTq qC≤„qeTT#˚ s¡TÁ<ëø£å\
<Û]ä +∫q |ü⁄DéTTq Ms¡T C≤„qeTT >∑\yê¬ss’ ì¡ j·TT, uÛøÑ >ÔÏ \∑ yê¬s’ uÛdÑ àü s¡TÁ<ëø£\å
Á|”‹‘√ <Ûä]+#·T#·T+&çs¡ìj·TT ôd\$∫Ã‹]. ‘·eTs¡T Á‹ø±\E„\T ø±q
Hê≈£îe÷s¡Tì uÛÑ$wü´‘·TÔ ‘·eTe\q $q>√s¡T#·THêïqT. ø±q ‘êeTT
<äj·Tj·TT+∫ #Ó|ü&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n|ü&ÉT |üsêX¯eTVü≤]¸ sêE‘√ z sêC≤! ˙e⁄ ˙ ≈£îe÷s¡Tì uÛ$Ñ wü´‘·TqÔ T
Á|ü•ï+#·T#·THêïe⁄. H˚qT ì»eTT #Ó|æŒq ˙≈£î <äT'KeTT ø£\T>∑TqT. ø±q
H˚HÓ≥T¢ #Ó|üŒ>∑\qq HêsêE eTVü≤]¸‘√ kÕ«MT, m{Ïº <äT'KeTTq≈£îqT
ø£wüºeTTq≈£îqT Á|ürø±s¡ yÓTTq]Ã eTeTTà s¡øÏå+#·T kÕeTs¡úéTT ‘·eT≈£î >∑\<äT
>±q dü+X¯sTT+|üø£ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+|ü Hê|üsêX¯s¡ eTVü≤]¸ Ç≥T¢
#Ó|ü#·THêïs¡T. ˙ ≈£îe÷s¡Tq≈£î ÁãVü≤à |üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T e÷Á‘·y˚T
Äj·TTwüéTT *œ+#ÓqT. n+<äT Ç+ø£qT @&ÉT ~qeTT\T e÷Á‘·y˚T
$T–*j·TTqï$. mì$T<äe s√E ˙≈£îe÷s¡T&ÉT eTè‹#Ó+<äTqT nì #Óô|ŒqT.
Ä eTeT]¸ yêø£éTT $ì sêE nfÒ¢ eT÷]Ã¤*¢ ‹]– ˝Ò∫ @&ÉTÃ#·T eTVü≤]¸
bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&ç kÕ«MT $TeTTà X¯s¡DTbı+<äT#·THêïqT. s¡øÏå+#·T&ÉT
s¡øÏå+#·T&ÉT nì BqT&Ó’ ÁbÕ]ú+#ÓqT. sêE uÛ≤s¡´j·TT <äT'U≤s¡TÔsê˝…’
|üsêX¯se¡ TVü≤]¸ bÕ<äeTT\ô|’ |ü&ç |ü⁄Á‘·Tìs¡ø+åÏ |ü⁄eTì BqTsê˝…’ ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n|ü&ÉT ãTTwæ yês¡\ H√<ë]Ã nuÛj Ñ T· $T∫Ã MTs¡T uÛj Ñ T· eTT $&ÉHê&ç
ñe÷ø±+‘·Tì dü<ë•e⁄ì X¯S\bÕDÏì Äsê~Û+#·T&ÉT. •e⁄ì MTs¡T nqq´ uÛøÑ ‘ÔÏ √
X¯sD¡ Tbı+~‹. sπ ì •e⁄&˚ MT≈£îe÷s¡Tì s¡ø+åÏ #·TqT. Ä $<ÛëqeTT #Óô|Œ<ä $qTeTì
|üsêX¯sT¡ &ÉT Ä sêE‘√ •eeTVæ≤eT ˙ÁøÏ+~ $<Ûeä TTq #Ó|ü #·THêï&ÉT.
eTT|üŒ~ Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT 175
me«ì#˚‘·qT »sTT+|üã&Éì ø±\eTTqT »sTT+#·T≥ ø=ø£ ñbÕj·TeTT
>∑\<äT. dü«s¡Z eTs¡Ô´ bÕ‘êfi¯eTT\+<äT Á|üdæ~Δ>±+∫q <˚e⁄&ÉT •e⁄&ÉT. n{Ïº
•e⁄&ÉT. dü∫Ã¤<ëq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. ìwüÿfi¯+≈£î&ÉT. n{Ïº •e⁄&ÉT düècÕº´~j·T+<äT
e÷j·Tj·T+<ä* s¡CÀ>∑TDeTT‘√ ÁãVü≤à<˚e⁄ì düèõ+∫ n‘·ìøÏ düèwæ$º <ÛëqeTT
‘Ó * j· T >∑ \ +<ä T \≈£ î Hê\T>∑ T y˚ < ä e TT\qT ñ|ü ì wü ‘ · T Ô \ qT >∑ ÷ &É
qqTÁ>∑Væ≤+#ÓqT. n{Ïº y˚<äeTT\˝À Á|ü<ÛëqeTsTTq j·TEπs«<äeT+<äT •e⁄ì
eTVü‰‘·àéTTqT Á|üø£{Ï+#·T s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTT >∑\<äT. s¡TÁ<äT&Ée´j·TT&ÉT
HêX¯sV¡ ≤æ ‘·T&ÉT. n{Ïº s¡TÁ<äTì dü«s¡÷|üeTTqT e]í+#·T s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTT jÓTTø£ÿ
eTVæ≤eT ìs¡T|üe÷qeTT ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT ‘·q <äøDåÏ eTTKeTT‘√ j·TEπs«<äeTTqT
n+<ä* s¡TÁ<ë<Ûë´j·T düV≤æ ‘·eTT>± düècÕº´~j·T+<äT ãTTwüß\ ≈£î|ü<•˚ +#ÓqT.
ÁãVü≤à e\q eTØ#ê´~ eTVü≤s¡T¸\T, yê] <ë«sê yê] •wü´ Á|ü•wüß´\TqT
á s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTTqT ñ|ü<˚X¯yÓTT+~]. á $<ÛäeTTq •e⁄ì eTVæ≤eTqT
e]í+#·T s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTT »>∑‘·TÔq Á|üdæ~Δ #Ó+<ÓqT. s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTT‘√
düeTeT>∑T eT+Á‘·eTT y˚s=+&ÉT ˝Ò<äT. n~ |ü]ƒ+#·Tyê]øÏ #·‘·T]«<Ûä
|ü⁄s¡TcÕs¡eΔ TT\ìe« düeTs¡eú TT. >=|üŒ bÕ|üeTT ˝§qs¡TÃyês¡T >∑÷&É s¡TÁ<äeTTqT
»|æ+∫q |ü$Á‘·T˝…’ |üs¡eT|ü<ä$ H=+<äT<äTs¡T. ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT s¡TÁ<ë_Ûùwø£eTT
#˚j·Tã&çq ñ<äø£eTTqT neTè‘· rs¡úeTT>± #˚ôdqT. n{Ïº rs¡úeTTq
kÕïqeTT#˚dæqyê]ø£~ ‘ês¡ø£eTT ø±>∑\<äT. n{Ïº rs¡úeTT <äTwüÿs¡à\
q•+|üCÒj·TTqT.<ëìì ùd$+#·Tyês¡T dü+kÕs¡eTTqT+&ç ‘·]+#Ó<äs¡T.
düTø£è‘·eTT >±ì <äTwüèÿ‘·eTT>±ì mes¡T |üPs¡«»qàeTTq #˚j·TT<äTs√ yês¡T
yê{Ï |òü\eTTqT á »qàeTTq ‘·|üŒø£ nqTuÛÑ$+‘·Ts¡T.
|üPs¡«eTT ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT düècÕº´~j·T+<äT ‘·q eø£'å dü\ú eTTqT+&ç <Ûsä à¡ eTTqT,
|ü è wü ˜ u Û ≤ >∑ e TTqT+&ç n<Û ä s ¡ à eTTqT ì]à+#Ó q T. n+<ä T
n<Ûäs¡àe÷#·]+#·Tyês¡T.ÇVü≤|üs¡eTT\ <äT'KeTT\ qqTuÛÑ$+#Ó<äs¡T.
n<Ûäs¡àeTTq≈£î eTVü‰ uÛÑj·T+ø£s¡eTT \>∑T ø±eT,Áø√<Ûä, ˝ÀuÛÑ, yÓ÷Vü≤, eT<ä,
e÷‘·‡s¡éTT\T |ü⁄Á‘·T\T. e´_Û#ês¡eTT ø±eTeTT jÓTTø£ÿ |ü⁄Á‘·T&ÉT. ÇfÒ¢ ø±eTeTT
<ë«sê #˚j·Tã&ÉT <äTcÕÿs¡éTT\T >∑÷&É ø±eTeTT jÓTTø£ÿ |ü⁄Á‘·T\ìj˚T
‘Ó*j·Te˝…qT. Áø√<ÛäeTT‘√ #˚j·Tã&ÉT Væ≤+dü ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ bÕX¯eTT\T
Áø√<Û ä e TT jÓ T Tø£ ÿ dü + ‘êqeTT. <˚ e Áu≤Vü ≤ àD Á<ä y ê´|ü V ü ≤ s¡ D eTT,
ø£Hê´$Áø£j·TeTT, <ë‘·è‘·«eTT ˝Ò≈£î+&É Á<äeéTT ≈£L&Éu…≥Tº≥ Ç$
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 176
˝ÀuÛÑdü+‘êqeTT\T.
j·TeT<Ûäs¡àsêE ˇø£ ~qeTTq ‘·q <ä÷‘·\ |æ*∫ MTs¡T Hêj·÷»„
qqTdü]+∫ uÛÑ÷˝Àø£eTTq n<Ûäs¡àe÷#·]+#·T yê]ì Hê˝Àø£eTTq≈£î
>=ìs¡+&Éì ÄC≤„|+æ #ÓqT. j·TeTTì j·÷»„qT •s¡kÕeVæ≤+∫ j·TeT<ä÷‘·\T
bÕX¯eTT\ #˚‘·|üPì uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î e∫Ã], >±ì Á|ü‹yês¡TqT s¡TÁ<äeTTqT
|ü]ƒ+#·T#·T+&ÉT≥#˚ yês¡\ düMT|æ+#·C≤\ø£ uÛÑj·T|ü&ç j·TeT˝Àø£eTTq≈£î
|üs¡T–&çb˛sTT j·TeTTì‘√ Ç≥T¢ #Ó|üŒkÕ–].
j·TeT <Ûsä à¡ sêC≤! »j·T»j·T. MTj·÷»„ qqTdü]+∫ y˚TeTT uÛ÷Ñ ˝Àø£eTTq≈£î
yÓ[‹¢ $T. ø±ì n#·Ã≥ yês¡T |ü]+ƒ #·T s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTqT n–ï#˚ <äV≤æ +|üã&ç
yês¡\ düMT|æ+#·C≤\ø£ ‹]– e∫Ã‹$T. Çø£ MT<ä≥ y˚TeTT uÛÑ÷$TøÏ
b˛C≤\eTT. e÷>∑‹j˚T$T? Á>±eT Á>±eTeTT\, qBrs¡eTT\, <˚yê\j·TeTT\
j·T+<äT s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTTqT Áu≤Vü≤àDT\T |ü]ƒ+#·T#·T+&É Hê Á>±eTeTTqT
düMT|æ+#·T X¯øÏÔ>∑÷&É e÷≈£î ˝Òø£b˛jÓTqT. mìï ÁbÕj·T•Ã‘·ÔeTT\T #˚dæqqT
b˛ì bÕ|ü e TT\ Hê#· ] +∫q yês¡ T qT s¡ T Á<ä b Õsêj· T D yÓ T Tq]Ã
|ü⁄˙‘·T\>∑T#·THêïs¡T. s¡TÁ<äeTT e÷bÕ*{Ï ø±\≈£L≥eTT. n{Ïº uÛ÷Ñ $TøÏyT˚ yÓT≥T¢
b˛>∑\eTT. z j·TeT<Ûäs¡àsêC≤! ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT ì]à+∫q s¡TÁ<äeTqT $wüeTT
eTeTTà\ u≤~Û+|ü≈£î+&É #˚j·TTeTì j·TeT<ä÷‘·\T ÁbÕ]ú+∫]. <ä÷‘·\
yêø£éTT\T $ì j·TeTT&ÉT ø√|üeTT‘√ •s¡eTT ø£+|æ+|üCÒdæ yÓ+≥H˚
ÁãVü≤à˝Àø£eTTq≈£î yÓ[¢ ÁãVü≤à≈£î Á|üD$T*¢ Ç≥¢HÓqT.
|ü<ëàdüHê ! #·‘·Ts¡TàK ! »j·T»j·T. H˚qT MTj·÷»„≈£î ã<äTΔ&ÉqsTT
j·TeT˝Àø±~Û|ü‘·´ yÓTTqs¡TÃ#·THêïqT. Hê <ä÷‘·\T bÕbÕ‘·Tà\ ø=ì
sê>∑\+<äT\≈£î uÛÑ÷˝Àø£eTTq≈£î b˛sTT]. eTVü‰bÕ|ü⁄\T >∑÷&É MTs=dü–q
s¡ T Á<ä b Õsêj· T DeTqT n–ï#˚ <ä > ∑ T Δ ˝ … ’ ;Û ‹ *¢ e∫Ã]. Hêqs¡ ø £ e TT
X¯SqéTsTTq~. X¯SqéT>∑T qs¡ø£eTTq H˚H˚$T sê»éTT #˚j·T>∑\qT.
Ç$«<ÛäeTTq q+<äs¡T eTTøÏÔH=+~q#√ düèwæº m≥T¢ »s¡T>∑>∑\<äT. ø±q @$T
nsTTq ñbÕj·T e÷˝À∫+∫ düèwæº|üs¡+|üs¡ ì]«|òüTïeTT>∑ »s¡T>∑Tq≥T¢
#˚j·TT&ÉT. MTs¡T e÷qe⁄\≈£î s¡TÁ<äeTT HÓ+<äT\øÏ∫Ã‹]. nì Ç≥T¢ n&ÉT>∑
ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT ø=+#Ó e÷˝À∫+#·T j·TeTTì‘√ ì≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
Ç|üŒ{Ï qT+&çj·TT mes¡T ìj·TeTeTT ˝Òø£ <äTsêàs¡TZ˝…’ uÛÑøÏÔV”≤qT˝…’
X¯j·Tì+#·T#·T, q&É#·T#·T, X¯ó∫‘·«eTT ˝Òø£ »|æ+‘·Ts√, |ü]ƒ+‘·Ts√ yê]
bÕ|üeTT\T q•+|üø£ b˛>± n{Ïºyês¡T eTVü‰bÕ|ü⁄\T>∑ |ü]>∑DÏ+|üã&ÉT<äTs¡T.
ø±q q{Ïºyês¡T j·TeTj·÷‘·q ø£s¡TΩ˝Ò>±q yês¡\ ˙e⁄ ˙ <ä÷‘·\ <ë«sê
j·TeT ˝Àø£eTTq≈£î >=ìb˛sTT •øÏ+å #·TeTT. uÛøÑ ‘ÔÏ √ ìj·TeTeTT‘√ |ü]+ƒ #·Tyês¡T
e+<ä ˙ j· T T\T >±q yê] CÀ*øÏ e÷Á‘· e TT b˛e\<ä ì ˙<ä ÷ ‘· \
ø±C≤„|æ+|ü⁄eTT. s¡TÁ<ä»|üeTT‘√ düe÷qeT>∑T |ü⁄DéTT eT] jÓT+&ÉT˝Ò<äT.
|üPs¡«»Hêà]®‘· bÕ|üeTT#˚ e÷qe⁄&ÉT n˝≤Œj·TTe>∑TqT. n{Ïº bÕ|üeTT >∑÷&É
s¡TÁ<ä»|üeTT#˚ ìe]Ô+#·TqT. dü+|ü‹Ôj·TT, C≤„qeTT, ã\eTT, es¡ÃdüT‡, y˚T<Ûä
Ç$ nìïj·TT s¡TÁ<äbÕsêj·TDeTT#˚ \_Û+#·TqT. s¡TÁ<ë_Ûùwø£ rs¡úeTT‘√
kÕïqyÓTTqs¡TÃyês¡T bÕeqT\jÓT´<äs¡T. s¡TÁ<äeTTqT »|æ+#·Tyê&ÉT
∫s¡+J$j·T>∑TqT. n{Ïº yêìì #·÷∫ eTè‘·Té⁄ uÛj Ñ T· |ü&TÉ qT. X¯‘s· T¡ Á<äeTT‘√
•e⁄ H˚_ÛùwøÏ+#·Tyês¡T. X¯‘êj·TTwüà+‘·T\>∑T<äTs¡T. ø±q z j·TeT<Ûäs¡àsêC≤!
á $wüjT· eTTqT ˙e⁄ Á>∑V≤æ +∫ ˙<ä÷‘·\‘√ ìø£MT<ä uÛøÑ ‘ÔÏ √ s¡TÁ<äbÕsêj·TD
#˚j·TTyê] CÀ*øÏ e÷Á‘·eTT b˛e<ä›ì #Ó|üeTq j·TeTT&ÉT ÁãVü≤à≈£î
qeTdüÿ]+∫ ôd\e⁄ rdæø=ì j·TeT˝Àø£eTTq≈£î e∫Ã ‘·q <ä÷‘·\≈£î qfÒ¢
#Óô|ŒqT.
ø±q z sêC≤! ˙ ≈£îe÷s¡Tq≈£î sêqTqï eTè‘·Té⁄ ‘=\– BsêÈj·TTwüéTT
dæ~Δ+#·e\j·TTqqï ˙e⁄ q÷s¡TeT+~ düÁ<ë“Vü≤àDT\ HêVü‰«ì+∫ yê]#˚
|ü~y˚\ s¡TÁ<äeTT\#˚ •e⁄qø£_ùÛ wøÏ+|ü#j ˚ T· TeTT. n{§¢q]Ã‹y˚ì ˙≈£îe÷s¡T&ÉT
|ü ~ y˚ \ dü + e‘· ‡ s¡ e TT\T J$+#· T qT. nK+&Ó ’ X ¯ « s¡ ´ eTT‘√
sê»éTTqTuÛÑ$+#·TqT, nì |üsêX¯s¡T&ÉT #Ó|üŒ sêE |üsêX¯s¡eTVü≤]¸H˚
j·÷#ês¡T´ì>∑ ìj·T$T+∫ yês¡T #Ó|æŒq≥T\ >=|üŒ eT+≥|üy˚Ts¡Œs¡∫
X¯‘·dü+U≤´ø£ Áu≤Vü≤àDT\ s¡|æŒ+∫ q÷s¡T ø£\X¯eTT\‘√ qT<äø£eTT ‘Ó|æŒ+∫
nK+&É<ëÛ s¡>∑ qôVAsêÁ‘·T\T @&ÉT~qeTT\T •e⁄q ø£_ùÛ wø£eTT #˚sTT+#ÓqT.
ì‘·éTT n_Ûùwø£rs¡úeTT‘√ sê»≈£îe÷s¡Tq≈£î kÕïqeTT #˚sTT+#·T#·T+&ç].
mì$T<äe~qeTT dü+ÁbÕ|üeÔ TTø±>± u≤\Tq≈£î eTè‘·Té⁄ düe÷düqïyÓTqÆ +<äTq
j·TeT<ä÷‘·\T bÕX¯eTT\‘√ sê>± yê]ì #·÷∫ n‘·&ÉfÒ¢ eT÷s¡Ã¤H=+<ÓqT.
|üsêX¯sT¡ &ÉTqT, s¡TÁ<äeTT »|æ+#·T Áu≤Vü≤àDT\TqT u≤\Tì MT<ä eT+Á‘êø£‘å \·
»*¢]. n+<äT#˚ j·TeT<ä÷‘·\T u≤\Tì düMT|æ+#·C≤\ø£ <ä÷s¡eTT qT+&ç
bÕX¯eTT\ u≤\Tì MT<ä y˚j·T Á|üj·T‹ï+#·T#·T+&ç]. Ç+‘·˝À ¬ø’˝≤düeTT
qT+&ç •e<ä÷‘·\T <ä+&ÉVü≤düTÔ˝…’ e∫Ã j·TeT<ä÷‘·\T bÕs¡Á<√*].
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 178
•e<ä÷‘·\#˚ ø=≥ºã&ÉT#·T j·TeT<ä÷‘·\ #˚j·TTq~ ˝Òø£ j·TeT˝Àø£eTTq
øπ –]. n|ü&ÉT |üsêX¯sT¡ &ÉT s¡TÁ<ë_Ûùwø£ rs¡eú TT#˚ u≤\Tì Áb˛øÏ+å ∫ s¡ø+åÏ #ÓqT.
u≤\T&ÉT ˝Ò∫ ≈£Ls¡TÃ+&ÓqT. Áu≤Vü≤àDT\T y˚<äeT+Á‘·eTT\‘√ sê»≈£îe÷s¡T
Hêos¡«~+∫]. sêE eTVü‰q+<äeTT‘√ |üsêX¯sT¡ ì Áu≤Vü≤àDT\qT |üPõ+#ÓqT.
dü‘ÿ· ]+#ÓqT. nqï<ëq yÓTTq¬sÃqT. eTôVA‘·‡e yÓTTq]Ã düu#ÑÛ d˚ æ |üsêX¯sT¡ ì
dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº |üPõ+#·T#·T+&É Hês¡<äT &É#√Ã{ÏøÏ <Ó’e
eX¯eTTq e#ÓÃqT. Hês¡<äTì #·÷#·T≥ ‘√&ÉH˚ düuÛÑ˝Àì yês¡+<äs¡T ~>∑TZq
˝Ò∫]. sêE Hês¡<Tä q ø¬ <äTsπ – kÕ«>∑‘· yÓTTq]Ã rdæø=ì e∫Ã ñ‘·eÔ ÷düqeTTq
≈£Ls¡TÃ+&É u…{Ïº #˚‘·T\T CÀ&ç+#·Tø=ì $qj·÷eq‘·T&Ó’ yê]‘√ z <˚eØ¸!
Hês¡ < ä e TVü ≤ Ø¸ ! MTs¡ T dü e Tdü Ô ˝ Àø£ e TT\j· T +<ä T nyê´Vü ≤ ‘· e TT>∑
‹s¡T>∑T#·T+<äTs¡T. m+<Ó’q @$TjÓÆTq n|üPs¡«$wüj·TeTT >∑*–q ôd\$+&Éì
ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n+‘·Hês¡<Tä &ç≥H¢ qÓ T. z sêC≤H˚ì|ü&ÉT ø¬ ˝’ ≤düeTTqT+&ç e#·TÃ#·THêïqT.
n#·Ã≥ H˚H=ø£ n|üPs¡«eTT #·÷∫‹ì. #Óô|Œ<ä $qTeTT. eTVü‰eTè‘·Té⁄

<ä÷‘·\‘√ >∑÷&É ˙≈£îe÷s¡Tì >=ìb˛esê>∑ •e<ä÷‘·\T e∫Ã yês¡\
|üsêuÛÑ$+∫ yÓ&É\ø={Ïº]. n|ü&ÉT j·TeT<ä÷‘·\T #˚j·TTq~ ˝Òø£
j·TeT˝Àø£eTTq≈£î b˛sTT j·TeT<Ûäs¡àsêE‘√ »]–q $wüj·TeTT #Ó|æŒ].
j·TeTT&ÉT ≈£î|æ‘T· &Ó’ Ms¡uÁÑÛ <äTì düMT|æ+∫ e÷ <ä÷‘·\T ì»ø£sà¡ #˚ >∑‘êj·TTe>∑T
sê»|ü⁄Á‘·Tì >=ìb˛esê>± MT •e<ä÷‘·\T ìcÕÿs¡DeTT>∑ e÷ <ä÷‘·\
HÓ+<äT≈£î <ä+&ç+∫s¡ì Á|ü•ï+#· Ms¡uÁÑÛ <äT&ç≥H¢ qÓ T. Ä sê»≈£îe÷s¡Tq≈£î |ü~y˚\
dü+e‘·‡s¡eTT\T Äj·TTwüéTT+&É ˙e⁄ ∫Á‘·>∑T|ü⁄Ôì‘√ dü]>∑ Hê˝À∫+|üø£
<ä÷‘·\ HÓ≥T\ |ü+|æ‹$? ˙ |ü⁄DéTT eT+∫~>±q e÷ <ä÷‘·\T MT
<ä÷‘·\ ÁbÕDeTT\‘√ e<ä*]. nì #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT yÓ+≥H˚ j·TeTT&ÉT
∫Á‘·>∑T|ü⁄Ôì |æ*|æ+∫ sê»≈£îe÷s¡Tì Äj·TTwü´|ü]$T‹ #·ø£ÿ>∑ $#ê]+∫
#Ó|ü eTHÓqT. ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ ‘·q |ü⁄düøÔ e£ TT\ ‘Ós∫¡ #·÷&É n+<äT Ä u≤\Tq≈£î
|üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT˝Ò Äj·TTwüéTìj·TT, ø±s¡D≤+‘·s¡eTTq Ä>∑+&ÉeTT
‘·|æŒq |ü~y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\T J$+#·Tqìj·TT Áyêj·Tã&çj·TT+&ÓqT. Ä
$wüjT· eTT j·TeTT&ÉT #·÷∫ Ms¡uÁÑÛ <äTì ‘·q bıs¡bÕ≥Tq≈£î ø£eå ÷|üD ø√s¡Tø=ì
‘·q |ü⁄s¡eTTq πø¬>qT.
á $wüj·TeTT H˚qT ø£qT˝≤s¡ >±+∫q~ nì #Ó|üŒ Ä sêE Hês¡<äTì
|üPõ+#ÓqT. Hês¡<äT&ÉT n≥ qT+&ç MD MT≥T#·T Äø±X¯ e÷s¡ZeTTq H˚¬>qT.
|üsêX¯s¡eTVü≤]¸j·TT sêE#˚ |üPõ+|üã&ç ‘·q j·÷ÁX¯eTeTTq≈£î b˛jÓTqT.
Áu≤Vü≤àDT\+<äs¡T sêE#˚ dü‘·ÿ]+|üã&ç yê] yê] >∑èVü≤eTT\ πø–]. Ä
sê»≈£îe÷s¡T&ÉT s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTVæ≤eT#˚ eTè‘·Té⁄qT »sTT+∫ |ü~y˚\
dü+e‘·‡s¡eTT\T ìwüÿ+≥ø£eTT>∑ sê»´|ü]bÕ\q yÓTTq¬sÃqT. Ç~ n+‘·j·TT
s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTVæ≤eTj·Tì l qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü rkÕ«eTT\yês¡T Ä <ä+|ü‘T· \‘√
#Ó|æŒ]. kÕ«$T yê]øÏ s¡TÁ<ë<Ûë´j·TeTqï ø£&ÉT Áù|eT. ø±q >∑Ts¡TeT÷]Ôì
uÛ≈Ñ î£ \Ô T s¡TÁ<ë_Ûùwø£eTT‘√ q]Ã+#Ó<sä T¡ . nì á ø£<ë∏ eè‘êÔ+‘·eTTqT dæ<eΔä TTì
HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô #·]Á‘·qT uÛÑøÏÔ‘√$qTyês¡T
uÛÑekÕ>∑s¡eTTqT düT\uÛÑeTT>± <ë≥T<äTs¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~ Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ X¯‘·s¡TÁBj·T eTVü‰‘·à´+ eTè‘·sê{Ÿ düT‘·Jeq+ ˆ
dü‘Ó’´ X¯X¯+dü dü>∑Ts¡T' l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
‘êˆˆ s¡TÁ<ë_Ûùwø£eTT jÓTTø£ÿ Á|üu≤Û eeTT e\q eTè‘·T&Óq’ sê»≈£îe÷s¡T&ÉT
J$+#·T≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 180
eTT|üŒ~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô, z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚TqeT'
HêeT<Û ë s¡ ≈ £ î &É T dæ < ä Δ e TTì‘√ kÕ«MT! >∑ T s¡ T eT÷]Ô <ä + |ü ‘ · T \‘√
s¡TÁ<ë<Ûë´j·Te÷Vü‰‘·àéTTqT #Ó|æŒq $wüj·TeTTqT MT e\q $+{Ïì.
Ä|üsTTq »]–q ø£<∏ë eè‘êÔ+‘·eTTqT ôd\$+&ÉT nì ÁbÕ]ú+#· dæ<äΔeTTì
Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
ˇø£ ~qeTTq Hê <ä+|ü‘T· \T ñ<äjT· eTTq ˝Ò∫ kÕïqyÓTTq]Ã >∑Ts¡TeT÷]Ôì
<ä]Ù+|üe∫Ã]. n|ü&ÉT Ä |ü‹Áe‘· kÕ«$Tyê]ì #˚‘·T\T CÀ&ç+#·Tø=ì
Ç≥T¢ y˚&ÓqT. kÕ«MT eTT+<äT Hê≈£î dü<äZ‹ ø£\T>∑>∑\+<äT\≈£î @~ nsTTq
eT+Á‘·eTT|ü<˚•+|ü⁄&ÉT nì Á|ü•ï+#·>± >∑Ts¡TeT÷]Ô Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ç].
Ád”\Ô T ‘·]+#·T≥≈£î |ü‹ùdej˚T #ê\TqT. Ád”\Ô ≈£î eT+Á‘· eTT|ü<•˚ +|üsê<äT.
nf…e¢ s¡sTTq ñ|ü<•˚ +∫q ñ|ü<•˚ +∫qyê] eT+Á‘·eTTq≈£î>∑÷&É eTVü‰ Vü‰ì
yê{Ï\T¢qT. á $wüj·TeTT ˙≈£î ‘Ó*j·T>∑\+<äT\≈£î |ü⁄sê‘·qeT>∑T H=ø£
Ç‹Vü‰düeTTqT #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT.
|üPs¡«eTT <˚e<ëqe⁄\≈£î |òüTÀs¡eT>∑T dü+Á>±eTeTT »]¬>qT. j·TT<äΔeTTq
<˚e‘·\#˚ eTè‹H=+~q sêø£ådüT\ yê] >∑Ts¡Te>∑T X¯óÁø±#ês¡T´\T ‘·q
eTè‘·dü+J$ì$<ä´#˚ J$+|ü CÒj·TT#·T+&ç]. n≥T¢ J$+∫ ‹]– sêø£ådüT\T
<˚e‘·\MT~øÏ j·TT<ädΔ qü ï<äTΔ \>∑T#·T+&ç]. <˚y+˚ Á<äT &É~ Á>∑V≤æ +∫ ø¬ ˝’ ≤düeTTq
øπ – áX¯«s¡Tì‘√ X¯óÁø±#ês¡T´ì e\q <˚e‘·\≈£î ø£\T>∑T#·Tqï n|üø±s¡eTTqT
>∑÷]Ã #Óô|ŒqT. •e⁄&ÉT ø√|æ+∫ q+BX¯«s¡Tì‘√ X¯óÁø±#ês¡T´ì nfÒ¢
|ü\T≈£îs¡eTàì #Ó|Œü q+BX¯«s¡T&ÉT X¯óÁø£&TÉ qï kÕúqeTTq≈£î yÓ[¢ <Ûë´qìwüß&˜ sÉ TTq
X¯óÁ≈£îì nfÒ¢ |ü≥Tºø=ìsê>± •e⁄&É‘·ìì n>∑düTÔ´&ÉT düeTTÁ<äeTTqT bÕqeTT
#˚dæq≥T\ uÛÑøÏå+#ÓqT. ø±ì eT+Á‘·Á|üuÛ≤eeTT#˚ X¯óÁ≈£î&ÉT eTs¡DÏ+#·ø£
ø=+‘·ø±\eTTq≈£î •e⁄ì eT÷Á‘·<ë«s¡eTT qT+&ç X¯óÁø£s¡÷|üeTTq ãj·T≥≈£î
e#ÓÃqT. n+‘·≈£î |üPs¡«eTT uÛ≤s¡Ze⁄&ÉqT ù|s¡T>∑\ Ç‘·&ÉT •e⁄ì X¯óÁø£
dü+|üs¡ÿeTT#˚ X¯óÁ≈£î&Éì ˝Àø£$U≤´‘·T&ÉjÓT´qT. Ç≥T¢ ãj·T≥≈£î e∫Ã ‹]–
eTT|üŒ~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT 181
j·T<∏ë|üPs¡«eTT>∑ sêø£då Tü \ Áã‹øÏ+#·T#·T+&ÓqT. n|ü &ç+Á<äT&ÉT ãèVü≤düŒ‹ì
dü M T|æ + ∫ n‘· ì ‘√ >∑ T s√‘· Ô e ÷: X¯ ó Á≈£ î &É T #· ì b˛sTTq sêø£ å d ü T \
Áã‹øÏ + #· T #· T Hêï&É T .n≥T¢ »s¡ T >∑ ≈ £ î +&É MTπ s eTsTTq
$|òTü ïe÷#·]+|üe\j·TTqT.MTs¡T eTeTTà\ qTù|øÏ+å #·T≥ <Ûsä à¡ eTT>±<äT. MTs¡T
e÷≈£î |üPE´\T. ãT~Δdü÷ø£åàeTTq MTs¡T X¯óÁ≈£îìøÏ rdæb˛s¡T.
ø±q m≥¢sTTq eTeTTà\ s¡øÏå+|ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT ãèVü≤düŒ‹
dü+‘·dæ+∫ dü+J$˙eT+Á‘·eTT X¯óÁ≈£îìe<ä›H˚ ø£\<äT. eTqeTT @~ nsTTq
ñbÕj·TeTT#˚ Ä eT+Á‘· Á|üuÛ≤eeTT q•+#·Tq≥T\ #˚j·Te\j·TTqT. H˚qT
Hê≈£îe÷s¡T&É>∑T ø£#·Tì n‘·ì e<ä›≈£î $<ë´]ú>∑ |ü+ô|<ä. n‘·qT m≥¢sTTq
X¯óÁ≈£îì e<ä› qT+&ç eT+Á‘·eTTqT Á>∑Væ≤+∫ sê>∑\&ÉT. nì <˚y˚+Á<äTì
düe÷<Ûëq|üs∫¡ ãèVü≤düŒ‹ ‘·q ≈£îe÷s¡T&ÉsTTq ø£#T· ì |æ*∫ ˙e⁄ <˚eø±s¡éTT
ø=s¡≈£î $<ë´]ús¡÷|üeTT <Ûä]+∫ X¯óÁ≈£îì e<ä›≈£î bıeTTà. <˚e‘·\ ì+~+∫
nsTTqqT n‘·ì $XÊ«düeTT dü+bÕ~+∫ eTH√yêø±ÿj·Tø£s¡à\‘√ Hê‘·ì
ùd$+∫ n‘·ì e<ä› qT+&ç dü+J$˙eT+Á‘·eTTqT m≥T\sTTq Á>∑Væ≤+∫
s¡eTTà nì #Óô|ŒqT. ø£#·T&ÉT ãèVü≤düŒ‹ #Ó|æŒq≥T\ $<ë´]ú s¡÷|üeTT‘√
X¯óÁø±#ês¡T´ì >∑èVü≤eTTq øπ ‘Ó+∫ n‘·ìøÏ qeTdüÿ]+∫ #˚‘T· \T CÀ&ç+#·Tø=ì
ì\Teã&ÓqT. X¯óÁ≈£î&ÉT ˙yÓe«&Ée⁄? m+<äT\≈£î>±qT e∫Ã‹eì Á|ü•ï+|ü
ø£#·T&ÉT X¯óÁ≈£îì‘√ kÕ«MT! H˚qT MT ø°]Ô $ì $<ë´]úqsTT e∫Ã‹ì.
Áu≤Vü≤àDu≤\T&ÉqT. MTs¡T nHê<∏sä ø¡ ≈å£ î£ \T. uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î ∫+‘êeTDÏe+{Ïyês¡T.
MT #·sD¡ ùde #˚ôd<ä. qqTï •wüß´ì>∑ |ü]>∑D+Ï |ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. Ä e÷≥\T
$ì X¯óÁ≈£î&ÉT $#ê]+#·T#·T+&É n#·Ã≥ X¯óÁø±#ês¡T´ì ≈£îe÷¬sÔ nsTTq
<˚ej·÷ìj·TqT ø£Hê´s¡‘·ïeTT ø£#·Tì #·÷∫ n‘·ì ìs¡T|üe÷qeT>∑T
kÂ+<äs´¡ eTTqT #·÷∫ Ç‘·qT Hê≈£î |ü‹ nsTTq u≤>∑T+&ÉTqT nì eTqeTTq
uÛ≤$+∫ ‘·+Á&ç‘√ á u≤\Tì MTs¡T •wüß´ì>∑ q+^ø£]+|ü⁄&ÉT nì #Ó|üŒ
|ü⁄Á‹ø£j·T+<ä* yê‘·‡\éTT‘√ X¯óÁ≈£î&ÉT ø£#·Tì •wüß´ì>∑ q+^ø£]+#ÓqT.
Ç≥T¢ ø=ìï s√E\T »s¡T>∑ sêø£ådüT\T á ø£#·Tì <˚e |üø£åeTTyêì>∑qT
ø£|ü≥y˚wüeTT‘√ ‘·eT >∑Ts¡Te⁄ e<ä›qT+&ç $<ë´s¡Vü≤düéTT\ >=ìb˛e
e∫Ãqyêì>∑qT Á>∑V≤æ +∫]. X¯óÁ≈£î&ÉT ø£#T· q≈£î $<ä´ #Ó|Œæ q ‘·eT≈£î uÛ+Ñ >∑eTT
yê{Ï\T¢qì uÛ≤$+∫ ˇø£Hê&ÉT dü$T<Ûä\ ‘Ó#·TÃ≥≈£î>±qT ø£#·TqT eqeTT\
πø>∑ n‘·ì‘√ u≤≥T <Ó’‘·T´\T>∑÷&É yÓ[¢ ns¡DéTTq n‘·ìì dü+Vü≤]+∫
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 182
dü$T<Ûä\ ‘êy˚T ‘Ó∫ÃsTT∫Ã]. kÕj·T+ø±\eTsTTqqT ø£#·T&ÉT sêq+<äT≈£î
<˚ej·÷ì ∫+‹+∫ ‘·+Á&çì düMT|æ+∫ ø£#·T&˚eTjÓT´qT? n‘·qT sêì~
H˚qT uÛÑT»|æ+#·qT nì j·Tq X¯óÁ≈£î&ÉT ‘·q <Ûë´q<äèwæº‘√ ø£#·T&És¡DéTTq
eTè‘·T&ÉsTTj·TT+&ÉT≥ ‘Ó*dæø=ì dü+Je˙eT+Á‘· Á|üu≤Û eeTT‘√ Áã‹øÏ+#ÓqT.
ø£#·T&ÉT X¯óÁ≈£îì ÄÁX¯eTeTTq≈£î düTKeTT>∑ ‹]– e#ÓÃqT.
Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT »s¡T>∑ sêø£ådüT\T <˚«wü|üP]‘·T\sTT ˇø£Hê&ÉT ø£#·Tì
ns¡DéTTq dü+Vü≤]+∫ X¯óÁ≈£î&ÉT ‹]– Áã‹øÏ+#·TH˚y÷Ó j·TqT dü+<˚V≤ü eTT‘√
yêì X¯eeTTqT eTTø£ÿ\TeTTø£ÿ\T>± K+&ç+∫ <äX¯~≈£îÿ\ ∫$TàyÓ’∫].
kÕj·T+ø±\eTsTTqqT ø£#·T&ÉT ‹]– sêq+<äT\≈£î <˚ej·÷ì ‘·+Á&çì
düMT|æ+∫ ø£#·T&ÉT Hê ÁbÕD ùdïVæ≤‘·T&ÉT n‘·qT Ç+ø£qT ‹]–sê˝Ò<äT.
n‘·qT sêìjÓT&É\ H˚qT $wüj·TeTT uÛÑøÏå+∫ eTs¡DÏ+#Ó<äqì #Óô|ŒqT.X¯ó
Á≈£î&ÉT |ü⁄Á‹ø£j·T+<ä* yêýÓ÷Vü≤eTT#˚, yê‘·‡\éTT#˚ ~e´<äèwæº‘√ ø£#·T&ÉT
K+&ÉK+&ÉeTT\T>∑ K+&ç+|üã&Óqì Á>∑V≤æ +∫ ‘·q eT+Á‘· Á|üu≤Û eeTT#˚ ‹]–
Áã‹øÏ+|üCÒôdqT ø£#·T&ÉT ÄÁX¯eTeTTq≈£î ÄÁX¯eTeTTq #˚¬sqT, <˚ej·÷ì
dü+‘√wæ+#ÓqT. n|ü&ÉT sêø£då Tü \T >∑T$T>∑÷&ç eTqeTT ø£#T· ì dü+Vü≤]+∫qqT
|ü⁄Á‹ø£j·T+<ä* Áù|eT#˚ e÷{Ïe÷{ÏøÏ Áã‹øÏ+#·T#·THêï&ÉT. ˇø£ ñbÕj·TeTT
#˚ôd<äeTT >±ø£ nì ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì @ø±<äo~qeTTq ø£#·Tì ns¡DéTTq
dü+Vü≤]+∫ uÛÑdüàyÓTTq]Ã Ä uÛÑdüàeTTqT bÕ˙j·TeTTq ø£*|æ X¯óÁ≈£îì#˚
Á‘ê–+∫]. X¯óÁ≈£î&ÉTqT $#ê]+#·ø£ $X¯«dæ+∫ Á‘ê¬>qT. e÷eT÷\T Á|üø±s¡eTT
ø£#·T&ÉT sêq+<äTq <˚ej·÷ì <äT'œ+#·T#·T ‘·+Á&çì düMT|æ+∫ ‘·+Á&ç‘√ Hê
ÁbÕD ùdïVæ≤‘·T&ÉT H˚&ÉT sê&ÜjÓTqT.@eTjÓT´H√ @yÓ÷j·Tì <äT'œ+#ÓqT.
n|ü&ÉT X¯óÁ≈£î&ÉT C≤„q<äèwæº‘√ u≤Vü≤éTTq #·÷#ÓqT. mø£ÿ&ÉqT ø£#·T&ÉT
ø£qã&Éø£b˛jÓTqT. n|ü&ÉT n+‘·s¡èΔwæº#˚ #·÷&É ‘·q ñ<äs¡eTTqH˚ Js¡íeTsTT
j·TT+&ç q≥T\ >√#·]+#ÓqT. n|ü&ÉT ≈£îe÷¬sÔ‘√ ø£#·T&ÉT Hê ñ<äs¡eTTq
Js¡eí TsTT j·TTHêï&ÉT. H˚q‘·ìì Áã‹øÏ+∫‹H˚ì H˚H˚ eTs¡D+Ï #·e\dæ e#·TÃqT.
n‘·ì‘√ ˙πø$T Á|üjÓ÷»qeTT nì j·Tq ÄyÓT H˚q‘·ìì ø±$T+∫‹ì.
n‘·ìøÏ uÛ≤s¡´qsTT y˚T$T<ä›s¡eTT ˙e<ä›H˚ j·TT+&Ó<äeTT. n{Ïº Hê Á|æj·TTì
Áã‹øÏ+#·ì#√ MTm<äT≥ H˚ìø£ÿ&˚ ÁbÕDeTT\ e<ä˝<Ò qä T. nì <äT'œ+|ükÕ¬>qT.
Ä e÷≥ $ì ≈£îe÷¬s‘Ô √ n‘·ìì Áã‹øÏ+∫q#√ H˚qT eTs¡D+Ï #Ó<qä T. n|ü&ÉT
ìqTï ø£Hê´<ëq yÓTTqs¡TÃyê¬ses¡T? nì j·Tq <˚ej·÷ì n+<ä]ì J$+|ü
13
CÒôd&ç MT≈£î eTs¡D yÓT≥T¢ sê>∑\<äT. Ç~ @$T∫Á‘·eTT nì nHÓqT.n+<äT≈£î
X¯óÁ≈£î&ÉT |ü⁄Ár, J$+|üCÒôd&ç dü+J$˙ eT+Á‘·eTT Hêe<ä›H˚ >∑\<äT. H˚H˚
eTs¡D+Ï ∫q qqTï Áã‹øÏ+#·T yê¬se«s¡T? nì j·Tq ≈£îe÷¬sÔ ã<äVΔ ≤ü düTsÔ ê\sTT
‘·+Á&û! MTsê eT+Á‘·eTTqT Hê≈£î|ü<˚•+|ü⁄&ÉT. ø£#·Tì Áã‹øÏ+#·T&ÉT, ø£#·T&ÉT
MT ñ<äs¡eTTqT N*Ãø=ì sê>± H˚qT MTs¡T|ü<˚•+∫q eT+Á‘·eTT
|ü]ƒ+∫$TeTTà\ Áã‹øÏ+#Ó<äqì bÕ<äeTT \≈£î qeTdüÿ]+#ÓqT.
n|ü&ÉT X¯óÁ≈£î&ÉT |ü⁄rÁd”Ô\≈£î eT+Á‘√|ü<˚X¯eTT #˚j·Tsê<äT. |ü‹uÛÑøÏÔj˚T
Ád”Ô\≈£î <Ûäs¡àeTT. nf…¢e¬s’q Ád”Ô\≈£î eT+Á‘√|ü<˚X¯eTT #˚dæq#√ Ä eT+Á‘·
Á|üuÛ≤eeTTqπø ø°&ÉT yê{Ï\T¢qT. nì nHÓqT. n|ü&ÉT <˚ej·÷ì MTs¡T MT
eT+Á‘·eTTqT düTKeTT>∑ qT+&ÉT&ÉT. Çø£ H˚qT Áã‘·Tø£qT. nì ÁøÏ+<ä|ü&ç
eT÷]Ã¤˝…¢qT X¯óÁ≈£î&ÉT |ü⁄Á‹ø£j·T+<ä* yêýÓ÷Vü≤eTT‘√ ≈£îe÷¬sÔqT ˝ÒeBdæ
#˚j·TTq~ ˝Òø£ dü+J$˙ eT+Á‘·eTTqT ÄyÓT≈£î ñ|ü<˚•+#ÓqT. ø£#·T&ÉTqT ñ
<äse¡ TTqT+&ç Ä eT+Á‘·eTTqT $qT≥ ‘·≥dæ+ú #ÓqT. ñ<äse¡ TTqqTqï ø£#T· &ÉT
J$+∫ X¯óÁ≈£îì bı≥ºqT N*Ãø=ì ãj·T≥≈£î e#ÓÃqT. n|ü&ÉT <˚ej·÷ì
eT+Á‘·eTT qT#·Ã]¤ +∫ ‘·+Á&çì Áã‹øÏ+#ÓqT. n|ü&ÉTqT ø£#T· &ÉT eT+Á‘·eTTqT
$qT≥ ‘·≥dæú+∫q+<äTq ø±s¡éTT kÕqT≈£L\eTjÓT´qT nì dü+‘·dæ+∫
X¯óÁ≈£îì düMT|æ+∫ qeTdüÿ]+∫ Ä#êsê´ HêeTH√s¡<eä∏ TT HÓsy¡ ]˚ q~. H˚ì#·Ã≥
qTqï sêø£ådüT\T <˚«wüeTT‘√ qqTï Væ≤+dæ+#·T#·THêïs¡T. ø±q MTj·÷»„
nsTTq#√ yÓfiË¢<äqHÓqT. X¯óÁ≈£î&ÉTqT dü+‘·dæ+∫ bıeTàHÓqT.
ø£#·T&ÉT b˛e⁄#·T+&É <˚ej·÷ì n‘·ì eÁdüÔeTTqT |ü≥Tºø=ì H˚qT ìqTï
Áù|$T+∫‹ì. ˙ ÁbÕDeTT\ eT÷&ÉT kÕs¡T\T ø±bÕ&ç‹ì. qqTï $yêVü≤e÷&ç
Ç#·Ã≥H˚ düTKeTT>∑ qT+&ÉTeTì ã˝≤‘·ÿ]+#ÓqT. n|ü&ÉT ø£#·T&ÉT ˙e⁄
>∑Ts¡T|ü⁄Á‹$ >±q Hê≈£î k˛<ä]e>∑T<äTe⁄. ÁbÕDeTT\ s¡øÏå+∫q+<äTq ‘·*¢‘√
düe÷qTsê\e⁄ ø±q H˚HÓ≥T¢ ìqTï $yêVü≤e÷&É>∑\qT nì ìsêø£]+#ÓqT.
ÄyÓT ø√|æ+∫ ˙ $<ä´ e´s¡úeT>∑T >±ø£! ø£|ü≥eTT#˚ e÷ ‘·+Á&ç e<ä›
$<ëúÛ≤´düyÓTTq]Ã‹$ >±q á $<ä´qT ˙e⁄ $düà]+‘·Te⁄ >±ø£ nì
X¯|æ+#ÓqT. n|ü&ÉT ø£#·T&ÉT ˙e⁄ nqedüs¡eTT>± qìï≥T¢ X¯|æ+∫‹$ >±q
˙øÏø£ MT<ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT uÛÑs¡Ô>∑ \_Û+#·&ÉT. Áu≤Vü≤àDÒ‘·s¡T&˚ ìqTï e]+#·TqT.
Ç~ >±ø£ MT ‘·+Á&ç XÊÁdüÔ$s¡T<äΔeTT>∑ |ü⁄Á‹ø±yêýÓ÷Vü≤eTT‘√ ˙≈£î
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 184
14
eT+Á‘√|ü<˚X¯eTT #˚ôdqT >±q á dü+J$˙eT+Á‘·eTTq øÏø£MT<ä m{Ïº
Á|üuÛ≤eeTTqT ˝Òø£b˛e⁄qT >±ø£ nì X¯|æ+∫ dü«s¡ZeTTq≈£î b˛jÓTqT.
<˚e‘·\+<äs¡T ø£#·Tì ñ|üø±s¡eTTq≈£î dü+‘·dæ+∫].
ø±q z kÕBÛ« ! Ád”\Ô ≈£î eT+Á‘√|ü<X˚ e¯ TT ≈£L&É<Tä . |ü‹ùdej˚T yês¡\≈£î
|üse¡ T<Ûsä à¡ eTT. >∑Ts¡Te⁄\ jÓTTø£ÿ Ä»„qqTdü]+∫ Áe‘·eTT\ ñ|üyêdüeTT\
ùdj·Te#·TÃqì]. n|ü&Ü kÕ$Á‹j·TqT |ü‹Áe‘· kÕ«MT! @$T nsTTq Áe‘·eTT
qT|ü<•˚ +|ü⁄&TÉ MTbÕ<ädàü s¡D |üPs¡«ø£eTT>∑ MT s¡T|ü<•˚ +∫q Áe‘·eTTqT ÁX¯<‘Δä √
Hê#·]+∫ ‘·]+#Ó<äqì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+‘·dæ+∫ MT
<ä+|ü‘·T\≈£î düs¡«kÂKéTT\ H=dü>∑Tq{Ïºj·TT, Ád”Ô\≈£î dæús¡ kÂuÛ≤>∑éTT
|òTü {Ï+|üCj Ò T· T q{Ïj
º T· T ˇø£ Áe‘·eTT #Óô|Œ<ä $qTeTì Ç≥T¢ #Ó|Œæ ].
|üPs¡«eTT ãTTwüß ©$wüjT· eTTqH˚ dü÷‘·Tì Á|ü•ï+|ü dü÷‘· eTVü≤]¸ ãTTwüß\
πø$T #Óô|ŒH√ <ëìH˚ MT≈£î #Ó|ü#·THêïqT. Ád”Ô\T>±ì, |ü⁄s¡Twüß\T >±ì,
ì]«ø£\TŒ&ÉT, ìsêeTj·TT&ÉT nsTTq áX¯«s¡Tì Äsê~Û+#·T#√ düsê«;Ûweºü TT\
H=+<ä>∑\s¡T. ìs¡≈£îÔ\T>±ì. $wüj·÷ dü≈£îÔ\T >±ì me«s¡sTTq uÛÑøÏÔ‘√
|üPõ+#·T#√ áX¯«s¡T&ÉT yê]|ü≥¢ Á|üdüqTï&É>∑TqT. dü+kÕs¡düeTTÁ<äeTTqT
nHêj·÷düeTT>∑ ‘·]+#·>√s¡T yês¡T k˛eTyês¡ Áe‘·eTT#˚ •e⁄ì Äsê~Û+∫
dü+‘√wüô|≥ºe\j·TTqT. áX¯«sêsê<Ûqä eTT e\q düsê«;Ûweºü TT\T dæ~+Δ #·TqT.
áX¯«sê sê<ÛHä ês¡÷|üyTÓ qÆ k˛eTyês¡ Áe‘·eTT Áe‘·eTT\˝À¬ø\¢ qT‘·eÔ TyÓTqÆ ~.
k˛eTyês¡ Áe‘· e÷#·]+#·Tyês¡T ñ|üyêdüeTT+&ç>±ì qø£ÔuÛÀ»qyÓTTq]Ã
ø±ì •e⁄ì Äsê~Û+#·e\j·TTqT ÁãVü≤à#ês¡T\T, >∑èVü≤düTú\T, Ád”Ô\T.
≈£îe÷]ø£\T, uÛÑs¡èÔV”≤qT˝…’q $<Ûäe\T >∑÷&É ˙ Áe‘·eTT Hê#·]+|üqs¡TΩ\T.
á Áe‘· Á|üuÛ≤eeTT ‘Ó*j·T>∑\+<äT\≈£î >±qT kÕÿ+<ä|ü⁄sêDeT+<ä* ˇø£
Ç‹Vü‰düeTTqT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT ∫Á‘·es¡àj·TqT sêE Äsêés¡qÔ eTT bÕ*+#·T#·T+&ÓqT. n|ü&ÉT
|ü⁄D≤´‘·Tà&ÉT, <Ûë]à≈£î&ÉT, X¯Ss¡T&ÉT Ç{Ïº sêE nK+&Ó’X¯«s¡éTT\‘√
‘·T\‘·÷>∑T#·T #ê\ø±\eTT dü+‘êqeTT˝Òø£ •e⁄ì |üPõ+∫ n‘·ì
nqTÁ>∑Vü≤eTTq ˇø£ ≈£îe÷¬sÔqT bı+<ÓqT. sêE ≈£îe÷¬sÔjÓTTø£ÿ kÂ+<äsê´‹
X¯j·TeTTq≈£î dü+‘·dæ+∫ CÀ´‹wüßÿ\ |æ*∫ ≈£îe÷¬sÔjÓTTø£ÿ »qà\>∑ïeTT
|üØøÏå+∫ C≤‘·ø£eTT #Ó|ü&Éì yês¡\ ÁbÕ]ú+#·yê]≥T¢ #Ó|æŒ].
á u≤*ø£ bÕs¡«‹e˝… düs¡«eT+>∑fi¯ s¡÷|üeTT‘√ <äeTj·T+‹ìuÀ*
j·TT+&ÉTqT. ø°]Ô˝À uÛ≤^s¡~∏øÏ dü]. >∑TDeTT\\ \øÏåà‘√ düeTTsê\T. d”‘·‘√
bÕ‹Áe‘·éTTqT ‘·T\‘·÷>∑TqT. áyÓT uÛsÑ ‘Ô¡ √ ø£\dæ |ü~y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\T
uÛÑ÷$Tì |ü]bÕ*+#·TqT. nì #Ó|æŒ]. sêE dü+‘·dæ+∫ C≤‘·ø£eTT
#Ó|Œæ qyê\s¡ j·T<∏#˚ Ã· >¤ ∑ <Ûqä eTT#˚ dü‘ÿ· ]+#ÓqT. ‘·q ≈£îe÷¬s≈Ô î£ d”eT+‹ìj·Tì
HêeTø£s¡DyÓTTq]Ã düTKeTT>∑ qT+&É ˇø£ ~qeTTq ˇø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT
sê»düu≈ÑÛ î£ e∫Ã d”eT+‹ì C≤‘·øe£ TT #·÷∫ ìs¡“j ¤ T· eTT>∑ zsêC≤ ˙ ≈£îe÷¬sÔ
düs«¡ düT\ø£Då eTT\T>∑\ <Óq’ qT |ü<Tä Hê\Ze dü+e‘·‡s¡eTTq yÓ<’ eäÛ éTT sê>∑\<äT
nì #Ó|æŒb˛jÓTqT. sêE Ä e÷≥\T $ì eT÷s¡Ã¤H=+~ ˝Ò∫ <äT'œ+∫
düs¡«eTT áX¯«sêBÛqeTT H˚H˚$T #˚j·TT<äTqì ‘·\#·T#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢+&É d”eT+‹ìøÏ @&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T sê>± sêE Ç≥T\
∫+‹+|ükÕ¬>qT. Áu≤Vü≤àDT&ÉT áyÓT≈£î |ü<Tä Hê\TZ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î yÓ<’ eäÛ éTT
e#·TÃqì #Óô|ŒqT. H˚˙u≤*ø£≈î£ $yêVü≤yÓT≥T¢ #˚ôd<äqì uÛ≤s¡´‘√ >∑÷&É
$#ês¡ìeT>∑Tï&É>T∑ #·T+&ÓqT. d”eT+‹ì ˇø£ ~qeTTq #Ó*ø£‘\ÔÓ ‘√ ø£\dæ ñ
<ë´qeqeTTq $Vü≤]+#·T#·T #Ó*ø£‘\ÔÓ <ë«sê ‘·q≈£î 14e dü+e‘·‡s¡eTTq
yÓ<’ eäÛ éTT e#·TÃqì ‘Ó*dæø=ì n\Œej·TdüTÿsê˝…q’ qT ø£&TÉ <äT'œ+#·T#·T+&ÓqT.
ˇø£Hê&ÉT <Óe’ eX¯eTTq j·÷»„e\Tÿ´ì uÛ≤s¡´ yÓTÁÆ ‘˚sTTj·TqT dürs¡‘ï· eTT ‘·eT
uÛeÑ qeTTq≈£îsê>± d”eT+‹ì ÄyÓT bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ ÄyÓT‘√ ‘·©¢
qqTï<ä]Δ +|ü⁄eTT. Hê≈£î dæsú k¡ ÂuÛ≤>∑éTT \_Û+#Ó&ç ñbÕj·Ty˚T$T nsTTq qTqï
qT|ü<•˚ +|ü⁄eTì BqTsê˝…’ ÁbÕ]ú+#· Ä ÁãVü≤àyê~j·T>∑T yÓTÁÆ ‘˚sTT d”eT+‹ì‘√
ne÷à ˙e⁄ k˛eTTì ùd$+#·TeTT. •e⁄ì nqTÁ>∑V≤ü eTT#˚ dæsú ¡ kÂuÛ≤>∑éTT
˙≈£î dæ~+Δ #·TqT nq Ä u≤*ø£ ‘·©¢ Ä Áe‘·yT˚ $T{À, m{§¢qs¡Ãe\j·TTH√,
Äq‹eTàì ÁbÕ]ú+#· yÓTÁÆ ‘˚sTT d”eT+‹ì‘√ ì≥T¢ #Ó|ü #·Tqï~.
˙e⁄ k˛eTyês¡Áe‘· e÷#·]+|ü⁄eTT eTqdüT‡ dæsú e¡ TT #˚døæ =ì k˛eTyês¡eTT
ÁbÕ‘·'ø±\eTT kÕïqeTT#˚dæ ñ|üyêdü $~Û>∑ >öØVü≤s¡Tì uÛøÑ ‘ÔÏ √ Hêsê~Û+#·TeTT.
•e|üP» jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT#Óô|Œ<ä $qTeTT. n_Ûùwø£eTT#˚ bÕ|üeTT\T
q•+#·TqT. |”sƒ¡|üP»#˚ kÕÁe÷»éTT \_Û+#·TqT. >∑+<Ûëø£å‘· |ü⁄cÕŒ<äT\#˚
|üPõ+∫q kÂuÛ≤>∑éTT, kÂKéTT \_Û+#·TqT. <Ûä÷|üeTT#˚ kÂ+<äs¡éTT,
B|üeTT#˚ ø±+‹j·TT, HÓ’y˚<äéTT\#˚ uÛÀ>∑eTT\T, ‘ê+ã÷˝≤s¡ŒDeTT#˚
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 186
\øÏ å à j· T T, qeTkÕÿs¡ e÷Á‘· e TTq #· ‘ · T ]«<Û ä |ü ⁄ s¡ T cÕs¡ ú dæ ~ Δ j · T T,
eT+Á‘·»|üeTTe\q nwüº◊X¯«s¡´ ÁbÕ|æÔj·TT, ëTeTT#˚ ø√X¯düeTè~Δj·TT,
k˛ÔÁ‘·yTÓ Tqs¡TÃfÒ düs«¡ düeTè~ΔjT· T, Áu≤Vü≤àD uÛÀ»qeTT#˚ düs«¡ <˚e‘ê ‘·è|æj Ô T· T
ø£\T>∑>∑\<äT.
z ø£q´ø± ! ˙e⁄ á $<Ûeä TT>∑ k˛eTyês¡Áe‘·e÷#·]+#·TeTT. ˙ øπ X¢ e¯ TT\T
‘=\>∑TqT. <äT]‘·eTT q•+#·TqT. uÛj Ñ T· eTT dü+uÛ$Ñ +∫qqT Vü≤s¡T&ÉT s¡ø+åÏ ∫
ø±bÕ&ÉTqT. >öØVü≤s¡T\ |üP»#˚ düs¡«bÕ|üeTT\T ø£åsTT+#·TqT. nì yÓTÆÁ‘˚sTT
#Ó|Œæ yÓ&˝É q… T. n|üŒ{ÏqT+&çjT· T düMT+‹ì ÁX¯<‘Δä √ k˛eTyês¡Áe‘·e÷#·]+∫
#˚j·TT#·T+&É ‘·+Á&çj·TT #·÷∫ dü+‘·dæ+#ÓqT.
d”eT+‹ì ‘·+Á&çjÓÆTq ∫Á‘·es¡àj·TT <Ó’eeTT MT<äH˚ uÛ≤s¡eTT+∫ j·TTø£Ô
ej·TdüT‡q ‘·q ≈£îe÷¬s≈Ô î£ $yêVü≤yÓTTqs¡TÃ≥ <Ûsä à¡ eTì ‘·\∫ eT+Á‘·T\<ë«sê
$#ê]+∫ q\Tì e+X¯eT+<äT »ìà+∫q Ç+Á<äùdq eTe÷sêE |ü⁄Á‘·T&ÉsTTq
#·+Á<ë+>∑s¡eàøÏ∫Ã >=|üŒ yÓ’uÛÑeeTT‘√ ‘·q≈£îe÷¬sÔ≈£î $yêVü≤eTT »]ô|qT.
$yêVü≤eTTq≈£î e∫Ãq sêE\ >ös¡$+#ÓqT. Áu≤Vü≤àDT\ dü‘·ÿ]+#ÓqT.
n\T¢ & É s TTq #· + Á<ë+>∑ < ä T q≈£ î bÕ]ãs¡ Ω e TT>∑ qH˚ ø £ s¡ ‘ · ï eTT\T
<ëdü<ëd”»qeTT\ >∑÷&É H=dü+>¬ qT. $yêVü≤eTTq øπ ‘Ó+∫qyês¡+<äsT¡ sêE#˚
dü‘·ÿ]+|üã&ç yÓ[¢].
∫Á‘·es¡à ≈£îe÷¬sÔj·T+<ä* yêýÓ÷Vü≤eTT‘√ ‘·q n\T¢&Ó’q #·+Á<ë+>∑<äTì
‘·q Ç+≥H˚ ñ+#·Tø=HÓqT. Ç≥T¢+&É d”eT+‹ìøÏ 14 dü+e‘·‡s¡eTT\T |üP]Ôø±>±
H=ø£s√Eq #·+Á<ë+>∑<Tä q≈£î j·TeTTHê q~j·T+<äT »\Áø°&#É j ˚ T· ø√]ø£ ø£*>¬ qT.
ø=+‘· |ü]yês¡eTT‘√ q‘·&TÉ q~πø– jÓTTø£ |ü&eÉ HÓøÿÏ »\Áø°&É H=qs¡TÃ#·T+&ÓqT.
|ü]yês¡eTT q~øÏ ñuÛj Ñ T· ‘·≥eTT\ ì\Teã&çjT· T+&ç]. n<˚deü Tj·TeTTq
Á|üyêVü≤ eT<Û´ä eTTq Ä |ü&eÉ eTTì¬>qT. »qT\T Vü‰Vü‰ø±s¡yTÓ Tq]Ã]. Hê$≈£î\T
q~˝À<ä÷øÏ m+‘·j÷Ó XÀ~Û+∫]>±ì #·+Á<ë+>∑<Tä ì X¯Øs¡eTT ø£qã&É˝<Ò Tä .
yÓ+≥H˚ ø=+‘·eT+~ ∫Á‘·es¡Tìí düMT|æ+∫ MT n\T¢&TÉ #·+Á<ë+>∑<Tä &ÉT
j·TeTTHêq~˝À eTTì–b˛jÓTqT. m+‘·y‹Ó øÏqqT ø£qã˝Ò<Tä nì #Ó|Œæ ]. Ä
e÷≥\T $ì sêE eT÷]Ã¤ ˝ … ¢ q T. d” e T+‹ì ÁbÕDeTT\T $&É T e
qT<äT´≈£îsÔ ê\jÓT´qT. n+<äsT¡ j·TeTTHêq~øÏ e∫Ã]. m+‘· XÀ~Û+∫qqT
yês¡\≈£î X¯eeTsTTqqT >√#·s¡eTT ø±˝Ò<äT. n|ü&ÉT d”eT+‹ì Ç≥T\
<äT'œ+#ÓqT.
<˚yê ! Á‹|ü⁄sê+‘·ø± ! X¯sD¡ Ty˚&qç qqTï s¡ø+åÏ #·y‹’Ó $. H˚H=]Ãq Áe‘·$T≥T¢
ìwüÿ\eTjÓT´qT. qqTïù|øÏ+å #·T≥ <Ûsä à¡ Ä! Ç{§¢qs¡TÃ≥ ˙ ø£|øü ]° >Ô <∑ ë ! Hê≈£î
14e‘·‡s¡eTT\≈£îyÓ’<ÛäeéTT e#·TÃqqT ;Û‹˝À yÓTÆÁ‘˚sTTì ÁbÕ]ú+#· ÄyÓT
k˛eTyês¡Áe‘·e÷#·]+#·TeTT ˙≈£î kÂuÛ≤>∑éTT e]Δ\T¢qì #Ó|Œü H˚q{§¢q]Ã‹ì
X¯+ø±s¡ ! Çø£ Hê >∑‹j˚T$T ? nì <äT'œ+#·T#·T+&É eT+Á‘·T\T |ü⁄s√Væ≤‘·T\T
ÄyÓT ¬ø+‘·jÓ÷ uÀ~Û+∫]. Ç+‘·˝À á eè‘êÔ+‘·eTT ‘Ó*dæ #·+Á<ë+>∑<äTì
‘·+Á&çj·T>∑T Ç+Á<äùd9q eTVü‰sêE uÛ≤s¡´‘√ >∑÷&É XÀø£kÕ>∑s¡eTTq eTTì–
n#·Ã≥≈£î e#ÓÃqT. n+<äs¡TqT Vü‰Vü‰ø±s¡eTT\T #˚j·TTeTT •s¡eTTq
eø£å'düú\eTTqT ø±<äT ø=q#·T <äT'œ+|ükÕ–]. d”eT+‹ì Vü‰ ! ÁbÕDHê<∏ë !
m≥πø–‹eì <äT'œ+#·T#·T H˚qT J$+∫ @$TÁ|üjÓ÷»qeTT. düVü≤>∑eTq
yÓTTqs¡s¬ Ã<äqHÓqT n#·≥ $<ë«+düT\T X¯eeTT ø£ì|æ+#·q~ düV≤ü >∑eTqyÓT≥T¢
#˚j·Tq>∑TqT. n‘·qT J$+#ÓH√ eTs¡DÏ+#ÓH√ eTqyÓT≥T¢ ìs¡ísTT+#·>∑\eTT
nì #Ó|æŒ]. $~Û *œ‘·eTT ‘·|æŒ+|üsê<äT ø±q MTs¡T<äT'œ+#·ø£ MT
>∑èVü≤eTTq≈£î bı+&ÉT nì #Ó|Œæ ]. Ç+Á<äùdqT&ÉT |ü⁄Á‘·<Tä 'KeTT‘√ ø£è•+#·T#·T
sê»éTTq+<äT <äèwæºj·TT+#·ø£ j·TT+&ÉT≥#˚ <ëj·÷<äT\T n‘·ìì
uÛ≤s¡´düy˚T‘·eTT>± ø±sê>±s¡eTTq qT+∫ sê»éTVü≤|ü]+∫]. ÁbÕDeTT\
‘·´õ+#· qT<äT´≈£îÔsê\>∑T düMT+‘·ì‘√ ‘·+Á&ç ne÷à ! Hê≈£î ˙e⁄ ‘·|üŒ y˚s¡T
dü+‘êqeTT˝Ò<äT. ˝À≈£î\T ì+~+∫q ì+~+‘·Ts¡T>±ø£. ˙e⁄ ˇø£
dü+e‘·‡s¡eTT yÓ’<Ûäyê´s¡D yÓTTqs¡TÃ#·T qT+&ÉTeTT. nì Áã‹e÷\Tø=HÓqT
ÄyÓTj·TT ‘·+Á&ç e÷≥\T $ì XÀø±s¡TsÔ ê\jÓT´qT. k˛eTyês¡Áe‘·eTT e÷Á‘·eTT
ìj·TeTeTT‘√ j·T<∏ë|üPs¡«ø£eTT>∑ Hê#·]+#·T#·T+&ÓqT.
Çø£ Hêsê»≈£îe÷s¡T&ÉT j·TeTTHê~˝À ìeT>∑Tï&ÉT ø±>± <Ó’eeX¯eTTq
q#· Ã ≥ Hê>∑ ø £ q ´ø£ \ T $Vü ≤ ]+#· T #· T +&ç ] . yês¡ T Á|ü y êVü ≤ eTTq
ø=≥Tº ø =ìb˛e⁄#· T qï sê»≈£ î e÷s¡ T ì #· ÷ ∫ n‘· ì kÂ+<ä s ¡ ´ eTTq
ø±X¯Ãs¡éTT#Ó+~ n‘·ìì Hê>∑˝Àø£eTTq≈£î >=ìb˛sTT neTè‘·eTTqT Áb˛øÏ+å ∫
J$+|ü#˚dæ Hê>∑˝Àø£eTTq≈£î sê»sTTq yêdüTøÏ m<äT≥≈£î rdæø=ì yÓ[¢].
n|ü&ÉT #·+Á<ë+>∑<äT&ÉT s¡‘·ïK∫‘·eTT˝…’q >√|ü⁄s¡eTT\ ‘√&ÉqT düTes¡í
uÛÑeqeTT\#˚‘·qT #·+Á<äø±+‹ e˝… Á|üø±•+#Ó&ç bÕ‘êfi¯˝Àø£s¡#·qqT #·÷∫
n‘ê´X¯Ãs¡´|ü&ÓqT. yêdüTøÏ jÓTTø£ÿ düuÛÑj·T+<äT düãT´\+<äs¡TqT düs¡ŒeTT˝Ò.
eT<Ûä´|”sƒ¡eTTq dü÷s¡´ø±+‹‘√ düeTeTT>∑ Á|üø±•+#·T#·T |ü#·Ãì eÁdüÔeTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 188
<Û]ä +∫ nH˚ø£ |òD ü eTT\‘√ yêdüTøÏ ≈£Ls¡TÃ+&ç j·TT+&ÓqT. qej·TÚeqeTT‘√
düsê«uÛÑs¡DuÛÑ÷wæ‘·T\>∑T Hê>∑ø£q´ø£\T düs¡ŒsêEqT ùd$+#·T#·T+&ç]. n{Ïº
Hê>∑sêEqT á sê»≈£îe÷s¡T&ÉT #·÷∫ kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+#ÓqT.
yêdüTøÏj·TT Hê>∑ø£q´ø£\qT X¯óuÛÑ\ø£åDeTT\T>∑\ á ≈£îe÷s¡T&Óe«&ÉT ?
MT¬ø#·Ã≥ \_Û+#ÓqT. nì Á|ü•ï+#·yês¡T Á|üuÀÛ ! Ç‘·HeÓ s√ e÷≈£î ‘Ó*j·T<äT.
y˚TeTT j·TeTTHêq~˝À $Vü≤]+#·T#·T+&É e÷øÏ‘·qT >√#·]+#ÓqT. MTe<ä›≈£î
‘Ó∫Ã‹eTì]. n|ü&ÉT yêdüTøÏj˚T Ä sê»≈£îe÷s¡Tì‘√ ˙ù|πs$T ?
˙<˚ X ¯ y ˚ T $T? Ç#· Ã ≥≈£ î e#· T Ã≥≈£ î ø±s¡ D y˚ T $T ? nì Á|ü • ï+#·
#·+Á<ë+>∑<äT&ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
uÛÑ÷˝Àø£eTTq ìwü<Ûä<˚X¯eTTq q\T&ÉqT |ü⁄D´XÀ¢≈£î&ÉT+&ÓqT. n‘·ì
e+X¯ e TTq Ç+Á<ä ù dqT&É q T sêEq≈£ î H˚ q T »ìà+∫‹ì. H˚ q T
e÷eT>±]sTT+≥qT+&É <Óe’ eX¯eTTq »\Áø°&j É TÓ Tqs¡TÃ#·T j·TeTTHê»\eTTq
eTTì–‹ì. Á|üyêVü≤eTTq ø=≥Tºø=ìb˛e⁄#·T+&É qqTï Hê>∑ø£q´ø£ *#·≥≈£î
‘Ó∫Ã] MT<äsÙ¡ qeTT#˚ Hê »qà dü|\üò eTjÓT´qT. ø£è‘ês¡T&ú qÉ sTT‹ì. |üPsê«]®‘·
|ü⁄DéTT#˚ ‹]– J$+#·T uÛ≤>∑éTT Hê≈£î ø£*>¬ qT nì $qj·TeTT‘√ #Óô|ŒqT.
Ä e÷≥\T $ì Hê>∑sêE dü+‘·dæ+∫ |ü⁄Á‘ê uÛÑj·T|ü&É≈£îeTT nì <ÛÓ’s¡éTT
#Ó|Œæ MTs¡T uÛ÷Ñ ˝Àø£eTTq @<˚e⁄ì Äsê~Û+‘·Ts√ #Ó|ü eTìj·Tq #·+Á<ë+>∑<Tä
&ç≥T¢ Vü≤s¡¸ ìs¡“¤s¡e÷qdüT&ÉsTT #Ó|ü#·T+&ÓqT.
e÷≈£î <˚e⁄&ÉT X¯+ø£s¡T&ÉT. n{Ïº dü<ë•e⁄&ÉT <˚yê~Û <˚e⁄&ÉT. •e⁄q
yêe÷+>∑eTTq >ö] Á|üø±•+#·T#·T+&ÉTqT. @ <˚e⁄&ÉT ‘·q s¡CÀ>∑TDeTT#˚
ÁãVü≤àqT düèõ+∫ n‘·ì<ë«sê »>∑eTTqT düèõ+|ü#j ˚ T· T#·THêï&√ n{Ïº dü<ë•e⁄\
y˚TeTT |üPõ+‘·TeTT. @ <˚e⁄&TÉ ‘·q dü‘«· >∑TDeTT#˚ $wüßeí ⁄qT ì]à+∫ »>∑eTTqT
bÕ*+#·T#·T+&ÓH√ n{Ïº •e⁄q y˚Te÷sê~Û+‘·TeTT. @<˚e⁄&TÉ ‘·q ‘·y÷Ó >∑TDeTT#˚
@ø±<äXs¯ T¡ Á<äT\ ì]à+∫ Á|üfij ¯ T· ø±\eTTq »>∑eTT\ dü+Vü≤]+|üCj Ò T· TH√, mes¡T
|ü+#· uÛÑ÷‘ê‘·à≈£î&√, düs¡«yê´|ü≈£î&√, ∫qàj·TT&√, ìs¡+»qT&√,
eTH√yê≈£îÿ\≈£î>∑÷&É >√#·se¡ TTø±&√, me&ÉT ‘·øøå£ £ X‚wßü \ ≈£î+&É\eTT\T>∑
<Û]ä +#·TH√, yê´Á|òTü #·sà¡ eTT <Û]ä +∫ Á‹H˚Á‘·T&ÉsTT #·+Á<äTì •s√uÛ÷Ñ wüDeTT>∑
<Û]ä +#·TH√, n{Ïº eTùV≤X¯«s¡Tì y˚TeTT |üPõ+‘·TeTT, nì #Ó|Œü n‘·ì yêø£éTT\≈£î
Hê>∑sêE ø£&TÉ dü+‘·d+æ ∫ Ä sê»≈£îe÷s¡Tì Ä*+>∑qyÓTTq]Ã n‘·ì‘√
sê»≈£îe÷sê ! ˙$#·Ã≥j·TT+&ç á bÕ‘êfi¯˝Àø±~Û|‘ü ´· yÓTTqs¡TÃeTT. á
bÕ‘êfi¯eTT ø£\Œeèø£eå TT\‘√&ÉqT, neTè‘·eTT‘√ ì+&çq yê|”≈L£ |ü‘{· ≤ø±<äT\
‘√&ÉqT XÀ_Û\T¢#·T+&ÉTqT. Ç#·Ã≥ qT+&ÉTyê]øÏ dü«bÕïedüúj·T+<˚ì
s√>∑uj ÑÛ T· eTT>±ì, eTè‘·TúÛj Ñ T· eTT>±ì ˝Ò<Tä . ø±q düTKeTT>∑ ˙$#·Ã≥H˚ ñ
+&ÉTeTì ÁbÕ]ú+|ü Ä sê»≈£îe÷s¡T&ÉT Ä Hê>∑sêE‘√ z Hê>∑sêC≤ ! Hê
‘·+Á&çøÏ H˚H=ø£ÿ&ÉH˚ H=ø£ÿ&ÉH˚ |ü⁄Á‘·T&ÉqT. Hê≈£î q÷‘·qeTT>∑ $yêVü≤eTjÓT´qT.
ÄyÓTj·TT |ü<äTHê\T>∑T dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡ø£\~ nsTTqqT $e⁄ì
ì‘·é÷sê~Û+#·T#·T+&ÉTqT. H˚qT j·TeTTHêq~˝À eTs¡D+Ï ∫‹qì ‘·\∫
yê¬s≥T¢+&çs√ ? MTbÕ<äøe£ T\eTT\ <ä]Ù+∫‹ì. Hê ÁbÕDeTT\ s¡ø+åÏ ∫‹].
Hêdü«ø°jT· T\ p&Ée\j·TTqì HêeTqeTT ‘·V≤ü ‘·V≤ü ˝≤&ÉT#·Tqï~. n∫ #Ó|Œü
yêdüTøÏjT· T dü+‘·d+æ ∫ nH˚ø£ uÛ÷Ñ wüDeTT\qT, eÁdüeÔ TT\qT, s¡‘ï· eTT\qT
ø£\Œeèø£å |ò\ü eTT\qT uÛ≤s¡´≈£î>±qT ø=+‘· neTè‘·eTTqT Ç∫Ã ˇø£ Hê>∑≈î£ e÷s¡Tì
düV‰ü j·TeTTì>∑ ì∫Ã, eTH√y˚>e∑ TT\>∑\ ˇø£ nX¯«eTTq~Ûw+ºæ |üCdÒ æ n‘·ìì
kÕ>∑q+|ü⁄#·T n‘·ì‘√ ˙ø£edüsy¡ TÓ qÆ |ü⁄&ÉT qqTï düà]+#·TeTT. ˙ø±s¡éTT
dü|\üò eTT#˚ôd<äqì #Ó|Œæ |ü+|æyô˚ dqT.
sê»≈£îe÷s¡T&ÉT nX¯«eTT q~Ûwæº+∫ Hê>∑|ü⁄Á‘·Tì‘√ düVü≤ø£åDø±\eTTq
j·TeTTHêqBrs¡eTTq≈£î ‘êHÓ#Ã· ≥eTTì¬>H√ n#·Ã≥πø e#ÓÃqT. Ä s√E
k˛eTyês¡$Tj·Tq+<äTq d”eT+‹ìj·TT #Ó*ø£‘\ÔÓ ‘√ ø£\dæ qB kÕïqyÓTTqs¡TÃ≥≈£î
>±qT n#·Ã≥πø <Óe’ eX¯eTTq e∫Ã Á|üyêVü≤eTT qT+&ç e#·TÃ#·Tqï sê»≈£îe÷s¡Tì
#·÷∫ #Ó*ø£‘‘ÔÓ √ düF ˇø£ Hê>∑|⁄ü Á‘·Tì‘√ ø£\dæ me«s√ eTH√Vü≤s¡eTsTTq
s¡÷|üeTT‘√ nX¯«eTT q~Ûw+ºæ ∫ e#·TÃ#·THêïs¡T. mes¡sTTq sêø£då Tü &ÉT eTqTwü´
s¡÷|üeTTq e#·TÃ#·T+&ÓHê ! Ç‘·ì s¡÷|üeTT #·÷&É |üPs¡«yÓT|ü&√ #·÷∫q
C≤„|øü e£ TT ø£\T>∑T#·Tqï~. Hê uÛsÑ eÔ¡ ˝…qTHêï&ÉT. Ç<˚$Tj·Tì uÛj Ñ T· |ü&TÉ #·T nfÒ¢
ìs¡«DTísê\sTT #·÷#·T+&ÓqT. sê»|ü⁄Á‘·T&ÉTqT qBrs¡eTTq≈£î e∫Ã
<ä÷s¡eTT>∑qTqï düMT+‹ìq #·÷∫ ÄyÓT me«s¡sTT j·TT+&Ée#·TÃqT.
eTTKeTT#·÷dæq HêÁ|æj·TTsê\T »„|æÔøÏ e#·TÃ#·Tqï~. ø£+sƒ¡ dü÷Á‘·eTT>±ì
eTTø±ÔV‰ü s¡eTT\T>±ì ≈£î+≈£îeT yÓTT<ä\>∑T X¯óuÛ\Ñ ø£Då eTT\T >±ì ø£q|ü&eÉ jÓT´.
áyÓT me«s¡sTT j·TT+&Ée#·TÃ nì $#ê]+#·T#·T nX¯«eTTqT+&ç ~– Ä
d”eT+‹ìì <ä>∑Zs¡≈£î |æ*∫ ˙yÓe«s¡e⁄ ? ˙ uÛÑs¡Ô m#·Ã≥ ? Ç+‘· u≤\éTTq
˙ eTTKeTTq XÀø£\ø£åDeTT\T ø£qã&ÉT#·Tqï$. ˙ eè‘êÔ+‘·eTT #Ó|üeTì
Á|ü•ï+#· ÄyÓTdæ>T∑ |Z &ü TÉ #·T ‘·q#Ó*ø£‘≈ÔÓ î£ dü÷∫+#· ÄyÓT Ç≥T¢ #Ó|ü #·T+&ÓqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 190
áyÓT ù|s¡T d”eT+‹ì n+<äTs¡T. ∫Á‘·es¡àjÓTTø£ÿ ≈£îe÷¬s.Ô #·+Á<ë+>∑<Tä ì
uÛ≤s¡´. ø=+‘· ø±\eTTÁøÏ+<ä <Ó’eeX¯eTTq áyÓT uÛÑs¡Ô »\Áø°&É≈£î >±qT e∫Ã
j·TeTTHê q~˝À eTTì–b˛jÓTqT. yÓ’<ÛäeéTT‘√ <äT'œ+‘·Tsê\j·TT´ á
~qeTT k˛eTyês¡eT>∑T≥#˚ áyÓT kÕïHês¡ú$T<ä{Ï πø‘Ó+#ÓqT, áyÓTjÓTTø£ÿ
n‘·Ôe÷eT\T |ü⁄Á‘·<äT'KeTT‘√ <äT'œ+#·T#·T+&É <ëj·÷<äT\T yê]sê»´
eT|ü V ü ≤ ]+∫ yê]ì ø±sê>±s¡ e TTq+<ä T +∫]. Ç{Ï º ø£ w ü º e TT\T
dü+ÁbÕ|üÔeTsTTqqT áyÓT k˛eTyês¡eTTq X¯S\bÕDÏì Äsê~Û+#·T≥
e÷q˝Ò<äT. nì ≥T¢ #Ó|ü#·T+&É d”eT+‹ì dü«j·TeTT>∑ n‘·ì‘√ MT¬se«s¡T?
eTeTTà\ Á|ü•ï+#·T≥≈£î ø±s¡Dy˚T$T ? >∑+<Ûäs¡T«˝≤ ! dæ<äTΔ˝≤ ! øÏqïs¡T˝≤ !
eTqTwü´s¡÷|üeTT‘√ ø£qã&ÉT#·THêïs¡T. MTs¡T ùdïVü≤uÛ≤eeTT‘√ qqTï Ç≥T¢
Á|ü•ï+#·T#·THêïs¡T. MTù|sπ $T ? nì |ü\T≈£î#·T ‘·q uÛsÑ Ô¡ düàè‹øÏ e∫Ãq+<äTq
<äT'KeTT Hê|üC≤\ø£ nf…¢ uÛÑ÷$TMT<ä|ü&ç eT÷]Ã¤˝…¢qT.
Ä <äèX¯éTT #·÷∫ sê»≈£îe÷s¡T&ÉT #·øÏ‘·T&Ó’ H˚Á‘·eTT\ yÓ+ã&ç nÁX¯ó

e⁄\ Á|üø±å fi¯qyÓTTqs¡TÃ ø=ì ÄyÓTqT düMT|æ+∫ #˚sTT|ü≥Tºø=ì <äT'œ+#·≈î£ eTT.
Hêù|s¡T dæ<äTΔ&É+<äTs¡T. ˙ uÛÑs¡Ô düTKeTT>∑H˚ ñHêï&ÉT H˚qT #·÷∫‹ì. ˙
Áe‘·|ü⁄D´ Á|üuÛ≤eeTT e\q eT÷&ÉT~qeTT\≈£î ˙ e<ä›≈£î sê>∑\&ÉT. n‘·qT
Hê ÁbÕDùdïVæ≤‘·T&ÉT. á $wüjT· eTTq dü+X¯sTT+|ü≈î£ eTT. •e⁄ìMT<ä X¯|<ü eä∏ TT
#˚dæ #Ó|ü#·THêïqT. nì s¡Vü≤düéTT>∑ ÄyÓT‘√ |ü*øÏ á $wüj·T
eT‹s¡Vü≤düéTT >±q HÓe«s¡≈£î ãVæ≤s¡Z‘·eTT #˚j·Te\<äì #Ó|æŒ nX¯«eTT
q~Ûwæº+∫ Hê>∑|ü⁄Á‘·Tì‘√ ≈£L&É ‘·q sê»éTTq≈£î b˛jÓTqT.
d”eT+‹ì H˚Á‘·eTT\qT+&ç ø£˙ïs¡T ø±s¡TÃ#·T ‘·quÛsÑ Ô¡ s¡÷|üeTTH˚ düà]+#·T#·T,
Ä e∫Ãq j·TTe≈£î&ÉT ‘·q uÛsÑ j Ô¡ T˚ j·Tì b˛*ø£qTã{Ïº dü+X¯sTT+#·T#·T, Hêø£+‘·
n<äècÕºe÷! eTs¡D+Ï ∫qyês¡T J$+∫e#·TÃ≥ m#·Ã≥HÓq’ >∑\<ë ! mes¡sTTq
<Ûä÷s¡TÔ&ÉT Ç≥T¢ ø£|ü≥y˚wüeTT <Ûä]+∫j·TT+&ÉTHê ! ˝Òø£ yÓTÆÁ‘˚sTT #Ó|æŒq
s¡ e ‘· e TTqT H˚ q T ìj· T eTeTT‘√ Hê#· ] +#· T ≥#˚ –]C≤Hê<∏ ä T &É T
Á|üdüqTï&ÉjÓT´Hê! •e⁄&ÉT Á|üdüqTï&ÉsTTq#√ <äT'KyÓT≥T¢+&É>∑\<äT ! •e⁄&ÉT
Á|üdqü Tï&ÉsTTq#√ <äT'KyÓT≥T¢&>É \∑ <äT! <äTs¡u¢ yÑÛ TÓ ~›jT· T˝Ò<Tä . nì ∫+‹+#·T#·T
#Ó*ø£‘ÓÔ‘√ ø£\dæ ‘·q >∑èVü≤eTTq≈£î d”eT+‹ì yÓ&É˝…qT.
sê»≈£îe÷s¡T&ÉT ‘·q q>∑se¡ TTqT düMT|æ+∫ Hê>∑|⁄ü Á‘·Tì X¯Á‘·TsêE\e<ä≈› î£
yÓ[¢ MTs¡T #·+Á<ë+>∑<äT&ÉT eTs¡DÏ+#Óqì uÛ≤$+∫ n‘·ì sê»éT|üVü≤]+∫
eè<äTΔ\sTTq n‘·ì ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ ã+~Û+∫‹] n‘·qT bÕ‘êfi¯eTTq≈£î yÓ[¢
düs¡ŒsêE‘√ ùdïVü≤yÓTTq]Ã Hê>∑ã\eTT yÓ+≥ì+&ÉTø=ì e#·TÃ#·THêï&ÉT.
MT≈£î ÁbÕDeTT\ MT<ä r|æj·TT+&ÓH˚ì yês¡\ ã+<Ûä$eTT≈£îÔ\ #˚dæ yê]
sê»éTT yê] ø=dü– n‘·ìì X¯s¡DTH=+<äT&ÉT ˝Òì#√ $TeTTà\e‘·&ÉT
düs¡«HêX¯qeTT #˚j·T>∑\&ÉT. nì #Ó|æŒ |ü+ô|qT. yês¡T Ädü+<˚X¯eTT $ì
uÛÑj·T|ü&ç ‘êeTT #˚dæq <äTwüÿè‘·eTTq≈£î e>∑∫ n‘·ì ì+<ä≈£î uÛÑj·T|ü&ç
eè<äTΔ˝…’q sê»<ä+|ü‘·T\ ø±sê>±s¡ $eTT≈£îÔ\ #˚dæ eÁdüÔuÛÑ÷wüD≤<äT\‘√
q\+ø£]+|üCÒdæ dæ+Vü‰düqeTTq ≈£Ls¡TÃ+ã&Éu…{Ïº bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫
e÷ n|üsê<ÛäeTT\ eTìï+∫ e÷ ÁbÕDs¡ø£åD #˚j·TT&Éì y˚&ÉTø=ì].
Hê>∑|ü⁄Á‘·T&ÉT Ç+Á<äùdq eTVü‰sêE‘√ MT ≈£îe÷s¡T&ÉT bÕ‘êfi¯ ˝Àø£eTT
qT+&ç πøåeTeTT>± e∫Ãe⁄Hêï&Éì #Ó|üŒ n{Ïº neTè‘·‘·T\éT>∑T yêø£éTT
$ì Vü≤s√¸Á<˚øe£ TT‘√ eT+Á‘·T\ |æ*|æ+∫ q>∑se¡ TT q\+ø£]+|üCdÒ æ |ü]yês¡
düy˚T‘·T&Ó’ uÛ≤s¡´‘√ ø£\dæ ≈£îe÷s¡Tì #·÷&É q>∑s¡ u≤Vü≤éTTq≈£î e#ÓÃqT.
Á|ü»\+<äs¡T Äq+<äuÛÑ]‘·T˝…’]. yêsTT<äéTT\T ÁyÓ÷¬>qT. »j·T»j·T
<Ûë«qeTT\T #Ó\πs¬>qT. #·+Á<ë+>∑<äT&ÉT ‘·+Á&çì m<äTs=ÿì Áù|eT‘√
qeTdüÿ]+#ÓqT. ‘·+Á&çj·TTqT ≈£îe÷s¡Tì Ä*+>∑eTH=]Ã Äq+<ëÁX¯óe⁄‘√
‘·&TÉ |ü⁄#·T ≈£îe÷sê ! ˙ $jÓ÷>∑eTT#˚ H˚qT X¯eeTTHÓ‹’ ì. b˛sTTq ÁbÕDeTT
e∫Ãq≥T\ ‹]– H˚&TÉ ìqTï #·÷&É>*∑ –‹ì. ∫s¡+J$ì ø£eTàì B$+#ÓqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 192
n|ü&ÉT #·+Á<ë+>∑<äT&ÉT ‘·*¢ì Ä*+>∑qyÓTTqs¡TÃø=ì ne÷à! H˚qT
|ü⁄Á‘·T&ÉqT>±qT, ˙≈£î X¯Á‘·Te⁄qT, H˚qT bÕ‘êfi¯eTTq düTKeTT>±H˚ ñ+{Ïì.
MTø±<äT'KeTT ø£*Z+∫‹ì. ‘·*¢ Vü≤è<äj·TeTT qe˙‘·eTTe˝… eTè<äTe⁄>∑
qT+&ÉTqT. me«&ÉT ø£]ƒqVü≤è<äj·TT&ÉsTT ‘·*¢ <äT'KeTT >∑T]Ô+#·&√ yê&ÉT
eT\eTT‘√ düeTeTT>∑ #Ó|üŒã&ÉTqT n{Ïºyêìì e÷qe⁄&ÉqT≥ #Ó\¢<äT. ‘·*¢øÏ
<äT'KeTT ø£*–+#·T eT÷s¡Tâ&ÉT @&ÉT»qàeTT\T dü+‘êqe]®‘·T&ÉsTT <ë]
Á<äeéTT‘√ u≤<ÛäH=+<äTqT. ‘·*¢ ãTTDeTT rs¡TÃø=qT≥¬øe«]øÏì
X¯ø£éTT>±<äT. ‘·*¢j·Tq kÕøå±‘·TÔ uÛÑyêìj·Tì XÊÁdüÔeTT\T #Ó|æŒq$. ø±q
‘·*¢øÏ $T+∫q <Ó’eeTT ˝Ò<äT nì Ç≥T¢ ‘·*¢H√<ë¬sÃqT. eT¨‘·‡eeTT‘√
Ç+Á<äùdq eTVü‰sêE ‘·q ≈£îe÷s¡Tì q>∑s¡eTTqT Á|üy˚•+|üCÒdæ sêE
uÛeÑ qeTTq≈£î >=ìb˛jÓTqT. yÓ+≥e∫Ãq Hê>∑≈î£ e÷s¡Tì eÁdüuÔ ÷ÑÛ wüDeTT\#˚
dü‘·ÿ]+∫ n‘·ì ˝Àø£eTTq≈£î |ü+|æ].
n|ü&ÉT Ç+Á<äùdqeTVü‰sêE ∫Á‘·es¡àeTVü‰sêE e<ä›≈£î <ä÷‘·\ <ë«sê
MT≈£îe÷¬sÔ Áe‘· Á|üuÛ≤eeTTq Hê ≈£îe÷s¡T&ÉT J$+∫ e#ÓÃqT. nqTyês¡ÔqT
‘Ó*j·TCÒôdqT. <ä÷‘·\<ë«sê ∫Á‘·es¡à ‘·qj·T\T¢&ÉT düTKeTT>∑ e#·TÃ≥
‘Ó\TdüTø=ì X¯óuÛÑyês¡ÔqT #Ó|æŒq <ä÷‘·qT eÁdüÔ uÛÑ÷wüDeTT\#˚ q\+ø£]+∫
Ç+Á<äùdq eTVü‰s¡EqT dü≈£î≥T+ãeTT>∑ s¡|æŒ+∫ eT¨‘·‡eeTT‘√
d”eT+‹ìì yê]øÏ n|üŒ–+#ÓqT. #·+Á<ë+>∑<äT&ÉT ‘êqT bÕ‘êfi¯eTT qT+&ç
‘Ó∫Ãq neTè‘·eTTqT s¡‘·ïeTT\qT dü+ø£\Œ eèø£å |òü\eTTqT uÛ≤s¡´ ø=dü¬>qT.
eT¨‘·‡eeTT‘√ #·+Á<ë+>∑<äT&ÉT uÛ≤s¡´‘√ ‘·q|ü⁄s¡eTTq≈£î $#˚ÃôdqT.
k˛eTyês¡ Áe‘· Á|üu≤Û eeTT e\q Hê<ä+|ü‘T· \T |ü~y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\T
düTKeTT>∑ sê»´bÕ\qyÓTTq]Ã]. >öØVü≤s¡T\ q]Ã+#·T≥#˚ d”eT+‹ì n{Ïº
|òü\eTT q+<ÓqT ø±q z düTyêdæ˙ ! H˚qT ˙j·T+<ä* Áù|eT‘√ Ç{Ïº
Áe‘·eTT|ü<˚•+∫‹ì. Bì Hê#·]+|ü⁄eTT. MT≈£î dü+‘êqeTT, kÂuÛ≤>∑éTT
nK+&ç‘·eTsTTq \øÏåàj·TT ø£\T>∑>∑\<äì Äos¡«~+∫].
n|ü&Ü <ä+|ü‘T· \T >∑Ts¡THê<∏Tä ì Ä»„ >¬ ø’ =ì ‘·eT Á>±eTeTTq≈£î b˛e⁄≥≈£î
dæ<äΔeT>∑T#·T+&É yê] ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T |ü⁄Á‘·<äs¡Ùq ˝≤\düT\sTT n#·Ã≥≈£î e∫Ã
»]–q $wüj·TeTT $ì Äq+<äuÛÑ]‘·T\j·TT >∑Ts¡TeT÷]Ôì |üPõ+∫
eT¨‘·‡e yÓTTq]Ã nK+&ÉeTT>∑ Áu≤Vü≤àD düe÷sê<ÛäqeTT >±$+∫
>∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„ ¬>’ø=ì Ä <ä+|ü‘·T\‘√ düVü≤ ‘·eT Á>±eTeTTq≈£î yÓ[¢].
>∑Ts¡TeT÷]Ô nqTÁ>∑Vü≤eTT e\q Ä <ä+|ü‘·T\T nwüº|ü⁄Á‘· ãVüQ<ÛäqeTT˝À
Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT >∑Ts¡TeT÷]Ôì >∑D>±|ü⁄s¡eTTq <ä]Ù+∫ yÓfi¯ó¢#·T+&ç].
Ç≥T¢ düeTdüÔ düTKeTT\qT yês¡T >∑Ts¡T ø£è|ü#˚ H=+~].
ø±q z HêeT<Ûës¡ø± ! mes¡sTT‘˚ ÁX¯<ëΔuÛÑ≈£îÔ\‘√ >∑Ts¡Te⁄ Hêsê~Û+‘·Ts√
yê]|ü≥¢ >∑Ts¡TeT÷]Ô Á|üdqü Tï&É>T∑ qqT≥˝À dü+X¯jT· y˚T$Tj·TT ˝Ò<Tä . #·ø¬ ÿs¡e˝…
dü‹eT<ÛTä s¡eTsTTq Ç{Ïº >∑Ts¡T∫Á‘·eTT ˙≈£î #Ó|Œæ ]. #˚‹ø£+ø£DeTT #·÷#·T≥≈£î
n<ä›eTT ø±e\j·TTHê ? Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ nqTuÛÑe >√#·s¡eTsTTq dü<äTZs¡TeT÷]Ô
jÓTTø£ÿ ø°]ìÔ $X‚w+æ ∫ #Ó|Œü qedüse¡ TT+&É<Tä . z ÁXÀ‘·˝≤sê ! MT≈£î Væ≤‘·eTT
#Óô|Œ<ä$qT&ÉT. >∑Ts¡THê<∏äTì uÛÑõ+#·T&ÉT. düsê«s¡údæ~Δ H=+<äT&ÉT. á
>∑Ts¡T#·]‘·eTTqT #·*y˚+Á<äeTT ì]à+|üã&çq~. düs¡«düT\uÛÑeTT Ç+<ä*
ø£<∏ëeTè‘·eTTqT j·T<∏˚wüºeTT>∑ bÕqyÓTTq]Ã <ÛäqT´\T ø£+&ÉT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~◊<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ ø£#êU≤´q+ÁdæÔjÓ÷ eT+Á‘êqs¡Ω ‘ês¡údüT>∑uÛ≤´<ä+
k˛eTÁe‘·+#·j·T' ÁbÕVü≤l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT
‘êˆˆ |ü‹Áe‘·≈£î k˛eTyês¡ Áe‘· eTVü‰‘·àéTTqT kÕ«$Tyês¡T #Ó|ü≥.
XÀ¢ˆˆ dü‘·ý˚Ty˚X¯«s√ ˝Àπø dü‘·´+ |ü<ëàÁ•‘êdü<ë ˆ
dü‘·éT÷˝≤ì düsê«DÏ dü‘ê´HêïdæÔ |üs¡+ |ü<äyéT ˆˆ
` l eT<ë«©àøÏsêe÷j·TDeTT njÓ÷<Ûë´ø±+&ÉeTT.
‘êˆˆ dü‘·ý˚T düs¡«˝Àø£ eéVü‰s¡eTT\≈£î eT÷\ø±s¡DyÓTÆq~. e÷qe⁄ì
dü+|ü<äj·TT dü‘·éTTô|’qH˚ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~. dü‘·éTT nqT dü÷ø£åà<Ûäs¡àeTT
düs¡«|ü<ës¡úeTT\˝À nqTdü÷´‘·yÓTÆ j·TTqï~. ˝Àø£eTTq dü‘·éTTqT $T+∫q
ñ‘·ÔeT <Ûäs¡àeTT eTs=ø£ÿ{Ï˝Ò<äT. nq>± dü‘·éTT ø£+fÒ e÷qe⁄ìøÏ |üs¡eT
ÁbÕeéT>∑T <Ûäs¡àeTT y˚s¡T˝Ò<äT. Ç~˝ÒìHê&ÉT Ç‘·s¡ <Ûäs¡àeTT ˝…ìïj·TTqïqT
ìÁwüŒjÓ÷»qeTT˝Ò.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 194
eTT|üŒ~Äs¡e n<Ûë´j·TeTT
l >∑DÒXÊj·T qeT' lqèdæ+Vü≤düs¡dü«‘Ó’« qeT'
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ »j·T»j·T
dæ<äΔeTT˙+Á<ë. MTs¡T uÛÑekÕ>∑s¡‘ês¡≈£î\T. ÁãVü≤àC≤„qT\T, nC≤„q‹$Ts¡
uÛ≤düÿs¡T\T, nC≤„qeTqT sêÁ‹ j·T+<äT >±&ÛÉeTT>∑ ìÁ~+#·T#·Tqï qqTï
>∑Ts¡T∫Á‘·eTqT uÛÒ] ÁyÓ÷sTT+∫ yÓT\≈£îe H=+~+∫‹]. z ∫qàj·÷‘·à
dü«s¡÷|ü ! MT e\q H˚qT dü+kÕs¡bÕs¡eTT H=+<äT#·THêïqT. nì düTÔ‹+#·
dæ<äΔeTTì n‘·ì uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ nuÛÑj·T$T∫Ã ô|’ø£<∏ëeè‘êÔ+‘·eTT ˙øÏ+~
$<ÛäeTT>∑ #Ó|ü#·THêïs¡T.
HêeT<Ûës¡ø±! C≤„qÁ|ü<äeT>∑T >∑Ts¡T#·]‘·eTTqT #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT.
>∑+<Ûsä «¡ |ü⁄s¡eTTq »]–q >∑Ts¡TeTVü‰‘·àéTTqT n+‘·jT· T #Ó|Œü düeTs¡T&ú >É ±qT.
n+<ä* kÕs¡eTTqT e÷Á‘·y˚T #Óô|Œ<ä.
Ä q>∑s¡eTTq H=ø£ yÓ’~ø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·&ÉT $<ë«+düT&ÉT.
$s¡≈£îÔ&ÉT. ø£s¡àe÷s¡Zìwüß˜&ÉT, Á|ü‹ Á>∑Vü≤yÓTTqs¡Ã&ÉT. |üsêqïeTT uÛÑTõ+#·&ÉT.
j·÷j·÷es¡eè‹Ô‘√ JeqeTT »s¡T|ü⁄#·T+&ÉTqT. n‹<∏Tä \ |üPõ+#·T#·T+&ÉTqT.
n‘·ì ø=ø£ uÛ≤s¡´>∑\<äT. uÛsÑ Ô¡ n≥T¢+&ÉT≥ ø±yÓT øÏweºü TT˝Òø£ m\¢|ü &ÉT eTTKeTT
e÷&ÉTÃø=ì, ø√|üdü«uÛ≤eeTT>± qT+&ÉTqT. Ä Á>±eTeTTq ¬ø+<äs√ uÛÑ≈£îÔ\T
e∫Ã eTècÕº q ïeTT\‘√ Áu≤Vü ≤ àDT\≈£ î dü e ÷sê<Û ë q\T #˚ d æ
<äøDåÏ *#·TÃ#·T+<äTs¡T. n|ü&ÉT }]yês¡+<äsT¡ düe÷sê<Ûqä \≈£î yÓ[fl n#·Ã≥
|üø±«qïeTT\qT Á|üX¯+dæ+#·T#·T+&É Ä Áu≤Vü≤àDTì uÛ≤s¡´ Ä e÷≥\T $ì
Ç≥T¢ $\|æ+#·kÕ¬>qT.
njÓ÷´! <Óe’ e÷ ! H˚H+Ó ‘· <äTs¡<èä wüeº +‘·Tsê\qT, <ä]Á<äT&Óq’ Ç{Ïº uÛsÑ qÔ¡ T
ô|+&Ü¢&çq+<äTq dü«|üïeT+<Ó’q eTècÕºqïeTT uÛÑTõ+∫ ms¡T>∑qT. ø£wüºeTT\T
e÷Á‘·y˚T nqTuÛÑ$+#·T#·THêïqT. Hê|üPsê«]®‘·eTT ã{Ïº Ç{Ïº V”≤qTì
uÛÑs¡Ô>∑bı+~ <ë]Á<äý˚T ì‘·éTqTuÛÑ$+#·T#·T+{Ïì. Á>±eTeTT˝Àì Ád”Ô
|ü⁄s¡Twü\+<äs¡T ì‘·éTT düe÷sê<Ûäq\≈£î yÓ[fl ‘·è|æÔ>∑ eTècÕºqïeTT\
≈£î&ÉT#·T#·THêïs¡T. yês¡T |üPs¡«yÓT+‘· düTø£è‘· yÓTTq]Ãs√— me¬s’q e∫Ã
eTT|üŒ~Äs¡e n<Ûë´j·TeTT 195
|æ\∫qqT Hê uÛÑs¡Ô düe÷sê<Ûäq≈£î b˛&ÉT >∑<ë ! <Ó’ee÷ ! H˚H˚$T#˚‘·TqT nì
$\|æ+#·T#·T+&ÉTqT.
Ç≥T¢+&É>∑ >∑D≤>±|ü⁄s¡eTTq ø=ø£ <Ûìä ≈£î&É>T∑ Áu≤Vü≤àDT&ÉT e∫Ã Áu≤Vü≤àDT\
<ä+|ür düy˚T‘·eTT>∑ düe÷sê<Ûäq #˚j·T<ä\∫ á yÓ’~ø£ Áu≤Vü≤àDTì &É÷
uÛ≤sê´düy˚T‘·eTT>∑ uÛÀ»qeTTq≈£î s¡eTàì ÄVü‰«ì+#ÓqT. n|ü&É‘·ì uÛ≤s¡´
uÛÑs¡ÔqT düMT|æ+∫ MTs¡T ÄeT+Á‘·DeTT q+^ø£]+#·T&ÉT Hê≈£î n+<ä]‘√
bÕ≥T eTècÕºqïeTT ‹qy˚&ÉTø£ >∑\<äT. eT+∫ <äøÏåDj·TT, q÷‘·q eÁdüÔeTT\T
>∑÷&É eTq≈£î \_Û+#·>\∑ e⁄. MT≈£î |üP]Ô>∑ Çwüeº TT ˝Ò≈î£ qï MT Ä»„ nsTTq#√
H˚HÓ’q b˛jÓT<äqHÓqT. Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT uÛ≤s¡´‘√ H˚qT |üsêqïeTT uÛÑTõ+#·qT.
˙ø£+‘·>∑ ø√]ø£jT· Tqï#√ yÓfió¯ e¢ THÓqT. n|ü&ÜyÓT dü+‘·sŒ¡ D#˚jT· T Áu≤Vü≤àDTì
düMT|æ+∫ Hê uÛÑs¡Ôsê&ÉT ø±ì H˚qT e÷Á‘·eTT MT düe÷sê<ÛäqeTTq≈£î
e#ÓÃ<äqqT n‘·&TÉ H˚qT <ä+|ü‘T· \qT |üPõ+∫ düe÷sê<Ûqä #˚jT· T dü+ø£\ŒeTT
#˚dæ‹ì >±q ˙ uÛÑs¡Ô sêì#√ ˙≈£î düe÷sê<ÛäqeTTq kÕúqeTT˝Ò<äT. e∫Ãq
Á‘√e yÓfió¯ fleTHÓqT, Ä e÷≥\ ø±yÓT ø£&TÉ e>∑∫ Hêsêj·TD≤ @$T ÁbÕs¡ãeΔ TT
H˚H˚$T#˚j·TT<äTqT. m+‘· <Ó’eV”≤qTsê\qT, Ç{Ïº uÛÑs¡ÔqT #˚dæø=qT≥ e\q
dü«|üïeT+<Ó’q s¡T∫ø£s¡yÓTÆq nqï yÓTs¡T>∑HÓ’‹ì, nì ∫+‹+#·T#·T
lqèwæ+Vü≤düs¡dü«rkÕ«$T yê]ø£>&Éπø– qeTdüÿ]+∫ yê]‘√ ì≥T¢
#Ó|üŒ<=&É¬>qT.
kÕ«MT Hê uÛÑs¡Ô Hêe÷≥ $q&ÉT á Á>±eTeTTq >=|üŒ düe÷sê<Ûäq
»s¡T>∑qTqï~. <ä+|ü‘T· \≈£î eÁdü<Ô øä DåÏ \‘√ uÛÀ»qeTT ô|≥º<sä ≥¡ düe÷sê<Ûqä
#˚j·TTyêsêVü‰ì+∫qqT Hê uÛÑs¡Ô n+<äT\ø£+^ø£]+#·T≥ ˝Ò<äT. ‘·eTs¡T
Hêj·T+<äT <äj·Tj·TT+∫ Hê uÛÑs¡ÔqT |æ*∫ düe÷sê<Ûäq≈£î yÓfi¯fle\dæq<äì
ÄC≤„|+æ ∫ Hêj·÷‘·à≈£î dü+‘√wüeTT >∑*–+#·T&ÉT nì BqTsê˝…’ ÁbÕ]ú+#ÓqT.
ÄyÓT yêø£éTT\≈£î kÕ«$Tyês¡T qe⁄«ø=ì Áu≤Vü≤àDTì |æ*∫ n‘·ì‘√
˙e⁄ Hêj·÷»„Á|üø±s¡eTT Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûäq≈£î uÛ≤s¡´‘√ ø£\dæ bıeTTà.
uÛ≤s¡´jÓTTø£ÿ eTH√yê|üqqT |üP]Ô#˚j·TT≥ uÛÑs¡Ô≈£î <Ûäs¡àeTT. ≈£î\ Ád”Ô jÓTTø£ÿ
eTqdüT‡ ø£wüºô|≥ºsê<äT. nì #Ó|üŒ Hê Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ ì≥¢HÓqT.
kÕ«MT! Hê≈£ î |ü s êqïeTT ‹q≈£ L &É < ä q T ìj· T eTeTT>∑ \ <ä T ø±ì
>∑Ts¡Tyêø£éTTqT $qìyês¡T sös¡eqs¡ø£eTTq ã&ÉT<äTs¡T>±q MTj·÷»„
qqTdü]+∫ nfÒ¢ yÓfiË¢<äqHÓqT. uÛ≤s¡´j·TT Äq+~+#ÓqT. uÛ≤sêúÛÑs¡Ô\T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 196
düe÷sê<Ûqä ≈£î yÓ[]¢ . j·T»e÷ì |æ‘è· Á|”‹>∑ dü+ø£*Œ+∫ <ä+|ü‘T· \ |üPõ+∫
≈£Ls¡TÃ+u…{Ïº |üø±«qïeTT\‘√ düVü≤ e&ç¶+∫ uÛÑTõ+|ü⁄eTHÓqT. n+<äs¡TqT
uÛÑTõ+#· ÁbÕs¡+_Û+∫].
Ä Áu≤Vü≤àD Ád”ÔøÏ e÷Á‘·eTT, ‘·q‘√bÕ≥T |ü+≈£îÔ\ j·T+<äT ≈£îø£ÿ\T,
|ü+<äT\T>∑÷&É, @ø£|ü+øÏÔì uÛÑTõ+#·T#·Tqï≥T\ >√#·]+#· ÄyÓT ndüVü≤´|ü&ç
˝Ò∫ n+<ä]‘√ ô|<ä›>∑ MTπs\ X¯«dü÷ø£s¡eTT\‘√ ø£\dæ yê{Ï ñ∫Ã¤wüºeTT\
uÛÑTõ+#·T#·THêïs¡Tμμ nì Äπøå|æ+∫ ‘·q uÛÑs¡Ô‘√ >∑÷&ÉqfÒ¢ #Ó|üŒq‘·&ÉT ìqTï
ô|+&Ü¢&ÉT≥#˚ Hêø°>∑‹ |ü{Ïºq~ nì #Ó|ü#·T |ü+øÏÔ qT+&ç ˝Ò#ÓqT. n|ü&ÉT
uÛ≤s¡úÛÑs¡Ô *s¡Te⁄s¡T >∑Ts¡TeT÷]Ô e<ä›≈£î e∫Ã]. kÕ«$Tyês¡T Ä Áu≤Vü≤àDÏ‘√
˙eTH√s¡<∏äeTT |òü*+#ÓHê ? e´s¡úeTT>∑ uÛÑs¡ÔqT |”&ç+∫‹$. |üsêqïdüTKeTT
‘Ó*dæq<ë ? nì n&ç¬>qT. ÄyÓT >∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫
kÕ«MT! Hê n|üsê<Ûeä TTqT ø£$å T+#·T&ÉT. ˝ÀuÛeÑ TT‘√ Hê uÛsÑ ≈Ô¡ î£ >∑÷&É <√wüeTT
|òüT{Ï+|üCÒdæ‹ì. ã˝≤‘êÿs¡eTT>∑ Hê uÛÑs¡ÔqT |üsêqïeTTq≈£î >=+b˛‹qHÓqT.
Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ ˙ <äTsêàs¡TsZ ê* e\q HêøÏf¢Ò nH˚ø£ <√wüeTT\T
yê{Ï\T¢#·Tqï$. Hê ìj·TeTeTT H˚&ÉT uÛÑ+>∑eTjÓT´qT. nìj·Tq >∑Ts¡TeT÷]Ô
Áu≤Vü≤àDTì‘√ ˙e⁄ ;Û‹\¢≈î£ eTT. H˚{‘Ï √ ÄyÓT ø√]ø£ |üP]Ô njÓT´qT Ç+<äT#˚
˙πø$Tj·TT <√wüeTT yê{Ï\<¢ Tä . Çø£ qT+&ç ÄyÓTj·TT ˙ j·÷»„ qqTdü]+#·TqT
nì #Ó|æŒ ‹]– Ç≥¢qT #·T+&ç].
<Ó’e|æ‘·èø±s¡éTT\j·T+<äT Áu≤Vü≤àDT&ÉT \_Û+#·ø£ ø£s¡à≈£î ˝À|üÁ|üdüøÏÔ
e#ÓÃqì ‘·|Œü ø£ uÛÀ»qeTTq≈£î yÓfió¯ ≥¢ Áu≤Vü≤àDTq≈£î <Ûsä à¡ eTT. ˝Òì#√ <√wüeTT
yê{Ï\T¢qT nì #Ó|üŒ Áu≤Vü≤àDT&ÉT $qj·÷eq‘·T&ÉsTT kÕ«MT! me] Ç+≥
uÛÑTõ+#·q>∑TH√, me]sTT+≥ uÛÑTõ+#·sê<√ Ä $wüj·TeTTqT |üP]Ô>∑ Hê≈£î
ôd\$+&Éì #Ó|üŒ >∑Ts¡TeT÷]Ô Ç≥T\ #Ó|ü#·T+&ÓqT.
Áu≤Vü≤àD√‘·Ôe÷! $qTeTT. •wüß´&ÉT >∑Ts¡T>∑èVü≤eTTq dü+X¯sTT+|üø£
uÛÑTõsTT+|üe#·TÃqT. y˚Tqe÷eT, |æ\¢ì∫Ãq e÷eT, kÕ<ÛäTe⁄\T k˛<äs¡T\T
yÓTT<ä\>∑Tyê] sTT+≥ uÛÑTõ+#·e#·TÃqT. ÁXÊ<äΔeTT\+<äT ø£s¡à˝Àe Á|üdüøÏÔ
e∫Ãq uÛÑTõ+∫ eTs¡THê&ÉT >±j·TÁr»|ü yÓTTq]Ãq X¯ó<äTΔ&É>∑TqT. ‘·*¢
<ä+Á&ÉT\#˚ ùde#˚sTT+#·Tø=qTyêì >∑èVü≤eTTq, ˝À_Û >∑èVü≤eTTq uÛTÑ õ+|üsê<äT.
ø£fi¯Á‘ê<äT\ |”&ç+∫ ãj·T≥ <Ûäs¡àyÓTTqs¡TÃyê]sTT+≥ ≈£î&ÉTesê<äT.
>∑]«sTT+≥qT, X¯ÁdüÔeTT‘√ J$+#·Tyêì sTT+≥, eT\¢j·TT<äΔeTT #˚j·TTyêì
sTT+≥, ãVæ≤wüÿè‘·TìsTT+≥, j·÷#·ø£ eè‹Ô‘√ J$+#·TyêìsTT+≥ Ç‘·sT¡ \≈£î
eT+Á‘√|ü<X˚ y¯ TÓ Tq]Ã ‘·<ë«sê J$+#·T Áu≤Vü≤àDTì+≥. Áø√~ÛsTT+≥, ≈£î\Ád”ìÔ
‘·´õ+∫qyêì sTT+≥, uÛÑs¡ÔqT ‘·´õ+∫q Ád”ÔsTT+≥ uÛÑTõ+|üsê<äT.
Ád”Ôõ‘·TìsTT+≥, <=+>∑‘·qeTT#˚dæ J$+#·TyêìsTT+≥, p<äe÷&ÉTyêì
sTT+≥, kÕïqyÓTTqs¡Ãø£ uÛTÑ õ+#·TyêìsTT+≥ dü+<Û´ä yês¡Ãì yêì >∑èVü≤eTTq,
<ëqeTT #˚j·TTyê]ì e<ä›ì n&ÉT¶ #Ó|üyê]+≥qT, ÁXÊ<äΔeTT\ Ä#·]+#·ì
yê]+≥qT, e&ûy¶ ê´bÕs¡eTT‘√ J$+#·T yê]+≥qT, Á<äyê´X¯‘√ »|üyTÓ Tqs¡TÃ
yê]+≥qT, $XÊ«dü |òü÷‘·≈£îì+≥qT, kÕ<ÛäTe⁄\ <˚«wæ+#·Tyêì sTT+≥qT,
>∑Ts¡Tì+<ä jÓTTqs¡TÃ yêìsTT+≥, ≈£î\<˚e‘·\ ‘·´õ+#·TyêìsTT+≥,
$~Ûìùw<Ûeä TT\T ˝Òø£ nìï#√≥¢qT uÛTÑ õ+#·Tyêì sTT+≥, |ü⁄Á‘·V≤” qTì sTT+≥,
≈£îe÷¬sÔqT n\T¢ì nee÷q|üs¡#·TyêìsTT+≥, ÄÁX¯eT <Ûäs¡àeTT\ $&ç∫
n<Ó’«‘·eTT #Ó|üyê] sTT+≥. nqTuÛÑeeTT ˝Òø£ u≤Vü≤éTTq≈£î n<Ó’«‘·eTT
|ü\T≈£îyê]+≥ uÛÑTõ+|üsê<äT.
Ç{Ï º dü ú \ eTT\ |ü s êqïeTT uÛ Ñ T õ+#· T ≥π ø Ç+Á~j· T yÓ ’ ø £ \ éTT
n˝≤Œj·TTwüéTT ãT~Δe÷+<äéTT |òüT{Ï\T¢qT. |üsêqïeTT uÛÑTõ+#·T yê]
bÕ|üeTT M]øÏ e#·TÃqT. |üsêqïeTT uÛÑTõ+#·T≥e\q e#·TÃ bÕ|üeTT
>√uÛÑ÷düTes¡í<ëqeTT\ d”«ø£]+#·T≥ e\q e#·TÃ bÕ|üeTTø£Hêï q~Ûø£eTT.
ne÷yêdü´ Hê&ÉT |üsêqïeTT uÛÑTõ+#·TH√ e÷düyÓTTq]Ãq |ü⁄DéTT
q•+#·TqT. X¯SÁ<äTì#˚ HêVüA‘·T&ÉsTT Áu≤Vü≤àDT&ÉT Áu≤Vü≤àD >∑èVü≤eTTq≈£î
uÛÀ»qeTTq≈£î b˛sê<äT. dü+‘êqeTT ø£\T>∑T |üs¡´+‘·eTT ≈£îe÷¬sÔsTT+≥
uÛÑTõ+|üsê<äT. dü÷s¡´ Á>∑Vü≤DeTT\j·T+<äT, dü÷‘·ø£eTT\+<äT <ëqeTT
|ü≥ºsê<äT me¬s’‘˚ Ä#ês¡eTTqT bÕ*+‘·Ts√ yê]øÏ <Ó’qéTT ˝Ò<äT.
<˚e‘·\+<äs¡T yê]øÏ ÄBÛqeTsTT j·TT+<äTs¡T. n{Ïºyês¡T düs¡«düTKeTT\
qqTuÛÑ$+‘·Ts¡T. Á|üdüTÔ‘·eTT ø£*ø±\eTTq Áu≤Vü≤àDT\T eT+<ë<ÛäT\sTT
kÕ«#ês¡<Ûäs¡àeTT\ ‘·´õ+∫]. ø±qH˚ <ä]Á<äT\sTT u≤<Ûä|ü&ÉT#·THêïs¡T nì
>∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|Œü Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ kÕ«MT! MTs¡T Á‹eT÷s¡eÔ ´‘ês¡T\T.
uÛÑø£Ô»Hê<Ûës¡T\T, <äj·Tj·TT+∫ Ä#ês¡ <Ûäs¡àeTT\ uÀ~Û+#·T&Éì ÁbÕ]ú+#·
>∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ eT+∫ Á|üX¯ï#˚dæ‹$. |üPs¡«eTT HÓ’$TXÊs¡DéTTq≈£î
|üsêX¯s¡eTVü≤]¸ sê>± ãTTwüß\T yê]ì dü‘·ÿ]+∫ Ä#ês¡eTT\ Á|ü•ï+∫].
n|ü&ÉT |üsêX¯s¡T&ÉT Ä eTVü≤s¡T¸\ πø$T#Óô|ŒH√ Ä $wüj·Ty˚T ˙≈£î H˚qT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 198
#Ó|ü#·THêïqT. kÕe<ÛëqT&ÉesTT $qTeTT nì á ÁøÏ+~ $<ÛäeTT>∑
Á|ü‹yês¡TqT Áu≤Vü≤àeTTVüAs¡ÔeTTq yÓT\≈£îe>±+∫ yÓ+≥H˚ >∑Ts¡Te⁄qT
dü à ]+|ü e \j· T TqT. nfÒ ¢ ÁãVü ≤ à $wü ß í eTùV≤X¯ « s¡ T \qT dü ÷ sê´~
qeÁ>∑V≤ü eTT\qT, düqø±<äT\qT, Hês¡<‘ä T· +ãTs¡T\qT, dæ<Tä \Δ qT, kÕ<ÛTä ´\qT,
|æ‘è· <˚e‘·\qT dü|dÔü eü TTÁ<äeTT\qT, dü|BÔü «|üeTT\qT, dü|sÔü T¡ ¸\qT, uÛ÷Ñ <˚$ì,
>√e⁄qT, qeTdüÿ]+∫ Á|üø£ÿqT+&ç ˝Ò∫ eT+eT÷Á‘√‘·‡s¡®q yÓTTq]Ã, bÕ<ä
Á|üø±å fi¯qeTT >±$+#·Tø=ì Ä#·eTq e÷#·]+#·e\j·TTqT. ÇfÒ¢ kÕïqeTTq≈£î
|üPs¡«eTT, ‘·sT¡ yê‘· n<Û√yêj·TTe⁄ $dü]+® ∫q|ü⁄&ÉT, uÛÀ»qeTTq≈£î|üPs¡«eTT,
‘·s¡Tyê‘·qT ‘·TeTTà e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘·qT Ä#·eTq e÷#·]+#· e\j·TTqT.
Ä#·eTqeTT ø=s¡≈î£ ñ<äøe£ TT düMT|üeTTq <=s¡øq£ |ü⁄&ÉT ≈£î&ç #Ó$ì ≈£î&ç#‹˚ ‘√
düèŒ•+#· e\j·TTqT. <äøDåÏ ø£seí¡ TTq ñ<äø£ <˚e‘·\T+<äTs¡T>±q Ä#·eTq |ò\ü eTT
e#·TÃqT. ns¡TD√<äjT· eTTes¡≈î£ e÷qdæøk£ Õïq e÷#·]+∫ Çwüº <˚e‘·\
düà]+#·e\j·TTqT. ns¡TD√<äj·TeTTø±>± ñ|üM‘·eTTqT ìM‹>∑ <Ûä]+∫
eT\eT÷‘√‘·‡s¡®dü e÷#·]+|üe\j·TTqT. ì\Teã&ç eT\eT÷Á‘√‘·‡s¡®q
yÓTTqs¡TÃyês¡T qs¡ø£ eTqTuÛ$Ñ +‘·Ts¡T. ìsYãTT‹ ~≈£îÿe>± yÓ[¢ eÁdüeÔ TT#˚ •s¡dTü ‡
ø£|ü ø=ì eTÚqeTT>∑ eT\eT÷Á‘√‘·‡s¡q® yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT.
|ü > ∑ \ T ñ‘· Ô s ¡ eTTKeTT>∑ q T, sêÁ‹ <ä ø Ï å D eTTKeTT>∑ q T
≈£Ls¡TÃ+&Ée\j·TTqT. dü÷s¡´#·+Á<äT\, qø£åÁ‘·eTT\ #·÷&Ésê<äT. ˙s¡T
\_Û+#·q|ü⁄&ÉT >∑+>∑qT düà]+∫ eT{Ïôº |‘¢ √ XÖ#·e÷#·]+#·e\j·TTqT. ‹]–
ñ<äø£eTT \_Û+#·>± j·T<∏ë$~Û>± XÖ#·eTT #˚dæø=qe\j·TTqT. n+‘·<äqTø£
H˚$Tj·TT uÛÑTõ+|üsê<äT. |ü⁄Déèø£åeTT\ÁøÏ+<ä, <˚yê\j·T düMT|üeTTq
eT\eT÷Á‘· e TT\ $dü ] ® + |ü s ê<ä T . X¯ ó ÁuÛ Ñ e TT>∑ eTè‹Ô ø £ q T rdæ ø =ì
eT\eT÷Á‘·kÕúqeTT\, bÕ<äeTT\, Vü≤düÔeTT\ X¯óÁuÛÑeTT>∑ ø£&ÉT>∑Tø=qe˝…qT.
sêÁ‹j·T+<äT, dü+ø£≥eTT\j·T+<äT, e÷s¡ZeT+<äT j·T<∏ëX¯øÏÔ XÖ#·
e÷#·]+#·e\j·TTqT. Ç≥T¢ XÖ#·e÷#·]+#·T≥#˚ <Ûäs¡àeTT dæ~Δ+#·TqT. ô|’
$<Ûeä TTq XÖ#·$~Û Hê#·]+∫ ‘·sT¡ yê‘· ñ<äøe£ TT ≈£î&ç #˚‹ ˝ÀìøÏ ñ<ä]Δ DÏ‘√
rdæø=ì πøX¯yê~ HêeTeTT\ qT#·Ã¤]+#·T#·T Ä#·eTqeTT #˚j·Te\j·TTqT.
á $<ÛëqeTT >∑Ts¡Te⁄ e\q Á>∑Væ≤+#·e\j·TTqT. kÕïqeTT, eeTqeTT,
uÛÀ»qeTT, |òü\Vü‰s¡eTT, X¯àXÊq>∑eTqeTT, Ç‘·s¡T\ bÕ<äÁ|üøå±fi¯qeTT á
ì$T‘·eÔ TT\ j·T+<äT Ä#·eTq e÷#·]+#·e\j·TTqT. Ä#·eTqeTT #˚jT· T≥#˚
Äj·TTwüéTT, Äs√>∑éTT eè~Δ H=+<äTqT. eTTK <äTs¡Z+<Ûä HêX¯qeTT ø=s¡≈£î
<ä+‘· <ÛëeqeTT #˚jT· e\j·TTqT. eTTfi¯fl #Ó≥T¢ Hê]πøfi¯ eèø£eå TT, Ks¡÷s® e¡ TT,
yÓTT>∑* yÓTT<ä\>∑T #Ó≥¢ ø±wüºeTT\‘√ <ä+‘·<ÛëeqeTT #˚j·Tsê<äT. #·+Á&É,
y˚T&ç, eTiÏ,¿ ñ‘·sπÔ DÏ yÓTT<ä\>∑T |ü⁄D´ eèø£eå TT\ |ü⁄\¢\ rdæø=ì <ä+‘·<ëÛ eq
yÓTTq]Ã Ä |ü⁄\¢\qT HÓ’s¡è‹ ~≈£îÿ>∑ bÕs¡y˚j·Te\j·TTqT. nq+‘·s¡eTT
|üHÓï+&ÉT |üsê´j·TeTT\T >∑+&É÷wüeTT ˝≤#·]+|üe\j·TTqT. ‘·s¡Tyê‘·
kÕïqeTT #˚j·Te\j·TTqT.
ÁbÕ‘·' kÕïeTT#˚ ‘˚»düT‡ ã\eTT, Äj·TTwüéTT eè~Δ>±+#·TqT. <äT'dü«|üï
<√wüeTT q•+#·TqT. Á|ü»„ eè~Δ>±+#·TqT. <ë]Á<äéTT, ∫+‘·\T, XÀø£eTT
‘=\>∑TqT, dü+ø£≥eTT\+<äT, s√>∑eTT e∫Ãq|ü⁄&ÉT, »\eTT \_Û+#·q|ü⁄&ÉT
, nX¯øÏÔj·T+<äT uÛÑdüàkÕïqeTT, >√<Ûä÷[kÕïqeTT, uÛÖeTkÕïeTT, (eT{Ïº)
Ä#·]+#·e\j·TTqT. $wüßídüàs¡DeTT, >∑Ts¡<äs¡ÙqeTT, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\
bÕ<ärs¡úeTTqT Áb˛øÏå+#·Tø=qT≥ Ç$ #˚j·TT≥#˚ kÕïqeTT#˚dæq |òü\eTT
dæ~+Δ #·TqT. <äè&Û>É ±Á‘·T&ÉT »\kÕïqy˚T #˚jT· e\j·TTqT. ÄX¯≈î£ \Ô T >∑èVü≤düT\ú T
ñc˛í < ä ø £ e TT‘√ kÕïqe÷#· ] +|ü e#· T ÃqT. ñc˛í < ä ø £ e TT‘√
kÕïqeTT#˚j·TTq|ü⁄&ÉT dü+ø£\ŒeTT ‘·s¡ŒDeTT #˚j·Tsê<äT. ñc˛í<äø£eTTqT,
o‘√<äø£eTT‘√ ø£*|æ >±j·TÁ‹ yÓTT<ä\>∑T eT+Á‘·eTT\‘√ q_ÛeT+Á‹+∫
kÕïqe÷#·]+|ü e\j·TTqT. |ü⁄Á‘√‘·Œ‹Ô, dü+Áø±+‹, ÁXÊ<äΔeTT, Áe‘·eTT\T,
|üs¡«ø±\eTT\j·T+<äT y˚&ç ˙{Ï kÕïqeTT ìwæ<äΔeTT. q~j·T+<äT q~øÏ
(Á|üyêVü≤eTTq≈£î) m<äTs¡T>∑ kÕïqeTT #˚j·Te\j·TTqT. eT+>∑fi¯ kÕïqeTT
(‘·\+≥T) Ä~yês¡eTTq »«s¡Á|ü<äeTT, k˛eTyês¡eTTq ø±+‹Vü‰ìj·TT,
eT+>∑fi¯yês¡eTT eTs¡DeTTqT, ãT<Ûäyês¡eTT ◊X¯«s¡éTTqT, >∑Ts¡Tyês¡eTT
<Ûqä Vü‰ìj·TT, X¯óÁø£yês¡eTT |ü⁄Á‘·V‰ü ìj·TT, X¯ìyês¡eTT dü+|ü‘T· qÔ T Ç#·TÃqT>±ø£
$#ê]+∫ Ä#·]+#·e\j·TTqT. eTT‘Ó’Ô<äTe\>∑T Ád”Ô\T ì‘·éTT •s¡'kÕïq
e÷#·]+#·sê<äT. ÄX¯øÏÔ j·T+<äT >∑+>∑qT düà]+#·Tø=qT#·T ÄÁs¡› (‘·&ç)
eÁdüÔeTT‘√ X¯Øs¡eTTqT X¯óuÛÑÁ|üs¡#·Tø=ìq#√ kÕïq|òü\eTT sê>∑\<äT.
ø±cÕj·÷eTT s¡ø£ÔeTT Js¡í eÁdüÔeTT M{Ïì <Ûä]+∫ #˚j·Tã&ÉT |ü⁄DéTT
sêø£ådüT\≈£î b˛>∑\<äT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 200
Áu≤Vü≤àDT\≈£î X‚«‘·ÁedüeÔ TT ÁX‚we˜ü TT $wüßuí ≈ÑÛ î£ \Ô >∑Tyês¡T, >√|æ#+· <äqeTT‘√
}s¡Δ«|ü⁄+Á&ÉeTT\qT, uÛÑdüàeTT‘√ Á‹|ü⁄+Á&ÉeTT\qT <Ûä]+#·e\j·TTqT,
Äj· T TcÕÿeTT&É T eT<Û ä ´ Áy˚ * ‘√&É q T, eTTeTT≈£ å î e⁄ uÛ Ñ > ∑ e HêïeT
düàs¡DyÓTTqs¡TÃ#·T#·T nHê$Tø£‘√>±ì ‘·s¡®ì‘√ >±ì}s¡Δ«|ü⁄+Á&ÉeTT
<Ûä]+#·e˝…qT. Ç≥T¢ }s¡Δ«|ü⁄+Á&É Á‹|ü⁄+Á&ÉeTT\ <Ûä]+∫q#√ Vü≤]Vü≤s¡T\T
dü+‘√wæ+#Ó<äs¡T.
<äs¡“¤\‘√ |ü$Á‘·eTT <Ûä]+∫ |æ‘·è‘·s¡ŒDeTT\ #˚j·Te\j·TTqT. <äs¡“¤
\_Û+#·ì#√ >∑]fi¯ yÓTT<ä\>∑T ‘·èDeTT\T <äs¡“¤≈£î Á|ü‹ ì~Û>∑ yê&Ée#·TÃqT.
<äs¡“¤≈£î eT÷\eTTq s¡TÁ<äT&ÉT, eT<ÛäéTTq $wüßíe⁄, nÁ>∑uÛ≤>∑eTTq •e⁄&ÉT
ìedæ+‘·Ts¡T, ø±q <äs“¡ ¤ bÕ|üHêX¯qeTT, <ëqeTT#˚jT· Tq|ü⁄&ÉT »bÕ<äT\+<äT,
y˚<ë<Û´ä j·TqeTT, ëTeTT\j·T+<äT |æ‘è· ø£sà¡ \j·T+<äT düTes¡í s¡»‘·eTTÁ~ø£\
<Ûä]+#·e\j·TTqT. ã+>±s¡T ñ+>∑s¡eTT <˚eø£s¡à\+<äTqT, yÓ+&ç ñ+>∑s¡eTT
|æ‘·èø£s¡à\ j·T+<äTqT Á|üX¯düÔeTT. ã+>±s¡T ñ+>∑s¡eTT nHê$Tø£ Áy˚*øÏq
yÓ+&ç ñ+>∑s¡eTT ‘·s¡®ìj·T+<äTqT <Ûä]+#·e\j·TTqT. jÓ÷>∑ |ü≥ºeTTqT
<Ûä]+#·e\j·TTqT. qes¡‘·ï eTTÁ~ø£qT <Ûä]+#·Tyê]øÏ bÕ|üeTT+&É<äT.
jÓ÷>∑|ü≥ºeTTqT <Ûä]+#·T≥, >∑j·TÁXÊ<äΔeTT bÕ<äTø£\T Ç$ Je‹Œ‘·èq≈£î
ìwæ < ä Δ e TT\T. kÕïqyÓ T Tq]Ã ‹\ø£ e TT <Û ä ] +∫ dü + <Û ë é+<ä q
e÷#·]+#·e\j·TTqT.
ÁbÕ+‘·'ø±\eTTq qø£Áå ‘·eTT\T+&É ÁbÕs¡+_Û+|üã&ÉT dü+<Û´ä ñ‘·eÔ TeTìj·TT,
qø£åÁ‘·eTT\ ˝À|æ+∫q ‘·<äT|ü] #˚j·Tã&ÉT dü+<Ûä´ eT<ÛäéTeTìj·TT, Ábı<Ó›øÏÿ
#˚jT· ã&ÉT dü+<Û´ä n<Ûeä TeTìj·TT, nfÒ¢ kÕj·T+ø±\eTT dü÷s¡´Á|üø±X¯eTT+&É>∑
ÁbÕs¡+_Û+|üã&ÉT dü+<Ûä´ ñ‘·ÔeTeTT. dü÷s¡T´&ÉT ndüÔ$T+∫q ‘·s¡Tyê‘·
Ä#·]+|üã&ÉT dü+<Ûä´ eT<ÛäéTeTT qø£åÁ‘√<äj·TeTT ‘·s¡Tyê‘· #˚j·Tã&ÉTq~
n<Û ä e TeTT. nfÒ ¢ eT<Û ë ´Vü ≤ ï ø±\eTTq e÷<Û ë ´Væ ≤ ïø£ d ü + <Û ä ´ j· T T
Ä#·]+|üe\dæjT· Tqï~. •K ã+~Û+∫ Ä#·eTq yÓTTq]Ã ÁbÕD≤j·÷eTeTT#˚dæ
ñ<äø£eTT‘√ ‘·q nej·TeeTT\qT, Áb˛øÏå+#·Tø=qe\j·TTqT. nq+‘·s¡eTT
eT+Á‹+∫q ñ<äø£eTTqT bÕqyÓTTqs¡Ãe\j·TTqT.
dü÷s¡T´q≈£î ns¡ÈéTTqT eT÷&ÉT|üsê´j·TeTT\T Çe«e\j·TTqT. ì‘·éTT
eT+<˚VüQ\qT sêø£ådüT\T eTT|üŒ~ eT÷&ÉT ø√≥¢eT+~ dü÷s¡´>∑eTqeTTqT
ìs√~Û+‘·Ts¡T. eTq#˚ ìe«ã&ÉT ns¡ÈéTT eÁC≤j·TT<ÛäeTsTT yês¡\
bÕs¡Á<√\TqT. ø±q ns¡ÈéTT dü÷s¡T´q≈£î Á|ü‹yês¡T Ç#·TÃ≥ ÁX‚düÿs¡eTT.
ns¡È$T∫Ã#˚‘· ñ<äø£eTT rdæø=ì Ä dü÷s¡´&˚H˚qT. dü÷s¡T´&˚ |üs¡e÷‘·à nì
uÛ ≤ $+#· T #· T Ä ñ<ä ø £ e TTqT ‘· q #· T ≥T Á|ü < ä ø Ï å D eTT>∑ |ü & É T q≥T
Á‹|üŒe\j·TTqT. nq+‘·s¡eTT >±j·TÁr »|üe÷#·]+#·e\j·TTqT.
ø±cÕ˜dqü eTTq »|æ+#·T≥#˚ <äT'KeTT j·TXÀVü‰ìj·TT, ãTTDu≤<Ûj ä T· T sê‹MT<ä
»|æ+#·T≥#˚ yê´~Ûj·TT, ≈£îXÊdüqeTTq eoø£s¡DeTTqT, bÕ|üHêX¯qeTT,
s√>∑ìeè‹Ôj·TT, uÛÑdüàeTTj·T+<äT Äs√>∑éTT, ø£+ãfi¯eTTq düTKeTT.
ø£ècÕíõqeTTq C≤„qeTT yê´Á|òü÷õqeTTq \øÏåàj·TT, yÓ÷ø£åeTT dæ~Δ+#·TqT
>±q $#ê]+∫ ‘·>T∑ ÄdüqeTTq ≈£Ls=Ãì eTqdüT‡qT @ø£Á>±|üs∫¡ eT+Á‘·»|ü
e÷#·]+#·e\j·TTqT.
eT+Á‘·eTT »|æ+#·Tyê]ì bÕ|üeTTqT+&ç s¡ø+åÏ #·TqT. ªeTμj·Tq eTqdüT‡.
ªÁ‘·μ j·TqÁ‘êDeTT nì ns¡eú TT |ü]+ƒ #·Tyê]ì s¡ø+åÏ #·Tq~ >±q eT+Á‘·eTì
kÕs¡øú H£ êeT <Ûj
˚ T· eTjÓT´qT. ª»μ nq »qà$#˚Ã<¤ øä e£ TT ª|üμ nq bÕ|üHêX¯qeTT.
nì Ç≥T¢ »|üX¯u≤›s¡úeTT XÊÁdüÔeTT\#˚ ìs¡«∫+#·ã&ÓqT. >±j·TÁreT+Á‘·eTT
nìï y˚<äeTT\≈£î eT÷\eTT. >±j·TÁr eT+Á‘·»|üeTT#˚ @e<äbÕsƒ¡|òü\eTT
\_Û+#·TqT. >±j·TÁr »|üyÓTTqs¡Ãì yêì »qà e´s¡úeTT. »|üe÷\qT #˚‘·
<Û ä ] +∫ eT+Á‘· » |ü yÓ T Tqs¡ Ã e\j· T TqT. e÷\qT ÁbÕ‘· ' ø±\eTTq
Hê_Ûøe£ T\eT+<äTqT, eT<Ûë´Vü≤ïeTTq Vü≤è<äjT· kÕúq eT+<äT , kÕj·T+ø±\eTT
eTTKdüMT|üeTTq+<äTqT ñ+#·Tø=ì »|æ+|üe\j·TTqT. Á|üyêfi¯eTT\T
(|ü>∑&ÉeTT\T) düŒ¤{Ïø£eTT\T eTÚøÏÔø£eTT\T dü«s¡íeTDT\T, s¡TÁ<ëø£å\T,
≈£îX¯Á>∑+<∏äT\T M{Ï‘√ #˚j·Tã&çq e÷\\T Áø£eTeTT>∑ ÁX‚wü˜eTT\T, e÷\qT
Á‹|üq|ü&ÉT X¯ãe› TT ø±sê<äT. eT+Á‘·eTTqT Ç‘·sT¡ \ e<ä› ≈£L*>± Á<äeéTTqT
rdæø=ì »|æ+#·sê<äT. »|æ+#·Tq|ü⁄&ÉT >√fi¯fl‘√ X¯Øs¡eTTqT >√øÏø=qT≥.
Ç‘·s¡T\‘√ dü+uÛ≤wæ+#·T≥ #˚j·Tsê<äT. n>∑‹q q≥T¢ »]–q uÛÑ>∑e+‘·Tì
düà]+#·e\j·TTqT. »|æ+#·Tq|ü⁄&ÉT ìÁ<ä, Äe*+‘·\T, n<Û√yêj·TTe⁄\T
e∫Ãq#√ ≈£î&ç#Ó$ düàè•+∫ dü÷s¡T´ì>±ì >√e⁄qT>±ì #·÷&Ée˝…qT.
eT+Á‘·eTT »|æ+∫ dü÷s¡T´ìdüT‹Ô +∫ ~π>e› ‘·\≈£î ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î >∑Ts¡Te⁄q≈£î
qeTkÕÿs¡eTT ˝≤#·]+∫ ‘·q >√Á‘·eTT qT#·Ã]+∫ ‘êHê#·]+∫q dü+<Ûë´ø£sà¡
|ò\ü eTTqT áX¯«s¡Tq ø£]Œ+|üe\j·TTqT. nq+‘·se¡ T–ïj·T+<äT nwü<º e˚ ‘·\≈£î
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 202
ôVAeTeTT #˚j·Te\j·TTqT. ‘·s¡Tyê‘· y˚<äeTT>±ì ^‘·\T yÓTT<ä\>∑T uÛÑøÏÔ
Á>∑+<∏äeTT\>±ì |ü]ƒ+#·e˝…qT. |æ‘·s¡T\, <˚e‘·\, ãTTwüß\T ‘·s¡ŒDeTT\#˚
‘·è|æÔ|üs¡#·e\j·TTqT. á $<ÛëqeTT XÊÁdüÔeTT ‘Ó*dæq ô|<ä›\<ë«sê
Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. BbÕe[Hê&ÉT j·TeTTì düà]+∫ n‘·ì HêeTeTT\
qT#·Ã]+#·T#·T j·TeTTì Á|”‹>∑ ‘·s¡ŒD$T∫Ãq bÕ|üeTT\T s√>∑eTT\T
q•+#· T qT. X¯ ì |” & ç ‘=\>∑ T qT. n|ü e Tè‘· T é⁄>∑ ÷ &É ‘=\>∑ T qT.
e÷|òTü e÷düeTTq ø£ècÕíw$ºü THê&ÉT ;Ûwßü àq≈£î Á|”‹>∑ ‘·sŒ¡ D $T∫Ãq dü+e‘·‡s¡
bÕ|üeTT q•+#·TqT. Ç≥T\ ì‘·éTT mes¡T dü‘·ÿs¡à Hê#·]+‘·Ts√ yês¡T
ÇVü≤|üs¡eTT\ düTKeTT\ qqTuÛÑ$+‘·Ts¡ì l>∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àDTq≈£î
#Óô||üŒqì dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ q≈£î ì‘·éTT e÷qe⁄\#˚ qeX¯´ø£seÔ¡ ýÓTqÆ
Ä#ês¡|ü<äΔ‹ qT|ü<˚•+#ÓqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.

XÀ¢ˆˆ Áu≤Vü≤àD≤´<äTdü‡«uÛ≤e+jÓ÷ìyêsê´Væ≤ïø£ eTT‘·ÔeT+,
X¯X¯+dü Áu≤Vü≤àD≤j·÷kÂ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT.
uÛ≤ˆˆ |üsêqï uÛÀ»qeTT X¯«dü÷ø£s√∫Ãwüeº TT‘√ düe÷qeTì ìs¡÷|æ+#·T≥.
dü÷ˆˆ Á‹ dü‘·´dü´ uÛÑøÏÔπse >∑Øj·Td”, uÛÑøÏÔ πse >∑Øj·Td” ˆˆ
` Hês¡<äuÛÑøÏÔ dü÷Á‘·eTT\T
‘êˆˆ uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î HêeTs¡÷bÕ<äT\T ˝Òe⁄. nsTTqqT CÀ<ÛäHês¡úeTT
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT |üs¡eTT, ì‘·éTT, dü‘·éTT nì e∫+∫]. n{Ïº uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î
uÛÑøÏÔ ùdj·TT≥j˚T, nq>± yêìì Á‹X¯ó~Δ>± Áù|$T+#·T≥j˚T ñ‘·ÔeT
uÛÑ»q+ãeT>∑TqT, eTTe÷à{ÏøÏq<˚ j·TT‘·ÔeTeTT.
eTT|üŒ~@&Ée n<Ûë´j·TeTT 203
eTT|üŒ~@&Ée n<Ûë´j·TeTT
l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' l >∑D|ü‘·j˚T qeT' l >∑Ts¡TuÛÀ´ qeT'
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT ô|’ ø£<qä∏ T #Ó|Œü eTq dæ<eΔä TTì Ç≥T¢ #Ó|ü #·THêï&ÉT. kÕøå±‘·TÔ
Hêsêj·TD dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q >∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àDTì‘√ ‹]– <Ûäs¡àeTT\
#Ó|ü#·THêï&ÉT.
˙#·C≤‹ yêì e\q y˚<äeTT\ |üs¡*øÏ+∫q >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ <Ûäs¡àeTT\
#Ó|ü≥˝À H˚$T Á|üj·÷dü' >∑Ts¡TeT÷]Ô >∑èVü≤düú <Ûäs¡àeTT\ #Ó|ü#·THêïs¡T.
Á|ü‹yês¡TqT Ç+≥ eT+∫ >∑+<ÛäeTT, H˚‹ì, eTDT\qT, ‹\qqT,
ø£ècÕíõqeTTqT ñ+#·Tø=qe\j·TTqT. >√e⁄qT b˛wæ+#·e\j·TTqT. <˚e|üP»
ì‘· ´ eTT ‘· | ü Œ ø£ #˚ j · T e\j· T TqT. <˚ y ê>±s¡ e TTqT X¯ ó ÁuÛ Ñ e TT>∑
qT+#·Tø=qe\j·TTqT. ÄdüqeTTq düTœjÓÆT ≈£Ls=ÃìÁ‹ø±\eTT\ <˚e⁄ì
|üPõ+#·e\j·TTqT. neø±X¯eTT ˝Òì#√ Ábı<äT›q c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√qT
eT<Ûë´Vü≤ïeTTq |ü+#√|ü#ês¡eTT\‘√&ÉqT kÕj·T+ø±\eTTq ˙sê»q
e÷Á‘·yÓTÆqqT düeT]Œ+∫ uÛÑ>∑e+‘·Tì Äsê~Û+#· e\j·TTqT. e÷qe⁄&Ó’
»ìà+∫ uÛÑ>∑e+‘·Tì |üPõ+#·ìyê&ÉT |òüTÀs¡ qs¡ø£eTTq |ü&ÉTqT. n–ï
j·T+<äT>±ì »\eTTq+<äT>±ì dü÷s¡´ìj·T+<äT>±ì <˚e⁄ì |üPõ+|üe#·TÃqT.
e÷qdæø£|üP» dü«sêZ|ües¡ZeTT\ H=dü+>∑TqT. eT<ÛäéTT\≈£î eT+&É\eTTq
|üP»j·TT, n<ÛäeTT\≈£î $Á>∑Vü≤eTT\ |üP»j·TT nedüs¡eTT. >√e⁄qT,
Áu≤Vü≤àDTì>∑÷&É uÛ>Ñ e∑ <ë“¤eeTT‘√ |üPõ+|üe#·TÃqT. >∑Ts¡Te⁄qT |üPõ+#·T≥#˚
Á‹eT÷s¡TÔ\T dü+‘·dæ+‘·Ts¡T ø£*j·TT>∑eTTq e÷qe⁄\≈£î >∑Ts¡Te⁄ q+<äT
uÛÑ>∑e<ë“¤eeTT ø£\T>∑T≥ <äTs¡¢uÛÑeTì ‘·\∫ n{Ïºyê]øÏ >±qT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
kÕ\Á>±eT•\, qs¡à<äu≤DeTT, Ç≥T¢ •˝≤s¡÷|üeTT <ë˝…ÃqT. ø±q
kÕ\Á>±e÷s¡ÃqeTT. •e ‹+>±s¡ÃqeTT #˚j·Te\j·TTqT düs¡«bÕ|üeTT\T
ø£åsTT+#·TqT.
>∑ T s¡ ÷ |ü < ˚ X ¯ e T+~ n‘· q T #Ó | æ Œ q $<Û ä e TTq $Á>∑ V ü ‰ sê<Û ä q
yÓTTqs¡Œe\j·TTqT. uÛÑøÏÔ‘√ Hêsê~Û+#·Tyê]øÏ •\j·TT, ø±wüºeTT>∑÷&É <˚e⁄&Ó’
n;ÛwüºeTT\ H=dü+>∑TqT.
|”sƒ¡eTTq ≈£Ls¡TÃ+&ç dü+ø£\ŒeTT Hê#·]+∫, ÁbÕD≤j·÷eT yÓTTq]Ã
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 204
|üPC≤Á<äeéTT\ dü«j·TeTT>∑ |ü]o*+∫ ñ<äø£eTT‘√ Áb˛øÏå+#·e˝…qT. ‘·q
Çwüº<˚e‘ê $Á>∑Vü≤eTTqT m<äT≥ dæ+Vü‰düqeTTq qT+∫ <äøÏåDeTTq
X¯+KeTTqT, yêeTuÛ≤>∑eTTq |òTü +≥qT ñ+#·e˝…qT. <˚e⁄ì MT<äqTqï yÓqTø£{Ï
ìsêà\éTTqT ‘=\–+∫ B|üeTTyÓ*–+∫ >∑D|ü‹ì |üPõ+∫, >∑Ts¡Te⁄qT
düà]+∫|”sƒ¡|üP» Hê#·]+#·e\j·TTqT. eTT+<äT>∑ <ë«s¡bÕ\≈£î\ |üPõ+∫
‘·q Çwü<º e˚ ‘ês¡÷|üeTTqT Vü≤è<äjT· eTTquÛ≤$+∫ Äs¡÷|üyT˚ u≤Vü≤éTTqqTqï
$Á>∑Vü≤eT+<äT ÄVü‰«q yÓTTqs¡Œe\j·TTqT. uÛÑ>∑e+‘·T&˚ dü«j·TeTT>∑ e∫Ã
‘·q m<äT≥qTï≥T\ uÛ≤$+#·T#·T es¡Tdü>∑ dæ+Vü‰düqeTT, bÕ<äéTT, ns¡´Z eTT,
Ä#·eT˙j·TeTT, eT<ÛTä |üsÿ¡ eTT kÕïqeTT, yÓTT<ä\>∑T ñ|ü#ês¡eTT\‘√ |üPõ+∫
Äe⁄bÕ\T yÓTT<ä\>∑T |ü+#·>e∑ éTT\‘√ y˚<eä T+Á‘·eTT\ |ü]+ƒ #·T#·T n_Ûùwø£
yÓTTq]Ã X¯ó<äΔeÁdüÔeTT‘√ uÛÑ>∑e+‘·Tì $Á>∑Vü≤eTT ‘·T&ç∫ |”sƒ¡eTTMT<ä qT+&ç
ÁX¯<äΔ‘√ eÁdüÔeTT, >∑+<ÛäeTT, j·TCÀ„|üM‘·eTT*∫Ã |üPõ+∫ nq+‘·s¡eTT
düT>∑+<ÛäÁ<äeéTT‘√ |ü⁄wüŒeTT\‘√, nø£å‘·\‘√ |üPõ+|üe˝…qT.
‘Ó\ì¢ |ü⁄wüŒeTT\T ÁX‚we˜ü TT\T, |ü#Ã· ì, ms¡T|ü⁄ |ü⁄wüŒeTT\T eT<Û´ä eTeTT\T.
q\¢ì $∫Á‘·|ü⁄ s¡+>∑T\Tø£\ |ü⁄wüŒeTT\T n<ÛäeTeTT\T. |ü⁄s¡T>∑T\T ‹ìq
|ü⁄wüŒeTT\T yê] ÁøÏ+<ä ã&çq$, ÁøÏ+<ä{Ïs√Eq Á‘Ó+|üã&çq |ü⁄wüŒeTT\T
<˚e|üP»≈£î es¡®éTT\T. e÷πs&ÉT<äfi¯eTT\≈£î ô|’ìj·TeTeTT e]Ô+#·<äT.
|ü<äàeTT\T, Hê>∑πødüs¡eTT\T dü+ô|+>∑, eT˝…¢, C≤õ, ø£\Te á C≤‹
|ü⁄wüŒeTT\T |üP»ø£s¡ΩeTT\T. õ˝Ò¢&ÉT |ü⁄wüŒeTT $wüßí|üP» ø£s¡ΩeTT>±<äT.
ã÷s¡T>∑T|ü⁄e⁄« |üP»ø£sΩ¡eTT ø±<äT. •e⁄ì yÓ\>∑, yÓTT–*, <ëìeTà, e≈£îfi¯eTT
á |ü⁄wüŒeTT\‘√ |üPõ+|üsê<äT. >∑D|ü‹ì ‘·T\dæ‘√&ÉqT <˚$ì >∑]ø£‘√&ÉqT
|üPõ+|üsê<äT, Ç≥T¢ $#ê]+∫ <˚e⁄ì |üPõ+∫ <Ûä÷|üeT]Œ+|üe˝…qT.
nq+‘·s¡eTT B|üeTT düeT]Œ+∫ HÓ’y˚<äéTT uÛÑ>∑e+‘·Tì m+<äT≥
qT+#·e\j·TTqT— <˚e⁄&ÉT uÛÒõ+∫q≥T\ uÛ≤$+∫ nq+‘·s¡eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì
Vü≤düÔÁ|üøå±fi¯q yÓTTq]Ã ‘ê+ã÷\eTTqT |òü\düy˚T‘·eTT>∑ q]Œ+∫ ˙sê»q
MTj·Te\j·TTqT. nq+s¡‘·eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì bÕ<äeTT\j·T+<äT |ü⁄cÕŒ+»*
düeT]Œ+∫ Á|ü<äøÏåD yÓTTq]Ã kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüÿ]+|üe˝…qT nfÒ¢
‘·*¢<ä+Á&ÉT\, >∑Ts¡Te⁄\, Áu≤Vü≤àDT\>∑÷&É qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.
qeTkÕÿs¡ $<ÛëqeTT #Óô|Œ<ä $qTeTT. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ düMT|æ+∫ bÕ<äeTT\≈£î
qeTdüÿ]+#·e\j·TTqT. |üPE´\T, ô|<ä›\T e#·TÃ≥ #·÷&É m<äTπs–
qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT. düuÛÑ≈£î ˇø£ÿ |üsê´j·Ty˚T qeTdüÿ]+#·e˝…qT.
>∑Ts¡Te⁄\≈£î qeTdüÿ]+#·Tq|ü⁄&ÉT ‘·q ≈£î&çV≤ü düeÔ TT‘√ >∑Ts¡Tì ≈£î&çbÕ<äeTTqT,
m&ÉeTVü≤düÔeTT‘√ m&ÉeTbÕ<äeTTqT düŒè•+∫ kÕcÕº+>∑eTT>∑ yÓ÷ø±\T,
eø£ å ' dü ú \ eTT, eTTKeTT uÛ Ñ ÷ $TøÏ ‘· s ¡ T >∑ T q≥T\ kÕ–\ã&ç
qeTdüÿ]+#·e\j·TTqT. yÓ÷ø±\T yÓTT<ä\T bÕ<ë+‘·eTT ‘·q Vü≤düÔeTT‘√
düŒè•+#·e˝…qT. ‘·*¢ ‘·+Á&ç, >∑Ts¡Te⁄, b˛wü≈£î&ÉT, uÛÑj·TVü≤s¡Ô, nqï<ë‘·,
düe‹‘·*¢, |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT, CÒ´wü˜ÁuÛ≤‘·, |æ‘·èÁuÛ≤‘·, e÷‘·èÁuÛ≤‘·, C≤„qeè<äTΔ\T
Ms¡+<äs¡T>∑÷&É >∑Ts¡Te⁄‘√ düe÷qT\T>±q qeTkÕÿs¡eTTqø£s¡TΩ\T.
nC≤„qT\T, ‘·qø£qï ‘·≈£îÿe ej·TdüT‡>∑\yês¡T kÕïqeTT#˚j·TTyês¡T,
dü$T<Ûä\T, |ü⁄wüŒeTT\T yÓTT<ä\>∑T edüTÔe⁄\ >=ìe#·TÃyê&ÉT, ëTeTT
#˚j·TT#·Tqïyês¡T, <Ûäq>∑]«‘·T\T, ø√|üeTT‘√ qTqïyês¡T, eT÷s¡Tâ\T M]øÏ
qeTdü ÿ ]+|ü s ê<ä T . X¯ e eTTq≈£ î qeTdü ÿ ]+|ü s ê<ä T . @ø£ V ü ≤ dü Ô e TT‘√
qeTdüÿ]+|üsê<äT.
Á|ü‹yês¡TqT nsTT<äT $<ÛäeTT˝…’q bÕ|üeTT\qT ì‘·éTT >±$+‘·Ts¡T.
n$ |ü+#·d÷ü qeTT\ì nqã&ÉTqT. Ç{Ïº bÕ|üeTT\ #˚jT· ì>∑èVü≤ùdú ñ+&É&TÉ .
n$j˚Teq ø£‹Ô, ‹s¡T>∑*, s√ø£* M{Ï‘√ ì|ü‘√, ˙{Ï‘√ N|ü⁄s¡Tø£≥º‘√
»s¡ T >∑ T bÕ|ü e TT\T, á bÕ|ü e TT\T b˛>∑ \ +<ä T \≈£ î yÓ ’ X ¯ « <˚ e eTT
#˚jT· e\j·TTqT. nq>± e+≥#˚jT· ã&çq |ü<ës¡eú TTqT <˚e‘·\≈£î |æ‘s· T¡ \≈£î,
uÛÑ÷‘·eTT\≈£î, ãTTwüß\≈£î, n‹<∏äT\≈£î≈£L&É q]Œ+∫ X‚wæ+∫q |ü<ës¡úeTT
j·T»„X‚wüeTì uÛ≤$+∫ uÛÑTõ+#·e\j·TTqT. n{§¢qs¡s¡TÃ≥#˚ ì‘·éTT
>∑èVü≤düTìú #˚ #˚jT· ã&ÉT |ü+#·d÷ü qeTT\qT bÕ|üeTT\ e\q ø£\T>∑T <√wüeTT
q•+∫ <˚e‘·\e\q ∫‘·Ô X¯ó~Δø£\yê&É>∑TqT.
uÛÀ»qø±\eTTq me¬s’q q‹~∏>±e∫Ãq ≈£î\eTT>±ì >√Á‘·eTT>±ì
Á|ü•ï+#·ø£ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉqT uÛ≤eeTT‘√ uÛÀ»q $T&Ée\j·TTqT. j·TeT<Ûsä à¡ sêE
n‹~∏ |üP» #˚jT· Tyê]ì Hê˝Àø£eTTq≈£î >√ìsêe<äì› ‘·q <ä÷‘·\‘√ #Óô|ŒqT.
n‹~∏ |üP»#˚ düs«¡ <˚‘\· |üPõ+∫q |ò\ü eTT e#·TÃqT. n‹~∏øÏ bÕ<äÁ|üø±å fi¯q
yÓTTq]Ãq |æ‘·è<˚e‘·\T ‘·è|ü⁄Ô\>∑T<äTs¡T. n‹~∏ uÛÑTõ+∫q ÁãVü≤à $wüßí
eTùV≤X¯«s¡T\T ‘·è|æÔ>±+‘·Ts¡T. n‹~∏ >±] ÁãVü≤à#ê]>±ì _Ûø£å≈£îe∫Ãq
yÓ’X¯«<˚eeTT HÓ’y˚<äéTT ø±≈£îqïqT ‘·|üŒø£ _Ûø£åìe«e\j·TTqT. n{Ïºyê]øÏ
Çe«ã&çq ˇø£ ø£ãfi¯eTT y˚Ts¡Te+‘·j·T>∑TqT. yês¡T Á‘ê>∑T bÕqØj·TeTT
düeTTÁ<äeT+‘·>± eè~Δj·T>∑TqT. n{Ïº n‹~∏ì $&ÉHê&ç uÛÑTõ+#·Tyê&ÉT
eTs¡T»qàj·T+<äT ≈£îø£ÿjÓÆT ‘·s¡Tyê‘· >±&ç<äjÓÆT |ü⁄≥TºqT. e&ç¶+#·T|ü⁄&ÉT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 206
|ü+øÏÔuÛÒ<äeTT #˚j·TT≥ eTVü‰bÕ|üeTT uÛÑTõ+#·Tyês¡T bÕ<äeTT\T, #˚‘·T\T,
eTTKeTT ˙{Ï # ˚ ø£ & É T >∑ T ø=ì uÛ Ñ T õ+#· e \j· T TqT. eTÚqeTT>±
‘·÷s¡TŒeTTKeTT>± ≈£Ls¡TÃ+&ç uÛÑTõ+|üe\j·TTqT.
e&ç¶+#·T#√≥ ˙{Ï‘√ Ä*øÏ ÁeTT>∑TZy˚dæ n+<äT <˚e‘·\ HêVü‰«ì+∫
n#·Ã≥|üÁ‘·eTT+∫ e&ç¶+#·e\j·TTqT. eT+&É\eTT #˚j·Tø£ uÛÑTõ+#·Tyê]
j·Tqïs¡düeTT, sêø£ådüT\, |æXÊ#·eTT\ bÕ\>∑TqT. |æ‘·èø±s¡éTT\+<äT
ñ‘·Ôs¡|ü⁄ eTTKeTT>∑ uÛÑTõ+|üe\j·TTqT. eT÷\\≈£î eTTKeTT+&ÉTq≥T\
≈£Ls=Ãì uÛÑTõ+|üsê<äT. >∑èVü≤düTú&ÉT yÓ+&ç ã+>±s¡eTT ‘êÁeTbÕÁ‘·\+<äTqT,
|ü<àä |ü˝≤X¯ |üÁ‘·eTT\+<äTqT uÛTÑ õ+|üe#·TÃqT. ˝ÀVü≤bÕÁ‘·\+<äT, eÁdüeÔ T+<äT,
uÛ÷Ñ $TMT<äqT uÛTÑ õ+#·sê<äT. ø±+dü´bÕÁ‘·jT· +<äT uÛTÑ õ+#·T≥#˚ Äj·TTwüéTT
es¡ÃdüT‡ eè~ΔjT· >∑TqT. ø±+dü´bÕÁ‘· uÛÀ»qeTT, nuÛ´Ñ +>∑qeTT, ‘ê+ã÷\eTT
Ç$$<Ûeä \≈£î, j·T‘·T\≈£î ìwæ<eΔä TT. |ü‹‘·T\ Á|üøÿ£ q ì&ÉTø=ì uÛTÑ õ+#·sê<äT.
ø=+#ÓeTT nqïeTTqT uÛÑTõ+#·Tq|ü⁄&ÉT ≈£î&ç Á|üø£ÿq H˚\MT<ä ∫Á‘·>∑T|ü⁄Ôì
ù|s¡T‘√ ã*>± q]Œ+∫ uÛÑTõ+|üe\j·TTqT. uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ‘·q˝À qT+&ç
uÛTÑ õ+#·T#·THêï&Éìj·TT, ‹qã&ÉT nqïeTT ÁãVü≤à dü«s¡÷|üeTìj·TT uÛ≤$+#·T#·T
uÛÑTõ+|üe\j·TTqT. eTTKeTT˝À ìeTT&ÉTq+‘· e÷Á‘·y˚T eTT<ä› #˚dæ H√≥
ô|≥Tº ø =qe\j· T TqT. HÓ s TT´, bÕj· T dü e TT, \eDeTT |ü Á ‘· e TT˝À
X‚wüeTT+#·sê<äT. m&ÉeT bÕ<äeTTq #˚sTT ô|{Ïº uÛÑTõ+|üsê<äT. yÓ÷ø±\T≈£î
ãj·T≥ #˚sTT ô|≥Tºø=ì uÛÑTõ+#·sê<äT. #·|ü&É>∑T q≥T\ ‹qsê<äT ˙s¡T
Á‘ê>∑sê<äT. ì\Teã&ç >±ì ‹s¡T>∑T#·T >±ì ˙s¡T Á‘ê>∑sê<äT. s¡»dü«\qT,
≈£îø£ÿqT, #·+&Ü\Tì #·÷#·T#·T uÛÑTõ+#·sê<äT.
Ád”Ô\T q\¢ì eÁdüÔeTT <Ûä]+∫>±ì, >√∫ ˝Òø£>±ì e&ç¶+#·sê<äT. uÛÑTõ+∫
˝Ò∫ >∑+&É÷wüeTT ˝≤#·]+∫ Vü≤düÔeTT ø£&ÉT>∑Tø=q e\j·TTqT. bÕ<äÁ|üøå±fi¯q
yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT. ÄVü‰s¡eTT Js¡eí TT ø±>∑\+<äT\≈£î n>∑dTü ´Ô ì, ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí ,
ã&Éu≤–ïì düà]+#·e\j·TTqT. ‘êeTdü |ü<ës¡eú TT\ uÛTÑ õ+#·sê<äT. ≈£îø£ÿ\T,
ø±≈£î\T |æ\¢\T düŒè•+∫q nqïeTT ‹qsê<äT. #·~› nqïeTT ‹qsê<äT.
sêÁ‘·T\+<äT dü|üÔMT Ä~yês¡eTT\+<äT ñdæ]ø£ |ü#·Ã&ç ‹qsê<äT. uÛÑTõ+∫
‘ê+ã÷\eTT y˚dæø=qe\j·TTqT. j·TT‘·T\T, ÁãVü≤à#ês¡T\T, $<Ûäe\T,
s¡»dü«\˝…q’ Ád”\Ô T ‘ê+ã÷\eTT y˚døæ =qsê<äT. kÕj·T+ø±\eTT |ü⁄sêDeTT\T
düÁ<äZ+<∏äeTT\T ô|<ä›\e\q $qe\j·TTqT.
dü÷s¡T´&ÉdüÔ$T+#·T düeTj·TeTTq≈£î ‹]– dü+<Ûäýê]Ã ëT yÓTTq]Ã
>∑Ts¡Te+<äq e÷#·]+|üe\j·TTqT. sêÁ‘·T\+<äT \|òTü Te⁄>∑ uÛTÑ õ+#·e\j·TTqT.
C≤eTT Ábı<äT›b˛e⁄es¡≈£î düÁ<äZ+<∏äeTT\ |ü]ƒ+∫ ‘êqT ~qeT+‘·j·TT #˚dæq
ø£s¡àq+‘·qT áX¯«s¡Tq ø£]Œ+∫ X¯j·Tì+#·e\j·TTqT. ‘·÷s¡TŒ, <äøÏåDeTT\
•s¡eTT+∫ >±ì Á|üyêdüeTT\+<äT |ü&eÉ Ts¡>∑ •s¡eTT+∫>±ì X¯jT· ì+#·e˝…qT.
ñ‘·Ôs¡eTT>∑ •s¡eTT+∫ mqï&ÉTqT X¯j·Tì+|üsê<äT. uÛÑs¡Ô‘√ X¯j·Tì+#·T Ád”Ô
˙\ eÁdüÔeTT <Ûä]+|üsê<äT. s¡‹ø±\eTTq B|üeTT+&Ésê<äT. s¡»dü«\ nsTTq
Ád”Ô˝À Hê\Ze ~qeTTq s¡$T+∫q Ä˝≤Œj·TTwüà+‘·T&É>∑T ø=&ÉT≈£î ø£\T>∑TqT.
nsTT<äe ~qeTTq ø£q´ø£, Äs¡e ~qeTTq |ü⁄Á‘·T&ÉT »ìà+‘·Ts¡T. Ád”Ô,
|ü⁄s¡Twüß\T s¡‹ø±\eTTq m{ÏºuÛ≤eeTT >∑\yês¡T>∑ qT+<äTs√ n{Ïº dü+‘êqy˚T
ø£\T>∑TqT nì á $<ÛäeTTq >∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àDTì‘√ Ä#ês¡ <Ûäs¡à
eTT|ü<˚•+∫ Ä#ês¡eTTqT |ü]bÕ*+#·Tyê]+≥ <Ó’qéTT+&É<äT. yês¡T
Äj·TTwüà+‘·T˝…’ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ H=+~ düTœ+‘·Ts¡T. yê]øÏ ø£*ø±\ uÛj Ñ T· eTT
˝Ò<Tä . yês¡T ø±\eTè‘·Té⁄ >¬ \T‘·Ts¡T. n|üeTè‘·Té⁄ yês¡\H˚$T #˚jT· >∑\<äT?
ø±q Áu≤Vü≤àD≤ ˙≈£î Ä#ês¡ <Ûsä à¡ eTT#Ó|Œæ ‹ì. ˙e⁄ |üsêqï$Tø£ MT<ä $dü]+® ∫
<Ûäs¡àÄ#·]+∫ düTœ+|ü⁄eTì Äos¡«~+∫]. Áu≤Vü≤àDT&ÉTqT uÛ≤s¡´‘√ ø£\dæ
>∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ qeTdüÿ]+∫ Ä»„rdæø=ì yÓ[fl nfÒ¢ Ä#·]+∫ ÇVü≤|üs¡
kÂKéTT\ H=+<ÓqT. Ç{Ïº >∑Ts¡T#·]‘·eTT HÓe«s¡T Áe<ä‘Δ √ $ì Ä#·]+#Ó<sä √
n{Ïºyês¡T eT÷s¡Tâ\T düVæ≤‘·eTT ñ‘·ÔeTC≤„q dü+|üqTï\T ø±>∑\s¡ì dæ<äΔeTTì
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ düø£è<˚e Á|üeHêïj·T ‘·yêd”à‹#· j·÷#·‘˚ ˆ
nuÛÑj·T+ düs¡«uÛÑ÷‘˚uÛÑ´' <ä<ëy˚T´‘·Á<ä«‘·+ eTeT
` l eT<ë«©àøÏ sêe÷j·TDeTT j·TT<äΔø±+&ÉeTT
‘êˆˆ ˇø£ÿkÕ] Hê≈£î Á|ü|üqTï&Ó’q yêìøÏ H˚qT ˙ yê&ÉqT ˙ uÛÑè‘·T´&Éq>∑T
qqTï ÁuÀe⁄eTTμμ nì yêÁ>∑÷|üeTTq ÁbÕ]ú+∫q yêìøÏ uÛÑj·TùV≤‘·Te⁄˝…’q
düs¡«uÛÑ÷‘·eTT\ qT+&ç uÛÑj·TeTT ˝Ò≈£î+&ÉTq≥T¢ ÁuÀ‘·TqT. Ç~ Hê Bø£å.
nq>± m{Ïº ‘ês¡‘·eTéTTqT >∑<äTì+|üø£, nÁX¯sTT+∫q<˚ ‘·&Ée⁄>±
Á|ü‹yêìøÏq s¡ø£åD ì‘·TÔqì uÛ≤eeTT.
(X¯s¡D≤>∑‘·Tì $wüj·TeTTq ‘·qø£s¡Ôe´ ìwü˜≈£î Á|ü‹C≤„s¡÷|üeTTq Ç+<äT
lsêeTT&ÉT ‘Ó\T|ü⁄#·THêï&ÉT. Bìì lsêeT #·s¡eT XÀ¢ø£eT+<äTs¡T.)
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 208
eTT|üŒ~mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT
ñbÕdüHêø±+&É ÁbÕs¡+uÛÑeTT
z+ ne<Ûä÷‘· ∫+‘·q+ l>∑Ts¡T<˚e‘·Ô »j·T z+
l <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T qeT' l >∑D|ü‘·j˚T qeT' l >∑Ts¡TuÛÀ´ qeT'
»j·T »j·T lqèdæ+Vü≤düs¡dü«r »j·T »j·T
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ >∑Ts¡TeTVü‰‘·àéTTqT
$ìq ø=\~j·TT Ç+ø£qT $qe\j·TTqqT ‘·èwüí n~Ûø£eT>∑T#·Tqï~. ø±q
<äjT· j·TT+∫ ‘·sT¡ yê‘· »]–q >∑Ts¡T#·]Á‘·qT Hê≈£î $ì|æ+∫ Hê eTqdüT‡qT
XÊ+‹ |üs¡#·T&Éì ÁbÕ]ú+#· dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
˙ Á|üX¯ïe\q Hê≈£îqT ø£&ÉT dü+‘·düyÓTÆq~. ˙ì$T‘·ÔeTT >∑Ts¡T ø£<∏äqT
eT<Ûä´ eT<Ûä´ eTs¡#·T#·Tqï Hê≈£î ‹]– düà]+#·T uÛ≤>∑éTT |òüT{Ï+#·T#·Tqï~.
>∑+<Ûsä «¡ |ü⁄se¡ TTq »]–q ∫Á‘·yTÓ qÆ >∑Ts¡T©\ H=ø£{Ï #Ó|ü #·THêïqT $qTeTT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô eTVü‰‘·à«eTTqT $ì nH˚ø£ eT+~ <Ûìä ≈£î˝…q’ uÛ≈Ñ î£ \Ô T >∑D>±|ü⁄s¡eTT
e∫Ã >∑Ts¡TeT÷]Ôì <ä]Ù+∫ yê]øÏ •wü´ düyT˚ ‘·eTT>∑ |üø±«qïeTT\‘√ _Ûø\å£ T
#˚j·TT#·T+&Ó&ç yês¡T. Ç≥T¢ ì‘·éTT n#·≥ Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûäq\T
»s¡T>∑T#·T+&Ó&$ç . Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûqä y˚T ˝Òì ~qy˚T ø±q sê≈£î+&ÓqT.
Ç≥T¢+&É H=ø£~qeTTq ø±X¯é>√Á‘·E&Ó’q uÛ≤düÿs¡T&ÉqT ù|s¡T>∑\ ˇø£
;<ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«$Tyê]øÏ _Ûøå£ #˚jT· e\j·TTqqT ø√]ø£‘√ >∑D>±|ü⁄s¡eTT
e∫Ã uÛøÑ ‘ÔÏ √ kÕ«$T yê] bÕ<äeTT\≈£î kÕcÕº+>∑eTTq e+<äq e÷#·]+#ÓqT.
;<ä yê&É>∑T≥#˚ eTT>∑TZs¡≈£î e÷Á‘·eTT dü]b˛e⁄ ‘·+&ÉT\eTT\qT $T–*q
|ü<ës¡úeTT\qT ô|’ Ks¡TÃ≈£î>±qT ‘·–q+‘· Á<äeéTTqT ‘·q ÁedüÔeTTq
eT÷≥>∑{Ïºø=ì e∫Ã eTsƒ¡eTTq ìedæ+#ÓqT. Ä ~qeTTq düe÷sê<ÛäqeTT
#˚j·TTyês¡\#˚ HêVü‰«ì+|üã&ç n+<ä]‘√ bÕ≥T ‘êqTqT uÛÑTõ+∫
sêÁ‹ø±\eTTq dü«düeú TT>∑ eTsƒe¡ TTqH˚ ìÁ~+#ÓqT. Çf…ì¢ ï~qeTT˝À >∑&#É qÓ T.
n‘·ìøÏ ‘êqT ‘Ó∫Ãq dü«\Œ |ü<ës¡úeTT‘√ kÕ«$Tyê]øÏ _Ûø£å #˚ôd<äqì
#Ó|ü≥≈£î>∑÷&É dæ>∑Z>∑T#·T+&ÓqT.
kÕ«$Tyê] •wüß´\T Ç‘·ì e\q Ç‘·ì n_ÛÁbÕj·TeTTqT Á>∑V≤æ +∫ n‘·ìì
eTT|üŒ~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT 209
|ü]Vü≤dæ+∫ ˇø£ÿ]¬ø’q dü]b˛ì |ü<ës¡úeTT‘√ •wü´düy˚T‘·eTT>∑ kÕ«$Tyê]øÏ
_Ûø£å m≥T¢ #˚j·T>∑\e⁄ ? n≥T¢ #Ó|ü≥≈£î ˙≈£î dæ>∑ZsTTq ˝Ò<ë ? πs|ü⁄ ˙e⁄
‘Ó∫Ãq |ü<ës¡úeTT e+&ç ;<äyê]øÏ e÷<Ûä÷ø£s¡eTT ô|≥TºeTì]. Ç≥T\
eT÷&É T HÓ \ \T »]¬ > qT. ì‘· ´ eTT kÕ«$Tyê]‘√ bÕ≥T ‘êqTqT
düe÷sê<ÛäqeTTq uÛÑTõ+∫ sêÁ‹ ‘êqT ‘Ó∫Ãq kÕe÷Á–eT÷≥ ‘·\ÁøÏ+<ä
ì&ÉTø=ì Hê≈£î kÕ«$Tyê] _Ûø£å#˚j·TT uÛ≤>∑éTT ˝Òø£b˛jÓT>∑<ë ! n+<äs¡T
qqTï |ü]Vü≤dæ+#·T#·THêïs¡T. <Óe’ V”≤qT&ÉT H˚H$˚ T #˚jT· T<äTqì $#ê]+#·T#·T
ìÁ~+#·T#·T+&ÓqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô düs«¡ E„\T>± uÛ≤düÿs¡Tì uÛøÑ øÔÏ Ï dü+‘·d+æ ∫ ˇø£ ~qeTTq q‘·ìì
|æ*∫ sπ |ü⁄ ˙y˚ e÷≈£î _Ûøj å£ TÓ Tqs¡TÃeTT. X¯ó∫>∑ bÕø£ yÓTTqs¡TÃeTT. nq n‘·&TÉ
Äq+<äu]ÑÛ ‘·T&Ó’ eTs¡THê&ÉT |üD´M~ÛøÏ yÓ[¢ ‘·q e<äq› Tqï Á<äeéTT‘√ HÓsTT´
XÊø£eTT\T ‘Ó∫Ã kÕïq yÓTTq]Ã bÕø£eTT#˚jT· ÁbÕs¡+_Û+#ÓqT. n<˚ ~qeTTq
eT]jÓTTø£sT¡ kÕ«$Tì _Ûø≈å£ î£ ÁbÕ]ú+#· kÕ«$Tyês¡T á ~qeTTq uÛ≤düÿs¡T&ÉT
_Ûø#å£ j
˚ T· TqT>±ø£ M\T˝Ò<ìä ]. Áu≤Vü≤àDT\+<äsT¡ Vü‰ <Óe’ e÷ ! ì‘·éTT kÕ«$T
yê]‘√bÕ≥T eTècÕºqïeTT uÛÑTõ+#·T#·T+{Ï$T. H˚&û ;<ä Áu≤Vü≤àDT&Ó≥T¢
‘·≥düeú TjÓT´qì ∫+‹+#·T#·T+&É >∑Ts¡TeT÷]Ô n~ Á>∑V≤æ +∫ yês¡\‘√ MTs¡+<äsT¡
ì‘·éTTe˝… ≈£î≥T+ã düyT˚ ‘·eTT>± e∫Ã Hê e<äH› ˚ uÛTÑ õ+|ü⁄&Éì j·Tì].
Á>±eTdüT\ú T kÕ«$Tyê] e<ä› •wüß´\#˚ ìe«ã&çq |ü<ës¡eú TT #ê\ >∑\<äT >±q
eTqø£+<äs≈¡ î£ >∑÷&É bÕø£eTT #˚sTT+‘·Ts¡ì uÛ≤$+∫ yÓ[fl].
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 210
>∑Ts¡TeT÷]Ô uÛ≤düÿs¡Tì |æ*∫ á ~qeTT m≈£îÿe eT+~ Áu≤Vü≤àDT\T
uÛÀ»qeTTq øπ ‘Ó+#Ó<sä T¡ . ø±q oÁ|òTü eTT>∑ bÕø£eTT #˚jT· TeTq Hê Áu≤Vü≤àDT&ÉT
bÕø£eTT dæ<äΔeTjÓT´qHÓqT. kÕ«$Tyês¡T Áu≤Vü≤àDTì‘√ ˙e⁄ q~e<ä›≈£î yÓ[¢
Áu≤Vü≤àDT\‘√ bÕø£eTT dæ<äΔyÓTÆq~ >∑Tsê«»„ njÓT´qT >±q MTs¡+<äs¡T
oÁ|òüTeTT>∑ uÛÀ»qeTTq≈£î s¡+&Éì |æ\T|ü⁄eTì #Ó|üŒ Hê Áu≤Vü≤àDT&ÉT q~øÏ
yÓ[fl Áu≤Vü≤àDT\‘√ bÕø£eTT dæ<äΔeTsTTq~ $TeTTà\ uÛÀ»qeTTq≈£î s¡eTàì
>∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|æŒs¡ì j·Tq yês¡T ˙e⁄ #˚dæq bÕø£eTT‘√ kÕ«$Tyê]øÏ
_Ûøj
å£ TÓ Tqs¡TÃeTT, kÕ«$Tyês¡T e÷ ø£+<äs≈¡ î£ e+≥ #˚sTT+#Ó<sä T¡ . Ä\düéTT
ø±>∑\<äT. Ç|ü&˚ e∫Ã @$T #˚ôd<äeTT ? ø±q sêeTì ìsêø£]+∫].
n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ kÕ«MT _Ûø£å≈£î <äj·T#˚j·TT&ÉT.
Áu≤Vü≤àDT\T H˚&ÉT e÷ >∑èVü≤eTT\+<˚ uÛÑTõ+#Ó<äeTì @y˚TyÓ÷ #Ó|ü#·T
|ü]Vü≤dæ+#·T#·THêïs¡ì #Ó|üŒ kÕ«$Tyês¡T H˚qT Áu≤Vü≤àDT\+<ä]‘√ ø£\dæ
_Ûø£å#˚j·TT<äTqT ø±ì ˇ+≥]>∑ ˙ _Ûø£å d”«ø£]+#·Tyê&ÉqT >±qT nì j·Tq
Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«$T yê] eTVæ≤eT ‘Ó*dæq yê&ÉT>∑≥#˚ yê] yêø£éTT
ø±eT<Û˚qTeì eTqdüT‡q $X¯«dæ+∫j·TT kÕ«$T yê]‘√ kÕ«MT ! MTj·÷»„≈£î
H˚qT ã<äTΔ&ÉqT. ø±ì Hê yêø£éTTqT yês¡T $X¯«dæ+#·T≥ ˝Ò<äT H˚H˚$T
#˚j·TT<äTqq kÕ«$T yês¡T ‘·q •wüß´ì |æ*∫ ˙e⁄ yÓ[fl Áu≤Vü≤àDT\Tq+<äs¡
yÓ+≥H˚ uÛÀ»qeTTq ø±Vü‰«ì+|ü⁄eTT nì |ü+|ü n‘·&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„qT
yês¡\‘√ #Ó|üŒ yês¡+<äs¡T kÕïqeTT ˝§q]Ã eTsƒ¡eTTq≈£î e∫Ã].
n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T Áu≤Vü≤àDTì‘√ ˙e⁄ M\s¡q+<äs¡qT ≈£î≥T+ã
düyT˚ ‘·eTT>∑ ì#·Ã≥ uÛTÑ õ+|ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+#·T eTq q‘·&{É §¢qs¬ ÃqT. n#·≥#˚]q
Áu≤Vü≤àDT\T n‘·ìì |ü]Vü≤dæ+∫]. ˙e⁄ e+&çq |ü<ës¡úeTT Ç+‘· eT+~øÏ
@$T dü]b˛e⁄qT ? ˇø=ÿø£ÿs¡≈£î ˇø£ÿ yÓT‘·T¬ø’q sê<äTø£<ä ! eTeTTà\
HêVü‰«ì+#·T≥≈£î ˙≈£î dæ>∑ZsTTq ˝Ò<ë ! nì nqT#·T+&ç]. >∑Ts¡TeTVæ≤eT
‘Ó*dæq eè<äT\Δ T e÷Á‘·eTT n‘·ìì |ü]Vü≤dæ+#·≈î£ &ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|Œü eTqï
Ø‹ì n‘·&ÉT |ü*¬øqT. n‘·ì<˚$T <√wüeTì]. Áu≤Vü≤àDT\T es¡Tdü\T>∑
≈£Ls¡TÃ+&ç]. $düÔfi¯ó¢ y˚j·Tã&ÓqT. uÛ≤düÿs¡T&ÉT >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ uÛÑøÏÔ‘√
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ |üP» jÓTTq]Ã ˙sê»q $T#ÓÃqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô uÛ≤düÿs¡Tì‘√ ˙e⁄ #˚dæq bÕø£eTTqT bÕÁ‘·\‘√ düVü‰ ‘Ó∫Ã
Hê düeTø£åeTTq qT+#·TeTHÓqT. n‘·&É{§¢q¬sÃqT. ‘·q XÊ{° eÁdüÔeTTqT Ç∫Ã
eTT|üŒ~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT 211
<ëì‘√ Hê bÕø£eTTqT ø£|üeTq q‘·&É{§¢q¬sÃqT. kÕ«$Tyês¡|ü&ÉT ‘·q
≈£î+&É\eTT˝Àì ñ<äø£eTTqT #˚‘· rdæø=ì eT+Á‹+∫ Ä ñ<äø£eTTqT
bÕø£eTTMT<ä #·*¢ ˙e⁄ eÁdüeÔ eTTqT rj·Tø£ bÕÁ‘ê+‘·se¡ TT\‘√ |ü<ës¡eú TT\
rdæø=ì j·T<∏w˚ eºü TT>∑ e&ç|¶ ⁄ü eTì j·÷C≤„|+æ ∫]. uÛ≤düÿs¡T&É{§¢qs¬ ÃqT. rdæq
ø=\~j·TT |ü<ës¡úeTT\T ì+&ÉT#·T+&ÓqT. Ä ÄX¯Ãs¡éTT #·÷∫ nH˚ø£ eT+~
Áu≤Vü≤àDT\T e&É¶q≈£î ˝Ò∫]. @ |ü<ës¡úeTT @ bÕÁ‘· qT+&ç m+‘· rdæq
‘·ø£åDy˚T Ä bÕÁ‘·eTT |üPs¡«eTTe˝… |üP]Ô>∑qT+&ÓqT. e&É¶q |üP]Ô njÓT´qT.
n+<äsT¡ qT uÛTÑ õ+#·T≥≈£î ÁbÕs¡+_Û+∫]. uÛ≤düÿs¡T&ÉT Áu≤Vü≤àDT\ dü«düeú TqdüTÿ˝…’
uÛÑTõ+#·T&ÉT ø±e\dæq |ü<ës¡úeTT\ j·T<∏˚wüºeTT>∑ q&ÉT>∑T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
Áu≤Vü≤àDT\T ø£+sƒ¡eTTes¡≈£î ‹+{Ï$T Çf…¢qï&ÉTqT uÛÑTõ+|üyÓTÆ‹eTì].
n+<äs¡TqT uÛÑTõ+∫ Vü≤düÔeTT\ ø£&ÉT>∑Tø=ì]. n+<ä]øÏ ‘ê+ã÷\eTT
*e«ã&ÓqT. uÛTÑ õ+∫q yê] $düfiÔ ó¯ ¢ rdæyj ˚ T· ã&ç dü\ú eTT X¯ó<äeΔ TT #˚jT· ã&ÓqT.
n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô Á>±eTeTT˝À Ç+¬øe¬sq’ Áu≤Vü≤àDT\T, Ád”\Ô T, u≤\Ts¡T>∑÷&É
uÛTÑ õ+#·øq£ Tqï e∫Ã uÛTÑ õ+|ü⁄eTì Ä»„ ˙j·T qfÒ¢ Á>±eTdüT˝ú q’… Áu≤Vü≤àDT\T
Ád”Ô\T, u≤\Ts¡T, n+<äs¡T uÛÑTõ+∫ yÓ[¢].
kÕ«$Tyês¡T Á>±eTdüTú˝…’q X¯SÁ<äT\qT n+‘·É\qT Ád”Ô |ü⁄Á‘·düy˚T‘·eTT>∑
|æ*|æ+∫ yês¡\≈£î>∑÷&É uÛÀ»q$T&ÉTeTì Ä»„˙j·T Áu≤Vü≤àDT&É{§¢q¬sÃqT
>∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àDTì‘√ n+<äs¡T uÛÑTõ+∫sê ! Á>±eTeTT˝À HÓe¬s’q
uÛÑTõ+#·ì yês¡Tqï#√ e∫Ã uÛÑTõ+#·TeTì &É+>√sê (<ä+&√sê, #ê{Ï+|ü⁄)
y˚sTT+#·TeTì Äq‹∫Ã]. Áu≤Vü≤àDT &É{§¢qs¬ ÃqT. n+<äsT¡ qT uÛTÑ õ+∫q+<äTq
me«s¡TqT sês¡sTT]. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô ˙e⁄ uÛTÑ õ+#·TeTì Áu≤Vü≤àDTq≈£î
#Ó|æŒ]. n‘·&ÉTqT uÛÑTõ+#ÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô bÕÁ‘·eTT\ MT<ä ø£|æŒq
XÊ{° rj·TTeTHÓqT. Áu≤Vü≤àDT&ÉfÒ¢rdæ #·÷&Ée+&çq |ü<ës¡úeT+‘·j·TT qfÒ¢
j·TT+&ÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àDTì‘√ ˙e⁄ á |ü<ës¡úeTTqT ;Ûe÷
q~˝À |ü&Éy˚dæ s¡eTTà. n+<ä* #˚|ü\T>∑÷&É ˙ |ü<ës¡úeTT\ uÛÑTõ+#·>∑\eì
#Ó|üŒ Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉTqT q{§¢q¬sÃqT.
Ä ~qeTTq »]–q á>∑Ts¡T©\qT #·÷∫ n+<äs¡T ÄX¯Ãs¡éT+~].
dü«\Œ<ës¡úeTT#˚ >∑Ts¡TeT÷]Ô Hê\T>∑Ty˚\ eT+~øÏ ô|’>± nqï<ëqeTT #˚dæ].
>∑Ts¡TeT÷]Ô Áu≤Vü≤àDTì uÛÑøÏÔ ÁX¯<äΔ\≈£î dü+‘·dæ+∫ ˙e⁄ \ø°åàdü+|üqTï&ÉyÓ’
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 212
|ü⁄Á‘· bÂÁ‘ê_Ûeè~ΔH=+<äTeTì Äos¡«~+∫].
ø=+‘·eT+~ $E„\T >∑Ts¡TeT÷]Ô nqï|üPs¡íqT düà]+#ÓqT >±q nqïeTT
nø£åj·TeTjÓT´qì]. eT]ø=+<äs¡T |üPs¡«eTT <ä÷sê«düT&ÉT •wü´düy˚T‘·eTT>∑
bÕ+&Ée⁄\ |üØøÏå+|ü sê>± Á<Í|ü~ ø£èwüßíì düà]+|ü ø£èwüßí&˚‘Ó+∫ Á<Í|ü~ì
dü+ø£≥eTT qT+&ç s¡øÏå+#·T≥ $+≥$T. á >∑Ts¡TeT÷]Ô uÛ≤düÿs¡Tì
nee÷qeTTqT+&ç s¡ø+åÏ ∫ ø±bÕ&ÉT≥ H˚&TÉ #·÷&É>*∑ –‹$T nì], kÕ«$Tyês¡T
eTqTwüé÷Á‘·T\T>±s¡T. Á‹eT÷s¡Ôé ‘ês¡T˝Ò >±≈£îqï ì+‘·{Ï kÕeTs¡ú´
yÓTe«]¬ø’q ø£\T>∑THê! Ç{Ïº lyê] eTVæ≤eT HÓqï HÓe«] ‘·s¡eTT. Ç{Ïºyê]ì
eTqTwüß´ì>± ‘·\#·Tyês¡T ‘·|üŒø£ q<Û√>∑‹ bÕ\>∑T<äTs¡T.
eTT>∑TsZ ≈¡ î£ dü]b˛ì |ü<ës¡eú TT‘√ Hê\T>∑Ty˚\ eT+~øÏ nqï<ëqyÓTTq]Ã].
eTs¡DÏ+∫q yêìøÏ ÁbÕDeTT*∫Ã]. á ∫Á‘·eTT\ ø£qT˝≤s¡ >±+∫‹$T.
Á‹$Áø£eT uÛ≤s¡‹øÏ $X¯«s¡÷|üeTT p|æ]. Á>±eT eT<ÛäéTTq >=&ÉT¶uÀ‘·T
ãi…¿‘√ bÕ\T |æ‹øÏ+#·T≥j·TTqT #·÷∫‹$T. V”≤qC≤‹ yêì#˚ y˚<äeTT\
|ü*øÏ+∫]. uÛÑ≈£îÔq≈£î ø±o >∑j·÷ Á|üj·÷>∑\ H=πø s√Eq <ä]Ù+|üCÒdæ].
Ç{Ïº n$T‘·yÓTÆq eTVæ≤eT ˝…ìïjÓ÷ ø£qT˝≤s¡ #·÷∫‹$. Ç{Ïº kÕeTs¡úéTT
áX¯«s¡d«ü s¡÷|ü⁄˝…y’ ê]πø ‘·|Œü eT] jÓTTø£ÿ&É >±+#·eTT. m+‘·j÷Ó ÁX¯eT|ü&qç H˚
Äsê~Û + ∫qH˚ <˚ e ‘· \ T Á|ü d ü q Tï\>∑ T <ä T s¡ T . >∑ T s¡ T eT÷]Ô n≥T¢ > ±ø£
<äsÙ¡ qe÷Á‘·eTTqH˚ uÛ≈Ñ î£ \Ô ø±eTeTT\ |üP]Ô #˚jT· T#·THêïs¡T. nì n+<äsT¡ qT
>∑Ts¡T©\\ yÓsTT´H√fi¯¢‘√ ø=ìj·÷&ç]. Ç≥T¢ >∑Ts¡TeT÷]Ô U≤´‹ düs¡«Á‘·
$U≤´‹H=+<ÓqT. m+<äs√ >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ •wüß´\>∑T#·T+&ç]. HêHê sêheTT\
qT+&ç >∑Ts¡TeT÷]Ôì ùd$+|ü e#·TÃ#·T+&ç]. •wüéTH√uÛ≤eq qqTdü]+∫
>∑Ts¡Te⁄ yês¡\ |ü≥¢ Á|üdqü Tï&É>T∑ #·T+&ÉTqì Ç{Ïº >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT dæ<eΔä TTì
HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq eTT|üŒ~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ Á‹|ü⁄+|üsê´|üÔbÕπøq uÛÀ»j·÷e÷düjÓ÷ qèD≤+ ˆ
dæ<äΔX¯Ã‘·Tdü‡Vü≤ÁkÕDÏ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
uÛ≤ˆˆ ˇø£ ;<äÁu≤Vü≤àDTì j·T+<äT <äj·T>∑\ yê¬s’ kÕ«$T n‘·qT ‘Ó∫Ãq
ø=~› |ü<ës¡úeTT#˚ y˚\eT+~øÏ nqï<ëq yÓTTqs¡TÃ≥.
eTT|üŒ~‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT 213
eTT|üŒ~‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT
>∑Ts¡T<˚e<ä‘·Ô l >∑D|ü‘·j˚T qeT' l düs¡dü«‘Ó’´ qeT'
»j·T »j·T l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r
dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì‘√ z HêeT<Ûës¡ø±! >∑Ts¡TeT÷]Ô nqTÁ>∑V≤ü eTTe\q
ns¡Te~ (60) dü+e‘·‡s¡eTT\ eì‘·≈£î dü+‘·‹ ø£*¬>qT. n{Ïº n|üPs¡«eT>∑T
>∑Ts¡TeTVü‰‘·àéTTqT #Óô|Œ<ä kÕe<ÛëqT&ÉesTT $qTeTT.
>∑D>±|ü⁄s¡eTTq XÖqø£>√Árj·TT&ÉT Ä|üdüÔ+uÛÑ j·TEπs«<ä XÊFj·TT&ÉsTTq
k˛eTHê<∏Tä &ÉqT Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·&TÉ y˚<Xä ÊÁdüÔ Á|üe÷DeTT>∑ ì‘·éTT
dü‘·ÿs¡à\Hê#·]+#·T#·T+&ÉTqT. n‘·ìøÏ |ü‹Áe‘·j·T>∑T ª>∑+>∑μ j·TqT
uÛ≤s¡´ø£\<äT. ÄyÓT≈£î Äs¡Te~ dü+e‘·‡s¡eTT\T e∫ÃqqT dü+‘êqeTT
˝Òq+<äTq >=Á&Ü\qT yê&ÉTø£ ÄyÓT $wüjT· eTTq e#ÓÃqT. ÄyÓT ìj·TeTeTT‘√
|ü‹ ùde #˚j·TT#·T+&ÉTqT. n≥T\ ì‘·éTT >∑Ts¡TeT÷]ÔjÓÆTq qèdæ+Vü≤
düsd¡ «ü rkÕ«$T yê] eTsƒe¡ TTq øπ ‘Ó+∫ kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+∫, |üP»#˚d,æ
˙sê»q $T∫Ã b˛e⁄#·T+&ç]. Ç≥T¢ ø=+‘· ø±\eTT »s¡T>∑H=ø£ s√Eq ÄyÓT
‘·q <äsÙ¡ qeTTq≈£î sê>± ÄyÓT uÛøÑ øÔÏ Ï ÁX¯<≈Δä î£ dü+‘·d+æ ∫ qe⁄«#·T Hêeè<äTsΔ ê*‘√
ì≥¢ì]— z >∑+>± u≤sT÷! ˙e⁄ ì‘·éTT Hê <äsÙ¡ qeTTq≈£î e∫Ã ˙sê»q$T∫Ã
b˛e⁄#·THêïe⁄. ø±ì ˙ø√]ø£ @~jÓ÷ Ç+‘·es¡≈£î yÓ\¢&ç+#·yÓ’‹$. H˚&ÉT
H˚q&ÉT>∑T#·T+{Ïì>±q dü+X¯sTT+|üø£ ˙eTH√yêdüq @$TjÓ÷ #Ó|üeTT
|üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT ˙j·T;ÛwüºeTTqT dæ~Δ+|ü #˚j·TTqT. nì nì]. >∑Ts¡TeT÷]Ô
yêø£éTTqT $ì ÄyÓT <√dæ*jÓTT–Z qeTdüÿ]+∫ Ç≥¢qT#·Tqï~.
kÕ«MT! |ü⁄Á‘·T\T ˝Òì Ád”Ôì >∑‹ ˝Ò<äìj·TT, n{Ïº Ád”Ô eTTKeTT
#·÷&Ésê<äìj·TT y˚<äeTT\+<äT >∑\<äì ô|<ä›\+<äTs¡T. H˚qT bÕ|æq>∑T≥#˚
Hê >∑s¡“¤eTT |òü*+#·q+<äTq Hê »qàe´s¡úeTjÓT´qT. |ü⁄Á‘·T\T ˝Òì >∑èVü≤eTT
ns¡DéTT‘√ düe÷qeTT. ì‘·éTT Ád”Ô\T |æ\¢\ HÓ‘·TÔø=ì qB kÕïqeTTq
πø‘Ó+#Ó<äs¡T. H˚q{Ïº uÛ≤>∑éTTqT #˚dæø=q HÓ’‹ì. dü+‘êqV”≤qTø±\>∑T Ád”Ô
jÓTTø£ÿ |æ‘·s¡T\T>∑÷&É |æ+&√<äø£eTT *#·TÃyês¡T ˝Òø£b˛e⁄≥#˚‘· q<Û√>∑‹
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 214
bÕ\>∑T<äTs¡≥. Hê≈£î Ç|üŒ{ÏøÏ Äs¡Te~ dü+e‘·‡s¡eTT\T e#ÓÃqT. Ç{°¢»qà
dü+‘êqs¡V≤æ ‘·yTÓ Æ e´s¡eú ÷jÓTqT. MT j·TqTÁ>∑V≤ü eTT e\q eTT+<äT »qà˝ÀHÓq’
|ü⁄Á‘·e+‘·Tsê\qT ø±e\j·TTqqT eTH√yêdüq‘√ MTùde #˚jT· T#·T+{ÏqHÓqT.
kÕ«$Tyês¡T ÄyÓT‘√ ˙ ùde≈£î dü+‘·dæ+∫‹ì. eTT+<äT »qà dü+>∑‹
mes¡T #Ó|Œü >∑\s¡T. ˇø£ »qà $wüjT· eTT s¬ +&Ée »qà˝À düàè‹˝À qT+&ÉT≥j·TT
ndü+uÛÑeeTT. á »qà˝À ˙e⁄ qqTï ùd$+∫‹$ >±q á »qàj·T+<˚ ˙≈£î
ˇø£ |ü⁄Á‹ø£jT· T |ü⁄Á‘·T&ÉTqT >∑÷&É ø£\T>∑T >∑\s¡ì j·÷os¡«~+∫]. kÕ«$Tyê]
yêø£éTT\T $ì ÄyÓT ˝À|ü\ $X¯«dæ+∫ yê]‘√ kÕ«MT! Hê≈£î Äs¡Te~
dü+e‘·‡s¡eTT\T e#˚Ã>∑<ë ! ãVæ≤wüßº ø±\eTT >∑÷&É <ë{Ïb˛jÓTqT. Hê≈£î
dü+‘êqeTT ø£\T>∑T e÷s¡yZ T˚ $TjÓ÷ >√#·]+#·T≥˝Ò<Tä . H˚HìÓ ïjÓ÷ Áe‘·eTT\
Hê#·]+∫‹ì, rs¡új·÷Á‘·\T #˚dæ‹ì. nX¯«‘·úÁ|ü<äøÏåD\ Hê#·]+|ü⁄eTì
n+<äs¡T #Ó|üŒ ì+‘· |üs¡´+‘·eTT á »qà˝À >±≈£îqï eTT+<äT »qà¬ø’q
|ü⁄Á‘·e+‘·Tsê\ q>∑T<äTqqT ÄX¯‘√ qX¯«‘·ú Á|ü<äøÏåD\ Hê#·]+#·T#·THêïqT.
H˚{ÏøÏ Hê≈£î á »qàj·T+<˚ dü+‘êqeTT ø£\T>∑Tq≥T¢ Äos¡«~+∫‹].
eT÷s¡Tâsê\HÓ’ Ç+‘· |üs¡´+‘·eTT nX¯«‘·úeTTqT ùd$+∫‹qq kÕ«$Tyês¡T
qe⁄«#·T HêyÓT‘√ ì≥¢qs¡T#·THêïs¡T.
nX¯«‘·úeTTqT ì+~+|ü≈£îeTT. nX¯«‘·ú ùdeø£&ÉT |ü⁄D´Á|ü<äeTT. ˙e⁄ Çø£
MT<ä dü+>∑eTeTTq H˚qT nqTcÕ˜qyÓTTqs¡TÃ nX¯«‘·úeTTq≈£î Á|ü<äø£åD
yÓTTqs¡TÃeTT. ˙≈£î dü+‘êqeTT ø£\T>∑TqT. |ü⁄sêDeTT\+<äT nX¯«‘·ú
eèø£eå TTjÓTTø£ÿ e÷Vü‰‘·àéTT $dü]Ô +∫ #Ó|Œü ã&ÓqT. nX¯«‘·ú eèø£eå TT Hêsêj·TD
dü«s¡÷|üeT>∑T≥#˚ H˚qTqT nX¯«‘·úeèø£å düMT|üeTTq H˚ìedæ+‘·TqT nì
>∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|üŒ>± ÄyÓT nX¯«‘·ú eèø£åe÷Vü‰‘·àéTTqT $düÔ]+∫ #Ó|ü&ÉT
Hê eTqdüT dæsú |¡ &ü TÉ qT nì n&ÉT>∑ kÕ«$T yês¡T ÄyÓT‘√ ÁãVü‰à+&É |ü⁄sêDeTTq
nX¯«‘·úeTVæ≤eT e]í+|üã&ÓqT. Ä $wüj·Ty˚T #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT nì
Ç≥T¢ #Ó|ü#·T+&ç].
ÁãVü≤à|ü⁄Á‘·T&Ó’q Hês¡<äT&ÉT ÁãVü≤àe\q nX¯«‘·ú eèø£å eTVü‰‘·àéTTqT $ì
uÛÑ÷˝Àø£eT+<ä* ãTTwüß\ ÄÁX¯eTeTTq≈£î sê>± ÄÁX¯eT yêdüT\>∑T ãTTwüß\T
n‘·ìøÏ kÕ«>∑‘e· TT #Ó|Œæ nX¯«‘·ú e÷Vü‰‘·àéTT Á|ü•ï+#· Hês¡<Tä &ÉT ãTTwüß\≈£î
˙ ÁøÏ+~ $<ÛäeTT>∑ qX¯«‘·ú e÷Vü‰‘·àéTTqT #Óô|ŒqT.
ãTTwüß˝≤sê ! H˚qT ˝Àø£eTT\ |üs¡´{Ï+#·T#·T ÁãVü≤à ˝Àø£eTTq≈£î b˛sTT
ÁãVü≤à≈£î qeTdüÿ]+∫ ‘·+Á&û! n+<äsT¡ nX¯«‘·ú eèø£eå TT $wüßdí «ü s¡÷|üeT+<äTs¡T.
n{Ïº eèø£eå TT HÓ≥T¢ ùd$+#·e˝…H√ n{Ïº nX¯«‘·ú e÷Vü‰‘·àéTTqT Hê≈£î $dü]Ô +∫
#Ó|ü&Éì ÁbÕ]ú+#· #·‘·Ts¡TàKT&ÉT Hê‘√ H˚$T #Óô|ŒH√ Ä $wüj·Ty˚T MT‘√
#Ó|ü#·THêïqT $qT&ÉT.
nX¯«‘·ú eT÷\eTTq ÁãVü≤à ìedæ+#·TqT. eT<Ûä´ uÛ≤>∑eTTq $wüßíe⁄,
nÁ>∑eTTq s¡TÁ<äT&ÉT ìedæ+‘·Ts¡T. <äøÏåD XÊK\+<äT X¯S\bÕDÏj·TT,
|ü•ÃeTXÊK\+<äT $wüßeí ⁄, ñ‘·sÔ X¡ ÊK\+<äT ÁãVü≤àj·TT ìedæ+‘·Ts¡T. Ç+Á<ë~
<˚e‘·\T ‘·÷s¡TŒ XÊK\qT+<äTs¡T. Áu≤Vü≤àDT\T, ãTTwüß\T, >√e⁄\T, y˚<eä TT\T,
j·T»„eTT\T, eT÷˝≤+≈£îs¡eTT\qT+<äTs¡T q<äT\T dü|üÔdüeTTÁ<äeTT\T,
XÊK\+<äT+&ÉTqT. nø±s¡eTT eT÷\eTT>∑qT, ñø±s¡eTT düÿ+<Ûeä TT>∑qT. eTø±s¡
eTÁ>∑eTT>∑qT Ç≥T¢ nX¯«‘·úeTTqT Á|üDeeTT>∑ ‘Ó*dæø=ì ñbÕdæ+|üe˝…qT.
nX¯«‘·úeTT ø£\Œeèø£åeTT uÛÑ≈£îÔ\≈£î düeTdüÔø±eTq\ ì#·TÃ≥ j·T+<äT
düeTs¡úyÓTÆq~. nì Hês¡<äT&ÉT #Ó|üŒ ãTTwüß\T nX¯«‘·ú ùdyê$<ÛëqeTTqT
$düÔ]+∫ #Ó|üeTì ÁbÕ]ú+∫]. n|ü&ÉT Hês¡<äT&ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
ãTTwüß˝≤sê ! $qT&ÉT, ÄcÕ&ÛÉ, |ü⁄wü´, #Ó’Á‘·e÷düeTT\+<äTqT, >∑Ts¡T
X¯óÁø£ eTÚ&ÛÉéTT e∫Ãq|ü&ÉT, #·+Á<ëqT ≈£L\éTT ˝Òq|ü&ÉT, nX¯«‘·ú ùde
Hês¡ + _Û + #· s ê<ä T . X¯ ó uÛ Ñ ~ qeTTq X¯ ó ∫jÓ Æ T j· T X¯ « ‘· ú Á|ü < ä ø Ï å D \
Hês¡+_Û+#·e\j·TTqT, sêÁ‹, n|üsêVü≤íeTT yÓTT<ä\>∑T ìwæ<äΔ ø±\eTT\+<äT
nX¯«‘· eèø£åeTTqT düŒè•+|üsê<äT.
nX¯«‘·ú ùde#˚j·TTyês¡T nã<äΔeTT˝≤&Ésê<äT. p<äe÷&Ésê<äT. Ç‘·s¡T\
ì+~+#·sê<äT. •s¡'kÕïq yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT. X¯óÁuÛÑyÓTÆq eÁdüÔeTT\ <Ûä]+∫
nX¯«‘·ùú de Hês¡+_Û+#·e\j·TTqT. s¬ +&ÉT ø£\X¯eTT\‘√ ñ&Éøe£ TT ‘Ó∫Ã >∑+>±
j·TeTTq\ q+<ëVü‰«ì+∫, dü+ø£\ŒyÓTTq]Ã Ä ñ<äø£eTT‘√ @&ÉT
|üsê´j·TeTT\T nX¯«‘·úeTTqT ‘·&ÉT|üe˝…qT. ‹]– kÕïq yÓTTq]Ã X¯ó
∫jÓÆTc˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ eèø£åeTTqT |üPõ+#· e˝…qT. mì$T~
uÛÑT»eTT\T>∑\ l eTVü‰$wüßíe⁄>∑ <ë´ì+|üe˝…qT. \øÏåà düy˚T‘·Tì,
|”‘ê+s¡Tì>∑,uÛÑT»eTT\ X¯+KeTT, Áø£eTT, es¡eTTÁ<ä, K&ÉZeTT, #ê|üeTT,
nuÛ Ñ j · T s¡ T Á<ä yÓ T T<ä \ >∑ T q$ <Û ä ] +∫j· T Tqï≥T\ <Û ë ´ì+#· e ˝… q T.
eÁdüeÔ TT‘√>±ì, <ë|üeTT‘√ >±ì eèø£eå TTqT #·T{Ïº Á|ü<øä DåÏ T\ Hê#·]+#·e˝…qT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 216
eT+<ä>∑‹>∑ eTÚqeTT>∑ >±ì uÛÑ>∑e+‘·Tì HêeTeTT#·Ã]+#·T#·T>±ì Á|ü<äøÏåD
#˚j·Te\j·TTqT. Á|ü‹ Á|ü<äøÏåD≈£î qeTdüÿ]+#·e\j·TTqT. ¬s+&ÉT \ø£å\
Á|ü<äøÏåDeTT\ H=q]Ãq ÁãVü≤àVü≤‘·´ q•+#·TqT.
nX¯«‘·ú Á|ü<äøÏåD\e\q yê´<äT\T q•+#·TqT ãTTDu≤<Ûä\T ‘=\>∑TqT.
Á>∑Vü≤u≤<Ûä\T ‘=\>∑TqT. |ü⁄Á‘·ø±eTT\T eTH√yêø±ÿj·TeTT\‘√ qX¯«‘·ú
Á|ü<äøÏåD\ #˚dæq ‘·|üŒø£ yês¡\≈£î dü+‘êqÁbÕ|æÔj·T>∑TqT. #·‘·T]«<Ûä
|ü⁄s¡TcÕs¡eú TT\H=dü+>¬ &ç nX¯«‘·ùú d |ü⁄Á‘·Á|ü<eä TqT≥˝À ÄX¯Ãs¡ý˚T$Tj·TT˝Ò<Tä .
X¯ìyês¡eTTqT nX¯«‘·eú TT düŒ è•+#·T#·T eTè‘·T´+»j·T eT+Á‘·eTTq »|æ+#·T#√
ø±\eTè‘·Té⁄>∑÷&É ‘=\>∑TqT. n|üeTè‘·Té⁄ e÷≥ #Ó|Œü H˚\. X¯ì #ê\ìyês¡T
ªªø√Ddüú', |æ+>∑fiÀ, ãÁuÛÑT', ø£èwüí', söÁ<ä', nqÔø£', j·TeT', kÂ]', X¯HÓ’X¯«s¡',
eT+<ä', |æ|üŒ˝≤<˚q dü+düTÔ‘·'μμ nì X¯ì HêeTeTT\ |ü]ƒ+#·T#·T nX¯«‘·ú
ùde #˚dqæ X¯ì|”&É ‘=\>∑TqT. <äè&ÛÉ eTqdüT‡‘√ ùde#˚jT· Tyês¡T düs«¡ ø±eTq\
H=+<ä>\∑ s¡T, nX¯«‘·|ú ⁄ü ˙&ÉqT ne÷yêdü´ >∑Ts¡Tyês¡eTT\+<äT kÕïqyÓTTq]Ãq
ÁãVü≤àVü≤‘·´ ‘=\>∑TqT. Ä eèø£åeTT ÁøÏ+<ä #˚j·Tã&çq »|üeTT nq+‘·|òü\
Á|ü<äeT>∑TqT. nX¯«‘·úeèø£åeTTqT Hê{Ïqyê] |æ‘·s¡T\ XÊX¯«‘·düs¡ZeTT
q+<Ó<äs¡T. nX¯«‘·ú eèø£åeTTqT #Û˚~+#·Tyês¡T yê] |æ‘·s¡T\‘√ düVü≤
qs¡ø£eTqTuÛÑ$+‘·Ts¡T. Á|ü<äøÏåD |üP]Ô #˚dæ ñ<ë´|üq e÷#·]+#·e\j·TTqT.
ã+>±s¡T nX¯«‘·úeTTqT Áu≤Vü≤àDTq≈£î <ëqeTT #˚j·Te˝…qT. ‘Ó\¢ì>√e⁄qT
<ëq$Tj·Té˝…qT nì Ç≥T¢ Hês¡T<äT&ÉT ãTTwüß\≈£î #Óô|Œqì >∑Ts¡TeT÷]Ô
Ä >∑+>∑jT· qT eè<äΔ Ád”øÔ Ï #Ó|Œæ ÄyÓT‘√ ˙e⁄ dü+>∑eTeTTq eTq nX¯«‘·eú TTqT
ùd$+#·TeTT. ˙≈£î dü+‘êqeTT ø£\T>∑Tqì #Óô|ŒqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô yêø£éTT $ì ÄyÓT kÕ«MT Hê≈£î Äs¡Te~ dü+e‘·‡s¡eTT\T
e∫Ãq$. »qàe+<Û´ä qì ˝Àø£eTTq ù|s¡T >±+∫‹ì. nsTTqqT >∑Ts¡Tyêø£éTT
ø±eT<Û˚qTeì X¯è‹düàè‘·T\T #Ó|ü#·Tqï$. >±q MT yêø£éTT $X¯«dæ+∫
MTs¡T #Ó|æŒq≥T\ q&ÉT#·Tø=HÓ<äqì #Ó|æŒ yê] j·÷»„e&Édæ dü+>∑eTeTTq
@– wü{≤ÿ\eTT\j·T+<äTqT kÕïqyÓTTq]Ã eT÷&ÉT ~qeTT\T nX¯«‘·úeTT‘√
bÕ≥T >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ >∑÷&É Á|ü<äøÏåD\T |üP»\T #˚ôdqT. eT÷&Ées√E sêÁ‹
ÄyÓT≈£î dü«|üïeTT˝À H=ø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£qã&ç nuÛÑj·T$T∫Ã ˙ø√]ø£
HÓs¡y˚s¡TqT. πs|ü⁄ ñ<äj·TeTT >∑D>±|ü⁄s¡eTTqTqï >∑Ts¡THê<∏äTì e<ä›≈£îb˛sTT
Á|ü<øä DåÏ düeTkÕÿs¡eTT\ >±$+|ü⁄eTT. ˙≈£î yêπs$T‘·TsÔ √ <ëìì uÛTÑ õ+|ü⁄eTT.
˙ ø±s¡éTT ‘=+<äs¡>± |òü*+#·TqT nì #Óô|ŒqT. ÄyÓTj·TT dü«|üïeTT qT+&ç
y˚T˝§ÿì dü+‘·d+æ ∫ ñ<äjT· eT>∑T≥‘√&ÉH˚ kÕïqyÓTTq]Ã nX¯«‘·eú TTqT ùd$+∫
>∑D>±|ü⁄s¡eTTe∫Ã >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ Á|ü<äøÏåD düeTkÕÿs¡eTT\ >±$+#ÓqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô qe⁄«#·T ÄyÓT≈£î s¬ +&ÉT |ò\ü eTT\ì∫Ã á |ò\ü eTT\ uÛTÑ õ+#·TeTT.
˙≈£î ˇø£ |ü⁄Á‹ø£j·TT ˇø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT>∑÷&É ø£\T>∑Tqì #Ó|üŒ ÄyÓT dü+‘·dæ+∫
Ä |òü\eTT\ uÛÑøÏå+∫ Áe‘·düe÷|æÔ >±$+#ÓqT.
Ä kÕj·T+ø±\eTTqπø ÄyÓT sTT‘·TeT‹ njÓT´qT. eT÷&ÉT ~qeTT\T
ìj·TeTeTT Á|üø±s¡eTT X‚«‘·eÁdüÔeTT <Ûä]+∫ Vü≤$cÕ´qïeTT ‹ì Hê\Ze
~qeTTq kÕïqyÓTTq]Ã >∑Ts¡T<äs¡Ùq yÓTTq]Ã nsTT<äe ~qeTTq uÛÑs¡Ô‘√
düVü≤ >∑Ts¡TeT÷]Ô düìï<ÛëqeTTq πø– yê]ì |üPõ+#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô
|ü⁄Á‘·e‹ì ø£eTàì Äos¡«~+∫]. ÄyÓT >∑Ts¡TeT÷]Ô yêø£´ Á|üuÛ≤eeTTe\q
>∑s¡“¤e‹ j·TjÓT´qT.
Á>±eTdüTú\+<äs¡T ÄX¯Ãs¡´|ü&ç k˛eTHê<∏äT&ÉT m+‘·{Ï uÛ≤>∑é+‘·T&ÉT.
>∑+>±u≤sTT m+‘· n<äèwüeº +‘·Tsê\T. Ç+‘· eè<ëΔ|´ü eTTq Ád”Ô >∑s“¡ e¤ ‹j·T>∑T≥
m+<˚ì >∑\<ë ! nì nqTø=qT#·T+&ç]. k˛eTHê<∏äT&ÉT dü+‘√wüeTT‘√
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 218
|ü⁄+düeqeTT d”eT+‘·eTT nqT >∑s¡“¤e‹øÏ #˚j·T<ä–q dü+kÕÿs¡eTT\
>±$+#ÓqT. >∑+>±u≤sTT >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„ Á|üø±s¡eTT eTT‘Ó’Ô<äTe⁄\≈£î
yêj·TqeTT*#ÓÃqT.
Á>±eTdüT\ú T ÄyÓT HÓ]dæq ‘·\ø£≥Tº‘√ dü+‘√wüeTT>∑ yêj·TqeTT ˝§dü+>∑T≥
#·÷∫ Ç≥¢qTø=qT#·T+&ç]. áyÓT m+‘· n<äèwüºe+‘·Tsê\T. >∑Ts¡TeT÷]Ô
áyÓT≈£î Á|üdqü Tï&ÉjTÓ ´qT. Á‹eT÷]Ôd«ü s¡÷|ü⁄\>∑T <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yês¡T qèdæ+Vü≤
düs¡dü«r s¡÷|üeTTq uÛÑ≈£îÔ\ qT<äΔ]+#·T≥ ø£e‘·]+∫]. >∑Ts¡TeT÷]Ôì uÛÑøÏÔ‘√
q]Ã+#·Tyê]øÏ #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T düT\uÛÑkÕ<ÛäéTT\qT≥˝À
dü+~j·TeTT˝Ò<äT. nì n+<äs¡T #Ó|üø=qT#·T+&ç]. ÄyÓTj·TT Ád”Ô\≈£î
yêj·TqeTT*∫Ã >∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ qeTdüÿ]+∫ kÕ«áeT! MT
j·TqTÁ>∑V≤ü eTT e\q |ü$Á‘·Tsê˝…‹’ ì. MTs¡T nHê<∏Tä \≈£î Hê<ÛTä \T. Á‹eT÷]Ô
dü«s¡|⁄ü \T $uÛÀ' »j·T »j·T nì düT‹Ô +∫ yê] j·TqTeT‹ H=+~ >∑èVü≤eTTq
øπ >¬ qT. ø=+‘·ø±\eTTq≈£î ÄyÓT≈£î qee÷düeTT\T ì+&É ˇø£ X¯óuÛ~Ñ qeTTH=ø£
X¯óuÛÑdüeTj·TeTTq Ä&É•X¯óe⁄ »ìà+#ÓqT. CÀ´‹wüßÿ\T »qà\>∑ïeTT #·÷∫
á ø£q´ø£ nwü|º ⁄ü Á‘·T\Tø£\<ä>T∑ qT. áyÓT e\q e+XÊ_Ûeè~Δ ø±>∑\<äT nì].
k˛eTHê<∏äT&ÉT yês¡\ dü‘·ÿ]+#ÓqT. dü÷‘·ø£eTT yÓfi¯fl>± kÕïqyÓTTq]Ã
uÛ≤sêúÛÑs¡Ô\T ≈£îe÷¬sÔqT yÓ+≥ì&ÉTø=ì >∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô
bÕ<äeTT\ düMT|üeTTq |ü⁄Á‹ø£qT+∫ uÛÑøÏÔuÛ≤eeTT‘√ kÕcÕº+>∑e+<äq
e÷#·]+∫]. >∑Ts¡TeT÷]Ô yês¡\ H√<ë]Ã]. n|ü&ÉT ÄyÓT kÕ«MT" MT
j·÷»„ Á|üø±s¡eTT düs¡dü«‹ ñ<äsTT+#ÓqT. |ü⁄Á‘·Tì>∑÷&É qqTÁ>∑Væ≤+#·T&Éq
>∑Ts¡TeT÷]Ô ÄyÓT‘√ dü+X¯sTT+|ü≈£îeTT. |ü⁄Á‘·T&ÉT>∑÷&É MT≈£î ø£\T>∑T>∑\ì
Äos¡«~+∫]. Ä ø£q´ø£qT rdüTø=ì <ä+|ü‘T· \‘√ n#·Ã{Ï yês¡\T $qT#·T+&É
Hê ø£Hê´\ø£åDeTT\T Ç≥T\ #Ó|ü#·THêïs¡T.
áyÓT Bs¡È düeTT>∑+[jÓTÆ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘·T\T >±+#·TqT. y˚<bäÛ Õs¡>T∑ &Ó’ C≤„ìjÓTÆ q
uÛsÑ ≈Ô¡ î£ áyÓT \_Û+#·TqT. áyÓT e+X¯eTT ◊X¯«s¡éTT‘√ ‘·T\‘·÷>∑TqT. áyÓT
bÕÁ‹Áe‘·éTT <Ûäs¡ào\‘· #·÷∫ <äøÏåD<˚X¯|ü⁄ #·Áø£e]Ô áyÓT <äs¡ÙqeTT
#˚j·T>∑\+<äT\≈£î sê>∑\&ÉT nì #Ó|üŒ ÄyÓT kÕ«MT! Hê≈£î |ü⁄Á‘·Tì>∑÷&É
qqTÁ>∑V≤æ +#·T&Éq >∑Ts¡TeT÷]Ô ÄyÓT‘√ jÓ÷>∑T´&É>T∑ n˝≤Œj·TTwüà+‘·T&Óq’ yê&ÉT
ø±e\j·TTHê ? ˝Òø£ eT÷s¡Tâ&Ó’q BsêÈj·TTe⁄ >±e\j·TTHê #Ó|üeTì].
ÄyÓT kÕ«$T! Hê≈£î jÓ÷>∑T´&ÉT ≈£îe÷s¡T&ÉT ø±e\j·TTqT. n‘·ìøÏ nsTT<äT>∑Ts¡T
dü+‘êq eTT+&Ée\j·TTqT. nìj·Tq kÕ«$T yês¡T q$« nfÒ¢ ø±>∑\<äì
nqTÁ>∑Væ≤+∫]. <ä+|ü‘·T\T >∑Ts¡TeT÷]Ô nqTeT‹ H=+~ >∑èVü≤eTTq≈£î
b˛sTT]. yê]øÏ n∫s¡ø±\eTTqH˚ ˇø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT ø£*¬>qT. >∑Ts¡TeT÷]Ô
Äos¡«~+∫qØ‹ì n‘·&ÉT y˚<äXÊÁdüÔbÕs¡+>∑‘·T&Ó’ nsTT<äT>∑Ts¡T |ü⁄Á‘·T\T
>∑\yê&ÉjTÓ ´qT. Ä ø£q´ø£ >∑÷&É $<ë«+düT>∑T C≤„ìj·T>∑T <äø‘åÏ T· &ÉT nqTyê&ÉT
uÛÑs¡Ô>∑ \_Û+#ÓqT. Ç≥¢+<äs¡T >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T\>∑T≥#˚ HÓ’Væ≤ø£eTT>∑
düs¡«düTKeTT\ qqTuÛÑ$+∫]. ø±q z HêeT<Ûës¡ø± ! >∑Ts¡Tø£è|ü j·Tì{Ïº~.
me«]øÏ eTH√ìX¯Ãj·TeTT <äè&ÛÉeTT>∑ qT+&ÉTH√ yê]øÏ |òü\dæ~Δ ‘·ø£åDy˚T
\_Û+#·TqT. >±q Á|ü‹yês¡TqT ìsê«´»yÓTÆq uÛÑøÏÔ‘√ >∑Ts¡Tùde CÒdæ <ÛäqT´\T
ø±e\dæq~ HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ dæ<äΔeTTì >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT q+<ä* eTT|üŒ~
‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTTqT #Óô|ŒqT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq eTT|üŒ~ ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ nX¯«‘·ú ùdyêq÷Á•‘·´ |ü⁄Á‘√ jÓ÷...<ë ‘·Œ¤\Á|ü<ä'
∫Á‘·ø£è‘Y eè<äΔ e+<Ûë´jÓÆT l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeTˆˆ
‘êˆˆ 60 @+&É¢ >=Á&Ü* uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ ÄyÓT≈£î dü+‘êqyÓTTdü>∑T≥.
á j·T<Ûë´j·T bÕsêj·TDeTT#˚ dü+‘êqeTT ˝Òìyê]øÏ dü+‘êq ÁbÕ|æÔ ø±>∑\<äT.
XÀ¢ˆˆ düTq›πs düTq›s√e÷s¡', düTq›πs düTq›Ø ø£<∏ë ˆ
düTq›πs düTq›Ø d”‘ê, düT+<äπs düT+<äs¡+ eqyéT ˆ
düTq›πs düTq›s¡+ ø±e´+, düTq›πs düTq›s¡+ ø£|æ' ˆ
düTq›πs düTq›s¡+ eT+Á‘·+, düT+<äπsøÏ+q düT+<äs¡yéT ?ˆˆ
` l eT<ë«©àøÏ sêe÷j·TDeTT düTq›s¡ø±+&ÉeTT
‘êˆˆ düT+<äs¡ø±+&ÉeTTq |üs¡e÷‘·Tà&É>∑T lsêeTT&ÉT düT+<äs¡T&ÉT. ø£<∏ä
düT+<äs¡yÓTÆq~. »>∑»®qì l d”‘êe÷‘· düT+<äs¡yÓTÆq eTVæ≤fi≤s¡‘·ïeTT. l
d”‘ês¡eTT\T ø£&ÉT Áù|eT‘√ J$‘·eTT >∑&É|æq eqeTT düT+<äs¡eTT. ø±´
s¡#·q kÂ+<äs¡éTT >∑\~ l d”‘ê XÀø£ìyês¡D <ä≈£åî&É>∑T l Vü≤qTeT+‘·T&ÉT
n‹ düT+<äsT¡ &ÉT. á ø±+&ÉeTT˝À eT+Á‘·eTT düV≤æ ‘·eTT düT+<äse¡ TT. y˚jT˚ \,
düT+<äs¡ø±+&ÉeTTq düT+<äs¡eTT ø±ì~ @~j·TTqT ˝Ò<äì uÛ≤eeTT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 220
q\Tã~j·Te n<Ûë´j·TeTT
l dü<äTZs¡T |üs¡ÁãVü≤àDÒqeT' l >∑Ts¡Ty˚<ä‘·Ô »j·T z+
z HêeT<Ûës¡ø± >∑Ts¡TeT÷]Ô Á|üu≤Û eeTTe\q X¯ówüÿø±wüeº TT eèø£eå TjÓT´qT.
n{Ïº n|üPs¡«eT>∑T ø£<∏äqT #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô >∑+<Ûäs¡«|ü⁄s¡eTTq qT+&É j·TEπs«<äeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q
>±s¡Z´>√Á‘·E&Ó’q qs¡Vü≤]j·TqT ù|s¡T>∑\ Áu≤Vü≤àDT&=ø£&ÉT ≈£îwüß˜s√>∑eTT#˚
|”&ç+|üã&ç >∑Ts¡TeT÷]Ô e<ä› πø‘Ó+∫ uÛÑøÏÔ uÛ≤eeTT‘√ Á|üD$T*¢ #˚‘·T\T
CÀ&ç+#·Tø=ì Ç≥T¢ ÁbÕ]ú+#·T#·THêï&ÉT.
>∑Ts¡T<˚e ! »j·T»j·T. MTs¡T uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\Ts¡T. MT U≤´‹ ~>∑+‘·U≤´‹>±+∫
j·TTqï~. |üs¡+CÀ´‹ dü«s¡÷|ü⁄\T. H˚qT uÛÑ÷$Tj·T+<äT »ìà+∫‹ì >±ì
Hê »qà bÕcÕDeTT e˝… e´s¡úeTjÓT´qT. ≈£îwüß˜s√–qì n+<äs¡T qqTï
ì+~+#·T#·THêïs¡T. y˚<äeTTqT |ü]ƒ+∫‹ì. nsTTqqT n+>∑V”≤qT&Éq>∑≥T#˚
qHÓïe«s¡TqT uÛÀ»qeTTq¬ø’qqT |æ\T#·T≥˝Ò<äT. Ábı<äT›q˝Ò∫ me«s¡TqT Hê
eTTKyÓTqÆ MøÏ+å #·sT¡ . Ç{Ïº H˚qT Áã‹øÏ @$T Á|üj÷Ó »qeTT. yÓqTø£{Ï »qàeTTq
@~jÓ÷ bÕ|ü yÓTTq]Ã j·TTqï+<äTq Ç{Ïº yê´~Û#˚ u≤<Ûä H=+<äT#·THêïqT.
Áe‘·eTT\T Ä#·]+∫, rs¡úeTT\T ùd$+∫, <˚e‘·\ >=*∫‹>±ì yê´~Û
X¯$T+#·qjÓT´qT. ‘·eT ø±´‹ $ì ‘·eT e<ä›≈£î e∫Ã‹ì. ‘·eTs¡T á
BqTìj·T+<äT ø£è|ü #·÷|üπsì ìX¯Ãj·TeTT>∑ ÁbÕDeTT\ $&É#Ó<äHÓqT.
n|ü&ÉT uÛÑø£Ôe‘·‡\T&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ìì ø£s¡TDÏ+∫ Ç≥T¢ #Ó|æŒ].
z Áu≤Vü≤àD≤ ! ˙ <√wüeTT q•+∫ ˙ <˚Vü≤eTT ~e´ <˚Vü≤eTT ø£\>∑<äT.
n+<äT≈£î H˚H=ø£ ñbÕj·TeTT #Óô|Œ<ä. Ä#·]+#·TeTì j·TqT#·T+&É Hê
e÷s¡eZ TTq H=ø£&TÉ Hê\T>∑T dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<ä qs¡øã£ &ç m+&çq y˚T&çø=eTà
H=<ëìì rdæø=ìb˛e⁄#·T+&É >∑Ts¡TeT÷]Ô MøÏ+å ∫ Ä Áu≤Vü≤àDTì‘√ ˙e‘·ìe<ä›
qT+&ç Äø±wü˜eTTqTˇì rdæø=ì dü+>∑eTTqqTqï dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì m<äT≥
bÕ‹ ì‘·éTT kÕïq yÓTTq]Ã nX¯«‘·ú eèø£åeTTqT |üPõ+∫ ‹]– kÕïq
yÓTTq]Ã »\|üPs¡íeTT˝…’q ¬s+&ÉT ø£\X¯eTT\‘√ Á‹ø±\eTT\+<äTqT á
q\Tã~j·Te n<Ûë´j·TeTT 221
y˚T&çø=eTà≈£î n_Ûùwø£ yÓTTqs¡TÃeTT. Ç≥T¢ #˚j·TT#·T+&É H˚ ~qeTT˙
ø£f…º|ü\¢$+∫ eèø£åeT>∑TH√ ÄHê{ÏøÏ ˙ bÕ|üeTT ìX‚ÙX¯eTT>∑ q•+#·TqT.
˙e⁄ n|ü&ÉT XÀuÛÑHê+>∑T&É ejÓT´<äe⁄ nì].
Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô yêø£éTTqT •s¡kÕeVæ≤+∫ Ä m+&çq
y˚T&çø£i¿qT ø=ì rdæø=ìb˛sTT dü+>∑eTeTT #˚] dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì m<äT≥
bÕ‹ >∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|Œæ q≥T\ ìX¯Ã\yÓTqÆ uÛøÑ ‘ÔÏ √ ÄVü‰s¡eTTqT >∑÷&É ‘·´õ+∫
Ä ø±wü˜eTTH˚ ùd$+#·T#·T+&ÓqT. ÇfÒ¢&ÉT ~qeTT\T >∑&É#ÓqT.
n‘·ì |òüTÀs¡yÓTÆq Bø£åqT #·÷∫ n#·Ã{Ï Áu≤Vü≤àDT\T n‘·ì‘√ ì≥¢ì].
zsT÷! á m+&çq ø£f…º ìf…¢+<äTø£ ‘·&ÉT|ü⁄#·THêïe⁄. á ø£f…º eèø£åeT>∑THê?
>∑Ts¡TeT÷]Ô <äj·÷dü«s¡÷|ü⁄&ÉT >±q ˙˝À ˙ yê´~Û ≈£î<äTs¡Tq~ ø±<äì
#Ó|üŒC≤\ø£ á m+&ÉTø£f…ºqT ùd$+#·TeTì #Óô|Œ>±ì á ø£i¿ eèø£åeT>∑T≥
ø£\¢. ˙ yê´~Û q•+#·T≥j·TT ø£\¢. e´s¡úeTT>± ÁX¯eT #˚ôd<äy˚\ j·Tq yê]
e÷≥\T $ì Ä Áu≤Vü≤àDT&ç≥¢qT#·T+&ÓqT.
>∑Ts¡Tyêø£éTT ø±eT<Û˚qTe⁄. >∑Ts¡TeT÷]Ô dü‘·´ dü+ø£\TŒ&ÉT. yê]
yêø£ýÓTqï&ÉT e´s¡úeTT ø±C≤\<äT. Hêø£{Ïº ìX¯Ãj·TeTT ø£\<äT. á ø±wüºeTT
‘·|üŒø£ eèø£åeTT ø±>∑\<äT. Hê ÁbÕDeTT \Tqï+‘·<äqTø£ >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„
Á|üø±s¡eTT q&É#<Ó qä T. Ç~ Hê <äè&ÛÉ ìX¯Ãj·TeTT nì #Ó|Œæ Ä X¯ówüÿ ø±wüe˜ TTH˚
>∑Ts¡÷ø£Ô Ø‹q uÛÑøÏÔ‘√ ùd$+#·T#·T+&ÓqT.
ˇø£ ~qeTTq kÕ«$Tyê] •wüß´\T >∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ kÕ«MT ‘·eTs¡T
Ä Áu≤Vü≤àDTq≈£î X¯ówüÿø±wüºeTTqT ùd$+#·eTì Ä»„ ì∫Ã‹]. n‘·qT
ñ|üyêdü Áe‘·eTT‘√ ˙¬s’qÁ‘ê>∑ø£ Hêø±wüºeTTH˚ ùd$+#·T#·THêï&ÉT. y˚TeTT
e<ä›ì ìyê]+∫qqT Hê≈£î >∑Ts¡Tyêø£ý˚T Á|üe÷DeTT. >∑Ts¡TeT÷]Ôj˚T yê]
yêø£éTTqT dü‘·éTT #˚dæø=q>∑\s¡T. ø±q Hê ÁbÕDeTT \Tqï+‘·es¡≈£î Hê
ø£s¡ÔeéTTqT e÷qqì #Ó|ü#·THêï&Éì j·Tì]. •wüß´\ yêø£éTT $ì
>∑Ts¡TeT÷]Ô me]øÏ m{Ïº uÛ≤eeTT ø£\<√ yê]øÏ yê] uÛ≤eeTT qqTdü]+∫j˚T
|ò\ü dæ~Δ ø£\T>∑T#·T+&ÉTqT. >∑Ts¡Tyêø£´ eT+<ä* $XÊ«düyT˚ •wüß´q≈£î ø±s¡´dæ~øΔ Ï
ùV≤‘·Te>∑TqT. á $wüj·TeTT MT≈£î ‘Ó*j·T>∑\+<äT\≈£î >±qT kÕÿ+<ä
|ü⁄sêDeT+<ä* ˇø£ ø£<∏äqT #Óô|Œ<ä $qT&ÉT.
|üPs¡«eTT HÓ’$TXÊs¡DéTTq ãTTwüß\T dü÷‘·Tì >∑Ts¡T uÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTTqT
>∑÷]Ã Á|ü•ï+#· dü÷‘·T\yês¡T yê]‘√ ì≥T¢#Ó|ü#·THêïs¡T.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 222
ãTTwüß˝≤sê! $qT&ÉT >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ‘√ düeTeT>∑T dü+kÕs¡eTT qT+&ç
‘·]+|ü#ô˚ d&ç kÕ<Ûqä eTT eT]jÓTTø£{Ï ˝Ò<Tä . >∑Ts¡Te⁄ jÓ÷>∑T´&Ü njÓ÷>∑T´&Ü
j·Tì $eTs¡Ù •wüß´&ÉT #˚j·Tsê<äT. >∑Ts¡Te⁄qT ÁãVü≤àdü«s¡÷|üeTT>∑ uÛ≤$+∫
uÛÑøÏÔ‘√ ùd$+#·e\j·TTqT. <äè&ÛÉuÛÑøÏÔ ø£\yê]øÏ düs¡«eTT ø£åDø±\eTT˝À
dæ~+Δ #·TqT. >∑Ts¡Te⁄ HÓe«s¡T eTqTwü´ ãT~Δ‘√ #·÷&Éø£ Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|üeTT>∑
uÛ≤$+∫ ùd$+‘·Ts√ yê]|ü≥¢ X¯S\bÕDÏ Á|üdüqTï&É>∑TqT. eT+Á‘·eTT,
Áu≤Vü≤àDT&ÉT, <˚e⁄&ÉT <Ó’eE„&ÉT, yÓ’<äT´&ÉT, >∑Ts¡Te⁄ Ms¡\j·T+ <Óe«] ¬ø{Ïº
uÛ≤eq j·TT+&ÉTH√ yê]øÏ ‘·<äqTs¡÷|üeTT>∑ |òü\dæ~Δø±>∑\<äT. Ç+<äT\≈£î
ì<äs¡ÙqeTT>∑ MTø=ø£ Ç‹Vü‰düeTTqT #Óô|Œ<ä $qT&ÉT.
|üPs¡«eTT bÕ+#ê\ q>∑s¡eTTq dæ+Vü≤πø‘·TeqT sêE >∑\&ÉT. n‘·ìøÏ
<Ûäq+»j·TT&ÉqT |ü⁄Á‘·T&ÉT ø£\&ÉT. <Ûäq+»j·TT&=ø£Hê&ÉT n&É$øÏ y˚≥≈£î
b˛jÓTqT. ìsêàqTwüýÓTÆq ø°ø±s¡DéTTq H=ø£ øÏsê‘· <ä÷‘·‘√ düVü≤y˚{≤&ç
‹]– e#·TÃ#·÷ n#·≥ H=ø£ Js¡íyÓTÆq •yê\j·TeTTqT >±+#ÓqT. X¯ãs¡T
&É#Ã· ≥ |ü&j ç T· Tqï •e*+>∑eTTqT rdæø=ì sê»≈£îe÷s¡Tì düMT|æ+∫ n‘·ì‘√
Hê≈£î •e|üP» #˚düTø=qe\j·TTqì ø√]ø£ ø£\<äT. ‘·eT]H˚ >∑Ts¡Te⁄>∑
d”«ø£]+#·T#·THêïqT. |üPõ+∫ $<ÛëqeTTqT ôd\$+&Éq sêE n‘·ì‘√ ì≥T¢
z X¯ãs¡T&Ü! á *+>∑eTTqT >∑èVü≤eTTq≈£î >=ìb˛sTT X¯ó∫j·T>∑T kÕúqeTTq
qT+∫ uÛ≤sê´ düyT˚ ‘·T&Éy’Ó ì‘·éTT kÕe<ÛëqeTT>∑ >∑+<Û|ä ⁄ü cÕŒ<äT´|ü#ês¡eTT\#˚
|üPõ+∫ <Ûä÷|ü B|üeTT \]Œ+∫ düàXÊqeT+<ä* ∫‘êuÛÑdüàeTTqT •e⁄q≈£î
ìy˚~+∫ eTVü‰ìy˚<äq eT]Œ+∫ uÛ≤s¡´‘√ düVü≤•e⁄ì Á|ükÕ<äeTTqT
d”«ø£]+#·TeTT. n≥T¢ #˚dæ‹y˚ì •e⁄&ÉT Á|üdüqTï&É>∑TqT. nì #Ó|üŒ X¯ãs¡T&ÉT
sê»≈£îe÷s¡Tì >∑Ts¡Te⁄>∑ uÛ≤$+∫ n‘·ì ñ|ü<˚X¯eTT\T •s¡kÕeVæ≤+∫
>∑èVü≤eTTq πø– uÛ≤sê´ düy˚T‘·T&Ó’ ì‘·éTT •e*+>∑eTTqT >∑Ts¡÷|ü~wüº
e÷s¡ZeTTq |üPõ+#·T#·T+&ÓqT. ì‘·éTT düàXÊqeTTq πø– ∫‘êuÛÑdüàeTTqT
‘Ó∫Ã •e⁄q≈£î uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+#·T#·T+&ÓqT. X¯ã]j·TT uÛÑs¡Ô‘√ ø£*dæ ì‘·éTT
•e⁄ì |üPõ+#·T#·T •e⁄ì Á|ükÕ<äeTTqT uÛøÑ ‘ÔÏ √ d”«ø£]+#·T #·T+&Ó&~ç . Ç≥T¢+&É
H=Hêø£&TÉ n‘·ìøÏ düàXÊqeTTq ∫‘êuÛdÑ àü eTT ø£qT|æ+#·<j ä TÓ ´qT. #·T≥Tº Á|üøÿ£ \
Á>±eTeTT \+<ä* düàXÊqeTT\ XÀ~Û+#ÓqT >±ì m+<äTqT n‘·ìøÏ ∫‘êuÛdÑ àü eTT
˝ÒXy¯ TÓ qÆ qT \_Û+#·<j ä TÓ ´qT. n|ü&É‘&· TÉ _ÛqTï&Ó’ Ç+{ÏøÏ #·qT<Ó+∫ uÛ≤s¡´‘√
H˚H˚$T #˚j·TT<äTqT. Hêø°Hê&Ó#·Ã≥qT ∫‘êuÛÑdüàeTT. \_Û+#·<äjÓT´ >∑Ts¡Te⁄
#Ó|æŒqØ‹ì H˚qT H˚&ÉT •e|üP» Hê#·]+#·HÓ’‹ì. Çø£ Áã‹øÏ @$T
Á|üjÓ÷»qeTT. >∑Ts¡Tyêø£´ eTT\¢+|òæT+#·T yê]øÏ qs¡ø£eTT <ë]Á<äéTT,
n<Û√>∑‹j·TT dæ~+Δ #·TqT. ø±q H˚qT ÁbÕDeTT\ ‘·´õ+#Ó<qä q X¯ã] n‘·ì‘√
ì≥¢qT#·Tqï~.
MTs¡T e´s¡úeTT>∑ HÓ+<äT≈£î ∫+‹+#Ó<äs¡T. MT≈£î H˚qT ∫‘êuÛÑdüà $T#ÓÃ<ä.
qqTï <ä>yΔ∑ TÓ Tq]Ã n{Ïº uÛdÑ àü eTTqT •e⁄q ø£]Œ+#·T&ÉT. Áe‘·u+ÑÛ >∑eTT e÷Á‘·eTT
#˚jT· sê<äT. H˚qT dü+‘√wüeTT‘√ #Ó|ü #·THêïqT. ñ‘·ŒqïyÓTqÆ á <˚V≤ü eT]Œ+∫
<Û ä q T´sê\qjÓ T ´<ä q q uÛ ≤ s¡ ´ e÷≥\T $ì Ä X¯ ã s¡ T &É T u≤<Û ä | ü & ç
Ç≥¢qT#·THêï&ÉT. ÁbÕD Á|æj·÷! ˙ ÁbÕDeTT\ H˚HÓ≥T¢ Vü≤]+#Ó<ä
dü÷s¡´#·+Á<äT\T kÕøÏå>∑ ìqTï e]+∫‹ì. ˙ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T qqTï Ád”Ô
Vü≤+‘·≈£î&Éì <ä÷wæ+|üsê! X¯Øs¡eTT \T+&çq>∑<ë <Ûäs¡àeTT ˝≤#·]+#·T≥.
ìqTï <ä>Δ∑ yÓTTq]Ãq Hê≈£î bÕ|üyT˚ |òTü {Ï+#·TqT. >±ì •e⁄&ÉT dü+‘·d+æ #·THê!
nìj·Tq Ä X¯ã] uÛsÑ ‘Ô¡ √ MTs¡T e÷j·÷ yÓ÷Vü≤eTT˝À |ü&ç Ç≥T¢ $\|æ+#·T≥
<Ûsä à¡ eTT ø±<äT. MT øÏ+‘· nC≤„qy˚T\. á X¯Øs¡eTT dü«|üï <äèwüº X¯Øs¡eTTe˝…qT,
»\ãT<ä T “¤ < ä e TT\e˝… q T qX¯ « s¡ y Ó T Æ q ~. »ìà+#· T yê¬ s |ü Œ {Ï ¬ ø ’ q qT
eTs¡DÏ+#·T≥j˚T ìX¯Ãj·TeTT. Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT ˝…|ü&ÉT qqTï MTø£]Œ+∫s√
n|ü&ÉT MT≈£î nsêΔ+–HÓ‹’ ì. n{Ïº Hêj·T+<äT _Ûqï uÛ≤ey˚T\! ø±q uÛ<Ò Áä uÛeÑ T
$&ç∫ Hê <˚Vü≤eTTqT uÛÑdüàyÓTTq]Ã •e⁄ì |üPõ+|ü⁄&ÉT. •e⁄&ÉT Á|üdüqTï&ÉT
ø±>∑\&Éì #Ó|æŒ uÛÑs¡Ô m+‘· uÀ~Û+∫qqT $qø£ >∑èVü≤eTT Á|üy˚•+∫ <ë«s¡eTT
ã+~Û+#·Tø=ì >∑èVü≤eTTqT <ä>∑Δ yÓTTqs¡TÃ&Éì #Ó|üŒ Ä X¯ãs¡T&ÉT dü+‘·dæ+∫
BÛsT¡ &Ó’ >∑èVü≤eTTqT Á|ü»«*+|üCôÒ dqT. ø£Då e÷Á‘·eTTq >∑èVü≤eTT uÛdÑ àü eTjÓT´qT.
n|ü&É‘·qT ì‘·éTT e˝… •e⁄ì |üPõ+∫ Äq+<ä ìeT>∑Tï&Ó’ uÛ≤s¡´
<ä>∑ΔeTjÓT´qqT e÷≥ eTs¡∫ ∫‘êuÛÑdüàqT •e⁄qø£]Œ+∫ •eÁ|ükÕ<äeTTqT
#˚‘·|üPì ì‘·éTT Á|ükÕ<äeTT d”«ø£]+#·T ì$T‘·ÔeTT uÛ≤s¡´qT |æ\T#·T
yê&ÉTø£Ø‹ì ÄHê&ÉTqT X¯ãØ e∫Ã Á|ükÕ<äeTT >=ìbıeTTà nì nHÓqT.
yÓ+≥H˚ ø£èbÕì~Ûj·T>∑T •e⁄&ÉT Á|üdüqTï&ÉjÓT´qT. >∑èVü≤eTT >∑èVü≤eTTH˚ ñ
+&ÓqT. n+<äT+&ç X¯ã] ì»s¡÷|üeTT‘√ e∫Ã Á|ükÕ<äeTT Á>∑Væ≤+#ÓqT.
X¯ãs¡T&ÉT $dæà‘·T&Ó’ uÛ≤s¡´‘√ H˚qT ìqTï dü«j·TeTT>∑ <ä>∑ΔyÓTTq]Ã‹ì >∑<ë!
‹]– m≥T¢ J$+∫‹eì &ÉT>∑ HêyÓT MTs¡T >∑èVü≤eTTq ø¬ |ü&ÉT ì|üô|{Ï‹º s√
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 224
Ä ø£åDeTTqH˚ Hê≈£î >±&ÛÉeT>∑T ìÁ<äô|f…ºqT. Ç|ü&ÉT MT |æ\T|ü⁄ $ì ìÁ<ä
qT+&ç ˝Ò∫ e∫Ã‹ì, Ç~j·T+‘·jT· T •e©\jÓTÆ j·TT+&ÉTqT nì #Ó|ü #·T+&É
•e⁄&É#·≥ Á|ü‘·´ø£åeTjÓT´qT. <ä+|ü‘·T\T •e⁄ì bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&ç
qeTdü ÿ ]+∫]. •e⁄&É T yê] uÛ Ñ ø Ï Ô ø Ï dü + ‘· d æ + ∫ ÇVü ≤ ˝Àø£ e TTq
qK+&ÉkÂKéTTqT |üs¡Á‘· dü<äZ‹j·TT qqTÁ>∑Væ≤+#ÓqT.
ø±q z ãTTwüß˝≤sê ! >∑Ts¡÷øÏj Ô T· +<äT $XÊ«düeTT+#·T yê]øÏ eTH√s¡<eä∏ TT
‘·|üŒø£ dæ~Δ+#·Tqì dü÷‘·T&ÉT XÖqø±~eTVü≤s¡T¸\≈£î #Óô|Œqì >∑Ts¡TeT÷]Ô
•wüß´\‘√ >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTTqT #Ó|æŒ, Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT Hê yêø£éT+<äT
$XÊ«düeTT+∫, X¯ówüÿø±wüºeTTqT uÛÑõ+#·T#·THêï&ÉT. ø±s¡´dæ~Δ uÛ≤eeTT MT<ä
Ä<Ûës¡|ü&çj·TT+&ÉTqT. ø±q n‘·ìøÏ ø±s¡´dæ~Δ ø±>∑\<äT. nì #Ó|æŒ
<äj÷· düeTTÁ<äT&É>T∑ >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[fl n‘·ì uÛøÑ øÔÏ Ï n#ÓÃs¡Te+~
ø£eT+&É˝À ñ<äø£eTTqT #˚‘·ã÷ì Ä X¯ówüÿø±wüºeTTqT Áb˛øÏå+#· n~
ø£åDe÷Á‘·eTTq |ü\¢$+∫ n<äT“¤‘·eTT>∑ ñ<äT+ãs¡ eèø£åeTjÓT´qT. n<˚
ø£Då eTTq Ä ≈£îwüßsº √–j·TT düTesêí+>∑T&ÉjTÓ ´qT. Ç~ n+‘·jT· T z HêeT<Ûës¡ø±!
H˚qT ø£qT˝≤sê #·÷∫‹ì. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT dü+‘·dæ+∫ Á|üD$T*¢
|ü⁄\øÏ‘ê+>∑T&Ó’ Äq+<ëÁX¯óe⁄\ ø±s¡TÃ#·÷ á ÁøÏ+~ $<Ûeä TT>∑ düT‹Ô +#ÓqT.
l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r k˛ÔÁ‘·+
XÀ¢ˆˆ Ç+<äTø√{Ï ‘˚»ø°s¡í dæ+<ÛäT uÛÑø£Ôe‘·‡\+
q+<äHêÁ‹ dü÷qT<ä‘·Ô $T+~sêø£å l>∑Ts¡T+ ˆ
>∑+<Ûäe÷\´ nø£å‘ê~ ãè+<ä <˚ee+~‘·+
e+<äj·÷$T Hês¡dæ+Vü≤ düs¡dü«rX¯ bÕVæ≤e÷+ ˆˆ
XÀ¢ˆˆ ø√≥´s¡ÿ+uÛÑ+ ø√{ÏdüT#·+Á<äø±+‘·+
$XÊ«ÁX¯j·T+ <˚e>∑D≤]Ã ‘ê+ Á|òæT+ˆˆ
uÛÑø£Ô Á|æj·T+ ‘·«Á‹düT‘·+ eπsD´+
‘êˆˆ ø√{Ï dü÷s¡T´\T ø√{Ï#+· Á<äT\‘√ düeTeT>∑T ø±+‹ ø£*– $XÊ«ÁX¯jT· yÓT,Æ
<˚e‘·\#˚‘·qT |üPõ+|üã&Ó&ç uÛÑøÏÔÁ|æj·TT&Ó’, uÛÑ≈£îÔ\≈£î es¡eTT ˝§dü¬>&ç nÁ‹
nqdü÷j·T\≈£î ‘·qj·TT&Ó’ j·TT+&ç, ø£*j·TT>∑eTTq <Ûäs¡àdü+kÕú|üq≈£î>±qT
ne‘·]+∫q z qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü rkÕ«MT ˙≈£î e+<äqeTT, qqTï s¡ø+åÏ |ü⁄eTT.
( ) yÓ÷Vü≤bÕX¯ n+<Ûäø±s¡ C≤‘·<ä÷s¡ uÛ≤düÿs¡+
Äj·T‘êø£åbÕVæ≤Á•j·÷ e\¢uÛÒX¯Hêj·Tø£+ ˆ
ùdeúÛÑø£Ôãè+<ä es¡<ä uÛÑ÷j·TuÛÑ÷j·T qe÷eT´Vü≤+
( ) e÷j·÷‘·yÓ÷\ÿ+ $>∑TD+ >∑TD≤&ÛÉ´+
le\¢uÛÑ+ d”«ø£è‘· _Û≈£åîy˚wü+ ˆ
dü<ä“¤ø£Ô ùde´+ es¡<ä+ e]wü˜+
e+<ÓqT dæ+ùV≤X¯«s¡ bÕVæ≤ e÷+ ‘·«+ ˆˆ
‘êˆˆ e÷j·÷ bÕX¯eTTqT n+<Ûäø±s¡eTT˝ÀqTqï uÛÑ≈£îÔ\≈£î dü÷s¡T´&ÉyÓ’
q{Ï º j · T T, $XÊ\eTT˝Öq H˚ Á ‘· e TT\T ø£ * – \ø° å à |ü ‹ yÓ ’ ùd$+#· T
uÛÑø£Ôãè+<äeTTq≈£î ÁX‚wüºeTT˝…’q es¡+ãT ˝§dü¬>&ç z qèdæ+Vü≤düs¡dü«rkÕ«MT
˙≈£î e÷{Ï e÷{ÏøÏ qeTkÕÿs¡eTT. qqTï s¡øÏå+|ü⁄eTT.
() ∫‘·Ô C≤‘·es¡í|ü≥ÿ eT‘·Ôyês¡D≤+ ≈£îX¯+
dü‘·´kÕs¡XÀ_Û‘ê‘·à <ä‘·Ô•j·÷e\¢uÛÑ+ ˆ
ñ‘·Ôe÷e‘ês¡ uÛÑ÷‘·•s¡èÔ uÛÑø£Ôe‘·‡\+
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 226
() ø±e÷~wüDà‘·Ô >∑C≤+≈£îX¯+‘ê«+
Äq+<äø£+<ä+ |üs¡‘·‘·«s¡÷|ü+ ˆ
dü<äΔs¡à>∑Tô|’Ô´$<Ûäè ‘êe‘ês¡+
‘êˆˆ ∫‘·ÔeT+<äT<äsTT+#Ó&ç ø±eT, Áø√<Ûä, ˝ÀuÛÑ, yÓ÷Vü≤, eT<ä
e÷‘·‡s¡éTT\HÓ&ç eT<ä|ü⁄fÒqT>∑\≈£î n+≈£îX¯ yÓTÆq{Ïºj·TT, uÛÑ≈£îÔq+<ä*
yê‘·‡\éTT‘√ X¯ó<äΔdü‘·«eTT qTbÕ~Û>∑ d”«ø£]+∫ n‘·´<äT“¤‘·eT>∑T
j·T‘·é‘ês¡eTT <Ûä]+∫q z qèdæ+Vü≤düs¡dü«r kÕ«MT ! ˙≈£î e+<äqeTT.
() y√éTyêj·TT‘˚» Ä|ü uÛÑ÷$T ø£s¡èÔMTX¯«s¡+
ø±eTÁø√<Ûä yÓ÷Vü≤s¡Væ≤‘· k˛eTdü÷s¡´˝À#·q+ ˆ
ø±$T‘ês¡ú <ë‘·èuÛÑø£Ô ø±eT<Û˚qT l>∑Ts¡T+
() dü÷πs´+<äT>∑T+, dü»®qø±eT<Û˚qT+
eTèc˛<ä´|ü+#ê‘·àø£ uÛÑ÷‘·eTkÕà‘Y ˆ
ñ<˚‹j·TdæàHé s¡eT‘˚düÔ y˚T‹
‘êˆˆ |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê‘·àø£yTÓ qÆ »>∑eTTq≈£î ø£s˝Ô¡ ’… j·TT+&çjT· T, sê>∑<«˚ wüeTT\T
˝Òì uÛÑ≈£îÔ\≈£î ø±eT<Û˚qTyÓ’ yê]øÏ ø±$T‘ês¡úeTT\ H=dü¬>&ç dü÷s¡´#·+Á<äT\T
H˚Á‘·eTT\T>± >∑\ z >∑Ts¡TeT÷ØÔ ! qèdæ+Vü≤düs¡dü«r ! áX¯«sê! ˙≈£î
e+<äqeTT. qqTï s¡øÏå+|ü⁄eTT.
() |ü⁄+&ÉØø£ Äj·T‘êø£å ≈£î+&É˝Ò+<äT ‘˚»dü+
]+&É<äT]‘· K+&ÉHês¡ú <ä+&É<Ûë+ l>∑Ts¡T+ ˆ
eT+&É©ø£eTÚ[ e÷sêÔ+&É uÛ≤dæ‘êqq+
() s¡ø±Ôã®|üÁ‘êj·T‘· ø±+‘· H˚Á‘·+,
dü<ä›+&É≈£î+&û |ü]Vü‰|æ‘ê|òüT+ ˆ
Á•‘·dæà‘·CÀ´‘·‡ï eTTUÒ+<äT XÀuÛÑ+
e+<˚ qèdæ+ùV≤X¯«s¡ bÕVæ≤e÷+ ‘·«+ ˆˆ
‘êˆˆ ø£eT\eTT\ e˝… $XÊ\eTT˝…’q H˚Á‘·eTT\T ø£*–, #·+Á<äTì e˝…
HêVü‰¢<äø£s¡yÓTÆq eTTU≤s¡$+<äeTT‘√ H=|ü#·T uÛÑ≈£îÔ\ Á|ü#·+&É<äT]‘·eTT\
bÕs¡<√\T≥ø± j·TqTq≥T\ <ä+&ÉeTTqT <Û]ä +∫ ø£eT+&É\eTTqT Vü≤düeÔ TTq
>∑*– j·T‹ y˚wüeTTqqTqï z lVü≤Ø ! qèdæ+Vü≤düs¡dü«r ! kÕ«MT ! ˙≈£î
e+<äqeTT qqTï s¡øÏå+|ü⁄eTT.
() y˚<äXÊÁdüÔ düTÔ‘·´bÕ<ä e÷~eT÷]Ô l>∑Ts¡T+
Hê<ä_+<äTø£fi≤r‘· ø£\ŒbÕ<äùde´ j·T+ ˆ
ùdeúÛÑø£Ôãè+<ä es¡<ä uÛÑ÷j·TuÛÑ÷j·T qe÷eT´Vü≤+
e+<äj·÷$T Hês¡dæ+Vü≤ düs¡dü«rX¯ bÕVæ≤ e÷+ ˆˆ
() ì‘·´+Á‘·sT÷ eTè>∑´|ü<ëã®<Ûä÷[+
ìHê<ädü~“+<äT ø£fi≤dü«s¡÷|ü+ ˆ
Á‹‘ê|ü ‘·bÕÔÁ•‘· ø£\Œeèø£å+
e+<˚ qèdæ+ùV≤X¯«s¡ bÕVæ≤e÷+ ‘·«+ ˆˆ
‘êˆˆ y˚<äXÊÁdüÔeTT\#˚ düTÔ‹+|üã&ÉT bÕ<ä|ü<äàeTT\ >∑\yê&ÉyÓ’,
Hê<äT_+<äTø£fi¯\T dü«s¡÷|üeTT>± >∑\yê&Ó’ j·TT+&çj·TT yê{Ï ø£r‘·T&ÉyÓ’,
‘ê|üÁ‘·jT· eTT\#˚ |”&+ç |üã&ÉT#·T ùd$+#Ó&ç uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î ø£\Œeèø£yå TÓ Æ $sêõ˝…&¢ ç
z qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r kÕ«MT ! e÷{Ïe÷{ÏøÏ qeTdüèÿ‘·T\T >±$+#Ó<ä. qqTï
s¡øÏå+|ü⁄eTT.
() nwüºjÓ÷>∑‘·‘·« ìwü˜‘·TwüºC≤„q yê]~Û+
ø£èwüíy˚D° rs¡yêdü |ü+#·qBdü+>∑eT+ ˆ
ø£wüº<Ó’q´<ä÷ø£ uÛÑø£Ô ‘·Twüºø±eT´<ëj·Tø£+
() <Ó’Hê´~;Ûø£wüº<äyê–ï MT&É´+
jÓ÷>±wüºø£ C≤„qdüeTs¡ŒD√‘·ÿ+
ø£ècÕíqB |ü+#·dü]<äT´‹düú+
e+<˚qèdæ+ùV≤X¯«s¡ bÕVæ≤e÷+ ‘·«+ ˆˆ
‘êˆˆ C≤„Hê+ãT~ÛyÓ’ uÛÑ≈£îÔ\T düà]+∫q+‘·H˚ dü+‘·dæ+∫ yês¡\≈£î ncÕº+>∑
jÓ÷>∑dæ~Δ qqTÁ>∑Væ≤+#·T#·T, nwüºø£wüºeTT\‘√ u≤<ÛäH=+<äT#·T BqT˝…’
X¯sD¡ TH=+~q uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î düeTdüÔ ø±eTéTT\ H=dü+>∑T#·T ø£ècÕíqB rs¡eT+<ä*
qs¡dæ+Vü≤yê&ç (neTs¡|ü⁄s¡eTT) πøåÁ‘·eTTq ìedæ+∫ uÛÑ≈£îÔ\ qT<äΔ]+∫q l
qèdæ+Vü≤düs¡dü«r kÕ«MT! ˙≈£î e+<äqeTT. qqTï s¡øÏå+|ü⁄eTT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 228
() Hês¡dæ+Vü≤düs¡dü«rX¯ nwüºø£+#· j·T' |üπsƒ‘Y
|òüTÀs¡ dü+kÕs¡dæ+<ÛäT ‘ês¡D≤K´kÕ<Ûäq+ ˆ
kÕs¡C≤„q Bs¡È Äj·TTsês√>±´~ dü+|ü<ë+
#ês¡Tes¡Zø±eT´˝≤uÛÑ ì‘·ý˚Te j·T' |üπsƒ‘Y ˆˆ
() nHê~eT<Ûë´+‘· eTq+‘·X¯ øÏÔ+
n‘·s¡ÿúÛ≤e+ |üs¡e÷‘·àdü+ »„+ ˆ
e´r‘·yê>∑èΔø£Œ<ä eT~«rj·T+,
e+<˚qèdæ+ùV≤X¯«s¡ bÕVæ≤ e÷+ ‘·«+ ˆˆ
|òü\ÁX¯ó‹ : jÓ÷ qèdæ+Vü≤düs¡dü«‘ê´ nwüºø£+ |üsƒ¡rVü≤ dü'
BsêÈj·TTdü+düèÿ‹+ ‹sêÔ«;Ûwüº+ \u≤«eTè‘·+\uÛÒ‘Y ˆˆ
‘êˆˆ nq+‘· X¯øÏÔ ø£\yê&Ó’ »>∑eTT jÓTTø£ÿ Ä~ eT<Ûë´+‘·eTT\j·T+<äT
@ø£s¡÷|üeTTq $sêõ\T¢#·÷ nyêC≤àq >√#·s¡T&ÉyÓ’q z qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r!
dü<äTZs¡TeT÷]Ô ! ˙≈£î e+<äq e÷#·]+#Ó<äqT. qqTï s¡øÏå+#·TeTT.
|òü\ÁX¯ó‹ : |òüTÀs¡yÓTÆq dü+kÕs¡eTTqT+&ç ‘·]+|üCÒj·T düeTs¡yÓTÆq á
nwüøº £ k˛ÔÁ‘·eTT HÓe«s¡T ì‘·éTT |ü]+ƒ ‘·Ts√ yês¡T #·‘T· ]«‘· |ü⁄s¡TcÕs¡eú TT\qT,
BsêÈj·TTwüéTTqT, Äs√>∑éTTqT. dü+|ü‘·TÔqT >∑÷&É ã&Éj·TT<äTs¡T.
Ç≥T qs¡Vü≤]j·TqT Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ôì düTÔ‹+∫ uÛÑøÏÔ‘√
qeTdüÿ]+#ÓqT. >∑Ts¡THê<∏äT&Ü‘·ì uÛÑ≈£îÔ´Á<˚ø£eTTq≈£î dü+‘·dæ+∫ C≤„qsê•$
ø£eTàì j·÷os¡«~+∫]. m+&çq ø±wüºeTT eèø£åeT>∑T≥j·TT, ≈£îwüß˜s√–j·T>∑T
Áu≤Vü≤àDT&ÉT ~yê´+>∑T&É>∑T≥j·TT q#·{Ï »qT\T #·÷∫ $düàj·TeTT H=+~
>∑Ts¡TeT÷]Ôì uÛÑøÏÔuÛ≤eq\‘√ qH˚ø£$<ÛäeTT\ düTÔ‹+∫]. >∑Ts¡TeT÷]Ô
n+<ä]‘√&ÉqT ø£*dæ dü+>∑eTeTT qT+&ç >∑D>±|ü⁄s¡eTTq+<ä* ‘·eT ìs¡TZD
eTsƒe¡ TT Á|üy•˚ +∫]. n+<äsT¡ yê]ì uÛøÑ ‘ÔÏ √ |üPõ+∫]. qs¡V≤ü ] Áu≤Vü≤àDT&ÉT
dü+‘√wüeTT‘√ Ä Á>±eTeT+<ä* j·÷eqà+~ Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\≈£î dü+‘·s¡ŒD
#˚ôdqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ìì <ä>∑Zs¡≈£î |æ*|æ+∫ ˙e⁄ Hê uÛÑ≈£îÔ&Ée⁄.
˙≈£î ◊Væ≤ø±eTTwæàø£ düTKeTT\ qqTÁ>∑Væ≤+∫‹ì. ˙ dü+‘êqeTT ˝Àø£eTTq
$düèÔ‹>±+#·TqT. nì Äos¡«~+∫ n‘·ìøÏ ncÕº+>∑jÓ÷>∑ eTT|ü<˚•+∫
jÓ÷^X¯«s¡T&Éì HêeTø£s¡D yÓTTq]Ã]. ˙e⁄ ∫+‹+#·≈£îeTT. H˚qT #Ó|æŒq≥T¢
#˚j·TTeTT. ˙ ≈£îwüß˜s√>∑eTT b˛jÓTqT >±q oÁ|òüTeTT>∑ >∑èVü≤eTTq πø–
<ësê|ü⁄Á‘ê<äT\ rdæø=ìe∫Ã Hê düìï~ÛH˚ ìedæ+#·TeTT. ˙≈£î X¯óuÛeÑ T>∑TqT,
˙≈£î |ü⁄Á‘·T\T ø£*>¬ <äsT¡ . yês¡T qïq]Ã+‘·Ts¡T. MT e+X¯eTTyês¡+<äsT¡ Hê≈£î
uÛÑ≈£îÔ˝…’ j·TT+<äTs¡T. nì #Ó|æŒ n‘·ìøÏ eT+Á‘·sê»yÓTÆq $<ë´ düs¡dü«r
eT+Á‘·eTT qT|ü<•˚ +∫]. qs¡V≤ü ]j·TqT Áu≤Vü≤àDT&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|Œæ q≥T\
Ä#·]+∫ >∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T&ÉjÓT´qT.
Ç~ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq q\Tã~j·Te n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
l <ä‘êÔÁ‘˚j·TdüT‡Á|”D≤‘·T.
XÀ¢ˆˆ ø±s¡sTT‘ê´ X¯ówüÿø±wüº ùdyê+‘·<äè«ø£å‘ê+ qj·THé ˆ
$Á|ü≈£îwü˜+ »Vü‰sêkÂ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
uÛ≤ˆˆ m+&çq y˚T&ç ø£f…º≈£î ˙s¡T b˛sTT+∫ ≈£îwüß˜s√– jÓTTø£ÿ s√>∑eTTqT
ìyê]+|üCÒj·TT≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 230
q\Tã~ jÓTTø£≥e n<Ûë´j·TeTT
»j·T »j·T lqèdæ+Vü≤ düs¡dü«r
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT ã<ëΔ+»*jÓÆT dæ<äΔeTTì‘√ jÓ÷–|ü⁄+>∑e! »j·T »j·T.
MT e\q s¡düe+‘·yÓTÆq >∑Ts¡T #·]Á‘·eTTqT $ì <ÛäqT´&ÉHÓ’‹ì H˚ì|ü&=ø£
Á|üX¯ï y˚j·TT#·THêïqT. e÷ |üPØ«≈£î&Ó’q kÕj·T+<˚e⁄&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ôì uÛÑøÏÔ‘√
ùd$+#Óqì $+{Ïì. n‘·HÓ≥T\ kÕ«$T yê]øÏ •wüß´&Ó’ yê]ì ùd$+#ÓH=
ôd\$+&Éì Á|ü•ï+#· dæ<äΔeTTì Ç≥¢qT#·THêï&ÉT.
HêeT<Ûës¡ø± ! kÕe<ÛëqT&ÉesTT $düÔ]+∫ H˚ #Ó|ü >∑Ts¡T#·]‘·eTTqT
$qTeTT. |üPs¡«eTT Hê e\q ˙ >∑Ts¡T#·]‘· eT+<äT >√<ëeØrs¡eTTq
yêdüs¡πøåÁ‘·eTTq MT |üPØ«≈£î&Ó’q kÕj·T+<˚e⁄&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ôì uÛÑøÏÔ‘√
|üPõ+#·T≥j·TT, >∑Ts¡TeT÷]Ô Áù|eT≈£î bÕÁ‘·T&É>T∑ ≥j·TT $+{Ï$. kÕ«$Tyês¡T
Ä ‘·s¡Tyê‘· nH˚ø£ <˚X¯eTT\ |üs¡´{Ï+∫ n#·{Ï uÛÑ≈£îÔ\ qT<äΔ]+∫
>∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTT #˚]q ‘·<äT|ü] yê] ø°]Ô <äX¯~X¯\ yê´|æ+#ÓqT. düø±eTT˝…’
uÛÑ≈£îÔ\T e∫Ã |üPs¡íø±eTT\>∑T #·T+&ç]. >∑+<Ûäs¡« q>∑s¡eTTq kÕ«$Tyês¡T
ø£\s¡qT U≤´‹ì $ì MT |üPØ«≈£î&Ó’q kÕj·T+<˚e⁄&ÉT Äq+<äuÛÑ]‘·T&Ó’ uÛÑøÏÔ‘√
yê] <äs¡ÙHês¡ú yÓTTø£ ~qeTTq >∑+<Ûäs¡« q>∑s¡eTTq πø‘Ó+#ÓqT. <ä÷s¡eTT>∑
>∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTTqT ø£ì kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTdüèÿ‘·T\T >±$+#·T#·T Á>±eTeTT
Á|üy•˚ +∫ eTsƒe¡ TTqT düMT|æ+∫ |üsê‘·Œs¡ |üsÁ¡ ãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄&Óq’ kÕ«$Tyê]ì
<ä]Ù+#ÓqT. kÕcÕº+>∑eTT>∑ bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ ‘·q •s√»eTT\‘√
kÕ«$T yê] bÕ<äeTT\ <Ûä÷[ ‘·T&ç#ÓqT. #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ Ç≥T¢ düTÔ‹+#ÓqT.
kÕ«MT ! MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T. MT <äs¡ÙqeTT e\q H˚qT
<ÛäqT´&ÉHÓ’‹ì. e÷ |æ‘·s¡T\T ø£è‘ês¡Tú˝…’]. MT bÕ<ä<äs¡ÙqeTT e\q ø√{Ï
»Hêà]®‘· bÕ|üeTT q•+#ÓqT. düs¡«yê´|üø£ ! ùV≤dü<äTZs√ ! »>∑CÀ®´‹dü«s¡÷|ü!
l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r ! »j·T»j·T ! z uÛÑø£Ôe‘·‡\ ! ˙bÕ<äeTVæ≤eT e]í+|ü
H˚HÓ+‘·yê&ÉqT, MT #·s¡DeTT\+<˚ ø√{Ï rs¡úeTT\T ø£\e⁄. MTs¡T ÁãVü≤ày˚T
j·Tq<ä–j·TTHêïs¡T. neTè‘· |üPs¡øí e£ T+&É\eTTqT Vü≤düeÔ TTq <Û]ä +∫ n+<ä*
q\Tã~ jÓTTø£≥e n<Ûë´j·TeTT 231
ñ<äø£eTTqT Áb˛øÏå+∫ eTè‘·T\ J$+|üCÒj·TT#·THêïs¡T. kÕ«MT ! MTs¡T
<ä+&ÉeTTqT <Ûä]+∫ $wüßídü«s¡÷|ü⁄˝…’ uÛÑ≈£îÔ\jÓTTø£ÿ <Ó’qéTTqT <äT]‘·eTTqT
q•+|üCj Ò T· T#·THêïs¡T. MTπs •e dü«s¡÷|ü⁄˝…’ uÛdÑ àü s¡TÁ<ëø£\å qT <Û]ä +∫ uÛ≈Ñ î£ \Ô
bÕ|üeTT\ q•+|üCÒj·TT<äTs¡T. MT uÛÑ≈£îÔ\≈£î MTs¡T #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\
ì#·TÃ#·THêïs¡T. »>∑<Tä sZ √, qèdæ+Vü≤düsd¡ «ü r! MTs¡T uÛeÑ s√>∑eTTqT q•+|ü#j ˚ T·
düeTs¡Tú\T. MT bÕ<äeTT\+<˚ düs¡«rs¡úeTT\T ø£\e⁄. MTs¡T uÛÑ≈£îÔ\bÕ*{Ï
ø±eT<Û˚e⁄qTe\T MTs¡T ñ<äø£eTT Áb˛øÏå+∫ X¯ówüÿø±wüºeTTqT eèø£åeTT>∑
H=q]Ã‹]. >=&ÉT¶uÀ‘·Tãi…¿qT bÕ*#·TÃq≥T¢ #˚dæ‹]. e+<Ûä´≈£î dü+‘êqeTT
ì∫Ã‹]. nqï|ü P s¡ í MT dü e Tø£ å e TTqH˚ ø£ \ <ä T . Á‹$Áø£ e TuÛ ≤ s¡ ‹ øÏ
$X¯«s¡÷|üÁ|ü<äs¡Ùq $T∫Ã‹]. MT eTVæ≤eT nbÕs¡eTT, MTs¡T Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü⁄˝…’ uÛÑ≈£îÔ\ qT<äΔ]+#·T#·THêïs¡T Ç≥T¢ >∑<äZ<ä<Ûä«ì‘√ qT‹+#·T#·T
Äq+<ëÁX¯óe⁄\‘√, s√e÷+#·eTT‘√ $T>∑T\ uÛÑøÏÔ#˚ôdqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ ˙e⁄ |üs¡eTuÛÑ≈£îÔ&Éeì #Ó|ü#·T
n|òüTVü≤s¡yÓTÆq Vü≤düÔeTTq‘·ì •s¡eTTq qT+∫]. ˙ uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫‹ì.
MT e+X¯eTT yês¡+<äs¡T Hê≈£î uÛÑ≈£îÔ\T ø±>∑\s¡T ˙e⁄ Hê≈£î n‹Á|æj·TeT>∑T
uÛÑ≈£îÔ&Ée⁄. ‘=+<äs¡>∑ dü+>∑eTeTTqπø– kÕïqyÓTTq]Ã nX¯«‘·úeTTqT |üPõ+∫
eTs¡sƒ¡eTTq≈£î uÛÀ»qeTTq≈£î s¡eTàì] kÕj·T+ <˚e⁄&ÉTqT dü+>∑eTeTTqπø–
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 232
kÕïqeTT#˚dæ nX¯«‘·úeTTqT |üPõ+∫ eTsƒ¡eTTq≈£î e∫Ã kÕ«$T yê]ì
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ |üPõ+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T n‘·ìì n+<ä] •wüß´\
ø£qï $TøÏÿ* Áù|eT‘√ _Ûøå± düeTj·TeTTq ‘·eT Á|üø£ÿH˚ j·TT+#·Tø=ì].
uÛÀ»qyÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· kÕj·T+<˚e⁄ì kÕ«$Tyês¡T ‘·eT e<ä›≈£Ls¡TÃs¡+&É
u…≥Tºø=ì Ç≥T¢ Á|ü•ï+∫]. ˙e⁄ Á|üdTü Ô yÓTø£ÿ&É ≈£î≥T+ã düyT˚ ‘·eTT>± qT+{Ï$?
n+<äs¡T πøåeTe÷ nq n‘·&ÉT kÕ«$Tyê]‘√ $qj·TeTT>± kÕ«MT! MT
nqTÁ>∑ V ü ≤ eTT e\q ñ‘· Ô s ¡ ø±+NÁ>±eTeTTq dü ≈ £ î ≥T+ãeTT>∑
πøåeTeTT>∑H˚j·TTHêïqT. |ü⁄Á‘·T\T ã+<ÛäTe⁄\T dü+kÕs¡eTTqT ~<äT›ø=q>∑\s¡T.
MT ùde#˚jT· T#·T MT e<äH› ˚ j·TT+&ç <Ûqä T´&É ø±<ä\∫‹qHÓqT. n‘·ì yêø£éTT
$ì kÕ«$T yê]≥¢qT#·THêïs¡T. uÛÑø±ÔÁπ>düsê ! H˚ H=ø£#√≥ qT+&ÉTyê&ÉqT
ø±qT. Ç{Ïº Hê ùde#˚j·TT≥ ø£]ƒqeTT. ˇø£#√≥ ns¡DéTTqH√ eTs=sTTø£
düeTj·TeTTq Á>±eTeTTq#√ Ç#·Ã¤ e∫Ãq≥T\ dü+#·]+#·T#·T+<äTqT. Hê
ùde e\q ˙≈£î ø£wüºy˚Tø£\T>∑TqT nì]. n|ü&ÉT kÕj·T+<˚e⁄&ÉT kÕ«MT"
H˚qT $TeTTà düsê«‘·àHê X¯s¡DT bı+~e∫Ã‹ì. qqTï $&ÉHê&É≈£î&ÉT. >∑Ts¡T
ùde e\q>∑<ë e÷qe⁄&ÉT ø£è‘ês¡Tú&É>∑T≥. #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\ H=dü>∑T
>∑Ts¡Tùde düTKÁ|ü<eä TT>±ì <äT'KÁ|ü<yä TÓ ≥T¢ ø±>∑\<äT. >∑Ts¡Tùde #˚jT· Tyê]øÏ
qs¡ø£y˚T ˝Òø£q|ü&ÉT <äT'KyÓT≥T¢ sê>∑\<äT. ø±q qqTï ìsêø£]+#·ø£ Hê
ùdeqT d”«ø£]+∫ qqTï <ÛäqT´ì>± #˚j·TT&Éì $TøÏÿ* uÛÑøÏÔ‘√ ÁbÕ]ú+#·
>∑Ts¡TeT÷]Ô ˙ ø£+‘·{Ï <äè&ÛÉ Bø£åj·TTqï#√ ˙ sTTwüºÁ|üø±s¡eTT Hêe<ä› qT+&ç
<ëdüýÓTTqs¡TÃeTì #Ó|æŒ]. kÕj·T+<˚e⁄&ÉTqT dü+‘·dæ+∫ uÛÑøÏÔ‘√ yê]ì
ùd$+#·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ eT÷&ÉT HÓ\\T >∑&É#ÓqT. ˇø£ ~qeTTq >∑Ts¡TeT÷]Ô
n‘·ì <äè&ÛÉ uÛÑøÏÔì |üØøÏå+|ü>√] kÕj·T+ø±\ düeTj·TeTTq •wüß´\q+<äs¡
sêe<äì› ìsêø£]+∫ kÕj·T+<˚e⁄ì e÷Á‘·eTT yÓ+≥ ì&ÉTø=ì dü+>∑eTeTTq≈£î
yÓ[fl]. dü+>∑eTeTT #˚] nX¯«‘·ú düMT|üeTTq >∑Ts¡T•wüß´*<äs› T¡ düTU≤˝≤|üeTT\T
»s¡T|ü⁄#·T+&ç] Ç+‘·˝À dü÷s¡T´&Éd$Ôü T+#ÓqT. n|ü&ÉT kÕj·T+<˚e⁄ì uÛøÑ ìÔÏ wüq˜ T
kÕ«$Tyês¡T |üØøÏå+|ü<ä\∫].
kÕ«$Tyê] dü+ø£\Œ e÷Á‘·eTT#˚ >=|üŒ s¡a+s¡a≤ e÷s¡T‘·eTT M#·kÕ¬>qT.
eèø£åeTT\T |ü&çb˛ekÕ¬>qT. eTTdü\eTT\e+{Ï <Ûës¡\‘√ es¡¸eTT
≈£î]j·TkÕ¬>qT. kÕj·T+<˚e⁄&ÉT #·*+#·ì uÛÑøÏÔ‘√ ‘·qô|’ eÁdüÔeTTqT ø£|æŒ
kÕ«$T yê]ì s¡ø+åÏ #·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ s¬ +&ÉT C≤eTT\T es¡¸eTT‘√ ‘·&j ç T· T#·T
>∑÷&É kÕ«$Tyê]ì ùd$+#·T#·T+&ÓqT. Ç+‘·˝À es¡¸eTT ‘·–Z >=|üŒ o‘·yê‘·eTT

y˚jT· kÕ¬>qT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ #·*>±* u≤~Û+#·T#·Tqï~.
˙e⁄ Á>±eTeTTq π ø – ì|ü  |ü ≥ Tº ø =ìs¡ e TTà. b˛e⁄q|ü ⁄ &É T >±ì,
‹]–e#·TÃq|ü&ÉT >±ì bÕs¡Ù« uÛ≤>∑eTT\T (Á|üøÿ£ \) #·÷&É≈î£ eTì] >∑Tsê«»„qT
•s¡kÕeVæ≤+∫ Ä Nø£{Ï˝À ãT<äs¡˝À Á‘√e ø£qã&É≈£îqïqT >∑Ts¡TeT÷]Ô
bÕ<äeTT\ <Ûë´ì+#·T#·T ãT<äs˝¡ À |ü&TÉ #·T ˝Ò#T· #·T m{À¢ Á>±eTeTT Á|üy•˚ +∫
Á>±eTdüTú\ qT+&ç ø=+‘·ì|üø=q uÛ≤+&ÉeTTq rdæø=ì, <ëìì HÓ‹ÔMT<ä
ô|≥Tºø=ì dü+>∑eTeTTq≈£î ‹]–e#·TÃqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô Á|üø£ÿ\ #·÷&Ée<ä›ì].
m+<äT\ø£ìjÓ÷ nì $#ê]+#·T#·T H=ø£ Á|üø£ÿ #·÷&É ◊<äT |òüDeTT\‘√ H=ø£
düs¡ŒeTT ‘·q yÓ+≥ e#·TÃ#·Tqï≥T\ #·÷∫ uÛÑj·T|ü&ç eT]jÓTTø£ Á|üø£ÿ #·÷&É
≥TyÓ’|ü⁄q >∑÷&É H=øÏ >=|üŒ düs¡ŒeTT yÓ+≥ e#·TÃ≥q‘·&ÉT #·÷∫ $TøÏÿ*
uÛÑj·T|ü&ç |üs¡T¬>‘·TÔ#·T m{À¢ dü+>∑eTeTT #˚¬sqT.
n‘·ìøÏ dü+>∑eTeTTq qH˚ø£ B|üeTT\ Á|üø±X¯eTT, >=|üŒ y˚<ä<Ûä«ìj·TT
$qã&ÓqT. >∑Ts¡T düeTø£åeTTq≈£î sê>∑ q~j·T+‘·j·TT n<äèX¯ýÓTÆ >∑Ts¡TeT÷]Ô
jÓTTø£ÿ&˚ nø£ÿ&É n‘·ìøÏ >√#·]+#ÓqT. Äø£düeTT ìs¡à\yÓTÆ #·+Á<äTì#˚
XÀ_Û\T¢#T· +&ÓqT. kÕ«$Tyê] m<äT≥ q–ïì Á|ü»«*+|üCdÒ æ uÛj Ñ T· ø£+|æ‘T· &É>T∑ #·T
yê] m<äT≥ q–ïì Á|ü»«*+|üCÒdæ uÛÑj·Tø£+|æ‘·T&É>∑T#·T yê] m<äT≥
ì\Teã&ÓqT.
n‘·ì yÓ+≥ e∫Ã düs¡ŒeTT\T kÕ«$Tyê] e<ä›≈£î e∫Ã yê] j·÷»„¬>’ø=ì
yÓ&*É b˛jÓTqT. n|ü&ÉT kÕ«$T yês¡T n‘·ì‘√ ˙ s¡øDå£ ø=s¡øπ á düsŒ¡ eTT\
˙ yÓ+≥q+|æ‹ì e´s¡úeTT>∑ HÓ+<äT\≈£î uÛÑj·T|ü&Ó<äeì z<ës¡TÃ#·T
uÛÑj·T|ü&É≈£îeTT, >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ ø£]ƒqeTì #Ó|æŒ‹>∑<ë ! $#ê]+∫j˚T >∑Ts¡TeqT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 234
ùd$+|üe˝…qT. <äè&ÛÉ ìwü˜‘√ >∑Ts¡Te⁄qT ùd$+#·Tyê&ÉT ø£*e\q>±ì,
ø±\eTTe\q >±ì uÛÑj·T|ü&Éqedüs¡eTT+&É<äì #Ó|üŒ kÕj·T+<˚e⁄&ÉT
>∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT Hê≈£î >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ <äè&ÛÉeTT>∑
ì\Te >∑\+<äT\≈£î >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ Á|üu≤Û eeTTqT uÀ~Û+#·T&Éì ÁbÕ]ú+|ü >∑Ts¡TeT÷]Ô
dü+‘·dæ+∫ kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTT ˙ ÁøÏ+~ $<ÛäeTT>∑
#Ó|ü #·THêïs¡T. kÕj·T+<˚yê! ÁãVü≤àeTTVüAs¡eÔ TTq≈£î Ç+ø£qT ø=+‘· eé~Û
ø£\<äT. n+‘·<äqTø£ ˙≈£î >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTTqT uÀ~Û+#·T ø£<∏ä H=ø£ <ëìì
#Ó|ü#·THêïqT kÕe<ÛëqT&ÉyÓ’ $qTeTT.
|üPs¡«yÓTTø£ düeTj·TeTTq ¬ø’˝≤wü •eø£s¡eTTq bÕs¡«r düy˚T‘·T&Ó’ •e⁄&ÉT
≈£Ls=Ãì j·TT+&ÓqT. n{Ïº düeTj·TeTTq bÕs¡«‹ •e⁄ì >∑÷]Ã >∑Ts¡T uÛÑøÏÔì
$düÔ]+∫ #Ó|ü&Éì ÁbÕ]ú+|ü •e⁄&ÉT bÕs¡«‹‘√ ì≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
>∑Ts¡TuÛøÑ #ÔÏ ˚ düs«¡ eTT dæ~+Δ #·TqT. •e⁄&˚ >∑Ts¡TeqT <äè&ÛuÉ ≤Û eeTT‘√ •wüß´&ÉT
>∑Ts¡Te⁄qT ùd$+#·e\j·TTqT. >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ Á|üuÛ≤eeTT ‘Ó*j·T>∑\+<äT\≈£î
ÁbÕNqyÓTÆq Ç‹Vü‰düeTTqT #Óô|Œ<ä $qTeTì •e⁄&ÉT bÕs¡«‹‘√ ì≥T\
»qeTT\T nqTcÕ˜qeTT\T ∫s¡ø±\ eTqTwæ+º ∫qH˚ |ò*ü +#·TqT. >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ
n≥T¢>±ø£ ‘·‘êÿ\eTTqH˚ |ò*ü +#·TqT. ‘·|eü TT\T, nqTcÕ˜qeTT\T, j·T»„eTT\T,
<ëqeTT\T ˇø£ düeTj·TeTTq |ò\ü eTT˝Òø£ b˛>± $|òTü ïeTT\#˚ ø=≥ºã&ÉT≥j·TT
dü+uÛÑ$+#·TqT >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ jÓTTqs¡TÃyê]øÏ j·T»„eTT\T, <ëqeTT\T #˚dæq
|ò\ü eTT>∑÷&É sê>∑\<äT. >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ düT\uÛeÑ TT Á|üj÷· düeTTH˚ì~. ø±ì eTqdüT‡qT
dæús¡ |üD#·Tø=ì <äè&ÛÉ uÛÑøÏÔ‘√ >∑Ts¡T≈£î\ yêdü yÓTTqs¡Ãe\j·TTqT. Ç+<äT\≈£î
ì<äs¡ÙqeTT>± H=ø£ ø£<∏äqT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT ‘·´wüèº j·TqT ÁãVü≤àø=ø£ ≈£îe÷s¡T&ÉTø£\&ÉT. Ä u≤\T&ÉT <Ûsä à¡ o\T&ÉT,
düT+<äsê+>∑T&ÉT. n‘·ìøÏ ‘·+Á&ç mì$T<äe dü+e‘·‡s¡eTTq ñ|üqj·Tq yÓTTq]Ã
ˇø£ >∑Ts¡Te⁄ e<ä› >∑Ts¡T≈£î\ yêdüeTT #˚j·Tìj·T$T+#ÓqT. Ç≥T¢+&É zø£
~qeTTq >=|üŒ >±* yêq e∫Ã >∑Ts¡Te⁄ >±] |üs¡íXÊ\ ø≈£La*b˛jÓTqT.
n|ü&ÉT Ä >∑Ts¡Te⁄ ‘·q •wüß´ì |æ*∫ Hê≈£î ìedæ+#·T≥≈£î ˇø£ #·ø£ÿì
uÛÑeqeTT ì]à+#·TeTT. Ä >∑èVü≤eTT düT+<äs¡eTT>∑ qT+&Ée\j·TTqT.
>∑èVü≤eTTq≈£î ø±e\dæq kÂø£s¡éTT\ìïj·TT n+<äT+&Ée\j·TTqT. nHÓqT,
Ç+‘·˝À >∑Ts¡T|ü‹ï e∫Ã j·÷u≤\Tì‘√ Hê ø=ø£eT+∫ s¡$ø£ ø±e\j·TTqT.
n~ <ës¡eTT\‘√ H˚j·Tã&Ésê<äT. HêX¯Øs¡ Á|üe÷DeTTq≈£î ‘·– eT+∫
s¡+>∑T\T ø£\<Ó’ j·TT+&Ée\j·TTqT nHÓqT. >∑Ts¡T |ü⁄Á‘·T&ÉT n‘·ì‘√ Hêø=ø£
bÕ<äs¡ø£å\ »‘· ø±e\j·TTqT. n$ bÕ<äeTT\≈£î dü]b˛e\j·TTqT, yê{ÏøÏ
ãTs¡<ä n+≥sê<äT. ˙{Ï MT<ä >∑÷&É q&É#·T≥≈£î M\T>∑ qT+&Ée\j·TTqT,
yê{Ïì <Û]ä +∫ mø£ÿ&É≈î£ b˛e\j·TTqì ø√s¡Tø=ìq yÓ+≥H˚ n#·Ã{ÏøÏ rdæø=ì
b˛e⁄≥≈£î ‘·–j·TT+&Ée\j·TTqT nHÓqT. Ç+‘·˝À >∑Ts¡T|ü⁄Á‹ Ä u≤\Tì
#˚sTT|ü≥Tºø=ì Hê≈£î eT+∫ n+<äyÓTÆq ø£sêíuÛÑs¡DeTT\T ø±e\j·TTqT.
Ç+‹j·Tø±ø£ Ä&ÉTø=qT≥≈£î ˇπø @qT>∑T <ä+‘·eTT‘√ #Óøÿ£ ã&çq düT+<äsy¡ TÓ qÆ
u§eTà]\T¢ ‘Ó∫Ãô|≥TºeTT, e+≥#˚dæø=qT≥≈£î bÕÁ‘·kÕe÷qT ‘Ó∫Ãô|≥TºeTT.
yê{Ï‘√ e+≥#˚dæqqT eTdæø±≈£L&É<äT. nì ø√¬sqT.
•wüß´&ÉT yês¡\ ø√]ø£\ rs¡Ã >∑\+<äT\≈£î yê]e<ä› ôd\e⁄ rdæø=ì
ns¡Dé÷s¡ZeTTq b˛e⁄#·T Ç≥T\ ∫+‹+|ükÕ¬>qT. H˚qT ÁãVü≤à#ê]ì.
@$Tj·TT ‘Ó*j·Tì yê&ÉqT, Hê >∑Ts¡Te⁄, >∑Ts¡T|ü‹ï, >∑Ts¡T |ü⁄Á‘·T&ÉT, >∑Ts¡T
|ü⁄Á‹ø£j·TT ø√]q yê{Ïì H˚HÓ≥T¢ düeT≈£Ls¡Ã>∑\qT? uÛÀ»q|üÁ‘·eTT\T ≈£L&É
≈£î≥Tº≥ #˚‘·>±ì H˚qT Ä ø±s¡éTT\ HÓ≥T¢ #˚j·TdüeTs¡Tú&ÉqT? Hê ¬øes¡T
Ä<Ûës¡eTT? >∑Ts¡Te⁄ ø√]q≥T\ #˚j·Tì#√ >∑Ts¡Te⁄ ø√|æ+#·TqT >∑<ë! H˚
HÓe«] X¯s¡DT y˚&ÉT<äTqT! Hê≈£î >∑Ts¡TH˚ s¡ø£å≈£î&ÉT. Äj·Tqj˚T Hê≈£î >∑‹,
ø£èbÕì~Ûj·T>∑T >∑Ts¡Tø£s¡TD Hêj·T+<äT+&çqH˚ á ø±s¡éTT dæ~Δ+#·>∑\<äì
nqq´ uÛøÑ ‘ÔÏ √ >∑Ts¡TeT÷]ÔH˚ X¯sD¡ Tbı+~ ÁbÕDeT]Œ+∫jÓTÆ q >∑Ts¡T ø±s¡éTTqT
kÕ~Û+|ü qT<äT´≈£î&Ô ’Ó ns¡D´ e÷s¡eZ TTq b˛e⁄#·T+&É Ä u≤\Tq ø=ø£ ne<Û÷ä ‘·
>√#·]+#ÓqT.
Ä ne<Ûä÷‘· u≤\Tì düMT|æ+∫ Hêj·THê ! ˙ yÓø£ÿ&É≈£î b˛e⁄#·THêïe⁄ ?
˙ eTTKeTT ∫+‘êÁø±+‘·yÓTÆ j·TTqï~. ø±s¡Dy˚T$T? $düÔ]+∫ #Ó|üeTq
Ä u≤\T&ÉT Ä ne<Ûä÷‘·≈£î qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT! MTs¡T qqTï s¡øÏå+#·T&ÉT.
∫+‘êdüeTTÁ<äeTTq eTTì–j·TTHêïqT. MT <äsÙ¡ qeTT e\q Hê≈£î Äq+<äeTT
\_Û+∫q~. #·ø√s¡eTT\≈£î #·+Á<äT&ÉT ø£qã&ç q≥T\ Hê≈£î MT <äsÙ¡ qeTjÓT´qT.
Hê |üPs¡« |ü⁄DéTT eT+∫~>±qH˚ H˚&ÉT $TeTTà\ #·÷&É>∑*–‹ì. z <äj·÷
düeTTÁ<ä ! MT ù|sπ $T? ‘·eT s¬ ø£ÿ&É qT+&ç e#·TÃ#·THêïs¡T. á ìsêàqTwüýÓTqÆ
ns¡DéTTq $TeTTà\ #·÷&É Hê≈£î MTs¡T áX¯«s¡T&˚ ø±e#·TÃqì ‘√#·T#·Tqï~.
MT <äs¡ÙqeTT#˚ Hê eTqdüT‡ dæús¡|ü&çq~ qqTï MT <ëdüTì>∑ uÛ≤$+∫
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 236
z<äj·÷düeTTÁ<ä! qqTï s¡øÏå+∫ ø±bÕ&ÉT&Éì #Ó|æŒ j·÷ u≤\T&ÉT ne<Ûä÷‘·
bÕ<äeTT\ •s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+#ÓqT. Ä ne<Ûä÷‘·j·TT <äj·T>∑\yê&Ó’ Ä
u≤\Tì ˝Ò|æ Ä*+>∑qyÓTTq]Ã z<ë]Ã n‘·ìe\q »]–q $wüjT· eT+‘·jT· T
$ì ∫+Á‘êÁø±+‘·T&Ó’q Ä u≤\Tq≈£î nuÛÑj·T$T∫Ã Ä u≤\Tì‘√ z u≤*ø£!
H˚H=ø£ $wüj·TeTT #Óô|Œ<ä. ˙e⁄ H˚qT #Ó|æŒq{≤¢ #·]+∫‹y˚ì ˙ ø±s¡éTT
dæ~Δ+#·Tqì Ç≥T¢ #Óô|ŒqT.
ø±o|ü≥Dº eTTq $X‚«X¯«s¡T&ÉT >∑\&ÉT. n{Ïº $X‚«X¯«s¡Tì Äsê<Ûqä eTT e\q
düsê«;Ûweºü TT\T dæ~+Δ #·>\∑ e⁄. ø±o øπ Áå ‘·eTT nsTT<äT Áø√düT\ $kÕÔse¡ TT>∑\<Ó’
j·TT+&ÉTqT. n#·Ã≥ ÁãVü≤à $X‚«X¯«s¡Tì Äsê~Û+∫ düèwæ#º j ˚ T· T kÕeTs¡´ú eTTqT
ã&ÉôdqT. $wüßíe⁄>∑÷&É $X‚«X¯«s¡Tì Äsê~Û+∫+ »>∑eTTqT |ü]bÕ*+#·T
kÕeTs¡´ú eTT >∑&+ç #ÓqT. ˙e⁄ dü+<˚V≤ü eTT $&ÉHê&ç ø±o|ü≥Dº eTTq≈£î bıeTTà.
˙ eTH√s¡<eä∏ TT HÓsy¡ s˚ T¡ qT ˙y˚ $X¯«ø£sà¡ e⁄ ø±>∑\e⁄. •e⁄ì nqTÁ>∑V≤ü eTT+&çq
#·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T Äj·T‘·ïeTTq dæ~Δ+#·>∑\e⁄.
•e⁄&ÉT <äj÷· dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. ñ|üeTqT´&ÉqT ˇø£ uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ ø=\~ bÕ\ø=s¡≈î£ ,
ùd$+#· n‘·ìøÏ ø°ås¡ düeTTÁ<äeTT MT<äH˚ Ä~Û|ü‘·éTT H=dü¬>qT. ø±oøÏ
Äq+<äø±qqeTìj·TT ù|s¡T >∑\<äT. n#·Ã≥ •e⁄ì ñbÕdæ+#·Tyês¡T
|ü P s¡ í e TH√s¡ < ∏ ä T ˝… ’ Äq+<ä e TTq ‘· T \‘· ÷ >∑ T <ä T s¡ T . ø±qH˚ <ëìøÏ
Äq+<äø±qqeTì kÕs¡úø£HêeTy˚Ts¡Œ&ÓqT. ø±• düeTdüÔ <Ûäs¡àeTT\≈£î sêdæ,
Je⁄\ ø£~ yÓ÷ø£åkÕúqeTT ø±oπøåÁ‘·eTTq ìedæ+∫qyê]ì #·÷∫qH˚
düeTdüÔ<√wüeTT\T q•+#·TqT n{Ïº πøåÁ‘·eTVæ≤eT e]í+|üHÓe«]‘·s¡eTT? n{Ïº
πøåÁ‘·eTT+&É u≤\T&Ü ˙≈£î ∫+‘·j˚T$T{ÏøÏ ? ø±oπøåÁ‘·eTTq≈£î rs¡új·÷Á‘·
b˛e⁄yê]øÏ n&ÉT>∑Tq≈£î nX¯«y˚T<Ûä|òü\eTT e#·TÃqT. <Ûäs¡à, ns¡ú, ø±eT,
yÓ÷ø£åeTT\qT #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T \_Û+#·TqT. dü+<˚Væ≤+|üqedüs¡eTT
˝Ò<äT. nq Ä u≤\T&ÉT yê]‘√ kÕ«MT H˚Hê ns¡DéTTqqTHêïqT. ø±o
mø£ÿ&É qTqï<√ ‘Ó*j·T<äT. á dü+kÕs¡ kÕ>∑s¡eTTq eTTì–b˛e⁄#·Tqï Hê≈£î
MTs¡T ‘ês¡≈£î\T>∑ <äs¡Ùq$T∫Ã‹]. Hê≈£î C≤„q eTT|ü<˚•+∫ s¡øÏå+|ü⁄&ÉT
‘·]|ü+CÒjT· &ÉT u≤\T&ÉqT, @$Tj·TT ‘Ó*j·Tìyê&ÉqT. ‘·eTs¡T <äjT· j·TT+∫
qqTï ø±oπøåÁ‘·eTTq≈£î ø=ìbı+&ÉT, nì yê] bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&ÓqT.
n|ü&Ü ne<Û÷ä ‘· u≤\Tì‘√ ˙ e\q Hê≈£î ø±oyêdüeTT \_Û+#·TqT>±ø£
ìqTï ‘·|Œü ø£ ø±oøÏ rdüTø=ì b˛jÓT<äqT. nì #Ó|Œæ u≤\Tì #˚sTT |ü≥Tºø=ì
ø£Då ø±\eTT˝À eTH√y˚>e∑ TT‘√ ø±o düMT|æ+∫ u≤\Tì‘√ eTqeTT ø±oøÏ
e∫Ã‹$T. ˙e⁄ j·÷Á‘·d\ü T|ü⁄eTq Hê u≤\T&ÉT yê]‘√ kÕ«MT H˚qT @$Tj·TT
‘Ó*j·Tì yê&ÉqT. ø±oj·÷Á‘· H˚$<Ûeä TT>∑ #˚jT· e\j·TTH√ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+|ü
Hêj·Te<Û÷ä ‘· ø±oj·÷Á‘· $<ÛëqeTTqT á ÁøÏ+~ $<ÛäeTT>∑ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
Á|ü<∏äeTeTTq eTDÏø£]íø£j·T+<äT kÕïqyÓTTq]Ã $Hêj·T≈£îì <ä]Ù+∫
bÕ+#ê˝ÒX«¯ s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ ‘·sT¡ yê‘· $X‚«X¯«s¡Tì <ä]Ù+|üe˝…qT. ‹]–
>∑+>∑≈î£ yÓ&*É eTDÏø]£ øπí X¯«s¡Tì |üPõ+∫ ø£eT˝ÒX«¯ s¡Tì <ä]Ù+∫ nq+‘·se¡ TT
yêdüTøπ X¯«s¡T&ÉT, |üs«¡ ‘˚X«¯ s¡T&ÉT, >∑+>±πøX¯e⁄&ÉT, \*‘ê <˚$ »sêdü+<ÛX˚ «¯ s¡T&ÉT,
k˛eTHê<∏Tä &ÉT, X¯S\ø£+sπ Xƒ «¯ s¡T&ÉT, esêùV≤X¯«s¡T&ÉT, ÁãùV≤àX¯«], n>∑ùd´Ô X¯«s¡T&ÉT,
Vü≤]Vü≤sπ X¯«s¡T&ÉT, yÓ<’ ´ä Hê<∏Tä &ÉT, Á<ÛTä y˚X«¯ s¡T&ÉT, >√ø£sπ Xí «¯ s¡T&ÉT, Vü‰≥πøX¯«s¡T&ÉT,
Ms¡\qT <ä]Ù+∫ |üPõ+#·TeTT, nq+‘·s¡eTT ∫Á‘·>∑Tù|ÔX¯«s¡T&ÉT, |üX¯ó
|ü‘X˚ «¯ s¡T&ÉT, #·+Á<˚X«¯ s¡T&ÉT, n^ïX¯«s¡T&ÉT, Hêπ>X¯«s¡T&ÉT Vü≤]X¯Ã+s¡<X˚ «¯ s¡T&ÉT,
Ms¡\qT|üPõ+|ü⁄eTT. ∫+‘êeTDÏ $Hêj·T≈£îì, k˛eTHê<∏ä $Hêj·T≈£îì
<ä]Ù+∫ |üPõ+#·TeTT. #·‘T· s¡«ÁπøXÔ «¯ s¡T&ÉT, ÁãùV≤àX¯«s¡T&ÉT #·+&ûX«¯ s¡T&ÉT Ms¡\qT
|üPõ+|ü⁄eTT. uÛÑyê˙X¯+ø£s¡Tì |üPõ+∫ &ÉT+&ÛçsêE≈£î qeTdüÿ]+∫
sê»sêCÒX¯«s¡, ˝≤+>∑÷˝ÒX¯«s¡, q≈£î˝ÒX¯«s¡T\qT |üPõ+#·TeTT. >∑+π>X¯«s¡Tì
|ü P õ+∫ C≤„ q yê|æ j · T +<ä T kÕïqyÓ T Tq]Ã C≤„ H ˚ X ¯ « s¡ T ì |ü P õ+∫,
q+~πøX¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ e÷s¡ÿ+&˚X«¯ s¡Tì ‘ês¡øπ X¯«s¡Tì, eTVü‰ø±fi‚X«¯ s¡Tì,
<ä+&ÉbÕDÏì, yÓ÷πøåX¯«s¡Tì, Ms¡uÛÑÁ<˚X¯«s¡Tì |üPõ+∫, n$eTTπøÔX¯«s¡Tì
düMT|æ+∫ uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+#·TeTT.
|ü+#· $Hêj·T≈£î\ |üPõ+∫ uÛ…’s¡e⁄ì |üPõ+∫, eTVü‰<ë«s¡eTTq≈£î e∫Ã
$X¯«Hê<∏äTì |üPõ+#·TeTT. á $<ÛäeTTq n+‘·s¡ZèVü≤j·÷Á‘·H=q]Ã eTTøÏÔ
eT+&É|eü TT Á|üy•˚ +∫, •yê! H˚qT ˙Á|”‹ø=s¡≈î£ n+‘·sèZ¡ Vü≤ j·÷Á‘· dü*|æ‹.
q÷´Hê‹]ø£eÔ TT\ ø£$å T+∫ Á|üdqü Tï&Ée⁄ø£eTàì ÁbÕ]ú+#·TeTT. n#·Ã≥ ø=+#ÓeTT
$ÁX¯$T+∫ n#·Ã≥qT+&ç ˝Ò∫ $X¯«Hê<∏äTì qeTdüÿ]+∫ <äøÏåDe÷qdüj·÷Á‘·
dü\T|ü⁄eTT, n~ m≥¢q eTDÏø£]íø£≈£î yÓ[¢ ñ‘·Ôs¡yêVæ≤ìjÓÆT >∑+>∑j·T+<äT
kÕïqyÓTTq]Ã |ü+#· $Hêj·T≈£î\qT qeTdüÿ]+∫ &ÉT+&ÛçsêEqT |üPõ+∫,
uÛÑyê˙X¯+ø£s¡T\≈£î qeTdüÿ]+∫, <Ûäs¡à≈£L|üeTTq kÕïqeTT#˚dæ n#·Ã≥
rs¡úÁXÊ<äΔeTT #˚dæ <ÛäπsàX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. >∑+>± πøX¯e⁄\qT |üPõ+∫
\*‘ê<˚e⁄ì |üPõ+#·TeTT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 238
»sêdü+<Û˚X¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ k˛eTHê<∏äTì <ä]Ù+∫ esêùV≤X¯«s¡Tì
|üPõ+∫ <äXÊX¯«y˚T<Ûä rs¡úeTTq kÕïq yÓTTqs¡TÃeTT. d”‘·˝ÒX¯«s¡Tì <ä]Ù+∫
ã+B<˚e⁄ì |üPõ+∫ ‹\uÛ≤+&˚X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT.
|ü+#· $Hêj·T≈£î\ |üPõ+∫ uÛ…’s¡e⁄ì |üPõ+∫, eTVü‰ <ë«s¡eTTq≈£î
e∫Ã $X¯«Hê<∏äTì |üPõ+#·TeTT. á $<ÛäeTTq n+‘·s¡ZèVü≤j·÷Á‘·H=q]Ã
eTTøÏÔ eT+&É|üeTT Á|üy˚•+∫, •yê ! H˚qT ˙ Á|”‹ø=s¡≈£î n+‘·s¡ZèVü≤ j·÷Á‘·
dü*|æ‹. q÷´Hê‹]ø£eÔ TT\ ø£$å T+∫ Á|üdqü Tï&Ée⁄ø£eTàì ÁbÕ]ú+#·TeTT. n#·Ã≥
ø=+#ÓeTT $ÁX¯$T+∫ n#·Ã≥qT+&ç ˝Ò∫ $X¯«Hê<∏äTì qeTdüÿ]+∫
<äøÏåDe÷qdüj·÷Á‘· dü\T|ü⁄eTT, n~ m≥¢q eTDÏø£]íø£≈£î yÓ[fl ñ
‘·sÔ y¡ êVæ≤ìjÓTÆ q >∑+>∑jT· +<äT kÕïqyÓTTq]Ã |ü+#· $Hêj·T≈£î\qT qeTdüÿ]+∫
&ÉT+&ÛçsêEqT |üPõ+∫, uÛÑyê˙X¯+ø£s¡T\≈£î qeTdüÿ]+∫, <Ûäs¡à≈£L|üeTTq
kÕïqeTT#˚dæ n#·Ã≥ rs¡úÁXÊ<äΔeTT#˚dæ <ÛäπsàX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. >∑+>±
πøX¯e⁄\qT |üPõ+∫ \*‘ê<˚$ì |üPõ+#·TeTT.
»sêdü+<Û˚X¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ k˛eTHê<∏äTì <ä]Ù+∫ esêùV≤X¯«s¡Tì
|üPõ+∫ <äXÊX¯«y˚T<Ûä rs¡úeTTq kÕïq yÓTTqs¡TÃeTT. d”‘·˝ÒX¯«s¡Tì <ä]Ù+∫
ã+B<˚$ì |üPõ+∫ ‹\uÛ≤+&˚X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. πsyê≈£î+&ÉeTTqqT,
e÷qdü düs√es¡eTTqqT kÕïqeTT #˚j·TTeTT. n#·Ã≥ ÁXÊ<äΔ yÓTTq]Ã
e÷qùdX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. ˙ eTH√s¡<eä∏ TT HÓsy¡ s˚ T¡ qT. øπ <ës¡≈î£ +&ÉeTTq
kÕïqyÓTTq]Ã øπ <ëπsX¯«s¡Tì, |üPõ+#·TeTT. >öØ≈£î+&ÉeTTq kÕïqyÓTTqs¡TÃeTT
eè<äΔπø<ëπsX¯«s¡Tì, Vü≤qTeT+‘˚X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. sêy˚TX¯«s¡Tì <ä]Ù+∫
ø£è$T≈£î+&ÉeTTq kÕïqeTT#˚dæ ÁXÊ<äΔyÓTTqs¡TÃeTT. dæ<˚ΔX¯«s¡Tì |üPõ+∫
dü«|üï≈£î+&ÉeTTq kÕïqyÓTTq]Ã dü«ù|ïX¯«s¡Tì |üPõ+∫ ‘·sT¡ yê‘· dü+>∑yT˚ X¯«s¡Tì
|üPõ+∫ ˝À˝≤s¡øÿ£ ≈£L|üeTTq kÕïqyÓTTqs¡TÃeTT. ‘·sT¡ yê‘· >∑‹Á|ü<X˚ X‚ «¯ s¡Tì
<ä]Ù+#·TeTT.
ns¡ÿ $Hêj·T≈£îì, |üsêX¯πsX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. ≈£îs¡TπøåÁ‘·≈£î+&ÉeTTq
kÕïqeTT#˚ d æ dü T es¡ í < ëqeTT yÓ T T<ä \ >∑ T <ëqeTT ˝§qs¡ T ÃeTT
neTè‘·≈£î+&ÉeTTq kÕïqeTT#˚dæ <äTsêZ $Hêj·T≈£îì |üPõ+∫ <äTsêZ<˚$
|üPõ+∫ nq+‘·s¡eTT (64) ns¡Te~Hê\T>∑T jÓ÷–>∑DeTT\ <ä]Ù+∫
qeTdüÿ]+|ü⁄eTT. ‘·s¡Tyê‘· ≈£î≈£îÿ≥~«Eq≈£î qeTdüÿ]+|ü⁄eTT. ø±o˝À
<äøÏåDuÛ≤>∑eTTq ≈£î≈£îÿ≥~«Eì <ä]Ù+∫ |üPõ+#·Tyê]øÏ <äTdü«|üïeTT\T
düTdü«|üïeTT\T ø±>∑\e⁄. ‘·s¡Tyê‘· >ö]<˚$ì<ä]Ù+∫ n#·Ã≥ (7) @&ÉT
>∑e«\qT+#·TeTT. ‘·s¡Tyê‘· πsDTø£qT <ä]Ù+#·TeTT. X¯+UÀ<ëΔs¡≈£î+&ÉeTTq
kÕïqeTT#˚dæ ø±e÷øÏåì |üPõ+#·TeTT. njÓ÷<Ûë´≈£î+&ÉeTTq kÕïqeTT#˚dæ
n#· Ã ≥qTqï \øÏ å à ì |ü P õ+#· T eTT. \ø° å à ≈£ î +&É e TTq kÕïqeTT#˚ d æ
\ø°åàHêsêj·TDT\ |üPõ+|ü⁄eTT. dü÷s¡´≈£î+&ÉeTTq kÕïqeTT#˚dæ n#·Ã≥
ÁXÊ<äΔe÷#·]+∫ dü÷s¡T´ì |üPõ+∫ yÓ’<ä´Hê<∏ä≈£î+&ÉeTTq kÕïqyÓTTq]Ã
yÓ ’ < ä ´ Hê<∏ ˚ X ¯ « s¡ T ì |ü P õ+#· T eTT. >√<ëeØ ≈£ î +&É e TTq
kÕïeTTqeTT#˚dæ>ö‘·y˚TX¯«s¡Tì uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+#·TeTT. n>∑dæÔ≈£î+&ÉeTTq
kÕïqyÓTTq]Ã n>∑d”ÔX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. X¯óÁø£≈£L|üeTT˝À kÕïqeTT#˚dæ
X¯óÁπøX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. n|ü&ÉT nqï|üPs¡íqT düMT|æ+∫ uÛÑøÏÔ uÛ≤eeTT‘√
qeTdüÿ]+|ü⁄eTT. &ÉT+&çsêEqT |üPõ+∫ C≤„q yê|æ˝À kÕïqyÓTTq]Ã
C≤„H˚X¯«s¡Tì |üPõ+∫ <ä+&ÉbÕDÏì |üPõ+|ü⁄eTT Äq+<äuÛ…’s¡e⁄ì |üPõ+∫
eTVü‰<ë«s¡eTTq kÕcÕº+>∑eTT>∑ qeTkÕÿs¡eTT#˚dæ $X¯«Hê<∏äTì <ä]Ù+#·TeTT.
Ç≥T¢ #˚j·TT≥#˚ <äøÏåDe÷qdüj·÷Á‘· #˚dæqyê&É e>∑T<äTe⁄. Çø£ì|ü&ÉT ñ
‘·Ôs¡ e÷qdüj·÷Á‘·$~Ûì #Ó|ü#·THêïqT $qTeTT.
dü+ø£\Œ yÓTTq]Ã |ü+#·>∑+>∑j·T+<äT kÕïqeTT #˚j·Te\j·TTqT. n+<äT#˚
ø√{Ï»qà\ bÕ|üeTT q•+#·TqT. øÏs¡D, <Ûä÷‘·bÕ|æ, |ü⁄D´ düs¡dü«‹, >∑+>∑,
j·TeTTq Ç$j˚T e+<ä >∑+>∑\T, ø£è‘·j·TT>∑eTTq <Ûä÷‘·bÕ|üj·Tìj·TT,
<ë«|üs¡eTTq _+<äTrs¡úeTìj·TT, ø£*j·TT>∑eTTq q~j˚T |ü+#·>∑+>∑j·Tì
|æ\Teã&ÉT#·Tqï~. Á|üj·÷>∑j·T+<äT e÷|òüTe÷düeTTq kÕïqyÓTTq]Ãq
|ü⁄DéTTø£qï ø√{Ï¬s≥¢ |òü\eTT |ü+#·>∑+>± kÕïqeTTe\qdæ~Δ+#·TqT. n{Ïº
|ü+#·>∑+>∑˝À kÕïqe÷&ç _+<äTe÷<Ûäe⁄ì <ä]Ù+∫ >√bÕ\ø£èwüßíì |üPõ+∫
qèdæ+Vü≤ uÛÑeqeTTq≈£î yÓ[fl qèdæ+VüQì <ä]Ù+∫ ‘·s¡Tyê‘· eT+>∑fi¯>ö]ì
#·÷∫ >∑udÑÛ XÔ” «¯ s¡Tì, eT<∏Tä sê~‘·T´ì <ä]Ù+∫ ‹]– $X¯«Hê<∏Tä ì <ä]Ù+#·e˝…qT.
nq+‘·qs¡eTT eTTøÏÔeT+≥|üeTTq≈£î yÓfi¯fle˝…qT. Ä~‘·T´ì |üPõ+∫
øπ X¯yX˚ «¯ s¡Tì, bÕ|üuøπÑÛ Xå «¯ s¡Tì, qeÁ>∑V≤ü eTeTT\qT, ø±\uÛs’… e¡ ⁄ì, øπ Áå ‘·bÕ\≈£îì,
n#·]Ã+#·e˝…qT. ø±\≈£L|üeTTq kÕïqyÓTTq]Ã n#·Ã≥ |æ‘·s¡T\≈£î
ÁXÊ<äyΔ TÓ Tq]Ã, ø£è‹ÔyêùdX¯«s¡Tì #·÷∫ n#·Ã≥qT+&ç yÓ&*É X¯+KyêdæjT· +<äT
kÕïqyÓTTq]Ã Ä#·eTqeTT #˚dæ s¡‘˚ïX¯«s¡Tì, dü‘˚´X¯«s¡Tì, <äπøåX¯«s¡Tì,
#·‘·Ts¡«ÁπøÔX¯«s¡Tì es¡Tdü>∑ |üPõ+#·e˝…qT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 240
eè<äΔø±\≈£L|üeTT˝À kÕïqyÓTTq]Ã ø±˝ÒX¯«s¡Tì |üPõ+∫ ‘·s¡Tyê‘·
n|üeTè‘·T´ áX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. eT+<ëøÏì˝À kÕïqeTT#˚dæ,
eT<Û ä ´ y˚ T X¯ « s¡ T ì, »+ãTπ ø X¯ « s¡ T ì, eÁø£ ‘ · T +&É >∑ D |ü ‹ ì |ü P õ+∫
<ä+&ÉU≤‘·≈L£ |üeTTq kÕïqeTT#˚dæ ÁXÊ<äyΔ TÓ Tqs¡TÃeTT. ‘·sT¡ yê‘· uÛ÷Ñ ‘·us’…Û e¡ ⁄ì,
áXÊH˚X¯«s¡Tì #·÷∫ C…’^wüe´>∑TVü≤qT <ä]Ù+∫ qeTdüÿ]+∫ |òüT+{≤
≈£î+&ÉeTTq kÕïqeTT#˚dæ yê´ùdX¯´s¡Tì ø£+<äTøπ X¯«s¡Tì, uÛøÑ ‘ÔÏ √ |üPõ+#·TeTT.
CÒ´wü˜yê|æj·T+<äT kÕïqeTT#˚dæ CÒùw˜X¯«s¡Tì |üPõ+∫ dü|üÔkÕ>∑s¡ rs¡úeTTq≈£î
yÓ[fl kÕïqeTT #˚dæ yê©àπøX¯«s¡Tì |üPõ+∫ ;Ûe÷‘·≥eTTqqTqï ;ÛyT˚ X¯«s¡Tì
|üPõ+|ü⁄eTT. eTè‘·è|æ+&É≈£î+&É eT+<äT |æ‘·èÁXÊ<äΔ yÓTTq]Ã |æXÊ#·yÓ÷#·ø£
rs¡eú TTq kÕïqe÷&ç ø£|sπü XΔ «¯ s¡Tì |üPõ+∫ ø£s√ÿ≥ø£ yê{ÏjT· +<äT kÕïqeTT#˚dæ
ø£s√ÿfÒX¯«s¡Tì uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+∫ áX¯«s¡>∑+>∑≈£î yÓ[¢ n#·Ã≥ kÕïq<ëqeTT
˝≤#·]+#·e˝…qT. n^ïX¯«s¡Tì |üPõ+∫ #·Áø£sT¡ +&ÉeTTq kÕïqeTT #˚dæ ÁX¯<‘Δä √
ÁXÊ<äeΔ ÷#·]+#·TeTT. ñ‘·sÔ ês¡Tÿì |üPõ+∫ eT‘√‡´<ä]j·T+<äT kÕïqeTT#˚dæ
z+ø±πsX¯«s¡Tì, ø£|æ˝ÒX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT ãTTDyÓ÷#·q rs¡úeTTqqT, bÕ|ü
$yÓ÷#·q rs¡úeTTq≈£î kÕïqe÷#·]+#·TeTT. nfÒ¢ ø£bÕ\yÓ÷#·q rs¡úeTTq
>∑÷&É kÕïqyÓTTq]Ã ≈£î\düÔ+uÛÑeTTq≈£î yÓ[¢ qeTdüÿ]+∫ yÓ’‘·s¡D° rs¡úeTTq
kÕïqeTT ÁXÊ<äΔeTT >√<ëqeTTqT >∑÷#· H=qs¡TÃeTT. n#·Ã≥ qT+&ç
ø£|æ\<Ûës¡≈£î yÓ[¢ kÕïqeTT #˚dæ e‘·‡‘·‘√ ≈£L&çq >√<ëqeTT Áu≤Vü≤àDTq≈£î
#˚j·TTeTT.
eèwü u Û Ñ < Û ä « Eì |ü P õ+∫ C≤«˝≤qs¡ d æ + Vü Q q≈£ î qeTdü ÿ ]+∫
es¡TD≤dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[fl kÕïqeTT ÁXÊ<äΔeTT #˚dæ πøX¯yê~‘·T´ì,
Ä~πøX¯e⁄ì>∑÷&É |üPõ+#·TeTT. Á|üVü‰<ä rs¡úeTT ø£\<äT. n#·Ã≥ >∑÷&É
kÕïq<ëHê<äT\ Hê#·]+#·e˝…qT. ø£|æ\<Ûës¡j·TqT rs¡úeT+<äTqT kÕïqeTT
#˚jT· TeTT. Á‹˝À#·HX˚ «¯ s¡Tì ndü+U≤´˝ÒX«¯ s¡Tì |üPõ+∫ eTVü‰<˚e⁄ì düMT|æ+∫
uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+∫ Á<äT|ü<˚X¯«s¡Tì >∑÷&É |üPõ+#·TeTT. >∑+>± j·TeTTHê
düsd¡ «ü ‹j·TqT eT÷&ÉT *+>∑eTT\T ø£\e⁄. yê{Ïì |üPõ+#·TeTT. ø±eT´rs¡eú TT
<ä]Ù+∫ ø±y˚TX¯«s¡Tì |üPõ+∫ ‹]– |ü+#· >∑+>∑≈î£ yÓ[¢ kÕïqeTT #˚jT· TeTT.
‹]– |ü+#· >∑+>∑≈£î yÓ[¢ kÕïqeTT #˚j·TTeTT. ‹]– eTDÏø£]íø£ j·T+<äT
kÕïqeTT #˚dæ »\XÊsTTì |üPõ+∫ Vü≤qTeT+‘·Tq≈£î qeTdüÿ]+∫
yÓ÷<ë~|ü+#· $Hêj·TT≈£î\ |üPõ+|ü⁄eTT. nqï|üPs¡íqT |üPõ+∫
<ÛäT+&ÛçsêEqT <ä]Ù+∫ C≤„qyê|æj·T+<äT kÕïqeTT #˚dæ C≤„H˚X¯«s¡Tì
|üPõ+|ü⁄eTT. <ä+&ÉbÕDÏì yÓ÷ø£å \ø°åà$˝≤düTì |ü+#·bÕ+&Ée⁄\, Á<Í|üB
Á<äT|ü<äT\ <ä]Ù+∫, Äq+<äuÛ…’s¡e⁄ì, n$eTTπøÔX¯«s¡Tì <ä]Ù+∫ |üPõ+∫
$X¯«Hê<∏Tä ì düeTTàKeTTq≈£î yÓ[¢ kÕ«MT ! ˙ Á|”‹ ø=s¡≈î£ ñ‘·sÔ ¡ e÷qdüj÷· Á‘·
dü*|æ‹ì, Á|üdqü Tï&Ée⁄ ø£eTàì ÁbÕ]ú+#·e˝…qT. kÕcÕº+>∑eTT>∑ $X¯«Hê<∏Tä q≈£î
qeTdüÿ]+∫ nq+‘·se¡ TT |ü+#·Áø√X¯j÷· Á‘· dü\T|üe˝…qT. Ç{Ïº >∑Ts¡T#·]Á‘·qT
ÁX¯<äΔ‘√ $qTyês¡T #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\ H=+<ä>∑\s¡T. nì dæ<äΔeTTì
HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î #Óô|ŒqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]Á‘·eT+<äT q\Tã~ ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ uÛÑ»qÔ+ ø£wüº+‘√bÕ´Vü≤kÕj·T+ <˚e+|üØø£å´j·T' ˆ
>∑Ts¡Tùdyê$<Ûëq+ dü l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ.
‘êˆˆ kÕj·T+<˚e⁄&ÉT »&çyêq˝À ‘·&çj·TT#·T ‘·qeÁdüÔeTT >∑Ts¡Te⁄ >±]
MT<ä ø£|æŒ >∑Ts¡Te⁄qT ùd$+#·T≥.
|üs¡eTdü+‘Y l ø£;sY <ëdt >±] dü÷≈£îÔ\T !
1) uÛÑ>∑eHêïeTeTT $X¯«eT+‘·≥qT ì+&çj·TTqï~. miÏ–qyêìøÏ n~
ø£s¡‘·˝≤eT\ø£eTT. miT>∑ìyêìø£~>∑ >∑q ≈£îdüTeTeTT.
2) ø£+{Ï˝Àì bÕ|üe˝…H˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Vü≤è<äj·TeTT˝À qTHêï&ÉT.
eT÷s¡T&â TÉ Bì HÓiT+>∑C≤\ø£ ãj·T≥ HÓøÿ£ &ÉH√ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì yÓ<≈ä î£ #·THêï&ÉT.
3) |ü+&ç‘T· &ÉT yê<ä>V∑ ≤ü «s¡eTT\˝À <ä>T∑ ˝§ÿì #Ó+‘·qTqï |üse¡ ÷s¡eú TTH˚
eTi#·TqT. bÕ|üeTT: ~eĆÀ´‹ ‘·q j·T+‘·s¡+>∑s¡eTTq <˚B|üé÷qeTT>∑
Áãø±•+#·T#·T+&É <ëìì ãj·T≥ yÓ<ä≈£î#·T+&ÉTqT.
4) $‘·TqÔ +<äT C…≥TºqT, C…≥Tºq+<äT $‘·TqÔ T ì$T&çjT· TqïfÒ¢ ÁãVü≤àeTT q+<äT
Á|ü|+ü #·eTTqT, Á|ü|+ü #·eTTq+<äT ÁãVü≤àeTTqT uÛ<Ò eä TT˝Òø£ sTT$T&çjT· Tqï$.
5) |üèB∏«‘·\eTT H=ø£ ø±–<äeTT>∑qT, eèø£åsêõì ˝Òœì>∑qT, dü|üÔ
düeTTÁ<äeTT\qT dæsêãT&ç¶>∑ H=q]ÃqqT, uÛÑ>∑eqàVæ≤eT q_Ûe]í+|üC≤\eTT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 242
q\Tã~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT
l >∑DÒX¯«sê qeTkÕÿs¡eTT
dæ < ä Δ e TTì HêeT<Û ë s¡ ≈ £ î ì‘√ ì≥T¢ #Ó | ü  #· T Hêïs¡ T . >∑ T s¡ T eT÷]Ô
kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ kÕj·T+<˚e ! $qTeTT. ne<Û÷ä ‘· ÁãVü≤à#ê]‘√ ø±o j·÷Á‘·
$<ÛëqeTTqT ‹]– Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T.
u≤˝ø± ! $qTeTT. dü+ø£\Œ yÓTTq]Ã dü«s¡Z<ë«s¡ uÛÑTeqeTTq πø– n#·Ã≥
>∑+>±πøX¯e⁄\ |üPõ+∫ Vü≤]X¯Ã+Á<ä eT+≥|üeTTq øπ >∑TeTT. Vü≤$cÕ´qïeTTqT
uÛTÑ õ+∫ eTs¡THê&ÉT ÁbÕ‘·'ø±\eTTq >∑+>±kÕïq yÓTTqs¡TÃeTT. <ÛTä +&çsêE≈£î
|üP»#˚jT· TeTT. >∑+>∑≈î£ qeTdüÿ]+∫ $X¯«Hê<∏Tä ì <ä]Ù+∫ uÛyÑ ê˙X¯+ø£sT¡ \
|ü P õ+|ü ⁄ eTT. eTTøÏ Ô eT+&É | ü e TT Á|ü y ˚ • +∫ qeTdü ÿ ]+∫ ‹]–
<ÛäT+&çsêEe<ä›≈£î bıeTTà. ‹]– eTVü‰ <ë«s¡eTTq πø– $X‚«X¯«s¡Tì
|üPõ+|ü⁄eTT. yÓ÷<ë~ |ü+#· $Hêj·T≈£î\≈£î qeTdüÿ]+∫ <ä+&ÉbÕDÏì
<ä]Ù+∫ qeTdüÿ]+#·TeTT. Äq+<äuÛ…’s¡e⁄ì |üPõ+∫ eTDÏ ø£]íø£≈£î ‹]–
yÓ[fl áX¯«s¡Tì dæ~Δ $Hêj·T≈£îì |üPõ+|ü⁄eTT. >∑+>± πøX¯e⁄\ |üPõ+∫
dæ~Δ $Hêj·T≈£îìøÏ qeTdüÿ]+∫ sê»dæ<˚ΔX¯«s¡Tì <Ûë´ì+∫ <äTs¡¢uÛÒX¯«s¡Tì
|üPõ+|ü⁄eTT. k˛eTHê<∏äTì X¯S\ ø£+πsƒX¯«s¡Tì, yêsêùV≤X¯«s¡Tì <ä]Ù+∫
<äXÊX¯«y˚T<Ûä |òüT≥ºeTTq≈£î bıeTTà.
ã+B<˚$ì |üPõ+∫ düπs«X¯«s¡TìøÏ qeTdüÿ]+∫ πø<ëπsX¯«s¡Tì,
Vü≤qTeT+‘˚X¯«s¡Tì >∑÷&É |üP»jÓTTqs¡TÃeTT. dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì, ˝À˝≤s¡Tÿì
ns¡ÿ$Hêj·T≈£îì |üPõ+∫ <äTsêZ ≈£î+&ÉeTTq kÕïqyÓTTqs¡TÃeTT. <äTsêZ<˚$ì
|üPõ+∫ <äTsêZ >∑DXÒ «¯ s¡Tì <ä]Ù+∫, $wü«øπ ‡H˚X«¯ s¡Tì <ä]Ù+∫ ø£se›¡ Trs¡eú TTq
kÕïqeTT #˚dæ ø£s¡›y˚TX¯«s¡Tì |üPõ+|ü⁄eTT. ø£s¡›eT≈£L|üeTTq πø– n#·Ã≥
k˛eTHê<∏Tä ì |üPõ+∫ ‘·sT¡ yê‘· $s¡÷bÕø£å *+>∑eTTq≈£î |üP» jÓTqs¡TÃeTT.
˙\ø£+sƒT¡ ì |üPõ+∫ ø£sy›¡ T˚ X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. Hê>∑Hê<∏Tä ì |üPõ+∫
#êeTT+&Ü<˚$ì yÓ÷øπ Xå «¯ s¡Tì, es¡TDÒX«¯ s¡Tì uÛøÑ ‘ÔÏ √ |üPõ+|ü⁄eTT.Ms¡uÁÑÛ <äTì
|üPõ+∫ $ø£{≤øå±<˚$ì |üPõ+|ü⁄eTT. ñqà‘·Ô uÛ…’s¡e⁄ì, $eT˝≤s¡®qTì,
ø±\≈£L≥<˚$ì |üPõ+|ü⁄eTT. eTVü‰<˚e⁄ì q+~πøX¯«s¡Tì, uÛs’… e¡ ⁄ì, >∑DÁ|æjT· Tì,
q\Tã~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT 243
$s¡÷bÕ≈£îå ì, j·TCÒX„ «¯ s¡Tì, $eT˝ÒX«¯ s¡Tì, ;Ûe÷#·+&û $Hêj·T≈£îì,s¡$ì,
s¡ø±Ôø>å£ +∑ <Ûsä T¡ «ì |üPõ+|ü⁄eTT. C≤„HX˚ «¯ s¡Tì neTè‘˚X«¯ s¡Tì, ;Ûe÷#·+&çì
qs¡deü TTÁ<äeTT qT+&ç ‘·]+#·T≥≈£î |üPõ+#·TeTT. @ø£bÕ<ä$Hêj·T≈£îì, uÛs’… e¡ ⁄ì,
dü+>∑yT˚ X¯«s¡Tì |üPõ+|ü⁄eTT.uÛ÷Ñ ‘·Hê<∏Tä ì k˛eTHê<∏Tä ì øö\Hê<∏Tä ì |üPõ+∫
ø£|sπü X› «¯ s¡T&ÉqT •e*+>∑eTTqT |üPõ+#·TeTT.
Hêπ>X¯«s¡T&ÉT, ø±y˚TX¯«s¡T&ÉT, >∑DXÒ «¯ s¡T&ÉT, $X‚«X¯«s¡T&ÉT, #·‘T· s¡TàK $Hêj·T≈£î&ÉT,
<˚V≤ü ∞$Hêj·T≈£î&ÉT, ñ<ä+› &É >∑D|ü‹ Ms¡\ |üPõ+#·TeTT. ñ‘·ÿ˝Òfi«¯ s¡Tì, @ø±<äX¯
s¡TÁ<äT\qT, |üPõ+∫ ‘·b˛uÛ÷Ñ $Tj·TqT #√{ÏøÏ bıeTTà. n#·Ã≥ sêy˚TX¯«s¡Tì,
k˛eTHê<∏Tä ì, uÛsÑ ‘¡ X˚ «¯ s¡Tì, \ø£àå DÒX«¯ s¡Tì, X¯Á‘·Tù|Tò ïX¯«s¡Tì, uÛ÷Ñ MT<˚$ì,
qVüQùwX¯«s¡Tì, sêy˚TX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT ndü+U≤´ø£ rs¡eú TTq≈£î qeTdüÿ]+∫,
ndü+U≤´‘· *+>∑eTTq≈£î |üP» #˚jT· TeTT. dæ<XΔ˚ «¯ s¡T&ÉqT >=|üŒ *+>∑eTTq≈£î
|üP» #˚dæ |üsX¡ ó¯ bÕDÏ $Hêj·T≈£îì |üPõ+∫ |üèB∏«X¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫,
dü s ¡ j · T ÷≈£ L |ü e TTq kÕïqyÓ T Tq]Ã ø£ | æ ˝ À<ëΔ s ¡ e TqT rs¡ ú e TTqT
kÕïqe÷#·]+|ü⁄eTT. ãTTwüuÛÑ<Ûä«Eì |üPõ+∫, C≤«˝≤qèdæ+Vü≤kÕ«$T
bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫, es¡TD≤ dü+>∑eTT kÕïqeTT #˚dæ |æ‘s· T¡ \≈£î ÁXÊ<äeΔ TT
ô|≥TºeTT. dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì |üPõ+∫, $Hêj·T≈£îì πøX¯e⁄ì Á|üVü‰¢<˚X¯«s¡Tì
|üPõ+∫, ø£|æ\rs¡úeTT kÕïqeTT #˚dæ Á‹˝À#·H˚X¯«s¡Tì |üPõ+|ü⁄eTT.
nq+‘·s¡eTT _+<äTe÷<Ûäe⁄ì |üPõ+|ü⁄eTT. eT+>∑fi¯ >ö]ì |üPõ+∫,
e•wü˜yêeT<˚e⁄\ |üPõ+∫ |üs¡«rX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. nq+‘·s¡eTT
dæ~$Δ Hêj·T≈£îì |üPõ+∫ dü|eÔü sπ Xí «¯ s¡Tì, düs«¡ >∑DXÒ «¯ s¡Tì |üPõ+∫, eTDÏø]£ øí £
πø– n#·Ã≥ kÕïqyÓTTq]Ã $X‚«X¯óì düà]+∫, eTVü‰<˚e⁄ì |üPõ+∫
eTTøÏÔeT+≥|üeTTq πø– $wüßíeT÷]Ôì, <ä+&ÉbÕDÏì, <ÛäT+&Ûç sêEqT
|üPõ+|ü⁄eTT. nq+<äus’…Û e¡ ⁄ì |üPõ+∫ Ä~‘˚´X¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫, yÓ÷<ë~
|ü+#·$Hêj·T≈£î\ |üPõ+#·TeTT. ‘·s¡Tyê‘· $X‚«X¯«s¡Tì |üPõ+∫ yÓ÷ø£å\ø°åà
$˝≤düeTTq≈£î qeTdüÿ]+∫, $X‚«X¯, $XÊ«‘·à ø±oHê<∏ä ! ˙ j·TqTÁ>∑Vü≤eTT
e\q |ü+#·Áø√X¯j·÷Á‘· #˚dæ‹ì. ø±oπøåÁ‘· Á|ü<äøÏåDeTT#˚ nH˚ø£ »Hêà]®‘·
bÕ|üeTT\T q•+∫qeì #Ó|æŒ •e⁄ì <Ûë´ì+#·e˝…qT.
nq+‘· s ¡ e TT eTTøÏ Ô eT+≥|ü e TTq≈£ î , dü « s¡ Z eT+≥|ü e TTq≈£ î ,
◊X¯«s¡éT+≥|üeTTq≈£î, C≤„qeT+≥|üeTTq≈£î, yÓ÷ø£\å ø°àå $˝≤dükÕúqeTTq≈£î,
eTTøÏÔ eT+≥|üeTTqT Äq+<ä eT+≥|üeTTq≈£î, yÓ’sê>∑´ eT+≥|üeTTq≈£î,
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 244
yÓ[fl á mì$T~ kÕúqeTT\≈£î qeTkÕÿs¡ yÓTTqs¡TÃeTT. Ç{Ïº ø±oj·÷Á‘ê
$<ÛëqeTT ˙≈£î #Ó|Œæ ‹ì. eT]jÓTTø£ $<Ûeä TT>∑ >∑÷&É ø±oj·÷Á‘· #˚jT· T$<Ûeä TT
#Óô|Œ<äqT z u≤\T&Ü ! $qTeTì ne<Ûä÷‘· #Ó|ü#·THêï&ÉT.
eTT+<äT>∑ dü#˚\kÕïqeTT #˚dæ ‘·s¡Tyê‘· #·Áø£|ü⁄wüÿ]DÏ˝À kÕïqyÓTTq]Ã,
<˚e|æ‘·è‘·s¡ŒDeTT >±$+∫, Áu≤Vü≤àDT\ |üPõ+|ü⁄eTT. n#·Ã≥ qT+&ç
ãj·T\T<˚] Á<äT|ü<ë~‘˚´X¯«s¡Tì |üPõ+∫, <ä+|ü‘˚´X¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫,
Ä düMT|üeTTqqTqï $wüßíeT÷]Ôì |üPõ+∫, <ä+&ÉbÕDÏì, eTùV≤X¯«s¡Tì
|üPõ+|ü⁄eTT. <ÛäT+&ÛçsêEqT |üPõ+∫ C≤„qyê|æj·T+<äT kÕïqyÓTTq]Ã,
q+~πøX¯«s¡Tì |üPõ+∫ ‘ês¡øπ X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. eTVü‰ø±fi‚X«¯ s¡Tì <ä]Ù+∫
<ä+&ÉbÕDÏ$Hêj·T≈£îì |üPõ+∫ $X‚«X¯«s¡Tì <ä]Ù+|ü⁄eTT. Á|ü‹|ü‘·TÔHê&ÉT
eT‘√‡´<äs¡ rs¡úeTTq kÕïqeTT #˚dæ z+ø±πsX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. Á‹˝À#·q
eTVü‰<˚e⁄\qT ¬s+&ÉT *+>∑eTT\ $~j·TT, ‘·~j·T\ es¡Tdü>∑ q]Ã+|ü⁄eTT.
#·$‹Hê&ÉT ø±+Nyêdü *+>∑eTT q]Ã+#·TeTT. |ü+#·$THê&ÉT s¡‘˚ïX¯«s¡Tì,
wüwH˜æ ê&ÉT #·+Á<˚X«¯ s¡Tì |üPõ+#·TeTT. dü|$Ôü THê&ÉT øπ <ëπsX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT.
nwü$º T Hê&ÉT $X‚«X¯«s¡Tì Äsê~Û+∫ <äX$¯ THê&ÉT ø±y˚TX¯«s¡Tì, @ø±<ä•Hê&ÉT
‹]– $X‚«X¯«s¡Tì, <ë«<ä•Hê&ÉT eTDÏø£]í πøX¯«s¡Tì, Á‘·jÓ÷<ä•j·T+<äT
n$eTTπøXÔ «¯ s¡Tì, #·‘T· s¡•› Hê&ÉT $X‚«X¯«s¡Tì |üPõ+#·e\j·TTqT. ø±oj·T+<äT
ìedæ+#·Tyês¡T. á $<Ûeä TTq j·÷Á‘· #˚jT· ì#√ yê] j·÷Á‘≈· î£ $|òTü ïeTT yê{Ï\T¢qT.
Çø£ ø£èwü|í øü eå£ TTq HÓ≥T\ ø±oj·÷Á‘· dü\T|ü e\j·TTH√ #Óô|Œ<ä $qTeTT.
es¡TD≤q~j·T+<äT kÕïqyÓTTq]Ã XË˝’ XÒ «¯ s¡Tì <ä]Ù+∫ dü+>∑eTkÕïq yÓTTq]Ã
dü+>∑yT˚ X¯«s¡Tì |üPõ+#·e\j·TTqT. dü«s¡rZ s¡eú TTq kÕïqyÓTTq]Ã dü«sπ XZ «¯ s¡Tì
|üPõ+#·e\j·TTqT eT<Ûäý˚TX¯«s¡Tì eT+<ëøÏìj·T+<äT kÕïqyÓTTq]Ã
|üPõ+#·e\j·TTqT. eTDÏø]£ øí ± kÕïqyÓTTq]Ã áXÊH˚X«¯ s¡Tì |üPõ+#·TeTT.
Væ≤s¡D´>∑s¡“¤eTTqT ¬s+&ÉT *+>∑eTT\T >∑\e⁄. yê{Ïì |üPõ+#·TeTT.
<Ûsä à¡ ≈£L|üeTTq kÕïqeTT #˚dæ >√|ü<à˚ X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. ø£|\æ <Ûësêrs¡eú TTq
kÕïqyÓTTq]Ã ãTTwüuÛÑ<Ûä«»*+>∑eTTq≈£î |üP»>±$+|üe\j·TTqT. ñ|üXÊ+‹
≈£L|üeTTq kÕïqyÓTTq]Ã ñ|üXÊ+‘˚X¯«s¡Tì Äsê~Û+#·TeTT. |ü+#·≈£L&Ü
Á|ü y êVü ≤ eTqT#√≥ kÕïqeTT #˚ d æ CÒ ´ ùwº X ¯ « s¡ T ì q]Ã+#· T eTT.
#·‘T· dü‡eTTÁ<ä≈L£ |üeTTq kÕïqeTT#˚dæ düeTTÁ<˚X«¯ s¡Tì ùd$+#·TeTT. ‘·sT¡ yê‘·
~qeTTq X¯óπø¢X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT. <ä+&ÛÉU≤‘·rs¡úeTTq kÕïqeTT #˚dæ
ªyê´Áù|òTX¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT.
XÖqπ ø X¯ « s¡ r s¡ ú e TTq kÕïqyÓ T Tq]Ã XÖqπ ø X¯ « s¡ T ì |ü P õ+#· T eTT.
»+ãTrs¡eú TTq kÕïqyÓTTq]Ã »+ãTπøX¯«s¡T Hêsê~Û+#·TeTT. X¯óø£|¢ øü eå£ TTqqT
ø£èwüí |üø£åeTTqqT $X‚wæ+∫ yÓ÷πøåX¯«s¡Tì, |üs¡«‘˚X¯«s¡Tì, |üX¯ó|ü‘˚X¯«s¡Tì,
>∑+>π X¯«s¡Tì, qs¡à<˚X«¯ s¡Tì >∑÷&É |üPõ+#·e\j·TTqT. nq+‘·se¡ TT uÛøπÑ XÔ «¯ s¡Tì,
>∑uùÑÛ dXÔ «¯ s¡Tì, eT<Û´ä y˚TX¯«s¡Tì, ‘ês¡øπ X¯«s¡Tì |üPõ+|ü⁄eTT. n–ï Á<ÛTä y˚X«¯ s¡T&ÉT.
}s¡«oX¯«s¡T&ÉT, q≈£î˝ÒX¯«s¡T&ÉT, ÄcÕ&Û˚X¯«s¡T&ÉT, uÛ≤s¡uÛÑ÷‘˚X¯«s¡T&ÉT,
˝≤+>∑T˝ÒX¯«s¡T&ÉT, Á‹|ü⁄sê+‘·πøX¯«s¡T&ÉT, eTq'Á|üø±y˚TX¯«s¡T&ÉT, Á|”‘˚X¯«s¡T&ÉT,
eT+<ë*πøX¯«s¡T&ÉT, ‹\|üπsíX¯«s¡T&ÉT >∑\s¡T. Ms¡\ >∑÷&É |üPõ+#·TeTT. Çø£
X¯øÏÔj·÷Á‘· #Óô|Œ<ä $qTeTT.
X¯óø£|¢ øü å£ ‘·~j·THê&ÉT >√Áù|ø£rå s¡eú TT˝À kÕïqyÓTTq]Ã bòÕ\H˚Á‘·jT· qT X¯øìÔÏ
|üPõ+∫, CÒ´wüy˜ ê|æ˝À kÕïqyÓTTq]Ã CÒćÕ˜<$˚ ì n]Œ+#·TeTT. nfÒ¢ C≤„qyê|æ
j· T +<ä T kÕïqeTT #˚ d æ X¯ è +>±s¡ kÂuÛ ≤ >∑ ´ >ö]ì Äsê~Û + #· T eTT.
$XÊ\>∑ + >∑ j · T +<ä T kÕïqe÷&ç $XÊ\>∑ + >±<˚ $ ì |ü P õ+#· T eTT.
\*‘êrs¡úeTTq kÕïqeTT #˚dæ \*‘ê<˚$ì Äsê~Û+#·TeTT. uÛÑyê˙rs¡úeTTq
kÕïqe÷&ç uÛÑyêì neTàyê]ì |üPõ+#·TeTT. _+<äTrs¡úeTTq kÕïqeTT#˚dæ
eT+>∑fi>¯ ö]ì n]Ã+#·TeTT. Ç≥T¢ X¯≈î£ \Ô |üPõ+∫ \ø°àå <˚$ì Äsê~Û+#·TeTT.
Ç≥T¢ ‘· ~ j· T j· T +<ä T |ü P »\T #˚ d æ #· ‘ · T ]ú j · T +<ä T #˚ j · T e\dæ q
j·÷Á‘·$<ÛëqeTT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
>ö]|ü⁄Á‘·T&ÉsTTq >∑DÒX¯óq≈£î yÓ÷<äø£eTT\]Œ+#·TeTT. Ç≥T¢ #˚dæq#√
rs¡új·÷Á‘· #˚j·TTyê]øÏ m{Ïº $|òüTïeTT\T sêC≤\e⁄. eT+>∑fi¯ Ä~yês¡eTT\
j·T+<äT uÛ…’s¡e⁄ì, dü|üÔMT Ä~yês¡eTT dü÷s¡T´ì Äsê~Û+#·TeTT. nwüº$T,
qe$T ‹<∏äT\ j·T+<äT #·+&û neTàyê]ì |üPõ+#·TeTT. Á|ü‹ ì‘·éTT
n+‘·s¡èZVü≤j·÷Á‘·qT ‘·|üŒø£ #˚j·Te\j·TTqT. á ø±oj·÷Á‘ê $<ÛëqeTT
kÕÿ+<ä |üPsêDeTT˝À ø±o K+&ÉeTT˝À ø£\<äT. n~j˚T H˚qT ˙≈£î #Ó|Œæ ‹ì.
z ÁãVü≤à#êØ ! ˙ $≥T\ j·÷Á‘·#˚dæ ˙ ù|s¡T‘√ k˛y˚TX¯«s¡T&ÉqT ù|s¡T>∑\
*+>∑eTTqT kÕú|æ+|ü⁄eTT. ˙ $≥T\ Hê#·]+∫‹y˚ì ˙ eTH√s¡<∏äeTT
HÓs¡y˚s¡TqT. ˙ ∫‘·ÔeTT˝À >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ <äè&ÛÉeTT>∑ >∑\<äT. X¯+ø£s¡T&ÉT ‘·|üŒø£
Á|üdqü Tï&ÉTø±>∑\&ÉT. ‘·|Œü ø£ >∑Ts¡Tdüàs¡D ì‘·éTT ìs¡+‘·se¡ TT #˚jT· T#·T+&ÉTeTì
#Ó|æŒ Ä ne<Ûä÷‘· nø£ÿ&ÉH˚ n<äèX¯ó´&ÉjÓT´qT.
n|ü&Ü ÁãVü≤à#ê] ÄX¯Ãs¡´|ü&ç n‘·H˚ ‘·q >∑Ts¡TyÓ’ j·TT+&Ée#·TÃqì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 246
ìs¡sí TT+#·Tø=ì >∑Ts¡Te⁄ ø£èbÕeT÷]Ô >±qH˚ ìπsΩ‘T· ø£eTT>∑ yê] j·TqTÁ>∑V≤ü eTT
Hêj·T+<äT \_Û+#ÓqT. H˚qT <ÛäqT´&ÉHÓ’‹ì. ‘·|üŒø£ Hê ø±s¡éTT dæ~Δ+#·TqT.
H˚qT áX¯«s¡Tìj·T+<äT uÛÑøÏÔ˝Òì yê&ÉHÓ’qqT >∑Ts¡«qTÁ>∑Vü≤eTT e\q Hê≈£î
áX¯«sêqTÁ>∑Vü≤eTT >∑÷&É dæ~Δ+#·Tqì uÛ≤$+∫ ø±o Á|üy˚•+∫ >∑Ts¡Te⁄
#Ó|Œæ q $<ÛëqeTTq ‘êqT uÛøÑ ‘ÔÏ √ ø±o j·÷Á‘·qT kÕ+>√bÕ+>∑eTT>∑ Hê#·]+|ü
áX¯«s¡T&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ u≤\ø± ! es¡eTT ø√s¡Tø=qTeTq, Hê ÁãVü≤à#ê] ‘·q
>∑Ts¡Te⁄, >∑Ts¡T uÛ≤s¡´, >∑Ts¡T|ü⁄Á‘·T&ÉT, >∑Ts¡T|ü⁄Á‹ø£j·TT ø√]q yê{Ïqìï{Ïì
#Ó|æŒ n$#˚j·TT kÕeTs¡úéTT ‘·qøÏeTàì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT áX¯«s¡T&ÉT
u≤\Tì‘√ z u≤\ø± ! ˙e⁄ düs¡«$<ë´bÕs¡+>∑‘·T&É e>∑T<äTe⁄. Ç+‹j·T
ø±ø£ ˙e⁄ Çø£MT<ä $X¯«ø£s¡àj·TqT ù|s¡T‘√ yÓ\j·T>∑\e⁄. z‘·«wüèº ≈£îe÷sê!
˙≈£î dü+ø£\Œe÷Á‘·eTTqH˚ düèwæº#˚j·T>∑\ kÕeTs¡ú´ eTqTÁ>∑Væ≤+∫‹ì. nì
#Ó|æŒ •e⁄&ÉT n+‘·sêΔqeTT H=+<ÓqT. n|ü&ÉT ÁãVü≤à#ê] •e⁄ì e\q
es¡eTTH=+~, ‘·q ù|s¡T‘√ *+>∑ kÕú|üq >±$+∫ ‘·q Á>±eTeTT #˚] •e⁄ì
es¡Á|ükÕ<äeTT#˚ >∑Ts¡Te⁄ yê] uÛ≤sê´ |ü⁄Á‘· |ü⁄Á‹ø£\T ø√]qyê{ÏHÓ\¢ s¡∫+∫
>∑Ts¡Te⁄qT düMT|æ+∫, >∑Ts¡T#·s¡DeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ yês¡T yês¡T ø√]q
edüTÔe⁄\ HÓ\¢ yês¡\ ø£]Œ+∫ ì\Teã&ÓqT.
>∑Ts¡Te⁄ dü+‘√wüeTT‘√ •wüß´ì Ä*+>∑q yÓTTq]Ã •cÕ´Áπ>düsê ! ˙ uÛøÑ øÔÏ Ï
dü+‘·d+æ ∫‹ì, ˙e⁄ >∑Ts¡TuÛøÑ #ÔÏ ˚ Á‹eT÷s¡T\Ô eX¯|sü #¡ T· ø=+{Ï$. düs«¡ $<ë´≈£îX¯\T&Éy’Ó
nwüºsTTX¯«s¡éTT\‘√ ‘·T\‘·÷>∑T#·T düTKeTT>∑ qT+&ÉT#·T, ∫s¡+J$esTT
Ä#·+Á<ës¡ÿeTT ˝Àø√|üø±s¡ yÓTTqs¡TÃ #·T+&ÉTeTT. MT e+X¯eTT nwüdº <æ Tä \Δ ‘√
‘·T\‘·÷>∑T#·T+&ÉTqT. MT e+X¯eTT yê]øÏ ∫+‘·\T ø£weºü TT\T ≈£L&É qT+&Ée⁄. MT
e+X¯eTT yês¡+<äsT¡ #·‘T· wü¸wøºæ fi£ \¯ j·T+<äT Ä] ‘˚] j·TT+<äTs¡T : nì >∑Ts¡Te⁄
•wüß´ì Äos¡«~+∫ |ü+|æyô˚ dqì •e⁄&TÉ bÕs¡«‹øÏ #Ó|Œæ ‹]– z bÕs¡«r !
>∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ m{Ï<º √ ‘Ó*dæø=+{Ïyê. @ø£ uÛ≤eeTT‘√ >∑Ts¡Te⁄qT uÛõÑ +#·e˝…qT.
uÛeÑ kÕ>∑se¡ TTqT <ë≥e\j·TTqìq >∑Ts¡TuÛøÑ j ÔÏ T˚ Ä<Ûës¡eTT.
>∑Ts¡Te⁄qT Á‹eT÷s¡TÔ\ jÓTTø£ÿ ne‘ês¡eTT>∑ uÛ≤$+|üe\j·TTqT. y˚<ä
XÊÁdüÔeTT\T ªªj·Tdü´<˚y˚ |üsêuÛÑøÏÔ' j·T<∏ë <˚y˚ ‘·<∏ë >∑Tsö, ‘·ôd’à‘˚ ø£~∏‘ê
Vü≤´sêú' Á|üø±X¯+‘˚ eTVü‰‘·àq'.μμ <˚e⁄ìj·T+<äT m+‘· uÛÑøÏÔjÓ÷ n+‘· uÛÑøÏÔ
>∑Ts¡Te⁄q+<äT ñ+#·e\j·TTqT. n{Ïºyêìπø >∑Ts¡Te⁄ #Ó|æŒq uÀ<Ûä
nqTuÛÑeeTTq≈£î sê>∑\<äT. nì Ç≥T¢ >∑Ts¡TuÛÑøÏÔj˚T »qàdü+dæ~ΔøÏ
eTTK´ø±s¡DeTT>∑ #Ó|æŒqeìμμ >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ e÷Vü‰‘·àéTTqT •e⁄&ÉT bÕs¡«‹øÏ
#Óô|Œqì >∑Ts¡TeT÷]Ô kÕj·T+<˚e⁄q≈£î #Óô|ŒqT. Ç+‘·˝À dü÷s√´<äj·T
eTjÓT´qT. n+<Ûäø±s¡eTT q•+#ÓqT. kÕj·T+<˚e⁄&ÉT dü+‘·dæ+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô
bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫, kÕ«MT ! n{Ïº <äè&ÛÉ uÛÑøÏÔ düs¡«ø±\eTT\ j·T+<äT
Hê≈£î+&ÉTq≥T\ #˚jT· TeTì ÁbÕ]ú+#·T#·T, kÕ«MT, ‘·eTs¡T Hê≈£î ø±oj·÷Á‘ê
$<ÛëqeTTqT #Ó|ü#·Tqï|ü&ÉT @$T n<äT“¤‘·yÓ÷ >±ì ‘·eT‘√ ø£*dæ H˚qT
ø±o πøåÁ‘·eTT˝À qTqï≥T\ Hêø£qTuÛÑeeTjÓT´qT. n~ dü«|üïyÓ÷ @$TjÓ÷
Hê≈£î ‘Ó*j·TT≥ ˝Ò<äT. ø±oπøåÁ‘·eTTqT Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ #·÷∫‹, nì #Ó|æŒ
uÛÑøÏÔ‘√ Á|üD$T*¢ Ç≥T¢ k˛ÔÁ‘·eTT#˚ôdqT.
kÕj·T+<˚e⁄ì k˛ÔÁ‘·eTT
»j·T»j·T |üs¡eT|ü⁄s¡TcÕ : |üsê‘·Œsê : |üs¡eTVü≤+kÕ.
uÛÑø£Ô»q e÷qdüVü≤+kÕ : l qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r :
() n<Í ÁãVü≤à ‘·«y˚Tø£y˚Te »>∑‘ê+ y˚<ë‘·àeT÷]Ô+ $uÛÀ
|üXÊÃ‘√ø£åDÏ‘·˝Ò $Hê• ~‹CÒ ø£è‘ê«e‘ês¡+ $uÛÀ
Vü≤‘ê«<Ó’‘·éTH˚ø£ <Ûäs¡à #·]‘·+ uÛÑ÷‘ê«‘·àCÀH Á‘˚s¡èZùV≤
e+<˚HVü≤+ qs¡πødüØ düs¡dü«r lbÕ<ä j·TT>±à+ãT»yéT ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ ÁbÕÁ>∑“Vü≤à‘·«eTCÀH ÁøÏjÓ÷H|æ ãVüQfi¯+ kÕ´$T‘·´ uÛÑ÷BΔqÔj·÷
düèwüº«sTTyê+&ÉuÛÑTe+‘·‘√ »>∑~<ä+ düècÕº«dü <Ûäs¡à+>∑TD…Æ'
ôd’«dü‡«+ uÛÀ s¡eTj·THé $Vü≤+dæ dü<äØ qÁ‘êe rsê´ìX¯+
e+<˚ l qèVü≤πs düs¡dü«r es¡+ ‘˚ l |ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ düèwæºøÏ |üPs¡«eTT ˇø£ÿ&ÉyÓ’ düèwæºø±\eTTø±>± dü+ø£\Œ e÷Á‘·eTT#˚
e÷Á‘·eTT#˚ ÁãVü‰à+&És¡÷|ü⁄&ÉyÓ’, dæú‹ ø±\eT+<äT ˙ s¡÷|üyÓTÆq »>∑eTTqT
˙y˚ bÕ*+∫ <äTsêàs¡TZ\ dü+Vü≤]+∫ uÛÑ≈£îÔ\ s¡øÏå+#·T≥≈£î>±qT ne‘·]+∫q
z qèdæ+Vü≤düs¡dü«r ˙ bÕ<ä<ä«+<ä«eTT\øÏy˚ e+<äqeTT\T.
() uÛÑ÷<˚yêœ\ e÷qTwü+ $<äT»Hê u≤<Ûëj·Te÷q+ ø£*+
y˚<ë<äTwü´ eTH˚ø£es¡íeTqTC≤ uÛÒ<ë~ uÛÑ÷‘√qï‹+,
#˚‘êÔH<Ûäs¡à ‘·e÷+<Ûä ø±s¡Vü≤s¡D+ C≤„qÁ|üBb˛»«\+,
e+<˚HVü≤+ qs¡πødüØdüs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»yéT.
XÀ¢ˆˆ ø£˝≤´ø£èwüºVü≤è<äTõÈ‘·Áø£‘·T qs¡Á‘·kÕÔ<Ûä«sêos¡Tà<˚
ÁbÕ‘·dü÷‡s¡´ Çy√~‘√H dü´» eTVü‰ yÓ÷Vü‰+<Ûäø±s¡+ Á>∑düHé
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 248
dü<äΔsêàÁX¯eT ùd‘·TeTÁ‘· •~Û\ÁbÕj·T+düT<Ûës¡Δ´+qj·THé
e+<˚ l qèVü≤πs düs¡düdü«‹es¡+ ‘˚ l|ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ ø£*#˚ <Ûsä à¡ eTT q•+∫ j·T»„j÷· >∑eTT\T ˝À|æ+#·>± <˚e‘·\ ÁbÕs¡qú
qqTdü ] +∫, uÛ Ñ ÷ $Tì ne‘· ] +∫q z qèdæ + Vü ≤ dü s ¡ d ü « r ˙
bÕ<ä<ä«+<ä«eTT\øÏy˚ e+<äqeTT\T.
() <Ûë‘·düÔ«+ Vü≤]X¯+ø£sê~>∑Ts¡y√ C≤‘êÁ>∑»qà+ $uÛÀ
ùV≤‘·T' düs¡«$uÛÀ»Hêj·T‘·s¡D+ CÀ´‹ ' dü«s¡÷|ü+ »>∑‘Y ˆ
#ê‘·TsêúÁX¯eTkÕú|æ‘·+ øÏå‹‘·˝Ò bÕ‘·Tdü‡<ë ùde´j·T+
e+<˚HVü≤+ qs¡πødüØ düs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»yéT.
düsê«q+<ä $<Ûëqs¡÷|üeTeT\+ dü‘·«+ düTK+ eT÷]ÔeT‘Y
ÁbÕ<äTwüèÿ‘·´ »qÁ‘·j·÷+‘·s¡ eTè>∑ Áø°&Üeq+ bÕeq+
dü+kÕsê e≥eT>∑ïeTT<äΔs¡dæuÛÀ d”«ø£è‘·´ ‘·Tsê´ÁX¯eT+,
e+<˚ lqèVü≤πs düs¡dü«r es¡+ù| l|ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ dü+kÕs¡ düeTTÁ<äeTTq eTTì– <ä]>±qø£j·TTqï uÛÑø£Ô»qT\
‘·]+|üCj Ò T· >∑\+<äT\≈£î ne‘·]+∫, ‘·TØj·÷ÁX¯eTeTTqT d”«ø£]+∫, ˝À≈£î\
qT<ä]Δ +#·T#·Tqï z qèdæ+Vü≤ düsd¡ «ü r : MT bÕ<ä <ä«+<ä«eTTq≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T.
() #·]‘·+ ∫Á‘·eTq+‘· ø°]ÔeT‘·T\+ |ü]uÛÑ÷‘· uÛÑ÷eT+&É˝Ò
eT÷ø£+ yêø£´ ~yê+<Ûäø£dü´ qj·Tq+ e+<Ûë´+<ä |ü⁄Á‘·+<ä<ä‘Y
kÂuÛ≤>∑´+ $<Ûäyê #· <ëj·Tø£ Á•j·T+ <ä‘ê« #· uÛÑø£Ô+ »q+
e+<˚Vü≤+ qs¡ πødüØ düs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»+.
XÀ¢ˆˆ eT÷πø >±+<äèX¯eTqΔπø düT#·qj·T+ e+<Ûë´düT #êdü÷qèà‘˚
kÂuÛ≤>∑´+ $<ÛäyêqT |ü\¢eeTôVA <ä‘·Ô+ düTX¯óùwÿ+<ÛäH˚
@e+ uÛÑ÷‹j·÷Hé ‘·yÓ’wü eTVæ≤e÷ Á‘Ó’˝Àø£´ dü+kÕúø£åyÓ÷
e+<˚ l qèVü≤πs düs¡dü«r |üs¡+‘˚ l|ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ kÕ«MT ! MT #·]‘·eTT ˝Àø±r‘·eTT. eT÷>∑yê]øÏ e÷≥˝≤&ÉT X¯øÏÔ
qqTÁ>∑V≤æ +∫‹]. Á>∑T&ç¶ yêìøÏ H˚Á‘·eTT *∫Ã‹]. >=Á&Ü*øÏ dü+‘êq $T∫Ã‹].
m+&çq ø£fqº… T |ü\$¢ +|ü #˚d‹æ ]. MT eTVæ≤eTqT H˚H+Ó ‘· e]í+|ü düeTs¡T&ú qÉ T?
MT bÕ<äø£eT\eTT\≈£î qeTdüÿ]+#Ó<ä. kÕ«MT ! z qèdæ+Vü≤ düs¡dü«r !
() <äT]‘ê |òüTÀs¡ <ä]Á<ä<ëe ‹$Ts¡ Vü≤s¡D+ »>∑CÀ®´‹wü+
düTs¡ <Û˚qT düTs¡bÕ<äbÕõ‘·»Hê ø£s¡TD≤_Δ uÛÑø±Ô]ÔVü‰,
qs¡dæ+Vü≤ düs¡dü«rX¯«s¡ $uÛÀ : X¯s¡D≤>∑‘·+ s¡ø£åD+
e+<˚Vü≤+ qs¡πødüØ düs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»yéT
eTTø±Ôyêdæ eTTeTT≈£åî ø£\Œ$≥|ædt uÛÀ ø±$THê+ ø±eT<ÛäTø˘
<ë]Á<ëq\y˚T|òüT : <äTwüèÿe <äyêπ>ï : ‘ê|æ‘êsêeT ‘˚
Á|ü‘·´ì«wüº s¡»'|ü<ä+ ÁX¯ó‘·$yê<ër‘·‘·«+ eTVü≤‘Y
e+<˚ lqèVü≤πs düs¡dü«r es¡+ ‘˚ l|ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ <äT]‘·eTTqT <ë]Á<äéTTqT b˛>={Ïº »>∑‘·TÔ≈£î C≤„qCÀ´‹düT‡
H=dü+>∑T#·T ø±eT<Û˚qTe⁄, ø£\Œeèø£åeTT\ e˝… uÛÑ≈£îÔ\ ø√]ø£\HÓ\¢
dü|\üò yÓTTqs¡TÃ#·T eTT≈£î\Ô ≈£î eTTeTT≈£îå e⁄\≈£î düV≤æ ‘· e÷<Ûës¡yTÓ Æ y˚<eä TT\≈£î
>∑÷&É >√#·]+#·ì dü«s¡÷|üeTT >∑\ z qèdæ+Vü≤düs¡dü«rX¯«s¡ Á|üuÛÀ : ˙
bÕ<ës¡$+<ä<ä«+<ä« eTTq øÏy˚ düVü≤Ádüe+<äqeTT\T.
() >∑Ts¡TeT÷]Ô #·s¡D≤s¡$+<ä j·TT>∑fi¯düàs¡DÒø£è ‘˚ì‘·´X¯ '
#·]‘·+ πøåÁ‘·eTH˚ø£ rs¡údü|òü\+ dü]<ë~ uÛ≤^s¡B∏,
‘·Ts¡>±y˚T<Ûä düVü≤Ádüø√$<äT»Hê' düeT´>∑Δ<äHé ‘·‘·Œ¤\+
e+<˚Vü≤+ qs¡ πødüØ düs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»yéT.
XÀ¢ˆˆ uÛÀ jÓ÷^X¯«s¡ uÛ≤$‘·+ ‘·e |ü<ä+ rsêúÁX¯j·T+dü»®Hê
Je+ ø±$TdüT<Ó’e‘·+ #· ø£eT˝≤©˝≤düŒ<ä+ ìs¡à\+.
$<ä«<ë«<äø£s¡+&Éø£+ düTø£è‘·dü+kÕúq+ eTVü≤‘êŒeq+
e+<˚ lqèVü≤πs düs¡dü«‹es¡+ ‘˚ l |ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ z jÓ÷^X¯«s¡ ! ˙ bÕ<äeTT\T ‹s¡úeTT\‘√ düeTeTT, dü‘·ès¡Twüß\≈£î
JeHê<Ûës¡eTT, ø±eTeTT‘√ ùd$+#·T yê]øÏ ˙ bÕ<äeTT˝Ò yês¡\≈£î
ø±eTeTT\ìe« düeTs¡eΔ TT\T $TøÏÿ* bÕeqeTT\T. \øÏàå øÏ ìyêdükÕúqeTT\T.
z qs¡dæ+Vü≤ düs¡dü«r n{Ïº ˙ bÕ<ä<ä«+<ä«eTTq≈£î qeTdüèÿ‘·T\T >±$+#Ó<ä.
() H√X¯ø£´+ ‘·eHêeTeT+>∑fi¯düÔe+ y˚<ë>∑e÷>√#·s¡+
bÕ<ä <ä«+<ä« Vü≤è<äj·÷ã® eT+‘·s¡ì<Ûëj·T ‘ê«+ uÛÑ÷$T|ü+,
uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷j·T düàs¡ qïe÷$T eTqkÕ ldü<äTZs¡T+ bÕVæ≤e÷+
e+<˚HVü≤+ qs¡πødüØ düs¡dü«r lbÕ<ä j·TT>±à+ãT»yéT.
y˚<ë>√#·s¡ ‘˚ #·]Á‘· eTeT\+ X¯ø√ÔHÁ‘· ø£' ø£è‘·‡ïX¯
e≈£îÔ+ eVü≤ï´_ÛH˚+#·T uÛÑ÷ K |üeHê ‘˚àrVü≤ eT÷s¡Ô´wüºø£+,
@‘·~«X¯«eTj·T+ q #êq´~Vü≤ yê z+ø±s¡ s¡÷ù|•‘· :
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 250
e+<˚ lqèVü≤πs düs¡dü«r es¡+‘˚ l|ü<ëã®<ä«j·TyéT.
‘êˆˆ y˚<äeTT\≈£î >∑÷&É >√#·s¡eTT >±ì ˙ #·]Á‘· yÓTe«s¡T e]í+|ü
düeTs¡Tú\T? ˙e⁄ z+ø±s¡ dü«s¡÷|ü⁄&Ée⁄. |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\T, dü÷s¡´#·+Á<äT\T,
Jyê‘·à Ç$ mì$T~ ˙ s¡÷|üeTT\T >±q ˙e⁄ $X¯«s¡÷|ü⁄&Ée⁄. n{Ïº ˙
bÕ<ës¡$+<äeTT\ Vü≤è<äj·TeTTq ì*|æ ìqTï düà]+‘·TqT. z qs¡πødü]:
düs¡dü«‹ : dü<äTZs√ : ˙ bÕ<äs¡$+<äeTT\≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
XÀ¢ˆˆ() ≈£î+&û <ä+&É <Ûäs¡+ Á|üXÊ+‘·eTeT\+ düHê´|æs¡÷|ü+ ‘·e
l ;Ûe÷eTs¡C≤j·TT‹ dæú‘·eT»<Û˚´j·T+ X¯s¡D´+eTsTT,
C≤„q+‘ês¡ø£MTX¯ dü‘·éTìX¯+ ÁãVü≤àìú‡Ø≈£îs¡«<√
e+<˚ lqèVü≤πs düs¡dü«r es¡+ ‘˚ l|ü<ëã®<ä«j·TyéT.
uÛÑø±ÔHê+ ‘·s¡D≤s¡ú düs¡«»>∑‘ê+ Bøå±+<ä<äH√´–Hê+
düTπøåÁ‘·+ |ü⁄s¡>±D>∑dæú‘· Á|üuÛÀ <ä‘ê«#·‘·TcÕÿeT<ä+,
düTÔ‘ê« uÛÑøÏÔ düs¡dü«r >∑Ts¡T|ü<ä+ J‘ê«<ä´ <√cÕ~ø£+
e+<˚HVü≤+ qs¡πødüØ düs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»yéT.
‘êˆˆ ø£*j·TT>∑eTTq uÛÑ≈£îÔ\ qT<äΔ]+#·>∑\+<äT\ ø£e‘·]+∫ ;Ûe÷
neTs¡<ëdü+>∑eTeTTq >∑D>±|ü⁄s¡eTTq ìedæ+∫ <ä+&Éøe£ T+&É\eTT\ <Û]ä +∫
j·TrX¯«s¡ s¡÷|üeTTq qTqï <ä‘êÔÁ‘˚j·T: lqèdæ+Vü≤ düs¡dü«r: ˙
bÕ<ës¡$+<äeTT\≈£î qeTkÕÿs¡eTT. Hê <√wüeTT\ b˛>={Ïº Hê≈£î dæús¡yÓTÆq
C≤„qeTT qqTÁ>∑Væ≤+#·TeTT. qqTï s¡øÏå+#·TeTT.
() @e+ l>∑Ts¡T Hêj·Tø±wüºø£ $T<ä+ k˛ÔÁ‘·+ |üπsƒìï‘·´X¯'
düÁbÕb˛ï‹ ã\+ Á•j·T+#· düT~Ûj·T+ ‘˚CÀe|ü⁄'bÕ≥e+,
es¡Ã' |ü⁄Á‘·ø£fi¯Á‘·$TÁ‘·»düTK+ BsêÈj·TTsês√>∑´‘ê+
dü+ÁbÕô|’Ô´Væ≤ø£kÂK´ eTìX¯+ #ê+‘˚ dü eTTøÏÔ+ ÁeCÒ‘Y.
düÔe+ l>∑Ts¡THê<∏ä eTwüºø£ $T<ä+ k˛ÔÁ‘·+|üπsƒìï‘·´XÀ
‘˚CÀ<äs¡Ãã˝Àqï‹+ Á•j·Tø£s¡+ Äq+<äes¡ú+ e|ü⁄'
|ü⁄Á‘ê|ü‘·éTH˚ø£ dü+|ü<ä X¯óuÛÑBsêÈj·TTsê˝À>∑´‘ê+
e+<˚HVü≤+ qs¡πødüØ düs¡dü«r lbÕ<äj·TT>±à+ãT»+.
‘êˆˆ ì‘·éTT á >∑Ts¡THê<∏ëwüøº e£ TTqT ÁX¯<‘Δä √ |ü]+ƒ #·Tyê]øÏ >∑Ts¡THê<∏Tä &ÉT
‘˚»düT‡qT ◊X¯«s¡éTTqT Äs√>∑éTTqT, |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Û eè~Δì, BsêÈjT· TwüéTTqT,
◊Væ≤ø£ kÂKéTTqT, n+‘·eT+<äT yÓ÷ø£åeTTqT >∑÷&É Á|ükÕ~+#·TqT. n{Ïº
>∑Ts¡TeT÷]Ô lqèdæ+Vü≤düs¡dü«r bÕ<ës¡$+<äeTT\≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T.
Ç≥T¢ düTÔ‹+#·T#·T kÕcÕº+>∑ e+<äq e÷#·]+∫ s√e÷+#·eTT >∑\yê&Ó’
>∑<äZ<äyÓTÆq ø£+sƒ¡dü«s¡eTT‘√ Á‹eT÷s¡Ôé ‘êsê : »>∑<äTZs√ : MTs¡T
<äj·÷eT÷s¡TÔ\T, e÷≈£î e÷qe s¡÷|üeTTq q>∑T|ü&ÉT#·THêïs¡T. ø±ì MTs¡T
e÷qe e÷Á‘·T\T ø±s¡T. MTπs $X¯«Hê<∏äT\T. ø±o|ü⁄s¡eTT MTj·T+<˚ >∑\<äT.
MTs¡T ø±oπøåÁ‘·eTT >∑÷]Ã #Ó|üq|ü&ÉT H˚qT dü«|üïyÓ÷ @$TjÓ÷ >±ì ø±o
πøåÁ‘·eTT #·÷&É>∑*–‹. <˚yê HêuÛ≤>∑ý˚T eTì e]í+#·>∑\qì düTÔ‹+#· l
>∑Ts¡TeT÷]Ô dü+‘·dæ+∫ n‘·ì‘√ ˙≈£î H˚qT ø±oπøåÁ‘·eTT <ä]Ù+|ü#˚dæ‹ì.
MT e+X¯eTT Çs¡Te~ jÓTTø£ÿ ‘·s¡eTT\ yê]øÏ >∑÷&É ø±oj·÷Á‘· |òü\eTT
H˚&ÉT dæ~Δ+#ÓqT. ˙e⁄ ì»yÓTÆq uÛÑ≈£îÔ&Ée⁄ >±q ˙e⁄ Hê ùde #˚j·TT#·T
Hêe<ä›H˚ j·TT+&ÉTeTT. Çø£ MT<äy˚T¢#·Ã ùde#˚j·Tø£ <ësê|ü⁄Á‘·T\ rdæø=ì
e∫Ã Hêe<ä › H ˚ ìedæ + #· T eTT. nì #Ó | æ Œ kÕj· T +<˚ e ⁄ì‘√ dü V ü ≤
>∑D>±|ü⁄s¡eTT˝Àì eTsƒe¡ TTq≈£î e∫Ã]. Äô|’ H˚$T »]¬>qì HêeT<Ûës¡≈î£ &É&TÉ >∑
dæ<äΔeTTì ô|’ ø£<∏äqT ÁøÏ+~ $<ÛäeTTq #Ó|ü#·THêïs¡T.
kÕj·T+ <˚e⁄&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„qqTdü]+∫ ‘·q Á>±eTeTTq πø–
>∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ ‘·qj·T+<äT ø£*–q nqTÁ>∑Vü≤eTTqT yês¡\‘√ #Ó|æŒ, yês¡\
yÓ+≥ì&ÉTø=ì eTVü‰q+<äeTT‘√ >∑D>±|ü⁄s¡eTT #˚] >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ
kÕcÕº+>∑e+<äq e÷#·]+∫ #˚‘T· \T CÀ&ç+#·Tø=ì Ç≥T\ k˛ÔÁ‘·eTT #˚ôdqT.
z+ qyÓ÷J: #·+Á<äeTÚ[ : MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T. nC≤„qT\ <äèwæºøÏ
eTqTwüß´\T>∑ ø£qã&ÉT#·THêïs¡T. MT eTVæ≤eT nbÕs¡eTT ø±q me]øÏì
e]í+|ü‘s· e¡ TT>±<äT #·ø√s¡eTTq≈£î #·+Á<ä<sä Ù¡ q yÓTqÆ ≥T\ Hê≈£î <äj÷· ì<ÛTä ˝…q’
‘·eT<äs¡ÙqeTT \_Û+#ÓqT. |üPs¡«eTTHê#˚ #˚j·Tã&çq bÕ|üsêdüT\ìïj·TT
uÛdÑ àü eTjÓT´qT. H˚qT |ü⁄˙‘·T&ÉH‹’Ó ì. >∑+>± kÕïqeTT#˚ bÕ|üeTT q•+#·TqT.
#·+Á<äT&ÉT ‘·q øÏsD¡ eTT\#˚ ‘ê|üeTTqT b˛>=≥TºqT. ø£\Œeèø£eå TT <Óq’ éTTqT
b˛>=≥TºqT. dü<Tä sZ T¡ #·sD¡ <äsÙ¡ qeTT#˚ bÕ|üeTT\T, ‘ê|üeTT\T <Óq’ éTT >∑÷&É
q•+#·TqT. >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT ‘·q <äs¡ÙqeTTqH˚ #·‘·T]«<Ûä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\ ˙j·T
düeTs¡Tú&ÉT. n~ Hê$wüj·TeTTq kÕs¡úø£eTjÓT´qì #Ó|æŒ á ÁøÏ+~ $<ÛäeTTq
ø£sêí≥ø£ uÛ≤wü˝À sê>∑j·TTø£ÔeTT>∑ ø°]Ô+#ÓqT.
ø£ˆˆ () ø£+&˚ì+<äT uÛÑø£Ô»q] uÛ≤>∑´ì~Ûj·÷,
uÛÑ÷eT+&É\ <=fi¯¬> Hês¡dæ+Vü≤ j·T‹sêj·÷ ˆ |ü\¢$
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 252
dü+ˆûÛÑø£Ô»q düTuÛ≤>√´<äj·÷ø±s¡ ' eTV”≤‘·˝Ò j·TrX¯«s¡'
<äèc˛º eTj·÷ $X¯«‘ês¡' qs¡dæ+Vü≤ düs¡dü«r j·TrX¯«s¡'
‘êˆˆ uÛ÷Ñ eT+&É\eTTq uÛøÑ »Ô£ qT\≈£î uÛ≤>∑´ì~ÛjTÆÓ ne‘·]+∫q l qèdæ+Vü≤
düs¡dü«‹ì H˚&ÉT #·÷&É>∑*–‹ì.
() ø£+&˚ì+<äT <äèwæºsTT+<ä yê]C≤<äfi¯ bÕ<äeTqTï,
Vü≤è<äj·T ø£eT\ <ä*¢ uÛÑõdæ düTKeT˙e »>∑‘·Œrj·÷, nqT|ü\¢$.
dü+. <äèc˛º <äèø£ÿeT\j·TTπ>q ‘·«‘·Œ<ä ø£eT\<ä«+<ä«eTH˚q
qwüº+ düàs¡‘√H|òüT+ ø£åDÒq, düTK<√cÂ H=»>∑‘·Œ‹'
‘êˆˆ Vü≤è<äjT· eTTq uÛøÑ ‘ÔÏ √ <Ûë´ì+#·T yê]øÏ düTKeTTì#·TÃ »>∑‘Œ· ‹j·T>∑T
MT #·s¡D ø£eT\eTT\ H˚&ÉT ø£qT˝≤s¡ #·÷&É>∑*–‹ì.
() uÛÑø£Ô »q]¬> ø±eT´|òü\>∑[‘·TÔ dü\VüQ‹s¡Te.
jÓ÷–ìj·Ts=&Éj·T Hês¡dæ+Vü≤ düs¡dü«‹j·T bÕ<ä ø£+&˚ ˆˆ
dü+ˆˆBqã+<ÛäT' |üPs¡j·Trwüº+ uÛÀ»HêHê+ <äj·÷_ÛΔ]wüº+
jÓ÷–»HêHê+e+<˚ •wüº+ qèdæ+Vü≤düs¡dü«r >∑]wü˜+
‘êˆˆ dü+kÕs¡eTTq u≤<Ûä|ü&ÉT#·Tqï uÛÑ≈£îÔ\≈£î n;ÛwüºeTT\ ì∫Ã s¡øÏå+#·T#·T
jÓ÷>∑T\≈£î Á|üuÛÑTyÓ’ jÓ÷>∑dæ~Δ qqTÁ>∑Væ≤+#Ó&ç qs¡dæ+Vü≤ düs¡dü«r >∑]wüß˜ì
H˚&ÉT #·÷#·T uÛ≤>∑éTT \_Û+#ÓqT.
() yêø±´ø±s¡D Hê– »>∑<=fi¯ó <ä+&É ø£eT+&É\qT <Ûä]dæ
dü>∑TDHÓìdæ düT»q]¬> ã*<ä l>∑Ts¡Tj·T‹es¡Hêï, ø£+&˚ì+<äT.
dü+ˆˆ\øå√´ Hê¬ø’´sê‘êà <ä+&Éø£eT+&É\T <Ûäèø£Ô«+ dü j·T‹'
dü>∑TD ÁãVü≤à‘·«+ düÁr‹' Hê´dæ ÁX‚c˛˜ yÓ’ >∑Ts¡TeT÷]Ô'
‘êˆˆ eTVü‰yêø£´ Á|ü‹bÕ<äýÓTqÆ |üs‘¡ ‘· «· y˚T dü>T∑ DyÓTÆ <ä+&É ø£eT+&É\eTT\
<Û]ä +∫ dü‘Œ· s¡Twüß\ Ç{Ïº s¡÷|üeTT‘√ qT<ä]Δ +#·T#·Tqï z qs¡d+æ Vü≤ düsd¡ «ü r:
j·T‹ kÕs¡«uÛÖeT : H˚&ÉT $TeTTà H˚Á‘êq+<äeTT>∑ bı&É>∑+{Ïì.
() <Ûä¬s¬> >±D>±|ü⁄s¡ ¬ø’˝≤dü Vü≤]<ëdü s=&Ój·T HÓìdæ
ø£s¡TD~ es¡$‘·TÔ bı¬se nqT~q >∑Ts¡T#·s¡DeTqTï ø£+&˚ì+<äT.
dü+ˆˆVü≤]<ëdü Á|æj·T ‘·s¡TD≤ì\j·T dü«uÛÑø£ÔbÕ\ø£ Áù|e÷‹X¯j·T,
#·s¡DdüŒsêÙ‘Ó’ ¬ø’˝≤k˛ uÛÑ÷<äZ+<Ûäs¡«|ü⁄s¡yéT.
‘êˆˆ MT #·s¡D düŒs¡Ù e\q ˙ >∑+<Ûäs¡«|ü⁄s¡eTT uÛÑ÷¬ø’˝≤dü eTjÓT´qT.
<äj·T≈£î düeTTÁ<äyÓTÆ Áù|eT‘√ uÛÑ≈£îÔ\qT |ü]bÕ*+#·T≥≈£î>±qT ne‘·]+∫q
MT bÕ<äeTT\ H˚&ÉT ø£+{Ïì.
ø£ˆˆ () H˚|ü<ä : ø£+&Óqe÷à Ç+<äTø£+&˚qe÷à, uÛÑ÷eT+&É\
<=fi¯¬> j·T‹es¡sêj·T#·+Á<ëj·THêï. ˆˆ|ü\¢ˆˆ
dü+. uÛÑø£ÔdüTuÛ≤>√´ <äj·÷ø±s¡' eTV”≤‘·˝Ò j·TrX¯«s¡',
<äèc˛ºeTj·÷ $X¯«‘ês¡' qs¡dæ+Vü≤düs¡dü«rj·TrX¯«s¡'.
‘êˆˆ j·T‘·T\qT qø£åÁ‘·eTT\˝À #·+Á<äTìe˝… Á|üø±•+#·T $TeTTà\ H˚&ÉT
ø£qTï\‘√ #·÷#·T#·THêïqT. uÛÑø£Ô »qT\ uÛ≤>∑ý˚T kÕø±s¡yÓTÆ yÓ\dæq≥T\
uÛÑ÷$Tj·T+<äT j·TrX¯«s¡Tì s¡÷|üeTTq qTqï $TeTTà\ #·÷∫‹ì.
ø£+. ‘·‘·«uÀ<∏äj·T ñ|üìwü‘·Ô‘·« #·]‘·Hê, e´ø£Ôyê<ä
|üs¡ÁãVü≤àeT÷]ÔmìdüTeHê ˆˆø£+&˚ˆˆ
»j·T »j·T uÛÑ÷eTHé dü<äTZs¡TeT÷πsÔ »>∑<˚Δ‘√ <Ûäè‘·qs¡eT÷πsÔ
‘êˆˆ ñ|üìwüÁ‘·Œ~bÕ~‘· ‘·‘·«eTTq≈£î Ä<äs¡Ùø£yÓTÆq #·]Á‘·eTTqT
˝Àø£eTTq≈£î Á|ü<ä]Ù+#˚ MT bÕ<äeTT\ H˚&ÉT #·÷#·T#·THêïqT. uÛÑ≈£îÔ\
s¡øÏå+#·T≥˝À C≤>∑T#˚j·Tq≥Te+{Ï <äj·÷|òüTq ˙≈£î »j·T »j·T.
ø£+. X‚X¯X¯j·Tq |üs¡y˚wüø±j·Tø£Hê ˝ÒdüTø£èù|j·T ìy˚Twü
yÓ+ã uÛ≤cÕbÕ\+HêÁø£+&Óì+<äT.
‘êˆˆ X‚wüXÊsTTj˚T MTs¡T Ç{Ïº j·TrX¯«s¡ <˚Vü≤eTT <Ûä]+∫‹]. MT
ø£èbÕø£{≤ø£eå TT me]j·T+<äT Á|üd]ü +#·TH√ yê&˚ ø£&TÉ <Ûqä T´&ÉT. n{Ïº $TeTTà\
H˚&ÉT #·÷∫‹ì.
ø£. >∑+<∏ä|ü]eTfi¯~+<ä XÀ_Û‘êq+<ä kÕ>∑s¡Hê ˆ #Û·+<äe⁄fi¯fl
jÓ÷^+Á<ä >√|”eè+<äe\¢uÛÑHê ø£+&Óqe÷à.
‘êˆˆ Äq+<äeTTq≈£î düeTTÁ<äT&ÉyÓ’ >∑+<Ûä|ü]efi¯eTT\#˚ XÀ_Û\T¢#·T
jÓ÷^+Á<äT\≈£î Á|æjT· eTTqT |òTü {Ï+|üCj Ò T· qe‘·]+∫q >√|”»q Á|æjT· T&Óq’
ø£èwüßíì á s¡÷|üeTTq #·÷#·T#·THêïqT.
ø£+. ø£]sêj·THÓì |ü+¬> es¡<ä >∑Ts¡Tsêj·THê, qs¡dæ+Vü≤
düs¡dü«‘·´+ã HêØ |ü⁄s¡TwüHêeTø£Hê. ø£+&Óqe÷à.
‘êˆˆ ø£]sêC…q’ >∑C+Ò Á<äTìøÏ yÓ÷ø£eå TT H=dü+–q leTVü‰$wüßyí ˚ (Ád”Ô |ü⁄s¡Twü)
Á|üø£è‹ |ü⁄s¡Twüß\ ø£uÛÒ<äeTTqT qs¡dæ+Vü≤ I düs¡dü«‹ j·TqT ù|s¡T‘√ kÕs¡Δø£
yÓTTq]Ã »>∑<äTZs¡T s¡÷|üeTTq dü+#·]+#·T#·Tqï $TeTTà\ H˚Á‘êq+<äeTT>∑
#·÷∫‹ì.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 254
Ç$«<ÛäeTTq z HêeT<Ûës¡ø± MT |üPØ«≈£î&Ó’q kÕj·T+<˚e⁄&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô
ø£qï&É uÛ≤wü˝À düTÔ‹+#·>± >∑Ts¡TeT÷]Ô $TøÏÿ* dü+‘·dæ+∫ n‘·ìì
z<ë]Ã].‘·*¢ |æ\¢\ <ä>∑Zs¡≈£î rj·TTq≥T\ kÕj·T+<˚e⁄ì ≈£î≥T+ãeTTqT
‘·q <ä>∑Zs¡ ≈£Ls¡TÃ+&É#Ó≥Tºø=ì yês¡\j·T+<äT ìs¡T|üe÷q eT>∑T Áù|eTqT
ø£qãs¡#ÓqT. HêeT<Ûës¡ø±: Ä ~qyÓT+‘· <ÛäqýÓ÷ >∑<ë : >∑Ts¡TeT÷]Ô yês¡\
πøåeTdüe÷#ês¡ eT&ÉT>∑ kÕj·T+ <˚e⁄&ÉT πøåeTeTT #Ó|æŒ ‘·q Ç<ä›s¡T |ü⁄Á‘·T\
yê] bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&yÉ ô˚ dqT. Ç<ä]› ˝À ô|<äy› ê&É>T∑ Hê>∑Hê<∏Tä ì •s¡eTTq
>∑Ts¡TeT÷]Ô ø£è|ü‘√ ‘·eT ~e´Vü≤düÔ eTT+∫ kÕj·T+ <˚e⁄ì‘√ á ˙ |ü⁄Á‘·T&ÉT
|üPsêíj·TTwüà+‘·T&ÉT ø±>∑\&ÉT. MT e+X¯eTT eè~Δ>±+#·TqT. á Hê uÛÑ≈£îÔ&ÉT
\ø°åàdü+|üqTï&ÉT ø±>∑\&ÉT. Çø£ MT<ä MTs¡T y˚T¢#·Ã¤ùde #˚j·Tqedüs¡eTT ˝Ò<äT.
Hê ùde#˚j·TT#·T+&ÉT&ÉT. Hêj·TqTÁ>∑Vü≤eTT e\q MT e+X¯eTTq≈£î
ø°]Ôsê>∑\<äT. MTs¡T dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[¢kÕïqyÓTTq]Ã nX¯«‘·úeTTq≈£î
|üP»>±$+∫s¡+&Éì C…|Œü kÕj·T+<˚e⁄ &É≥T\H˚ jÓTTì]Ã >∑Ts¡TdüeTø£eå TTq≈£î
e#ÓÃqT. Ä ~qeTT uÛ≤Á<ä|ü<äX¯ó<äΔ #·‘·Ts¡Δ•>±q uÛÑ≈£îÔ\+<äs¡T >∑Ts¡TeT÷]Ô
e<ä›≈£îe∫Ã yê]H˚ nq+‘·dü«s¡÷|üeTT>∑ uÛ≤$+∫ |üP»\T #˚j·TT#·T+&ç].
>∑Ts¡TeT÷]Ô kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ ás√E nq+‘·Áe‘·eTT #˚j·TT ~qeTT.
uÛ≈Ñ î£ \Ô +<äsT¡ nq+‘·Tì |üPõ+#·T#·THêïs¡T.˙e⁄qT á ~qeTTq nq+‘·Áe‘·
e÷#·]+#·TeTì j·Tq kÕj·T+<˚e⁄ &ç≥¢qT#·THêï&ÉT.
kÕ«MT ! MTπs e÷≈£î nq+‘·T\T. MT bÕ<äùdej˚T e÷≈£î nq+‘·Áe‘·eTì
j·Tq >∑Ts¡TeT÷]Ô Ç≥T¢nqT#·THêïs¡T. |üPs¡«eTT øö+&çqT´&ÉqT ãTTwæ
Ä<äs¡eTT‘√ ˙Áe‘· e÷#·]+#ÓqT. ˙e⁄qT øö+&çq´ >√Á‘·eTT yê&Ée⁄ >±q
˙ Áe‘·e÷#·]+#·TeTT. nq kÕj·T+<˚e⁄&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ kÕ«MT : á
Áe‘·eTT øö+&çqT´&˚$<ÛäeTTq Ä#·]+#ÓH√ á Áe‘ê#·s¡DeTT e\q
|òü\y˚T$TjÓ÷ <äj·Tj·TT+∫ $düÔs¡eTT>∑ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+|ü >∑Ts¡TeT÷]Ô
kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ ô|’ n<Ûë´j·TeTTq nq+‘· Áe‘·eTTqT #Ó|üŒ>∑\s¡T.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq q\Tã~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ ã+<ÛäeTTø£Ô´r ` ‘·+ |üs¡+ düTK+
$+<ärVü≤J ` edüTÔ<Ó’$ø£'
l ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ` H ªªuÛÑ>∑yêHé l s¡eTD eTVü≤]¸μμ
‘êˆˆ <Ó’$≈£î&É>∑T |ü⁄D´#·]‘·T&ÉT nq>± ‘·qTï<ëHÓiÏ>∑ |ü⁄D≤´‘·Tà&ÉT
ã+<Ûeä TT≈£î\Ô T ˝Òì |üs¡ düTK dæ~ìΔ u§+<äTqT. |üs¡ düTK dæ~j
Δ T· +<äT ã+<Ûeä TT
>±ì eTTøÏ Ô > ±ì j· T T+&É < ä T . Ä~ Ä‘· à dü T KeTT, dü V ü ≤ »eTT, Ä‘· à
Ä<ä´+‘·s¡Væ≤‘·eTT, dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|üeTT, ì‘·éTT n>∑T≥ #˚‘· Ä‘·à≈£î
ã+<ÛäeTT≈£îÔ\T ˝Òe⁄. <˚Vü≤yÓ÷ |ü+#·uÛÑ÷‘· ì]à‘·+u…’q »&É|ü<ës¡úeTT, n{Ïº
<ëìøÏ ã+<ÛäeTT≈£îÔ\T ø£\eqT≥ j·Tdü+>∑‘·eTT. Çø£ ã+<ÛäeTT≈£îÔ\q H˚$T
j·Tìq. ‘·q dü«s¡÷|ü yÓTiT+>∑≈£î+&ÉT≥j˚T ã+<ÛäeTT, <ëìHÓiT+>∑T≥j˚T
eTTøÏ.Ô n~ düV≤ü »yÓTqÆ |æeTà≥ ã+<Ûeä TT jÓTTø£ÿ düàs¡Db˛e⁄qT. ã+<Ûdä àü s¡D
b˛sTTq ‘·ø£åDy˚T eTTøÏÔdüàs¡DeTT b˛e⁄qT. n{Ïº dæú‹ ã+<ÛäeTTø±Ô´
r‘·yÓTÆj·TT+&ÉTqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 256
q\Tã~eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT
nq+‘· Áe‘·eTT
>∑D≤~ÛbÕ qeTkÕÿs¡eTT, >∑Ts¡TeT÷]Ô kÕj·T+<˚e⁄ì‘√ Ç≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡T.
|üPs¡«eTT qT+&çj·TT nH˚ø£eT+~#˚ Ä#·]+|üã&çq nq+‘· Áe‘·eTTqT
#Ó|ü#·THêïqT, ÁX¯<äΔ‘√ $qTeTT. |üPs¡«eTT bÕ+&ÉT |ü⁄Á‘·T&Ó’q <Ûäs¡àsêE á
Áe‘·e÷#·]+∫ qwüºyÓTÆq sê»éTTqT ‹]– bı+<ÓqT. ø±q á Áe‘·eTT
düs√«‘·ÔeT yÓTÆq~.
<Ûäs¡àsêE ø£|ü≥p<äeTT˝À øös¡e⁄\ e\q sê»éTTqT >√\Tb˛sTT
k˛<ä>T∑ \‘√&ÉqT uÛ≤s¡´jÓTÆ q Á<Í|ü~‘√&ÉqT düyT˚ ‘·T&Ó’ |üHïÓ +&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T
ns¡DéTTq ìedæ+#ÓqT. n+‘· ø£weºü TTqqTuÛ$Ñ +#·T#·TqïqT ø£èwüßìí düàs¡D
e÷ìq yês¡T ø±s¡T. øös¡e⁄\T bÕ+&Ée⁄\ qs¡DéTT\ø£+|æjT· T ‘·è|æÔ H=+<äø£
<ä÷sê«düTì yês¡\ |üØøÏ+å #· •wü´düyT˚ ‘·eTT>∑ bÕ+&Ée⁄\ e<ä≈› î£ Ä‹<∏´ä eTTq≈£î
|ü+|æ]. n{Ïº düeTj·TeTTq lø£èwüßìí kÕVü‰j·TéTT#˚ bÕ+&Ée⁄\T <ä÷sê«düTì
XÊ|üeTTq≈£î >∑T]ø±≈£î+&É s¡ø+åÏ |üã&ç]. ns¡Dýêdü yÓTTqs¡TÃ#·T HêHêrs¡eú TT\
|üs´¡ {Ï+#·T#·T, nH˚ø£ Áe‘·eTT ˝≤#·]+#·T#·T m+‘·j÷Ó ø£weºü TqTuÛ$Ñ +#·T#·T+&É
lø£èwüß&í TÉ ‘·quÛ≈Ñ î£ \Ô ø£weºü TT\ Á>∑V≤æ +∫ uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\T&ÉT >±q ˇqø£ ~qeTTq
bÕ+&Ée⁄\Tqï#√{ÏøÏ e#ÓÃqT. <Ûsä à¡ sêE ø£èwüßqí ø¬ <äTsπ – |üsÁ¡ ãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄&Óq’
l ø£èwüßíq≈£î kÕcÕº+>∑ e+<äq e÷#·]+∫ ‘·q •s√»eTT\‘√ ø£èwüßíì
bÕ<äeTT\qT X¯óÁuÛ|Ñ sü #¡ qÓ T. bÕ<äéTT ns¡´È eTT yÓTT<ä\>∑T ñ|ü#ês¡eTT\‘√ l
ø£èwüßìí uÛøÑ ‘ÔÏ √ |üPõ+∫ ‘·q »qà <Ûqä éTjÓT´qì ‘·\#ÓqT. Ç≥T¢ düT‹Ô +#ÓqT.
Hêsêj·TD ! Vü≤èw”πøX¯, uÛÑø£Ôe‘·‡\, »j·T »j·T, ø°åsê_Û›yêdü |üs¡+CÀ´‹'
dü«s¡÷|ü! ˙e⁄ $X¯«eTTqT düè‹+‘·Te⁄. s¡øÏå+‘·Te⁄. dü+Vü≤]+‘·Te⁄.
dü÷ú\eT+<äT dü÷ø£åàeT+<äT >∑÷&É ˙e⁄ ìedæ+∫j·TTHêïe⁄. z Vü≤èw”πøX¯ ! ˙
bÕ<äø£eT\eTT\≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T. ˙e⁄ <äTwüßº\ ìÁ>∑Væ≤+∫ kÕ<ÛäTe⁄\
s¡øÏå+#·>∑\+<äT\≈£î ne‘·]+∫‹eì X¯è‹ düàè‘·T\T #Ó|ü#·Tqï$. ˙e⁄
uÛÑ÷$TøÏ uÛ≤s¡yÓTÆqyê]ì dü+Vü≤]+‘·Teì $+<äTeTT. n≥¢sTTq#√ y˚TeTTqT
á uÛ÷Ñ $TøÏ uÛ≤s¡yTÓ ‹Æ $T eTeTTà\ HÓ+<äT≈£î dü+Vü≤]+|üe⁄. ˙e⁄ bÕ+&Ée⁄\T
q\T_ eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT 257
Hê ÁbÕDdüeTT\ì n+<äTe⁄. n≥¢sTTq#√ eTeTTà Ç≥T¢ ns¡DýêdüeTT˝À
HÓ+<äT≈£î |ü&ÉyÓ’∫‹$ ! ˙y˚ eTeTTà\ qTù|øÏå+∫q#√ ìø£y˚T$T+ø£ J$+∫
Á|üjÓ÷»qy˚T$T nì ! Ç≥T¢ BqT&Ó’ düTÔ‹+#ÓqT. ;ÛeTT&ÉT e∫Ã ø£èwüßíì
bÕ<ä e TT\T |ü ≥ Tº ø =ì ø£ è wü í Á |ü u Û À ! uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ yÓ T Æ q eTeTTà\
ì≥T¢ù|øÏå+#·T#·THêïy˚eTì j·T&ç¬>qT. ns¡T®qT&ÉT e∫Ã ø£èwüßíì bÕ<äeTT\
•s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+∫ ø£ècÕí ! e÷ j·T+<äT ˙≈£î ø£è|üj˚Tj·TT+&çq á
eqyêdüeTT Ç+‘· ø£wüºeTT y˚TeTqTuÛÑ$+‘·Te÷ ! bÕ+&Ée⁄\T Hê≈£î
ÁbÕDeTT\ì ˙e⁄ ˝Àø£eTT˝À dü+bÕ~+∫q _s¡T<äTqT e÷ ø£wüºeTT\
‘=\–+∫ kÕs¡øú e£ TT #˚døæ =qTeTHÓqT. e÷ÁBdüT‘·T˝…q’ q≈£î\ düV≤ü <˚e⁄\T≈£L&É
e∫Ã ø£èwüßqí ≈£î qeTdüÿ]+∫ s¡ø+åÏ |ü⁄&Éì ÁbÕ]ú+∫]. Á<Í|ü~j·TT e∫Ã ø£èwüßìí
bÕ<äeTT\ô|’ ã&ç qeTdüÿ]+∫ Á|üuÛÀ! ˙e⁄ e÷≈£î #·Áø£s¡ø£å≈£î&Ée⁄. y˚TeTT
ns¡DýêdüeTT #˚j·TT#·THêïeTT. e÷ ã+<ÛäTe⁄\T sê»éTT #˚j·TT#·THêïs¡T.
˙e⁄ #Û·Á‘·eTTe˝… s¡ø£å≈£î&ÉyÓ’j·TT+&É e÷øÏ+‘· ø£wüºy˚T\. ø±q e÷ ø£wüºeTT\T
‘=+<äs¡>∑ b˛e⁄ ñbÕj·TeTT ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n|ü&ÉT ø£èwüßí&ÉT <äj·T>∑\yê&Ó’ <Ûäs¡àsêE‘√ z bÕ+&ÉTdüT‘· ! <Ûäs¡àsêC≤
! ˙≈£î ˇø£ Áe‘·eTT #Óô|Œ<ä Hê#·]+#·TeTT. oÁ|òüTeTTqH˚ MT≈£î sê»éTT
sê>∑\<äT. Áe‘·eTT\ ˝Àì¬ø\¢ nq+‘·Áe‘·eTT ÁX‚wü˜yÓTÆq~. ø±q HêÁe‘·eTT
Hê#·]+#·TeTT.
düs«¡ Á‘· |ü]|üPs¡T&í q’Ó j·TT+&ÉT≥#˚‘· qH˚ï nq+‘·T&É+<äTs¡T. ø±q nq+‘·Tì
Áe‘·eTT #˚j·TT≥j·Tìq qqTï |üPõ+#·T≥j˚T, H˚qT ø±\dü«s¡÷|ü⁄&ÉHÓ’
n¨sêÁ‘·eTT\T, |üø£åeTT\T, e÷düeTT\T, dü+e‘·‡s¡eTT\T, j·TT>∑eTT\T,
ø£ \ ŒeTT\T nìï{Ï j · T +<ä T yê´|æ + ∫j· T THêïqT. uÛ Ñ ÷ ‘· es¡ Ô e ÷q
uÛ$Ñ wü´‘·T\Ô j·T+<äT yê´|æ+∫j·TTqï Hêsêj·TDT&ÉqT H˚H.˚ n{Ïº H˚qT <äTwüß\º
dü+Vü≤]+∫ uÛÑ÷$Tì s¡øÏå+#·T ì$T‘·ÔeTT j·T<äT≈£î\eTTq yêdüT<˚e⁄&ÉHÓ’
ne‘·]+∫‹. <Ûäs¡àsêC≤! dü+X¯sTT+#·≈£îeTT. ÁãVü≤à$wüßí eTùV≤X¯«s¡T\T Hê
dü«s¡÷|ü⁄˝Ò. sêdüT\T Á>∑V≤ü eTT\T, uÛTÑ eqeTT\T, <ë«<äXs¯ T¡ Á<äT\T, nwüeº düTe⁄\T
dü|üÔdüeTTÁ<äeTT\T, |üs¡«‘·eTT\T. bÕ‘êfi≤~ n<Û√˝Àø£eTT\T, ‘·èDeTT\T,
eèø£eå TT\T, Äø±X¯eTT, ~≈£îÿ\T düs«¡ eTT yê´|æ+∫j·TTHêïqT. $XÊ«‘·à≈£î&ÉHq’Ó
Hêø£qï ìs¡‘·eT>∑T edüTÔy˚ ˝Ò<äT. Ç≥T¢+&çj·TT ì]«ø±s¡T&ÉqT, ne´j·TT&ÉqT,
nE&ÉqT, n{Ïº H˚qT nq+‘·T&ÉqT >±q Hê Áe‘·y˚T nq+‘·Áe‘·eTT. n{Ïº
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 258
nq+‘·Áe‘·eTTqT $~Û$<ÛëqeTT>∑ Hê#·]+#·TeTT nì #Ó|üŒ <Ûäs¡àsêE
ø£èwüßìí ‘√ n{Ïº nq+‘·Áe‘· yÓT≥T¢ #˚jT· e\j·TTH√, @ ~qeTTq #˚jT· e˝…H√
|üPs¡« yÓTe«¬s’q ˙Áe‘· e÷#·]+∫ |òü\eTT H=+~sê #Ó|ü&Éì Á|ü•ï+#·
ø£èwüí|üs¡e÷‘·à á ÁøÏ+~ $<ÛäeTTq #Ó|ü#·THêïs¡T.
á nq+‘· Áe‘· e TT uÛ ≤ Á<ä | ü < ä X¯ ó ø£ ¢ # · ‘ · T s¡ Δ • eT<Û ë ´Vü ≤ ïeTTq
Hê#·]+#·e˝…qT. ÁX¯<äΔ‘√ ˙Áe‘· e÷#·]+∫‹y˚ì oÁ|òüTeTT>∑ sê»´ÁbÕ|æÔ
MT≈£î ø£\T>∑TqT, |üPs¡«eTT á Áe‘·eTT H=ø£ ãTTwæ j·÷#·]+#ÓqT.
|ü P s¡ « eTT e•wü ˜ > √Á‘· e TTq dü T eT+‘· T &É q T H=ø£ <Û ä s ¡ à ìwü ˜ > ∑ \
Áu≤Vü≤àDT&ÉT+&ÓqT. n‘·&ÉT uÛÑè>∑T>√Á‘·eT+<äT<ä“¤$+∫q Bø£åj·TqT uÛ≤s¡´qT
ô|+&Ü¢&qÓ T. yê]øÏ düTo\j·TqT H=ø£ |ü⁄Á‹ø£ »ìà+#ÓqT. ø=\~ ø±\eTTqπø
düTeT+‘·Tì uÛ≤s¡´ eTs¡DÏ+#ÓqT. e÷‘·èV”≤qjÓÆTq düTo\ ‘·+Á&çe<ä›H˚
ô|s¡T>∑T#·T+&ÓqT. ∫qï‘·qyÓTÆqqT Ä u≤*ø£ >∑èVü≤X¯ó~Δ ô|s¡T>∑T#·T+&ÓqT.
∫qï‘·qyÓTÆqqT Ä u≤*ø£ >∑èVü≤X¯ó~Δ #˚j·TT#·T ÁeTT>∑TZ\T ô|≥Tº#·T
uÛ>Ñ e∑ <ä“ø¤ >ÔÏ \∑ <Ó’ j·TT+&ÓqT. düTeT+‘·T&ÉT uÛ≤s¡´V”≤qT&Ó’ q+<äTq, uÛ≤s¡´ ˝Òìyê&ÉT
j·TC≤„~ø£s¡à\#˚j·TT qqs¡TΩ&ÉT>±q, q‘·&ÉT ø£s¡àìwü˜>∑\yê&ÉT >±q, ‹]–
$yêVü≤VüQ #˚dæø=HÓqT. ø±ì<Ó’eeX¯eTTq HêyÓT ø£\Vü≤o\eTT <äToÙ\eTT
<äTsê#ês¡eTT q>∑T≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. ÄyÓT düTo\j·T+<äT <˚«uÛ≤eeTT>∑\<Ó’
uÛÑs¡Ô≈£î >∑÷&É $#ês¡eTTH˚ ø£*–+#·T#·T+&ÓqT.
Ç+‘·˝À düTo\≈£î $yêVü≤jÓ÷>∑éT>∑T ej·TdüT‡sê>± j·TTø£Ôej·TdüT‡q
≈£îe÷¬sÔ≈£î $yêVü≤eTT #˚j·TT≥ <Ûäs¡àeTì ‘·\∫ øö+&çqT´&ÉqT H=ø£ ãTTwæøÏ
ÄyÓTì∫Ã yÓ~’ ø£ $<ÛëqeTT>∑ $yêVü≤eTT #˚ôdqT. düTeT+‘·T&ÉT |ü⁄Á‹ø£ j·T+<ä*
eTeTø±s¡eTT‘√ øö+&çqT´ì ‘·q sTT+{Ïj·T+<˚ ñ+#·Tø=HÓqT. düTeT+‘·Tì
uÛ≤s¡´ ‘·q uÛ≤s¡´qT <˚«wæ+#·T≥ øö+&çqT´&ÉT >∑eTì+∫ s¬ +&ÉT HÓ\\T >∑&∫É q
‘·sT¡ yê‘· e÷eT>±]‘√ H˚qT Hê uÛ≤s¡´qT rdæø=ìyÓ[fl eT]jÓTTø£#√≥ HêÁX¯eT
y˚Ts¡Œs¡#·Tø=+<äTqHÓqT.
düTeT+‘·T&ÉT ‘·q uÛ≤s¡´ <äTwüßºsê˝…’q+<äT\≈£î ‘·q |ü⁄Á‹ø£≈£î ‘·q≈£î
$jÓ÷>∑eT>∑T#·Tqï<äì ‘·\∫ Ç≥T¢ $#ê]+#ÓqT. Vü‰ |üs¡y˚TX¯«sê! áyÓT
Hê≈£î uÛ≤s¡´ø±<äT. X¯Á‘·Te⁄ Ç{Ïº bÕbÕ‘·Tàsê*e\q Hê ≈£îe÷¬sÔ‘√ Hê≈£î
$jÓ÷>∑eTT dü+uÛÑ$+#·T#·Tqï~. me«ìøÏ XÊ+‘· dü«uÛ≤eeTT >∑\ uÛ≤s¡´ ˝Ò<√
yêìøÏ >∑èVü≤eTT eqeTT‘√ düe÷qeTT. dü+kÕs¡ düeTTÁ<äeTTq eTTì–b˛‹ì
á uÛ≤s¡´Hê≈£î ø£sêàqTcÕ˜qeTTq≈£î >±ì ‘·|üdüT‡q≈£î>±ì jÓ÷>∑T´sê\T
ø±ø£b˛jÓTqT. @$T #˚j·TT<äTqT nì $\|æ+#·T#·T+&É øö+&çqT´&ÉT
e÷eT>±]‘√ ì≥¢HÓqT.
MTs¡T $#ês¡|ü&É≈£î&ÉT. ‘·|üdüT‡#˚j·TTyês¡T ø£\dæj·TT+&Éø£ y˚s¡T y˚s¡T>∑
qT+&ÉT≥j˚T XÊÁdüÔdüeTà‘·eTT.H˚qT ø=\~ <ä÷s¡eTTqH˚ ÄÁX¯eTeTT
H˚sŒ¡ s¡#T· ø=+<äTqT.n|ü&É|ü &ÉT $TeTTà\ #·÷#·T≥≈£î sê>∑\qT nì <Ûs’Ó ´¡ eTT
#Ó|üŒ düTeT+‘·T&ÉT øö+&çqT´ì‘√ |üHÓï+&És√E\T e÷Á‘·$T#·Ã≥ qT+&ç
Á‘·jÓ÷<ä• düs¡«dæ<äΔÁ|ü<äeTT >±q Hê ~qeTTq MTs¡T Á|üj·÷DeTT#˚j·TT&Éq
øö+&çqT´&É+<äT\ ø£+^ø£]+#ÓqT.
Á‘·j÷Ó <ä•s√Eq øö+&çqT´&ÉT uÛ≤s¡´‘√ düV≤ü Á|üj÷· DeTT #˚jT· uÀe⁄#·T+&É
düTeT+‘·T&ÉT uÛ≤s¡´‘√ eTq ≈£îe÷¬sÔ düTo\ n‘·Ôyê]+{ÏøÏ »qT#·Tqï~. >±q
<ë] ã‘ÓÔeTTÁøÏ+<ä H˚$TjÓÆTq ÄVü‰s¡|ü<ës¡úeTT ì∫Ã |ü+|üeTq HêyÓT
ø√|üeTT‘√ H˚H˚$Tj·TT Çe«qì #Ó|æŒ Ç+{Ï˝Àìπø– ‘·\T|ü⁄\T _–+#·Tø=ì
j·TT+&ÓqT. düTeT+‘·T&ÉT njÓ÷´ !
<Ó’ee÷ H˚H˚$T #˚j·TT<äTqì $\|æ+#·T#·T+&É düTo\ ‘·+Á&ç‘√ MTs¡T
$#ês¡|ü&É≈£î&ÉT. @$Tj·TT áj·Tqedüs¡eTT˝Ò<äT, nì #Óô|ŒqT. ø±ì
düTeT+‘·T&ÉT bÕø£XÊ\˝ÀìøÏ b˛sTT #·÷&Éqø£ÿ&É ø=+‘· >√<ÛTä eT|æ+&ç ø£qTã&É
n~jÓTTø£ eT÷≥>∑{ºÏ ≈£îe÷¬sÔ øÏ#ÃÓ qT. düTo\j·TT øö+&çqT´&ÉTqT ˇø£ X¯ø≥£ eTT
MT<ä ≈£Ls=Ãì e÷eT>±] j·÷»„qT rdæø=ì Á|üj·÷DyÓTÆ]. yês¡T
eT<Ûë´Vü≤ïeTTq ˇø£ qBrs¡eTTq≈£î #˚]].
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 260
øö+&ç q T´&É T n#· Ã ≥ X¯ ø £ ≥ eTTHê|æ q~j· T +<ä T kÕïqyÓ T Tq]Ã
nqTcÕ˜qeTT#˚j·T ÁbÕs¡+_Û+#ÓqT. düTo\ q~ jÓTT&ÉT¶q ø=+‘·eT+~ Ád”Ô\T
Bøå±eÁdüÔeTT\ <Ûä]+∫ uÛÑøÏÔ‘√ y˚s¡Ty˚s¡T>∑ ø£\X¯kÕú|üqeTT #˚dæ |üP»\T
#˚j·TT#·T+&É #·÷∫ yês¡\ düMT|æ+∫ neTà˝≤sê ! MTs¡T @$T Áe‘·
e÷#·]+#·T#·THêïs¡T ? nì Á|ü•ï+#· yês¡T düTo\‘√ ì≥¢qT#·THêïs¡T. y˚TeTT
düsê«;ÛwüºeTT\H=dü+>∑T nq+‘·Áe‘· e÷#·]+#·T#·THêïeTT nì #Ó|üŒ düTo\
ÄÁe‘· yÓT≥T¢ #˚j·Te\j·TH√ #Ó|ü&Éq yê]≥¢qT #·THêïs¡T.
uÛ≤Á<ä|<ü eä ÷düeT+<äT X¯ó<äΔ |üøeå£ TT˝À #·‘T· s¡•Δ ‹~∏ Hê&ÉT Ç{Ïº nq+‘·Áe‘·
e÷#·]+#·e\j·TTqT. |ü<Tä Hê\T>∑T eTTfi¯ó>¢ \∑ mi¿ì ‘√s¡eTTqT dæ<|Δä sü #¡ T· ø=ì
qBkÕïqyÓTTq]Ã |üdüT|ü⁄ ≈£î+≈£îeT <Ûä]+∫ s¡ø£Ô eÁdüÔeTTqT ø£≥Tºø=ì X¯ó
∫jÓÆT ¬s+&ÉT ø£\X¯eTT\ì+&É ˙s¡Tb˛dæ |ü+#·|ü\¢eeTT\qT, s¡‘·ïeTT\qT
n+<äT+∫ Ä ø£\X¯eTT\ |üPõ+∫ n#·Ã≥ |üPs¡íbÕÁ‘· MT<ä eÁdüÔeTT+∫
n+<äT nwüº<äfi¯ø£eTT\eTTqT >∑+<ÛäeTT‘√ Áyêj·Te\j·TTqT. <äs¡“¤‘√ X‚wüßì
kÕú|æ+∫ |üPõ+#·e\j·TTqT. #·‘·Ts¡T“¤»eTT\‘√ X¯+K#·Áø£eTT\‘√ ≈£L&çq
nq+‘·Tì n+<äT uÛ≤$+∫ <Ûë´ì+#·e˝…qT. Ç≥T¢ |üPõ+∫ q÷‘·q ‘√s¡eTTqT
≈£î&ç#˚‹øÏ eT+Á‘·eTT‘√ ø£≥Tºø=ì bÕ‘· ‘√s¡eTTqT rdæy˚j·Te\j·TTqT
‘√s¡eTTqT <Û]ä +∫ Á|üd>úü √<ÛTä eT n|üP|üyêj·TqeTT <äøDåÏ ‘√q÷ Áu≤Vü≤àDTq≈£î
<ëqyÓTTqs¡TÃ Çwüº»qT\‘√ düVü≤ uÛÑTõ+#·e\j·TTqT. Ç≥T¢ |ü<äTHê\T>∑T
dü+e‘·‡s¡eTT ˝≤#·]+∫ ñ<ë´|üq yÓTTqs¡Ãe˝…qT. ñ<ë´|üqeTTq≈£î >±qT
|ü<äTHê\TZ ø£\X¯eTT\‘√ eT+≥bÕsê<Ûäq yÓTTq]Ã Ä |ü<äTHê\T>∑T
ø£\X¯eTT\qT Áu≤Vü≤àDT\≈£î <ëqyÓTTqs¡Ãe˝…qT. nì düTo\‘√ #Ó|æŒ á
s√E #·‘·Ts¡Δ•>±q ˙e⁄qT e÷‘√ ø£\dæ Áe‘·e÷#·]+|ü⁄eTì #Ó|æŒ yês¡T
ÄyÓT≈£î ˇø£ ‘√s¡eTTqT>∑÷&É ì∫Ã]. n|ü&ÉT düTo\ Ä Ád”Ô\‘√ ø£\dæ
Áe‘·e÷#·]+∫ ‘·+Á&ç>±s¡T Ç∫Ãq Ä >√<ÛäTeT |æ+&çq Áu≤Vü≤àDTq≈£î
yêj·Tq$T∫Ã nq+‘·Tì ‘√s¡eTTqT #˚‹øÏ ø£≥Tºø=ì Ä Ád”Ô\≈£î qeTdüÿ]+∫
‘·q uÛÑs¡Ô nqTcÕ˜qyÓTTqs¡TÃ düú\eTTq≈£î e#ÓÃqT.
‘·s¡Tyê‘· uÛ≤sêúÛÑs¡Ô *s¡Te⁄s¡TqT X¯ø£≥eTT q~Ûwæº+∫ ø=+‘·<ä÷s¡eTT yÓfi¯ófl dü]øÏ
<ä÷s¡eTT yê]øÏ neTsêe‹‘√ düeTeT>∑T ˇø£ q>∑s¡eTT ø£qã&ÓqT. Ä
Á>±eTdüT\ú T øö+&çqT´q≈£î m<äTs¡T e∫Ã kÕ«MT ! MTs¡T ‘·b˛<Ûqä T\T>∑qTHêïs¡T.
á Á>±eTeTTq qT+&ÉT&ÉT nì ÁbÕ]ú+∫ øö+&çqT´q≈£î #·ø£ÿì >∑èVü≤eTTqT
<Ûqä eTTqT Ç∫Ã dü‘ÿ· ]+∫]. øö+&çqT´&ÉT Ä Á>±eTeTTq $TøÏÿ* düTKeTT>∑
ø±|ü⁄s¡eTT+&É H=ø£s√Eq<Óe’ eX¯eTTq ‘·q uÛ≤s¡´ #˚‹øÏ <Û]ä +∫q mi¿ì
‘√s¡eTTqT #·÷∫ ˙e⁄ qqTï eX¯eTT#˚døæ =qT≥≈£î Ç{Ïº mi¿ì dü÷Á‘·eTTqT
ø£≥Tºø=+{Ïyê ? j·Tì j·T~Ûøπ |å +æ #ÓqT. n|ü&ÉT ÄyÓT $qj·TeTT‘√ n~
nq+‘·Tì ‘√s¡eTìj·TT, <ëì eTVæ≤eTe\qH˚ ‘·eT ø£+‘·{Ï dü+|ü<ä
\_Û+#Óqìj·TT #Ó|Œü øö+&çqT´&ÉT ø√|üeTT‘√ eT+&ç|&ü ç nq+‘·T&Óe&Éì #Ó|ü #·T
Ä ‘√s¡eTT ‘Ó+∫ ì|ü˝À |ü&yÉ ∫’Ó á ◊X¯«s¡éTT Hê ‘·b˛ã\eTTe\q
dü+ÁbÕ|æ+Ô #· ˙e⁄ nq+‘·T&ÉqT#·THêïe⁄. qqTï eX¯|sü #¡ T· ø=qT≥πø á ‘√s¡eTTqT
<Û]ä +∫‹$. Ç~>√#·÷&ÉTeTT ‘√s¡eTTqT ì|ü˝À |ü&yÉ d˚ ‹æ ì nì >∑s«¡ eTT‘√
|ü*ø¬ qT n|ü&Ü düTo\ uÛsÑ Ô¡ n≥T¢ #˚jT· T≥ #·÷∫ Vü‰Vü‰ø±s¡ yÓTTq]Ã
ì|ü˝À|ü&qç ‘√s¡eTTqT rdæ Äe⁄ bÕ\˝À qT+#ÓqT.
nq+‘·Tì <ä÷wæ+∫ ‘√s¡eTTqT ì|ü˝À y˚dqæ <√wüeTT#˚ yÓ+≥H˚ n+<äsT¡
X¯Á‘·Te⁄˝]’… . ◊X¯«s¡éTT qwüeº TjÓT´qT. >√e⁄\qT <=+>∑\T Vü≤]+∫]. >∑èVü≤e÷
<ä>∑ΔeTjÓT´qT. øö+&çqT´q≈£î Bq‘·«eTT dü+ÁbÕ|üÔeTjÓT´qT. n|ü&ÉT
øö+&çqT´&ÉT ‘·q≈£î Äø£dàæ ø£eTT>∑ e∫Ãq <ë]Á<äéTTq≈£î ø±s¡DeTT nq+‘·Tì
<ä÷wæ+∫ bÕ|üy˚Tj·Tì Á>∑Væ≤+∫ düs¡«eTTqT ‘·´õ+∫ nq+‘·Tì <äs¡ÙqeT>∑T
|üs¡´+‘·eTT nqï bÕ˙j·TeTT\T >∑÷&É rdæø=qì Bø£å|üPì Vü‰nq+‘·
nq+‘·j·Tì nq+‘·Tì yÓ<ä≈£î#·T ns¡Dé÷s¡ZeTTq b˛e⁄#·T+&É q#·≥
|ü⁄wæŒ+∫q |òü*+∫q ˇø£ e÷$T&ç#Ó≥TºqT #·÷#ÓqT. Ä eèø£åeTTq
|ò\ü eTT\TqïqT ˇø£ |üø>åÏ ±ì, ø°≥eTT>±ì Ä |ò\ü eTT\ eTT≥º≈î£ +&ÉT≥ #·÷∫
ÄX¯Ãs¡´|ü&ç Ä eèø£åeTT‘√ ˙≈£î nq+‘·T&ÉT ‘Ó*j·TTHê ? #·÷∫‹yê ? j·Tì
j·T&ÉT>∑ Hê eèø£eå TT Hê≈£î nq+‘·T&ÉT ‘Ó*j·T<äT. ˙≈£î nq+‘·T&ÉT ø£qã&ÉT#√
yê]‘√ Hêdæú‹ì $qï$+#·T&ÉHÓqT. ‹]– øö+&çqT´&ÉT ø=+‘· <ä÷s¡eTT
b˛>± n‘·ìø=ø£ Äe⁄ <ä÷&É‘√ düVü‰ ì+&ÉT >∑&ç¶‘√ >∑÷&çq bı\eTT˝À
qT+&ÉT≥ #·÷#ÓqT. Ä >√e⁄>∑&˝¶ç ÀqTqïqT >∑&ì¶ç e÷Á‘·eTT ‹qø£ ø£è•+#·T≥
#·÷∫ ÄX¯Ãs¡´b˛sTT ˙≈£î nq+‘·T&ÉT ‘Ó*j·TTHê j·Tìj·T&ÉT>∑ Ä >√e⁄
Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. ˙e⁄ nq+‘·Tì #·÷∫q#√ Hê dæú‹ì >∑÷]Ã yê]‘√ eTq$
#˚j·TT&ÉHÓqT.
‹]– øö+&çqT´&ÉT b˛e⁄#·T ˇø£ m<äT›qT #·÷∫ <ëìì >∑÷&É nq+‘·T&ÉT
‘Ó*j·TTHê j·Tì j·TT&É>∑ q~j·TT yÓqTø£{Ï yê{Ïe˝…HÓ ‘·q≈£î ‘Ó*j·T<äHqÓ T,
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 262
‹]– b˛e⁄#·T øö+&çqT´&ÉT s¬ +&ÉT düsd¡ Tü ‡\T #·÷#ÓqT. Ä düsd¡ Tü ‡\T s¬ +&ÉTqT
˙{Ï ‘√&ÉqT ø£eT\eTT\ ‘√&ÉqT XÀ_Û\T¢#·T ˇø£ <ëì‘√ H=ø£{Ï ø£\dæ
j·TT+&ÓqT. ø±ì Ä düs¡düT‡ e<ä› H=ø£ÿ |üøÏåj·TT ˝Ò≈£î+&ÉT≥ #·÷∫ yê{Ï‘√
MT≈£î nq+‘·T&ÉT ‘Ó*j·TTHê j·Tì j·Tq e÷≈£î ‘Ó*j·T<äHqÓ T ‹]– b˛e⁄#·T
øö+&çqT´&ÉT ˇø£ >±&ç<äqT ñqT>∑TqT >∑÷&É #·÷∫ nq+‘·Tì >∑÷]Ã
Á|ü•ï+#Óq. n$ >∑÷&É yÓqTø£{Ï yê{Ïe˝…HÓ e÷≈£î nq+‘·T&ÉT ‘Ó*j·T<äì].
n|ü&ÉT øö+&çqT´&ÉT nq+‘·Tì <äsÙ¡ qeTT ø±q+<äTq Vü‰Vü‰ø±s¡ yÓTTqs¡TÃ#·T
ÁbÕD ‘ê´>∑ yÓTTqs¡Ã düeTø£{Ïº nfÒ¢ÁøÏ+<ä |ü&ç eT÷s¡Ã¤H=+<ÓqT. n<˚
düeTj·TeTTq uÛÑø£Ôe‘·‡\T&Ó’q nq+‘·T&˚ eè<äΔ Áu≤Vü≤àD y˚wüeTTq n#·Ã≥≈£î
e∫Ã z Áu≤Vü≤àDT&Ü ˝…eTTà ! nq+‘ê ! nq+‘ê ! nì ns¡#·T#·THêïe⁄.
˝…eTTà ! nq+‘·Tì #·÷ô|<äqì n‘·ì #ÓsTT´ |ü≥Tºø=ì ns¡DéTT˝À
ø=+‘·<ä÷s¡eTT b˛>± n#·Ã≥ H=ø£ >=|üŒ q>∑s¡eTTø£qã&ÓqT. n+<=ø£
uÛeÑ qeTT˝ÀìøÏ Áu≤Vü≤àDTì rdæø=ìb˛sTT n#·≥ qTqï s¡‘ï· dæ+Vü‰düqeTTq
Äeè<äΔ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ≈£Ls=Ãì nq+‘·s÷¡ |üeTT‘√ <äsÙ¡ q$T#ÓÃqT. øö+&çqT´&ÉT
uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ç n<äT“¤‘· s¡÷|üeTTqT bı&É>±+∫ bÕ<äeTT\MT<ä |ü&!ç ã<ëΔ+»*jÓTÆ
$qj·TeTT‘√ ì≥T\ k˛ÔÁ‘·yÓTTq¬sÃqT.
dü∫Ã<ëq+‘·dü«s¡÷bÕ! >√$+<ë ! le‘ê‡+øÏ‘· ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT. MT
<äsÙ¡ qe÷Á‘·eTT#˚ Hê bÕ|üeTT <äT'KeTT q•+#ÓqT. MTs¡T Á‹eT÷sêÔ´‘·à≈£î\T,
$TeTTà X¯s¡DTbı+<äT#·THêïqT. Hêsêj·TD≤ ! lìyêdü ! »>∑<ë«´|üø£ !
yÓ’≈£î+sƒ¡yêdü ! ìqTï X¯s¡DTbı+<äT#·THêïqT. nq+‘· ÁãVü‰à+&ÉHêj·Tø£ !
bÕ|æì. uÛÑøÏÔs¡Væ≤‘·T&Éq>∑T Hê j·T|üsê<ÛäeTT ø£å$T+∫ s¡øÏå+#·T&ÉT. MTs¡T
X¯s¡D≤>∑‘·s¡ø£å≈£î\T. MTπs>∑‹ $Ty˚Tàq$Tà‹ì. MTπs X¯s¡DT s¡øÏå+|ü⁄&ÉT nì
uÛøÑ ‘ÔÏ √ ÁbÕ]ú+#· uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î ∫+‘êeTDÏjT· >∑T nq+‘·T&ÉT Á|üdqü Tï&Ó’ øö+&çqT´q≈£î
<ë]Á<ä´ HêX¯qeTT, <Ûäs¡àdüeTè~Δ, yêX¯«‘· yÓ’≈£î+sƒ¡eTT nqT eT÷&ÉT es¡eTT\
H=dü+¬>qT. n|ü&ÉT øö+&çqT´&ÉT nq+‘·Tì‘√ Á|üuÛÀ ! $TeTTà yÓ<ä≈£î#·T
e#·TÃ#·T+&É ˇø£ e÷$T&ç#Ó≥Tº. ˇø£ Äe⁄, ˇø£ m<äT›, ¬s+&ÉT ø=\qT\T
>±&ç<,ä @qT>∑T M{Ïì #·÷∫‹ì. $TeTTà>∑÷]Ã j·T&ÉT>∑ q$ e÷≈£î ‘Ó*j·T<äì
#Óô|ŒqT. n$j˚T$T{À <äj·T‘√ #Ó|ü&ÉT...nq+‘·T&ÉT ø£qã&É˝Ò<äì
ÁbÕD‘ê´>∑eTT #˚dæø=q b˛e ˇø£ eè<äΔ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£qã&ç qqTï Ç#·Ã≥≈£î
>=ìe#ÓÃqT. eT÷&ÛÉT&Ü ! @$Tj·TT ‘Ó*j·Tìyê&ÉqT. ø±q <äj·Tj·TT+∫
yê¬ s es√ ôd\$+&É ì ÁbÕ]ú + |ü nq+‘· T &É T øö+&ç q T´ì‘√ ì≥T\
øö+&çq´ ! $qTeTT. ˇø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT y˚<äXÊÁdüÔeTT\T |üP]Ô>∑ #·~$j·TT
$<ë´_Ûe÷qeTT‘√ HÓe«]øÏ #Ó|üŒ≈£î+&ÓqT. Ä bÕ|üeTT#˚ q‘·&ÉT eTs¡DÏ+∫
e÷$T&ç eèø£åyÓTÆ »ìà+#ÓqT. |üPs¡«eTT $<ë´<ëqeTT #˚j·Tì bÕ|üeTTq Ä
eèø£åeTTjÓTTø£ÿ |òü\eTT\ HÓe«s¡TqT eTT≥Tº≥ ˝Ò<äT. |òü*+#·ì uÛÑ÷$Tì
<ëqeTT#˚dæq bÕ|üeTT#˚ H=ø£&ÉT >√e⁄»qà H=+~j·TT >∑&ç¶‹q˝Òø£
u≤<Û|ä &ü TÉ #·THêï&ÉT. <Ûìä ≈£î&Ó’ j·TT+&çjT· T <ëq <Ûsä à¡ eTT\T #˚jT· ì bÕ|üeTT#˚
H=ø£&ÉT m<Ó’›u≤<Ûä|ü&ÉT#·THêï&ÉT. Ç<ä›s¡T nø£ÿ#Ó˝…¢+Á&ÉT |üs¡düŒs¡eTT yê]˝À
yêπs <ëqeTT #˚düTø=qT≥#˚ »+≥ ø=\qT˝…’ »ìà+∫]. Ä bÕ|üeTTe\q
Hê ñ<äø£eTT>±ì n+<ä* |ü⁄wüŒeTT\T>±ì me]øÏì ñ|üjÓ÷>∑|ü&É≈£îqï$.
ˇø£&TÉ >=|üŒ Áø√<Ûeä TT>∑\yê&Ó’ Ks¡yTÓ Æ »ìà+#ÓqT. ˇø£&TÉ eT<äeTT‘√ >∑]«+∫
q+<äTq @qT>∑sTT »qqeT+<ÓqT. ˙≈£î >∑*–q |üXÊÃÄÔ|eü TTq≈£î dü+‘·d+æ ∫
H˚H˚ eè<äΔÁu≤Vü≤àDT&ÉHÓ’ ˙≈£î <äs¡Ùì$T∫Ã‹ì. ˙e⁄ #·÷∫q yê{Ïø£ìï{ÏøÏ ˙
j·T+<ä* <äjT· ‘√ H˚qT eTTøÏÔ H=dü+–‹ì. z øö+&çq´ ˙e⁄ á X¯Øsê+‘·eTTq
|ü⁄qs¡«düT qø£åÁ‘·eT+<äT ìedæ+‘·Te⁄>±ø£.
z <Ûäs¡àsêC≤ ! á $<ÛäeTTq øö+&çqT´&ÉT nq+‘·Tì e\q es¡yÓTT+~
ÇVü≤˝Àø£eTTq qK+&ÉkÂKéTTq+~ Áe‘· Á|üuÛ≤eeTTe\q XÊX¯«‘·
dü«s¡ZeTTq+<ÓqT. ø±q ˙e⁄qT á Áe‘· e÷#·]+#·TeTT.˙ ø£wüºeTT\T b˛sTT
‘=+<äs>¡ ∑ sê»´ ÁbÕ|æHÔ =+<ä>\∑ eì ø£èwüß&í TÉ #Ó|Œü <Ûsä à¡ sêE ‘·q k˛<äsT¡ \‘√
ø£\dæ á nq+‘·Áe‘· e÷#·]+∫ Áe‘·Á|üu≤Û eeTT e\q X¯Á‘·Te⁄\ dü+Vü≤]+∫
qwüyº TÓ qÆ sê»éTTbı+<ÓqT. nf…+¢ <äs√ eTVü≤s¡T¸\T á nq+‘·Áe‘· e÷#·]+∫
<ÛäqT´˝…’]. me«s¡T á Áe‘· e÷#·]+‘·Ts√ yês¡T ‘·|üŒø£ #·‘·T]«<Ûä
|ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T H=+<Ó<äs¡T. ø±q zkÕj·T+<˚yê ! á ~qeTT #·‘·Ts¡Δ•>±q
øö+&çqT´ì#˚ Hê#·]+|üã&çq ÁeeT‘·TqT ˙e⁄ ˙≈£îe÷s¡T&Óq’ Hê>∑Hê<∏Tä ì‘√
>∑÷&É Hê#·]+|ü⁄eTT. ˙e⁄ øö+&çq´>√Á‘·eTTq »ìà+∫‹ì >±q á Áe‘·eTTqT
˙e⁄ ‘·|üŒø£ Ä#·]+|ü⁄eTì >∑Ts¡TeT÷]Ô #Ó|æŒ].
n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„Á|üø±s¡eTT kÕj·T+<˚e⁄&ÉT Ä ~qeTTq
>∑Ts¡TeT÷]Ôì nq+‘·Tì |üPõ+∫ Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûäq >±$+#ÓqT.
>∑ T s¡ T eT÷]Ô Ä»„ ã &É d æ ‘· q ≈£ î ≥T+ãeTTqT Z s êeTeTTq ~>∑ $ &ç ∫
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 264
l>∑Ts¡TeT÷]Ôì ùd$+#·T#·T yê]e<ä›H˚ ìedæ+#·T#·T+&ÓqT. z HêeT<Ûës¡ø±
! MT |üPØ«≈£î&Ó’q kÕj·T+<˚e⁄ì $wüj·TeTTq l>∑Ts¡TeT÷]Ô Á|üdüqTï&Ó’q
eè‘êÔ+‘·eTTqT #Ó|æŒ‹ì. n{Ïº uÛÑ≈£îÔìe+X¯eTTq »ìà+∫q+<äTq ˙e⁄qT
ø£&ÉT <ÛäqT´&Éeì dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]Á‘·eT+<äT q\Tã&ç eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ øö+&çq´ <Ûäs¡à$~‘·+ nqqÔÁe‘·e÷Vü≤j·T'
ø±s¡j·÷e÷dü ‘·<√´|æ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
nq+‘·Áe‘· eTVü‰‘·àéTT
XÀ¢ˆˆ dü‘·‡+>∑‘˚« ìdü‡+>∑‘·«+
ìdü‡+>∑‘˚« ìs√àVü≤‘·«+ ˆ
ìs√àVü≤‘˚« ìX¯Ã\ ‘·‘·Ô«+ ˆ
ìX¯Ã\‘·‘˚Ô« JeqTàøÏÔ W ˆˆ
` l Ä~ X¯+ø£s¡ uÛÑ>∑e‘êŒ<ë#ês¡T´\T
ªªl eT<ä“¤»>√$+<ä <ë«<äX¯ eT+»]ø± k˛ÔÁ‘·+μμ
‘êˆˆ dü‘T· Œs¡Twüß\ düV≤ü yêdüeTT e\q ìdü‡+>∑eTTqT, <ëì e\q yÓ÷Vü≤eTT
‘=\>∑T≥j·TT, eTeT‘·, yÓ÷Vü≤eTT ‘=\>∑>±H˚ ìs¡÷&ÛÉyÓTÆq uÀ<Ûäj·TT, n{Ïº
ìs¡÷&ÛÉ uÀ<Ûä#˚ JeqTàø±Ôedüúj·T #˚≈£Ls¡TqT. n{Ïº JeqTàø±Ôedüú≈£î Á|ü<∏äeT
k˛bÕqeTT dü‘·‡+>∑‹. ø±e⁄q dü‘·‡+>∑eTT ‘·|üŒø£ #˚j·TT#·T+&Ée\j·TTqì
uÛ≤eeTT.
q\Tã~ Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT 265
q\Tã~Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT
>∑D≤~Û|ü' qeTkÕÿs¡eTT
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì‘√ Äô|’q H˚$T»]¬>H√ #Ó|ü&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
n|ü&ÉT dæ<äΔeTTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
HêeT<Ûës¡ø± : $qTeTT. >∑D>±|ü⁄s¡eTTq ‘·+‘·T≈£î&ÉqT H=ø£ kÕ˝…yê&ÉT
ø£\&ÉT. yê&ÉT kÕ«$Tyê]j·T+<äT uÛÑøÏÔ >∑\ yê&É>∑T≥#˚ ì‘·éTT ‘·q
>∑èVü≤ø£è‘·éTT\ rs¡TÃø=ì kÕ«$T yê] eTsƒ¡eTTq≈£î e∫Ã <ä÷s¡eTT qT+&ç
qeTdüÿ]+∫, kÕ«$T yê] eTsƒ¡eTTqT }&ÉTÃ#·T ˙fi¯ófl #·\T¢#·T kÕ«$T yê]
ùde q‹ uÛÑøÏÔ‘√ #˚j·TT#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT »s¡T>∑ •esêÁ‹
|üs¡«ø±\eTT düMT|æ+#ÓqT.
n‘·ì ã+<ÛäTe⁄\+<äs¡T lXË’\j·÷Á‘·≈£î b˛e⁄#·T n‘·ìì ≈£L&É s¡eTàì].
n|ü&Ü kÕ˝…yê&ÉT yês¡\‘√ MTs¡T e´s¡eú TT>∑ q+‘·<÷ä s¡eTT b˛e⁄#·THêïs¡T.
lXË’\ eT*¢ø±s¡T®qT&ÉT >∑Ts¡Ts¡÷|üeTTq eTqe<ä›H˚j·TT+&É MTs¡T eT÷s¡Tâ˝…’
‘Ó*dæø=q˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. H˚qT e÷Á‘·eTT sêC≤\qT. Hê≈£î >∑Ts¡TeT÷]ÔjT˚
lXË’\ eT*¢ø±s¡T®qT&ÉT. yê] ìyêdükÕúqy˚T Hê≈£î lXË’\eTì #Ó|üŒ q‘·ìì
eT÷s¡Tâì>± uÛ≤$+∫ n‘·ì ã+<ÛäTe⁄\+<äs¡T lXË’\j·÷Á‘·≈£î yÓ&É*]. Ä
kÕ˝… uÛÑ≈£îÔ&ÉT ì‘·éTT e˝… dü+>∑eTeTTq πø– >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ qeTdüÿ]+|ü
>∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ @$Tsê : ˙ ã+<ÛäTe⁄\+<äs¡T lXË’\eTTq πø–] >∑<ë
: ˙ yÓ+<äT\≈£î b˛˝Ò<äì j·T&ÉT>∑ yê&ÉT kÕ«MT : MT bÕ<äeTT\j·T+<˚
düs¡«rs¡úeTT\T ø£\e⁄. eT÷s¡Tâ\T >±q yês¡T MT e÷Vü‰‘·àéTTqT
Á>∑Væ≤+|üC≤\ø£ n+‘·<ä÷s¡eTT bÕcÕDeTTqT <ä]Ù+#·uÀsTT]. nì #Ó|æŒ
qeTdüÿ]+∫ Ç+{ÏøÏ b˛jÓTqT. ø=ìï s√E\≈£î e÷|òüTãVüQfi¯ #·‘·Ts¡Δ•
•esêÁ‹ |ü ⁄ D´ø±\eTT e#Ó Ã qT. ÄHê&É T ÄkÕ˝… u Û Ñ ≈ £ î Ô & É T •esêÁ‹
ñ|üyêdüeTTq≈£î dü+ø£\ŒyÓTTq]Ã ì‘·éTTe˝… ã<ëΔ+C≤*jÓÆT >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ
qeTdüÿ]+∫ ≈£Ls¡TÃ+&ÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ zØ! ˙≈£î
lXË’\j·÷Á‘· |òüT{Ï+#·˝Ò<äT>∑<ë ! ˙ ã+<ÛäTe⁄\+<äs¡T j·÷Á‘·yÓ[fl].
˙yÓ|ü&ÉsTTq lXË’\eTT #·÷∫‹yê! j·Tì j·T&ÉT>∑T>∑ yê&ç≥¢qT#·THêï&ÉT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 266
kÕ«MT ! MT bÕ<äeTT\T ‘·|üŒ ì+πø$Tj·TT Hê≈£î ‘Ó*j·T<äq q‘·ì uÛÑøÏÔøÏ
dü+‘·dæ+∫ zØ! ˙≈£î H˚&ÉT lXË’\eTT #·÷ô|<ä. ˙e⁄ H˚Á‘·eTT\T eT÷dæø=ì
#˚‘T· \‘√ Hê bÕ<äTø£\ >∑{>ºÏ ∑ |ü≥Tºø=qTeTT nì q‘·&{É §¢qs¬ ÃqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô
ø£åDeTT˝À q‘·ìì lXË’\eT+<ä* bÕ‘êfi¯ >∑+>∑ düMT|üeTTq≈£î #˚]Ã zØ
H˚Á‘·eTT\ ‘Ós¡Te⁄eTì]. yê&ÉT H˚Á‘·eTT\T ‘Ós¡∫ #·÷&É lXË’\eTT
n‘·ìø£>∑T|ü&ÓqT. Ç~«dü«|üïyÓ÷ j˚T$T j·Tì yê&ÜX¯Ãs¡´|ü&ÉT#·T+&É zØ
|æ∫Ãyê&Éy’Ó n≥T\ #·÷#·T#·T+{Ïy$˚ T ? ìqTï lXË\’ eTTq≈£î ‘Ó∫Ã‹ì. H˚ìø£ÿ&É
qT+&Ó<ä˙e⁄ øåös¡ø£s¡à #˚dæø=ìkÕïqyÓTTq]Ã lXË’\ eT*¢ø±s¡T®qTì |üPõ+∫
s¡eTàì #Ó|æŒ]. yê&ÉT n#·Ã≥ ‘·q Á>±eTdüTú\qT #·÷#ÓqT. yês¡TqT n‘·ì‘√
zØ e÷‘√ s¡eTàq sêø£b˛sTT‹$. m≥T¢ e∫Ã‹eì Á|ü•ï+|üyê&ÉT á
~qeTTq eT<Ûë´Vü≤ïeTTãj·T\T<˚] >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ düVü≤ H=ø£ |òüT&çj·T˝À
e∫Ã‹qq ø=+<äs¡T n‘·qT nã<äΔe÷&ÉT#·THêï&Éìj·TT, ‘·eT yÓ+≥H˚
ø£qã&É≈£î+&É #ê≥T>∑ e∫Ãj·TT+&Óqìj·TT uÛ≤$+∫].
‘·+‘·T≈£î&ÉT øåös¡eTT >±$+#·Tø=ì kÕïqyÓTTq]Ã >∑+<Ûä|ü⁄cÕŒ~
|üPC≤kÕe÷Á>∑T\ >=ì lXË’\eT*¢ø±s¡T®qTì <äs¡ÙHês¡úeTT <˚yê\j·TeTTq
Á|üy•˚ +#· q≥#· q‘·ìøÏ *+>∑eTTq≈£î ã<äT\T >∑Ts¡TeT÷]ÔjT˚ >√#·]+#ÓqT.
n+<äs¡TqT >∑Ts¡TeT÷]ÔH˚ |üPõ+#·T#·Tqï≥T\ >±+∫ ‘·q >∑Ts¡Te⁄ kÕøå±‘·TÔ
X¯+ø£sT¡ &Éì <äè&Û|É sü #¡ T· ø=HÓqT. n#·Ã≥ |üP» >±$+#·Tø=ì Á|ükÕ<äeTT rdæø=ì
>∑Ts¡TeT÷]Ô düeTø£åeTTq≈£î e∫Ã qeTdüÿ]+#· >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ @$Tsê!
j·÷Á‘· #˚dæø=+{Ïyê ? Ç+ø£ ø=+‘·ø±\+ $T#·Ã≥ qT+<äTyê ! ˝Òø£
e#ÓÃ<äyêj·Tì j·T&ÉT>∑ yê&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ ì≥T\qT #·THêï&ÉT.
kÕ«MT ! H˚qT #·÷∫q ∫Á‘·eTTqT #Ó|ü #·THêïqT. H˚qT <˚yê\j·TeTT˝ÀìøÏ
b˛>± n#·Ã≥ $TeTTà\H˚ n+<äs¡T |üPõ+#·T#·T+&ÉTq≥T\ >±+∫‹ì.
*+>∑eTT Hê≈£î >√#·s¡y˚T ø±˝Ò<äT. düMT|üeTTqqTqï $TeTTà >∑T]Ô+#·˝Òø£
eT÷&ÛÉT\T Ç+‘·<ä÷s¡eTT m+<äT\≈£î e#·TÃ#·THêïs√ uÀ<Ûä|ü&ÉT≥ ˝Ò<äìj·Tq
>∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ zØ! áX¯«s¡T&ÉT n+‘·≥ H=ø£&˚ ø£\&ÉT. ø±ì
düú\$X‚wüeTTqTã{Ïº e÷Vü‰‘·àéTT>∑÷&É qT+&ÉTqT. nì #Ó|üŒyê&ÉT kÕ«MT!
MTs¡T |ü]|üPs¡í ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄\T. á πøåÁ‘·eTTjÓTTø£ÿ kÕúqeTVü‰‘·àéTTqT
Hê≈£î $düÔ]+∫ #Ó|ü&Éì ÁbÕ]ú+#· >∑Ts¡TeT÷]Ô qe⁄«#·T zØ kÕÿ+<ä
|ü⁄sêDeTTq ˙ πøåÁ‘·eTVæ≤eT $düÔ]+∫ #Ó|üŒã&ÓqT. Ä $wüj·Ty˚T MT≈£î
dü+πøå|üeTT>∑ #Ó|ü#·THêïqT. ÁX¯<äΔ‘√ $qTeTì Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
e÷|òüT e÷düeTTq •esêÁ‹ ~qeTTq lXË’\eTTq >=|üŒ eT¨‘·‡eeTT
»s¡T>∑TqT. á πøåÁ‘·e÷Vü‰‘·àéTT nbÕs¡eTT. ˙≈£î ‘Ó*j·T>∑\+<äT\≈£î ˇø£
|ü⁄sê‘·q Ç‹Vü‰düqTeTT #Óô|Œ<ä $qTeTT. |üPs¡«eTT øÏsê‘· <˚X¯eTT\qT
$eTs¡ ¸ DT&É q T ù|s¡ T >∑ \ sêC§ø£ & É T |ü ] bÕ*+#· T #· T +&Ó q T. n‘· & É T
ãT~ΔeT+‘·T&ÉT. ã˝≤&ÛÉT´&ÉT, ˙‹ XÊÁdüÔ ì|ü⁄DT&ÉsTT j·TT+&çj·TT
|üsÁ¡ d”\Ô +|ü≥T&Ó’ Á>±Vü‰´Á>±Vü≤´ uÛøÑ ±å úÛøÑ ´å£ $#ês¡D˝Òø£ <äTsê#ês¡T&Ó’ j·TT+&ÓqT.
n≥T¢+&çj·TT ì‘·éTT ˙X¯«s¡Tì uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+#·T#·T+&ÉTqT. •esêÁ‹
eT¨‘· ‡ eeTT ^‘· y ê<ä ´ eTT\‘√ ˙X¯ « s¡ Á |” ‹ >∑ >=|ü Œ yÓ ’ u Û Ñ e eTT‘√
»s¡T|ü⁄#·T+&ÉTqT. n‘·ìøÏ ≈£îeTT<ä«‹j·TqT |ü‹Áe‘ês¡‘ï· eTT uÛ≤s¡´>±>∑\<äT.
ÄyÓT Hê uÛsÑ Ô¡ <äTsê#ês¡T&ÉjT· T´ •e⁄ì ø£&TÉ ãøÏ‘Ô √ |üPõ+#·T#·T+&ÉTqT Ç+<äT\
πø$Tø±s¡DyÓ÷ j·Tì ‘·\∫ jÓTTø£ ~qeTTq H˚ø±+‘·eTT>± ‘·q uÛÑs¡ÔqT
MT|æ+∫ ÁbÕDHê<∏ë ! H˚H=ø£ Á|üX¯ï #˚j·TT#·THêïqT. MTs¡q´<Ûë ‘·\+#·ø£
Hê≈£î ‘·>∑T düe÷<ÛëqeTT #Ó|üŒ y˚&Ó<äqT. MTs¡T <äTsê#ês¡eTT>∑ qT+<äTs¡T.
|üs¡Ád”Ôe´düqeTT >∑\ yês¡T. düs¡«uÛÑø£å≈£î\T>± qT+<äTs¡T. Ç≥T¢+&çq MT≈£î
•e⁄ì j·T+<äT n+‘· uÛÑøÏÔø£\T>∑T≥≈£î ø±s¡Dy˚T$TjÓ÷ >√#·]+#·T≥ ˝Ò<äT.
á $wüj·TeTTqT MTe\q $q>√]‹qì Á|ü•ï+|ü Ä sêE dü+dæ+∫
Á|æj·TT˝≤sê eT+∫ Á|üX¯ï y˚dæ‹$, Hê≈£î |üPs¡«»qàC≤„qeTT >∑\<äT. ø±q
|üPs¡«»qà eè‘êÔ+‘·eTT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT H˚H=ø£ >=\¢yêì sTT+≥≈£îø£ÿHÓ’ »ìà+∫‹ì n≥T¢+&É H=ø£yê&ÉT
•esêÁ‹ dü+ÁbÕ|üeÔ TjÓT´qT. Ä Á>±eTu≤Vü≤éTTq H=ø£ •yê\j·TeTT >∑\<äT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 268
»qT\+<äsT¡ •e⁄ì |üPõ+#·T≥ ø£#Ã· ≥ >∑T$T≈£L&ç]. H˚qTqT Äø£*>=ì n#·≥
H˚yTÓ HÆ ê uÛÀ»´|ü<ës¡eú TT \_Û+#·T H˚y÷Ó j·TqTHêX¯‘√ •yê\j·TeTT düMT|æ+∫‹ì.
»qT\T ^‘·yê<äéTT\‘√ Á|ü<øä DåÏ eTT\T, n_Ûùwø£eTT\T ø£&TÉ qT‘ê‡Vü≤eTT‘√
#˚jT· T#·T+&ç]. H˚qTqT $H√<äeTT>± Ä •yê\j·TeTT Á|üy•˚ +∫‹ì, qqTï
#·÷∫ n#·Ã{Ï yês¡+<äsT¡ ≈£îø£ÿ <˚yê\j·TeTT˝ÀìøÏ e#ÓÃqT. ø=≥Tº&TÉ ø=≥Tº&TÉ
nì ns¡∫]. ø=+‘·eT+~ qqTï #·+|ü⁄≥≈£î ñ<äT´≈£î˝Ô ]’… . H˚qT m≥Tb˛e⁄≥≈£î
<ë]>±qø£ Ä •yê\j·TeTT #·T≥÷º eT÷&ÉT |üsê´j·TeTT\T |üs¡T¬>‹Ô$ì.
uÛÑj·TeTT‘√ (>∑s¡“¤>∑T&ç) Ä\j·TeTT Á|üy˚•+∫ n#·Ã≥ •e⁄ì <ä]Ù+∫‹ì.
»qT\T <ë«s¡eTT _–+∫ qqTï X¯ÁdüeÔ TT˝À #·+|æ ãj·T≥ bÕs¡yd˚ ]æ . •esêÁ‹
~qeTTq ‘Ó*j·Tø£ •e⁄q≈£î Á|ü<äøÏåDyÓTTq]Ã •e⁄ì <ä]Ù+∫q |ü⁄D´
$X‚wüeTT#˚ ˙»qàeTTq sêEHÓ’ »ìà+∫‹ì.
•esêÁ‹ ~qeTTq ÄVü‰s¡eTT \_Û+|üì#˚ qT|üyêdüeTT |òTü {Ï+#ÓqT. •e⁄ì
<äs¡ÙqeTjÓT´qT. n#·≥ yÓ*–+#·ã&çq B|üeTT\>∑÷&É #·÷∫‹ì. •e⁄ì
#·÷#·T#·T ÁbÕDeTT\ $&ç∫‹ì. Ç{Ïº |ü⁄D´düeTT<ëj·TeTT <Ó’e eX¯eTTq
≈£îø£ÿHÓ’ j·TT+&É \_Û+∫q $X‚wüeTT#˚ ˙ »qàeTTq ì+‘·{Ï yÓ’uÛÑeeTT
>∑\yê&ÉHÓ’j·TT+{Ïì. Çø£ Hê <äTsê#ês¡eTTq≈£î ø±s¡DeTT #Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT ≈£îø£ÿHÓ’j·TT+{Ïì >±q HêC≤‹øÏ uÛÑøå±úÛÑø£å´ e∫sêeTT ˝Òø£b˛e⁄≥,
Ád”\Ô +|ü≥‘·«eTT düV≤ü »eTT>± qT+&ÉTqT >±q |üPs¡«Á|üøè£ ‹ á »qàj·T+<äTqT
qqTï e<ä\ø£j·TTqï~. nì sêE #Ó|üŒ>± sêDÏ $ì Hê<∏ë ! MTs¡T MT
|üPs¡«»qàeTTq >∑÷]Ã C…|Œæ ‹]. MTs¡T düs«¡ E„\T Hê |üPs¡«»qàeè‘êÔ+‘·eTT
‘·eT≈£î ‘Ó*dæq ôd\$+&Éì ÁbÕ]Δ+|ü HêsêE ‘·q uÛ≤s¡´‘√ ì≥¢qT#·THêï&ÉT.
˙e⁄ |üPs¡«»qàeTTq H=ø£ ns¡DéTTq Ä&ÉbÕe⁄s¡eTT>± qT+{Ï$. ˇø£
~qeTTq ÄVü‰s¡eTT ø=s¡≈î£ ‹s¡T>∑T#·T H=ø£ e÷+düXø¯ \£ eTTqT H√≥ ø£s#¡ T· ø=ì
Äø±X¯e÷s¡ZeTTq ˙e⁄ e#·TÃ#·T+&É H=ø£ Á>∑<äΔ ìqTï yÓ+ã&ç+#ÓqT. ˙e⁄
ÁbÕDuÛÑj·TeTT‘√ HÓ]– m–] <Ó’eeX¯eTTq lXË’\•Ks¡eTTqT düMT|æ+∫
Á>∑<äΔ #·+|ü⁄qqT uÛÑj·TeTT‘√ Hê •Ks¡eTT #·T≥Tº eT÷&ÉT |üsê´j·TeTT\T
‹]– •Ks¡eTTô|’ ≈£Ls=Ãì j·TT+&É Á>∑<äΔe∫Ã ìqTï dü+Vü≤]+#ÓqT. Ä
~qeTT •esêÁ‹ |üs«¡ ø±\eTjÓT´qT. •esêÁ‹j·T+<äT eT*¢ø±s¡Tq® ≈£î eT÷&ÉT
Á|ü<äøÏåDeTT\T #˚dæ <˚yê\j·T düMT|üeTTq ÁbÕD‘ê´>∑eTT |òüT{Ï+∫q |ü⁄D´
$X‚ w ü e TT#˚ ˙»qàeTTq Hê≈£ î uÛ ≤ s¡ ´ yÓ ’ sTT+‘· { Ï yÓ ’ u Û Ñ e eTT
qqTuÛÑ$+#·T#·THêïe⁄. nì #Ó|üŒ ÄyÓT ‹]– ÁbÕDHê<∏ë ! Ç|ü&ÉT á
»qàeTTq eTqeTT •e⁄ì Äsê~Û+#·T#·T+{Ï$T>∑<ë Çø£ sêuÀe⁄ »qàeTTq
»s¡T>∑uÀe⁄q~ MT e\q $q>√s¡T#·THêïqq, sêE Ç≥T¢ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
sêuÀe⁄ »qàeTTq H˚qT dæ+<ÛäT<˚X¯|ü⁄ sêE HÓ’»ìà+#·>∑\qT ˙e⁄
X¯è+»j·T<˚X¯ sêE≈£î |ü⁄Á‹ø£yÓ’ qqTï e]+#·>∑\e⁄. eT÷&Ée »qàeTTq
kÂsêÁwüº<˚X¯eTTq ø£~Û|ü‹HÓ’ H˚qT »ìà+#Ó<äqT. ˙e⁄ ø£[+>∑<˚X¯|ü⁄sêE≈£î
≈£îe÷¬sÔ yÓ’qqTï e]+#Ó<äe⁄. Hê\>∑« »qàeTTq H˚qT >±+<Ûës¡<˚XÊ~Û |ü‹ì
ø±>± ˙e⁄ eT>∑<Ûäs¡sêE ≈£L‘·Ts¡TyÓ’qqTï #˚|ü≥º>∑\e⁄. nsTT<äe »qàeTTq
ne+‹<˚XÊ~Û|‹ü q>∑T qqTï <äXÊs¡í <˚XÊ~Û|‹ü øÏ |ü⁄Á‹e>∑T ˙e⁄ e]+|ü>\∑ e⁄.
Äs¡e»qà nq+‘·T&ÉqT sêE>∑ |ü⁄f…<º qä T. ˙e⁄ j·Tj·÷‹e+X¯eTTq »ìà+∫
qqTï #˚|üf…º<äe⁄ @&Ée»qàeTTq bÕ+&É´<˚X¯ sêEHÓ’ H˚qT »ìà+#Ó<äqT.
|ü<äàes¡Tí&Éì Hêù|s¡T+&ÉTqT. ˙e⁄ yÓ’<äs¡“¤≈£î\eTTq düTeT‹j·TqT ù|s¡T‘√
|ü⁄{Ïº dü«j·T+ es¡eTTq <äeTj·T+‹ì q\Tì e]+∫q≥T\ qqTï e]+‘·Te⁄.
eTq e÷»qàeTTq j·T»„eTT\ Hê#·]+‘·TeTT <Ûsä à¡ |üsêj·TDT\yÓTÆ <Óe’ ~«C≤‘·T\
Hêsê~Û+∫ eè<ëΔ|üéTT sê>± ≈£îe÷s¡Tq≈£î sê»´$T∫Ã n>∑düTÔ´ìe\q
ÁãVü≤àC≤„H√|ü<X˚ e¯ TT bı+~ Ä‘·à kÕøå±‘êÿs¡eTT>∑\yê&ÉH’Ó <˚V‰ü ekÕq ø±\eTT
sê>± |ü⁄qsêeè‹ÔsV¡ ≤æ ‘·eT>∑T eTTøÏÔ bı+<ä>\∑ qT. Ç~ eTq uÛ$Ñ wü´<ä« è‘êÔ+‘·eTì
sêE uÛ≤s¡´‘√ #Ó|Œæ uÛ≤sêúÛsÑ *Ô¡ s¡Te⁄s¡T lXË\’ j·÷Á‘·≈î£ yÓ&*É ]. ø±e⁄q
H√‘·+‘·Tø± ! øπ Áå ‘·eTVü‰‘·àéTT $+≥–yê. øπ Áå ‘· Á|üu≤Û eeTTe\q kÕe÷qýÓTqÆ
H=ø£ e÷qe⁄&É T @&É T »qà\ #· Á ø£ e ]Ô j Ó Æ T »ìà+#Ó q T. ˙e⁄
áX¯«s¡THêsê~Û+#·TeTT. eTq >∑+<Ûsä «¡ q>∑se¡ TTq ø£˝X¢Ò «¯ s¡T&ÉT >∑\&ÉT.
eT*¢ø±s¡T®qTq≈£î ø£˝Ò¢X¯«s¡Tq≈£î uÛÒ<ä $T+‘Ó’qqT ˝Ò<äT dü+>∑eTeTTq
dü+>∑y˚TX¯«s¡T&ÉT ø£\&ÉT. dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[fl n#·Ã≥qTqï ø£˝Ò¢X¯«s¡T&ÉqT
ù|s¡T>∑\ dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì nVü≤]ïX¯eTT\ |üPõ+∫ <ÛäqT´&Ée⁄>∑eTTà nì #Ó|üŒ
Hê kÕ˝…u≈ÑÛ î£ &Ô TÉ >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ MTs¡T dü+>∑yT˚ X¯«s¡Tì |üPõ+#·TeTT, ø£˝X¢Ò «¯ s¡Tì
|üPõ+#·TeTT nì #Ó|ü#·THêïs¡T. H˚qT eT*¢ø±s¡T®q kÕ«$T |üP»
#˚j·TuÀ>∑q#·Ã≥ $TeTTà\H˚ >±+∫‹ì. MTs¡T düs¡«yê´|ü≈£î\T. MTø£qï
dü+>∑yT˚ X¯«s¡T&ÉT y˚sT¡ >∑ >∑\&Ü ! nìj·Tq kÕ«$Tyês¡T qe⁄«#·T zØ bÕ<äTø£\
>∑{Ïº>± |ü≥Tºø=ì ø£qTï\T eT÷dæø=qTeTì]. ø£åDø±\eTTq uÛÑ≈£îÔì‘√
düy˚T‘·eTT>± >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+>∑eTeTT #˚]].
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 270
>∑ D >±|ü ⁄ s¡ e TTq Á>±eTdü T ú \ +<ä s ¡ T •esêÁ‹>±q kÕ«$T yê]ì
<ä]Ù+#·T≥≈£î>±qT dü+>∑eTeTTq≈£î e∫Ã]. kÕ«$Tyês¡T n#·Ã≥ ˝Òq+<äTq
yês¡T $ÁuÛ≤+‹ H=+~]. >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+>∑eTeTT Á|üy˚•+∫ ‘·+‘·T≈£îì
•wüß´\≈£î ‘·eT sêø£ ‘Ó\T|ü⁄eTì Á>±eTeTTq≈£î |ü+|æ]. yê&ÉT Á>±eT Á|üy˚X¯
yÓTTq]Ã n#·Ã{Ï yê]‘√ kÕ«$Tyês¡T dü+>∑eTeTTq qTHêïs¡T s¡+&ÉHÓqT.
Á>±eTdüTú\T ‘·+‘·T≈£îì #·÷∫ zØ ˙ yÓø£ÿ&çπø ‘Ó+∫‘·$ ? øåös¡ yÓT#·Ã≥
#˚sTT+#·Tø=+{Ï$ — nì Á|ü•ï+|üyês¡\‘√ >∑Ts¡TeT÷]Ô‘√ ø£\dæ H˚qT
lXË’\eTTq≈£î b˛sTT e∫Ã‹ì. Ç~>√ <˚e⁄ì Á|ükÕ<äeTT $uÛÑ÷‹, #·÷&ÉT&ÉT
nì #Ó|üŒ q#·{Ïyês¡T ¬s+&ÉT C≤eTT\ |üs¡´+‘· $Tø£ÿ&ÉH˚sTT+{Ï] >∑<ë ?
lXË’\eTTq≈£î yÓfi¯óflf…≥T¢ ? nìX¯+øÏ+|ü >∑Ts¡TeT÷]Ô qqTï yêj·TTy˚>∑eTTq
ø£Då ø±\eTTq rdæø=ì yÓfiflË qì n‘·&TÉ #Óô|ŒqT. n|ü&ÉT yês¡T dü+‘√wüeTT‘√
eT¨‘·‡eeTT‘√ dü+>∑eTeTT düMT|æ+∫ n#·Ã≥ qTqï >∑Ts¡THê<∏äTì uÛÑøÏÔ‘√
|üPõ+∫]. dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ ì≥¢qT#·THêïs¡T.
>∑Ts¡THê<∏äTì Á|üuÛ≤eeTT ‘Ó*dæ ø=qø£ $X¯«dæ+#·ìyês¡T eTVü‰bÕ‘·ø£eTT
H=+<Ó<sä T¡ . Ç≥T¢ |üs<¡ Tä HÓ<’ Tä ~qeTT\T »s¡T>∑>± lXË\’ j·÷Á‘·≈î£ yÓ&*É q
Á>±eTdüT\ú +<äsT¡ ‹]– e∫Ã]. yê] e\q ‘·+‘·T≈£î&ÉT •esêÁ‹ ~qeTTq
lXË\’ eTTq≈£î e∫Ãq dü+>∑‹ ìsêΔ]‘·eTjÓT´qT. n+<äsT¡ qT >∑Ts¡TeT÷]Ô
e÷qee÷Á‘·T&ÉT ø±&Éìj·TT, áX¯«sêe‘ês¡eTìj·TT ‘Ó*dæ ø=ì Äq+<ä
uÛ]Ñ ‘·T\sTT]. Ç{Ïº >∑Ts¡T eTVæ≤eTqT neTè‘·eTT e˝… HÓes¡T Á>√˝…<sä √ yês¡T
>∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ ø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T\T ø±>∑\s¡ì dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì‘√ #Óô|ŒqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]Á‘·eT+<äT q\Tã~ Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
XÀ¢ˆˆ lXË’\+ ‘·+‘·Tø±j·÷ k˛jÓ÷>∑>∑‘êé´<äs¡Ùj·T‘Y ˆ
•esêÁ‹Áe‘êùV≤wü l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeTˆˆ
uÛ≤ˆˆ ˇø£ kÕ˝… uÛÑ≈£îÔì kÕ«$Tyês¡T ø£åDø±\eTT˝À lXË’\eTTq≈£î
rdæø=ìb˛e⁄≥.
q\Tã~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT 271
q\Tã~nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT
l >∑DÒXÊj·TqeT' l <ä‘·Ô
dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ HêeT<Ûës¡ø± ! ˙ uÛ≤>∑ý˚TeTì #Ó|ü<äTqT.
˙≈£î >∑Ts¡T#·]Á‘· ÁX¯<äΔ‘√$q ÄdüøÏÔ ø£\T>∑T#·Tqï~. nq HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT
dæ<äΔeTTì‘√ MTs¡T |üs¡ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄˝…’q l >∑Ts¡TeT÷]Ô ©\\ dü«j·TeTT>∑
#·÷∫‹]. MT uÛ≤>∑ý˚T uÛ≤>∑éTT. MT e\q >∑Ts¡T#·]Á‘· $qT≥#˚ Hê
ø£wüºeTT\ìïj·TT q•+∫ Hê n;ÛwüºeTT dæ~Δ+#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ ô|’
#·]Á‘·qT >∑÷&É Hê≈£î $ì|æ+∫ qqTï <Ûqä T´ì>± H=qs¡TÃ&Éì ÁbÕ]ú+|ü dæ<eΔä TTì
Ç≥¢qT#·THêï&ÉT. z e‘·‡ HêeT<Ûës¡ø± ! $qTeTT.
q+~j·TqT ù|s¡T>∑\ ˇø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·&TÉ X‚«‘·≈î£ wüßs˜ √>∑eTT#˚
|”&ç+|üã&ç ‘·T\C≤|ü⁄s¡eTTq≈£î yÓ[fl s√>∑ ìeè‹Ô ø=s¡≈£î |üs¡y˚TX¯«]ì
Äsê~Û+#· HêyÓT #·+<ä+˝≤ |üs¡y˚TX¯«]ì ùd$+|üeTq q‘·&ÉT #·+<ä˝≤
|üs¡y˚TX¯«Ø πøåÁ‘·eTTq≈£î yÓ[fl @&ÉTHÓ\\T ‘·|üyÓTTqs¡Ã Hê <˚$ ˙e⁄
>∑D>±|ü⁄s¡eTTq≈£î bıeTTà n#·Ã≥ Á‹eT÷s¡Ôé‘ês¡yÓTÆq »>∑<äTZs¡Te⁄
qs¡s¡÷|üeTTq>∑\&ÉT. n#·Ã≥ ˙ s√>∑eTT ìe]Ô+#·>∑\<äì dü«|üïeTT˝À
#Óô|ŒqT. n|ü&É‘&· TÉ ˙≈£î Hê s√>∑eTT b˛>=≥º X¯ø˝ÔÏ ìÒ #√ yÓTT<ä≥H˚ m+<äT\≈£î
#Ó|üŒyÓ’‹$. ˙e⁄ >=|üŒ <˚e‘·eì ‘·T\C≤|üs¡y˚TX¯«] #Ó|üŒ>± e∫Ã‹. @&ÉT
HÓ\\T ø£wüº|ü&ç ñ|üyêdüeTT ˝§q]Ã‹ì. Ç|ü&ÉT˙e⁄ eTqTwü´ e÷Á‘·Tì
jÓTT<ä›≈£î bıeTàqT#·THêïe⁄. n≥¢qT≥≈£î ˙≈£î dæ>∑ZsTTq˝Ò<ë ?˙e⁄
Hês√>∑ìeè‹Ô #˚dæq #˚j·TTeTT. Hê ÁbÕDyÓTÆq ì#·Ã≥ q]Œ+‘·TqT>±ì
eT]jÓTTø£ #√{ÏøÏ e÷Á‘·eTT b˛qì <˚$‘√ #Ó|æŒ yÓTT+&ç|ü≥Tº|ü{Ïº n#·Ã≥H˚
Bø£å|üPì j·TT+&É eTs¡THê&ÉT>∑÷&É n{Ïº dü«|üïy˚T n‘·ìøÏ e#ÓÃqT.
Ç+‹j·T>±ø£ n#·Ã{Ï |üPC≤s¡T\≈£î dü«|üïeTT˝À <˚$j·T>∑T|ü&ç Ä
Áu≤Vü≤àDTì n#·Ã≥ qT+&ç ‘·]$T y˚j·TeTì j·÷C≤„|æ+|ü yês¡T Ä
q+~j·TqT Áu≤Vü≤àDTìdüMT|æ+∫ ˙e⁄ <˚$ j·÷»„Á|üø±s¡eTT Ç#·Ã≥qT+&ç
yÓ&É*bıeTTà. ˝Òì#√ ìqTï Ä\j·TeTT˝ÀìøÏ sêìe«eTì]. n|ü&ÉT yê&ÉT
#˚j·TTq~ ˝Òø£ n+‘·{Ï‘√ ‘·q Bø£åqT e~* bÕsêD yÓTTq]Ã ãj·T\T<˚]
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 272
>∑D>±|ü⁄s¡eTT e∫Ã eTsƒe¡ TTq >∑Ts¡TeT÷]Ô >∑\sê ? nì Á|ü•ï+|ü kÕ«$Tyê]
|ü]#ês¡≈£î\T >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+>∑eTeTTq >∑\s¡T. ìqï •esêÁ‹ >±q
dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[fl]. n#·Ã≥H˚ j·TTHêïs¡T. eT<Ûë´Vü≤ïeTTq≈£î bÕs¡D≈£î
Ç#· T Ã≥≈£ î sê>∑ \ s¡ ì #Ó | æ Œ ]. eT<Û ë ´Vü ≤ ïø±\eTTq≈£ î >∑ T s¡ T eT÷]Ô
dü+>∑eTeTTqT+&ç eTsƒ¡eTTq≈£î e∫Ã]. q+~j·TTqT >∑Ts¡TeT÷]Ôì
<ä]Ù+|üb˛>± •wüß´\T <ä÷s¡eTT>∑ qT+&ÉTeTì ìùw~Û+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô e<ä›≈£î
yÓ[fl yê]‘√ kÕ«$T— MT<äs¡ÙHês¡úyÓTTø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT e∫Ã ãj·T≥
ì\Teã&ç j · T THêï&É T . n‘· ì X¯ Ø s¡ e T+‘· j · T T ≈£ î wü ß ˜ s √>∑ e TT‘√
yê´|üÔyÓTÆj·TTqï<äì]. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô yê]‘√ Hê≈£î ‘Ó*j·TTqT. yê&ÉT
dü+X¯j·÷Áø±+‘·yÓTÆq eTqdüT‡‘√ e#ÓÃqT. nsTTqqT yêìì Ç#·Ã≥≈£î
|æ\T#·Tø=ìs¡+&ÓHÓqT. yÓ+≥H˚ •wüß´\T y˚>∑eTT>± Hê Áu≤Vü≤àDTì
>∑Ts¡TdüeT≈£åeTTq≈£î rdæø=ìsê>± Hê Áu≤Vü≤àDT&ÉT <ä÷s¡eTTqT+&çj˚T H˚\
MT<ä|ü&ç qeTdüÿ]+#ÓqT. n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô yêì‘√ zsT÷dü+<˚Vü≤eTT
ô|≥Tºø=ì ˙ yÓ+<ä\ øÏ#·≥≈£î e∫Ã‹$. <˚ìe\q ø±dæeì e÷qe⁄\e\q
j·T>∑THê ? dü+X¯j·÷‘·Tàq≈£î ø±s¡´dæ~Δ m≥T\ ø±>∑\<äT, nì].
kÕ«$Tyê] yêø£éTT\T $ì ‘·q eTH√uÛ≤eeTTqT kÕ«$Tyês¡T
Á>∑Væ≤+#·T≥#˚ yê]j·T+<äT eTqTwüé÷Á‘·T\T ø±s¡qT uÛ≤ey˚Ts¡Œ&ç Ç≥ïñ
#· T Hêï&É T . kÕ«MT— ø£ å $ T+#· T &É T , H˚ q T ‘· y Ó ÷ +<Û ä T &É H Ó ’ ‹ ì.
nC≤„Hê+<Ûäø±s¡eTT˝À|ü&ç |üs¡ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄\>∑T $TeTTà\\ >∑T]Ô+#·
˝Òø£b˛‹ì. H˚&ÉT düT~qeTT>±q MT <äs¡ÙqeTjÓT´qT. |ü⁄˙‘·T&ÉHÓ’‹ì. bÕ|ü
ø£s¡Tà&É, bÕbÕ‘·Tà&É, bÕ|üdü+uÛÑe⁄&É, MTs¡T uÛÑø±Ô<Ûës¡T\T $TeTTà\
X¯s¡DTbı+<äT#·THêïqT. z qèdæ+Vü≤düs¡dü«r! MTs¡T X¯s¡D≤>∑‘·T\≈£î
eÁ»|ü+»s¡eTì MT _s¡T<äT »>∑~«U≤´‘·yÓTÆ $sêõ\T¢#·Tqï~. H˚{Ï‘√ Hê
<äTwüÿs¡àq•+#ÓqT. |üs¡ÁãVü≤àDT H˚Á‘·eTT‘√ #·÷&É>∑*–‹ì. j·T‹sêC≤ !
H˚{øÏ Ï Hê eTH√s¡<eä∏ TT HÓsy¡ ]˚ q~. MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T. uÛøÑ »Ô£ qT\≈£î
ø±eT<Û˚qTe⁄˝…’ j·TTHêïs¡T. MT eTVæ≤eT m+‘· yê]øÏì n>√#·s¡eTT.
dü > ∑ s ¡ # · Á ø£ e ]Ô ≈£ î e÷s¡ T \ ‘· ] +|ü # ˚ j · T >∑ + >∑ e∫Ãq≥T\ uÛ Ñ ≈ £ î Ô \
‘·]+|ü#˚j·T>∑\+<äT\≈£î >±qT eTqTwü´<˚Vü≤eTT˝À qe‘·]+∫‹].
bÕcÕDyÓTqÆ nVü≤\´qT bÕ<ädŒü s¡Ù‘√ XÊ|ü$eTTøÏÔ H=+~+∫q lsêeT#·+Á<äT˝Ò
MTs¡T. Hê≈£î $yêVü≤yÓTÆq ‘·<äT|ü] á yê´~Û ÁbÕs¡+uÛÑeTjÓT´qT.
Hê uÛ≤s¡´j·TT qqTï düŒ è•+#· yÓs∫¡ |ü⁄{Ïìº +{Ïø#Ï s¬˚ qT. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T>∑÷&É
qqTï $&ÉHê&ç]. <äT'KeTT‘√ dü+kÕs¡eTT $&É∫ e∫Ã‹ì. ‘·T\C≤|ü⁄s¡eTT
yÓ[fl ‘·|üe÷#·]+|ü Hê <˚$ ˙e⁄ bÕ|æ$>±q ì#·Ã≥ ˙≈£î s√>∑ìeè‹Ô ø±<äT.
#·+<ä˝≤<˚$e<ä›≈£î bıeTàì ÄC≤„|æ+#· q#·Ã≥ >∑÷&É ‘·|üe÷#·]+|ü Hê
<˚$ ‘·eTe<ä›≈£î bıeTàì Ä<˚•+|ü ì#·≥≈£î e∫Ã‹ì. n+>∑V”≤qT&Éq>∑T≥#˚
Hê eTTK yÓTe«s¡TqT#·÷&És¡T. Çø£ J$+∫ Á|üjÓ÷»qy˚T$T. á s√>∑eTT
ìeè‹Ôj·T>∑TH√ ø±<√ ‘·eTs¡T <äj·Tj·TT+∫ ‘Ó\T|ü⁄&ÉT. s√>∑eTTìeè‹Ô ø±ì
|üø£åeTTq MT e<ä›H˚ ÁbÕDeTT\T $&É#Ó<ä. MTπs s¡ø£å≈£î\ì $TeTTà\ X¯s¡DT
bı+~‹ì. ‘·T\C≤<˚$, #·+<ä˝≤<˚$esê\ e˝… MTs¡T>∑÷&É eTT+<äT ÄX¯\T
ø£*Œ+∫ ‘·s¡Tyê‘· $&ÉHê&É≈£î&ÉT. nì BqT&Ó’ ÁbÕ]ú+|ü >∑Ts¡TeT÷]Ô qe⁄«#·T
k˛eTHê<∏äT&ÉqT Áu≤Vü≤àDTì |æ*∫ Ç≥¢ì].
k˛eTHê<∏ë ! ˙e⁄ á Áu≤Vü≤àDTì dü+>∑eTeTTq≈£î rdæø=ìb˛sTT
dü+ø£\Œ|üPs¡«ø£eTT>∑ kÕïqeTT #˚sTT+#·TeTT. nX¯«‘·Áú |ü<øä D åÏ #˚sTT+∫ bÕ‘·
eÁdüÔeTTqT bÕs¡y˚sTT+∫ q÷‘·q eÁdüÔeTTqT <Ûä]+|ü#˚dæ Hê e<ä›≈£î
rdæø=ìs¡eTàì].
k˛eTHê<∏Tä &ÉT, Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\dæ dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[fl]. Áu≤Vü≤àDT&ÉT
dü+>∑eTeTTq kÕïqyÓTTq¬sÃqT. kÕïqeTT#˚j·TTdü]øÏ n‘·ì X¯Øs¡eTT
e÷]b˛jÓTqT. nq+‘·s¡eTT nX¯«‘·ú Á|ü<äøÏåDeTT#˚j·T X¯Øs¡eTTq≈£î
düTes¡í#Ûêj·T e#ÓÃqT. k˛eTHê<∏äT&ç∫Ãq q÷‘·q eÁdüÔeTqqT <Ûä]+∫
bÕ‘·eÁdüÔeTTqT <ä÷s¡eTT>∑ bÕs¡y˚j·T Ä #√≥T ø£$T*b˛sTT #Ó${Ï H˚\
njÓT´qT Áu≤Vü≤àDTì yÓ+≥ì&ÉTø=ìk˛eTHê<∏äT&ÉT eTsƒ¡eTTq πø‘Ó+#ÓqT.
n#·{Ï yês¡+<äs¡TqT Ä Áu≤Vü≤àDTì #·÷∫ $dæà‘·T˝…’].Ç q+~j·TqT
Áu≤V”≤àDT&ÉTkÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+#ÓqT. dü+‘√wüeTT‘√ k˛ÔÁ‘·eTT#˚j·TT#·T
bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&çkÕcÕº+>∑ e+<äq e÷#·]+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T n‘·ì‘√
˙ eTH√s¡<eä∏ TT HÓsy¡ sπ˚ Hê ? X¯Øs¡eT+‘·jT· T XÀ~Û+#·Tø=ì #·÷&ÉTeTq yê&ÉT
#·÷&É X¯Øs¡eT+‘·j·TT u≤>∑T>∑ ñ+&ÓqT ø±ì ø±* |æø£ÿ˝À ø=+#ÓeTT
≈£îwüß˜X‚wüeTT+&ÓqT. yê&É~ #·÷∫ uÛÑj·T|ü&ç MT kÕ«MT ! ø£èbÕ<äèwæºe\q
X¯Øs¡ eT+‘·j·TT dü«#·Ã¤e÷jÓTqT. ø±ì ø±*eT&É‘·˝À e÷Á‘·eTT ø=+#ÓeTT
yê´~Û X‚wæ+#ÓqT. Ç+<äT\≈£î ø±s¡Dy˚T$TjÓ÷ ‘Ó*j·T<äT. Hê j·T+<äT
ø£è|üjT· T+∫ á ø=+#ÓeTT X‚weü TT >∑÷&É ˝Ò≈î£ +&É#d˚ æ s¡ø+åÏ #·T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 274
>∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ ˙e⁄ eTqTwüé÷Á‘·Tìe\q H˚$Tø±>∑\<äqT
dü+X¯j·TeTT‘√ e∫Ãq+<äTq ìX‚ÙwüeTT>∑ ˙ yê´~Û q•+#·ø£ ø=+#ÓeTT
X‚wæ+#ÓqT. n~j·TT b˛>∑\+<äT\≈£î ˙ ø=ø£j·TTbÕj·TeTT #Óô|Œ<ä. ˙e⁄ Hê
MT<ä ø£$‘·«eTT‘√ düTÔ‹ jÓTTqs¡TÃeTT. n≥T¢ #˚dæ‹y˚ì ˙ yê´~Û ìX‚ÙwüeTT>∑
b˛e⁄qq Hê Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«$T bÕ<äeTT\ MT<ä |ü&ç˝Ò∫ #˚‘·T\T
CÀ&ç+#·T≈£îì kÕ«$T H˚qT ìs¡ø£ås¡≈£îøÏåì ø±eé⁄´‘·Œ‹Ô m+‘·e÷Á‘·eTT ˝Ò<äT.
ø£$‘·«+ m≥T¢ #Ó|üŒe\j·TTqT BqT&Ó’ |ü\Tø£>± kÕ«$T yês¡T n‘·ì MT<ä
<äj·T>∑\yê¬s’ H√s¡T‘Ós¡T|ü⁄eTì #Ó|æŒ ø=+‘· $uÛÑ÷‹ì n‘·ì Hê\Tø£MT<ä
#·\¢>∑ n‘·ìøÏ C≤„H√<äj·TyÓTÆ ø£$‘·«eTT #Ó|ü kÕeTs¡úéTT e#ÓÃqT. n|ü&ÉT
n‘·qT n+<äs¡T #·÷#·T#·T+&É á ÁøÏ+~ $<ÛäeTTq kÕ«$Tyê]ì düTÔ‹+#·T#·T
n<äT“¤‘·eTT>∑ ø£$‘·«eTT #Ó|ü<=&É¬>qT.
q+~ Áu≤Vü≤àDT&ÉT #Ó|æŒq ø£$‘·«kÕs¡eTT :
kÕ«MT ! e÷j·T˝À|ü&ç dü+kÕs¡kÕ>∑s¡eTT˝À eTTì– ‘˚\T#·T $TeTTà
düà]+|üC≤\ø£ <ä÷s¡yÓTÆ‹ì. eT+<äeT‹HÓ’ MT HêeTeTT düà]+|üC≤\HÓ’‹ì.
n+<äT#˚ ùd«<ä»eTT\T, n+&É»eTT\T>∑ |ü⁄{Ïº‹ì. |üX¯ó»qà\>∑÷&É HÓ‹Ô‹ì.
n{Ïº ˙#· »qà\j·T+<äT ìqTï düà]+#·T neø±X¯y˚T ˝Òø£b˛jÓTqT. nìï
»qà\˝ÀìøÏ e÷qe»qà ñ‘·eÔ TyÓTqÆ ~. n+<äTqT Áu≤Vü≤àD »qà ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ ~.
n|ü&ÉTqT dü<äTZs¡Te⁄qT uÛÑõ+#·ø£ eT÷s¡Tâ&Ó’ ø±\eTTqT >∑&ç|æq#√ q~j·TT
e´s¡yú T˚ ø£<ë— Je⁄&ÉT ô|˝’ Àø£eTTqT+&ç es¡¸<ëÛ s¡\ <ë«sê nqïyÓTÆ ‘·+Á&çjT· +<äT
sπ ‘√s¡|yü TÓ Æ ãTT‘·Tø±\eTTq ‘·*¢ >∑s“¡ e¤ TT˝À Á|üy•˚ +∫ ÄyÓT s¡øeÔ£ TT˝À ø£*dæ
nsTT<äT ~qeTT\≈£î ˇø£ ãT&É>∑s¡÷|üeTT H=+<äTqT. |ü<äTHÓ’<äT ~qeTT\ø£~
>∑{Ïº|ü&ÉTqT. ˇø£ e÷düeTTq ø£~ e÷+dü |æ+&Üø±s¡eTT H=+<äTqT. ¬s+&ÉT
HÓ\\≈£î •s¡düT‡ ¬s+&ÉT bÕ<äeTT\T @s¡Œ&ÉTqT. ø±ì n{Ïº dæú‹˝À Je⁄&ÉT
ìqTï düà]+#· C≤\≈£îHêï&ÉT. eT÷&ÉT HÓ\\≈£î düsê«ej·TeeTT\T,
qe<ë«s¡eTT\T @s¡Œ&ÉTqT. ÁbÕDeTT >∑÷&É q+<äT Á|üy˚•+#·TqT. ø±ì
n|ü&ÉT≈£L&É $TeTTà düà]+#·T kÕeTs¡úéTT ˝Òìyê&ÉT>∑H˚ j·TT+&ÉTqT.
nsTT<äe HÓ\˝À #·s¡àeTT, s√eTeTT\T @s¡Œ&ÉTqT. Äs¡e HÓ\˝À
ñ#êÃ¤«dü ìXÊ«düeTT\ $&ÉT#·TqT. @&Ée HÓ\˝À ÁXÀÁ‘·eTTqT õVü≤« eTT≈£îÿ
@s¡Œ&ç ‘=$Tà~ HÓ\\ es¡≈£î ‘·*¢ >∑s¡“¤eTT˝À eT\eT÷Á‘·eTT\ eT<Ûä´
ø£wüº|ü&ÉTqT. ‘·*¢ uÛÑTõ+∫q ø±s¡eTT eT<ä\>∑T rø£åD|ü<ës¡úeTT\ e\q
>∑s¡“¤eTT˝À Je⁄&ÉT $T‹˝Òì u≤<Ûä H=+<äTqT. Ä u≤<Ûä˝À Je⁄&ÉT ìqTï
düà]+#·C≤\&ÉT. Á|üdeü ø±\eTTsê>± m+‘·j÷Ó ø£weºü TT‘√ ‘·*¢ >∑s“¡ e¤ TT qT+&ç
»ìà+#·TqT. »ìà+∫q ‘·s¡Tyê‘· >∑÷&É e÷qe⁄ì J$‘·eTT˝À dü>∑uÛ≤>∑eTT
ìÁ<ä˝À e´s¡úeT>∑T#·Tqï~. $T–*q dü>∑eTT u≤\éTT, j·TÚeqeTT,
yês¡øΔ ´£ eTT>± eT÷&ÉT $<Ûeä TT\$uÛõÑ +|üã&ÉT#·Tqï~. u≤˝≤édü˝ú Àì ø£weºü TT\
#Ó|ü|ü HÓe]‘·s¡eTT.
‘·*¢ ñjÓT´\˝À |üsT¡ +&Éu≥ … TºqT, u≤\T&ÉT eT\eT÷Á‘·eTT\˝À bıs¡\T#·T
nC≤„qeTT‘√ ‘·q eT\eTTH˚ ‘êqT uÛÑøÏå+#·T#·T+&ÉTqT. u≤\éTT˝À |ü&çq
u≤<Ûä düà]+∫q HÓ+‘· yê]øÏ Vü≤è<äjT· eTT ø£+|æ+#·TqT, ñ<äsu¡ ≤Û <ä‘√ u≤\T&ÉT
u≤<ÛäH=+<äT#·T+&É ‘·*¢ ‘Ó*dæø=qC≤\ø£ Äø£* njÓT´qì bÕ\ì#·TÃqT.
Äø£*‘√ H˚&ÉTÃ#·T+&É ø£&ÉT|ü⁄H=|æŒ‘√ u≤<Ûä |ü&ÉT#·THêï&ÉqTø=ì ˝Òìb˛ì
eT+<äT\ b˛j·TTqT, n|üŒ{ÏøÏ @&ÉTÃ#·T+&É Hê u≤\Tì ñjÓT´\˝À |üsT¡ +&Éu{… ºÏ
}|ü⁄#·T ìÁ<ä|ü⁄#·Ã Á|üj·T‹ï+#·TqT>±ì yêì Äø£*u≤<Ûä >∑T]Ô+#·C≤\<äT
uÛÑj·T|ü&ÓH˚yÓ÷j·Tì s¡ø£å\ –º+#·TqT. ˇø£ düeTj·TeTTq Á|üø£ÿ˝À ‘˚\T≈£î{Ïº
u≤\T&ÉT @&ÉTÃ#·T+&É‘·*¢ ‘Ó*dæ ø=q˝Òø£ bÕ*∫Ã @&ÉTŒe÷qŒ j·T‹ï+#·TqT.
ø±ì ‘˚\T ≈£î{Ïºq≥T¢ ‘Ó*dæø=qC≤\<äT. ô|’ ô|#·TÃeTs¡\ Hê‘˚\T>∑\
mjÓT´\˝ÀH˚ |üs¡T+&Éu…≥TºqT. u≤\T&ÉT ÁbÕD≤+‘·ø£s¡u≤<Ûä H=+<äTqT>±ì
#Ó|üŒC≤\&ÉT. Ç{Ïº u≤\éTT˝À Je⁄&ÉT ìHÓï≥T¢ düà]+#· düeTs¡Tú&ÉT !
Áø£eTeTT>∑ Je⁄&ÉT u≤\éTT<ë{Ï m+‘√ ø£wüºeTT qqTuÛÑ$+∫ ìqTï
düà]+#·ø£ Ä≥bÕ≥\‘√ ø±\eTT »s¡>∑Tø£ j·TÚeq<äX¯˝À q&ÉT–&ÉTqT.
ø±e÷+<Ûäø±s¡eTT˝À|ü&ç ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ eTs¡#·TqT. ô|<ä›\ ‹s¡düÿ]+#·TqT.
yês¡eì‘·\ ø±$T+#·TqT. eè<äT\Δ qT yÓøÿÏ ]+#·TqT. Ç+Á~j·T˝À\T&É $T&ÉT‘·
B|üeTTMT<ä |ü&çq≥T\ Ád”Ô\s¡÷|üeTTqT #·÷∫ ÁuÛÑ$T+∫ e´_Û#·]+#·TqT.
|üs¡Á<äe´ eT|üVü≤]+#·TqT. ô|<ä›\ uÀ<Ûä #Ó$ì ô|≥º&ÉT. eTVü‰‘·Tà\
ì+~+#·TqT. Ç≥T¢ ìqTï düà]+#·ø£ eT~+∫ ø±\eTT e´s¡ú |ü⁄#·TÃqT. Ç+‘·˝À
eè<ëΔ|üéTTe∫Ã MT<ä|ü&ÉTqT. n|ü&ÉT n‘·qT uÛ≤sê´ |ü⁄Á‘·T\≈£î >∑÷&É
uÛ≤s¡yTÓ ‘Æ √#·TqT. ø£|eüò TT ÁbÕs¡+uÛeÑ T>∑TqT. X¯Øs¡eTT eDø£kÕ>∑TqT. yÓ+Á≥Tø£\T
‘Ó\¢q>∑TqT. <ä+‘·eTT\T }&çb˛e⁄qT #Óe⁄\T $qã&Ée⁄.
kÕ«MT ! á $<ÛäeTTq e÷qe⁄ì J$‘·eTT ìqTï düà]+#·T uÛ≤>∑éTT ˝Òø£
HêHê ø£wüºeTT\≈£î bÕ\>∑T#·Tqï~. Á|üuÛÀ! Hê j·T+<äT <äj·Tj·TT+∫ qqTï
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 276
dü+kÕs¡kÕ>∑se¡ TT qT+&ç <ä]#˚sT¡ Ã&ÉT eT+<äeT‹HÓ’ MT #·sD¡ dü‘Ô· HÓsT¡ >∑H‹’Ó ì.
MTs¡T πøe\eTT Hêsêj·TD≤e‘ês¡yÓTÆ j·TTHêïs¡T. qs¡y˚wüeTT <Ûä]|ü+∫
$X¯«eTTqT ‘·]+|üCÒj·T qe‘·]+∫‹]. MTs¡T $X¯«bÕ\≈£î\T, bÕeTs¡T\T
~yê+<ÛTä \e˝… $TeTTà\ >∑T]Ô+#·C≤\s¡T. H˚qT MT øÏ+ø£sT¡ &É, dü+kÕs¡kÕ>∑se¡ TT
qT+&ç ‘·]+|ü#˚j·T&ÉT. nì Ç≥T¢ q+~j·TqT Áu≤Vü≤àDT&ÉT n<äT“¤‘·eTT>∑
ø£$‘·«eTT #Ó|ü#·T+&É »qT\+<äs¡T ÄX¯Ãs¡´b˛e⁄#·T+&ç]. n|ü&ÉT n#·{Ï
»qT\‘√ q+~ Ç≥¢qT#·THêï&ÉT.
z »qT˝≤sê ! $qT&ÉT ! á >∑Ts¡TeT÷]Ô πøe\eTT |üs¡ÁãVü≤àeTT M]
<äs¡ÙqeTT#˚ Hê bÕ|üeTT \ìïj·TT q•+#ÓqT. <ëyê–ï#˚ ‘·èDeTT
<ä>eΔ∑ T>∑TØ‹ì >∑Ts¡Tø£è|ü me«]j·T+<äT Á|üd]ü +#·TH√ yê] bÕ|üeTT\ìïj·TT
q≥T\ ìdü‡+X¯j·TeTT>∑ q•+#·TqT. >∑Ts¡Te⁄ø£qï y˚s¡T <˚e⁄&˚˝Ò&ÉT. ø±q
dü<äTZs¡T#·s¡DeTT\ uÛÑøÏÔ‘√ uÛÑõ+#·T&ÉT >∑Ts¡T#·s¡DeTT ø£&ÉT |ü$Á‘·eTT.
>∑Ts¡T#·s¡D düŒs¡Ù#˚ ÁãVü≤à#˚ *œ+|üã&çq bòÕ\eT+<ä* <äTcÕºø£ås¡|ü+øÏÔj·TT
e÷]b˛>∑\<äT. ì~Ûe˝… >∑Ts¡TeT÷]Ô düeTø£åeTTq qTqïqT eTqeTT
>∑T]Ô+|üC≤\≈£îHêïeTT. lqèdæ+Vü≤düs¡dü«‹ eTqbÕ*{Ï ø±eT<Û˚e⁄qT. ø±q
uÛÑõ+∫ <ÛäqT´\Tø£+&ÉT. >∑Ts¡TeT÷]Ô ÇVü≤˝Àø£eTTq kÂKéTT, |üs¡Á‘· dü<äZ‹
qqÁ>∑Væ≤+#· düeTs¡Tú&ÉT. á e÷≥ dü‘·éTT eTTe÷à{ÏøÏ dü‘·éTT qeTTà&ÉT.
Ç≥T¢|üq´dæ+#·T≥ #·÷∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô $TøÏÿ* dü+‘·dæ+∫ n#·Ã{Ï yê]‘√
á Áu≤Vü≤àDTq≈£î ø£MX¯«s¡T&Éì _s¡T<äTeTT ì∫Ã‹ì. MT]ø£ MT<ä ì‘·ìì
ø£MX¯«s¡T&Éì |æ\|ü⁄&Éì]. ø£MX¯«s¡T&Ó’q q+~ n|ü&ÉT ‘·q X¯Øs¡eT+<äT
$eT]Ù+∫ #·÷&É $T–*j·TTqï Ä ø=~› ≈£îwüßs˜ √>∑eTT >∑÷&É ìeè‹Ô #Ó+<ÓqT.
n|üŒ{Ï qT+&çj·TT q+~ ø£&ÉT dü+‘√wüeTT‘√ kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+∫
yê] ùde #˚j·TT#·T yê] düeTø£åeTTqH˚ ìdæ+#·T#·T+&ÓqT. z HêeT<Ûës¡ø± !
>∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTø£ÿ n<äT“¤‘·yÓTÆq eTVæ≤eTqT $+{Ï$. kÕ«$Tyê] e<ä›
q+~πøoX¯«s¡T&˚ >±ø£ qs¡Vü≤]j·TTqT eTs=sTTø£ ø£$j·TT >∑\&ÉT. n‘·HÓ≥T\
>∑Ts¡Tø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T&ÉjÓT´H√ Ä $wüj·TeTTqT ˙e⁄ ô|’ n<Ûë´j·TeTT˝À
$q>∑\eì dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<äT q\Tã~ nsTT<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
ªªá ø£*j·TT>∑eTTq Vü≤] uÛÑ»qy˚T eTTøÏÔ <ëj·Tø£yÓTÆq~. Ç+‘·ø£+f…
düT\uÛyÑ TÓ qÆ e÷s¡eZ TT eT] jÓTTø£{Ï ˝Ò<Tä . uÛ÷Ñ ‘· <äjT· >∑*–j·TT+&ç Væ≤+düqT
$&É T eee˝… q T dü ‘ · ´ ìwü ß ˜ ˝ … ’ j· T T+&É e ˝… q T. n+<ä ] j· T +<ä T qT
uÛ>Ñ e∑ ~«˝≤düeTT\T >∑T]Ô+#·T#·T n+<ä] jÓT&É\qT Áù|eT‘√ eTdü\Tø=qe˝…qT.
nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\T ì]®+|üe˝…qT. l ø£èwüí HêeT ø°sqÔ¡ eTT #˚jT· T#·T,
uÛÑ»q ùdj·TT#·T düø£\eTTqT sê<Ûä e˝… l ø£èwüßíì ø£]Œ+|üe˝…qT. Ç~j˚T
‘·s¡D√bÕj·TeTT, Ç~j˚T yÓ÷ø£åÁbÕ|æÔøÏ kÕ<ÛäqeTT.μμ
ªªVü≤πs ø£èwüí Vü≤πs ø£èwüí ø£èwüí ø£èwüí Vü≤πs Vü≤πs
Vü≤πs sêeT Vü≤πs sêeT sêeT sêeT Vü≤πs Vü≤πsμμ
Ç~j˚T eTVü‰eT+Á‘·eTT. Ç~j˚T Äq+<äeTTqT ø£*–+#·TqT.
` l >ösê+>∑kÕ«$T #Ó’‘·q´ eTVü‰ Á|üuÛÑTe⁄ >±s¡T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 278
q\Tã~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT
l >∑DXÒ Êj·TqeT' HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTì‘√ z eTT˙+Á<ë kÕ«$Tyê]
e<ä› q+~ø£$>±ø£ eT]jÓTTø£ ø£$ >∑\&Éì #Ó|æŒ‹] n‘·HÓe&ÉT— m≥T\
kÕ«$Tyê]øÏ •wüß´&ÉjTÓ ´H√ ø£è|ü‘√ neTè‘· düeTeT>∑T >∑Ts¡T #·]Á‘·eTTqT Hê≈£î
$ì|æ+∫ qqTï <Ûqä T´ì >±$+|ü⁄&ìÉ Á|ü•ï+#· dæ<eΔä TT˙+Á<äT*≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡T.
HêeT<Ûës¡ø± ! ìs¡T|üe÷qeT>∑T >∑Ts¡T#·]‘·eTTqT $qTeTT. >∑Ts¡TeT÷]Ô
>∑D>±|ü⁄s¡eTTq qT+&É q+~ j·TqT ø£$ >∑Ts¡T ø£è|ü≈£î bÕÁ‘·T&Ó’q dü+>∑‹
$ìj·TT+{Ï$. q+~#˚ s¡∫+|üã&çq ø£$‘·«eTT q\T~≈£îÿ\ yê´|æ+#ÓqT.
n+<äs¡TqT n‘·ì ø£$‘·«eTTqT |ü]ƒ+∫ <ÛäqT´\>∑T#·T+&ç].
Ç≥T¢+&É Væ≤|üŒs¡>∑ j·TqT Á>±eTyêdüT\T >∑Ts¡TeT÷]Ô U≤´‹ì $ì yê]
e<ä›≈£î e∫Ã ÁbÕ]ú+∫ yê]ì ‘·eT Á>±eTeTTq≈£î ø=ìb˛sTT]. >=|üŒ>±
|ü P C≤eT¨‘· ‡ eeTT\ Hê#· ] +∫]. Ä Á>±eTeTTq >=|ü Œ
ø£˝X¢Ò «¯ s¡•yê\j·TeTT>∑\<äT. Ä <˚yê\j·TeTTq qs¡V≤ü ] j·TqT Áu≤Vü≤àDT&ÉT
•e⁄ì |üPõ+#·T#·T+&ÉTqT. Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT $<ë«+düT&É>∑T≥#˚ ì‘·éTT
nsTT<äT q÷‘·q |ü<´ä eTT\T •e⁄ìMT<ä s¡∫+∫ •e⁄ì Äsê~Û+#·T#·T+&ÉTqT.
n‘·&TÉ @ø±Á>∑eTT>∑ •e⁄ì e÷Á‘·yT˚ <Ûë´ì+#·TqT. |üPõ+#·TqT. qT‹+#·TqT
>±ì dü«|üï eT+<Ó’q Ç‘·s¡ <˚e‘·\ #·÷&É&ÉT. |üPõ+#·&ÉT. düTÔ‹+#·&ÉT.
Ç≥T¢+&É Hê Á>±eTdüTú\T qs¡Vü≤]e<ä› πø– n‘·ì‘√ Áu≤Vü≤àD√‘·Ôe÷ !
ø£MX¯«sê ! >∑Ts¡TeT÷]Ô eTq Á>±eTeTTq πø‘Ó+∫]. yê]øÏ ø£$‘·«eTqï
ø£&ÉTÁù|eT. ø±e⁄q ˙e⁄ >∑÷&É e∫Ã yê] MT<ä eT+∫ ø£$‘·«eTT#Ó|æŒ yê]ì
dü+‘√wü|üs¡#·T eTq q‘·&ÉT yê]‘√ ì≥¢HÓqT. H˚qT HêõVü≤«qT ø£fi‚flX¯«s¡Tq
ø£$TàyÓ’∫‹ì. Ç‘·s¡ <˚e‘·\ H˚qT düTÔ‹+#·qT. n{Ïº H˚qT qs¡düTÔ‹
m≥T¢#˚j·TT<äTqT. ø±e⁄q MTs¡T ø√]q|üì Hê e\q >±<äT nHÓqT.
n<˚ ~qeTTq q‘·&ÉT kÕïqyÓTTq]Ã •e⁄ì |üPõ+#· •yê\j·TeTT
Á|üy˚•+#ÓqT. |üPõ+#·T≥≈£î •e⁄ì eTT+<äT ≈£Ls=ÃHÓqT. Ç+‘·˝À
>±&ÛÉìÁ<äe#ÓÃqT. Ä ìÁ<ä˝À q‘·ìøÏ ‘êqT •e⁄ì eTT+<äT ≈£Ls¡TÃqï≥T\TqT
‘·q eTT+<äs¡>∑\ *+>∑eTT n<äèX¯ýÓTÆ <ëì kÕúqeTT˝À >∑Ts¡TeT÷]Ôj˚T
q\Tã~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT 279
≈£Ls¡TÃqï≥T\ n{Ïº >∑Ts¡TeT÷]Ôì ‘êqT Vü≤s¡¸eTT‘√ |üPõ+#·T#·Tqï≥T\ dü«|üïeTT
e#ÓÃqT. Ä dü«|üï eT+<äT kÕ«$Tyês¡T n‘·ì‘√ ˙e⁄ qs¡T\ düT‹Ô +#·Te≥ >∑<ë
! qHÓï+<äT\≈£î |üPõ+∫ düT‹Ô +#·T#·THêïeì j·T&ç–]. n‘·qT e÷Á‘·eTT ìX¯Ã\
uÛøÑ ‘ÔÏ √ >∑Ts¡TeT÷]Ôì dü«|üïeT+<äT |üPõ+∫ ì‘·éTT e˝…H˚ |ü+#·|ü<äéTT\‘√
düTÔ‹+#ÓqT. Ç+‘·˝À dü«|üïeTT qT+&ç yÓT\≈£îe e#ÓÃqT.
n|ü&É‘q· T $dæà‘·T&Ó’ >∑Ts¡TeT÷]Ô e÷qee÷Á‘·T&ÉT ø±&Éìj·TT ne‘ês¡
|ü⁄s¡Twüß&Éìj·TT n{Ïyº ê] eTVæ≤eT Á>∑V≤æ +#·˝øÒ £ b˛‹qì |üXÊÃ‘êÔ|eü TT H=+~
uÛøÑ ‘ÔÏ √ >∑Ts¡T düeTø£eå TTq≈£î n&ÉT>∑&TÉ >∑Tq kÕcÕº+>∑ e+<äqeTT ˝≤#·]+#·T#·T
e∫Ã >∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\ MT<ä|&ü ç qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT! MT dü«s¡÷|üeTT
Á>∑V≤æ +|ü˝øÒ £ b˛‹ì Hêj·T+<äT ø£è|üjT· T+#·T&ÉT. MTs¡T e÷qee÷Á‘·T\T >±s¡T
•edü«s¡÷|ü⁄\T nC≤„qeTT˝À|ü&ç MT eTVæ≤eT ‘Ó*dæø=q HÓ‹’ ì, MTs¡T $X¯«eTTq≈£î
Ä<Ûës¡yTÓ qÆ yês¡T. MTπs ø£fiX¢‚ «¯ s¡T\T, MT #·sD¡ ø£eT\eTT\ j·T+<äT H˚ìø£ ÁuÛeÑ Ts¡yTÓ Æ
j·TT+&Ó<qä T MTs¡T X¯sD¡ ≤>∑‘T· \≈£î eÁ|ü» |ü+»s¡eTTe+{Ïyês¡T. ì~Û sTT+≥
qT+&É ø£f|º… ⁄ü \¢\ ø=s¡≈î£ n&É$ì yÓ‘T· ø£Á|üj÷· dü yÓT+<äT\≈£î, MTs¡T uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î
ø±eT<Û ˚ q Te⁄˝… ’ j· T THêïs¡ T . |ü P s¡ « eTT e÷qe⁄\T m+‘√ ø±\eTT
‘·|eü ÷#·]+∫qqT yê]øÏ MT kÕøå±‘êÿs¡eTT ø±≈£î+&ÓqT. H˚&TÉ e÷≈£î m{Ïº
ÁX¯eT˝ÒøH£ ˚ MT s¡÷|üeTTq ø£˝X¢Ò «¯ s¡T&ÉT e÷≈£î Á|ü‘´· ø£eå TjÓT´qT. e÷≈£î ì~Û
\_Û+#ÓqT. e÷ ø√]ø£ HÓsy¡ s¬˚ qT. Hêj·T+<äT <äjT· j·TT+<ä#T· &Éì #Ó|ü #·T
>∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\ô|’ |ü&ç uÛøÑ ‘ÔÏ √ qeTdüÿ]+#· >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ ˙e⁄
ì‘·éTT eTeTTà\ ì+~+#·T#·THêïeì $qT#·THêïqT. ˙≈£î H˚&˚\ e÷ MT<ä
ì+‘· uÛÑøÏÔø£*¬>qì j·T&ÉT>∑ Hê Áu≤Vü≤àDT&ç≥¢qT#·THêï&ÉT.
kÕ«MT! Ç+‘· |üs¡´+‘·eTT nC≤„Hê+<Ûäø±s¡eTT˝À|ü&ç j·TT+{Ïì,
ø£å$T+#·T&ÉT. H˚qT Ç+‘· |üs¡´+‘·eTT #˚dæq |ü⁄DéTT e\qH˚ H˚&ÉT $TeTTà\
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 280
#·÷&É>∑*–‹ì. H˚&ÉT H˚qT •e⁄ì |üPõ+#·T#·T+&É *+>∑eTTq≈£î e÷s¡T>±
$TeTTà\H˚ >±+∫‹ì. Hê dü+X¯jT· eTT q•+#ÓqT. qqTï ≈£L&É ‘·eT •wüß´\˝À
H=ø£&ÉT>± d”«ø£]+#·T&Éì #Ó|æŒ kÕ«$Tyê]øÏ uÛÑøÏÔ‘√ |üP» dü*Œ dü«|üïeTT˝À
#Ó|æŒq $<ÛäeTTq q÷‘·q |ü<äéTT\qT >∑÷&É kÕ«$Tyê] MT<ä s¡∫+∫
düTÔ‹+#ÓqT. kÕ«$Tyês¡T n#·Ã{Ïyê]‘√ ì‘·&ÉT qqTï ø£˝Ò¢X¯«sê\j·TeTTq
>∑÷&É Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ |üPõ+∫j·TT dü«|üïeTT˝À |üPõ+∫‹qì #Ó|ü#·THêï&ÉT.
Ç|ü&ÉT qqTï MT düeTø£åeTTq Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ |üPõ+#·T#·THêï&ÉT. nì |ü*øÏ
n‘·ìì ‘·q •wüß´ì>± #˚dæø=ì q÷‘·q eÁdüÔeTT\ ãVüAø£]+∫ ˙e⁄
ø£˝Ò¢X¯«s¡Tì |üPõ+#·T#·T+&ÉTeTT. ø£˝Ò¢X¯«s¡Tì |üPõ+#·T≥j·Tq qqTï
|üPõ+#·T≥j˚T nì] n|ü&ÉT n‘·qT kÕ«$T ! Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ qTqï $TeTTà\
$&ç∫ Ä ø£˝Ò¢X¯«s¡Tì‘√ Hêπø$T Á|üjÓ÷»qeTT, H˚qT ø£˝Ò¢X¯«s¡Tìj·T+<äT
$TeTTà\H˚ >±+∫‹ì. MTπs ø£˝Ò¢X¯«s¡T\T, Á‹eT÷s¡Ôé‘ês¡T\T, Ç~ dü‘·éTT.
$TeTTà\$&ç∫ j·TT+&É C≤\qì |ü*øÏ >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ •wüß´&ÉjTÓ ´qT. n‘·ì‘√
ø£ \ dæ >∑ T s¡ T eT÷]Ô >∑ D >±|ü ⁄ s¡ e TT e∫Ã]. q+~j· T qT ø£ $ e˝… ˙
qs¡Vü≤]ø£$j·TTqT >∑Ts¡TeT÷]Ô MT<ä qH˚ø£ $<ÛäeTT\ ø£$‘·«eTT #Ó|ü#·T
>∑Ts¡Tùde #˚j·TT#·T+&ÓqT.
z HêeT<Ûës¡ø± ! me«s¡T >∑Ts¡TuÛøÑ ÔÏ #˚jT· T<äTs√ >∑Ts¡TeT÷]Ô yê] sTT+{Ï˝Àì
ø£\Œeèø£åyÓTÆ düsê«;ÛwüºeTT\ H=dü+>∑T #·T+&ÉTqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<äT q\Tã~Äs¡e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
XÀ¢ˆˆ qs¡πødü]DÒ dü«ù|ïdü«+ ø£˝Ò¢X¯«s¡*+>∑+,
<äs¡ÙsTT‘ê«qT»Á>±Vü≤ l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT
qs¡Vü≤]j·TqT ø£MX¯«s¡Tq≈£î kÕ«$Tyês¡T <äs¡Ùq$T#·TÃ≥.
ªªuÛ≤s¡rj·TT\T, eTVü≤eTàBj·TT\T, Á¬ø’düÔe⁄\T, uÖ<äTΔ\T, eTTqï>∑Tyês¡T
n+<äsT¡ qT >∑÷&É Ä |üsÁ¡ ãVü≤àeTT ø=s¡øπ yÓ<≈ä î£ #·THêïs¡T— ø±ì $XÊ«düeTT\T
y˚s¡T, e÷s¡ZeTT\T y˚s¡T nsTTq H˚$T ? |òü\ yÓTTø£ÿ{Ïj˚T. ñbÕ~Û uÒ<ÛäeTT
e\q s¡T∫ uÛÒ<äeTT >∑*–qfÒ¢ C≤‹ uÛÒ<äeTT\ qqTdü]+∫ eT‘· uÛÒ<äeTT\T
>∑*–q$. Ç~ Á|üø£è‹ $s¡T<äΔeTT >±<äT Á|ü|ü+#· eT+‘·j·TT q<Ó’«‘·eTTqT
<Ûäèe|üs¡#·T#·Tqï~. Á|ü|ü+#·eTT HÓs¡T>∑ì yês¡T uÛÒ<äeTTqT, <˚«wüVüQqT
u…+#Ó<äs¡Tμμ ` l sêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü >±s¡T.
q\Tã~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT 281
q\Tã~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT
l >∑DXÒ ¯ ! qeTkÕÿs¡eTT dæ<eΔä TTìì HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉTô|’ ø£<ë∏ eè‘êÔ+‘·eTTqT
#Ó|ü &Éì ÁbÕ]ú+|ü yês¡T Ç≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡T. HêeT<Ûës¡ø± ! l >∑Ts¡T∫Á‘·qT
$TøÏÿ* ñ‘ê‡Vü≤eTT‘√ $qT#·THêïe⁄. ˙e⁄ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ>∑*–
leT+‘·T&Ée>∑T<äTe⁄. >∑Ts¡T#·]‘·eTT $ìq |ü‹‘·T\T >∑÷&É |ü$Á‘·T\>∑T<äTs¡T.
n{Ïº >∑Ts¡T #·]Á‘·eTTqT $qTeTT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô >∑D>±|ü⁄s¡eTTq qT+&É BbÕe[ |ü+&ÉT>∑ düMT|æ+#ÓqT. @&ÉT
Á>±eTeTT\qT+∫ •wüß´\T kÕ«$Tyê]ì ‘·eT Á>±eTeTTq≈£î |ü+&ÉT>∑≈î£ _Ûø≈å£ î£
rdæø=ìb˛e⁄ dü+ø£\ŒeTT‘√ >∑D>±|ü⁄s¡eTT e∫Ã]. yê]ø£+<äs≈¡ î£ >∑Ts¡TeT÷]Ô
j·T+<äT ˇø£]ø£qï eT]jÓTTø£]øÏ m≈£îÿe Á|”‹. yês¡+<äs¡TqT >∑Ts¡TeT÷]Ôì
düMT|æ+∫ yê] bÕ<äeTT\ MT<ä|ü&ç qeTdüÿ]+∫ ‘·eT ‘·eT Á>±eTeTT\≈£î
|ü&ÉT+>∑≈£î _Ûø£å≈£î <äj·T#˚j·TT&Éì ÁbÕ]ú+∫].
n|ü&ÉT kÕ«$T yê]‘√ H˚H=ø£ÿ&ÉqT, @&ÉT Á>±eTeTT\ ¬ø≥T¢sê>∑\qT.
H˚qT •wüß´\ ø£BÛqT&ÉqT. MT˝À MT≈£î düe÷<Ûëq |üs¡#·Tø=ì á |ü+&ÉT>∑≈£î
me] Á>±eTeTTq ø±Vü‰«ì+∫q q#·Ã{ÏøÏ e#ÓÃ<äeTì]. yês¡T nH√´qéTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 282
dü + Á|ü ~ +#· T ø=ì]. Á|ü ‹ yês¡ T qT e÷kÕ«$Tì e÷ Á>±eTy˚ T
rdæø=ìb˛jÓT<äeTì ‘·T>∑Te˝≤&É kÕ–]. >∑Ts¡TeT÷]Ô yê]‘√ H˚qT MT ø£+<ä]øÏ
düeTT&ÉH˚ MTs¡T $yê<ä |ü&É≈£î&ÉT. H˚qT |ü+&ÉT>∑≈£î Hê≈£î ãT~Δ |ü⁄{Ïºq
Á>±eTeTTq πø‘Ó+#Ó<äeTì]. kÕ«$Tyê] yêø£éTT\T $ì •wüß´\T kÕ«MT !
‘·eTs¡T |üøbå£ Õ‘·eTT #·÷|üsê<äT. leT+‘·T\T, <ä]Á<äT\T nqT uÒ<eäÛ TT #·÷|æ
e÷ Á>±eTeTTq≈£î sêì#√ y˚TeTT >∑+>±Á|ü<X˚ e¯ TT #˚jT· T<äTeTT. uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\T&Óq’
ø£èwüß&í TÉ #·Áø£e]ÔjTÆÓ q <äTs√´<Ûqä Tì Ç+{ÏøbÏ ˛ø£ ;<äyê&É>T∑ $<äTs¡Tì Ç+{ÏøÏ
yÓ[fl q≥T\ e÷ Á>±eTeTTqπø ‘·eTs¡T <äj·T#˚j·T e\j·TTqT. ‘·eTs¡T MT
Á>±eTeTT e#ÓÃ<äeTì me]‘√ #Ó|æŒq yês¡T eTT+<äT>± ‘·–q Á|üj·T‘·ïeTT
#˚dæø=qT≥≈£î M\T ø£\T>∑Tqì |ü*ÿ >∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\≈£î kÕcÕº+>∑
e+<äqe÷#·]+∫]. >∑Ts¡TeT÷]Ô ‘·|Œü ø£ MT >∑èVü≤eTT\πø‘Ó+#Ó<ä $X¯«dæ+#·T&ÉT
∫+‹+#·≈£î&ÉT nì]. n|ü&ÉT yês¡T kÕ«MT MTs¡T n+<ä]‘√qT e#ÓÃ<ä
qqT#·THêïs¡T. y˚TeTT me«s¡eTT MT e÷≥ q$Tà yÓ&É*b˛sTT Á|üj·T‘·ïeTT
#˚dæø=+<äTeTT ? ø±q ‘·eTs¡T e÷‘√ ìsêΔs¡D>∑ MT Á>±eTy˚T e#ÓÃ<äqì
ôd\$∫Ãq dü+X¯j·T ìeè‹Ôø±>∑\<äì].
n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\T nC≤„qT\T >±q ‘·eT kÕeTs¡úéTTqT
>∑T]Ô+#·˝Òs¡ì Á>∑Væ≤+∫ ˇø=ÿø£ÿ]ì @ø±+‘·eTTq≈£î |æ*∫ n‘·ì #Ó$˝À
s¡Vü≤düéTT>∑ MT sTT+{Ïπø sêÁ‹øÏ e#ÓÃ<ä. á dü+>∑‹ me«]øÏ #Ó|üŒø£ ˙
Á>±eTeTTq≈£î yÓ[¢ Á|üj·T‘·ïeTT #˚dæø=qTeTì #Ó|æŒ |ü+|æy˚dæ]. nfÒ¢‘·øÏÿq
yê]‘√ @ø±+‘·eTTq #Ó|æŒ n+<ä]ì |ü+|æy˚dæ]. n|ü&ÉT Á>±eTdüTú\+<äs¡T
>∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ kÕ«MT !ø£Î MTs¡T BbÕe[ |ü+&ÉT>∑≈£î eTeTTà
$&ç∫ Á>±eT+‘·se¡ TT b˛e\<äì #˚‘T· \T CÀ&ç+#·Tø=ì BqT˝…’ ÁbÕ]Δ+#·yê]‘√
˙ ì#·Ã≥H˚ j·TT+&Ó<ä qeTTà&Éì yês¡\ H√<ë]Ã]. Ç+‘·\ BbÕe[
dü+ÁbÕ|üÔjÓT´qT. Á‘·jÓ÷<ä• sêÁ‹ kÕ«$Tyês¡T mì$T~ s¡÷|üeTT\T <ë*Ã
ˇø£ s¡÷|üeTTq >∑D>±|ü⁄s¡eTT˝À qT+&ç @&ÉT s¡÷|üeTT\‘√ @&ÉT
Á>±eTeTT\+<äTqT Á|ü‘´· ø£yå TÓ ]Æ . Äj·÷ Á>±j·TdüT\ú T kÕ«$Tyês¡T ‘·eTj·T+<ä*
Áù|eT‘√ ‘·eT Á>±eTeTTqπø @‘Ó+∫s¡ì dü+‘·dæ+∫ kÕ«$Tyê]øÏ eT+>∑fi¯
kÕïqeTT #˚sTT+∫ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ kÕ«$Tyê]ì >=|üŒ>∑ |üPõ+∫].
kÕ«$T yês¡+<ä] #˚‘q· T |üPõ+|üã&ç ‹]– Äs¡÷|üeTT\ qT|üd+ü Vü≤]+∫
‘·eT ì»s¡÷|üeTTq >∑D>±|ü⁄s¡eTT˝À qT+&ç]. á s¡Vü≤dü´ yÓTe«s¡TqT
q\Tã~ @&Ée n<Ûë´j·TeTT 283
‘Ó*dæø=q C≤\¬s’]. Á|ü‹ yês¡TqT ‘·eT Á>±eTeTTqπø kÕ«$T yês¡T
e∫Ãs¡ìj·TT, ‘·eT |üP»j˚T Á>∑Væ≤+∫s¡ìj·TT uÛ≤$+∫]. Ç+‘·˝À ø±ØÔø£
|ü⁄qï$THê&ÉT kÕ«$Tyê]ì <ä]Ù+∫ ø±ØÔø£ B|üe÷\\ q]Œ+|ü qT<˚X› e¯ TT‘√
Hêj·÷ Á>±eTdüTú\+<äs¡T >∑D>±|ü⁄s¡eTT e∫Ã kÕ«$Tyê] bÕ<äeTT\≈£î
qeTdü ÿ ]+∫ ‘· e Ts¡ T e÷ Á>±eTeTT BbÕe[øÏ e∫Ã
eTeTTà\Hêq+~+|üCdÒ ‹æ ]. n+<äT#˚ <Ûqä T´\yÓT‹Æ $T. ‹]– |ü~ ~qeTT\≈£î
$TeTTà <ä]Ù+|üe∫Ã‹eTì]. e÷ Á>±eTeTT |ü+&ÉT>∑≈î£ e∫Ã] y˚TeTT |üPõ+∫
kÕ«$Tyê]øÏ eÁdüeÔ TT n]Œ+∫‹$T. MT Á>±eTyÓT≥T¢ e∫Ã] ndü‘´· yÓT+<äT≈£î
|ü*ø¬ <äsì¡ Ç≥T¢ nH√´q´ eT+<äsT¡ ø£\Væ≤+#·kÕ–]. Á>±eTdüT\ú T MTs¡+<äsT¡
ndü‘´· eTT |ü\T≈£î#·THêïs¡T. kÕ«$T yês¡T e÷ Á>±eTeTTqH˚ BbÕe[ |ü+&ÉT>∑
#˚ d æ eTeTTà\ Hêq+~+|ü CÒ d æ ] nì]. ø±ì kÕ«$Tyê] e<ä ›
Á>±eTdüT˝ú §qdü+–q ÁedüeÔ TT˝Òø±ø£ $T–*q @&ÉT>∑Ts¡T Á>±eT yêdüT˝§dü+–q
eÁdüÔeTT\ìïj·TT >∑Ts¡TÔ>∑ qT+&ÉT≥ #·÷∫ ÄX¯Ãs¡´#·øÏ‘·T˝…’ kÕ«$Tyês¡T
Hêsêj·TDeT÷]ÔjT˚ >±ì qs¡e÷Á‘·T\T >±s¡ì ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì uÛøÑ ‘ÔÏ √ kÕ«MT
! MT eTVæ≤eT ‘Ó*dæø=q y˚TyÓT+‘· yês¡eTT. y˚<äeT÷ØÔ ! $X¯«bÕ\ø± !
>∑Ts¡THê<∏ë ! MTs¡T Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\T. nì düTÔ‹+∫ kÕ«$Tyê] jÓT<äT≥
BbÕsê<Ûäq\T #˚dæ Áu≤Vü≤àDT\≈£î |üø±«qïeTT\‘√ düe÷sê<Ûäq\T »]|æ].
dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ ì‘√ HêeT<Ûës¡ø± ! >∑Ts¡T eTVæ≤$T≥T¢ ~q~qeTTq≈£î
yê´|üÔeTjÓT´qT. lqs¡dæ+Vü≤ düs¡dü«r kÕ«$Tyê] Á|üuÛ≤eeTT »>∑~«U≤´‘·
eTjÓT´qT.
ø£\Œeèø£eå TT düMT|üeTTqqTqïqT <äTs¡<èä wüß&º TÉ ‘Ó*dæø=q˝ÒqfÒ¢ >∑Ts¡TeT÷]Ô
düeTø£åeTTq qTqïqT uÛÑøÏÔ ˝Òì yês¡T e÷Á‘·eTT yê]ì >∑T¬sÔs¡T>∑ C≤\s¡T. z
uÛ≈Ñ î£ ˝Ô ≤sê >∑Ts¡THê<∏Tä ì uÛõÑ +#·T&ÉT. >∑Ts¡THê<∏Tä &ÉT ‘·|Œü ø£ MT eTH√s¡<eä∏ TT\
düeT≈£Ls¡Œ düeTs¡T&ú TÉ . á e÷≥ H˚qqTuÛ$Ñ +∫ #Ó|ü #·THêïqT. $X¯«dæ+#·T&Éì
>∑+>±<Ûäs¡ düs¡dü«‹ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq #Ó|ü#·THêï&ÉT. neTè‘·eTTqT e<ä*
ñ|ü ˙{Ïì eT÷s¡T&â TÉ >∑÷&É Á‘ê>∑THê? C≤„qe+‘·T˝≤sê : >∑Ts¡THêe÷eTè‘·
eTTqT bÕqyÓTTqs¡TÃ&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ôì ùd$+#·T&ÉT. >∑Ts¡TeT÷]Ô Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü⁄&ÉT>±ì eTqTwüß´&ÉT ø±&Éì &ÛÉ+ø± yêsTT+∫ #Ó|ü#·THêïqT.
dü+kÕs¡eTT qT+&ç ‘·]+#·T≥≈£î >∑Ts¡Te⁄ ø£qï y˚s¡T>∑‹˝Ò<äT. >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ ˝Òì
e÷qe⁄&ÉT sêuÀe⁄ »qàeTTq dü÷ø£s¡yÓTÆ »ìà+#·Tqì y˚<äXÊÁdüÔeTT\T
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 284
#Ó|ü#·Tqï$. dü+kÕs¡eTqT m&Ü] j·T+<äT >∑Ts¡TeqT #·*y˚+Á<äeTT
ì]à+|üã&çj·TTqï~. n{Ïº >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£<∏ëeTè‘· bÕqyÓTTq]Ã neTs¡‘·«eTT
H=+<äT&ÉT. >∑D>±|ü⁄s¡eTTq Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ qs¡dæ+Vü≤düs¡dü«‹ >∑Ts¡Ts¡÷|üeTTq
qe‘·]+∫ j·TTHêïs¡T. ø±q q#·Ã≥≈£î b˛sTT yê]ì ùd$+#·T&ÉT. MT
eTH√s¡<∏äeTT\T ‘·|üŒø£ HÓs¡y˚s¡>∑\e⁄. m{Ïº nqTe÷qeTT |ü&Éqedüs¡eTT
˝Ò<äT. <˚e⁄&ÉT n#·Ã≥ Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ >∑\&ÉT. MT Væ≤‘·eTT #Ó|æŒ‹ì, $ì
$X¯«dæ+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ôì ùd$+#·T&ÉT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<äT q\Tã~ @&Ée
XÀ¢ˆˆ nwüºeT÷]Ô <Ûäs√dü´wüºÁ>±eT>√ uÛÑø£Ôe‘·‡\'
BbÕefi¯ó´‘·‡y˚uÛÑ÷|ü' l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT ˆˆ
>∑Ts¡TeT÷]Ô mì$T~ s¡÷|üeTT\‘√ mì$T~ Á>±eTeTT \+<äT @ø£ø±\eTTq
BbÕe[Hê&ÉT |üPõ+|üã&ÉT≥.
<√Vü‰ˆˆ ø±$TVæ≤Hê] bÕ´]õ$T ˝À_ÛVæ≤ Á|æj·T»$T<ëyéT ˆ
‹$T s¡|òüTHê<∏ä ìs¡+‘·s¡ Á|æj·T˝≤>∑VüQ yÓ÷Væ≤sêyéT ˆˆ
l sêeT#·]‘·e÷qdüeTT ñ‘·Ôs¡ø±+&ÉeTT ` 130 (K)
l dü+‘Y ‘·T\d”<ëdüTJ eTVü‰sêE>±s¡T
‘êˆˆ ø±MT|ü⁄s¡Twüß&ÉTj˚T Á|üø±s¡eTT jÓT\¢|ü&ÉT ‘·q Á|æj·TTsê*
düàs¡D#˚j·TT#·T+&ÉTH√, eT]j·TT ˝À_Ûj·T>∑Tyê&ÉT j˚T Á|üø±s¡eTT <ÛäqeTT
ô|’qH˚ Á|”‹ø£*–j·TT+&ÉTH√, n<˚ Á|üø±s¡eTT zs¡|òüTHê<∏ë ! z sêe÷ !
düs¡«ø±\ düsê«edüú\j·T+<äTqT. nq>± ìs¡+‘·s¡eTT ˙e⁄ Hê≈£î Á|æj·TT&ÉyÓ’
Hê ∫‘·ÔeTT ˙ #·s¡Dø£eT\eTT\ j·T+<˚ \>∑ïeT>∑Tq≥T\ es¡yÓTTdü+>∑TeTT
nq>± nqqúÛÑøÏÔ H=dü+>∑TeTT nì uÛ≤eeTT.
q\Tã~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT 285
q\Tã~ mì$T<äe n<Ûë´j·TeTT
l >∑DÒXÊj·TqeT'. HêeT<Ûës¡ø± ! >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT ˙≈£î #Ó|ü#·Tqï
ø=\~j·TT Hê≈£î dü+‘√wüeT>∑T#·Tqï~. ˇø£ n|üPs¡«yÓTÆq $wüj·TeTT
#Ó|ü #·THêïqT. ÁX¯<‘Δä √ $qTeTT. >∑Ts¡TeT÷]Ô ìedæ+#·T≥#˚ >∑D>±|ü⁄s¡eTTq≈£î
n|üPs¡«yÓTÆq U≤´‹ e#ÓÃqT. Ä Á>±eTeTTq H=ø£ X¯SÁ<ä uÛÑ≈£îÔ&ÉT>∑\&ÉT.
eékÕj·TeTT#˚ J$+#·Tyê&ÉT n‘·ì ø£<∏ä #Óô|Œ<ä $qTeTT. kÕ«$Tyês¡T
>∑D>±|ü⁄s¡eTsƒ¡eTT qT+&ç ñ<äj·TeTTqH˚ ãj·T\T <˚] dü+>∑eTeTTq πø–
n#· Ã ≥ qqTcÕ˜ q yÓ T Tqs¡ T Ãø=ì eT<Û ë ´Vü ≤ ïeTTq≈£ î eTsƒ ¡ e TTq≈£ î
_Û≈£å≈£îe#ÓÃ&çyês¡T, X¯SÁ<äuÛÑ≈£îÔ&ÉT eékÕj·T yÓTTqs¡TÃ bı\eTT kÕ«$Tyês¡T
b˛e⁄ e÷s¡ZeTTq≈£î ø=\~ <ä÷s¡eTTq>∑\<äT. kÕ«$Tyês¡T dü+>∑eTeTTq
πø>∑T#·T+&É yê&ÉT ìØøÏå+∫ yÓ+≥H˚ |üs¡T¬>‹Ô e∫Ã yê]øÏ <ä÷s¡eTT qT+&ç
kÕcÕº + >∑ e TT>∑ qeTdü ÿ ]+#· T qT. n<˚ Ø‹ì yês¡ T ‹]–
>∑D>±|ü⁄s¡eTTe#·TÃ#·T+&É yê&ÉT nfÒ¢ e∫Ã yê] bÕ<äeTT\≈£î e+<äq
e÷#·]+#·T#·T+&ÉTqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô yêì‘√ e÷{≤¢&Éø£ }s¡ø£ yêì uÛÑøÏÔ
#· ÷ #· T #· T +&Ó & ç y ês¡ T . yêìøÏ kÕ«$Tyê]j· T +<ä T ~q~qeTT uÛ Ñ ø Ï Ô
eè~Δj·T>∑T#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT »s¡T>∑ H=ø£ ~qeTTq yê&ÉT ì‘·éTT e˝… qeTdüÿ]+|ü
kÕ«$Tyês¡T n‘·ì‘√ zØ! ˙e⁄ ø£w|ºü &ü ç ì‘·éTT Hê≈£î qeTdüÿ]+#·T#·THêïe⁄.
˙ eTqdüT‡˝À @$T ø√]ø£jÓ÷ #Ó|üeTq yê&ÉT kÕ«MT ! ‘·eT nqTÁ>∑Vü≤eTT
e\q e÷ eékÕj·TeTT #·ø£ÿ>∑ nø£ÿs¡≈£î e∫Ã e÷ bı\eTT #·ø£ÿ>∑ |ü+&çq
y˚TeTT düTKeTT>∑ J$+‘·TeTT. Ç+‘· ø£qï y˚s¡T ø√]ø£ @$Tj·TT ˝Ò<äq
kÕ«$Tyês¡T yêì‘√ ˙ bı\eTT˝À á dü+e‘·‡s¡eTT @$T ô|’s¡T y˚dæ‹$
nqyê&ÉT kÕ«$T C§qï ô|’s¡T y˚dæ‹ì ô|’s¡T eè~Δj·T>∑T#·Tqï~. ø£+≈£î\T|ü&ÉT
düeTj·TeTT e∫Ãq~. MT j·TqTÁ>∑Vü≤eTT e\q eT+∫>∑ |ü+&çq
|ü+&Ée#·TÃqT. Hê ÁbÕs¡úq ˇø£{Ï >∑\<äT. @eTq ‘·eTs¡T Hêj·T+<äT
<ä j · T j· T T+∫ e÷ bı\eTT ‘· e T bÕ<ä < Û ä ÷ [‘√ |ü $ Á‘· yÓ T Tq]Ãq
dü+‘√wæ+#Ó<äqq Hê‘·ì uÛÑøÏÔøÏ dü+‘·dæ+∫ n‘·ì‘√ ø£\dæ n‘·ì bı\eTT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 286
düMT|æ+∫ bı\eTT #·÷∫ zØ uÛÑ≈£îÔ&Ü ! H˚ H=ø£{Ï #Ó|üŒ<ä\∫‹ì. #˚ôd<ä
yêj·Tì j·T&ç–]. n|ü&ÉT yê&ÉT kÕ«MT! MTs¡T Hê≈£î >∑Ts¡Te⁄\T. MT
yêø£éTT Hê≈£î Á|üe÷DeTT! MTs¡T @$T #Ó|æŒq n≥T\ Hê#·]+#·T≥≈£î
dü+dæ<Tä &Δ qÉ T >±q dü+X¯jT· eTT+#·ø£ H˚H$˚ T #˚jT· e\j·TTH√ ÄC≤„|+æ |ü⁄&HÉ qÓ T.
>∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ zØ ! H˚ ì|ü&ÉT dü+>∑eTeTTq≈£î yÓfi¯ófl#·THêïqT.
eT<Ûë´Vü≤ïeTTq≈£î ‹]– eTsƒ¡eTTq≈£î _Ûø£å≈£îb˛e⁄<äTqT. Ç+‘·˝À ˙e⁄ ˙
bı\eTTqT yÓTT‘·ÔeTT yÓTT<ä{ÏøÏ ø√dæy˚j·TTeTT nì #Ó|æŒ >∑Ts¡TeT÷]Ô
dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[fl].
Ä X¯SÁ<äuÛÑ≈£îÔ&ÉT eTqdüT‡˝À >∑Ts¡Tyêø£ý˚T Hê≈£î Á|üe÷DeTT >±q yês¡T
#Ó|æŒq≥T¢ #˚j·TT≥j˚T Hê <Ûäs¡àeTì ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì Á>±eTeTT˝ÀìøÏb˛sTT
øπ Áå ‘·jT· »e÷ì‘√ ‘·q≈£î øö\T|üÁ‘·eTT ÁyêdæsTTeTàq q‘·&TÉ á dü+e‘·‡s¡eTT
ô|’s¡T n~Ûø£eTT>∑ |ü+&Ée#·TÃqT. ø±q ìs¡T{Ïe˝… H˚qT Áyêdæ sTTe«qq
X¯SÁ<äT&ÉT j·T»e÷ì‘√ yÓqTø£{Ïø£qï ¬s+&ÉT ¬s≥T¢ <Ûëq´ $T#ÓÃ<ä Hê≈£î
|üÁ‘·eTT ÁyêdæsTT+&Éq yê&ÉT n≥T\H˚ ÁyêdæsTT#ÓÃqT. j·T»e÷ìe\q
Á|üe÷D|üÁ‘·eTT rdæø=ì ≈£L©\qT |æ\T#·Tø=ìyÓ[fl yês¡\‘√ bı\eTTqT
ø√sTT+#· Hês¡+_Û+#ÓqT. á $wüj·TeTT ‘Ó*dæø=ì n‘·ì <ësê|ü⁄Á‘ê<äT\T
ìùw~Û+#·sê>± yês¡\ sêfi¯fl‘√ >={Ïº yÓfi¯fl>=f…ºqT. yês¡T πøåÁ‘·j·T»e÷ì
e<ä›≈£î yÓ[fl ø±|ü⁄ yêìøÏ |æ∫ÃmøÏÿq~. mes√ düHê´dæ #Ó|æŒHê&Éì HÓ\˝À
|ü+≥≈£î e#·TÃ ô|s’ T¡ qT yÓTT<ä{øÏ Ï ø√dæ y˚sTT+#·T#·THêï&ÉT. n≥T\ #˚jT· e<äì›
y˚TeTT Ä≥+ø£|üs¡T#·uÀ>± eTeTTà\ sêfi¯fl‘√ >=≥Tº#·THêï&ÉT. nì #Ó|üŒ Hê
πøåÁ‘·|ü‹ yês¡\‘√ H˚H˚$T #˚j·T>∑\qT. Hê≈£î |üÁ‘·eTT ÁyêdæsTT∫ÃHê&ÉT nì
#Ó|æŒj·TT n≥T\ #˚j·Te<ä›ì #Ó|ü≥≈£î ‘·q ùde≈£îì |ü+ô|qT.n‘·qT yÓ[fl
j·T»e÷ì |ü+|ü>± e∫Ã‹ì bı\eTT ø√sTT+#·e<äì› ìùw~Û+#· Hê X¯SÁ<äT&ÉT
H˚qT yÓqTø£{Ïø£qï ¬s{Ïº+|ü⁄ <Ûëq´$T #ÓÃ<äqì |üÁ‘·eTT ÁyêdæsTT∫Ã‹ì.
j·T»e÷ìøÏ uÛÑj·TeTTqï HêsTT+≥ <ÛëqéTT >∑\<äT. H˚&˚ <ÛëqéTT ø=*∫
sTT#ÓÃ<ä. n≥T¢ ø±ì#√ Hê m<äT\› HÓq’ q‘·ìøÏ#ÃÓ <ä. H˚qT ø√sTT+#·T≥ e÷qqì
#Ó|üŒ Hê HÍø£s¡T yÓ[fl ø±|ü⁄yêì e÷≥\qT πøåÁ‘·|ü‹‘√ #Óô|ŒqT. πøåÁ‘·|ü‹
ø±|ü⁄yêì sTT+≥ <ÛëqéTT düeTè~Δ>∑ >∑\<äì ‘Ó*dæj·TTqï+<äTq q‘·&ÉT
<ÛÓ’s¡éTT‘√ H˚$TjÓÆTq ø±ìeTàì j·T>∑Tø=HÓqT.
X¯SÁ<äT&ÉT ‘·q bı\eT+‘·jT· T >∑Ts¡Te⁄ #Ó|Œæ q≥T\ ø√sTT+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô
sêø£¬ø’ ìØøÏå+#·T#·T+&É eT<Ûë´Vü≤ïeTT >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+>∑eTeTT qT+&ç
e#·TÃ#·T+&É HÓ<äTπs– qeTdüÿ]+∫ yê]‘√ kÕ«MT! MT j·÷»„ Á|üø±s¡eTT
bı\eTT ø√sTT+∫‹qq >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì‘√ zØ! H˚qT |ü]Vü‰düeTTq
ø£≥+¢ {Ïì. ˙e⁄ Hê e÷≥\q$Tà nf…+¢ <äT ø=q]Ã‹eq kÕ«MT ! MT yêø£ý˚T
Hê≈£î ø±eT<Û˚qTe⁄ Hê ¬ø{Ïº dü+X¯j·TeTT ˝Ò<äT. nq q‘·ì ìwü˜≈£î >∑Ts¡TeT÷]Ô
dü+‘·dæ+∫ zØ ∫+‘·|ü&É≈£îeTT ˙πø n~Ûø£ |òü\eTT dæ~Δ+#·TqT. nì
Äos¡«~+∫ eTsƒ¡eTTq πø–].
>∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔ&Ó’q X¯SÁ<äT&ÉT Ç+{ÏøÏb˛>± Á>±eTdüTú\+<äs¡T e∫Ã eT÷&ÛÉT&ÉyÓ’
bı\eTT ø√sTT+∫‹yÓ+<äT\≈£î nì]. uÛ≤s¡´ @&ÉTekÕ¬>qT. X¯SÁ<äT&ÉT
n+<ä]ì z<ë]Ã ∫+‹+#·≈£î&ÉT. H˚qT eT÷&ÛÉT&ÉqT>±qT. >∑Ts¡Tyêø£éTT
ø±eT<Û̊qTe⁄. yê] nqTÁ>∑V≤ü eTT+&çq ˇø£–+»≈£î yÓsTT´ –+»\T sê>∑\e⁄.
MTs¡T eT÷&ÛTÉ \T >±q >∑Ts¡TeT÷]Ô eTVæ≤eTHÓsT¡ +>∑sT¡ . >∑Ts¡TeT÷]Ô qs¡T&ÉTø±&ÉT.
•e⁄&ÉT. >∑Ts¡Tø£è|ü≈î£ bÕÁ‘·T&Óq’ yêìøÏ <Óq’ ýÓTqï&ÉT qT+&É<Tä . nì <ä÷s¡<èä wæº
>∑\yê&ÉT >±q uÛ≤sê´ |ü⁄Á‘·T\ Á>±eTdüTú\ H√<ë¬sÃqT. Ç≥T¢+&É ˇø£yês¡eTT
~qeTT\T >∑&ç#ÓqT. Ç+‘·˝À ˇø£ düT&ç>±*M∫ Á>±eTeTT˝Àì ô|’s¡+‘·j·TT
H˚\yê˝…qT. dü÷s¡T´&ÉT eT÷˝≤ qø£åÁ‘·eTT˝À Á|üy˚•+#·T≥#˚ nK+&ÉyÓTÆq
es¡¸eTT#˚ ô|’s¡T\ìïj·TT ˙≥eTTì– ≈£î[¢b˛jÓTqT. X¯SÁ<äTì bı\eTT
eTT+<äT>∑H˚ ø√j·Tã&ÓqT >±q es¡¸eTT‘·–Z uÛÑ÷$T Ä]qø=\~j·TT n‘·ì
bı\eTT˝À ø√j·Tã&çq yÓTT<äfi¯¢qT+&ç n<äT“¤‘·eTT>∑ H=ø=ÿø£ÿ <ëìøÏ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 288
|ü~|ü<øä =+&ÉT n+≈£îs¡eTT\T ãj·T\TyÓ&˝É q… T. ø=~› s√E\˝À q‘·ì bı\eTT
ô|’s¡T#˚ ÁøÏøÏÿ]dæ H˚Á‘·eTT\≈£î Äq+<äø£s¡eTT>∑ qT+&ÓqT. Á>±eTdüTú\+<äs¡T
ÄX¯Ãs¡´#·]‘·T˝…’].
X¯SÁ<äTì uÛ≤s¡´ ‘·q bı\eTT ô|s’ T¡ ‘√ ì+&çjT· T+&ÉT≥ #·÷∫ Äq+<äeTT
H=+~ uÛsÑ qÔ¡ T düMT|æ+∫, bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ z ÁbÕDHê<∏ë, H˚qT nC≤„ìHÓ’
$TeTTà\qT >∑Ts¡TeT÷]Ôì nqsêì e÷≥˝≤&ç ì+~+∫‹ ø£$å T+#·T&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
uÛ≤sêúÛsÑ *Ô¡ s¡Te⁄sT¡ øπ Áå ‘·<e˚ ‘·≈î£ |üP»˝§q]Ã >∑Ts¡TeT÷]Ôì düMT|æ+∫ uÛøÑ ‘ÔÏ √
|üPõ+∫]. >∑Ts¡TeT÷]Ô @$T ø±s¡DeTT? m+<äT\≈£î Äø£kÕà‘·T>Ô ∑ e∫Ã Hê≈£î
|üP»#˚ôd<äsq¡ X¯SÁ<äT&ÉT uÛøÑ ‘ÔÏ √ kÕ«MT! »j·T »j·T. MTs¡Te÷≈£î ≈£î\<˚e‘·\T.
MTs¡T ø±eT<Ûq˚ Te⁄˝’… j·TTHêïs¡T. MT yêø£éTT neTè‘·eTT MT bÕ<äeTT ∫+‘êeTDÏ
e÷eTH√ s¡<eä∏ TT HÓsy¡ s¬˚ qT. MTπs e÷≈£î X¯sD¡ T. uÛøÑ eÔ£ ‘·‡\ ! MT _s¡T<ëefi¯ó\T
e÷ $wüjT· eTT˝À kÕs¡øú e£ TT\jÓT´qT. nì #Ó|ü #·T uÛ≤sêúÛsÑ *Ô¡ <äs› T¡ qT kÕ«$Tyê]
bÕ<äeTT\ MT<ä|&ü ç qeTdüÿ]+∫], |üPõ+∫, ˙sê»q$T∫Ã] kÕ«$Tyês¡T
dü+‘·d+æ ∫ MTs¡T nK+&ÓX’ «¯ s¡éTT H=+<ä>\∑ s¡ì Äos¡«~+∫], >∑Ts¡TeT÷]Ô
Ä»„H=+~ X¯SÁ<ä<+ä |ü‘T· \T yê] >∑èVü≤eTTq≈£î yÓ[]¢ .
ˇø£ HÓ\s√E\˝À ô|’s¡T ô|]– ø£+≈£î\T n<äT“¤‘·eTT>∑ ãj·T\TyÓ&É‘ÓqT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô nqTÁ>∑Vü≤eTT e\q Hê X¯SÁ<äTìøÏ yÓqTø£{Ï dü+e‘·‡s¡eTT ø£qï
q÷s¡Ts¬ ≥T¢>∑ <ÛëqéTT|ü+&ÓqT. X¯SÁ<äT&ÉT dü+‘√wüeTT‘√ <ÛëqéTT dæ<|Δä sü ∫¡
πøåÁ‘· j·T»e÷ìì düMT|æ+∫ n‘·ì‘√ ˙ dü+e‘·‡s¡eTT Hê≈£î <ÛëqéTT
n~Ûøe£ TT>∑ |ü+&ÓqT. n+<äT˝Àdü>e∑ TT MTøÏ#ÃÓ <äqq n‘·qT yêì‘√ <Ûsä à¡ Vü‰ì
e\<äT. ˙e⁄ >∑Ts¡TuÛÑ≈£îÔ&Ée⁄. >∑Ts¡TÁ|ükÕ<äeTT e\q e∫Ãq <ëìì ˙y˚
nqTuÛÑ$+#·TeTT. nì #Óô|ŒqT.X¯SÁ<äT&ÉT Ç+{ÏøÏ e∫Ã j·T»e÷ìøÏ
Çe«e\dæq~ sTT∫Ã Áu≤Vü≤àDT\≈£î düVæ≤‘·eTT ‘·q <ÛëqéTT |ü+∫ô|f…ºqT.
n~ yÓTT<ä\T >∑Ts¡TeT÷]Ô ø£è|üe\q X¯SÁ<äT&ÉT leT+‘·T&Ó’ düTKeTT>∑ qT+&ÓqT.
z HêeT<Ûës¡ø± ! ∫Á‘·yÓTÆq >∑Ts¡T#·]Á‘·qT $+{Ïyê ! >∑Ts¡TeT÷]Ô j·T+<äT
<äè&ÛuÉ øÑÛ ÔÏ >∑\yê] ø¬ qï&ÉTqT <Óq’ éTT+&É<ìä Á>∑V≤æ +#·TeTT. düsê«;ÛwÁºü |ü<yä TÓ qÆ
>∑Ts¡T#·]Á‘·HeÓ «s¡T ì‘·éTT uÛøÑ ‘ÔÏ √ |ü]+ƒ ‘·Ts√ yê] >∑èVü≤eTTq \øÏàå ‘·qHÓd’ ]ü øZ £
#ê+#·\éTTqT $&ÉHê&ç dæús¡ìyêdüyÓTTqs¡TÃqT. ø±q uÛ≤$≈£î\T ì‘·éTT
>∑Ts¡Tùde #˚dæq ◊Væ≤ø±eTTwæàø£ düTKeTTqT dü+|ü<äqT bı+<ä>∑\s¡T.
Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq q\Tã~ mì$T<äj·T<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
ªªdüeTdüÔ dü+X¯jT· eTT\qT Á<√dæ|⁄ü ∫Ã, düTdæsú ∫¡ ‘·T˝Ô ’… MT >∑Tsê«»„qT u≤*+|ü
ø£+ø£DeTT>∑≥Tºø=qT&ÉT ! ndüâ*‘· ÁãVü≤à#·s¡éTT qe\+_+|ü⁄&ÉT. Ç~j˚T
bÕs¡e÷]úø£ Jeq s¡V≤ü düéTT Vü≤qTeT+‘·Tì >∑qT&ÉT, n‘·<{Ó ºÏ uÛ>Ñ e∑ ‘˚‡e≈£î&√!
Ä<äs¡Ù eT÷]ÔjÓ÷ ! ‘·qj·TK+&É u≤VüQ ã\eTT#˚ sêeDTì, sêø£ådü
ôd’qéTT\qT Vü‰Vü‰ø±s¡yÓT‹Ô+|ü >∑*Zq eTVü‰Ms¡T &Ü‘·<äT. eT]jÓTTø£ yÓ’|ü⁄q
sêeT|ü <ä |ü +ø£ C ≤s¡Ã≈£î\˝À q~«rj·TT&ÉT Hê‘·& ˚. sêeT#·+Á<äTì
ùd$+#·T≥j˚T, j·÷‘·ì J$‘˚#·Ã¤. n+<äT\¬ø’ j·÷‘·&ÉT ‘·q J$‘·eTT
<Ûës¡b˛j·T düeTø£f…ºqT. ÁãVü≤à|ü<ä ÁbÕ|æÔì düVæ≤‘·eTT \øÏå+|ü˝Ò<ë‘·&ÉT n{Ïº
ìX¯Ã\yÓTÆq uÛÑøÏÔj˚T <˚X¯eTTq øÏ|ü⁄&ÜeX¯´ø£eTTμμ.
` ªªl $y˚ø±q+<ä kÕ«MTJμμ
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 290
q\Tã~ ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT dæ<äΔeTTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ #˚‘·T\T CÀ&ç+∫
Ç≥T¢ Á|ü•ï+#·T#·THêï&ÉT.
Á‹eT÷s¡´Ô e‘ês¡yTÓ qÆ >∑Ts¡TeT÷]Ô uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TTq HÓìïjÓ÷ øπ Áå ‘·eTT\T+&É
>∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTTqH˚ #ê˝≤ ø±\eTT ìedæ+#·T≥≈£î @$T ø±s¡DeTT?
<äjT· j·TT+∫ Ä øπ Áå ‘·e÷Vü‰‘·àéTTqT Hê≈£î düeTÁ>∑eTT>∑ ôd\$+&Éì ÁbÕ]ú+#·
dæ<eΔä TTì Ç≥T¢ #Ó|ü #·THêï&ÉT. ÁXÀ‘·˝≤sê ! ÁX¯<‘Δä √ >∑+<Ûsä «¡ q>∑s¡ eTVæ≤eTqT
$qT&ÉT.
ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT nX¯«j·TT» ãˆˆ #·‘·Ts¡›• BbÕe[ eTôVA‘·‡eeTT
düMT|æ+#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\qT _*∫ eTqeTT ø±o, >∑j÷· , Á|üj÷· >∑\qT
Á‹dü\ú eTT\≈£î j·÷Á‘·≈î£ b˛<äeTì]. •wüß´\T >∑Ts¡TeT÷]Ô yêø£éTT$ì kÕ«MT!
y˚TeTT dü≈£î≥T+ãeTT>± e#ÓÃ<äeTT. j·÷Á‘·≈£î ‘·–q düHêïVü≤eTT
#˚døæ =+<äTeTì]. n+<äT≈£î kÕ«$Tyês¡T q$« eTq Á>±eTeTTqH˚ ø±• >∑j÷·
Á|üj·÷>∑\T ø£\e⁄. MTs¡T j·÷Á‘·≈£î y˚s¡T>∑ H˚$Tj·TT Á|üj·T‘·ïeTT
#˚jT· qedüse¡ TT ˝Ò<Tä . s¡+&Éì kÕ«$Tyês¡T •wü´düyT˚ ‘·eTT>∑ dü+>∑eTeTTq≈£î
yÓ[¢ kÕïqyÓTTq]Ã •wüß´\‘√ á dü+>∑eTeTT Á|üj·÷>∑‘√ düe÷qeTT.
;Ûe÷q~˝À neTs¡C≤q~ ø£*j·TT≥#˚ ˙ πøåÁ‘·eTT >∑+>±j·TeTTq\T ø£*dæq
rs¡úsê»eTT e˝… n+‘·{Ï eTVæ≤eT ø£\~. Ç#·Ã≥ neTs¡C≤q~ ñ‘·Ôs¡
yêVæ≤ìj·T>∑T#˚ ì~ø±o‘√ düe÷qeTT. á πøåÁ‘·eTTq mì$T~ rs¡úeTT\T
>∑\e⁄. Á|ü‘˚´ø£eTT Á|ü‹ rs¡úeTT jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT m+‘·yê]øÏ düeTÁ>∑eTT>±
#Ó|Œü X¯ø´£ eTTø±<äT nì]. kÕ«$T yê] yêø£éTT $ì kÕ«MT! á neTs¡C≤q~
m≥T¢ ñ<ä“¤$+#ÓqT. á q~øÏ neTs¡C≤q~j·Tì ù|¬s+<äT≈£îe#ÓÃH√
ôd\$+&Éì >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\‘√ ì≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡T. •wüß´˝≤sê ! eT+∫
Á|üX¯ï #˚dæ‹]. $qT&ÉT.
|üPs¡«eTT C≤\+<Ûäs¡T&ÉqT sêø£ådüT&ÉT <˚e‘·\q+<äs¡ j·TT<äΔeTTq
|üsêuÛÑ$+#ÓqT. nH˚ø£eT+~ <˚e‘·\T n‘·ì#˚ dü+Vü≤]+|üã&ç]. Ç+Á<äT&ÉT
#˚j·TTq~ ˝Òø£ ¬ø’˝≤düeTTq πø– áX¯«s¡Tì‘√ <˚yê! C≤˝≤+<Ûäs¡Tì#˚ <˚e‘·\T
q\Tã~ ‘=$Tà<äe n<Ûë´j·TeTT 291
dü+Vü≤]+|üã&ç]. Hê dü«s¡ZkÕúqeTTqT >∑÷&É n‘·&ÉT n|üVü≤]+#ÓqT. y˚TeTT
sêø£ådüT\dü+Vü≤]+∫qqT yê]s¡ø£Ô_+<äTe⁄\˝À qT+&ç ndü+U≤´ø£eTT>∑
sêø£ådüT\T |ü⁄{Ïº e÷‘√ j·TT<äΔyÓTTqs¡TÃ#·THêïs¡T. ˝Àø£eT+‘·j·TT sêø£ådüT\#˚
yê´|üÔeTjÓT´qT>±q $TeTTà\ X¯s¡DT bı+<äT#·THêïqT. <äj·Tj·TT+∫
sêø£ådüT\dü+Vü≤]+∫ eTeTTàø±bÕ&ÉT&ÉT. eTs¡DÏ+∫q <˚e‘·\ ‹]–
j˚Tj·TTbÕj·TeTT #˚‘·qsTTq J$+|ü CÒj·TT&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. áX¯«s¡T&ÉT
ø£s¡TDÏ+∫ sêø£ådüT\ <äTqTe÷&É ‘êqT söÁ<äs¡÷|üeTT <ë*Ã ãj·T\T<˚s¡T#·T
Ç+Á<äTq≈£î neTè‘·sd¡ |ü Pü ]‘·yTÓ qÆ ˇø£ |òTü ≥eTTqT Ç∫Ã Ç+<ä* neTè‘·eTTqT
eTè‘·T˝…’q <˚e‘·\ MT<ä Áb˛øÏå+#·TeTT. yês¡\T Áã‘·Tø£>∑\s¡ì #Óô|ŒqT.
Ç+Á<äT&ÉT n+<ä* neTè‘·eTTqT eTè‘·T˝…’q <˚e‘·\ MT<ä #·\¢ yês¡T
J$+∫]. $T–*q neTè‘·eTT Ç+Á<äTìVü≤düÔeTTqqTqï |òüT≥eTT qT+&ç
uÛÑ÷$Tô|’ |ü&ÓqT. n~j˚T eTVü‰ Á|üyêVü≤yÓTÆ neTs¡C≤ j·TqT q~s¡÷|üeTTq
Á|üdæ~Δ>±+∫q~. Ç{Ïºq~ j·T+<äT me«s¡T uÛÑøÏÔ‘√ kÕïqyÓTTq¬sÃ<äs√ yê]øÏ
ø±\eTè‘·Té⁄˝Ò<Tä . Çø£ n|üeTè‘·Té⁄ m≥T¢sê>∑\<äT. á q~ì kÕïqyÓTTq]Ãq
<äT'KeTT\T s√>∑eTT\T ÁãVü≤à Vü≤‘ê´~ bÕ‘·ø£eTT\T q•+#·TqT. Ç{Ïº
dü+J$˙q~ ;Ûe÷q~‘√ ø£*dæ dü+>∑eTeTjÓT´qT >±q ˙ øπ Áå ‘·eTT Á|üj÷· >∑‘√
düeTeTì y˚s¡T>∑ #Ó|üŒqedüs¡eTT ˝Ò<äT. yÓ’XÊK, ø±ØÔø£, e÷|òüTe÷düeTT
\+~#·Ã≥ kÕïqyÓTTqs¡TÃ yês¡T ÇVü≤˝Àø£eTTq düTKeTTH=+~ n+‘·eTTq
yÓ÷ø£åeTTH=+<äT<äTs¡T. dü÷s¡´#·+Á<äÁ>∑Vü≤DeTT\+<äT dü+Áø±+‘·T\T
|üs«¡ ø±\eTT\T @ø±<ä• yÓTT<ä\>∑T ‹<∏Tä \+<äT kÕïqeTT #˚jT· Tyês¡T. nq+‘·
|òü\eTT H=+<ä>∑\s¡T. |òüT{Ï+∫q düs¡«ø±\eTT\+<äTqT kÕïq yÓTTqs¡TÃ≥
Á|üX¯düÔeTT.
Ç$«<ÛäeTTq >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\‘√ qeTs¡C≤q~ e÷Vü‰‘·àéTTqT #Ó|æŒ
n#·Ã{ÏøÏ ñ‘·Ôs¡eTT>∑ ø=\~ <ä÷s¡eTTqqTqï nX¯«‘·úeèø£åeTT e<ä›≈£î
•wü´düy˚T‘·eTT>∑ e∫Ã •wüß´˝≤sê ! á nX¯«‘·úeTT ø£\Œeèø£åeTT. Ç#·Ã{Ï
rs¡eú TT eTH√Vü≤s¡ rs¡eú Tqã&ÉTqT. á rs¡eú TTq kÕïqyÓTTq]Ã nX¯«‘·eú TTq≈£î
|üP»\T Á|ü<øä DåÏ eTT\T #˚jT· Tyê]øÏ yê] eTH√s¡<eä∏ TT\ìïj·TT HÓsy¡ s˚ >¡ \∑ e⁄.
H˚H|Ó ü &ÉT ˙ nX¯«‘·eú èø£eå T+<äT ìedæ+#Ó<.ä qqTï me«s¡T nX¯«‘·eú èø£eå T+<äT
<Ûë´ì+∫ |üPõ+‘·Ts√ yê]øÏ á ø£*j·TT>∑eT+<äTqT <äs¡Ùq $T#ÓÃ<ä. nì
#Ó|Œæ n#·≥qTqï dü+>∑yT˚ X¯«s¡ •yê\j·TeTTq≈£î •wüß´\ rdæø=ìb˛sTT yê]‘√
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 292
lXË\’ eTTq eT*¢ø±s¡Tq® Tìe˝… ˙ øπ Áå ‘·eTTq dü+>∑yT˚ X¯«s¡T&ÉT uÛ≈Ñ î£ \Ô ø£;wÛ eºü TT*e«
düeTs¡Tú&ÉT.
z •wüß´˝≤sê! áX¯«s¡Tq≈£î Á|ü<äøÏåD yÓTTqs¡TÃyê]øÏ nq+‘·|òü\eTT
dæ~Δ+#·TqT. Á|ü<∏äeTeTTq q+BX¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ n#·Ã{Ï qT+&ç
#·+&ûX¯«s¡Tì e<ä›≈£î b˛e˝…qT. #·+&ûX¯«s¡Tq≈£î qeTdüÿ]+∫ n#·Ã{Ï qT+&ç
eTs¡* düeéTT>∑ q+BX¯«s¡Tì #·÷∫ n#·Ã≥ qT+&ç k˛eTdü÷Á‘·eTT düMT|æ+∫
‹]– q+BX¯«s¡Tì e<ä›≈£î e∫Ã n#·Ã{Ï qT+&ç k˛eTdü÷Á‘·eTT #·+&ûX¯«s¡Tì
<ä ] Ù+∫ •e⁄ì e<ä › ≈ £ î sêe˝… q T. Ç≥T¢ # ˚ j · T T Á|ü < ä ø Ï å D eTT •e
Á|ü<øä DåÏ eTqã&ÉTqT. Ç≥T¢ eT÷&ÉT Á|ü<øä DåÏ eTT˝§qs¡TÃ≥#˚ bÕ|üeTT \ìïj·TT
b˛>∑\e⁄. q+BX¯«s¡Tì eèwüDeTT\ MT<ä HÓ&ÉeT#˚‹ qT+∫ ≈£î&ç#˚‹
n+>∑Twü˜‘·s¡®qT\‘√ q+~ jÓTTø£ÿ ¬s+&ÉT ø=eTTà\ düèŒ•+∫ eT<Ûä´ qT+&ç
•e⁄ì #·÷&Ée\j·TTqT. Ç≥T¢ •e⁄ì <ä]Ù+#·Tyês¡T. |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δì
<Ûäq<Ûëq´ düeTè~Δì >∑÷&É H=+<ä>∑\s¡T. nì Ç≥T¢dü+>∑y˚TX¯«s¡Tì eTVæ≤eT
#Ó|æŒ •wüß´\‘√ >∑÷&É n#·{ÏøÏ ø=\~<ä÷s¡eTTq>∑\ yês¡D≤dæj·TqT rs¡úeTT
düMT|æ+∫ •wüß´\‘√ ì≥¢HÓqT. á rs¡úeTT Ç#·Ã{ÏøÏ ns¡úÁø√X¯eTTq >∑\
Hêπ > X¯ e TqT Á>±eTeTT qT+&ç ãj· T \T<˚ ¬ s qT. <ëì eè‘êÔ + ‘· e TT
#Óô|Œ<ä$qT&ÉT.
|üPs¡«eTT uÛsÑ <¡ ë«»>√Á‘·|⁄ü Áu≤Vü≤àDT&=ø£&TÉ >∑\&ÉT. n‘·&TÉ >=|üŒ$sê–j·TT
•euÛÑ≈£îÔ&ÉT n>∑T≥#˚ ˝Àø£eTTq≈£î |æ∫Ãyêìe˝… <˚Vü≤düèà‹˝Òø£ Äq+<äeTT‘√
‹s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. n‘·ìøÏ áX¯«s¡T&Éìj·TT, bÕ+&ÉTs¡+>∑&Éìj·TT ì<ä›s¡T
k˛<äs¡T\T ø£\s¡T. k˛<äs¡T*<ä›s¡TqT ˇø£ düeTj·TeTTq ø±oj·÷Á‘·#˚j·T
dü+ø£*Œ+∫ Á|üj÷· DeT>∑T#·T $s¡≈î£ &Ô ’Ó n+‘·sT¡ àKT&Ój ’ T· Tqï ‘·eT k˛<äsT¡ ì‘√
z |æXÊ#·e÷ ! e÷‘√ ø±oe#ÓÃ<äyê ! nì j·T&ç–]. bÕeTs¡T\≈£î
ÁãVü≤à$<ÛTä \T |æXÊ#·eTT\e˝…qT. |æ∫Ãyê] e˝…qT >√#·]+#·T≥ düV≤ü »eTT.
k˛<äsT¡ \yêø£éTT\T $ì Ä Áu≤Vü≤à $<äT&ÉT $X‚«X¯«s¡T&ÉT Hêe<äH› ˚ >∑\&ÉHqÓ T.
n|ü&ÉT k˛<äs¡T\T Ç#·Ã≥H˚ $X‚«X¯«s¡T&ÉTqï ø±oøÏb˛e\dæq |üì @$T?
˙$#·Ã≥ •e⁄ì #·÷|ü>∑\yê! nì n&ç–]. n|ü&ÉT ‘·qT kÕïqyÓTTq]Ã
•e⁄ì<Ûë´ì+|ü q#·Ã≥ •e⁄&ÉT Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ Hê$s¡“¤$+#ÓqT. Ä uÛÑ≈£îÔ&ÉT
•yê ! qqTï nqTÁ>∑V≤æ +∫ á øπ Áå ‘·eTT ø±oπøÁå ‘·eTT>∑ H=qs¡TÃeTq áX¯«s¡T&ÉT
dü+‘√wæ+#ÓqT. n#·Ã≥ eTDÏø£]íø£ >∑T+&ÉeTT @s¡Œ&ÓqT. ø±oπøåÁ‘·eT+<ä*
∫Vü≤ïeTT \ìïj·TT q#·Ã≥ n>∑T|ü&ÓqT. n~#·÷∫ n‘·ì k˛<äs¡T\T
ÄX¯Ãs¡´|ü&ç]. n|ü&É‘·qT MT≈£î ø±oøÏb˛qedüs¡eTT ˝Ò<äT. Ç#·Ã≥
kÕïqyÓTTqs¡TÃ&ÉT. $X‚«X¯«s¡Tì |üPõ+#·T&ÉT. Hê ù|s¡T >√kÕ«$Tj·T+<äTs¡T.
MTs¡T Ç#·Ã≥ •e⁄ì |üPõ+#·T&ÉT. MTs¡T |ü+&ÉØ|ü⁄s¡eTT yÓ[¢ n#·Ã≥
Äsê<ÛTä ´\qT ù|s¡T‘√ |ü+&ÉØHê<∏Tä ì |üPõ+#·T&ÉT. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT Ç#·Ã≥≈£î
e∫Ã áX¯«s¡Tì |üPõ+#·T#·T+&ÉT&Éì ‘·q k˛<äs¡T\≈£î Ä»„Ç#ÓÃqT. n|üŒ{Ï
qT+&çj·TT á πøåÁ‘·eTTyês¡D≤d” rs¡úeTqT ù|s¡ Á|üdæ~Δ>±+∫q~. á rs¡úeTT
;Ûe÷q~˝À ø£*j·TT≥#˚ ˙ πøåÁ‘·eTT ø±oπøåÁ‘·eTT‘√ düe÷qeTT >±q ì#·Ã≥
kÕïqyÓTTq]Ã •e⁄ì |üPõ+∫]. n#·Ã≥ qT+&ç >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\‘√ ø£*dæ
ø=\~<ä÷s¡eTTq qTqï bÕ|ü$HêX¯eTqT rs¡úeTTq≈£î e∫Ã]. @ rs¡úeTT
kÕïq e÷Á‘·eTT #˚‘H· ˚ n–ï ‘·èDsê•ì <ä>Δ∑ yÓTTqs¡TÃ Ø‹ì düeTdüÔ bÕ|üsêX¯ó
\ <ä>yΔ∑ TÓ Tqs¡TÃH√ n{Ïº rs¡eú TTqT yês¡T •wü´ düyT˚ ‘·T˝…’ e#·TÃdü]øÏ kÕ«$Tyê]
|üPsê«ÁX¯eT|ü⁄ k˛<ä] s¡‘êïu≤sTT n#·Ã≥≈£î e#ÓÃqT. kÕ«$Tyês¡T ÄyÓT‘√
˙e⁄qqTï <ä]Ù+|üe∫Ã‹$. ˙e⁄ |üPs¡«eTT #˚dqæ bÕ|üeTT\ ‘Ó\dæø=+{Ïyê!
j·Tì]. n|ü&Üy˚T kÕ«$T yê] bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT !
nC≤„qTsê\qT, eT÷&ÛÉTsê\qT. |üPs¡« »qàeTTqT>∑T¬s’s¡T>∑T X¯øÏÔHê¬øø£ÿ&ç~.
‘·eTs¡T düs¡«E„\T>±q Hê|üPsê«]®‘·eTTqT #Ó|æŒq ‘Ó*dæø=+<äTqHÓqT.
kÕ«$T yês¡T ÄyÓT‘√ ˙e⁄ |üPs¡«»qàeTTq ˇø£ bÕ|üyÓTTq]Ã‹$.
n~j˚TeTq ˇø£|æ*¢ ˙fi¢̄ø±>∑T˝À HÓ’<äT |æ\¢\ô|f…ºqT. ˙e⁄ Nø£{Ï˝À ‘Ó*j·Tø£
ø±>∑T˝À ˙s¡Tb˛dæ ø±#·T≥#˚ Hê nsTT<äT |æ*¢≈£Lq\T eTs¡DÏ+#ÓqT. Ç+ø£qT
ø=ìï bÕ|üeTT\T #˚dæ‹$. n$ H˚ì~es¡πø ˙≈£î ‘Ó*|æ‹ì. Ä e÷≥ $qT≥
‘√&ÉH˚ ÄyÓT X¯Øs¡eTT ≈£îwüß˜ s√>∑eTT#˚ yê´|üÔeTjÓT´qT. ÄyÓT uÛÑj·T|ü&ç
kÕ«$Tyê]øÏ qeTdüÿ]+∫ >∑Ts¡THê<∏ä <äj·÷uÒΔ ! s¡øÏå+#·T&ÉT. bÕ|üìeè‹Ô
ø±+øÏå+∫j˚T MT <äs¡ÙHês¡úeTT e∫Ã‹ qHÓqT. ÄyÓT yêø£éTT$ì ÄyÓT‘√
˙e⁄ á bÕ|ü|òü\eTT á »qà˝À qqTuÛÑ$+#Ó<äyê ! ˝Òø£ e#·TÃ »qà˝À
qqTuÛÑ$+#Ó<äyê ! nì n&ç–]. kÕ«MT Hê≈£î »qàsêVæ≤‘·ý˚T ø±e˝…qT.
HêøÏø£ »qà˝Ò≈£î+&É #˚j·TT&Éì ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T ø£s¡TDÏ+∫
ÄyÓT‘√ ˙e⁄ á bÕ|üHêX¯q rs¡úeTTq kÕïqyÓTTqs¡TÃeTT. ˙ bÕ|üeTT
q•+#·TqT. ˙ $#·Ã≥H˚ ìedæ+∫ ì‘·éTT á bÕ|ü$HêX¯q eT+<äT
kÕïqyÓTTqs¡TÃ#·T+&ÉTeTT. á rs¡úeTTq kÕïqyÓTTqs¡TÃ≥#˚ dü|üÔ»Hêà]®‘·
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 294
bÕ|üeTT˝Ò uÛÑdüàeTT\T ø±>∑\e⁄. ˙ ≈£îwüßºs√>∑eTT q•+#·T $wüj·TeTT˝À
dü+X¯j·Ty˚T\j·Tì]. kÕ«$Tyê] yêø£éTT $ì ÄyÓT Ä rs¡úeTTq
kÕïqyÓTTqs¡Ã>± ≈£îwü˜s√>∑eTT ‘·‘Yø£åDy˚T ìe]Ô+#ÓqT. á $wüj·TeTT H˚qT
dü«j·TeTT>∑ #·÷∫‹qì dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ #Óô|ŒqT.
s¡‘êïe‹j·TT bÕ|ü$HêX¯q rs¡úeTVü‰‘·àéTTq ø£#ÓÃs¡Te+~ n#·Ã≥H˚
eTø±eTT ì]à+#·Tø=ì ì‘·éTT n#·Ã≥ kÕïqyÓTTqs¡TÃ#·T J$‘·eTTqT
<ÛäqýÓTTqs¡TÃø=HÓqT. n≥T MT<ä >∑Ts¡TeT÷]Ô n#·Ã≥≈£î eT]ø=+‘·
<ä÷s¡eTTqqTqï ø√{Ï rs¡úeTTq≈£î e∫Ã •wüß´\‘√ »+ã÷B«|üeTTq HÓìï
rs¡úeTT\T>∑\y√ nìï rs¡úeTT\TqT á rs¡úeTTq >∑\e⁄. ø±qH˚ BìøÏ
ø√{Ïrs¡úeTì kÕs¡úø£HêeT<Û˚j·TeTT e#ÓÃqT. dü÷s¡´#·+Á<ä Á>∑Vü≤DeTT\T,
|ü P ]í e T, ne÷yêdü ´ , dü + Áø±+‘· T \T Ç{Ï º |ü ⁄ D´ø±\eTT\+~#· Ã ≥
kÕïqyÓTTq]Ãq nq+‘·|òü\eTTe#·TÃqT. Ç#·Ã≥ #˚j·Tã&çq >√<ëqeTT
yÓTT<ä\>∑T <ëqeTT\T ø√{Ï<ëqeTT\ |òü\yÓTTdü+>∑TqT. nì >∑Ts¡TeT÷]Ô
•wüß´\‘√ #Ó|üŒ •wüß´\T n#·Ã≥ kÕïq<ëqeTT ˝≤#·]+∫]. >∑Ts¡TeT÷]Ô
n#·Ã≥ qT+&ç •wüß´\ s¡TÁ<äbÕ<äeTTqT ù|s¡T>∑\ rs¡úeTTq≈£î >=ìe∫Ã].
•wüß´\‘√ Ç#·Ã≥ s¡TÁ<äbÕ<äeTT\ q]Ã+#·T≥#˚ ø√{Ï »Hêà]®‘· bÕ|üeTT\T
>∑÷&É q•+#·TqT. á rs¡úeTT>∑j·T‘√ düeTeTT nì #Ó|æŒ n#·Ã≥ qT+&ç
•wüß´\ #·Áø£rs¡úeTTq≈£î >=ìe∫Ã]. n#·Ã≥ πøX¯e<˚yê\j·TeTT >∑\<äT.
•wü ß ´\‘√ ˙ rs¡ ú e TTq kÕïqyÓ T Tq]Ã π ø X¯ e ⁄ì |ü P õ+#· T yês¡ T
C≤„qe+‘·T\>∑T<äTs¡T. á rs¡úeTTq y˚j·Tã&çq ndüTú\T (meTTø£\T)
#·Áø±+øÏ‘·eTT\>∑TqT. á rs¡úeTT <ë«s¡ø£‘√ düeTeTì #Ó|üŒ •wüß´\#·Ã≥
kÕïq<ëqeTT ˝≤#·]+∫]. n#·Ã≥ qT+&ç >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\qT Á>±eTeTT
q≈£î |üPs¡«uÛ≤>∑eTTqqTqï eTqà<∏rä s¡eú TTq≈£î >=ìe∫Ã]. n#·Ã≥ ø£˝X¢Ò «¯ s¡T&ÉqT
•yê\j·TeTT >∑\<äT. á ø£˝Ò¢X¯«s¡T&ÉT lXË’\ eT*¢ø±s¡T®qTì ‘√&ÉqT,
>√ø£s¡íeT+<ä* eTVü‰ã˝ÒX¯«s¡Tì ‘√&ÉqT düeTT&Éì •wüß´\‘√ #Ó|æŒ]. á
eTqà<∏ä rs¡eú TTq kÕïqyÓTTq]Ã ø£˝X¢Ò «¯ s¡Tì |üPõ+#·Tyês¡T nwü◊º X¯«s¡éTT\‘√
‘·T\‘·÷>∑>∑\s¡T. ÁXÊeDe÷düeTTq nK+&Ü_Ûùwø£eTT ø±ØÔø£e÷düeTTq
B|üe÷*ø£\#˚ ø£˝Ò¢X¯«s¡Tì |üPõ+#·T≥#˚ nø£åj·TeT>∑T|ü⁄DéTT \_Û+#·TqT.
nì á $<Ûeä TTq Hê~qeTTq •wüß´\≈£î >∑D>±|ü⁄s¡eTTq+<ä* nwürº s¡eú TT\
HÓs¡Tø£ |üs¡∫]. •wüß´\+<äs¡T Hêq+<äuÛÑ]‘·T˝…’]. kÕ«$T yê]‘√ y˚T$T#·Ã≥
ìedæ+∫j·TT Ç+‘·ø±\eTT es¡≈î£ á øπ Áå ‘·eTVæ≤eTqT >∑Ts¬ sÔ T¡ >∑yTÓ ‹Æ $T. ‘·eT
ø£è|ü#˚ H˚{ÏøÏ ‘Ó*dæø=+{Ï$T nì #Ó|æŒ Ä ~qeTTq •wüß´\+<äs¡T >=|üŒ ñ
‘·‡eeTT‘√ kÕïq<ëqeTT ˝≤#·]+∫]. Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûäq #˚dæ].
Ç$«<ÛäeTTq >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\ ø£è‘ês¡Tú\>±$+#·T#·T >∑+<Ûäs¡«|ü⁄s¡eTTq
ìedæ+∫s¡ì dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î #Óô|ŒqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]‘·eT+<äT q\Tã~ ‘=$Tà<äe
‘·q |üPsêíÁX¯eT uÛÑ–ìyÓTÆq s¡‘êïu≤sTTì bÕ|ü $HêX¯q rs¡úeTT jÓTTø£ÿ
eTVæ≤eT#˚ ≈£îwüß˜s√>∑eTT qT+&ç $eTT≈£îÔsê\qT #˚j·TT≥.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 296
@ã~j·Te n<Ûë´j·TeTT
dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ z HêeT<Ûës¡ø±! ˙≈£î á >∑Ts¡T#·]Á‘·eT+<äT
(9) e n<Ûë´j·TeTTq ˇø£ s¡»≈£î&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô nqTÁ>∑V≤ü eTTq≈£î bÕÁ‘·T&Óq’
$wüj·TeTT, n‘·ìì >∑Ts¡TeT÷]Ô sêuÀe⁄ »qàeTTq ˙e⁄ yÓT¢#·Ã≈£î\eTTq
#·Áø£e]Ôy’Ó »ìà+|ü⁄eTì Äos¡«~+∫q $wüjT· eTT ˙e⁄ $ìj·TT+{Ï$. yê&ÉT
>∑Ts¡TeT÷]Ô Ä»„Á|üø±s¡eTT yÓ’&É÷s¡´ q>∑s¡ (;<äsY) eTTq y˚T¢#·Ã¤≈£î\eTTq
sêC…’ »ìà+#ÓqT. nôwXº’ «¯ s¡éTT\‘√ ‘·T\‘·÷>∑T#·T |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê<äT\‘√ düyT˚ ‘·T&Ó’
C≤‹V” ≤ qT&Ó ’ q qT |ü P s¡ « dü + kÕÿs¡ e TTqT ã{Ï º |ü ⁄ D´ø£ s ¡ à \+<ä T qT
<ëq<Û ä s ¡ à eTT\+<ä T qT. Ädü ø Ï Ô ø£ \ yê&Ó ’ j· T T+&É T qT. Ç+‹j· T ø±ø£
Áu≤Vü ≤ àDT\+<ä T uÛ Ñ ø Ï Ô > ∑ \ yê&Ó ’ <˚ y ê\j· T eTT\≈£ î rs¡ ú π ø å Á ‘· e TT\≈£ î
qT|üÁ<äeeTT#˚jT· ø£ #·øÿ£ >∑ sê»ý˚T\T#·T+&ÓqT. n‘·ì |ü⁄s√Væ≤‘·T\T sêE‘√
z sêC≤! ˙e⁄ y˚T¢#·TÃ&Ée⁄ nsTTqqT Væ≤+<äTe⁄\ <˚«wæ+|üø£ yês¡\‘√ yÓTÆÁ‹
#˚j·TT#·THêïe⁄. Ç≥T¢ #˚j·TT≥ eTqC≤‹øÏ $s¡T<äΔeTT. n{§¢q]Ãq ˙≈£î
bÕ|üeTT sê>∑\<äT. me«] <Ûäs¡àeTT Á|üø±s¡eTT yês¡T q&ÉTee\j·TTqT.
Væ≤+<äTe⁄\T ‘Ó*$˝Òìyês¡T >±qH˚ sê‹u§eTà\qT ø£fº… u§eTà\qT <˚e‘·\ì
ø=\T#·T#·T+<äTs¡T. >√|ü⁄ ˙s¡T ì|ü\qT >∑÷&É <˚e⁄&Éì ø=\T#·T#·T+<äTs¡T.
˙$ø£ MT<ä y˚T¢#·Ã¤<Ûäs¡àeTT Á|üø±s¡eTT q&É#·T≥eT+∫<äì Væ≤‘·uÀ<Ûä#˚j·T Ä
y˚T¢#·Ã¤sêE ‘·qy˚T¢#·Ã¤ ùdïVæ≤‘·T\‘√ ì≥¢qT#·THêï&ÉT.
MTs¡T #Ó|Œæ q~ dü]ø±<äT. <˚e⁄&ÉT Á|ü‹ nDTe⁄q+<äTqT ‘·èDeTT q+<äTqT.
düs¡«Á‘·ø£\&ÉT. |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT ‘·q dü+ø£\ŒeTT‘√ ˙»>∑Á<ä÷|üyÓTÆ Á|ü‹
edüTÔe⁄q+<äTqT ˝À|ü\ q+‘· sê´$TjÓÆT Ç$T&çj·TTHêï&ÉT. >√e⁄\Ty˚¬s’qqT
bÕ\Tˇø£{j Ï TÆÓ q≥T\ ÄuÛsÑ D¡ eTT\T y˚sT¡ >∑qTqïqT düTes¡í yÓTTø£ÿ{ÏjTÆÓ q≥T\
»>∑‘T· ‘Ô √ì |ü<ës¡eú TT\T y˚sT¡ y˚sT¡ >∑ ø£qã&ÉT#·TqïqT nìï{Ï j·T+<äTqT qTqï
|üs¡e÷‘·Tà&=ø£ÿ&˚. ≈£î+&É\T y˚s¡T y˚s¡T>∑ qTqïqT n+<ä* Äø±s¡eTTq≈£î
uÛÒ<äeTT ˝Ò<äT >∑<ë! HêeT s¡÷bÕ‘·àø£yÓTÆq »>∑‘·Ô+‘·j·TT dü÷Á‘·eTT MT<ä
eTDT\Tqï≥T\ |üs¡e÷‘·à MT<ä z‘·Áb˛‘·yÓTÆj·TTqï~. C≤‘·T\T y˚¬s’qqT
@ã~j·Te n<Ûë´j·TeTT 297
nìï C≤‘·T\#˚ Hêsê~Û+|üã&ÉT <˚e⁄&=ø£ÿ&˚ n{Ïº <˚e⁄&ÉT Äø±X¯eTT e˝…
düs«¡ yê´|ü≈î£ &ÉT. n{Ïº ìsêø±s¡yTÓ Æ düs«¡ yê´|üøy£ TÓ qÆ |üse¡ ÷‘·àqT ‘Ó*dæø=qT≥≈£î
∫‘·ÔX¯ó~Δ nedüs¡eTT>±q ∫‘·ÔeTTqT ì\T|ü>∑\+<äT\≈£î >±qT Væ≤+<äTe⁄\T,
$Á>∑V≤ü eTT\qT, >√e⁄\qT |üPõ+‘·Ts¡T. yês¡T>∑÷&É ∫‘·XÔ ó¯ ~Δ >∑*–q ‘·sT¡ yê‘·
$Á>∑Vü‰sê<Ûäq e÷ì ìsêø±s¡ yÓTÆq ‘·‘·«eTTH˚ <Ûë´ì+‘·Ts¡T. yê] yê]
uÛ≤eqqT ã{Ïº uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT yê] yê]øÏ |ò\ü eTT\ H=dü+>∑TqT. uÛ>Ñ e∑ +‘·Tq≈£î
n+<äs¡TqT düe÷qeTT>±q MTs¡T Çø£ MT<ä Væ≤+<äTe⁄\ <Ûä÷wæ+|ü≈£î&ÉT.
me«]øÏ @ <Ûäs¡àeTT $Væ≤‘·yÓ÷ yês¡T Ä <Ûäs¡àeTT Hê#·]+#·T≥ e\q
ÁX‚j·TdüT‡H˚ bı+<Ó<äs¡T. me] eT‘·eTT Á|üø±s¡eTT yês¡T q&É#·Tø=qe˝…qì
‘·q |ü⁄s√Væ≤‘·T\≈£î Væ≤‘·eTT #Ó|æŒ ‘êqT j·T<∏ë|üPs¡«eTT>∑ <˚e
Áu≤Vü≤àDuÛøÑ >ÔÏ \∑ yê&Ó’ |ü⁄D´ø£sà¡ \ Hê#·]+#·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢+&É Ä y˚T#¢ Ã· s¤ êE
sê»ý˚T\T#·T+&É <Ó’ejÓ÷>∑eTT#˚ q‘·ì ‘=&ÉMT<ä H=ø£ ÁeDeTT ˝Ò#·T≥
dü+uÛÑ$+#ÓqT. mìïjÓ÷ ∫øÏ‘·‡\T #˚dæ]>±ì ÁeDu≤<Ûä‘·>∑Zø£ b˛>±
~q~qeTTq≈£î m≈£îÿe>∑T#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢+&É >∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTTq >∑Ts¡TeT÷]Ô düs¡«E„\T >±q y˚T¢#·Ã¤ sêE
‘·q <äs¡ÙqeTTq≈£î sê>∑\&ÉT. n‘·&ÉT e∫Ãq Áu≤Vü≤àDT\≈£î u≤<Ûä ø£\T>∑TqT.
Hê ne‘ês¡ Á|üj÷Ó »qeTT |üP]Ô nsTTq~, ø£*j·TT>∑eT>∑T≥#˚ H˚qT n+‘·sêúq
yÓTT+<äT≥j˚T ñ∫‘·eTT ˝Òì#√ ìø£ MT<ä y˚T¢#·TÃ¤\T >∑÷&É Hê<äs¡ÙHês¡úeTT
sê>∑ \ s¡ T . ãVü Q <Û ë q´ dü + e‘· ‡ s¡ e TT ãèVü ≤ dü Œ ‹ dæ + Vü ≤ sê•˝ÀìøÏ
sêuÀe⁄#·THêï&ÉT. >±q >ö‘·MT rs¡j ú ÷· Á‘· j·TqT $Twü‘√ H˚qT >∑D>±|ü⁄s¡eTT
e<ä* yÓfiË¢<äqìuÛ≤$+∫ •wüß´\‘√ H˚ì#·Ã≥ qT+&çq Çø£ MT<ä y˚T¢#·Ã¤\T
>∑÷&É Hêe<ä›≈£î e‘·TÔs¡T. n+<äT#˚ e÷ <Ûäs¡àeTT\≈£î ø£wüºeTT sê>∑\<äT. ø±q
H˚qT >ö‘·MT q~øÏ j·÷Á‘·>∑ b˛<ä\∫‹ì. nì]. •wüß´\T >∑Ts¡TeT÷]Ô
yêø£éTT $ì @$T #˚j·Te\j·TTH√ ‘√#·ø£ y˚T¢#·TÃ¤\T e∫ÃqqT l<ä‘·Ô<˚e⁄&˚
‘·eTqT s¡øÏå+∫ >∑\&ÉqT qeTàø£eTT‘√ qT+&ç].
y˚T¢#·Ã¤sêE ÁeDeTT#˚ u≤<Ûä|ü&ÉT#·T+&ÓqT. mìï ∫øÏ‘·‡\T #˚dæqqT
Á|j
ü ÷Ó »qeTT˝Òøb£ ˛jÓTqT. n|ü&ÉT sêE Áu≤Vü≤àDT\ |æ*∫ Hêø° ÁeDeTT ‘·>T∑ Z
ñbÕj·Ty˚T$TjÓTÆ q qT+&çq #Ó|ü &Éì ÁbÕ]ú+|ü Áu≤Vü≤àDT\T n‘·ì‘√ ì≥¢qT#·THêïs¡T.
z sê» ! $qTeTT |üPs¡«»qàeTT˝À #˚dæq bÕ|üeTT\ e\qH˚
yê´<ÛäT\Te#·TÃqT. rs¡új·÷Á‘·\T, <˚e‘·\ |üP»\T, <ëqeTT\T Ä#·]+#·T≥
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 298
#˚‘· yê´<ÛäT\T b˛>∑\e⁄. dü‘·TŒs¡Twüß\ <äs¡ÙqeTT#˚ ns¡Te~ (60) »qà\
bÕ|üeTT\T >∑÷&É q•+#·>\∑ e⁄. ˙e⁄ dü‘T· Œs¡Twüß\ <ä]Ù+∫‹y˚ì ˙ bÕ|üeTT
q•+#·TqT. ˙ ÁeDeTT ñ|üX¯$T+∫ ˙≈£î Äs√>∑éTT e#·TÃqì].
Áu≤Vü≤àDyêø£éTT\T $ì uÛÑøÏÔ‘√ z eTVü‰‘·Tà˝≤sê ! H˚qT y˚T¢#·TÃ¤&Éqì ñ
ù|øÏå+#·≈£î&ÉT. H˚qT MT ùde≈£î&ÉqT. |üPs¡« »qàeTT˝À H˚qT >∑Ts¡Tùde
#˚dj æ T· T+&ÉT≥ #˚‘H· ˚ á »qà˝À sêEHÓ‹’ ì. bÕ|üeX¯eTTq y˚T#¢ Ã· ¤ ≈£î\eTTq
»ìà+∫‹ì. eTVü‰‘·Tà\ <äs¡ÙqeTT e\q s√>∑eTT\T q•+#·Tqì #Ó|æŒ‹].
n{Ïº yê] <äsÙ¡ qeTT e\q me«]¬øq’ s√>∑ìeè‹Ô nj˚T´Hê ! Hê≈£î $XÊ«düeTT
ø£\T>∑>∑\+<äT\≈£î Á|ü•ï+#·T#·THêïqT nì sêE n&ÉT>∑ Hê Áu≤Vü≤àDT\T
n‘·ì‘√ ˙ Á|üXï¯ \≈£î s¡V≤ü dü´dü\ú eTTq düe÷<ÛëqeTT #Óô|Œ<äeTT ˙e⁄ @~jÓ÷
ˇø£ ì$T‘·ÔeTTqT ø£*Œ+#·Tø=ì MT q>∑s¡düMT|üeTTq bÕ|ü$HêX¯qeTqT
rs¡eú TTø£\<äT. n#·Ã≥ ˇ+≥]>∑ s¡eTTà. n#·Ã≥ ˙≈£î dü‘T· Œs¡Twü <äsÙ¡ qeTTe\q
>∑\T>∑T |òü\eTTqT ‘Ó*j·T|üs¡#Ó<äeTì].
sêE Áu≤Vü≤àDT\ yêø£éTT •s¡kÕeVæ≤+∫ ˇø£ ~qeTTq |ü]yês¡eTTqT
$&ÉHê&ç ˇ+≥]>± bÕ|ü$HêX¯q rs¡eTTq πø– n#·Ã≥ kÕïqyÓTTq]Ã
≈£Ls¡TÃ+&ÓqT. n|ü&ÉT ˇø£ Áu≤Vü≤àDj·T‹ n#·Ã≥≈£î e#ÓÃqT. sêE Ä
j·T‹øÏ qeTdüÿ]+∫ ‘·q ÁeDeTT #·÷dæ n~ X¯$T+#·T qTbÕj·Ty˚T$TjÓÆTq
qT+&çq #Ó|ü&Éì $qj·TeTT‘√ ÁbÕ]ú+|ü Hêj·T‹ Ä sêE‘√ ì≥¢qT
#·THêï&ÉT. z sêC≤! $qTeTT kÕ<ÛäTe⁄\ <äèwæº|ü&çqe÷Á‘·eTT qH˚ ˙ ÁeDeTT
X¯$T+∫ ˙≈£î Äs√>∑éTT ø£\T>∑TqT. Ç+<äT≈£î >±qT ˙ø=ø£ Ç‹Vü‰düeTTqT
#Óô|Œ<ä $qTeTT.
|üPs¡«eTT ne+‹q>∑s¡eTTq H=ø£ <äTsê#ês¡T&É>∑T Áu≤Vü≤àDT&ÉT+&ÓqT.
n‘·qT C≤‹øÏ Áu≤Vü≤àDT&Ó’qqT Áu≤Vü≤àD<Ûäs¡àeTTqT $&ÉHê&ç es¡Ád”Ô˝À\T&Ó’
kÕïqdü+<Ûë´<äT\ ‘·´õ+∫ <äTsê#ês¡T&Ó’ |æ+>∑fi¯j·TqT y˚X¯´ sTT+≥H˚
ìedæ+#·T#·T n#·Ã≥H˚ uÛTÑ õ+#·T#·T nôVAsêÁ‘·T\T <ëì‘√ Áø°&+ç #·T#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢+&É ãTTwüuÛÑT&ÉqT H=ø£ eTVü‰jÓ÷– <Ó’ejÓ÷>∑eTTq H=ø£~qeTT
kÕj·T+ø±\eTTq≈£î Ä |æ+>∑fi¯ sTT+{Ïe<ä›≈£î sê>± Hê ˙#· Áu≤Vü≤àDT&ÉT Ä
ãTTwæøÏ Á|üD$T*¢ ÄVü‰«qyÓTTq]Ã Ç+{Ï˝À|ü*øÏ >=ìb˛sTT ÄdüqeTTq
≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ºÏ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ y˚XÊ´düyT˚ ‘·T&Ó’ |üPõ+∫, ÄãTTw”X«¯ s¡Tì
bÕ<ärs¡úeTTqT ‘êqTqT Äy˚X¯´j·TTqT Á>∑Væ≤+∫ yê]øÏ |üø±«qïeTT\‘√
uÛÀ»q$T&ÓqT. nq+‘·s¡eTT yê] Vü≤düÔeTT\T bÕ<äTø£\T ø£&ç– ‘·T&ç∫
‘ê+ã÷\$T&ç eT+∫eTè<äTyÓ’q ‘·\ŒeTTq |üs¡T+&Éu…{Ïº Äy˚X¯´j·TT‘êqTqT
ÄãTTw”X«¯ s¡Tì bÕ<äd+ü yêVü≤q yÓTTq]Ã]. Ç≥T¢ yê]#˚ |üPõ+|üã&ç ÄsêÁ‹
yê]sTT+≥ düTKeTT>∑ ìÁ~+∫ ‘Ó\¢yês¡T≥ ‘√&ÉH˚ ÄãTTw”X¯«s¡T&ÉT
j·T<∏˚wüºeTT>± ‘·q Á‘√eqT ‘êqTb˛jÓTqT.
ø=+‘·ø±\eTTq≈£î Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT Äy˚X¯´j·TTqT yês¡Δø£éTTsê>±
eTs¡DÏ+∫]. ˇø£ ~qeTT e÷Á‘·y˚T kÕ<ÛäT ùde#˚dæq |ü⁄DéX¯eTTq Ä
Áu≤Vü≤àDT&ÉT <äXÊs¡í<˚X¯eTTq≈£î sêC…’q eÁ»u≤VüQ eTVü‰sêE jÓTTø£ÿ
ô|<äu› ≤Û s¡´j·T>∑T düTeT‹ >∑s“¡ e¤ TTq »ìà+#ÓqT. sêE ‘·q ô|<äu≤Û s¡´ >∑s“¡ e¤ ‹
jÓTÆ q+<äT≈£î ø£&TÉ dü+‘·d+æ ∫ |ü⁄+düeHê~ dü+kÕÿs¡eTT\qT >=|üŒ yÓu’ eÑÛ eTT‘√
>±$+#ÓqT. Ç≥T¢+&É Hê sêE jÓTTø£ÿ ∫qï uÛ≤s¡´ ‘·q≈£î dü+‘êqeTT ˝Òø£
‘·q düe‹øÏ dü+‘êqeTT ø£*–q sêE≈£î ‘·qj·T+<äT Áù|eT‘·>T∑ qZ ì uÛ≤$+∫
ndü÷j·T‘√ düTeT‹øÏ rÁeeT>∑T >∑sfi¡ e¯ TTqT uÛÀ»qeTT‘√ ø£*|æ jÓTTdü+>¬ qT
düTeT‹ X¯Øs¡eT+‘·j·TT $wüeTT‘√ yê´|üÔeTjÓT´qT. >±ì <Ó’ejÓ÷>∑eTTq
eTs¡DÏ+#·≈£î+&ÓqT. qee÷düeTT\T ì+&É ø£wüºeTT‘√ Á|üdü$+#ÓqT. >±ì
u≤\T&ÉT >∑÷&É $wüeTT J]í+#·T≥πø ‘·*¢ e˝… X¯Øs¡eT+‘·jT· T $wüÁeDeTT\T
>∑\yê&Ó’ »ìà+#ÓqT. ÁeDu≤<Û‘ä √Hê u≤\T&ÉT sêÁ‹+~qeTT\T ìÁ<ëVü‰s¡eTT\T
˝Òø£ H˚&ÉTÃ#·T+&ÓqT. sêE, ‘·q uÛ≤s¡´j·TT ≈£îe÷s¡T&ÉTqT $wüÁeDeTT\‘√
<äT'K|ü&TÉ #·T+&ÉT≥ #·÷∫ ∫+‘êÁø±+‘·T&Ó’ nH˚øe£ T+~ yÓ<’ Tä ´\|æ*∫ mìïjÓ÷
∫øÏ‘·‡\ #˚sTT+#ÓqT >±ì $wüÁeDeTT\T X¯$T+|üeTjÓT´qT. ‘·*¢øÏ
≈£îe÷s¡Tq≈£î >∑÷&É ÁeDeTT\ qT+&ç NeTT |ü⁄s¡T>∑T\T >∑÷&É |ü&ÉT#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢sêDÏjT· T u≤\T&ÉTqT ø£&TÉ <äT'KeTT qqTuÛ$Ñ +#·T#·T+&ç]. ìÁ<ëVü‰s¡eTT\T
˝Òø£ ø£è•+#·T#·T+&ç]. Ç≥T¢+&ÉsêE yês¡\ #·÷∫ ªªmìï ∫øÏ‘·‡\T
#˚sTT+∫qqT Ms¡\ yê´~Û ‘·>∑TZ≥ ˝Ò<äT @$T#˚j·TT<äT Ms¡\ u≤<Ûä#·÷∫
dü V æ ≤ +#· T ≥>∑ ÷ &É <ä T s¡ “ ¤ s ¡ e TT>∑ q Tqï~.Ms¡ T |ü P s¡ « »qàeTTq
eTVü‰bÕ|üe÷#·]+∫]. yê] bÕ|üeTT yês¡T nqTuÛ$Ñ +∫j˚T rs¡e\j·TTqT.
Çø£MT<ä yês¡\ #·÷&ÉC≤\qì uÛ≤$+∫ ‘·q dü÷‘·Tì |æ*∫ n‘·ì‘√ ˙e⁄
sêDÏì ÄyÓT ≈£îe÷s¡Tì s¡<∏äeTT MT<ä >=ìb˛sTT qs¡dü+#ês¡eTT˝Òì
ø°ø±s¡DéTTq e<ä* s¡eTàì j·÷C≤„|æ+∫ Hê dü÷‘·&ÉfÒ¢#˚dæe#ÓÃqT. q>∑s¡
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 300
eT+<ä* Á|ü»\+<äs¡T sêE #˚dæq |òüTÀs¡ø£è‘·éTT #·÷∫ Vü‰Vü‰ø±s¡eTT
˝§q]+∫ sêEqT <ä÷wæ+∫]. sêE á $wüj·TeTTqT Ç‘·s¡ uÛ≤s¡´\‘√
#Ó|üŒyês¡T dü+‘·dæ+∫]. sêE Ç‘·s¡ uÛ≤s¡´\‘√ düTœ+#·T#·T+&ÓqT.
sêDÏ u≤\Tì‘√ düVü≤ ns¡DéTT˝À nH√ï<äfi¯eTT\T ˝Òø£ m+‘·jÓ÷
ø£ w ü º e TTH=+<ä T #· T q&É # · T ≥≈£ î e÷s¡ Z y Ó T Æ q ˝Ò q +<ä T q q≥T ì≥T
eTTfi¯¢ø£+|ü\˝ÀqT sêfi¯¢>∑T≥º\˝ÀqT yÓT\¢ yÓT\¢q ‹s¡T>∑T#·T yê´Á|òüTeTT\T
düs¡ŒeTT\#·÷∫ ;Û‹\T¢#·T <ä|æŒø£jÓÆTqqT Á‘ê>∑T≥≈£î ˙s¡T ˝Òø£ u≤<Ûä|ü&ÉT#·T
<Ó’eeX¯eTTq ns¡Dé÷s¡ZeTTq ø=+‘·eT+~ yÓ’X¯ó´\T >√e⁄\ ‘√\Tø=ì
b˛e⁄#·T+&É yês¡\ düMT|æ+∫ Ç#·Ã≥ mø£ÿ&ÉHÓ’Hê ñ<äø£eTT <=s¡T≈£îHêj·Tì
n&ç¬>qT. n|ü&ÉT yês¡T á düMT|üeTTqH˚ ˇø£ Á>±eTeTT >∑\<äT.
e÷yÓ+≥s¡eTTà nì ÄyÓTqT yÓ+≥ì&ÉTø=ì yê] Á>±eTeTTq ø±yÓTqT >=ì
b˛sTT]. Ä Á>±eTeTTqT |ü<ëàø£sT¡ &ÉqT yÓX’ ó¯ ´&ÉT |ü]bÕ*+#·T#·T+&ÓqT. n‘·&TÉ
|ü⁄D≤´‘·Tà&ÉT. <äj·÷fi¯óe⁄ q>∑T≥#˚ q‘·&ÉT sêDÏì Ä<ä]+∫ ÄyÓT
|ü P s¡ « eè‘êÔ + ‘· e TT ‘Ó * dæ ø =ì ÄyÓ T ìyêdü e TTqø=ø£ >∑ è Vü ≤ $T∫Ã
nqïbÕqeTT\T >∑÷&É j·T<∏˚#·Ã¤>∑ H=dü+>∑T#·T b˛wæ+#·T#·T+&ÓqT.
ø=+‘·ø±\eT≥T¢ »s¡T>∑T#·T+&ÓqT >±ì ÁeDeTT\T e÷Á‘·eTT mìï∫øÏ‘‡· \T
#˚dæqqT ñ|üX¯$T+|ü≈£î+&ÓqT. Ç≥T¢+&É H=ø£~qeTTq HêyÓT ≈£îe÷s¡T&ÉT
ÁeD|”&ç‘·T&Ó’ eTè‹H=+<ÓqT. n|ü&ÉT sêDÏ |ü⁄Á‘·Tì eTs¡DeTTqT#·÷∫
eT÷s¡Ã¤H=+~ ˝Ò∫ |ü⁄Á‘·Tì>∑÷]Ãj·TT, ‘·q |üPs¡«dæú‹ì düà]+∫j·TT $TøÏÿ*
<äT'œ+#ÓqT. yÓX’ ó¯ ´ìuÛ≤s¡´j·TT Ç‘·s¡ Ád”\Ô TqT m+‘·j÷Ó z<ë]Ã] >±ì ÄyÓT
<äT'KeTTX¯$T+|ü<äjÓT´qT. Vü‰≈£îe÷sê! uÛÑs¡Ôj·TT ã+<ÛäTe⁄\T >∑÷&É
$&ÉHê&çqqT ìqTï #·÷∫ Áã‘·T≈£î#·T+{Ïì qqTï e<ä* ˙yÓ≥ πø–‹$!
˙e⁄qqTï s¡ø+åÏ ‘·TeqT≈£î+{Ïì. ˙e⁄ eTs¡D+Ï ∫‹$. Çø£ Hê≈£î s¡ø≈å£ î£ ˝…e«s¡T?
H˚qTqT ÁbÕDeTT $&ç#Ó<ä. nì Ç≥T¢ sêE uÛ≤s¡´ XÀøÏ+#·T#·T+&É Hêq>∑s¡
eT+<ä*yês¡+<äs¡TqT <äT'œ+|ükÕ–].
n{Ïdº ‹úæ ˝À ãTTwüuj ÑÛ ÷Ó – Ä |æ\y¢ ê&ÉT |üPs¡«»qàeTTq ‘·q≈£î ˇø£ ~qeTT
sêÁ‹#˚dqæ |ü]#·s´¡ qT düà]+∫ Ä u≤\T&ÉT eTs¡D+Ï ∫ |ü&j ç T· Tqï dü\ú eTTq≈£î
e#ÓÃqT. yÓX’ ó¯ ´&ÉT ÄjÓ÷^+Á<äTq ø£s´È¡ bÕ<äéTT\ ì∫Ã |üPõ+#ÓqT. n|ü&Ü
jÓ÷–j·TTyÓX’ ó¯ ´ì‘√ @$Tj·TT ‘Ó*j·Tìyê&ÉTe˝… áyÓT me«s¡T? m+<äT\≈£î
@&ÉTÃ#·Tqï~. nìj·T&ÉT>∑ HêyÓ’X¯ó´&ÉT ÄyÓT eè‘êÔ+‘·eT+‘·j·TT #Óô|ŒqT.
n|ü&Ü ãTTwüuÛÑjÓ÷– ÄyÓTqT düMT|æ+∫ Ç≥¢HÓqT.
z sêDÏ ! m+<äT\≈£î eT÷&ÛÉTsê\yÓ’ XÀøÏ+#Ó<äe⁄ ! |ü⁄≥Tºq <Óes¡T
#·#·TÃq<Óes¡T ! Ä‘·àø± |ü⁄≥Tºø£ ˝Ò<äT. #·#·TÃ≥ ˝Ò<äT. Ä‘·à me«]øÏ
>√#·se¡ T>∑Tq<˚ø±<äT. <˚V≤ü e÷? Ç~ bÕ+#· uÛÖ‹ø£eTT, |ü⁄≥Tº≥≈£î |üPs¡«eTT
˝Ò<äT. eT<Ûä´qø=+‘·ø±\eTT ˙{Ï˝À ‘·s¡+>∑ ù|òq. ãT<äT“<äeTT\e˝…
ø=+‘·ø±\eTT ø£qã&ç q•+#·TqT. |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\ #˚]ø£ e\q H˚s¡Œ&çq
X¯Øs¡eT+<äT Je⁄&ÉT dü÷ø£åàX¯Øs¡düy˚T‘·T&Ó’ ø£s¡àeTTqqTdü]+∫ dü+#·]+∫
ø£s¡à r]q‘√&ÉH˚ <˚Vü≤eTTqT$&ÉHê&ÉTqT. n|ü&ÉT á dü÷ú\X¯Øs¡eTT
»&ÉyÓTÆ|ü&çb˛e⁄qT. Ä‘·à≈£î HêX¯y˚T˝Ò<äT>±q ˙≈£î XÀø£eTT ‘·>∑<äT. Je⁄&ÉT
Á|üø£è‹ >∑TDeTT\≈£î˝ÀHÓ’ ø£s¡àã+<ÛäeTT˝À |ü&ç dü‘·«>∑TDeTTqTã{Ïº
<˚e‘·«eTTqT, s¡CÀ>∑TDeTT e\q eTqTwü´‘·«eTTqT ‘·yÓ÷>∑TDeTT e\q
‹s¡´ø£Ô«eTTqT bı+<äTqT. m|ü&ÉT >∑TDeTT\ø£r‘·T&É>∑TH√ n|ü&ÉT Je⁄&ÉT
»qàeTs¡D |üs¡+|üs¡\ qT+&ç $eTTøÏÔ>±+#·TqT. @ >∑TDeTT Á|üã\eTT>∑
qT+&ÉJe⁄&ÉT eTs¡DÏ+#·TH√ e#·TÃ »qà Ä>∑TDeTTqqTdü]+∫j˚T e#·TÃqT.
á dü + kÕs¡ e TTq »ìà+#· T Á|ü ‹ C≤‹j· T T dü T K<ä T 'KeTT\qT,
»qàeTs¡DeTT\qT ø£s¡àqqTdü]+∫j˚T bı+<äT#·T+&ÉTqT. ø√{Ïø£\ŒeTT\
Äj· T Twü ´ eTT>∑ \ yê¬ s ’ q qT ∫es¡ ≈ £ î eTs¡ D Ï + #· e\dæ q <˚ ø £ < ë! Çø£
dü«˝≤Œj·TTwüéTT >∑\ eTqe+{Ï yês¡\ $wüjT· eTT #Ó|Œü H˚\. á $wüjT· eTT
‘Ó*dæq $E„\T »qàj·T+<äT yÓ÷<äeTTqT. eTs¡DeT+<äT $cÕ<äeTTqT
bı+<äs¡T. Je⁄&Ó|ü&ÉT >∑s¡“¤eTTq Á|üy˚•+#ÓH√ eTè‘·Té⁄ n|üŒ{Ï qT+&çj·TT
n‘· ì HêÁX¯ s TT+∫j˚ T j· T Tqï~. ø=+<ä s ¡ T u≤\éTTqqT, ø=+<ä s ¡ T
‘ês¡TDéTTqqT eT]ø=+<äs¡T eè<ëΔ|üéTTqqT eTs¡DÏ+‘·Ts¡T. @ J$
ÁbÕs¡ãΔeTT Á|üø±s¡e÷J$ »qàeTs¡DeTT\ H=+<äT #·T+&ÉTqT. Ç≥T¢+&É
‘·‘«· eTT ‘Ó*dæø=q˝Òø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT uÛ≤s¡´j·Tì yÓ÷Vü≤eTT‘√ e÷qe⁄\T ã+<Ûeä TT
H=+<äT#·THêïs¡T, ÁãVü≤à\˝≤≥eTTq *œ+∫qÁyê‘·qT e÷s¡Ã>∑\ X¯ø<ÔÏ e˚ ‘·\≈£î
>∑÷&É ˝Ò<Tä . |üPs¡«»qà˝À ˙e⁄ me«]øÏ ‘·*y¢ √ me«]øÏ uÛ≤s¡ýÓ‹’ y√. n|ü&ÉT
˙#·T≥ºeTT˝…e«s√ $#ê]#·TeTT yês¡\ >∑÷]Ã ˙e⁄ <äT'œ+#·T#·T+{Ïyê! ø±q
H˚#Ó|æŒq Ø‹ì $#ê]+∫ XÀø£eTT$&ÉHê&ç áX¯«s¡Tì X¯s¡DTbı+<äTeTT.
ø£è‘ês¡Tsú ê\e⁄ ø±>∑\e⁄. nì ãTTwæ#|Ó Œü HêsêDÏ‹]– yê]‘√ ì≥¢qT#·Tqï~.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 302
Á|üuÛÀ ! ãTTwæ|ü⁄+>∑yê ! H˚qT sê»ÁuÛÑwüßºsê\q>∑T≥j˚T >±q Ç{Ïº dæú‹
H=+~‹ì. á |ü⁄Á‘·T&ÉT J$+#·>∑\&ÉqT ÄX¯‘√ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ q+<äs¡>∑÷&É
$&ÉHê&ç‹. Ç{Ïº dæú‹˝À Hê ÁbÕD Á|æj·TT&É>∑T |ü⁄Á‘·T&˚ eTs¡DÏ+#· ìø£
H˚qTJ$+∫ @$T Á|üjÓ÷»qeTT ! H˚qTqT eTs¡DÏ+#Ó<äqì #Ó|æŒ
eTs¡D√qTàKTsê˝…’ j·÷ãTTwæbÕ<äeTT\ MT<ä |ü&qÓ T. n|ü&ÉT ÄjÓ÷^+Á<äT\T
Ä u≤\T&ÉT |üPs¡«»qàeTTq ‘·q≈£î #˚dqæ ùdeqTdüà]+∫ Á|üdqü Tï&Ó’ ø=+#ÓeTT
uÛÑdüàeTT eT+Á‹+∫ ø=+‘·u≤\Tì MT<ä #·*¢ ø=+‘· H√{Ïs√qT+#· yê&ÉT
ìÁ<ä˝Àb˛sTTqyêìe˝… ˝Ò∫ ≈£Ls¡TÃ+&ÓqT. Ä u≤\Tì X¯Øs¡eTT ~e´
ø±+‹e+‘·eTjÓT´qT. ÁeDu≤<Ûä ìe]Ô+#ÓqT. eT]ø=+‘· uÛÑdüàeTT Hê sêDÏ
MT<ä Áb˛øÏå+#·HêyÓTj·TT ÁeDu≤<Ûäb˛sTT düTes¡í ø±+‹ >∑\ X¯Øs¡eTT
ø£\<äjTÓ ´qT. jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT yês¡\≈£î es¡eTT\qqTÁ>∑V≤æ +#ÓqT. Ä u≤\Tq≈£î
uÛÁÑ <ëj·TTeqT HêeT$T&ç á u≤\T&ÉT ø°]eÔ T+‘·T&Ó’ >∑TDdü+|üqTï&Ó’ ‘·+Á&çe˝…
∫s¡ø±\eTT sê»ý˚T\>∑&Éì Äos¡«~+∫ yÓ&É*b˛jÓTqT. uÛÑÁ<ëj·TTeqT
u≤\T&ÉT ãTTwüuÛÑjÓ÷^+Á<äT\ Äos¡«#·q ã\eTTq ìVü≤˝Àø£eTTq
qK+&ÉkÂKéTT qqTuÛÑ$+#ÓqT.
ø±q H√sêC≤ ! dü‘·TŒs¡Twüß\ ùd$+#·T≥#˚ düs¡« yê´<ÛäT\T ‘·|üŒø£
ìe]Ô+#·>∑\e⁄. ø±q ˙e⁄ ∫+‹+|üø£ dü‘·TŒs¡Twüß\ <ä]Ù+|ü⁄eTT. ˙≈£î
ÁeDeTTìe]Ô+#·Tqì #Ó|üŒ Hê ‘·Ts¡TwüÿsêE Ä j·T‹øÏ qeTdüÿ]+∫
Á|üdTü ‘Ô ø· ±\eTT˝À HÓe«¬sq’ n{Ïº dü‘T· Œs¡Twüß\T ñqï<äjT· ‘√ ôd\$+&ÉT. H˚qT
dü‘·«s¡eTTyÓ[¢ yê]ì<ä]Ù+#Ó<ä yê] <äs¡Ùqe÷Á‘·eTT#˚‘·H˚ Hê yê´~Û
qj·TeT>∑Tqì qeTàø£eTT Hê≈£î >∑\<äT nì ÁbÕ]ú+#· Hêj·T‹ z sêC≤!
;Ûe÷rs¡eTTq, >∑+<Ûäs¡«|ü‘·ÔqeTTq|üs¡eT |ü⁄s¡Twüß&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
qèdæ + Vü ≤ dü s ¡ d ü « ‹j· T qT HêeTeTT‘√ yÓ \ j· T T#· T Hêïs¡ T . ˙e⁄ yê]
ì<ä]Ù+∫‹y˚ì ‘·|üŒø£ ˙≈£î Äs√>∑éTT ø£\T>∑TqT nì #Ó|æŒb˛jÓTqT.
yÓ+≥H˚ Ä‘·Ts¡ø£sêE $XÊ«düeTT >∑\yê&Ó’ #·‘·Ts¡+>∑ ã\eTT\
yÓ+≥ì&çø=ì >∑+<Ûäs¡«q>∑s¡eTT düMT|æ+∫ Á>±eTdüTú\‘√ á Á>±eTeTTq
H=ø£‘ê|üdæ düHê´dæs÷¡ |üeTTqqTHêïs¡ì $+{Ïì. yê¬sø£ÿ&ÉqTHêïs√ #Ó|ü &Éì
j·T&ÉT>∑ Á>±eTdüTú\T ‘·Ts¡Twüßÿ&ÉT e#ÓÃqT. @$T#˚j·TTH√j·Tì ;Û‹*¢] sêE
‹]– yês¡\#·÷∫ kÕ«$Tyê]ì #·÷&Ée∫Ã‹ì MTs¡T #Ó|üŒ ¬s+<äT\ø£ì
ø√|üeTT‘√ ã\Tø£ yês¡T kÕ«$Tyês¡T nqTcÕ˜qeTTq≈£î dü+>∑eTeTTq≈£î yÓ[]¢ .
eT<Ûë´Vü≤ïeTTq≈£î Á>±eTeTTq≈£î _Ûø£å≈£îsê>∑\s¡ì #Ó|æŒ]. yê] yêø£éTT$ì
‘·q|ü]yês¡eTT q#·Ã≥H˚ ñ+∫ ‘êqT Ä+<√[ø£ q~Ûwæ˜+∫ dü+>∑eTeTTq≈£î
yÓ[¢ <ä÷s¡eTTqH˚ Ä+<√[ø£ qT+&ç ~– bÕ<ä#ê]jÓTÆ kÕ«$T yê]ì düMT|æ+∫
qeTdüÿ]+#ÓqT.
kÕ«$T yês¡T sêEqT#·÷∫ zØ ! #êø£© ! e∫Ã‹yê ! m+‘·ø±\eTTq≈£î
ìqTï #·÷&É>∑*–‹qì]. kÕ«$T yê] yêø£éTT $qT≥ ‘√&ÉH˚ n‘·ìøÏ
|üPs¡«»qàC≤„qeTT ø£*–q kÕcÕº+>∑eTT>∑ H˚\ô|ã’ &ç qeTdüÿ]+∫ uÛøÑ |ÔÏ sü e¡ X¯ó
&Ó’ Äq+<ëÁX¯óe⁄\ ø±s¡TÃ#·T H˚\ô|’ bıs¡\T#·T ˝Ò∫ @&ÉTÃ#·T ‘·q |üPs¡«»qàqT
düà]+∫ >∑<äZ<ä<Ûä«ì‘√ ì≥¢qT#·THêï&ÉT. kÕ«MT ! qqTï MTs¡T ñù|ø£å#˚dæ‹].
>∑èVü≤düú≈£L|üeTTq |ü&çb˛‹ì. eT~+∫ MT#·s¡DeTT\ eTs¡∫‹. <äTwüºãT~ΔHÓ’
dü+kÕs¡kÕ>∑s¡eTTq eTTì–‹. e÷j·÷C≤\eTT˝À ∫≈£îÿø=ì MT bÕ<äeTT\
düà]+#·H‹’Ó ì. eT‹V”≤qT&ÉH’Ó MTkÕìï<Û´ä eTTqT $&ÉHê&ç‹ì. MTs¡T nC≤„qT\
qT<ä]Δ +#·Tyê¬s’ j·TT+&çjT· T qHÓï+<äT\≈£î ñù|øÏ+å ∫ nC≤„qeTVü‰düeTTÁ<äeTTq
|ü&yÉ d˚ ‹æ ]. qqTï <äjT· j·TT+∫ »qà|üs+¡ ˝À ‹]– |ü&≈É î£ +&É qT<ä]Δ +#·T&Éì
BqT&Ó’ ÁbÕ]ú+#ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô dü+‘·dæ+∫ sêE‘√ ˙ø√]ø£ |òü*+#·T>±ø£
j·Tì j·÷os¡«~+∫].
n|ü&ÉT sêE kÕ«$Tyê]‘√ ‘=&ÉMT<ä H=ø£ sê#·|⁄ü +&ÉT ˝Ò∫ n|ü]$T‘·yTÓ qÆ
u≤<Û|ä &ü TÉ #·THêïqHÓqT. n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T yêì‘√ zØ ! nã<äeΔ ÷&ÉT#·THêïe⁄.
@~ #·÷|ü⁄eTT #·÷#Ó<qä ì]. yê&ÉT kÕ«$T yê] yêø£éTT\T $ì ÄX¯Ãs¡´|ü&ç
ø£≥Tº$|æŒ#·÷&É ‘=&ÉMT<ä ÁeDeTT jÓTTø£ÿ >∑Ts¬ qÔ’ ˝Òøb£ ˛jÓTqT. n|ü&É‘&· TÉ
ÄX¯Ãs¡éTT H=+~ dü+‘·d+æ ∫ kÕ«$Tyê] bÕ<äeTT\MT<ä|&ü ç qeTdüÿ]+∫ kÕ«MT
! MT Á|ükÕ<äeTTe\q sê»éTTH=+~‹ì. ◊X¯«s¡éTTqø± $T‹˝Ò<äT.
|ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê<äT\T>∑\s¡T. Hê eTqdüT‡ ‘·è|æHÔ =+<ÓqT. ø±ì ˇø£ ø√]ø£ ø£\<äT,
‘·eTs¡T <äjT· j·TT+∫ Hêsê»éTTq≈£î e∫Ã Hê ◊X¯«s¡éTTqT ‹\øÏ+#·T&ÉT.
n≥T |æeTà≥ H˚qT á dü+kÕs¡u≤Û s¡eTT $&ÉHê&ç MTbÕ<ä<ëdüT&ÉH’Ó j·TT+&Ó<.ä
Ç~j˚T Hêø√]ø£ nHÓqT.
Ä sêE e÷≥$ì kÕ«$Tyês¡T zØ ! H˚qT düHê´dæì. MTs¡T‘·Ts¡ø£\T MT
Á>±eTeTT˝À >√Vü≤‘·´\T »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ‘·Ts¡Twüßÿ\T eTVü‰bÕ|üeTT
˝≤#·]+‘·Ts¡T. n{Ïº MTq>∑se¡ TTq≈£î H˚H≥ Ó T¢sê>∑\qT nì]. n|ü&ÉT ÄsêE
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 304
BqT&Ó’ H˚qT Á|üdüTÔ‘·eTT ˙#·C≤‹˝À ‘·Ts¡TwüÿsêEHÓ’ »ìà+∫qqT |üPs¡«eTT
MT<ëdüýÓTTq]Ãq #êø£*H˚ >∑<ë ! MTj·TqTÁ>∑Vü≤eTT#˚ sêEHÓ’ á »qà˝À
düeTdüÔdüTKeTT\ qqTuÛÑ$+∫‹ì. ‘·eTs¡T e∫Ã Hê |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê~ dü+|ü<ä
MøÏå+∫q Hê≈£î dü+‘√wüeT>∑TqT. nq+‘·s¡eTT düs¡«eTT$&ÉHê&ç MTbÕ<äùde
jÓTTq¬sÃ<äqHÓqT. Ç≥T\ Ä sêE BqT&Ó’ e÷{Ï e÷{ÏøÏ ÁbÕ]ú+#· >∑Ts¡TeT÷]Ô
‘·qeTqeTTq ì≥T¢ $#ê]+∫].
H˚ìø£MT<ä ˙˝Àø£eTTq qT+&É<>ä <∑ Tä . ñ+{ÏHì˚ ˙#·T\T >∑÷&É qqTï e∫Ã
ÄÁX¯sTT+‘·Ts¡T.ø£*Á|üã\T#·Tqï~ ø±qH˚qT >ö‘·MTj·÷Á‘·j·TqT $Twü‘√
˙πøåÁ‘·eTT $&ÉHê&ç y˚T¢#·TÃ¤ìeTH√s¡<∏äeTT r]Ã dæ+Vü≤sê•˝ÀìøÏ ãèVü≤düŒ‹
e#Ó Ã qT>±q >ö‘· M T|ü ⁄ wü ÿ s¡ kÕïqyÓ T Tq]Ã á ˝Àø£ e TTq ìø£
q<äèX¯´s¡÷|üeTTqqT+&Ó<ä. nì uÛ≤$+∫ sêE‘√ ø=\~ •wüß´\‘√ düVü≤
ãj·T\T<˚]].
y˚T¢#·Ã¤sêE >∑Ts¡TeT÷]Ôì bÕ\øÏj·T+<äT ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº yê] bÕ<äTø£\
•s¡kÕeVæ≤+∫ bÕ<ä#ê]jÓTÆ q&ÉT#·T#·T+&ÓqT. kÕ«$Tyêsê‘·ì‘√ ˙e⁄ sêEe⁄
>±q >∑Ti¿eTTq~Ûwæ̃+#·TeTT. ˝Òì#√ ùde≈£î&ÉHÓ’q s¡»≈£î&ÉH˚>∑<ä! |üs¡X¯óy˚~#˚
˝ÀVü≤eTT düTes¡í yÓTÆqØ‹ì MTj·TqTÁ>∑Vü≤eTT#˚ sêEHÓ’‹ì. MTπs sêE\T
H˚qT MT ùde≈£î&ÉqT nqT#·T kÕ«$Tyê]‘√ düVü≤bÕ<ä#ê]jÓÆT >∑D>±|ü⁄s¡eTT
düMT|æ+∫ n#·Ã≥qTqï ‘·qs¡<∏ä>∑»‘·Ts¡>±~ ôd’qéTTq+‘·qT >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ
Á|ü<]ä Ù+|ü#ô˚ dqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô n‘·ì dü+|ü<#ä ÷· ∫ dü+‘·d+æ ∫ n‘·ì‘√ #ê˝≤
<ä ÷ s¡ e TT Á|ü j · ÷ DeTT #˚ j · T e\j· T TqT>±q Hêj· ÷ »„ q qTdü ] +∫
>∑Ti¿eTTq~Ûwæ˜+#·eTq HêsêE >∑Ts¡TeT÷]Ô •wüß´\ q+<äs¡qT Á|ü‘˚´ø£|ü⁄
>∑Ti¿eTT\ MT<ä HÓøÏÿ+∫ ‘êqT>∑÷&É >∑Ti¿eTTq~Ûwæ˜+#ÓqT. ÄsêE‘·q≈£î
>∑ T s¡ T <ä s ¡ Ù quÛ ≤ >∑ ´ eTu… “ qì dü + ‘√wü e TT˝À |ü s ¡ e X¯ ó &Ó ’ j· T T+&Ó q T.
kÕ«$Tyêsê‘·ì|æ*∫ zØ ! ˙e⁄ ˙#·≈î£ \eTTq |ü⁄{Ïqº qT uÛøÑ øÔÏ Ï dü+‘·d+æ ∫‹ì.
H˚H=ø£e÷≥#Óô|Œ<ä $qTeTT, y˚TeTT‘ê|üdüT\eTT. H˚qT ˙yÓ+≥ e#·TÃ#√
e÷≈£î nqTcÕ˜q uÛÑ+>∑eTTyê{Ï\T¢qT. H˚qTeTT+<äT>∑ yÓ[fl bÕ|ü$HêX¯qeTT
e<äq› T+<äTqT. ˙e⁄|ü]yês¡eTT‘√ düV≤ü yÓT\¢>e∑ ∫Ã n#·Ã≥qqTï <ä]Ù+#·TeTT
nì #Ó|æŒ •wü´düy˚T‘·eTT>∑ q+‘·sêΔqyÓTT+~ yÓ’&É÷s¡´ q>∑s¡eTTq≈£î
ø=\~<ä÷s¡eTTq qTqï bÕ|ü$HêX¯qeTT #˚] nqTcÕ˜qyÓTTqs¡TÃ#·T+&ç].
kÕ«$T yês¡#·Ã≥≈£î e#·TÃ≥ yÓ’&É÷s¡´q>∑s¡ ÁbÕ+‘·eTTq ø±|ü⁄s¡eTTqï
kÕj·T+<˚e⁄ì ≈£îe÷s¡T&ÉT Hê>∑Hê<∏äT&ÉT $ì kÕ«$Tyê]ì •wü´düy˚T‘·eTT>∑
‘·q>∑èVü≤eTTq≈£î ø=ìb˛sTT c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√ eTVü‰|üP»>±$+∫
_Ûø£å#˚ôdqT. kÕ«$Tyês¡T Hê>∑Hê<∏äTì‘√ y˚T¢#·Ã¤sêE Hê<äs¡ÙqeTTø=s¡≈£î
kÕj·T+ø±\eTTq≈£î bÕ|üHêX¯qeTT q≈£î sê>∑\&ÉT. H˚ì#·Ã≥ qT+{ÏH˚ì
Hêø=s¡≈î£ n‘·&TÉ MT>∑èVü≤eTT q≈£îe#·TÃ#√ MTj·÷#ês¡ <Ûsä à¡ eTT\≈£î uÛ+Ñ >∑eTT
e#·TÃqT, >±q H˚q#·Ã≥≈£î b˛jÓT<äqì #Ó|Œæ •wü´düyT˚ ‘·eTT>∑ bÕ|üHêX¯qeTT
#˚] n#·Ã≥ nqTcÕ˜qyÓTTqs¡TÃ#·T+&ÓqT.
‘·Ts¡TwüÿsêE >∑Ts¡TeT÷]Ô •wü´düy˚T‘·eTT>∑ n+‘·sêΔq yÓTT+<äT≥#·÷∫
m+‘·j·TT$#ê]+∫ >∑Ts¡TeTVæ≤eT ‘Ó*dæq yê&É>∑T≥#˚ ‘·qeTqeTTq ì≥T¢
nqTø=HÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô eTVæ≤eT HÓe«s¡T ‘Ó*dæø=q>∑\s¡T? Hê uÛ≤>∑éTT
eT+∫~ >±qH˚ yê] #·s¡D<äs¡ÙqeTjÓT´qT. ÁeDeTqT$Twü#˚ e∫Ãyê]ì
<ä]Ù+∫‹ì. yê] <äs¡Ùqe÷Á‘·eTTqH˚ ÁeDeTT n<äèX¯éTjÓT´qT. ªªH˚qT
eTT+<äT yÓ[fl bÕ|üHêX¯qeTTqqT+<äTμμ eTì] >∑<ë! yês¡T eTH√y˚>∑eTTq
q#·Ã≥ πø–j·TT+<äTs¡ì Ä sêE ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì y˚>∑eTTqb˛>∑\ >∑Ti¿eTT
HÓøÏÿ q\Tã~ Hê\T>∑Tø√düT\<ä÷s¡eTT ~qeT+‘·j·TT Á|üj·÷DyÓTTq]Ã
kÕj·T+ø±\eTTq≈£î bÕ|ü$HêX¯qeTT düMT|æ+∫ n#·Ã≥ kÕ«$Tyê]ì
<ä]Ù+#ÓqT. kÕ«$T yê]øÏ qeTdüÿ]+∫ ‘·q q>∑s¡eTTq≈£î <äj·T#˚j·TT&Éì
ÁbÕ]ú+∫ q>∑s¡eT+‘·j·TT eTT‘ê´\‘√s¡DeTT\‘√&ÉqT. |ü‘êø£eTT\‘√&ÉqT
n\+ø£]+|ü #˚dæ kÕ«$Tyê]ì ~eýÓTÆq |ü\¢øÏ˝À ≈£Ls¡TÃ+&Éu…{Ïº ‘êqT
bÕ<ä#ê]jÓÆT q>∑s¡eT+‘·j·TT }πs–+|ü⁄#˚ôdqT. q>∑s¡düTú\T kÕ«$Tyê]øÏ
Ç+{Ï+≥ s¡‘êï\Vü‰s¡‘T· \ì∫Ã]. y˚T#¢ Ã· C¤ ≤‹ yês¡Tq÷ïe÷Á‘·eTT á sêEC≤‹
<Ûsä à¡ eTT$&ç∫ $Á|ü⁄\ |üPõ+#·T#·THêï&ÉT. me]eTTKeTT #·÷&Ésê<√ n{Ïyº ê]
ùde#˚j·TT#·THêï&ÉT. Ç‘·qT C≤‹ ÁuÛÑwüßº&ÉjÓT´qì ì+~+#·T#·T+&ç].
eT+∫yês¡T e÷Á‘·eTT sêEjÓTTø£ÿ eT+∫dü«uÛ≤eeTT #·÷∫ y˚sTTH√fi¯¢
bı>∑&ÉT#·T sêEqT Äos¡«~+∫].
q>∑s¡eTT˝Àì yês¡+<äs¡T kÕ«$Tyê] |ü\¢øÏ e<ä›≈£î e∫Ã qeTdüÿ]+∫ á
eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT >±qH˚ á sêEy˚T¢#·TÃ¤&ÉsTTqqT yê]
ùde#˚jT· T#·THêï&Éì uÛ≤$+∫]. HêHê$<Ûeä TT\ yê<äéTT\T ÁyÓ÷>∑T#·T+&ÓqT.
kÕ«$Tyê]øÏ _s¡T<ëefi¯ó\T e+~e÷>∑<TäÛ \T |ü]+ƒ #·T#·T+&ç]. sêE Äq+<ä
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 306
ìs¡“¤s¡T&Ó’ ;<ä\≈£î eÁdüÔeTT\ |ü+∫ô|{Ïº _Û≈£å≈£î\ dü+‘√wüô|f…ºqT.
|ü \ ¢ ø Ï s ê»uÛ Ñ e qeTT dü M T|æ + #· kÕ«$Tyê] bÕ<ä e TT\T H˚ \ ≈£ î
Äq≈£î+&Ée÷s¡ZeT+‘·j·TT ~yê´+ãs¡eTT\|üs¡∫] |ü\¢øÏqT+&ç kÕ«$Tyê]ì
~+|æ Äy˚T#¢ Ã· ¤ sêE ‘·q sê»uÛeÑ qeTTq≈£î >=ìb˛sTT eTVü‰dæ+Vü‰düqeTTq
yê]ì≈£Ls¡TÃ+&Éu…f…ºqT. sêE uÛ≤s¡´\T Vü‰s¡‘·T\ì∫Ã]. sê»uÛÑeqeTT
#·ø£ÿ>∑q\+ø£]+|üã&ÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ôj·TT yê] eTTK´ •wüß´\yÓTÆq Hê‘√
q\T>∑Ts¡T e÷Á‘·y˚T sê»uÛÑeqeTTqT #·÷∫‹$T. $T>∑‘ê »qeT+‘·j·TT
uÛeÑ qeTTq≈£î yÓ\T|ü\H˚ Ä|üã&ç]. sêE ‘·q |ü⁄Á‘· bÂÁ‘·T\#˚ >∑Ts¡TeT÷]ÔøÏ
qeTkÕÿs¡ e TT#˚ s TT+#Ó q T. >∑ T s¡ T eT÷]Ô yê]ì Äos¡ « ~+∫ ≈£ î X¯ \
Á|üX¯ï>±$+∫] ‘·s¡Tyê‘· >∑Ts¡TeT÷]Ôqe⁄«#·T ˙eTH√s¡<∏äeTHÓs¡y˚¬sHê ?
Ç+ø£H˚yÓTÆq ø√]ø£\T >∑\yê ? #Ó|üeTì] n|ü&ÉT ÄsêE kÕ«MT! á
$uÛÑeeTT\˝À |ü&ç MT≈£î <ä÷s¡yÓTÆ‹ì. ãT~Δe#ÓÃqT. MT bÕ<äùde
#˚j·TT≥‘·|üŒìø£ H˚ø√]ø£j·TT ø√s¡qHÓqT. >∑Ts¡TeT÷]Ô ø=+‘·ø±\eTTq≈£î
˙e⁄qqTï lXË’\eTTq ø£*dæø=q>∑\e⁄. ˙e⁄ ˙|ü⁄Á‘·Tq≈£î sê»éT|üŒ–+∫
Hêe<ä›≈£î s¡eTàì #Ó|üŒ yê&ÉT Hê≈£îC≤„qeTTqT nqTÁ>∑Væ≤+#·T&Éì ø√¬sqT.
nfÒ¢ n‘·ìøÏ C≤„q<ëqeTT #˚dæ •wü´düy˚T‘·eTT>∑ yÓ&É* >ö‘·$TkÕïqyÓTTq]Ã
>∑D>±|ü⁄s¡eTT Á|üy•˚ +∫]. kÕ«$T yê]ì <ä]Ù+∫ n#·Ã{Ï yês¡+<äsT¡ Äq+<ä
uÛ]Ñ ‘·T˝…]’ . Á|ü»\+<äsT¡ Vü‰s¡‘T· \ì∫Ã] n|ü&ÉT kÕ«$T yês¡T•wüß´\q+<äs¡
sê$+∫ yês¡\‘√ ì≥T\ #Ó|æŒ].
e÷ø°]Ô ˝Àø£eT+‘·≥ Á|üø£≥yÓTÆq~. j·TT>∑<Ûäs¡àeTT ø£]ƒqeTT>∑qTqï~.
Çø£MT<ä Á|üø≥£ s¡÷|üeTTq qqTï ‘·Ts¡Twüßÿ\T>∑÷&É Hêe<ä≈› î£ e‘·TsÔ T¡ . ì»yÓTqÆ
uÛÑøÏÔ˝Òø£ nH˚ø£ ø±eTq\‘√ m+<äs√ yê] yê] eTH√s¡<∏äeTT\qT dü|òü\eTT
>±$+#·T ø=q>∑\+<äT\≈£î sê>∑\s¡T. ø±q H˚ìø£MT<ä q<äèX¯´s¡÷|üeTTq
>∑T|üeÔ TT>∑qT+&Ó<.ä lXË\’ j·÷Á‘·jT· qT $Twü‘√ ˙πøÁå ‘·eTTqT+&ç u≤Vü≤éTTq≈£î
yÓ[¢q≥T\ ø£qã&ÉT<äTH˚>±ì Hê kÕìï<Ûä´$T#·Ã≥H˚ ñ+&ÉTqT. Ç#·Ã≥
q<äèX¯´s¡÷|üeTTqqT+&ç uÛÑ≈£îÔ\ ø±bÕ&ÉT#·T+<äTqì].
dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ ì≥¢qT#·THêïs¡T. HêeT<Ûës¡ø± >∑Ts¡TeT÷]Ô
Ç|üŒ{ÏøÏ Á|ü‘·´ø£åeTT>∑ >∑D>±|ü⁄s¡eTTq ø£\&ÉT. uÛÑøÏÔ‘√ uÛÑõ+#·T yê]øÏ
<äsÙ¡ q$T#ÓÃ<äsT¡ . dü+<˚V≤æ +|ü≈î£ &ÉT. Ç{Ïº >∑Ts¡T#·]‘·eTTqT uÛøÑ ‘ÔÏ √ ìj·TeTeTT‘√
|ü]ƒ+#·Tyê]øÏ yê]eTH√s¡<∏äeTT\ >∑Ts¡TeT÷]Ô jÓTTdü+– s¡øÏå+#·T#·T+&ÉTqT.
HêeT<Ûës¡≈î£ &ç≥q¢ T #·THêï&ÉT. ÁXÀ‘·˝≤sê ! >∑Ts¡TeT÷]Ô ˝Àø£<èä wæøº Ï ne‘ês¡eTT
#ê*+∫π s >±ì uÛ Ñ ø Ï Ô ‘ √ <Û ë ´ì+#· T yê]øÏ >∑ D >±|ü ⁄ s¡ e TTq ì|ü Œ {Ï ø Ï
<äsÙ¡ q$T#ÓÃ<äsT¡ . H˚qT nqT_Û+∫#Ó|Œæ ‹ì. dü+X¯sTT+|üø£ >∑D>±|ü⁄s¡eTTyÓ[fl
>∑Ts¡TeT÷]Ôì <ä]Ù+∫ ø£è‘ês¡Tú\T ø£\&ÉT.
Ç≥T¢ dæ<äΔHêeT<Ûës¡ø£ dü+yê<ë‘·àø£eT>∑T >∑Ts¡T#·]‘·eTTq @ã~j·Te
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 308
@ã~jÓTTø£≥e n<Ûë´j·TeTT
l >∑DXÒ Êj·TqeT'. HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT dæ<eΔä TTì‘√ kÕ«MT! Äô|q’ H˚MT »]¬>H√
#Ó|ü&Éq dæ<äΔeTTì‘√ Ç≥¢qT#·THêï&ÉT.
>∑Ts¡TeT÷]Ô y˚T¢#·Ã¤q>∑s¡eTT qT+&ç ãj·T\TyÓ&É* >ö‘·MTkÕïq yÓTTq]Ã
>∑D>±|ü⁄s¡eTT e∫Ãq‘·s¡Tyê‘· ‘·eT eTqeTTq ì≥¢qTø=ì]. Hê eTVæ≤eT
˝Àø£ $U≤´‘·eTjÓT´qT. Çø£MT<äHq˚ T >∑T|üsÔ ÷¡ |üeTTq qT+&Ó<.ä ˝Òì#√ HêHêC≤‹
yês¡TqT Hê e<ä≈› î£ sê>∑\s¡ì uÛ≤$+∫ •wüß´\|æ*∫ yês¡\‘√ ‘·eT dü+ø£\ŒeTT
#Ó|Œæ lXË\’ j·÷Á‘·≈î£ yÓ&\É düqï<äT˝Δ ]’… . n+<äsT¡ kÕ«$Tyê] $jÓ÷>∑eTTqT
düVæ≤+|üC≤\ø£ $\|æ+|ükÕ–]. kÕ«$Tyês¡T yês¡\‘√ qe⁄«#·T, MTs¡T
∫+‹+#·≈£î&ÉT. H˚qT á Á>±eTeTTqH˚ j·TT+<äTqT. ì‘·éTT neTs¡C≤
dü+>∑eTeTTq kÕïqe÷&ç eT<Ûë´Vü≤ïeTTq ì#·Ã{ÏeTsƒe¡ TTq≈£î _Ûø≈å£ î£ e#ÓÃ<ä.
H˚qT>∑T|üsÔ ÷¡ |üeTTq qTqïqT ì»yÓTqÆ uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î Á|ü‘´· ø£eå TT>∑÷&É <äsÙ¡ q$T#ÓÃ<ä.
eTsƒe¡ TTq MT|üP»>∑÷&É >∑T|üsÔ ÷¡ |üeTTq d”«ø£]+‘·TqT. MT¬s+‘· e÷Á‘·eTT
dü+<˚V≤æ +|üe\<äT. Ç#·Ã≥ Hê ìs¡TDZ bÕ<äTø£\qT+#Ó<.ä me«s¡T dü+>∑eTkÕïq
yÓTTq]Ã n#·Ã{Ï nX¯«‘·eú TTqT |üPõ+∫ eTsƒe¡ TTq qTqï ì<äTDZ bÕ<äTø£\ ÁX¯<‘Δä √
uÛøÑ ‘ÔÏ √ q]Ã+‘·TH√ yê] eTH√s¡<eä∏ TT\ìïj·TT ‘·|Œü ø£ HÓsy¡ s˚ >¡ \∑ e⁄. Ç#·Ã≥
∫+‘êeTDÏ $Hêj·T≈£îì |üPõ+#·Tyê] düs¡«ø±s¡éTT\T ìs¡«|òüTïeTT>∑
ø=qkÕ>∑>\∑ e⁄. Ç#·Ã{Ï nwürº s¡eTT\+<äT kÕïqyÓTTqs¡TÃ&ÉT. n{§¢qs¡TÃyês¡T
Hêj·TqTÁ>∑V≤ü eTTq≈£î bÕÁ‘·T\jÓT´<äsT¡ . Hê ìs¡TDZ bÕ<äTø£\≈£î Á‹ø±\eTT\j·T+<äT
Äs¡‘T· \ì#·TÃyê]øÏ yê] eTH√s¡<eä∏ TT\ìïj·TT ‘·|Œü ø£ HÓsy¡ s˚ >¡ \∑ eì •wüß´\
düe÷<Ûëq |üs∫¡ kÕ«$Tyês¡T Á>±eTeTT qT+&ç ãj·T\TyÓ&*É ]. Á>±eTdüT\ú T
kÕ«$Tyê]ì Á|üj÷· DeTT #˚sTT+∫ ‹]– e∫Ã eTsƒe¡ TT Á|üy•˚ +∫>∑÷&É q#·Ã≥
kÕ«$Tyês¡T Á|ü‘´· ø£eå TT>∑ yê]øÏ ø£qã&ç]. ˝À≈£î\+<äsT¡ kÕ«$Tyês¡T Á|ü‘´· ø£eå TT>∑
yê]øÏ ø£qã&ç]. ˝À≈£î\+<äsT¡ q|ü&ÉT kÕ«$T yês¡T eTqTwü´ e÷Á‘·T\T
ø±s¡ìj·TT Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄\ìj·TT ìX¯ÃsTT+∫]. Ç{Ïº kÕ«$Tyê]ì
eTqTwüß´\ìj·TT ‘·\#·Tyês¡T ‘·|üŒø£ j·TeT|ü⁄s¡eTT H=+<ä>∑\s¡ì uÛ≤$+∫].
kÕ«$Tyês¡T ø£åDe÷Á‘·eTTq ‹]– j·T<äèX¯ó´\sTT].
@ã~jÓTTø£≥e n<Ûë´j·TeTT 309
kÕ«$Tyês¡T q\T>∑Ts¡T •wüß´\‘√ ø£\dæ lXË’\eT+<ä* bÕ‘ê\>∑+>∑qT
düMT|æ+∫ •wüß´\‘√ MTs¡T ns¡{Ï Ä≈£î\‘√qT |ü⁄wüŒeTT\‘√qT ˇø£
ÄdüqeTTqT düeT≈£Ls¡TÃ&ÉT. n+<äT H˚qT ≈£Ls¡TÃì eT*¢ø±s¡T®qTì‘√ HÓ’ø£éTT
ø±>∑\+<äT\≈£î b˛e\j·TTqì j·÷C≤„|æ+∫]. •wüß´\T #˚eT+‹, e÷\‹,
ø£˝≤Ωsê~ |ü⁄wüŒeTT\T ‘Ó∫Ã ns¡{Ï Ä≈£î\‘√&ÉqT |ü⁄wüŒeTT\‘√&ÉqT ˇø£
ÄdüqeTTqT dæ<äΔ|üs¡∫ Ä j·÷düeTTqT Á|üyêqVü≤eTTq qT+#· kÕ«$Tyês¡T
yês¡\‘√ MTs¡T MT >∑èVü≤eTT\≈£î oÁ|òüTeTT>∑bı+&ÉT. H˚qT >∑D>±|ü⁄s¡eTTqH˚
>∑T|üÔs¡÷|üeTTq qT+&Ó<ä. uÛÑ≈£îÔ\≈£î <äs¡Ùq$T#ÓÃ<ä. nuÛ≤$≈£î\≈£î Çø£MT<ä
ø£qã&É≈£î+&É qT+&É>∑\+<äT\≈£î >±qT H˚qT Hê >∑T|üÔeT>∑T#·THêïqT. Ç~
ìX¯Ãj·TeTT. H˚qT ìsêΔs¡D>∑ uÛÑ≈£î¢ >∑èVü≤eTT\qT+&Ó<äqì]. •wüß´\T
>∑Ts¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\ •s¡eTT+∫ qeTdüÿ]+#· yê] Hêos¡«~+∫ >∑Ts¡TeT÷]Ô
|ü⁄wüŒ $e÷qeTTMT<ä ≈£Ls¡T#·T+&ç]. kÕ«$Tyês¡T •wüß´\‘√ MTs¡T MT
>∑èVü≤eTT\≈£î bı+&Éì ÄC≤„|æ+#· •wüß´\T ìs¡«DTí˝…’ <äT'œ+#·T#·T+&ç].
n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T •wüß´\‘√ MTs¡T y˚s¡TuÛ≤eq #˚j·T≈£î&ÉT u≤Vü≤éTTq≈£î
˝Òq≥T¢øq£ ã&ÉT<äTqT. uÛ≤$≈£î\≈£î H˚qT <äsÙ¡ q$T#·TÃ#·T+&ÓqT. H˚qT Hê uÛ≈Ñ î£ \Ô
>∑èVü≤eTT\+<˚ ìyêdüyTÓ Tq¬sÃ<ä. <äT'œ+#·≈î£ &Éì z<ë]Ã]. n|ü&ÉT •wüß´\T
>∑÷s¡TeT÷]Ô bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫]. kÕ«$Tyês¡T yês¡\ Hêos¡«~+∫
Äq+<äeTT‘√ |ü⁄cÕŒdüqeTTq ≈£Ls=Ãìj·TT+&ç]. ãèVü≤düŒ‹ ø£q´sê•øÏ
e#ÓÃqT. ãVüQ<Ûëq´ dü+e‘·‡s¡eTT ñ‘·Ôsêj·TDeTT e÷|òüTe÷düeTT
ø£èwü|í øü eå£ TT, X¯óÁø£yês¡eTT |ü⁄D´~qeTT>±q ˙ s√Eq H˚qT Hê kÕúqeTTq≈£î
b˛e⁄#·THêïqT. MT≈£î H˚qT Á|ükÕ<ä |ü⁄wüŒeTT\ |ü+ô|<ä. MTs¡T yê{Ïì Á>∑V≤æ +∫
|üPõ+#·T&ÉT. MTs¡T \ø°àå dü+|üqTï\T ø±>∑\s¡T. Hê≈£î >±qeTqï ø£&TÉ Á|”‹>±qT
ì‘·éTT MT >∑èVü≤eTT\ uÛÑ>∑e+‘·Tì >±q yÓTTqs¡TÃ&ÉT. n{Ïº >∑èVü≤eTT\T
H˚qT ìedæ+#Ó<.ä yê]sTT+≥ yê´<ÛTä \T>±ì, <ë]Á<äéTT>±ì ñ+&ÉC≤\<äT.
yês¡T BsêÈj·TTwüà+‘·T˝…’ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ >±$+#·>∑\s¡T. Hê #·]Á‘·qT
|ü]+ƒ #·Tyês¡T BsêÈjT· Twüà+‘·T˝…’ \ø°àå dü+|üqTï˝…’ j·TT+&Ó<sä T¡ . á $wüjT· eTTq
HÓ{Ïº dü+X¯j·TeTT˝Ò<äì •wüß´\‘√ #Ó|æŒ kÕ«$Tyês¡T n+‘·sêúqyÓTT+~].
•wüß´\T >∑Ts¡TeT÷]Ô $jÓ÷>∑eTTqT düVæ≤+#·˝Òø£ $#ês¡|ü&ÉT#·T+&ç].
Ç+‘·˝Àø=+‘· eT+~ |ü˝…\«Ä+Á&ÉT n#·Ã{ÏøÏ e∫Ã MT >∑Ts¡TeT÷]Ôì y˚TeTT
#·÷∫‹$T. <ä+&ÉeTT <Ûä]+∫ j·TrX¯«s¡s¡÷|üeTTq qTHêïs¡T. yês¡T e÷‘√
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 310
ªªHêù|s¡T qs¡dæ+Vü≤düs¡dü«‹. H˚qT Hê ì»kÕúqeTTq≈£î b˛e⁄#·THêïqT.
nsTTqqT >∑D>±|ü⁄s¡eTTqH˚ ì‘·éTT ìedæ+‘·TqT. nì MT‘√ #Ó|üeTì].
MT >∑Ts¡TeT÷]Ô dü«s¡íbÕ<äTø£\ <Ûä]+∫j·TT+&ç]. yês¡T MT‘√ MT
Á>±eTeTT\≈£îb˛sTT Hê j·T+<äT uÛÑøÏÔdü\TŒ#·T düTKeTT>∑ qT+&ÉT&ÉT. MT≈£î
Á|ükÕ<ä |ü⁄wüŒeTT\ |ü+|ü⁄#·THêïqT. yê{Ïì rdæø=ìbı+&ÉTμμ nì #Ó|æŒs¡ì
|ü˝…¢yês¡T #Ó|ü#·T+&É Á|üyêVü≤eTT˝ÀqT+&ç Hê\T>∑T |ü⁄wüŒeTT\ •wüß´\Tqï
kÕúqeTTq≈£î ø=≥Tºø=ì e#ÓÃqT. Ä |ü⁄wüŒeTT\≈£î kÕ«$Tyê] •wüß´\T
Á>∑Væ≤+∫]. nìdæ<äΔeTTì #Ó|üŒ HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT kÕ«MT! kÕ«$Tyê] ¬ø’˝≤dü
j·÷Á‘· düeTj·TeTTq yê] düMT|üeTTq≈£îqï eTTK´•wüß´˝…es√ ôd\Mj·TT&Éì
ÁbÕ]ú+|ü dæ<eΔä TTì Ç≥¢qT#·THêïs¡T. HêeT<Ûës¡ø± ! kÕ«$Tyê]øÏ m+‘√eT+~
•wüß´\T ø£\s¡T. ø=+‘·eT+~ >∑D>±|ü⁄s¡eTTqqTHêïs¡T. kÕ«$Tyê]øÏ •wüß´˝…q’
j·TrX¯«s¡T\T ø£èwüídüs¡dü«‹, u≤\düs¡dü«‹, ñù|+Á<ä e÷<Ûäedüs¡dü«‹
yÓTT<ä\>∑Tyês¡T kÕ«$Tyê] j·÷»„ qqTdü]+∫ rs¡új·÷Á‘·\T #˚j·T yÓ&É*].
kÕ«$Tyês¡T lXË\’ j·÷Á‘·≈î£ e#·TÃq|ü⁄&ÉT q\T>∑Ts¡T eTTK´ •wüß´\T e÷Á‘·yT˚
yê]yÓ+≥ e∫Ã]. n+<äT˝À yÓTT<ä{Ïyê&ÉT kÕj·T+<˚e⁄&ÉT, q+~qs¡Vü≤]
nqT Ç<äs› T¡ ø£MX¯«s¡T\T, Hê\T>∑eyê&ÉqT H˚qT. y˚TeTT kÕ«$Tyê] |ü⁄wüŒeTT\
d”«ø£]+∫‹$T. nì ‘·q e<ä› qTqï Á|ükÕ<ä|⁄ü wüŒeTTqT #·÷∫ Äq+<äu]ÑÛ ‘·T&Ó’
HêeT<Ûës¡≈î£ &ÉT qeTdüÿ]+#ÓqT. dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡ø± ! ˙≈£î ìs¡T|üe÷qeT>∑T
>∑Ts¡T#·]Á‘·qT dü+πøå|üeTT>∑ #Ó|æŒ‹ì.
>∑Ts¡T#·]Á‘· uÛÑ≈£îÔ\≈£î ø±eT<Û˚qTe⁄. Ç{Ïº Bìì |ü]ƒ+#·Tyês¡T $qTyês¡T
@ã~jÓTTø£≥e n<Ûë´j·TeTT 311
<äT'KeTT <ë]Á<äéTT˝Òø£ \ø°åàe+‘·T˝…’ |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ>∑*– düTœ+‘·Ts¡T.
Bìì |ü]ƒ+#·Tyês¡T <Ûäsêàs¡ú ø±eTyÓ÷ø£åeTT\ H=+<ä>∑\s¡T. á |ü⁄düÔø£eTTqT
dü«j·TeTT>± HÓes¡T *œ+‘·Ts√ yês¡T düs¡«dæ<äTΔ H=+<ä>∑\s¡T. nì dæ<äΔeTTì
#Ó|üŒ HêeT<Ûës¡T&ÉT dü+‘·dæ+#Óqì >∑+>±<Ûäs¡ düs¡dü«‹ eTVü‰sêÁwüº uÛ≤wü˝À
ì{Ïº |ü$Á‘·yTÓ qÆ >∑Ts¡T#·]Á‘·qT s¡∫+#ÓqT. >∑Ts¡T#·]Á‘·q uÛ≤$≈£î\>∑T dü»q® T\≈£î
e÷Á‘·yT˚ s¡T∫+#·TqT. >∑Ts¡T#·]Á‘·qT ÁX¯<‘Δä √ $qTyês¡T dü+kÕs¡ düeTTÁ<äeTTqT
ne©\>∑ <ë≥>∑\s¡T. n{Ïºyê]øÏ |üs¡e÷s¡úeTT ø£s¡‘·˝≤eT\ø£eTT.
neTè‘·eTT‘√ düeTqT>∑T ì{Ïº >∑Ts¡T#·]Á‘·qT ÁX¯<‘Δä √ $qTyê]ì >∑Ts¡THê<∏Tä &ÉT
l qdæ+Vü≤düs¡dü«‹ e+X¯|üs¡+|üs¡>∑ s¡øÏå+#·T#·T+&ÉTqT. ÁXÀ‘·˝≤sê !
qeTkÕÿs¡eTT\T. eTH√Vü≤s¡eT>∑T á >∑Ts¡Tø£<∏ä düø£˝≤_ÛwüºeTT\qT
áj·TdüeTs¡Teú TT. ø±ì |ò\ü eTT |ü]+ƒ #·Tyê] eTH√uÛ≤eeTTqT ã{Ïº j·TT+&ÉTqT.
ø±q Áù|eT‘√ |ü]+ƒ #·T&ÉT. n+<ä* ns¡eú TTqT eTqqyÓTTqs¡TÃ&ÉT. >∑Ts¡TeT÷]Ôì
uÛøÑ ‘ÔÏ √ <Ûë´ì+#·T&ÉT. qèdæ+Vü≤ düsd¡ «ü ‹ $TeTTà\ s¡ø+åÏ #·TqT. Ç{Ïº |ü$Á‘·yTÓ qÆ
Á>∑+<∏äeTTqT X¯ó<äΔyÓTÆq eÁdüÔeTTq ø£{Ïº >∑èVü≤eTTq ñ+∫ ì‘·éTT
|üP»>±$+#·T&ÉT. >∑Ts¡TeT÷]Ô $TeTTà\ s¡øÏå+#·TqT.
Ç≥T¢ >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTq @ã~ ˇø£≥e
XÀ¢ˆˆ lXË’\j·÷Á‘ê$TùwDes¡<ä' |ü⁄wüŒ|”sƒ¡>∑' ˆ
ø£‘Í‹s√uÛÑe<ä´dü‡' l<ä‘·ÔX¯Ùs¡D+eTeT ˆˆ
lXË’\eTTq kÕ«$T yês¡T |ü⁄cÕŒdüqeTT q~Ûwæº+∫ n+‘·sêúq
yÓTT+<äT≥.
Ä. ùdeCÒdæ >∑Ts¡Tì dæús¡uÛ≤eeT+<Ó&ÉT
Á‘√eq+{Ï »„|æÔ <=\>∑˙ø£
uÛ≤eeT+<Ó |üs¡eTT ã]øÏ+∫#·÷&Ésê
$X¯«<ë_ÛsêeT $qTs¡y˚eT. ` ªªy˚eTq jÓ÷–μμ
‘êˆˆ >∑Ts¡TùdeCÒdæ dæús¡uÛ≤eeTT H=+<äe\dæq Á‘√eq+{Ï »„|æÔì
‘=\>∑Á<√j·Tø£ uÛ≤eeTT˝ÀH˚ |üs¡‘·‘·Ô«eTTqT |ü]øÏ+∫ #·÷&ÉTeTT. Ç~j˚T
eTTøÏÔ kÕ<ÛäqeTT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 312
@ã~ ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT
z+ l >∑DÒXÊj·TqeT', z+ >∑Ts¡T<˚e l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·TqeT'
XÀ¢ :` >∑Ts¡TÁs¡“Vü‰à >∑Ts¡T]«wüßí' >∑Ts¡Tπs›y√ eTùV≤X¯«s¡'
>∑Ts¡Tπse |üs¡+ ÁãVü≤à ‘·ôd’à l >∑Ts¡Ty˚qeT'.
ÁXÀ‘·˝≤sê $qT&ÉT. bÕeqyÓTÆq >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT dæ<äΔeTTìe\q $ì
HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT Äq+<äìeT>∑Tï&Ó’ <˚Vü≤uÛ≤eeTT $&ç∫ düe÷~Ûìwüß˜&ÉjÓT´qT.
n|ü  &É T dæ < ä Δ e TTì HêeT<Û ë s¡ ≈ £ î ì ø=\~ùd|ü { Ï ø Ï dü e ÷~Û qT+&ç
ãVæ≤s¡TàKTì>±$+∫ Ä*+>∑qyÓTTq]Ã n‘·ì‘√ u≤\ø±! ˙e⁄ ‘·]+∫‹$.
nsTTqqT ˙$≥T¢ düe÷~Û˝À qT+&çq ˝À≈£î\T ‘·]+#·T≥ m≥T¢? eTqdüTqT
>∑Ts¡T#·s¡DeTT\j·T+<äT \>∑ïeTT#˚dæ u≤Vü≤éTTq≈£î ˝Àø±#ês¡eTTq≈£î
nqT≈£L\eTT>∑ Á|üe]Ô+#·e˝…qT. ˙ e\q Hê≈£î >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT\T
düeTÁ>∑eTT>± düà]+∫ #Ó|üuÛ≤>∑éTT \_Û+#ÓqT. nHÓqT. HêeT<Ûës¡≈£î&ÉT
dæ<äΔeTTì bÕ<äeTT\≈£î qeTdüÿ]+∫ #˚‘·T\T CÀ&ç+#·Tø=ì >∑Ts¡THê<∏ä! MT
e\q uÛeÑ kÕ>∑se¡ TTqT <ë≥>∑*–‹ì. >∑Ts¡T#·]Á‘·qT $+{Ïì, ‘·è|æÔ njÓT´qT.
eTqdüT dæús¡|ü&ÓqT. ø±ì >∑Ts¡T#·]Á‘· ø£<∏ëqT Áø£eTDÏø£qT Hê≈£î <äj·T#˚dæ
ôd\$+&ÉT. nì ÁbÕ]ú+#· dæ<äΔeTTì HêeT<Ûës¡≈£îì‘√ ˙ ÁøÏ+~ $<ÛäeTT>∑
n<Ûë´j·T nqTÁø£eTDÏø£ #Ó|ü#·THêï&ÉT.
eT+>∑ fi ≤#· s ¡ D eTT, Çwü º < ˚ e ‘ê dü à s¡ D eTT. dü < ä T Z s ¡ T <ä s ¡ Ù qeTT,
>∑Ts¡TeTVü‰‘·àéTT, B|ü≈£îìø£<∏ä, n+ãØwüßì ø£<∏ä <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì »qà
eè‘êÔ+‘·eTT, >√ø£s¡íeTVæ≤eT, l bÕ<äT\ yê] »qà, X¯ìÁ|ü<√wüÁe‘·
e÷Vü‰‘·àéTT. s¡»≈£îq≈£î es¡eTT H=dü+ñ≥, ≈£îs¡Te|ü⁄s¡eTVæ≤eT.
qèdæ+Vü≤düs¡dü«‹ »qàeè‘êÔ+‘·eTT. yê] düHê´düd”«ø±s¡eTT. kÕj·T+ <˚e⁄ì
nqTÁ>∑Væ≤+#·T≥, rs¡új·÷Á‘· eTVæ≤eT eT+<äeT‹øÏ $<ä´H=dü+>∑T≥.
<ä]Á<äTq≈£î <Ûqä ì~Ûì #·÷|ü⁄≥, kÕ«$Tyês¡T neTs¡|⁄ü s¡eTTq ìedæ+∫ n#·Ã{Ï
uÛÑ≈£îÔ\ qT<äΔ]+∫q eè‘êÔ+‘·eTT kÕ«$T yês¡T >∑D>±|ü⁄s¡eTT#˚s¡T≥ n#·Ã≥
yês¡T #·÷|æq n<äT“¤‘· n‹e÷qTwü©\\T Ç$ á >∑Ts¡T#·]Á‘·jT· +<äT $dü]Ô +∫
ìs¡÷|æ+|üã&çq$.
l dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· |üPC≤ $<ÛëqeTT 313
ø£*j·TT>∑eTTq n<Ûsä à¡ eTT eè~ΔH=+<äT≥ #·÷∫ kÕ«$T yês¡T n<äèX¯ýÓT]Æ .
ø±ì uÛÑøÏÔ >∑\yê]øÏ yê] <äs¡ÙqeT>∑T#·TH˚ j·TT+&ÉTqT. >∑Ts¡T#·]Á‘·eTTqT
dübÕÔVü≤bÕsêj·TDeTT uÛÑøÏÔ‘√ #˚j·TTyê]øÏ >∑Ts¡THê<∏äT&ÉT yê] eTH√s¡<∏äeTT
rs¡TÃqT. dübÕÔV≤ü bÕsêj·TDeTT #˚jT· Tyês¡T eT+∫~qeTT #·÷#·Tø=ì dü\ú X¯ó
~ΔjTÓ Tqs¡TÃø=ì B|üeTT yÓ*–+∫ ìj·TeT|üPs¡«ø£eTT>± Á>∑+<∏eä TTqT |üPõ+∫
Á|ü<∏äeT~qeTTq 7 n<Ûë´j·TeTT\T 2e ~qeTT 18e n<Ûë´j·TeTT |üP]Ô.
3e ~qeTTq 29e n<Ûë´j·TeTT |üP]Ô. 4e ~qeTTq 35 e n<Ûë´j·TeTT
|üP]Ô. 5e ~qeTTq 38 e n<Ûë´j·TeTT |üP]Ô. 6e ~qeTT 43 e
n<Ûë´j·TeTT |üP]Ô. 7e ~qeTTq Á>∑+<∏ä düe÷|æÔ |üs´¡ +‘·eTT |ü]+ƒ |üe˝…qT.
∫es¡≈î£ Á>∑+<∏eä TTq≈£î |üP»>±$+∫ j·T<∏ëX¯øÔÏ Áu≤Vü≤àD düTyêdæ˙ düe÷sê<Ûqä
»s¡T|üe˝…qT. Ç≥T¢ ÁX¯<‘Δä √ dübÕÔV≤ü yÓTTqs¡TÃ yê]øÏ >∑Ts¡THê<∏Tä &ÉT <äsÙ¡ qeTT
Çe«>∑\&ÉT. yê] eTH√s¡<eä∏ TT HÓsy¡ s˚ >¡ \∑ <äT. nì dæ<eΔä TTì HêeT<Ûës¡≈î£ q≈£î
#Óô|Œqì >∑+>±<Ûäs¡ düs¡dü«‹ >∑Ts¡T#·]Á‘·qT ÁyêôdqT. Ç{Ïº >∑Ts¡T#·]Á‘·eTT
j·T<∏ëX¯øÏÔ l<ä‘·Ô ne<Ûä÷‘·#˚ Ä+Á<ÛäeTTq nqTe~+|üã&ÓqT. dæ<äΔeTTìøÏ
e+<äqeTT\T. HêeT<Ûës¡≈£îq≈£î e+<äqeTT\T.
Ç‹ Hêsêj·TD düàs¡DyéT.
>∑Ts¡T•wü´dü«s¡÷bÕHêsêj·TD≤, »j·T »j·T. »j·T <˚e »j·T<˚e
»j·Tdü<äTZs¡T <ä‘êÔ. Vü‰s¡‹ z+yê[‘ê Vü‰s¡‹ uÛÑj·T∫+‘ê.
: |üsêuÛÑe $»j·T<äX¯$T :
˝ÒK≈£î&ÉT, eT.düT.X¯sà¡ .‘˚~ 18`10`71 $s√~Ûøè£ ‘Y Äo«j·TT» BbÕe[.
k˛eTyês¡eTT.
l<ä‘·Ô
l dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· |üPC≤ $<ÛëqeTT
dü‘´· Hêsêj·TD Áe‘·eTTq≈£îe˝…H˚ |üPC≤ Á<äeéTT\ düeT≈£Ls¡TÃø=qe˝…qT.
ÄdüqeTTq+<äT ≈£Ls=Ãì Ä#·eTqeTT #˚d,æ ÁbÕD≤j·÷eT e÷#·]+#·e˝…qT.
düTeTTKXËÃ’ ø£ <ä+‘·XÃ¯ .....nì <˚X¯ ø±\dü+ø°sqÔ¡ eTT#˚deæ TeTdüeTdüÔ dü+uÛ≤$‘·
<äT]‘·ø£åj·T |üPs¡«ø£düø£\eTH√ yê+∫Û‘·|òü\ dæ<äΔ´s¡ú+ j·T<∏ë$T[‘√|ü#ê¬s’'
(|ü⁄s¡Twü dü÷ø±Ô~eT+Á‘Ó’') ldü‘·´ <ä‘·Ôdü´ kÕ+>∑dü´ dü|ü]yês¡dü´ |üPC≤q+
ø£]ùw´ˆˆ nì dü+ø£\ŒeTT #˚j·Te˝…qT.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 314
‘·Á‘Í<Í ì]«|òüTï‘ê dæ<äΔ´s¡ú+ >∑D|ü‹ |üP»q+ ø£\XÊ<ë´sê <Ûäq+. X¯Øs¡
X¯ó<äΔ´s¡ú+ wü&É+>∑Hê´kÕ+X¯Ã ø£]ùw´ˆˆ nì dü+ø£*Œ+∫ |üPC≤|”sƒ¡eT+<äT
>∑D|ü‹|üP» eTTqï>∑Tq$ #˚jT· e˝…qT. (‘·sT¡ yê‘· Ä~‘ê´~ qeÁ>∑V≤ü eTT\qT
˝Àø£bÕ\≈£î\qT |üPõ+#·e˝…qT).
‘·s¡Tyê‘· (‘·÷s¡TŒq) |”sƒ¡ÁbÕ>±Δ«πs z+ \ø°åàHêsêj·TD≤uÛ≤´+qeT'
(<äøÏåDeTTq+<äT) <äøÏåDÒ z+ bÕs¡«r |üs¡y˚TX¯«sêuÛ≤´+qeT' (|ü•ÃeTeTTq)
|ü • Ãy˚ T z+ s¡ r ø£ + <ä s êŒ uÛ ≤ ´+qeT' (ñ‘· Ô s ¡ e TTq) ñ‘· Ô π s z+
uÛÑ÷esêVü‰uÛ≤´+qeT' (eT<Ûä´) eT<Û˚´ z+ qyÓ÷uÛÑ>∑e‘˚ <ä‘êÔÁ‘˚j·÷j·T nì
dü ‘ · ´ <ä ‘ · Ô < ˚ e ⁄ì j· T +Á‘· e TTq+<ä T >±ì, $Á>∑ V ü ≤ eTTq+<ä T >±ì,
>∑Ts¡TbÕ<äTø£\j·T+<äT ø±ì, XÊ*Á>±eTeTT eTTqï>∑T yê{Ï j·T+<äT>±ì
ÄyêVü≤qeTT #˚j·Te˝…qT. ‘·s¡Tyê‘· |üP» Ç≥T¢ »]|æ+#·e˝…qT.
l<ä‘·Ô+ UÒ#·ØeTTÁ<ëeTT~‘·+ jÓ÷–dü<äTZs¡T+ ˆ dæ<ëΔ düedüú+, <Ûë´j˚T
;Ûes¡Á|ü<äø£s¡+ Vü≤]yéT Ç‹ <Ûë´q+ ˆˆ
ªªz+ düVü≤Ádüosê¸....ˆˆ <ä‘êÔÁ‘˚j·÷Vü≤e«j·÷eT´Á‘· |ü]yê¬s’' düVü‰s¡ÃH˚ˆ
ÁX¯<ë›uÛÑ¬ø’´X¯«sê>∑#·Ã¤ <Ûë´‘·<Ûëe÷ï+»kÕ $uÛÀ' Ç‘êýêVü≤q+ ˆˆ
z+ |ü⁄s¡Tùwy˚<ä>¥+....ˆˆ kÂes¡í+ s¡‘·ï»&ç‘·+ ø£*Œ‘·+ <˚$‘êeTj·T+
s¡eT´+ dæ+Vü‰düq+ <ä‘·Ô ‘·Á‘√|ü$X¯ j·T+Á‹‘˚ Ç‘ê´düq+ ˆˆ
z+ @‘êyêedü´....ˆˆ bÕ<ä´+ #·+<äq ø£s¡÷Œs¡ düTs¡_Û kÕ«<äT yê]‘˚ ˆ
>∑èVü‰D ø£*Œ‘·+ ‘˚q <ä‘êÔ+Á|ò”T øå±\j·÷$T‘˚ ˆˆÇ‹ bÕ<ä´+ˆˆ
z+ Á‹bÕ<ä÷s¡«Δ ....ˆ >∑+<Ûëã® ‘·T\d”_\« X¯MT|üÁ‘êø£‘å ê ì«‘·+ kÕ+ãs¡´È +
dü«s¡íbÕÁ‘˚Dø£*Œ‘·+ <ä‘·Ô>∑èVü≤´‘ê+ ˆˆÇ‘·´s¡È´+ˆˆ
z+ ‘·kÕà~«sê&ÉC≤j·T‘·....ˆˆ düTkÕ«<ë«#·eT˙j·÷+ãT ôV’≤eTbÕÁ‘˚D
ø£*Œ‘·+ ˆ ‘·TuÛÑ´ e÷#·eT´‘ê+ <ä‘·Ô eT<ÛäT|üs¡ÿ+ >∑èVü‰D #· Ç‘ê´#·eT˙j·T+
eT<ÛäT|üs¡ÿ+#· düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ
z+ j·T‘·TŒπsùwD.....ˆˆ Œe#·Hê~düT<äTs¡ZuÛÑ‘ê ÁX¯ó‘˚ÁdüÔ´~Û|ü‘˚ ‘· ÇVü≤ ÁX¯ó
‹$ÁX¯ó‘˚ |üs¡eTuÛÑøÏÔ düTo‘·\ dü»®\+ e|ü⁄wæ dæø£Ô eT<Ûë|ü⁄¢‘· j˚TdüÔ«\+ ˆ
Ç‹kÕïq+ˆ
z+ ÄbÕ´j·T......ø±eT<Ûq˚ T...Ç‹|üjT· 'kÕïq+ |ü⁄s¡Twüd÷ü ø£eÔ TT, s¡TÁ<äeTT,
|üee÷q ldü÷ø£ÔeTT\T eTTqï>∑Tyê{Ï#˚ q_Ûùwø£eTT #˚j·Te˝…qT. kÕïqeTT
‘·s¡Tyê‘· <˚e⁄ì |”sƒ¡eTTqqT+#·e˝…qT.
l dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· |üPC≤ $<ÛëqeTT 315
‘· + j· T »„ + ....uÛ Ñ ø ±Ô ´ ~>∑ + ãsê#ê+‘· » ˝Ò < ä + <ä ‘ · Ô ø£ * Œ‘· +
ø±cÕj·T|ü$<Ûëq+ ‘·<é >∑èVü≤D…ÆDÒj·T #·s¡à#·ˆ Ç‹ÁedüÔ+ˆˆ
z+ ‘·kÕà<ä´...dü+uÛèÑ ‘·+....ˆˆHêHêdü÷Á‘ê<Ûˆä s¬ ‘’ ‘˚ ˚ ÁãVü≤àdü÷Á‘˚ Á|üø*£ Œ‘˚
>∑èVü‰D <Ó’e‘·eTj˚T l<ä‘·Ô qe‘·+‘·Tπøˆˆ Ç‹j·TCÀ„|üM‘·+ˆˆ
z+ ‘·kÕà....sTT.....ˆˆ uÛÑ÷‹eTè‘ê‡ïdüTø£ dü÷Ô] πøX¯sêì«‘· #·+<äq+
s¡‘êïø£å‘ê' ø£*Œ‘êkÕÔ«eT\+ ≈£îπs«<∏ä <ä‘·Ô‘Ó’' Ç‹ #·+<äq+ nø£å‘ê+X¯Ãˆˆ
z+ Vü ≤ ]Á<ë...Vü ≤ ]Á<ës¡ + õ‘· . ...ˆˆ Ç‹Vü ≤ ]Á<ë+ˆ ≈£ î +≈£ î eT+
ø±eT<ä+...Ç‹≈£î+≈£îeT+ HêHê|ü]eTfi¯Á<äyê´DÏ#·
z+ ‘·kÕà<äXÊ«...ˆˆ dü#·Ã¤MT _\« ‘·T\d”eÁ‘Ó’ ˆˆ kÂ>∑+~Û¬ø’' düTyÓTÆ eTqkÕ
ø£*Œ‘Ó’ sêïHê$<ÛÓ’ s¡Δ‘êÔs¡Ã j·÷eT´Vü≤yéT Ç‹|ü⁄cÕŒDÏ ˆˆ ‘·s¡Tyê‘· nc˛º‘·Ôs¡
X¯‘·HêeTeTT\‘√ |üP\T, ‘·T\dæ e÷πs&ÉT|üÁ‹, »$Tà|üÁ‹ eTTqï>∑T yê{Ï#˚
q]Ã+#·e#·TÃqT. Bì ‘·s¡Tyê‘· Äes¡D |üP» #˚j·Te˝…qT.
Ä<ä´...‹<∏Í ldü‘·´<ä‘·Ô Áe‘ê+>∑‘˚«q Äes¡D <˚e‘ê |üP»q+ ø£]ùw´ˆˆ
nì dü+ø£*Œ+∫ Äj·÷<˚e‘·\qT |üPõ+|üe˝…qT.
z+ oøå±jÓÆTqeT' z+ ø£˝≤Œj·TqeT' z+ yê´ø£s¡D≤j·TqeT' z+
ìs¡Tø±Ôj·TqeT' z+ CÀ´‹cÕj·T qeT' z+ #Û·+<äùd qeT' z+ eVü≤ïj˚T
qeT' z+ áXÊj·T qeT' z+ s¡ø£åùd qeT' z+ yêj·Ty˚ qeT'
XÀ¢ˆˆ` <äj·÷uÒΔ Á‘êVæ≤dü+kÕs¡ düsêŒHêà+ X¯s¡D≤>∑‘·+ˆ
uÛÑø±Ô´ düeTs¡Œj˚T ‘·TuÛÑ´+ Á|ü<∏äe÷es¡D≤s¡ÃqyéT ˆˆ
nì Á|ü‹|üsê´j·TeTT nø£å‘·\T ˙fi¯ófl $&ÉTee\qT.
2e Äes¡D : z+ ãTTπ>«<ëj·T qeT' z+ j·TEπs«<ëj·T qeT', z+
kÕeTy˚<ëj·T qeT', z+ n<∏äs¡«D≤j·T qeT', z+ Ç‹Vü‰dü |ü⁄sêDÒuÛÀ´
qeT' z+ MTe÷+kÕjÓÆT qeT', z+ Hê´j·÷j·T qeT'ˆˆ
XÀ¢ˆˆ <äj·÷uÛÒΔ....~«rj·÷es¡D≤s¡Ãq+ ˆˆ...ˆˆ
3e Äes¡D : z+ düs¡dü«‘Ó’´qeT' z+ >∑D|ü‘·j˚T qeT', z+ X¯óø±j·T
qeT' z+ düTeT+‘·y˚ qeT' z+ C…’$Tqj˚T qeT' z+ yÓ’X¯+bÕj·THêj·T
qeT', z+ ô|’˝≤j·T qeT', z+ >√_Û˝≤j·T qeT'ˆˆ
XÀ¢ˆˆ <äj·÷uÒΔ....‘·“rj·÷es¡D≤s¡Ãq+ ˆ...ˆ
4e Äes¡D : z+ ø£X¯´bÕj·T qeT', z+ ÄÁ‘·j˚T qeT', z+
uÛÑs¡<ë«C≤j·TqeT', z+ $XÊ«$TÁ‘êj·T qeT', z+ >ö‘·e÷j·TqeT', z+
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 316
»eT<ä>∑ïj˚T qeT', z+ e•cÕ˜j·T qeT', z+ yê´kÕj·T qeT'
XÀ¢ˆˆ <äj·÷uÒΔ....#·‘·Tsêúes¡D≤s¡Ãq+ ˆ...ˆ
5e Äes¡D : z+ ÄDÏe÷jÓÆT qeT' z+ eTVæ≤e÷jÓÆT qeT', z+
>∑]e÷jÓTÆ qeT', z+ \|òTæ e÷jÓTÆ qeT', z+ ÁbÕô|´’ qeT', z+ ÁbÕø±e÷´j·T
qeT', z+ áX¯‘ê«j·T qeT', z+ e•‘ê«j·T qeT'.
XÀ¢ˆˆ <äj·÷uÒΔ....|ü+#·e÷es¡ s¡Ãq+ ˆ...ˆ
6e Äes¡D : z+ q+<äHê<∏ëj·T qeT', z+ eT‘˚‡´+ Á<ëj·T qeT',
z+ <ä˝Ò+Á<ëj·T qeT', z+ >√s¡øå±j·T qeT', z+ >∑DÒX¯«sêj·T qeT', z+
Hê>±s¡T®Hêj·T qeT'.
y˚T|òüTHê<ëj·T qeT', z+ uÛÑT»+>±j·T qeT', z+ ≈£îs¡THêj·Tø±j·T
qeT', z+ uÛ…’s¡yêj·T qeT'
XÀ¢ˆˆ <äj·÷uÒΔ....wüwü˜e÷es¡D≤s¡Ãq+ ˆ...ˆ
7e Äes¡D : z+ Ç+Á<ëj·T qeT', z+ Ä>∑ïj˚T qeT', z+ j·Te÷j·T
qeT', z+ ìs¡è‘·j˚T qeT', z+ es¡TD≤j·T qeT', z+ yêj·TH˚ qeT',
z+ ≈£îuÒsêj·T qeT', z+ áXÊj·T qeT'.
XÀ¢ˆˆ <äj·÷uÒΔ....dü|üÔe÷ es¡D≤s¡Ãq+ ˆ....ˆ
nH˚q Äes¡D <˚e‘ê|üP»H˚q....l<ä‘·ÔdüT‡Á|”D≤‘·T.
z+ j·T‘·TŒs¡Twü+....˝≤øå±dæ‘êÁuÛÑ lyêdülK+&Ü>∑sT¡ >∑T>∑T˝Z '’… ˆ j·TTø√Ô...–ï
jÓ ÷ õ‘√ <Û ä ÷ b˛ Vü ≤ è<ë d” « ≈£ î s¡ T <ä ‘ · Ô ‘ · + Ç‹<Û ä ÷ |ü + z+
Áu≤Vü≤àD√...dü´....dü«s¡íbÕÁ‘˚ >√|òüTè‘êø£Ôe]Ô Á|ü»«*‘·+ Vü≤è<ë B|ü+ <ä‘·Ô
düø£s¡÷Œs¡+ >∑èVü‰D dü«Á|üø±X¯ø£. Ç‹B|ü+, z+ #·+Á<äe÷...düwüÁ&Édü+
wü&ç«<Ûëqï+ HÓ’y˚<ä´+ >∑e´dü+j·TT‘·+. ø£*Œ‘·+ ôV’≤eTbÕÁ‘˚ ‘˚uÛÑT+ø£å«
<ä ‘ êÔ + ã«<ä ' |æ ã . Ç‹HÓ ’ y ˚ < ä ´ +. ÁrX¯ ‘ ˚ < ä ´ |ü s ¡ u Û Ñ ø Ï Ô M{Ï ø ±ˆ
|ü+#·yÓTÆø£|ü⁄s¡TcÕs¡úkÕ~Ûø±ˆ ì]«ø£\Œø£ düe÷~Û‘·' |ü⁄sês¡+õø±düTÔ
uÛÑeuÛÑ+õø±esê ˆ Ç‹‘ê+ã÷\+. Vü≤]D´>∑πs“¤‹ <äøÏåD≤+, Ç<ä+|òü\$T‹
|òü˝≤ì. z+ Á•j˚TC≤‘·' ø£s¡÷ŒπsD eTH√Vü≤πs....Ç‹ ˙sê»q+. z+
HêuÛ≤´...dü«Á|üø±X¯' Á|üø±XÊ‘êà |üs¡e÷‘êà esê‘·Œs¡' Ç‹ Á|ü<äøÏåD≤'.
z+ dübÕÔkÕ´....qyÓ÷>∑Ts¡TuÛÀ´ >∑Ts¡TbÕ<äTø±uÛÀ´ qeT' eπsuÛÑ´'
|üsb¡ Õ<äTø±uÛ´Ñ 'ˆ Ä#ês¡´dæ<XΔ˚ «¯ s¡bÕ<äTø±uÛÀ´ qyÓ÷....düTÔ \ø°àå |ü‹ bÕ<äTø±uÛ´Ñ 'ˆˆ
Ç‹ qeTkÕÿsêHé.
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä 317
z+ j·TCÒ„q....sêC≤~ÛsêC≤j·T ....z+ ~>∑+ãsêj·T $<äàùV≤,
ne<Ûä÷‘êj·T BÛeTVæ≤ ˆ ‘·H√ï <ä‘·Ô' Á|ü#√<äj·÷‘Y eT+Á‘·e ìïVæ≤‘√eT÷]Δï
<ä‘·Ô‘˚ ≈£îdüTe÷+»*' ø£\Œ´+‘˚ eTqkÕ^‘·yê<ä´qè‘√´|ü#ês¡ø±'ˆˆ
Ç‹ eT+Á‘·|ü⁄cÕŒ+»*+ sêCÀ|ü#êsê+X¯Ã düeTs¡Œj·÷$T.
n<∏äÁbÕs¡úHê
‘·«Á‘˚ŒeTuÛÑÁ¬ø’Ôe dü<ëéT<ë‘êà
~Ûj·÷~Ûj·T+<äèwæºeT|”X¯ <äècÕº´
n+¬>’' dü<ë+>±ì <äè&ÛÉ+ <äj·÷uÒΔ
Vü≤πsìã|òüTï+‹«‹ y˚T..dæÔ j·÷#ê„
ndüø£è<ä_ÛVæ≤‘ê ‘˚ H˚ø£»Hêà|üÔ|ü⁄D…Æ'
Á|üD‹$‘·‹ πscÕ...<Ó’«‘· X‚cÕ$X‚cÕ
‘·«sTT $ìVæ≤‘·y˚T‘·H˚à...<ä´ düs¡«+dü«ø°j·T+
Á‘·´~Û|ü »j·T‘·T |üPC≤ ‘·«<ä´XÀ e÷*˙j·T+
eT+Á‘·V”≤q+....ˆˆ
j·Tdü´düàè‘ê....Ç‹ ÁbÕs¡úHê nH˚ø£ j·T~∏ø£Ô |üP»H˚q ldü‘·´<äÔ' kÕ+>∑'
dü|ü]yês¡' Á|”j·T‘êyéT Ç‹ |üPC≤$~Û'ˆˆ
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä
z+ l >∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT' l <ä‘·Ô »+
B|ü≈î£ &ÉqT uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ y˚<säÛ T¡ à&ÉqT >∑Ts¡Te⁄qT ùd$+∫ yê] nqTÁ>∑V≤ü eTTq≈£î
bÕÁ‘·T&Ó’ Ç≥T¢ yê]ì Á|ü•ï+#·T#·THêï&ÉT.
dæ<äTΔ\#˚‘· qT‹+|üã&ÉT <ä‘êÔÁ‘˚j·T #·]Á‘·eTT yê] eTVü‰‘·àéTT
düs√«‘·eÔ TeTì ô|<ä\› T #Óô|Œ<äsT¡ . ‘·eTs¡T <äjT· j·TT+∫ yê] eTVü‰‘·àéTTqT
ôd\$+&ÉT nì ÁbÕ]ú+|ü y˚<<ä säÛ T¡ à&ÉT B|ü≈î£ ì‘√ ì≥T¢ #Ó|Œü <=&É>¬ qT. B|üø±"
˙≈£î <ä‘êÔÁ‘˚j·T e÷Vü‰‘·àéTTqT $q dü+ø£\ŒyÓTÆq~ dü+‘√wüeTT
˙e⁄<ÛäqT´&Ée⁄. ˙≈£î dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘·eTT qT|ü<˚•+#·T#·THêïqT. <ëì
Hê#·]+#·T≥#˚ düs¡«eTT ‘·‘êÿ\eTTq dæ~Δ+#·TqT.
|üPs¡«eTT ø£*j·TT ÁbÕs¡+uÛÑeTTq HÓ’$TXÊs¡DéTTq XÖqø±<äT\T
düÁ‘·j·÷>∑yÓTTqs¡TÃ#·T+&É dü÷‘·T\yês¡#·Ã≥≈£î e∫Ã]. ãTTwüß\T dü÷‘·Tì
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 318
dü‘·ÿ]+∫ kÕ«>∑‘· yÓTTq]Ã yê] ì≥T¢ Á|ü•ï+#·T#·THêïs¡T.
eTVü≤s¡T¸˝≤sê : MTs¡+<äsT¡ uÛ≈Ñ î£ \Ô >∑T≥#˚ <ä‘Ô· eTVü‰‘·àéTT H˚qT $ìq+‘·
#Óô|Œ<ä $qT&ÉT. Á‹ñ>∑D≤ r‘·T&ÉT>±q ªªnÁ‹μμ j·Tì kÕs¡úø£HêeT<Û˚j·TT&Ó’
ÁãVü≤à e÷qdü |ü⁄Á‘·T&Ó’q nÁ‹uÛ≤sê´ düy˚T‘·T&Ó’ ‘·|üe÷#·]+#·T ì$T‘·ÔeTT
ªªãTTø£åμμ eTqT ≈£î˝≤Á~øÏ yÓfiËflqT. q÷s¡T dü+ˆˆ\T uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ düeTT&É>∑T
dü+‘êqeTT qù|øÏå+∫ Á‹>∑TD≤‘·àø£yÓTÆq e÷j·÷X¯ã\ÁãVü≤àeTT qT<˚Δ•+∫
n#·Ã≥ õ‘˚+Á~j·TT&Ó’ yêj·TTuÛÑø£åD yÓTTqs¡TÃ#·T, ‘·|üe÷#·]+#ÓqT.
nÁ‹‘·|üeTTq≈£î |òü\yÓTTdü+>∑>∑\+<äT\≈£î ÁãVü≤à $wüßí eTùV≤X¯«s¡T\T
n‘·ìe<ä›≈£î e∫Ã es¡eT&ÉT>∑TeTì]. nÁ‹, H˚qT <Ûë´ì+∫q <˚e⁄&ÉT MT˝À
me«s√ #Ó|ü eTìq e÷≈£î eTT>∑TsZ ≈¡ î£ Äø±s¡eTT\T e÷Á‘·yT˚ y˚sT¡ >±ì dü«s¡÷|ü
yÓTTø£ÿfÒ. ˙e⁄ e÷e+{Ï≈£îe÷s¡T&ÉT ø±e\j·TTqì ‘·|üe÷#·]+∫‹$. >±q
y˚TeTT eTeTTà\H˚ ˙≈£î <ä‘·ÔeTT#˚dæ‹ eTì yês¡+‘·]Ω‘·T˝…’] n|ü&ÉT yê]
jÓT<äT≥ #·‘·Ts¡T“¤E&Ó’ <ä‘·Ô<˚e⁄&Ü$s¡“¤$+#ÓqT. ‘êqT Ä|üÔø±eTT&Ó’qqT
uÛÑøÏÔ|üsêBÛq‘·qT. Á|üø£{Ï+#·T≥≈£î >±qT Ç≥T¢ nÁ‹nqdü÷j·T\≈£î |ü⁄Á‘·T&Ó’
yês¡\ dü+‘√wü|üs¡#·T#·T+&ÓqT.
Ç≥T¢+&É ˇø£ Áu≤Vü≤àDT&ÉT nìï XÊÁdüÔeTT\T #·~$qqT eTqXÊÙ+‹
≈£î<äsq¡ +<äTq eTqXÊÙ+‹ qT<˚•› +∫ <ä‘<Ô· e˚ ⁄ì Äsê~Û+#·T#·T+&É H=ø£øH£ ê&ÉT
<ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yês¡T Ä Áu≤Vü≤àDTì jÓT<äT≥ Á|ü‘´· ø£yå TÓ Æ ˙e⁄ $#ês¡eTT>∑qT+&É
ø±s¡Dy˚TeTì n&ç–]. n|ü&Ü Áu≤Vü≤àDT&ÉT kÕ«MT #·~$qø=~›j·TT
dü+X¯j·TeTT\T ô|s¡T>∑T#·Tqï$. @$ #˚j·Te\j·TTH√ ‘√#·≈£îqï<äHÓqT.
n|ü  &É ‘ · ì ‘√ <ä ‘ êÔ Á ‘˚ j · T T\ yê]≥¢ q T#· T Hêïs¡ T . dü « <Û ä s ¡ à eTTqT
áX¯«sêsê<Ûqä eTqT ãT~Δ‘√ Hê#·]+#·e˝…qT. áX¯«sêqTÁ>∑V≤ü eTT#˚ áX¯«s¡T&˚
>∑Ts¡T s¡÷|üeTTq sê>∑\&ÉT. >∑Ts¡Tùdee\q Á|ü‹ã+<Ûäø£ bÕ|üø£åj·TeTT
<äTwüºyêdüHê‹s¡kÕÿs¡eTT ‘·<ëΔ«sê C≤„qeTT ø£\T>∑>∑\<äT. nìï eT‘·eTT\T
nìï XÊÁdüÔeTT\T dü‘·´dü«s¡÷|ü⁄&ÉHÓ’ dü‘·´Áe‘·T&ÉHÓ’, dü‘·éTTq≈£î dü‘·ýÓTÆq
qH˚ï Á|ü‹bÕ~+#·T#·Tqï$. qqTï <Ûë´ì+∫ ø£è‘ês¡Tú&Ée⁄ ø£eTàì#Ó|æŒ
<ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yê]≥T¢ ‹]^ Ä Áu≤Vü≤àDTì‘√ #Ó|ü#·THêïs¡T. <˚e‘·\+<äs¡T
Hê dü∫Ã<ëq+<ë+X¯eTT‘√ ≈£L&çqyêπs Hê yê] uÛÑ≈£îÔ\≈£î kÕ«~Ûø±sêqT
s¡÷|üeTT>∑ |ò\ü eTT\ H=dü+>¬ <äsT¡ . ø±ì ìs¡TDZ √bÕdüq e\q eTH√e÷*qéTT
q•+#·TqT. n|ü&ÉT yê&ÉT Hê Á|ükÕ<äeTTq≈£î bÕÁ‘·T&É>∑TqT. Hê
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä 319
j·TqTÁ>∑Vü≤eTT#˚ n‘·ì nC≤„qeTTqT q•+#·TqT. n|ü&ÉT n‘·ìøÏ eTTøÏÔ
\_Û+#·TqT. ø±q düs«¡ <Ûsä à¡ eTT\ $&ÉHê&ç qqTï uÛõÑ +#·TeTT. qqTïdüsê«‘·àHê
X¯s¡DT bı+~‹y˚ì XÊX¯«‘·yÓTÆq XÊ+‹ H=+<ä>∑\e⁄. qHêïs¡~Û+|ü⁄eTT. ˙≈£î
πøåeTeT>∑T>±ø£ j·Tì #Ó|æŒ <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\yês¡+‘·sêΔq yÓTT+~].
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT
dü ÷ ‘· T \yês¡ T Ç≥T¢ eTVü ≤ s¡ T ¸‘√ #Ó | ü  #· T Hêïs¡ T . e÷qe⁄&É T
‘·]+#·e\j·TTqqï j·÷eJ®eeTT y˚<ë+‘· $#ês¡eTT, >∑Ts¡Tùde, $&ÉTesê<äT.
C≤„qdæ~Δ <˚e‘êsê<ÛäqeTT ø=s¡≈£î eTT+<äT>∑qT C≤„qdæ~ΔjÓÆTq ‘·<äT|ü]>∑÷&É
ø£è‘·|òüTï‘·«eTT sê≈£î+&ÉT≥¬ø’ y˚<ë+‘· XÊÁdüÔ $#ês¡eTT, >∑Ts¡TuÛÑøÏÔ,
áX¯«sêsê<ÛäqeTT Á|ü‹yês¡TqT ÄeX¯´ e÷#·]+|üe\j·TTqT.
Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT uÛÑøÏÔ‘√ dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘·eTT Á|ü‹ |üP]íeT dü+Áø±+‹,
>∑Ts¡Tyês¡eTT\+<ë#·]+#ÓqT. dübÕÔes¡DeTT\‘√ ≈£L&çq <ä‘·Ô<˚e⁄ì
ø£˝ÀŒø£$Ô ~Ûì |üPÇ+#ÓqT. >√<ÛTä eT|æ+&ç, HÓsTT´, |ü+#·<ës¡ ø°så e¡ TT, Á<ëø£|å +ü &ÉT¢
m\ø±ÿj·T\bı&ç Ç$ nìïj·TT ø£*|æ Á|ükÕ<äeTT>∑ HÓ’y˚<äéT]Œ+#ÓqT.
j·T<∏ëX¯øÔÏ Áu≤Vü≤àD düe÷sê<Ûqä >±$+#ÓqT. Ç≥T¢ #˚jT· T≥#˚ Hê Áu≤Vü≤àDT&ÉT
Áø£eTeTT>∑ C≤„ìjÓÆT |ü⁄qsêeè‹Ô s¡Væ≤‘·yÓTÆq ¬ø’e\éTT H=+<ÓqT.
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘·ø£<∏ä ¬s+&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT
ãTTwüß\T dü÷‘·Tì >∑÷]Ã dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘· eTVü‰‘·àéTT #Ó|üŒe\dæq<äì
ÁbÕ]ú+#· dü÷‘·T&ç≥T¢ #Ó|ü #·THêï&ÉT. |üPs¡«eTT #·+Á<äe+X¯eTTq Äj·TTsêE
nqT ˇø£ ø£åÁ‹j·TT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·ìøÏ dü+‘êqeTT ˝Òq+<äTq ‘·|æ+#·T#·T
‘·q>∑Ts¡Te>∑T XÖq≈£îì |ü⁄Á‘ê]újÓÆT X¯s¡DTbı+<ÓqT.
XÖq≈£î&ÉT Äj·TTsêE‘√ ˙e⁄ dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘·eTTqT Ä<ä]+#·TeTT. ˙≈£î
dü+‘êqeTT ø£\T>∑>∑\<ÓHÓqT. ÄsêE nfÒ¢ XÊÁk˛Ôø£Ô $~Ûì dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘·
e÷#·]+#ÓqT. n|ü&ÉT Áe‘·eTT#˚ dü+‘·Twüßº&Ó’ <ä‘·Ô<˚e⁄&ÉT n‘·ì uÛ≤s¡´
dü«|üïeT+<äT eTT‘·éTT\‘√ ø£\dæq ø°så e¡ TTH=ø£ X¯+KeTT‘√ HêyÓT X¯Øs¡eTTq
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 320
#·˝…¢qT. Ä dü+>∑‹ ÄyÓT ‘Ó\¢yês¡T≥ ‘√&ÉH˚ uÛÑs¡Ô‘√ #Óô|ŒqT. sêE Ä
dü«|üïeTTqT >∑÷]Ã XÖq≈£îì Á|ü•ï+#· XÖq≈£î&ÉT <ä‘·Ô<˚e⁄&˚ n{§¢q¬sÃqT.
MT≈£î oÁ|òüTø±\eTTqH˚ <ä‘·ÔuÛÑ≈£îÔ&Ó’ k˛eTe+X¯eTTq≈£î ø°]Ô ‘˚>∑\ |ü⁄Á‘·T&ÉT
|ü⁄≥º>∑\&Éì #Óô|ŒqT. ø=\~ ø±\eTTqπø sêE uÛ≤s¡´ >∑s¡“¤e‹njÓT´qT. á
$wüj·TeTT ‘Ó*dæ dü«s√Z<ë´qeTT˝À #ês¡DT\T Äj·TTsêE uÛ≤s¡´>∑s¡“¤e‹
njÓT´qT. yê] |ü⁄Á‘·Tì#˚‹˝À VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT Vü≤‘·eTT ø±>∑\&Éì
#Ó|ü ø=qT#·T+&É #Ó*ø£‘\ÔÓ ‘√ eq$Vü‰s¡ yÓTTqs¡TÃ#·Tqï VüQ+&ÜdüTs¡Tì≈£îe÷¬sÔ
Ä e÷≥ $ì VüQ+&ÜdüTs¡Tìø± eè‘êÔ+‘·eTT #Óô|ŒqT.
VüQ+&ÜdüTs¡T&É~$ì ÄyÓT>∑s“¡ e¤ TT b˛>=≥º Á|üjT· ‹ï+#ÓqT. >±ì nj·T´~
<ä‘·Ô s¡øÏå‘·eT>∑T≥#˚ q‘·ì Á|üj·T‘·ïeTT $|òü\eTjÓT´qT.
qee÷dü e TT\T ì+&É Äj· T TsêE uÛ ≤ s¡ ´ jÓ Æ T q Ç+<ä T eT‹ X¯ ó
uÛÑeTTVü≤hs¡ÔeTTq H=ø£ u≤\Tì ø£HÓqT. n|ü&ÉT VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT yÓ÷Væ≤˙
$<ä´‘√ q+<äs¡ eX¯|sü #¡ T· ø=ì Á|ükÕ«|æ˙ $<ä´‘√ q+<äs¡ ìÁ<äb˛e⁄q{§¢q]Ã
ˇø£ |ü]#ê]ø£ s¡÷|üeTTq |ü⁄]{Ï+≥ Á|üy˚•+∫ u≤\Tì n|üVü≤]+∫
ø±+#·qeTqT ‘·q |ü≥Dº y˚T– ‘·q uÛ≤s¡´‘√ á u≤\Tì e\q Hê≈£î eTs¡DeTT
sê>∑\<äì <˚e‘·\qTø=qT#·THêïs¡T. ø±e⁄q ˙ u≤\Tì eTTø£ÿ\T>± ø√dæ
Hê≈£î |ò\ü Vü‰s¡eTT>∑ #˚sTT+#·TeTì ÄC≤„|+æ #ÓqT. sêDÏ e+≥yêìøÏ Ä u≤\Tì
n|üŒ–+∫ uÛÑs¡Ô #Ó|æŒq dü+>∑‹ #Ó|æŒ ø±sê´+‘·sêdüøÏÔ ø£\<äjÓT´qT.
e+≥yê&ÉT, <ëdæj·TT Ä u≤\Tìe+≥ Ç+≥ ã\¢MT<ä ñ+∫ ø£‹Ô‘√
‘Ó>y∑ j˚ T· uÀ>± ø£‹Ô $]π>H˚>±ì <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yês¡T u≤\TìMT<ä ‘·q düT<äsÙ¡ q
#·Áø£eTTqT Á‹|ü#·T+&ÉT≥#˚ u≤\T&ÉT qe⁄«#·TH˚ ñ+&ÓqT.
n~#·÷∫ yês¡T <äjT· >∑\yê¬s’ Ä u≤\T&ÉT <Óe’ eTTH˚ s¡ø+åÏ |üã&çjT· THêï&Éì
Á>∑V≤æ +∫ u≤\Tì <ä÷s¡eTT>∑ ìs¡H® ês¡DéTTqqT+#· |ü+|æ @~jÓ÷ e÷+düeTT
|üø£«eTT#˚dæ VüQ+&ÜdüTs¡Tq≈£î MT ÄC≤„ Á|üø±s¡y˚T #˚dæ‹eTì #Ó|æŒ].
VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT dü+‘·dæ+#ÓqT. e+{Ï+{Ï |ü]#ê]ø£, Ä u≤\Tì j·T+<äT
<äj·T>∑\<Ó’ e•wü˜eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ ÄÁX¯eT düMT|üeTTq ˇø£ bı<ä#ê≥Tq Ä
u≤\Tì |ü&yÉ d˚ bæ ˛jÓTqT. e•wüß\˜ yês¡T ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTq ‘·q ø±\ø£è‘·éTT\
rs¡TÃø=qT≥≈£î n<˚ e÷s¡ZeTTq b˛e⁄#·T Ä u≤\Tì n#·Ã≥ #·÷∫ $dæà‘·T&Ó’
jÓ÷>∑<äèwæº‘√ Ä u≤\Tì eè‘êÔ+‘·eTT ‘Ó*dæø=ì n#·{Ï eTVü≤s¡T¸\ |æ*∫
yê]‘√ ì≥T¢ #Óô|ŒqT. á u≤\T&ÉT k˛eTe+X¯eTTq≈£î sêC…q’ Äj·TTsêEq≈£î
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä 321
<ä‘êÔÁ‘˚j·TTì Á|ükÕ<äeTT#˚ ø£*–q |ü⁄Á‘·T&ÉT. VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT á u≤\Tì
e\q ‘·q≈£î eTs¡DeTT dü+ÁbÕ|üÔeT>∑Tqì $ì á u≤\Tì #·+|ü
Á|üj·T‹ï+#ÓqT>±ì <ä‘êÔÁ‘˚j·T ø£è|ü#˚ s¡øÏå+|üã&ç Ç#·≥≈£î ‘˚ã&ÓqT nì
#Ó|æŒ ‘·q #˚‘·T\‘√ Ä u≤\Tì m‘·TÔø=ì ‘·q ÄÁX¯eTeTT düMT|æ+∫ ‘·q
uÛ≤s¡´jÓÆTq ns¡T+<ä‹øÏ Ä u≤\Tì ˇ|üŒ–+#ÓqT. <˚e‘·\T |ü⁄wüŒes¡¸eTT
≈£ î ]|æ + ∫]. >∑ + <Û ä s ¡ T «\T >±qeTT #˚ d æ ] . ãTTwü ß \T á u≤\T&É T
BsêÈj·TTwüà+‘·T&É>∑T>±ø£ j·Tì Äos¡«~+∫]. e•wüß˜&ÉT Ä u≤\Tq≈£î
qVüQwüß&Éì HêeT$T&ÓqT. ns¡T+<Ûä‹ Ä u≤\Tì Ws¡dü |ü⁄Á‘·Tìe˝… Áù|eT‘√
b˛wæ+#·T#·T+&ÓqT. e<äø=+&Ée dü+e‘·‡s¡eTTq e•wüß˜&ÉT Ä u≤\q≈£î ñ
|üqj·Tq yÓTTq]Ã y˚y˚<ë+>∑eTT\+<äT bÕs¡+>∑‘·Tì>∑ #˚ôdqT. Ç+‘˚>±ø£
<Ûqä Tπs«<äeTT, C≤qXÊÁdüeÔ TT, sê»˙‹ Ç$ nìïj·TT uÀ~Û+#ÓqT. qVüQwüß&ÉT
$qj·T$<Û˚j·T‘·\T ø£\yê&Ó’ eTH√yêø±ÿj·TeTT\‘√ yê]H˚ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T>±
uÛ≤$+#·T#·T+&ÓqT. Ç≥T¢ qVüQwüß&ÉT e•wüß˜\ yê] ÄÁX¯eTeTTq
düø£\$<ë´bÕs¡+>∑‘·T&ÉjÓT´qT.
dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘· ø£<∏äj·T+<äT eT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
Hê\Ze n<Ûë´j·TeTT
dü÷‘·T\yê]≥T¢ #Ó|ü#·THêïs¡T. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT‘·q uÛÑ≈£îÔ\qT ø£wüºø±\eTTq
‘·|üŒø£s¡øÏå+∫ ø±bÕ&ÉTqT. qVüQwüß&ÉT á $<ÛäeTTq e•wüßºì ÄÁX¯eTeTTq
πøåeTeTT>∑ qT+&ÓqT.
ãTTwüß˝≤sê ! VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT u≤\Tì n|üVü≤]+∫ yÓ&É*q ø=\~
ø±\eTTq≈£î sêø£då Tü ì eT+Á‘·Á|ü<ëÛ qeTT ‘·–bZ ˛sTTq+<äTq n#·Ã{Ïyês¡+<äsT¡ qT
ìÁ<ä q T+&ç ˝Ò ∫ qyê]e˝… y˚ T \Tø=ì]. Ç+<ä T eT‹ ‘· q Á|ü ø £ ÿ ˝À
≈£îe÷s¡Tìø±qø£ $\|æ+#ÓqT. Äj·TTsêE≈£î Ä eè‘êÔ+‘·eTT ‘Ó*dæ
|ü⁄]{Ï+{ÏøÏ e∫Ã Ç≥T¢ $\|æ+|ükÕ¬>qT. Vü‰— <Óe’ e÷ <ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì Á|ükÕ<äeTT
e\q ø£*–q |ü⁄Á‘·s‘¡ ï· eTT @eTjÓT´qT <Ûsä à¡ eTTq≈£î ‘·|dü Tü ‡q≈£î— <ëqeTTq≈£î
|ò\ü y˚T˝Ò<ë ! Bqe‘·‡˝≤, eTeTTà\ s¡ø+åÏ ∫ ø±bÕ&ÉTeTT nì |ü] |ü] $<Ûeä TT\
$\|æ+#·T#·T+&É <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\yê] Áù|s¡D#˚ Hês¡<ä\T yês¡#·Ã{ÏøÏ e∫Ã
n‘·ìì z<ë]Ã Ç≥T¢ #Óô|ŒqT. ˙e⁄ <äT'œ+#·≈£îeTT. VüQ+&Ü düTs¡T&ÉT ˙
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 322
u≤\Tì ‘·q e÷j·÷X¯øÏÔ‘√ n|üVü≤]+∫ yÓfiËflqT. Ä u≤\Tì dü+Vü≤]+|ü
j·T‹ï+#ÓqT. ø±ì <Ó’ejÓ÷>∑eTTq n‘·ì Á|üj·T‘·ïeTT $|òü\eTjÓT´qT. ˙
≈£îe÷s¡T&ç|ü&ÉT ˇø£ eTTìes¡T´ì ÄÁX¯eTeTTq düTs¡øÏå‘·eTT>∑ qTHêï&ÉT.
ø=+‘· ø±\eTTq≈£î Ä sêø£då Tü ì dü+Vü≤]+∫ uÛ≤sê´düyT˚ ‘·T&Ó’ øπ eå TT>∑ sê>∑\&ÉT.
m+‘·e÷Á‘·eTT $#ê]+|ü≈î£ eTT nì #Ó|Œæ Hês¡<Tä &ÉT yÓ&˝É q… T. Ä <ä+‘·|‘ü T· \T
Hês¡<äTì yêø£éTT $ì <äT'KeTT $&ÉHê&ç <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\yê] |üP»qT uÛÑøÏÔ#˚
»s¡T|ü⁄#·T ø±\eTT >∑&ÉT|ü⁄#·T+&ç].
Ç≥T¢+&É ˇø£ ~qeTT e•wüß˜\yês¡T qVüQwüßì |æ*∫ ˙e⁄ Äj·Tsê»
|ü⁄Á‘·T&Ée⁄ VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT ˙e\q ‘·q≈£î eTs¡DeTT sê>∑\<äì ‘Ó*dæ ìqTï
|ü⁄{Ïº+≥qT+&ç n|üVü≤]+∫ ‘Ó#ÓÃqT. ø±ì <Ó’eø£è|ü#˚ ˙e⁄ Ä Ä|ü<äqT+&ç
s¡øÏå+|üã&ç e÷ÄÁX¯eTeTTq≈£î sê>∑*–‹$. ˙e⁄ ø£åÁ‹j·TT&Ée⁄ >±q
VüQ+&ÜdüT≈£îì‘√ j·TT<äyΔ TÓ Tq]Ã n‘·ììdü+Vü≤]+|ü⁄eTT. <ä‘êÔÁ‘˚jT· T&ÉT ìqTï
düs¡« $<ÛäeTT\ s¡øÏå+∫ ø±bÕ&É>∑\&ÉT nì #Óô|ŒqT. e•wüß˜ì yêø£éTT$ì
‘·qT ‘·*¢ >∑s¡“¤eTT Á|üy˚•+∫q~ yÓTT<ä\T s¡øÏå+∫ ø±bÕ&çq nÁ‹q+<äqT&Ó’q
<ä‘êÔÁ‘˚jT· Tì j·TT<äeΔ TTq ‘·q≈£î »j·TeTT dæ~+Δ #·Tø=s¡≈î£ eTqkÕsê ÁbÕ]ú+∫
j·TT<äeΔ TTq≈£î düqï<äT&Δ j
É TÓ ´qT. <˚e‘·\T |ü⁄wüŒes¡¸eTT ≈£î]|æ+∫]. eTVü≤s¡T¸\T
Äos¡«~+∫]. n<˚ düeTj·TeTTq≈£î <˚y˚+Á<äT&ÉT ‘·q s¡<∏äeTTqT e÷‘·*
nqTkÕs¡~∏ì∫Ã qVüQwüßì ì$TÔeTT |ü+ô|qT. <˚e‘·\+<äs¡T yê] yê]
Äj·TT<Ûeä TT\‘√ qVüQwüßìøÏ düV‰ü j·TT˝…’ @‘Ó+∫]. Ç≥T¢ >=|üŒ n≥ºV‰ü düeTT‘√
qVüQwüß&ÉT VüQ+&ÜdüTs¡Tì |ü≥Dº eTT eTT≥º&+ç #ÓqT. VüQ+&ÜdüTs¡T&ÉT <ä÷‘·\
<ë«sê Äj·TTsêE e÷s¡T&ÉT j·TT<äΔeTTq≈£î e#ÓÃqì $ì uÛÑj·Tø£+|æ‘·T&Ó’
‘·q uÛ≤s¡´‘√ ˙e⁄ H˚qT ‘Ó∫Ãq u≤\Tì #·+|æ‹yê ˝Ò<ë nì n&ç¬>qT.
y˚TeTT ÄHê&˚ Ä u≤\Tì #·+|æ MT≈£î |òü\Vü‰s¡eTT>± ô|{Ïº‹$T >∑<ë nì
nã<äeΔ ÷&ÓqT. qVüQwüßq≈£î VüQ+&ÜdüTs¡Tq≈£î |òTü Às¡yTÓ qÆ j·TT<äeΔ TT »]¬>qT.
m≥ºπø\≈£î VüQ+&ÜdüTs¡Tì qVüQwüß&ÉT Ç+Á<ëj·TT<ÛäeTT‘√ dü+Vü≤]+#ÓqT.
qVüQwüß&ÉT »sTT+#ÓqT. n|ü&ÉT nXÀø£ düT+<ä] nqT ø£Hê´s¡‘·ïeTTqT
s¡+uÛÑ nqT n|ü‡s¡ qVüQwüßì e<ä≈› î£ rdüTø=ì e∫Ã áyÓTqT ˙e⁄ <Ûsä à¡ |ü‹ï>±
d”«ø£]+#·TeTì ÁbÕ]ú+#ÓqT.
qVüQwüß&ÉT e÷ >∑Ts¡T nqTeT‹ ã&Édqæ ‘·<Tä |ü] áyÓTqT e]+#Ó<qä HÓqT.
n+<äsT¡ qT s¡<eä∏ T~Ûw+ºæ ∫ e•wüßì˜ ÄÁX¯eTeTT #˚]]. e•wüß\˜ yês¡T dü+‘·d+æ ∫
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏ä 323
nXÀø£düT+<ä]‘√ qVüQwüßq≈£î $yêVü≤ yÓTTq¬sÃqT e÷‘·* ‘·q s¡<∏äeTT‘√
düVü≤ dü«s¡ZeTT yÓ&É˝…qT e•wüß˜\yês¡T qVüQwüßìuÛ≤sê´ düy˚T‘·eTT>∑
‘·*¢<ä+Á&ÉT\e<ä›≈£î |ü+|æ].
Äj·TTsêE ø£&ÉT dü+‘·dæ+∫ qVüQwüßq≈£î |ü{≤º_Ûùwø£yÓTTq]Ã ‘êqT
uÛ≤sê´düy˚T‘·eTT>∑ yêqÁ|ükÕúÁX¯eTeTT dü*|æ ∫es¡≈£î <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\yê]‘√
kÕj·TT»éTT H=+<ÓqT.
dü÷‘·T\yês¡T ãTTwüß\‘√ ãTTwüß˝≤sê ! dü‘´· <äÔ Áe‘· eTVæ≤eT $+{Ï]>∑<ë.
á Áe‘·yÓTTqs¡TÃyês¡T Äsêú]ú ns¡úeTTqT, eTTeTT≈£åîe⁄ eTTøÏÔì bı+<ä>∑\&ÉT.
á Áe‘·e÷#·]+#·Tyê]øÏ m{Ïº ø£wüºeTT\T sêC≤\e⁄, nì #Ó|æŒ].
Ç≥T¢ dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘·s¡<∏äj·T+<äT Hê\T>∑e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.
◊<äe n<Ûë´j·TeTT
dü÷‘·T\yês¡T XÖqø±<äT\‘√ ì≥¢qT #·THêïs¡T. á dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘·eTT
uÛÑøÏÔ‘√ #˚j·TTyê]øÏ düsê«;ÛwüºeTT\H=dü+>∑TqT. Ç{Ïº Áe‘·eTTjÓTTø£ÿ
eTVü‰‘·àéTTqT ‹]– #Ó|ü#·THêïqT ÁX¯<äΔ‘√ $qT&ÉT.
>√<ëeØ rs¡eTTq Vü≤]X¯s¡àj·TqT Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£\&ÉT. n‘·ìø=ø£
≈£îe÷s¡T&ÉT ø£\&ÉT. n‘·ìøÏ $yêVü≤yÓTÆq~ yÓTT<ä\T, >∑T\às√>∑eTT,
ø£åj·Ts√>∑eTT, »˝À<äs¡eTT, Js¡í»«s¡eTT, n‹kÕs¡eTT yÓTT<ä\>∑T yê´<ÛäT\T
dü + uÛ Ñ $ +#Ó q T. yê‘· | æ ‘ · Ô X‚ ¢ w ü à eTT\T Á|ü ø √|æ + ∫Û n‘· ì J$‘· e TT
ÁbÕeT<äø£s¡eTT>∑ qT+&ÓqT. n‘·ì uÛ≤s¡´ 16 dü+ˆˆ\ ej·TdüT‡ >∑\~. ÄyÓT
Ä ø±\eTTq <ä‘·ÔuÛÑ≈£îÔ&Éì Á|üdæ~Δ>±+∫q $wüßí<ä‘·TÔì X¯s¡DTbı+~ |ü‹_Ûø£å
ô|≥TºeTì ÁbÕ]ú+#ÓqT. Ä $wüßí<ä‘·TÔ&ÉqT uÛÑ≈£îÔ&ÉT ÄyÓTj·T+<äT <äj·T>∑\yê&Ó’
ÄyÓT Ç+{ÏøÏ e∫Ã ÄyÓT#˚ es¡Tdü>∑ dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘·eTT\ Hê#·]+|ü CÒôdqT.
ˇø=ÿø£ÿ Áe‘·eTT #˚dæq+‘· ˇø=ÿø£ÿ yê´~Û ‘·>∑ZkÕ¬>qT. n|ü&ÉT Ä uÛÑ≈£îÔ&ÉT
<ä‘êÔÁ‘˚j·T eT+Á‘·eTT‘√ eT+Á‹+∫q uÛÑdüàeTT‘√ q‘·ì Vü≤è<äj·TeTT
düŒè•+#ÓqT. n{Ïº Áe‘·Á|üu≤Û eeTT#˚ Ä u≤\T&ÉT Äs√>∑é+‘·T&Ó,’ |ü⁄Á‘·T\ã&Édæ
>=|üŒ j·TX¯düT‡ dü+bÕ~+#ÓqT. ÄeTTwæàø£eTT>∑>∑÷&É dü<äZ‹ H=+<ÓqT.
dü‘´· <ä‘Ô· Áe‘·eTT bÕ|üeTT\ q•+|üCj Ò T· TqT. |ü⁄wæìº uÛTÑ øÏìÔ eTTøÏìÔ >∑÷&É
ìe« düeTs¡úyÓTÆq~.
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 324
y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT B|ü≈£îì‘√ ì≥¢qT#·THêï&ÉT. dü÷‘·T\ yê] e\q XÖqø±~
eTVü≤s¡T¸\T dü‘·´<ä‘·Ô eTVü‰‘·àéTTqT $ì yês¡+<äs¡T ø£*dæ Ç{Ïº
Áe‘·e÷#·]+∫]. ‘·<äT|ü] <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yê] <äs¡ÙqeTT ø±e\j·TTqì
@ø±Á>∑yÓTÆq eTqdüT‡‘√ <Ûë´ì+∫]. n|ü&ÉT #·ø£ÿì, #·\¢ì düT>∑+<Ûä
|üP]‘·eT>∑T yêj·TTe⁄ M#ÓqT. yê]jÓT<äT≥ ø√{Ïdü÷s¡T´\‘√ düe÷qyÓTÆq
ø±+‹ Á|üø±•+#ÓqT. eTVü≤s¡T¸\T n{Ïº‘˚»' |ü⁄+»eTT #·÷&ÉC≤\ø£
ø£qTï\TeT÷dæ z <˚yê ! MT kÂeTýÓTÆq s¡÷|üeTTqT e÷≈£î #·÷|ü⁄eTì
ÁbÕ]ú+∫]. n|ü&ÉT MTs¡T ø£qTï\T ‘Ói#·T&Éì Äø±X¯eTTq yê≈£îÿ$q&ÓqT.
n|ü&ÉT kÕ«$Tyês¡T yê]jÓT<äT≥ ne<Ûä÷‘· s¡÷|üeTTq <äs¡Ùq$T∫Ã].
ãTTwüß\T kÕ«$Tì düT‹Ô +∫]. n|ü&ÉT <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yês¡T ‘·q˝À $X¯«eTTqT
Á|ü<]ä Ù+|üCdÒ ]æ . yê]‘√ ì≥T\ #Ó|Œæ ]. MT uÛøÑ øÔÏ Ï ‘·|dü Tü ‡\≈£î dü+‘·d+æ ∫‹.
@$TjÓÆTq es¡eTT ø√s¡Tø=qTeTì]. yês¡T kÕ«$Tyê]ì >∑÷]Ã e÷≈£î
MTj·T+<äT <äè&ÛyÉ TÓ qÆ uÛøÑ ìÔÏ nqTÁ>∑V≤æ +#·T&Éì ÁbÕ]ú+∫]. kÕ«$Tyês¡T yê]‘√
MTs¡T ÇVü≤˝Àø£eTTq düs¡«kÂKéTT\ H=+~ <˚Vü‰+‘·eTTq HêkÕj·TT»éTT
H=+<ä>∑\s¡ì #Ó|æŒ. á HêÁe‘· yÓTe«s¡T #˚j·TT<äTs√ yê]øÏ düìïbÕ‘·eTT,
nøÏås√>∑eTT, ≈£îwüß˜s√>∑eTT, ø£åj·T yÓTT<ä\>∑T yê´<ÛäT\T q•+#·TqT. e+<Ûä´
Ä#·]+∫q |ü⁄Á‘·e‹ ø±>∑\<äT. uÛj Ñ T· Á>∑dTü &Ô TÉ uÛj
Ñ T· s¡V≤æ ‘·T&É>T∑ qT. <ä]Á<äT&ÉT
<Ûqä e+‘·T&ÉT ø±>∑\&ÉT s√– Ä#·]+∫q Äs√>∑éTT H=+<ä>\∑ &ÉT. eTTeTT≈£îå e⁄
á Áe‘· e÷#·]+∫q »qàsêVæ≤‘·éTT H=+<ä>∑\&ÉT nì #Ó|æŒ n<äèX¯ó´˝…’].
eTVü≤s¡T¸\+<äs¡T dü«|üï <äèwüºyÓTÆq edüTÔe⁄e˝… uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n<äèX¯éT>∑T≥
#·÷∫ ÄX¯Ãs¡´#·øÏ‘·T˝…’]. ø±q B|üø± ! <ä‘·Ô<˚e⁄&ÉT X¯s¡D≤>∑‘· e‘·‡\T&ÉT.
düà]+∫q e÷Á‘·eTTq dü+‘√wæ+#·Tdü«uÛ≤eeTT >∑\yê&ÉT n{Ïº uÛÑ>∑e+‘·T&Ó’q
<ä‘êÔÁ‘˚jT· T\yê]ì dü‘´· <ä‘Ô· Áe‘·eTT‘√ |üPõ+∫ ˙e⁄ <Ûqä T´&Ée⁄ ø±e\dæq<äì
y˚<ä<Ûäs¡Tà&ÉT B|ü≈£îì Äos¡«~+∫ |ü+|æy˚ôdqT.
dü‘·´<ä‘·Ô Áe‘· ø£<∏äj·T+<äT
◊<äe n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT
düs¡«+ l<ä‘êÔÁ‘˚j·÷sêŒDeTdüTÔ
X¯óuÛÑ+uÛÑ÷j·÷‘Y
e÷ø£•Ã‘·Tú'K e÷|ü⁄ïj·÷‘Y
z+ ‘·‘·‡‘Y
l <ä‘êÔÁ‘˚j·Tø£e#·yéT 325
l <ä‘êÔÁ‘˚j·Tø£e#·yéT
á ø£e#·eTTqT ÁX¯<äΔ‘√ |ü]ƒ+#·Tyê]ì <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yês¡T s¡øÏå+∫ ø±bÕ&Ó<äs¡T.
l bÕ<ä' bÕ‘·T‘·Ty˚TbÕ<Í }s¡÷ dæ<ëΔdüqdæú‘·' ˆ
bÕj·÷~›>∑+ãs√ >∑TVü≤´+ qèVü≤]' bÕ‘·T y˚T ø£{Ï+
Hê_Û+ bÕ‘·T »>∑Á‘·‡cÕº ñ<äs¡+ bÕ‘·T <ä˝À<äs¡'
ø£èbÕfi¯ó' bÕ‘·T Vü≤è<äj·T+ wü&ÉãT“¤»' bÕ‘·T y˚T uÛÑT»'
Ádü≈£îÿ+&ûX¯S\&ÉeTs¡T X¯+K#·Áø£<Ûäs¡' ø£sêHé
bÕ‘·T ø£+sƒ¡+ ø£+ãTø£+sƒ¡+' düeTTK' bÕ‘·T y˚T eTTK+ ˆˆ
õVü‰«+y˚T y˚<äyêø±Œ‘·T H˚Á‘·+y˚T bÕ‘·T ~e´<äèø˘
Hêdæø±+ bÕ‘·T #·+<Ûë‘êà bÕ‘·T |ü⁄D´ÁX¯yê' düN ˆˆ
\˝≤≥+ bÕ‘·T Vü≤+kÕ‘êà•s¡+ bÕ‘·T »{≤<Ûäs¡' ˆ
ø£πsà+Á~j·÷DÏ bÕr«X¯' bÕ‘·T C≤„H˚+Á~j·÷D´»'ˆˆ
düsê«+‘·s√+ ‘·'ø£s¡D+ ÁbÕD≤H˚à bÕ‘·T jÓ÷–sê{Ÿ ˆˆ
ñ|ü]cÕº <ä<ÛäkÕÔ#·Ã |üèwü˜‘·' bÕs¡Ù«‘√...Á>∑‘·'ˆ
n+‘·s¡“Væ≤X¯Ã e÷+ ì‘·´+ HêHês¡÷|ü<Ûäs√...e‘·Tˆ
e]®‘·+ ø£e#˚Hê yê´‘Y kÕúq+ y˚T ~e´ <äs¡Ùq'ˆ
sê»‘·' X¯Á‘·T‘√ Væ≤+ÁkÕ‘Y <äTÁwüŒjÓ÷>±~‘√ eT‘·'ˆˆ
Ä~Ûyê´~Û uÛÑj·÷]ÔuÛÀ´ <ä‘êÔÁ‘˚j·Tdü‡<ëe‘·Tˆ
<Ûäq<Ûëq´ >∑èVü≤πøåÁ‘· Ád”Ô|ü⁄Á‘· |üX¯óøÏ+ø£sêHé ˆˆ
C≤„r+X¯Ã bÕ‘·Ty˚T ì‘·´ eTqdü÷j·÷qq›es¡Δq'ˆ
u≤˝Àqà‘·Ô |æXÊ#êuÛÀ<äT´ì{Ÿ dæ+~Ûwüß bÕ‘·Te÷yéT ˆˆ
uÛÑ÷‘· uÛÖ‹ø£ eTè‘·TúÛÀ´ Vü≤]'bÕ‘·T ~>∑+ãs¡'ˆ
j·T @‘·<ä›‘·Ô ø£e#·+ düqïVü‰´‘Y uÛÑøÏÔ uÛ≤$‘·'ˆˆ
düsê«qs¡ú $ìs¡Tàø√ÔÁ>∑Vü≤|”&Ü $e]®‘·'ˆˆ
uÛÑ÷‘· Áù|‘·|æXÊ#ê<Ó’´' <˚yÓ’s¡|ü´|üsêõ‘·'ˆˆ
uÛÑTø±Ô´Á‘·~yê´HéuÛÀ>±dtdü' <˚Vü‰H˚Ô ‘·‘·Œ<ä+ ÁeCÒ‘Yˆˆ
Ç‹l |üs¡eTVü≤+dü |ü]Áyê»ø£
l yêdüT<˚yêq+<ä düs¡dü«r $s¡∫‘·+
<ä‘·Ôø£e#·yéT dü+|üPs¡íyéT
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 326
u≤˝≤•wü'
kÕ«+X‚H˚<ä+ ‘·‘·+ j˚Tq dü‘·«MTXÊÁ‹q+<äq ˆ
eTT+#· eTT+#· $|ü<√“¤éTT+ s¡ø£å s¡ø£åVü≤πs •X¯óyéTˆˆ
ÁbÕ‘·s¡à<Ûä´+~H˚ kÕj·T+ ì•#ê|üé düs¡«‘·' ˆ...ˆ
<äTs¡Δè>=>Z<∏ä÷*uÛÑ÷‘ê]Ô >∑èVü≤e÷‘·è>∑Á>∑Vü‰~ø±Héˆˆ
∫Û+~ ∫Û+<äàœ˝≤]wüº+ ø£eT+&É\«]X¯S\<Ûäèø˘ ˆ
Á‘êVæ≤ Á‘êVæ≤$uÛÀ ì‘·´+ ‘·«Á<äøå±+ø£è‘·+ •X¯óyéTˆˆ
düT|üÔ+ dæú‘·+ #√|ü$wüº+ >∑#·Ã¤+‘·+ ø±«|æ düs¡«‘·'ˆ
uÛÀ <˚yêe•«Hêy˚wü ≈£îe÷s√ yêeTHêeTj·T'ˆ
BsêÈj·TTs¡düTÔ dü‘·‘·+ düVü≤zCÀã˝≤ì«‘·'ˆˆ
Ç‹ u≤˝≤•wü'
|æ\¢\≈£î Äs√>∑éTT>± ˝Òq|ü&ÉT á ô|’ XÀ¢ø£eTT\T 10 kÕs¡T¢ |ü]ƒ+∫
eT+Á‹+∫q uÛÑdüàeTT sêj·Te˝…qT. Äs√>∑éTT ø£\T>∑>∑\<äT.
ªª|üsy¡ T˚ X¯«s¡Tìj·T+<äT, uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· +<äT, ˙>∑Ts¡Te⁄j·T+<äT n#·+#·\ uÛøÑ ÔÏ
ø£*–j·TT+&ÉTeTT. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ dü+|üPs¡í Ä‘êàs¡ŒDeTT#˚dæ ªª˙ dü+ø£\Œy˚T
ø=qkÕ>∑T>±ø£, Hêπø$Tj·T#·T e\<äTμμ nì ÁbÕ]ú+#·TeTT. uÛ>Ñ e∑ ‘·‡+ø£\ŒeTTq≈£î
düø£\ dü+|òüT≥q\˝ÀqT Á|üXÊ+‘·‘√μμ ø£≥Tºã&ÉTeTT.
ªªdüø£\ Je⁄\˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì <ä]Ù+∫, yê]ì ˙ dü«s¡e÷‘·à>± HÓ+∫
Áù|$T+#·TeTT me«]ì <˚«wæ+|ü≈£îeTTμμ.
ªªÁbÕs¡úq Vü≤è<äeTTqT $ø£dæ+|ü CÒj·TTqT. ÁbÕs¡úq Vü≤è<äj·TeTTqT
|ü$Á‘·yTÓ Tqs¡TÃqT. ÁbÕs¡qΔ X¯øeÔÏ +‘·yTÓ qÆ Ä<Ûë´‹àø£ ∫øÏ‘‡· n~ Vü≤è<äjT· eTTqT
eTVü‰X¯øÏÔ ‘√&ÉqT, ã\eTT ‘√&ÉqT ì+|ü⁄qT. ÁãVü‰àq+<ä sê»´ ø£yê≥eTT\
<Ói#·T≥≈£î ÁbÕs¡úq eTTKýÓTÆq ;»eTT ÁãVü≤àeTT˝À ©qeT>∑T≥≈£î ÁbÕs¡úq
uÛÑ≈£îÔq≈£î kÕj·TyÓTTqs¡TÃqT. ÁbÕs¡úq#˚ áX¯«s¡ Á|ükÕ<äeTTqT, ~e´ CÀ´‹j·T
qes√Vü≤DeT>∑TqTμ ` l kÕ«$T •yêq+<ä eTVü‰sêCŸ >±s¡T
l <ä‘·ÔdüÔe k˛ÔÁ‘·+
qeTùdÔ uÛÑ>∑eHé <˚e <ä‘êÔÁ‘˚j·T »>∑Á‘·Œ¤uÛÀ'
düs¡«u≤<ÛëÁ|üX¯eTq+, ≈£îs¡TXÊìÔ+ Á|üj·T#·Ã¤ y˚T ˆˆ 1
nqdü÷j·÷düT‘· ÁoX¯, »qbÕ‘·ø£HêX¯q'
~>∑+ãs¡ qyÓ÷ ì‘·´+ ‘·TuÛÑ´+ y˚T es¡<√ uÛÑeˆˆ 2
uÛÑ÷‘·Áù|‘·|æXÊ#ê<ë´ ' j·Tdü´ düàs¡De÷Á‘·‘·' ˆ
<ä÷sê<˚e |ü˝≤j·T+‘˚ <ä‘êÔÁ‘˚j·T+ qe÷$T ‘·yéTˆˆ 3
j·THêïeTdüàs¡D≤<Ó’Δq´+ bÕe+ ‘ê|üX¯Ã qX¯´‹'
;Û‹Á>∑Vü‰]Ô <äT'dü«|üï <ä‘êÔÁ‘˚j·T+ qe÷$T ‘·+ ˆˆ 4
<äÁ<äTk˛Œ¤≥ø£≈£îcÕº~ eTVü‰e÷Ø$|òü÷∫ø±'ˆ
qX¯´qÔ´H˚´...|æ s√>±X¯Ã <ä‘êÔÁ‘˚j·T+ qe÷$T ‘·yéT ˆˆ 5
dü+>∑C≤ <˚X¯ø±˝À‘êú' n|æ kÕ+Áø±$Tø± >∑<ë' ˆ
yêeT´+‹ j·T‘·‡às¡D‘√, <ä‘êÔÁ‘˚j·T+ qe÷$T ‘·+ˆˆ 6
düŒeè•Ãø£<äcÕºHê+ $cÕsêÔHê+ X¯Ø]D≤+ ˆ
j·THêïeT XÊ+‹<ä+ oÁ|òüT+ <ä‘êÔÁ‘˚j·T+ qe÷$T ‘·+ˆˆ 7
yÓTÆsê´~ø£è‘·eT+Á‘ê~, Á|üjÓ÷>± j·Tdü´ ø°s¡Ôq‘Yˆ
yêeT´ìÔ, <˚eu≤<ÛëX¯Ã, <ä‘êÔÁ‘˚j·T+ qe÷$T ‘·yéT ˆˆ 8
j·T∫Ã¤wü´ düàs¡D≤‘·‡<√´>∑‘· qcÕº~ \uÛÑ´‘˚ ˆ
j·T áX¯' düs¡«‘·ÁkÕÔ‘ê <ä‘êÔÔ@j·T+ qe÷$T ‘·+ˆˆ 9
ø±s¡ÔMsê´s¡T»q eT+Á‘·+
ø±s¡Ô Msê´s¡T®H√HêeT sêC≤ u≤VüAdüVü≤ÁdüyêHé ˆ
‘·dü´ düàs¡D e÷Á‘˚D >∑‘·+ qwüº+ #· \uÛÑ´‘˚ ˆˆ
»j·T˝≤uÛÑj·TX¯' ø±eT <ë‘·Ts¡›‘·Ôdü´ j·T' düÔe+ ˆ
uÛÀ>∑yÓ÷ø£åÁ|ü<äùdéT+ |üπsƒ‘Y <ä‘·Ô|æjÓ÷ uÛÑy˚‘Y ˆˆ 10
l|üs¡eTVü≤+dü yêdüT<˚yêq+<ä düs¡dü«r $s¡∫‘·+
l<ä‘·ÔdüÔek˛ÔÁ‘·+ dü+|üPs¡íyéT.
<ä‘·Ô uÛÑ»q+
düàsêdü<äTZs¡T <Ûä‘êÔ ˝≤ePìj·÷ ‘·<äŒ~∫‘·Ô
>∑Ts¡T<ä‘·Ô, ìyêØbÕ|t >∑Ts¡T<ä‘·Ô ìyê]‘ê|t
>∑Ts¡T<ä‘·Ô, |üs¡ÁãVü≤à, H˚Dr eT‘·Ô >∑Ts¡T<ä‘·Ô ø£\Œ‘·s¡TC≤DY
‘ê´$DY k˛&ÉØ˝Ÿø√DY ôVAeP qø√ eT‘·Ô
l >∑Ts¡T#·]‘·eTT 328
»~Û ø±˝Ÿj˚T »ãsY ≈£îπsƒ sêVæ≤˝Ÿ ‘·Tπsa |òüTsY<ësY
ø√DYø√D≤#˚ |ü⁄Á‘·|ü]yêsY ø±j·Tùd$‘·Ô
n+‘·©qj˚Tø√D ø±e÷dæ e´s¡úø£dæ j˚T<∏éuÛÑ÷˝Ÿù|òTdæ
eTè>∑»˝Ÿe‘Y e÷˙ uÛÀ>±+dæ ns¡M<ä‘·Ô
düàsê dü<äTZs¡T<ä‘·Ô ˝≤ePìj·÷ ‘·‘·Œ~∫‘·Ô
z+ •e+ eTVü≤‘Y z+ dü«dæÔ
ÁbÕs¡úq
nqdü÷j·÷Á‹dü+uÛÑ÷‘· <ä‘êÔÁ‘˚j·T eTVü‰eT‘˚ ˆ
düs¡«<˚yê~Û<˚e ‘·«+ eTeT∫‘·Ô+ dæúØ≈£îs¡Tˆˆ
düs¡«eT+>∑fi¯e÷+>∑fi¯´ düsê«~Ûyê´~ÛuÛÒwü»ˆ
düs¡«dü+ø£≥Vü‰]Hé ‘·«+ eTeT ∫‘·Ô+dæúØ≈£îs¡Tˆˆ
düs¡«bÕ|üø£åj·Tø£s¡' ‘ê|ü<Ó’q´ìyês¡ø£'ˆ
jÓ÷...;Ûwüº<ä' Á|üuÛÑT' dü ‘·«+ eTeT∫‘·Ô+ dæúØ≈£î&ÉTˆˆ
‘·q |üPsê«ÁX¯eT uÛÑ–ìjÓÆTq
s¡‘êïu≤sTTì bÕ|ü$HêX¯q rs¡úeTT
jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT#˚ ≈£îwüß˜s√>∑eTT
qT+&ç $eTT≈£îÔsê\qT #˚j·TT≥
XÀ¢ˆˆ |üPs¡«<ä‘·Ôesêj·÷<ë‘Y sê»´+ k˛Œ¤≥ø£s¡T>∑Ωs¡'
y˚T¢#êÃ¤j·T<äèwæº+ #˚wüº+dü' l <ä‘·ÔX¯Ùs¡D+ eTeT
y˚T¢#·Ã¤sêE#˚ kÕ«$Tyês¡T |üPõ+|üã&ÉT≥.
á n<Ûë´j·T bÕsêj·TDeTT ì‘·éTT #˚dæq ø±´q‡sY yÓTT<ä\>∑T yê´<ÛäT\T
q•+#·>∑\e⁄.
0883 - 246 2565
903 246 2565
yÓ÷Vü≤Hé |ü_øπ¢ wüH,‡é

n»+‘ê Vü≤À≥˝Ÿ m<äT≥, ø√≥>∑TeTà+, sê»eTùV≤+Á<äes¡+ ` 533101.
WWW.MOHANPUBLICATIONS.COM
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T
1. Áe‘·ø£<∏ä\T ` |üP»\T
1. l $Hêj·Tø£ Áe‘·+ yÓ\ s¡÷.10-00
2. l $ù|òTïX¯«s¡|üPC≤`|ü⁄D≤´Vü≤yê#·q+ 30`00
3. l $ù|òTïX¯«s¡|üP» (ø±DÏbÕø£πøåÁ‘·e÷Vü‰‘·à´+‘√) 10`00
4. dü+ø£wüºVü≤s¡#·‘·T]ú leTVü‰>∑D|ü‹ Áe‘·+ 30`00
5. es¡\ø°Î Áe‘·+ 10`00
6. πø<ëπsX¯«s¡ Áe‘·+ 10`00
7. Á‹Hê<Ûä Áe‘·+(ø£\sY) 10-00
8. Á‹Hê<ÛäÁe‘·+(kÕ<ë) 5-00
9. ø°åsê_∆ Áe‘·+ 12`00
10. eT+>∑fi¯ >öØÁe‘·+ 10-00
11. yÓ’uÛÑe\ø°Î Áe‘·+ bò˛{À j·T+Á‘·+‘√ 25-00
12. l\ø°Î ≈£îuÒs¡ Áe‘·+ (bò˛{À j·T+Á‘·+‘√) 25-00
13. ø£qø£eTVü‰\ø°Î Áe‘·+ (ø±y˚TX¯«ØbÕ≥‘√) 25-00
14. dü+‘√w”e÷‘ê Áe‘·+ 25-00
15. @&ÉT X¯ìyêsê\ Áe‘·+ 25-00
16. dü‘·´Hêsêj·TDÁe‘·+ 25-00
17. l düTes¡Ã˝≤Vü≤qTeTB›ø£å 30-00
18. •eBø£å 10-00
19. ø±‘ê´j·T˙ Áe‘·+ 20`00
20. kÂuÛ≤>∑´ >öØÁe‘·+ 20`00
21. ‹s¡TbÕŒyÓ’ (<ÛäqTsêàdüÁe‘·+) 36`00
22. Ád”Ô\ Áe‘·ø£<∏ä\T 36`00
23. Ád”Ô\Áe‘·ø£<∏ä\Tdü÷ú˝≤ø£å] (H˚<äTq÷]>∑+>±<Ûäs¡sêe⁄>±]) 54`00
24. ô|[fl bÕ≥\T ` Åd”Ô\bÕ≥\T (ø±y˚TX¯«]bÕ≥‘√) 36`00
25. düs¡«<˚e‘ê |üPC≤$<Ûëq+ 25`00
26. Äs¡TÁe‘ê\T 30`00
27. sêVüQø±\+˝À<äTsêZ<˚M|üPC≤ 10-00
á <Ûäs¡\T ìø£s¡e≠ø±<äT, m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT e÷s¡T#·T+&Ée#·TÃqT.
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 3
28. ‘·T\dæ ì‘·´|üP», ‘·T\d”ñ|üjÓ÷>±\T 10-00
29. l #·Áø£ s¡Vü≤dü´ $C≤„qyéT 36`00
30. l#·Áø£ |üPC≤$<Ûëq+(ô|<ä›~) 36`00
31. \ø°Î ` >öØ ì‘·´|üP» 10-00
32. l düs¡dü«r ì‘·´|üP» 10-00
33. l <äTsêZì‘·´|üP» 10-00
34. ø±\uÛ…’s¡e ì‘·´|üP» 10-00
35. •e|üP» 10-00
36. Ms¡uÛÑÁ<ä |üP» 10-00
37. Ä+»H˚j·T ì‘·´|üP» 10-00
38. Hêπ>+Á<ä kÕ«$T |üP» 10-00
39. düTÁãVü≤àD´ ì‘·´|üP» 10-00
40. sêeT<˚e⁄ì ø£<∏ä 10-00
41. •e<˚e⁄ì ø£<∏ä 10-00
42. \ø°Îqs¡dæ+Vü≤|üP» 10-00
43. y˚+ø£fÒX¯«s¡|üP» 10-00
44. ÁãVü≤à+>±] ì‘·´|üP» 10-00
45. dü÷s¡´ ì‘·´|üP» 10-00
46. qeÁ>∑Vü≤ ì‘·´|üP» 10-00
47. s¡TøÏàD° ø£˝≤´D+ 25`00
48. ñe÷eTùV≤X¯«s¡ Áe‘·+ 36`00
49. l ø±y˚TX¯«Ø Áe‘·+ 36`00
50. 16 k˛eTyês¡e≠\ Áe‘·e≠ 25`00
51. bÕs¡«rø£˝≤´D+ 25`00
52. düVü≤Ádüø£eT\e]Ô Áe‘·e≠ 25`00
53. |ü+#·e≠K Ä+»H˚j·T |üPC≤$<ÛëqeTT 36`00
54. nwüºHê>∑|üP» 36`00
55. |üP»\T m+<äT≈£î#˚j·÷* ? 36`00
56. @ <˚e⁄ìøÏ @|ü⁄cÕŒ\‘√ |üPõ+#ê*? 36`00
57. @ <˚e⁄ìøÏ @Á|ükÕ<ä+ HÓ’y˚<ä´+ ô|{≤º*? 36`00
58. @<˚e⁄ìøÏ @$<Ûäe≠>±BbÕsê<Ûäq#Ój·÷´*? 36`00
59. @<˚e⁄ìøÏ mìï Á|ü<äøÏåD\T#˚j·÷* ? 36`00
60. Vü≤qTeT<é Áe‘·+ 36`00
61. |ü+#êj·T‘·q |üP» 63`00
62. 28 Áe‘·e≠\T 120`00
63. ø£\X¯|üP»\T (9ˇπøkÕ]) 150`00
64. ø£\X¯|üP»\T ($&ç$&ç>±) (Á|æ+≥T˝À) ....
65. ÁV”≤+ø±s¡ eTVü‰j·T»„+ (Á|æ+≥T˝À) ....
66. >√e÷‘· 40-00
2. k˛ÔÁ‘ê\T`düTÁ|üuÛ≤‘·e≠\T düVü≤ÁdüHêeTe≠\T
1. l \*‘ê $wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘ê\T 45`00
|ü⁄sêD|ü+&É sê<Ûëø£èwüíe∂]Ô>±] dü+ø£\q+
2. \*‘ê$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·e≠\T (Væ≤+B) ,, 50`00
3. \*‘ê$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·e≠\T (Ç+^¢wüß) ,, 50`00
4. dü÷ú˝≤ø£å]\*‘ê$wüßídüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·e≠\T(|üÁ‹ø£ôd’CŸ) 99`00
5. \*‘ê$wüßí (πødt u…’+&é) 1/8 &Ó$Tà 63-00
6. dü÷ú˝≤ø£åØ \*‘ê$wüßí (ÁøöHéôd’E)πødtu…’+&é 108-00
7. düs¡«<˚e‘ê k˛ÔÁ‘·eT+»] 120`00
8. düø£\<˚e‘ê nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·Hêe÷e[' (63) 24`00
9. $wüßídüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT (ÁøöHé) 25`00
10. \*‘ê düVü≤ÁdüHêeT k˛ÔÁ‘·yéT (ÁøöHé) 36`00
11. \*‘ê düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
12. \ø°Î düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
13. <äTsêZ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
14. Ä+»H˚j·T düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
15. •e düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
16. $wüßí düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
17. >∑D|ü‹ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
18. düTÁãVü≤àD´ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
19. >±j·TÁ‹ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
20. \*‘ê$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘ê\T 24`00
21. lsêe÷ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
22. düs¡dü«‹ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
23. dü÷s¡´düVü≤ÁdüHêeTe≠\T Ä~‘·´Vü≤è<äj·T+ 24`00
24. ly˚+ø£fÒX¯«s¡düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
25. eTDÏB«|ües¡íq (ô|<ä›~) 24`00
26. dü+<ëé+<äq+ 24`00
27. eT+Á‘·|ü⁄wüŒyéT ....
28. Á‹uÛ≤cÕ Vü≤qTe÷Hé#ê©kÕ 15`00
29. Vü≤qTe÷Hé #ê©kÕ 10`00
30. eTDÏB«|ües¡íq (bÕ¬ø{Ÿ) 10`00
31. Äs¡T #ê©kÕ\T 10`00
32. •yêsê<Ûäq (•ek˛ÔÁ‘ê\T) 10`00
33. y˚+ø£fÒX¯«s¡ düTÁ|üuÛ≤‘·+ (bÕ¬ø{Ÿ) 10`00
34. Äs¡T<ä+&Éø±\T 5`00
35. y˚+ø£fÒX¯«s¡ >√$+<äHêeTe≠\T 5`00
36. nwüº\ø°Î k˛ÔÁ‘·yéT ø£qø£<Ûësêk˛ÔÁ‘·yéT 10`00
37. <˚MK&ÉZe÷˝≤k˛ÔÁ‘·yéT (eTVæ≤cÕdüTs¡eTs¡›˙k˛ÔÁ‘·+‘√) 10`00
38. düT+<äs¡ø±+&É (bÕ¬ø{Ÿ) 10`00
39. uÛÑ>∑eBZ‘· e∂\+ 27`00
40. sêeTs¡øå±k˛ÔÁ‘·yéT 15`00
41. k˛ÔÁ‘· s¡‘êïe[ 36`00
42. |ü⁄sêD|ü+&É \*‘ê`$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT($T˙) 10`00
43. |ü⁄sêD|ü+&É \*‘êdüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT($T˙) 10`00
44. |ü⁄sêD|ü+&É $wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT 10`00
45. |ü⁄sêD|ü+&É Ä~‘·´ Vü≤è<äj·T+ 10`00
46. eT+Á‘·|ü⁄wüŒ+ ($T˙) 10`00
47. •yêq+<ä\Vü≤]`kÂ+<äs¡´\Vü≤] 36`00
48. ≈£î»<√wü+ 10`00
49. ø±\düs¡Œ <√wü+ 10`00
50. MT n|ü\T rsê˝≤? 10`00
51. <äèwæº<√cÕ\T ìyês¡D 10`00
52. |ü+#·dü÷ø£Ôe≠\T 10`00
53. dü+<Ûëé+<äq+ 10`00
54. s¡TÁ<äqeTø£yéT`#·eTø£yéT 10`00
55. >±j·TÁreT+Á‘ê\T 10`00
56. Vü≤j·TÁê k˛ÔÁ‘·e÷\ 10`00
57. <äøÏåD≤e∂]Ô k˛ÔÁ‘·e÷\ 10`00
58. <ë«<äX¯ CÀ´‹]¢+>±\T ` |ü+#êsêe÷\‘√ 10`00
59. ldü÷ø£Ô+ |ü⁄s¡Twü dü÷ø£Ô+ 10`00
60. qeÁ>∑Vü≤k˛ÔÁ‘·e÷\ 36`00
61. eTVü‰Hê´düyéT 36`00
62. düT+<äs¡ø±+&É >±HêeTè‘·+ 36`00
63. >√e÷‘·|üPC≤$<Ûëqe≠ 10`00
64. Äq+<ädæ~∆ ` 1 l<˚M k˛ÔÁ‘·e÷\ 108`00
65. Äq+<ädæ~∆ ` 2 @ düeTdü´≈£î @ k˛ÔÁ‘·yéT bÕsêj·TD#˚j·÷* 108`00
66. Äq+<ädæ~∆-3 e÷qdü<˚M k˛ÔÁ‘·e÷\ 108-00
67. l ø±\uÛ…’s¡e s¡øå± ø£e#·yéT 63-00
68. ns¡Ãq 40-00
69. ì‘·´<˚e‘ês¡Ãq 40-00
70. düs¡«<˚e‘ê k˛ÔÁ‘· ì~Û 99-00
71. l#·Áø£ qees¡D≤s¡Ãq 63-00
72. #·+&û dü|üÔX¯‹ bÕsêj·TD Áø£eT+ 99-00
73. l<˚$ k˛ÔÁ‘· s¡‘êïe[ 32 <˚$ k˛ÔÁ‘ê\≈£î ‘ê‘·Œs¡´+‘√ 99-00
74. eq<äTsêZ eT+Á‘êqTcÕ˜q Áø£eTyéT 63-00
75. l ø±\uÛ…’s¡e Áe‘·eTT 63`00
3. l kÕs≠ <ä‘·Ô Á>∑+<∏äe≠\T
1. l kÕs≠u≤u≤ dü#·Ã¤]Á‘· 120`00
2. dü+|üPs¡í l >∑Ts¡T #·]Á‘· 120`00
3. l kÕs≠Äsê<Ûäq`wæ]¶yÓ’uÛÑe+ 120`00
4. l kÕs≠u≤u≤ J$‘· #·]Á‘· (ÁøöHé) 63`00
5. l >∑Ts¡T#·]Á‘· (ÁøöHé) 63`00
6. qeHê<Ûä #·]Á‘· 99`00
7. lkÕs≠#·]Á‘· (u…’+&ÉT) Á|üj·÷D|ü⁄bÕsêj·TDÁ>∑+<∏ä+ 63`00
8. l>∑Ts¡T#·]Á‘· (u…’+&ÉT) Á|üj·÷D|ü⁄bÕsêj·TDÁ>∑+<∏ä+ 63`00
9. dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘·+ <ä‘êÔÁ‘˚j·T|üPC≤ø£\Œ+,düVü≤Ádü+‘√ 30`00
10. nq|òü÷<˚M Áe‘·+ 30`00
11. uÛÑ≈£îÔ\ Á|üX¯ï\≈£î u≤u≤ »yêãT\T 30`00
12. l kÕs≠|üPC≤ø£\Œ+ (düVü≤Ádü+‘√) 25`00
13. l kÕs≠uÛÑ»qe÷\ 20`00
14. l kÕs≠ uÛÑ»Hé‡ 20`00
15. l kÕs≠uÛÑøÏÔ ^‘ê\T 20`00
16. •]&çVü‰s¡‘·T\T (uÛ≤e+‘√) 20`00
17. ªªlkÕs≠μμø√{Ï 27`00
18. ªªlkÕs≠sêyéTμμø√{Ï 20`00
19. l kÕs≠Hê<∏ä k˛ÔÁ‘·eT+»] 10-00
20. l kÕs≠y˚s≠Hêe÷\T 8-00
21. l kÕs≠ Vü‰s¡‘·T\T (bÕ¬ø{Ÿ) 15`00
22. l kÕs≠ düÔeqeT+»] 10`00
23. Væ≤+B l kÕs≠ Vü‰s¡‘·T\T 15`00
24. X¯ì dæ+>∑D≤|üPsY πøåÁ‘·e÷Vü‰‘·à´+ 63`00
25. Ç+^¢wüß l kÕs≠Vü‰s¡‘·T\T 15`00
26. wæ]&ç <äs¡Ùq+`lkÕs≠ yÓ’uÛÑe+ 99`00
27. kÕs≠dü‘·´Áe‘·+ 30`00
28. kÕs≠ nqTÁ>∑Vü≤yéT 120`00
29. qe>∑Ts¡Tyêsê\ Áe‘·ø£\Œe≠ 15`00
30. l<ä‘·Ô©˝≤eTè‘·e≠ 99`00
31. Vü≤è<äj·T+˝À kÕs≠ 15`00
32. lwæ]&ûkÕs≠ ©˝≤eTè‘·+(ldü#·Ã¤]Á‘·) 120`00
33. >∑C≤qqeTVü≤sêCŸ #·]Á‘· 99`00
4. CÀ´‹cÕ\T
1. ªø±\#·Áø£+μ >∑+≥\|ü+#ê+>∑+ (>±πsZj·T) 72`00
2. Á>∑Vü≤uÛÑ÷$T |ü+#ê+>∑e≠ (>±πsZj·T) 108.00
3. Äq+<ädæ~∆ |ü+#ê+>∑+ (yÓ’.$.XÊÁdæÔ) 63.00
4. e≠\T>∑T yê] sê•|òü*‘ê\T (12sêX¯ó\Tyê]øÏ) 50.00
5. e≠\T>∑T yê] sê•|òü*‘ê\T $&ç$&ç>±ˇø=ÿø£ÿ{Ï 12.00
6. ø±\#·Áø£+CÀ´‹wüø±´\+&ÉsY 25.00
7. Á>∑Vü≤ã\+ ø±´\+&ÉsY (lìyêdü>±πsZj·T-uÛÑøÏÔ{Ï$) 25.00
8. X¯óuÛÑeTdüTÔ (|æ&É|ü]Ô) ø±´\+&ÉsY 25.00
9. kÕ<ë ø±´\+&ÉsY 5.00
10. bÕ¬ø{Ÿ ø±´\+&ÉsY 15.00
11. ‘ê»ø£˙\ø£+Øƒj·TyéT 100`00
12. πøs¡fi¯ CÀ´‹wü s¡Vü≤kÕ´\T 180`00
13. CÀ´‹wü ÁãVü≤à s¡Vü≤kÕ´\T 180`00
14. e÷qükÕ>∑] C≤‘·ø£|ü<äú‹ 180`00
15. esêVü≤$TVæ≤s¡ C≤‘·ø£|ü<äú‹ 180`00
16. e<Ûä÷es¡ $yêVü≤yÓTÆÁ‹<ë«<äX¯≈£L≥e≠\T 99`00
17. dæ+|ü⁄˝Ÿ ¬s$T&ûdt 180-00
18. X¯+uÛÑT Vü≤Às¡Á|üø±•ø£ 250`00
19. |üPs¡« |üsêX¯] 100`00
20. |üsêX¯s¡ CÀ´‹wü$C≤„q düs¡«dü«+ 200`00
21. Á|üX¯ï dæ+<ÛäT 99`00
22. qø£åÁ‘· $X‚wü |òü*‘ê\T 63`00
23. dü÷s¡´dæ<ë∆+‘·|ü+#ê+>∑>∑DÏ‘·+#˚j·T&É+m˝≤? 180`00
24. <äèøÏ‡<ë∆+‘·|ü+#ê+>∑>∑DÏ‘·+ #˚j·T&É+m˝≤? 180`00
25. Äj·≠sê›j·T ìs¡íj·T+ 63`00
26. C≤‘·ø£ >∑DÏ‘· Á|üy˚•ø£ 63`00
27. CÀ´‹wüeTs¡àuÀ~Ûì 63`00
28. CÀ´‹wü Á|üXÀï‘·Ôs¡e÷\ 63`00
29. e≠VüAs¡Ô+ ìs¡ís≠+#·&É+m˝≤? 63`00
30. C≤‘·ø£ eTø£s¡+<ä+ 63`00
31. CÀ´‹wü düs¡dü«‹ 63`00
32. MT»qqø±\ $X‚cÕ\T 63`00
33. e≠VüAs¡Ô $C≤„q uÛ≤düÿs¡+ 63`00
34. CÀ´‹wü dü«j·T+uÀ~Ûì 63`00
35. X¯óuÛÑe≠VüAs¡Ô •s√eTDÏ 63`00
36. qø£åÁ‘· |òü\eT+»] 36`00
37. |ü+#ê+>∑+ #·÷ùd $<Ûëq+ 36`00
38. düsê«s¡ú CÀ´‹wü+ 36`00
39. ÁbÕ<∏ä$Tø£ CÀ´‹wü+ 36`00
40. qes¡‘·ïe≠\T X¯óuÛÑjÓ÷>∑e≠\T 36`00
41. X¯óuÛÑX¯≈£îHê\T 30`00
42. Vü≤düÔπsU≤|òü*‘ê\T 36`00
43. dü+K´˝À¢ uÛÑ$wü´‘Y 36`00
44. e≠VüAs¡Ô B|æø£ 99`00
45. |ü⁄≥TºeT#·Ã\T |òü*‘ê\T 30`00
46. ø£\\T |òü*‘ê\T 30`00
47. C≤‘·ø£ #·Áø£+ y˚j·T&É+ m˝≤? 36`00
48. e÷qkÕ>∑] (ÁbÕNqCÀ´‹wüÁ>∑+<∏ä+) `|ü⁄#êÃlìyêdüsêe⁄ 250`00
49. CÀ´‹wüXÊg ∫{≤ÿ\T 120`00
50. >∑TbÕÔ X¯‘ê_∆ |ü+#ê+>∑+ (1940`2050) 999`00
51. Á|üX¯ï#·+&˚X¯«s¡yéT 63`00
52. <ë«<äX¯uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£ 250`00
53. CÀ´‹wü X¯‘·jÓ÷>∑s¡‘êïe[ (q÷s¡TjÓ÷>±\|òü*‘ê\T) 120`00
54. n+>∑kÕe≠Á~ø£+ 36`00
55. Vü≤düÔ kÕe≠Á~ø£+ 63`00
56. ˝≤˝Ÿ øÏ‘êuŸ 99`00
57. X¯≈£îqXÊg+ 63`00
58. Ä<ÛäTìø£Á|üX¯ïXÊg+ 120`00
59. |üsêX¯s¡CÀ´‹wü Á|üX¯ïCÀ´‹wü+ 180`00
60. nwüºø£es¡TZ (ø=+&É|ü*¢) 63`00
61. ãèVü≤‘YC≤‘·ø£+ (ÁbÕNqÁ|ü‹øÏ|ü⁄qs¡TàÁ<äD) 250`00
62. \>∑ïs¡‘êïø£s¡+ 63`00
63. wü≥Œ+#ê•ø£ 120`00
64. 40 s√E˝À¢ CÀ´‹wü+H˚s¡TÃø=q+&ç 270`00
65. 40 s√E˝À¢ kÕe≠Á~ø£+H˚s¡TÃø=q+&ç 180`00
66. 40 s√E˝À¢ dü+U≤´XÊg+ 180`00
67. 40 s√E˝À¢ qø£åÁ‘· (Hê&û) |òü*‘·e≠\T 270`00
68. 40 s√E˝À¢ yÓ’<äĆÀ´‹wü+ H˚s¡TÃø√+&ç 250`00
69. MT |ü⁄{Ïºq‘˚B n<äT“¤‘·s¡Vü≤kÕ´\T (kÕsTT>∑D|ü‹¬s&ç¶) 270-00
70. ¬ø.|æ.CÀ´‹wü+ (|ü]#·j·T+) 63`00
71. e≠VüAs¡Ô∫+‘êeTDÏ 99`00
72. dü÷s¡´#·+Á<ä Á>∑Vü≤De≠\T 63`00
73. Á|üdæ<ä∆e´≈£îÔ\ C≤‘·ø±\T (y˚πsø=+&É|üŒ) 180`00
74. n<äèwüº¬syÓT&ûdt 144`00
75. Á>∑Vü≤dü+#ês¡ |òü\ìs¡íj·TB|æø£ 63`00
76. CÀ´‹wü ¬s$T&ûdt 300`00
77. C≤‘·ø£e÷sêÔ+&É+ bÕ‘·Á|ü‹øÏ j·T<∏ë‘·<∏ä+ (ø=+&É|ü*¢) 250`00
78. CÀ´‹wü$<ë´Á|üø±•ø£ bÕ‘·Á|ü‹øÏ j·T<∏ë‘·<∏ä+ (ø=+&É|ü*¢) 250`00
79. Hê&ûCÀ´‹wü+ 63`00
80. qø£åÁ‘·bÕ]C≤‘·+ (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) 63`00
81. \>∑ïbÕ]C≤‘·+ (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) 63`00
82. >ö‘·eTdü+Væ≤‘· 63`00
83. Vü≤Às¡s¡‘·ïe÷\ 63`00
84. C≤‘·ø£|òü\ eTDÏeT+»] 200`00
85. |ü⁄wüÿs¡ |ü+#ê+>∑+ (2013`14qT+&ç 2024`25) 560`00
86. <äXÊuÛÑTøÏÔ|òü\ ìs¡íj·T+ 250`00
87. $+‘· CÀwüé≠\T 63`00
88. c˛&ÉX¯es¡TZ\T 200-00
89. s¡$Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
90. #·+Á<ä Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
91. ≈£î» Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
92. ãT<Ûä Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
93. >∑Ts¡T Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
94. X¯óÁø£ Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
95. X¯ì Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
96. sêVüQ πø‘·T Á>∑Vü≤eTT\ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
97. Ä<ÛäTìø£ Á>∑Vü≤e≠\T-ñ|üÁ>∑Vü≤e≠\T düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99`00
98. e≠VüAs¡Ôe÷sêÔ+&É+ 63`00
99. \|òü≠C≤‘·ø£+ 63`00
100. C≤‘·ø±\+ø±s¡e≠ 63`00
101. y˚Twü\>∑ï |òü*‘·e≠\T 99`00
102. eèwüuÛÑ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
103. $T<ÛäTq \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
104. ø£sêÿ≥ø£ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
105. dæ+Vü≤\>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
106. ø£q´\>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
107. ‘·T\ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
108. eè•Ãø£ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
109. <ÛäqTdüT‡ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
110. eTø£s¡ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
111. ≈£î+uÛÑ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
112. MTq \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
113. Hês¡<ä dü+Væ≤‘· 200`00
114. |ü+#ê+>∑|”]ƒø£˝Òœø±>∑DÏ‘·+ 250`00
115. ‘êsêã\+ ` #·+Á<äã\+ (y˚πs ø=+&É|üŒ) 99`00
116. düT\uÛÑ\>∑ï kÕ<Ûäq (∫Á‘ê\>∑Ts¡Te∂]Ô>∑TbÕÔ) 200`00
117. sêVüQ πø‘·Te⁄\ jÓ÷>∑eTT 99`00
118. #Ûêj·÷Á>∑Vü≤eTT\T 99`00
119. CÀ´‹wü$C≤„q B|æø£ 63`00
_.$.sêeTHé >±] Á>∑+<∏äe≠\T
120. CÀ´‹wü $<ë´s¡+uÛÑ+ 50`00
121 Á>∑Vü≤uÛ≤e ã\e≠\T 50`00
122. ø±\#·Áø£<äX¯ 50`00
123. nqTuÛÑe Á|üXÊïCÀ´‹wü+ 50`00
124. CÀ´‹wüXÊg+˝À yê‘êes¡D uÛÑ÷ø£+bÕ\T 50`00
125. |ü⁄s√>±$T C≤‘·ø£+ 50`00
126. uÛ≤yês¡∆s¡‘êïø£s¡+ 75`00
127. uÛ≤s¡rj·TCÀ´‹wü düs¡«dü«+ 75`00
128. nwüºø£es¡Z |ü<ä∆‹' 75`00
129. CÀ´‹wüXÊg+˝À dü+<˚Vü‰\T,düe÷<ÛëHê\T 75`00
130. Á|üX¯ï‘·+Á‘· 75`00
131. e≠VüAs¡Ô+ 75`00
132. $•wüº C≤‘·ø£e≠\T 125`00
133. uÛ≤s¡rj·T|òü*‘·CÀ´‹wü+ 125`00
134. 300 e≠KýÓTÆq jÓ÷>∑e≠\T 125`00
135. C≤‘·ø£+|ü]o*+#·&É+m˝≤ ? 300`00
sêh|ü‹ nyês¡T¶Á>∑V”≤‘·, eTVü‰eTVü≤ÀbÕ<Ûë´j·T, yê#·düŒ‹
l eT<ÛäTs¡ø£èwüíe∂]Ô>±] Á>∑+<∏äe≠\T
136. ãèVü≤‘Y|üsêX¯s¡Vü≤ÀsêXÊge≠`1 200`00
140. uÛ≤yês¡ús¡‘êïø£s¡e≠ 100`00
141. e≠VüAs¡Ô ∫+‘êeTDÏ 100`00
142. e≠VüQs¡Ô ∫+‘êeTDÏ`bÕs¡Tº2 200`00
143. dü«|üï XÊge≠ 36`00
144. X¯‘·jÓ÷>∑eT+»] 50`00
145. Áe‘·ìs¡íj·Tø£\Œe*¢ 250`00
146. <Ó’e»„e\¢uÛÑ+ 75`00
147. edü+‘·sê»X¯≈£îqyéT (ãèVü≤‘YX¯≈£îqXÊg+) 250-00
148. yêdüTÔXÊg$y˚ø£e≠`1 100`00
152. nqTuÛÑedüT\uÛÑyêdüTÔ ` 1 50`00
153. nqTuÛÑedüT\uÛÑyêdüTÔ ` 2 100`00
154.|ü+#ê+>∑ $y˚ø£eTT 99`00
155. e•wü˜ dü+Væ≤‘· 360-00
156. |ü+#·|üøÏå XÊg+ (πødtu…’+&é) 200-00
5. yêdüTÔ\T
1. 40 s√E˝À¢ ª yêdüTÔ$<ä´μ H˚s¡TÃø=q+&ç 180`00
2. yêdüTÔXÊg s¡Vü≤düé≠\T 200`00
3. yêdüTÔqTã{Ïº MT Ç\T¢ 63`00
4. MTs¡÷ MT yêdüTÔ 63`00
5. >∑èVü≤yêdüTÔ ∫{≤ÿ\T 63`00
6. yêdüTÔ |üP» 63`00
7. yêdüTÔ dü÷Á‘·e≠\T 63`00
8. yêdüTÔXÊg s¡Vü≤kÕ´\T 63`00
9. >∑èVü≤yêdüTÔ es¡TZ\T 99`00
10. $X¯«ø£s¡àyêdüTÔ XÊgØ‘ê´ MT Ç+{Ï bÕ¢qT\T 63`00
11. $X¯«ø£s¡à yêdüTÔXÊgØ‘ê´ MTÇ+&É¢Äj·Te≠\T 99`00
12. $X¯«ø£s¡à yêdüTÔ XÊg+(∫Á‘ê\>∑Ts¡Te∂]Ô>∑TbÕÔ) 180`00
13. Ä<ÛäTìø£ >∑èVü≤yêdüTÔ 99`00
14. X¯óuÛÑyêdüTÔ 270`00
15. yêdüTÔj·T+Á‘· s¡‘êïe[ 120`00
16. yêdüTÔXÊg+ 120`00
17. Vü≤Ödt bÕ¢Hé‡ 63`00
18. >∑èVü≤ìsêàD yêdüTÔ 63`00
19. yêdüTÔ ¬syÓT&ûdt 63`00
20. >∑èVü≤yêdüTÔ <äs¡ŒD+ 63`00
21. CÀ´‹wü`>∑èVü≤yêdüTÔ#·+Á~ø£ 200-00
22. yêdüTÔs¡‘êïø£s¡+ (ø=+&É|ü*¢) 63-00
23. yêdüTÔ•s√eTDÏ ,, 120`00
24. yêdüTÔdü+Á>∑Vü≤yéT ,, 63-00
25. |ü+#·yêdüTÔ bÕ]C≤‘·+ ,, 120`00
26. yêdüTÔ&ç+&çeTyéT ,, 63`00
27. yêdüTÔ<äT+~_Û ,, 120`00
28. $X¯«ø£s¡àyêdüTÔÁ|üø±•ø£ (πødtu…’+&é) 250-00
29. ø£èwüíyêdüTÔXÊge≠ 63`00
30. »\yêdüTÔ,X¯\ýêdüTÔ (<ä+‘·÷]|ü+&ÉØHê<∏é) 99`00
31. eTj·TyêdüTÔ (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) 120`00
32. yêdüTÔ CÀ´‹ 63-00
33. eTq Ç\T¢-eTqyêdüTÔ 99-00
34. yêdüÔe yêdüTÔ|üPC≤$<ÛëqeTT 108`00
35. yêdüTÔ <äs¡ŒD+ 120`00
6. eT+Á‘·XÊÁkÕÔ\T
1. eT+Á‘·kÕ<Ûäq 63`00
2. ‘·+Á‘·C≤\+ 63`00
3. eT+Á‘·X¯øÏÔ 63`00
4. <ä‘êÔÁ‘˚j·T ‘·+Á‘·$<ä´ 63`00
5. <ä‘êÔÁ‘˚j·T e∂*ø±‘·+Á‘·yéT 63`00
6. ‘ê+Á‹ø£ |ü+#ê+>∑+ 63`00
7. j·TøÏåD° ‘·+Á‘·+ 63`00
8. eT+Á‘êqTcÕ˜q #·+Á~ø£ 63`00
9. düs¡«<˚e‘ê eT+Á‘·ø£e#·e≠\T 63`00
10. eT+Á‘êø£åsê\s¡Vü≤dü´+ (;C≤ø£ås¡ì|òüT+≥Te⁄) 63`00
11. düs¡«<˚e‘ê eT+Á‘·s¡‘êïe[ 63`00
12. dü<ë#ês¡ B|æø£ 63`00
13. jÓ÷–˙`yêeTπøX¯«s¡‘·+Á‘·+ 63`00
14. Á|ü|ü+#·kÕs¡‘·+Á‘·+ 63`00
15. ã<äìø£ ‘·+Á‘·yéT 63`00
16. ñ∫Ã¤wüº >∑D|ü‹ ‘·+Á‘·yéT 63`00
17. >∑T|üÔ kÕ<Ûäq ‘·+Á‘·+ 63`00
18. >∑+<Ûäs¡« ‘·+Á‘·yéT 63`00
19. kÂ+<äs¡´\Vü≤] (eT+Á‘·j·T+Á‘·s¡‘êïe[) 63`00
20. j·T+Á‘· eT+Á‘· ‘·+Á‘· 63`00
21. bÕX¯ó|ü‘· ‘·+Á‘·+ 99`00
22. |ü+#·<äX¯ eTVü‰K&ÉZ ‘·+Á‘·+ 99`00
23. s¡TÁ<ëcÕ˜<Ûë´j·T' 99`00
24. eT+Á‘·dæ~∆ 120`00
25. |üs¡X¯ósêeT‘·+Á‘·yéT 108`00
26. l\*‘ê$˝ÀeT |ü+#·<äo 108`00
27. l >∑Ts¡T ‘·+Á‘·+ 108`00
28. >±j·TÁr ‘·+Á‘·yéT 108`00
29. eTVü‰X¯øÏÔ eT+Á‘· ‘·+Á‘· s¡Vü≤kÕ´\T 150`00
30. l <äTs¡Z ‘·+Á‘·yéT 200`00
31. eTVü‰eTè‘·T´+»j·TneTè‘·bÕX¯ó|ü‘·yéT 200`00
32. düs¡Œ (Hê>∑)‘·+Á‘·+ 250`00
33. Vü≤eq ‘·+Á‘·+ 250`00
34. c˛&ÉX¯ì‘·´‘·+Á‘·+ 250`00
35. XÊπøÔj·T‘·+Á‘·+ 250`00
36. s¡TÁ<äj·÷eTfi¯‘·+Á‘·+ 250`00
37. \ø°ÎÁ|ü‘·´+–sê ‘·+Á‘·yéT 250`00
38. Væ≤s¡D´X¯S*˙ ‘·+Á‘·yéT 250`00
39. e÷j·÷Á|ü‘·´+–sê ‘·+Á‘·yéT 250`00
40. l $X¯«s¡÷|ü Á|ü‘·´+–sê ‘·+Á‘·yéT 250`00
41. dü«sêíø£s¡¸DuÛ…’s¡e‘·+Á‘·+ 250`00
42. ø±o$XÊ˝≤øÏå ‘·+Á‘·+ 250`00
43. XÊ+‹‘·+Á‘·yéT 250`00
44. j·T+Á‘·dæ~∆ 360`00
45. l \ø°Î ‘·+Á‘·yéT 360`00
46. eT+Á‘·eTVü≤À<ä~Û (Ád”Ô<˚e‘ê'ø£\ŒyéT) 360`00
47. eT+Á‘·eTVü≤À<ä~Û (|ü⁄s¡Twü<˚e‘ê'ø£\ŒyéT) 360`00
48. eT+Á‘·XÊg+ (Á>∑+<∏äe≠) 360`00
49. Á|ü‘·´+–sêø£è‘ê´‘·+Á‘·+ 360`00
50. ø±eT<Û˚qTe⁄ ‘·+Á‘·+ 360`00
51. X¯S*˙<äTsêZ‘·+Á‘·+ 360`00
52. l$<ä´ s¡Vü≤dü´+ 290-00
53. ≈£î˝≤s¡íe ‘·+Á‘·yéT 150`00
54. Ä#ês¡´ dæ<ä∆ Hê>±s¡T®q‘·+Á‘·+ (ˇ]»q˝Ÿ) 390-00
55. dæ<ä∆e∂*ø£ s¡Vü≤dü´+ (eT+Á‘·,j·T+Á‘·düVæ≤‘·+) 63-00
7. Á>∑+<∏ë\T ` Äsê<Ûäq\T
1. uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£ ‘ê‘·Œs¡´ düVæ≤‘·+ 54`00
2. uÛÑ>∑eBZ‘· (e#·q+) 99-00
3. uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£‘ê‘·Œs¡´+-πødüTu…’+&ç+>¥ 72-00
2. >∑DÒX¯ Äsê<Ûäq 1 99`00
3. >∑DÒXÀbÕdüq 2 99`00
4. qeÁ>∑Vü≤yÓ’uÛÑe+ 99`00
5. qeÁ>∑Vü≤ ¬syÓT&ûdt 99`00
6. qeÁ>∑Vü≤ y˚<ä+ 99`00
7. X¯ìÁ>∑Vü‰sê<Ûäq 99`00
8. Ä~‘ê´sê<Ûäq 99`00
9. düTÁãVü‰àD≤´sê<Ûäq 99`00
10. l •e Äsê<Ûäq 99`00
11. \ø°Î Äsê<Ûäq 99`00
12. Vü≤qTeT<ësê<Ûäq 99`00
13. \*‘êsê<Ûäq 99`00
14. l #·Áø±sê<Ûäq 99`00
15. >±j·TÁr Äsê<Ûäq 99`00
16. Ms¡uÛÑÁ<ësê<Ûäq 99`00
17. ≈£î»Á>∑Vü‰sê<Ûäq 99`00
18. uÛ…’s¡yêsê<Ûäq 99`00
19. <Ó’yêsê<Ûäq 99`00
20. ^‘êsê<Ûäq (uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£‘ê‘·Œs¡´düVæ≤‘·) 99`00
21. ly˚+ø£fÒX¯«sê<Ûäq 99`00
22. Vü≤j·TÁ^yêsê<Ûäq 99`00
23. \ø°Îqs¡dæ+Vü‰sê<Ûäq 99`00
24. l u≤˝≤Á‹|ü⁄s¡düT+<äØ k˛ÔÁ‘· ø£<ä+ã+ 99`00
25. <˚M ©˝≤eTè‘·+ 99`00
26. |ü⁄sêD|ü+&É düT+<äs¡ø±+&É e#·q+ 99`00
27. |ü⁄sêD|ü+&É sêe÷j·TD+ 99`00
28. |ü⁄sêD|ü+&É uÛ≤s¡‘·+ 99`00
29. |ü⁄sêD|ü+&É uÛ≤>∑e‘·+ 99`00
30. (dü÷]) yê©àøÏ sêe÷j·TD+ 99`00
31. ø±\düs¡Œ jÓ÷>∑+ 99`00
32. ì‘·´ J$‘·e≠˝À s¡TÁ<ëø£å\T 99`00
33. ì‘·´ J$‘·e≠˝À qes¡‘êï\T 99`00
34. y˚<ädü÷ø£Ôe≠\T 99`00
35. y˚eTq |ü<ä´kÕsêeTè‘·+ 99`00
36. |ü+&É>∑\T |üs¡«~Hê\T 99`00
37. dü÷øÏÔs¡‘êï\T 99`00
38. Vü≤qTeT#·Ã¤]Á‘· 99`00
39. qeÁ>∑Vü≤ <äs¡ÙqyéT 99`00
40. ì‘·´J$‘·+˝À qeÁ>∑Vü‰\T 99`00
41. kÕ\Á>±eTe≠\T 99`00
42. >∑Ts¡TX¯óÁø£ Á|üuÛ≤ee≠ #·+Á<äø£fi≤Hê&û 99`00
43. X¯ìÁ>∑Vü≤¬s$T&ûdt 99`00
44. C≤‘·ø£düT<ÛëkÕs¡e≠`C≤‘·ø£yÓ÷ø£åÁ|ü<ës≠ì 99`00
45. $yêVü≤CÀ´‹wüeT+»]è÷´πsCŸe÷´∫+>¥¬>’&é (kÕs≠>∑D|ü‹¬s&ç¶) 99`00
46. MT|ü⁄{Ïºq‘˚Bìã{Ïº MTJ$‘·s¡Vü≤kÕ´\T (q÷éTsê\J ˝…’|òt¬>’&é) ,, 99`00
47. MTn<äècÕºìøÏ (ù|s¡T) H˚yéTø£s¡ø£åHé ,, 99`00
48. q÷éTsê\J ¬s$T&ûdt 99-00
49. e∂ø£|ü+#·X¯r 99`00
50. lsêeTø£sêíeTè‘·+ 99-00
51. s¡Vü≤dü´≈£î≈£îÿ≥XÊg+ 300-00
52. ñbÕdüq $<Ûëq+ 99-00
53. |ü+#·eTy˚<ä+ eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ 99`00
54. <˚e⁄fi¯ófl &Ü{Ÿ ø±yéT 99`00
55. >∑D|ü‹uÛ≤wü´+ 99`00
56. j·TEπs«<ä ñ|üqj·Tq$yêVü≤Á|üjÓ÷>∑eT+»] 99`00
57. qejÓ÷>∑T\T 99`00
58. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì<ä]Ù+#·e\dæq Á|üe≠K<äsêZ\T 99`00
59. düø£\<˚e‘ênc˛º‘·Ôsê\T(ô|<ä›~)`(180nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·Hêe÷efi¯ó\‘√) 99`00
60. düø£\<˚e‘ê nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·Hêe÷efi¯ó\T (πødtu…’+&ç+>¥) 216-00
61. düø£\<˚e‘ê düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 99`00
62. Ä<Ûë´‹àø£ dü÷øÏÔ ì~Û 99`00
63. Áu≤Vü≤àDT\T >√Á‘ê\T,Á|ües¡\T 99`00
64. düs¡«<˚e‘êdü«s¡÷|ü⁄&ÉT l y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT 99`00
65. l \ø°Îdüìï~Û 99`00
66. l\ø°Î >∑D|ü‹ Vü≤ÀeTø£\Œ+ 99`00
67. e÷s¡¸˝ŸÄsYº ‡ (ø£sêfÒ,≈£î+>¥|òüPH˚s¡TÃø√+&ç) 99`00
68. e÷´õø˘¬>&’ é 99`00
69. #·<äs¡+>∑+ 99`00
70. |ü+#·e≠K Vü≤qTeT‘Y yÓ’uÛÑe+ 63`00
71. >∑s¡T&É|ü⁄sêD+ 40`00
72. e÷|òüT|ü⁄sêD+ 36`00
73. •e|ü⁄sêD+ 36`00
74. yÓ’XÊK|ü⁄sêD+ 36`00
75. ø±ØÔø£ |ü⁄sêD+ 36`00
76. ø±ØÔø£ |ü⁄sêD+ (∫qï~) 25`00
77. düs¡«ø±s¡´dæ~∆øÏ sêe÷j·TDbÕsêj·TD 63`00
78. ô|<ä›u≤\•ø£å 50`00
79. >±j·TÁr eTVæ≤eT 36`00
80. eèø£å<˚e‘·\T 63`00
81. j·÷Ewü kÕàs¡Ô dü+kÕÿs¡ #·+Á~ø£ 200`00
82. düHê‘·qyÓ’~ø£ Áu≤Vü≤àDkÕàsêÔ>∑eTø£\ŒyéT 150`00
83. #·‘·Tπs«<äe≠\T 120`00
84. qeÁ>∑Vü‰sê<Ûäq 120`00
85. ‘êfi¯|üÁ‘· düe÷Vü‰s¡ >√|ü⁄s¡+ 120`00
86. eTqT<Ûäs¡à XÊg+ (e#·q+˝À...) (πødtu…’+&ÉT) 250`00
87. e÷qe<Ûäs¡àeTT\T 120`00
88. y˚<äeT+Á‘· dü+Væ≤‘· 120`00
89. düVü≤Ádü*+>±s¡Ãq 120`00
90. l •e^‘· 120`00
91. <ë«<äX¯ñ|üìwü‘·TÔ\T 120`00
92. |ü⁄sêD|ü+&Éyê] kÂ+<äs¡´\Vü≤] π(ødtu…’+&é) 250`00
(XÀ¢ø£‘ê‘·Œs¡´düVæ≤‘· $|ü⁄\yê´K´‘√) kÕ<ë 120`00
93. ãèVü≤‘Y •e k˛ÔÁ‘· s¡‘êïø£s¡e≠ 200`00
94. ãèVü≤‘Y <˚M k˛ÔÁ‘·s¡‘êïø£s¡e≠ 200`00
95. ãèVü≤‘Y $wüßí k˛ÔÁ‘·s¡‘êïø£s¡e≠ 200`00
96. πø<ës¡Hê<Ûé ã<äØHê<Ûé j·÷Á‘ê¬>’&ÉT 63`00
97. <äøÏåD≤eè‘· X¯+Ke≠\T 63`00
98. 108 ~e´<˚XÊ\ $wüßíπøåÁ‘·<äs¡Ùì 36`00
99. <Ûäs¡àdæ+<ÛäTe⁄(πødtu…’+&ç+>¥) 270`00
100. uÛ≤s¡rj·T XË’eπøåÁ‘·j·÷Á‘ê<ä]Ùì 99`00
101. ∫\T≈£L] u≤˝≤J#·]Á‘· 36`00
102. uÛÑ>∑e‘YdüTÔ‹ 63`00
103. dü÷s√´bÕdüq 36`00
104. ø±oK+&É+ 250`00
105. <˚MuÛ≤>∑e‘·+ 360-00
106. l Ä+»H˚j·T+ 216-00
107. <Ûäs¡àdü+<˚Vü‰\T 216-00
108. Ä<Ûë´‹àø£ <Ó’$ø£ edüTÔe⁄\T 250-00
109. sêe÷j·TD+ 600`00
110. b˛‘·q uÛ≤>∑e‘·+ 900`00
111. •eeT+Á‘·eTT\T 63`00
8. yÓ’<ä´ Á>∑+<∏ë\T
1. ÄVü‰s¡+ Äs√>∑´+ 36`00
2. e∂*ø±yÓ’<ä´ ∫{≤ÿ\T 36`00
3. Äj·≠πs«<ä yÓ’<ä´ ∫{≤ÿ\T 30`00
4. >∑èVü≤yÓ’<ä´ s¡Vü≤kÕ´\T 36`00
5. >∑èVü≤yÓ’<ä´kÕs¡+ 36`00
6. Vü≤À$TjÓ÷yÓ’<ä´+ (<ë«<äX¯\eD∫øÏ‘·‡) 63`00
7. Á|üø£è‹yÓ’<ä´+ 36`00
8. ÄVü‰s¡+`yÓ’<ä´+ 99`00
9. dü+|üPs¡í Äj·≠πs«<ä`∫{≤ÿ yÓ’<ä´+ 99`00
10. Äj·≠πs«<äyéT 36`00
11. Äj·≠πs«<ä e∂*ø±yÓ’<ä´B|æø£ 99`00
12. <äT+|ü≈£Ls¡\T, Ä≈£î≈£Ls¡\T, ø±j·T>∑÷s¡\T (yê&Éø£+ ` ñ|üjÓ÷>±\T) 99`00
13. @ø£e∂*ø±yÓ’<ä´+ 99`00
14. ncÕº+>∑ Vü≤è<äj·T+ (4uÛ≤>±\T) 1200`00
15. s¡Vü≤dü´dæ<ä∆jÓ÷>∑yÓ’<ä´kÕs¡yéT 99`00
16. ÁbÕ<∏ä$Tø£ Vü≤À$TjÓ÷yÓ’<ä´+ 99`00
17. ˇu…dæ{Ï 99`00
18. ôV≤˝ŸÔ¬>’&é 99`00
19. Äj·≠πs«<ä+`Jeqy˚<ä+ 99`00
20. |òü⁄&é<∏Ós¡|æ 63-00
21. Hê´#·Ts¡˝Ÿ<∏Ós¡|æ 99`00
22. dü+|üPs¡íÄs√>±´ìøÏ 20ìˆˆ 63`00
23. ø°fi¯flH=|ü\T MT düeTdü´˝…’‘˚... 99`00
24. jÓ÷>±eT+Á‘· 63`00
25. jÓ÷>± eT+&˚ ≥T dü+&˚ 63`00
26. ôV≤s¡“˝Ÿ yÓT&çdæHé`ôV≤˝ŸÔ≥T&˚ 99`00
27. ôV≤˝ŸÔô|ò’˝Ÿ 108`00
28. edüTÔ>∑TDbÕsƒ¡+ 250`00
29. s¡kÕj·Tq yêJø£s¡D ‘·+Á‘·+ 150`00
30. edüTÔ>∑TD eTø£s¡+<ä+ 400-00
31. Hê≥TyÓ’<ä´+ -(πødtu…’+&é) 360-00
32. Hê≥TyÓ’<ä´+ (∫qï~) 99-00
33. ÁbÕD≤j·÷eTe≠-jÓ÷>∑ 63-00
9. nj·T´|üŒ ` uÛÑyê˙ s¡ø±\T
1. l nj·T´|üŒ ©˝≤eTè‘·+ 30`00
2. l nj·T´|üŒ uÛÑ»qbÕ≥\T 63`00
3. l nj·T´|üŒ |üPC≤ø£\Œ+ 20`00
4. l nj·T´|üŒ uÛÑøÏÔ ^‘ê\T 20`00
5. Vü‰s¡‹¬>’ø=qTe÷ 40-00
6. l nj·T´|üŒ Bø£å F 10`00
7. l nj·T´|üŒ uÛÑ»qe÷\ F 10`00
8. l nj·T´|üŒ ì‘·´|üP» P 10`00
9. l nj·T´|üŒ ì‘·´ìj·Te÷e[ P 10`00
10. uÛÑyê˙Bø£å (l uÛÑyê˙ ©˝≤eTè‘·+) 36`00
11. <˚M©˝≤eTè‘·+ 99`00
12. l <˚M |üPC≤ø£\Œ+ 20`00
13. <˚M uÛÑøÏÔ^‘ê\T 20`00
14. uÛÑyê˙Bø£å P 10`00
15. <˚M uÛÑøÏÔe÷\ F 10`00
16. l nj·T´|üŒ uÛÑ»Hêe[ 120`00
17. nj·T´|üŒ|üPC≤$~Û (CÒdüT<ëdüTkÕ+>¥‡‘√) 24`00
10. uÛÑ»q\T ` ø°s¡Ôq\T
1. nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\T 20`00
2. lsêeT<ëdüT ø°s¡Ôq\T 20`00
3. düs¡«<˚e‘ê eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\T 20`00
4. edüT+<Ûäs¡ eT+>∑fi¯ Vü‰s¡‘·T\T 25`00
5. kÂuÛ≤>∑´ <˚e‘ê eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\T 36`00
6. düs¡«<˚e‘ê uÛÑ»q\T 36`00
7. ∫{Ïº bı{Ïº bÕ≥\T 10`00
8. C≤rj·T ^‘ê\T 10`00
9. <˚X¯uÛÑøÏÔ ^‘ê\T 36`00
10. |ü+&ÉT>∑\T`|ü⁄D´πøåÁ‘ê\T uÛÑøÏÔ^‘ê\T 36`00
11. >=_“fi¯flbÕ≥\T,˝≤*bÕ≥\T,ø√˝≤≥bÕ≥\T 36`00
12. nqïeTj·T´ dü+ø°s¡Ôq\T 99`00
13. ô|[flbÕ≥\T`Ád”Ô\bÕ≥\T 36`00
14. uÛÑø±Ôq+<ä uÛÑ»qø°s¡Ôq\T(z˝Ÿ¶dæ˙ôdºÌ˝Ÿ) 36`00
15. düs¡«<˚e‘êuÛÑøÏÔeTDÏe÷\ 36`00
16. ã‘·Tø£eTà ñj·÷´\ bÕ≥\T 36`00
17. nqïeTj·T´ dü+ø°s¡ÔHêì~Û(1000ø°s¡Ôq\T) 270`00
11. Væ≤{Ÿ‡ kÕ+>¥‡
1. |òüT+≥kÕ\ uÛÑøÏÔ^‘ê\TùÛÑ>∑eBZ‘· 36`00
2. mdt.|æ.u≤\T uÛÑøÏÔ^‘ê\T 36`00
3. |òüT+≥kÕ\ düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
4. |æ. düTo\ düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
5. mdt.|æ. u≤\T düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
6. mdt.C≤qøÏ düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
7. y˚≥÷] düT+<äs¡sêeTe∂]ÔVæ≤{Ÿ‡ 99`00
8. düs¡«<˚e‘ê dæ˙uÛÑøÏÔ^‘ê\T 99`00
12. Ád”Ô\≈£î ñ|üj·≠ø£Ô |ü⁄düÔø£e≠\T
1. lø±+‘êeTDÏ e+≥\T (yÓCŸ) 63`00
2. lø±+‘êeTDÏ e+≥\T (HêHéyÓCŸ) 63`00
3. XÊø±Vü‰s¡ e+≥\T 30`00
4. e÷+kÕVü‰s¡e+≥\T 30`00
5. ∫{Ïº∫{≤ÿ\T 30`00
6. n+<ëìøÏ ∫{≤ÿ\T 30`00
7. |æ\¢\ ù|s¡T¢ (ô|<ä›~) 30`00
8. |æ\¢\ ù|s¡T¢ (∫qï~) 10`00
9. ˝Òf…dtº m+Áu≤s≠&ÉØ XÊØuÀs¡¶sY‡ 36`00
10. ˝Òf…dtº m+Áu≤s≠&ÉØ &çC…’Hé‡ 36`00
11. ∫Hêïs¡T\≈£î ∫s¡T‹fi¯ófl 30`00
12. |üdü+<Ó’q bòÕdtº|òü⁄&é e+≥\T 30`00
13. |ü˝≤yé\T, Áô|ò’&é ¬s’dt\T, yÓ¬s’{°¬s’dt\T 30`00
14. y˚|ü⁄fi¯ófl`Ç>∑Ts¡T¢ 30`00
15. ÁuÒø˘bòÕdtº e+≥\T 30`00
16. |ü+&ÉT>∑\˝À #˚düTø=H˚ |æ+&çe+≥\T 30`00
17. yÓTÆÁø√y√yÓHé e+≥\T 99`00
18. düs¡«<˚e‘êuÛÑøÏÔe÷\ 36`00
19. |æ\¢\ù|s¡T¢ (u≤ãT) 36`00
20. |æ\¢\ù|s¡T¢ (bÕ|ü) 36`00
21. yÓ÷Á&ÉHé yÓTVü≤+~ (>√]+{≤≈£î &çC…’Hé‡) 36`00
22. yÓ÷Á&ÉHé |æ\¢\ù|s¡T¢ 99`00
23. H√s¡÷]+#˚ HêHéyÓCŸe+≥\T 99`00
24. yÓ÷Á&ÉHé f…Æ\]+>¥ (˝Ò&ûdt »+{Ÿ‡) 99`00
$$<Ûä s¡ø±\T
m+<äs√eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T 270-00
jÓ÷>±düHê\T 36`00
dü÷s¡´qeTkÕÿs¡e≠\T 36`00
bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\T (∫qï$) 10`00
Væ≤+B`‘Ó\T>∑T`dü«uÀ~Ûì 20`00
Ç+^¢wüß`‘Ó\T>∑T`dü«uÀ~Ûì 20`00
»qs¡˝Ÿ Hê˝…&é® 20`00
q÷s¡T mø±ÿ\T 10`00
1`100 fÒãT˝Ÿ ãTø˘ 10`00
1`100 fÒãT˝ŸãTø˘ (ÁøöHéôd’E) 4`50
lsêeTø√{Ï 27`00
l•eø√{Ï 27`00
y˚Tõø˘ 30`00
n+¬ø\‘√ >±s¡&û 30`00
Vü≤è<äj·TdüŒ+<äq (ø£$‘·\T) 30`00
yê‘·‡´j·Tq ø±eTdü÷Á‘ê\T 36`00
m.|æ.≥÷]dtº ¬>’&ÉT 36`00
Ç+Á<äC≤\ s¡Vü≤kÕ´\T 30`00
eTùV≤+Á<äC≤\ s¡Vü≤kÕ´\T 30`00
X¯Øs¡uÛ≤wü (u≤&û ˝≤+π>«CŸ) 99`00
ÁøÏj·÷jÓ÷>∑+ 36`00
Äq+<ä+>± J$<ë›+ 99`00
Vü≤]X¯Ã+Á<ä Hê≥ø£+ 50`00
yê‘ê‡j·Tqø±eTdü÷Á‘ê\T 99`00
|ü+#·kÕj·Tø£+ 99`00
s¡‹s¡Vü≤kÕ´\T 99`00
nq+>∑s¡+>∑+ (ø£+uÛÑ+bÕ{Ï dü«j·T+Á|üø±wt) 99`00
X¯è+>±s¡πø[ (ø£+uÛÑ+bÕ{Ï dü«j·T+Á|üø±wt) 99`00
>±j·TÁr$C≤„Hé 99`00
∫+‘êeTDÏ (Hê≥ø£+) 50`00
u≤\Hê>∑eTà 50`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ Ád”Ô\ Áe‘·ø£<∏ä\T 36`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ sêe÷+»H˚j·T j·≠<ä∆+(ã~¬s&ç¶) 50`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ >√$+<ä Hêe÷\ uÛÑ>∑eBZ‘· 36`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ >∑èVü≤yêdüTÔ ∫+‘êeTDÏ 99`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ >∑èVü≤yêdüTÔ eTsêà\T (u…’+&ÉT) 63`00
sêeTsêj·TyêdüTÔXÊg+(e≠Á<ä>∑&Ésêe÷sêe⁄) 90`00
m+.mdt.ÄsY.Vü≤qTe÷Hé#ê©kÕ 10`00
m+.mdt.ÄsY.düT+<äs¡ø±+&É 80`00
ÁãVü≤à+>±]J$‘·#·]Á‘· (»e+>∑T\) 125`00
l Ä~X¯+ø£sê#ês¡´ ~e´#·]‘êeTè‘·+ 40-00
ø±osêy˚TX¯«s¡ eTõ© ø£<∏ä\T 63`00
l\*‘êdüVü≤ÁdüHêeTe≠(uÛ≤düÿs¡uÛ≤wü´+) 600-00
Á|üø£è‹dæ<ë∆+‘·e≠\T`y˚<ä$C≤„qe≠`|òü*‘·C≤‘·ø£ dü÷Á‘·e≠\T 595`00
e≠<äT+&ç $X¯«Hê<∏äsêE>±] Á>∑+<∏äe≠\T
$X¯«ø£s¡à Á|üø±X¯e≠ 80`00
ÁbÕNqyêdüTÔXÊÁkÕÔ\T`Ä<ÛäTìø£yêdüTÔ|ü]o\q ,, 250`00
Hês¡<ä dü+Væ≤‘· ,, 150`00
yêdüTÔsê»e\¢uÛÑe≠è∂˝≤qTyê<äe≠ ,, 60`00
eTj·TeT‘·e≠ ` e#·qe≠ ,, 80`00
ãèVü≤‘·‡+Væ≤‘· ` e#·qe≠ ,, 160`00
yêdüTÔ$C≤„qCÀ´‹ ......
|ü⁄s√Væ≤‘· <äs¡Ùì (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) ....
$X¯«ø£s¡àyêdüTÔ$<ë´s¡Vü≤düé≠\T ,, ....
yêdüTÔ $C≤„q #·+Á~ø£ ,, ....
eTVü‰<äXÊ bÕ]C≤‘·+ ,, ....
yêdüTÔ Hêsêj·TD°j·T+ ,, 120`00
jÓ÷>±e∞K+&É+ ,, 120`00
e≠VüAs¡Ôdæ+<ÛäTe⁄ 150-00
düsê«s¡∆#·+Á~ø£ (4uÛ≤>±\T) 1208`00
MTπs q÷éTsê\õdtº (<ëeP<é) 370`00
ìs¡íj·Tdæ+<ÛäT (2uÛ≤>±\T) 590-00
kÕs≠... ,, 45`00
l <äTsêZq+<ä\Vü≤] ,, 200`00
Äs¡‹kÕs≠u≤u≤ ,, 11`00
Á|ü‹wü˜ø£\Œ'(kÕ– qs¡dæ+Vü≤e∂]Ô) 500`00
‘êEB›Héu≤u≤ dü#·Ã¤]Á‘· 100`00
düTe÷s¡T 100 dü+ˆˆsê\THê{Ï ÁbÕNq Á|ü‘·T\T ‹]–
á ÁøÏ+~ Á>∑+<∏äe≠\T Á|ü#·T]+#·ã&çq$.
lsêeT eT+Á‘êqTcÕ˜qe≠ 300-00
lsêeTqesêÁ‘√‘·‡eø£\Œ' 300-00
d”‘êsêeT ø£<Ûë düT<Ûä njÓ÷<Ûä´ø±+&É 200-00
d”‘êsêeT ø£<Ûë düT<Ûä u≤\ø±+&É 150-00
ns¡D´ø±+&É 100-00
ÁXÊ<ä∆e≠ m+<äT≈£î ô|{≤º* ? c˛&ÉX¯ dü+kÕÿs¡e≠\T 200-00
kÕàs¡Ô ø±|ü]› ø±]ø£\T 200-00
q|ü⁄+düø£ dü+Jeqe≠, yÓ’<ä´ •s√eTDÏ 200-00
$wüyÓ’<ä´ ∫+‘êeTDÏ 200-00
ùV≤e÷Á~ dü÷]D≤ ÁbÕj·T•Ã‘êÔ<Ûë´j·T' 300-00
düs¡«e∂*ø± >∑TDs¡‘êïø£s¡+ 300-00
Ä|üdüú+;j·T <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\T 300-00
düs¡«XÊ+‹ <äs¡ŒD+ - n|üs¡ Á|üjÓ÷>∑ <äs¡ŒD+ 200-00
>∑Dø£s¡+»ì 200-00
dü+‘êq B|æø£ 200-00
‹~Ûìs¡íj·T ø±D¶' 250-00
e≠VüAs¡Ô <äs¡ŒD+ 200-00
CÀ´‹wü XÊg s¡‘·ïe≠ (l|ü‹C≤‘·ø£ |ü<ä›‹) 250-00
\|òü≠‘ê#·ø£e≠ 200-00
l yÓ’Kqdü ô|’‘·èy˚T~ø£ Á|üjÓ÷>∑' 300-00
düàè‹ s¡‘êïø£s¡e≠ (<Ûäs¡àXÊg+) 400-00
C≤‘·ø±eTè‘·‘·kÕs¡+ 300-00
C≤‘·ø£ uÀ~Ûì 300-00
dü+^‘· $<ë´<äs¡ŒD+ 300-00
dü+^‘· düsê«s¡úkÕs¡dü+Á>∑Vü≤+ 300-00
e≠VüAs¡Ô e÷sêÔ+&É+({°ø£‘ê‘·Œs¡´+) 450-00
C≤‘·ø£s¡Vü≤dü´+ 200-00
sê»e÷sêÔ+&É+ 200-00
Äj·≠sê›j·TB|æø£ 200-00
yÓ’<ëéTè‘·+ 200-00
nqTbÕqeT+»Ø 200-00
qeÁ>∑Vü≤XÊ+‹ $<Ûëq+`ñ<äø£XÊ+‹ $~Û' 200-00
∫øÏ‘·‡s¡‘·ïe≠ 200-00
dü«s¡∫+‘êeTDÏ 200-00
<ë«<äX¯˝ÀVü≤ uÛÑdüà$<Ûëq+ 200-00
<Ó’e»„j·TXÀ $uÛÑ÷wüD+ 200-00
nqTbÕq s¡‘·ïø£s¡e≠ 200-00
ø±˝≤eTè‘·e≠ 250-00
<Ó’e»„ø£sêíeTè‘·e≠ 300-00
s¡ùd+Á<ä ∫+‘êeTDÏ 300-00
s¡düs¡‘·ï düe≠#·Ãj·T+ 300-00
edüTÔ>∑TDs¡‘êïø£s¡e≠ 300-00
Vü≤ÀsêqTuÛÑe<äs¡ŒDe≠ 360-00
$X¯«ø£s¡à Á|üø±•ø£ yêdüTÔXÊge≠ 250-00
Ád”Ô»q ø£\Œe*¢ 450-00
dü+^‘· düsê«s¡∆ dü+Á>∑Vü≤+ 300-00
dü+^‘· düT<Ûëdü+Á>∑Vü≤e≠ 250-00
ns¡ÿ Á|üø±X¯e≠ 200-00
dü+^‘· e÷sêÔ+&Ée≠ 200-00
dü+^‘· Á|ü<ÛäeTuÀ~Ûì 200-00
yÓ’<ä´ø£\Œ‘·s¡Te⁄ 200-00
s¡düÁ|üB|æø£ 250-00
>∑Dø±q+<äe≠ 250-00
l \*‘êdüVü≤ÁdüHêe÷e['`$es¡D≤‘·àø£ uÛ≤e+‘√ 200-00
qe#·+&û y˚<√ø£Ô l <˚M |üPC≤ø£\Œ+ 200-00
l >±j·TÁr nqTcÕ˜q ‘·‘·Ô«Á|üø±•ø£ 360-00
dü+^‘·e÷sêÔ+&Ée≠ 250-00
kÕsêe[ 360-00
uÛÒwü»ø£\Œe≠ 200-00
>∑Ts¡T•wü´ Äj·≠πs«<ä yÓ’<ä´∫+‘êeTDÏ 360-00
C≤‘·ø£eTDÏ 200-00
düs¡«X¯≈£îq Á|üø±•ø£ 200-00
j·÷Ewü Á|üjÓ÷>∑ #·+Á~ø£ 250-00
•øå±e©¢`Äq+<äe©¢ùÛÑè>∑Te©¢ 300-00
edü+‘·sê» X¯≈£îqe≠ 250-00
‘={Ïº yÓ’<ä´+ 450-00
CÀ´‹wü dæ<ë∆+‘· dü+Á>∑Vü≤e≠ (|ü+#ê+>∑ >∑DÏ‘·+) 300-00
düVü≤Ádü jÓ÷>∑Á|üø±•ø£ 300-00
l$<ë´s¡Vü≤dü´+ 290-00
eTVü≤s¡T¸\ #·]Á‘· 1,3 300G300
y˚+ø£≥ k˛eTj·÷Jj·T+ nqT <Ûäs¡àXÊgø±+&Ée≠ 250-00
lÄ+»H˚j·T+ 216-00
sê•‘·T\é‘·‡s¡ |òü*‘·+ 200-00
Hê&ç CÀ´‹wü $X‚¢wüD 400-00
s¡Vü≤dü´≈£î≈£îÿ≥X¯g+ 300-00
Ád”Ô <Ûäs¡às¡‘·ï u≤+&Ü>±s¡e≠ 200-00
XË’y√‘·‡es¡‘êïø£s¡+ 300-00
j·÷EwüÁ|üjÓ÷>∑ ∫HêÔeTDÏ 300-00
düTdü«s¡ ãTTπ>«<ä Á|üjÓ÷>∑<ä]Ùì 300-00
Äj·≠πs«<ä yÓ’<ä´ dü+Á>∑Vü≤+ 300-00
e•wü˜ dü+Væ≤‘· 360-00
Vü≤À$TjÓ÷|ü‹ >∑èVü≤yÓ’<ä´+ 200-00
Áe‘·#·÷&ÜeTDÏ 300-00
yÓ’X¯´<Ûäs¡àÁ|üø±•ø£ 300-00
Ä\j·T ì‘ê´s¡Ãq |ü<ä∆‹ 200-00
düàè‹e≠ø±Ô|òü\+ 300-00
Ä|üdüú+ãj·T˝≤¢Jj·TyéT 300-00
CÀ´‹wüXÊgdü+Á>∑Vü≤e≠ 200-00
ø£s¡à$bÕø±K´j·T+ 360-00
e≠VüQs¡Ô s¡‘êïe[ 250-00
düT~$˝À#·q+ 300-00
ñ‘·Ôs¡ ø±˝≤eTè‘·+ 200-00
düs¡Œ$wüj·T düs¡«dü«dü+Á>∑Vü≤+ 200-00

SriGuruCharitamu Mohanpublications

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SriGuruCharitamu Mohanpublications

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

l >∑Ts¡T #·]‘·eTT

(|ü≥eTT, $Á>∑Vü≤eTT ˝Òø£ bÕ<äTø£\ |üPõ+#·Tq|ü⁄&ÉT ô|’ XÀ¢ø£eTT

8. ÁãVü≤àHêeTø£ dü÷Á‘·+‘·T ÁãVü≤àdü÷Á‘·+ Á|üø°]Ô‘·+

z ø£© ˙≈£î >∑Ts¡T eTVæ≤eTqT #Ó|ü#·THêïqT. kÕe<ÛëqT&ÉyÓ’ $qTeTT.

y˚ < ä < Û ä s ¡ T à&É T dü + ‘√wæ + ∫ ≈£ î e÷sê : me] bÕ|ü | ò ü \ eTT yêπ s

|üPs¡«eTT dü÷s¡´e+X¯eTTq n+ãØwüß&ÉqT H=ø£ $wüßíuÛÑ≈£îÔ&ÉT <äè&ÛÉÁe‘·T&Ó’

k˛ÔÁ‘· dü+Á>∑Vü≤eTqT Á>∑+<∏äeTTq+<äT $X¯Bø£]+∫j·TTHêïs¡T. Á>∑+<∏ä $düÔs¡

Vü≤düÔdü+πø‘·eTT‘√ e#ÓÃ<äqì dü÷∫+∫ n+>∑Hê´dü |üPs¡«ø£eTT>± >±j·TÁ‹

‘êˆˆ »&É`#˚‘·Hê‘·àø£yÓTÆ, ∫Á‘·$∫Á‘·yÓTÆq á »>∑‘·TÔ jÓTTø£ÿ ñ‘·Œ‹Ô, dæú‹

n‘· ì øÏ $yêVü ≤ eTjÓ T ´qT l bÕ<ä T \ yê] nqTÁ>∑ V ü ≤ eTTq

n|ü&Ü #êø£* kÕ«MT á ~qeTTq ø£èwüí˝À H=ø£ ‘·Ts¡ø£sêE

~>∑+ãsê ~>∑+ãsê lbÕ<äe\¢uÛÑ ~>∑+ãsê

HêeT<Ûës¡ø± $qTeTT, n+_ø£ j·TqT Áu≤Vü≤àD Ád”Ô lbÕ<äT\yê]

Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq |ü<äeT÷&Ée n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT,

e∫Ãq≥T¢ ‘·eT ]#·Ã≥≈£î e#·TÃ≥ ‘·≥dæú+#ÓqT. ø±q qqTïqT MT •wüß´ì>±

Ábı<äT›q˝Ò∫ eTq >√e⁄\qT ns¡D´eTTq≈£î rdæø=ìb˛sTT ø±#·Tø=ìs¡eTTà.

düŒs¡Ù#˚ ‘·èDeTT uÛÑdüàeTsTTq≥T\ |üXÊÃ‘êÔ|üeTT‘√ n‘·ì bÕ|üeTT\ìïj·TT

ˇø£ |ü<äTHÓ’q ø£‹Ô‘√ ‘·q Hê\Tø£qT #Û˚~+∫ <˚$ bÕ<äeTT\eTT+<äT+∫

ø±\eTT\+<äT düTK<äT'KeTT\ nqTuÛÑ$+|üCÒj·TT#·T+&ÉTqT. |”*ø£

H˚qT Ç+‘·ø±\eTT qT+&ç #˚dæq ‘·|üdüT‡ H˚{ÏøÏ |òü*+∫q~ ø±qH˚ MT

n|ü&ÉT >∑Ts¡TeT÷]Ô ø=+#ÓeTT uÛÑdüàeTT #˚‘· rdüTø=ì n_ÛeT+Á‹+∫

Á|ü•ï+#· áX¯«s¡T&ÉT düuÛÑ˝Àìyês¡+<äs¡T $qT#·T+&Éì≥T¢ #Óô|ŒqT.

eT÷s¡ T â s ê˝≤ ! m+<ä T ≈£ î <ä T 'œ+#Ó + <ä e ⁄. ˝≤≥eTTq+<ä T

˙e⁄ Ä cÕe⁄ø±s¡T Ä s¡‘·ï*+>∑eTTqT neTTàH˚yÓ÷ ‘Ó*dæø=qTeTT, H˚qT

yÓ + ≥H˚ |ü + #· e Á≈£ î Ô & É T Hê>∑ j · T CÀ„ | ü M ‹j· T >∑ T dü < ë •e⁄&É T

n#·Ã≥ H˚H=ø£ n|üPs¡«eTT #·÷∫‹ì. #Óô|Œ<ä $qTeTT. eTVü‰eTè‘·T´e⁄

Ä <äèX¯´eTT #·÷∫ sê»≈£îe÷s¡T&ÉT #·øÏ‘·T&Ó’ H˚Á‘·eTT\ yÓ+ã&ç nÁX¯ó

Ç~ >∑Ts¡T#·]‘·eTTq eTT|üŒ~ Äs¡e n<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT.

>∑÷&É kÕ«$Tyê]ì ùd$+#·T#·T+&ÓqT. Ç+‘·˝À es¡¸eTT ‘·–Z >=|üŒ o‘·yê‘·eTT

yÓ÷Vü≤Hé |ü_øπ¢ wüH,‡é

You might also like

˙e⁄ Ä cÕe⁄ø±s¡T Ä s¡‘·ï+>∑eTTqT neTTàH˚yÓ÷ ‘Ódæø=qTeTT, H˚qT