ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi

Enerji ve İnsanlığın Gelişimi

 Enerji; insan yaşamı ve ekonomik gelişme için olmazsa olmaz temel

unsurdur.
 Ülkemizde nüfus artışı, konfor standartlarının yükselmesi, sanayi ve
teknolojideki gelişmelere paralel olarak enerji tüketimi hızla artmaktadır.
 Bu enerji artışının Türkiye’nin sahip olmadığı özellikle doğal gaz gibi
kaynaklara doğru yoğunlaşması ve kaynakların uluslararası güçlerce
yönetilen fiyat artışlarının, ülke ekonomisi üzerinde oluşturduğu ağır
yük, Türkiye’nin en önemli problemleri arasındadır.
 Elbette politik açıdan da enerji bakımından yurtdışına bağlı olmanın
getirdiği pekçok başka sorun da bununla birlikte dikkate alınması
gereken önemli bir konudur.

2
 Dünya ve Türkiye Enerji Kullanımları

 Türkiye’de 2010 yılında 28,7 milyon ton petrol tüketilirken, 2009 yılına göre
%1,7 oranında artış kaydedildi. Türkiye bu rakamlarla, dünya petrol
tüketiminin %0,7’sini gerçekleştirmiş oldu.
 2010 yılında Türkiye’de 39 milyar metreküp doğalgaz tüketildi. Buna göre,
Türkiye’de doğalgaz tüketimi geçen yıla oranla %9,2 artmış oldu. Türkiye
2010 yılında, dünyadaki doğalgaz tüketiminin %1,2’sine sahip oldu.
 Dünyadaki kömür üretiminin %0,5’ini gerçekleştiren Türkiye’de 2010
yılında kömür üretimi değişmedi ve değerini korudu. Kömür tüketiminde ise
Türkiye’de %7,4’lük artış görüldü.
 Dünyadaki hidroelektrik enerji tüketiminin %1,5’unu gerçekleştiren
Türkiye’de hidroelektrik enerji tüketimi %44,3 oranında artış gösterdi.
 Dünya çapında yenilenebilir enerji tüketiminde 2010’da %15,5’lik büyüme
yaşandı. Türkiye, yüzde 88,1’lik artışla küresel yenilebilir enerjinin %0,6’lık
kısmını tüketmiş oldu.

3
Sürdürülebilirlik
Üzerine
Odaklanma

4
 Ülkemizin Sürdürülebilirliği....

 74,8 Milyon nüfus (2011)-Dünya 18. si

 35,8 milyon çalışan nüfus (2011)
 Nüfus artış hızı % 1,35 (2011)- Dünya 100.sü
 Şehir nüfusu toplam nüfusun % 76,8’i (2011)
 Kişi Başı Milli Hasılası 10522 USD (2011)
 Dünyanın 17. Avrupa’nın 6. büyük ekonomisi (2010)
 Enerji kullanımı (TPES)1990-2008 arası % 87 arttı
 Türkiye’nin birincil enerji ihtiyacı yılda ortalama % 4-5 ve elektrik
enerjisi ihtiyacı % 8 gibi bir hızla artmakta iken, artış hızı son bir iki
yıldır resmi tahminlerin de üzerine çıkarak enerji ihtiyacında açık
yaratacak boyuta ulaşmıştır.
 Bunun % 72’si için dışarıya bağımlı

5
 Türkiye’de Enerji Tüketimi ve İklim Değişikliği

 Küresel olarak büyük bir dezavantaj haline gelmiş olan iklim değişikliği
sorunu, tüm ülkelerde enerji sektörünü CO2 gazının miktarındaki
artıştan dolayı ciddi bir kıskaç içine almakta ve tüketimin azaltılması
yönünde yoğun baskı yapmaktadır
 Diğer yandan Enerji sektöründe ülkenin enerji ihtiyacını karşılayacak
yatırımlar henüz yapılamamış ve bir enerji arzı probleminin eşiğine
gelinmiştir.

6
 Enerji verimliliğinin arttırılması

 Ülkemizdeki kayıpların yıllık değeri 6-7 milyar dolar civarındadır

 Zengin imkanlara sahip olduğumuz yenilebilir enerji kaynaklarının daha
fazla kullanılması, sadece küresel iklim değişikliği politikalarına uyum için
değil, aynı zamanda; ülkenin dış ödemeler açığı, isdihdam katkısı, hava
kirliğine bağlı sağlık problemlerinin azalması, hane halkının harcamalarında
rahatlama gibi çok sayıda ve çok yönlü yararlar sağlayacaktır.

7
 Enerji verimliliğinin arttırılması

 Türkiye bugüne kadar enerji ihtiyacını esas olarak yeni enerji arzı ile
karşılamaya çalışan bir politika izlemiştir. Dağıtımda, kaçaklarla birlikte
% 18’e ulaşmış kayıplar ve nihai sektörlerde yer yer % 50’nin üzerine
çıkabilen enerji tasarrufu imkanları göz ardı edilmiştir.
 Enerji ihtiyacını karşılamak üzere çok pahalı bazı yatırımlar yapılmış ve
diğer yandan bu kayıplar devam ederken, enerjideki dışa bağımlılık
Türkiye için ciddi boyutlara ulaşmıştır.
 Önümüzdeki yıllarda yaşanması beklenen enerji sıkıntısının aşılması
için yapılması gereken en önemli uygulama tasarrufa yatırımdır.

8
 Enerji tasarrufu ve enerji verimliliğinin
arttırılması
 Enerji tasarrufu dünya ekolojisi, ülke ekonomisi ve aile bütçesi gibi geniş bir
yelpazeyi kapsamaktadır. Bu anlamda 5627 Sayılı “Enerji Verimliliği
Kanunu” ülkemiz için önemli bir başlangıçtır
 İşte bu gerekçeler elimizin altındaki enerjinin daha verimli kullanılmasını
zorunlu kılmaktadır.
 Enerji Verimliliği, harcanan her birim enerjinin daha fazla hizmet ve ürüne
dönüşmesidir.

9
 Reaktif Stratejiler

Havaya verilen emisyonlar

“Seyreltmenin çözüm olduğu

Hammadde, Enerji “Boru Sonu yaklaşımları”

Atıklar

10
© Plepys 2008
 Reaktif Stratejiler

Filtreler

Hammadde ve enerji İki kez yapılan

masraflar

Atık Arıtma
Mekanik
Kimyasal
Biyolojik

11
© Plepys 2008
 Proaktif Stratejiler

Hava Emisyonları

Hammadde ve
Kirlilik Önlemesi Kazandırır
Enerji

Atıklar ve Deşarjlar

12
 ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Enerji Yönetiminde
Yararlı Bir Araç

ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Neden Sizin İçin İyi?

Ve Bu Sistemi Uygularken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

13
ISO 50001 nereden geldi?
 Yıllardır Avrupada, enerji yönetimi amaçlı kullanılan birçok ulusal standart
kullanımdaydı. Bunlar Hükümetler tarafından, kendi enerji etkinlik
geliştirme politikaları kapsamında tanımlanmış ve gönüllülük esasına
dayanmaktaydılar.

 Birçok şirket, enerji yönetimlerini halihazırda yayımlanmış ISO 14001 gibi

yönetim sistemlerine adapte ettiler.

 ISO 50001 her çeşit ve boyutta kuruluşa ve endüstriye uygulanabilir.

14
Enerji Yönetim Sistemi (EnMS)nedir?

(3.9) tanımına göre, bir enerji politikasının ve enerji

amaçlarının, ve bu amaçlara erişmek için proseslerin ve
prosedürlerin oluşturulması amacıyla kullanılan, birbiri ile
ilişkili veya etkileşimli elementler grubu.

Kaynak ISO 50001.

15
Amaç

 Enerji Yönetim Sisteminin amacı, organizasyonlara, enerji

etkinliği, kullanımı ve tüketimini kapsayacak şekilde,
enerji performanslarını geliştirmek için gerekli sistemlerini
ve proseslerini kurma olanağı vermektir. Bu sistemlerin
geliştirilmesi, sistematik enerji yönetimi ile birlikte sera
gazı emisyonlarının ve diğer ilişkili çevresel etkilerin ve
enerji maliyetinin düşmesine kılavuzluk edecektir.

16
Faydalar
Bu tip bir sistemi olması kuruluşa şunları sağlayacaktır:-

 Enerji etkinliğine ilişkin taahhütlerini gösterebilmesi;

 Enerji kullanma performansını sistematik bir yolla geliştirmesi;
 Bir enerji yönetim sistemi kurması;
 Enerji yönetiminin taahhüt edilen politikaya uygunluğundan emin
olunması;
 Hissedar ve diğer taraflara organizasyonun enerji kullanımı iyileştirme
taahhütlerinin gösterilebilmesi;
 Akredite bir üçüncü taraftan enerji yönetim sistem sertifikasyonunun
yapılmasına olanak sağlaması;
 Enerji harcamalarında indirim.

17
 Bölüm 3
Genel Gereklilikler

18
4.1 Genel Gereklilikler

 EnMS nin kurulması, dökümante edilmesi, uygulanması, sürekliliğinin

sağlanması ve geliştirilmesi.

 EnMS nin kapsam ve sınırlarının tanımlanması ve dökümante edilmesi.

 EnMS inde enerji performansının sürekli iyileştirilmesini sağlamak için

standardın gereklerinin nasıl karşılanacağının tarifi.

19
 Bölüm 4
Yönetim Sorumluluğu

20
 Bölüm 5
Enerji Politikası ve Planlama

21
4.3 Enerji Politikası [1]
 Enerji politikası, organizasyonun enerji performansında iyileştirmeye
ulaşma taahhüdünü içerecektir.

 Enerji politikasını Üst Yönetim tanımlayacaktır.

22
Enerji Planlama Prosesi Kavram Diyagramı
Planlama Enerji gözden Planlama
girdileri geçirmesi çıktıları
Önceki ve A. Enerji
güncel kullanım ve
enerji tüketiminin
kullanımları analizi Enerji baz
B. Önemli enerji değeri
kullanım ve
Önemli enerji tüketim EnPI(ler)
kullanımını alanlarının
etkileyebile belirlenmesi Amaçlar
cek ilgili Hedefler
C. Enerji
değişkenler performansın Aksiyon
ın iyileştirme
Performans
fırsatlarının
planları
belirlenmesi

23
4.4.2 Yasal Gerekler ve Diğer Gerekler
 Organizasyon, enerji kullanımı, tüketimi ve etkinliği ile ilgili uyma
taahhüdü verdiği uygulanabilir yasal gerekler ve diğer gerekleri
belirleyecek, uygulayacak ve erişecektir.

24
Yasal gerekler ve diğer gereklere erişim (Örnekler)

Yasal Diğer
 5627 Sayılı Enerji Verimliliği  IE Elektrik MotorlarıStandardı
Kanunu
 Ürün Etiketleme Standartları (Yakın
 Enerji Kaynakları ve Enerji gelecek)
Kullanımında Verimliliğinin
 BAT-Best Available Techniques
Arttırılması Yönetmeliği
 Eurovent Standartları
 Elektrik Motorlarının Değişimi
Konusundaki Yönetmelik
 Bina Enerji Performans
Yönetmeliği

25
4.4.3 Enerjinin gözden geçirilmesi [1]
 Enerjinin gözden geçirilmesi gerçekleştirilmeli, kayıt edilmeli ve sürekliliği
sağlanmalıdır. Enerji gözden geçirmesi gerçekleştirilmesinde kullanılan metodoloji
ve kriterler dökümante edilmelidir. Bir enerji gözden geçirmesinin
gerçekleştirilmesi için organizasyon:
 Enerji kullanımını ve tüketimini ölçmeye ve diğer verilere dayanarak analiz
etmelidir, örneğin
- Mevcut enerji kaynaklarının belirlenmesi;
- Geçmiş ve mevcut enerji kullanım ve tüketiminin değerlendirilmesi;
 Enerji kullanım ve tüketim analizine dayanarak önemli enerji kullanımı alanlarını
belirlemelidir

26
4.4.4 Enerji baz değeri
 İlk enerji gözden geçirmesindeki bilgi kullanılarak, organizasyonun enerji
kullanım ve tüketimine uygun bir veri periyodu belirlenmeli, enerji baz
değer(ler)i tespit edilmelidir.
 Performanstaki her değişim, enerji baz değerine göre ölçülecektir.

27
4.4.5 Enerji performans indikatörleri
 Enerji performansını izlemek ve ölçmek için uygun EnPI lar tanımlanmalı.

 EnPI ları belirlemek ve güncellemek için kullanılan yöntem kayıt edilmeli

ve düzenli olarak gözden geçirilmeli.

 EnPI lar uygun olduğunda, enerji baz değeri ile karşılaştırılarak gözden
geçirilmeli.

28
4.4.6 Enerji Amaçları, Enerji Hedefleri ve Enerji Yönetim
Aksiyon Planları [1]
 Organizasyonun ilgili fonksiyonları, seviyeleri, prosesleri veya tesisleri için
dökümante edilmiş enerji amaçları oluşturulmalı, uygulanmalı ve
sürekliliği sağlanmalıdır.

29
4.5.2 Yetkinlik, Eğitim ve Farkındalık [1]
 Organizasyon, önemli enerji kullanımı ile ilgili olarak kendisi için/adına
çalışanların uygun öğrenim, eğitim, beceri veya deneyim temelinde yeterli
olmalarını sağlayacaktır.

30
4.5.3 İletişim
 Organizasyon, kuruluş büyüklüğüne uygun olarak, enerji performansı ve
EnMS e yönelik içi iletişimi sağlayacaktır.

31
4.5.4.1 Dökümantasyon gereklilikleri
 EnMS in temel öğelerinin ve bunların birbiri ile ilişkisinin bilgi, kağıt,
elektronik veya diğer bir ortamda oluşturulmalı, uygulanmalı ve sürekliliği
sağlanmalıdır.

32
4.5.4.2 Dökümanların kontrolü
 ISO 50001 ve EnMS in gerekli gördüğü dökümanlar kontrol edilmelidir.

33
4.5.5 Operasyonel kontrol (işletme)
 Önemli enerji kullanımı ve enerji politikası, amaçları, hedefleri ve aksiyon
planlarına ilişkin operasyon ve bakım faaliyetlerinin belirlenmesi ve
planlanması sağlanmalıdır:
- Yokluklarında etkin enerji performansından önemli bir sapmaya neden
olabilecek, önemli eneji kullanımı için etkin işletme ve bakım
kriterlerinin oluşturulması ve ayarlanması;
- Tesislerin, proseslerin, sistemlerin ve ekipmanın işletme kriterlerine
göre işletilmesi ve sürekliliğinin sağlanmas;
- Organizasyon için/adına çalışan personel ile işletme operasyonel
kontrole yönelik uygun iletişim sağlanması.

34
4.5.6 Dizayn
 Organizasyon, yeni, modifiye edilmiş ve yenilenmiş , enerji performansına
önemli etki yapabilecek tesis, ekipman, sistemler ve proseslerin yeni,
modifiye veya yenilenme dizaynlarında, enerji performans iyileştirme
fırsatlarını ve operasyonel kontrolü dikkate alacaktır.

35
4.5.7 Enerji hizmetlerinin, ürünlerinin, ekipmanlarının ve
enerjinin tedariği/satınalınması

 Organizasyonun, önemli enerji kullanımına etki eden veya edebilecek

enerji hizmetlerini, ürünlerini ve ekipmanlarını tedarik ederken,
tedarikçilerine enerji performansı temelinde kısmi olarak tedariğin
değerlendirileceğini bildirmesi gereklidir.

36
4.6.1 İzleme, Ölçme ve Analiz [1]
 Organizasyon, planlanmış aralıklarda, operasyonlarının kilit karakteristiklerinin
enerji performansının izlenmesini, ölçülmesini ve analiz edilmesini sağlamalıdır.
 Kilit karakteristikler minimum şunları kapsar:
- önemli enerji kullanımları ve enerji gözden geçirmesinin diğer çıktıları;
- önemli enerji kullanımına dair ilgili değişkenler;
- EnPI lar;
- amaç ve hedeflere ulaşmada aksiyon planlarının etkinliği;
- enerji tüketiminin mevcut durumu ile beklenen durumunun karşılaştırılarak
değerlendirilmesi.

37
4.6.2 Yasal gerekler ve diğer gereklerin uygunluğunun
değerlendirilmesi
 Organizasyon, planlı aralıklarla, uymayı taahhüt ettiği enerji kullanımı ve
tüketimine yönelik yasal ve diğer gereklerin uygunluğunu
değerlendirecektir.

38
4.6.3 EnMS nin iç denetimi
 Organizasyon EnMS da planlı aralıklarla iç denetimler yapacaktır:

39
4.6.4 Uygunsuzluk, düzeltme, düzeltici faaliyet ve önleyici
faaliyet
 Organizasyon mencut ve potansiyel uygunsuzluklarına yönelik
düzeltmeleri yapacak ve düzeltici ve önleyici faaliyetleri
gerçekleştirecektir:

40
4.6.5 Kayıtların kontrolü
 Organizasyon, EnMS inin gereklerine, ISO 50001 e ve ulaşılan enerji
performans sonuçlarına uygunluğu göstermek için gerekli kayıtları
oluşturacak ve tutacaktır.

41
4.7.1 Genel
 Üst yönetim, organizasyonun EnMS ini, uygunluğunun, yeterliliğinin ve
etkinliğinin devam ettiğinden emin olunması için planlı aralıklarla gözden
geçirecektir.

42