Professional Documents
Culture Documents
Chromosom zbudowany jest z dwóch chromatyd siostrzanych, które są połączone ze sobą w jednym punkcie
zwanym centromerem.
8. Co to jest gen?
Gen to odcinek DNA, który zawiera informację o określonej czesze organizmu. Geny stanowią 2% całości
DNA, pozostałe 98% to odcinki nie kodujące.
Odcinki kodujące (geny) + odcinki niekodujące = GENOM (kompletny zapis informacji genetycznej)
9. Podaj różnice w budowie DNA i RNA.
Cechy DNA:
a)występuje w jądrze komórkowym i jest nośnikiem informacji genetycznej
b) występują zasady adenina, tymina, cytozyna, guanina
c) występują 2 nici
d)cukier budujący to deoksyryboza
Cechy RNA:
A) występuje w cytoplazmie i rybosomach, bierze udział w syntezie białka
B)występuje 1 nic
C)zasady: adenina uracyl,cytozyna i guanina
D) cukier budujący ryboza
10. Co to jest replikacja?
Replikacja to powielanie DNA (proces tworzenia kopii DNA). W nowej cząsteczce DNA (po replikacji) 1
nić pochodzi ze starej cząsteczki DNA, a 2 (nowa) nić jest dobudowana na zasadzie komplementarności.
11. Wyjaśnij pojęcia: chromosomy homologiczne, komórki diploidalne, komórki haploidalne, kariotyp,
genotyp, fenotyp.
Chromosomy homologiczne- chromosomy podobne do siebie pod względem wielkości i kształtu; zawierają
takie same geny.
Komórki diploidalne – komórki z podwójnym zestawem chromosomów (komórki budujące ciało = 23pary
czyli 46 chromosomów)
Komórki haploidalne – komórki z pojedynczym zestawem chromosomów (komórka jajowa, plemnik = 23
chromosomy z każdej pary).
Kariotyp – komplet chromosomów danego organizmu.
Genotyp – zespół wszystkich genów organizmu.
Fenotyp – zespół możliwych do zaobserwowania cech organizmu.
12. Mitoza a mejoza.
Mitoza- podział jądra komórkowego, w wyniku którego powstają dwie komórki potomne o takiej samej
liczbie chromosomów jak w jądrze komórki rodzicielskiej.
Mejoza- proces złożony z dwu kolejnych podziałów jader komórkowych, dzięki którym z komórki
dipoidalnej powstają cztery komórki haploidalne. w procesie mejozy u zwierząt powstają gamety a u roślin
spory.
Mejoza występuje tylko u komórek rozrodczych, w przeciwieństwie do mitozy, która występuje w prawie
każdej komórce ciała.
13. Wyjaśnij w jaki sposób w DNA jest zakodowana informacja o budowie białek.
Informacja o budowie białek jest zapisana językiem genów, którego alfabet stanowią litery ATCG; tworzą
ona trzyliterowe słowa. Trzy kolejne nukleotydy w nici DNA nazywamy kodonem, kodują jeden aminokwas.
Ten sposób zapisu informacji genetycznej o budowie białek zawartej w DNA to kod genetyczny.
Kodony niekodujące aminokwasu stanowią stop – koniec przepisu.
Kodonów jest więcej niż aminokwasów; ten sam aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów.
np. GGC AAC GGA
kodon kodon kodon
glicyna asparagina glicyna
14. Odczytywanie kodu genetycznego.
DNA: TCACCAGGGTCTCCCGAG
– przepisz informację z DNA na mRNA (zasada komplementarności, pamietaj że w nici mRNA
zamiast tyminy występuje uracyl)
AGUGGUCCCAGAGGCUC
– odczytaj z tabeli kodu genetycznego jakie aminokwasy są kodowane przez kolejne trójki
nukleotydów w mRNA
AGU – seryna, GGU – glicyna, CCC – prolina, itd.
15. Omów proces powstawania białek:
cząsteczka DNA rozplata się, powstaje cząsteczka mRNA, cząsteczka mRNA transportowana jest z jądra
komórkowego do cytoplazmy, mRNA łączy się z rybosomem (w cytoplazmie), tRNA transportują
aminokwasy do rybosomu, rybosom przyłącza aminokwasy, rybosom przesuwa się po mRNA i do
istniejącego łańcucha aminokwasów dołącza kolejne, tRNA pozbawione aminokwasów odłączają się od
rybosomu, kodon stop – koniec syntezy białka, zwijanie łańcucha aminokwasów w struktury białka.
16. Rola tRNA i MRNA w syntezie białka.
tRNA dostarcza aminokwasów do miejsca syntezy białek, mRNA przenosi informację o budowie białek z
jądra komórkowego do cytoplazmy.
17. Krzyżówki genetyczne.
– groszki o barwie kwiatów czerwonych z groszkami o barwie kwiatów białych( AAxaa lub Aaxaa).
– Jakie jest prawdopodobieństwo, że dziecko będzie miało niebieski kolor oczu, jeżeli jego rodzice
mają brązowy kolor oczu i są heterozygotami.
– Jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia dziecka o niebieskim kolorze oczu przez kobietę o
brązowym kolorze oczu, jeżeli ojciec ma oczy niebieskie. (Aaxaa lub Aaxaa)
– dziedziczenie cech sprzężonych z płcią : * jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się dziewczynki
daltonistki w rodzinie, w której mama prawidłowo rozpoznaje barwy, a tata jest daltonistą (dziedziczenie
cech sprzężonych z płcią)
*jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka z hemofilią, jeżeli ojciec jest chory, a matka jest
nosicielką tej choroby.
*Sprawdź, jaką grupę krwi może mieć dziecko, jeżeli mama ma grupę krwi AB, a ojciec ma grupę krwi A i
jest heterozygotą.
*Sprawdź, jaką grupę krwi może mieć dziecko, jeżeli mama ma grupę krwi A (heterozygota), a ojciec ma
grupę krwi 0.
18. Kiedy może wystąpić konflikt serologiczny?
Konflikt serologiczny może wystąpić kiedy matka ma grupę krwi Rh- a dziecko Rh+. Istnieje wtedy ryzyko,
że przeciwciała wytworzone przez organizm matki podczas pierwszej ciąży, zagrożą kolejnemu dziecku.
19. Zadanie: wypisz gamety produkowane przez osobniki o następujących genotypach RR, IAi, IAIB, ii.
Podaj fenotypy tych osobników.
RR gamety R, R - obecny czynnik Rh we krwi, IAi gamety: IA,i – grupa krwi A,
A B–
A B
I I gamety: I ,I grupa krwi AB, ii gamety i, i – grupa krwi 0
20. Czym są mutacje i przykłady.
Mutacja to nagła, trwała zmiana w materiale genetycznym;może się pojawić w dowolnym miejscu nici DNA:
a) genowe (punktowe) – dotyczy zmian w sekwencji nukleotydów
b) chromosomowe – dotyczą zmian w liczbie lub budowie chromosomów.
Przyczyny mutacji: * spontaniczne bez udziału czynników zewnętrznych; * wywołane przez czynniki
mutagenne np. dym papierosowy, konserwanty, promieniowanie UV i rentgenowskie X.
21. Wyjaśnij rolę mutacji:
a) pozytywna – powstanie ulepszonej wersji białka
b) negatywna – choroby genetyczne, powstają bakterie chorobotwórcze odporne na antybiotyki
22. Scharakteryzuj 3 wybrane choroby genetyczne:
fenyloketonuria, albinizm, mukowiscydoza, zespół Downa, pląsawica Hunitingtona,
23. Oceń rolę poradnictwa genetycznego w planowaniu rodziny.